You are on page 1of 39

I HC QUC GIA TP.

HCM
TRNG I HC BCH KHOA

Bi ging

N MN V BO V VT LIU
(CORROSION AND MATERIALS PROTECTION)

CHNG 3.
N MN IN HA HC (I)

CHNG 3. N MN IN HA HC
Trng i hc Bch Khoa i hc Quc gia TP. HCM

3.1. Khi nim


n mn in ha hc: s ph hy kim loi bi cc
phn ng in ha xy ra trong mi trng dn
in

L dng n mn nguy him v ph bin trong sn


xut v i sng;
Xy ra trong mi trng t nhin: nc, khng

kh, t.

CHNG
N MN
IN
1.1.3.Khi
nim
vHA
n HC
mn

kim loi

Trng i hc Bch Khoa i hc Quc gia TP. HCM

3.1. Khi nim


in cc n
H in ho gm cht dn in loi 1 tip xc vi
cht dn in loi 2, trn mt gii hn pha ch xy ra
mt phn ng in ha.
V d: Kim loi Cu nhng trong dung dch cha h oxy
ho kh cha Cu2+. Phn ng in cc l:

Cu2+ + 2e- Cu
Th cn bng Ecb cn c gi l th thun nghch
hoc l th dng.
4

CHNG
N MN
IN
1.1.3.Khi
nim
vHA
n HC
mn

kim loi

Trng i hc Bch Khoa i hc Quc gia TP. HCM

3.1. Khi nim


V d: Nhng thanh Cu vo dung dich
CuSO4. Phn ng in cc l:
Cu2+ + 2e- Cu

in cc n

CHNG
N MN
IN
1.1.3.Khi
nim
vHA
n HC
mn

kim loi

Trng i hc Bch Khoa i hc Quc gia TP. HCM

3.1. Khi nim


Khi c s phn cc in cc bng dng ngoi hoc
bng khp kn mch in, th in cc Ei b dch ra khi
th cn bng Ecb, lch ny c gi l phn cc
in cc v thng c k hiu l E hoc (qu th)
E = = Ei Ecb
Nu > 0 phn cc anod
< 0 - s phn cc catod
Phn ng n mn in ha hc kim loi xy ra khi
G = -nFEpin < 0
trong : n: s in t trao i
F : hng s Faraday (F=96.500 C = 96.500 A.s)
Epin: in th ca pin n mn(V)
Epin= Ecatod Eanod > 0, do : Ecatod > Eanod
6

CHNG
N MN
IN
1.1.3.Khi
nim
vHA
n HC
mn

kim loi

Trng i hc Bch Khoa i hc Quc gia TP. HCM

3.1. Khi nim


in cc hn hp

H in ho gm cht dn in loi 1 tip xc vi


cht dn in loi 2, song trn b mt gii hn pha
thng xy ra nhiu phn ng in cc v t nht c

hai h oxy ho kh xy ra v mt hnh thc.


V d: Kim loi ng nhng vo dung dch CuSO4 c
mt H+ v oxy.

CHNG
N MN
IN
1.1.3.Khi
nim
vHA
n HC
mn

kim loi

Trng i hc Bch Khoa i hc Quc gia TP. HCM

3.1. Khi nim

V d: Kim loi ng nhng


vo dung dch CuSO4 c
mt H+ v oxy.

in cc hn hp
8

CHNG
N MN
IN
1.1.3.Khi
nim
vHA
n HC
mn

kim loi

Trng i hc Bch Khoa i hc Quc gia TP. HCM

3.1. Khi nim

Phn ng anod:
Cu Cu2+ + 2ePhn ng catod:
O2 + 2H+ + 2e- H2O
Phn ng tng:
Cu +()O2 + 2H+ Cu2+ + H2O
Gi tr in th o c khi phn ng tng t n trng
thi cn bng c gi l in th n mn ca in cc Cu
(Ecorr).

CHNG
N MN
IN
1.1.3.Khi
nim
vHA
n HC
mn

kim loi

Trng i hc Bch Khoa i hc Quc gia TP. HCM

3.2. Nhit ng hc qu trnh n mn in ha hc


Cch tip cn qu trnh n mn in ha hc:
Nhit ng hc: xc nh kh nng phn ng n
mn xy ra

Ha l: xc nh c ch ca phn ng n mn
ng hc: xc nh tc ca phn ng n mn

Qu trnh luyn kim nh hng n bn n mn

10

CHNG 3. N MN IN HA HC
Trng i hc Bch Khoa i hc Quc gia TP. HCM

3.2. Nhit ng hc qu trnh n mn in ha hc


n mn in ha xy ra khi kim loi tip xc vi

dung dch cht in ly l s ph hy kim loi xy


ra trn mt gii hn 2 pha kim loi v dung dch
cht in ly:
Kim loi b ha tan trn vng anod v km theo
phn ng gii phng hydro hoc tiu th oxy xy

ra trn vng catod, sinh ra dng in


Do c s xut hin v hot ng ca pin n mn
11

CHNG 3. N MN IN HA HC
Trng i hc Bch Khoa i hc Quc gia TP. HCM

3.2. Nhit ng hc qu trnh n mn in ha hc

Ni cch khc, n mn in ha l qu trnh in


cc trng thi khng cn bng
H n mn nh mt nguyn t Galvanic

B mt kim loi phi c dung dch in ly vn


chuyn ion trn b mt dung dch

12

CHNG
3. Nnim
MNv
IN
1.1. Khi
n HA
mnHC
kim loi
Trng i hc Bch Khoa i hc Quc gia TP. HCM

3.2. Nhit ng hc qu trnh n mn in ha hc


Chuyn sang h in ha:
Trong mt phn ng ha hc, cn xem xt n th in
ha
Thut ng ha th th hin mc nng lng in tng
tc vi mi trng
= +
Vi

n s e- trao i
F hng s Faraday
th Galvanic
13

CHNG
3. Nnim
MNv
IN
1.1. Khi
n HA
mnHC
kim loi
Trng i hc Bch Khoa i hc Quc gia TP. HCM

3.2. Nhit ng hc qu trnh n mn in ha hc


Xt hai kim loi tip xc nhau ( v ):
c mt e- cn bng gia hai kim loi

14

CHNG
3. Nnim
MNv
IN
1.1. Khi
n HA
mnHC
kim loi
Trng i hc Bch Khoa i hc Quc gia TP. HCM

3.2. Nhit ng hc qu trnh n mn in ha hc


Do e- v tr cn bng

=
V

= c gi l bc nhy th

15

CHNG
3. Nnim
MNv
IN
1.1. Khi
n HA
mnHC
kim loi
Trng i hc Bch Khoa i hc Quc gia TP. HCM

3.2. Nhit ng hc qu trnh n mn in ha hc


Trong mt qu trnh in ha, cn c s tip xc
ca mt kim loi v mt dung dch, electron cn t
c trng thi cn bng gia kim loi (M) v dung
dch (dd)

Odd + eM Rdd
16

CHNG
3. Nnim
MNv
IN
1.1. Khi
n HA
mnHC
kim loi
Trng i hc Bch Khoa i hc Quc gia TP. HCM

3.2. Nhit ng hc qu trnh n mn in ha hc


O + e, = R

O + nO Fdd + e, F = R + nR Fdd
Lu : M l do s electron trao i l -1

Hay O + e, R = nR nO F + F
M nO nR = 1
Nn M,dd = dd =

O +e, R
F

= o + RTln(a)

o
Suy ra M, = M,
+

RT
a
ln o
nF
aR

17

CHNG
3. Nnim
MNv
IN
1.1. Khi
n HA
mnHC
kim loi
Trng i hc Bch Khoa i hc Quc gia TP. HCM

3.2. Nhit ng hc qu trnh n mn in ha hc

Trong thc t, dung dch thng c nng ph


hp c th s dng nng thay cho hot .
Khi :

Suy ra

o
M, = M,
+

RT
O
ln
nF
R

18

CHNG
3. Nnim
MNv
IN
1.1. Khi
n HA
mnHC
kim loi
Trng i hc Bch Khoa i hc Quc gia TP. HCM

3.2. Nhit ng hc qu trnh n mn in ha hc

Bc nhy th l gi tr KHNG O C
Tuy nhin, c th s dng mt in cc th
hai t vo trong dung dch xc nh sc

in ng E (s khc bit ca hai th


Galvanic)
19

CHNG
3. Nnim
MNv
IN
1.1. Khi
n HA
mnHC
kim loi
Trng i hc Bch Khoa i hc Quc gia TP. HCM

3.2. Nhit ng hc qu trnh n mn in ha hc


=

Hay = +

Phn ng tng cng:

O2 + R1 R2 + O1
in cc 1: O1 + e- R1
in cc 2: O2 + e- R2
20

CHNG
3. Nnim
MNv
IN
1.1. Khi
n HA
mnHC
kim loi
Trng i hc Bch Khoa i hc Quc gia TP. HCM

3.2. Nhit ng hc qu trnh n mn in ha hc


Ti cn bng E = 0 th

0=

1/K

=
=

Nh vy =
21

CHNG
N MN
IN
1.1.3.Khi
nim
vHA
n HC
mn

kim loi

Trng i hc Bch Khoa i hc Quc gia TP. HCM

3.3. Phng trnh Nersnt


Phng trnh Nersnt vit cho trng hp phn ng:
aA + bB + ne- cC + dD
in th cn bng:

= +

.
a hot ca ion
Eo Th in cc tiu chun, V
R Hng s kh (R = 8,31J.mol-1.K-1)
T Nhit tuyt i, K
F Hng s Faraday (F= 96.500 A.s)
Chuyn sang logarit, phng trnh Nersnt thnh:

,

= +

22

CHNG
N MN
IN
1.1.3.Khi
nim
vHA
n HC
mn

kim loi

Trng i hc Bch Khoa i hc Quc gia TP. HCM

3.3. Phng trnh Nersnt


Phng trnh Nersnt i vi kim loi

Mn+ + ne- M
=

+ /

+
+ = + / +
+

+ - hot ion kim loi trong dung dch

+ / - th in cc tiu chun ca kim loi ng vi hot

dung dch bng 1 hoc p sut kh bng 1 atm


23

CHNG
N MN
IN
1.1.3.Khi
nim
vHA
n HC
mn

kim loi

Trng i hc Bch Khoa i hc Quc gia TP. HCM

3.3. Phng trnh Nersnt


Lu :
+ Cht rn, cht lng c hot bng 1
+ Cht kh c hot bng p sut ring phn ca n
+ Khng th xc nh c gi tr tuyt i ca bt k
th in cc no m phi o th in cc so vi th

ca mt in cc so snh.
+ Cc in cc so snh: in cc hydro chun SHE,
in cc calomel bo ha SCE,

+ Theo quy c, Eo H+/H = 0 V


24

CHNG
N MN
IN
1.1.3.Khi
nim
vHA
n HC
mn

kim loi

Trng i hc Bch Khoa i hc Quc gia TP. HCM

3.4. Gin Pourbaix


Do Marcel Pourbaix lp, cn gi l gin E pH
Biu din s ph thuc ca gi tr th in cc vi gi tr pH
mi trng phn ng
Cho thy nhit ng hc ca cc pha khc nhau di cc
iu kin khc nhau
Cc ng bin trn gin phn chia cc khu vc bn ca
cc pha s c tnh theo phng trnh Nernst.
Cho bit cc phn ng v cc sn phm phn ng s hin
din khi phn ng t n cn bng, c bit l cc iu
kin m phn ng n mn khng th xy ra v mt nhit
ng.
25

CHNG
N MN
IN
1.1.3.Khi
nim
vHA
n HC
mn

kim loi

Trng i hc Bch Khoa i hc Quc gia TP. HCM

3.4. Gin Pourbaix


c im:

Ch kho st nc, oxy v oxyde (ang pht trin cc


gin cho lu hunh)
Ch p dng vi kim loi, khng s dng cho hp kim

Khng cho bit ng hc ca qu trnh (tc phn


ng)
C th da vo gin iu chnh th hay pH, hn

ch phn ng n mn theo nhit ng trong mt s


trng hp
26

CHNG
N MN
IN
1.1.3.Khi
nim
vHA
n HC
mn

kim loi

Trng i hc Bch Khoa i hc Quc gia TP. HCM

3.4. Gin Pourbaix


Tnh ton:
Gin ca nc tinh khit 25oC
Nc l cht in ly rt yu:
2H2O H3O+ + OHNng H+ v OH- rt nh
2H+ + 2e H2
2H2O + 2e H2 + 2OHp dng phng trnh Nernst:
25oC: + / =

(1)

(2)
(3)

+ /

Nu PH2 = 1 atm

(4)

+ / = ,
Phng trnh (4) c th hin trn on thng OA

27

CHNG
N MN
IN
1.1.3.Khi
nim
vHA
n HC
mn

kim loi

Trng i hc Bch Khoa i hc Quc gia TP. HCM

3.4. Gin Pourbaix


PH2 > 1 atm on thng OA
dch chuyn v pha m ng
vi O1A1 v s kh ion H+
chim u th, phn ng
dch chuyn v pha phi.
Ngc li, khi PH2 < 1 th
on OA dch chuyn v
pha dng ng vi on
thng O2A2
Gin E - pH i vi h
H2O, H+, OH, O2 25oC vi
PH2 = 1 atm, PO2 = 1atm
28

CHNG
N MN
IN
1.1.3.Khi
nim
vHA
n HC
mn

kim loi

Trng i hc Bch Khoa i hc Quc gia TP. HCM

3.4. Gin Pourbaix


Hoc
25oC:

O2 + 4e + 4H+ 2H2O
O2 + 4e + 2H2O 4OH-

/ = / +

(5)
(6)

,
+ .

(7)

Khi PO2 = 1 atm, s ph thuc E pH theo phng trnh (2), ng


vi on BC
Nu PO2 > 1 atm, on BC dch chuyn v pha dng, ng vi
B2C2, (6) dch chuyn v bn tri, nc d b phn hy thnh oxy
Nu PO2 <1 atm, on BC dch chuyn v pha m, ng vi B1C1,

phn hy nc thnh oxy kh khn


Vng BCAO, nc trng thi bn vng
29

CHNG
N MN
IN
1.1.3.Khi
nim
vHA
n HC
mn

kim loi

Trng i hc Bch Khoa i hc Quc gia TP. HCM

3.4. Gin Pourbaix


Gin E pH ca kim loi tip xc vi nc
V d:
Fe H2O
Cu t lin quan: H2O, H+, OH, O2 v H2, Fe, Fe2+, Fe3+,
HFeO2 , Fe(OH)3, Fe(OH)2
Al H2O
Cu t lin quan: H2O, H+, OH, O2 v H2, Al, Al3+,
Al(OH)3, Al(OH)4-

30

CHNG
N MN
IN
1.1.3.Khi
nim
vHA
n HC
mn

kim loi

Trng i hc Bch Khoa i hc Quc gia TP. HCM

3.4. Gin Pourbaix


Gin Pourbaix ca Fe H2O
Ti nhit 25oC, P = 1 atm

31

CHNG
N MN
IN
1.1.3.Khi
nim
vHA
n HC
mn

kim loi

Trng i hc Bch Khoa i hc Quc gia TP. HCM

3.4. Gin Pourbaix


T gin E pH ca Fe H2O:
D on kh nng b n mn v khng b n mn ca st
trong mi trng nc (khng th hin tc n mn)
Nguyn tc ca phng php in ho bo v chng n
mn st trong mi trng nc:
+ Dch chuyn th in cc Fe trong mi trng
nc v pha m hn so vi th n mn ca Fe Fe
vng an ton khng b n mn - nguyn tc bo v catod
+ Dch chuyn th in cc ca Fe trong mi trng
trng nc v pha dng so vi th n mn lm cho kim
loi b th ng - gi l bo v anod
+ iu chnh tng pH ca mi trng n mn a kim
loi vo vng th ng lm gim tc n mn kim loi 32

CHNG
N MN
IN
1.1.3.Khi
nim
vHA
n HC
mn

kim loi

Trng i hc Bch Khoa i hc Quc gia TP. HCM

Gin Pourbaix ca Al

3.4. Gin Pourbaix

33

CHNG
N MN
IN
1.1.3.Khi
nim
vHA
n HC
mn

kim loi

Trng i hc Bch Khoa i hc Quc gia TP. HCM

Gin Pourbaix ca Zn

3.4. Gin Pourbaix

34

CHNG
N MN
IN
1.1.3.Khi
nim
vHA
n HC
mn

kim loi

Trng i hc Bch Khoa i hc Quc gia TP. HCM

Gin Pourbaix ca Pt

3.4. Gin Pourbaix

35

CHNG
N MN
IN
1.1.3.Khi
nim
vHA
n HC
mn

kim loi

Trng i hc Bch Khoa i hc Quc gia TP. HCM

3.4. Gin Pourbaix

Ha th = G
Ha th ph thuc vo cu trc pha rn/cht ha tan

36

CHNG 3. N MN IN HA HC
Trng i hc Bch Khoa i hc Quc gia TP. HCM

3.5. C ch n mn in ha hc kim loi


Trn b mt kim loi tn ti vng anod v catod l
so s chnh lch th trn b mt gii hn pha
S chnh lch ny c th do s tn ti ca ph

gia hp kim, do s lch mng tinh th kim loi


Vng anod: kim loi b ha tan, xy ra qu trnh oxy
ha:
M Mn+ + neIon kim loi trn b mt in cc chuyn vo dung
dch

37

CHNG 3. N MN IN HA HC
Trng i hc Bch Khoa i hc Quc gia TP. HCM

3.5. C ch n mn in ha hc kim loi


Cc electron d vng anod c dch chuyn
n vng catod trn b mt kim loi:
- Mi trng c ion H+

nH+ + ne- (n/2)H2


n mn kim loi km theo gii phng hydro
- Mi trng c ion H+ v oxy:

(n/4)O2 + ne- + nH+ (n/2)H2O


n mn km theo s tiu th oxy c mt trong dung

dch

38

CHNG 3. N MN IN HA HC
Trng i hc Bch Khoa i hc Quc gia TP. HCM

3.5. C ch n mn in ha hc kim loi


a. Vng anod:

- Ha tan kim loi, li electron trn in cc


- Chuyn ion t b mt kim loi vo th tch dung dch

b. Vng catod:
- Chuyn cc phn t tch in t dung dch n lp dd st
b mt nh khuch tn do chnh lch nng , in di,

- Kh lp v solvat ha ca phn t tch in


- Ion H+ phng in: 2H+ + 2e H2

- Hp ph sn phm trn b mt in cc
- Chuyn sn phm vo dung dch

39

You might also like