Professional Documents
Culture Documents
NGUYN TT THU
-1-
MC LC
MC LC.................................................................................................................................... 1
LI M U.............................................................................................................................. 3
I. S DNG CSC CSN XY DNG CCH TM CTTQ CA MT S DNG
DY S C CNG THC TRUY HI C BIT. ............................................................ 4
II. S DNG PHP TH LNG GIC XC NH CTTQ CA DY S........... 24
III. NG DNG BI TON TM CTTQ CA DY S VO GII MT S BI
TON V DY S - T HP............................................................................................... 30
BI TP P DNG ................................................................................................................. 41
KT LUN KIN NGH...................................................................................................... 45
TI LIU THAM KHO ........................................................................................................ 46
-2-
LI M U
Trong chng trnh ton hc THPT cc bi ton lin quan n dy s l mt phn
quan trng ca i s v gii tch lp 11 , hc sinh thng gp nhiu kh khn khi gii
cc bi ton lin qua n dy s v c bit l bi ton xc nh cng thc s hng tng
qut ca dy s . Hn na mt s lp bi ton khi xc nh c cng thc tng
qut ca dy s th ni dung ca bi ton gn nh c gii quyt. Do xc nh cng
thc tng qut ca dy s chim mt v tr nht nh trong cc bi ton dy s.
Chuyn Mt s phng php xc nh cng thc tng qut ca dy s
nhm chia s vi cc bn ng nghip mt s kinh nghim gii bi ton xc nh CTTQ
ca dy s m bn thn c rt c trong qu trnh hc tp v ging dy.
Ni dung ca chuyn c chia lm ba mc :
I: S dng CSC CSN xy dng phng php tm CTTQ ca mt s dng dy s
c dng cng thc truy hi c bit.
II: S dng phng php th lng gic xc nh CTTQ ca dy s
III: ng dng ca bi ton xc nh CTTQ ca dy s vo gii mt s bi ton v
dy s - t hp .
Mt s kt qu trong chuyn ny c mt s sch tham kho v dy s, tuy
nhin trong chuyn cc kt qu c xy dng mt cch t nhin hn v c sp
xp t n gin n phc tp gip cc em hc sinh nm bt kin thc d dng hn v
pht trin t duy cho cc em hc sinh.
Trong qu trnh vit chuyn , chng ti nhn c s ng vin, gip nhit
thnh ca BGH v qu thy c t Ton Trng THPT BC L Hng Phong. Chng ti
xin c by t lng bit n su sc.
V nng lc v thi gian c nhiu hn ch nn chuyn s c nhng thiu st. Rt
mong qu Thy C v cc bn ng nghip thng cm v gp chuyn c tt
hn.
-3-
MT S PHNG PHP XC NH
CNG THC TNG QUT CA DY S
I. S DNG CSC CSN XY DNG CCH TM CTTQ CA MT S
DNG DY S C CNG THC TRUY HI C BIT.
Trong mc ny chng ti xy dng phng php xc nh CTTQ ca mt s dng dy
s c cng thc truy hi dng c bit. Phng php ny c xy dng da trn
cc kt qu bit v CSN CSC , kt hp vi phng php chn thch hp. Trc ht
chng ta nhc li mt s kt qu bit v CSN CSC .
1. S hng tng qut ca cp s cng v cp s nhn
1.1: S hng tng qut ca cp s cng
nh ngha: Dy s (un ) c tnh cht un = un 1 + d n 2 , d l s thc khng i
gi l cp s cng .
d : gi l cng sai ca CSC; u1 : gi s hng u, un gi l s hng tng qut ca cp s
nh l 1: Cho CSC (un ) . Ta c : un = u1 + (n 1)d
(1).
n 1
nh l 3: Cho CSN (un ) c cng bi q . Ta c: un = u1q
(3).
(4).
-4-
n 2 .
Gii:
Ta thy dy (un ) l mt CSC c cng sai d = 2 . p dng kt qu (1) ta c:
un = 1 2(n 1) = 2n + 3 .
n 2 .
Gii:
Ta thy dy (un ) l mt CSN c cng bi q = 2 . Ta c: un = 3.2n 1 .
V d 1.3: Xc nh s hng tng qut ca dy (un ) c xc nh bi:
u1 = 2, un = 3un 1 1
n 2 .
Gii:
Trong bi ton ny chng ta gp kh khn v dy (un ) khng phi l CSC hay CSN! Ta
thy dy (un ) khng phi l CSN v xut hin hng s 1 VT. Ta tm cch lm mt
1 i v chuyn dy s v CSN.
3 1
Ta c: 1 = + nn ta vit cng thc truy hi ca dy nh sau:
2 2
1
3
1
un = 3un 1 = 3(un 1 ) (1).
2
2
2
1
5
t vn = un v1 = v vn = 3vn 1 n 2 . Dy (vn ) l CSN cng bi q = 3
2
2
5
1
5
1
vn = v1.q n 1 = .3n 1 . Vy un = vn + = .3n +
n = 1,2,...,.. .
2
2
2
2
3 1
Nhn xt: Mu cht cch lm trn l ta phn tch 1 = + chuyn cng thc
2 2
truy hi ca dy v (1), t ta t dy ph chuyn v dy (vn ) l mt CSN. Tuy
nhin vic lm trn c v khng t nhin lm! Lm th no ta bit phn tch
3 1
1 = + ? Ta c th lm nh sau:
2 2
-5-
Ta phn tch 1 = k 3k k =
1
.
2
u = x 0
Vi cch lm ny ta xc nh c CTTQ ca dy (un ) : 1
.
u
au
b
n
=
+
2
n
n 1
Tht vy:
* Nu a = 1 th dy (un ) l CSC c cng sai d = b nn un = u1 + (n 1)b .
ab
b
. Khi cng thc truy hi ca dy c vit nh
a 1 a 1
b
b
b
b
sau: un +
= a(un 1 +
= (u1 +
)a n 1
) , t y ta c c: un +
a 1
a 1
a 1
a 1
a n 1 1
.
Hay un = u1a n 1 + b
a 1
Vy ta c kt qu sau:
* Nu a 1 , ta vit b =
a 1
V d 1.4: Xc nh CTTQ ca dy (un ) c xc nh : u1 = 2; un = 2un 1 + 3n 1 .
Gii: tm CTTQ ca dy s ta tm cch lm mt 3n 1 chuyn v dy s l mt
CSN. Mun lm vy ta vit :
3n 1 = 3n 5 + 2 3(n 1) + 5 (2).
Khi cng thc truy hi ca dy c vit nh sau:
un + 3n + 5 = 2 un + 3(n 1) + 5 .
t vn = un + 3n + 5 , ta c: v1 = 10 v vn = 2vn 1 n 2 vn = v1.2n 1 = 10.2n 1
Vy CTTQ ca dy (un ) : un = vn 3n 5 = 5.2n 3n 5 n = 1,2, 3,... .
Ch : 1) phn tch c ng thc (2), ta lm nh sau:
-6-
a b = 2
a = 3
.
3n 1 = an + b 2 a(n 1) + b . Cho n = 1; n = 2 ta c:
b
b
=
5
=
u
2) Trong trng hp tng qut dy un : 1
, trong f (n )
u
au
f
n
n
=
+
(
)
2
n 1
n
l mt a thc bc k theo n , ta xc nh CTTQ nh sau:
Phn tch f (n ) = g(n ) ag(n 1) (3) vi g(n ) cng l mt a thc theo n . Khi ta
( )
u = 2
. Tm CTTQ ca dy (un ) .
V d 1.5: Cho dy s (un ) : 1
u
u
n
=
+
2
+
1
n
n 1
-7-
( trong g(n ) = an 2 + bn ).
a + b = 1
Cho n = 0, n = 1 ta c h:
a
b
3
+
=
a = 1
g(n ) = n 2 + 2n .
b
2
=
un = n 2 + 2n 1 .
u1 = 1
V d 1.6: Cho dy s (un ) :
.Tm CTTQ ca dy (un ) .
n
u
u
n
=
+
=
3
2
;
2,
3,...
n
n 1
n = k . n ak . n 1 vi (a ) .
Suy ra un = a n 1(u1 bk ) + bk . n .
Trng hp = a , ta phn tch n = n. n (n 1). n 1
un = b(n 1) n + u1 n 1 . Vy ta c kt qu sau.
u1
Dng 3: xc nh CTTQ ca dy (un ) :
, ta lm nh
n
u
a
u
b
n
=
.
+
.
2
n
n 1
sau:
Nu a = un = b(n 1) n + u1 n 1 .
-8-
u1 = 2
V d 1.7: Tm CTTQ ca dy (un ) :
.
n
n
u
=
u
+
+
n
=
5
2.3
6.7
12
;
2,
3,...
n
n 1
3
k =
2
7
l =
2
Hn na 12 = 3 + 5.3 nn cng thc truy hi ca dy c vit li nh sau:
3n = k .3n 5k .3n 1
Gii: Ta c: n
cho n = 1 , ta c:
n
n 1
7
=
l
.7
5
l
.7
Vy un = 157.5n 1 3n +1 3.7n +1 3 .
u1 = 1
V d 1.8: Tm CTTQ ca dy (un ) :
.
n
u
u
n
n
=
2
+
3
2
n
n 1
3n = 3.3n 2.3.3n 1
Gii: Ta phn tch:
nn ta vit cng thc truy hi ca dy
n
n
n
=
2
+
2
(
1)
+
2
Vy un = 11.2n 1 + 3n + 1 + n + 2 .
u1 = p
Dng 4: xc nh CTTQ ca dy (un ) :
, trong
n
u
a
u
b
f
n
n
=
.
+
.
+
(
);
2
n
n 1
-9-
x + x 2 = 5
hay x1, x 2 l
un x1.un 1 = x 2 (un 1 x1un 2 ) , do ta phi chn x1, x 2 : 1
x
x
=
6
1 2
un a.un 1 + b.un 2 =0 n 2
nh sau:
au
Nu x1 = x 2 = th un = n 1 0 + (u1 0 )n , hay un = (kn + l ) n 1 , trong
2
2
l = .u0
k, l l nghim ca h:
.
k
+
l
=
u
1
Vy ta c kt qu sau:
u ; u
Dng 5: xc nh CTTQ ca dy (un ) : 0 1
, trong
u
a
u
b
u
n
.
+
.
=
0
2
n
n 1
n 2
- 10 -
k + l = u0
.
Nu x1 x 2 th un = k .x1n + l .x 2n , trong k, l l nghim ca h :
.
.
x
k
+
x
l
=
u
1
2
1
l = .u 0
.
Nu x1 = x 2 = th un = (kn + l ) n 1 , trong k, l l nghim ca h:
k
+
l
=
u
1
u = 1; u1 = 2
V d 1.10: Cho dy s un c xc nh bi : 0
.
u
u
u
n
=
4
+
1
n +1
n
n 1
Hy xc nh CTTQ ca dy (un ) .
( )
Gii:
Phng trnh x 2 4x 1 = 0 c hai nghim x1 = 2 + 5; x 2 = 2 5 .
k + l = 1
un = k .x1n + l .x 2n . V u 0 = 1; u1 = 2 nn ta c h:
(2 + 5)k + (2 5)l = 2
1
1
Vy un = (2 + 5)n + (2 5)n .
k =l = .
2
2
u = 1; u1 = 3
.
V d 1.11: Xc nh CTTQ ca dy: (un ) : 0
un 4un 1 + 4un 2 = 0 n = 2, 3,...
Gii:
Vy un = (n + 2)2n 1 .
u0 = 1; u1 = 3
V d 1.12: Cho dy (un ) :
2
un 5un 1 + 6un 2 = 2n + 2n + 1;
CTTQ ca dy (un ) .
n 2
. Xc nh
Gii:
Vi cch lm tng t nh V d 1.4, ta phn tch: 2n 2 + 2n + 1 =
- 11 -
19k 7l + 2t = 1
k = 1
(5) cho n = 0; n = 1; n = 2 ta c h: 7k 5l + 2t = 5 l = 8 .
k 3l + 2t = 13
t = 19
3 + 2 = 25
= 35
2
n
n 1
n 2
trong dng 5. Do ta s xc nh c CTTQ ca vn un .
Vn cn li l ta xc nh g(n ) nh th no c (6) ?
V f (n ) l a thc bc k nn ta phi chn g(n ) sao cho g(n ) + ag(n 1) + bg(n 2) l
mt a thc bc k theo n . Khi ta ch cn thay k + 1 gi tr bt k ca n vo (6) ta s
xc nh c g(n ) .
2
n
n 1
n 2
u = 1; u1 = 4
.
V d 1.13: Xc nh CTTQ ca dy (un ) : 0
un 3un 1 + 2un 2 = 2n + 1 n 2
Gii:
V phng trnh x 2 3x + 2 = 0 c hai nghim x = 1; x = 2 nn ta phn tch
2n + 1 = n(kn + l ) 3(n 1) k (n 1) + l + 2(n 2) k (n 2) + l , cho n = 0; n = 1 ta
5k l = 1
c h:
k = 1; l = 6 .
3k l = 3
t vn = un + n(n + 6) v0 = 1; v1 = 11 v vn 3vn 1 + 2vn 2 = 0
+ = 1
vn = .2n + .1n vi , :
= 10; = 9
2
+
=
11
- 13 -
u0 = 1; u1 = 3
V d 1.14: Tm CTTQ ca dy s (un ) :
.
n
u
u
u
n
4
+
3
=
5.2
2
n
n 1
n 2
n
un + a.un 1 + b.un 2 = c. n 2
2
+ a + b
2
x 2 + ax + b = 0 (8).
v = u0 kc; v1 = u1 kc
Khi , ta t vn = un kc. n , ta c dy (vn ) : 0
vn + a.vn 1 + bvn 2 = 0 n 2
Vy nu x = l mt nghim ca (8), tc l: 2 + a + b = 0 th ta s x l th no ?
Nhn li cch gii dng 3, ta phn tch :
n = kn. n + a.k (n 1) n 1 + bk (n 2) n 2
(9).
Cho n = 2 ta c: k (2 + a ) = 2 k (2 + a ) = k =
a
( ) .
2 + a
2
a
l nghim kp ca (8). Vi t tng nh trn,
2
ta s phn tch: n = kn 2 . n + a.k (n 1)2 n 1 + bk (n 2)2 n 2 (10).
Cho n = 2 ta c: (10) 2 = 4k . 2 + ak . k =
1
= .
4 + a 2
1
Khi : un = p.x1n + q.x 2n + cn 2 . n .
2
Vy ta c kt qu sau:
u 0 ; u1
Dng 7: Cho dy s (un ) xc nh bi:
.
n
un + a.un 1 + b.un 2 = c. ; n 2
xc nh CTTQ ca dy (un ) ta lm nh sau:
p.x1n
+ q.x 2n
+ kc. vi k =
2 + a + b
.
2 + a
1
Nu x = l nghim kp ca (11) th : un = (p + qn + cn 2 ). n .
2
u0 = 1; u1 = 3
V d 1.15: Xc nh CTTQ ca dy (un ) :
.
n
u
u
u
n
5
+
6
=
5.2
2
n
n 1
n 2
Gii:
Phng trnh x 2 5x + 6 = 0 c hai nghim x1 = 2; x 2 = 3 , do
un = p.2n + q.3n + 5kn.2n .
- 15 -
2
=
= 2
k =
2
+
a
4
k = 2; p = 26;q = 25 .
Vi p + q = 1
2p + 3q + 10k = 3
u
+
u
=
4
4
3.2
n
n 1
n 2
Gii:
3 2 n
n )2
2
p = 1
Da vo u 0 , u1 ta c h:
p = 1; q = 1 .
+
=
p
q
0
3
n
n 1
n 2
n 3
u0 , u1, u2 ta tm c , , .
Nu (12) c mt nghim n, 1 nghim kp:
x1 = x 2 x 3 un = ( + n )x1n + .x 3n
Da vo u 0 , u1, u2 ta tm c , , .
Nu (12) c nghim bi 3 x1 = x 2 = x 3 un = ( + n + n 2 )x1n .
Da vo u 0 , u1, u2 ta tm c , , .
u = 0, u2 = 1, u3 = 3,
V d 1.17: Tm CTTQ ca dy (un ) : 1
un = 7un 1 11.un 2 + 5.un 3 , n 4
- 16 -
=
Vy an =
1
3
1
, = , =
16
4
16
1 3
1
+ ( n 1) + .5n 1 .
16 4
16
u = 2; un = 2un 1 + vn 1
V d 1.18: Tm CTTQ ca dy s (un ),(vn ) : 0
n 1 .
=
1;
=
+
2
v
v
u
v
0
n
n 1
n 1
Gii:
Ta c: un = 2un 1 + un 2 + 2vn 2 = 2un 1 + un 2 + 2(un 1 2un 2 )
un = 4un 1 3un 2 v u1 = 5
1 + 3n +1
1 + 3n +1
vn = un +1 2un =
.
2
2
Tng t ta c kt qu sau:
T y, ta c: un =
x = pxn 1 + qyn 1 ; x1
Dng 9: Cho dy (xn ),(yn ) : n
. xc nh CTTQ ca hai dy
=
+
y
ry
sx
;
y
n
n 1
n 1
1
(xn ),(yn ) ta lm nh sau:
Ta bin i c: x n (p + s )x n 1 + (ps qr )x n 2 = 0 t y ta xc nh c x n ,
thay vo h cho ta c c yn .
Ch : Ta c th tm CTTQ ca dy s trn theo cch sau:
q r
yn 1 )
x n yn = (p s )(x n 1
s
Ta a vo cc tham s ph , '
q + 'r
x + ' y = (p + ' s )(x
+
y )
n
n
n 1
p + ' s n 1
- 17 -
q r
=
s p x n yn = (p s )(x n 1 yn 1 )
Ta chn , ' sao cho
x y = (p s )n 1(x y )
n
n
1
1
gii h ny ta tm c ( xn ) , ( yn ) .
n 1
x n + ' yn = (p + ' s ) (x1 + ' y1 )
u1 = 1
2un 1
.
V d 1.19: Tm CTTQ ca dy (un ) :
u
n
=
2
n 3u
+4
n 1
Gii: Ta c
+4 3
3u
1
1
1
= n 1
= +2
. t x n =
, ta c:
un
2un 1
2
un 1
un
x1 = 1
5.2n 1 3
2
x
=
u
=
.
3
n
n
n 1
2
x
2
x
=
+
5.2
3
n
n 1
2
u1 = 2
n 1
9x n 1 9t 24
5x n 1 + 5t + 13
xn =
(9 5t )xn 1 5t 2 22t 24
5x n 1 + 5t + 13
Ta chn t : 5t 2 + 22t + 24 = 0 t = 2 x1 = 4
xn =
1
3
1
11.3n 1 10
4
=5+
=
xn =
+3
xn
x n 1
xn
4
11.3n 1 10
x n 1
5xn 1
un = x n 2 =
22.3n 1 + 24
n 1
11.3
10
- 18 -
pun 1 + q
run 1 + s
n 2 . tm CTTQ ca dy (xn)
ta lm nh sau:
t un = x n + t , thay vo cng thc truy hi ca dy ta c:
xn =
px n 1 + pt + q
run 1 + rt + s
t =
(p rt )x n 1 rt 2 + (p s )t + q
rx n 1 + rt + s
(13).
1
1
=a
+b
xn
x n 1
1
, suy ra un .
xn
u = 2
V d 1.21: Xc nh CTTQ ca hai dy s (un ),(vn ) : 1
v
v1 = 1
u = u 2 + 2v 2
n
n 1
n 1 n 2 .
vn = 2un 1vn 1
Gii:
2
u = u 2 + 2v 2
un + 2vn = (un 1 + 2vn 1 )
n
n 1
n 1
Ta c:
2
v
u
v
2
=
2
2
2n 1
= (2 + 2)2
un + 2vn = (u1 + 2v1 )
n 1
n 1
un 2vn = (u1 2v1 )2
= (2 2)2
1
2n 1
2n 1
u
=
(2
+
2)
+
(2
2)
n
.
n 1
n 1
1
2
2
vn =
(2 2)
(2 + 2)
2 2
- 19 -
2
2
un un2 1 + 2vn2 1
un = un 1 + 2vn 1
=
Nhn xt: T
v
=
2
u
v
v
2un 1vn 1
n 1 n 1
n
n
Do vy nu ta t x n =
un
vn
un 1
+ 2
v
= n 1
u
2 n 1
v
n 1
x1 = 2
ta c dy s (xn ) :
x n2 1 + 2 . Ta c bi ton sau:
x n =
2x n 1
x1 = 2
.
V d 1.22: Xc nh CTTQ ca dy s (xn ) :
x n2 1 + 2
x
n
=
2
n
2x n 1
Gii:
2
2
u1 = 2 un = un 1 + 2vn 1
n 2 .
v
Xt hai dy (un ),(vn ) :
v
=
1
v
=
u
v
2
n
n 1 n 1
1
u
Ta chng minh x n = n (14).
vn
n = 2 x2 =
u2
Gi s x n 1 =
un 1
v2
= 2 n = 2 (14) ng.
vn 1
xn =
x n2 1 + 2
2x n 1
un2 1 + 2vn2 1
2un 1vn 1
un
vn
(14) c chng
minh
n 1
(2 + 2)2
2n 1
(2 + 2)
n 1
+ (2 2)2
2n 1
(2 2)
Dng 11:
1) T hai v d trn ta c c cch tm CTTQ ca hai dy s (un ),(vn ) c xc nh
u = u 2 + a.v 2 ; u =
n 1
n 1
1
bi: n
(trong a l s thc dng) nh sau:
v
2
v
u
;
v
=
=
n
n 1 n 1
1
- 20 -
u = u 2 + a.v 2
un + aun 1 = (un 1 + aun 1 )
n
n 1
n 1
Ta c:
2
a .vn = 2 a .vn 1un 1
un aun 1 = (un 1 aun 1 )
n 1
1
2n 1
+ ( a )2
un = ( + a )
2
.
1
2n 1
2n 1
vn =
(
)
(
)
a
a
+
2 a
x1 =
u = u 2 + a.v 2 ; u =
n 1
n 1
1
Xt hai dy (un ),(vn ) : n
; v1 = 1
vn = 2vn 1un 1
Khi : x n =
un
vn
n 1
= a
( + a )2
2n 1
( + a )
n 1
+ ( a )2
2n 1
+ ( a )
u1 = 1
2
n
n 1
n 1
Gii:
Ta c: u2 = 9; u3 = 89; u4 = 881 . Gi s: un = xun 1 + yun 2
9x + y = 89
x
y
89
+
9
=
881
x = 10
. Ta chng minh: un = 10un 1 un 2 n 3
y
=
6 2
2 6
52 6
n 1
6 +2
2 6
5+2 6
n 1
.
- 21 -
Dng 12:
u1 = 1
l dy nguyn a = 24 .
1) Dy (un ) :
2
u
u
au
n
=
5
+
2
n
n 1
n 1
u1 =
, vi a 2 b = 1 ta xc nh
2) Vi dy s (un ) :
2
un = aun 1 + bun 1 + c n 2
CTTQ nh sau:
un 1
3) Vi dy (un ) :
un =
a + cun2 1 + b
xc nh CTTQ nh sau:
n 2
1
a
b
1
=
+ c+
. t x n =
un un 1
un
un2 1
Ta c un = aun 1 + bx n2 1 + c y l dy m ta xt trn.
u1 = u2 = 1
2
n
un 2
Gii:
Ta c: u 3 = 3; u4 = 11; u5 = 41 . Ta gi s un = xun 1 + yun 2 + z .T u3 = 3; u4 = 11;
- 22 -
x + y + z = 3
u5 = 41 ta c h phng trnh: 3x + y + z = 11
11x + 3y + z = 41
u = u2 = 1
.
Ta chng minh (un ) : 1
un = 4un 1 un 2 n 3
Vi n = 3 u3 = 4u2 u1 = 3 n = 3 ng
x = 4
y = 1 un = 4un 1 un 2
z = 0
Gi s uk = 4uk 1 uk 2 . Ta c:
uk +1 =
uk2 + 2
uk 1
( 4uk 1 uk 2 )
=
uk 1
+2
uk 1
= 16uk 1 8uk 2 + uk 3
3 +1
2 3
2 3
n 1
3 1
2 3
2+ 3
n 1
- 23 -
1
u1 =
V d 2.1: Cho dy (un ) :
. Xc nh CTTQ ca dy (un ) .
2
2
u = 2un 1 1 n 2
n
Gii:
T cng thc truy hi ca dy, ta lin tng n cng thc nhn i ca hm s csin
1
2
Ta c: u1 = = cos u2 = 2 cos2 1 = cos
2
3
3
3
2
4
8
u3 = 2 cos2
1 = cos
u4 = cos
....
3
3
3
2n 1
. Tht vy
Ta chng minh un = cos
3
22 1
2
= cos
(ng)
Vi n = 2 u2 = cos
3
3
n 1
2n 2
2n 1
2
2 2
un = 2un 1 1 = 2 cos
1 = cos
Gi s un 1 = cos
3
3
3
n 1
2
Vy un = cos
n 1 .
3
u1
Dng 13: xc nh CTTQ ca dy s (un ) :
ta lm nh
2
u
u
n
=
2
2
n
n 1
sau:
1
1
(a + ) ( trong a 0 v cng du vi u1 ).
2
a
1
1
1
1
1
1
Khi u2 = (a 2 + 2 + ) 1 = (a 2 + ) u3 = (a 4 + ) ....
2
2
2
a2
a2
a4
Nu | u1 |> 1 ta t u1 =
- 24 -
1 2n 1
1
(a
+ n 1 ) n 1 . Trong a l nghim (cng du
2
a2
vi u1 ) ca phng trnh : a 2 2u1a + 1 = 0 . V phng trnh ny c hai nghim c
tch bng 1 nn ta c th vit CTTQ ca dy nh sau
2n 1
2n 1
1
2
2
.
un = u1 u1 1
+ u1 + u1 1
Ta chng minh c un =
3
u1 =
V d 2.2: Xc nh CTTQ ca dy s (un ) :
.
2
3
u = 4u
3un 1 n 2
n 1
n
Gii:
32
3
Ta c: u1 =
= cos u2 = 4 cos
3 cos = cos 3 u3 = cos
.....
2
6
6
6
6
6
3n 1
Bng quy np ta chng minh c: un = cos
.
6
Dng 14:
u1 = p
, ta lm nh sau
1) tm CTTQ ca dy (un ) :
3
u
u
u
n
=
4
2
n
n 1
n 1
Nu | p | 1 0; : cos = p .
1
1
a
+
(a cng du vi u1 )
2
a
1 3n 1
1
+ n 1 .
a
2
a3
3n 1
3n 1
1
2
2
.
+ u1 + u1 1
Hay un = u1 u1 1
- 25 -
u1 = p
1
1
(un ) :
bng cch t u1 = (a ) . Khi bng quy np
3
2
a
un = 4un 1 + 3un 1 n 2
ta chng minh c :
3n 1
3n 1
1 3n 1
1 1
2
.
un = a
n 1 =
+ u1 u12 + 1
u1 + u1 + 1
3
2
2
3
2
u
u
au
bu
c
n
=
+
+
+
2
n
n 1
n 1
n 1
Bng cch a vo dy ph chuyn dy cho v mt trong hai dng trn.
Gii:
t un = x .vn + y . Thay vo cng thc truy hi ca dy, bin i v rt gn ta c
x .vn + y = 24x 3vn3 1 + 12(6x 2y 6x 2 )vn2 1 + 3(24xy 2 8 6xy + 5x )vn 1 +
+24y 3 12 6y 2 + 15y 6 .
6x 2y 6x 2 = 0
1
.
Ta chn y :
y =
3
2
24
y
12
6
y
+
15
y
6
=
y
6
1
6
vn = 4vn3 1 + 3vn 1 v v1 = 2 .
1
3n 1
3n 1
(2
+
5)
+
(2
5)
.
2
1
1
3n 1
3n 1
Vy un =
+
+
(2
5)
(2
5)
+
2 6
6
vn =
n = 1,2,... .
- 26 -
3
u1 =
V d 2.4: Xc nh CTTQ ca dy (un ) :
.
2
un = 2 un2 1 n 2
Gii: t
3
= cos , ; , khi :
4
2
1
u1 =
2
un =
2
.
n 2
= sin u2 =
2
6
2 2 1 sin2
2
n 1
2(1 cos )
6 = sin
2
2.6
.6
V d 2.6: Cho a,b l hai s thc dng khng i tha mn a < b v hai dy (an ),(bn )
a +b
;b1 = b.a1
a1 =
2
c xc nh:
. Tm an v bn .
a
+
b
a = n 1 n 1 ;b = a b
n 2
n
n n 1
n
2
Gii:
a
a
Ta c: 0 < < 1 nn ta t = cos vi 0;
b
b
2
Khi : a1 =
=
= b cos2 v b1 = b.b cos2 = b cos
2
2
2
2
2
- 27 -
a1 + b1
b cos2
+ b cos
an = b cos
cos
22
...cos2
2n
v bn = b cos
cos
22
...cos
2n
u = 3
1
V d 2.7: Cho dy (un ) :
. Tnh u2003 (Trch thi
un 1 + 2 1
u
n
=
2
n
1 + (1 2)un 1
Gii: Ta c tan
= 2 1 un =
1 tan
+ tan
un 1
8 = tan( + )
3
3 8
1 tan tan
3
8
M u1 = 3 = tan
tan
un 1 + tan
u2 =
2002
Vy u2003 = tan +
=
tan
+ = ( 3 + 2) .
8
3
3 4
u1 = a
Ch : tm CTTQ ca dy (un ) :
un 1 + b
.
u
n
=
2
n 1 bu
n 1
Ta t a = tan ;b = tan , khi ta chng minh c: un = tan + (n 1)
u = 3
1
un 1
V d 2.8: Tm CTTQ ca dy s (un ) :
un =
1 + 1 + un2 1
n 2
- 28 -
Gii: Ta c:
1
1
1
=
+ 1+
un un 1
u2
1
khi ta c dy (xn ) c xc
un
. t x n =
n 1
nh nh sau: x1 =
V x1 =
1
3
= cot
v x n = x n 1 + 1 + xn2 1 .
x 2 = cot
+ 1 + cot2
2n 1.3
1 + cos
3 = cot
2.3
sin
3
un = tan
2n 1.3
n = 1,2,...
- 29 -
a
=
2
a
a
+
1
n 1
n 2
n
Xt phng trnh c trng 3 3 2 + 3 1 = 0 = 1
an = ( + n + n 2 ) , do a 0 = 0, a1 = 1, a2 = 3 = 0, = =
1
.
2
1
(n + n 2 ) A = n(n + 1)(n + 2)(n + 3) = (n 2 + 3n + 1)2 pcm.
2
V d 3.2: Cho dy s (xn ) : x1 = 7, x 2 = 50; x n +1 = 4x n + 5xn 1 1975 n 2 .
an =
Gii:
V 1975 = 22(mod1997) do ta ch cn chng minh dy
x n +1 = 4x n + 5x n 1 + 22 1997 .
T y ta c c: yn =
V 8 + 25.51996
- 30 -
Gii:
a = 45; a1 = 205
t an = 2un + 5 , ta c dy (an ) : 0
an +1 = 4an + 5an 1 n 2
10
125 n
125 n 5
5
.5 un =
.5 + (1)n .
an = (1)n +
3
3
6
3
2
V an + h an = 2(un + h un ) un + h un 1998 an + h an 2.1998 = 22.33.37
M an + h
(1)n .10
125.5n h
h
an =
(1) 1 +
(5 1)
3
3
Nu h chn an + h
5h 1 4
125.5
h
an =
(5 1) 4.27.37 5h 1 81 (17)
3
h
5 1 37
n
5h 1 37 h 36 (18)
Nu h l: V un + h un (mod 1998)
u u 0 20(mod1998)
Nn ta c: h
5uh 1 uh +1 4uh 20 0(mod1998)
u
100(mod1998)
h +1
1
uh 1 0(mod1998)
125 h 25
125 h 1 5
v uh 1 =
.5
.5
6
6
6
6
0(mod1998) mu thun vi uh 20(mod1998) .
V h l h 1 chn uh =
uh 5uh 1
- 31 -
2xn + 1
xn + 2
1) Tnh x 2000 ?
2) Tm phn nguyn ca A =
2000
xi
i =1
Gii: Ta c: x n +1 1 =
xn 1
xn + 2
xn +1 1
=1+
3
1
. t an =
a 0 = 1 v
xn 1
xn 1
3n +1 1
2
.
xn = 1 +
an + 1 = 3an + 1 an =
2
3n + 1 1
32001 + 1
a) Ta c: x 2000 =
32001 1
2000
1
2 2000 1
2000 < A < 2000 +
< 2001
b) Ta c: A = 2000 + 2
i +1
3 i =1 3i
1
i =1 3
Vy [A] = 2000 .
(2 2 cos 2 )x n + 2 cos 2
1
n 1 . Tm dy s (yn ) c gii hn hu hn v tm gii
+
1
i =1
i
hn . ( HSG Quc Gia Bng A 2004 ).
Gii:
t yn =
Ta c
2x
1
2x n + 1 + 1
yn =
V lim
2 sin2
1
1
1
1
+
=
+ (1
)sin2
n
n
1
3
3(2x n + 1)
2x n + 1 3
3
1
2x + 1 =
i =1
i
1
3n
i
i =1 3
i =1
3i 1
+ sin2 (1
)=
1
1
3
1
(1 ) + [n (1 )]sin2
2
2
3n
3n
- 32 -
Khi lim yn =
1
.
2
x
= 3x n2 2xn yn + 8yn2
n +1
n 1 .
2
2
yn +1 = 2x n + 3x n yn 2yn
Tm tt c cc s nguyn t p sao cho x p + y p khng chia ht cho p . (TH&TT 327 )
x = 1
v
V d 3.6: Cho hai dy (xn ),(yn ) : 1
y1 = 1
Gii:
n 1
= 1 (20)
x
=
1
k + 2
x
(3x n 4yn )(x n + 2yn ) 3x n + 4yn
=
.
Suy ra : n +1 =
(2x n yn )(x n + 2yn )
2x n yn
yn + 1
t an +1 =
xn +1
yn +1
an + 1 + 2 =
an =
a1 = 1;an +1 =
an + 2
2an 1
1 4.(5)n 1
n 1
1 + 2.(5)
1
an + 1
xn
yn
3an + 4
2an 1
1 + 2(5)n 1
5
1
=2
=
+2
an + 2
an + 2
3
(21)
1 4.(5)n 1
1 + 2.(5)n 1
2 2(5)n 1
T (20) v (21) xn =
; yn =
x n + yn =
.
3
3
3
* Nu p = 2 x 2 + y2 = 4 2 p = 2 khng tha yu cu bi ton.
- 33 -
2
u1 =
3
V d 3.7: Cho dy (un ) :
. Tnh tng ca 2001 s
un 1
un =
n 2
2(2n 1)un 1 + 1
Gii:
Ta c:
1
1
=
+ 4n 2 (22).
un un 1
k + l = 2
k = 2;l = 0 .
k + l = 2
1
1
1
1
Suy ra (22)
2n 2 =
2(n 1)2 = ... =
2 =
un
un 1
u1
2
1
4n 2 1 (2n 1)(2n + 1)
=
=
un
2
2
un =
2001
i =1
2
1
1
=
(2n 1)(2n + 1) 2n 1 2n + 1
ui =
2001
2i 1 2i + 1 = 1 4003
i =1
4002
.
4003
x = x
+ 1 + x n2 1
x = 3
n
n 1
Gii:
Ta c: x1 = 3 = cot
x 2 = cot
+ 1 + cot
cos
sin
+1
= cot
2.6
6
- 34 -
2n .3
n 1
.6
2n 1.3
1
2
. =
.
2 t
2
1t
1t
1
2
V n 2 0 < n < 0 < t < tan =
1 t2 < 1
6
6
3
3
2<
2
1t
2t
| x1 |< 1
2
1) Cn c thm iu kin g i vi x1 dy gm ton s dng ?
Gii:
V | x1 |< 1 nn tn ti ; : sin = x1 . Khi :
2 2
1
3
x 2 = sin +
cos = sin( )
2
2
3
1
x 3 = sin( ) +
| cos( ) | .
2
3
2
3
Nu
Nu
<
< <
x 3 = sin
x 3 = sin(
2
).
3
2
6
Bng quy np ta chng minh c:
sin
i ) Nu < th: x n =
6
2
sin( )
khi n = 2k + 1
khi
n = 2k
- 35 -
2
sin(
3
ii ) Nu < < th: x n =
2
6
sin( )
khi n = 2k + 1
khi
k 1 .
n = 2k
sin > 0
0< <
2
1) Dy gm ton s dng
0< < .
3
sin 3 > 0
<
6
3
3
l iu kin cn phi tm.
2
2) Da vo kt qu trn ta c:
Vy 0 < x1 <
1
Nu sin = sin = x1 = . Khi t (1) ta c c
6
2
3
Gii:
Ta c: S1 = 1 v Sn = Sn 1 + 2n 1 .
M: 2n 1 = n 2 (n 1)2 Sn n 2 = Sn 1 (n 1)2 = ... = S1 1 = 0
Vy Sn = n 2 .
V d 3.11: Tnh tng Sn = 12 + 22 + 32 + ... + n 2 vi n l s t nhin n 1 .
Gii: Ta c S1 = 1 v Sn = Sn 1 + n 2 (23).
Ta phn tch: n 2 = k n 3 (n 1)3 + l n 2 (n 1)2 + t n (n 1)
- 36 -
k l + t = 0
Cho n = 0; n = 1; n = 2 , ta c h: k + l + t = 1 k =
7k + 3l + t = 4
1
1
1
1
(23) Sn n 3 + n 2 + n = Sn 1 (n 1)3
2
6
3
3
1
1
1
;l = ;t =
3
2
6
1
1
+ (n 1)2 + (n 1)
2
6
1 3 1 2 1
2n 3 + 3n 2 + n n(n + 1)(2n + 1)
Sn n + n + n = S1 1 = 0 Sn =
=
.
2
6
6
6
3
n 2 .
1
1
(n + 1)4 n 4 + (n + 1)3 n 3
2
4
1
1
(n + 1)2 n 2 (n + 1) n .
2
4
1
1
1
1
t f (n ) = (n + 1)4 + (n + 1)3 (n + 1)2 (n + 1)
4
2
4
2
Sn f (n ) = Sn 1 f (n 1) = ... = S1 f (1) = 0
Do n(n + 1)(n + 2) =
Sn = f (n ) =
n(n + 1)
.
2
- 37 -
Ch :
Vi gi thit trong v d trn nu thay yu cu tnh s min bng tnh s a gic to
(n 2)(n 1)
thnh th ta tm c: an =
.
2
V d 3.14: Trong khng gian cho n mt phng, trong ba mt phng no cng ct
nhau v khng c bn mt phng no cng i qua qua mt im. Hi n mt phng trn
chia khng gian thnh bao nhiu min ?
Gii:
Gi bn l s min do n mt phng trn to thnh
Xt mt phng th n + 1 (ta gi l (P ) ). Khi (P ) chia n mt phng ban u theo n
n(n + 1)
min, mi min ny nm
2
n2 + n + 2
trong mt min ca bn v chia min lm hai phn.Vy bn +1 = bn +
.
2
(n + 1)(n 2 n + 6)
T , ta c: bn =
.
6
V d 3.15: Trong mt cuc thi u th thao c m huy chng, c pht trong n ngy
1
thi u. Ngy th nht, ngi ta pht mt huy chng v s huy chng cn li.
7
1
Ngy th hai, ngi ta pht hai huy chng v s huy chng cn li. Nhng ngy
7
cn li c tip tc v tng t nh vy. Ngy sau cng cn li n huy chng pht
. Hi c tt c bao nhiu huy chng v pht trong bao nhiu ngy? (IMO 1967).
Gii: Gi ak l s huy chng cn li trc ngy th k a1 = m , khi ta c:
k 1
ak +1
6
6
6k
= ak
ak =
7
7
7
n 1
6
an = n =
7
( )
(m 36) 6k + 42
n 1
7
(m 36) 6n + 42 m 36 = 7(n 6)
6
V 6, 7 = 1 v 6n 1 > n 6 nn ta c n 6 = 0 n = 6 m = 36 .
Vy c 36 huy chng c pht v pht trong 6 ngy.
- 38 -
n 1
5 2 1 5
2 5 1 + 5
cn =
+
2
2
5
5
(Thy S 2006).
Gii:
gii bi ton ny ta s i m s tp con A ca X tha mn lun tn ti hai phn t
x , y A sao cho x + y = 2n + 1 (ta gi tp A c tnh cht T ).
- 40 -
Bi tp p dng
Bi 1: Tm CTTQ ca cc dy s sau
1) u1 = 1; u2 = 0, un + 1 2un + un 1 = n + 1, n 2
2) u1 = 0; u2 = 0, un +1 2un + un 1 = 3.2n , n 2
3) u1 = 0; u2 = 0, un + 1 2un 3un 1 = n + 2n , n 2
4) u1 = 0, u2 = 1, u3 = 3, un = 7un 1 11.un 2 + 5.un 3 , n 4
3
u1 =
3
5)
.
un 1 + 2 3
u =
n 2
n 1 ( 3 2)u
n 1
{ }
Bi 2: Cho dy s bn
b = 2.b
+ bn 2
n 1
xc nh bi : n
b1 = 1, b2 = 2
n N
(n 3 )
5
Chng minh rng bn , n N
2
{ }
Bi 3: Cho dy s un
u Z + , N
n
tho mn nh sau : u 0 = 1, u1 = 9
u = 10.u
un 2 n N , n 2
n 1
n
Chng minh : k N , k 1 .
1) uk2 + uk2 1 10uk .uk 1 = 8
2) 5.uk uk 1 4 v 3.uk2 1 2
x = 1; x1 = 0
Bi 4: Cho dy s x n xc nh nh sau: 0
.
x
x
x
n
2
+
=
2
2
n
n 1
n 2
Xc nh s t nhin n sao cho : x n + 1 + x n = 22685 .
- 41 -
x = 1; x1 = 5
Bi 5: Cho dy (xn ) c xc nh bi 0
.
x
x
x
n
=
6
1
n + 1
n
n 1
Tm lim x n
{ 2x }
n
(TH&TT T7/253).
1
2
1 (1 a )2
n
1
2
1
v an + 1 =
n 1 .
2
2
Bi 6: Xt dy (an ) : a1 =
u1 = 2
Bi 9: Xt dy (un ) :
. Chng minh rng
3
2
u
u
n
n
n
n
=
3
+
2
9
+
9
2
n
n 1
p 1
x 0 = a
Bi 10: Dy s thc (xn ) :
.
2
x
x
n
=
2
0
n +1
n
Tm tt c cc gi tr ca a x n < 0 n 0 (TH&TT T10/313).
Bi 11: Dy s (xn ) : x 0 = 1, x1 =
x n +1.xn
1
v x n + 2 =
2002x n +1 + 2001x n + 2000x n +1xn
2
1
a1 =
2
Bi 12: Cho dy s (an ) c xc nh nh sau: (an ) :
.
an 1
an =
n 1
2nan 1 + 1
2anbn
an + bn
, bn + 1 = an + 1bn
n 0 .
2
1) an l s nguyn dng vi n 0 .
u1 = 1; u2 = 2
un2 1
Bi 18: Cho dy s (un ) :
. Chng minh rng
l s
u
u
u
n
=
4
3
3
n
n 1
n 2
chnh phng ( Chn i tuyn Ngh an 2007 ).
3
2007
b0 = 12;b1 =
Bi 19: Cho dy s (bn ) :
.
Tnh
2
bi ( Moldova 2007).
i =0
b + b
= bn 2 . 3 n 2
n 1
n
- 43 -
1
rng u1 + u2 + ... + un 1 + 1 ( )n 1 (HSG Qung Bnh 2008 2009 ).
4
2
(yn ) : y0 = 1, y1 = 2, yn +1 = 4yn yn 1
- 44 -
Tri qua thc tin ging dy, ni dung lin quan n chuyn vi s gp ca ng
nghip vn dng chuyn vo ging dy thu c mt s kt qu sau
1) Hc sinh trung bnh tr ln c th vn dng mt s kt qu c bn trong chuyn
vo gii bi ton xc nh CTTQ ca mt s dng dy s c dng truy hi c bit.
2) Hc sinh gii c th vn dng cc kt qu trong chuyn tham kho phc v
trong nhng k thi hc sinh gii cp Tnh v cp Quc Gia.
3) To c s hng th cho hc sinh khi hc v bi ton dy s.
4) L ti liu tham kho cho hc sinh v gio vin.
5) Qua ti gio vin c th xy dng cc bi ton v dy s.
Bn cnh nhng kt qu thu c, chuyn cn mt s hn ch sau:
1) Trong chuyn cha xy dng c phng php xc nh CTTQ ca mt s
dy s m cc h s trong cng thc truy hi bin thin.
2) Cha a vo mt s phng php xc nh CTTQ ca dy s da vo mt s kin
thc lin quan n Ton cao cp nh phng php hm sinh...
Hy vng cc ng nghip s pht trin, m rng v khc phc mt s hn ch ni trn.
- 45 -
- 46 -