14 BIS DONDERDAG 3 JUNI 2010 DE MORGEN DE MORGEN DONDERDAG 3 JUNI 2010

BIS 15
Tien leidende opiniemakers lichten
AANTAL KABINETSLEDEN AANTAL REGERINGEN
DE CIJFERKLOK VAN BELGIË
DE
DES
VAN
V
STAND
TAND
AN H
HET
ET
‘de Stand van het Land’ door.
Wat zijn voor de nieuwe regering,
ongeacht haar samenstelling,
2.500 6
AANTAL PARLEMENTARIËRS
LAND de echt grote uitdagingen?

13
Vandaag reclamemaker
Guillaume Van der Stighelen. 1 PER 18.000 BELGEN AANTAL MINISTERS AANTAL PARLEMENTSLEDEN
Volg de cijferklok
06 DOOR YVES DESMET EN WALTER PAULI 59 594 in real time op
FOTO’S TIM DIRVEN
www.demorgen.be

GUILLAUME VAN DER STIGHELEN

‘Een politieke leider In Vlaanderen haal je
alleen stemmen als je zegt
dat de mensen in het
zuiden lui en dom zijn.
voor de hele natie, En daar haal je stemmen
als je zegt dat die in het
noorden het land kapot

dat kan niet in België’ willen. Maar hoe haal je

HET KOEKJE IN DE KOFFIE
‘Wij hebben geen natuurlijke vijanden. De
Nederlanders hebben nog de dreiging van de zee, de
Amerikanen hebben de terroristen om de boel bij
elkaar te houden. Wij hebben niets, zelfs geen naties
meer die ons nog willen bestrijden. Als je geen exter-
ne vijanden hebt, ga je ze blijkbaar binnenin zoeken.’
“Een scheiding komt niet van de ene dag op de
andere. Je komt niet thuis met de boodschap: ‘Schat,
wij moeten eens klappen, ik ben hier weg’. Er moet
eerst een sfeer gecreëerd worden waarbinnen die
scheiding legitiem wordt. Dat is het eerste proces, je
begint dingen te zeggen die haar enorm storen en zij
begint dingen te doen die jou de kast opjagen. Dan
ontstaat er een klimaat waarbinnen uiteindelijk ook
de vrienden en de familie beginnen te zeggen:
‘Zouden jullie inderdaad niet beter uit elkaar gaan?’
Dat is het stadium waarin we nu zitten met België.
“Het B-H-V-verhaal is eigenlijk dat van het koekje in
de koffie. Hij weet dat het haar verschrikkelijk stoort
wanneer hij telkens weer dat koekje in de koffie sopt.
Maar tegelijk vindt hij dat het huwelijk geen goed
huwelijk is als zij zich daarover telkens zo opwindt.
En zij vraagt zich af: als je weet dat ik daar de muren
van opkruip, zie je me dan wel graag genoeg als je het
toch maar steeds blijft doen? Buitenstaanders vra-
gen zich af waarom je over een stom ding als een
koekje een huwelijk op het spel kan zetten.
“Er zijn twee mogelijkheden. Ofwel is dat koekje het
kleine probleem dat nodig is om de verzuring te
creëren waarbinnen een echtscheiding mogelijk
wordt, ofwel is dat koekje het probleem waar we het
altijd maar over hebben, om het uiteindelijk niet te
moeten hebben over de echte problemen, en dan is
het een angstexcuus. Wel, wat is uiteindelijk de lak-
moesproef voor een goed huwelijk? Zie je jezelf
elkaars karretje voortduwen op de dijk in Knokke als
je tachtig bent? Heb je daar zin in of niet? Of zeg je:
dit gezeik en dat nog tientallen jaren, vergeet het
maar. Is er nog een gezamenlijk project, een geza-
menlijke droom? Is er iets om naar uit te kijken? Zo
niet, dan doe je alles om eruit te geraken, te begin-
nen met nog meer koekjes te soppen om de sfeer te
verzuren. Je gaat een keer vreemd, je komt later thuis
van je werk, je doet van alles dat niet hoort. Heb je
wel een project, dan zeg je die avondvergadering af
en je koopt een bloemetje. Of je kunt samen in thera-
pie gaan.
“In België, waar die drie gemeenschappen met
elkaar wringen, is het net hetzelfde: is er nog iets dat
die mensen samenhoudt, is daar een gemeenschap-
pelijke droom, een project? Wij hebben geen natuur-
lijke vijanden. De Nederlanders hebben nog de drei-
ging van de zee, de Amerikanen hebben de terroris-
ten om de boel bij elkaar te houden. Wij hebben
niets, zelfs geen naties meer die ons nog willen
bestrijden. Als je geen externe vijanden hebt, ga je ze
blijkbaar binnenin zoeken.
“Wie heeft eigenlijk de taak om dat gezamenlijke
idee, die droom voor het project België te formule-
ren? Dat zijn de politieke leiders van een natie. Dat
heeft Gandhi gedaan voor Indië, dat doet Obama
voor de States, Sarko voor Frankrijk. Mandela heeft
Zuid-Afrika doen dromen van een ander en beter
land wanneer de apartheid afgeschaft zou worden.
Het is de taak van een politieke leider zijn volk te
doen dromen over een toekomst. En waarom doen
GUILLAUME VAN DER STIGHELEN
● Van der Stighelen wordt geboren
in 1955.
● Na een korte carrière als baas van
de Antwerpse bruine kroeg Den
Billenkletser wordt hij scenario-
schrijver bij de openbare omroep
en illustrator bij het weekblad Flair.
● In 1981 gaat hij aan de slag als
copywriter bij het reclamebureau
McCann-Erickson. Hij werkt ook
voor TBWA en Young & Rubicam.
● In 1995 slaat hij de handen in
elkaar met André Duval, op dat
moment directeur van de Belgische
vestiging van TBWA. Samen
stampen ze het reclamebureau
Duval Guillaume uit de grond.
● Duval Guillaume wordt een
succesverhaal dat ook in het
buitenland opgemerkt wordt.
In 2006 neemt de Franse reclame-
reus Publicis het bureau over.
ze dat? Omdat ze verkozen moeten worden door het
hele volk om de hele natie te leiden. Wel, dat kan in
België niet, zelfs niet als iemand zo’n droom zou heb-
ben. Omdat iemand die zou durven zeggen dat
België eigenlijk geen slecht idee is, dat daar wel dege-
lijk een toekomst in zit, die daar warm en enthousi-
asmerend zou over spreken in de media, ja, die haalt
daar geen stemmen mee, omdat het kiessysteem dat
verhindert. Achthonderdduizend stemmen haal je
in Vlaanderen alleen als je zegt dat de mensen aan de
overkant van de taalgrens te lui en te dom zijn. En in
het zuiden haal je alleen stemmen als je zegt dat de
mensen ten noorden van de taalgrens rechtse sepa-
ratisten zijn die het land willen kapotscheuren. Maar
hoe haal je stemmen voor een Belgische droom?”
HOMOSEKSUELE
MIGRANTENZOON
‘Op den duur begin je te geloven wat je steeds maar
hoort, dat die scheiding onvermijdelijk is. Maar dat
verhaal is er net gekomen omdat je met een kiesstel-
sel zit dat systematisch de mensen bevoordeelt die
met dat verhaal afkomen.’
“Vanuit mijn buikgevoel heb ik iets van: ja maar,
momentje, waarom mag ik eigenlijk niet stemmen
op Di Rupo? Als ik dat nu een fantastische zaak zou
vinden dat een homoseksuele migrantenzoon het tot
premier van België zou schoppen, waarom mag ik
dat dan niet uitdrukken? Nee, ik moet stemmen op
een Vlaming. Waarom? Omdat ik in Vlaanderen
woon. Wat is dat nu voor onzin?
“Op het ogenblik dat ik kan stemmen op een Waal,
en de Walen op een Vlaming, komt er op zijn minst
een parcours vrij voor iemand als bijvoorbeeld
Jacques Rogge. Stel dat die mens besluit de politiek in
te gaan met een Belgisch project, omringd door
goede mensen. Die man kan al geen nationale partij
oprichten, kan nationaal geen stemmen halen. En
wie zegt dat hij misschien geen betere ideeën heeft
dan wat we nu voorgeschoteld krijgen?
“Men zegt dat ik op dat ogenblik van heel België een
soort B-H-V maak, maar dat begrijp ik niet. Is dat dan
zo’n gigantisch probleem? Je kan van een politicus
niet vragen een systeem te kelderen waarmee hij zelf
succes heeft. Ik kan mij moeilijk voorstellen dat
Johan Vande Lanotte een nationale kieskring zou
ondersteunen, want die heeft waarschijnlijk best wel
wat Franstalige socialistische kiezers aan de kust, die
nu alleen voor hem kunnen stemmen, en niet voor Di
Rupo. Dus die mens zal daar niet in eer en geweten
over kunnen nadenken.
“De echte tegenargumenteringen die ik hoor
komen neer op dat eenvoudige verhaal: die nationale
kieskring staat de scheiding in de weg. We waren nu
zo goed aan het scheiden, komt daar een reclamejon-
gen zich moeien met een voorstel tot therapie voor
het huwelijk. We waren nu goed op weg naar een
onafhankelijk Vlaanderen in Europa, waar we zo lang
zo hard ruzie voor gemaakt hebben, en dan is dit een
stap terug. Er wordt niet naar gekeken vanuit de
gedachte of België voor een aantal mensen nog een
goed idee zou kunnen zijn, nee, er moet en zal verder
gescheiden worden.
“Maar we zijn nog niet in het stadium waarin we
echt weten of we uiteen willen of niet. Volgens de
meeste peilingen wil een meerderheid van de
Vlamingen niet dat het land splitst. Ik weet het niet,
het kan zoals in een scheiding - die de ene dag
ondenkbaar is en de volgende dag ineens onvermij-
delijk - alle kanten opgaan. Je weet nooit wanneer en
waar dat keerpunt zit, maar de sfeer wordt wel hard-
nekkig geschapen. We weten het niet omdat er nooit
een kiesstrijd over die natie wordt georganiseerd. We
hebben daarover nog nooit een politiek discours
gehoord. Want wat de Walen nu zeggen rond ‘Vive la
Belgique’ is geen gemeenschappelijk project, maar
verlatingsangst. Ik doe zelf ook niets voor onze rela-
tie, maar als we uiteengaan, is het uw fout, dat is wat
ze zeggen.
“Op den duur begin je te geloven wat je steeds maar
hoort, dat die scheiding onvermijdelijk is. Maar dat
verhaal is er net gekomen omdat je met een kiesstel-
sel zit dat systematisch de mensen bevoordeelt die
met dat verhaal afkomen. Misschien hebben wij als
kiezers dan wel de verantwoordelijkheid te zeggen
dat we die mensen mogelijk op de verkeerde manier
aan het kiezen zijn. We zijn met 7 miljoen Belgische
kiezers die geen belangenvereniging hebben. Alle
grote veranderingen in dit land worden afgedwon-
gen door belangengroepen, iedereen is verenigd,
maar de kiezers zijn dat niet, zodat ze niet kunnen
vragen om op een andere manier te mogen kiezen.”
DE MIDDELLIJN OP
HET VOETBALVELD
‘Als je morgen een referendum houdt over een
onafhankelijk Vlaanderen haal je geen meerderheid.
En toch is de partij die uitgesproken het meest sepa-
ratistisch is de gedoodverfde winnaar. Daar klopt
toch iets niet?’
“De eerste fase is: ze zeggen dat we elkaar niet kun-
nen uitstaan. De tweede fase: ik vind zelf ook precies
dat we elkaar niet kunnen uitstaan. Derde fase: we kun-
nen elkaar echt niet meer uitstaan. Zo werkt commu-
nicatie, ook in de reclame. Kun je daar invloed op uit-
oefenen? Ik denk het wel, maar dan moet je gaan
nadenken over waar de knoop zit. En volgens mij zit
die heel simpel in ons kiessysteem, dat onvermijdelijk
moet leiden tot een scheiding. Ik weet ook niet of zo’n
gemeenschappelijk project mogelijk is. Maar als er
mensen zijn die daar ideeën over hebben, hoor ik ze
nooit, omdat ze er geen stemmen mee kunnen verdie-
nen. Er is door de Warandegroep een behoorlijk argu-
mentarium opgesteld om de stelling te ondersteunen
dat een scheiding voor Vlaanderen én voor Wallonië
beter zou zijn. Oké, goed. Bestaat er ook zo’n soort
manifest voor België? Nee.
“Bart De Wever is de uitdager, en niemand neemt de
handschoen op. Als je één kieskring hebt, krijg je zo’n
tegenstander wel. Als je morgen een referendum
houdt over een onafhankelijk Vlaanderen haal je geen
meerderheid. En toch is de partij die uitgesproken het
meest separatistisch is de gedoodverfde winnaar. Daar
klopt toch iets niet? Waarom zou een Waal met een
omgekeerde boodschap niet kunnen scoren in
Vlaanderen? Die zal dan alles moeten doen om in de
Vlaamse media te komen, om te tonen dat hij ook de
Vlaamse verzuchtingen begrijpt, maar dat hij daaraan
ook in een Belgisch kader tegemoet kan treden.
Sterker, dat België misschien wel een beter kader is om
bepaalde oplossingen te bedenken. Alleen: die hypo-
thetische tegenstander zal er nooit komen in dit kies-
systeem.
“Als je Waal bent, zie je alleen Bart De Wever, die nu al
wordt afgebeeld als grote winnaar en nieuwe premier.
En de Vlamingen in hun buurt bevestigen dat idee. De
Vlamingen zien alleen Di Rupo en Milquet, die gretig
brugpensioenen aan de Carrefour uitdeelt. Toen
Onkelinx nog minister van Justitie was, ging ze tijdens
de verkiezingen op alle Franstalige zenders haar justi-
tiebeleid verdedigen. Je was het daar mee eens of niet.
Maar Vlamingen wisten niet wat haar beleid was, en
bijgevolg wisten ze niet of ze het er al dan niet mee
eens waren. Waarom ook, ze konden niet voor of tegen
haar stemmen. Terwijl justitie toch over alle Belgen
gaat? Die mensen moeten een federaal beleidsdomein
vormgeven, en de helft van het land weet niet waar ze
mee bezig zijn.
“Ik heb alle respect voor politici, ik ben er nog nooit
een slechte tegengekomen, waarschijnlijk omdat de
slechten nog nooit met mij gesproken hebben. Die
gasten werken als slavenarbeiders, vanaf 6 uur ‘s och-
tends zitten ze te sms’en, en ‘s avonds is het na midder-
nacht als ze van de zoveelste vergadering of prijsuitrei-
king thuiskomen. Zij gaan dat systeem niet kunnen en
willen veranderen, het volk moet dat doen. Hoe heb-
ben ze het gedaan met het vrouwenstemrecht in 1948?
Of in 1919, met het algemeen stemrecht? Toch door de
druk van de straat en de publieke opinie? De politici
zelf hebben toen ook niet het voortouw genomen. Kan
Het volk verandert het
systeem, de politiek niet.
Dus moet dat volk zich
manifesteren en eisen
dat er een federale
kieskring komt, zodat er
tenminste een forum
komt voor mensen met
een federale gedachte
je je voorstellen dat vóór 1948 iemand in de mannen-
clubs waar politiek werd bedreven afkwam met het
idee dat het geen stom gedacht zou zijn om vrouwen
te laten stemmen? Dan werd er toch gezegd: ge gaat
dáár toch niet mee beginnen, morgen gaan ze zich nog
verkiesbaar stellen ook, waar eindigt dat? Het volk ver-
andert het systeem, de politiek niet. Dus moet dat volk
zich nu manifesteren en eisen dat er zo’n federale kies-
kring komt, zodat er tenminste een forum komt voor
mensen met een federale gedachte.
“Men verwijt me dat ik de spelregels wil veranderen
omdat de uitslag van het spel me niet goed uitkomt.
Nee, ik stel alleen vast dat de regels niet aangepast zijn
aan het spel. We spelen nu voetbal met als regel dat nie-
mand van de twee ploegen over de middellijn mag
komen. Als je een spel wil hebben moet het speelveld
er zijn voor iedereen.
“Mij maakt het niet uit of we in een onafhankelijk
Vlaanderen, België of direct maar in Europa leven.
Hooguit vind ik dat er wat orde mag komen in al die
bestuursstructuren die als een soort lasagne bovenop
elkaar liggen en waar je niet meer van weet wie nu
voor welke smaak verantwoordelijk is. Voor mij
mogen er gerust wat weg. Maar wat ik voel, is dat de
mensen worden meegesleurd in een verhaal waar ze
achteraf van gaan zeggen: jamaar, zo hadden we het
nu ook weer niet bedoeld. En dan mag je, zelfs als recla-
mejongen, aan de alarmbel trekken. Niet omdat ik per
se wil samenblijven of wil scheiden, maar omdat ik dat
huwelijk toch nog een bezinningsperiode wil gunnen,
en een goede therapie. En als we dan tot de conclusie
komen dat een scheiding de beste oplossing is, zal ik
mij daar graag bij neerleggen.”
IDENTITEITEN WISSELEN
‘Moet ik chocolade of bier verkopen, dan ben ik
Belg, als ik textielfabrieken wil verkopen in China,
dan ben ik Vlaming, als ik diamant wil verkopen ben
ik Antwerpenaar en als ik in Amerika reclame wil
verkopen ben ik een Europeaan. Geweldig, al die
identiteiten waartussen ik kan zappen.’
“We gaan B-H-V missen als het opgelost is, want dan
gaan we weer een nieuw koekje moeten zoeken om
ergernis en ruzie op te wekken. Ik ben hier ook maar
toevallig geboren, en België is maar wat het is, maar ik
wil wel verstandig omgaan met wat ik gekregen heb.
Ik heb nooit een probleem gehad met Belg te zijn. Ook
niet met Vlaming, Antwerpenaar of Schotenaar te
zijn. (lacht) Enfin, met dat laatste soms wel. En die
identiteiten hebben elkaar nooit in de weg gestaan,
integendeel, het is een rijkdom geweest. Moet ik cho-
colade of bier verkopen, dan ben ik Belg, als ik textiel-
fabrieken wil verkopen in China, dan ben ik Vlaming,
als ik diamant wil verkopen ben ik Antwerpenaar en
als ik in Amerika reclame wil verkopen ben ik een
Europeaan. It suits me fine, al die identiteiten waar-
tussen ik kan zappen. Geweldig. En de meeste Belgen
in de economische en commerciële wereld die ik
tegenkom, vinden dat ook. Niemand heeft daar een
probleem mee.
“Kijk, de havens en het verkeer binnen Europa ver-
anderen. Waarom is Antwerpen een grote haven
geworden? Omdat het een exporthaven was: daar
MORGEN IN ‘DE STAND VAN HET LAND’
RUDY DE LEEUW
Voorzitter socialistische vakbond
‘Wij zijn niet blind voor de problemen,
maar de kleine man mag niet alleen betalen’
stemmen voor een
Belgische droom?
kwam alles vanuit Europa bij elkaar en vertrok het
naar de rest van de wereld. Nu draait het verkeer om in
de wereld: het worden importhavens. Dan zijn
Hamburg, Bremen en Rotterdam plots dichterbij, en
heb je een concurrentieel nadeel om die boten de
Schelde te laten opvaren. Hoe pakten we dat pro-
bleem aan? Eerst door ieder apart te gaan. Stel: je bent
een Chinees, je begint stilaan te zoeken hoe je je con-
tainers naar Europa krijgt. Woensdag komt er een
delegatie van Zeebrugge en die vertellen je dat die
Schelde niet diep genoeg is, dat Gent geen echte haven
is en dat Brussel helemaal om mee te lachen is.
Donderdag komen de mannen van Antwerpen en die
zeggen: ‘Zeebrugge? Da’s altijd last met de vakbonden
en Gent is te klein’. En vrijdag staan de mannen van
Gent daar. Zo gingen al die promotiediensten langs
bij die Chinees, en die onthoudt maar één ding: bij al
die Belgische havens is er wel een probleem, laten we
naar Rotterdam gaan. Oei, zegden de Vlamingen, die
ambras was niet goed, laten we ons voortaan samen
‘Port of Flanders’ noemen. Allez nu jongens, niemand
in de wereld weet wat Flanders is, dat betekent dus
niets, terwijl ‘Port of Antwerp’ een maritiem wereld-
merk zou kunnen zijn.
“Als je België bekijkt als een geheel, dan kan je de
kaart heel simpel tekenen: Oostende, Zeebrugge,
Antwerpen, Gent, Brussel, Charleroi en Luik. Noem
dat allemaal ‘Port of Antwerp’ en je zet dat op de kaart.
Je ziet dat zo op een Powerpoint staan: dat is een hand
die uitreikt naar heel Europa, terwijl Rotterdam dan
gewoon een bolletje aan de kust is. Dan heb je een
geweldig verhaal van ‘reach out to Europe’. Wel, die
boodschap, hoe simpel en effectief ze ook zou zijn, is
politiek niet haalbaar in dit land. Onwaarschijnlijk
toch? Dat is toch totaal absurd, zeker omdat de men-
sen in de havens logistiek perfect samenwerken. Tien
miljoen Belgen, als je zulke gemeenschappelijke troe-
ven niet meer uitspeelt, hoe loemp kan je zijn?
“Als je je wil profileren in de wereld, en daar gaat het
straks om, dan moet je toch niet permanent in de
dynamiek van een burenruzie blijven zitten? Want
wie wil er nu in godsnaam zaken doen met iemand
die altijd ambras heeft met zijn eigen buren? Wie wil
er kamperen op de camping naast die familie met de
kinderen die voortdurend ruziemaken? Waar haalt
men toch dat idee vandaan, zoals Rik Torfs het zei, dat
de economische crisis opgelost zal zijn eenmaal de
Ardennen in het buitenland liggen?
“België lijkt soms een omgekeerd Italiaans restau-
rant. Daar maken ze altijd grote theatrale ambras in
de keuken, dan gaat de deur open naar de zaal en
komen ze met een big smile iets lekkers op tafel zet-
ten. In België is het grote vriendschap in de keuken, en
dan gaat de deur naar de zaal open en ‘t is ambras en
de borden vliegen in het rond. Verdienen wij nu echt
niet beter dan dat?”