Professional Documents
Culture Documents
Bt li
i hi DNA h gen
Phn tn cc yu t iu ha
Biu hin cao gen cn cho s bit ha tn
cng
Cc t bo gc ch chim t l thp v tim
n
i hi mt lng ln cc t bo c
cng ngh ha v biu hin di hn cc gen
chuyn in vivo.
Nhiu nghin cu c bn c thc hin nhm ci tin, nng cao hiu ng chuyn
gen cng nh biu hin gen chuyn globin soma v cc t bo gc c th c s
dng chuyn gen.
biu hin c mc cao v c hiu vi hng cu th gen globin h gen phi theo
hng ngc li, di s kim sot ca promoter, c lin quan vi cc v tr nhy cm
cao ca LCR (hypersensitive site HC). Tuy nhin, do thng xuyn c s sp xp li
v cc v tr ni li hoc v tr kt thc poly A lun c ny sinh bi s ngc hng do
phi gy t bin trc tip im nng cao tnh n nh ca vec t v biu hin gen
bnh thng cc t bo ch (Leboulch v cng s., 1994; Sadelain v cng s.,
1995).
Cc t bo MEL c dng nghin cu s biu hin cc bn phin m n ca gen
globin ti np tng phn vi cc on trng lp c cm ng bi s thm chuyn
DNA. Cc nghin cu trc y cho thy, s biu hin ca provirus bn phin m
n c th b bin i v c lin quan ti v tr hp nht ngu nhin (Bender v cng
s., 1989), khi c cc yu t iu ha hot ha cis nm gn chnh gia. Mc biu
hin gen chuyn globin l thp cc t bo MEL ti np khi so snh vi cc gen globin
chut ni sinh (Bender v cng s., 1989; Dzierzak v cng s., 1988; Karlsson v cng
s., 1987; Kasahara v cng s., 1994; Leboulch v cng s., 1995). In vivo, s biu
hin di hn gen chuyn globin ngi cng khng xut hin mt cch thng xuyn,
iu cho thy rt him khi t c s ti np cc t bo gc khi phc qun th di
hn. S biu hin ca gen chuyn globin thp hn 5% gen globin chut ni sinh.
S pht hin ra HS ca LCR iu khin t xa khch l cc nghin cu nhm xc nh
v tr ca LCR hoc s t hp ca cc v tr l phng php hiu lc nht biu
hin gen globin. Gii hn v dung lng kch c cc vec t retrovirus i vi gen
chuyn ngoi lai l do vng LCR ch cho php gii hn 20 kb i vi cc on DNA
nh trung tm nhng c rt nhiu m tip hot chuyn. V tr HS2 ca LCR l v tr hot
ha nht (Caterina v cng s., 1991; Collis v cng s., 1990; Curtin v cng s.,
1989; Forrester v cng s., 1989; Grosveld v cng s., 1987; Leboulch v cng s.,
1995; Phillipsen v cng s., 1990; Ryan v cng s., 1989; Talbot v cng s., 1990).
Cc vec t retrovirus Ecotropic loi v tr HS c gn vi promoter globin ngi
biu hin 60-70% trong cc t bo MEL khi so snh vi globin ni sinh ca chut. S
thm nhim ca cc t bo ty xng chut v s cy ghp cc t bo ti np vo
nhng i tng nhn b bc x mnh cho thy s biu hin gen chuyn globin c
th thay i, thng cao hn trng hp khng c LCR, nhng vn di ngng i
hi ca tr liu (Chang v cng s., 1992; Gelinas v cng s., 1992; Novak v cng
s., 1990; Plavec v cng s., 1993; Ellis v cng s., 1997). ng tic l, cc cu trc
mi ny hot ng khng n nh, provirus vn c s sp xp li v chun vec t
thp.
S khng n nh v mt di truyn c phng nga bng cch loi thi h thng v
thay th trc tip v tr (Leboulch v cng s.,m 1994; Sadelain v cng s., 1995). Kt
qu l nng cao c tnh n nh v chun ca cc hp LCR trong cc t bo
hng cu in vitro v in vivo. S biu hin ca gen chuyn globin lin quan cht ch vi
cc cu trc c 4 v tr LCR cha trung bnh 78% gen chut vi thang t 4% n 146%
(Sadelain v cng s., 1995). Mc du c mt hu ht cc v tr LCR hot ha,
nhng s biu hin ca gen chuyn globin soma vn cn phi ph thuc vo v tr ca
n. Khi thm vo cc v tr cch ly (insulator site) cui cu trc LCR gen globin th
c th lm gim s bin i biu hin gen globin (Chang v cng s., 1993) v c th
trnh c s hot ha cc gen gy ung th nm cnh v tr ci ca provirus. S biu
hin di hn cu trc LCR gen globin n nh sau ti np cc t bo t bo gc v cy
ghp, l iu chng ta khng cn phi bn khon na (Sadelain v cng s., 1995).
Nhng nghin cu ny ci tin mu hnh ca cc vec t retrovirus v gii quyt
c 3 vn chnh ca s chuyn gen globin vi cc vec t retrovirus l: to c
chun cao ca cc vec t, n nh h gen ti np v biu hin gen globin in vitro
mc cao trong hng cu (Leboulch v cng s., 1995).
v s biu hin chc nng ch vec t AAV c s thm nhim cao (Hargrove v cng
s., 1997). S biu hin di hn ca gen globin quan st thy trong cc i tng
cy ghp ln u, biu hin gen globin ni sinh mc 6% trong 1 thng v mc 0,4
% trong cc t bo ty xng nhng i tng c cy ghp ln th hai
(Ponnazhagan v cng s., 1997).
Dng cc vec t c s AAV ti t hp biu hin RNA antisense globin cc t bo
K562 l cch tip cn gin tip chng li hiu qu kiu hnh thiu mu vng bin
(Ponnazhagan v cng s., 1994).
11.4 Ti t hp tng ng v s sa cha
Phng php l tng hiu chnh li gen globin khim khuyt v gii quyt vn
biu hin gen thp l thay th vng DNA bt thng bng cc trnh t bnh thng nh
ti t hp tng ng (Smithies v Maeda, 1995). Theo phng php ny th gen
globin t bin s c hiu chnh li trong cc dng t bo, k c cc t ba gc ca
phi (Shesely v cng s., 1991). Tuy nhin, phng php ny vn cha th p dng
c i vi cc t bo gc ta mu v tn s ti t hp cc v tr xc thc cn thp
v cn phi nhn ln cc t bo gc c hiu chnh rt him hoi ny.
Vic sa cha c hiu v tr ca t bin im c th p ng vi bnh TMVB bng
cch thm chuyn cc oligonucleotide chimeric c hiu vo cc t bo gc ex vivo
(Cole-Strauss v cng s., 1996).
11.5 Tr liu gen gin tip bnh thiu mu vng bin
Do s mun mng trong GTL trc tip bng cch thm vo hoc thay th gen th c
mt cch tip cn khc, l GTL gin tip (bng 11.1).
11.5.1 Hiu ng ghp ni bt thng
Cc t bin gen globin l do v tr ghp ni bt thng ( IVS1-110), v tr ny tim
n rt nhiu so vi v tr bnh thng nguyn bn, nhng trng hp ny rt hay gp
cc nc thuc a Trung Hi vi hi chng TMVB . cc t bo nui cy, c th
hon tr 100% s ghp ni bnh thng v phc hi mRNA globin chc nng bng
cch dng antisense oligonucleotide che lp cc v tr ghp ni bt thng (Dominski
v Kole, 1993). Cng c th chuyn mt gen m cho RNA antisense, vic phin m
c kim sot bi promoter globin v LCR trong cc t bo gc biu hin gen
antisense giai on cui bit ha hng cu.
11.5.2 Hot ha cc gen b
Mt cch tip cn gin tip khc l c th b p cho cc gen globin khim khuyt
bng cch hot ha mt gen ln bnh thng c cng chc nng hoc tng t chc
nng. y l trng hp ca cc gen globin ca HbF- mt bnh nghim trng c lin
quan ti hemoglobin (Stamtoyapoulos v Nienhuis, 1994). Khi x l bng hydroxyurea
s lm tng mc HbF v gim tnh nghim trng i vi bnh t bo lim (Charache v
cng s., 1992, 1995). Cc tc nhn lm thay i c tnh t bo hoc lm bin i cht
nhim sc cng kch thch s biu hin in vivo ca gen globin cng nh cc gen to
hng cu (Rodgers v cng s., 1993). V vy, tm xa ca GTL i vi cc bnh thuc
hemoglobinl phi c nhiu chin lc vi cc tim nng khc nhau nng cao s
biu hin ca cc gen globin. Mt trong nhng cch tip cn l s chuyn gen to