You are here: Home Cu , Ton Tiu hc Cc k thut tnh nhm nhanh Phn 1

Cc k thut tnh nhm nhanh - Phn 1

VNMATH.COMNGY 30 THNG 01 NM 2015CU , TON TIU
HC0
Nhn nhm l mt trong nhng k nng cn thit trong hc ton. Ban u, cc em cn
hc thuc lng bng nhn. Tip n l hc quy tc nhn vi 10. Sau l hc nhn
vi s c hai ch s, nhn t khng nh n c nh. C dn dn nh vy s bit cch
nhn vi s c nhiu ch s. Trong cc php nhn, d nht l nhn vi 10, 100,
1000... ri n nhn vi s trn chc, trn trm, trn nghn khc nh 20, 300, 4000.
bi ny, chng ti s gii thiu vi cc em mt k nng nhn nhm khc nhm gip
cc
em
tnh
ton
d
dng
hn.
1. Nhn vi s c cc ch s ging nhau nh 11, 22, 111, 333, 4444...
Trc ht, ta thc hnh quy tc nhn nhm vi 11, 111, 1111... qua cc bi ton sau.

Bi

1.

Tnh

nhm

234

11.

Gii. Th t tnh t phi qua tri. Tha s th nht ca php nhn l 234, ta c dy
cc ch s: 4, 43, 32, 2. Thc hin vic cng hai ch s vit trong dy ny, ta s ra kt
qu. Ta gi nguyn ch s 4 hng n v. Sau ta c 4 + 3 = 7, 3 + 2 = 5. Ta gi
nguyn s 2 u tin bn phi. Ta c 234 x 11 = 2574.

Bi

2.

Tnh

nhm

4567

11.

Gii. Ta lit k li cc dy s cn tnh tng l: 7, 76, 65, 54, 4. Ta gi nguyn ch s 7

hng n v. Ta c 7 + 6 = 13, vit 3 nh 1; 6 + 5 + 1 = 12, vit 2 nh 1; 5 + 4 + 1 =
10, vit 0 nh 1; 4 + 1 = 5. Ta c 4567 x 11 = 50237.

Lu . Khi nhn nhm vi 11, l s c hai ch s 1, ta ly lin tip 2 ch s ri tnh

tng. Khi nhn nhm vi 111, l s c 3 ch s 1, ta s c quy tc nhm tng t.

Bi

3.

Tnh

nhm

12345

111.

Gii. Ta s lit k dy ch s cn tnh tng l: 5, 54, 543, 432, 321, 21, 1. Ta gi

nguyn ch s 5 hng n v. Ta c 5 + 4 = 9, vit 9; 5 + 4 + 3 = 12, vit 2 nh 1; 4
+
3
+
2
+
1
=
10,
vit
0
nh
1;
3
+

2 + 1 + 1 = 7, vit 7; 2 + 1 = 3, vit 3; gi nguyn s 1. Ta c 12345 x 111 =

1370295.

Lu

Bi

Tng

4.

t,

Tnh

ta

php

nhm

nhn

23456

nhm

vi

1111.

1111.

Gii. Dy ch s cn tnh tng l: 6, 65, 654, 6543, 5432, 432, 32, 2. Ta gi nguyn
ch s 6 hng n v. Ta c 6 + 5 = 11, vit 1 nh 1; 6 + 5 + 4 + 1 = 16, vit 6 nh
1; 6 + 5 + 4 + 3 + 1 = 19, vit 9 nh 1; 5 + 4 + 3 + 2 + 1 = 15, vit 5 nh 1; 4 + 3 + 2
+ 1 = 10, vit 0 nh 1; 3 + 2 + 1 = 6; gi nguyn s 2. Ta c 23456 x 1111 =
26059616.

Lu . By gi ta s thc hnh php nhn vi s c cc ch s ging nhau. Ta s s

dng
quy
tc:
a
x
(b
x
c)
=
(a
x
b)
x
c.

Bi

5.

Tnh

nhm

5678

22.

Gii. Ta c 5678 x 22 = 5678 x (11 x 2) = (5678 x 11) x 2 = 62458 x 2 = 124916.

Lu . Ta thc hin php nhn nhm 5678 x 11 = 62458 ri thc hin php nhn
62458
x
2.

Bi

6.

Tnh

nhm

1234

333.

Gii. Ta c 1234 x 333 = 1234 x (111 x 3) = (1234 x 111) x 3 = 136974 x 3 = 410922.

2. Nhn hai s tn cng bng 5

tnh tch, ta b i ch s 5 hng n v ca s . Ly s mi ny nhn vi tng

ca n vi 1, ta c mt s mi. Vit thm s 25 vo cui ta c tch cn tnh.
Bi 1. Tnh 15 x 15.
Gii: T s 15, ta b i s 5, c s 1. Ly 1 x (1 + 1) = 2. Vit thm s 25 vo sau
s 2 va tnh, ta c 15 x 15 = 225.
Bi 2. Tnh 35 x 35.
Gii: Ta c 3 x (3 + 1) = 12. Ta c 35 x 35 = 1225.
Bi 3. Tnh 405 x 405.
Gii: Ta c 40 x (40 + 1) = 40 x 41 = 1640. Ta c 405 x 405 = 164025.
Bi 4. Tnh 695 x 695.
Gii: Ta c 69 x (69 + 1) = 69 x 70 = 4830. Ta c 695 x 695 = 483025.

Bi 5. Tnh 345 x 345.

Gii: Ta c 34 x (34 + 1) = 34 x 35 = (17 x 2) x 35 = 17 x (2 x 35) = 17 x 70 = 1190.
Ta c 345 x 345 = 119025.
Bi 6. Tnh 455 x 455.
Gii: Ta c 45 x (45 + 1) = 45 x 46 = 45 x (2 x 23) = (45 x 2) x 23 = 90 x 23 = 2070.
Ta c 455 x
455 = 207025.
3. Tnh nhanh tch hai s c s ch s bng nhau.
Trc ht, vi mt s c 2, 3 ch s, ta chn s u tin c tng ng l 3, 4 ch s
l 100, 1000. Hiu ca s mi vi s ban u gi l s b. Chng hn, s 98 c s b
l 100 - 98 = 2, s 986 c s b 1000 - 986 = 14. Trong k thut nhn nhm ny, ta
ch tnh nhng tch ca hai s c hai ch s m tch ca hai s b cng l s c hai
ch s. Tng t, ta s tnh tch ca hai s c ba ch s khi tch ca hai s b l s c
ba ch s.
Quy tc: Bc 1: Tm hai s b. Bc 2: Ly hiu ca tha s th nht vi s b ca
tha s th hai. Bc 3. Ly tch hai s b. Nu tch ny c s ch s t hn so vi s
ch s ca tha s ban u th ta thm s 0 vo trc n. Bc 4. Ghp hai s va
tnh, ta c tch.
Bi 1. Tnh 96 x 97.
Gii: Hai s b l 100 - 96 = 4, 100 - 97 = 3. Hiu 96 - 3 = 93, tch 4 x 3 = 12. Ta
ghp hai s ny c tch 96 x 97 = 9312.
Bi 2. Tnh 98 x 99.
Gii: Hai s b l 100 - 98 = 2, 100 - 99 = 1. Hiu 98 - 1 = 97, tch 2 x 1 = 2. Ta thm
s 0 vo trc s 2 c s 02. Ta c 98 x 99 = 9702.
Bi 3. Tnh 988 x 991.
Gii: Hai s b l 1000 - 988 = 12, 1000 - 991 = 9. Hiu 988 - 9 = 979, tch 12 x 9 =
108. Ta c 988 x 991 = 979108.
Bi 4. Tnh 998 x 990.

Gii: Hai s b l 1000 - 998 = 2, 1000 - 990 = 10. Hiu 998 - 10 = 988, tch 2 x 10 =
20. Ta thm s 0 vo trc s 20 c s 020. Ta c 998 x 990 = 988020.
Cn na...

Cc k thut tnh nhm nhanh - Phn 2

VNMATH.COMNGY 30 THNG 01 NM 2015CU , TON TIU
HC0
Tip theo Cc k thut tnh nhm nhanh - Phn 1
4. Tnh nhanh tch hai s gn bng 100, 1.000 gm bn bc l: S b, hiu
cho, tch s b v ghp s.
Bi 1. Tnh 9991 x 9997.
Gii. S b l 10.000 - 9.991 = 9, 10.000 - 9997 = 3. Hiu cho l 9991 - 3 = 9988.
Tch s b l 9 x 3 = 27. V 27 l s c 2 ch s nn cn vit thm s 00 vo trc
4 ch s l 0027. Vy 9991 x 9997 = 99880027.
Ch . Vi nhng s c hai ch s nh 92, 89 th s b l hiu ca 100 vi s .
Tng t, vi nhng s c ba hay bn ch s th s b l hiu ca 1.000, 10.000 vi
s .
Bi 2. Tnh 82 x 93.
Gii. S b l 100 - 82 = 18, 100 - 93 = 7. Hiu cho l 82 - 7 = 75. Tch s b l 18 x
7 = 126. V 126 l s c ba ch s, ta gi nguyn s c hai ch s l 26. Cng phn
cn li vi hiu cho l 1 + 75 = 76. Ta c 82 x 93 = 7626.
Bi 3. Tnh 991 x 879.
Gii. S b l 1.000 - 991 = 9, 1.000 - 879 = 121. Hiu cho l 879 - 9 = 870. Tch s
b l 9 x 121 = 1.089. V 1.089 l s c bn ch s, ta gi nguyn s c ba ch s l
089. Cng phn cn li vi hiu cho l 1 + 870 = 871. Ta c 991 x 879 = 871.089.
Ch . Hiu cho c th tnh theo hai cch l 879 - 9 hoc 991 - 121.
Bi 4. Tnh 92 x 996.
Gii. hai tha s c cng s ch s, ta nhn 92 vi 10 v xt tch 920 x 996. S b
l 1.000 - 920 = 80, 1.000 - 996 = 4. Hiu cho l 920 - 4 = 916. Tch s b l 80 x 4
= 320. Vy 920 x 996 = 916320 nn 92 x 996 = 91632.
3. Tnh tch hai s c cng s ch s nhng ln hn 10, 100, 1.000... Vi s ln hn
10 nh 12 th 2 l s tng.
Bi 5. Tnh 12 x 14.
Gii. Bc 1: S tng 2, 4 (l 12 - 10, 14 - 10). Bc 2: Tng cho 12 + 4 = 16. Bc
3: Tch s tng 2 x 4 = 8. Bc 4: Ghp s, ta c 12 x 14 = 168.

Bi 6. Tnh 13 x 19.
Gii. S tng 3, 9. Tng cho 13 + 9 = 22. Tch s tng 3 x 9 = 27. Ta gi nguyn mt
ch s cui l 7, cn li s 2 hng chc. Tng 2 + 22 = 24. Ta c 13 x 19 = 247.
Bi 7. Tnh 102 x 145.
Gii. S tng 2, 45. Tng cho 102 + 45 = 147. Tch s tng 2 x 45 = 90. Ta c 101
x 145 = 14790.
Bi 8. Tnh 108 x 114.
Gii. S tng 8, 14. Tng cho 108 + 14 = 122. Tch s tng 8 x 14 = 112. Ta gi
nguyn hai ch s cui l 12, cn li s 1 hng trm. Tng 1 + 122 = 123. Ta c
108 x 114 = 12312.
Bi 9. Tnh 1009 x 1012.
Gii. S tng 9, 12. Tng cho 1.009 + 12 = 1.021. Tch s tng 9 x 12 = 108. Ta c
1.009 x 1.012 = 1021108.
Ch . Khi nhn hai s c cng s ch s l hai v ln hn 10 th vi tch s tng ln
hn mt ch s, ta s gi mt ch s cui li, ch trc n s cng vi tng cho.
Cng vy, nu nhn hai s c ba ch s m tch s tng l s c ba ch s th gi li
s c hai ch s v cng s cn li vi tng cho.
5. Nhm nhanh ca tch hai s m mt s ln hn, mt s nh hn 10, 100 hay
1000.
Bi 1. Tnh 9 12.
Nhn xt. Bng cch nhn trc tip, ta s c ngay kt qu l 9 12 = 108. Tuy nhin,
theo t duy s b v s tng, ta gii nh sau bit phng php nhn nhanh cho
nhng tch khc m tha s c nhiu ch s hn.
Gii. Bc 1: S b l 10 9 = 1, s tng l 12 10 = 2. Bc 2: Tng cho (s b +
s tng) = Hiu cho (s ln tr s b) = 9 + 2 = 12 1 = 11. Bc 3: Tch s b vi
s tng l 1 2 = 2. Bc 4: Nhn tng cho vi 10 ri tr i tch l 11 10 2 =
110 2 = 108. Ta c 9 12 = 108.
Ch : 9 v 12 l hai s xung quanh s 10 nn ta nhn tng cho vi 10. Nu hai tha
s l nhng s xung quanh s 100, 1000 th ta s nhn tng ng tng cho vi 100,
1000.

Bi 2. Tnh 103 98.

Gii. S tng l 103 100 = 3, s b l 100 98 = 2. Hiu cho l 103 2 = 101.
Tch s tng vi s b l 3 2 = 6. Nhn hiu cho vi 100 ri tr i tch l 101
100 6 = 10100 6 = 10094. Ta c 103 98 = 10094.
Bi 3. Tnh 986 1004.
Gii. S b l 1000 986 = 14, s tng l 1004 1000 = 4. Tng cho l 986 + 4 =
990. Tch s b vi s tng l 14 4 = 56. Nhn tng cho vi 1000 ri tr i tch l
990 1000 56 = 990000 56 = 989944. Ta c 986 1004 = 989944.
Bi 4. Tnh 8 102.
Gii. Ta c 8 102 = (80 102) : 10.
Tnh 80 102. S b l 20, s tng l 2. Tng cho l 82. Tch s b vi s tng l 40.
Nhn tng cho vi 100 ri tr i tch l 82 100 40 = 8200 40 = 8160. Ta c
80 102 = 8160.
Vy 8 102 = 8160 : 10 = 816.
Bi 5. Tnh 99 1006.
Gii. Cch 1. Ta c 99 1006 = (990 1006) : 10.
Tnh 990 1006. S b l 10, s tng l 6. Tng cho l 996. Tch s b vi s tng l
60. Nhn tng cho vi 1000 ri tr i tch l 996 1000 60 = 996000 60 =
995940. Ta c 990 1006 = 995940.
Vy 99 1006 = 995940 : 10 = 99594.
Cch 2. Ta c 99 1006 = 9 (11 1006).
Tnh 11 1006. Ta c dy s: 6, 6 + 0, 0 + 0, 0 + 1, 1 hay 6, 6, 0, 1, 1. Vy 11 1006
= 11066 nn 99 1006 = 9 11066 = 99594.
Bi 6. Tnh 86 112.
Gii. S b l 14, s tng l 12. Tng cho l 98. Tch s b vi s tng l 14 12.
Tnh 14 12. S tng l 4, 2. Tng cho l 16. Tch s tng l 8. Vy 14 12 = 168.
Nhn tng cho vi 100 ri tr i tch l 98 100 168 = 9800 168 = 9632. Ta
c 86 112 = 9632.

6. Nhn nhm nhanh ca tch hai s c hai ch s m ch s hng chc ging

nhau, tch hai s c ba ch s m ch s hng trm ging nhau, nh 32 34, 401
402.
iu khc bit trong nhng php nhn ny so vi php nhn hai s xung quanh 10,
100, 1000 l s c chn l mc hay gc khng phi l 10, 10 m l 30, 400...
Bi 1. Tnh 23 21.
Gii. Ta thc hin cc bc sau. Bc 1. Chn mc l s 20. Bc 2. S tng l 23 20 = 3, 21 - 20 = 1. Bc 3. Tng cho l 23 + 1 = 24. Bc 4. Tch ca tng cho vi
ch s hng chc ca mc l 24 2 = 48. Bc 5. Tch hai s tng l 3 1 = 3. Ta
c 23 21 = 483.
Nhn xt. So vi nhn hai s gn 10, 100 th ta thm bc 4, cn cc quy tc nhn
nhm nhanh vn nh c.
Bi 2. Tnh 403 412.
Gii. Mc l 400. S tng l 403 400 = 3, 412 400 = 12. Tng cho l 403 + 12 =
415. Tch ca tng cho vi ch s hng trm ca mc l 415 4 = 1660. Tch hai s
tng l 3 12 = 36. Vy 403 412 = 166036.
Bi 3. Tnh 3005 3024.
Gii. Mc l 3000. S tng l 5, 24. Tng cho l 3029. Tch 3029 3 = 9087. Tch 5
24 = 120. Vy 3005 3024 = 9087120.
Bi 4. Tnh 34 38.
Gii. Mc l 30. S tng l 4, 8. Tng cho l 42. Tch 42 3 = 126. Tch 4 8 = 32.
V tch hai s tng ch ly mt ch s nn ta gi s 2, chuyn s 3 vo 126. Tng 126
+ 3 = 129. Vy 34 38 = 1292.
Bi 5. Tnh 57 58.
Gii. Mc l 60. S b l 60 57 = 3, 60 58 = 2. Hiu cho l 57 2 = 55. Tch 55
6 = 330. Tch 3 2 = 6. Vy 57 58 = 3306.
Bi 6. Tnh 194 197.
Gii. Mc l 200. S b l 6, 3. Hiu cho l 191. Tch 191 2 = 382. Tch 6 3 =
18. Vy 194 197 = 38218.
Bi 7. Tnh 3987 3996.

Gii. Mc l 4000. S b l 13, 4. Hiu cho l 3983. Tch 3983 4 = 15932. Tch 13
4 = 52. V tch hai s b cn ba ch s nn ta thm s 0 trc s 52 c s
052. Vy 3897 3996 = 15932052.
Bi 8. Tnh 455 46.
Gii. Ta c 455 46 = 455 460 : 10.
Tnh 455 460. Mc l 500. S b l 45, 40. Hiu cho l 415. Tch 415 5 = 2075.
Tch 45 40 = 1800. V tch hai s b ch ly hai ch s nn ta gi hai ch s cui l
00, chuyn s 18 vo s 2075. Tng 2075 + 18 = 2093. Vy 455 460 = 209300 nn
455 46 = 20930.
Lu . Ty theo mi php nhn, ta c th chn nhng mc khc nhau gii. Chng
hn bi 4, tnh 34 38, ta c th gii nh sau:
Mc l 40. S b l 6, 2. Hiu cho l 32. Tch 32 4 = 128. Tch 6 2 = 12. V tch
hai s b ch ly mt ch s nn ta gi s 2 cui, chuyn s 1 vo 128. Tng 128 +
1 = 129. Vy 34 38 = 1292.
7. Nhn nhm nhanh tch ca hai s xung quanh s trn chc, trn trm, trn
nghn. Chng hn 46 52, 197 204 hay 996 1002. y, vi tch 46 52, ta c
mc l s 50. Hai s 46, 52 km v hn 50. Ta vn gi nguyn khi nim s b (50
46 = 4) v s tng (52 50 = 2).
Bi 1. Tnh 29 34.
Gii. Ta thc hin cc bc sau. Bc 1. Chn mc l s 30. Bc 2. S b l 30 29
= 1, s tng l 34 30 = 4. Bc 3. Tng cho l 29 + 4 = 33 (hoc hiu cho l 34
1 = 33). Bc 4. Tch ca hiu cho vi ch s hng chc ca mc l 33 3 = 99.
Bc 5. Tch s b vi s tng l 1 4 = 4. Hiu 990 4 = 986. Vy 29 34 = 986.
Bi 2. Tnh 405 396.
Gii. Chn mc l s 400. S tng l 5, s b l 4. Hiu cho l 401. Tch ca hiu
cho vi ch s hng trm ca mc l 401 4 = 1604. Tch s b vi s tng l 5 4
= 20. Hiu 160400 20 = 160380. Vy 405 396 = 160380.
Bi 3. Tnh 3994 4003.
Gii. Mc l 4000. S b l 6, s tng l 3. Tng cho l 3997.
Tch 3997 4 = (4000 3) 4 = 16000 12 = 15988. Tch 6 3 = 18. Hiu
15988000 18 = 15987982. Vy 3994 4003 = 15987982.

Bi 4. Tnh 68 72.
Gii. Mc l 70. S b l 2, s tng l 2. Tng cho l 70. Tch 70 7 = 490. Tch 2
2 = 4. Hiu 4900 4 = 4896. Vy 68 72 = 4896.
Nhn xt. php nhn ny, ta thy s b vi s tng bng nhau, tng cho (hiu
cho) bng s mc. Ta c th rt gn cch lm nh sau: S b l 2. Tch 7 7 = 49.
Tch 2 2 = 4. Nhn 49 vi 100 ri tr i tch hai s b l 4900 4 = 4896. Vy 68
72 = 4896. Vi nhng php nhn ny, vi mc l s c hai, ba hay bn ch s th sau
khi nhn ch s u tin ca mc vi chnh n, ta nhn thm ln lt vi 100, 10000,
1000000 ri tr i tch hai s b (hay s tng).
Bi 5. Tnh 41 39.
Gii. Mc l 40. S b l 1. Tch 4 4 = 16. Tch 1 1 = 1. Hiu 1600 1 = 1599.
Vy 41 39 = 1599.
Bi 6. Tnh 76 84.
Gii. Mc l 80. S b l 4. Tch 8 8 = 64. Tch 4 4 = 16. Hiu 6400 16 = 6384.
Vy 76 84 = 6384.
Bi 7. Tnh 895 905.
Gii. Mc l 900. S b l 5.
Tch 9 9 = 81. Tch 5 5 = 25. Hiu 810000 25 = 809975. Vy 895 905 =
809975.
Bi 8. Tnh 5003 4997.
Gii. Mc l 5000. S tng l 3. Tch 5 5 = 25. Tch 3 3 = 9. Hiu 25000000 9 =
24999991. Vy 5003 4997 = 24999991.
Lu . Ta cng c th thc hin cch khc nhn nhm hai s xung quanh mt s mc
m c s b v s tng bng nhau nh sau.
Bi 9. Tnh 88 92.
Gii. Mc l 90. S b l 2. Hiu 90 90 2 2 = 8100 4 = 8096. Vy 88 92 =
8096.
Bi 10. Tnh 593 607.

Gii. Mc l 600. S b l 7. Hiu 600 600 7 7 = 360000 49 = 359951. Vy

593 607 = 359951.
Cn na...