You are on page 1of 213

Bi ging

L THUYT MCH IN
Bin son: Cung Thnh Long
B mn K thut o v Tin hc cng nghip
Khoa in
Trng i hc Bch Khoa H Ni

H Ni - 2006

Kt cu chng trnh:
A. Hc k 1
Mch in tuyn tnh
B. Hc k 2
+ Mch in phi tuyn
+ L thuyt ng dy di
C. Hc k 3
L thuyt trng in t

Ti liu tham kho


[1]. PGS. Nguyn Bnh Thnh & cc cng s, C s k thut
in (quyn 1, 2, 3), Nh xut bn i hc v trung hc chuyn
nghip (1971)
[2]. Norman Balabanian, Electric Circuits, McGraw-Hill, Inc
(1998)

MCH C THNG S TP TRUNG

MCH IN TUYN TNH


Chng 1. Khi nim v m hnh mch in
Chng 2. c im ca mch in tuyn tnh ch xc lp iu ho
Chng 3. Phng php gii mch in tuyn tnh ch xc lp iu ho
Chng 4. Quan h tuyn tnh v cc hm truyn t ca mch in tuyn tnh
Chng 5. Mng mt ca v mng hai ca tuyn tnh
Chng 6. Mch in tuyn tnh vi kch thch chu k khng iu ha
Chng 7. Mch in ba pha
Chng 8. Mch in tuyn tnh ch qu

MCH C THNG S TP TRUNG

Chng I

KHI NIM V M HNH MCH IN

I.1. Hin tng in t - M hnh m t h thng in t


I.2. nh ngha v cc yu t hnh hc ca mch in
I.3. Cc phn t c bn ca mch in Kirchhoff
I.4. Hai nh lut Kirchhoff m t mch in
I.5. Graph Kirchhoff
I.6. Phn loi cc bi ton mch

KHI NIM V M HNH MCH IN

I.1. HIN TNG IN T - M HNH M T H THNG IN T


in t l hin tng t nhin, mt th hin ca vt cht di dng
sng in t
M t cc h thng in t: m hnh mch v m hnh trng
i
E(x,y,z,t)
Ngun

Ti

H(x,y,z,t)

KHI NIM V M HNH MCH IN

I.1. HIN TNG IN T - M HNH M T H THNG IN T

1. M hnh mch
+ Ch c thng tin ti mt s hu hn im trong h thng
+ Cc phn t c bn: R, L, C, g
+ Da trn c s 2 nh lut thc nghim ca Kirchhoff
Vi m hnh mch, chng ta tp trung mi hin tng in t lin tc trong
khng gian vo mt phn t c th, do khng thy c hin tng truyn
sng trong h thng!

M hnh mch l m hnh gn ng ca qu trnh in t, b qua yu t khng


gian

KHI NIM V M HNH MCH IN

I.1. HIN TNG IN T - M HNH M T H THNG IN T

2. iu kin mch ho
Bc sng ca sng in t rt ln hn kch thc thit b in
dn in ca dy dn rt ln hn dn in ca mi
trng ngoi

KHI NIM V M HNH MCH IN

I.2. NH NGHA V CC YU T HNH HC CA MCH IN

1. nh ngha
Mch in:
+ mt tp hu hn cc phn t c bn l tng ghp vi nhau mt
cch thch hp sao cho m t c truyn t nng lng in t
+ bin c trng: dng in v in p (trn cc phn t ca mch)

KHI NIM V M HNH MCH IN

I.2. NH NGHA V CC YU T HNH HC CA MCH IN

2. Cc yu t hnh hc ca mch in
L1

R1

e1

L2

i1
R3

R2
e2
i3

Nhnh
Nt (nh)

L3
C3

Cc phn t mch

i2

Vng

KHI NIM V M HNH MCH IN

I.3. CC PHN T C BN CA MCH IN KIRCHHOFF

Phn t c bn
+ i din cho mt hin tng in t trn vng xt
+ c biu din bng phn t mt ca
+ c 1 cp bin bin c trng dng in v in p trn ca
+ ni ti cc phn khc ca mch in qua ca.

KHI NIM V M HNH MCH IN

I.3. CC PHN T C BN CA MCH IN KIRCHHOFF

1. in tr R, in dn g
i
u

+ in tr c trng cho qu trnh tiu tn trn vng xt


+ Quan h dng p: ur = ur ( ir )
+ n v: Ohm () v cc dn xut: k, M,

Nu quan h u(i) l phi tuyn: in tr phi tuyn


Nu quan h u(i) l tuyn tnh: in tr tuyn tnh

u(V)

u = Ri

+ Nghch o ca in tr R l in dn g. n v in
dn l Siemen (S)
i(A)

KHI NIM V M HNH MCH IN

I.3. CC PHN T C BN CA MCH IN KIRCHHOFF

2. in dung C
+ in dung C c trng cho hin tng tch phng nng
lng in trng trong vng xt

i
u

+ Quan h dng p: q = q u

dq

,i =
dt

+ tn s thp, in tch q ph thuc in p t vo


vng xt. a s quan h q(u) l tuyn tnh
+ Khi q(u) tuyn tnh: in dung C tuyn tnh

q
q(u)
u

q = Cu,

i = C du ,
dt

u = 1 idt
C

+ n v in dung: Farad (F) v cc dn xut ca F

KHI NIM V M HNH MCH IN

I.3. CC PHN T C BN CA MCH IN KIRCHHOFF


3. in cm L
i
u

+ c trng cho hin tng tch phng nng lng t


trng trong vng xt

+ Quan h dng p: = ( i ),

u = d
dt

Khi (i) phi tuyn: in cm L l phi tuyn

Khi (i) tuyn tnh: in cm L l tuyn tnh

= Li,
i

u = L di
dt

+ n v ca in cm: Henry (H) v cc dn xut

KHI NIM V M HNH MCH IN

I.3. CC PHN T C BN CA MCH IN KIRCHHOFF

4. H cm M

i1

= i ,i , = i ,i
1

22

u1
i2

21
12

u2
11

1 1 2

2 1

d 1 1 ' 1 '
=
i1 +
i2 = L1i1' + M12i2'
dt
i1
i2
d

u2 = 2 = 2 i1' + 2 i2' = M 21i1' + L2i2'


dt
i1
i2
u1 =

M12 = M21 = M gi l h s h cm gia 2 cun dy


xc nh du ca in p h cm phi bit v tr khng gian ca cc cun dy
Khi nim cc tnh ca cc cun dy

KHI NIM V M HNH MCH IN

I.3. CC PHN T C BN CA MCH IN KIRCHHOFF

4. H cm M
Nguyn tc: Khi chiu dng ging nhau vi mi cc tnh ca cc cun dy
c lin h h cm th trong mi cun dy chiu t thng t cm v h cm
trng nhau.

i1

L1
u1

u1 = L1i1' Mi2'

L2
*

i2
u2

u2 = L2i2' + Mi1'

Du ca in p t cm v h cm ph thuc vo chiu dng


in p quy c tnh cho nhnh cha phn t h cm

KHI NIM V M HNH MCH IN

I.3. CC PHN T C BN CA MCH IN KIRCHHOFF


5. Ngun p, ngun dng
5.1. Ngun p

ik

-Ngun p c lp
-Ngun p ph thuc

5.2. Ngun dng

uk

-Ngun dng c lp
-Ngun dng ph thuc

Thc t vn
hnh khng
c php
ngn mch
ngun p, h
mch ngun
dng!

KHI NIM V M HNH MCH IN

I.3. CC PHN T C BN CA MCH IN KIRCHHOFF


6. M hnh phn t thc
+ tp hu hn cc phn t l tng ghp vi nhau 1 cch thch hp
R

+ c nhiu m hnh tip cn mt phn t thc


+ sai s m hnh ho phn t thc:

= MH + TT

KHI NIM V M HNH MCH IN

I.3. CC PHN T C BN CA MCH IN KIRCHHOFF


7. Vn trit tiu ngun trong mch
Ch trit tiu ngun trn s , phc v vic phn tch mch!
+ Ngun c lp:
- ngn mch ngun p
- h mch ngun dng
+ Ngun ph thuc:
- trit tiu nguyn nhn gy ra ngun ph thuc

KHI NIM V M HNH MCH IN

I.4. HAI NH LUT KIRCHHOFF M T MCH IN


1. Lut Kirchhoff 1
C

+ Pht biu:

k =1

i3

i2

=0

+ ngha: th hin tnh lin tc ca dng


in qua mt mt kn (trng hp ring l
qua mt nh ca mch)

R
i1
2. Lut Kirchhoff 2
m

+ Pht biu:

u
k =1

=0

+ ngha: th hin tnh cht th ca qu


trnh nng lng in t trong mt vng
kn

R1

L3
R4

e1

e2

L2

KHI NIM V M HNH MCH IN

I.4. HAI NH LUT KIRCHHOFF M T MCH IN


3. S phng trnh Kirchhoff c lp m t mch
L1

R1

e1

L2

i1
R3

Vi mch c n nhnh, d nh th:


R2

L3
C3

i2

e2
i3

-S phng trnh Kirchhoff 1 c lp


l d -1 phng trnh
-S phng trnh Kirchhoff 2 c lp
l n d + 1 phng trnh

Phn tch mch da trn h cc phng trnh Kirchhoff m


t mch!

KHI NIM V M HNH MCH IN

I.5. GRAPH KIRCHHOFF


j
+ nh ngha
i1

i2

R1

i3 C

R3
*

L2

R4
L4

R2

e1

i4

+ Cy (ca Graph)

i5
R5

*
e5

3
1

+ Cnh (s phng trnh K1 c


lp)
+ B cnh (s phng trnh K2
c lp)
+ Vit phng trnh K1 t Graph
Kirchhoff
+ Vit phng trnh K2 t Graph
Kirchhoff

KHI NIM V M HNH MCH IN

I.6. PHN LOI CC BI TON MCH

+ Bi ton phn tch


+ Bi ton tng hp

MCH C THNG S TP TRUNG

Chng II
C IM CA MCH IN TUYN TNH CH
XC LP IU HO

II.1. Khi nim chung


II.2. Hm iu ho v cc i lng c trng
II.3. Phn ng ca nhnh R, L, C, R-L-C vi kch thch iu ho
II.4. Quan h dng, p dng phc trn cc nhnh c bn R, L, C, R-L-C
II.5. Hai nh lut Kirchhoff dng phc
II.6. Cng sut

C IM CA MCH IN TUYN TNH CH XC LP IU HO

II.1. KHI NIM CHUNG

+ Mch in tuyn tnh


+ Ch qu
+ Ch xc lp
+ Tn hiu dao ng iu ho
+ Mch in tuyn tnh ch xc lp iu ho
+ Tnh cht xp chng mch in tuyn tnh

C IM CA MCH IN TUYN TNH CH XC LP IU HO

II.2. HM IU HO V CC I LNG C TRNG


1

Xt dng iu ho i(t) = Imsin(t + i)

0.8
0.6
0.4

- Bin dao ng cc i Im
1
- Tn s gc = 2 f , f =
T
- Gc pha ban u i

0.2
0
-0.2
-0.4

Im

-0.6

-Gi tr hiu dng:

-0.8
-1

10

15

20

25

30

35

40

45

Im
1 2
I=
i
dt
=
T 0
2

C IM CA MCH IN TUYN TNH CH XC LP IU HO

II.3. C IM CA MCH IN TUYN TNH CH


XC LP IU HO
1. ch xc lp iu ho, trong mch tuyn tnh dng v p bin thin iu
ho cng tn s

i ( t ) = I m sin (t + i )
1.1. Vi in tr

uR ( t ) = Ri (t ) = 2 RI sin (t + i ) = 2U sin (t + u )
1.2. Vi in cm

uL ( t ) = L

di

= 2 LI cos (t + i ) = 2 LI sin t + i +
dt
2

uL ( t ) = 2U L sin (t + u )

C IM CA MCH IN TUYN TNH CH XC LP IU HO

II.3. C IM CA MCH IN TUYN TNH CH


XC LP IU HO
1.3. Vi t in

1
1
idt
=
2 I sin (t + i )

C
C
1
1

2 I cos (t + i ) =
2 I sin t + i
uC ( t ) =
2
C
C

uC ( t ) =

uC ( t ) = 2U sin (t + u )

1.4. Vi mch RLC ni tip

u ( t ) = Ri + L

di 1
+ idt = 2U sin (t + u )
dt C

C IM CA MCH IN TUYN TNH CH XC LP IU HO

II.3. C IM CA MCH IN TUYN TNH CH


XC LP IU HO

2. ch xc lp iu ho, cc i lng dng v p ch c trng bi hai


thng s l tr hiu dng v gc pha u. Do , c th biu din bng s phc
hoc vector.
2.1. S phc

a + jb = Ae j

a = A cos ; b = A sin

2.2. Biu din phc cc i lng in

i
a

-Cc i lng vt l (dng, p, sc in ng,


ngun dng): dng ch in hoa c du chm pha
trn
- Cc gi tr tng tr, tng dn, dng ch in hoa

C IM CA MCH IN TUYN TNH CH XC LP IU HO

II.3. C IM CA MCH IN TUYN TNH CH


XC LP IU HO
2.2. Biu din phc cc i lng in
V d:

I = 5 300 i ( t ) = 5 2 sin (t + 300 )

U = 50e j 45 u ( t ) = 50 2 sin (t 450 )


Chuyn h phng trnh vi phn thnh h phng
trnh i s tuyn tnh!

C IM CA MCH IN TUYN TNH CH XC LP IU HO

II.3. C IM CA MCH IN TUYN TNH CH


XC LP IU HO
2.3. Quan h dng, p dng phc trn cc phn t R, L, C, RLC
2.3.1. Phn t R

u R = Ri = RI 2 sin (t + i )
i
uR

Biu din:

I = I i

Ta c:

U R = RI i = U u = RI

I
U

C IM CA MCH IN TUYN TNH CH XC LP IU HO

II.3. C IM CA MCH IN TUYN TNH CH


XC LP IU HO
2.3. Quan h dng, p dng phc trn cc phn t R, L, C, RLC
2.3.2. Phn t L
Biu din

i
uL

Ta c
Do :

I

I = I i

di

uL = L = LI 2 sin t + i +
2
dt

U L = LI i + = j LIe j i
2

U L = Z L I; Z L = j L = jX L
Vi ZL l tng tr phc ca in cm L, XL l cm khng

U L

ZL

C IM CA MCH IN TUYN TNH CH XC LP IU HO

II.3. C IM CA MCH IN TUYN TNH CH


XC LP IU HO
2.3. Quan h dng, p dng phc trn cc phn t R, L, C, RLC
2.3.3. Phn t C
Biu din

i
uC

C
Ta c
Do :

I = I i

I

1
1

uC = idt =
I 2 sin t + i
2
C
C

j i
1
1
2


UC =
Ie
=j
Ie j i
C
C
1 

UC = j
I = Z C I = jX C I
C

ZC l tng tr phc ca in dung C, XC l dung khng

U C

ZC

C IM CA MCH IN TUYN TNH CH XC LP IU HO

II.3. C IM CA MCH IN TUYN TNH CH


XC LP IU HO
2.3. Quan h dng, p dng phc trn cc phn t R, L, C, RLC
2.3.4. Phn t RLC

C
i

u = Ri + L

di 1
+
idt
dt C

U = RI + jX L I jX C I = R + j ( X L X C ) I = ZI
Z l tng tr ca mch, X = XL XC l in khng

U

ZL

ZC

I

U Ue j u
Z = = j i = Z e j
I
Ie
Z = R 2 + X 2 ; = artg

X
R

C IM CA MCH IN TUYN TNH CH XC LP IU HO

2.3. C IM CA MCH IN TUYN TNH CH


XC LP IU HO
2.3. Quan h dng, p dng phc trn cc phn t R, L, C, RLC
2.3.4. Phn t RLC

R = Z cos

j
U L
U X

U C

U R = U cos

U

i
U R

X = Z sin

U X = U sin
Tam gic tng tr
Tam gic in p

Ch cc mi
quan h ny
v tam gic
cng sut
phn sau!

C IM CA MCH IN TUYN TNH CH XC LP IU HO

II.4. LUT KIRCHHOFF DNG PHC


ch xc lp iu ho:
n

I
k =1

=0


U
k =0
k =1

C IM CA MCH IN TUYN TNH CH XC LP IU HO

II.5. CNG SUT

1. Cng sut tc thi: p =ui


V d nhnh gm 3 phn t RLC ni tip

p = pR + pL + pC = I 2 sin t.IR 2 sin t


+ I 2 sin t. LI 2 cos t I 2 sin t.

1
I 2 cos t
C

p = RI 2 (1 cos 2t ) + I 2 ( X L X C ) sin 2t
2. Cng sut tc dng
T

P=

1
1
1
2
pdt
=
p
dt
+
p
dt
=
RI
r
X
T 0
T 0
T 0

P = RI 2 = ZI .I .cos = UI cos

n v: Wat
(W)
v dn xut

C IM CA MCH IN TUYN TNH CH XC LP IU HO

II.5. CNG SUT


3. Cng sut phn khng

Q = XI 2 = Z sin .I .I = UI sin

VAr

4. Cng sut biu kin

S = UI

VA

S = P +Q
2

4. Cng sut phc

 = P + jQ
S = UI

Q
P

MCH C THNG S TP TRUNG

Chng III
CC PHNG PHP PHN TCH MCH TUYN
TNH CH XC LP IU HO

III.1. Khi nim chung


III.2. Phng php dng in nhnh
III.3. Phng php dng in vng
III.4. Phng php in th nh
III.5. Ba phng php c bn dng ma trn

CC PHNG PHP PHN TCH MCH IN TUYN TNH CH XC LP IU HA

III.1. KHI NIM CHUNG

- Da trn hai nh lut Kirchhoff


- Nguyn tc: i bin v bin i s mch
- Ba phng php c bn: dng nhnh, dng vng, th nh

Gii mch
trong min
nh phc!

CC PHNG PHP PHN TCH MCH IN TUYN TNH CH XC LP IU HA

III.2. PHNG PHP DNG IN NHNH

1. Nguyn tc:
-Chn n l dng in cc nhnh
- Lp v gii h phng trnh i s trong min
phc m t mch theo 2 nh lut Kirchhoff
2. Lu :
- V h cm (K2)
- V ngun dng (2 cch vit)

CC PHNG PHP PHN TCH MCH IN TUYN TNH CH XC LP IU HA

III.2. PHNG PHP DNG IN NHNH

3. V d

J

j
i1
R1
e1

R3

i2
*

i3 C

i4

L2

R2

R4
L4

I1

i5
R5

*
e5

Z1

E1

Z3

I2
Z2
*

I3

I4

Z5

ZM

I5

Z4

E 5

CC PHNG PHP PHN TCH MCH IN TUYN TNH CH XC LP IU HA

III.2. PHNG PHP DNG IN NHNH

3. V d

I1 I2 I3 + J = 0

I3 I4 + I5 J = 0


Z1 I1 + Z 2 I2 Z M I4 = E1
Z 2 I2 + Z 3 I3 + Z 4 I4 + Z M I4 Z M I2 = 0

Z M I2 + Z 4 I4 + Z 5 I5 = E 5

CC PHNG PHP PHN TCH MCH IN TUYN TNH CH XC LP IU HA

III.3. PHNG PHP DNG IN VNG

1. Nguyn tc:
- Chn n l dng in khp kn cc vng c lp ca
mch
- Vit phng trnh theo lut Kirchhoff 2 cho cc dng
vng
2. Lu :
- V ngun dng
- V dng in nhnh
- V h cm

CC PHNG PHP PHN TCH MCH IN TUYN TNH CH XC LP IU HA

III.3. PHNG PHP DNG IN VNG

3. V d

J
I1
Z1

E1

Z3

I2
Z2
*

I3

I4

Z5

ZM

I5

Z4

E 5

- Xt mch nh hnh v trn


- Chiu vng chn nh cc mi tn m t trong hnh

CC PHNG PHP PHN TCH MCH IN TUYN TNH CH XC LP IU HA

III.3. PHNG PHP DNG IN VNG

3. V d

( Z1 + Z 2 ) Iv1 ( Z 2 + Z M ) Iv 2 Z M Iv3 = E1



( Z 2 + Z M ) Iv1 + ( Z 2 + Z 3 + Z 4 + 2 Z M ) Iv 2 + ( Z 4 + Z M ) Iv 3 = JZ
3
Z M Iv1 + ( Z M + Z 4 ) Iv 2 + ( Z 4 + Z 5 ) Iv 3 = E5

CC PHNG PHP PHN TCH MCH IN TUYN TNH CH XC LP IU HA

III.4. PHNG PHP IN TH NH

1. Nguyn tc:
+ Chn n l th cc nh c lp. Vit (h) phng trnh K1 theo
th cc nh chn
+ Gii (h) phng trnh thu c nghim l th cc nh c lp
+ Tnh dng in trong cc nhnh theo lut m tng qut
Xt lut m:

I

U AB

E

ZI E = U AB

U AB =  A  B

 +  
E
A
B
I =
= Y ( E +  A  B )
Z

CC PHNG PHP PHN TCH MCH IN TUYN TNH CH XC LP IU HA

III.4. PHNG PHP IN TH NH


2. Lu :
+ Khng tin s dng phng php in th nh cho
mch c h cm (khi gii tay)
3. V d

J

Xt mch in:

I1

ZM = 0!

Z1

E1

Z3

I2
Z2
*

I3

I4

Z5

ZM

I5

Z4

E 5

CC PHNG PHP PHN TCH MCH IN TUYN TNH CH XC LP IU HA

III.4. PHNG PHP IN TH NH


3. V d

J
B

A
I1

Z3

I2
Z1

Chn 2 nh c lp:

I3

I4

I5
Z5

Z2

Z4

E1

C
I3 = Y3 ( A  B )

E 5

 A ,  B

C = 0 - Gc
Z1 I1 + U AC = E1

E1  A

I1 =
= Y1 ( E1  A )
Z1

I =  A = Y  I =  B = Y 
2
2 A
4
4 B
Z2
Z4

I5 = Y5 ( E 5  B )

CC PHNG PHP PHN TCH MCH IN TUYN TNH CH XC LP IU HA

III.4. PHNG PHP IN TH NH


3. V d

J
B

A
I1

Z3

I2
Z1

Phng trnh K1 cho 2 nh A v B:

I3

I4

I5
Z5

Z2

Z4

E1

E 5

I1 I2 I3 + J = 0


   
I 3 I 4 + I 5 J = 0
T c h phng trnh th nh:

(Y1 + Y2 + Y3 )  A Y3 B = Y1 E1 + J

Y3 A + (Y3 + Y4 + Y5 )  B = Y5 E5 J

CC PHNG PHP PHN TCH MCH IN TUYN TNH CH XC LP IU HA

III.4. PHNG PHP IN TH NH


4. Tng qut
Mch c 2 nh c lp:

YAA A YAB B = YkA E kA + JlA

k
l



YAB A + YBB B = YnB EnB + J mB
n
m

Mch c 3 nh c lp:

YAA A YAB B YACC = YkA E kA + JlA


k
l

YAB A + YBB B YCBC = YmB E mB + JnB


m
n

Y  Y  + Y  = Y E + J
hC hC
gC
AC A CB B CC C
h
g

CC PHNG PHP PHN TCH MCH IN TUYN TNH CH XC LP IU HA

III.5. BA PHNG PHP C BN DNG MA TRN


Xt mch in nh hnh v:

J

A
I1
Z1

E1

Z2
*

I3

Z3

I2

I4

Z5

ZM

Z4

-1

-1

-1

-1

-1

-1

I5
E 5

V1 V2 V3

C
+ Bng s nhnh nh v ma trn nhnh nh A
+ Bng s nhnh vng v ma trn nhnh vng C

A
C
Z

CC PHNG PHP PHN TCH MCH IN TUYN TNH CH XC LP IU HA

III.5. BA PHNG PHP C BN DNG MA TRN

1. Vi ma trn nhnh nh A
+ Vector dng in nhnh I
n
+ Vector in p nhnh

U n

+ Vector sc in ng nhnh
+ Vector th nh

d

+ Vector ngun dng nh

Jd

U n = Ad (1)
A I + J = 0 ( 2 )
T n

E n

I1


I = I 2
n
...

I
n

U1

U 2

Un =
...

U
n

E1

E 2

En =
...

E
n

Jd 1
d 1


Jd = ... d = ...
J

dd
dd
(1) Lut Ohm cho cc nhnh
(2) Lut Kirchhoff 1

CC PHNG PHP PHN TCH MCH IN TUYN TNH CH XC LP IU HA

III.5. BA PHNG PHP C BN DNG MA TRN


1. Vi ma trn nhnh nh A
Xt v d minh ha cho u bi, ta c:
1 0

1
0

A = 1 1

0 1

E1

0
E n = 0

0
E
5

I1

I2

In = I3
I
4
I
5

 A

d =
 B

I1 I2 I3 + J 0


=
AT In + Jd = 0
I I + I J 0
3 4 5

J
Jd =

J

U1

U 2

U n = U 3
U
4
U
5


 A
U1

U
A
2

Ad = U n  A  B = U 3

B
U 4


B
U5

CC PHNG PHP PHN TCH MCH IN TUYN TNH CH XC LP IU HA

III.5. BA PHNG PHP C BN DNG MA TRN


2. Vi ma trn nhnh vng C
Cng vi cc vector lp vi ma trn nhnh nh A, ta lp thm:
+ Vector Jn:

- Nhnh c ngun dng khp qua, cng chiu dng in


trong nhnh, ghi J; ngc chiu dng ghi - J
- Nhnh khng c ngun dng khp qua ghi 0
- Dng ma trn ct

+ Vector

+ Ta c:

Iv

- Dng ma trn ct
- Mi phn t l mt dng vng c lp chn

In = CIV + Jn ( 3)


C U = 0 ( 4)
T

(3) chuyn i dng nhnh dng vng


(4) phng trnh Kirchhoff 2

CC PHNG PHP PHN TCH MCH IN TUYN TNH CH XC LP IU HA

III.5. BA PHNG PHP C BN DNG MA TRN


2. Vi ma trn nhnh vng C
V d, trong mch in xt u bi
1 0 0

1
0

C = 0 1 0

0
1
1

0 0 1

Iv1

I = I
v
v2

I v3

0

0
Jn = J

0
0

CC PHNG PHP PHN TCH MCH IN TUYN TNH CH XC LP IU HA

III.5. BA PHNG PHP C BN DNG MA TRN


3. Ma trn tng tr nhnh Z
+ Nguyn tc lp:

Zkk tng tr trn cc nhnh


Zij tng tr h cm gia hai nhnh i v j

+ V d:

Z1

Z2

-ZM

Z3

-ZM

Z4

Z5

Chiu dng nhnh vo cc


phn t h cm ngc nhau so
vi cc cc cng tnh th zij
mang du m!
+ Ta c:

U n = ZIn E n ( 5 )
(5) lut m cho nhnh c ngun

CC PHNG PHP PHN TCH MCH IN TUYN TNH CH XC LP IU HA

III.5. BA PHNG PHP C BN DNG MA TRN


4. H phng trnh dng nhnh dng ma trn
+ Phng trnh K1: kt qu (2)
+ Phng trnh K2: thay (5) vo (4) ta c CT ZIn E n = 0 CT ZIn = CT E n
+ V ta c h phng trnh dng nhnh:

AT In + Jd = 0

CT ZIn = CT E n

(6)

CC PHNG PHP PHN TCH MCH IN TUYN TNH CH XC LP IU HA

III.5. BA PHNG PHP C BN DNG MA TRN


5. H phng trnh dng vng dng ma trn
Thay (3) vo (6) ta c:

CT Z ( CIv + Jn ) = CT E n

cng chnh l h phng trnh dng vng dng ma trn

CT ZCIv = CT E n CT ZJn

CC PHNG PHP PHN TCH MCH IN TUYN TNH CH XC LP IU HA

III.5. BA PHNG PHP C BN DNG MA TRN


6. H phng trnh th nh dng ma trn
T (5):

U n = ZIn E n Z 1U n = In Z 1 E n In = Z 1 (U n + E n )


AT Z 1U n + AT Z 1 E n + Jd = 0

Thay vo (2) ta c:
Theo (1) U n = Ad

Thay (1) vo (*) ta c phng trnh th nh:

AT Z 1 Ad = AT Z 1 E n + Jd

(*)

CC PHNG PHP PHN TCH MCH IN TUYN TNH CH XC LP IU HA

III.5. BA PHNG PHP C BN DNG MA TRN


7. Lu

+ S dng Matlab gii mch in (chun b lm th nghim)


+ Cch vit dng ma trn cho php gii mch c h cm d
dng theo c 3 phng php

MCH C THNG S TP TRUNG

Chng IV
QUAN H TUYN TNH
V CC HM TUYN T CA MCH IN TUYN TNH

IV.1. Khi nim


IV.2. Phng php xc nh h s truyn t trong QHTT
IV.3. Mt s hm truyn t thng gp
IV.4. Truyn t tng h v truyn t khng tng h
IV.5. Bin i tng ng s mch in

QUAN H TUYN TNH V CC HM TRUYN T CA MCH IN TUYN TNH

IV.1. KHI NIM


Quan h tuyn tnh
- Trong mch tuyn tnh, cc i lng dng, p nu coi mt nhm l
kch thch, mt nhm l p ng th chng quan h tuyn tnh vi
nhau.
V d:

I1 ( E 3 ) = Y13 E 3 + I10


I1

U1

I2

U 2

U1 = Z11 I1 + Z12 I2 + U10


U = Z I + Z I + U
2

21 1

22 2

20

- H s trong quan h tuyn tnh: h s truyn t hay hm truyn t


- H s truyn t ph thuc kt cu mch, tn s ngun. Chng c
th nguyn Ohm, Siemen hoc khng th nguyn

QUAN H TUYN TNH V CC HM TRUYN T CA MCH IN TUYN TNH

IV.2. PHNG PHP XC NH H S TRUYN T


TRONG QHTT
1. Xc nh hm truyn t trong quan h tuyn tnh (QHTT)
Nguyn tc: da vo 2 nh lut K1, K2
Phng php:
+ Phng php th nht: Vit phng trnh phc cho
mch ri gii tm cc h s QHTT (cc hm truyn t
HT)
+ Phng php th hai: Xt cc ch c bit trong
mch tm HT (thng l cc ch cho php xt
QHTT on gin hn)

QUAN H TUYN TNH V CC HM TRUYN T CA MCH IN TUYN TNH

IV.2. PHNG PHP XC NH H S TRUYN T


TRONG QHTT
2. V d xc nh hm truyn t trong quan h tuyn tnh (QHTT)

I1

Z1

E1

Tm quan h:

I3

Z2

E 2

I1 ( E1 , E 2 ) , I3 ( E1 )

Dng tng qut:

I1 = Y11 E1 + Y12 E 2 + I10

Z3
Cch 1: Gii trc tip mch xc nh cc h s

+ Vit phng trnh th nh:

Y1 E1 + Y2 E 2
 A =
Y1 + Y2 + Y3
Do :

Y1Y2
I = Y ( E  ) = Y1 (Y2 + Y3 ) E
E 2
1
1
1
A
1
Y1 + Y2 + Y3
Y1 + Y2 + Y3

Y1 (Y2 + Y3 )
Y1Y2
Y11 =
, Y12 =
, I10 = 0
Y1 + Y2 + Y3
Y1 + Y2 + Y3

QUAN H TUYN TNH V CC HM TRUYN T CA MCH IN TUYN TNH

IV.2. PHNG PHP XC NH H S TRUYN T


TRONG QHTT
2. V d xc nh hm truyn t trong quan h tuyn tnh (QHTT)

I1
Z1

E1

Cch 2: Xt cc ch c bit

I3

Z2

E 2

+ Cho trit tiu 2 ngun p, t mch suy ra:

Z3
+ Cho:

I10 = 0
E1 = 0, E 2 0

I1


Khi , t phng trnh, ta c: I1 = Y12 E2 Y12 =
E 2

Y2 E2
 A =
T mch:
V: I1 =  AY1 =

Y1 + Y2 + Y3

Do :

Y12 =

Y1Y2
Y1 + Y2 + Y3

Y1Y2
E 2
Y1 + Y2 + Y3

QUAN H TUYN TNH V CC HM TRUYN T CA MCH IN TUYN TNH

IV.2. PHNG PHP XC NH H S TRUYN T


TRONG QHTT
2. V d xc nh hm truyn t trong quan h tuyn tnh (QHTT)

I1
Z1

E1

Cch 2: Xt cc ch c bit

I3

Z2

E 2

Z3

+ Cho:

E1 0, E 2 = 0


I
T phng trnh: I1 = Y11 E1 Y11 = 1
E1
T mch:

Y1 (Y2 + Y3 ) 
Y1 E1




A =
, I1 = Y1 ( E1 A ) =
E1
Y1 + Y2 + Y3
Y1 + Y2 + Y3

I1 Y1 (Y2 + Y3 )
Do : Y11 =
=

E1 Y1 + Y2 + Y3

Nguyn l xp chng mch in tuyn tnh

QUAN H TUYN TNH V CC HM TRUYN T CA MCH IN TUYN TNH

IV.3. MT S HM TRUYN T THNG GP


1. Tng dn vo ca mt nhnh

I1
Z1

E1

I1 Y1 (Y2 + Y3 )
Y11 =
=

E1 Y1 + Y2 + Y3

I3

Z2

Z3

Y11 gi l tng dn vo ca nhnh 1


Tng qut:

In
Ynn =
E n
Vi iu kin cc ngun khc ca mch trit tiu

QUAN H TUYN TNH V CC HM TRUYN T CA MCH IN TUYN TNH

IV.3. MT S HM TRUYN T THNG GP


2. Tng tr vo ca mt nhnh

I1
Z1

E1

1
11

Z11 = Y

I3

Z2

Z3

Y1 + Y2 + Y3
=
Y1 (Y2 + Y3 )

Tng qut:

E n E n 
Z nn =
Ek = 0, k n
=


In
I n
Jl = 0, l

QUAN H TUYN TNH V CC HM TRUYN T CA MCH IN TUYN TNH

IV.3. MT S HM TRUYN T THNG GP


3. Tng dn tng h

I1
Z1

E1

I3
Y31 =
E1 E = 0, J = 0

I3

Z2

Z3

ngha: kh nng gy dng trn nhnh 3 ca


ngun trn nhnh 1
Tng qut:

Il
Ylk =
E k E = 0, J = 0

QUAN H TUYN TNH V CC HM TRUYN T CA MCH IN TUYN TNH

IV.3. MT S HM TRUYN T THNG GP


4. Tng tr tng h

I1
Z1

E1

I3

Z2

U1 U1
Z13 =
=

I3 E = 0
I 3
Ni chung:

Z3
Tng qut:

Z lk Ylk1
U l 
Z lk = , ( J l = E k = 0; l , m k )
Jk

Zlk bng p truyn n cp ca l bi ngun dng Jk=1A ti ca k

QUAN H TUYN TNH V CC HM TRUYN T CA MCH IN TUYN TNH

IV.4. TRUYN T TNG H V TRUYN T


KHNG TNG H

E1

Gi thit phn mch gia hai nhnh 1 v 2


khng cha ngun, ta c:

I2

I2 = Y21 E1


Nu

I1

E 2

E1 = E 2

v
v

I1 = Y12 E 2
I1 = I2

th

Y12 = Y21

Khi , ni mch truyn t tng h, ngc


li c mch truyn t khng tng h

ngha: Nu thun tin, c th o ngun t nhnh ny sang nhnh khc


tnh dng khi gia 2 nhnh c quan h truyn t tng h.

QUAN H TUYN TNH V CC HM TRUYN T CA MCH IN TUYN TNH

IV.4. TRUYN T TNG H V TRUYN T


KHNG TNG H

Mch cha cc phn t R, L, C, M tuyn tnh v cc ngun


c lp th c tnh truyn t tng h.

QUAN H TUYN TNH V CC HM TRUYN T CA MCH IN TUYN TNH

IV.5. BIN I TNG NG S MCH IN

1. Mc ch: gip vic tnh ton phn tch mch in n gin hn


2. Nguyn tc: dng in v in p trn ca ca phn mch trc
v sau bin i phi gi nguyn gi tr

QUAN H TUYN TNH V CC HM TRUYN T CA MCH IN TUYN TNH

IV.5. BIN I TNG NG S MCH IN


3. Mt s php bin i c bn
3.1. Bin i nhnh cc phn t mc ni tip

I Z1

Z2

Zn

U

I
U

U = ( Z1 + Z 2 + ... + Z n ) I
n

U = ZI

E = E k
k =1

Z = Zk

I

U

k =1

I
U

E

E1

E 2

E n

QUAN H TUYN TNH V CC HM TRUYN T CA MCH IN TUYN TNH

IV.5. BIN I TNG NG S MCH IN


3. Mt s php bin i c bn

I
U

3.2. Bin i cc nhnh khng ngun mc song song

Z1

Z2

Zn

I
U


U
I =
Z




I = U + U + + U
Z1 Z 2
Zn
n
1 1
1
1
= +
+ +
Y = Yk
Z Z1 Z 2
Zn
k =1

Tng t cho cc ngun dng cng u vo hai nh xc nh no :


n

J = Jk
k =1

QUAN H TUYN TNH V CC HM TRUYN T CA MCH IN TUYN TNH

IV.5. BIN I TNG NG S MCH IN


3. Mt s php bin i c bn
V d:
Cho mch in nh hnh v, tnh dng in trong cc nhnh ca mch?

Z1 I1
U

I2

Z2

I3
Z3

Z1 I1

U

Bin i s mch in, ta c:

Z 2 .Z 3
1
1
1
=
+
Z 23 =
Z 23 Z 2 Z 3
Z 2 + Z3

I1 =

Z 23

U
Z1 + Z 23


Z
I
2 1
I3 =
Z 2 + Z3


I = Z 3 I1
2
Z 2 + Z3

QUAN H TUYN TNH V CC HM TRUYN T CA MCH IN TUYN TNH

IV.5. BIN I TNG NG S MCH IN


3. Mt s php bin i c bn
3.3. Bin i sao tam gic

Y :
Z1

Z1 =

Z2

Z3

Z12 .Z13
Z12 + Z13 + Z 23

Z2 =

Z12 .Z 23
Z12 + Z13 + Z 23

Z3 =

Y :
Z12

Z13
Z 23

ZZ
Z12 = Z1 + Z 2 + 1 2
Z3

Z 23 = Z 2 + Z 3 +

Z 2 Z3
Z1

Z13 = Z1 + Z 3 +

Z1Z 3
Z2

Z13 .Z 23
Z12 + Z13 + Z 23

QUAN H TUYN TNH V CC HM TRUYN T CA MCH IN TUYN TNH

IV.5. BIN I TNG NG S MCH IN


3. Mt s php bin i c bn
V d:

I6

I1

Z6

I2

Z2

Z3

Z1
E1

I3

Chuyn Z2, Z4, Z6 ni tam gic thnh ni


sao, mch s d phn tch hn.

I4 C
Z 4 I5

Z5
E 5

ZA =

Z2 Z6
Z2 + Z4 + Z6

ZC =

Z4 Z6
Z2 + Z4 + Z6

Mch s c dng:

ZB =

Z2Z4
Z2 + Z4 + Z6

QUAN H TUYN TNH V CC HM TRUYN T CA MCH IN TUYN TNH

IV.5. BIN I TNG NG S MCH IN


3. Mt s php bin i c bn
V d:

I1

Z1

E1

ZA

ZC C
ZB
B I
3
Z3

Ik , k = 1,3,5
I2 , I/4 , I6

Trong mch mi tm cc dng:

I5
Z5

E 5

T tm nt cc dng:

U AB = U AO + U OB = Z A I1 + Z B I3

I = U AB
2
Z2

I4 = I3 I2

I6 = I2 I1

QUAN H TUYN TNH V CC HM TRUYN T CA MCH IN TUYN TNH

IV.5. BIN I TNG NG S MCH IN


3. Mt s php bin i c bn
3.4. Bin i tng ng cc nhnh song song cha ngun

I

U

U

Ta c, trong s trc bin i:

I1

I

Z1

E1

I2

Z2

J

 U U
E

+ J
I = I1 + I2 + J I = 1
Z1
Z2

I = U 1 + 1 + E1 + J
Z1 Z 2 Z1

Trong s sau bin i:

Z
E

Ta c:

1 1
1
= +
Z Z1 Z 2

 E
U
I = +
Z Z
E  Y1 E1 + J

E =Z +J=
Z1
Y1 + Y2

MCH C THNG S TP TRUNG

Chng V.
MNG MT CA V MNG HAI CA TUYN TNH

V.1. Khi nim v mng mt ca Kirchhoff


V.2. Phng trnh c trng ca mng mt ca
V.3. nh l Thevenin v Norton
V.4. iu kin a cng sut cc i ra khi mng 1 ca
V.5. Khi nim v mng hai ca Kirchhoff
V.6. Cc dng phng trnh mng hai ca
V.7. Ghp ni cc mng hai ca
V.8. Mng hai ca hnh T v
V.9. Cc hm truyn t p v hm truyn t dng
V.10. Phn tch mch c cha phn t phc hp

MNG MT CA V MNG HAI CA TUYN TNH

V.1. KHI NIM V MNG MT CA KIRCHHOFF


1. nh ngha
+ Mng mt ca l mt phn ca mch in tn cng bng mt ca
+ Bin trng thi ca mng mt ca: cp bin dng v p trn ca

2. Phn loi
- Mng mt ca khng ngun
- Mng mt ca c ngun

MNG MT CA V MNG HAI CA TUYN TNH

V.2. PHNG TRNH C TRNG CA MNG MT CA

I

U

+ Phng trnh c trng:

U = ZI + U 0

Z v U0 xc nh t 2 ch sau:
+ H mch ca, tm U0
+ Ngn mch ca, tm Z

+ Mng 1 ca khng ngun: thay tng


ng bng mt tng tr duy nht. (Xem
li php bin i tng ng mch in)
+ Mng mt ca c ngun: thay tng
ng theo nh l Thevenin hoc Norton

U 0 = U h

U 0
U h
=
Z =
I
Ing
ng
I

U

U 0

MNG MT CA V MNG HAI CA TUYN TNH

V.3. NH L THEVENIN V NH L NORTON


1. nh l Thevenin
C th thay tng ng mng mt ca phc
tp, c ngun bng s my pht in n
gin c tng tr trong bng tng tr vo ca
mng 1 ca khi trit tiu cc ngun v sc in
ng bng in p trn ca ca mng khi h
mch ngoi.
2. nh l Norton
C th thay tng ng mng mt ca c
ngun bng s my pht in ghp bi mt
ngun dng (bng dng ngn mch mng mt
ca) ni song song vi tng dn bng tng dn
vo ca mng khi trit tiu cc ngun.

I

U

U 0
I
U Y

J

MNG MT CA V MNG HAI CA TUYN TNH

V.3. NH L THEVENIN V NH L NORTON

 U
U
I = 0 (1)
Z Z
: T (1) v (2), ta c th
thy tnh tng ng ca hai
nh l v cch chuyn i
thng s gia hai s
Thevenin v Norton!

I

U

U 0

 J ( 2 )
I = UY

I
U Y

J

MNG MT CA V MNG HAI CA TUYN TNH

V.4. IU KIN A CNG SUT CC I RA KHI MNG


MT CA
Nguyn tc: dng nh l Thevenin chuyn mng mt ca v s
my pht tng ng n gin ni vi ti.

Z ng
E

I

Zt

Cng sut:

E
rt
2
P = r I = rt
= E
2
2
Z

( rng + rt ) + ( xng + xt )
2
t t

xng = xt

P ln nht khi:

V:

rt
d
=0
2
drt ( r + r )
ng t

Tm c iu kin cng sut pht ln ti ln nht nh sau:

Z t = Z ng

MNG MT CA V MNG HAI CA TUYN TNH

V d

A
Z1

E1

Z 3 B I5

Z4

Z2

I5

Z5

E 5

Z td

Z5

E td

E 5

C
Cn tnh dng trong nhnh 5 ca mch in. p dng nh l Thevenin
a mch v dng hnh v pha bn phi.

Z td = Z 4 ss Z 3nt ( Z1ssZ 2 )

E td = U BC

E td c th tnh nh sau:
Z AC = Z 2 ss ( Z 3 ntZ 4 )

U AC =

E1
Z AC
Z1 + Z AC

I5 = 0
U AC


U BC = Etd =
Z4
Z3 + Z 4

MNG MT CA V MNG HAI CA TUYN TNH

V.5. KHI NIM V MNG HAI CA KIRCHHOFF


1. nh ngha
- L mt phn ca mch in tn cng bng hai ca Kirchhoff
- Bin trn ca:

U1 , I1 ,U 2 , I2


I1
U1

I2
U 2

2. Phn loi
- Mng hai ca c ngun v mng hai ca khng ngun
- Mng hai ca tuyn tnh v phi tuyn

MNG MT CA V MNG HAI CA TUYN TNH

V.6. CC DNG PHNG TRNH MNG HAI CA

I1
U1

I2
U 2

Trn c s quan h tuyn tnh, c th k ra


6 dng phng trnh c bn

1. B s A

U1 = A11U 2 + A12 I2 + U10



I1 = A21U 2 + A22 I2 + I10
Mng 2 ca tuyn tnh, tng
h th det A = 1

Khng ngun:

U10 = I10 = 0

Dng ma trn:

U1 A11
 =
I1 A21

A12 U 2 U10
 +

A22 I 2 I10

Xc nh b s c trng A qua cc ch : ngn mch ca 1, h mch


ca 2

MNG MT CA V MNG HAI CA TUYN TNH

V.6. CC DNG PHNG TRNH MNG HAI CA

I1

2. B s B

U 2 = B11U1 + B12 I1 + U 20



I 2 = B21U1 + B22 I1 + I20
Dng ma trn:

U 2 B11
 =
I 2 B21

B12 U1 U 20
 +

B22 I1 I 20

I2
U 2

U1

B=A

Xc nh b s B theo hai ch : ngn mch ca 1 v h mch ca 1

MNG MT CA V MNG HAI CA TUYN TNH

V.6. CC DNG PHNG TRNH MNG HAI CA


3. B s Z

I1

U1 = Z11 I1 + Z12 I2 + U10



U 2 = Z 21 I1 + Z 22 I2 + U 20
Dng ma trn:

U1 Z11
 =
U 2 Z 21

I2

U1

U 2

Mng khng ngun:

Z12 I1 U10


 + 

Z 22 I 2 U 20

Mng hai ca tuyn tnh, tng h th:

U10 = U 20 = 0

Z12 = Z 21

Xc nh b s Z qua vic xt hai ch : h mch ca 1 v h mch ca 2

MNG MT CA V MNG HAI CA TUYN TNH

V.6. CC DNG PHNG TRNH MNG HAI CA


4. B s Y

I1
U1

I2
U 2

I1 = Y11U1 + Y12U 2 + I10



I 2 = Y21U1 + Y22U 2 + I20

Dng ma trn:

I1 Y11 Y12 U1 I10


 =
 +

I 2 Y21 Y22 U 2 I 20

Y = Z 1

Xc nh b s Y qua vic xt hai ch : ngn mch ca 1 v ngn


mch ca 2

MNG MT CA V MNG HAI CA TUYN TNH

V.6. CC DNG PHNG TRNH MNG HAI CA


5. B s H

I1
U1

I2
U 2

U1 = H11 I1 + H12U 2 + U10



I 2 = H 21 I1 + H 22U 2 + I20

Dng ma trn:

U1 H11
 =
I 2 H 21

H12 I1 U10


 +

H 22 U 2 I 20

Xc nh b s H qua hai ch : h mch ca 1 v ngn mch ca 2

MNG MT CA V MNG HAI CA TUYN TNH

V.6. CC DNG PHNG TRNH MNG HAI CA


6. B s G

I1
U1

I2
U 2

I1 = G11U1 + G12 I2 + I10



U 2 = G21U1 + G22 I2 + U 20

Dng ma trn

I1 G11 G12 U1 I10


 =
 + 

U 2 G21 G22 I 2 U 20

G = H 1

Xc nh b s G qua hai ch : ngn mch ca 1 v h mch ca 2

MNG MT CA V MNG HAI CA TUYN TNH

V.6. CC DNG PHNG TRNH MNG HAI CA


7. Nhn xt
- Mi mng 2 ca c mt b s c nh, ph thuc vo kt cu v thng s
ca mch.
- Mng 2 ca c ngun, khng tng h c 6 h s c lp
- Mng 2 ca khng ngun, khng tng h c 4 h s c lp
- Mng 2 ca khng ngun, tng h c 3 h s c lp ( Z12 = Z21, detA =
1)
- Mng 2 ca i xng c 2 h s c lp

MNG MT CA V MNG HAI CA TUYN TNH

V.6. CC DNG PHNG TRNH MNG HAI CA


8. V d

I1
U1

I2

Z2
Z1

Xc nh b s Z ca mng 2 ca
hnh bn?

E

U 2

Phng trnh tng qut:

U1 = Z11 I1 + Z12 I2 + U10



U 2 = Z 21 I1 + Z 22 I2 + U 20

Xc nh qua 3 ch :
+ H mch 2 ca

I1 = I2 = 0
Ta c:

U10 = U1 = 0

U 20 = U 2 = E

MNG MT CA V MNG HAI CA TUYN TNH

V.6. CC DNG PHNG TRNH MNG HAI CA


8. V d

I1
U1

E

Z1

- T mch, tm

+ H mch ca 1:

I2

Z2

U1 , I2

U 2

- T phng trnh, ta c:

U1
Z12 = 
U1 = Z12 I2
I2






U 2 = Z 22 I 2 + E Z = U 2 E
22
I2

 E )
 E
Z
U
(
U
1
2
I2 = 2
, U1 = Z1 I2 =
Z1 + Z 2
Z1 + Z 2
Do :

I1 = 0

U1
U 2 E
Z12 =
= Z1 , Z 22 =
= Z1 + Z 2
I
I
2
2

MNG MT CA V MNG HAI CA TUYN TNH

V.6. CC DNG PHNG TRNH MNG HAI CA


8. V d

I1
U1

Z1

- T mch, tm

Do :

+ H mch ca 2:

I2

Z2
E

U 2 , I1

U 2

I2 = 0

- T phng trnh, ta c:

U1
Z11 =



I1
U1 = Z11 I1




 
U 2 = Z 21 I1 + E Z = (U 2 E )
21
I1


U
U 2 = Z1 I1 + E , I1 = 1
Z1

U1
U 2 E Z1 I1 + E E
Z11 =
= Z1 , Z 21 =
=
= Z1
I
I
I
1
1
1

MNG MT CA V MNG HAI CA TUYN TNH

V.6. CC DNG PHNG TRNH MNG HAI CA


8. V d
B s Z ca mng 2 ca hnh bn
tm c nh sau:

U1 Z1
 =
U 2 Z1

Z1 I1 0
 + 

Z1 + Z 2 I 2 E

I1
U1

I2

Z2
Z1

Lu :
T dng phng trnh ny c th suy ra dng
phng trnh khc ca mng 2 ca

E

U 2

MNG MT CA V MNG HAI CA TUYN TNH

V.7. GHP NI CC MNG HAI CA

1. Ni xu chui

I2

I1
U1

A2

A1

I2

I1
U1

A
A = A1. A2

U 2

U 2

MNG MT CA V MNG HAI CA TUYN TNH

V.7. GHP NI CC MNG HAI CA

2. Ni ni tip

I2

I1

Z1
U1

I2

I1

I2

I1
U 2

U1

Z2

Z = Z1 + Z 2

U 2

MNG MT CA V MNG HAI CA TUYN TNH

V.7. GHP NI CC MNG HAI CA


3. Ni song song

I1
U1

I2
U 2

Y1
U1

U1

I2

I1

Y2

U 2

Y = Y1 + Y2

I2

I1

U 2

MNG MT CA V MNG HAI CA TUYN TNH

V.8. MNG HAI CA HNH T V

Z d 2 I2

I1 Z d 1
U1

Zn

Tnh b s A ca mng 2 ca hnh T.


Phng trnh b s A:

U 2

U1 = A11U 2 + A12 I2



I1 = A21U 2 + A22 I2

H mch ca 2:
T mch, ta c: I1 =

Do :

U1Z n
U1


, U 2 = I1Z n =
Zd1 + Zn
Zd1 + Zn

Z
U1
= 1 + d1
A11 =
U 2
Zn

I1
1
A21 =
=
U 2 Z n

MNG MT CA V MNG HAI CA TUYN TNH

V.8. MNG HAI CA HNH T V

Z d 2 I2

I1 Z d 1
U1

Ngn mch ca 2:
T mch, ta c:

U 2

Zn

I1 =

Z n + Z d 2 ) U1
(
U1
=
Zn Zd 2
Z d 1Z n + Z d 2 Z n + Z d 1Z d 2
Zd1 +
Zn + Zd 2


Z
U
n
1
I2 =
Z d 1Z n + Z d 2 Z n + Z d 1Z d 2
Z d 1Z d 2
U1
Do :
A12 =
= Z d1 + Z d 2 +
I
Zn
2
Zd 2
I1
A22 = = 1 +
I
Z
2

MNG MT CA V MNG HAI CA TUYN TNH

V.8. MNG HAI CA HNH T V

Z d 2 I2

I1 Z d 1
U1

Zn

U 2

Zd1
1 + Z
n
A=
1

Zn

Z d 1Z d 2
Z d1 + Zd 2 +
Zn

Zd 2
1+

Zn

C th thay mng hai ca Kirchhoff bt k cng b s A ca n bng 1


mng hnh T tng ng, vi cc thng s nh sau:

1
Zn =
A21

1
Zd1 =
( A11 1)
A21

Zd 2

1
=
( A22 1)
A21

MNG MT CA V MNG HAI CA TUYN TNH

V.8. MNG HAI CA HNH T V

Mng hnh

Zd
U1 Z n1

Z n 2 U 2

C th thay tng ng mng 2 ca Kirchoff khng ngun bt k


vi b s A ca n bng mng hnh . Trong :

Z d = A12

A12
Z n1 =
A22 1

Zn2

A12
=
A11 1

MNG MT CA V MNG HAI CA TUYN TNH

V.9. CC HM TRUYN T P V HM TRUYN


T DNG
Khi quan tm n vic truyn tn hiu i l mt trong hai trng thi
dng hay p trn ca v qu trnh truyn chng i qua mng, khi
ch cn xt cc hm truyn t (khng cn xt c h 2 phng trnh
vi 4 thng s c trng ca mng)

U 2
+ Hm truyn t p: K u =
U1
I2
+ Hm truyn t dng: K i =
I1

S2
+ Quan h cng sut: K s =
S1

MNG MT CA V MNG HAI CA TUYN TNH

V.9. CC HM TRUYN T P V HM TRUYN


T DNG

+ Khi ti bin thin th cc hm truyn t ph thuc vo c thng s


ca mng v ti

I2
I2
1
Ki = =
=
I1 A21U 2 + A22 I2 A21Z 2 + A22
U 2
I2 Z 2
Z2
Ku =
=
=
U1 A11 I2 Z 2 + A12 I2 A11Z 2 + A12




S 2 U 2 I 2
Ks =
=  = Ku Ki

S1 U1 I1

MNG MT CA V MNG HAI CA TUYN TNH

V.9. CC HM TRUYN T P V HM TRUYN


T DNG

Khi quan tm ti vic trao i nng lng tn hiu vi mch ngoi,


khng xt s truyn t gia hai ca, ta cn dng khi nim tng tr
vo ca mng.

U1 A11Z 2 + A12


Z v1 =
=
I
A21Z 2 + A22
1

U1

I1
Z v1

+ Tng tr vo ngn mch v h mch


+ Ha hp ngun v ti bng mng hai ca

I2

Z2

U 2

MNG MT CA V MNG HAI CA TUYN TNH

V.9. PHN TCH MCH CHA PHN T PHC HP

Vi mng mt ca:
S dng nh l Thevenin v Norton
Vi mng hai ca:
S dng b s Y, Z v da vo h phng trnh c trng ca
mng gii (thay th bng ngun dng v ngun p ph thuc)
+ Dng phng php th nh cho ngun dng
+ Dng phng php dng vng cho ngun p

MNG MT CA V MNG HAI CA TUYN TNH

V.9. PHN TCH MCH CHA PHN T PHC HP

Khuych i thut ton:


+

- in tr vo
- in tr ra

- H s khuych i trong

S thay th tng ng:

+
+

( + )

Rv

Rr

MNG MT CA V MNG HAI CA TUYN TNH

V.9. PHN TCH MCH CHA PHN T PHC HP

S thay th ca khuych i mc vi sai:

Rv

Rv

( + )

Rr

MCH C THNG S TP TRUNG

Chng VI
MCH IN TUYN TNH VI KCH THCH CHU K
KHNG IU HA

VI.1. Nguyn tc chung


VI.2. Gii mch in c kch thch mt chiu
VI.3. Tr hiu dng v cng sut ca hm chu k
VI.4. V d p dng
VI.5. Ph tn ca hm chu k khng iu ha

MCH IN TUYN TNH VI KCH THCH CHU K KHNG IU HA

VI.1. NGUYN TC CHUNG

- Thc t cn tnh mch in c kch thch chu k khng sin (h


thng in c cu chnh lu c ln, h quang in, bin tn,)
- Phng php gii:
+ Phn tch ngun chu k thnh tng cc thnh phn
iu ha (khc tn s)

eT ( t ) = ek ( t ) = 2 Ek sin ( kt + k )
+ Cho tng thnh phn kch thch tc ng, tnh p ng
ca mch
+ Tng hp kt qu

i ( t ) = ik ( t )

u ( t ) = uk ( t )

MCH IN TUYN TNH VI KCH THCH CHU K KHNG IU HA

VI.1. NGUYN TC CHUNG

- Ngun chu k c chuyn sang thnh tng cc tn hiu iu


ha da vo chui Fourier

f ck ( t ) = f 0 + Fkm cos ( k t+ k )
k =1

k Z+
- Tn s s bn ca cc thnh phn iu ha

MCH IN TUYN TNH VI KCH THCH CHU K KHNG IU HA

VI.2. GII MCH IN C KCH THCH MT CHIU


1. c im ca mch mt chiu
+ Ngun mt chiu: gi tr khng i theo thi gian
+ ch xc lp:

di
du
= 0,
=0
dt
dt
Do :

I0 R
I0
I0 C

U 0 = RI 0
U L0 = L

IC 0 = C

dI 0
=0
dt

du
=0
dt

MCH IN TUYN TNH VI KCH THCH CHU K KHNG IU HA

VI.2. GII MCH IN C KCH THCH MT CHIU


2. Cch gii mch in mt chiu ch xc lp
+ B qua nhnh cha t khi gii mch
+ B qua cun cm trong nhnh cha cun cm
+ Mch ch cn cc phn t in tr
+ H phng trnh lp theo phng php dng nhnh,
dng vng, th nh DNG I S
+ Cc php bin i mch vn ng cho mch mt chiu

MCH IN TUYN TNH VI KCH THCH CHU K KHNG IU HA

VI.3. TR HIU DNG V CNG SUT CA HM CHU K


1. Tr hiu dng

i ( t ) = ik ( t ) = 2 I k sin ( kt + k )

Vi dng in:

2
1 2
1

I=
i dt =
2I k sin ( kt + k ) dt
T 0
T 0

1
1
I = ik2 dt + ik il dt =
T 0
T 0

Tng t:

U=

2
U
k
k

E=

I
k

2
k

2
k

MCH IN TUYN TNH VI KCH THCH CHU K KHNG IU HA

VI.3. TR HIU DNG V CNG SUT CA HM CHU K


2. Cng sut
Cng sut a vo phn t:
T

1
1
P = uT iT dt = uk ik dt
T 0
T 0
P=

1
1
u
i
dt
+
uk il dt = Pk

k k

T0
T 0

+ H s mo: K meo =

iT
uT

2
I
k
k 1

I1

+ H s nh:

K dinh

Im
=
I

MCH IN TUYN TNH VI KCH THCH CHU K KHNG IU HA

VI.4. V D P DNG
1. V d th nht

u
A

u = 20 + 100 2 sin 314t + 20 2 sin ( 3.314t 200 ) V


R = 10; L = 0,1H ; C = 106 F
Tnh s ch ca ampemet, vonmet v cng sut
ngun?
Gii

+ Cho thnh phn mt chiu tc ng:


Do C h mch nn:

I 0 = 0 A U C 0 = 0V

P0 = U 0 I 0

+ Cho thnh phn xoay chiu th nht tc ng: ( = 314rad / s )

MCH IN TUYN TNH VI KCH THCH CHU K KHNG IU HA

VI.4. V D P DNG
1. V d th nht

R
U1

j L
1
j
C

Z1 = R + j L
C


I = U1 U = j 1
1
C1
Z1
C
Pu1 = Re U1 I1

U1 = 100(00
I1

{ }

+ Cho thnh phn xoay chiu th hai tc ng

( = 3.314rad / s )

S tnh ton vn nh trn nhng tng tr ca cun cm v t C


thay i

1

U 3 = 20( 20 V Z 3 = R + j 3 L

1 
U C 3 = j
I3
Pu 3 = Re U 3 I3
3C
0

{ }


U
I3 = 3
Z3

MCH IN TUYN TNH VI KCH THCH CHU K KHNG IU HA

VI.4. V D P DNG
1. V d th nht
+ Tng hp kt qu:
- S ch ca ampemet:

I = I 0 + I1 + I 3 = I1 + I 3

- S ch ca vonmet:

U c = U C 0 + U C1 + U C 3

- Cng sut tc dng ca ngun:

Pu = Pu 0 + Pu1 + Pu 3 = Pu1 + Pu 3

MCH IN TUYN TNH VI KCH THCH CHU K KHNG IU HA

VI.4. V D P DNG
2. V d th hai

i1

L1
i2
R2

R1
e1
C2

e1 = 10 + 100 2 sin103 t V

i3

e3 = 220 2 sin (103 t 200 ) + 150 2 sin ( 3.103 t + 400 ) V

R3
V

A
I 20 = 0 A; I10 = I 30 =

e3

R1 = 100; L1 = 0, 2 H ; R2 = 50; C2 = 104 F ; R3 = 50


Tnh s ch ca vonmet, ampemet, i3 ( t ) , Pe1 , Pe 3 ?
Gii
+ Cho thnh phn mt chiu tc ng:

E10
R1 + R3

U C 0 = I 30 R3

PE10 = E10 I10 ; PE 30 = 0

MCH IN TUYN TNH VI KCH THCH CHU K KHNG IU HA

VI.4. V D P DNG
2. V d th hai

+ Cho thnh phn xoay chiu th nht tc ng: = 103 rad / s

I11
R1
E11

I31

Z L11

Y11 E11 + Y31 E 31


 A1 =
Y11 + Y21 + Y31

I21 A
R2

Z C 21

R3

E31

I11 = Y11 ( E11  A1 ) I21 = Y21 A1


I31 = Y31 ( E31  A1 ) U C11 = Z C 21 I21

PE11 = Re E11 I11

PE 31 = Re E 31 I31

MCH IN TUYN TNH VI KCH THCH CHU K KHNG IU HA

VI.4. V D P DNG
2. V d th hai
+ Cho thnh phn xoay chiu th hai tc ng

I13
R1

I33

Z L13

I23
R2

R3
E 33

Y33 E 33
 A3 =
Y13 + Y23 + Y33
I13 = Y13 A3 I23 = Y23 A3
I = Y ( E  ) U = Z
33

Z C 23

( = 3.10 rad / s )

33

PE13 = 0

33

A3

C 23

PE 33 = Re E 33 I33

I

C 23 33

MCH IN TUYN TNH VI KCH THCH CHU K KHNG IU HA

VI.4. V D P DNG
2. V d th hai
+ Tng hp kt qu:
- S ch ca ampemet:

I1 = I102 + I112 + I132

- S ch ca vonmet:

U C = U C2 20 + U C2 21 + U C2 23

- Gi tr tc thi ca dng in i3:


- Cng sut cc ngun:

V
i3 ( t ) = I 30 + i31 ( t ) + i33 ( t )

PE1 = PE10 + PE11

PE 3 = PE 31 + PE 33

W
W

MCH IN TUYN TNH VI KCH THCH CHU K KHNG IU HA

VI.5. PH TN CA HM CHU K KHNG IU HA


1. Ph bin v ph pha

- Tn hiu chu k c phn tch thnh:

Fkm , k

f (t ) = Fkm cos ( k t+ k )
0

phn b theo tn s v ph thuc vo dng ca

Fkm = Fkm ( ) , k = k ( )

f (t )

c gi l ph bin v ph pha ca hm chu k

- Vi cc hm chu k: Fkm(), km() c gi tr khc khng ti cc im ri


rc k trn trc tn s, ta gi l ph vch hay ph gin on.
- Tn hiu khng chu k (xung n hoc tn hiu hng), c th coi T, do
0. Cc vch ph xt nhau, phn b lin tc theo tn s, ta c ph c
hay ph lin tc.
- Vi cc tn hiu chu k dng i xng qua trc thi gian, chui Fourier
khng c thnh phn iu ha chn, ph s trit tiu cc im 2k

MCH IN TUYN TNH VI KCH THCH CHU K KHNG IU HA

VI.5. PH TN CA HM CHU K KHNG IU HA


2. Dng phc ca ph
+ Tn hiu biu din di dng ph tn qua cc cp ph: Fkm

( k ) , k ( k )

+ mi tn s k, ph tn xc nh bng mt cp: Fkm , k


Biu din cc cp s module gc pha ny di dng phc. Cc gi tr ny
phn b ri rc theo tn s, to thnh ph tn phc.

Fkm = Fkm e j k

1
1
j k jkt
f (t ) = f 0 + Fkm cos ( k t+ k ) = f 0 + Fkm e e + Fkm e j k e jkt
2 1
2 1
1

1
1
f (t ) = Fkm e j k e jkt = Fkm e jkt
2
2

( *)

(*) l cng thc lin h gia hm thi gian v ph tn ca n

MCH IN TUYN TNH VI KCH THCH CHU K KHNG IU HA

VI.5. PH TN CA HM CHU K KHNG IU HA


2. Dng phc ca ph

( *)

1
1
f (t ) = Fkm e j k e jkt = Fkm e jkt
2
2

( *)

c gi tr phc ri rc theo tn s . Tr tuyt i ca moule


hm s l ph bin , cn argumen l ph pha.

Quy c:

1
Fom e j 0 = f 0
2

F0 m = 2 f 0 ; 0 = 0

MCH IN TUYN TNH VI KCH THCH CHU K KHNG IU HA

VI.5. PH TN CA HM CHU K KHNG IU HA


3. Tnh ph phc theo tn hiu cho
jkt
e
Nhn hai v ca (*) vi

ly tch phn trong mt chu k:

1
jkt
f ( t ) e
d t =
2
Fkm =

Fkm dt +

1  j (l k )t
Fkm e
d t

l = 2

f (t ) e jkt dt

( *)

MCH IN TUYN TNH VI KCH THCH CHU K KHNG IU HA

Chng VII.

MCH IN BA PHA

VII.1. Khi nim v h thng ba pha


VII.2. Mch ba pha c ti tnh i xng
VII.3. Mch ba pha c ti tnh khng i xng
VII.4. o cng sut mch ba pha
VII.5. Phng php cc thnh phn i xng

MCH IN BA PHA

VII.1. KHI NIM V H THNG BA PHA


- H thng in ba pha c s dng rng ri
- H thng ba pha gm ngun ba pha v ti ba pha

Z
A

- Ngun ba pha gm 3 sc in ng mt pha,


c to bi my pht in 3 pha.

1. Cu to ca my pht in ba pha:
+ Stato: hnh tr rng, ghp t cc l thp k
thut in, t 3 cun dy AX, BY,CZ, lch
nhau i mt mt gc 1200
+ Roto: hnh tr, l nam chm in nui bng
ngun mt chiu, quay t do trong lng stato

MCH IN BA PHA

VII.1. KHI NIM V H THNG BA PHA

Khi roto quay, trong cc dy A, B, C xut hin cc sc in ng


xoay chiu

Z
A

AX:e A ( t ) = E A 2 sin t

BY:e B ( t ) = EB 2 sin (t 1200 )

CZ : eC ( t ) = EC 2 sin (t 2400 )

E A = EB = EC

MCH IN BA PHA

VII.1. KHI NIM V H THNG BA PHA


2. M hnh ni ngun ba pha (c ti)

Y
Z

eA

ZA

eB

ZB

eC

ZC

+ y l m hnh ni ring bit ba


pha
+ Thc t ngi ta ni sao (Y)
hoc tam gic () c pha ngun v
ti

MCH IN BA PHA

VII.1. KHI NIM V H THNG BA PHA


Ni dy h thng ba pha
- Ni sao:

X Y Z

ZA

ZB
ZC

C
- Ni tam gic:

Z AC

Z AB
B

Z BC

MCH IN BA PHA

VII.1. KHI NIM V H THNG BA PHA


3. Biu din phc cc s ngun ba pha

Vi ngun i xng th:

E A
E C

o
E B
V do :

E A = E Ae j 0
j1200


EB = E A e
j 2400


E =E e
C

E A + E B + E C = 0

+ Xt mch ba pha tuyn tnh ch XLH


+ Ba phng php c bn bit vn c th dng gii mch ba pha

MCH IN BA PHA

VII.1. KHI NIM V H THNG BA PHA

4. Khi nim ti tnh v ti ng


+ Ti tnh: gi tr hon ton xc nh, khng ph thuc vo
tnh cht ca ngun
+ Ti ng: gi tr thay i ty theo tnh bt i xng ca
ngun. Chng c gi tr xc nh khi t di cc ngun i
xng. (C phng php gii ring cho mch ba pha ti ng)

MCH IN BA PHA

VII.2. MCH BA PHA I XNG, TI TNH


1. c im
+ Mch ba pha i xng l mch c c ngun v ti i xng

E A + E B + EC = 0, E A = EB = EC

Z A = Z B = ZC
+ c im:
- Bit dng, p trn mt pha c th suy ra cc i lng
tng ng trn cc pha cn li
- Mi lin h gia dng, p:

MCH IN BA PHA

VII.2. MCH BA PHA I XNG, TI TNH


1. c im

* Mch ba pha i xng u Y-Y:

Id = I f

X Y Z

j 300


U d = 3U f e

ZA

ZB
ZC

* Mch ba pha i xng u -:


A
I f
B X

Id

U d
Y

Z AC

Z AB

Z BC

U d = U f
I = 3I e j 300
d
f

MCH IN BA PHA

VII.2. MCH BA PHA I XNG, TI TNH


2. Phng php phn tch
- Tch ring tng pha tnh do th cc im trung tnh bng nhau
2.1. V d 1

E A
E
B

IA
I

E C

IC

ZN

ZA

ZB
O1
ZC

IN

Cho mch in nh hnh bn. Tnh


dng, p trn cc pha ca ti v
cng sut ngun?
Gii

YA E A + YB E B + YC E C Y ( E A + E B + E C )
=
=0
O1 =
3Y + YN
YA + YB + YC + YN

MCH IN BA PHA

VII.2. MCH BA PHA I XNG, TI TNH


2.1. V d 1


E
IA = A
Z

E A
E
B

IA
I

E C

IC

ZA

ZB
O1
ZC

Nh vy, th O v O1 bng nhau.


C th ni bng dy khng tr khng
hai im v tch ring tng pha
tnh.

E A

IN
I = I e j1200 ; I = I e j 2400
B
A
C
A

IA

O1

ZN

Cng sut ngun:

PE = 3PA = 3Re E A IA

} (v mch ba pha i xng)

MCH IN BA PHA

VII.2. MCH BA PHA I XNG, TI TNH


2.2. V d 2

E A
E
B

IA
I

E C

IC

Zd
A
Zd
B
Zd C
IC1
I

3Z1 3Z
1

3Z1

C2

Z2 Z2 Z2
O2
Cho mch ba pha i xng nh hnh v trn. Tnh in p ri trn dy,
cng sut tiu tn trn cc b ti mt v hai?

MCH IN BA PHA

VII.2. MCH BA PHA I XNG, TI TNH


2.2. V d 2

E A
E
B

IA
I

E C

IC

Z1

Zd
Zd
Zd
IC 2

IC1

Z1
O1
Z1

Dng bin i Y-, a


mch v dng nh hnh bn

Z2 Z2 Z2
O2
Chp cc im trung tnh v tch ring tng pha tnh.

MCH IN BA PHA

VII.2. MCH BA PHA I XNG, TI TNH


2.2. V d 2

E A

IA


I
A A1
IA2

Zd

Z1

O1

Z2
O2
Gi s tnh cho pha A:

IA =

E A
ZZ
Zd + 1 2
Z1 + Z 2

St p trn dy:

T suy ra:

U dA = Z d IA

Dng in trn cc nhnh:

IB ; IC

 U
 U
E
E
A
dA
dA
;
; IA 2 =
IA1 = A
Z2
Z1

MCH IN BA PHA

VII.2. MCH BA PHA I XNG, TI TNH


2.2. V d 2
Cng sut tiu tn trn b ti th nht:

Pt1 = 3PA1 = 3Re Z A1 IA1 IA1

Cng sut tiu tn trn b ti th nht:

Pt 2 = 3PA 2 = 3Re Z A 2 IA 2 IA 2

MCH IN BA PHA

VII.3. MCH BA PHA KHNG I XNG, TI TNH

1. Nguyn tc
- Phn tch mch ging nh mch in tuyn tnh c nhiu
ngun kch thch ch XLH
- Thng c gng bin i v dng mc Y-Y, ri dng
phng php th nh gii
2. V d
Cho mch in:

A
B

Zd
Zd
Zd

A
Z
Z

220V

400
220V

MCH IN BA PHA

VII.3. MCH BA PHA KHNG I XNG, TI TNH


2. V d
Ngun ba pha khng i xng, cho di dng tam gic in p
dy. Tnh cng sut tiu tn trn ti?
Gii
+ Chuyn ngun d cho v dng cc in p pha, trung tnh gi chn
trng im A. Ta c:

E A = 0; E B = U BA = 220( 00 ; E C = U CA = 220( 400


+ Chuyn ti ni thnh ni Y, ta c s nh sau:

MCH IN BA PHA

VII.3. MCH BA PHA KHNG I XNG, TI TNH


2. V d

Zd

Z td

E B

Zd

Z td

E C

Zd

Z td

O1

+ T mch hnh bn, c th dng


cc phng php phn tch mch
bit gii. Nn dng th nh
+ Tnh dng trong cc nhnh
+ T tnh cng sut tiu tn
trn ti

+ Ch : Tnh dng in qua cc ti ni tam gic?

MCH IN BA PHA

VII.4. O CNG SUT MCH BA PHA


1. Nguyn tc
o, tnh ri cng cng sut tng pha li

P = U A I AcosA + U B I B cosB + U C I C cosC = PA + PB + PC


Q = U A I A sin A + U B I B sin B + U C I C sin C = QA + QB + QC
S = U I + U I + U I = P + jQ
A A

B B

C C

2. Vi mch ba pha i xng: ch cn o trn mt pha ri suy ra c ba pha

P = 3PA = 3U f I f cosA
Q = 3QA = 3U f I f sin A
Thng tnh theo cc in p v dng in dy (cho c u Y v )

P = 3U d I d cos
Q = 3U d I d sin

MCH IN BA PHA

VII.4. O CNG SUT MCH BA PHA


3. Mch ba pha ba dy: dng phng php 2 wattmet

IA

A
*

IB

C
Vi mch ba pha 4 dy khng i xng: dng 3 wattmet

B
C

IA

Ptai = Re U AC IA + Re U BC IB

IB

ZA

ZB
*

IC

ZC

MCH IN BA PHA

VII.4. PHNG PHP CC THNH PHN I XNG

+ Dng gii mch in ba pha c ti ng


+ Th nghim thc t: gi tr ca ti ng l tnh i vi mi thnh
phn i xng ca ngun
+ Phng php phn tch mch ba pha c ti ng:
- Phn tch ngun ba pha KX thnh cc thnh phn i xng
- Gi mch ba pha X vi tng thnh phn ngun X
- Xp chng kt qu

MCH IN BA PHA

VII.4. PHNG PHP CC THNH PHN I XNG


1. Phn tch ngun ba pha KX thnh cc TPX
+ Phn tch thnh cc thnh phn X thun, nghch v zero

U A 2

U A1
U C1

U B 2

o
U B1

o
U C 2

U A = U A1 + U A 2 + U A0

(1) U B = U B1 + U B 2 + U B 0




U C = U C1 + U C 2 + U C 0

U A0
U B 0
U C 0

MCH IN BA PHA

VII.4. PHNG PHP CC THNH PHN I XNG


1. Phn tch ngun ba pha KX thnh cc TPX
+ t ton t xoay a = 1( 1200

U A1
- H X thun: U B1 = aU A1
U = a 2U
C1

A1

U A 2
-H X nghch: U B 2 = a 2U A 2
U = aU

U A0
- H X zero: U B 0 = U A0
U = U
C0

A0

- H thng 3 pha KX c biu din:

C2

A2

U A = U A1 + U A2 + U A0
U B = aU A1 + a 2U A 2 + U A0 ( 2 )
U = a 2U + aU + U
C

A1

A2

A0

MCH IN BA PHA

VII.4. PHNG PHP CC THNH PHN I XNG


1. Phn tch ngun ba pha KX thnh cc TPX
+ Tm c cc thnh phn i xng thun, nghch, zero ca pha A:

1 

U A0 = (U A + U B + U C )
3

1 

U A 2 = (U A + aU B + a 2U C )
3
1 

U A1 = (U A + a 2U B + aU C )
3

+ Cc pha cn li:

U B = U B1 + U B 2 + U B 0 = aU A1 + a 2U A2 + U A0
U C = U C1 + U C 2 + U C 0 = a 2U A1 + aU A 2 + U A0

MCH IN BA PHA

VII.4. PHNG PHP CC THNH PHN I XNG


2. V d
+ Phn tch ngun ba pha khng i xng thnh cc thnh phn i xng
+ Gii bi ton mch ba pha KX, ti ng

(xt k hn trong gi bi tp)

MCH C THNG S TP TRUNG

Chng VIII

MCH IN TUYN TNH CH QU


VIII.1. Khi nim
VIII.2. Cc gi thit n gin ha m hnh qu trnh qu (QTQ)
VIII.3. Biu din hm theo thi gian v m rng tnh kh vi ca hm s
VIII.4. S kin v phng php tnh s kin
VIII.5. Phng php tch phn kinh in
VIII.6. Phng php tch phn Duyamen
VIII.7. Phng php hm Green
VIII.8. Phng php ton t Laplace

MCH IN TUYN TNH CH QU

VIII.1. KHI NIM

+ Thc t vn hnh thit b in:


thay i t ngt kt cu v thng
s mch, dn ti thay i v quy
lut phn b nng lng in t
+ Sau thi im thay i t ngt
v kt cu v thng s: mch tin
ti trng thi xc lp no, qu
trnh din ra nhanh hay chm

U
R

t
WL = 0
WL+ 0

MCH IN TUYN TNH CH QU

VIII.1. KHI NIM


1. nh ngha QTQ
L qu trnh xy ra trong mch k t sau khi c s thay i
t ngt v kt cu v thng s ca n
2. S tn ti ca QTQ
+ Do h thng cha cc phn t c qun tnh nng lng
+ Trong k thut in: cc phn t L, C l nguyn nhn gy ra qu
trnh Q. Mch thun tr: ko c QTQ
+ Nghin cu QTQ: cn thit cho cng tc thit k, hiu chnh,
vn hnh thit b in

MCH IN TUYN TNH CH QU

VIII.1. KHI NIM


3. M hnh ton ca QTQ

ik = 0
k

uk = 0
k

(1)

+ QTQ nghim ng (1), khi u t ln cn ca thi im c s thay


i t ngt v kt cu v thng s ca mch
+ Nh vy, m hnh ton ca QTQ:
- H phng trnh vi phn m t mch theo 2 lut Kirchhoff
- Tha mn s kin ca bi ton quanh thi im xy ra s thay
i v kt cu v thng s ca mch (t0)

MCH IN TUYN TNH CH QU

VIII.1. KHI NIM


3. M hnh ton ca QTQ
+ Bi ton hay gp trong LTM: tnh cc p ng Q u(t), i(t),
di kch thch ca ngun p hoc ngun dng
+ Hnh ng lm thay i kt cu v thng s ca mch: ng tc
ng m
+ Thng chn thi im ng m t0 = 0 (gc thi gian tnh
QTQ)
4. Bi ton mch CQ
+ C hai dng: bi ton phn tch v bi ton tng hp
+ Mt s phng php phn tch: tch phn kinh in, tnh p
ng xung ca hm qu v hm trng lng, ton t Laplace

MCH IN TUYN TNH CH QU

VIII.2. CC GI THIT N GIN HA M HNH QTQ

Mc ch: n gin ha m hnh QTQ, c th dng m hnh mch


xt v qu trnh tnh ton mch n gin hn
Cc gi thit n gin ha m hnh QTQ:
+ Cc phn t R, L, C l l tng
+ ng tc ng m l l tng: qu trnh ng ct coi l tc thi
+ Lut Kirchhoff lun ng
Ch
- Gi thit n gin ha th 2: khng phn nh ng hin tng vt
l xy ra trong mt s trng hp
- Khc phc: cc lut ng m

MCH IN TUYN TNH CH QU

VIII.2. CC GI THIT N GIN HA M HNH QTQ


V d

K
L1

R1

Trc khi m K:

i1

R2 i 2 L2

i1 ( 0 ) 0; i2 ( 0 ) = 0

1 2
L1i1 ( 0 ) 0;WM 2 ( 0 ) = 0
2
Sau khi m K: i1 ( +0 ) = i2 ( +0 ) = i (lut Kirchhoff)
WM 1 ( 0 ) =

Vy chn i2 bng bao nhiu?


Nu

i2 ( +0 ) 0 cn mt cng sut v cng ln cp cho L2

Nu

i2 ( +0 ) = 0

cng sut pht ra trn L1 v cng ln

Cc gi thit vi phm lut qun tnh ca thit b

MCH IN TUYN TNH CH QU

VIII.3. BIU DIN HM THEO THI GIAN


V M RNG TNH KH VI CA HM S
Do gi thit n gin ha qu trnh ng m nn c th khin iL, uC b nhy cp,
trong khi thc t chng bin thin lin tc. Ta xt hai hm ton hc m ng dng
ca n c th kh vi ha cc hm gin on, tin xt bi ton QTQ trong nhiu
trng hp

1. Hm bc nhy n v v ng dng
1.1. nh ngha

0 : t 0
1( t ) =
1: t +0

1
Nhy cp: (-0;+0)

0 : t T0
1( t T0 ) =
1: t +T0

Nhy cp (-T0;+T0)

t
0

t
0

T0

MCH IN TUYN TNH CH QU

VIII.3. BIU DIN HM THEO THI GIAN


V M RNG TNH KH VI CA HM S
1. Hm bc nhy n v v ng dng
1.2. ng dng
Biu din mt s qu trnh qua hm bc nhy n v

0 : t 0
( t ) = 1( t ) f ( t )
(t ) =
f ( t ) : t +0
f (t )

+ Xt mt on tn hiu:

f ( t ) : T1 t T2
(t ) =
0 : t < T1 ; t > T2

( t ) = f ( t )1( t T1 ) f ( t )1( t T2 )

(t )

T1

T2

MCH IN TUYN TNH CH QU

VIII.3. BIU DIN HM THEO THI GIAN


V M RNG TNH KH VI CA HM S
1. Hm bc nhy n v v ng dng
+ Biu din xung vung:

u1 = U 0 1( t ) 1( t T )

U0

T
+ Biu din xung tam gic:

U0

U0
u2 =
t 1( t ) 1( t T )
T
T

MCH IN TUYN TNH CH QU

VIII.3. BIU DIN HM THEO THI GIAN


V M RNG TNH KH VI CA HM S
1. Hm bc nhy n v v ng dng
+ Mt s dng tn hiu khc:

U0
u3 =
t 1( t ) 1( t T ) + U 01( t T )
T

U0

T
U0

u4 = 0 t + U 0 1( t ) 1( t T )
T

MCH IN TUYN TNH CH QU

VIII.3. BIU DIN HM THEO THI GIAN


V M RNG TNH KH VI CA HM S
2. Hm xung dirac v ng dng
2.1. nh ngha

(t )

Hm xung dirac c nh ngha l o hm


ca hm bc nhy n v

0 : t ( 0; +0 )
d
( t ) = 1( t ) =
dt
: t ( 0; +0 )

0 : t ( T0 ; +T0 )
d
( t T0 ) = 1( t T0 ) =
dt
: t ( T0 ; +T0 )

t
0
( t T0 )

t
0

T0

Vi nh ngha ny, hm bc nhy n v c m rng tnh kh vi, n c o


hm ti bc nhy

MCH IN TUYN TNH CH QU

VIII.3. BIU DIN HM THEO THI GIAN


V M RNG TNH KH VI CA HM S
2. Hm xung dirac v ng dng
2.1. nh ngha
+ C th coi:

1
( t ) = lim
T 0 T

+ Xung lng ca hm dirac bng 1:

1
T
+

( t ) dt = 1

+ V d:

U0
u2 =
t 1( t ) 1( t T )
T

U0

Ta c:

U0
du2 U 0
=
t ( t ) ( t T0 )
1( t ) 1( t T0 ) +
dt
T0
T0
U
= 0 1( t ) 1( t T0 ) U 0 ( t T0 )
T0

MCH IN TUYN TNH CH QU

VIII.3. BIU DIN HM THEO THI GIAN


V M RNG TNH KH VI CA HM S
2. Hm xung dirac v ng dng
2.1. nh ngha
+ Tnh cht:
2.2. ng dng

f ( t ) . ( t T ) = f (T ) . ( t T )
+ Biu din cc xung hp. V d xung st e(t)

e (t )
T0 

T0

e ( t ) = S ( t T )
x' ( t )

+ Biu din cc tn hiu ri rc

x (t )

x ' ( t ) = x ( kT ) ( t kT )
k =0

x (t )

LM

x' (t )

MH

x* ( t )

MT

MCH IN TUYN TNH CH QU

VIII.4. S KIN V PHNG PHP TNH S KIN


1. nh ngha
SK l gi tr ca bin v o hm ti cp n-1 ca bin trong phng
trnh vi phn m t mch, ti thi im (+0)
2. ngha
+ V mt ton hc: QTQ m t bi h phng trnh vi phn thng,
theo 2 lut Kirchhoff cho tha mn s kin. Nghim tng qut cha h
s hay hng s tch phn. Dng s kin tnh gi tr cc HSTP, ng
vi iu kin u ca bi ton.
+ V mt vt l: SK chnh l trng thi ca mch ngay sau ng tc
ng m. Trng thi ny nh hng ti QTQ

MCH IN TUYN TNH CH QU

VIII.4. S KIN V PHNG PHP TNH S KIN


3. Hai lut ng m
+ Khi l tng ha qu trnh ng ct: c th vi phm tnh lin tc ca
qu trnh nng lng trong mch c nhy cp nng lng, xut
hin cc gi tr VCL trong phng trnh vi phn m t mch.
+ Khc phc nhc im trn: 2 lut ng m
3.1. Lut ng m th nht
Theo lut K1:

i1 + i2 i3 = 0
C u + i2 C u
'
1 C1

'
3 C3

C1

=0

i3

i2

Phi m bo: C1uC1 ( 0 ) C3 uC 3 ( 0 ) = 0

C1 uC1 ( +0 ) uC1 ( 0 ) C3 uC 3 ( +0 ) uC 3 ( 0 ) = 0

i1

C u ( +0 ) = C u ( 0 )
k Ck

k Ck

hay

q ( +0 ) = q ( 0 )
k

C3

MCH IN TUYN TNH CH QU

VIII.4. S KIN V PHNG PHP TNH S KIN


3. Hai lut ng m
3.1. Lut ng m th nht
+ Pht biu: Tng in tch ti mt nh c bo ton trong qu trnh
ng m nhng ti cc phn t ring bit c th c nhy cp
+ Nu ti mt nh ch c duy nht mt phn t in dung C th:

uC ( +0 ) = uC ( 0 )
3.2. Lut ng m th hai
V bo ton t thng trn mt vng kn
bt k trong qu trnh ng m

R1

L3
R4

e1

e2

L2

MCH IN TUYN TNH CH QU

VIII.4. S KIN V PHNG PHP TNH S KIN


3.2. Lut ng m th hai
Theo lut K2:

R1

R1i1 + uC + L i R4i4 L i = e1 e2
'
3 3

'
2 2

L3

R4
e1

+ Ti ti im ng m, nu ngun cha
xung lng S ( t )

e2

L2

( L3i3 L2 i2 ) = S L3i3 L2 i2 = S

+ Nu ngun khng c s hng VCL ti thi im ng m th:

L i ( +0 ) = L i ( 0 )
k k

k k

hay

( +0 ) = ( 0 )
k

+ Pht biu: Tng t thng trn mt vng kn bo ton trong qu trnh


ng m
+ Trng hp vng kn ch cha mt cun cm:

iL ( +0 ) = iL ( 0 )

MCH IN TUYN TNH CH QU

VIII.4. S KIN V PHNG PHP TNH S KIN

4. Cc bc tnh s kin
Bc 1: + Tm uC(-0), iL(-0) trc ng m
+ p dng lut ng m tm cc SK c lp uC(+0), iL(+0)
Bc 2: + Vit h phng trnh vi phn m t mch, sau ng m
+ Cho t = 0, tnh cc s kin theo yu cu
Bc 3: + Nu cha SK, o hm HPT bc 2
+ Thay t = 0, tm tip cc SK cn li
+ C th o hm nhiu cp nu cn
Ch : mch cp n nu c n phn t qun tnh c lp. Khi cn
tnh o hm ti cp n-1 ca 1 bin

MCH IN TUYN TNH CH QU

VIII.4. S KIN V PHNG PHP TNH S KIN


4. Cc bc tnh s kin
V d
Tnh cc s kin ik(+0), k=1,2,3 cng o
hm cp 1 ca chng?
Gii

A i3

i1
i2

R3

R2

R1

L1

i2

C2

C2

R4

Gii mch ch xc lp, tm iL(t), uC(t)


Thay t = 0, tnh cc gi tr iL(-0), uC(-0)

R4

R3

R2

R1

+ Trc khi ng K: mch c dng

L1

i3

i1

+ p dng lut ng m

MCH IN TUYN TNH CH QU

VIII.4. S KIN V PHNG PHP TNH S KIN


4. Cc bc tnh s kin

A i3

i1
L1

R3

R2

R1

- Ti A:

i2

C2

R4

uC 2 ( +0 ) = uC 2 ( 0 )

- Trong vng 1:

iL ( +0 ) = iL ( 0 ) = i1 ( +0 )

Bc 2: Vit phng trnh sau khi ng kha K

i1 ( +0 ) i2 ( +0 ) i3 ( +0 ) = 0

'
R1i1 ( +0 ) + L1i1 ( +0 ) + R3i3 ( +0 ) = e1 ( +0 )

R2i2 ( +0 ) uC 2 ( +0 ) + R3i3 ( +0 ) = 0
+ o hm h trn mt ln na tm nt cc
s kin theo yu cu bi.

A i3

i1
L1

i2
R2

R1

C2

R3

MCH IN TUYN TNH CH QU

CC PHNG PHP TNH QU TRNH QU


TRONG MCH IN TUYN TNH

TB

MTT

PTVP+SK

x (t )

SH
mch

PTS

X ( p)

TT

+ Phng php tch phn kinh in


+ Phng php tnh p ng xung hm qu v hm
trng lng
+ Phng php ton t Laplace

MCH IN TUYN TNH CH QU

VIII.5. PHNG PHP TCH PHN KINH IN


1. Ni dung
Tm nghim qu dng:

xcb ( t )

x ( t ) = xcb ( t ) + xtd ( t )

+ V mt ton hc: nghim ring cho tha mn kch thch


+ V mt vt l: l qu trnh c ngun nui duy tr
N l nghim ca qu trnh xc lp

xtd ( t )

+ V mt ton hc: nghim ring cho tha mn s kin


ca phng trnh vi phn thun nht
+ V mt vt l: p ng ca mch khng c ngun
nui duy tr

Nu kch thch l chu k th xcb(t) chnh l nghim xc lp sau ng


m bit cch tm.
Vn ca phng php TPK l i tm nghim t do: xtd(t)

MCH IN TUYN TNH CH QU

VIII.5. PHNG PHP TCH PHN KINH IN


1. Ni dung
Xc nh nghim t do:
Nghim tng qut ca phng trnh vi phn c dng:
Do :

dxtd
= pAe pt = pxtd
dt

xtd ( t ) = Ae pt

Ae pt xtd
xtd dt = p = p

(H) phng trnh vi phn thun nht vit thnh:

(A p
n

+ An 1 p n 1 + ... + A0 ) xtd = 0

khng c nghim tm thng th:

( p ) = An p n + .... + A0 = 0

Gii (1) c h s m pk ca cc nghim t do


n

Nghim qu :

x ( t ) = xxl ( t ) + Ak e pk t
k =1

Cc hng s tch phn Ak c xc nh nh s kin

(1)

MCH IN TUYN TNH CH QU

VIII.5. PHNG PHP TCH PHN KINH IN


2. Lp v gii phng trnh c trng
2.1. Lp phng trnh c trng
Cch 1: + Vit phng trnh vi tch phn m t mch sau ng m
+ Trit tiu cc ngun
+ Thay dxtd/dt bi pxtd; xtddt bi xtd/p v nhm cc tha s

chung xtd

+ Phng trnh theo p thu c l phng trnh c trng

R1 i
1

V d: Lp phng trnh c trng


cho mch sau

e
L

R2
i2

i3

MCH IN TUYN TNH CH QU

VIII.5. PHNG PHP TCH PHN KINH IN


2. Lp v gii phng trnh c trng
2.1. Lp phng trnh c trng

R1 i
1

+ H phng trnh dng nhnh m t mch:

i1 i2 i3 = 0

di2

=e
R1i1 + R2i2 + L
dt

+
R
i
1 1 C i3 dt = e

e
L

R2
i2

i i i = 0
1td 2td 3td
+ Trit tiu ngun v dng ton t p:
R1i1td + ( R2 + Lp ) i2td + 0i3td = 0

R1i1td + 0i2td + 1 i3td = 0


Cp

i3

MCH IN TUYN TNH CH QU

VIII.5. PHNG PHP TCH PHN KINH IN


2. Lp v gii phng trnh c trng
2.1. Lp phng trnh c trng

R1 i
1

+ H khng c nghim tm thng khi:

det R1

R1

1
R2 + Lp
0

0 =0
1
Cp

e
L

R2 + Lp
R1

+ R1 ( R2 + Lp ) +
=0
Cp
Cp

R1 LCp 2 + ( R1 R2C + L ) p + ( R1 + R2 ) = 0
(2) Chnh l phng trnh c trng cn tm

( 2)

R2
i2

i3

MCH IN TUYN TNH CH QU

VIII.5. PHNG PHP TCH PHN KINH IN


2. Lp v gii phng trnh c trng
2.1. Lp phng trnh c trng
Cch 2: + i s ha s sau ng m (L Lp; C 1/Cp), trit
tiu cc ngun
+ Tm tng tr vo ca mch nhn t mt nhnh bt k
+ Cho trit tiu tng tr vo, thu c phng trnh c trng

R1 i
1

V d: Lp phng trnh c trng cho


mch sau

e
L

R2
i2

i3

MCH IN TUYN TNH CH QU

VIII.5. PHNG PHP TCH PHN KINH IN


2. Lp v gii phng trnh c trng
2.1. Lp phng trnh c trng
+ i s ha s ta c:

R1

+ Tng tr vo nhn t nhnh 1:

1
Cp
Z v1 ( p ) = R1 +
1
R2 + Lp +
Cp

( R2 + Lp )

R2
Lp

R1 LCp 2 + ( R1 R2C + L ) p + ( R1 + R2 )
=
LCp 2 + R2Cp + 1

+ Phng trnh c trng:

Z v1 ( p ) = 0 R1 LCp 2 + ( R1 R2C + L ) p + ( R1 + R2 ) = 0

1
Cp

MCH IN TUYN TNH CH QU

VIII.5. PHNG PHP TCH PHN KINH IN


2. Lp v gii phng trnh c trng
2.1. Lp phng trnh c trng
+ C th tm tng tr vo nhn t
nhnh 2
R

R1

Z v 2 ( p ) = ( R2 + Lp ) +

R2

Cp
1
R1 +
Cp

Lp

R1CLp 2 + ( R1 R2C + L ) p + ( R1 + R2 )
=
R1Cp + 1
+ Phng trnh c trng thu c:

Z v 2 ( p ) = 0 R1 LCp 2 + ( R1 R2C + L ) p + ( R1 + R2 ) = 0

1
Cp

MCH IN TUYN TNH CH QU

VIII.5. PHNG PHP TCH PHN KINH IN


2. Lp v gii phng trnh c trng
2.2. Vit dng nghim t do
+ Nu phng trnh c trng c nghim n p1, p2,, pn:

xtd = A1e

p1t

+ A2 e

p2t

+ ... + An e

pn t

= Ak e pk t
k =1

+ Nu phng trnh c trng c nghim bi n th:

xtd = A1e pt + A2te pt + ... + Ant n 1e pt


+ Nu phng trnh c trng c nghim phc

p = j

xtd = Ae t cos ( t + )
+ Nu phng trnh c trng c c nghim n, bi v phc th
nghim t do l xp chng ca cc thnh phn

MCH IN TUYN TNH CH QU

VIII.5. PHNG PHP TCH PHN KINH IN


2. Lp v gii phng trnh c trng
2.3. S m c trng v dng iu ca qu trnh t do
+ Khi pk l nghim n:

xtd = Ak e

pk t

pk < 0; A > 0

k =1

- Nu pk>0 th QTQ khng ti qu


trnh xc lp
- Nu pk <0 th QTQ tin ti qu trnh
xc lp

pk > 0; A < 0

MCH IN TUYN TNH CH QU

VIII.5. PHNG PHP TCH PHN KINH IN


2. Lp v gii phng trnh c trng
2.3. S m c trng v dng iu ca qu trnh t do
+ Khi pk l nghim phc:

pk = k j k

xtd = Ak e k t cos ( k t + k )
k =1

- Nghim t do dao ng theo hm cos


- Nu k<0 bin dao ng tt dn, QTQ tin ti QTXL
- Nu k > 0 bin dao ng ln dn, QTTD khng tt, QTQ
khng tin c ti QTXL
+ Khi pk l nghim bi (thc hoc phc) th ch khi Re(pk) < 0 nghim
qu mi dn ti xc lp

MCH IN TUYN TNH CH QU

VIII.5. PHNG PHP TCH PHN KINH IN

3. Xc nh cc hng s tch phn Ak


n

+ Vit nghim qu :

x ( t ) = xxl ( t ) + Ak e pk t
k =1

+ Tm s kin ti cp thch hp
+ Thay t = 0 nghim qu x(t)
+ Cn bng vi cc gi tr s kin tm cc hng s Ak

MCH IN TUYN TNH CH QU

VIII.5. PHNG PHP TCH PHN KINH IN


4. Trnh t gii bi ton QTQ bng phng php TPK
Bc 1: Tm nghim xc lp sau ng m
Bc 2: + Lp phng trnh c trng v gii tm s m c trng
+ Xp chng nghim
Bc 3: + Tnh s kin v tm cc h s Ak
+ Vit nghim y ca QTQ

MCH IN TUYN TNH CH QU

VIII.5. PHNG PHP TCH PHN KINH IN


5. V d p dng
Xt QTQ khi ng in p U mt chiu co mch R-C, ban u t
cha c np. Tm dng v p qu trn C

Bc 1: Tnh nghim xc lp

ixl = 0 A

u xl = U (V )

Bc 2: Lp PTT v vit dng nghim Q

1
RCp + 1
=
Zv ( p ) = R +
Cp
Cp

1
Nghim ca PTT: p =
RC

Ta c cc nghim qu nh sau:

uCqd ( t ) = uCxl + uCtd = U + Au e

1
t
RC

iqd ( t ) = ixl + itd = 0 + Ai e

1
t
RC

MCH IN TUYN TNH CH QU

VIII.5. PHNG PHP TCH PHN KINH IN


5. V d p dng

Bc 3: Tnh s kin v tm Ai, Au


+ C
nn

uC ( 0 ) = 0V

uC ( +0 ) = uC ( 0 ) = 0V

uR ( +0 ) = Ri ( +0 ) = U i ( +0 ) =

+ Do , sau khi ng K th:

+ Cho tha mn nghim qu :

U + Au e

1
0
RC

= 0 Au = U

Ai e

1
0
RC

U
U
= Ai =
R
R

+ Vy dng in Q trong mch v p Q trn t C c dng:

uCqd ( t ) = U Ue

1
t
RC

1
t
U RC
iqd ( t ) = e
R

U
R

MCH IN TUYN TNH CH QU

VIII.6. PHNG PHP TCH PHN DUYAMEN


1. Ni dung phng php
+ Hn ch ca phng php TPK: ch gii mch c kch thch xoay
chiu iu ha hoc kch thch hng
+ Nguyn tc ca phng php tch phn Duyamen:
Kch thch c chia thnh chui cc bc nhy n v
Tm p ng cho tng thnh phn bc nhy
Xp chng cc p ng thu c nghim ca QTQ
+ Phng php tch phn Duyamen ch p dng cho bi ton c
s kin zero

MCH IN TUYN TNH CH QU

VIII.6. PHNG PHP TCH PHN DUYAMEN


2. Khai trin bc nhy h-vi-xaid
+ Kch thch f(t) c khai trin thnh
tng cc nguyn t n v, dng:

1( t ) df ( )

df ( )

(bt u t thi im , bin bng


lng tng vi phn ti im

f (t )

+ Nu hm f(t) l tng ca nhiu hm, dng khi nim hm 1(t) ta c:

1( t ) f ( t ) = 1( t ) 1( t T1 ) f1 ( t ) + 1( t T1 ) 1( t T2 ) + 1( t T2 ) f3 ( t )
= 1( t Tk 1 ) 1( t Tk ) f k ( t ) = k ( t )
k =0

Do : 1( t ) f ( t ) =
'

(t )
'
k

V:

1( t ) f ( t ) =

'

( ) d

MCH IN TUYN TNH CH QU

VIII.6. PHNG PHP TCH PHN DUYAMEN


3. p ng H-vi-xaid
+ p ng H-vi-xaid ca mch (k hiu
h(t)) chnh l p ng Q ca i lng
x(t) (dng hoc p) khi kch thch vo mch
hm bc nhy 1(t) vi s kin zero

SK = 0
1( t )

MHM

h (t )

+ C th khai trin 1 hm gii tch bt k thnh tng cc bc nhy n


v v tnh p ng qu ca mch i vi kch thch . (C s ca
phng php TP Duyamen)
Nu: 1( t ) > h ( t ) th 1( t ) df ( ) > 1( t ) df ( ) h ( t )
Hay vi phn p ng Q x(t) c dng:

dx ( t ) = 1( t ) f ' ( ) h ( t ) d

MCH IN TUYN TNH CH QU

VIII.6. PHNG PHP TCH PHN DUYAMEN


4. Cng thc tch phn Duyamen
+ Ta c: dx ( t ) = 1( t ) f

'

( ) h ( t ) d

l p ng qu ca kch thch:

1( t ) f ' ( ) d

+ Di kch thch f(t) th p ng qu ca mch l:

1( t ) x ( t ) =

f ' ( ) h ( t ) d

( *)

MCH IN TUYN TNH CH QU

VIII.6. PHNG PHP TCH PHN DUYAMEN


5. V d

Tm in p qu trn t C khi ng mch RC


vo ngun p xung ch nht nh hnh di?

R
C

Bc 1: Tm p ng h-vi-xaid
+ Kch thch hng 1(t)

+ Mch xc lp: i = 0, uC = u =1

+ Phng trnh c trng:

1
1
R+
=0 p =
Cp
RC
+ Nghim qu :
+ Do SK zero nn:

uC ( t ) = 1 + Au e
uC ( t ) = 1 e

t
T
1
t
RC

1
t
RC

= hu ( t )

MCH IN TUYN TNH CH QU

VIII.6. PHNG PHP TCH PHN DUYAMEN


5. V d
+ Ngun p:

u ( t ) = U 1( t ) 1( t T )

u' (t ) = U (t ) U (t T )

R
C

Bc 2: p dng cng thc tch phn Duyamen


t

uC ( t ) = u ' ( ) hu ( t ) d
t
1
0

( T )

RC
= U ( ) U ( T ) 1 e
d

1
1

( t T )

RC
RC
= U 1 e
1( t ) U 1 e
1( t T )

Ch :

u
t
T

f ( ) ( ) d = 1( t ) f ( t ) ; f ( ) ( T ) d = 1(1 T ) f ( t T )

MCH IN TUYN TNH CH QU

VIII.7. PHNG PHP HM GREEN


1. Ni dung phng php
+ Khai trin kch thch 1(t)f(t) thnh cc xung dirac nguyn t
+ Tm p ng qu x(t) nh l tng cc p ng nguyn t y
+ Cch phn tch 1(t)f(t) thnh cc xung nguyn t:

t =
f ( ) d ( t )

Mi phn lng ti

l:

f ( ) d

Ly tng v hn cc phn lng :

1( t ) f ( t ) =

f ( ) ( t ) d

MCH IN TUYN TNH CH QU

VIII.7. PHNG PHP HM GREEN


2. Hm green v cng thc tnh QTQ
+ Hm green l p ng Q ca mch khi c kch thch dirac tc ng
vo mch vi s kin zero
+ K hiu:

gx (t )

Kch thch: f
p ng:

- hm trng lng ca p ng Q x(t)

( ) ( t ) d

dx ( t ) = f ( ) g x ( t ) d

Do , p ng Q l:

x (t ) =

f ( ) g ( t ) d (**)
x

+ Tm hm g(t) qua hm h(t): g ( t ) =

dh ( t )
dt

MCH IN TUYN TNH CH QU

VIII.7. PHNG PHP HM GREEN


3. Cc bc tnh QTQ bng phng php hm Green
+ Bc 1: Cho kch thch 1(t), tm p ng hx(t)
+ Bc 2: o hm hx(t) theo t, ta c gx(t)
+ Bc 3: Tnh p ng qu x(t) vi kch thch f(t) bng cng thc (**)

MCH IN TUYN TNH CH QU

VIII.7. PHNG PHP HM GREEN


4. V d

Tnh uC(t) qu khi ng in p xung ch


nht vo mch RC bng phng php hm
Green?
+ c:

hu ( t ) = 1 e

1
t
RC

= 1 e

R
C

u
U

g u ( t ) = e t

+ Dng cng thc hm Green, ta c:


t

uC ( t ) = u ( ) gu ( t ) d = U 1( ) 1( T ) e
t

= U 1( ) e
0

( t )

d U 1( T ) e
0

( t )

( t )

MCH IN TUYN TNH CH QU

VIII.7. PHNG PHP HM GREEN


4. V d

= 1( t ) Ue

t
0

1( t T ) Ue

uC ( t ) = U (1 e t )1( t ) U 1 e

( t T )

t
T

)1( t T )

MCH IN TUYN TNH CH QU

VIII.8. PHNG PHP TON T LAPLACE


1. Ni dung phng php
+ Khng tm nghim trc tip trong min thi gian
+ C s ca phng php l s dng ton t Laplace
chuyn bi ton trong min thi gian v min ton t
h phng trnh vi phn + SK vi gc f(t) chyn thnh HPT i
s vi nh F(p)
+ Gii PT (HPT) i s trong min ton t, bin i ngc c
nghim Q trong min thi gian

MCH IN TUYN TNH CH QU

VIII.8. PHNG PHP TON T LAPLACE


2. Php bin i Laplace
+ Bin i Laplace thun:

X ( p ) = x ( t ) e pt dt

(1)

+ Tn hiu c bin i Laplace nu (1) hi t: x(t) tng khng nhanh


hn hm m Met
+ Tnh cht ca php bin i Laplace:
Tnh tuyn tnh:

L { Ck xk ( t )} = Ck X k ( p )

Bin i Laplace ca o hm:

L { x ' ( t )} = pX ( p ) x ( 0 )

L f ( n ) ( t ) = p n X ( p ) p n 1 x ( 0 ) p n 2 x ' ( 0 ) ... x( n 1) ( 0 )
L

Tnh cht tr:

1( t T ) x ( t T ) R X ( p ) e pT

MCH IN TUYN TNH CH QU

VIII.8. PHNG PHP TON T LAPLACE


3. Tm gc t nh Laplace
+ Bin i Laplace ngc:

x (t ) =

a + j

2 j a j

X ( p ) e pt dp

+ Dng cng thc khai trin:

M ( p)
Vit nghim dng: X ( p ) =
N ( p)

(bc M(p)<N(p))

Nu N(p) = 0 c nghim n p1, p2,, pn th gc vit dng:

1( t ) x ( t ) = A1e p1t + A2 e p2t + ... + An e pnt


Trong :

M ( p)
Ak = '
N ( p ) p = pk

MCH IN TUYN TNH CH QU

VIII.8. PHNG PHP TON T LAPLACE


3. Tm gc t nh Laplace
Nu N(p) c nghim bi n: p1 = p2 = = pn = p th:

A1 A2
pt
A3 2
An
n 1
1( t ) x ( t ) = + t + t + ... +
t e
2!
( n 1)!
0! 1!
nn
1
d( )
n M ( p)
Trong : An =
( p pn )

N ( p ) p = pn
( n n )! dp

1
d(
An 1 =
( n n + 1)! dp

n n +1)

n M ( p)
( p pn )

N
p
( ) p = pn

1 d ( n 1)
n M ( p)
A1 =
( p pn )

N ( p ) p = pn
( n 1)! dp

MCH IN TUYN TNH CH QU

VIII.8. PHNG PHP TON T LAPLACE


3. Tm gc t nh Laplace
Nu N(p) c nghim phc p = j

1( t ) x ( t ) = 2 Be t cos ( t+ )
Trong :

M ( p)
= a + jb
'
N ( p ) p = pk
B = a 2 + b2
b
= artan
a

Nu N(p)=0 c nhiu loi nghim th tm gc cho tng loi v xp chng

MCH IN TUYN TNH CH QU

VIII.8. PHNG PHP TON T LAPLACE


4. ng dng bin i Laplace tnh QTQ trong mch in
4.1. S ton t

I ( p) R

i (t ) R

uR ( t )
iL ( t )

I ( p)

UR ( p)
Lp Li ( 0 )

uL ( t )

i (t ) C
uC ( t )

U R ( p ) = RI ( p )

U L ( p ) = LpI ( p ) Li ( 0 )

UL ( p)

1
I ( p ) Cp uC ( 0 )
p

UC ( p )

uC ( 0 )
1
UC ( p ) =
I ( p) +
Cp
p

MCH IN TUYN TNH CH QU

VIII.8. PHNG PHP TON T LAPLACE


4. ng dng bin i Laplace tnh QTQ trong mch in
4.2. Algorithm gii
+ Tnh mch ch c, tm iL(-0), uC(-0)
+ Lp s ton t theo phng php gii thiu trong 4.1
+ Dng cc phng php c bn gii tm nh Laplace ca
nghim Q
+ Suy ra nghim Q t nh tm c bc trn

MCH IN TUYN TNH CH QU

VIII.8. PHNG PHP TON T LAPLACE


4. ng dng bin i Laplace tnh QTQ trong mch in
4.3. V d
Vi e1 = 40 2 sin100t (V ,) E2 =20V (mt
chiu), R1 = 40, R2 = 10, R3 = 10,
C = 4.10-4 F. Tnh in p qu uAB(t)
khi chuyn kho K ngt ngun e1 v
ng ngun E2 vo mch, bit trc khi
chuyn kho K mch ch xc
lp, chn t = 0 ti thi im chuyn kho
K.

R1

E2

e1

A
R2
C
B

R3

MCH IN TUYN TNH CH QU

VIII.8. PHNG PHP TON T LAPLACE


4. ng dng bin i Laplace tnh QTQ trong mch in
4.3. V d
+ Trc khi chuyn kho K:
Gii mch xc lp vi kch thch iu ho, tm c:

U C = 5.2687 j 3.7935 = 6.4923 35.750

Do : uC ( 0 ) = 6.4923 2 sin 35.75 = 5.3643


+ Sau khi chuyn kho K ng ngun e2, ta c:
0

E2 ( p ) uC ( 0 )
+
1
R1
R2 p +
p + 250
2,3841
C = 20 .
U AB ( p ) =
1 e pT )
(
C2 p
1
1
p + 138,89
9 p ( p + 138,89 )
+
+
R1 R2C2 p + 1 R3

+ Nghim: u AB ( t ) = 4 4,16e 138,89t 1( t ) 4 1, 78e

138,89( t T )

)1( t T )

You might also like