Professional Documents
Culture Documents
ng cong Elliptic
Chng 3
CC HM S HC
Nguyn t Thng
ndthong@math.hcmus.edu.vn
B mn ng dng Tin hc
Khoa Ton - Tin hc
2010
Chng 3: Cc hm s hc
1/45
Cc hm s hc
ng cong Elliptic
Hm s hc
nh ngha
Hm s hc l hm xc nh trn tp hp cc s nguyn dng.
f:
N
n
N
f (n)
nh ngha
Mt hm s hc f c gi l nhn tnh nu vi mi m, n nguyn t
cng nhau, ta c f (mn) = f (m)f (n). Trong trng hp ng thc
ng vi mi m, n, hm f c gi l nhn tnh mnh.
Cc hm nhn tnh mnh n gin nht l f (n) = n v f (n) = 1.
Nu n = pr11 pr22 ...prkk th f (n) = f (pr11 )f (pr22 )...f (prkk ), trong f
l mt hm nhn tnh.
X
Nu f nhn tnh th F (n) =
f (d) cng nhn tnh.
d|n
Chng 3: Cc hm s hc
2/45
Cc hm s hc
ng cong Elliptic
Phi hm Euler
nh ngha
Phi hm Euler (n) l hm s hc c gi tr ti n, bng s cc s
khng vt qu n v nguyn t cng nhau vi n.
nh ngha
H thng d thu gn modulo n l tp hp gm (n) s nguyn sao cho
mi phn t ca tp hp nguyn t cng nhau vi n, v khng c hai
phn t no ng d vi nhau modulo n.
nh l
Nu r1 , r2 , ..., r(n) l mt h thng d thu gn modulo n, v a l s
nguyn dng tha gcd(a, n) = 1, th tp hp ar1 , ar2 , ..., ar(n) cng
l mt h thng d thu gn modulo n.
Chng 3: Cc hm s hc
3/45
Cc hm s hc
ng cong Elliptic
nh l Euler
nh l (Euler)
Nu n l s nguyn dng v a l s nguyn t cng nhau vi n th
a(n) 1
mod n
Chng 3: Cc hm s hc
4/45
Cc hm s hc
ng cong Elliptic
V d v phi hm Euler
(1) = 1
(2) = 1
(3) = 2
(4) = 2.
(5) = 5 1 = 4
(7) = 7 1 = 6
(11) = 11 1 = 10.
(6) = (2)(3) = 2
(10) = (2)(5) = 4
(30) = (2)(3)(5) = 8.
(8) = (23 ) = 23 22 = 4
(9) = (32 ) = 32 3 = 6.
2(7) = 26 = 64 1 mod 7.
Chng 3: Cc hm s hc
5/45
Cc hm s hc
ng cong Elliptic
ng d ca ly tha ln
Trong a(pi
Mt v d c th l tnh 210
mod 77.
Chng 3: Cc hm s hc
6/45
Cc hm s hc
ng cong Elliptic
Hm v hm
nh ngha
Hm (n) c gi tr ti n, bng s cc c dng ca n.
Hm (n) c gi tr ti n, bng tng cc c dng ca n.
X
X
(n) =
1,
(n) =
d
d|n
d|n
r +1
k
Y
pj j 1
pj 1
j=1
(n) =
k
Y
(rj + 1)
j=1
Chng 3: Cc hm s hc
7/45
Cc hm s hc
ng cong Elliptic
S hon ho
nh ngha
S nguyn dng n c gi l s hon ho nu (n) = 2n.
nh l
S nguyn dng chn n l s hon ho khi v ch khi
n = 2m1 (2m 1)
vi m 2 l s nguyn sao cho 2m 1 l s nguyn t.
Cc s 6, 28, 496, 8128 l cc s hon ho.
Vi mi s nguyn t p = 2m 1, ta c mt s hon ho.
Ngi ta bit c rng, trong khong t 1 n 10200 khng c s
hon ho l. Tuy nhin, tn ti hay khng cc s hon ho l?
Chng 3: Cc hm s hc
8/45
Cc hm s hc
ng cong Elliptic
S hon ho
Mi s hon ho c th biu din di dng tng cc s t nhin
lin tip.
6=1+2+3
28 = 1 + 2 + 3 + 4 + 5 + 6 + 7
496 = 1 + 2 + 3 + ... + 30 + 31
8128 = 1 + 2 + 3 + ... + 126 + 127
9/45
Cc hm s hc
ng cong Elliptic
S nguyn t Mersenne
nh ngha
Vi m l mt s nguyn dng, Mm = 2m 1 c gi l s
Mersenne th m. Nu p l s nguyn t, v Mp cng l s nguyn
t, th Mp c gi l s nguyn t Mersenne.
nh l
Nu p l mt s nguyn t l, th mi c nguyn t ca s Mersenne
Mp u c dng 2kp + 1 vi k l s nguyn dng.
Cc s M2 , M3 , M5 , M7 l cc s nguyn t Mersenne, trong khi
M11 l hp s.
Xt
M13 = 213 1 = 8191, mi c nguyn ca M13 khng vt
qu M13 90 (nu c) u phi dng 26k + 1. Do 53 v 79
khng phi l c ca M13 nn ta kt lun M13 l s nguyn t.
Chng 3: Cc hm s hc
10/45
Cc hm s hc
ng cong Elliptic
Bc theo modulo n
nh ngha
Gi s a v n l cc s nguyn dng nguyn t cng nhau. Khi s
nguyn dng nh nht x tha ax 1 mod n c gi l bc ca a
theo modulo n. K hiu: x = ordn a.
nh l
Gi s a v n > 0 l cc s nguyn t cng nhau. Khi s nguyn x
l nghim ca phng trnh ng d ax 1 mod n khi v ch khi x
chia ht cho bc ca a theo modulo n.
H qu. ordn a chia ht (n).
H qu. ai aj mod n i j mod ordn a
Bc ca a theo modulo n lun tn ti v theo nh l Euler,
a(n) 1 mod n.
Bc ca a theo modulo n khng vt qu (n).
Chng 3: Cc hm s hc
11/45
Cc hm s hc
ng cong Elliptic
Cn nguyn thy
nh ngha
Nu r v n > 0 l cc s nguyn t cng nhau v ordn r = (n) th r
c gi l cn nguyn thy modulo n.
nh l
Nu r l cn nguyn thy theo modulo n > 0 th cc s sau lp thnh
h thng d thu gn modulo n: r1 , r2 , ..., r(n)
Vi u l mt s nguyn dng, ta c ordn ru =
ordn r
.
gcd(u, ordn r)
12/45
Cc hm s hc
ng cong Elliptic
nh l Lagrange
nh l (Lagrange)
Gi s f (x) = an xn + an1 xn1 + ... + a1 x + a0 l a thc vi h s
nguyn modulo s nguyn t p, ng thi n > 0 v an 6 0 mod p. Khi
f (x) c nhiu nht n nghim modulo p khng ng d tng cp.
nh l
Gi s p l s nguyn t v d l mt c dng ca p 1. Khi a
thc xd 1 c ng d nghim modulo p khng ng d tng cp.
nh l
Gi s p l s nguyn t v d l mt c dng ca p 1. Khi s
cc s nguyn khng ng d c bc d modulo p l (d).
H qu. Mi s nguyn t u c cn nguyn thy.
Chng 3: Cc hm s hc
13/45
Cc hm s hc
ng cong Elliptic
S tn ti ca cn nguyn thy
nh l
Nu p l mt s nguyn t l vi cn nguyn thy r, th hoc r, hoc
r + p l cn nguyn thy modulo p2 .
nh l
Gi s p l mt s nguyn t l, khi pk c cn nguyn thy vi mi
s dng k. Hn na, nu r l cn nguyn thy modulo p2 th r l cn
nguyn thy modulo pk vi mi s nguyn dng k.
nh l
Nu s nguyn dng n khng phi l ly tha ca mt s nguyn t
hoc hai ln ly tha ca mt s nguyn t, th n khng c cn
nguyn thy.
Chng 3: Cc hm s hc
14/45
Cc hm s hc
ng cong Elliptic
S tn ti ca cn nguyn thy
nh l
Nu p l s nguyn t l v t l s nguyn dng, th 2pt c cn
nguyn thy. C th nu r l cn nguyn thy modulo pt th:
r l cn nguyn thy modulo 2pt khi r l.
r + pt l cn nguyn thy modulo 2pt khi r chn.
nh l
Nu a l s nguyn t l, k 3 l s nguyn th
k
a(2
)/2
k2
= a2
1 mod 2k
nh l
S nguyn dng n c cn nguyn thy khi v ch khi
n = 2, 4, pt , 2pt ,
trong p l s nguyn t l v t l mt s nguyn dng.
Chng 3: Cc hm s hc
15/45
Cc hm s hc
ng cong Elliptic
Cu hi
n.
d|n
Chng 3: Cc hm s hc
16/45
Cc hm s hc
ng cong Elliptic
Cu hi
Chng 3: Cc hm s hc
17/45
Cc hm s hc
ng cong Elliptic
Chng 4
B mn ng dng Tin hc
Khoa Ton - Tin hc
2010
18/45
Cc hm s hc
ng cong Elliptic
p1
2
19/45
Cc hm s hc
ng cong Elliptic
K hiu Legendre
nh ngha
Gi s p l mt s nguyn
t l v a l mt s nguyn khng chia ht
a
cho p, k hiu Legendre
c nh ngha nh sau
p
a
1, nu a l thng d bnh phng modulo p
=
1, nu ngc li.
p
V d vi s nguyn t p = 11, ta c:
1
3
4
5
9
=
=
=
=
=1
11
11
11
11
11
2
6
7
8
10
=
=
=
=
= 1
11
11
11
11
11
20/45
Cc hm s hc
ng cong Elliptic
21/45
Cc hm s hc
ng cong Elliptic
p2 1
2
= (1) 8 .
p
22/45
Cc hm s hc
ng cong Elliptic
23/45
Cc hm s hc
ng cong Elliptic
V d tnh
713
23.31
23
31
=
=
.
1009
1009
1009 1009
Ta c:
2
23
1009
20
2 5
5
23
3
=
=
=
=
=
=
=
1009
23
23
23
23
5
5
2
5
=
= 1.
3
3
31
= 1
1009
713
Suy ra
=1
1009
Chng 4: Thng d bnh phng
24/45
Cc hm s hc
ng cong Elliptic
Fm 1
2
1 mod Fm
Chiu thun:
Gi thit suy ra 3Fm 1 1 mod Fm .
Do nu Fm c c nguyn t p th 3Fm 1 1 mod p.
m
Suy ra ordp 3|Fm 1 = 22 .
Mt khc t gi thit cng suy ra ordp 3 6 |
m
Vy ordp 3 = 22 = Fm 1.
Fm 1
2
= 22
m1
T ta c Fm 1 p 1.
Nhng v p|Fm , nn Fm = p l s nguyn t.
Chiu nghch:
3
Fm
2
Lut thun nghch:
=
=
= 1.
Fm
3
3
Fm 1
3
Tiu chun Euler:
3 2
mod Fm .
Fm
Chng 4: Thng d bnh phng
25/45
Cc hm s hc
ng cong Elliptic
K hiu Jacobi
nh ngha
Gi s n l s nguyn dng l, a nguyn t cng nhau vi n. Nu n
c phn tch ra tha s nguyn t l pr11 pr22 ...prmm , ta nh ngha k
hiu Jacobi nh sau:
h a i a r1 a r2 a rm
=
...
n
p1
p2
pm
trong v phi l cc k hiu Legendre.
Nu n l s nguyn t th k hiu Jacobi trng vi k hiu
Legendre.
K hiu Jacobi khng cho bit phng trnh ng d x2 a
mod n c nghim hay khng.
K hiu Jacobi v k hiu Legendre c nhiu tnh cht tng t
nhau.
Chng 4: Thng d bnh phng
26/45
Cc hm s hc
ng cong Elliptic
h n i hmi
m1 n1
= (1) 2 2
m n
Chng 4: Thng d bnh phng
27/45
Cc hm s hc
ng cong Elliptic
=
=
...
=
=
R1 q1 + 2s1 R2
R2 q2 + 2s2 R3
... ... ...
Rn2 qn2 + 2sn2 Rn1
Rn1 qn1 + 2sn1 .1
R2 1
R2 1
R12 1
+ s2 2
+ ... + sn1 n1
8
8
8
R1 1 R2 1
Rn2 1 Rn1 1
+
+ ... +
2
2
2
2
s1
28/45
Cc hm s hc
ng cong Elliptic
29/45
Cc hm s hc
ng cong Elliptic
S gi nguyn t Euler
Theo tiu chun Euler, nu p l s nguyn t l v b khng chia
ht cho p th
p1
b
b 2
mod p
p
Nh vy, nu n v b nguyn t cng nhau v
n1
b
b 2 6
mod n,
n
trong v phi l k hiu Jacobi, th n phi l hp s.
Tuy nhin, nu ng d thc trn ng, th ta cng khng th
kt lun n l nguyn t hay khng.
nh ngha
S nguyn dng n c gi l s gi nguyn t Euler c s b nu n
l hp s v
n1
b
2
b
mod n,
n
Chng 4: Thng d bnh phng
30/45
Cc hm s hc
ng cong Elliptic
31/45
Cc hm s hc
ng cong Elliptic
32/45
Cc hm s hc
ng cong Elliptic
bj
mod n
n
Nu n l s nguyn t, mi ng d thc u ng.
Nu n l hp s, xc sut mi ng d thc ng s b hn 1/2k .
Chng 4: Thng d bnh phng
33/45
Cc hm s hc
ng cong Elliptic
34/45
Cc hm s hc
ng cong Elliptic
Cu hi
35/45
Cc hm s hc
ng cong Elliptic
Chng 5
NG CONG ELLIPTIC
Nguyn t Thng
ndthong@math.hcmus.edu.vn
B mn ng dng Tin hc
Khoa Ton - Tin hc
2010
36/45
Cc hm s hc
ng cong Elliptic
ng cong Elliptic
nh ngha
ng cong Elliptic trn trng K l tp hp cc im (x, y) tha
mn phng trnh
y 2 + a1 xy + a3 y = x3 + a2 x2 + a4 x + a6
(1)
F (x, y) = y 2 + a1 xy + a3 y x3 a2 x2 a4 x a6 = 0
(2)
hay
vi mt im O gi l im v cng.
Phng trnh (1) phi tha mn iu kin khng k d, tc l, ti mi
F
F
v
khng ng thi bng 0.
im (x, y), cc o hm ring
x
y
37/45
Cc hm s hc
ng cong Elliptic
yP yQ
nu P 6= Q.
xP xQ
m=
3x2P + 2a2 xP + a4 a1 yP
nu P = Q.
2yP + a1 xP + a3
38/45
Cc hm s hc
ng cong Elliptic
39/45
Cc hm s hc
ng cong Elliptic
40/45
Cc hm s hc
ng cong Elliptic
xR =
41/45
Cc hm s hc
ng cong Elliptic
ng cong Elliptic v cc h m ha
nh l
Cho E l mt ng cong Elliptic trn trng hu hn Fq v P l mt
im trn ng cong. Khi c th tnh ta ca im kP bng
O(log k log3 q) php tnh bit.
Ta dng phng php nhn i lin tip tnh kP , chng hn
205P = (2(2(2(2(2(2(2P + P ))) + P ) + P ))) + P
gm 7 php nhn i mt im v 4 php cng hai im. Nh
vy, tnh kP t k v P cho trc, ta cn thi gian a thc.
Gi s B v P = kB cc im ca ng cong Elliptic E trn
trng hu hn Fq , q = pr , p 6= 2, ta ni k l logarit c s B ca
P.
Bi ton tm logarit ca cc im trn ng cong Elliptic i
hi thi gian m, v khng th kt thc trong khong thi gian
chp nhn c.
Chng 5: ng cong Elliptic
42/45
Cc hm s hc
ng cong Elliptic
43/45
Cc hm s hc
ng cong Elliptic
Mt m tng t m
gi cho Aj thng ip ei Pm .
gi tr li cho Ai thng ip ej (ei Pm ).
gi cho Aj thng ip di (ej (ei Pm )).
gii m bng cch tnh dj (di (ej (ei Pm ))) = (1 + sN )Pm = Pm .
44/45
Cc hm s hc
ng cong Elliptic
r1
X
ci ti
i=0
Ta ln lt tm cc xj ng vi cc s sj , trong
sj = mk + j (m + 1)k M k < q.
Vi mi xj , ta tnh Yj = x3j + axj + b. Nu tn ti yj Fq sao
cho Yj = yj2 th ta tng ng m vi Pm = (xj , yj ).
Chng 5: ng cong Elliptic
45/45