Professional Documents
Culture Documents
i hc Si Gn
vo cc tnh cht quang hc tuyn tnh (nng sut lng t, s dch chuyn bc sng
pht x, hp th), v cc tnh cht ny c th b iu chnh do tng tc ca mi
trng (pH, nng ion, nht, kh nng dn nhit, nhit ).
Mc ch ca cun sch ny l trnh by mt cch ngn gn nhng ni dung
c bn nht v quang ph bn c nm bt kin thc tng quan mt cch nhanh
chng. Tc gi tm tt mt cch c ng c s l thuyt v gii thiu bn phng
php o cn bn ca quang ph: ph hp th, ph pht x, ph tn x, ph phn gii
theo thi gian. Trn c s ca bn php o cn bn ny, tc gi s gii thiu nhng
tin b k thut v mt vi v d ng dng trong nghin cu khoa hc c pht trin
trong vng 20 nm tr li y.
B cc ca cun sch c chia thnh su chng. Theo sau phn m u, cc
kin thc c bn v nh sng cn nm vn dng vo k thut quang ph s c
trnh by chng mt v chng hai. Ni dung ca chng ba tp trung vo gii
thiu nguyn l vn hnh ca laser. Chng bn c dnh gii thiu cc loi u
thu v cch hn ch n nhiu khi thc hin php o. chng nm, cc mc nng
lng ca phn t v cc hin tng quang l trong qu trnh tng tc gia nh sng
v vt cht s c trnh by. Chng cui c dnh gii thiu bn phng php
o ph bin nht trong cc th nghim quang ph.
Sau cng, tc gi rt mong nhn c kin phn hi t bn c v chn
thnh cm n bn c dnh thi gian cho ti liu ny.
Mc lc
M u ...........................................................................................................................4
Chng I
LASER ................................................................................................29
U THU BC X .....................................................................43
M u
Chng I
NGUN SNG
nht. Nu din t cc hin tng nh giao thoa, nhiu x hay phn cc nh sng th
cn phi xem nh sng nh l mt Sng ngang. Cn gii thch kt qu ca s
tng tc gia nh sng v vt cht (hp th, pht x, tn x) th cn xem nh sng
nh Ht, nhng lng t nng lng. V vy, khi cp ti tnh cht vt l ca nh
sng ngi ta thng cho rng n th hin s lng tnh sng ht. Cn lu l, lc
quan st th nhn thy tnh cht sng ca nh sng (nhiu x, giao thoa). Cn lc thc
hin php o li nhn thy tnh cht ht (cng dng in ph thuc vo s lng
photon).
Trong ngn ng vt l, t nh sng thng c dng cho cc bc x in t
c bc sng trong khong 10 nm ti 1000 m. i vi vng nh sng kh kin (mt
ngi nhn thy), ph c bc sng tri di t 380 nm n 780 nm. y l phm vi
c qui c vng ph kh kin (visible: VI) m cc ti liu vt l hin i thng
nht vi nhau. Cc bc sng trong vng t 780 nm n 10 m c xem l vng
hng ngoi gn (near infrared: NIR), cn cc bc sng di hn th nm trong vng
hng ngoi xa (far infrared: FIR). Ngc li, i vi vng cc bc sng ngn t 200
nm n 380 nm th gi l cc tm hay t ngoi gn (ultraviolet: UV). Vi nhng vng
bc sng ngn hn t 200 nm n 10 nm th c gi l cc tm su hay l t ngoi
xa (deep ultraviolet: DUV). Nh vy, tu theo khong tn s hay bc sng m sng
in t c nhng tn gi khc nhau. Ton cnh ca bc tranh ny c minh ha trn
Hnh 1-2.
0,364 m
0,407 m
tm
0,430 m chm
0,488 m xanh lam
0,514 m xanh lc
0,530 m xanh lc
0,574 m vng
0,590 m vng
0,620 m cam
0,647 m
0,790 m mc kh nhn thy
Trong qu trnh pht trin ca khoa hc, s hiu bit v bn cht nh sng
i qua nhng mc lch s ln. Vic tng kt nhng im ni bt ca lch s ngnh
quang cho php tm tt mt cch nhanh chng nhng kin thc c bn v quang hc.
10
(1.1)
12
c tnh ring bit ca ngun sng laser. Nh vy m laser pht ra cng sut rt ln so
vi ngun sng t nhin v n c kh nng to ra cc hin tng quang phi tuyn hay
cc mi trng plasmas
Cn lu , thng th nh sng pht ra t laser c bc sng c nh v n
sc cao. Nhng y ch ng vi laser lin tc cn i vi laser xung th n c mt
rng ph nht nh. rng ph ny v bc sng trung tm l c th iu chnh
phn no bi bung cng hng. Cn i vi nh sng pht ra t ngun sng t nhin
th thng c ph rng v lin tc. Tuy nhin tnh cht ph ny (ph rng hay hp,
lin tc hay gin on) cn ph thuc vo vt liu pht sng: nguyn t g v l n
nguyn t hay l pha tp nhiu nguyn t.
Nhng im khc nhau c bn gia ngun sng t nhin v ngun sng laser
c th c tm tt mt cch ngn gn nh trong Bng 1-1.
13
Chng II
(2.2)
14
(2.3)
Hnh 2-2.
16
( )
(2.4)
17
(2.5)
(2.6)
(2.7)
on). Khi nhn trc tip bng mt trn vo nh sng pht ra t cc ngun sng trn,
ta ch c th nhn thy c s khc nhau v mu ca ngun sng ch khng th
phn bit c u l ph lin tc, u l ph gin on. S phn bit ny s rt r
rng khi quan st nh sng qua h tn sc, xem Hnh 2-4.
20
II.2 Kim sot tnh phn cc, cng sng bi knh phn cc v knh tr
pha
S phn cc ca sng nh sng l tnh cht c trng cho phng dao ng
ca n. V nh sng l sng in t nn n c hai thnh phn in trng E, t trng
B lun dao ng vung gc vi nhau v cng vung gc vi phng truyn sng k,
Hnh 1.1. Phng phn cc ca nh sng c nh ngha l phng dao ng ca
vect in trng. Cn mt phng phn cc l mt phng cha in trng v
phng truyn sng. Nh vy khi ni ti phn cc nh sng ta khng cn quan tm
ti vect t trng. Nu xt v trng thi phn cc nh sng th cn lu l c ba
trng thi phn cc c bn khc nhau: phn cc thng, phn cc trn v phn cc
elip. Nhng thut ng ny miu t qu o dao ng m vector in trng vch ra
khi n lan truyn trong khng gian, Hnh 2-6.
21
hng phn cc l song song, v vung gc vi quang trc ca knh phn cc. Nu
nh nh sng khng phn cc hoc phn cc trn th
, v nh vy th phn
Hnh 2-7. Tia sng t nhin khi ri vo lng knh Nicon th b tch lm hai tia
c phn cc vung gc vi nhau: tia phn cc thng (ordinairy polarization) b
khc x vi chit sut ca mi trng l no, cn tia phn cc bt thng
(extraordinairy polarization) b khc x vi chit sut ca mi trng l ne. Do no >
nnha nn tia phn cc thng b phn x ton phn. Cn tia phn cc bt thng i
qua v ne > nnha.
23
hng phn cc v trng thi phn cc c ng dng rt nhiu trong cc cng ngh
quang hc hin i nh: k thut laser, quang phi tuyn, mn hnh tinh th lng, iu
bin tn s, x l hnh nh, van quang hc, v c bit l cc php o lin quan n
tnh bt ng hng ca mi trng, v d nh o ph phn cc hunh quang.
Hnh 2-8. S th nghim kim sot tnh phn cc nh sng (cc knh u
quay c 360o theo phng vung gc vi tia sng). Laser pht ra tia sng phn
cc thng theo mt phng c nh; quay knh /2 i phng phn cc; quay
knh /4 i trng thi phn cc; quay knh phn cc iu chnh cng
sng; cng sng n u th thay i ty theo v tr ca knh /2, /4, v knh
phn cc.
24
25
(2.10)
(2.11)
(2.12)
Eo = xi =
)
)
(2.13)
(2.14)
Vi
vi k = 0, 1, 2..
(2.16)
(2.16)
27
Hnh 2-10. Tc dng ca bn /4: Bin i nh sng phn cc thng thnh trn hoc
elip v ngc li.
28
Chng III
LASER
III.2 Cu to ca laser
V nguyn l, my pht quang laser c cu to bi ba b phn chnh l: Mi
trng hot tnh, ngun bm nng lng v bung cng hng quang hc. Vai tr
ca ba b phn ny s c trnh by chi tit di y.
Mi trng hot tnh
B phn quan trng nht ca laser l mi trng hot tnh. N c nhim v
khuch i cng sng khi nh sng truyn qua. Mi trng hot tnh thng
c phn chia thnh cc nhm sau:
-
30
31
Hnh 3-1. a) Pht x t nhin ca mi trng hot tnh khi khng c bung
cng hng, b) Pht x cm ng khi c s h tr ca bung cng hng.
phn loi bung cng hng (BCH), ngi ta thng da vo tnh cht v
hnh dng ca cc gng. Loi BCH n gin nht l BCH Fabry-Perot, mt h gm
hai gng phn x c t ng trc v song song vi nhau. Mt trong hai gng c
h s phn x R = 100%, cn gng th hai c phn x R < 100% v truyn
qua l T= 100% - R. S mt mt cng sng do hp th hay tn x ca hai gng
phi l khng ng k. V s kht khe v k thut trn nn vic ch to gng dng
cho BCH phi do nhng nh sn xut chuyn v linh kin quang hc m nhim. Kh
khn khc na l vic lp t hai gng song song mt cch tuyt i. lm c
iu ny th hai gng phi c t trn gi c cc trc iu chnh X,Y, vi
chnh xc di 1m.
Ngoi vic s dng gng phng th ngi ta cn dng gng cu lm xy
dng BCH. Theo nguyn l ca quang hnh hc, nu tia sng truyn ng trc vi
bung cng hng th s lan truyn khng ph thuc vo bn knh cong ca
gng. Nh vy s phn x lin tip theo phng ng trc khng ph thuc vo
32
chiu di BCH. Vi BCH s dng gng cu lm th vic iu chnh pht ra tia laser
l d dng hn so vi BCH s dng gng phng. Tuy nhin vic thu c chm tia
laser song song l kh khn hn.
Trong trng hp cn iu chnh bc sng ca laser thi ngi ta dng BCH
tn sc, Hnh 3-2. i vi bung ny, nu thay i v tr ca lng knh hoc iu
chnh gc nghing ca gng G2 th ta s cho cc tia, ng vi bc sng ring bit 1,
2, vung gc vi gng G2 c khuch i.
Vi laser pht xung ngn [7], v d femto giy, th bn trong bung cng
hng c cha thm hai yu t na: l b phn kha mode ( laser hot ng theo
ch xung) v b phn b yu t tn sc (do ph ca laser rt rng, rng ph ny
ln ti 30 nm i vi laser femto). Nh vo yu t xung cc ngn m cng sut cc
i v kh nng phn gii theo thi ca laser femto l rt cao. Laser femto cng l
mt chuyn ngnh ring trong lnh vc vt l laser. c tng v bung cng
hng ny, di y trnh by cu to ca laser femto giy Titane:saphir.
33
Hnh 3-3.: Bung cng hng ca laser femto giy Titane:saphir. a): Mi trng
hot tnh ; b): b yu t tn sc DVG (group-velocity dispersion) do mi trng hot
tnh gy ra ; c): ko di bung cng hng gim tn s xung pht, tn s ny ph
thuc vo di ca bung cng hng. Khng nhn thy b phn kha mode trong
bung cng hng ny v ch xung ca laser c vn hnh nh vo hiu ng
Kerr, xy ra khi xung i qua mi trng hot tnh.
Hnh 3-4.S bin thin cng sng khi i qua mi trng hot tnh.
34
T l hp th:
B N1 I
T l pht x t nhin:
A N2
B N2 I
Hnh 3-5. Minh ha s dch chuyn gia hai trng thi c bn 1, kch thch 2.
(3.1)
)), th iu ny l khng
35
Hnh 3-6. Nghch o tch ly: h c s lng phn t trong trng thi kch thch
nhiu hn trong trng thi c bn.
to c s nghch o ny, ngoi vic cung cp nng lng, ta phi c
mi trng hot tnh c bit, thng c t ba n bn mc nng lng. Sau y ta s
xt vai tr ca s mc nng lng trong vic to ra s nghch o.
l:
[
Cn s bin thin ca
l:
36
(3.4)
(3.5)
(3.9)
l:
(3.12)
S bin thin ca
l:
(3.13)
m. iu
38
l:
(3.19)
T (3.17), (3.18) v (3.19) suy ra
(3.20)
39
(3.22)
Nh vy khi mi trng hot tnh c bn mc nng lng b kch thch th N
lun ly gi tr m. iu cho php khuch i nh sng mt cch d dng.
Trong thc t, mt h phn t hay nguyn t m ta xt thng tn ti nhiu
mc nng lng nhng ty vo thi gian sng ca cc trng thi kch thch m ta c
th xem h nh l ba mc hay bn mc.
By gi ta th tm hiu s mc nng lng ca laser Ruby, l laser u tin
trn th gii do Maiman to ra phng th nghim Hughes vo nm 1960. y l loi
laser vi mi trng hot tnh c ba mc nng lng nn vic vn hnh n l tng
i kh khn. Ph hp th ca Ruby c trnh by trn Hnh 3-9B, n c hai bng
hp th tp trung ti 420 nm v 550 nm. Trong th nghim ny Maiman dng n
chp sng, ph rng. Nn khi bm mi trng hot tnh, l thanh Ruby, th s hp th
nh sng bao ph trn ton b hai bng hp th. Ko theo s dch chuyn t mc c
bn ln hai mc nng lng kch thch, c nng lng tng ng vi vng ph
bc sng 420 v 550 nm.V hai mc nng lng ny u c thi gian sng rt ngn
nn trn s mc nng lng ca laser ta c th xem n l mt, mc (3). H nhanh
chng chuyn t trng thi kch thch v mt trng thi tm n nh, mc (2), Hnh
3-9A. Do thi gian sng ca mc tm n nh l rt di so vi mc (3) nn trong
vic bm ny ta c c s nghch o v mt gia mc (2) v mc (1).
40
41
Hng 3A: Nhm ny tp trung cc loi laser, c cng sut di 5 mW, cha
nguy him cho mt trn nhng c kh nng nguy hi cho mt nu nhn trc tip hoc
quan st qua mt h phng i quang hc.
Hng 3B: Laser c cng sut di 500 mW. Lun nguy him cho mt nu nhn
trc tip bng mt trn (v nguy him hn khi quan st nh sng ca laser ny qua h
phng i quang hc), nhng s phn x ca thnh phn tn x th cha gy nguy
him cho mt.
Hng 4: Laser lin tc c cng sut ln hn 500 mW v tt c cc laser xung.
Ngay c thnh phn tn x cng rt nguy him cho mt trn. Tia laser ny c th
gy chy, bng da. Tuyt i phi s dng knh bo h trc khi laser vn hnh.
Ngi s dng laser cn lun ch vn an ton cho mt, v ngay c laser
hng 1 cng tr nn nguy him nu thao tc cu th. Khi lm vic vi laser th trnh
lm vic trong bng ti, nhm hn ch thng vong cho mt nu xy ra tai nn, v
ng t ca mt dn ti a nn kh nng gom nh sng hi t trn vng mc l ln
nht.
Thng tin trn tng hp t tp ch Socit Franaise d'Optique (SFO-Avril
1998) v cc ti liu hng dn v an ton laser.
42
Chng IV
U THU BC X
( )
( )
43
44
47
Chng V
48
Lin kt ion:
Lin kt ion l mt loi lin kt ha hc, thng c thit lp gia mt cp
nguyn t kim loi - phi kim. Nguyn t kim loi cho mt hoc nhiu in t tr
thnh ion dng (cation). Nguyn t phi kim th ngc li, nhn in t v chuyn
thnh ion m (anion). Cp ion ny khi hnh thnh thng s hu mt cu hnh in t
nh kh him. Ngc li vi lin kt cng ha tr, lin kt ion khng c s nh
hng r rt v v tr xc nh. Trong nhng tinh th ion ha cc cation v anion ht
ln nhau trong tt c cc hng, bi lc columbien, nn khng c s hnh thnh tng
cp nguyn t ring l lin kt vi nhau. Ngay c mui n, c cng thc ha hc
NaCl, th khng c ngha tn ti tng phn t NaCl tch bit vi cc phn t khc.V
vy, thi nng chy hoc ha tan th cc ion c th dch chuyn t do v tham gia
dn in.
Cn lu l c hai kiu lin kt trn cho php gii thch mt cch n gin v
phn t. Trong cch gii thch ny th ch c cc in t ha tr (nm phn lp ngoi
cng) tham gia vo s hnh thnh lin kt. Cc in t cn li khng tham gia vo
lin kt. Nu mun gii thch mt cch y hn v s ng gp ca cc in t
cn li vo lin kt phn t th cn vn dng ti l thuyt Orbitan phn t trong ha
hc lng t. Thuyt ny xem phn t nh mt ht thng nht, vi cc ht nhn
nguyn t ng vai tr l li phn t, cn cc in t th chuyn ng quanh phn t
trong cc vng khng gian gii hn, c gi l orbital phn t. xc nh cc
orbital phn t ngi ta s dng phng php kt hp tuyn tnh cc orbital nguyn
49
51
hoc vi hng s t l kt (nu ngng pht quang bi chuyn giao nng lng, khng
qua va chm, vi phn t gn n).
* Dch chuyn sang trng thi bi ba (triplet) T1 c mc nng lng thp hn
S1 vi hng s t l kisc (inter-system crossing: isc). i vi mi trng thi kch thch
S, tn ti tng ng mt trng thi kch thch T vi mc nng lng thp hn. Trng
thi bi ba l trng thi kch thch nn v mt nng lng n khng n nh v c xu
hng t gii phng nng lng tr v trng thi c bn.
Khi phn t trong trng thi kch thch bi ba, s hi phc cng din ra di
nhiu hnh thc cnh tranh khc nhau, tng t nh trng hp hi phc t trng thi
kch thch S1:
Pht ra photon vi hng s t l kp. Hin tng ny c gi l ln quang (s
pht quang do ln quang c thi gian rt di so vi dch quang).
Tiu tn nng lng khng km theo bc x vi hng s ki.
Truyn nng lng sang phn t khc khong cch gn y (hng s t l kt)
hoc va chm vi phn t khc (hng s t l kq).
nguyn l loi tr Pauli, hai in t trong cng mt orbital khng th c cng chung
bn s lng t, v vy s spin ca chng phi khc nhau. Hai s lng t spin khc
nhau ny ca in t ly cc gi tr -, . Chnh v vy m trng thi kch bi n
tr v trng thi c bn mt cch nhanh chng, cn trng thi bi ba th cn mt thi
gian di mi tr v c, do s chuyn dch trc tip l b cm.
Cn lu l chuyn ng t quay quanh trc ca in t l rt nh so vi vn
tc nh sng, nn s ng gp ca thnh phn t trng vo qu trnh hp th l
khng ng k so vi thnh phn in trng. V l do ny m khi xt n vn
tng tc gia nh sng v vt cht ngi ta ch ch n thnh phn in trng v
thng b qua thnh phn t trng.
Theo gin Jablonski, trong qu trnh hi phc t trng thi kch thch c rt
nhiu qu trnh xy ra ng thi v cnh tranh vi nhau. Nh vy, cc tnh cht ca
nh sng (mu sc, cng ..) m ta nhn thy pht ra t h nghin cu l ph thuc
vo cc mc nng lng bn trong h v yu t mi trng cha h.
Gin Jablonski cn c gi l gin dch chuyn cc mc in t. y
cc mc in t ca cc cht hp th mu hoc cc cht pht quang l thnh phn
chnh trong cc biu din v s dch chuyn gia cc trng thi. Khi cht hp th mu
pht ra photon th c gi l cht pht quang. Tuy nhin, cht hp th mu khng
nht thit l cht pht quang v c nhiu cht ch c hp th m khng c pht x. V
d, Rodamin v Malachit Green l hai cht mu c cng thc ha hc gn nh nhau
nhng Rodamin pht quang rt mnh cn Malachit Green th hu nh khng pht
quang. Bi cng pht quang cn ph thuc vo thi gian sng trong trng thi
kch thch. Trong nhiu trng hp thi gian pht quang ph thuc vo cu trc ca
cht pht quang. Tht vy, vi mt s cu trc nh retine trong protein, Malachite
Green trong dung dch c nht thp, ngay sau khi b kch thch cc phn t
nhanh chng quay v trng thi c bn bng hnh thc chuyn i cu hnh, lm h
ngng pht quang. Thng thng th cng pht quang (ta ang xt dch quang)
gim mt cch exponentiel theo thi gian. V, thi gian sng ca dch quang dch
quang c nh ngha l thi gian m mt phn t trong trng thi kch thch
gim i 1/e ln so vi lc h va c kch thch.
53
Chng VI
K THUT O QUANG PH
VI.1 Quang ph hp th
VI.1.1. K thut o ph hp th
o ph hp th l php o n gin nht trong cc k thut quang ph. V mt
k thut th my ch thc hin c php o ph truyn qua T, t kt qu ny mi tnh
ra ph hp th A, bi:
(
( )
(6.1)
= 1 2
(6.2)
Hnh 6-4. Cht mu pht x nh sng kh kin sau khi hp th nh sng UV. Hin
tng ny c gi l quang-hunh quang.
57
59
VI.2.1 Cc mi lin h c bn gia tnh cht ph pht x v tia sng kch thch
a) Theo nguyn l bo ton nng lng th photon pht x khng th c nng
lng ln hn photon b hp th. y ta khng cp ti s pht x do hp th hai
photon. Trong hin tng ny th nh sng pht x cha nhiu photon mang nng
lng ln hn nng lng ca cc photon b hp th, nhng nng lng ca mt
photon pht ra khng th ln hn tng nng lng ca hai photon b hp th. T
mi quan h gia nng lng v bc sng,
60
l cng pht x,
lun nh hn 1.
( )
( )
(6.4)
). Nh vy, cng pht x t l vi cng tia sng kch thch, hiu sut lng
t v hp th,
62
o ph xung qut khi cc phn t trong h trong trng thi kch thch (c s
xut hin ca xung bm), I(,t).
V mt thc nghim ngi ta quan tm n vic xc nh s thay i hp
th A :
A( , t ) log
vi
I 0 ( )
i , j ( ) N i ( t )l
I ( , t ) i j
N ( t ) N
i
63
N 0 ( t )
(6.5)
a)
b)
c)
d)
e)
Hnh 6-8. Cc hnh thc tng tc khc nhau gia photon v in t trong
phn t. y l ngun gc ca s bin thin v hp th trong Bm Qut quang
hc: a) hp th photon bm, b) mt kh nng hp th, c) pht x cng bc, d) hp
th t trng thi kch thch, e) hp th t sn phm mi.
65
66
600
700
800
900
nm
1000
500
-20x10
-3
ps 10
-10
Hnh 6-10. Bin thin hp th trong qu trnh hi phc sau kch thch dung
dch Malachit Green/ ethanol t S0 -> S2 bng xung laser bm c bc sng 420 nm.
Hnh nh 3D vi hp th c biu din bng s khc nhau ca mu sc.
VI.3.3 Cu trc chi tit ca mt th nghim phn gii thi gian cc nhanh vi
ph rng
Cu trc ca h o quang ph femto giy, s dng lm th nghim trn
Malachit Green, c trnh by Hnh 6-10. H o ny c xy dng trn c s
mt bung cng hng laser Titane:saphir. Laser ny pht ra cc xung c di thi
gian 50 fs, tn s pht xung 27 MHz, nng lng xung c 13 nJ, bc sng trung
tm l 800 nm, vi rng ph l 25 nm. Tia laser pht ra t ngun c tch lm
hai bi mt gng bn m S. 20 % nng lng c hi t vo mt on dy quang
hc phi tuyn, c chiu di 6 mm, to ra xung nh sng trng [11] nhm phc v
vic Qut. 80% nng lng cn li c hi t vo mt tinh th BBO c b di 1 mm
nhn i tn s (Second Harmonic Greneration: SHG), nhm phc v vic Bm.
Khong lch thi gian t gia xung Bm v xung Qut c kim sot bi h thng
thay i qung ng quang hc L. Vic hi t hai tia Bm, Qut vo cng mt v
tr trong mu th nghim c m bo bi mt gng parabol (P) c tiu c 25 mm.
u im ca gng parabol so vi thu knh l trnh c s gin xung do tn sc.
Sau khi qua mu, ch c tia Qut c gi vo ph k, cc mu khc nhau ca tia
Qut c tch ra bi cch t v hi t trn u thu ca camera CCD. o c s
bin thin hp th, camera CCD phi thu c hai ph: ph tia Qut khi khng c
s xut hin ca tia bmTia Bm v ph tia Qut vi s xut hin ca tia Bm. iu
ny c gii quyt bng cch thm vo trn ng i ca hai tia Bm Qut mt b
phn iu ch cho php ngt m hai tia vi tn s ca tia Qut ln hn hai ln so vi
tn s ca tia Bm. Tn s ca b phn iu ch ny c kt ni vi camera CCD
cho php phn bit c u l tia Qut i qua h trong trng thi kch thch (c tia
Bm ) v u l tia Qut i qua h trong trng thi c bn (khng c tia Bm).
68
Hnh 6-13. S th nghim o ph dch quang phn gii theo thi gian t tn
hiu tng hp hai tn s (up-converstion fluorescence).
70
71
A)
B)
72
Hnh 6-15, gii thiu mt v d v tn hiu ph phn gii theo thi gian CARS
ca hn hp 50% H2, 50% N2, ti 296 oK. [3]
73
Ph lc
Absorption (n): the process by which a substance or object takes in a liquid, gas,
waves, or chemical and makes it a part of itself. Using a special numerical procedure,
they calculated the absorption spectrum (the range of light waves that are left when
some have been absorbed by something that they passed through). Hp th.
Beam (n): a line of light that shines from a bright object. Tia sng.
Birefringence (n): double refraction. Lng chit.
Coefficient (n): a number or symbol that is written in front of and multiplies another
number or symbol; A coefficient is also a number that is used to measure the
characteristics of a substance. H s.
Diagram (n): simple plan which represents a machine, system or idea, etc., often
drawn to explain how it works. S nguyn l.
Diffusion (n): Diffusion is also the way light spreads when it is reflected from a
rough surface or passed through a translucent substance (substance that allows only
some light to pass through). Khuch tn.
Dispersion (n): the separation of light into different colors. Tn sc.
Diffraction (n): to break up light or sound waves by making them go through a
narrow space or across an edge. Nhiu x.
Emission (n): when gas, heat, light, etc. is sent out. S pht ra.
Excitate (v): to make someone have strong feelings of happiness and enthusiasm.
Kch thch.
74
Excitation (n): In physics there is a specific technical definition for energy level
which is often associated with an atom being excited to an excited state. S kch
thch.
Excited state: is any state with energy greater than the ground state. Trng thi kch
thch.
Excited-state lifetime: is equal to the mean time during which molecules remain in
the excited state. Thi gian sng ca trng thi kch thch.
Electromagnetic force: is the form of energy that causes all reactions between
particles (extremely small pieces) of matter, which have either positive or negative
electrical characteristics. Lc in t.
Fluorescent (adj): Fluorescent colours are very bright and can be seen in the dark.
Tnh dch quang.
Fluorescence (n): giving off light (from singlet state). S dch quang.
Fluorescence quantum yield: is defined by the rate of photons emitted/photons
absorpbed. Hiu sut lng t ca dch quang.
Interference (n): Interference between two waves happens when they have the same
frequency and produce a force that is either stronger or weaker than one wave alone.
Giao thoa.
Internal conversion: is a transition from a higher to a lower electronic state in a
molecule or atom. It is sometimes called "radiationless de-excitation", because no
photons are emitted. S dch chuyn t trng thi bi n cao v trng thi bi n
thp m khng km theo s bc x photon.
Intersystem crossing: when a singlet state nonradiatively transitions to a triplet state,
or conversely a triplet transitions to a singlet, that process is known as intersystem
crossing. S dch chuyn t trng thi bi n sang trng thi bi ba, hoc ngc li,
m khng km theo s bc x photon.
75
Orbital (n): the path that an electron or electrons take around the nucleus (central
part) of an atom. m my in t.
Laser (n): is a device that produces a powerful, highly controlled, narrow beam of
light. LASER is acronym for Light Amplification by Stimulated Emission of
Radiation. My pht Laser.
Lifetime (n): the period of time during which someone lives or something exists.
Thi gian sng.
Light (n): the brightness that comes from the sun, fire, etc. and from electrical
devices, and that allows things to be seen. nh sng.
Molecule (n): the simplest unit of a chemical substance, usually a group of two or
more atoms. Phn t.
Momentum (n): the force or speed of an object in motion, or the increase in the rate
of development of a process. Momen.
Monochromatic (adj): containing or using only one color. n sc.
Quantum (n): the smallest amount of energy that can be measured. Lng t.
Ground state: is lowest-energy state. Trng thi c bn.
Quenching (n): refers to any process which decreases the fluorescence intensity of a
given substance. A variety of processes can result in quenching, such as excited state
reactions, energy transfer, complex-formation and collisional quenching. S tt, gim
cng dch quang.
Polarization (or polarisation) (n): is a property of certain types of waves that
describes the orientation of their oscillations. Phn cc nh sng.
Phophorescence (n): giving off light (from trilet state) after radiation has hit it. Ln
quang.
Photoluminescence (n): is a process in which a substance absorbs photons
(electromagnetic radiation) and then re-radiates photons. Quang hunh quang.
76
Polarity (n): the quality in an object that produces opposite magnetic or electric
charges. Phn cc.
Phase (n): A phase is one of the forms in which matter can exist, such as solid, liquid,
or a gas; A phase is also one of the stages or points in a repeating process measured
from a specific starting point. Pha.
Prism (n): a transparent object, often glass, that separates white light into different
colors. Lng knh.
Radiation (n): energy in the form of waves or particles (any of the smallest pieces of
matter that make up atoms). Bc x.
Refraction (n): When water or glass, etc. refracts light or sound, etc., it causes it to
change direction or to separate when it travels through it. The glass prism refracted
the white light into the colours of the rainbow. Khc x.
Reflection (n): the image of something in a mirror or on any reflective surface. Phn
x.
Sample (n): a small amount of a substance that a doctor or scientist collects in order
to examine it. Mu th.
Scattering (n): is a general physical process where some forms of radiation, such as
light, sound, or moving particles, are forced to deviate from a straight trajectory by
one or more localized non-uniformities in the medium through which they pass. Tn
x.
Solution (n): a liquid in which other substances have been mixed and dissolved.
Dung dch.
Solvent (n): a liquid in which another substance can be dissolved. Dung mi.
Spectroscopy (n): Spectroscopy is the study of the interaction between matter and
radiated energy. Quang ph hc.
Spectrum (n): the set of colors into which a beam of light can be separated. Ph nh
sng.
77
Spectral light: the set of colours into which a beam of light can be separated. Ph
nh sng.
Stimulate (v): to encourage something to grow, develop, or become active. Kch
thch.
Second harmonic generation: is a nonlinear optical process, in which photons
interacting with a nonlinear material are effectively "combined" to form new photons
with twice the energy, and therefore twice the frequency and half the wavelength of
the initial photons. It is a special case of sum frequency generation. Nhn i tn s.
Torsion (n): the act of twisting, the force which causes twisting, or the state of being
twisted. S xon.
Transparent (adj): If a substance or object is transparent, you can see through it very
clearly. Trong sut.
Wavelength (n): the distance between two waves of energy. Bc sng.
79