You are on page 1of 34

Bnh Ng1 i Co Vn

L Tri (13801442)
Mu Thn 1428
Bi i Co do L Tri (nguyn danh: Nguyn Tri), mt khai quc cng thn ca nh Hu L, son
tho vo nm Mu Thn ( 1428). Bn ch Hn chp theo nguyn bn Phc Kh in nm Mu Thn
(1868).
ng theo ph Bnh nh Vng L Li t khi ngha qun Lam Sn cn th yu trc s n p ca
qun Minh. ng vch ra nhiu k sch gip ngha qun Lam Sn thu phc lng dn v ginh u th
trn chin trng.
Tng truyn, ng l ngi ngh ra k sch vit dng ch L Li vi qun,
Nguyn Tri vi thn (L Li l vua, ti thn l Nguyn Tri) trn l cy, th theo dng nc, to ra nh
im tri, khng nh v yu t "thin mnh" cho L Li, lm lng ngi nhanh chng hng v ngha
qun Lam Sn. kin ca Nguyn Qun nh dao hai li, gy nn ni ganh t, bt ho trong m
qun thn vi hu qu kh trm trng.
Sau khi ln ngi, L Thi T phong thng cho Nguyn Tri l bc cao trng nht bn vn quan,
ng c ban quc tnh, tc c mang h L ca vua ( t tnh L Tri ), tc Hu (

H Quc Quan Phc Hu) ch km tc Cng mt bc. Trn thc t ng va l c vn, va l


qun s, nh chnh tr, ti kim vn v rt thn vi vua.
Chng ti ngt bi co lm 6 on xen li ch, thm phn dch ngha.
Nguyn bn Phc Kh, c phng nh ni phn PH LC. Ni y cng c chp li mt s bn dch
Quc ng [12].

,,
,
,

()
Danh T ring [13] :

i Thin2 hnh ha Hong Thng nhc vit3


Nhn ngha chi c, v ti an dn,

iu pht chi s, tt tin kh bo4.


Duy ng i Vit chi quc,
tht vi vn hin chi bang5.
Sn xuyn chi phong vc6 k th ,
Nam Bc chi phong tc dic d.
Vit Triu inh L Trn chi triu7 to ng quc ,
d Hn ng Tng Nguyn nhi cc nht phng.
Tuy cng nhc thi hoc bt ng
nhi ho kit th v thng php8.
C Lu Cung tham cng nhi th bi,
Triu Tit hiu i d xc vong.
Toa k cm Hm T quan
M hu Bch ng hi.
K ch vng c9,
quyt hu minh chinh.
(cn tip)

(i Vit ), (Triu inh L Trn), (Hn ng Tng Nguyn),


(Lu Cung), (Triu Tit), (Toa ), (Hm T quan),( M),
(Bch ng hi khu).

CH THCH:
1. Ng: ch bn gic Minh bn Tu. H Xun Hng c hai cu th:
Chng phi ng m chng phi ta,
u th trc lc o khng t.
2.
3.
4.
5.

i Thin:(i), ng t: thay, nh i Thin = thay Tri; i biu = ngi thay


mt; (i),danh t: i, nh tam i = i th ba; triu i (hai ch cng ngha),
nhc vit: nhc c nhiu ngha, y nhc vit = c ni (phn) rng.
tt tin kh bo = t hn trc lo tr bo;
(tin, ng t) = lm trc.
Nc ln gi l bang, nc nh gi l quc;
Nc lng ging gi l hu bang .
Nc M (USA) l mt bang, gm 51 tiu bang (states).
Ch ng m (bang) = gip (tr gip); ng ng (bang hi).

6.
7.

phong vc: hai ch v , cng ngha, ch b ci.


Triu : nc Nam Vit ca Triu (207 TCN 111 TCN)
Trong sch Cao ng S Phm [3], ch bin Phan Vn Cc ghi : Nguyn Tri nhm cho Triu l
mt triu i Vit Nam. Tuy nhin, Nguyn Xun Din ghi chp [20]:
Ti Thi Bnh, c n ng Xm th Triu vi cc Honh Phi:

Khai quc i : Bc m nc vng v i


Thp a d vn l: M t hn vn dm
Phi Thin Phi a: Snh vi Tri, Snh vi t
Ni Thnh Ni Thn: Bc Thnh bc Thn
Ch ng m triu: mi bt u; nh

triu ha =

gy v;

triu to = gy nn.
8 v thng php: cha h thiu.
9. (k) xem xt , (k c) : xem xt vic xa.
ch [3]: hp m ca hai ch ["chi " li ch ca Phan Vn Cc] .
(vng) qua, xa
(k ch vng c): xem xt cc vic xa.
Hai d dng (k) , (k): cch vit tuy khc nhng thnh phn cu to nh nhau.
DCH NGHA [12]:

Thay tri hnh ho, Hong thng truyn rng:


Vic nhn ngha ct yn dn
Qun iu pht trc lo tr bo
Nh nc i Vit ta t trc
Vn xng nn vn hin lu
Ni sng b ci chia
Phong tc Bc Nam cng khc
Vit Triu, inh, L, Trn bao i xy nn c lp
Cng Hn, ng, Tng, Nguyn mi bn hng c mt phng
Tuy mnh yu c lc khc nhau
Song ho kit thi no cng c.
Cho nn:
Lu Cung tham cng nn tht bi;

Triu Tit thch ln phi tiu vong;


Ca Hm t bt sng Toa
Sng Bch ng git ti M
Vic xa xem xt,
Chng c cn ghi.
(cn tip)

Khonh nhn H chnh chi phin h10

Ch s nhn tm chi on bn11


,
Cung minh t khch12, nhn d c ng dn
,
Ngy ng hoi gian, cnh d mi ng quc

Hn thng sanh13 ngc dim,

hm xch t14 ho khanh


,
Khi thin vng dn15, qu k ci thin vn trng;

Lin binh kt hn nhm c i nh thp nin

Bi ngha thng nhn, kin khn k h dc tc;


,
Trng khoa hu lim16, sn trch m hu kit di17.
Khai kim trng tc, mo lam chng nhi ph san o sa,
thi minh chu tc xc giao long nhi cng yu thn hi18.

Nhiu dn thit huyn lc chi hm tnh19,

in vt chc thy cm chi vng la.

Cn trng tho mc giai bt c d toi k sanh,

quan qu in lin cu bt hoch d an k s.


Tun sanh linh chi huyt d nhun kit hit chi vn nha;
Cc th mc chi cng d sng cng t chi gii v

Chu l chi chinh dao trng khn,

L dim chi tr du giai khng

Quyt ng Hi chi ba bt tc d trc k ,

Khnh Nam Sn chi trc bt tc d th k c

Thn nhn chi s cng phn ,

Thin a chi s bt dung.


()
Danh T ring [13] :

cn tip)

(H) (1400-1407), (ng Hi), (Nam Sn).


CH THCH:

phin h: Phin = quy nhiu; h = nghit c.


11. on bn: on = on gin; bn = lm phn; la b.
12. t khch: t = d xt; khch = ch s h.
13. hn thng sanh: hn = thui, nng; thng sanh = dn en.
14. hm xch t; hm = h by, hm hi; xch t = con .
15. khi thin vng dn = di tri la dn; khi thin = di tri,
vng dn = la dn.
10.

trng khoa hu lim = thu m nng n


17. m hu kit di = chng cn mt ai
[ (5B51) kit = n chic; (5B50)T = con; con trai (nam t) hay gi (n t) u gi l t.
16.

Nh thy, n ng no c c hnh, hc vn u gi l t c. Nh Khng T ] v.v.

thn hi = b y xung bin


(thn = xi i): Nm cmy nh cc ch , cha c
19. hm tnh = hm h.
18.

1.

2.

gii thch n tho cho ba ch ny.

: Hn thng sinh
ngc dim, Hm xch t ha khanh , Nng dn en
trn ngn la hung tn, Vi con xung di hm tai v (Bnh Ng i co ).
Hm tnh cm h. Ngi i sn o h la cc ging th sa xung y khng ln
Vi lp mt. B vi lp vo trong t gi l hm. Nguyn Tri

c na, ri b bt sng ly gi l hm tnh.


3.

Hm hi. Nh dn d cho ngi phm ti gi l cu hm


mc ti gi l vu hm

DCH NGHA [12]:

Va ri:
Nhn h H chnh s phin h
trong nc lng dn on hn
Qun cung Minh tha c gy ho
Bn gian t cn bn nc cu vinh
Nng dn en trn ngn la hung tn
Vi con xung di hm tai v
Di tri la dn mun ngn k
Gy th kt on tri my mi nm
Bi nhn ngha nt c t tri.
Nng thu kho sch khng m ni.
Ngi b p xung bin dng lng m ngc,
ngn thay c mp thung lung.
K b em vo ni i ct tm vng,
khn ni rng su nc c.
Vt sn vt, bt d chim s, chn chn li chng.
Nhiu nhn dn, bt by hu en, ni ni cm t.
Tn hi c ging cn trng cy c,
Nheo nhc thay k go ba khn cng.
Thng h ming, a nhe rng,
mu m by no n cha chn,
Nay xy nh, mai p t,
chn tay no phc dch cho va?
Nng n nhng ni phu phen
Tan tc c ngh canh ci.
c c thay, trc Nam Sn khng ghi ht ti,
D bNn thay, sng nc ng Hi khng ra sch mi !
L no tri t dung tha?
Ai bo thn nhn chu c?

, t li buc cho ngi

,
,
,

D:

,
;
,

Ni d:

()

(cn tip)

Phn tch20 Lam Sn,


Th thn21 hoang d.
Nim th th khi kh cng i,
Th nghch tc nan d cu sinh.
Thng tm tt th gi thy thp d nin,
Thng ph nga tn gi ci phi nht nht.
Pht phn vong thc,
mi nghin m thao lc chi th,
Tc c nghim kim,
t suy cu hng vong chi l.
hi chi ch
Ng m22 bt vong.
ng ngha k s khi chi th,
Chnh tc th phng trng chi nht.

Nhn ti thu dip,


Tun kit thn tinh.24
Bn tu hu tin gi k php k nhn,
Mu m duy c gi hu qu k tr.
c d cu dn chi nim,
mi ut ut23 nhi dc ng25;
C i hin chi xa,
thng cp cp nhi h t26.
Nhin k:
c nhn chi hiu mang nhc vng dng,
Do k chi thnh thm chng nch27.
Phn hung chi v in,
Nim quc b chi do trun.
Linh Sn chi thc tn kim tun,
Khi Huyn chi chng v nht l.

Danh T ring [13] :

(Lam Sn), (Linh Sn), (Khi Huyn)


CH THCH:
20. (phn tch) : (phn) gng sc ln; (tch) theo du; (phn tch) dy ngha.
21. (th thn): (th): u, ngh; (th thn) nng mnh.
22. (ng m):

(ng) thc dy, (kinh ng) gic mnh thc gic; (m) ng say;
(ng m) thc ng, (ng m cu chi) thc ng mong y.

23. (ut ut) bun b, bi ngi


ut ut thn hoi v ni x (Nguyn Tri quy Cn Sn) tt lng bi ngi chng bit
lm sao.
24. , (Nhn ti thu dip, Tun kit thn tinh): (thu dip), dip=l,
(thn tinh) thn=sng sm, c hai t ch s him hoi nh l ma thu v sao bui sng.
25. (dc ng): ng t kp, mun tin v ng; T Lam Sn mun tin v gii phng Thng Long.
26. (h t): (h) trng khng: (t) pha tri; L Li trng ch tn qu, bn tri, ch hin ti.
27. (chng nch) : (chng) cu vt,
cu ngi cht ui.

(nch) cht ui; (thm chng nch) hn

DCH NGHA [12]:

Ta y:
Ni Lam sn dy ngha
Chn hoang d nng mnh
Ngm th ln h i tri chung
Cm gic nc th khng cng sng
au lng nhc c, chc mi my nm tri
Nm mt nm gai, h phi mt hai sm ti.
Qun n v gin, sch lc thao suy xt tinh,
Ngm trc n nay, l hng ph n o cng k.
Nhng trn trc trong cn mng m,
Ch bn khon mt ni hi
Va khi c ngha dy ln,
Chnh lc qun th ang mnh.
Li ngt v:
Tun kit nh sao bui sm,
Nhn ti nh l ma thu,
Vic bn tu thiu k n,
Ni duy c him ngi bn bc,
Tm lng cu nc, vn m m mun tin v ng,
C xe cu hin, thng chm chm cn dnh pha t.
Th m:
Trng ngi, ngi cng vng bng, mt m nh nhn chn b khi.
T ta, ta phi dc lng, vi v hn cu ngi cht ui.
Phn v gin qun th ngang dc,
Phn v lo vn nc kh khn,
Khi Linh Sn lng ht my tun,
Lc Khi Huyn qun khng mt i.
(cn tip)

,
,
,;

Ci Thin dc khn ng28 d ging quyt nhim,


C d ch l ch d t vu nan.
Yt can vi k29, manh l chi t tp;
u giao30 hng s, ph t chi binh31 nht tm.
D nhc ch cng32, hoc cng nhn chi bt b;
D qu ch chng32 thng thit phc d xut k.

,
;

,
;
,

,
;
,

Tut nng33:

()

(cn tip)

D i ngha nhi thng hung tn,


D ch nhn nhi d cng bo.
B ng chi li khu in x,
Tr Ln chi trc ph hi phi.
S kh d chi ch tng,
Qun thanh d chi i chn.
Trn Tr, Sn Th chi vn phong nhi s phch,
Phng Chnh, L An chi bi chuyn tc d thu sinh.
Tha thng trng khu,
Ty Kinh k v ng hu;
Tuyn phong tin th,
ng tn phc cu cng.
Ninh Kiu chi huyt thnh xuyn,
lu tinh vn l;
Tt ng chi thi tch d,
di x thin nin.
Trn Hip tc chi phc tm34,
k kiu k th;
L Lng tc chi gian ,
hu in quyt thn.
Vng Thng l lon nhi phn gi ch phn,
M Anh cu u nhi n gi ch n.
B tr cng nhi lc tn
thc th i vong;
Ng mu pht nhi tm cng,
bt chin t khut.

Danh T ring [13] :

(B ng), (Tr Ln), (Trn Tr),(Sn Th), (Phng Chnh), (L An),


(Ty Kinh), (ng ),(Ninh Kiu),(Tt ng),(Trn Hip),(L Lng),
(Vng Thng), (M Anh).
CH THCH:
28. Nguyn Tri dng 3 ch (ci) trong bi:

( qu k ci thin vn trng), ng t, bao trm;


(gi ci phi nht nht): danh t, iu u phi mt ngy;
(ci Thin dc khn ng) dng nh ng t, Tri mun lm kh ta.
29. (yt can vi k) gi gy tre ln lm c.
30. (u giao) : (u) nm , (giao) ru c, (u giao) ru (xung sng).
31. (ph t chi binh) i qun trn di mt lng nh cha vi con

32. , (D nhc ch cng, d qu ch chng): (d) ly, (nhc) yu,


(ch) (cng) (qu) t, (ch) chng c, (chng) nhiu; ly yu nh mnh, ly t chng
nhiu.
33. (tut nng): (tut) tnh t, trn; (tt) danh t, binh lnh; (nng) ti,(tut nng) trn
hay.
34. (phc tm): (phc) bng,

(tm) tim; (phc tm): tm lng.

DCH NGHA [12]:

Tri th lng trao cho mnh ln


Ta gng tr khc phc gian nan.
Nhn dn bn ci mt nh, dng cn trc ngn c php phi
Tng s mt lng ph t, ho nc sng chn ru ngt ngo.
Th trn xut k, ly yu chng mnh,
Dng qun mai phc, ly t ch nhiu.
Trn hay:
em i ngha thng hung tn,
Ly ch nhn thay cng bo.
Trn B ng sm vang chp git,
Min Tr Ln trc ch tro bay.
S kh hng
Qun thanh cng mnh.
Trn Tr, Sn Th nghe hi m mt va,
Phng Chnh, L An, xoay lng nn th cu thot thn.
Tha thng ui di, Ty Kinh qun ta chim li,
Tuyn binh tin nh, ng t c thu v.
Ninh Kiu mu chy thnh sng, tanh tri vn dm
Tu ng thy cht y ni, nh ngn nm.
Phc tm qun gic Trn Hip phi bu u
Mt gian k th L Lng cng nh b mng.
Vng Thng g th nguy, m m la chy li cng chy
M Anh cu trn nh m qun ta hng li cng hng.
B tay i bi vong, gic tr cng lc kit,
Chng nh m ngi chu khut, ta y mu pht tm cng.
(cn tip)

V b tt ci tm nhi dch l,
khi phc tc nghit d tc c35
chp nht k chi kin d gi ha tha nhn,
tham nht th chi cng nhi di tiu thin h
Toi linh Tuyn c chi gio ng36,
c binh v ym
Nhng mnh Thnh Thng chi na tng37,
d du cu phn.
inh V cu nguyt38

Liu Thng toi dn binh do Khu n nhi tin ,


bn nin thp nguyt39
Mc Thnh hu phn t Vn Nam nhi lai

Tin k tuyn binh tc him d ti k phong ,


d hu ti iu binh tit l d on k thc

bn nguyt thp bt nht 39

Liu Thng vi ng qun s cng

k try chi lng chi d

bn nguyt nh thp nht

Liu Thng hu vi ng qun s bi ,

thn t M An chi sn

Nh thp ng nht

bo nh b lng minh trn hm nhi tang khu,

Nh thp bt nht

thng th L Khnh k cng nhi vn th40

Ng toi nghnh nhn nhi gii41 ,

b t o qua tng cng .

K nhi t din thim binh d bao vi ,

k d thp nguyt trung tun nhi in dit.

Vin tuyn t hu chi s ,

thn mnh tro nha42 chi thn.

m tng nhi h thy kin (can)43 ,

ma ao nhi san thch quyt.

Nht c nhi knh kh ngc on ,

ti c nhi iu tn qun kinh .

Quyt hi ngh bng

chn cng phong co dip44 .

c Thi T tt hnh nhi tng khon

thng th Hong Phc din phc d tu cm.

Cng thi tc Lng Giang Lng Sn chi ,

chin huyt xch Xng Giang Bnh Than chi thy.

Phong vn vi chi bin sc,

nht nguyt thm d v quang.


K Vn Nam binh vi ng qun s ch L Hoa

t ng nghi h ht nhi tin d ph ph ;

k Mc Thnh chng vn

Liu Thng vi ng qun s bi Cn Trm

toi ln t bn hi nhi cn c thot thn

Lnh Cu chi huyt x phiu

giang thy vi chi yt

an X chi thi sn tch ,

d tho vi chi n hng

()

(cn tip)

Danh T ring [13] :

(Tuyn c, 1426-1435), (Thnh Thng, Mc Thnh v Liu Thng) (Liu Thng),


(L Khnh), (Khu n), (Thi T), (Hong Phc), (Lng Giang),
(Lng Sn), (Xng Giang), (Bnh Than), (Vn Nam) ,(L Hoa),
(Cn Trm), (Mc Thnh), (Lnh Cu), (an X).
CH THCH:
35. (nghit d tc c):

(nghit ) nhn xu, tai ho, ti c, (d) lm, chuc ly, (tc)
mau chng, rc, (c) ti, phm ti, (nghit d tc c) tai ho chuc ti gy oan.
36. (gio ng): gio=x l, gio quyt; ng=tr nh; gio ng = thng nhi con.
37. (na tng) tng hn yu, nht nht.
38. (inh V): chi th tm (V) cn gi l Mi, (inh V) tc nm 1427 DL
39. (bn nin thp nguyt) thng 10 nm nay (1427).
(bn nguyt thp bt nht) ngy 8 thng 10
40. (k cng nhi vn th) ht k nn t t (ct u).
41. (Ng toi nghnh nhn nhi gii) ta tha thch, thng nh ch tre.
42. (tro nha): (tro ) mng vut, (tro nha) rng, nanh; HV: vut nanh, Vit: nanh vut.
Sa 75 (?), VC hc theo Tu cng, o th t trong cc t kp VNCH dng trc kia, nh khai
trin ra trin khai, gii l ra l gii v.v.

43. (h thy kin) :

(can, kin) gin th ca (cn, kin), can = kh;

h thy kin = nc sng cn.


44. (co dip): (co) tnh t, kh; danh t, rm r; (dip) l; (co dip) l kh
DCH NGHA [12]:

Ng u vn ng mu tnh li cn chuc ti gy oan.


Gi kin mt ngi, gieo v cho bao nhiu k khc,
Tham cng danh mt lc, ci cho tt c th gian.
Bi th:
Thng nhi con Tuyn c ng binh khng ngng
nht nht Thnh, Thng em du cha chy
inh mi thng chn, Liu Thng em binh t Khu n ko li
Nm y thng mi, Mc Thnh chia ng t Vn Nam tin sang.
Ta trc iu binh th him, cht mi tin phong
Sau li sai tng chn ng, tuyt ngun lng thc
Ngy mi tm, trn Chi Lng, Liu Thng tht th
Ngy hai mi, trn M Yn, Liu Thng ct u
Ngy hm lm, b tc Lng Minh i bi t vong
Ngy hm tm, thng th L Khnh cng k t vn.
Thun ta a li dao tung ph
B nc gic quay mi gio nh nhau
Li thm qun bn mt vy thnh
Hn n gia thng mi dit gic
S tt kn ngi hng h

B ti chn k vut nanh


Gm mi , ni cng mn
Voi ung nc, nc sng phi cn.
nh mt trn, sch khng knh ngc
nh hai trn tan tc chim mung.
Cn gi to trt sch l kh,
T kin hng st toang v.
c Thi T l gi dng t t ti,
Thng th Hong Phc tri tay t xin hng.
Lng Giang, Lng Sn, thy cht y ng
Xng Giang, Bnh Than, mu tri nc
Gh gm thay! Sc phong vn phi i,
Thm m thay! nh nht nguyt phi m
B ta chn L Hoa, qun Vn Nam nghi ng khip va m v mt!
Nghe Thng thua Cn Trm, qun Mc Thnh xo ln nhau chy thot thn.
Sui Lnh Cu, mu chy thnh sng, nc sng nghn ngo ting khc
Thnh an X, thy cht thnh ni, c ni m a mu en.
(cn tip)

, ,
,
;
,
,

,;
,

Lng l cu binh k bt ton chng45 nhi cu bi,


Cc thnh cng khu sut tng gii gip d xut hng.
Tc th thnh cm,
B k tro tn tt kht lin chi v;
Thn v bt st46,
Ng dic th Thng hiu sinh chi tm.47
Tham chnh Phng Chnh, Ni quan M K ng
tin cp thuyn ng bch su,
K hi nhi do th hn kinh phch tn;
Tng binh Vng Thng, Tham chnh M Anh ng,
hu cp m s thin tht,
D hon quc nhi ch t c lt tm kinh.
B k u t tham sinh, nhi tu hiu hu thnh;
D d ton qun vi thng,
nhi d dn c tc.
Phi duy mu k chi cc k thm vin,
c dic c kim chi s v kin vn.
X tc d chi in an,
Sn xuyn d chi ci quan.
Cn khn k b nhi phc thi,
Nht nguyt k hi nhi phc minh.
Vu d khai vn th thi bnh chi c,
Vu d tuyt thin c v cng chi s.
Ci do thin a t tng chi linh hu

D m tng mc hu nhi tr nhin d

!
,;
,
.

h!

()

Nht nhung i nh, ht thnh v cnh chi cng


T hi vnh thanh, n b duy tn chi co48.
B co thin h hm s vn tri.
(Ht)

Danh T ring [13] :

(Thng ), (Phng Chnh), (M K), (Vng Thng), (M Anh).


CH THCH:
45. (ton chng):
46.
47

(ton) tr li, quay li, (chng) gt chn, (ton chng) quay gt

(Thn v bt st) uy v nh thn, NHNG khng thch chm git.


Ng dic th Thng hiu sinh chi tm.
Sau khi chin thng, khi phc c giang sn, L Li ly c hiu sinh thi n cho k chin bi,
cng l dn nn ho bnh lu di cho t nc, bng cch:
chng nhng tha cht cho bn Phng Chnh, M K v.v. m li cn cp 500
chic thuyn cho chng tr v c quc;
i vi bn Vng Thng, M Anh v.v. chng cng c cp cho c ngn tht
nga tr v Tu..

48

, T hi vnh thanh, n b duy tn chi co:


(duy tn) i mi, ly t Kinh Thi, sch i Hc c chp li:
Kinh Thi chp: Chu tuy l nc c, nhng vn mnh i mi.

49
50

(b co) bo cho khp ni u bit.


B co thin h hm s vn tri: (hm) khp c, (s) khin,
(hm s vn tri) khin cho khp ni nghe bit.

DCH NGHA [12]:


Cu binh hai o tan tnh, quay gt chng kp,
Qun gic cc thnh khn n, ci gip ra hng
Tng gic b cm t, nh h i vy ui xin cu mng
Thn V chng git hi, th lng tri ta m ng hiu sinh
M K, Phng Chnh, cp cho nm trm chic thuyn,
ra n bin m vn hn bay phch lc,
Vng Thng, M Anh, pht cho vi nghn c nga,
v n nc m vn tim p chn run.
H tham sng s cht m ho hiu thc lng
Ta ly ton qun l hn, nhn dn ngh sc.
Chng nhng mu k k diu
Cng l cha thy xa nay
X tc t y vng bn
Giang sn t y i mi
Cn khn b ri li thi
Nht nguyt hi ri li minh
Ngn nm vt nhc nh sch lu

Mun thu nn thi bnh vng chc


u cng nh tri t t tng linh thing lng thm ph tr;
Than i!
Mt c nhung y chin thng,
Nn cng oanh lit ngn nm
Bn phng bin c thanh bnh,
Ban chiu duy tn khp chn.
Xa gn b co,
Ai ny u hay.
(Ht)

PH LC
Bnh Ng i Co
1. Bn dch ca Bi K
Tng mng:
Vic nhn-ngha ct yn dn,
Qun iu-pht ch v kh bo,
Nh nc Vit ta t trc,
Vn xng vn-hin lu,
Sn-h cng-vc chia,
Phong-tc bc nam cng khc.
T inh, L, L, Trn, gy nn c-lp,
Cng Hn, ng, Tng, Nguyn, hng-c mt phng,
Du cng nhc c lc khc nhau,
Song ho-kit i no cng c.
Vy nn
Lu Cung s uy mt va,
Triu Tit nghe ting git mnh,
Ca Hm-t git ti Toa ,
Sng Bch-ng bt sng M,
Xt xem c-tch,
c minh-trng,
Va ri
V h H chnh-s phin-h,
trong nc nhn-dn on bn,
Qun cng Minh tha-c t ngc,
Bn gian-t cn bn nc cu vinh,
Nng dn en trn ngn la hung-tn,
Vi con xung di hm tai-v.
Chc di mun nghn kho,
c cha ngt hai mi nm.
Bi nhn-ngha nt c cn-khn,
Nng kha-lim vt khng sn-trch
No ln rng o m, no xung b m chu,
No h by hu en, no li d chim tr,
Tn-hi c cn-trng tho-mc,
Nheo-nhc thay! quan qu din lin
K h ming, a nhe rng, mu m by! no-n cha chn,
Nay xy nh, mai p t, chn tay no phc-dch cho va,
Nng-n v nhng ni phu-phen,
Bt-b mt c ngh canh-ci.
c-c thay! trc rng khng ghi ht ti,
D-bn thay! nc b khn ra sch mi,
L no tri t tha cho,
Ai bo thn-nhn nhn c.

Ta y:
Ni Lam-sn dy ngha,
Chn hoang-d nng mnh,
Ngm non sng cm ni th th,
Th sng cht cng qun nghch-tc,
au lng nhc c, chc l mi my nng ma,
Nm mt nm gai, h phi mt hai sm ti,
Qun n v gin, sch lc-thao suy-xt tinh,
Ngm trc n nay, l hng-ph n-o cng k.
Nhng trn-trc trong cn mng-m,
Ch bn-khon mt ni hi.
Va khi c ngha dy ln,
Chnh lc qun th ang thnh.
Li ngt v:
Tun-kit nh sao bui sm,
Nhn-ti nh l ma thu,
Vic bn-tu thiu k -n,
Ni duy c him ngi bn-bc.
i phen vng-vy, vn m-m con mt dc ng
My tha i ch, lung ng-ng c xe h-t,
Th m trng ngi, ngi cng vng ngt, vn mt-m nh k vng dng,
Th m t ta, ta phi lo toan, thm vi-v nh khi chng nch,
Phn th gin hung- ngang-dc,
Phn th lo quc-b kh-khn,
Khi Linh-sn lng ht my tun,
Khi Khi-huyn qun khng mt i,
C l tri mun trao cho gnh nng, bt tri qua bch chit thin ma,
Cho nn ta c gng gan bn, chp ht c nht sinh thp t.
Ma u gy ngn c pht-phi, ngng vn-ngh bn ci an h,
M tic qun chn ru ngt-ngo, khp tng-s mt lng ph-t.
Th gic mnh, ta yu m ta ch ni,
Qun gic nhiu, ta t m ta c lun.
Dn hay:
em i ngha thng hung-tn,
Ly ch nhn m thay cng-bo.
Trn B-ng sm vang st dy,
Min Tr-ln trc ph tro bay,
S-kh hng,
Qun-thanh cng mnh,
Trn Tr, Sn Th, mt va chy tan.
Phng Chnh, Qu An tm ng trn-trnh.
nh Ty-kinh ph tan th gic.
Ly ng- thu li ci xa,
Di Ninh-kiu mu chy thnh sng,
Bn Ty-ng xc y ngoi ni.

Trn Hip thit mng,


L Lng li phi thy.
Vng Thng ht cp lo-lng,
M Anh khn ng cu-
N tr cng lc kit, b tay khng bit tnh sao,
Ta y mu pht tm cng, chng nh m ngi chu khut.
Tng n thay lng i d, bit l ti lui,
Ng u cn kim k tm phng, gy mm ti-nghit.
Cy mnh l phi, ch quen v cho ngi,
Tham cng mt thi, chng b by tr d-duc.
n ni a tr con nh Tuyn-c, nhm v khng thi.
Li sai nht-nht nh Thnh, Thng em u cha chy.
Nm inh-mi thng chn,
Liu Thng t Khu-n tin sang,
Mc Thnh t Vn-nam ko n.
Ta iu binh th him, ngn li Bc-qun,
Ta li sai tng chn ngang, tuyt ng lng-o.
Mi-tm, Liu Thng thua Chi-lng,
Hai-mi, Liu Thng cht M-yn,
Hai-mi-lm, Lng Minh trn vong,
Hai-mi-tm, L Khnh t vn,
Li dao ta ang sc,
Ngn gio gic phi li,
Li thm qun bn mt vy thnh
Hn n rm thng mi dit tc.
S-tt ra oai t-h,
Thn-th mt tro nha.
Gm mi , ni cng mn,
Voi ung nc, nc sng phi cn.
nh mt trn sch khng kinh-ngc.
nh hai trn tan-tc chim-mung.
Cn gi to trt sch l kh,
T kin hng st toang c.
Thi T phi qu m xin li,
Hong Phc t tri hng.
Lng-giang, Lng-sn, thy cht y ng,
Xng-giang, Bnh-than, mu tri nc.
Gh-gm thay! sc phong-vn phi i,
Thm-m thay! sng nht-nguyt phi m.
Binh Vn-nam nghn L-hoa, s m mt mt.
Qun Mc Thnh tan chng Cn-trm, chy thot thn,
Sui mu Lnh-cu, nc sng rn-r,
Thnh xng an-x, c ni m-a.
Hai mt cu-binh, cm u trn chy,
Cc thnh cng khu, ci gip xung u.
Bt tng gic mang v, n vy ui phc ti,
Th lng tri bt st, ta cng m ng hiu sinh.
M K, Phng Chnh, cp cho nm trm chic thuyn,
ra n b cha thi trng ngc,
Vng Thng, M Anh, pht cho vi nghn c nga,
v n Tu cn m-hi.

N s cht cu ha, m lng th-phc,


Ta mun ton qun lm ct, c nc ngh-ngi.
Th mi l mu-k tht khn,
V li sut xa nay cha c.
Giang-san t y m mt,
X-tc t y vng-bn.
Nht-nguyt hi m li minh,
Kin-khn b m li thi.
Nn vn th xy nn chn-chn.
Thn nghn thu ra sch lu-lu.
Th l nh tri t t-tng khn-thing gip- cho nc ta vy.
Than i!
Vy vng mt mnh nhung-y, nn cng i nh.
Phng-lng bn b thi-v, m hi vnh-thanh,
B co xa gn,
Ng cng nghe bit.
2. Bn dch ca Trn Trng Kim
(Trch Vit Nam s lc/Quyn I/ Phn III/ Chng XIV)
Tng-mng:
Vic nhn-ngha ct yn dn, qun iu pht ch v kh bo. Nh nc Vit t trc, vn xng
vn-hin lu. Sn-h cng-vc chia, phong-tc bc nam cng khc. T inh, L, L, Trn,
gy nn c-lp; cng Hn, ng, Tng, Nguyn, hng-c mt phng. Du cng nhc c
lc khc nhau, song ho-kit i no cng c.
Vy nn:
Lu Cung s uy mt va, Triu Tit nghe ting git mnh. Ca Hm T git ti Toa , sng
Bch ng bt sng M. Xt xem c tch, c minh trng.
Va ri:
V h H chnh-s phin-h, trong nc nhn-dn on bn. Qun cung Minh tha c t
ngc, bn gian-t cn bn nc cu vinh. Nng dn en trn ngn la hung-tn, vi con
xung di hm tai-v. Chc di mun nghn khe, c cha ngt hai mi nm. Bi nhnngha, nt c cn-khn, nng khoa-lim vt khng sn trch. No ln rng o m, no xung b
m chu, no h by hu en, no li d chim s. Tn-hi c cn-trng tho-mc; nheo-nhc
thay quan qu in-lin. K h ming, a nhe rng, mu m by no-n cha chn. Nay xy nh,
mai p t, chn tay no phc-dch cho va. Nng-n v nhng ni phu-phen, bt-b mt c
ngh canh-ci. c-c thay! trc rng khng ghi ht ti; d-bn thay ! nc b khng ra sch
mi. L no tri t tha cho, ai bo thn-nhn nhn c.
Ta y:
Ni Lam-sn dy ngha, chn hoang-d nng mnh. Ngm non sng cm ni th th, th sng
cht cng qun nghch-tc. au lng nhc c, chc l mi my nng ma; nm mt nm gai, h
phi mt hai sm ti. Qun n v gin, sch lc-thao suy-xt tinh; ngm trc n nay, l
hng-ph n-o cng k. Nhng trn-trc trong cn mng-m, ch bn-khon mt ni -hi. Va
khi c ngha dy ln, chnh lc qun th ang mnh.
Li ngt v:
Tun-kit nh sao bui sm, nhn-ti nh l ma thu. Vic bn-tu thiu k -n, ni duy-c
him ngi bn-bc. i phen vng-vy, vn m-m con mt dc ng]; my tha i-ch,
lung ng-ng c xe h t]. Th m trng ngi, ngi cng vng-ngt, vn mt-m nh k
vng dng[7]; th m t ta, ta phi lo toan, thm vi-v nh khi chng-nch[8]. Phn th gin hung-

ngang-dc, phn th lo quc-b kh-khn. Khi Linh-sn lng ht my tun; khi Khi-huyn
qun khng mt l. C l tri mun trao cho gnh nng, bt tri qua bch chit thin ma; cho nn
ta c-gng gan bn, chp ht c nht sinh thp t. Ma u gy, ngn c pht-phi, ngng vnngh bn ci an h. M tic qun, chn ru ngt-ngo, khp tng-s mt lng ph t. Th gic
mnh, ta yu m ta ch ni; qun gic nhiu, ta t m ta c lun.
Dn hay:
em i ngha thng hung-tn, ly ch nhn m thay cng-bo. Trn B-ng sm vang st
dy, min Tr-ln trc ph tro bay. S-kh hng, qun thanh cng mnh. Trn Tr, Sn Th mt
va chy tan; Phng Chnh, L An tm ng trn-trnh. nh Ty-kinh ph tan th gic, ly
ng- thu li ci xa. Di Ninh-kiu mu chy thnh sng; bn Ty-ng xc y ngoi ni.
Trn Hip thit mng, L Lng li phi thy. Vng thng ht cp lo lng, M Anh khn
ng cu . N tr cng lc kit, b tay khng bit tnh sao; ta y mu pht tm cng,
chng nh m ngi chu khut. Tng n phi thay lng i d, hiu l ti lui; ng u cn kim
k tm phng, gy mm ti-nghit. Cy mnh l phi, ch quen v cho ngi; tham cng mt
thi, chng b by tr d-duc. n ni a tr ranh nh Tuyn-c[9], nhm v khng thi; li sai
nht-nht nh Thnh, Thng, em du cha chy. Nm inh-mi thng chn, Liu Thng t
Khu-n ting sang; li nm nay thng mi, Mc Thnh t Vn-nam ko n. Ta iu binh gi
him ngn li Bc-qun; ta li sai tng chn ngang tuyt ng lng-o. Mi tm, Liu
Thng thua Chi-lng, hai mi, Liu Thng cht M-yn. Hai-mi-lm, Lng Minh trn
vong; hai-mi-tm, L Khnh t vn. Li dao ta ang sc, ngn gio gic phi li. Li thm
qun bn mt vy thnh, hn n rm thng mi dit tc. S-tt ra oai t h, thn-th mt tro
nha. Gm mi , ni cng mn; voi ung nc, nc sng phi cn. nh mt trn sch
khng knh-ngc, nh hai trn tan-tc chim-mung. Cn gi to trt sch l kh, t kin hng st
toang c. Thi T phi qu m xin li, Hong Phc t tri ra hng. Lng-giang, Lng-sn
thy cht y ng, Xng-giang, Bnh-than mu tri nc. Gm-gh thay ! sc phong-vn
cng i; thm-m thay ! sng nht-nguyt phi m. Binh Vn-nam nghn L-hoa, s m mt
mt; qun Mc Thnh tan chn Cn-trm, chy thot thn. Sui mu Lnh-cu, nc sng rnr; thnh xng an-x, c ni m-a. Hai mt cu binh, cm u trn chy; cc thnh cng
khu, ci gip xung u. Bt tng gic mang v, n vy ui phc ti; th lng tri bt st, ta
cng m ng hiu sinh. M K, Phng Chnh, cp cho nm trm chic thuyn, ra n b cha
thi trng ngc. Vng Thng, M Anh, pht cho vi nghn c nga, v n Tu cn m-hi.
N s cht cu ha, ng lng th-phc; ta mun ton qun l ct, c nc ngh-ngi.
Th mi l mu-k tht khn, v li sut xa nay cha c. Giang-san t y m mt, x-tc t
y vng nn. Nht-nguyt hi m li minh, cn-khn b m li thi. Nn vn th xy nn chnchn, thn nghn thu ra sch lu-lu. Th l nh tri t t-tng khn-thing che-ch, gip-
cho nc ta vy.
Than i!
Vy-vng mt mng nhung-y nn cng i-nh,
phng-lng bn b thi-v m hi vnh-thanh.
B-co xa gn, ng cng cho bit.
Ph Ch:
Hai bn 1. & 2. chp sai:
inh, L, L, Trn thay v Triu, inh, L, Trn theo bn Phc Kh.
3. Bn dch ca Ng Tt T
Thay tri hnh ho, Hong thng truyn rng.
Tng nghe:
Vic nhn ngha ct yn dn
Qun iu pht trc lo tr bo
Nh nc i Vit ta t trc

Vn xng nn vn hin lu
Ni sng b ci chia
Phong tc Bc Nam cng khc
T Triu, inh, L, Trn bao i xy nn c lp
Cng Hn, ng, Tng, Nguyn mi bn hng c mt phng
Tuy mnh yu c lc khc nhau
Song ho kit thi no cng c.
Cho nn:
Lu Cung tham cng nn tht bi;
Triu Tit thch ln phi tiu vong;
Ca Hm t bt sng Toa
Sng Bch ng git ti M
Vic xa xem xt,
Chng c cn ghi.
Va ri:
Nhn h H chnh s phin h
trong nc lng dn on hn
Qun cung Minh th c gy ho
Bn gian t cn bn nc cu vinh
Nng dn en trn ngn la hung tn
Vi con xung di hm tai v
Di tri la dn mun ngn k
Gy th kt on tri my mi nm
Bi nhn ngha nt c t tri.
Nng thu kho sch khng m ni.
Ngi b p xung bin dng lng m ngc,
ngn thay c mp thung lung.
K b em vo ni i ct tm vng,
khn ni rng su nc c.
Vt sn vt, bt d chim s, chn chn li chng.
Nhiu nhn dn, bt by hu en, ni ni cm t.
Tn hi c ging cn trng cy c,
Nheo nhc thay k go ba khn cng.
Thng h ming, a nhe rng,
mu m by no n cha chn,
Nay xy nh, mai p t,
chn tay no phc dch cho va?
Nng n nhng ni phu phen
Tan tc c ngh canh ci.
c c thay, trc Nam Sn khng ghi ht ti,
D bn thay, nc ng Hi khng ra sch mi !
L no tri t dung tha?
Ai bo thn dn chu c?
Ta y:
Ni Lam sn dy ngha
Chn hoang d nng mnh
Ngm th ln h i tri chung
Cm gic nc th khng cng sng

au lng nhc c, chc mi my nm tri


Nm mt nm gai, h phi mt hai sm ti.
Qun n v gin, sch lc thao suy xt tinh,
Ngm trc n nay, l hng ph n o cng k.
Nhng trn trc trong cn mng m,
Ch bn khon mt ni hi
Va khi c ngha dy ln,
Chnh lc qun th ang mnh.
Li ngt v:
Tun kit nh sao bui sm,
Nhn ti nh l ma thu,
Vic bn tu thiu k n,
Ni duy c him ngi bn bc,
Tm lng cu nc, vn m m mun tin v ng,
C xe cu hin, thng chm chm cn dnh pha t.
Th m:
Trng ngi, ngi cng vng bng, mt m nh nhn chn b khi.
T ta, ta phi dc lng, vi v hn cu ngi cht ui.
Phn v gin qun th ngang dc,
Phn v lo vn nc kh khn,
Khi Linh Sn lng ht my tun,
Lc Khi Huyn qun khng mt i.
Tri th lng trao cho mnh ln
Ta gng tr khc phc gian nan.
Nhn dn bn ci mt nh, dng cn trc ngn c php phi
Tng s mt lng ph t, ho nc sng chn ru ngt ngo.
Th trn xut k, ly yu chng mnh,
Dng qun mai phc, ly t ch nhiu.
Trn hay:
em i ngha thng hung tn,
Ly ch nhn thay cng bo.
Trn B ng sm vang chp git,
Min Tr Ln trc ch tro bay.
S kh hng
Qun thanh cng mnh.
Trn Tr, Sn Th nghe hi m mt va,
L An, Phng Chnh, nn th cu thot thn.
Tha thng ui di, Ty Kinh qun ta chim li,
Tuyn binh tin nh, ng t c thu v.
Ninh Kiu mu chy thnh sng, tanh tri vn dm
Tu ng thy cht y ni, nh ngn nm.
Phc tm qun gic Trn Hip phi bu u
Mt gian k th L Lng cng nh b mng.
Vng Thng g th nguy, m m la chy li cng chy
M Anh cu trn nh m qun ta hng li cng hng.
B tay i bi vong, gic tr cng lc kit,
Chng nh m ngi chu khut, ta y mu pht tm cng.
Ng u vn ng mu tnh li cn chuc ti gy oan.

Gi kin mt ngi, gieo v cho bao nhiu k khc,


Tham cng danh mt lc, ci cho tt c th gian.
Bi th:
Thng nhi con Tuyn c ng binh khng ngng
nht nht Thnh, Thng em du cha chy
inh mi thng chn, Liu Thng em binh t Khu n ko li
Nm y thng mi, Mc Thnh chia ng t Vn Nam tin sang.
Ta trc iu binh th him, cht mi tin phong
Sau li sai tng chn ng, tuyt ngun lng thc
Ngy mi tm, trn Chi Lng, Liu Thng tht th
Ngy hai mi, trn M Yn, Liu Thng ct u
Ngy hm lm, b tc Lng Minh i bi t vong
Ngy hm tm, thng th L Khnh cng k t vn.
Thun ta a li dao tung ph
B nc gic quay mi gio nh nhau
Li thm qun bn mt vy thnh
Hn n gia thng mi dit gic
S tt kn ngi hng h
B ti chn k vut nanh
Gm mi , ni cng mn
Voi ung nc, nc sng phi cn.
nh mt trn, sch khng knh ngc
nh hai trn tan tc chim mung.
Cn gi to trt sch l kh,
T kin hng st toang v.
c Thi T l gi dng t t ti,
Thng th Hong Phc tri tay t xin hng.
Lng Giang, Lng Sn, thy cht y ng
Xng Giang, Bnh Than, mu tri nc
Gh gm thay! Sc phong vn phi i,
Thm m thay! nh nht nguyt phi m
B ta chn L Hoa, qun Vn Nam nghi ng khip va m v mt!
Nghe Thng thua Cn Trm, qun Mc Thnh xo ln nhau chy thot thn.
Sui Lnh Cu, mu chy thnh sng, nc sng nghn ngo ting khc
Thnh an X, thy cht thnh ni, c ni m a mu en.
Cu binh hai o tan tnh, quay gt chng kp,
Qun gic cc thnh khn n, ci gip ra hng
Tng gic b cm t, nh h i vy ui xin cu mng
Thn V chng git hi, th lng tri ta m ng hiu sinh
M K, Phng Chnh, cp cho nm trm chic thuyn, ra n bin m vn hn bay phch lc,
Vng Thng, M Anh, pht cho vi nghn c nga, v n nc m vn tim p chn run.
H tham sng s cht m ho hiu thc lng
Ta ly ton qun l hn, nhn dn ngh sc.
Chng nhng mu k k diu
Cng l cha thy xa nay
X tc t y vng bn
Giang sn t y i mi
Cn khn b ri li thi
Nht nguyt hi ri li minh

Ngn nm vt nhc nh sch lu


Mun thu nn thi bnh vng chc
u cng nh tri t t tng linh thing lng thm ph tr;
Than i!
Mt c nhung y chin thng,
Nn cng oanh lit ngn nm
Bn phng bin c thanh bnh,
Ban chiu duy tn khp chn.
Xa gn b co,
Ai ny u hay.
4. Bn dch ca Nhng Tng (19041949)
Hong Phm Trn c bit nhiu qua bt hiu Nhng Tng ; bt hiu khc Mc Bo Thn.
Thay Tri gio-ha, Hong-thng truyn rng:
Lm vic trng nhn v ngha, ct l yu m lng-dn.
Ct qun hi ti, cu i, trc phi tr loi tn-bo!
Th xt nc nh: i Vit.
Vn l x-s vn-minh.
Ci b ca sng, ni chia.
Phong-tc ca Bc, Nam cng khc.
T Triu, inh, L, Trn, dng thnh mt nc;
Cng Hn, ng, Tng, Nguyn, u lm cha mt phng.
D mnh yu c lc khng u;
Nhng ho-kit cha i no thiu!
Cho nn: Triu Tit thch ln m mau mt!
Lu Cung tham cng m ha thua!
M Nhi cht b Bch-ng!
Toa li t i Hm-t!
Xt v i trc,
Gng r rng!
Gn y v h H php ngt, lnh phin;
n ni khin dn nc lng la, d on.
Gic Minh dm-d, bn mn th tn dn!
L nnh gian-tham, n cam lng bn nc!
y con xung hang ti!
Thui dn en bng la nng!
Di tri, la ngi, mo by ra c nghn mun cch!
Trn qun, gy chuyn, c cha li ngt hai mi nm!
Tri ngha, hi nhn, l Tri t tng chng tt hn!
Thu nhiu, ly nng, li ni, chm, vt chng st u!
K khai m vng th o non, i ct, m nc c dm ni.
Ngi ly ngc trai th ln bin dn thn m rng thing chng qun.
Git-hi vt th dt ra li bt chim tr!
Quy ri dn th t ra by bt hu en!
Bn long-ong ci-ct, u khng tm c ch nng thn!

D su, b, c, cy, cng khng bit c ngy vui sng!


Bo nanh, ming, bao phng kit-kit, rt-bn mu-m sinh-linh!
p n-i khp ng cng, t, hoi-ph cng trnh xy-dng.
Ni chu-qun, thu-su nng lm!
Min nh qu khung-ci sch khng!
Tho bin ng cho cn sng, khng gt ht d!
Cht ni Nam cho tri tre, khng chp ht ti!
Thn, Dn u phi cm gin!
Tri, t, l no c ng!
Ta, ct bc ni Lam:
Nng thn ni c.
Ngh th nc, Tri khng chung i!
Th gic ngoi, th chng sng i!
V u, nt rut, k hn mi nm!
Nm mt, nm chng, no phi mi mt sm!
Qun ba ch v lng tc-bc, sch lc-thao thng vn c, bn.
Theo xa m nghim vic i nay, l hng-ph k-cng suy-xt.
Tm lng khi-phc.
Thc, ng khng qun!
Qun ngha ta mi ni lc u,
Th gic n chnh ng cn mnh.
Khn ni: tun-kit nh sao bui sm!
Nhn-ti nh l ma thu!
Bn mnh thua, chy, thiu tay sai;
Trong trng tnh-toan li t ngi gip.
Nhng st rut cu by dn-chng,
thng bn-chn mun nh sang ng;
Nn sp xe i bc hin-ti, vn thnh-knh b khng pha T.
Th nhng: m-mt nh trng ra b, ngi c thy ai!
Vi vng hn vt m , ta no nn d!
Gin l gic cha n ngy tuyt dit!
Thng nc-nh cn ng bc long-ong!
Cm Linh-sn chu thiu hng tun!
Qun Ci-huyn khng cn thnh i!
Chc tri mun th ngi giao cho cng-vic;
Nn Ta cng gng ch, vt khi gian-nan!
V b lm c, dn cy-cuc ni theo t pha!
Ru ha thm nc, qun cha-con vn dc mt lng!
nh ngi hoc nhn lc h c, yu c mnh!
By k thng t qun mai phc, t ch ni nhiu.
Rt li: ly i-ngha m dit l hung-tn;
Ly ch-nhn m thay c phng cng-bo.
Qun -bng sm vang, chp nhong!
Gic Tr-ln na ch, tro bay!
Hng-hi v th tng thm;
Ting-tm t lng-ly!
L Trn Tr, Sn Th, va tan theo gi!
Bn L An, Phng Chnh, sng tm tng hi!

Tha thng ui d, chim-c c thnh Ty-kinh trc.


Kn ti tin nh, thu phc ht t ng- xa!
Ninh-kiu mu chy thnh sng, tanh ly mun dm!
Tt-ng thy nm y ni, thi nghn thu!
L Lng l su mt dn, ta em phanh xc!
Trn Hip l tay chn qun gic, cng b bu u!
Vng Thng dp lon m ni chy li chy thm.
M nh g n m k gin cng gin d!
Tr cn, sc kit, chng b tay i cht bit sao!
Ph bng mu, cng bng lng, ta khng nh m c l th.
Tng chng tt bit ngh v i bng-d.
No ng cn gy chuyn thm ti-tnh.
Gieo tai-v cho k khc, ch chp theo -kin ring mnh.
Lm tr ci cho ngi i, bi tham c thnh cng chc lt.
Xui-khin thng nhi ranh Tuyn c, khng chn dng binh!
Bn sai phng tng kh Thnh, Thng, em du cha chy!
Thng chn inh-mi Liu Thng t dn qun do n-khu tin nh.
Thng mi nm y, Mc Thnh cng chia ng t Vn-nam ko sang.
Ta: Trc kn qun phc np ni him-yu, nh cho tan i tin-phong.
Sau li cho k-binh chn li i v, ct cho t ng lng-thc.
Ngy mi-tm, mc mu i Chi-lng, Liu Thng b ta nh bi!
Ngy hai-mi, thua trn ni Yn-nga, Liu Thng li b ta chm u!
Ngay hai mi lm, Bo-nh-b l Lng Minh, trn v phi liu mnh.
Ngy hai mi tm, Thng th To l L Khnh k cn t m c!
Ta tin u c y!
N lin gi gio nh nhau,
K thm qun bn mt bao vy!
Hn n trung tun thng mi l dit ht!
Bn sai cc tng nanh-vut,
em theo nhng lnh hm-beo,
Voi ung m cn nc sng!
Dao m l ni!
Mt trn m bm knh, chm ngc!
Hai trn m xy ngh, tan n!
Ti t kin bng th nc trn!
Rung l kh bng ln gi mnh.
-c Thi T qu gi m a l;
Thng-th Hong Phc, tr mt m np mnh!
Xc cht y c ng Lng-sn, Lng-giang!
Mu chy c nc Bnh-than, Xng-thy!
Mun dm gi, my, i mu m-m!
Hai vng nht, nguyt, nh-sng lu m!
Qun Vn-nam b ta chn li L-quan,
t ng s, bng-hong, m v c mt!
Bn Mc Thnh b ta nh bi Cn-trm,
t giy xo, tan v, ch thot c thn!
Lnh-cu mu chy tri chy, nc sng khc thm!
an-x thy chng bng ni, c ni m hng!
Qun cu hai ng, cha kp quanh chn v!
Gic tn cc ng, cng nhau ci gip xin hng!
Tng gic b t, th sa by vy ui xin mng!

Oai thn khng git, Tri ch cng nn m lng hiu sinh!


Bn Tham-tng Phng Chnh, Ni-quan M K,
cp trc cho hn nm trm thuyn,
vt b ri m vn hn xiu, va lc.
Bn Tng-binh Vng Thng,
Tham-chnh M nh, v nc ri m cn lng khip ngi run!
N tham sng, s cht, m thc bng ging ha.
Ta ly ton qun l hn, cho dn ngh sc.
Chng nhng mu-k thc su-xa tt bc!
M cng xa nay cha nghe thy bao gi!
Non sng ry khc xa!
X-tc t y yn vng!
nh c, Th ti ri li sng!
L Kin-khn cng mi phi thng!
gy-dng nn thi-bnh cho mun i!
gi-ra nhc v-cng cho c nc!
Cng l nh Tri, t, T-tng linh-thing,
ngm-ngm ph-h m c nh th ny!
Than i!
Mng gip dp yn ht c,
gy c nn cng-nghip phi thng.
Bn phng phng-lng t nay,
bo cho bit cuc i i mi.
B co thin-h,
u y u hay!
5. Bn Hn vn Unicode (LV)
BNH NG I CO Vn
Mu Thn
L Tri

, ,

,

,

,



,

,
,

, ;

;
,
,

,



,

,

,

,

,

, ,
,



, ;
,

,

,

,

,

,
,
;

, ,

,

;

,

, ;

, ;
,
,

, ;
,


,

, ;

,

,

,



,

,

,

,

,


;
,

,
,


,
,
, ,
,
;

,
,

, ;
,
,

,

,

,

!
! , ;
,

6. Nguyn Bn Phc Kh
Bn do NG TH KIT chp t Th Vin Quc Gia Paris (BNP)

Ti liu do Gio s NGUYN CAO HCH (1918-2011) son

Tham Kho
[01]

1868. Bibliothque Nationale Paris

(BNP).
c Trai Di Tp quyn chi tam, Vn Tp. Phc Kh nguyn bn (trang 9a 13a).
T c Mu Thn thu 1868.
[02]

1868. Th Vin Vietnam, k s R.674.

c Trai Di Tp quyn chi tam, Vn Tp. Phc Kh nguyn bn (trang 9a 13a).


T c Mu Thn thu 1868.
[03] Gio Trnh HN NM (tp 2, tr 20-71). Phan Vn Cc (ch bin). NXB Gio Dc, in ti

Saigon 1985.
[04] c Trai Di Tp, B sung phn Vn Chng (trang 136-145). Bi Vn Nguyn. NXB Mi C

Mau 1994.
[05]

Hong L c Trai tng cng di tp.

Nm Foundation NLVNPF-0167. Th Vin Quc Gia, k s R.2016.


[06]

Ton Vit thi quyn.

Hn lm vin tha ch Dnh Thnh B Thn L Qu n phng ch bin nh.


Nm Foundation NLVNPF-0077. Th Vin Quc Gia, k s R.2199.
[07]

c Trai Tp T Truyn. Nm Foundation NLVNPF-0290.

Th Vin Quc Gia, k s R.5522.


[08] Vit Nam S Lc. Trn Trng Kim. [Quyn I/Phn III/Chng XIV] Sch Gio Khoa Tn

Vit.
[09] Vit Nam S Lc. Trn Trng Kim. Nguyn Huy Hng son bn in t.

L Vn ng hiu nh phn ch Hn.


[10] Nguyn Tri Bnh Ng i Co. Bi Hc Ch Hn. L Vn ng. Hi Bin 2000.
[11] Nguyn Tri Bnh Ng i Co. Nguyn Cao Hch (1918-2011)
[12] Cc bn dch Quc Ng: Bi K (1888-1960), Trn Trng Kim (18831953),
Ng Tt T (18941954), Nhng Tng (19041949), Bi Vn Nguyn (1918-2003).
[13] Nhn Danh v a Danh trong Bnh Ng i Co ca L Tri.

L Vn ng son. Hi Bin 2000.


[14]

()L Vn ng son bn Unicode.

[15] Hn Vit T in. Thiu Chu. Hanoi: Nh in UC TU. 1942.


[16] Hn Vit T in Thiu Chu. ng Th Kit khi tho bn in t.

L Vn ng v Nguyn Hu Vinh ph bin. Nguyn Don Vng ph trch k thut.


[17] Hn Vit T in. o Duy Anh. Minh Tn Paris. 1951.

[18] http://vi.wikisource.org/wiki/Bnh_Ng_i_Co
[19] http://www.daovien.net/t1266-topic.
[20] http://www.worldwu.com/Article/news/Archaeological/201011/8386.html.
[21] http://www.yasue.cc/suen_chi_bing_fat1.html
[22] Tu Blog.

You might also like