You are on page 1of 247
a S GS. TS. TRAN DUC HAN (Chi bien) - PGS. TS. NGUYEN MINH HIEN CO SO KY THUAT LASER (T4i ban Idn thie nha) NHA XUAT BAN GIAO DUC g8s ee LOI NOE DAU Laser (Light Amplification by Stimulated Emission of Radiation) la mét trong nhiing phat mink khoa hoc quan wong nhdt cia thé’ ki XX. Tit phat mink ra 1S thuyét bite xg kich thich cia Einstein ndm 1917, dén quan sét dug bing thc nghiém bite xa Kich thtch eka Fabricant, gido se cia truong Dat hoc ning lugng Moskva nd 1940, dd la co si dé Townes, nha vat t5 hoe ngusi MS phat mink ra may khuéch dai sing dién nt bang bite xa kich thich. Thdng 2 ndm 1960, Maiman dé ché' tao ra Laser Rubi, Laser ddu rién ira thé gidi, va 4 thang sau nite thdng 6 nam 1960, Javan dé ché tao ra Laser khi He-Ne. Tit dé da ddy lén mot cao trao nghién cttw ché' tao va tng dung Laser. Cho ii nay hdu hét cdc loai Laser rin, long, khi, bn dén, wai hdu hét cde ddi song déu dé duge ché' 120 mang tinh cong nghigp va Laver di duge ing dung rdt rong rai trong hiu hét cde nganh khoa hoc, cong ngké va y 1& Nhung ing dung quan trong nhdi cia Laser phdi ké dén théng tin cdp soi quang. Khoa Dign tit - Vién thong trudng Dai hoc Bach khoa Ha n6i dé dua vao sidng day mén hoc “KS thudt Laser» tit ndm 1975 va mon “KY thudt thong tin cdp soi quang” tit nam 1984, Gido tinh’ “ Co so k¥ thudt Laser” nay sé cung ep cho sinh vién nhitng Kién thite co bén vé Laser vat hidu Laser nh mot cong cu dé nghién cite sing dung ching trong mbt so chuyén ngdnh mut ky thudt thong tin, Ki thuat dién we, én tl y sink, cong nghé co khi, cong nghé héa hoc ... Bang nhing cng cu todn va vat If khéng phite tap Idm ching t6i ad trinh bay nhiing néi dung co bin cia ty thuyét Laser dé ban doc hidu duge ban chdt cia Laser. Trong a6 can chi: ¥ dén cde hién tong nhu bite xa kich thich, nghich ddo néng dé va modes ctta Laser. Vi chi han ché trong mot s6° ting dung, nén ching 16i chi khdo sat mét sé loai Laser dd duge sdn xudt cong nghiép va cé tg dung rong rai. Trong gido trinh cde chuong I, 4, 5, 6 do GS. TS. Trén Bite Han bién soan, chuong 2 va phén phu luc A, B do PGS. TS. Nguyén Mink Hién bién soan va chuong 3 hai tdc gid cling bién soan. Cae tée gid xin bay té long ciim on ii : KS. Lé Van Hai va KS. Nguyén Dé Hing dé giip dé hoan thank ban thao. Cae tée gid rdt hoan nghénh nhiing § kién déug gop xay dung ctia ban doc. Cac tac gia CHUONG I CO S6 LY THUYET LASER 1.1. DONG HOC TRANG THAI KiCH THICH Nguyén ly 1am viéc cia nhiing my phat Laser (Light Amplifica- tion by Stimulated Emission of Radiation) cé quan hé rat mat thiét vai tinh chat quang cha méi trudng diac biét goi 1A méi truéng nghich dio néng d0,vdi khéi niém néng do trang thai hay néng 49 cia mic 1a sé hat déng thai tn tai trong mot don vj thé tich cla moi trudng 6 cing mot trang théi Iwong tit hay ning long (xem phu luc 1). Nhu ta di biét, c4c hat, nguyén ty, ion hoae phan tit, cia mot moi trudng bat ky cé thé tén tai trong nhiig trang thai kh4e nhau, vi du néu khac nhau vé cdu tric cita d4m may dién tir, cla nhimg nguyén tit va ion thi goi 1a trang thi dién ti, cdn néu khéc nhau vé dac tinh chuyén dong tuong adi chia nhimg ion trong phan tir thi dé 18 nhiing trang th4i dao dong va trang théi quay. Nghien cttw cde dic tinh ciia trang thai nguyén tif, ion vA phan tir 1a 46i tuong cia nganh quang phé hoc. () day tren quan diém vé Laser va Maser ching ta chi quan tam dén nang long néi cla hat. Nang luong nay gdm déng nang va thé nang cila dién tii trong dam may dién tir cha nguyén ti hoac ion. Con déi véi phan tir th} chuing ta sé xét thém dong nang, thé nang va phan bé cdc ion trong phan ti. Méi trang th4i dimg cta hat sé tuong mg voi mét gid tri nang luong nhat dinh va tap bop nbing gié ti nang luong nay cia moe nguyen tif riéng 18 sé due mot diy nhéng gid tri gidn doan (xem phu luc 2) va duge goi Ia gidn dé nang wong. Trang that img voi nang Iuong cyc tiga goi IA mang théi 6n dinh hay trang thdi co ban cila hat. Con nhing trang thdi tmg véi nhing nang lvong udi cla hat én hon trang thai co ban goi Ja trang thai kich thich. S6 hat tdn tai o mét trang thdi trong mot don vj thé tich cha moi trudng goi la néng d6 cia trang thai. Néu trong méi trudng vat chit c6 rat nhiéu hat thi & trang thai binh thuong hoac & trang thai kich thich dong théi sé tén tai rat nhiéu hat, Tap hop tat cd cic néng dd. cia cdc trang th4i cia moi tutng goi IA Phan bé néng 4$ theo trang thai va chinh phan b6 nay sé dic trumg cho moi tubng. Trong diéu kign binh thudng thi hdu nhu ede hat déu 6 trang thi binh thudng va tuan theo phan b6 Boltzmann. Muén ting néng do 6 nhiing trang thai kich thich cin ¢6 tée dong ben ngoai vaio méi trubng vi du bang bite xa, bing dong dién, nhiet hugng v.v.. va néu mdi trutng chtta nhiéu hat & trang kich thich sé goi 1A moi trudng kich thich. C6 thé oo tring hep, mot s6 trang théi kich thich lai tng voi cing mot gid tr] nang luong, ngudi ta goi dé 1a uhiing trang thai suy bién, Sé trang thai img véi cing mot mie nang lugng goi 1a dd suy bidh hay cén goi 1a trong luong thong ke ctta miic va déi véi mic thit i nao do la ky higu 18 g,. Ta sé goi sO hat trong mot don vi thé tich cia moi trubng cé cing mot gid tri nang Inong 1a néng dé clia mée vA ky higu 1a Nj. Nhu vay néng d6 cla miic khéc voi néng d6 ca trang thai. Phan nay chiing ta da Kho s4t ky trong gido wink vat ly dién tit Cac hat cia moi tung thuong khéng tén tai lau & trang thai kich thich va do nhimg téc dong vat IY, ede hat c6 thé chuyén tir mic nang lung (trang thai) nay sang mite nang twong (trang thai) khéc. Ta goi 46 1a nhimg dich chuyén va ci méi dich chuyén hat s& hap thu hoac bic xa mot Iugng ti nang lugng va tuan theo dinh luat bac toan ning luong. Nang Iueng bic xa hose hap thu khi djch chuyén 6 thé & nhimg dang khéc nhau, vf dy khi nguyén ti chuyén tir trang thai nang Inong 6 ee thap len trang thai nang lugng cao hon vi dy do nguyén ti va cham vi dién ti trong phéng dién chat khi, khi dé phan nang Itong noi ma nguyén tir c6 thém 14 do dong nang cia dién ti bi fam di khi va cham. Con néu hat lai dich chuyén tir mite nang lugng cao xudng muc nang higng thép thi phén nang ivong nQi thita ca hat lai chuyén thanh nang lugng nhiét cia hat tic thanh dong nang dé hat choyén dong bén Joan, D6 li nhimg dich chuyén khong quang hoc hay dich chuyén khong bitc xa. Citing fa khong quan tam dén céc dich chuyén nay. Dich chuygn lén hode xudng ¢6 thé hap thy hode bie xa mot lugng tit nang Iwong dién tir. Khi dé tin s6 cia lugng tit bite xq hodc hap thy sé duge xd dinh bang: a “1 a=s a-) trong dé : f - hing s6 Planck = 1,05.10™ Joule.sec va A= 2 ; a AB =E,-E, - higu nang lwong cia trang thai dau va trang thai cudi. D6 1a nhiing dich chuyén quang hee. Dé tign mo tA cée dich chuyén quang hoe ching ta c6 thé ding nhiing ky higu sau: A ~ hat ¢ trang thai thudng ; A* - hat & trang thai kich thich thap ; A‘* - hat & trang thai kich thich cao hon ; At - ion duong ; e - dién tit cham ; é - dién ti nhanh ; hv= fw - nang luong cba photon. Vi dy mo t& hat duce kich thich do va cham véi dign tir nhanh ta sé cé dang thie: A+é =Atte (1-2) Dé dinh lugng qué trinh dich chuyén ngudi ta dong khéi niém van t6c cita qué trinh: 1a s6 dich chuyén trong mét don vi thdi gian trong mot don vi thé tich. Tc d6 dé ky hiéu 1a My thtt nguyén cm*.sec?. Ta sé phan biét van tc tich lily va van tc nghéo héa. Van t6c tich ly cha mifc indo dé sé 1A M,, va van t6c nghdo héa cia mic i 1 Po EM, , téng sé ly véi moi mic trir mite thit / 14 chinh nue 6. on é khdo sat sw bién thién néng 46 cba trang théi chiing ta hay can bing van t6c cla cfic qué trinh tich lay va ngh8o héa: dN. 7 Mw DM (1-3) tot ke D6 chinh 1A phuong trinh dong hoc ding dé xéc dinh phan bé néng do cia he. Van t6c cia qué trinh nghéo héa tit mite # di cdc mite k sé t} 16 véi néng d6 ola trang théi JAN, : Mave. Ns . (4) trong a6 : 7 4 1a hé s6 ty Ié va dac trung cho m6i trudng vat chat. He 86 74.06 thit nguyén [sec] vé gid tri né a xdc suat dich cia chuyén i k. Thay (1-4) vao (1-3) ta c6 phuong tinh dong hoc & trang thai i: aN, al Na He DN Ye (1-5) i ka Néu nhiing qué trinh tich Iiiy cla mic i két thiic, tie chi cé dich chuyén di tiv mic i ma khong cé dich chuyén vé mite / thi néng d6 cha mic / s@ b&t du giam xnéng. Qué trinh d6 duge mé t& bang phuong trinh: dN; SearEN te a-6) it kai Nhu vay néng 49 cha mic i sé gidm di theo ham mi déi véi thei gian. N(Q=Ny on ve G-7) La Vi N,, 1 néng 46 hat mifc i ban dau. Téc do gidm néng d6 cha mitc j sé phu thudc vio téng x4c sudt nghéo héa cila mic i va ky higu bing: YD Y« ‘Thai gian tén tai cha hat & mot trang thai i nao dé goi 14 thi gian s6ng cia trang thai va ky higu 1a q: d6 1a thai gian m& sau thdi gian 46, néng do cia trang thai sé gidm di e lan. Nhu vay, tir (1-7) ta o6 thé xc dinh thai gian s6ng cita trang théi: qet= (8) % Vie ro Théi gian sdng x, cha hat thudng vio khoang tir 107° sec téi vai gidy. Nhiing trang thdi cé thdi gian s6ng ldn goi la trang thai siéu bén. Nhu vay, trong gidn dé nang Iuong cla mot he luong wt, ngoai gid tri nang Iwgng, 4 mdi mite nang lugng E,cdn cé thé ghi thém ndng do hat N; va théi gian s6ng 4 clla mdi mie ning hrong 46. 1.2, DICH CHUYEN QUANG HOC Dich chuyén quang hge 18 dich chuyén o6 kém theo hap thy hoge bite xa dien tit. Ngay khi khong 6 tée dong nao & ben ngoai vao he thi 9 hat cing chi t6n tai 6 trang théi kich thich trong mot thdi gian rat ngan nao dé va & mot thdi dim tay § nio dé hat sé dich chuyén xuéng trang théi ing voi mac nang long thap hon, khi dé hat s€ biic xa ra mot hrong tir nang lugng dién tix (photon). Qué trinh 46 goi IA bite xa uf phat, vi cudng 6 bite xa khong phy thudc vio téc dong bén ngoai. Ding nhiing ky higu tong 1.1 ta cé thé mé ta bic xa ty phat bing m6 hinh: A** > A¥ + (ha) (1-9) Van t6e cilia qué trink bie xa ty phat IA sé dich chuyén bite xa ty ph4t trong mot don vi thdi giar va trong mét don vi thé tich. N6 phu thudc vao néng d6 ban dau cita trang thai kich thich N, va: Mi = Ag-N, trong dé : Ay, Ia hé s6 ty 1€, nhung lai cé ¥ nghia vat ly. Né chinh I xéc sudt dich chuyén ty phat va c6 tht nguyén [sec]. Gid tri cha Ay Bh dic tnmg riéng ctia dich chuyén va khong phy thudc vio bat ky diéu kign bén ngoai ndo. Nhd van t6c cla qué trinh ty phat ta 6 thé x4c dinh céng suat bc xa tw phat trong mot don vi thé tich cia mdi trirtmg: PY =MP.ho, =Ay.N, ho, (1-10) Qué trinh quang hoc thi hai trong m6i trudng 1a qué trinh hap tha nang lugng. Hat tong téc véi photon cé thé sé hap thy photon va dich chuyén sang trang thai tng véi mite nang lugng cao hon. Qué trink hap thu dé duoc mé ta nh sau: A* + (ho) > A** Nang lugng cita photon khi dé phai bing higu hai mite ning hrong clia dich chuyén. Qué trinh hap thu nang long nay khée véi qué trinh bife xa ty phét khong chi vé nang luong ma chinh & ché né phy thudc vao tic dong bén ngoai. Néu mat dé photon cing [én thi sé hoat dong hap thu trong méi tung sé x4y ra manh hon, do dé van t6c cha qué 10 trinh sé duge x4c dinh khong chi bang néng dé cla mtic thap N, ma con phy thuge vao mat do phd khdi G, ciia bie xa 8 tin s6 dich chuyén, téc Ii phan nang lugng chia trong mot don vi thé tich cha chim bite xa trong m6t don vi quang phé : My = Bu Ga. Ny V6i B,, 13 he sé tY 1é 06 thit nguyén la [em*Joule".sec?} va dic trung riéng cho dich chuyén d6, con G, c6 thi? nguyén 1a Joule/om*.Hz = Joule.sec.cm™*. Xéc suat hap thu sé duge xc dinh béi tich s6 ByC,. Nhu vay, 16 rang xdc sudt hap thu sé phu thudc vio mat 4 phé Khéi ctia bite xa & tdn s6 dich chuyén Céng sudt hdp thy cla mét don vi thé tich cla moi trudng sé [a Py = Mylo = By.cuNp hey, a-it) Chung ta hay xét mot hiéu tug long tit cé tinh chat quyét dinh dén viée ra ddi cha Laser va Maser : Dé 1a higu ting bite xa kich thich. Ding hai qué trinh hap thy va biic xa ty phat trén khong thé giai thich duge nhimg dinh luat tuong téc cla bic xa voi mi trudng, Nam 1917 Einstein da ding chting dé thit ching minh lai dinh luat ndi tiéng cha Planck vé phan b6 nang lugng trong dai phé bite xq cha vat den ly tuéng. Nhung két qua nhan duge khéng phd hop voi dinh luat Planck, 13 dinh juat rat phd hop voi thyc nghi¢m. Do dé, Einstein di dua ra gid thuyéi cho ring: Ngoai hai qué trinh hap thu va bic xa ty phat ké tren cn c6 mét qué trinh nifa i qué trinh bic xa cdm tng hay bite xa kich thich, cuéi clng gid thuyét nay di duoc thyc nghiém ching minh vi rat pho hop véi thuc nghiém. Gia thuyét dé uhut sau: khi tuong t4c cla hat kich thich véi photon thi cé thé con cé dich chuyén ciia hat xuéng trang théi tng v6i mite nang Iueng thap hom, tic 1a hat khong chi hap thu ning kigng dé dich chuyén Ién mic nang Ivgng cao hon nhu quan oa nigm trudc Binstein. Két qua lA ta s€ c6 thém mot photon thif hai nia ngoai photon so c&p. Qué trinh d6 dugc mo ta nhu sau: A + (ho), 3 A* (ho), + (ho), (1-12) Nang lugng cia photon thi cap nay (Am), ding bang higu nang luong cila trang thai déu va trang théi cudi cla dich chuyén va su tén tai vé phuong dien nang hong cia photon so ciip (Ae), 1a khong céin thiét. 6 day né chi c6 téc dung nhu dé cuBng biic, dé kich thich, 4é cam dng qué trinh giéng nhu chat xuc tac trong cde phn img héa hoc. Cling chinh do dé ma ngudi ta goi qué trinh dé 14 qué trinh biic xa ci ting hay bite xa kich thich. é dink Iuong qué trinh nay ching ta cling ding khéi niém van t6e ciia qué trinh. Van t6c qué trink bic xq cam iig phy thuge khéng chi vio néng dé cla trang thai tren ma cdn phy thudc vac mat 46 phd khdi Gq cha bite xa kich thich 6 tan sé dich chuyén, Dé 1a nang Ivong chia trong mét don vi thé tich va trong mot don vj quang phé cua dich chuyén tit i» k. Mat do photon kich thich cang Ién thi sé photon btic xara cing nhiéu va: My =ByCaN, Trong dé : By 1a hé sé ty 1¢ ging nhu By trong qué trink bap thy. Biét duro van t6c ciia qué trinh bite xa kich thich ta cé thé tinh duce cong suit bite xa kich thich do mot don vi thé tich cia moi trudng phat ra: PY = B.C,N flo, (1-13) Dac didm ciia qué trinh btte xa kich thich 18 photon phat ra do qué trinh ny hodn toan gidng photon so cp ca vé tin 86, pha, xung luong va vé phan cuc v.v... ‘Trong nhimg nguén bite xa truyén théng thong thuimg thi bite xa Kich thich khong déng vai tr quan trong, vi cudng do btic xa ofa né 12 rat nhé so véi bic xa ty phat va qué trinh hap thy. Dé 1a do moi trugng, cia nhéing bic xa thong thudng 18 moi qudng binh thudng, tite 1a phan bé hat tan theo phan bé Boltzmann, cing chinh vi vay ma trong suét théi gian dai ngudi ta khéng quan sét duge bite xa kich thich bang thuc nghi@m. M6i trudng Laser 1A méi truémg nghich dio néng dO, phan bé hat khong tuan theo phan bé Boltzmann, (duéi day ta sé xét k¥ van dé nay) va bite xa kich thich lai déng vai tro chi yéu,-né quyét dinh co ché Iam viée cta Laser va Maser, ttc 14 né cé tée dung nhan s6 photon tht cap len. Mat khéc cing chinh do khong cé sy kh4c nhau gitta photon so cap va thit cfip nén bite xa Laser c6 tinh don sfc, két hop va dinh hudng cao. Nhimng hé so Ay, By , By sé xdc dinh cutmg do cita nhiing qué trinh quang hoc. Ngudi ta goi nhiing hé sé dé 1a hé sé Einstein. Dua vao dink lwat nhiet dong hoc cé thé thiét lap méi quan hé gitta nhiing hé s6 dé. Dé don gian ta xét hé c6 2 mic nang lwong 14 E, va E, voi E, > E,. Su bién déi cia néng dé & mic E, theo thdi gian cd thé viét: AN, = - N, Aydt - CN,Bydt + NCB,dt (1-14) Néu hé é trang thai can bing thi dN, = 0 va tir (1-14) viét duoc: =N, Aa - CN Bs + NCBu = 0 N; (Ax + CB) = NCBis va Nie SB (1-15) Ny Ag +CBy Nhung theo lugt phan b6 Boltzmann: N._ gi E,-E Si = exp] Fe 1-16 N, gL oe O18) trong dé : g; va gy [a trong luong théng ké cla mite E, va mite E,, 13 % Tit (1-15) va (1-16) nit ra: — SB =Siexp Br Ax tBy kT Va cui cing ta cé: (1-17) v —B, ep Tirabiing dién kien giéi han cita & ta s€ thm duge ta By va By. Khi mhiet do T-> = thi mat do C—> & va: (1-18) Dé 1a méi quan he thi nhat cia cfc he sO Einstein, Néu hé khong suy high thi a= g; va do d6 By, = By tic 1A xée suat kich thich nguyen tir ti mite duéi lén mite trén GB, bang x4c sudt kich thich tir mic trén xudng mic duéi GB,,. Thay (1-18) vao (1-17) ta ed: Au by sel] Nhu vay bang mé hinh lung tir cia minh, sau Khi dua vao hiéu ting bite xa kich thich, Binstein di tim lai duge dinh Inat Planck quen thudc. Theo dinh Iuat Planck thi: b= (1-19) cy = Sahv? 1 _ 3 c (1-20) 14 Tit (1-19) va (1-20) ta c6 thé nit ra duge méi_ quan hé thtt bai cia cdc hé s6 Einstein. D6 12: 3 3 = Aue hay B,= Ane 8nhv'g, 8zhv (1-21) i Nhu vay khi bigt duge hé s6 Ay ta c6 thé tinh duge nhiing hé s6 Einstein con lai By va By. ‘1.3. DO RONG VA DUONG BAO CUA VACH PHO Cée mie nang lugng cia hat ngay khi khong c6 t4c dong bén ngoai nao vao hé thi cdc mtic cfing cd do réng nhat dinh. D6 rong cla mite nang Iuong E, c6 thé x4c dinh bang nguyén ly bat dinh Heisenberg va sé phy thudc vao thdi gian sng clia hat & trang thai d6, tite 1a; AE,.1, 2 he ‘Thdi gian sdng cila trang thai duge xéc dinh bing tng xéc sudt cita nhing dich chuyén ty phat xudng trang thdi thap &, tlic xdc suit nghto héa cha mite i: ab, - 2-20 ty (1-22) qu isk Nhu vay, d6 réng cia mute nang lugng sé cang Ién néu tuéi tho cla trang thai cang nhd, Nhiing miic siéu bén c6 1, ~2+3 sec nén sé c6 do _ Tong oho. Trang thdi co ban cha nguyén ti c6 tudi tho rat lon, nén do rong cila mitc sé rat ahd, con nhimg mic kich thich théng thutng cé t= 10% + 10° sec, nén dO réng AE sé khé lén. Nhu vay, chinh do cé st nhdc héa mic nang lugng, ma ngay déi véi nhiing nguyen tir khong bi kich thich, nhimg vach phé bite xa va hap thy cita chting cling c6 46 rong nhat dinh. Trén hinh 1.1 ta thay do khong x4c dinh vé tin s6 gitta 2 mito nang lugng bi nhde héa duge xdc dinh béi d6 rong cia céc muéc nang hong va: 15 ow? doy=7(AE, +4E,) (1-23) DO rong vach phé cha nguyén ti riéng 1 va kh6ng bi kich thich goi [A d6 rong ty nhién cita vach phd. AE, AE, +AB, es nr ae : 4 AE,’ Hinh 1.1. Su bét dinh tdn 38° bite xa Dua vao dé thi nding lugng cba hé, ta 06 thé x4c dinh mot c4ch dinb tinh cudmg do va do rong clia vach phé. Vi du wén hinh 1.2, gidn d6 c6 3 trang thai cha nguyén tis. Mite ting v6i trang théi co bin nen c6'do rong AE, = 0, Gia sit xdc sudt dich chuyén 2 —1 rt lim (72,>>), khi dé tudi tho cla mtfc 214 1, = a nhé, do dé AE, sé rt rong. Con mic Yo. 3 lai cé AB, rat nhé. Khi d6 phé ctia so dé 3 mite dé sé gém c6 3 vach v6i tin sS @ 33, @ 21 Va @ ». Vach 2-1 cé cudng dé 1én nhat vi x4c suat dich chuyén 2-1 16n. Vach 2-1 ciing khd rong vi dé nghéo héa cia Jo) — T Mic 2 Mari Hinh 1.2. Phé bite xa. 16 e ae mite 2 Ién. Cutng d6 cita 2 vach 3-2 va 3-1 ciing nhd vi xdc sudt dich chuyén cia chiing nhé, nhung dQ rong vach bic xa cita ching lai khdc rhau. DO nghéo héa téng hgp cia nhing mic 2 vA mic 3 1én hon nbiéu so véi mtfc 3 vA mite 1. Dutmg bao cia vach phé ty nhién cd thé xc dinh bang phuong phdp ca hoc lugng tit, nhumg két qué cling tring voi két qua khi khao st mét dao hoa tir cé dién nhung tinh todn don gidn hon rt nhiéu. C6 thé ding mot lung cue diéu hda bién do suy gidm theo ham ma dé thay thé cho dich chuyén Iugng tit, tite I: f= \ .cos(agt) kKhi OS1S 0 (1-24) 9 khi - Poxt Py > Pat Pro (1-61) Ché 49 tr kich cia may phat lung tir sé tén tai néu : Poaa > Pay (1-62) Digu kién kfch thich cba may phat luong tit sé duge tha man néu hé sé khuéch dai cha méi trudng k(w) lén hon gid tri nguéng nao dé. Ta c6 mé hinh khdo sét nhu hinh 1.9. ae +—__-___— ae AY => Fiat Laser ny <1 Hinh 1.9. Buéng cong hudng. Dé don gian ta coi : guong vao G, c6 hé s6 phan xa 1, = 1 va guong 1a G, c6 hé s6 phan xa r,<1. Qué trink hin thanh ty kich trong Laser duge thue hién khi tia bic xa phan xa di lai qua hoat chat khoang 200+300 14n, tit nhién sau méi chu ky phan xa qua hoat chat, cong suat bite xa phai tng lén. Dua vio khdi niém dé ta thiét lap diéu kién iu kich cia méy phat Laser. Khi 4nb séng dap vio guong G, thi mot phan cong sudt sé truyén qua t%, mot phdn sé phan xa tré lai trong budng cong hudng 1% va mot phin mét mat tieu hao di q%. Nhu vay digu kign bao todn nang ligng 18 : , r+t+q=l Vi guong 06 phan xa én, ta c6 thé coi q= 0, do dé : 34 28 id 2 oR r+tsl (1-63) Gia str tia sang cé cong suat P,=P, bat déu truyén tong BCH tir diém A wi diém B tie qua chiéu dai L cita méi truing anh sing di duoc khuéch dai lén : Po.e*", Khi tir B phan xa 6 lai, mat d0 cong sudt chim tia sé la 1,,Py.e". Khi 6 lat t6i A, tie t6i guong G,, thi mat 46 cong suat sé [a 7,.P,.e"*, Sau khi phan xa tir guong 2 td lai toi A va phan xa tiép, tiic sau m6t chu ky, thi mat do cong sudt cha chim tia IA: P a= KtpPoe™, Nhung vir, = 1 nén P',=1,Pye™. Dign kién ty kich duve viet : PL/P.>! tiie [= et] (1-64) vi r<1 nén ta goi y = -In(r,va ry = e? khi dé (1-64) sé think eK" SL, Muda vay 2KL-7 >0 va 2KL>y va thay K bing biéu thiic cita né ta sé cb: hay = (BN, - BuN).—— > bh K,, = (By aN). co BY By, 1c N, -=#N,)2—t& 1-65) [os By ") imte| 1-65) Nhu vay, diéu kien ty kich cha mAy phat Laser phy thuge vio hg s6 phan xa cia guong, chiéu dai thanh hoat chat va tham sé dich chuyén cha mdi truéng. D6 13 mot vn dé rit quan trong trong ly thuyét citing nu trong thyc hanh. Tuy nhién, muén Laser phat thi cong suat bom phai di lén dé dam bao duge diéu kien nghich dio nguéng dé. 1.6. NHUNG PHUONG PHAP TAO NGHICH DAO NONG BO HOAT CHAT 1.6.1, PHUONG PHAP BOM NANG LUONG Phuong phap tao nghich dio ndng do nhd biic xa dién tir truing ngoai. Phuong phép nity duoc ding cho nhiing hé thudc so a6 3 hoae 4 35 mie nang lugng. Doi voi he so dé 2 mic thi khong thé ding duoc phuong phap nay, vi hé 2 mutic sé 06 hign tuong bio hoa dich chuyén. Ching ta hay khao sét m6t he c6 2 mc nang luong voi Ey 2 va tir 2 -> 1. Cong sudt cla nhimg dich chuyén dé trong mot don vi thé tich sé bing: Cong sudt hap thy: Pip = pB,N,A O21 Cong svat kich thich : Px} = pByNzh On ViN, >N, nén PR > Pt ; Do dé mic E, dan dan duge tich lly vi van t6c dich chuyén I> 2 18 My = pBrN; 16m hon van 16e dich chuyén xudng 1a Mzy=pByN;- Nhung higu N,- Nz sé ngay cfng giam ahd va téi khi N,’ - N,’ =0 tic N,’ = N,", van We dich chuyén Jen va dich chuyén xu6ng sé bing nhau wie: Mp=Ma Khi dé hé sé trd nén trong sudt déi véi tin 36 «12 vi te 46 hap thu va bite xa bing nhau. Trang théi dé goi 1a trang thdi bio bda cla nhiing dich chuyén. D6i v6i he 3 mike nang wgng voi E, < E,<.E, va néu he chiu tac E,-E, dong cia bite x9 dign tit e6 tan sO = thi hé sé hap thy voi dich chuyén 193. Khi d6 miic E, sé duge tich lily va tich fiiy cho téi khi chua xuat hign bio hda, ttc 1A bhi N, chua bang N;. 36 838 oes R BE E E, E2 Fy E Hinh 1.10. So dé dich chuyén ba mite. So sénh nhiing hin 1.10a, 1.10b ta thay khi E,- E,(E,~E,) thi nguge lai, nghich dao néng 49 Iai duge thyc hién 8 2 mite E, va E, va N,>N,’. Do dé, & truéng hop tht nhat bite xa ciim tmg chi cé thé xy ra 6 dich chuyén 3-42 véi , cdn truéng hep thi hai thi dich chuyén bite xa Iai duge thue hien & tin 96 o,,==27E 4. ta goi nhiing dich chuyén dé [a nhiing dich chuyén céng tAc. Nhu vay trong cdc so dé 3 mie dé tao nghich dio néng 46, ning lugng bam phai cé tn s6 img véi dg rong cita nhimg mic 1 va 3 (hai mic bién). Nghich dao néng dO mic gitta 1a E, véi mot trong hai mite kia (E, hoac E,) thy thugc vio quan he gitta cdc dai ning mong E,-E, v6i E,-E,, Ching ta cé thé xay dung méi quan hé gitia tin sé bom va tan so biic xa. Muén vay hay bigu dién néng do & mitc E,, E, 1 N,, Ny & trang théi can bing nhiét dong, qua néng dé ciia mie E, AN. 37 bb, N,=N,.e ** (1-66) WEF Ns=N.e # (1-67) Thong thudng E,-F, << kT va E;-E,<N’. Do dé : E,-E : N= Nil) > N, Tw a6 suy ra: EE, eT (1-72) 38 Hay (0,:>20;, tie [2 tin s6 bom phai lén hon gdp doi tin s6 dite xa cita may phat Laser. Két luan trén chi diing cho trudng hop khi chua ké anh huéng cia nhing qué trin tich thodt manh. Néu qué trinh tich thodt manh xdy ra (hinh 1.11) gitta c4c mite E, va E, thi thai gian sing ciia hat & mic E, Ta t, sé rt nhé va thdi gian séng cia mite E, 14 1, lai rdt lén, mute E, sé duge tich ly manh va dich chuyén cOng tac Iai [a 2->1. Cong tuong ty, nghich dao néng 46 cé thé cé dich chuyén 32 néu gitta nhiing mite E; va E, xy ra tich thodt manh. (E+ Ni NEN; Ny Ny > ER FR B E inh 1.11, Hién tugng tich thodt manh. Hé so dé 4 mite cé rit nhiéu um diém so v6i hé so dé 3 mic. N6 cho phép tao nghich dao néng dé Ién hon, lam gidm tan sé bom xudng khong cdn 1én hon 2 lan tin s6 bite xa nb & hé so dé 3 mite ma chi cdin 1én hon tdn sO bite xa va dic biét trong mét sé trudng hop thi tan 56 bom lai nhd hon tin s6 biic xa va nhur vay chiing ta c6 thé ting higu suat lugng ti cla may phat Laser va may khuéch dai long wr. Trén hinh 1.12 biéu dién mot s6 trudng hop tao nghich dio néng do cho hé céc so dé 4 mic, trong dé dé don gidn, ta chi ding 6 thi mot tut nguyén nang lugng E ma khong ding ham phan bé N=f(E). Trong hinh 1.12a, bom duge thyc hién & hai tdn s6 @y4 VA Gp, nén mic B, sé duge tich liy, ta néi nghich dio néng 40 duge thyc hign bing cdch lam giau mite wén. Trén hinh 1.12b, bom duge thyc hién & cd 2 dich 39 chuyén 1-93 va 3>4 mot céch déng thdi,-goi La bom kép. Mile Laser dudi E, sé bj nghéo héa rat manh va dich chuyén cong téc sé 1a 2-91 ‘Trén hinh 1.12c thi AE,, =AE,,, do dé véi tin s6 bom @y=on, sé dong thdi lam gidu mic trén va lam nghéo mic dudi va r6 rang chi edn théa min diéu kién 0, >Oy, chit khong cfin tha man diéu Kign Orgy > 2em, nhut 6 hé so dé 3 mic ndng lugng. Hinh 1.12d cho thay o6 thé déng thdi c6 2 dich chuyén cong tc 45 Va @n, . Nang lugng bom cé tn s6 @y4s8 déng thdi lim nghto mic dui E, ota dich chuyén cong Wc 2-1 va lam gidu mic trén IA E, cia dich chuyén cong téc 493. Truong hep cudi cing (xem hinh 1.12e) cho thay tan s6 bite xa lai Kin hon tén s6 bom, trong 46 tin s6 bom 4, =02, sé Jam giau mic wren mic 4 cila dich chuyén 4~»2, Nghich dio néng do sé duoc thuc hien do xdc suat dich chuyén tich thoat 2-1 rat lon. E E E 4 4| 4 4 = 3. at 34=O12 ou 3 | |oo=@n a4, 2 2 2 2 Ib 1 ~ IB 1h 4 a) b) °) d) Hinh 1.12. So dé chuyén dich cia hé 4 mic. 1.6.2. PHUONG PHAP TAO NGHICH DAO NONG DO TRONG LASER KHi Trong Laser khi, dé tao diéu kigm nghich déo néng d6, ngudi ta ding higu img va cham gitta nhimg nguyen tit hode phan ti khé véi nhing dign ti w do chuyén dong nhanh duéi tic dung cia dién trusng ngoii. Do va cham véi nhiing dién tit nbanh, nhing nguyén tit hodc 40 ee phan tit khi trong binh véi 4p sus thaip (107+ ImmHg) sé bi ion béa hoac kich thich héa. Ngudi ta quan tam nhiéu téi truémg hop kich thich héa, khi d6 nhiing dién tit cla nguyen tir hoa phan x nhan duge nang juong do va cham sé dich chuyén én mute nang lugng cao hon, tite la hing mic kich thich. Nhimg dich chuyén tyr phat tir nhimg mite kich thich d6 xu6ng muic co ban sé bite xa nang lugng Jam sang chat khi phong dign nhu ching ta di thay trong cde dbn én 4p c6 khi, dén Thyatron, dén chit v.v.. Trong cfc Laser khi chink nhiing uguyen tir hodc phan tir kich thich héa nay s€ tao nén nghich dio néng do va cho rfc xa clam ting. Ngudi ta cd thé thuc hién phéng dién hode bing nang lugng cao tin hodc bang dign ap mot chiéu. Negoai nhing phuong phép tao nghich dio trén cdn ed phuong phap bom bing dong dign trong Laser bén din. Ching ta sé khio sat ching trong nhiing chuong sau. 4l CHUONG 2 BUGNG CONG HUGNG QUANG HOG 2.1. CHUC NANG, CAU TAO CUA BUONG CONG HUGNG (BCH) QUANG HOC BCH 14 mét trong nhiing bo phan quan trong nhat cia bat ky may phat Laser nao, Dé 1a mét hé gém hai mat phan xa dat déi dien nhau, gia hai mat nay 1A hoat chat. Do buéng cong hung nay chi duge gidi han béi hai mat phan xa & hai dau, con c4c mat khdc déu dé ho nen ngudi ta goi né 14 buéng cong huéng hé. Viée sit dung cdc BCH kin nhw van thudng ding trong k¥ thuat siéu cao tin & day 18 hon ton khong thé chap nhan duoc vi ahing ly do sau: Trudc hét 12 ta khong thé ché tao duge céc BCH cé kich thudée c& bang bude séng 6 dai quang hoc, diéu ay chi cé thé lam duge & dai séng centimet. Thit hai la, di. c6 tao ra duge BCH nhu vay thi né cing khong c6 ¥ nghia vé mat nang Iuong, kich thuéc qué nhé cia hé khong du kha nang dé tao ra c6ng suat bite xa edn thiet. Nhu vay, viée sit dung BCH hé trong kf thuat Laser 1A mot digu bat bude. Théng thuéng trong BCH quang hoc, mot guong chi lam nhiem vu phan xa dnh séng (goi la guong diéc), cdn guong kia vita phan xa mot phan 4nh sdng dap vo nd, vita cho mot phan Anh sang trayén qua (goi JA guong ban trong suét). Tuy nbién trong mot s6 tng hop ngudi ta lai ding ca hai guong ban trong suét, vi du trong Laser bén din, ma ching ta sé nghién citu trong chuong sau. BCH quang hoc c6 hai chtfc nang sau day : 42 os 3 7 2.1.1. THUC HIEN HOI TIEP DUONG Nhv ching ta di biét, mdi truéng hoat tinh dat trong BCH, tuy cé kha nang khuéch dai tin higu di qua né theo lua him mi Buerger, nhung d6 khuéch dai nay khong \én vi chiéu dai cia hoat chat c6 han. Dé c6 duge khuéch dai Ién phai ting kich thuéc cia hoat chat Yen rat nhiéu lin. Chang han, néu ding hoat chat Ja khi CO, cé hé sé khuéch dai tong d6i 1én trong s6 céc loai hoat chat thong dung, thi dé cé duge cong suat ra 1 Wat, cd phai sit dung mot éng chita khi dai 10" mét, digu nay khong thé thuc hién duge. Vi vay, vain dé tang chiéu dai cia hoat chat phai duge quyét bang cdch khdc. Chinh nh BCH quang hoc ma vige tang chiéu dai cia hoat chat dugc giai quyét mét céch don gin. Trong BCH, tia sing duce phan xq rat nhiéu [dn va day chinh 1a bién phap Jam ting quang dutng di cha tia. Cu thé qua trinh nay xay ra nhu sau: Gia sit, dich chuyén ty phat chia nguyen tir nao dé trong BCH xuat hign mot s6ng dnh sng. Séng sé dugc khuéch dai len do cdc dich chuyén cudng bic khi n6 di qua lép hoat chat. Khi t6i mat phan xa, mét phén séng 4nh séng c6 thé bj mat do hign wong hap thy hoae truyén qua, nhung phan chi: yéu duge phan xa tra Tai va duge tiép tye Khuéch dai lén tren dung di t6i mat phan xa kia. Tai day cling sé xay ya qua trinh tuong tu va ett nhu vay, sav rat nhiéu Ian phan xa ta sé thu duge dong bie xa cé cutmg 46 16n. Khnéch dai & day khong thé nao Ién vo cing duce. N6 bi gidi han bai cong sudt cita nguén bom. Vi vay, cudng dQ bite xa ra chi tang déo khi thiet lap dugc diéu kién can bang nang Iuong nhu da trinh bay trong mue 1.5. Hinh 2.1. Sic hinh thanh hdi tidp duong trong budng cong hudng. 43 2.1.2. TAO RA BUC XA DINH HUONG, BON SAC, KET HOP Do BCH i ba nén hing séng truyén doc theo truc cla BCH sé di qua hoat chat nhigu lan va duoc khuéch dai len. Nhiing song anh sang nay xd0 dinh cOng swat ra cila Laser. Con nhimg séng 4nh sing nao lan imyén dudi nhimg géc léch (tong doi lon so voi (rye cita BCH thi sau mot VAi din phan xa sé thodt ra ngoai. Vi vay, bite xq hinh thinh & ctta ra clta BCH sé c6 tinh dinh hung rat cao. Trong qué trinh phan xa nhiéu lin gitta hai guong, pha cia séng anh sang luon bao todn va quan hé pha giita céc s6ng dé cting khong déi, do d6 biic xq ra 1a bic xa ket hap. Cuéi cing, nhd cd BCH, 6 thé thyc hién duee cde phutong phap chon loc dao dong khde nhav dé thu duge bite xq trong mot dai phd rat hep, gdn nhu don sic.Nhw vay c6 thé néi ring, BCH quang hoc dong vai trd quyét dinh trong vige hinh thanh cdc tinh chat ca ban cia bic xa Laser. BCH quang hoc c6 nhiéu dang khdc nhau : Logi don gidn nhat va thong dung nhat 18 hé gém hai guong phing dat song song nhau (hinh 22a) trong quang hoc ngudi ta goi he cong hudng nay fA giao thoa ké Fabri-Perot. BCH gém hai guong phing doi héi rat khat khe vé do song song cia cde guong (t6i vai gidy géc) va vi thé rat kh6 chinh, nhumg né Iai cho bite xq 6 do dinh huéng cao. Loai nay thutmg duoc sit dung trong cde Laser rén vi Laser ban dan. pong) Ip tot { 4) Hinh 2.2 . Cac loai buéng cong hudng. Trong céc Laser rn, truéc day ngudi ta thudng ding agay hai dau cia thanh hoat chit dé lam guong bing céch mai ching that nhdn va 44 "aR song song véi nhau, sau d6 phil len mot 16p phn xq (hinh 2.2¢). Nhu vay, 6 thé tao ra duge mot hé guong lién, rat tign loi. Tuy nhién, loai guong nay dé bi dét néng true tigp béi bite xa Laser va khé 1am tanh. Ngay nay ngudi ta it ding cdc guong lién, dac bigt IA trong Laser cong sudt Ién. Nguce Jai, 461 voi cdc Laser ban dn, thi vige sit dung cAc evong lién lai r&t thong dung. Trong Laser khi, ce guong phan xa thudng ding 1 cde guong parabol ho3e cc guong cdu (hinh 2.26). Dac biét thong dung 1A loai BCH gém hai guong: cfiu cé ban kinh cong bang nhau duge phan b6 tren khoang ding bing ban kinh cong d6, do vay tieu diém cia ching tring nhau, BCH loai nay duge goi la BCH d6ng tiéu. Uu diém co ban cla BCH déng tiéu 1a dé chinh va cc tén hao do nhién xa & trong BCH cé thé coi nh khong ding ké. D6i véi cAc Laser khi vA mot s6 Laser ran cing ding rat thong dung loai BCH duge cfu tao bdi mot guong phing va mot guong cdu (hinh 2.2c). Trong mt sé Laser ran lam vige & ché do digu ché he s6 phdm chat ngudi ta thay mot (hoge cA hai) guong phan xq bing lang kinh quay véi van t6c Ién (hinh 2.24). Khi 46 cé thé thu duge nhtmg xung Laser c6 do rong xung rat nhé va cé cong suat rét én . pt, { | | ee — Hinh 2.3. Budng cong hudng vong. Trong tit ci cdc loai BCH ma ta vila xét & tren, duéng di cia tia sdng 1a mot dutmg zic zic bé. Trong ky thuat Laser ngudi ta cdn goi cée BCH nay 1A cdc BCH thdng dé phan biét chting véi céc BCH vong, trong 46 cdc guong phan xa duge x€p dat sao cho dudng di cia tia séng 1A dutmg kin (hinh 2.3). BCH vong thudng duge sir dung trong c&c con quay Laser. 45 Ngoai cdc dang BCH cg ban ké trén, hién nay trong ky thuat Laser ngudi ta cén sit dung mot sd dang dac biét khdc nita : Ching han dé tang cong suat ra cua Laser cé thé su dung mdt loat cdc BCH thang dat néi tiép nhau, cé thé sit dung hé théng céc guong Idi chim tia bifc xa, ding phan xa Bragg vv... 2,2, GUGNG LASER Trong muc nay chiing ta sé xét mOt cdch chi tiét hon dac diém cdu tao vA nhiing yéu cfu ky thuat déi véi céc guong cla BCH quang hoc. ‘Yeu cAu co ban cilia cc guong Laser 1A phAi dam bao sao cho tén hao trong vat liéu ding lam bé mat phan xa 1A nhé nhdt. Trong giai doan dau phat trién cla k¥ thuat Laser ngudi ta thudng sit dung cdc guong c6 dé 1a thay tinh hay thach anh va Iép phan xa 1a bac, nhém hoc vang. Hé s6 phan xa cia ede guong nay & ving 4nh sdng khd vi thudng khong vuot qué 90+95% va phan nang Iuong bj tiéu hao do hap thu trén bé mat cila guong cé thé dat tdi 5+10%. Day lA gid tri tén hao kha 16n, né Tam gidm hé s6 phdm chat cia BCH. Hién nay, trong kf thuat Laser phan Ién cdc guong ma bac, nhém hoac ma vang da dugc thay bing céc guong dién mdi nhiéu Iép. So vdi cde guong cé Iép phi kim loai thi guong dién m6i nhiéu lép cé mot loat uu diém néi bat : tinh chon loc va hé s6 phan xa cao, phan nang luong bj tiéu hao do hfp thy rt nhd, vi vay cée guong dien mdi nhiéu 16p cé thé dam bao duge hé sé phdm chat cia BCH rat cao, chiu duoc mat d6 nang hugng biic xa Ién va tudi tho cla céc guong nay rat cao. Guong dién moi nhiéu 1ép duge cau tao nhu sau (hinh 2.4) : Tren dé bang thity tinh (hodc thach anh) ngudi ta ding phuong phdp béc bay trong chan khong dé phi lén dé lan luot cdc Iép ké tiép nhau cita 2 chat dién méi trong suét dé cé tinh chiét sudt nj, n, va cé chiéu day quang hoc bang mét phan tu bude séng bitc xa tic IA: A ay hem. be (2-1) 46 53 2% at et 3 Trong dé : hy, hy 18 chiéu day hinh hoc cita cdc Iép phi. D6i voi ving phd kha vi va ving héng ngoai géin, cdc chat ign moi thutng dugc ding dé phi 14 ZnS (véi chiét sudt 1én n,=2,36) va Cryolit Na, AIP, (v6i chiét sudt nhé n, =1,34), hodc MgF, (n,=1,38). Tuy nhién ciing cé thé ding cdc cht dign méi khdc. Chang han, néu thay ZnS bing vat ligu khac c6 chiét sudt cao hon, vi du nint PbO, thi véi cing mot s6 lp pha bang nhau o6 thé nhan duge hé s6 phan xa lén hon. Céc guong dign m6i nhiéu lép dugc cau tao sao cho lép ngoai cé chiét suat cao. Bang 2.1. Mot s6 vat ligu ding dé ché tao guong Laser nhiéu lép. ne schoo Ving phé truyén qua . : [um] ZnS 2,36 04 - 15,0 MgF; 1,38 02 - 60 Na,AlF, 134 0.2 = 10.0 SiF, 143 08 - 90 CaP, 143 0.2 - 60 LiF 1,39 0.4 - 6,0 CeO, 2,35 04 - 5,0 ZO 2,10 0,23- 5,0 TaO, 2,53 04 - 40 SiO, 1,46 0,2 - 8,0 Ge 4 13-200 Si 34 0.9 = 80 47 Hinh 2.4. Guong dién méi nhiéu lép. pé thay duge 13 hon co ché phan xa trong guong dién moi nhiéu lép, ta hay xét mot chim Anh sfng dap vao bé mat guong duéi mot gée bat ky nao dé (hinh 2.4). Do hién tuong phan xa trén bé mat gidi han ciia cdc lép dién méi nén xuat hién mot s6 1én cdc tia sing giao thoa. Néu diéu kién (2-1) duge thuc hign thi cdc tia s4ng phan xa déng pha véi nhau, tiie Ia chiing duoc cong lai va khuéch dai én. That vay, gid sit ta xét cdc tia phan xa 1, 2 va 3 tir bé mat ciia cdc lép dign moi. Tia 1 xuat hién do hién tong phan xa tai bé mat phan chia gitia moi trudng ben ngoai (vi du nhu khong khi véi chiét sudt ng=1) va lép dién moi thit nhiit c6 chiét suat n,>np. Tai day bat dau 6 su thay d6i pha ciia tia sdng vGi gid tri bang 1 (vi tia séng di tir moi tru’ng quang hoc c6 chiét sudt nhd vao méi trudng quang hoc cé chiét suat 1én hon thi hién tuong phan xa trén bé mat phan céch gitta hai moi trudng xdy ra vi sue thay 46i pha bang 7). Tia 2 cing c6 pha bang z, vi hién tuong phan xa tren ‘bé mat tiép gidp n, - n) xdy ra khong kém theo su thay déi pha (do n,, do a6, cong suat phan xa téng hop vi hé s6 phan xa sé nhé di. Vi vay vin dé kiém tra va diéu chinh do day cla cdc Iép dign méi trong qué trinh béc bay sao cho dam bao digu kién (2-1) [& vo cing quan trong. R% 100 90 S go | 23 550pas 70 F 60 50 if 40 ONY 10 oO 12 3 4 5 6 7 8 9 10 ZnS) (Mgh) SO 16p Hinh 2.5. Su phu thug ctia hé sé phdn xa R vao 36 lép. Hé sé phan xa va tinh chon loc cia guong Laser phu thudc vao s6 lp dién moi. St phu thuéc nay duoc m6 14 trén hinh 2.5 qua vf du cha guong duge ché tao tit ZnS va MgF, . Cac guong duge cdu tao tir 3 dén 7 1ép 1A nhing guong ban trong suét. Hé s6 truyén qua clia cdc guong nay duge xdc dinh tir céng thtic 100%-R ~ ( ( day phan nang lvong bi hap thu cd 0,1+0,3%, nén thuc t€ 06 thé bo qua). Hé sé phan xa rat cao (R>99%) c6 thé dat duge trong ede guong gém tl 15 lép ta lén. Viée ché tao cdc guong nhiéu lop nhu vay khéng phai don gidn, nd ddi hdi phai dim bao d6 chinh 4-GT0s 49 xéc cao vé chigu day va do déng nhat cia cée Iép phil. Ngoai ra sai sé vé do bing phang cia bé mit dé guong khong dugc vugt qué gid tri cho phép tg 20=R) ‘Trong kf thudt Laser mot diém réit quan trong la phai biét duge gid tr mat 49 cong sual t6i han ma guong c6 thé chiu dung duce. Sau day 1A mot so 86 figu duge xdc dink qua thue nghiém (bing 2-2). Bang 2.2, Mat do cong sudt téi han ca m6t s6 guong Laser. Cfc chat thanh phan SO l6p Cong suat téihan | Bude sing cia Idp phan xa [mW/cm?] Mul ZnS +MgF, 15 450 0,6943 ZnS +MgF, 15 30 0,53 ZnS 1 350 0.6943 CeO, + MgF, 15 400 06943 ZnS + StF, 13 60 0,6943, Déi véi cdc Laser c6 mot guong phan xa hoan ton (Ry=1) va mot guong ban trong suét (Ry<1) thi cén phdi chon gid tri R, cho +61 wu, née 1 dam bao duge cong suat ra clia Laser IA cue dai. Gid tri toi wu ota R,* phu thudc vao timg loai so dé [am vide cu thé cla cde Laser. Vi du, d6i véi laser lam viéc theo so dé 3 miic ta cé : nee BH] es) trong 46 : B 1a hé s6 suy hao do tén xa trén cdc tam khéng déng nbat quang hoc cla moi trudng hoat tinh va qué trinh hp thu khéng cong huéng ; / 1a chiéu dai higu dung cia moi trudng hoat tinh ; ny LA sé nguyén tit hoat tinh trong 1 cm? cia mOi trudng ; k 1a tham sé khéng cé thit nguyén chi sé lan ma cong sudt bom 1én hon mic bom 50 nguGng ; 63, 1a thiét dién hap thy & dich chuyén 21, VGi Laser Rubi thi B=0,03cm™, / = 12cm, ny = 1,6.10" om, 62; = 2,5.10°° em? khi + = 300°K, néu lay k = 2 ta sé cd R, = 0,5. D6i véi laser 1am viéc theo so dé 4 mtic thi: -f Pare ae) R,=e “ee (2-4) trong 46 : @,,t,,=k. Véi laser thay tinh Neodym (cé chita 2% néng 46 Neodym) thi ny = 2.10%cm*, B=0,00Sem"' ; 7 = 12cm ; Gy, =1,6.107! cm’. Véi k = 1,5 thi gid tri t6i uu cia guong ban mi 1a R;=0,6. 2.3. CAC MODE TRONG BUONG CONG HUGNG Mac di cat tao cia BCH quang hoc tuong déi don gidn, nhumg cde qué trinh xay ra trong dé Iai rat phic tap. Trude hét, ta hay xét vige hinh thanh cdc dao déng riéng cia BCH : Tong kf thuat Laser cc dao dong riéng thuding duge goi 1a cdc mode, Trong gan ding bac nhat céc mode cd thé coi nhu két qué giao thoa cia céc séng phdng lan truyén theo cdc hudng nguec chiéu nhau gitfa hai guong phan xa. M6i m6t mode dugc dic trung bang cdu hinh tuong tg cia trudng tren bé mat cdc guong va s6 nita bude séng duoc sap xép gitta hai guong, tc 1a trén truc cla BCH. Ngudi ta ky higu céc mode bing TEM,,,. trong d6 TEM (Transversal Eletromagnetic) dimg dé chi séng dién tie ngang, tie 1A song dién ti ma thanh phan véc to cudng dO dién truéng E va thanh phén véc to cudng dO tir truéng H chi nam trong mat phing yuong géc v6i phuong truyén s6ng, con ma, n va q ta nhiing s6 nguyen duoug ma y nghia vat ly cba chiing sé duge tinh bay sau. Céc mode doe duge hinh thanh béi cde séng phdng lan truyén nguge chiéu nhau. Nhu vay, mdi mode Ia mot séng ding. Trong truimg hop BCH duge tao béi hai guong phng cé kich thuée lén va réng ttic khong chda hoat chat (hinh 2.6) diéu kién tao thanh céc mode doc duge vit nhu sau: 51 Hinh 2.6. Budng cong hiting. Ti day ta cé tan sé riéng cia cdc mode doc: fief eq (2-5) Cong thitc (2-4) chi ding cho tru’ng hop BCH réng. Néu BCH chtia day chat hoat tinh véi chiét suai n thi gid tri tin s6 f, bing : fy=0.g2.Ln Khodng céch vé tin s6 gitfa hai mode doc lién nhau bing : AG, = f,- fy seb n (2-6) Ta hay [am mot vai phép tinh don gidn : Gia sir chiéu ddi cta BCH L=10 em, bude séng bic xa AR0,6um theo céng thie (2d) ta 06 = 2L/A=3.10°. Didu nay c6 nghia 18 sO nita buée song duge xép tren tryc cla BCH [a rat lén. Trong khi 46, déi véi BCH kin ding trong k¥ thuat siéu cao tan thi q chi nhan cdc gid tri hang don vi. Néu L=10 om thi hiéu tn sO gitta hai mode doc lién nhau bang Af = 1,5.10? Hz. Tuy nhién, do khoang cach L déi véi cdc loai Laser rat khdc nhau. Vi du, d6i véi Laser khi L=im, cdn d6i v6i Laser bin din L<0,lom, Vi vay cdc gid triq va Af, ¢6 thé bien thién trong nhimg pham vi tuong d6i rong. Néu cdc séng phang lan truyén tir guong no dén guong kia dudi mot gdc @ kh4 nhé so véi truc cia BCH thi diéu kién tao thanh cdc mode xién 1a : 52 33 o a 3 2 Licos = 4.5 Tu day ta c6 biéu thie x4c dinh tin sé ri€ng cla mode xién = f=0.q/2.L.cos® (2-7) Vi 8 cé thé nhan cdc gid tri khong lien tuc bat ky, nén khi khoang cach L khong ddi, mot tan 36 v, 66 thé ting vdi vO 86 cde dao dong ma chi khéc nhau bai géc 9, te 1A chi khac nhau béi hudng cia vécte song cila cdc séng phing tao nén mode. N6i cdch khdc, & day e6 su suy bién cla mode xién theo hudng cita véc to séng. Ta hay tinh cdc gid tri cha gée 0 tong tg voi cdc mode suy bign nay. GiA stt, cde sng phang dugc lan truyén duéi mot géc @ trong mat phing XZ (bai todn 2 chiéu). N€u dat c6 dinh tan sé ctla mode doe v, (tin sO nay thod man bigu thifc (2-7 khi 0 = 0) ta co thé fim duge mode ngang thit nhit duoc hinh thanh béi c&e séng phang fan truyén duéi géc 0, Iéch so véi truc. D6 Idn ca géc 0, duge xAc dinh tiy diéu kien : £,(8=0) = £,,, (8=8,) Can chi ¥ rang : d6i véi dao dong nay q phai duoc thay déi ting don vi mdt, tiie IA q phi: duge thay bang q-1, q-2, q-3.... Thay biéu thitc (2-7) vao day ta duce : =-1 cos®, = —— q Ti day rit ra: 2. 6, =sin = yl—cos’ 8, = [=F & (2-8) q q Trong két qua cudi cing ny ta da bé qua 1, vi thute té q>>1. Thay q tir biéu thife: Leq. 2 vio (2.8) 1006: 6,04) 53 Tuong ty nhu vay, d6i véi mode xién thit m, géc 6, duge xéc dinh titdiéu kién : £,0=0) = gy,(0=0,,) voi m=2,3,4... va: On=. me véi_ m<>m, n) do dé thong thudng ngudi ta bd qua chi sé q trong ki higu mode va chi cdu viét TEM,,. Mode tngvéi m=n=0 (TEM.,) duoc goi la mode co ban, Trong mode nay bien do trudng dat gid tr] cue dai tai chinh gitta guong vA sau dé gidm dan t6i khong, Céc tn hao do nhiéu xa trong mode co ban I& nhé nhat. 2.4, HE SO PHAM CHAT CUA BUONG CONG HUGNG Dé dénh gid chat lung cia BCH quang hoc theo quan diém nang lugng, ngudi ta sit dung khdi niém he sO phdm chat. Tuong ty nbur déi v6i cic BCH ding trong k¥ thuat sieu cao tin, hé sé phim chat cia BCH quang hoc duge xéc dinh bing céng thife: Q= InvEe (2-12) PB, Voi: E, = nang lugng du tri trong BCH. Py [A nang lung trung binh bi ti¢u hao trong mot giay, hay cdn goi 18 cOng sudt trung binh cia céc tén hao déi véi mgt dang dao dong cho trude, Theo cong thifc (2-12), hé s6 phiim chat clia BCH cang cao khi d6 tén hao trong BCH cing nhé va nguge lai. Cac tén hao trong BCH duge xdc dinh trude hét bi chat Iugng phan xa ca ede guitong. Nu coi ede guong 1d hoan todn giéng nhau va cé ciing hé so phan xa r thi phan nang lung cla BCH bi gidm di trong khoang théi gian dt do hién twong truyén qua va hip thy 06 thé duge xde dinh nbu sau: id sit séng phang mang nang long 5 di tir guong Gi dén guong G2. Tai guong G2 séng nay duge phan xa tré Iai mot phan, con phan tén hao bing -Ea- r). Khoang thai gian can thiét dé séng di hét quang duéng tir guong no dén guong kia bing: 57 va Nhu vay ctf sau méi khodng thdi gian At thi séng di duge mét Min tir guong no d&n guong kia va tiéu hao phan nang luong bang Ea -R). Vi vay tinh trang binh trong m9t don vi théi gian song bi mat mot phan nang lugng 1a: _BU-R)___BU-R)< 2.At 2.La Vi méi mt dao dong trong BCH duge tao bbi hai séng phang lan truyén theo cfc huéng nguge chiéu nhau, nén phan nang lugng ma mot E(Q—R).c Lal Dé tinh cho ca khoang thi gian Af thi ta c6 phuong trinh xdc dinh t6n hao: mode mat di trong mOt don vi thi gian bang: dB =-B(I-R)—at (2-13) La Mat khéc, néu coi e4e mode cita BCH nhu cdc dao dong dign th doc lap thi mdi mot dao dng dién tir nay duge dic trang bing mot tan s6 cong hudng va t6c d@ tan xa nang Jugng (tée 46 tat din dao dong) 6 thé biéu dién qua hé sé phim chat Q nhu sau = E-E,e ° Ep Ja nding long dy tit 6 thoi diém ban div. Lay vi phan biéu thife may ta duge: db = bod (2-14) Q So sdnh (2-13) va (2-14), ta 06: 2nLn 2-15 xU-R) 2-15) 58 Vi du : véi L= 10cm, 4 = 0,6um, R x09 van=1tacdQ= 1210, tite 1A hé s6 phdm chat cia BCH dat duge gid tri rat cao, lon hon rit nhiéu Lin so véi hé s6 phdm chat cia BCH ving sidu cao tan. ‘Tuy nhién, trén thyc té thi ngoai ede tén hao khi phan xa ra, con c6 rét nhigu nguyén nban khdc lam gidm hé s6 phém chat cia BCH quang hoc. C6 thé ké ra mot sé nguyén nhan chinh nhw hién tong nhiéu xa gay bai kich thude hitu han cia cde guong, su khong song song cita cée guong, do nhim cia mat guong ...v.v. Trude hét ta hdy xét anh hung cia nhiéu xa. Gid sir guong c6 kich thude bing D, khi 46 . . a photon di ra kh6i BCH sé bj nhiéu xa va g6e nhigu xa g =~. Xde suit ciia photon di ra khéi buéng cong hudng (khong tham gia vao qué tinh hinh thanh bic xa Laser), tic IA ti sé giita do Iéch theo hudng vung gée véi hung chuyén dong va kich thuéc cia guong c6 do 1én xaip xi bang : ee. Chinh dai luong nay x4c dink cdc tén hao do nhiév xq, Nhu vay khi tinh téi anh hung cia nhiéu xa, hé sé phim chat cha BCH sé durge xde dinh bang biéu thite: 2aLn qe Se AL AQ-R+—y (-R+ 55) (2-16) Neu 4 = lpm, D= Lem, L = 10cm thi Heap, tic 18 cc tén hao nhiéu xa dé lam gidm hé sé phém chat ciia BCH chi 1a mot phan khong ding ké. Sy khéng song song cia céc guong trong BCH lam gidm di rat nhanh hé sé phdm chat Q. Gia sit mot guong nao dé dat léch di mot géc B (hinh 2.8). Trong trudng hop nay cdc photon khi phan xa tai cde guong khong song song sé bi léch di mét géc B, va cit sau méi ln phan xa géc lech nay Jai tang len mét Iwong 1& 2B. S6 lin phan xa trong khoang thi 59 mh gian ¢ bang = . Tir day 06 thé xée dinh duge thdi gian 1, cn thiet dé on cho photon di chuyén hét duge doan dutng D, tic tt di ra khoi BCH: Hinh 2.8, Budng cong huéng véi guong dat léch. wit ot? = BL p an Ln 2Ln? Khi dé hé sé phim chat cia BCH bang: Q=ot,= —on }2LD 2-12) cy p- So sinh biéu thifc (2-17) véi biéu thite (2-15) ta xée dinh duge muic d6 song song c4n cé cha guong: cl-R) ¢ YB Lao | @.n |2LD Dai hod tr ») Hink 3.2. Mite nding lugng Fermi, phan bd'rap trung hat dén trong 4) ban dén loai n ; b) bin ddn loai p. Tuong tr nhu thé, trong bén din p méi nguyén tir tap chat cing déng gop mot 16 tréng trong dai hda tri. Néng do pha tap cha ban din 76 loai n IAN, va loai p 12 N, x4c dinh gi tri mute nang luong Fermi cla ban dan theo biéu thie: n=N, -on(- a. fe x (@-8) Ng By, =Eq + KT In| 5 G-9) c N,=Nyexp{ F222 (3-10) =N, =Nyexp!— . pan, =Nyexp) N, e, “By -Krhn( M+) G-1D) tv Nhu vay theo biéu thtéc (3-9)va (3-11) thi ban din pha tap loai n c6 mie nang Ivgng Fermi tang dao tin tdi gan day cia dai dan khi néng 6 pha tap Nj, tang, nguye Iai me nang !uong Fermi trong bén din oai p lai gim dan t6i dinh dai h6a tri khi néng do pha tap N, tang. Phan bé tap trung dién tir 16 tréng nhu hinh 3-2. 3.2. THEP GIAP P-N Cif tao co ban cita cdc loai nguén quang 1a cde tiép gidp ban din p-n, (6 hai loai tip gidp, tig gidp p-n hinh thanh tie hai chat ban dn va név chting c6 do rong dai cdim nhur nhau thi duge goi 18 tiép gidp don thé, nguge lai duge goi 18 tiép gidp di thé. 3.2.1. TIEP GIAP P-N KHONG DUOC PHAN CUC Phan bé hat din trong tigp gidp don thé khong duge phan cue duoc biéu dién tren hinh 3.3. Lé tréng duge tap trung véi néng dé cao trong ban din togi p, noi ma 16 tréng fa hat din da s6, dign tit ip tung nhiéu tai ban din loai n noi dién tit 1a hat din da sé. Do phan bd néng d6 khong déng déu hai ben ciia tiép giép p-n nén cde hat din da sO dign tit va 16 trdng c6 xu hung khuéch tén theo chigu Gradient néng do phan bé cha ching. Khi dign tir va 16 tong vuot qua tiép gidp ching lai tréthanh hat thiéu s6 va tai hop v6i bat da 77 s6 lam giam néng do hat dan trong ving khuéch tn. Vang khuéch tin cdn duge goi 12 ving ngho bai vi trong ving nay néng dé hat din nhd hon rit nhiéu so v6i néng 46 hat da s6 (dign tit va 18 trong) ban dau. Nhu vay ving nghéo tén tai & ca hai ben clia Gp gidp p-n. ‘Ving nghto mile week ; Ban di Bau dit din dan loai p re es, an din login DED. (a) -Wo i 10 Waa Mat dg | dong Phan b6 dién tich Phan b6 V dién thé Va a Vb L Phan bé E| \ dién tudng | i | i © Hinh 3.3. Tiép gidp p-n khong dugtc phan cue : a) Tiép gidp p-n b) Phan bé hat dan ; c) Phan b6' dign tich ; d) Bién thién didn thé ; b) Phan bé dién trong. 78 Dign tis trong bén dn n céta tigp gidp sau Khi khuéch tin qua tip gidp 4é Iai nguyén tir mang dign tich duong do dé ving nghéo trong ban din n cha tiép gidp p-n lai mang dign tich ducmg. Cing abu thé 15 w6ng sau khi khuéch tan qua tiép gidp, t4i hgp dé Iai trong ban dan p nhing nguyen tr mang dign tich am vi vay ving nghéo trong phan bén din p lai mang dign tich am. Qué trinh khuéch tn va dé lai cdc nguyén tir mang dign tich, sé tao ta mot dién trudng noi, hudng tir n sang p. chinh dién trugng nay lai han ché sir khuéch tin cia céc hat da s6, déng thdi tang cutmg ding troi theo chiéu nguoc vdi dong khuéch tn, Dong tri cita dign tit duge phéng vao bin dan p Ti: Trine = HOE. 5 av, st tong ola dign ti trong d : E=—5™ vi ja 18 dd Tinh dong ola dign tt ‘Tuong tit nhut thé, dong tri cia 16 trong di vio ban din 1 J&: Jase = “NGHyE trong dé: E= = va, 12 d9 linh dong cia 1d wéng, x Nhu vay ding tr6i cia dign tit va 16 tréng déu phy thuge vao cutng do dien trutmg cha tigp gidp. Trong khi ding tr0i cita ede hat din phy thude vio cudng do dién trubng thi dang khuéch tén cha cfc hat da s6 qua tigp gidp lai phu thugc vao gradient néng do cia chting. Dong Khuéch tén cia cdc 16 tréng trong ban din Jogi n BA: Jai =~Py a aa dien ti - toai ola gan, vaccha dign tit trong bin din loai p Fa: Suan =~Dy trong dé : D,, D, Ian bugt 18 hé s6 khugeh tén cia 18 tréng va dien ti Khi khéng phan eye ngo&i cho tip gidp p-n, téng cdc dong chay qua tgp gidp bing khong wie Ja dang tr0i va dong Khuéch tén bing nhau nhung ¢6 chiéu nguge nhau. 79 Joiae + Faig = 0 (3-12) Hy om Lay tich phan theo nguéng cia ed hai vé cita bigu thie (3-12) véi V, < V a) Khang cich by Khoing edch Hinh 3.4. Gian dé nang luong cita tip gidp diode p-n: a) Khong phan cuc ; b) Phan eye thudn. Chiéu réng ving nghéo & hai bén cia tiép gidp gidm di dang ké khi duge phan cuc thuan, vi vay trong biéu thife trén ta cé thé bd qua Wyq VA W,4 80 V6i x,va x,. Bidu thie trén sé duge viét lai: (3-23) voi Sy Nhu vay dong chay qua ti¢p gidp hay diode c6 dang nhu biéu thie (3-23) khi khong quan tam dén hign tuong t4i hop cila ede hat din. Néu xét dén nh hudng cla tii hop cdc hat dn dén dong dign chay qua diode, tic 1A qué trinh ti hop gidla dién tr duge phéng vao bén 83 Gn loai p vA ti hop voi 16 tong dé duy tri trang thai can bing nhiée thi ding dién chay qua tiép gidp cita diode sé thay déi. $6 iugng c&c 16 ung bj gidm di trong qué trinh ti hop sé duoc bi bang céc hat din Phéng tir lép tiép xvi ngoai, va do 46 xuit hign dién tring dién doc theo diode. Mat do ding tai moi diém duge tao nén bi dong khugch t4n ota hat thiéu sO huéng ra ngodi Iyug VA dong trdi cia céc hat da s6 Jane + 06 chiéu nguge lai. Tai moi diém tren bén din p dong téng do cic hat to nén sé Ja mét hang s6 va duge x4c ditt bai : J = Jaan +a (3-24) Bén dan loai p x xtdx Jaa) Train dx) Th L Spee Tena dx) dy Hin 3.5. Mat dé dong tai mpt diém trong ban dén loai p khi phan cute thudn cho tip gidp p-n, Trong hinh 3-5 mo ta trang thi dong tai mét diém trong bén dn loai p. Téi hop cia ede hat din duge dic tring béi thai gian s6ng cita hat dan t,, dé chinh Ja théi gian cn thiet dé néng 46 hat din giém xuéng € In so véi gid tri ban dau. Do dong qua ving ban din pla khong ddi nén ta 06 thé viet: 45 <6 dx, d d hay Faas + Spay =0 (3-25) ay dign tich bj tieu hao trong qua trink tai hgp tren mgt dom vi dx sé 1a: 84. ot abn) = (3-26) trong dé : A [a tiét dien cia tiép gidp p-n. Lép tiép gidp ngoai cla bén din p sé bi lai dign tich cho qué trinh ten va do dé Q= dlyis 06 nghia I: dl ag) nae parit =q—_~_ (3-27) (3-28) Thay hai phuong trinh (3-27) va (3-28) vio phuong trinh (3-26) ta cé: an_ (a1) _ 1 x ~ Dé gidi phuong trinh trén ta oan sit dung cdc diéu kign bY cia bai todn, Tie Kin = 7, tai x=0 va n=n, tai x=-x, vA néu coi bé rong cia ving ngh8o 18 rat nhd so véi chiéu dai cla diode. Phuong trinh (3-29) sé td thanh: : na, =(0, =») GB-29) 3-30) a 3-30) Tit phuong trinh (3-30), ta nhan thay mat do dong trdi gidm di ¢ Lan so véi gid tri ban déu sau mot quang dutng la L,=JD,«, , dé chinh Ja 85 chiéu dai khuéch tan cha dién tit. Hoan toan tuong tu ta cé thé tim duge chiéu dai khuéch tén cita 16 trong L, v6i: (x)-p, =(p,—p, )exp] — 3-31 P(x)~p, =(P, ne (3-31) Va chigu d&i khuéch tin ota 18 tng duge xée dinh: L, = /D,x, 3.2.3. PHUONG TRINH TOC DO BUC XA Trong ofc phan trude chiing ta di nghién cu nguyén ly co bin qué tinh hinb thanh bic xa photon trong cdc diode ban din, nhung chua x€t dén téc dO bite xa ota chiing, aie cong suat phat quang cia diode, Dé don gin, gid sir ring néng do dién tir va 18 téng hic dau & hai ben cia ti’p gidp 1A mot sé khong thay déi. Qué trinh t4i hyp cia ede dién tit trong dai din va cde 16 trong trong dai héa tri sé tao ra nh séng. Chting ta di khdo sét sy t6i hop ciia dién ir va 18 wéng & c& hai bén cia tigp gidp p-n khi diode khong duce phan cuc ngoai. Néu vat ligu ban din 1a chat ¢6 dich chuyén true tigp thi méi cap dién tir va 16 trong t4i hop sé tao ra mét photon. Do dé téc 49 cha qué trinh sinh photon sé ty 1é voi ndng dd dién tit n trong dai dan va néng do 16 trong p trong dai héa tri va ti lé voi kha nang hap thy photon cita vat ligu, tite 1a: ag a mPa be (3-32) trong dé : a, b la cdc hang 86 6 lién quan téi qua trinh tao va hap thu photon, $ ¢6 don vi IA photon/m’. DE tao ra mot photon phai cé mot cap dien tr va 1d trong ti hop voi uhau do vay : dn / dt=-d¢ / dt tic Ia téc dé gidm néng do dién ti: dp ann, 33 at anp + bo (3-33) 86 Cc phuong tinh (3-32) va (3-33) déu cé dang khong tuyén tinh, tuy thé cing o6 thé o6 két qua xdp xi bing cdch, I4y két qua cia trang th4i én dinh, sau dé tim két qua thuc nhd thém cdc thanh phén vi phan. Trong trang thai én djnh, tc dé tao ra photon bang t6c d6 thay déi néng d6 cha dign tit va do vay: a.n,p, =bb, (3-34) Néu pha can bing, bing c4ch phéng mot lung nhé dign tit vao tuong duong véi thém mét lugng vi phan vio hai vé cia phuong tinh (3-33) thi: * S(n, +8n)=~a(n, +8n)(p, +8p) +b($, +89) 3-35) Tix phuong trinh (3-35) va chi rang 8n = 8p thi: Son =-abn(n, +p.) +b36 (3-36) trong 46 : ta gid sit ring 8n va Sp 1a ede gid tri ra nhd, do dé tich dn.dp <0. Thanh phan dau tién trong biéu thie (3-36) 14 téc do thay ddi ndng d6 dien tir trong qué trinh tao ra photon, do dé ta o6 thé viet: fay = 337) dt y trong dé : 1, 1a thd gian tai hgp ed baie xa, due x4c dink bang: _ 1 a(n, +p.) Nhung trong qué trinh téi hop dién ti1-18 trong 06 nhiing qua trinh Khong tao ra photon ma roi vao cde by trong cu triic mang tinh thé va tao ra phonon. Do vay, t6c d6 cita qué trinh t4i hop cap dign tt 16 tréng phai ké dén qué trinh t4i hop khong bitc xa. (3-37b) T 87 on -—5n_ on at * ™ 3-38) ta 3-38) t, Voi ty 18 thai gian t4i hop khong bic xa cla cAp dign tir-16 trong ; vat, 1a thdi gian t6i hgp ca cp dign til6 tréng va duge xéc inh bi Ut, = Ut +1 toe Ket qua ciia phuong trinh (3-38) 1a mot ham mii duge xde dinh béi: Sn(t) = Sn(0).exp(-t/t,) (3-39) Bay gid’ phutong trink (3-36) c6 thé viét lai: $5) = 2 4 bo 3-40) dt Tt; Twong tu véi phuong tinh t6c do déi voi photon (3-32), ta c6: qd én —$=—-~bi 3-41 x + 5 G4l) Tit hai phuemg trinh (3-40) va (3-41) ta thay ring néu tang néng do photon thi néng 49 dign tir sé ting (3-40) va cing chin vi thé ma néng 9 photon lai cing ting (3-41) vi vay c6 thé néi hai phuong trinh (3-40) va (3-41) c6 mot méi quan hé mat thiét véi nhau. Khi tiép gidp diode duge phan cyc thuan, nhu trong phan truée thi su thay déi néng do dign tir sé phu thuge yao mat do dong phéng cic hat din, ti hop dién ti-lé trong va hap thy photon. Khi dé phuong trinh tc dO déi v6i dien tit duge viét: S 5, 21S 5 L856 (3-42) dt oqdx 88 he Néu bé qua hién tuong hap thu photon ya cho ring photon duge tao ra do dong phéng Ién, thi be phuong trinh téc dé sé duoc viét lai nhu sau: a> én 2.5 3-43 at, oe) va Sg) tO (3-44) a qdx ot, Vay Khi ting mat d9 ding phong sé tang ndng 49 photon tg0 ra, Cling cfin chi ¥ ring do c6 dong phéng ma thi gian ti hgp bite xa sé thay déi tc Ta (3-376) phai duge viet Tai nhur sau: 1 ue a(n, +p, +n) G-45) “Tir biéu thiée (3-45) cho thay 1, bao gém hai phan: Khi dong phéng c6 mat do 1dn tite 8n>>(n.+P.) thi t, phu thuge cha yéu vao mat do dong phéng, nguoc lai khi dong phéng o6 mat do nhd tite 8n<<(n,+p.) thi t, khong phy thuge vao mat do dong phéng. Hieu suat cia qué trinh t4i hop cap dién ti-18 tréng cé bite xa sé duge danh gid bang ty s6 gitta t6c d6 téi hop c6 bifc xa va tée do tai hop téng, tic La: _ n/t, © 8n/8t, (3-46) Tne Ty Te Tor Nhu vay, dé c6 higu sudt bite xa cao thi diéu kign cn phai cé 18 thet gian t6i hyp khong bic xq cia cap dién W-16 tréing pha ton hon phigu thai gian ti hyp 06 bac xa cha ching, 89 3.2.4, DIEU KIEN NGHICH DAO NONG DO TRONG MOI TRUONG oe A BAN DAN TINH THE Nhu chiing ta da thay, trong moi trudng ban dan tinh thé, cdc dich chuyén ving-ving cé thé la nhing dich chuyén tryc tiép hod dich chuyén khéng truc tip, tuy thugc vao chat ban dan cu thé. Hién nay trong k¥ thuat Laser nguéi ta mdi sir dung cdc vat liéu ban din, ma trong dé chi xAy ra cdc hign twong dich chuyén truc tiép, dé Lam moi trudmg hoat tinh. Céc dich chuyén nay déng théi cting 1A nhiing dich chuyén phat quang. Viéc ché tao nhiing Laser véi cdc dich chuyén gién tiép hign nay dang gap rat nhiéu khé khan vé mat ky thuat. Vi vay, nhiing vdn dé duge trinh bay duéi day chi lién quan dén cdc chat bin din cho nhing dich chuyén truc tiép. Gia sit ta dat tinh thé ban din trong mot trudng dién tir vdi tin sé bang w. Néu tan 36 nay théa man didu kien = ha >E, thi tong chat ban dan xuat hién cdc cap dién tir - 16 trong. Su hap thu mot photon nao dé cha trudng dién tir ngoai chi cé thé xay ra khi tai ving héa tri cé mét dién tit vi tai vang din c6 mot trang thai nang lugng cén tréng va hiéu ning luong gitta ching phai bing nang luong cua photon nay. Déng thdi véi qua trinh tao cap din tir-16 tréng dudi téc dung cia trudng ngoai, trong tinh thé ban dn cdn xdy ra qué tinh {6i hop cudng bite dién til tréng kém theo sy bite xa photon voi tan s6 bang tan sé cha truéng téc dung. Ta hay xét méi tuong quan gilta hai qua trinh nay. Trude hét ta tach & ving din ra mot dai nang luong tong déi hep véi dé rong bing AE dai k va tach & ving héa ti ra mot dai khéc cing v6i d@ rong bang AE dai i (hinh 3.6). Gia sir mat do phan b6 cdc mic nang lugng trong ca dai i va dai k 1a khong déi. Khi dé hai dai sé chita cing mét sé mie nang Ivgng nhw nhau va cing bing M. Néu dé rong AE duge chon dit nhé thi gid tri cia ham Fermi trong. pham vi ci dai 90 6 thé coi nhu khong déi va bing gié tri tung binh cita né tai gitta dai (E=E, d0i v6i dai i va E=E, d6i véi dai k). Daii Dai k Hinh 3.6. Gidn dé nang lugng xét didu kién nghich déo néng do trong méi trudng ban dan Trong truéng hop nay s6 trung binh cdc mite nang lugng N, cita dai k bi cdc dién tir chiém déng tic sé luong trung binh céc dién tir trong dai duoc x4c djnh bing céng thitc : Ny = fy (Ey E.).M P, = [1-f, (E, > E.)]-M $6 dich chuyén cita cdc dign ti tir dai k 1én dai i phai ty 1é voi s6 16 tréng cé trong dai i, ngugc lai s6 dich chuyén eta cdc dien tir tir dai i xudng dai keting phi ty 1é voi s6'16 tréng 06 trong dai k, day chinh fi hé qua cia phép nhan xdc sudt. That vay, xéc suat dich chuyén ctta dién tir ti; mite nang Inong E, nio dé cia ving nang lugng nay dén mifc E, ndo dé olla ving nang lu¢ng khie phai duge xdc dinh bing tich 91 cha hai xéc suat: x4o sudt xudt hign dién tir tai mtic B, (mite E, bi dién tit chiém dong) va xdc sudt xudt hién 16 tréng tai mite E, (mite E, cdn trong), Nhu vay sé dich chuyén ctia céc dién tir tir dai k lem dai i 6 kém theo su hap thy photon (céc dich chuyén hap thu) duge xdc dinh boi tich: Ny. Py =f, By) E1-f,(E;>Eo)1M™ Cdn 56 dich chuyén cita cdc dién tir tir dai i xuéng dai k kém theo su biic xa photon (cdc dich chuyén biic xa) ty 1é véi tich: N, P= f, GPE, [1-6(E.E)]M? trong dé : % IA mat dd phé khéi cita bic xq dign ti. © dayCB, 1a xéc suat dich chuyén ciia dign tir tit ving héa tri len ving din. Tuong ty, ta cé céng suat ma chat ban din bite xa ra khi thuc hign cfc dich chuyén i> k. Py. SCBUNP, M0 = CByl,(E>By) [1-f,(Exi. P= PiyPy = 6B,.MAa(f, (E >E[I -f(EE.) - f, (E,.E,) > f,(B,. Ei-Em Ey -E tp e KT 41 e XT 41 Ti day ta cé: En - Ey > B, - Ex Vi By Ey = ho, do dé: Ey ~Ey > ho. f,(B.>E.) > £,(E,.x. Hop kim ban din nay cé dich chuyén true tiép khi x< 0,37. Néu 0 Bude séng ro a) b) Hinh 3.12. a) Bice xg photon tit ede mite nding heemg cia dai déin xubing di héa tri ; b) Dac tink pho. Nang luong t4i hop trai rong trong mét dai nhat dinh nen cdc bude séng phat xa khong phai 1A mot gid tri wht dinh md tdi rong ra c6 dang hinh chuong nhu binh 3.12b. Bé rong phé 8 miic nifa cong suat agi I& d6 rong vach phé cia nguén. Nhurta da biét do rong vach phé Ién sé dfn téi tén sfc vat ligu trong soi quang Ién. Déi v6i hau hét cdc LED 49 rong vach phé cd 30nm va néu chuyén sang mién tén s6 thi do rong tin 1a 1,3x10" Hz, LED chi la nguén quang c6 chat lung thap trong thong tin quang, do 6 chting chi duce diing trong céc tuyén 06 dung lueng thép, diéu ché cudmg do va ow ly ngén. 100 3.4.4, DUNG LUONG DIEU CHE VA HigU SUAT CHUYEN DOI Dic tuyén cia cong suat quang theo ding dién diéu khién cla LED 1a xp xi tuyén tinh, Néu dat mot tin higu xoay chiéu len mot thien dp mot chiéu, ta cé thé viet cong sudt quang dau ra nhu sau: plo) = —PO G51) (+o trong dé : p(0) JA céng suat ra chua diéu ché ; 1 Ja hing s6 thoi gian cia LED va mach diéu khién. Khi xét dén dai thong cita soi quang, ta thiy su suy gidm 3dB trong cong sudt quang tuong img sy suy gidm 6dB trong cong sudt dién, vi vay dai tan dien 3dB cla LED 1a 1/2nt Hz. Néu mach diéu khién duoc thiét ké t6t thi hing s6 thoi gian cha LED sé tr6i hon : D6 1a thdi gian t4i hgp cita cdc hat da s6 trong ving hoat tinh t,. Khi t4i hop cé bifc xa va téi hgp khong bife xa cing xdy ra thi t, cho béi cong thifc: (3-52) trong d6 : 1, VA ty, 1a thdi gian ti hop bic xa vi khong bite xa. Nhiing hing sé thi gian nay cho ta biét dugc hieu suit chuyén déi cita diode. Higu suat lung tit ndi cho béi: 1, = 3-53 Nhe tt, G-53) Dé tao ra thiét bi c6 téc do nhanh thi cd ¢, va t,, déu phai duge gitt é gi4 tri thap, déng thdi phai thoa man diéu kign +, >> 1, nhim dat duoc higu svat cao. Bay gid ta hay quay lai véi phuong trinh t6c 49 déi vdi dien tit da cho 6 phan truéc: 101 a Nén gid thiét ring bin din duoc pha tap khong nhiéu va quan tam den diéu kign trang théi én dinh, khi dat mot dong dién J dé phun néng d6 dién tt Sn, ta han duge: va do dé: 3-54) trong dé d la khoang céch gitta hai ti¢p gigp di thé, & day ta tam thdi bd qua téi hop khéng ‘bic xa. Dudi mic phun lén, thoi gian téi hop bite xa duge tinh theo cong thife: tek * adn Vithe (3-54) wa thank: y= 34 F 1 1 ap Vi vay: 1, = is] (3-55) Tir cong thiic (3-55) ta thily dé gidm thdi gian ti hop bile xq va nang cao higu sudt chuyén di cia diode, thi LED edn lam vige & ché dd mat do dang dign Ién. Bay gid ching ta hay xét t6i ca Anh huéng cila thd gian tai hop Khong bic xa. Khi ch€ tao cdc diode di thé, sé c6 mot su sai lech nhé trong mang tinh thé cita tiép gidp. Digu ny tao ra nhiing cdi bay tai mat phan gidi gitta hai chat, va duge dic trung bai t6c dQ tai hop mat, va ky higu IA S, Khi d6: a < (3-56) 102 Vit, va 7, phy thude vao d, nén d cing nhd thi hang s6 théi gian cang nhé, khi nit ngdn d sé lam +, giém nhanh hon +, va do dé sit gia tang t6e do diéu ché sé lam gidm hieu suat. Tuy nhién, do +, ti 1é nghich véi VJ ma ta cé thé nit ngin +, bang céch tang mat do dong dién, nhung khi tang J thi nhiét d6 cia LED kbi lam viée sé cao [am Anh hudng t6i tu6i the va dé tin cay cia nd. Nhu da biét +, tf 1@ nghich véi lugng pha tap, vi thé cé thé giam 1, bang cach tang néng d6 pha tap. Nhung diéu nay cing lam tang sé lugng tam t4i hop khong bic xa va lam gidm «,,. Nhu vay, phai cé mot su théa higp gitta dai tin diéu ché va higu sudt cta LED, Hau het céc LED déu lam viée véi mic pha tap cao va hieu suat ndéi lugng tt chi dat khodng 50%. Mac dit vay, higu suat ngoai (tinh bang cong suat ghép vao soi quang) théng thudng nhd hon 10%, nén néi chung LED 1a ede nguén quang c6 cng suat mhd va higu sudt thap. 3.5. DIODE LASER Thong thuéng diode Laser duoc six dung trong cdc tuyén cu ly dai, t6c 46 cao (cde tuyén nay ding soi quang don mode SM). Néi chung, yeu cdu dat ra ddi véi diode Laser trong théng tin quang 14 gidm thiéu 6 rong vach phé va hoat dng tai ché do don mode. Ngoai ra mot yeu cdu quan trong nfia, dé ting higu suat thi cin phai giim dong dién aguéng. Khong ging nhu LED (énh sdng phat ra 18 do bite xa tu phat), 4nh sing Laser duge tao anh séng bang bite xa kich thich. Bie xa kich thich xiy ra khi mgt photon s¢ cap (hy), va d4p vo mot nguyen tir dk duge kich thich va thay vi hap thy, photon nay lai kich thich cho mét dign Ur dich chuyén xudng qua dai c&im va sinh ra mot photon méi goi 1a photon thit c&p (hv), (hinh 3.13). Photon méi duge tao ra nay giéng 103 hét photon ban dau. Céc photon nay sé tiép tuc va cham véi cdc nguyén tir & trang thdi kich thich kh4c trong mang tinh thé va lai sinh ra nhiéu photon hon nita khi ching va cham. Nhu vay, mang tinh thé bn din da khuéch dai nhiing photon ban dau tiie nhimg photon so cp. Ty LASER [8 viét tat cla Light Amplification by the Stimulated Emission of Radiation. Khi céc photon sinh ra déu cimg pha véi photon ban ddu thi 4nh sdng dugc tao ra la két hgp va cé do rong vach phé rat hep. ¥, . v, e . ° Are tho): A> Photon (ho) WF | Aine (hv), Ve Yo ° ° a) b) Hinh 3.13. a) Bite xa tu phat ; b)Bite xa kich thich. Dé bite xa kich thich cé thé xy ra, trong dai din phai cé mot sé Ivgng 1én céc dién tir va trong dai héa tri ciing phai cd mot Iwgng 16 trOng nhu vay. Trang thai gén én dinh nay (quansi-stable state) duge goi 1a trang thdi dao ndng dé. Trong diode Laser né I két qua cha su phun mét s6 Luong I6n hat da s6 vao ving hoat tinh cé néng dé pha tap Ién, Néu trang th4i dao néng €0 xuat hign, véi téc dung “giam” Anh sdng cha hai 6p di thé, s8 sinh ra mét s6 bic xa kich thich. Tuy nhién dé dam bao 46 khuéch dai va diéu kien ty kich cho méy phat Laser odin dat moi trudng ban din vao trong buéng cong hudng quang hoc. 3.5.1, DIODE LASER FABRY-PEROT Laser Fabry-Perot c6 nguyén ly hoat dong gin giéng nhu buéng cong huémg duoc mo t& nit trong hinh 3.14, hai mat ben cia khéi tinh thé dugc mai bong va song song tuyét di tao ra hai guong ban md véi hé s6 phan xa R nhé hon 100%. Su phan xa khong hon toan nay xy 104. ra trén bé mat tinh thé bén dan tiép gidp véi khong kh do higu img phan xa Fresnel: 2 R= (24) (3-57) nti Véi n Fa chiét swat cha méi tradmg khuéch dai. Néu n=3,5 thi hiu suat phan xa bé mat vio khodng 30%. Ving hoat tinh nim giita hai guong tao ra cdu tric buéng cong hudng quang, chi cé séng théa man diéu kién cong huéng méi tao thanh séng dig va mdi dugc khuéch dai len, Do dé 4nh sang tao ra 1a Anh sang két hop va chi 6 séng c6 bude séng cong huéng méi di ra khdi buéng cong huéng véi cong suat dil 1én. C6 nghia Ia chi c6 s6ng ma sau khi méi chu ky phan xa.thay déi pha bing béi cia 2x méi tao thanh dao dong. Vi mét chu ky Jan truyén sng bi di pha tuong duong v6i AQ=2KL trong dé k=2an/A 1a vector séng cia anh séng trong buéng cong hudng va L Ja chiéu dai buéng cong hudng, ta cd. QkL=m2n hay kg =o 3-58) m Voi m 1A s6 nguyén, A, A bude séng trong duong voi mot made doc, né phy thudc vao chiéu dai cia buéng cng hutng. Khoang céch gilta cfc mode ké nhau: 2 BL = 2g — Rega = OB (3-59) 2n,L trong 46 : n, 1A chiét sust nhém, Khi L = 200 + 400,m thi 8A = 0,5+1nm. 105 Mat ban mo z Hinh 3.14, Budng cing hudng Fabry-Perot. Tai cdc mat guong, anh sdng ty phat duoc phan xa tré lai ving hoat nh tai d6 chting sé gay ra biic xa kich thich va do dé anh sng duge Khuéch dai lén. Tuy nhién trong BCH cling c6 suy hao va ac biét i suy hao trong ban dan. Vi vay muén cé dugc khuéch dai anh sang trong buéng cong hudng thi bite Xa tu phat phai troi hon suy hao. Hign nay, cau tric cha hau hét cdc diode Laser ding trong thong tin quang déu IA loai diode tiép xtic soc gidng nhu cau tric cha LED ma ching ta da xét tren kia, Cach gidm dong dign ngudng 1, dé thay nhat 1a rit ngan chiéu rong cia ving hoat tink. Néu ving nay duge tao bd} cde soc tigp xiic, thi ta cé thé gidm dong dién nguéng I, bing cach gidm chiéu dai buéng cong huéng. Nhung do yeu cau déi v6i 46 Khuéch dai, nén diéu dé lai Tam cho mat do dong dién nguéng ting. Mat do dong dién Ion sé gay khé khan cho van dé téa nhiét. Chiéu dai budng cong huéng thong thuimg duge gidi han c@ 150um. Do vay dé gidm dong dign nguéng ta cain phdi gidm bé Tong tigp xtc. Trong mé6t pham vi nhat dinh, bé réng ving hoat tinh duoc thiét lap boi chiéu rong cha mat tigp xtic. Thyc té thi dong dién ngudng khong Ie véi ba rong soc ti€p xtc néu nd ngan hon 6m. Nguyén nhan Ia do déng dién phun cé xu huéng khuéch t4n ra ngoai khi né dit xuyén vao Laser. Vé co ban, ta c6 ving hoat tinh déc lap véi bé rong ving iép xtic, vi vay dong dién ngudng cla diode Laser tigp xtie soc thutmg khéng nhé hon 120 mA. 106 Théi gian sng cia btic xa trong BCH Fabry-Perot duge xdc dinh : Tyan = ete 1-RR, ‘ 2Ln,, ao. : trong dé: t ones ao thdi gian dé anh s4ng truyén hét mét chu trinh trong BCH. Di thong ciia BCH o6 thé xac dinh dua vio hé sO phém chat cia BCH tile IA Avg, =V¥q/Q véi Q = 10" thi’ Avge, =IMHEz. Diode laser 1 mot may phat tu kich, cding gidng nhu cée méy phat séng dign ty thong thudng, cn théa man hai diéu kién : - CAn cé mot méi trudng khuéch dai séng dién ti. - Cfin thyc hién mét héi tigp dimg. Hé c6 mot méi tudng khuéch dai trong diode Laser cfin thuc hign nghich dio néng do bing céch bom ding dign, ttc 1a phan cye thuan cho diode Laser. Hé s6 khuéch dai cia Laser ban dan thudng rit lén va 1én nhat tong s6 céc loai Laser. Con dé théa man diéu kign ty kich thi lai cin bom diode Laser dé dat duge mat dd dong dién bing hoac lén hon gid tri nguéng. Diéu nay phu thudc vao hé sé phan xa cba guong Laser, ttéc 1A phy thudc vao diéu kién héi ti¢p duong olla BCH. 3.5.2, BUC XA KICH THICH (STIMULATED EMISSION) Laser diode vi LED khdc nhau vé mot sé diém co ban sau: diode Laser yéu cau dong dién khong déi dé duy tri bite xa kich thich, chim tia ra dinh hudng t6t hon va thdi gian dip tng nhanh hon. Trong muc nay ta sé khdo st Laser tiép xtic soc (Stripe contact Laser), nd cé cdu tric tuong tu voi céu tric cla LED phat xa canh tiép xtic soe (stripe contact ELED)ma chiing ta da khdo sat ¢ muc 3.4.2. Sau dé sé xét dén c&e loai Laser c6 cfu tric khdc. Sau dy ta tiép tuc nghién cit tinh chat phé cita cde diode Laser. 107 Vi su phat xa 4nh sang xdy ra trong mot buéng cong huéng hinh khéi chit nhat, nén sy lan truyén 4nh sang sé doc theo tat ca ba truc: doc, ngang, ding. Truéc hét ta hay xét dén séng TE doc E(x,t). Néu bd qua anh hung cla cde mat ben cha BCH va gid thiét ring tat 4 dign trudng nim hoan toan bén trong BCH, thi ta cé thé biéu dién E(x.t) nhu sau: (x,t) = E lexp(—ax /2)exp (at - B,x) 3-60) trong dé : a 1a hé s6 suy hao céng suat quang tén_ mot don vi chiéu dai vA B, IA hing s6 pha trong ving hoat tinh. Nhu vay gid tri truong nam sat bén phai guong tai x=0 fa: E(0,0=|A|exp(0).exp Gat) 3-61) Sau khi di duge mot vong véi quang dutng 14 2L, séng sé phan xa trén c& hai guong va duoc khuéch dai bai bite xa kich thich. Nhu vay sau mot chu ky phan xa di lai & hai bé mat guong ciia buéng cong hudng, din trudng sé 06 tri s6: E,(0,t)= JR,R, |Elexpl(g—a)Llexpj(@t-2B,L) 3-62) trong dé : Ry, Ry [a hé s6 phan xa cia hai bé mat guong tai x=0 va XEL ; g lA he 86 khuéch dai cong suat tren mét don vj chiéu dai (do he 86 phan xa x4c dinh theo ti s6 cong susit nén trong biéu dién bang dién trutmg, R,, Ry sé 66 dang can bac hai). Bé 6 khuéch dai thi bien do séng phan xa phai lén hon bién dé ban dau, nghia Fi: VRB; [Elexpl(g-a)L] 2161 (3-63) Nhu vay diéu kign 66 c6 bifc xa Laser 14 hé s6 khuéch dai cia Laser phai théa min diéu kién: 1 1 2a+—x In| — 3-64, gZ ata” ae) ¢ 1) 108 “86 Nhv ta da biét, mat dé dong dién trong ving hoat tinh J, tao ra nghich dio néng 46 va vi thé go ra Khuéch dai trong BCH. Dé xéc dinh quan hé gia hé s6 khugch dai va mat do dong dién, ta hay xét hé phuong trinh téc d6 cia Laser. Bic xa anh sng trong ban din xay ra khi di¢n te tiy dai dan dich chuyén xu6ng dai héa tri va sinh ra photon. C6 hai loai biie xa a6 1a: bite xa ty phat va bite xa kich thich. Néu ndng dién tir trong dai din 1a n, thicd thé biéu dién t6c do bign thién cha néng do dién tit do tdi hop tu phat nhu sau: dn a (3-65) trong dé : Ay, [a hing sé cé don vi sec". Bén din sé hap thy mot phan oh sing duge sinh ra béi bite xa ur phat va bitc xa ty phat c6 do rong phé rat lén. Trong d6 rong phd lén. dé cé Anh sdng cé tin sé f, va cdc tin so nam trong gidi han ota be rong phé nifa céng sudt Sf cilia diode Laser. Mgt trong nhfing cdch tim 6f 1A kich thich diode Laser bang 4nh sfng c6 bude séng bién déi, va vé dé thi biéu dién phé hap thy theo tn sé. Két qua thu dutge sé a mot duéng cong dang Lozentz g(f), nhut sau: at = — oT or 3-66) a nlf -f,)° + (8F /2)'1 O88) trong dé ; ta da sit dung dang chudn héa: feat =1 G-67) Do dé don vi cita g(f) Ta 1/Hz hay sec. Mot phan 4nh sng ty phat nay sé bj hap thy béi chat ban dan nén sé lam anh hung dén t5c d6 bién déi ndng dé dign tit trong dai héa ui: 109 dn dt trong dé: By 1a hang s6 06 thit nguyen 1a m/s? ; 1a mat do quang thong va c6 tht nguyen (photon/m’) ; n, [a néng do dién tir & héa tri (cOng thie trén bao gém thita s6 hf vi & day dang xét dén tong téc voi néng dd photon). S6 dign ti sé gidm xuéng do biic xa kich thich: 2 at * Céc hing s6 A,,B,, va Bg duge goi IA c&c hé s6 Einstein (Albert Einstein 1a ngudi dau tién phat hign ra vé mat ly thuyét hién tuong bec xa kich thich vio nam 1917). Néu ban dan 6 trong trang thai can bang, ta c6 thé viet: | = Bud-hf.n,e(f) 3-68) aed hf n,.g(F) (3-69) di ae gl (G-70) Hoae B,.-bf.n, g(f)= Ayn, +B, .-hfn, g(t) bé don gidn cé thé cho ring B,=B,=B (diéu nay diing khi coi cde mifc nang lugng 1a khong suy bién). TY co hoc Luong ti ta cd: A_ 8nhf? Boy, trong dé : f IA tan sé cita photon ; (3-71) v, 24 van t6c nhiém cla dnh séng trong chat bén dan, Tu (3-69) va (3-70) ta c6 thé biéu dién tc 4 gidm néng dO den ti do bie xa kich thich nhu sau: = (Bun, Bun, ).b.bf.g(f) = (n,n, )B¢bfe(f) (3-72) Viec giam néng dé dign tit sé lam ting néng dé photon bite xa kich thich tuong tig, nghia Ia: 110 cance tare S -(o,-nBdntath Nhiing photon nay duigc phat xa duéi van téc v, doc theo truc x, do dé van tc phat photon trén mét don vi dign tich duge tinh béi: de (0, -n, Boshe(Pds Cong suit phat xa trén mot don vi dign tich sé la: dP =(n, —n, )B.p.hf.g(F)dx.ht G-73) Photon phat xa xuyén qua mot don vi dign tich véi van téc v, vi thé tacé thé viet cong sudt trén méi don vi dién tich 1a: P=o.hf.v, P tay: =P ay Oey (3-74) Thay thé vio (3-73) ta cé: aP = (0, —0,)B— hf g(f). debt = (n, -0,) 2 g()-hf.dx itv, 7, Suy ra: Fa ta,- a(fyhf.dx (6-75) 8 Nghiém oda phuong trinh vi phin (3-75) cé dang: P(X)=P(0). exp(gx) (3-76) trong d6: g=(n, =n) 2 gtthe ® Sit dung cong thitc (3-71) va lun § ring A=1/x, , v6i ty 1a. thdi gian sng cia hat da s6 trong biic xa ty phét, ta 06: li (o,-a ett =(n 2) g 4 Saft, © % BT, Tp hay: g=(n-n,) a(f) G77) trong dé : ¢, 1a hing s6 di¢n moi tuong 46i cua ving hoat tinh. Tir (3-76) 6 thé thay ring n, phai 1én hon n, thi biée xa kich thich méi xay ra. Day 1A trang théi gin én dinh duge goi 18 trang thai nghich dio néng do. Dé tao trang thai nghich dao néng dé trong diode Laser ta c6 thé phun mot sO hugng Ién dign tir vao viing hoat tinh cila diode dj thé kép. Musn vay ta phai phan cue thugn cho diode Laser bing mot dong ign nhat dink dé duy tr trang thai nghich dao néng d9. Khi dong dién phan eye duéi mite dong dign nguéng thi diode Laser s¢ chi bic xa tr phat vi dong dign khong di lén 48 tgo ra trang théi nghich dao néng a9. Dé xdc dinh mat do dong dien nguGng Jy, ta odin nghién cu he phuong trinh t6c dg cua diode Laser. Can cit vio cong thife tc do d6i voi LED (3-32) va (3-43), ta 6 thé viet phutong trink t6c do d6i v6i diode Laser sau Khi da xét dén bic xa kich thich: dn 17 oan, -n, (3-78) va Shee, ano (3-79) dt tT trong dé : CFA hing s6 tie; yy 1a thd gian sGng clia photon duge kich thich trong ving hoat tinh 5 1, 4 thai gian tai hop biic xa. Thanh phan thir nhdt trong biéu théic (3-78) 1a mat dQ phun hat da 56, thanh phan thit hai trong biéu thite biéu thi s6 Inong hat da s6 bj 112 NS gidm do t4i hgp, thanh phdn tht ba 1A tng suy gidm do bic xa kich thich va hap thy. Con trong (3-79) thanh phan d4u tien 18 su gia tang anh séng theo bifc xa kich thich va hdp thu, thanh phdn thit hai 1A mot phan biic xa tt phat ghép vao mOt mode Laser, thanh phan thit ba Ta su suy giim do ofc photon duge bic xq trong BCH (mac dau hang s6 D yt nhd, cé 107 nhung su cé mat cia né giip ta gidi thich co ché hoat dong duéi mic nguéng). ‘Trude Khi khdo sAt trang théi dong cita diode Laser, ta hay nghién cau hg phuong trinh t6c 46 tai trang théi dimg, tic 1a khi dn/at va dé/dt bing khong. Tir (3-78) va (3-79) ta c6: Pe —C(a,— mb (3-80) Tp va: o=c(n, —n,)9+ De - G-81) 7 (3-82) ‘Thanh phén thif nhét trong (3-82) 18 thanh phan bio xa tar phat, edn thinh phan trong ngodc vudng lién quan ti biie xa kich thich. D6i véi Laser sé c6 ba ving hoat dong can quan tam 46 1a: ving hoat dong duéi mite nguGng, tai mic ngudng va trén mito ngudng. Khi diode Laser hoat dong duéi mic nguéng thi thank phan biic xa kfch thich bang khéng, nén: 8-GTCS 13 ohne SRE ss Digu miy c6 nghia: on, = 2 qd ‘Tir (3-82) va luu ¥ rang thanh phan bic xa kfch thich bang 0, ta 06: 4 Dn Dt I Dty TE Ten . tt qd 4qv trong dé ; V 1a thé tich ving hoat tinh. Nhu vay ta cé thé viet cong sudt quang phat ra I: (3-83) Cong thie (3-82) cho thily, néu diode Laser hoat dong didi mc nguéng thi cong suat quang phat ra ti 1€ tye tiép voi dong dien dau vao, cé nghia I né hoat dong nhu LED. Bay gi’ ching ta xét tru’ng hop diode Laser hoat dong tai mic ngudng. Néu tigp tuc tang dong diéu khién len thi diode Laser sé dat ch d0 ngudng, cOng swat anh sing ra sé tang va cho dén khi bite xa ty phat di dé gay ra bite xa kich thich. Tai thai diém nay ta cé thé bd qua bite xa ty phat, do dé (3-81) c6 dang: 0= Cin, ~n, yp Ton Ta suy ra: ny =—— +m (3-84) a Cty trong dé : ng 1a néng do dién tirnguong. Khi biét théi gian sOng cia photon, ta 06 thé xac dinh duge n,. Dé tim 7, luw ¥ C duge tinh theo cong thife: C= Bhi g() 114 ese oe Tir nhimg phan tich truée day ta da xée din duge 49 khuéch dai quang tai mite ngudng (3-76) 1a: Bhf g = (ng 1, )—— ah) do dé: Cc t sele-n)fe{bann] Tn 1 tas (G-85) “10 Do khuéch dai quang tai mac nguéng theo (3-64) sé Be Vi vay ta cé thé tinh duge ty, tt 1 1 vlad blk iI (3-86) Nhu vay cé thé thay ring thdi gian song ca photon chi phy thuge vao céc tham sé vat If clia diode Laser ma khong phy thugc vio mute 6 phun. Trong phan tigp theo ta sé thay chinh thoi gian séng cia photon sé quy dinh gidi han 16n nhitt cba t6c do diéu ché. ThE (3-86) vio (3-84) ta thu duge: y 1 1 I Ny Foto | Oto Xl oe |e (3-87) Bhig@®| 2L (RR, Dong dign dinh thién cung cap hat da s6 sé duge xéc dinh bo: j,, = ate (3-88) Tp Néu gid thiét ring n,>>ny, ta.cd thé viét: 115s a Fare a(t) a5 2b ARR, | Al Vi vay Jy tai bude séng danh dink cilia bite xa sé la: T= ote ct (ee) (3-89) 2% 2b ARR, Tir cong thtic tren cé thé thay rang J, ti 1é truc tiép voi bé rong ving hoat tinh va véi d@ rong vach phé ciia diode phat canh ELED tao nén diode Laser. Mic dau (3-89) c6 40 chinh xée khd phi hgp tai nhiat 46 thdp, trong diéo kign hoat dong binh thudng ta cé thé xp xi Jy, boi: Ju (T)=2.5Jy, exp(T/120) (3-90) Néu Laser hoat dong trén mite nguing thi c6 thé bé qua than phan biic xa ty phat, va do dé (3-82) tro thanh: $.[1t a] T™ L4 dit, J Khi Laser hoat dong tren mie nguéng, thi d6 khuéch dai phdi due Biff sao cho né théa man véi (3-64) va bat Ki sy gia ting néng do hat da sé nao ciing sé khong Jam tang 46 khuéch dai, tay nhién nd sé lam tang luong anh sang ra. Do dé c6 thé thay rang ni/ty, duge gitt tai mac ngudng cla nd. Voi nhing diéu kién tren, ta c6 thé viet (3-91) duoi dang: $ Lf 1F ny =1[ 4] 3-92) tw [ad te] qi @ 3-91) Do vay cong suat quang phat ra sé la: pals pe (3-93) q 116 Ta nhan thay ring, déi véi diode Laser hoat dong trén mic nguéng, cong sudt ra ti 1é truc tigp véi ddng dién chénh Iéch so véi miic nguéng. Trong thuc té, diode Laser hoat dong trén mite ngudng khong thé hién quan hé tuyén tinh hoan toan giita lveng anh sang ra va dong dign din thign. Didu nay cé nguyén nhan tir hign tuong mode- hopping, ta khao sat né trong muc ké ti€p. Cong suat quang (mw) Baohda Bute xa kich thich Bite xa ty plait Op 50 100 150 200 250 300 Dongdien phan cuc LASER) Hink 3.15. Su bién thién cong sudt quang theo dong diéu Khién. Hinh 3.15 biéu dién sy bién thién cia cong suat ra theo dong dién diode déi véi mOt diode Laser phét quang & bude séng 850nm. Hink vé nay cho thay, & tren diém ngudng diode Laser méi hoat dng niu mot Laser. Ta cfing biét ring cong suat ra sé bio hda khi ddng di¢n dis 16n. Béi vi do dong dign co cutmg dd cao lam ndng diode, diéu nay lam gidm hiéu sudt nghich dao. 3.5.3. DAC TINH PHO CUA DIODE LASER Cling ging uhu trong soi quang det, trong diode Laser chi mot s6 séng dnh sing c6 buée s6ng nhat dink méi cé thé lan truyén diroc trong BCH. Digu kign dé truyén lan énh sdng a séng phan xa va song 17 ag t6i phai déng pha véi nhau. O phan dau trong myc tude da tinh duge trudng ngay sAt ben phai guong (tic tai x=0) cho bai cong thie (3-61): E(0,0H1EI exp(O)exp Got) Ta dé nhan thay ring trudag di chuyén trd lai trong BCH sé c6 dang (3-62): F,(0,t)= JR,R, | Elexpl(g-a)LJexp (ot — 28,L) Diu kien truyén lan cba séag 1a pha cla hai séng tai x=0 phai bing hau, nghia 1a: exp j(-2B,L) = 1 3-94) Do vay: 2B,L=2nN (3-95) trong dé : N i sé tr nhién. Vi B.=2an/Ay nén (3-95) sé tré thanh: 2 dy = x (3-96) Nhut vay c6 thé thay ring Laser chi kbuéch dai nhiing bude séng théoa min diév kign (3-96). Mdi bude séng dé goi 1a mot mode doc, hay don gidn 1a mode. Tap hop dinh cia cdc mode may sé tao thin dutng bao phd bite xa cla diode Laser. Tir (3-96) ta sé tim duge khoang céch vé mat tin sO gitla hai mode lién tiép nhau. Phd bic xa cia Laser phu thude rat nhigu vao dong dién diph thién. Khi Laser hoat dong & ché d6 duéi nguéng, bile xa ur phat chiém uu thé va do dé 46 rong vach phé giéng véi LED. Tuy nhién, néu diode Laser hoat dong & ch€ 9 én hom ché d nguéng thi do rong vach phd sé gidm xuGng. Vach phé hep lai do téc dong cita buéng cong huring va khuéch dai theo ham mé nhing mode dat t6i mite nguéng, déng thoi bd qua tat ca oe mode khdc. Dé thay 16 digu nay ta hay quay te lai vi nghiém & trang thdi én dinh d6i véi ndng 49 photon, cong thc (3-86): 0= Cla, 2,3 6+ 22-2 Tn 118 “as M Viet lai cong thite trén dé biéu dién chim photon bite xa: BA cen | %, tT, © Ute Thaoh phan bén agoai ngodc vuong 1a sé luong bite xa ty phat ghép vao mot mode Laser. Nhu vay ta cé thé rit ra ti cong thie én mot hé s6 khuéch dai G cho bi 3 G -[2-c. -») 97) Tob He s6 nay Kkhuéch dai bite xa ty phét cha ELED. Khi him khugch dai cé dang phan 66 Lorentz thi ta cé thé bigu dién (3-97) duéi dang: Ge) eae -njeme-a 3-98) ‘ph P 4 Anh sang re Anh sang ra — > a a) DO rng vach phd < b) Pg Anh sang ra . Anh sang ra 1 5 6 rOng vach phd a % c) d) Hink 3.16. a) Céc Mode trong Laser ban dan ; b) Dutng bao vach phé khi Laser hoat déng dist mite nguang ; ¢) Dutimg bao vach phé khi Laser hoat dong trén mite ngudng ; d) Phé bite xa. 9 Khi diode Laser hoat dong duéi mic ngudng thi thanh phén trong ngoac (C(n-n,)+b(@ - ,)"} nay rat nhé, vi vay tét cd cdc mode truyén din duoc khuéch dai niu nhan. Néw ting dong dién phan cyc diode len thi he sO khuéch dai tang. Tuy nhién mode o6 bude séng gan voi bude séng hoat dong danh dinh hon ca sé duge khuéch dai ohiéu nhst. Hien tuong nay duoc biéu dién abu tren hinh 3.16. Nhu vay cé thé thay rang, khi diode Laser hoat dong tren muc nguéng thi dé rong vach phé sé hep dang ké so véi ELED. Trong thue t&, cdc mode bén canh gdn voi mode co ban ciing dugc khuéch dai dang ké, do dé dau ra bao gdm mot sé mode phy thugc yao dudng cong khuéch dai. Tap hop cc mode nay ta sé cé mét dudng bao ciia vach phé va cé thé xp xi dudmg bao nay bing phan bd Gauss: | _ yt . x(o)= steep =") 3-99) trong dé : g 18 do rng vach phé cila bite xa Laser. Ket qua trén ciing véi phé vach fam cho phd bic xa cé dang nhir hinh 3.16d. DO rong vach phé d6i voi loai diode Laser tip xtic soc kha nhé chi khoang tir 2 dén Snm. Néu diode Laser hoat déng vGi ding dién cao hon rat nhiéu so véi miic ngudng, thi duimg bao khuéch dai cé thé dich di mot chit dé mot trong nhiing mode gn véi buéc séug danh dinh chiéin wu thé. Higu tg nay goi ld mode-hopping va né lam gay dudng dic tinh céng suat/dong dién. Néu diéu ché Laser bang cach bién déi dong dién diéu khién, mede-hopping Fim thay déi tin s6 hoat dong, do dé mode- hopping goi la chirp. Mode-hopping cé thé gay t4c dong xdu dén tuyén cAp quang t6c 46 cao. Néu tuyén dang hoat déng & mttc tan sc bude séng bang khong, thi bat ki chirp cua xung Anh séng nao cing sé lam bién déi bude séng hoat déng do dé gay ra hién tugng dan xung. Vi 120 “550 “ee, % vay, diode Laser tiép xtc soc thong thutng khong duge sit dung trong cdc tuyén téc do cao. Thay vao dé ta cn phai sir dung cdc Laser 06 cfu tric khdc, chiing ta sé dé cap dén tong c4c phan sau. Bén canh cdc mode doc, cdn c6 cdc mode ngang vi céc mode bén (lateral mode). Céc mode nay o6 xu hung lam cho chim tia ra phan Ki manh, két qua Ia vide ghép ni véi soi quang sé kém higu qua. Trang thai ly twang chi cé mot trong cé¢ mode ngang co ban va mode ben cia né t6n tai(diéu nay sé lam cho chim sdng ra song song va co dung kinh ngang ahd). Diéu kin dé cé don mode bén chinh ia tidy kign dén mode ca éng din séng phang dién moi Bi: do de ~ (3-100) 2¢n} =)? trong 46 : n,, n, a chiét sudt ca vimg hoat tinh va ving xung quanh. -Véi hau hét cdc diode Laser, ving hoat tinh déu c6 bé day nhd hon 1pm va diéu kign (3-100) thugng duge théa man. Tuy nhien hoat dong & ché dd don mode ngang khé dat dugc hon. Nguyén nhan do bé rng ving hoat tinh duge xc dinh béi duéng bao mat do dong dign trong 1ép host tinh, rat khé diéu khién d6i véi loai diode Laser tigp xtic soc. 3.5.4. DUNG LUONG DIEU CHE Nhvu ta da biét, bite xa kich thich chi xay za khi trong ving boat tinh thiét 4p duge trang thai nghich dio néng 49. Thutng cin mat mot Khong thdi gian dé cho ding dién cita diode Laser thiét lap duoc trang thai nghich dao néng d6. Do dé cac diode Laser thutng duge dinh thién trén mite nguding mot chit bang mot nguén dong khong déi. du tig ta hdy khao sat diéu ché s6 trong diode Laser. Néu dinh thien diode Laser & mic nguéng, vi tang dong dign diéu khién mot luong nhé I, ta 06 thé viet : 121

You might also like