di qua nhiéu néo duting, d8 s6ng & nhiéu
agi, Nhung ob Ié Khong dau gan bo lau dei,
mat thiét va nh hung su sic 66% véi Nguyén
Trai nbu la Cdn Sen.
4 Cén Son - c& huong cila Nguyén Trai
Thang Long 1a noi Nguyén Trai sinh ra, sng 5
nm déu déi va nhing neim lam quan tai tidu. Nh
Khé cling la qué hung ola dang ho Nguyén Trai,
ma theo Duong Ba Cung, cu Nguyén Phi Khanh
[a 'Vit8 du ho Nguyén nay" (& phén cue cha, ho
Duong chép theo truyén thuyét, thi tr dai cy tang
‘6 NguyEn Trai d&déh Nh Khé: Nhing nghién tts
gan Gay cho thdy: Vé vén dé nay, cdn nhigu
cchuyén phi ban, cn day cng tim hiéu).
Hién nay, moi ngu&i déu biét Chi Ngai" la qué
6c alla Nguyn Trai, nhung vé Cén Son thi khéng
‘tinguei chi hidu: 86 1a noi Tin Nguyén Ban vé
huu ti, Nguyén Trai thud nhé & vét ng ngogi; sau
nay Nguyén Trai vé Cén Son cling la vé chén cot
cilia 6ng ngoai. Do dn thye dia, thay Cdn Son
hign Khéng thude dia phan thén Chi Ngai, nén
gay mét sé nha nghién cttu vé Nguyén Trai cling
cho rang: Cin Son & gén Chi Ngai qué géo* cla
Nguyén Tei, "Cén Son... c&ch thén Chi Ngai, qué
huang ci ola dong ho Nguyn Trai ching bén cay
86°, ring: V6i Cén Son, Nguy&n Trai “coi I& qué
nha" Bing la Cén Son eéch thén Chi Ngai hign
nay gén b6n cy $6, nhung ngay xua Cén Son
thudc dia phan Chi Ngai, nghia la Nguyén Trai &
Cén Son Ia 6 lang qué minh. Phéin chi thich bai
“Loan hau dao Cén Son cam tac" trong Ue Trai thi
{8p olla Duong B& Cung, van bia hign cin & chia
C6n San", sAch Lich triéu hién chuting loai chi cla
Phan Huy Chil va héu hét cdc sdch xua ni vé
Con Som déu vigt "Cn Som tai Chi Ngai xa..". Chir
“xa” trong Han tyc6 3 nghia: 1 - ché té than dat
(nhus trong ti x tc); 2 - lang; 3 - dodn thé nhiéy
Te ube dG vi dai lia minh, Nguyn Tra
LA Naha Die: Ce Sem vi Ngyd Tra
Lf Nona Dita
‘nguti hop thanh (nhu trong ca tr thi xa, gp tc
18). Chit trong Chi Ngai xd nia i lang. Nhu
¢gén Chi Ngai; Nguyén Trai vé Con Son chinh la v8
“lang of, chirkhong pha a v6 “no ng cola lang
il - 06 ly. Truting hyp nay cing gén giéng nhu
trang hyp phé Ky Lia. Nhiéu nguéi cho ring, céu
ca dao "Béng Bang c6 phd Ky Lita" sai, vi théy
phé Ky Lita hin thai ném trong dia phan
Lang Son, khéng hay ring, ngay xva thudc dla
phn chéu Béng Bang.
Nhiing ti gia san, 06 son, 68 Ij, 06 hutong,
fhucngyiy ma Nguyen Trai thuting ding a8 n6i vé
Cn Son - Chi Nagi la chinh xc, vi Khéng chi nél
ding cém nhan cla Nguyén Trai vé Cén Son, ma.
‘obn oi ding ban chat su vat: Cén Son fa 6
hhuong cia éng, Noi dy 06 mé ma t8tién ma khi di
xa, Nguyén Trai thutng day ditt vi khéng thé dem
“huyét Ié tay tién uynh', “thién ly phn oanh vi bai
to" (xa nha nghin dm, khéng stin se duge phién
‘md t6 tién). Chang phai ngau nhién Nguyén Trai
viet rat nhigu tho vé Cén Son va bai ndo cfing
thm duom tith gia dinh, tinh qué huong séu
ning. Sau 10 nam phiéu dat vi loan lac, ngdi trong
thuyén ted vé Cén San, Nguyén Tid G8 trin troc
En sng véi biét beo ndi niém. Ong béi héi nhd lai
nhitng n&m dai xa cach Cén San ma ling ching
le ndo khéng dau dau nhé thuong:
‘Thap nién phiéu chuyéh thén béng binh
‘Quy ttrdao dao nha ty tinh
Kj thc méng hén tm of ly
Khdng tucng huyét ké ty ién uynh
(tich bai “Quy Cén Son chu trung téc’, trong
Thuyén vé Cén San cém tac)
Dich nghia:
‘Muei nim phiéu det, than than nay dy mai d6
nhu 6 béng, cénh beo
Long mong ue vé qué ngay ngay bi lay dong6114) - 2006 - Deb vin hia phi vit ed
hu of tube gio
(My ln nha gid chiém bao ma tim vé lang of
Luéng dem nutéc mat an mau ma rita mo t6
tién,
2- Cén Son - noi Nguyén Trai da séng
nhiéu nam va gin bé subt dot
2.1 - Nguyén Trai da sng & Cén San bao
niéu lau, vao nhing n&m thang nao, ching ta
chua bit dy di. Theo tuligu hién nay, chéc chan
Nguyén Trai da 6 thai gian 5 nam tudi tho theo