Professional Documents
Culture Documents
Trang
Dang toan nay la mot trong nhng dang toan kho trong bo mon Toan So
, nhng phan ma toi neu ra di ay ch la nhng dang c ban nhat .
Tuy nhien, e hieu c no trc het can nam c Ly thuyet so .
Dang
Phng trnh mot an - he so nguyen
Phng trnh bac nhat hai an ( Phng trnh Diophante - Giai tch
Diophante)
{Diophante - Ngi au tien nghien cu co he thong ve Phng trnh vo nh ,
song the ky th III.Tap sach So hoc cua ong co anh hng rat ln en
s phat trien cua Ly thuyet So}
x = xo + bt
y = yo - at ; vi t
Z
That vay , v (xo , yo) la mot nghiem nguyen cua (2) axo + byo =
1 axo + byo = ax + by
axo by o by
b( y o y)
yo y
t Z y =
x=
= xo +
{ (a , b) = 1
a
a
a
yo - at }
Phng trnh vo nh dang x2 + y2 = z2 ( Phng trnh Pithago )
Cach giai :
2
2
2
Phng trnh vo nh dang x + y = z co vo so nghiem
nguyen xac nh bi cong thc
( nh ly tm nghiem nay a c biet t Euclide ) :
u2 v 2
u2 v 2
x = u.v ; y =
;z=
2
2
vi u , v Z ; u , v le ; u > v ;
(u, v) = 1
V du
* Khi u = 3 ; v = 1 x = 3 ; y = 4 ; z = 5
* Khi u = 5 ; v = 3 x = 15 ; y = 8 ; z = 17
Trang
Nam 1880 ngi ta a tm ra nghiem nguyen dng nho nhat cua (1) vi x
la so co 45 ch so , y co 38 ch so }
Cach giai :
tam thng .
Phng trnh Pell luon co vo so nghiem khong tam thng.
Gia s xo , yo la cac so nguyen dng nghiem ung phng
trnh Pell, the th cac cap so (x o , -yo) ; (-xo , yo) ; (-xo , yo) cung la nghiem. Do
o e tm nghiem khong tam thng cua phng trnh Pell, ta ch can tm
cac nghiem nguyen dng cua phng trnh o. Tat ca cac nghiem nguyen
dng (xk ; yk ) cua phng trnh c xac nh t ang thc :
Minh hoa
Tm nghiem nguyen cua x2 - 5x + 6 = 0
1 3y
.
8
1 3y
1+ t
= t Z Ta co : 3y + 8t = 1 3y = 1 - 8t y = -3t +
8
3
1+ t
at
= u Z Ta co : t = 3u - 1
3
at
Tm nghiem nguyen dng , nho nhat ( x , y ) cua phng trnh 17x - 29y
= 100 (1)
V (17 , 29) = 1 phng trnh co nghiem nguyen
(1) x = 6 + 2y -
Trang
2 5y
2 5y
t -1
t -1
. at
= t Z y = 3t + 2.
; at
=u
17
17
5
5
Z t = 5u + 1
Vay : x = 29u + 11 ; y = 17u + 3
-3
va u Z u = 0 , 1 , 2
17
x2 x 2
xy+1
1+2y - x
1 + 2y - x = 0 hoac 1 + 2y - x xy + 1
xy + 1
Neu 1 + 2y - x = 0 th yz = x - 1 nen yz = 2y z = 2 ; y = t N* ; x = 1 +
2y
y=1;z=2
6) Tm nghiem (x , y) nguyen cua phng trnh : y2 = x5 + 2x4 - 3x3 - 4x2 +
4x
Ta co y2 = x.(x - 1)2(x + 2)2 x = t2 vi t Z y = t.(t2 - 1)(t2 + 2)
hoac khi x = -2 th y = 0
Vi moi x nguyen dng, chng minh rang cac a thc sau ay chia
het cho a thc x2 + x + 1
x11 + x28 + x1953
x7 + x11 + x1995
1)
x2 px 1
x-1
trong
tap Z
Ta co y = x + 1 + p +
p
x-1=1;p
x-1
Ton tai hay khong nghiem nguyen cua phng trnh : 2x - 3y = - 5xy +
39
Ta co 2x - 3y = - 5xy + 39 2x = y.(3 - 5x) + 39 y =
2 x 39
3 5x
3 - 5x
Chng minh rang phng trnh : 4x2 + 231y2 = 1613 vo nghiem trong
tap so nguyen
Trang
at X = x2 0 ; Y = y2 0 4X + 231Y = 1613 X =
1613 231Y
1 Y
403 58Y
4
4
1
461
; X 0 khi t
< 2 e X , Y cung khong am
4
231
th t = 1.
Nhng t = 1 th Y = 3 = y2 y Z pcm !
1
;
2
Giai phng trnh trong tap so nguyen : 3x2 + 48y2 = 1003 + 30xy (1)
Xem (1) la mot phng trnh bac II theo x : 3x2 - 30xy + 48y2 - 1003 = 0
= 81y2 + 3009 = k2 : la so chnh phng e co x nguyen ( kZ+)
k2 - 81y2 = 3009 (k + 9y)(k - 9y) = 3.17.59 . V k + 9y > k - 9y
Xay ra 4 kha nang sau ay :
k 9y 1
k 9y 3009
k 9y 3
k 9y 1003
k 9y 17
k 9y 177
k 9y 51
k 9y 59
Trang
15y k 15.7 51
3
18
18
9y k 228
9 y k 6 y 13 ; k 1 1
1513
. 111
17
18
cac nghiem la (x , y) = (17 , 13) ; (17 , -13)
x=
m k 8
m=5;k=3
m k 2
m k 4
m k 4
( x , y ) = (15 , 12) ; (1 ,
( x , y ) = (13 , 11) ;
2)
(3 , 3)
( S dung tnh chat cua so nguyen to )
c 1
T o tnh c c = 2 b = 5 ; c = 5 b = 2
u 53 (53t u) 53
53
.
Neu z = 2 th x2 + y3 = 16 y < 3 x2 = 8 (vo ly !).
Trang
Neu y = x + 1 th 1 + x + x 2 + x3 = (x + 1)3 2x (x + 1) = 0 (x , y) = (0 , 1)
; (-1 , 0)
Neu y > x + 1 th 2x2 + 2x < 0 -1 < x < 0 : loai !
at a = y2 + 3y x2 = (y2 + 3y)( y2 + 3y + 2) = a2 + 2a .
Neu a > 0 th a 2 < x2 = a2 + 2a < a2 + 2a + 1 = (a + 1) 2 x2 : khong chnh
phng ( Vo ly ! )
Vay a 0 y2 + 3y 0 -3 y 0 (x , y) = (0 , 0) ; (0 , -1) ; (0 , -2) ; (0 , -3)
1
11x
2
khi
x 2
T (1) 5y
21
2
4x 5x 2 khi x ;x 2
2
p 1
2
( 1)
p 1
2
(mod p)
Trang
phng
Neu y 0 th (1)
4x + 1 = y3 + 8y (2)
x
(y + 2)2 = 1156 =
y
22.172
x
y va (y + 2)2 la c chnh phng
cua 1156
(y + 2)2 = 1 , 4 , 172 co 6 nghiem !
tZ}
y = 4t + 1
va x = 16t3 + 12t2 + 11t + 2 ;
tZ
x1 x
y
y
z
z
( ); y2 1 ( ); z2 1 ( ) la nghiem cua
2
4
2
4
2
4
x22 + y22 + z22 = 16x22y22 (2). Qua trnh nay co the tiep tuc mai va khi o
x y z
chan vi moi k (x, y, z) ch co the la (0, 0, 0) .
; ;
2k 2k 2k
Giai cac phng trnh nghiem nguyen sau :
x6 + 3x3 + 1 = y4
(x + 2)4 - x4 = y3 (1)
cac so
duy nhat !
Chng minh rang phng trnh sau ay khong co nghiem nguyen : 8x4
+ 4y4 + 2z4 = t4 (1)
Trang
34)
k 4t + 2 :
k chan
{ (*) k = 4m } x = m + 1 ; y = m - 1
la nghiem phng trnh .
k le
{ (*) k = 2n + 1 }
x = n + 1 ; y = n la nghiem phng trnh .
Vay : Phng trnh x2 - y2 = k co t nhat mot nghiem nguyen k 4t +
2 ( tZ )
35) Chng minh rang phng trnh x2 + y2 + z2 + t2 = 2xyzt (1) khong co
nghiem nguyen
(khac tam thng )
vi moi so t nhien s :
x y z t
la cac so nguyen - o la ieu
; ; ;
2s 2s 2s 2s
1599
V x =
4 k 4 4t 1 t
nen x nguyen t le .
8
8
2
1 1
0;1 va cac nghiem nguyen
2
a)
b)
2x = 7y + z
3x + 171 = y2
c)
d)
to )
a) Xem x = 3k ; 3k + 1 ; 3k + 2 ( k 0 )
10x - 1 = 7y
px + 1 = y ( p nguyen
Trang
Neu x - 2 = 2m + 1 ( m Z+) th ta co :
k2 = 3x - 2 + 19 = 32m - 1 - 1 + 20 = 20 + (3 - 1)(
3 2k 2
32k 3 ...3 1 ) = 20 + 2(2m +
2k 2
1)
vi moi m , k2 chan nhng khong chia het cho 4 bai toan ch co
mot nghiem !
c) V 10x = 1 + 7y Z x 0 va (x , y) = (0 , 0) la mot nghiem cua phng
trnh
cac so AA...AA
BB...BB
7 va ch nhng so o nghiem phng trnh la y = , vi B =
142857 (ng vi x = 6) ; x = 6n ( n Z , n 0 )
d) px = y2 - 1 = (y + 1)(y - 1) x 0 ; v p nguyen to nen y + 1 , y - 1 la cac
luy tha cua p .
Xem y - 1 = pk ; y + 1 = pk + l ( k , l nguyen khong am )
Ma (y + 1) - (y - 1) = p k ( pl - 1 ) p = 2 ; k = 1 ; l = 1 . Vay y = 1 + p k = 3 ; x =
3
x 2
3 2
5 2
38) Tm nghiem nguyen cua phng trnh : (4x ) +(
) = (x2 +
)
y
2
2
x2
5
3
5
3
Ta co : 2 ( x 2 4 x )( x 2 4 x ) y2 = x2[(x + 2)2 - 3](x - 2)2
y
2
2
2
2
{ y nguyen x = 0 hoac x = 2 hoac (x + 2)2 - 3 = k2 la so chnh phng (
k Z+ ) }
Xet (x + 2)2 - 3 = k2 3 = (x + 2 + k)(x + 2 - k) : tch hai so nguyen cung
dau ; xet cac trng hp co the xay ra, chung ta co them nghiem x = -4.
Vay cac nghiem cua phng trnh la (x , y) { (0 , 0) ; (2 , 0) ; (-4 , 24) ; (-4 ,
-24) }
39)
384y
(1)
(2x 1) 2 1
y2 + 1) (Vo ch Balan-1981)
Trang
10
41)
6
2
3
a) Neu y = 0 th x = 0 ; xet y 0 . Khi o phng trnh co the a ve dang :
x
( y 1 ) 2 28090
y
x
Z (y + 1)2 la c so chnh phng cua
y
28090 = 532.2.5
(y + 1)2 ch co the la 1 hoac 532
Neu (y + 1)2 = 1 th y = -2 x = - 56180
Neu (y + 1)2 = 53 th y = 52 ; - 54 x =
532 .10y
10y 520 ; 540
532
38
38
2
19 t 2 4 t 1
1
)(
x
2
)
13 2 51 2 5
x
x x = 2x3 + 25x2 - 2x +
d) Ta co : y =
Z , vi moi x
6
2
3
6
Z
(Chu y rang : vi moi x Z : x( x 1)( x 2) luon chia het cho 6 )
42) Chng minh rang phng trnh khong co nghiem y nguyen am
vi moi m nguyen :
5y2 - 7y - 32 + 8m2 = 0
7k
vi k = = 49 +
10
7k
7k
160(4 - m2) ma de thay k Z+ ( k = 0 y Z ) y =
va y =
<0k
10
10
> 7 . Khi o = k2 > 49 m2 < 4 m2 = 0 ; 1
Neu m2 = 0 th = 689 : khong chnh phng y Z
Trang
11
7 23
Z pcm !
10
Ap dung
Bai 65 : Tm cac nghiem nguyen cua phng trnh
a) 12x - 5y = 21
a) x = 3 + 5t ; y = 3 + 12t , t
b) 12x + 17y = 41
Z
c) x + 3y = 0
b) x = 2 + 17t ; y = 1 - 12t , t
d) 2x - y = 1
Z
e) 3x + 2y = 4
c) x = -3t ; y = t , t Z
d) x = t ; y = 2t - 1 , t Z
e) x = 2t ; y = 2 - 3t , t Z
Bai 66 : Tm nghiem nguyen dng , nho nhat cua phng trnh
f) 16x - 25y = 1
a) x = 11 ; y = 7
g) 41x - 37y = 187
b) x = 19 ; y = 16
Bai 67 : Tm cac nghiem nguyen cua phng trnh
h)
x2 - 6xy + 5y2 = 121
a)
(x - 5y)(x - y) = 121
4
i)x + 2x7y - x14 - y2 = 7 (x, yZ+)
b)
(x2 - x7 + y)(x2 + x7 - y)
=7
j)2x2 + 2xy - x + y = 112 (x, yZ+)
c)
y = -x + 1 + 111 : (2x
k)
xy2 + 2xy - 243y + x = 0
(x, yZ+)
l)6x2 + 5y2 = 74
m)
xy + 3x - 5y = -3
n)
x2 = y2 + 2y + 13
o)
19x2 + 28y2 = 729
+ 1)
d)
e)
f)
g)
12
h)
Vo nghiem !
Bai 68 : Giai cac phng trnh sau trong tap so nguyen :
a)
-6x2 - 2y2 + 6xy + 8x + 3y a) (x) = -3[(y - 7)2 + 5:3] < 0
= 168
b)
2x2y2
c)
d)
Bai 69 :
e)
f)
g)
b) Vo nghiem !
c) 6y2 = 42 - k2 y2 = 7 - k2 : 6 7 k2
= 36
2x2 + 3y2 = 19 - 4x
d) 3(2x2 + 1) = 5(y2 - 8x) 2x2 + 1 5
6x2 - 5y2 = -40x - 3
Vno !
Giai cac phng trnh sau trong tap so nguyen :
4x2 + 231y2 = 1631
a)
Vo nghiem !
2
2
x - 100y = 1
b)
(x , y) = (1 , 0) ; (-1 , 0)
(x2 + y2)2 = 8x2y2 + 4xy +
c)
Dan en pt Pell va oi
1987x2 + 1988y2 = 3000 -
Pell
d)
x = 12
e)
(x, y, z, t) = (4, 2, 1, 1) va
+
cac hoan v .
z, tZ )
Bai 70 : Giai cac phng trnh sau trong tap so nguyen :
j)
x3 - 3y3 - 9z3 = 0
a)
T/c chia het cho 3
3
3
3
k)
5x + 11y + 13z = 0
b)
T/c chia het cho 13
h)
i)
x + x + x + x = 271440
x + y + z + t = xyzt (x, y,