1

Trai nc Nam lm g?
(Hong o Thy 1943)

Ti bit rng ti c th ni thng vi anh.

Hy ni li chuyn c. Chuyn my nm trc y thi.
Lc by gi trng xa th thy g?
Bn b sng cn. M mt khi ln nc phng lng ni gin, sc mnh khng bit n bc
no.
Vn-minh vt-cht ch mnh nui cho lng dc, m lng dc tha-h tung-honh th dp c
n khng phi l vic d.
Th-gii m ri. m tinh-thn, m cc sc li nui rt cao-lng th bnh kh g y.
th m mt trm ng thy thuc, ng no cng dao cu cho sc, vin thuc cho to, ng no cng
bc nhng bi cng pht, ng no cng b o vng m dng o b c, khng cho ngi ta
tnh li tinh thn, khng cho ngi ta hon hn, mi ng c cy thuc mnh hay, hay hn c
to vt, cha khng v bnh, cha ch sng tay, khng ung c l ng xung m thuc
vo hng.
Phen ny nu ngi m khng chu gng gng, tay chn khng chng , cho bn lang bm
n lm liu th nguy - phi nguy mt: Ngh k xem bnh c nhng chng g?
Mt phn cy ci sc mi m ca mnh, tha h m c vng, tha h m by v, mong sao cc
xc mnh n c tho n cng cc, mt k tnh thn, mc k tm hn. Th ri by v mi,
cng by v, ci sc cng c vng xa, v lng dc khng b, m lm ri nh theo, theo n
cht c l cng khng ngi g na. Tin thnh sc mnh, tin nn ci l v no m sng, th
t phi lm ht sc, bn ht sc cho ra tin. Lm nh, nhng mua cng phi c khch ch.
Phi c khch mua mi c. Thiu khch, va lm va mua m dng cng khng ht; sng
lm ra hng ri li dng hng, cng ch tm yn thi. Dng khng ht, n n li, n tc;
lm sao cho my vn chy, tin vn vo, v th lm vo con ng lun qun, ci vng kh vy
bao nhiu mng ngi trong. V m go nhiu qu phi bt xung b, hng nhiu qu
phi thiu bt i. Chua cht ci ch: bn ny thiu, i, bn kia vn c k i, cht, k tng
thiu.
Bn lm ra hng nht nh phi bn ra khi vng kh, tt nht nh phi bt ngi ta tr cho
c.
Thnh ra nc sng khng phi ch t ph xa, ht mm dch t ngi ta cn nui n
dng na.

Chungta.com

C mt phn, ci c sng sa qua mt phen chong vng, thnh ra ngy ngt. Qun sc sng ca
mnh n vn thm trm, thy ngi nhy nht cng nhy nht cng m nt.
Quay cung c, v danh lm m, v li lm m, v ca ngon vt l lm m. Bnh in ri. in
th bit cn gi lm sao c.
Gc bnh ch l ch khng gi c bn tnh ngi thi.
Ci c sng m i, li khng c lm cho ci sng ci c sng. Bnh tm c, li b rut,
b d dy, bng n, bng chi th th h mt ri. y trng ngoi th th.
.......
Mt s nh, t ph mnh l thng lu, n du khng tt c no, nhng mc tt phi sang mi
thch. Bn ny gn nhng ngi in nn cng in. Nhng tr tm thng nh chp bng
cho l hay, c ng u n ch nhi vo my l hng trong c. Tha thi gi, khng mun kh
v suy ngh, nhc v hc tp, th quay, th nhy, v hc ngi th mn hc ny tht l tn cng t
nht. Vic lm ch cho l mt cch kim n th kim n c ri m cn c chi na, cn
mong c ao cao xa lm g. khng ai bn vic g n mnh, c nh khng phi gi, c con
khng phi dy, cn mt khng phi tm n, cn v g kim cho ra vic, lm cho c vic,
ngh n ngi ngoi mnh, lo n vic ngoi mnh. lm tng ma may l hot ng,
ku l l truyn b, t chc l vn ho, m mng l t tng, th ru cha say c thuc
phin. Mun an i ci sc vc thi, th c trng en , Th cng xong, v cht cng l mt
ci xong.
Ngoi nh th, trong nh th, khi sao lm ngi ta phi lo u.
Trng thy quanh mnh nh th... V cho rng, sc nu li khng cn c, nn khng khi cng
nu li. Ai cng bo thi, mun lm ri.
Cn dng n. Nhiu tay tng rng mnh cho chng, khng cho chng. Nhiu gi tr tng
nht nh m khng nht nh. Bao nhiu vic thay i. Bao nhiu ni thng kh m bit bao
gi thi cho.
Bn phng Ty kia, ch chng nhng my ngi bit ngh bn ta, nhiu ngi t hi rng:
lc ng ri ? in tht ? Lun l c l l mt gi tr, o c c l l mt nh sng. Vt
cht lm nguy tht ri.
Nc Php nguy. Thng ch Ptin lp li nn nc, em nhng tng tri, nhng suy xt ca
ngoi tm mi tui m lm vic, cng nhn rng: phi tr li gi tr cho nhng gi tr c, gi tr
lao cng, gia nh nghim php, t quc thing ling; khng ni tin, ch ni c; ng vi chi,
hy bit kh.
M Thng ch Ptain khng phi l mt mnh, bao nhiu ngi cng thy nh th.
***

Chungta.com

Thanh nin nc Nam, anh , hy thi ng ch bc nhng ngi m anh vn ci rng: "u
thi mn th", nhng ngi m anh cho l km v ch khng bit tr, bit vui.
Anh ngh xem, anh l mt phn t ca nh anh, ca nc anh, mt hy vng ca i; nu mc
p, n ngon, ung ru say, xem tr l, ngh mt cho tho, nh bc cho git th gi, th anh
qung ci tp ny i, nu anh cho th l xong, th l xong.
Nhng nu anh c gan c, c sc vc, th anh cha cho th l xong c. Anh phi tm ly mt
con ng m i.
Anh phi lp tr, t hm nay, t gi ny mi c.
Anh thng phn nm v ci ca hng ho ca ng cha li n nh nhng qu. ng cha ta
chng li c cho ta mt ci g m mt thy c, tht y. Nhng em nhau t u m n
ci t ny, chng pha Bc, m pha Nam, mi ln thng lm bt t cho c mt b s, bao
nhiu nc mt, bao nhiu mu vy ra ri, ng cha ta cho ta mt ci hng ho v cng
qu, l ch kh.
Ai dy c ai cho c ch, nhng bit rng trong tm hn anh c sn mm mng, nn gi anh .
Anh lp ch ngay m lm vic cho T quc
Anh i th ri li nh nhng ngi my nm trc i, ri thy chm mt ri, ln no cng
chm mt ri v khng ln no quyt tm lm c. Ci cnh vut bng th di, nhn tri m than
vn phng anh c chu c khng?
Nc nh mong anh y, i i anh y.
Khi ni "anh" l ngh c "ch" na.
Trai anh hng gi cng n anh hng.
Gi l anh th th va khng ng, va tc. Khi k vai vo cng vic th khn ym km g my
ru, m trong nh siu th chng , cn hi lm g ai l bng tang, ai l son phn. Chm
tng pht c sao khng phi cng vic B Trng, B Triu, cng thng nng gnh ai bng
Th Thun, Th Kim.
V th ch khng nn kh kh ngh hai ch: "gii phng" ca cc b i "quyn". Ai c quyn, ai
lung lc, m trong mt cp bn ng trng chia ngay ra lm hai phi nh nhau. Hy chung
vai m cng gnh ly trch nhim, m khi c my trang giy ny nh cho rng, anh m c
ch .
Ch ta lp, ci ch y phi bn, phi mnh.
Thy Khng ni rng: "Gia m ba quan c th cp c ch su, m ci ch k tht phu th
khng cp c". Cu ni mnh m thay, ch ngi ta c th vng c n th.

Chungta.com

ra m khng c ch kh th cht thi. Nhng ni rng ngi nc Nam ny ai cng

c ng cha li cho mt ci kh niu hay t ri. Ci kh m Vn Thin Tng gi l chnh
kh, th l sng ni, trn th l nht tinh n y ry tri t.
Nhan ci kh c th khng s g nht, khng s g hn. Thm ci ch vo th khng s g yu
gan, khng s g b gi vic na. Hai th cng luyn, luyn thnh ch kh.
Ch kh l mt ci sc mnh rt ln ca tm v ca hn. Ngi c ch kh lm vo vic vn tnh
to, bo, nhit thnh, vn sc chng chi, vn can m nhn cng vic, c quyt bit xu
h, khng chu nhc, c kh khi, gi c phm cch con ngi. Ngi c ch theo c mi
mt mc ch, gp gian nan m lng khng nn, trn ng xa gi khng chn, vng d bn gan,
ci cht khng do ni.
Mt ngi c ch kh l ng Thi T nh L. Lm mt ngi cy rung m khng chu p mnh,
ni nm gian nan m cng vic lm n c. Gng sng ca ta .
C ti nng m khng c ch kh th ti nng m lm g. Khng ti nng m c ch kh th ri
cng c ti nng, cng lm c. Bao nhiu ngi thnh cng, xt n gc l nh ch kh c.
"Tri mi lnh c cy thng rng l. Tuyt xung dy m cy tng cy bch vn xanh ti.
Tng bch hn cc loi cy l th". l li thy Khng.
Ch kh ta quyt l c mm ri, Hy bi b ly n. Trong m sng ku n n, c ci th
on anh hng trong chc lt, vic vn c th lm c. Nhng ch vng ngi mt mnh, gi
c mnh, sai c mnh, nu khng c th c khi phi hng. Phi gng gi lc ngi mt mnh
y. Nhng vic nh, cho l nh m khng lm, nhng ci thng nh cho l nh m khng thng,
th lm vic ln, thng cuc ln sao c. Bi th m mi pht, mi vic anh phi thng c mi
c. Tri rt, dy sm i tp th dc, anh cng cn gan mi lm ni. Khng i ngi em
nc n, anh i mc ly nc lnh, cng phi ch mi lm c. Anh phi bt, phi b buc,
phi nghim, phi nghit vi mnh anh. Mt ngy trm trn, ch khng mt ngi no nhn
thy anh, trn no anh cng thng, ngy nay, ngy mai, ngy no cng th, th mi, y ci cch
luyn ch l th.
Thy km, thy yu bit l xu; bit h thn, cng c gng, y ci cch nui kh c .
Thanh gm phi trm ln rn mi l qu. Nu khng mi, khng ra, khng thit tha, th luyn
sao c mt ch kh anh hng, khng c ch kh anh hng th mong sao lm m chc c.
Anh ging L Phn Quan.
Phn Quan tnh nguyn theo L Thi T, trong mi nm, by mu m trong trng, xng tn
n trn chin trng, sinh t bao phen, n lc cng thnh, mt khn gi ln vai, nh bc ra
i, coi cng danh nh rm rc; i ri khng cn n tn tui li na.
Phn Quan l chc vic ca ng. L l h vua ban cho. Ch c ai bit ng y l ngi no u.
y thanh cao th anh ging L Phn Quan.

Chungta.com

Anh ging Triu Vua B

Lm thn gi trong khi nc c nn ln, khng chu n mnh sau vung ym, chic khn, Vua B
chiu m ho kit, trong ngn ty, dng c vng, ngi u tng, trm phen c chin. By gi
theo ng thin l, anh rui xe, cn mi dm na n Thanh, bn tay phi, trn nh Tng
sn, mt ci nm nh, lm cho anh mu bng bt trong tim. Anh ging ai? Ging Triu Vua B
chc hn.
Anh ging L Thi T.
Dn o vi, khn rung hoang, cng khng chu an thn lm ng trng gi. L Thi T hu Li,
coi vic thin h l vic mnh. Giu sang mi khng d ng, gian nan kh khng nt c
ng; mi nm nm gai nm mt, lng cn Ch Linh, qun tan Ci huyn, chui trong bi
rm m cn c gan chu li gio ca qun th, mt c v con m vn khng nht ch, chng i
gii cng gic cp. Ci ch y mi thng c trn M Yn, ci ch y mi ui c qun
Ng ra ngoi ci. Ci ch b Triu, ci ch vua L, phi khng vn l ch ca anh. Anh ging
Thi T nh L.
Anh ging vua ti nh Trn.
Mi lm tui ly vic khng c u qun lm xu h, anh ging Trn Quc Ton; di li
ao hnh hnh, khng thm lm Bc Vng, anh ging Bnh trng Trn tng qun. Chng chi
vi khng ngi ngng, em mt tp qun cha con anh em chng vi nm mi vn Mng c
rui rong t sang u, ch "St Tht" thch vo tay, li th trn sng Ho; anh c s n
y phi ca, phi khc, phi ly lm v vang, phi c c hy vng ci kh ca dn ta. By
trm nm l by gi, anh vn thy rng anh l dng di, anh ging Hng o Vng Trn Quc
Tun.
V Tnh, L Trc, Ron Chi...
V Tnh t t Bnh nh, L Trch t chn Cao Bng. Ron Chi t trn vi ph Ph Bnh.
By nhiu ngi th cng thnh cng sng thc. Mt vng ch kh, gy t sng ni ny. Anh
thy anh cng c th c gan y, cng nhn c trch nhim y.
Anh ging ai? Ging ng Vn Trinh.
Ly mt thy kit m np s xin chm by nnh thn, ng Chu Vn An s g mt ci cht.
Trong thi suy i, lm Thi Sn cho bn hc gi theo, lm mc cho s phu bc n, ng
nhn ly chc trch ca ngi qun t, vng cho l ngha. Phi khng, ng Chu Vn An
vn l thy anh.
Anh ging Phm T Nghi.
i qua bn Nim Hi Phng, anh cng thy nc lng, anh cng mun tp luyn, anh cng
mun c ci thn dng ca trang trng s i L Mc.

Chungta.com

T ng L Nh Hc i s nc ngi m ln li em ngh in v, cho n ng Nguyn Tri

Phng bn ba L Tng m d xt cng vic ngoi, ng Nguyn Cng Ch mang ht ti thao
lc vo mt vic doanh in. T tin ta "lp cng" l th, Bn in lng Liu Trng, bn giu vn
ho ta, rung huyn Tin Hi, y kho dn ta, l nhng vic anh th no cng mun lm y
ch?
Anh lm nh ai? Lm nh Phm Ng Lo.
Nh ngho m khng ngi, m ci m khng lo, ng rn rt, khng qun sang Lo, c ti
tng su m lm k chn voi chn nga; ngi an st bn ng ci quan, vn khng c
bng ngi tin s ly lm xu h, v mun hn bng bi th tp nhy tp nh, khng s ai
ch ci.
Ngi ng lm kiu mu cho ta l Phm tng qun .
Chu c ngho, chu c nhc, chu tp thn th, thch vn chng, bit xu h m li nhn
nhn, lm vic ln m vn thng ngi. Gng ca thanh nin ta cn tm u xa na.
Mt ci trn ny nhc n lun l "bit xu h". Thy Khng bo rng: "Bit xu h l gn c
bc dng".
Phi nhn nhn mi bit c ch cha bng ngi, mi bit th no l nhc. Bit l nhc mi
c sc mnh lm. Xu h l ci sc nng nung nu "ch".

Ct phi nh ci gc .
Cy khng r phi , nh khng nn th lung lay. Chp chn trn mt nc l thn phn cy
bo. rn cng n vo cho c, l sc mnh ca cy tng cy bch.
Ngm ngi, ngh mnh, tang thng ca ni ging, xa c ngi da , gn c ngi Hi.
Ni v vn ho th c vn ho ging nh, vn ho ging lu. Ngi Mng C v ngi da
l ging lu. K lu m nh ngi da tht n c mt bc cao lm.
Ngi da t ct b ngi Anh, ngi Pha Nho chim mt nhiu, phi lui vo mt ci
nh. y th m cha qua mt th k ging y hu nh khng c na, khng phi rng ch t
ngi M dnh cho khng sng; ci c mn mi l ch khng cn tin rng c th
lu c na, thi nhau sng li M, mc M; n ru mnh ca M vo th tht tan nt ht.
By gi c gp ngi da , ho chng mt vi xm cng, trong my nh xic, lm tr ci
nga, bn sng cho ngi ta xem vi my b m lng chim phng hong lm bng giy.
Gn ta th c ngi Hi.

Chungta.com

Ngoi nhng nng ni thng ca ngi sng cnh k thng mnh th ngi Nam i vi ngi
Hi cng khng thy ai k li hay ghi chp nhng cung cch g l qu lm.
Th m, ngy no trong thi thuc Tu, thnh Long Bin chy tn lon v gic Lm p.
Cng ngy no kinh thnh Thng Long, tr git gi, m bng con chy lon Chim Thnh, c
Vua ln quan b kinh m sang n bn B .
Ba trm nm cha qua ht.
M ngy nay, mun tm ngi Hi, n tn my ci thp ch v trn nh i, hay m vo
nhng vng ni su cng khng thy. C cn chng na ch c vi lng nhng cn ct Phan
Rang vi my xm th tht trong Nam K, th thi. M ngi Hi, no c phi l my ng sng
snh o thng, my b ma may ng ct m ngi ta vn by ra trong b "nhn chng" khng?
C phi l nhng b gi len lt sau mt bi cy rm, khn chm u l th, tc xo nh my m
khc thm thit trong mt m ma to no y. M khng bit l c phi l ngi Hi khng, my
tp da ngm ngm en, v u c o Hi - hi, vn gp lc tnh.
Kh nhc tm dng di nhng vua danh lit nh Khu Lin, nh Ch Bng Nga, th ch thy mt
ngi n b say d d, hay tnh khc t t bn b ging.
Cn c u m n nng ni ny...
K t khi nhng ngi phiu lu t M Lai vt b, n chia nhau ri rc m , t Honh Sn
tr v Nam, lp nc cng vi ngn nm ri.
D khi gy dng cha c bn, b nh Tn nh Hn (i Triu ta) n chim, cho mt qun
Tng vi nc ta cng ch lm mt Giao chu. Nhng trong vi trm nm, Khu Lin ni ln,
git ht bn th lnh lu, dng nn nc Lm p.
Ri t mt nc thnh thang, du c lc ho, lc phi cng An Nam, cng Tu, nhng vn
nghnh ngang bn b ci, ai cng phi gm phi n.
Khng chu yn vi dy ni, lm lc cng ra cp min Hoan, i (Ngh, Thanh), vt chn voi
c h khng sc no gi c na.
Ci ngh phong lu sinh t, thanh sc m m.
..............
M cch th cng xa hoa, m tn ho huyn; mi pho tng bng vng ch t lm cho ngi
ngoi dm nom.
Kinh t Pht th li vo Tr Kiu.
Nm lch ty 1067, mt t n H Tnh.

Chungta.com

1307, v ngm ngi mt nng cng cha cnh vng l ngc m Ch Mn nhm mt dng n ba
chu, cho n tn Thun Ho.
Kinh li li vo n Ch Bn.
............
Ch Bng Nga (1366) gi tnh c nc, em binh tng rong rui. Cha con nh Trn phi b
Thng Long n my ln. Khng ng mt tay phn quc a v anh hng nh th n trc mi
tn ca Trn Kht Chn, kt qu, rt i thm thng, mt i oanh lit.
.......
1402, nh H ly n Qung Nam.
Ch Bn, kinh k ca Ch Bng Nga, b L Thnh Tn h (1470). Kinh cui cng ca Chim
thnh b ph.
T y tr i, mt tnh ny, mt tnh khc, ch l mt ci d nhin thi. Cha Nguyn Phc Tn
ly Khnh Ho. Nm 1697 cha Phc Chu ly Phan Rang, Phan Ri.
Nc Chim Thnh ht t, ci ny khng cai h g my, nu ngi Chim thnh cn, Nhng m
au n nht l ngi Chim Thnh khng cn na... Ngi Chim Thnh hin nay t su by
triu ch th nhn c vi nghn, m trong vi nghn y, gc tch t tin khng cn nh g, khng
t cho mnh l nhng ngi c mt gi tr chng km g ai, khng tin rng mnh lm vic cng
c th nh ngi ta hay hn ngi ta c, m ch cho nh ngi ta mi l p, l hay, l phi,
th th khng bit c cn mong mi g c khng.
, trong rt nhiu, ch vi ci gng cng lm cho chng ta r rng qun gc l nguy him.
Hy nhn r ci ci gc ca ta.
Xa xi th ly ngi t dn nc Vit,
Tr th c Ng hung, ri li b S tn. Khng chu hng S, git du nhau v Nam, bao nhiu
quan san, bao nhiu i, ln ngoi noi nc mi n c t ny m t lng, p thnh, nui
ngi sng, chn ngi cht, xy c tn miu, dng li k cng.
Gn m cn thy r, thy lng, thy miu, th cha rng m tin cn bao nhiu di tch trn ngn
ni C tch Ph th.
ng trn ni m ngm th r rng nh v: mt bn Tn, mt bn o, sng L, sng , sng
Thao (Nh H), ba con sng rt vo bi ln lng Bch Hc, kinh c Phong Chu ca nc
Vn Lang ta xa, lng da non cao, mt ra t rng, mi ngy mt n vo b ln, R rng quy
m mt nc lu di. C ni ln b, mt trm con giai tht l biu hin mt ni ging cng ngy
cng sinh si ny n mi mi.
T tin ta l nhng ngi va ro bn t, m bn hu, va gy dng cho nc mt th thng,
mt vn ho c bit.

Chungta.com

Nho gio thun thm vo trm h, t dn en cho n ngi tun s, rn nn mt mu

ngi Nam Vit, mt li sinh hot Nam Vit, mt vn hin Nam Vit.
Mt l rng: Nhi thnh t Tu m nhng ngi lu t Tu ly lm qui rng dn gian Tu
chm lm, cn chm bit l hn ngi mnh m du n cng inh cng bit th t tin t.
c ci ch ca ng cha vt v gian nan li, li v t nc kh lm, v nhng ni gian
trun ca lch s m vn gi c ci kh mnh m na. y t m pht sinh ra nhng ci c
ng oanh lit nh i L, i Trn, i Quang Trung, i u Nguyn.
Vi ch y, vi kh y, vi c nhn ni cn c ca dn ta, tht c th mong mi c. C ngi
v long r mt lc dm ni to ln rng: "Ti khng c nh g cha ti". Vy m con ngi y i
trn ng vn gi c l , v n nh vn gi c tn ty, lc lm vic vn trn c lim
s. Ta c mun, ta khng mun, ta cng vn c nhng di truyn qu ho y, lm cho ta khng
n ni phi nn v gc c d ny mm m ht mi kh ny qu.
C ngi lun qun v ngh hai ch tn gio m tng rng mnh khng lm nh th n, khng
lm nh th kia, mnh khng c tn gio.
Mnh vn c mt tn gio, mnh vn c mt php th cng.
Nho gio dy ngi, vn bo theo mt o. o y sut t di n trn, o gii, lng ngi
vn l mt c. T thi cc sinh ra tri t, mun loi, u mt php tc, mt l.
Nho gio khng phi ca mt phi, mt hng ngi, ca mt ngi. Nho gio bt u t lc
ngi ta hp thnh on, thnh nc, tri hai i , ba i vng, th lng tri m t ra php
tc, lm cho thin h thnh tr, mt thi i ng.
n cui Chu, o suy, ngi bc, Khng t mi thu nht cc php c m li cho i
sau.
Trong mt qung kh lu, nhiu ngi khng thy sch ch nho cn em li c cm o na,
th b hn n ni khng cn tin nho na. Nhng ngi t lu sau th d vn sng theo nho
m khng cn bit nho l g. C k hi th nho c cho l c gii khng?
Khng T chp Kinh thi rng: "c Thng ch nhn v t", "thng ci xung xem xt bn
phng, xem dn c sao th cu gip". Khng t li ni: "Ta tui nm mi m bit mnh tri".
Khng nhng tin c gii ngi li cu gii na. Khi ngi yu, hc tr mun cu cng, hi ngi,
ngi bo: "Ta cu t lu ri". Cu nguyn, Khng t l xin tri ly sc m lm iu lnh
trnh d, th thi.
Th cng th no? o nho l o lm ngi, o lm ng, ng i n ch rt thin, cho
nn khng ni nhng s huyn b, huyn hoc m tn, nn ni rng: "qu thn nh trn u,
nh t hu ta, knh m xa y". Xa khng ku ni tri, xa khng cng nhng ch khng
nn cng, khng "sim nnh" qu thn, ch cho lm c nn ngi, ng o gii l hn c.

Chungta.com

10

Bc cm quyn tr nc l chu mnh tri, chn dn tri th thay dn m t tri. Dn th t t tin,

cha m, do t tin tri sinh ra m knh tri.
Trong tn gio thng th ni "Bn phn ct yu ca ngi ta l t cng c tri".
Nho gio th ni: "Bn phn ct yu ca ngi con hiu, ngi dn tt".
Khng em mt kip sau, p , khng em mt cuc sng sau ny mt ni khc sung sng
hn m hn vi ngi, nh nho ch bo rng: gii sinh ra ngi i, hy lo sao cho trn o
lm ngi, gip c cho i; ri n lc cht, hai tay bung xui, coi nh l v, l ngh, ci sc
n l t bui li cho v t bi, ci hn thing ling vn l mt phn chnh kh, gia qung
sng ni v nht tinh, c sng mi. y l ci cht thng. Gp khi phi em tnh mng m cn
cng o ngha, th c th "thung dung tu ngha chng ngn ngi cht no. Sng c php, cht
cng c php. Sng th cn thn tng ly tng t, sao cho ci thn ca cha m li khng n ni
v tai nn hay v bnh hon m hu thng i c. Khng phi ngha m cht, cht nng nh
ni Thi Sn, nhng phi ngha m cht th ung dung i n, coi mng mnh nh nh lng chim
hng.
Khi thin h v s yn vui th my ngi hi n tn gio. Nhng lc ri lon chin tranh hay
nhng lc ngh n ci i ngi ngn ngi v nh, th ngi ta hoc tm n trit hc hay tn
gio, mun tm mt ch tr thn mt cch bn lu.
Nho gio khng trng cch m tn, khng ni chuyn phi thng m lm cho ngi vng lng.
Nho gio cng l mt tn gio ngha rng, tn gio gia nh, quc gia v thin h.
Nh nho trong gia nh th thi cha m, th bc trng thng, cng l t tin. Bn th gia tin
l chng rng trong gia nh t tin vn c , lm iu hay, lm vinh din cho t tin m
mun lm; sp lm iu d, s im nhc n t tin m khng dm lm. "Trong ba iu bt
hiu, khng c con l nng hn ht". V th m h ang c sinh si ny n, dng di c
bn.
Ci gia nh dng di vng bn th quc gia c lu di, x hi bn vng.
i vi quc gia th ci "danh phn i ngha" ca Xun Thu dy ngi ly lng trung thnh.
Cu ti trung tt nh ngi con hiu. Gia nh vi t quc lin lc l . nh, con trung
thnh vi cha, v trung thnh vi chng, ra ngoi nc dn trung thnh vi bc cha t ca
nc. Nc v nh m bn. Nh v nc m c bn, dng ging i i truyn mi. Th th ci
cm tng vnh vin c th ra s thc ngay i ny ri.
Tn gio bn vng l nh c gio ng. Gio ng ca nh nho l hc ng, l gia nh.
Th Khng t Vn miu ton quc hay cc tnh l th mt ng thy, knh l ng thy. cc
lng, tng hay ph huyn, Vn ch l th cc tin hin ca mi ni. nhng ch y th l t
lng knh ch khng phi th l ku cu.
Gio ng ca o nho qu l hc ng.

Chungta.com

11

hc ng khng c bn th nh mt ca hng c thnh s. Thy tc l mt gio s, c

mt i o c, ni nhng li thnh hin, hc tr tn nh vua, nh cha. Dy th thy bt u t
vic lau qut tha gi, i ng, ln lui, bit l ri sau mi bit vn; trng nht l o to nn mt
nhn cch . Hc cho n su ngh Khng t dy nh: l, nhc, bn, ci xe, ch, tnh ton,
cng vn l gip vo nhn cch; l cho bit cch n , nhc cho bit cch trt t, bn cho
chnh tm, ci xe cho bit rong rui, lui ti, i ngay, i r, ch vit cho nghim chnh, tnh cho
bit lo toan. Khi ln ln, vo bc i hc th lo cho hiu bit s vt, r th no l bit, thc ,
khng t ri mnh ri ngi, chnh tm cho ch ngay thng, sa mnh, ri n sa vic nh, tr
vic nc, lm vic thin h.
Thy trn cao, ni vi hc tr mt cu nhng lo xem c hp vi nhn, vi ngha. Tr ra i c
x ch lo sao cho khi phm vo "danh gio", cho khi thy qu mng ui ra khi trng.
o l ng. Trn con ng i n bc "qun t", tr theo thy, khng lm vic g m
khng kinh.
Trong nho gio, gio l dy. Mt tn gio ct dy ngi lm ngi th gio ng l hc
ng l phi lm.
.
T gi hc ng v gia nh, ngi hc tr bc vo ci gio ng th hai ca nh nho vy.
Con trai ly v l lm mt l rt ln. Mt l ch khng phi l vic thng. Con gi ly chng
khng nhng l ly chng, li nhn giang sn nh chng, ni di tng ng nh chng, v vy
m cha "kin min", cha yt trc bn th t tin nh chng th l cha thnh. Ci khng
phi l vic ring ca mnh, l vic ca gia nh, t t tin trc kia, b con hin ti vi con
chu sinh ra sau ny l c da vo c y. Li c l giao bi. Chng ly v t lng knh ngi
gip mnh m th phng t tin, hu h m cha, sinh con ci; v ly chng t lng knh
ngi phu cha ca mnh. Ch ny vn ht sc n ch "knh".
C con ci l vic mong mi. Khi thai dng l vic can h; ngi n b lo lng ngi khng dm
lch, n khng dm cn, tai khng nghe ting tc, mt khng nhn vic tc. Dy con mun t
thu trong thai nh cc bc phi hu xa kia.
Cha m dy con th lo con theo nhng gng sng by, cho nn gi gn t mnh lm kiu mu
cho con. Mt cu ni, mt vic lm cng s lm h con.
Nhng ngy k lp, th cng cho l, cho con d vo ht, cho con bit r ci l trc sau.
Nui nng dy bo khi cn nh l cng vic m. Hi ln ln l cng vic thy. Ln ri gia nh
cng trng hc cng o to nn con ngi khng phi d. Th m lc n nn nc, lc c th
nh, cha trao gm cho con, m khc ch vo vai con, cho con ln ng, cho con bit con
khng nhng l ngi ca mt gia nh thi.
"Bt hiu hu tam, v hu vi i". Khng c con l ti bt hiu to nht. Cu ny lm bn vng
ging ni .

Chungta.com

12

T nh bc ra x hi, ci gio ng th ba ca nho gio, nh nho va v lng hc rng:

"ngi mi sinh, tnh vn lnh". Ho ra vi ci lng "nhn", ci lng yu ngi, mong hiu
ngi nh mnh, ngi ta khng ng nhau, khng s nhau sm ln, cho dn gian c th sng
mt i gin d yn vui c.
Ci c im y lm cho ngi ta hy vng rng nho gio c th mang li ho bnh, ho bnh thc
cho x hi ny.
y, ta c mt tn gio hp vi lng tri, hp vi bng ngi. Khng tri vi khoa hc, va hp
c tr khn va hp tm l, c ngha bn vng, v trc khi lo n mt kip v lai lo
c cho ni ging mnh, nc mnh lu bn, m khng c nhng truyn phi thng ca nhiu
tn gio khc.
Ta xa, l xa ch ngha ch ta vn gn dao. Nu ta bc mnh ln con ng ca ta th tng lai
ta chc l chng thy p .

Gia nh
Nhiu lc bc mnh ngi ta vn ni: Gia nh, ci n. C ngi li hm h m ph gia nh
na. K ph, ngi theo, v mc vo mt cnh gia nh m mnh khng bit g th no.
Nhng gia nh l gc ca loi ngi. C th sng lm sao c nu khng c qu kh, khng
c tng lai. T tin l qu kh. Tng lai l con chu.
ang lc kh huyt cn kho, hnh nh mnh sng khng cn ai na. Nhng sng khng c
khun php no kim ch th mnh khng cn ci g phi knh, khng b buc m theo mt con
ng c. ang lc mnh kho khng ngh n con ci, nhng trong khong nm si mi
tui, thy ci i mnh n gn ht, hiu qunh qu, ht ri m ht hn, t ngi chu c ni y,
m by gi mi ngh n v con th ch cn lm c nhng vic k qu, ngoi thin nhin thi.
Li cng khng i n lc gi. Ngi khng c con nh cy kh khng lc. n mt thi k
m trai khng v gi khng chng, sinh ra c tnh, ch k. n ni y v ci lc c th c con ci,
i mnh khng c mt n ci tr th. ng tng tr con n ch quy mnh thi. B hc cha
m, ln hc thy, nhng ng thy cui cng dy cho mnh bit yu, bit trch nhim phi lm
nhng gng tt, lm con mnh .
Nh c bn th t tin. Mnh th ngi m nh ngi cn. T tin hnh nh lc no cng chng
kin cc cng cuc ca con chu, lm cho con chu hiu rng, mnh nhn mt trch nhim ca
tin t, trch nhim y mnh phi truyn li cho con chu mnh. Vi ngi trc mnh, vi ngi
sau mnh, c mt s lin lc mt thit. Th tng tng xem mt ngi khng lm nn ti g m
li cng h vi H Qu Ly, vi Mc ng Dung, cc bit chng no. Ci tn h, ci gia thanh
bao nhiu i truyn li cho ngi sau n vn trong sch nh xa. V vy m khng dm lm
cn. Khng g chua xt bng... ngi ta ng tn hc mnh di mt ci hiu xu xa.
Th th lm sao m ght gia nh.

Chungta.com

13

o c c nh mt, o c mi, nu c th gi th c, cha c. Trong nh ch cn ci

hnh thc m mt tinh thn ri. Khng cn tinh thn th hnh thc ch l mt ci kh chu mt ci
ging buc. Bc b m mnh khi nh c c bit khun php c, sau v thy n khng thing
na, khng em danh li li c na, nhng b n m c x nh nhng ngi khc, v
khng dy con theo php tc c na. By gi cc c c tui, bit ci nhm ca mnh, mun tr
li nn np c th cc c nh nhiu nht l cc hnh thc c. Mnh l con, khng chu gio dc
c, lm g c tinh thn c, m li phi theo hnh thc ngt ngho th sao cho khi c lng khng
thch.
Nhng cng khng nn lo lm. Tinh thn c l tnh gii, v th o m tinh thn y khng cht
c. Ta c cho ht o th cha knh m, ho thun vi anh em th ta li thy d dng m vo
trong khun php, khng thy n ngt ngi na.
Gia nh thnh vng th nc li thnh vng. Nu khng gia nh, nhc v con, th cn ni g
ni ging.

Ly v
Vic lp mt gia nh tt nhin l ch ly v. Ni tht th ni "lp gia nh" khng phi l ting
ta. Gia nh mnh lp t lu. Ngh mnh lp gia nh l ngh mt cch ch k. Mnh ly v l
lm cho gia nh mnh bn vng, ch khng phi l mnh lp gia nh mi. V th m chn ngi
lm v mnh khng phi l tm ngi c th lm cho mnh sng, m l kn ngi c th gia
nh mnh c, ni di tng ng, qun c vic trong cho mnh, lm tng t ch
vo trong khi mnh lm vic ngoi, vic i. V th m phi mn ng h i. ng i khng
phi l con ng Tng c th phi ly con ng Thng th. Th ngha l con nh lng thin li
chn v nh lng thin. Th thi.
V v nh mnh phi th knh b m mnh ri mi hu n mnh. Bi v phi th cha m mnh,
ni di tng ng nh mnh nn mnh phi knh v. V chng ly nhau "Tng knh nh tn"
l: knh trng nhau nh bc khch, ch khng phi l coi nhau nh khch.
Kn ngi con ht th kn ngi sc p v con ht ch l mt ci chi; nhng ly v th ly
ngi hin c, v v khng phi l chi. Yu nhau v sc th sc kia c th phai nht m tnh
yu cng phai nht theo. Yu nhau, trng nhau v hin c th hin c cng lng yu bn mi
mi. M mi nhau v sc p m khng xt n tnh tnh khi m hi tnh, tnh n mi bc l
ra, ch ci nhau m tiu tn ht hnh phc. Trng nhau v hin c th khng th ngang tri c,
v chng n v m khng h tri v, v knh chng m khng dm lm mt lng chng, knh
n nhau lm cho t ting x xt, hnh phc bn vng... ng Hong Diu mt, b ang i cy,
c tin, ng m mt. Tnh mt i v chng c c th c n th.
Mt ngi n b nu bit rng chng mnh yu mnh v sc, chc ti thn lm lm. Mt ngi
n ng yu v ch v sc, kh s bao nhiu.

Chungta.com

14

Lng.
Kt n lng. Kt n ci nh lng. Nghe mnh lm. Ngi cha ngh n nghe thch lm.
Ng nghch tht khi chng ta c tng ngi hng ph l hn dn qu. Ta nn bit ngi sng
trong cnh thin nhin hn bn sng trong ng gch , Nhn cnh tri t, xem cy c mc
lm cho ngi ta c mt trit l bn vng, nhn ni.
Cy a u nh, lu tre quanh xm l nhng vt ng lm cho ta suy ngh.
Lng ta hp thnh, khng phi l mt s tnh c. My gia nh hp mt ch tin nc hay tin
rung, t di quyn bo h thing ling ca mt v anh hng, ri sinh si ny n mi ra. t ra
khon l qun tr ln nhau. Lng ta qu l mt x hi bn vng, php vua c khi cng phi
chu. Trong lng c ci nh l ch dn hi hp. C xem nhiu nh mn bc th hiu rng ci
nh l ch dn hp . ng thn y ch mt ci khm cao nhng nh. Th Ngi mt ni
khc, ch c khi c hi ln, c vic to c cuc dn gian vui v th mi rc Ngi n. Cc c
ngi th ly tui m xp th bc, dn gian xung quanh, cho ht gia. Trong lm lng c ci
nh rt to ln c ngha r rng nh th. Cy cy c l tho nc chung, c l canh la chung;
khi ho hon, c l pht ngi khng cu, khi gic cp c khon gip gia nh k v lng qun
mnh. Ai hu c hi yn lo, hi ng nin, hi tr tang, th thy c hi ng mn; bi bt m
gi vic c nhc nh cha, hi nh gy gi tinh thn thng v, hi th thao nh pht, nh
cu d; gip canh nng th c hi bt chut, n ngi lm k ngh th c phng bch cng.
Ngy rng thng di, sau khi vt v c nm khng ngh, n rau ht ba y n ba khc, th
nh m vui chi, nh c, leo u, n tht, ung ru.
Nhng y cng nh gia nh, cng gp ci nn tinh thn v th cch khng i vi nhau na.
Nhng giy rch c l, tinh thn li r th li thy quy m ngay.
Lng, mt t chc hon b, hy nn nhn nhn li, c ci lng cng cn kho kho ko nhm
hung chi l ph .
Ta vo lng dc, dng cch huyn hoc m ph th d y, nhng nhng t chc my nghn
nm y, ci sc bn nht ca nc ph i th tut c.
ng s h ci m h lu. Hy nhn k.

S
Mt ci gc r na l s nc nh. c s nc nh thy bit bao nhiu gian nan, rung triu
ti bao nhin m hi, ca i ti bao nhiu mu . Mt trn Bch ng, mt thnh Bnh l
cng lm v vang cho c mt pho quc s; hung chi v ch , v vn chng, ci nn vn
ho, chng ta xem n, t ho lm ngi.
T trc hai nghn nm c c nc, c th thng, c k cng. Mi ln b p bc vn chng
ch khng nn. Theo o nho n c c tinh vi, t i L, th k 11, cm vic mua bn

Chungta.com

15

ngi, lp cc nh trm thng giy m, p gi nc, m khoa thi, chn ngi hin, lp
quc t gim, t bn lm vin, dng vn miu, minh gim ti t, sa sang binh chnh, v a
bn quc; nh Trn, sa vic v, chn vic vn, lp th vin, i dn vo Nam. Nh L m khoa
minh kinh, lm lut Hng c, nh T sinh, t hun iu dy gin, dng nh Thi hc, lp tao
n, m ngh in, chnh n cng ngh, khai thc m, sa thu thng chinh, chnh n dn x.
Nn vn ho vng vng l vy, nhn vt li khng thiu g. c nh T Hin Thnh, Chu
Vn An, giao thip nh Trng Hn Siu, nh Nguyn Tri, i s m khng nhc mnh nh
Mc nh Chi, vn cn vt s Tn nh on Nh Hi i s Chim m khng chu ly; anh
hng nh bao nhiu trai gi i Trng, i Triu, tng ta nh L Thng Kit, nh Hng o
Vng, ngi Mng C cn thy trng m trnh gi tn; Phm Ng Lo, L Phng Hiu, Phm
T Nghi bao nhiu dng s; l hc c Nguyn Bnh Khim, l ti c Nguyn Cng Tr.

Xem qua t nay v trc ta c th t ho l ngi Nam, nhng tnh hung lc ny ta nn ngm
ngh m t s.
"Bit xu h l gn bc mnh"
Ta hy xt mnh ta.
Bit mnh, bit ngi, mi lm c vic.
Mnh c ci hay g?
- Tr tu th sng, nhanh.
- Hc ti lm, sng d ham hc, trng hc thc
- Kho tay chn.
- Bt trc kho.
- Nh lu.
- L php.
- Trng o c.
- Gi c lim s khu vc mnh
- Kh dn mnh.
- Yu gia nh.
- Qun qut lng mc
- Dm lm.
- Hay nh n.
- Bit thng ngi.
- a ho bnh.
- Trn chin trng c can m, k lut
- C ni ging mt ting ni.
- n b m ang, tit ngha, cn kim
- Bn ch

Chungta.com

16

Nhng,
Cng nhiu thi xu lm.
- Trn trch nhim.
- Hay qun nc.
- Ra ngoi khu vc mnh th hay qun lim s.
- Khoe khoang.
- Di tr qu quyt
- C bc
- Khng ng gi, ng phn tc
- Khng r rng
- n u hay n , xong th thi
- Lm vic th ham m, t v ch mun
- Bng m khng c quyt
- Khng lng tm
- Hay ghen ght, khng ng lng
- Ru ch
- Thuc phin
- Khng gi mnh
- Bi bc ch nho
- Xa hoa
- Thanh sc
- Tham.
Phn hng c h ln phn c. Xem k, hai tm s trn ny th c cng c nhiu, c t c t.
Khi thng th tnh thng thng, khi bin th nhng tnh mnh m di truyn vn pht ra c.
Nhng ci ct vn c, nu chu cha chy b c nhng ci ham mun mt lc th c th mong
mi c.
Xt k tng khon....
Ngi Nam hc ti lm, tr tu sng sut, nhanh l. Khng k nh my ng trng i Trn i l
lm c trng nguyn hai nc: Tu v Ta. ng i nhanh nhu v ti tnh. Nh c dai v
nhanh. c thuc lng t th l mt truyn s thn u L. ng khu mt bi vn t m ang
ghe vo bc s l ti c Mc. Ngay by gi nc ngoi v nh, nhng hc tr cao hc m
xut sc tht khng thiu g ngi, song bay bm li nn hn hu; nhanh l nn ngi chuyn
hp tp. Chng ta nn nga mnh, mi khi phi xuy xt k ri hy ni thi hn. i nay nhng
ngi hc gii hay ly mt t bng cp, mt ci a v lm mc ch. lc ti c th o c th
tha , m ch khng cn o c th li khng c bao nhiu.
..............
V thnh mt nc trng vn, c lc li trng c v hc na. Ch nho kh l th m ci lng
nh nht cng c t ra mt thy . Gng hiu hc nh th tht t c.
Trong bn th thuyn nhiu tay kho lm. Nhng hng thu dt nhng khm ba bn mi
nm v trc tht tuyt kho. Ngay by gi cng lm lm kho n mt bc khng ng.

Chungta.com

17

Nhng phn nhiu hay c nhng ngi mun xut sn vi vng, lm bn c th thi, cnh
tranh nhau khng phi ng. Cc ngi hc ngh li phn nhiu l v qu tui hay thiu bng
cp m hc, ch khng phi t bn tm yu ngh. mt trng k ngh ra m nu gp mt chn
th k th khng ngi ngng g, lm ngay. l mt iu ng lo.
Th An Nam c ci ti bt chc kh lm. Nu c ch bo tt th lm chc kp ngi.
Dn c lin s. Lm lc lim s cng hiu hi nhm, nhng ci bit xu h thc l c. Nht l
trong mt lng, mt phng, tnh y li cng r rt lm. Cng c t ngi lng mnh th bit t
trng, nhng ra ch xa l li khng gi c nt y na.
Ai cng bit rng ngi An Nam l php. Du tnh thnh hay c nhng k lc cc ngng
nghnh, nhng tnh thnh ch l mt phn my mi ca ton dn. V li n tui bit ngh th ai
cng thy nhng di truyn tr li m c x khun php c?
Khng nn thy mt phn h hng m qu lo. o c bao gi cng c trng, nhng bc c
o c ln khng khi no l khng c trng.
Trc sc mnh; kh dn ch m khong chc lt, nhng li hi ngay. Lch s bao nhiu ln
chng thc nh th.
Ngi An Nam khng hay qun gc. C ngi ch An Nam bn rn vi gia nh, vi lng mc
qu. Khng bit l mt ci c bn vng ca ging ni mnh .
Tin rng cht l mt ci "v" m thi, nn trc mt tai nn ln, nhiu ngi dm lm nhng
truyn phi thng. Khng phi tm trong m ngi hc thc, nhng thng dn cng hay c
qu cm, hay c nhng c ch rt anh hng. " hai mi nm nay, tn vng Hn (Tourane) mt
chic thuyn ch y xng, b mt thng chy. Trong thuyn chn mng ngi, phn nhiu l tr
con, ri rt ku cu. Cc thuyn bn v s chy, ly dn c ra. Bng mt chic ngoi r sng
cho vo, mt ngi dn chi nhy sang, i cho nc thuyn chy phi bung ra ri hai tay
bng ly thng du ngm m qung xung b. Con ngi can m y b chy c bng, c
ngc, chu ht ni, phi vo nh thng. Nm c h hc mm va th, va kht nc. V bc
va qut cho chng, va phn nn rng: "tht ci ch gia ng, m qung vo c". Chng
th di: "r tht bng n b" (Bo Trung Bc)
Mt b n b y thi, ch n b nc Nam khng phi va.
Nhng vic nh k trn ny vn thng thy, nht l trong m nhng ngi lm vic nng
nhc v sng n s.
Mt nghn nm ni thuc, bao nhiu khi ngha, i vi ngi Bc c th gi l k th. y
th m bit bao nhiu n v nh th cc quan li Bc, hoc em thnh hc, hoc em ngh mi
dy dn. Dn ta bit n lm.
Trong chin trn rt can m m vn trng trt t, vng theo mnh lnh. Th m lc thng dn
ta li yu ho bnh. Tnh hay ci g cng "chn b lm mi". Phn ut th h ht chi ra ri
ngy mai li on cho nhau. Ai thn qu cng thy th.

Chungta.com

18

Ting Vit Nam l chung cho c nc Nam. T cc bc cho n cc nam, ngi Nam vn ni
mt ting ni. Trong mt lng mi xm cn ni mt ging hi khc na l xa nhau nghn dm;
trong lc Nam tin gp bao nhiu cnh vt, bao nhiu tnh th l no khng c thay i i cht.
Xt ra th nhng ci thay i y khng nhng khng hi g m cn lm giu cho ting. Ni n
giu ting ta tht giu. Nhng ngi c ku ting ta ngho l ch v khng hc ting ta thi.
nhng ngi y v nh m gi c cc vt, hiu ngha c nhng tn hay l c
mt bi vn lm trm nm nay m r c ht ngha. Nhng ngi y c i khi lo n hc ting
ta th h li ly ting tu trong ting ta th thi. Tht ra ting ta c t nhng tnh cnh rt
tinh vi, rt hp, rt ng. B khng dng ci li mi m khng ni c l ti li hay ti
mnh. Ting ta l mt ting c bit ca ta, du c nhiu ting tu m gc khng ting Tu.
em dng ra vn b thm vo c. Tht l mt ting sng, mt ci c lm cho d ri rc xa
nhau, ngi Nam vn hp nht c.
Ngi n b An Nam l mt sc mnh ca nc Nam. Ai ni nhng ch gii phng vi n b
ta l nhm. Cu chuyn cm cung th ho chng ch c my b cng cha, ch dn gian th
chn lm tay bn, v thy cn phi tn to, v ng quan cng thn mi bm lng chng, cn
mun hn ch em ci ch mt tay lm ni c , ch gi c tin ln cho chng tiu cho
khi phi quy dn. Mt thi trc, m c by gi na lm b bun tng chuyn tu. Lut Hng
c, b Lut An Nam nht, cho ngi n b mt phm vi rt rng. Lut Gia Long hi Tu
nn c ngt i cht nhng ng quan s n cng vn da vo tc l m khng dm thng tay bao
gi. n b ta li hay ly danh gi ch hay gip chng, m xu h ch chng chiu. Nhng
li mi by gi ua mc, ua chi, i nng gic, ch l vic mt lc, mt hng ngi thi.
mt lng xem tng nh mt, thy nhng nh sa st tht t c, m nhng gia nh sinh si ny
n ln, lm n d khng cp pht ln ngay nhng n nhn dnh, nay mt t mai mt t cho n
kh, tht lm lm; ta tht l mt dn c ch.
Mt l sng na l nh mnh ng con. Nhiu ngi t cho mnh l vn mnh th ch nho vic
ny lm. Nhng m vi nhng ni bin c xy ra lun mi, mnh cn sng c, chng nh ci
ng con l g? Mnh khng gi c mnh n ni bnh hon, ra nhng con yu m in
di, ng con tht l hi nc. con ra m khng gi sa nui n, li nui v hi con ngi
khc, ng con th l hi ngi. Con nhn ln m khng trong nom n, khng dy n, khng
cho n nhng gng tt, ng con th l hi i. Cho mi gia nh c mt t con mnh kho,
ngay thng, sc lc quc gia, hy vng x hi ch y th u?

By gi ni n ch khng :
Lu nay mnh quen da dm; nh da dm thnh thi, ra ngoi li da dm na, ta n
ch cho mnh l khng t mnh lm c vic g c. Ln vic cho l khng, chn trch nhin cho
l lo. Thnh tnh ri th nguy lm. Ta phi chn vic m lm. Lm vic nh cng tht cho xong
vic nh, dn dn quen i th vic nhn cng c gan m lm c. Mnh yu mnh kh, hay
k li mnh , ng ti s, ti ngi, ti tri. "Ngi qun t khng on tri, khng gin
ngi".

Chungta.com

19

trn trch nhim quen th cn t ch no ch hay lo cho mnh thi. Tin bc na n v con l
cng, Hay qun rng nc c mt phn l chnh mnh vi cc xu, ci hay ca mnh.
Mnh li c ci tnh hay trng h danh, khoe khoang. em mt phn ln s tin kim c cung
vo ch qun o, giy m. ly mc o xu l mang ting th lm sao cho c ci gan tin
ln.
Di tr qu quyt, khng chi ci thi h y c. Chng ch th nhiu ngi bo: y l mt ci
kh gii ca k yu. Vy th mun yu mi ? Ni tht, thng phi can m mi lm ni. Hng
phc mi th mong ng lm sao c, Cy c th cho gi un xung th mi b un ch.
C bc l mt ci hi to ln s ni ring sau ny.
"Gi An Nam" ngi ta vn quen gi th. Mi n cm nm gi th n by gi cha n. Mnh
n ng th cng phi i ngi i chm, ho ra mnh cng i chm nt, thnh mun c nt,
mun quen i. Hn hi hp cng vy. Nu nhng ngi hay i tr m tnh xem mnh lm cho
nhng ngi khc thit bao nhiu thi gi th tt pha gh s. i khng ng ch l mt ci cu
th, mt ci hn; khng t mnh bt mnh theo ni mnh lnh mnh. Chng ta nht nh i ng.
H khng n ng th mnh v. nh rng hng vic, nhng hng ch mt ln, hai ln, ri cng
phi n c. Ph mt vi ln ri li c mi mi. C mt chiu ng h mi c. ng h
tht ng, ch ng c ci thi cho n nhanh nm pht cho va. Lm nh th l mnh lm hn
mnh. C tht ng. Cng ng n sm, trc gi hn, va ph thi gi mnh, va lm hng
vic ngi, khng may m mnh n sm qu th rt ng h ra, ng ngoi ca, n pht y,
giy y s bc vo. Ngi ta ch mnh, mc; ci mnh cng mc. Mt ln ngi ta bo mnh
l gn, nhng hai ln ngi ta phi ngh ngi, ri thy phi nh ngi ta cng phi lm nh
mnh. y nhng ci "chng" y ho c ngi y.
Ai ch c lc bc mnh v ni i tha ci then st 25 phn th ngi th rn lm 26,27 hay 23, 24
phn. Ch ti khng ng, ti cu th, th no cng xong. Nhng n ni lm i, lm li, nhi
i ting li, th lm mt ln cho tht ng c hn khng. Vi li tnh "gp sao nn vy" y lm
cho kh tng tng c rng ngi An Nam lm ng c my bay, lm ng h nh v ng.
Hy c ci thc tht tt. 26 phn cng c, nhng nh 25 phn th c 25 phn, khng chu
hai mi nm phn na ly; th cho quen i.
Cng ti v cu th m n u hay n . Khng lo xa. Ci ny cng nh my ci trn, li vn
ch kh khng bt buc c mnh th lm sao trnh c cho mnh nhng ni nguy nan sp
n.
C quyt khc, bng khc. Bng th khng suy st. C quyt l suy st ri. Bng l ci
sc ca sc, c quyt l cc sc ca tm hn. Ta nn b ci bng sng, m thy vic nn lm
phi c quyt. ch lo n mc ngon v p th khng chu ngh xa. V th m lng d ghen t.
Ci danh khng thc vn hay lm ra th. Mt bn ngi vi nhan bn bc th hay ghen hi, hay v
mnh, nh th ng lng sao c. Khi bit rng "gc th ai cng c c lng thin", th d
hiu nhau, lm vic cng nhau tt d.
Ru v thuc phin s ni sau.

Chungta.com

20

Mnh tnh hay vui. Thy ci g cng lm cu truyn pha tr, cu truyn ci, ri dng dng t
c l mnh hn ngi, hay thng ngi bng mt cch d dng nh th.
Nguy him lm, khng cu chi no chua cht bng li ch nho. Ch nho li lm cho mnh t
cao, t tc, ri mnh khng kh ln c. hay rng kh hu nng hay lm cho ngi ta quay
ra ci, nhng ci trm mc lng l vn mnh hn, v c th mi suy tng c.
S ni n ci xa hoa v chi thanh sc.
Ni ngay n ci thi chp ming, th gii. t lu trc, con m thi gii l m trng mt nhn.
m cm ngn ng l li nng. Nc Chim Thnh sp mt, pht ra nhng ging bi ai. Nh L
sp suy, em nhng ging bi ai y vo nhc b. Khng phi l li li ca, iu ma. Chng qua
trong hn yu th ci yu n nhp vo ngay, n c sng ch, n trn ngp ngay i. ng c
nhng t tng chn nn th lm sao chn n. Ngi lm vic ht sc, xong ri v nh, li ca
khc no khc khi hon sau khi thng c mt trn. Khc khi hon sao c bun c. Mi
khi bun ln, mi khi mm chn nn mi nt ra, ta hy tm ly mt vic, gy ly mt hy vng,
sc vo lm vic, ch vo thnh cng, ni su tt phi tan tc. cng l truyn mnh thng
mnh.
y c ch y, hng ch y.
Ta lm th no?
Ci g hay ta gi ly, ci g d ta b ngay i ...
Xa hoa
i hc g th kh, ch hc ci ng im xa hoa th d thi. V vy m nhiu ngi du hc
khng hao bao nhiu tm lc m nhim ngay c cch n chi nc ngi.
Chng phi i xa, ngay nh m nhiu ngi cng n c bc n mc.
Thy Khng ni rng "ci ngi ch vo o (ng) m cn ly o xu, n xu lm thn
th cha th bn cng hn c".
Ni tht ra th xa hoa n chi c kh g. Ch cn tin l . C tin th khng c mt ngi no
cng c th lm hnh nhn mang mt b cnh p, cng nhai c hi v, sn ho. Tin c i
no mua c hc vn, tin c i no lm cho ngi ta tin mc ch cao thng, tin cn lm
cho ngi ta nht i cn c. Th th n sang mc p qu g.
V li mt mnh m c ci nh lu my mi bung rt cc mi lc cng n c mt bung
l cng. Thay i bung lun, tr bn v thay th cn hng lm sao c ci hay. Mt mnh
khng lau lt c ht, thnh ra phi nhiu y t. Ngi ta c phi l sinh ra lm y t
mnh u; ngi ta phi c cng vic i vi x hi. Mnh lm c t vic li cn chim mt
ci sc lm vic tht l i vi x hi l c ti vy.

Chungta.com

21

Mc o m c mnh khng xng c ci p ca o th lm mi cho ngi ta ch. th o

nhiu tin li cn phi tn sc mnh gi cho n na, ho ra mnh lm ti t o. Gp vic phi
lm, n cn nm mnh li l ng khc.
Nm ng trn m lm mnh h mnh. Gic ng nhiu mng m tn tinh lc. Quen thn i ri th
ci phn g ca mi ngi mnh t mnh vo phi cho l kh. Ngi bit v sinh cho nm
ging rn l tt. Cn ngi trong nh khch by ngay ci ging Hongkong tht t ra rng ch
bit trng ci ng m li khng c m cm t no c.
Vic n quan h tht; khng phi v quan h m phi dng mt ngi bp, m phi dt du nhau
ln hiu n. Khng t ham hc nhc m mt thng n khng bit mi tht. Nhng ngi cho l
n gii, c l trong rut khng c ci ham mun g c. Thnh thy thuc l ng Ln ng bo
rng: "Ci th n l hoc (rau) thc, m ci th n lao lng h". n cao lng ming ho
nhm khng cn ly g lm thch na, thnh ra phi dng nhng gia v cho ngon ming.
gia v t d dy. Phi ln hiu n cho l ming. Hin nay gi khch bng t chy, bng
nc chm, nc pha. C khi h dng c cc tanh, ci i m lm cho l ming khch na. Men
ca xanh cho, r ca ch thic, than ght ca cc ni, nhng n n cn li, dng hnh ti
dm v du mi, l nhng qun th ca d dy. nh bnh ch c hai hng khch: mt hng
cu li b u n y, mt hng giu sang quen cao lu. y l cha ni nhng vi trng bt quanh
bt, tm vo a. Ni n l quan h v n phi php th c sc kho, n khng phi php th cht
v n thi. n cho sng. Sng cn g: cm, tht, rau, u, trng, c, hoa qu. Tht c n
chng li sc nhng li lm c, rau ra t b nhng cng t c. V th hai ba ngy n tht mt
ln cng tha . Ngi 60 cn m n qu 60 gam tht th n vo cng khng tiu ho ht, thnh
ra ph tin, mi rng, mt d dy. C v trng c th thay i vi tht. Mnh c mt n thng
hng qu l u ph. u b c, b tht, nh khoa hc v n hn tht ti ng tt nht, lng
cng th. Rau mung lm cho mu thm st, ti mu mu. ng tng n tht b m cn n
lm tht. n tht th nhiu c trong ngi, bnh lm chng, li hay sng mn nht. Rau n
nhiu c li, v ngoi sc b ca n, n li l ci chi qut rut, lm cho vic tiu ho iu ho,
n li l ci xe, xe ci cht b vo trong mu. Mt ci rt cn l sinh t (vitamine) cc n
cn sng. Tr ch n sa hp hay un ri th phi cm. Ngi ln ch n n chn cng phi rc
xng tht. Vy nn n hoa qu sng nhiu, nhng cng ng nhiu qu. n ung n s, th
kh rng, mt d dy, tn cng, tn tin m li gi c cho li, cho rut c nguyn
ci ti nm. C khi thy ngi mi ba n vi bt m kho hn mnh n ba bn bt: Ci b quyt
dy: ngi y n t nhng nhai tht k. Trong bng lm g c rng, nu nhai ri th d dy lm
vi vng, n mt l i ri tng c xung rut, tut ra ngoi cho xong. Kt qu: mt d dy v n
hai m vo mu ch c mt. n va phi, nhai tht k, nhai c nc cho na, chn k vo nc
bt ri hy nut. D dy l vic th th nh nhng, dan v tin ch v gim c mt na.
D dy (bao t) tht l gii lm vic khng bao gi ku ca. N khng ku nhng n lm qu th
n m, n rch, n cht. Vy mnh gi gn cho d dy l mnh cho mnh sng lu y. n
ln tui th mnh nn n t ba v cho xa nhau cho d dy n ngh. Ba sm, gi l cho hay
nc ch long cng . Ngoi hai ba cm n cho ng gi, th ng c qu cp g na. Cha
tiu ht mt na bnh bui sm phi lm bui cha, qu cha li qa, qu cha tri li cm
ti, ri i xem chp bng v li n cm na, th d dy bng st cng phi cht. n nh th trch
no m chng ku khng c ngon ming. Khng c ngon ming th c mt cch thn hiu
cha c, l lm cho mt, l th th s n. Nh th th mm i Phong ca Trng Qunh cng

Chungta.com

22

ngon o . Ni tm li: n ng gi, t ba (nht thc nh nh cha th qu lm), n n s

khng gia v, t th, u, nhiu rau, thm hoa qu, l php trng sinh tt hn c.
Trong phng khch nhiu nh by ci t ch, trn c b nh, gia c ci sp chn qu, ngoi l
b sa lng kiu mi, trn tng cheo l nh nhng a, trn vi ci but - ph, vi ci ng nh to
tng. Ci ging chng nhng vn cha chng bng mt ci qui vt i din vi n:
l mt chic xe cao xu nh khng bit u ln vo , d ci cng ln nh do nt c nh. Kh
qu, no lan, no nh, no bc cu cho n vo, no tht hi vo cho n, no mt ngi phi
ring phc dch n, n lm g, n lm cho i cng mnh v dng, n bt mt ngi
ng loi mnh lm nga, thm mt hng ngi thng lu, va ko va l lu chuyn vi
ch, nhng cu b hn b ngh cm chn. cho ci xe n i v vi ng t ca n, hay cho
nhng ngi tn tt, bnh lo, th c nc phi thm c hai tay lm vic, mnh thm c hai
chn cng cp, con mnh i hc kho c khng. Lm lc thy cu b r r n ca, r ln ci
xe, r vo trng ri li r ln xe v nh, trong khi cc anh xe qung m thi nhau, hay mng
chuyn m phi s. M cc cu b c thch th u. Lm cu qung cp sch cho xe ri t chy
tho thch, gn n nh mi li cho ln cho khi phi mng. i l mn th thao rt d v rt b
ch. Ngy no khng i c mi hai cy s, tc l ngy khng sng .
Ci my ti tnh nht phng ty l ci xe p. Tht l tin v cng. Nhng cng ng dng n
qu m qun dng chn i. i xa hy dng n, m dng n th ng ci gm xung nh nhng
nh v ch m bp ngc li. H lao v xe p v s.
Nhiu ngi kim c s tin va va, mang nhng gnh nng kh m sm n b o bng
lng hai thng ca mnh, ng i giy bng lng na thng. Anh hng thay nhng ngi i
lm c nhng vic nh vy. Chu n thiu thn bao nhiu ngy, bnh b khng cha bao
nhiu ln, v rch con nheo nhch, m vn gi c ci danh gi ca chng cng t sang, ci
anh hng cng gh tht. Xong ngh k th chng qua l tr gi di, au dn. Mnh kim c t
tin, nu s ngi ta bit l t th ti g m lm. Trang hong ko s ngi ta ch th ra i lm
kh nhc, v con tng thiu, i n mc cho ngi ta va mt thi ? Tng rng mc p th
ngi ta trng, th ra t h cho mnh ngoi qun o, giy m khng c ci g ng trng hn ?
Tin mc sang, tin tiu khin tr tht, v i, nh vin nn dng thm cho hnh phc nh
mnh, d dng cng vic mnh, mua sch c.
nh bc
Bao nhiu ngi cht, khng c th sng v, sng vt, khng c hn trong nm ngy ri. Ri
xong ba cm cha th by, cp o ra i. Ri ngy vo m bc, bng c kinh, c quyn i lu
cng ba bn ngi, nh nhng trn st pht, gh gm, sng mt cch lm khi "oanh lit".
Bao nhiu ngi ni rng chiu bn, vui chi m tht ra sng vo ng tin h.
y l khng k nhng sng n np cc ch x xnh, nhng sng cng khai min bin thu,
hay gia thnh th nh c nga, hay nhng ch khc na.

Chungta.com

23

i chi, gp tin h cho ngi ta n, nu bit rng c sch, c c m, tp v ngi c

mnh, khng n ni th.
Ngi n tin h ca ngi ta, d vo hng ph qu bc no, cng phi au lng khi thy mnh
b lit vo hng "cha g". cha g, phi chiu khch, ci g m chng phi nhn, tr g m
khng lm.
Ngi nh bc c khi v mun ngi vi ng n, b kia. Nhng l con bc th cn danh gi g.
nh bc, u cng c khi v chi, sau xt v thua, vui v c, th l b ng tin sai ri.
Ngi g bc, cc cu con, c em, c my ho chia bi, n chung vi y t, cng xa ng vo
vng n nhng ca d kim, n quen mm ri, lc tng m ra n cp, khi ln lm g cng
khng thy d dng nh th na, th li ni nghip nh. Nhng ch g (d g chi) nu nhn xa
th cn gan no g na.
Mt tin cn hn mt lng tm. Mun c phi la ngi. la cn ni c lng tm g.
C bo nh t tm l sang trng, l chi phong lu. Vy nh t tm m thua th c ai vui
khng? c c ai ni tht khng?
Ly li m ni, th c mt cch th nghim. Mi ngi b mt s tin bng nhau. nh xong mi
vn l b tin h cho ng l. Canh bc tn c ai cn tin khng?
Nu c th ni c mt cu vi nhng k lm cha, lm m th ni th ny: ng b c th cho
cc c, cc cu y trong lng knh ng b khng? ng b c mun cho nhng ngi y bt
chc ng b khng? ng b c s nhng ni au thng trong lc cnh gi khng?
Ngi ta c bo: "An Nam ra l c ci m nh bc ri". Ci y cha chc. Ch c ngi
An Nam hin nay trong i thy nhiu ch trng tri. Vn bit l ti mnh. Mnh c ti . V
nhiu ch trng, nn i thy nht nho. Lm ngi ai cng c mt kho qu bu l kho "mun thi
th". khng c ch, thi thi th vo ch nh chc, nh... bc.
Bt u v bun chn.
Bc th hai v li ni sai.
Bc na, ci tm cht.
Th m bao nhiu ci hay, bao nhiu ci p c th y c ci ch trng trong tm.
Ai bo ngi nh bc l khng c can m?Nhng ngi c mu m c bc l c can m .
Nhng ngi y dm em m hi, nc mt, git mu, hnh phc ca gia nh, tng lai ca
thn th, liu mt ting, p mt ci, m mt ci, sng cht .
Nhng ngi y dm. "Dm" nh th ngi nht khng th lm c.
Nc mt, chng cht, ch em thn gi, b Trng "dm" khi binh treo tm gng cho mun
tha. Trong c qun gian ngoi c gic d. Ng - Vng - Quyn d v nm li, m ct o ra i

Chungta.com

24

"dm" nh mt trn trn sng Bch ng, bt Hong Thao, ph tan qun Nam Hn. Th nh b
trn, qun Mng C sang. em mt nc bng bn tay ch vi my m qun cha con. Hng
o Vng "dm chng li" m phc c qun nh Nguyn l qun n lc by gi vn cha
bit ci thua l g c.

Tuy vic c khc nhau, nhng cng l mt ci "dm". Mt bn ngi t cho mnh rng khng
cn ci g ng gi, em ci "dm lm" ca mnh m dng vo cuc en, th m thi.
ng thng cho ci ch cn, nhng kh th vn c. Ch y mi ra, quyt rng lm c, c
th m ang c nhng cng vic ln.
Nhng ngi y, mun khng mai mt i, ch phi tm c vic, ri lp ch m lm.
Chao i! Bit bao nhiu vic phi lm. Dng ht thi gian cn lo cha , sao li "git" thi gi,
git lun ch kh, git c i mnh m t an i ci thn trong mt cuc chi ri mnh nh vy.
Trai gi
Ni hn tn n ra, n l ci th ca thanh nin, chi gi.
Chi gi! hai ch dng bao nhiu khinh nhn i vi n b, bao nhiu nng ni ln bi
ca n ng. Phi bit v hiu r rng rng chnh n ng i chi gi l b sa ng .
Ngi n ng mun i li vi n b ngoi vng ci g, th i li vi ngi con gi, ngi
n b c chng hay ho chng, vi nhng ngi bn dm.
Mt ngi con gi cha bit r th no l tnh duyn, l tnh nghit, mnh a cho ngi ta vo
con ng y, th l y ngi ta vo mt ci ging m khng c thang no c th ln c na.
- Ngi ta mt hai nhm nh ri, c ngi c ng rng i li vi ngi ta, khng phi hi hn
g na, cng l nhm, v c ngi khc g ngi ta ng xung ging su m ta cn cho
thm mt t t na.
Ngi con gi ngy th, em nhng ting bt chnh m "hip" tai ngi ta, vn c tm hn
ngi ta, cng l mt ti nng.
Ming i vn ni: "Vic v l th ly l cng ch g". - Th l ? Ai l ngi phi la trong
ci mu mo ny, phi khng chnh l mnh . Mnh ch mong tho ci vt dc th c chn
ngi u. C gh gm khng? Sut mt i phi vi mt ngi khng th hp c: ngc
chung thn y n b ci ti li v hm mun mt chc lt. M ngi bn t chung thn y.
No ti c nng nh mnh u. Gm gh khng, c i c ci cm tng nng n l lm chng
mt ngi n b tht tit, d tht tit vi mnh. Nh th cn kinh nhau lm sao c, cn tin
nhau lm sao c, M khng knh nhau, khng tin nhau, th i no bn vng, hnh phc sao
c.

Chungta.com

25

Nu cho rng ly ngi h vi mnh l n b c, th th i vi ngi n b c chng,

n b th no. Hnh phc mt i ngi ta, hnh phc ca hai ngi, sao mnh dm ph hoi,
sao mnh n ph hoi. Ngi ta lm, mnh lm cho ngi ta tnh m thi, d tng rng thit
thi, nhng chnh ngi ta s c nh mnh sut i .
Bn hang h tnh dc, ng vng c, phi c sc ca bc "dng".
My ting lu xanh hay hng gng gng che y cho bao nhiu ni au xt. Con ngi xa vo
nhng ch , chn mi chn phn trm l v i thi... Ngi ta v i, v kh m phi n
ni y Mnh cn phm li lm r ci gi tr ca mt ngi, mt ngi nh mnh. Phi bit
rng sa ng l b hi, lng no mnh thy ngi ng xung sng m cn dm thm i na.
Nhng ngi hu tm cn phi gng gi, chng sc m gi ra cho vn minh ci vt nh y.
Ch li theo vo ? thng ta cn bm vo, bn phm cch ta, ph ci lc th ca tri t cho
ta vn v bng hiu sinh.
Thy ngi n b, ta hy nh n m ta.
Thy ngi n b, ta hy nh n cng c lao ca m ta, ta tng n ch ta, em ta, ri ta c gi
ly trong sch, i ci ngy ta ca i bn.
T nhin, tht th, tui ang lc, kh huyt y , ai m chng ngh n chuyn tnh. Ri m
mi v tnh, say m vi tnh, cho n khc v tnh, cht v tnh.
Ci tui mi tm hai mi, ti p nht trong i ngi, hiu c tnh th bit c i tnh;
m v tnh th ng theo dm tnh thi. Git nc mt khc v ngi tnh c u bng git nc
mt gi trn mt trang thanh s. Cht v tnh c u bng sng vi mt mc ch cao xa, theo
ui mi mi.
Ci tui p nht trong i, ci tui qu nht trong i m ta di dt th mt khc c th lm ra
mt khc c nghit, kt qu mt cch c nghit ci tng lai mnh, chn hy vng ni ging mnh
cho n ngy tuyt dit.
V, anh mun bit khng, ci kt qu gh gm ca ci lm mt lc.
Ci bnh hoa liu n theo bnh T Tuyn.
Ring mt bnh tim-la git cht mt s ngi ngang vi bnh lao, lm hi mt s con chu to
hn bnh tt nhiu. nc Php, ngi ta bit v sinh hn mnh m mi nm tim-la git cht
n bn vn mng, gy ra su vn nn nhn tiu sn, cng l mi vn mng tt c.
Nhiu thanh nin coi thng bnh lu, dm bo rng lm trai phi th. y v bnh y m con
m, v b m, mnh tuyt t y.
Bnh tim-la qui c l mc phi nhiu khi khng bit, bit m cha ri hay ung thuc lo cng
hnh nh khi. Th ri mi hay hai mi nm sau, b tnh lnh tt mi, khoo chn, pht in,
cht bt thnh lnh. Trong lc mnh tng mnh v bnh th khng bit ti sao m hu sinh v

Chungta.com

26

dng. V mt trm a tr s sinh cht th 75 a v nc tim-la truyn. Cn nhng a sng st

th sng kh, sng s, thng minh ri bt thnh lnh ho ngu ngc, hay yu m, lm bnh, cht
non.
Mt ngi mc bnh l mt nh mc. Mt nh b nn tiu dit c th n c. Mt nc yu i
v c y, v t ngi , v lm ngi m phi cha nh thng, v lm ngi r di phi nht
nh in, v nhiu ngi khng sc hot ng.
Gh cha nhng tai hi ca mt lc nhm.
M nhn khng kh g. Khng nhng nhn khng hi cn c ch cho tr khn, cho sc kho.
ng c sch nhm, ng nghe m nhc u m, ng nm nm m, ng n qu, ng dng
nhiu gia v, trnh nhng bn h hng, s nhng lc nhn h.
Thuc: Lm cho nhc sc
Gi cho tm hn cao thng
o l
Thuc phin
Bo rng v ci thm ci ngon ca n m ngi ta yu thuc phin th khng tht l khng ng.
ch thc l v rm m mc vo ci cm by git ngi. Troc cn n chi cho n lch s, n ra
ngi lng mn, n ra v vn nhn, mt hng vn nhn tm vn th trong nhng ch ti tm.
Tht ch v ti rm.
Trong mt nm u, thuc phin nnh ngi cho nhng cn chnh chong m bn thch lm ra
chnh chong coi l pht thn tin, nhng cn in r ny ra nhng thn t. Th ri nhng nh
vit vn m c t nhng khch thch vn m, tng rng vn chng l th, li cng bt
thm.
Cho n lc mc nghin ri th ch thy i ht thi, khng cn chnh chong na.
Ci hi ca thuc phin ny nc ta to lm. Trong nhng lng u sng ngn ngun, bun
xui bn ngc, c lm ch n 90% mc nghin. Ma mai cha, khi cc b bo: cc ng nghin
gi nh. Nhiu min h thng m phi dng quang gnh ch bn n nh y.
tnh thnh, hc tr i tr cng nhng anh tp vit vn l nhng mi rt ngon ca tim ht.
Vo nhng nh bo ch mua mt ly thuc phin cng phi n thy thuc. Xem th th phi
ngn nga ci c y n th no. C sao li t dng thuc c m mi ngy t t mt t, cho
n khi ht tin, ht t, lm kh v con cng cc ri cht.
Hi cho xc tht, hi cho ni ging, cn au n hn na, thuc phin l thuc git ch kh.
Ci ni nc Tu yu m trong bao lu, mt phn ln l b ngi ra r ht thuc phin.
Trng Quang Ngc bn vua cng v hp thuc phin.

Chungta.com

27

Ru i vi chng ta cha n ni no. Nhng cng coi chng y. Trong l lch ca ru

cng ghi s tiu dit ca my ni ging ri. p nhau chn ru, l thi quen lm ca k
tiu nhn.
Ngoi bnh tim-la li ng gh s na l bnh lao. 80% ngi cht bnh lao l tay nghin ru
hay dng di cc ng nghin ru.
Nhng ngi n ung thiu thn, nh bn thu, cht hp l ng s bnh ny.
Nhng sinh vin khng tp cho kho sc l hc qu l cht v bnh y.
Cc nh lc s hay phng kn, khng c tp luyn th dc trc li ch dng sc, dng ti qu
hay luyn qu, nn s bnh y. Lm th thao m thin v tranh u, ngy thng t tp, n lc
gn u v trong khi u dng sc nhiu qu, sau khi u li khao ho th kh m trnh c lao.
Mc bnh lao thc ra cng d khi, nu sm liu: theo v sinh, n v nh qu. Mc ri m
cn c th khng sao cu c.
Mnh my tc da l ca cha m li cho, ch c cho hu thng. Ch hu thng
khng phi l ch ct mng tay, ch co u. l gi mnh cho cn, ch qu gy tn tt,
ch cho mang bnh hon.
Ru nguy, thuc phin nguy
Nhng nguy nht l sng khng c mc ch.
Sng dy im tm gnh ph u ph, vo lm trong s cho qua gi, v n cm ri ng
tra, lm bui na, n ba na, ri t tm, ri xem ht hay chp nh, n m. Su ngy u
u nh th, ch nht: cuc chi c bit, c nga.
Vic mnh l khng th yu c, cn thi gi li phi em git i. Cuc i nh th thc l
ng thng.
Ri qua thng ny n thng khc, ht nm trc n nm sau. Cuc i di dng dc, di gh.
Khng gii thot c bng ru, bng thuc phin, bng bnh, th ri n ci bui ng s, lc
hu tr, quen tiu nhiu r, gi phi tiu t, quen chi nhiu ri, gi khng cn sc, khng cn
tin m chi c na. Nhn ci cht n cha n nh ngm ngn dm sa mc, khng c mt
ch no c chm cy bng mt ngh ci linh hn, au kh, nht l chn nn.
Nu gia con ng di v m m y tinh thn c lc tnh to c, b chuyn huyn hoc no
cng nghe, thng l thot c khi vng thng, nhng li cng ng thng bao nhiu. c
khng tm-ti, ch li khng mnh m, sao bit c thc s, cho nn ni m tn qung xin.
Thnh ra mt i di, di m khng tng sng, mt ng tui m cht dn cht mn, cht t
ngy cha sng t -t no.

Chungta.com

28

Kch bi thm no bng.

Cng c ngi, nng th ngi di qut my, lnh th nm trn m bng, ngy nm ba, o
mi, i ra th ln xe xung kiu, nh th k d ngi hu, m rt cc ch sng cng ch c ci
ngha vt cht ca n thi.
Cng c ngi cng c ci cm tng l sng thc, v ln trn mt kch trng, v hot
ng, v ni nng, nhng ri ngh cho k vn lm mt ci bnh xe b quay, mt ci chung b
git, mc ch sai lm, trc cn tnh bit, sau cng t an i, t m.
Cng c k sng say m vi ht, vi n vi nhy ma chi bi. Ri mt lc tnh, cuc i rn
rc, ci chn nn khng th ngn c ci gi tr nh nhn tng l to, m cu cu chn thuc
hay dng sng.
ng bun, ph bao nhiu mng v dng. y th m, mt ci hy vng ln, mt ci mc
ch cao, mt lng yu nc, mt ni gin d, cho c mt i rng tuch, mt ci gn, mt
nh sng y.
Vic quan trng ca mt i ta khng phi l , ch nh cao ca rng, v p con khn.
Nu chng ta tm c mt vic m lm, mt tn ch m theo, mt mc ch m i ti, th ci i
chng ta c ngha, ci i ng sng. Nh th trn i ny, nga khng hn vi gii, ci khng
hn vi t, m mt nhn ngi m khng phi ci u. Chng ta ht lng, ht ch, ta lm vic
ta, ri ngy mai, hay hm no , cht, ta c th cht m vn mm ci mt cch tha mn, cht
khng cn ni tic g na.
Sng c ngha th ri cht cng c ngha.
i ta, ta quyt lm cho n mt ngha.
Ta hy xem th gn sc, xem th gan c mnh, vi ci ch mnh, liu c lm c khng?
Ta phi sp sn mi c.
Phi sp sn lc cn ra, lc c th lm c, ta phi ra tay v k vai vo gnh vc vic i.
Sp sn nhng g?
Ci xc tht ta sc cha? Mt my ny, vi phong sng di du cha? Hay ma cn
run, gi cn cm. Tay c nhc ni, c nhanh nhn khng? Chn c ko xa c khng? Qu tim
bung phi liu c chu ng c nhng lc c gng khng? Hay l rt cc, li phi ly cu
lc bt tng tm m t mnh an i.
Ci hc ca ta n bc bit cha? Lc tui th quen xem xt cha? Nu cha, by gi
c b, c g c phn no? By gi cn hc, cn tp na thi. Hay cho th l ri. Ci hc

Chungta.com

29

ca mnh c phi l ci hc bn vng khng? C hc cho hiu cho bit khng, hay ch kh kh
buc mnh vo ch cm go.
Mnh c nhng ti g? luyn cho n quen cha? C tp cho n cao hn khng?
nghim khc m t mnh xt mnh cha?
xt cho bit ngi cha? Ngi quanh mnh, ngi cng nc, ngi thin h.
lm cha ci vic ct yu l c s, cun gia ph qu bu. C ngm ngh n vic c mi
bit nhng sc mm mng, nui trong c, trong lng mnh.
Th ri nh ch. Vic y lm cha? Tnh to m xt, thng thn m xoay cho ng hng, ch
mnh nh ri th mi mit theo ui.
Thn mnh khe lm, hc thc nhiu dng, ti nng cao khun xp, nhn xt r
nhm. Bao nhiu th dng c t c ci ch.
Kho !

Thn ln nu chu p mt b th cng bt chc nhng ngi yu, ngi hn, m chp
ming th di: "Thi, gii sinh ra ci thn yu th nh vy, ch lm th no?"
Nhng, "kho th lm thy ca xc mnh, yu th lm y t n". L-Thoa ni th m tht, chng
tri ngc g c. Mnh kho, mun em sc mnh n ch nguy him bc no m n chng nghe.
Yu th nh phi hu n, kim my ngi na m nng gic n. N au, n m, nhng chm
nom cho n m kh. M ng mun i xa mt t l chn n nhng mun gy. Mun lm vic
nhc, ngc n khng kp th. C kh g bng: mun lm g m nh phi phi buc gi b tay.
M ng c li cho cc c ta chng chu vn ng cho n ni. Chng trnh hc t i xa
ch c nhng khoa ci xe, bn cung ? ng Khng lc no cng eo gm. Thy lang
Bin-Thc vn bo: "Ngi ta phi vn ng nhy nht th thn th mi kho mnh, th thi".
Nc ta lm quan to nh ng L-Tun-Mu cn ng kh i vt, quan Ngh inh Cng Ca vn
cu gia triu nh. Phm Ng Lo nhy g cao nh chi. Phm T Nghi nh gy, con
ng Thin Li, bn Nim Hi Phng, cn dp xung .
Li cng ch li l n khng c tht, ung khng c ru vang.
Mnh yu, ch ti mnh c.
Phi tp cho:
Kho mnh,
Giai sc,

Chungta.com

30

Dn nng gi,
Gan.
Kho l c sc m khng m, lm vic khng v thiu sc m phi b, lc no trong mnh cng
iu ho, vui ti, dng n sc l c ngay, lm l chc c, khng ngi ch nhc u, s
mi, hay thn h, "au tim" ci bnh cao qu. Kho l nhc c nng, i c nhanh, nhy v
leo cho c cao.
Khng nhng c sc, li phi gi sc na. C th th lm vic mi n ni, n chn, khng b
d. Mun nh th th khng nhng phi phi mnh, mu chy tt m li cn phi chu nng nhc
quen.
Li phi dn dy. i nng m nhc u, ra lnh m khn c, rt hay run, i kht khng chu
c, th kh bn c n truyn lm.
C c ba th m thiu ch cng hng. Ch thuc v tam hn, mnh tng tri, nhng mt phn
ln cng do thn th. Ngi yu m c ch vn l t c.
Trng nom luyn tp th no?
Phi theo di php v sinh .
Hy ngi ngoi sn, ngoi vn hn l phng ng kn ca. Nh th th khng kh ht vo
c th trong sch, c sc mnh ca tri t. i nng cho quen. Tc sinh ra khng phi co
hn i. Phi cho che u. Qun o cng chng nn kn lm. B my ln o, ng qun kn
mt n gt, bn chn cn em gi gi, c li nh mt ci ai cht ch, th th khng kh cn
ch no cho da th, nng cn c ch no cho mu chu lu; khn qung lm yu c, bt tt lm
mm tay, knh rp bt ly cho vi trng t do. Ung trong t khng ra rut, tm ngoi khng
trng da, nguy mt.
Ngy no cng nn tm, m tm nc l, c ma rt na, va sch va mt, va quen lnh.
Nc nng th dm by hm dng mt ln cho tan ght.
n ung n s, va , nhai k. ni trn.
V tnh dc th rt nn tit . Sc ph i khng ly li c. Vic khng nhng quan h ti
lun l vi linh hn m li lin lc ln vi sc kho, vi ni ging. Sc ngi ch c hn: Kh
hai, hi c n con chu.
C n b thn kinh cng rt cn v sinh. ng nhung ch n o xe nga. m ng phi cho
ngh, tu theo kho yu m t, nhiu. ng n ni ng gt hay ngi ng. Nh ht, nh
chp bng nht ngi vo bung kn ri nh trng th kn cho inh tai, nhy ma ln by cho
qung mt, thn kh nm trm cung hng th ra m ngt. Nhng ch y khng phi l ch
ngh ngi sau mt ngy kh nhc.
Php tu dng i khi ch th.

Chungta.com

31

Kho
Mun mu vic g cng phi mnh mi mong thnh cng c. Ai cng bit th.
ng Hbert, ngi dy php t nhiu ni rng Ta phi kho. K yu l d v dng, hn.
Ai cng mun sung sc lm vic, phng s ci tn ch ca mnh. V th m ngi ta c
bn phn tp luyn thn th cng nh co bn phn lun l vy. Cn hn na khng c sc th
lm sao m lm trn c bn phn lun l. Gp lc nguy nan th ch c chc c tay chn
mnh thi. Khng chy, khng nhy, khng nm, khng leo, khng bi, khng nh c th
hng.
Th no l "ngi kho", l ngi lc no cng sn sng m chng c cc vic xy ra.
Ngi kho phi "bn" sc; sc mun bn th ngc v tim phi tt. Ngi kho phi c "bp
tht", bp tht dng c ch khng phi bp tht bo. Phi "kho tay", kho l do tp luyn.
C kho th mi dng c bp tht ca mnh. Ngi kho phi "nhanh". Li phi c can m,
bn ch, tnh to, chu kh.
Phng php no m em li c c nhng c v sc lc v tinh thn y.
Phng php t nhin.
Con chim phi bay, con nga phi chy. Ngi ta phi i, chy, nhy, cho, bi, nm, chng .
Vy s luyn tp cc mn y va luyn tp va theo v sinh trong v ngoi, va n ung va
phi n s, va iu , va tit dc.
C sn vn ng cng tt, khng c cng khng sao. Ngi ta phi rong rui trn ng i,
dng ngay cnh ng, i ni, sn tri, chm cy m tp mi t nhin, sn sng m khng xa s
thc.
Sng dy, trong phi cn nhiu hi c, hy ra ngoi m th u u, th tht su cho dc ht
phi ra, kh huyt khng chy u cng cn dng tay vo nc v st khp mnh my.
Th ri i, i ln, i lui, i rn rn, i ci mnh, i bn chn.
Leo ln cy, ln ct, ln si dy.
Nhy qua rnh, qua ngi, qua ci gh, bi cy, b ro.
Nm xa, nm trng. Ngy no cng tp th tin b trng thy. Nhiu khi thot him bng mn
nm.
Mang thng t, i; cng ngi.
Chy chm, nhanh, bt thnh lnh ng li.
u sc, x nhau hay nh quyn.
C phng nh vy m tp, d trong bung gn mt ca s cng c th, ngoi sn ngoi vn
cng hay.
phng ng ta cng c nhiu cch luyn tp m li tt hn c l quyn hc. Nhng kh nht
l tm c thy. Nhng ngi c th hn cho ta, mt trm ngy, su thng hay mt nm m gii

Chungta.com

32

c, ch l la ta . Nhng ngi mc c vi ta v cng s, li ng ng lm na, v ngi c

hc vn th no, th v cng vy, tt nhin vn c nhn phm. Tm c thy c ci hc ngun
gc, c th dy mnh t bit tht bit xng, bit cch c ng cho thun thun tay chn, tht l
kh. C thy ri c ch theo hc n ni li kh na. Nhng hc c ri th ngoi
ci th thanh cao v hc, li cn c hy vng em thn mnh gi vo mt vic m nhng sc
vc tm thng khng dm lm.
Ni tm li, luyn tp c hai ng.
Php Ty bao nhiu ngi u nn theo c. D rng thnh cng, khng ch thc mnh thc
bit, nhng d n bc kho. Php ng th cn ch hn nhiu, hy vng cng ln hn, nhng
khng phi l ai cng c th n c.
Cy bo kim qu trm ln rn. Khng luyn sao thnh thanh kim tt.
Cn nh:
Tp cho va phi. Tp xong m hi mt l c
V d tp 45 pht th cc mn tp c nng dn cho n pht 30, ri li nh dn i cho n khi
ht.
Cch tp phi nh sau mi lc tp nng. V d chy ri th ng nhy vi, hy nm, hay cho,
hay mang sch.
Nn tp nhng th hi nguy him mt t cho quen, s, v cho chng mt: i trn tng
thp, trn dm, nhy trn tng xung.
Cc mn tp nn thay i lun. Khng nn tp mi mt kiu.
Mt cch tp tt l hp mi anh em d mt cuc sn b tt. Mt tay kh ng vai b tt. Ri
chy, ri trn, cho sn , xung gic, leo cy, d xem vt chn, nhy qua ngi. Tp c
th m vui v. Tp vui d kho hn l tp bun.
Bi
Bi thot thn cu ngi.
Vy tp sao cho dn nc, tp nhy xung nc, tp bi khi c c qun o. Tp ci giy di
nc. Tp m mt vt. Tp ln m mt. Bi mt tay, cn mt tay cp hay du ngi. Tp
cch cu ngi.
Bit cch lm cho ngi b cht ui li th c. H hp nhn to.
o sc: Ngi bnh thng t ra cng:
Chy 500m trong 1'40
Nhy cao c : Mi chn nhy c 1m
Nhy xa c : Mi chn 3m50
Leo thng 5m, khng dng chn.

Chungta.com

33

nm t 7kg250, mi tay xa 5m50.

C t 40kg c mt ln,
Bi 100m ht 3'
Ln lu 10".
Chu kh
Chu cc cho quen. Tht d hiu lm.
Nhng i vi nhng tm hn mnh m th cc nhc hnh nh l ci thch ca h. Thch chu
cc l ci c tnh ca nhng ngi lm c.
C th sai bo ngi c, m t mnh i lm. Sn c xe, c tu, nhng i chn cho bit, xem c
mt khng... xem mt n u. Cng ai khing vc g, nhn ly gc nng nht; ngi ta chim
mt phn danh d y, mnh ly lm kh chu lm. Cng lm vic vi ngi ta, phn kh nht gi
cho mnh, coi nh l mnh c quyn gi ly.
i cha Hng m ngi kiu, ng gp gnh ra mnh khng c nm. Mt cuc du lch m
khng c gi bi hnh nh khng c v g. Cng bn i mt con ng trn m dc, mnh
phi vt v iu ng, gp bn cn c cu truyn m ni: "Anh nh, ci ng i hm y, hm
n...". Nu ng phng, gi sui th cn ni truyn g. Ngi i vn tng nhng chuyn vui
th nh lu; thc ra nhng ni kh nhc mnh mi nh dai, v mnh phi em gan sc ra m
th.
B di sng, ng bi lm, trn ma bo, bi ct trng, hay l nh ni cao, khu rng thm, mt
bi tha ma, mt to thnh , nhng ci c duyn vi ngi trng s. Sng c thch ci th
vt qua, gi to th ng vng, trn ma ln th khng s rt, bi ct trng th nhng ni
xa xm. Ni cao th tro, rng thm th tm ng, bi tha ma ni cu chuyn kim tch, bc
thnh ny lng mun ph ch.

n no, ri ng k, ci kip y khng chu ni.

Trong sch.
My anh em ngi than vn cng nhau v ni "tham" n trn ngp nhiu hng ngi trong x
hi.
Mt anh i bun ku kh v nhng khon "tr thu" phi a.
Mt anh em than phi "vi thing" trong mt vic dnh n mnh.
Cu truyn "hoa hng" lm chua xt anh n.
n ci "phong b" lm cho gia nh kia tng thiu.

Chungta.com

34

Ch "tin xe" cng cht anh y.

Khon "qu" cng cht na.
Bao nhiu ch l php, lch s, cng dng ch mi vic n l "tin t". Nhng ngi "t
tin" nhiu, nhng ngi mun hay i "n t" cng nhiu qu.
t tin cho n bn n mnh, t tin cho n xong truyn. t tin, v n l tin hn nht.
t tin th qua c nhiu ni kh khn, t tin c d di nhiu th.
Nhn cho k, k t tin d c d dng, vn khng sao trnh c ting hn. K n t, d
vo b th no cng vn l b ng tin hay mn qu ca ngi ta sai khin.
Mi ngi k mt truyn, mi ngi c mt th d...
Mt anh i xa v ni rng ch y cng th, ch n cng th. Mt anh quen bit nhiu li trm
thm: Ngi n cng th, ngi kia cng th...
Nhng m... cho n trn m hp i th n ngp ht. Ch mt mm t cng ni ln l ru mc
ra, bo bm vo, t t li, c th lm ci o mun vn nm c.
D ch cn c mt ngi trong sch, ta quyt lm ngi trong sch y. D v trong sch m ta
thit thi, d trong sch m i kh, cng ch thit ch i ci xc ta thi. Tm hn ta vn thnh
thi, vn sung sng c l tm hn trong sch.
Cn gi mnh trong sch ni ln c th cc cn khc yu hn c th ph vo m thnh ra trn
gi ln qut sch c bi tham b i.
Nn ghi rng: Biu ngi ta l lm bn ci tit ca ngi ta. Nhn ca ngi ta l lm c ci
trong ca mnh.
c ngho.
Ngi ta ch than ngho. My ai suy xt v s ngho. Th m ngho qu c ci gi tr ca mt
c tt.
V ngho m phi lm lng, phi vn ng sc c mnh.
V ngho, n ung n s nn t bnh: c bnh cng d cha.
ngho th n mc tm thng, khng v trang sc m vng tai nn; khng n ni v s
lm o m b mt vic.
Khng ai gi nh tt bng ngho, ngho khng bn tr v phi canh gi gic ng khng phi ct
t v thc nhc.
Ngho th t bn, nhng c bn chn tht bn ca mnh, bn ch mnh, ch khng phi bn ca
tm o qun mnh mang.

Chungta.com

35

Ngho khng mt t do; chu thiu quen th khng s ngi ta em n mc m tri buc mnh,
bt mnh lm tri vi lng tm mnh.
Tin bc khng bn mnh th i hay l do ni minh, c th gi c phm cch ngi qun t:
"n khng cu no, khng cu yn".
Ngho th gn c "thin nhin", sng "thin nhin", khng b vt cht lm sai c bn tnh.
di quyn vt cht th yu sc mnh, m lim s cng kh gi c na.
i khng phi xe nga, i xa khng c g? n khng c tht, n khng phi l mt vic phi
lo lng: c thi gi m suy ngh v ci ngha i ngi. Mn sng, m c cng ng
c, ging chiu m m c cn g. bit th thi li khng th em ra m gi c mnh,
vng khng th dng sai khin mnh. Mnh gi vng c "ch", mnh c "kh".
"Ngho" qu l mt "c"
Giu.
Khng tin lm g c. Th m c ci g m mt ch mnh m khng lm c.
Bt u ch mt chn tr thm, ri cng n mt chn ru ngon v ngt. Ngi trn xe ko thy
d chu m ri phi c c xe my hi.
cho tr thm l ngon, bit ngi xa l sng, con ng c su mi mi. Ri khng chn
nc no ngon na, ri khng c xe no sang na. V lng dc th rng ri. M "nhndc-v-nhai". n ni thy rng ru ngon khng c l i khng c v, n ni khng nhy
ma l i khng xay m, khng xem chp bng l i nhiu ch rng, th hng d lm; thiu
mt th khng chu ni na. i l i ca lng "dc" ri. Nc l c mt vi; ru th v s
mi, i chn ch c mt li m xe bao nhiu hng.
Trong mt nc t trn n di ganh v li c c tan nt trnh sao c. Tt c nhng ngi
n ni qun lim s, mui c mt m lm nhng iu tin, ch v li thi. S i ny
c bao nhiu on au n v lng dc th theo li. Tin mua c bao nhiu lng tm.
Ngi ta ni rng "danh vi li l hai ci b".
Xem tnh trng by gi th "danh" cng t ai chuc ly na, ch cn mt "li" thi.
"Giu" chng ng s lm sao?
Yu.
Ngi ta ni v yu, ch thy:
- M i, m p nht i, ti "yu" m!
- Ti "yu" phong cnh ny qu!

Chungta.com

36

C n: Ti yu ci np o ny v ngn.
Yu mt sc p, mt cnh p, yu mt trang sc p, sao bng yu ci p ca o l.
Khc ngi nhn tnh mt bui tri xun sao bng r nc mt trn mt trong quc s, khi c
nhng hnh vi ca mt v ngha s, mt bc anh hng.
C ci yu ngi ta tan lng, nt rut m sinh ra m man, sinh ra chn nn. C ci yu ngi ta
nhc lng bi d, ng c giy, lm c vic, k vo vai m nghing nga c vc ngn
cn, yu m c thn th vo mt vic.
Cng l yu, m mnh m thay ci yu ca ngi ch s.
Ght, Gin.
Ght mt ngi lng ging hay ni, ght mt mu o, mu tng khng va mnh, gin mt
ngi bn b gi cuc chi vi mnh. l ci ght, gin ca da tht.
Sao bng ght nhng iu trc, ght nhng truyn lc la, ght nhng k tin, ght nhng
phng gian ngoan.
ng Dung vut ngc th di, gin mnh ni bc u cha trn vic. Nguyn Tri nhn theo i
Bc gin ngi c c ch thm ga.
Cng l ght, cng l gin.
Sng
Trn bi b Sm Sn, cp Khi Hu "sng " nhng ngy ti thm!
Di cp mt thu m ca Tho, c "sng" nhng pht ngt ngy.
tim nhy Sao Chi mt th h "sng" nhng khc thn tin.
C n:
Gia nh son tr y "sng" mt cch y .
Hay l b Tam Phong ca hi H.O.L.A.O "sng" nhng chp mt oanh lit.
M lun c: ng Hm "sng" mt cuc i y hnh phc.
Ch "sng" dng trong by nhiu on c phi l ci ngha m ta phi cho n khng? Sng
nh th c phi l "sng" khng, hay l ti thm nht mu, cn ngy ngt ht, tin cn,
sc cng, phong v tm thng nht nho qu, th em ngay vo c sng, ct ngay n
chn cay ng, m ngay xung ging nc chy xui.

Chungta.com

37

Chng ta c th hiu ch "sng" nh th khng? ci thch lng dc, xc tht, s tm

thng th sng c gi l sng khng? C ngha khng?
i vi chng ta, sng hy l hot ng . Bi v ch c cht mi nm yn thi. Sng l lm
mt vic, theo dui mt mc ch, trc khi cht khng ngh pht no, khng dng bc no
sng l lm cho i mnh ti thm v lng nhn i, v nhng iu ngha lm c, ngy ngt khi
theo ui ci ch xa xi, t cho l thn tin tuy rng ng vt dc trm ng thiu thn, ch khi
no thng c lng xu xa ca mnh, em li c yn vui cho ngi mi gi l oanh lit thi.
Khi hai tay bung xui, khng cn ni g ng tic, th l sng y .
Li cng c git thn thnh nhn, b mnh v lm ngha, v dn, v nc m cht, th ci cht
khng khc ngha ci sng mt my may no.
"Cht" li ho ra "sng".
Ch nh sng m nghe vic nhn khng hiu, thy vic ngha khng ng lng khng c mt
tm yu, ch khng c mt mc ch, hnh xc vn cn m tm t cht, th "sng" m thc
"cht" ri.
Ta quyt phi tm mt l sng, mt cc sng. Sng mt cch phn du.
"Mnh sng, yu cht" ni mi ho nhm, cu y thnh ra cu vn, c n khng thy cm g
na, khng thy mnh t no.
Khng th sng theo nh tri i c na, chm kn chn mt cch sng lc no l mt ci hy
vng tng y.
Ngm nga mt vi vn th c th h lng hay khoan khoi trong mt lc, ru ng trong chc lt
mi lo s. Ru c th lm cho ngi ta chnh chong m qun i. Cu ht nhp n cng vui
c . Nhng m ng c gic, m ri tnh, vui hng h cng phi ht. Tnh ri, ngm thy
vic mnh c ra g, thn th mnh ri c ngha g khng. Sau cn m, gic mng, vn khng
hn c.

Bun v ni mnh, nhng khng mun cho bun ti cht th phi sng. Khng th hng h coi
i mnh nh vic thin h, chy nh hng tng. Phi tm ra mt vic, ri nh ch lm, lm n
cng.
Thng thng c t tin, k cng sng yn c, roi vt khng lm n thn mnh. cng sng
nhn c. Nhng ci thn cho l yn l nhn, th cn mun g na. khng mun th lm
g?V vy m ngi xa mt ngy ba ln nh mt ng thy nghim xt vic mnh, v vy m n
khn cn tu, khng cn yn.

Chungta.com

38

Ch phi nui lun th.

Vic nh ri th mt lc khng th ngh c, tp luyn ngi cho mnh, sn sc cng vic
cho sing, vic c th mn ngi lm c khng mn sc c cch h tin c khng h
tin, ch tm yn c cng coi nh ch nguy. Ngi mt mnh cng nh la bn ti lng
my vy.
Ma rt th u vi gi lnh, lc ma th dn vi gi ma, khng cho tc lc bn mnh
khng cho thn gia bn ly ngh, lc no cng chng chi.
i nh vy c ci v nh gng t, sng mnh, sng khng tm thng.
Sc em vt ln, sc v m tng, ti em ra kinh doanh, ta v m tin. Ch c phn u
mi, ch phi mnh lm cho n lc vic xong cho k c.
Phn u phi c. Nu cn thua y l phn u cn cha sc y thi.
Nhng gi tr c.
Khng T ni rng: "Ci ngha tu thi ln lm".
Thi ny cng vic ca chng ta, ly hnh thc m xem th l cng vic mi. Nhng cng vic l
ci hnh ngoi, cn ci gc, ci vn th vn l gc vn c.
Vy ta hy xem ci hng ho gio dc ca ta, sn cho ta nhng g?
Gc lun l ta c tm ch: Hiu, , Trung, Tn, L, Ngha, Lim v S. Ta hy tm ra ci ngha
ngun gc ca mi ch, mi c tnh.
Hiu: Hiu l tho, l thun, l n cho tho thun lng cha m lm cho cha m c vinh hin,
tn trng. Cha m c nghit cng cc, m vua Thun c cha m vui lng. Khng T khen l
i hiu. Hiu l u ca trm nt. Khng hiu vi cha m y l ngi b i.
: l tho vi anh em, trn ho, di thun, yu bu ln nhau, knh mn ln nhau.
Trung: Trung l ngay, trong lng ngay thng, khng thin t, sai lc; vi vua, vi nc, vi
quan trng, vi bn hu, ngay thng mt lng, du hon nn cng khng thay i d, trung
chnh nh ng T Hin Thnh, cht cng khng i nh Quan V.
Tn: Tn l tin, khng dn ngi, khng dn mnh, bng ngh ming ni, vic lm, knh cn gi
gn khng sai, khng la di, khng nut nhi.
L: L l l php, l knh. Knh cn gi mnh cho trn trng nghim php. Khng T dy:
"Khng phi l ch ni, khng phi l ch nhn, khng phi l ch ng". L l chnh mnh.
Sau ny ngi ta qun dng theo y, ch bit ly l th ngi thi.

Chungta.com

39

Ngha: Ngha l ngha, l cng l, l minh bch, chnh ng, cng quyt, phi tri. o Vin
Lu, Quan, Trng ba ngi ly ngha cng l m kt hp vi nhau.
Lim: Lim l lim chnh, khng tham lam ly ca phi ngha. Dng Chn i cy thy vng
ngonh i, khng nhn.
S: S l h thn. Bit h thn khng lm vic phi ngha, khng n ca phi ngha, khng ni li
phi ngha, khng cho thn nhc. Hai ng Di, T h thn thc ca nh Chu phi ngha m
khng n
Tm ch gm c o lm ngi.
Qun t.
Nho gio dy cho ngi ta c ci o ngi qun t, i con ng ca bc qun t. Qun t l
ci tn ch gio dc.
Ngi qun t ly vic "sng c sng ca tri t cho, lm mi dn, i n ch ch thin" lm
mc ch ca mnh.
Qun t n ho thun vi mi ngi, ch trng cy vo sc mnh ch khng ch ngi gip,
i vi thin h khng cu n iu g m cng khng a dua theo ai vic g cng ly cng ngha
lm chun ch m theo, chng tranh cnh vi ai hay cng lm vi mi ngi m ght b ng,
ch lo khng lm c o, ch khng s ngho, khng tham sng m b o, c khi git mnh
m lm cho chn o; n cm rau, ung nc l gp tay lm gi m vn vui v, ch bt ngha
m c giu sang th coi nh m my bay m thi. Qun t cn thn c lc ngi mt mnh,
"vic g lm cng knh cn". Coi ngi trong bn b nh anh em mt nh. Ngi ta lm c vi
mnh ly c m bo li, ngi ta gy on vi mnh ch ly thng m la thi. Khi ngho ngi
qun t khng b mt ngha, khi giu khng ri o ra. Ngi qun t phi lm vic cng lm
vic cng l v ngha l gip i.
Trng s
Lm vic v thch nh bc trng s. Lc hi m Hng Mn i vi Bi Cng n trc Hng V
cng bao nhiu tng t h ma gm. Phn Khoi khng ngi g m cng ma mt cch mnh
m. Hng V khen l bc trng s. Trng s khng s. Bt nga ca vua Tn, vua Tn khng gin
m cn lm n. Trong lc vua Tn b khn, bn ngi ni liu cht ra nh. Vua Tn khen l
Trng s. Trng s khng qun n.- Nhip Chnh git k ch cho ngi tri k, git song khng
ci mt mnh m cu danh. Trng s khng v danh. Ch Nhip Chnh khng tic mng mnh ra
nhn em cho danh em khng mt.
l ch trng s.- Khc Chung trc mt M Nhi gm tht m ung dung, khng nhc
mnh vua, trng s c gan.- Nguyn Ch Ngha ci nga, ma thng xng vo trn Mng C
nh khng bit cht. Hng o Vng gi l trng s: Trng s anh hng- Phm T Nghi dp
ui qun hung tn bnh vc cho ngi yu ui, n lc phi cht yn vic, Phm T

Chungta.com

40

Nghi ung dung em u a cho ngi ta: Trng s hy sinh. Trng s gp chuyn bt bnh khng
bao gi b qua.
Nhn ngha.
Nhng s tin b v khoa hc th k th mi chn l mt khoi ch cho cc nh bc hc nhng
cng l mt ci "tha h" cho lng dc vng. Ci mng binh la ca th k th hai mi li nhn
lng dc vng m ny ra. Ly g m lm ngui nhng c in o gh gm y.
Mc T thy ngi ta lm ci thang dng thnh n van xin b i, ch s k yu khng cn ni
n tr. V Hu dng a li ri cng khng mun truyn li s tai hi sinh linh. l lng nhn
lm t c dc.
nh rng chng vi sc kho th phi dng ht sc ht ti, nhng nu khng cha mt
ng sng cho nhn loi, trn vic cnh tranh, ch ngha mt thi, mt i th khng bao gi
khi vn en ti cho i na.
V th m Khng T phi ni "nhn". Mnh T li ni thm "ngha". o ca hai bc thnh hin
ch "nhn, ngha" th m thi.
"Nhn" l o ngi, tnh nhn loi, t t, phc c; "Ngha" l php thng cng bng tt.
Nu ch ly c rng hai ng y sinh ra t bn nm th k trc C c k nguyn m bo rng
o ca hai ng l c th ra ngi by gi khng phi l ngi na sao. Vn l ngi th vn phi
r o ngi, vn phi cng bng. y ch v nhn ngha ngi ta khng trng na m mi n
tnh th ny.
Ngi i ny ch bit mnh m khng bit n ngoi mnh, ch bit chng mnh m khng bit
n ngoi chng mnh Nguy .
Nho gio vi nhn ngha l hy vng ho bnh cho i
Vy chng ta gng gi ht sc v nc ta nhng chng ta cng nn hiu rng ngi ta cng c
th gng gi c. Lng trung hu y lm cho i thm p hn vy.
Lm g?
Trai nh Nam, gi nh Nam, xt qua tt c cc nng ni trn, mun tm mt "o", mt con
ng lm ngi, lm ngi nc Nam, th nn lm th no?
Hy lm cho c phng php.
Xt hin tnh nc mnh, hin tnh thin h.
Ta cho ra i vi ci vn no: Lch s, t tin ta, tn gio ta, nh ta, lng nc ta.
Ta sp sn thn ta nh th no?

Chungta.com

41

Ta xt li ci hiu bit v s vt, v i nh th no?

Song ci vic y ta nh mt ch cng quyt, nui ci chnh kh cho chi mnh v cng.
Ri tm vic m lm, khng lc no nhc ci mc ch ti cao, ti quan trng ca ta l lm cho t
quc mnh m, ging ni phn thnh, tin rng th l cch d mt phn vo vic thin h.
Nc ta cn g?
V sao nhng bao lu, o c suy. Suy nhng vn cn nn. Trn ci nn y vn xy p
c mt ci nh chc chn.
Mt dn tc sng hai i ph hp nhau. i tinh thn v i vt cht. Nu ch thin vo vt cht
th tinh thn mn mi, ci hi bit ri. Tinh thn khng n c cho vt cht, khng c.
Ta hy ngh n mnh tinh thn : Tinh thn ca ta khng th ni l c hay mi. l tinh thn
chung ca mt dn tc sng bn nghn nm ri m cn sng mi mi. Dn ta ni rng c
nhiu c tt v c cng kh nhiu thi xu. Gi cht ly nn np lun l vn c, bi p ht sc
ci c tnh tt th ci xu c bc tc dn dn.
Mun lm mnh tinh thn c ni ging, ta hy lm mnh tinh thn mt ta . Ta sa mnh ta nh
mi da mt thanh gm qu, khng chu bm d vo, li khc kh tng ly tng my, li phi
dng vo nc lnh, du si cho gi thp. Ta nhn r, khng nhm v cc s yu v mnh,
giu v ngho, c v mi, chnh v t. Ta l mt phn ct ca ni ging, ta tt phn no l nc
ta hay phn y. Ri th dn ta khng em mnh ra lm kiu mu m sc cm ho ca i vn
mnh, ngi khc cng tt ly. Trong mt ph hay mt lng c mt ngi thin gi lng lim
s ca c ph, c lng, ngi t by cng phi khp np.
n phn vt cht, t li ta m ta thiu thn ng. Du rng k chnh nhn, ngi qun t
chng ly n mc lm ngh nhng i vi nhng tm hn tm thng th n mc vn gip cho
c tnh.
Than ci ta c lm lm m vn phi mua dn vo. CH nh ngon li bn i mua ch nht vo.
C khi bn tai qui li ly ngay ca mnh bn cho mnh sau khi mc vo mt ci bao ngoi quc.
Bn da mc vt i mua da thuc tng cn v. chng lm c ci g ra v li cn bc
nhng chng phong lu vo cho n lm kh mnh. Lm c mt vi th li mi ngy ganh
nhau lm bc bo i thnh ra mt cu chua xt: " An nam c ra g? - ... li ch tt".
t ng bng ng qu ri, c ch mi cy s vung qu mt ngn t ngi ? Khng lm
thm ra na th khn.
Dng sc kho ca mnh lm phu th c lun lun, m lm th chuyn ngh th t qu. M ci
kho ca ngi An nam c phi l km u. T khi hng ngoi t mua c na, th thuyn
c ch dng t rng c th kh lm c. Ch t hc, t tp thi.
Ci thiu by gi l thiu chuyn mn.

Chungta.com

42

Chuyn mn.
Thanh nin ta c gc sn, c th coi ch mnh c, hy tm ti quanh mnh, hy xem xt khp
nc, tm ly mt vic lm.
Mi ngi trong bn ta phi thnh mt gi tr!
Ngi Vit Nam ti lm. Khi ly mt ci vn bng lm mc ch, th vn bng y d cao n th
no cng vi c. Ni v ti hc th ti v cng; d ch lm, ti lm u l nhng chuyn khc.
Hc ly bng c th lm c hn khng kh g vi mt tr tu li c sc lo gip vo.
Nhng dm lm m lm c th cn mong ch kh mnh lm.
Th cho nn nhng vn bng t cao n thp... chng ta thy kh kh nhiu, cn nhng ngi
em hc ra m lm hoc lm m c vic vn thy t qu. Khi mun tm mt ngi bit n ni
n chn mt vn , mt khoa hc, hay kim mt ngi lm trn mt vic th khoa khn qu
lm.
Ci c kh y l ti ch ly vn bng lm ch, c bng l mn nguyn ri, khng mun tin
hn ln ci bit, l ci khng c vn bng no lm chng na, cho th l ph cng. Nhng vn
bng kim ch sinh nhai mt cch tm thng th c, ch c lp nghip u. em
vic sinh nhai ring lm gii hn th i xa kh c.
Ci c kh na l ti ch bn gan m theo ui mt vic, thiu kh nui sc hng hi m
tin mi ln.
Ni rng kh kim, ch khng phi l khng kim ra c. Vn c nhng t lm.
nhng nc ngi ta trng s thc, k s bc no khi vo i cng phi bt u lm cng vic
ca ngi th. Nh th cc vic sng ch khng vin vng, cc vic thu xp c n ni n
chn. L y th no ta cng phi theo.
Ngh no l ngh ca ta.
Cc sinh vin, cc th bn, th ngh chuyn mn ch l ci ngh mnh ang hc. Phi tp th
dc cho sc kho ri ht hi ht sc vo vic hc ca mnh. Hc ci g cn n ch tht
hiu, tht bit, xuy xt th nghim xem cho r. ng hc i thi, hc bit dng, th ri
n lc thi vn c. Gn n lc thi m ngun ly, ngn thi ci tr "bo nhp th li bo
xut", thi xong l qun ht. Nn t u nm bi no hc k bi y, k n tht tieue, n nhap
vo c mi thi. Ci cng nu nung trong mt thng, em chia ra c nm th vn nh nhng m
quen thi li, thi **n. Vic hm no lm ngay hm y, l mt thi quen cn c cho
c. Ch khng c r n ni th hi thy, bn vi bn, tm kim sch v, cha thy cha
thi. Trong cc nm hc th ci ch mnh cho cao, phi n hng "thy ngh" mi tm ngh.
ng cho "gi l " l c. Thi hc ri vn tm, vn xem hc mi. Nh li minh "Nht tn" ca vua Thang. Bc vn - bng ch cho ngi tin. Phi n ch mnh c th tin mnh mi
thi, ngha l khng bao gi thi.

Chungta.com

43

C nhiu ngi may ra i lm ngay c ci ngh m hp vi ti mnh, thch mnh. C nhin

l sung sng. Tin kim c th t y. Nhng tiu tin t hay nhiu ch l mt chuyn quen thi.
Ci khng ngi. Ct l tm vn c th - thi, bit c rng vic mnh c ch vi i. Ch
ng ni ny m trng ni khc. C mi, c mi. Cng li nh li minh ca Thang "nht tn,
nht tn, hu nht tn". Vn phi n ch "thy ngh".
Cng c ngi v cnh ng khng c may mn lm ci ngh mnh thch. Nhng nu ngh y
bit rng n c ch vi nc, vi i, l c ri. Trm hay khng bng tay quen. Lc y mnh
vn dng ht ci sc ca ch mnh. Ht cng ht sc lm mi, hc mi tm mi. Ci ngh y c
th l ngh chuyn mn ca i mnh c, c th lm p cho i mnh, khng phi n hn
rng mnh khng gip c nc, c i.
Cng c ngi gp phi ngh khng hp vi mnh; ngh y nui sng c gia nh mnh nhng
n khng c t thi th ti mnh. y th th ng cho nc cho i khi thit thi v ci
ti mnh b ph. Ci ngh m ta thch ta vn c th theo ui ngoi vic thng ca mnh c.
Ngi ta v sinh nhai m hc ngh y phi hai ba nm th ta theo ui trong nm nm, trong hn
na. Ci ngy sung xng l ngy ta c th vui rng ta cha c vn m d sao ta vn gip
ch c.
Chng ta, ht thy, phi thnh nhng gi tr. Gi tr chng ta tng l gi tr nc chng ta ln mt
bc. Phng php gip nc khng phng php no hn phng php ny, khng ni, khng
ni nng. Ta lm, lm cho n c.
D lm vic g cng k cho n tht p, tht xong, tht tt.
Chn ngh v lm ngh
Chn ngh ct n hp vi ti mnh, vi thch ca mnh, ct n c ch vi nc vi i. Cn
nh vic c nhiu tin hay t ch l chuyn ph thi.
Cn nht l vic lm cho thc c lm cho tht k. Ngoi ci th thanh cao ngm mt cng
tnh m mnh ht ti tr ca mnh vo , ci giu c khng phi i m n vn n.
Phm Ng Lo an st bn cnh ng. St chc m bn, ngi ta ai cng nh ca. n lc lm
tng vn ci tr lm cn thn y m lm chn c vic i tng.
Trn Nguyn Hn bn du. Du tt m ong y. C mt vng t lng Gm n Hoc Sa ai cng
nh mua. Ra gip L Thi T, Nguyn Hn vn cn thn, vn trung hu m nn c bc khai
quc cng thn.
ng lm i vng m gi phi bn than. n bn Bnh Than, anh hng than c ting l
than rn v gnh nng, t hng. V ci s c knh y, Trn Khnh D nh mt trn Vn n
lm cho Mn Nhi tng m.
o Duy T i chn tru: chiu v gc roi ln sng, gh vo trng hc, cng thy bn ngha
sch. Lu Thy by gi cn li ci tr ca ngi mc t.

Chungta.com

44

Ngi trng s ch s khng ti. C ti th ngi g khng c ch dng. i cc lm c vic

i cc, nhng bn tin cng vn lm c vic bn tin. Khng ch vic thin nh m khng
lm, khng ly cng vic hn m khng c sc. Ch kh l cng vic tm thng, vn gi
c phm cch ca ngi qun t, vn gi c tit tho ca bc i trng phu, vn cm ci
lm cho phu du mnh git vn y trn, ci st mnh an vn trn trn, vng vng.
Trn Bnh lm thng m chn phn, vn c lm cho tht cng bng, ci mm y sau ny mc ln
ti kinh bang t th.
l c ch th khng ngh g hn. Mt khi mt ngi hin lm th ngh g cng thnh cao qu.
lm th khng g c th cu th c.
Vt ci tm c tinh vi th xy nhp cu cng k cng.
Mt vic can h ni k li: tm v tm chng.
Mang ting d ngi, c ngi hi cn thn: v l g.
Th m cng phi hi v l g?
Lm trai i trn ng i, i phi c bn. y v l ngi bn ng y. Con ng di, chng
c vic chng, v c vic v. C cng lm th vic mi y .
c thn, k ra th lm vic thin, nhng vic y khng th lu di, khng nhn c xa, khng
ht c bn phn.
Vy v l g, l ngi ni tr, to hn na l ni tng, l ngi bn trm nm, c i, l hnh
phc ca mt i. l i vi mnh. i vi gia nh l ngi hu h cha m mnh, thay mnh
v cng vi mnh l ngi lm cho tng ng nh mnh c ni di, l ngi m ca n con
mnh. Rng ln na th c quan h n ni ging mnh, n nc mnh.
Th cho nn, chn v l vic kh lm
Xa kia cha m t u con ngi y, lm ngi cho l ng bun ci. Nhng ngh cho k, th
trong mt thi c gio dc, cha m tng tri hiu r nhn tnh th c, kn chn cho con
trai, con gi tt c nhm. Cha m con chn ly l mt vic kh cho con lm.
ang lc kh huyt hng, tt hay bng sc p. Chn mt ngi v sc, ngi ta th tht l
khinh ngi ta qu lm. V li sc no m bn cho c. Ngi n b ngy xa c ci sc:
"Mt ci nghing thnh ngi, li ci nghing thnh ngi" chng ni y . ly sc
th ngi, sc km th khng ly c lng yu na.
Bng c th k cng hn. C c th gi c trong sch t trc, gi c phm cch v
sau. Yu v c th yu c mi mi. Ca nh c m p, con chu c nh. "Phc c ti
mu" khng phi ch l c li cho con, cn l: Dy c con lm gng cho con na.

Chungta.com

45

Cha m hay mn ng h i, hiu hp l qu thc, song hiu rng ra l c ci l. Khng

phi con quan li ly con quan, y l nh c hc, c l li nn kn v, kn chng, nh thi l.
Hi nhng ngi c v ri, th bit ci ni bun khi v mnh ni nhng cu th l, hay c x
khng hp li nh mnh. Li phi ngh n nhng ngi n b ti thn khi chng mnh c
nhng c ch phm phu, m khng thy cha mnh. Con mt nh c lim s khi thy ngi bn
"trm nm" ca mnh khng gi c thanh cao th kh tm nhng no. C gan m ho dn
c th may cn ni g, khng c th l mt i m thm di di gh s.
Ly v, ly chng gi c b m ngi ta l b m, vic c mt gi tr ln, lc by gi hai
nh mi tht nh mt.
Gia nh thng vn l mt ci bo m gn chc chn cho mnh. Khng phi l trong ch ti
tm khng c hng hoa l nhng vn t c.
Trong lc i khng c nht nh, c i hn b m cng kh, v nhng gi tr thay i
nhiu ri, ngi ta nhm.
Vic kn chn ta c t t l hn. ng cho ci m ta gi l "ting st" nh bn mnh. Cng
ng cho ci "tnh say m ngy ngt" ca tiu thuyt x y c mnh. Mnh phi xt k,
ch bn ng lng, hay bi trn h bo rng: "Hn nhn l mt cuc nh s" .
Kn c v hin hay chng xng ng l mt k cng, K cng mnh c th lm c. Phi
tm ti l l t nhin. Gp mt ngi hy ng xa, li gn th mnh hay qung mt, ton ngi
hay hng ch, ri sau ngy ci, hi, nhn thy nhng ch nt n, ri phi v vu, ni chp
n kh thn.
Hy xa m xem cch n ca ngi ta. Ci t tng "T nhin khi khng c khn gi", xem
c th hp vi mnh khng, hay c th hp vo vi tnh mnh m l mt khi y khng? Ci
mong c cuc i sau ny ca ngi ta c th l cuc i mong c ca mnh khng. Cn
mnh c th gi cha m ngi ta l cha m mnh khng? Ngi ta c th trong gia nh ca cha
m mnh khng?
Cng phi n sc kho na bi v ngi v ca mnh phi sinh ci cho gia nh, cho
chng tc mnh. Mnh mang bnh ti mnh hay gia truyn th phi c ci gan chm vic hn nhn
ca mnh li, ch mt a con khng mnh, tht phi c lm mi gi c hnh phc. Vic
ng s.
chn c ngi ri phi cn trng l ci. D ci theo l no cng phi cn trng v
l gc ca hnh phc, c th v m khng hay c lu bn. Nu nhm m vic ri, ngi
bn ng ca mnh khng c nh mnh mong mi th v hay chng u phi c ci can
m mnh nhn vi mnh ci lm y. D sao chng mnh hay v mnh vn l ngi bn cng
ng ca mnh, mnh c th tin lng c gng ca ngi bn y. Mnh nhn ngay mt cch qu
quyt v nhn ni lm cho gia nh mnh phi c hnh phc. Ly ci sc bn vng trong m i,
ly ci cng ngy thng trong tnh yu, chc l c th ho c. Khi thnh cng ri, v l mt
ci thnh cng tt p, th trc lo u bao nhiu, sau m p by nhiu, khc g ci mt ngi

Chungta.com

46

v hay mt ngi chng theo tng ao c ca mnh, hng mt ci hnh phc m tay mnh
gy nn c.
Ci th c thn l mt ci th nguy him, khng gia nh th tuyt ni ging, mn t quc. M
th c bao lu. n lc 40 - 50 tui, di gi khng con, trong nh khng bn, ngi c thn
by gi mi bit au kh, au khng cha c, hay ch cha c bng cch lm cho au kh
hn. Ngi sng c c lc y thnh mt qui vt. "Cy kh khng lc", ngi y s kh khan,
chn nn hay c c v trong i khng c mt bn tay m i buc nhng vt thng ca
ng i, yn i lc au, khuyn khch lc mt, v khng c c bng nhng n ci ngy
th ca con tr n dy mnh yu, n dy mnh ch "nhn", v nhn sau thy mnh mt ci
"khng" v hn.
Cng c mt ch kh lo, l s v s ging buc, mnh s t lm vic mt. Vy phi nhn lc mi
ly nhau, ci lc tm tnh mi ang mnh m ni ngay rng: "Anh yu em v cng, ri th yu
n cng vic theo tn ch ca anh. Ngoi ra khng cn sc no hn na". Ngi n b bao gi
cng mau hiu, cng bit iu, cng d chm trc, s r ngay rng ci vic tn ch y l mt
vic ln, mnh c mun cng kh ph c. Th ri liu thu xp ngay, n tho ngay.
Vic y khng nn chm.
By gi xin t mt bc truyn thn, bng dng mt thanh nin nc Nam. Khng phi mt ngi
tng tng. l anh, l anh hay ch ang c tp ny.
Ngi mnh m bo. i thng khng nghing khng ng. R ln khng kh m tin. Con mt
m m theo ui mt mc ch. Ci v cng quyt t ra rng s i cho n cng. Tay mnh
m do, chn cng m dai, ngc th nh thu c kh mnh ca thin nhin lm kh mnh ca
mnh. Mu da kia khng c v ti thm p mt, nhng dn dy vi gi sng.
Ngi y nh, nui hnh phc cho gia nh, cha m sung sng c con y, anh em ch em
vui v c em y, anh y, gia tc hy vng vo ngi y.
i lm ai cng tin cy c, ni ai cng tin, hn chc l ng, nhn vic th no cng
xong. Vn ti tnh m khng pha tr, yu qu mi ngi, nhng tru vo th phi bit.
Bn b c mt bn. i chi vi nhau n nhng ch ni cao b rng, ging cu cng nhau l
hng, l vong; n ung tay lm ny, cng vic khng nh ai, mi khi thng c mnh trong mt
lc kh khn, vt c mt s nguy him, trong khi ngi ku l kh th h bo l thch.
Nc s mnh, i s p v c nhng thanh nin nh th.

Chungta.com