You are on page 1of 89
SHICHIDA hoa bz git nhan dip tin eats cick “Bu cia kh anti lay con ther hang phis Shickide Up thang, Phen ania ce ee e Cho mbt wae deb mr cha me nén lene trutBe Ebi ci gg dia. com mink wie by. last heephat itn khang ci con. E% lanai ding shin obchy Kit. ite cia toe thing, gua. vite ei hing. mit quan he mit thith gine cha me oh com ce, hes me tt bhi ein pha rghit bhi Rhian con on nb nip Joy hier, nlc hcg ng ch me hing RE hiew ee oh glo con a ik, came thing (ue mii gan e mi hit t ban £0 ii ote at day cn tb nr i Rice, Pox he nn, ute tite te hang bitu itn eta takeytuy cha me £6 hig th gig con hit whinging ob ne phic. We ce the fia nhigg bhi ntact ching, whi Kc ning td te cat tee bia tos cta bin ehucnae phi, abt hi im nhtac tego tak yb thatnge te che me. Bien cb cite com ban cio nbiin sng. con tang tee ybu thatsng? Cha me Rkbng HE nde thE hitn tron cen Qnkeytu cite mink det abi con bing phateng che yen tharens, lta thea. Os ee ie wb con nhae ht nde Eb ERE hitn dee tk yea cia charme liohe chaccon? Cui cach ny hating. in cha mt ita ate gunn Ceggce gt: tty hhen pg 1 hin whi con mah 0B rhage 06 cu what 02 thite nghitm Khow bee. KO SHICHIDA CEO Vién Gido Duc Shichida Nhat Ban BA CHIA KHOA VANG NUOI DAY CON THEO PHUGNG PHAP SHICHIDA YEU THUONG -KHEN NOgt-NHIN NAN xiginal ete: Love, Praise, Accept - That's the way to raise your child ‘Written by Makoto Shichida ‘Technical Mlustrated by Nguyen Thanh Huong, Vietnam Shichida Educational Tnscrare Original Copyright © 2013 by Shichida Educational Institue, Japan. ‘Vietnamese Language Translation copyright © 2015 by,First News -Tit Viet Publishing Co,, Ltd under licensed by Shichida Vietnam. ‘Thus translation published by arrangement with Shichida Co, Led. Allrights reserved. ‘Tac phdm: Ba chia khoa ving nudi day con theo phi Yeu thuong, Khen nggi, Nhin nhin ‘Tic gid: Makoto Shichida ‘Minh hoa: Nguyén Thanh Huong, Vien Gio duc Shichida Vige Nam ng phap Shichida: (Cong ty First News ~ Tei Vie gtr bin quyén xudt bin va phat hanh an ban tiéng Viet ten toan thé git theo hop déng chuyén giao ban quyén voi Vien ‘Gido duc Shichida Viet Nam, ‘Bit cit su s20 chép mio khong duoc su déng y cla First News déu la bit ‘hop php va vi pham Luae Xue bin Viet Nam, Luat Bin quyén Qué té va ‘Cong ude Bio ho Bin quyén $6 hat Tri me Berne. ‘IBN GIAO DUC SHICHIDA VigT NAM + TP.Hb Chi Minh: 201, DudgI8A, kw B, KDC An Phi An Kh, Phuong An Phi, Quen 2 + HA Noi Tng 3, khu ein bp Deawoo, ing Bio Tho, Ba Dish. Tel: 0938989771 Webst:htp/shichida edu. CONG TY VAN HOA SANG T40 TRI VIPT- FIRST NEWS 11 HNguyla Taj Minh Khai, Quin 1, TP. H6 Chi Minh ‘els (84.8) 38227979 - 38227980 - 38233859 - 38233860 Fax: (84.8) 38224560; Email: trivier@firsiews.comsn ‘Website: wwwfirstnews.com.vm MAKOTO SHICHIDA BA CHIA KHOA VANG NUOI DAY CON THEO PHUONG PHAP SHICHIDA YEU THUONG - KHEN NGO! - NHIN NHAN Bién dich: First News Higu dinh: Vign Gido Duc Shichida Viet Nam First News g@ NHA XUAT BAN THE GIGI THE GIO Nudi con bang Yéu. thuong, Khen ngda va Nhin nhan Sinh con ra, yéu thuong con chinh la ban nang cia cdc bac cha me. Nhung rdi cing voi thot gian, st In len cia con khién cho nhiéu bac cha me bat dau Iuing ting. Nhiéu ngudi da tu héi, ligu cach minh yéu thuong ~ day d6 con da ding chua? Ligu céch day con ciia minh c6 dit dé con tr thanh mot ngudi tt, c6 ich cho xa hoi, hay ligu con c6 tré thanh mot ngudi xudt sic? Cau hdi nay sé song hank cing cac bac cha me tit khi sinh con ra cho dén khi con Khon Ién truéng thanb, 6 moi quéc gia, moi dan toc. La mot ngu6i tién phong trong linh vuc giéo duc sém tai Nhat Ban, gido su Shichida da bat déu chuyén hanh trinh cudc doi trong linh vuc giéo duc tré nhé vao nam 1958 khi ong thanh lap trudng ngoai khéa chuyén sau day tiéng Anh cho tré em tai Nhat. Su thanh cong trong cong viec d4u tien voi tré nhé da thiic day ong céng hién hon 40 nam cho Gido duc sm; va dac biét, phat trién phuong phap gido due phat trién toan dien va cin bang nao bé 6 tré. Trt ly gido duc dua trén nén tang cua su phat huy stie manh tiém 4n.ctia nao phat, hay con goi la “gio duc trai tim” cia gido su Shichida dugc thé hién trén 160 cuén, sach, duge cong nhan va ap dung rong rai 6 nhiéu nude tren thé gidi, bao gém My, Uc, Trung Quéc, Canada, Malaysia, Singapore, Campuchia, Héng K6ng.... Phuong phap Shichida vé gido duc nao phai da dugc t6 chiic Hoa binh Thé giéi dang ky la Tai sin Tri tué cia thé gidi vao thang 12 nam 1997. Ngay nay, da c6 hon 460 truéng hoc tai Nhat Ban ap dung phuong phap cita Ong trong giang day va rat nhiéu thé he con cai trong céc gia dinh Nhat Ban da truéng thanh tit phuong phap gido duc ciia gido su Shichida. Toi tran trong gidi thigu dén cic bac cha me Viét Nam cuén sach dau tién gidi thigu triét ly gido duc cla gido su Shichida tai Viet Nam voi twa dé: Ba chia khéa vang nudi day con theo phuong phdp Shichida: Yéu thuong, Khen ngot, Nhin nhdn. Ba tit gidn di nay chinh la ba chia Khéa vang trong vige nu6i day con tré, theo gido su Shichida. Véi ba chia khoa nay, ong cho ring bat ky bac cha me nao cang co thé ting dung 4é thay d6i méi quan he gitta minh va con cai va 6 thé dat duigc higu qua ngay, nhin thay duoc. Toi tin tuéng ring cuén sach sé giup ich nhiéu cho cae bac cha me dang tim phuong phap dé nudi day con higu qua, cing nhu tao duge niém hanh phic thuc sy ‘trong hanh trinh lam cha me eta minh. ‘Tran trong, Gido su - Bac si Nguyén Thi Ngoc Phuong ‘Nguyén Giam déc Bénh vién Phu san Tit Da -5- Loi ngd Maite emia mot mé6n qua vo gid, trong sing va ngay tho nhu mot trang gidy trang. Tré c6 thé phat trién tot dé thanh cong trong tuong lai hay khong phu thude phan 1én ‘vao nhiing nam dau déi. Hon thé nia, khai niém “than cong” khong chi don thudn 1a nhing thanh tich hoc tap hay tai nang ma con bao ham nhiéu hon thé. Cha me ludn mong cho con nhiing diéu t6t dep nhat va thuc té, méi tré em la mot thién tai. Cach chung ta Kham pha va phat trién céc tiém nang cia tré khong chi nam 6 viée cho con tham gia bao nhiéu hoat dong, bao nhiéu lép hoc ma cén la méi quan hé tin tuéng va yéu thuong gitta cha me va con cai. La phuong phap gido duc sém dén tir Nhat Ban dua tren su phat trién nao b6 ciia tré tit 0 dén 6 tuéi, céc tai gu va gido trinh cita chiing toi duoc dat trén nén’ tang phat trién va nghién cttu khoa hoc trong suét 50 nam qua. Trong xa hoi Viét Nam, cha me thuong dac biet chu trong vao két qua va kha nang dac biét ciia con. Cuén sch nay sé phan tich ly do tai sao nhting thanh qua tuyét voi 46 cia tré chi la mot phan cia su phat trién. Bdi le, theo triét ly “Yeu thuong ~ Khen ngoi - Nhin nhan” cua phuong phap Shichida, cha me hoan toan c6 thé nudi day con tré thanh mot thién tai, tuy nhién néu thiéu di tinh yéu thuong, tré sé kho co thé phat trién mot céch toan dign, Do 46, khi c6 duoc su gén két manh mé véi cha me, té c6 thé dat duce nhiéu thanh twu hon nia. Diéu nay cng ging nhu khi than cay yéu vi ré khong da ving, cay sé kho ma chéng 46 duge site nang tit hing canh va tan ld day, Nguoc lai, néu géc ré ciia cay duge vun trong, va cham soc hgp ly, cay sé dam chéi nay loc va lén len manh mé, dit phai chéng chiu han han hay bao giong. Voi tré em cng vay, tinh yéu thuong ciia cha me la nén tang viing che cho con trudng thanh, manh mé, co nang luc va nhiing c6ng hién cho gia dinh va xa hot. Cuén sach nay sé dem dén cho cde bac cha me cai nhin sau sac hon vé triét ly Shichida trong nuoi day con céi, Linh hoi duge diéu nay, cha me sé nhan théy nhting thanh qua tuyét voi ciia con trong bat ky linh vue nao ma cha me dinh huéng cho con. ‘Tran trong, Jeannie Ho - Chan ‘Vien truéng Vién Gido duc Shichida Viet Nam Shic! la Viet Nam Vien Gido Duc Shichida Viet Nam mang dén chuong trinh Gido duc sém ti Nhat Ban, véi 50 nam nghién ctu khoa hoe va thyc hanh, ‘ Phuong phap dugc phat trién dua trén nén tang khoa hoe va chung thye vé nao phai, can bang phat trién hai ban cdu nao. Tir dé, kha nang cia tré khong chi dimg lai 6 cc ky nang co ban nhut doc, toan, nhac, hoa... ma qua do phat trién hinh thanh tinh cach, nang luc tu duy, tinh yeu va su gan két gitta cha me va con céi. O Vien Gido Duc Shichida, diéu dau tién chung toi day la Yeu Thuong va Tin Tuéng tuyét d6i, con ban sé lam duc, r6i ban sé thay tu hao vé con minh. Hoc tap 6 Vién Gido Duc Shichida la mét hanh trinh trai nghiém nghiém khéc nhung tran day hanh phic. Niém vui dé dai 1a niém vui khong ving bén; chinh vi vay, hanh phuc tu tri thie trong qua trinh hoc tap 6 Vién oi hoi tinh ky Inat cao, va luyén tap bén bi, gidng nhue tinh than Nhat Ban. Tai Vien Gido Duc Shichida, ching toi c6 cac lop hoc danh cho céc bé tir 0 ~ 6,5 tuéi. Noi dung hoe duge thiét ké theo timg tuan, phit hop cho su phat trién riéng biét cia con ban, mo phéng mot xa hoi thu nhé trong lép hoc v6i sui kich thich tuong tac da chiéu. Hién Vién Gido Due Shichida Viét Nam e6 co s6 tai Ha Noi va TP. Hé Chi Minh. PHAN MODAU ‘Nudi day con chink la yéu thuong hét muc, dimg quén nghiém khde va hay ludn tin tuong Gp be nauyén tic ky dieu trong vige musi day con ‘Trong thoi gian lam tinh nguyén vién giam sét pham nhan tré bi quan thuc, tit nhting trai nghiém quy bau va thuc té t6i da nghien citu va xay dung nén: “Ba nguyen tac vang trong viec nudi day con”. Day la nhting nguyén tac khoa hoc va hiéu qua ma cac bac cha me nén st dung dé nuoi day con hien nay. Nhing “nguyén téic vang” nay se gitip cac bac cha me suy xét lai phuong phap nudi day con cia minh trong thot gian qua. Chae chan rang, chinh nhung phuong phap ma ban ap dung dé nudi day truée khi con len 6 sau tudi sé tao nén nén ting rét quan trong ccho tuong lai: Liu con ban sé phat trién toan dién hay cd nguy co tré thanh toi pham vi thanh nién?. Toi tin che rang, néu cac bac cha me thuc su 4p dung tot nhing nguyén téc nay trong qua trinh nuot day con, chée chan con ban sé co mot tuong lai tuoi sang. chia khoa vého. Yeu thuong, Khen ngot, Nhin ahan Nguyen tac vang dau tien: “Tinh yeu thuong”. Ban c6 chae chan la con ban da cam nhan day di tinh yeu thuong tir ban? Ban 6 tin ring minh da truyén tai day ii tinh thuong yeu ciia minh dén con khong? Kho khan 6 day la mac du céc bac cha me cam thay miph da yéu thuong con hét long, nhung con ho duong nhu van khong ‘cam nhan duge tinh yéu thuong 4y tron ven. Ching ta khong chi ap a tinh yéu thuong con am tham trong long; ma cn thé hign diéu dé mot cach diing dan bang ngon ngitva cit chi dé con cam nhan duge. Thay vi néi nhiing 10i so réng hay 4é chung tu hiéu, cha me 6 thé thé hien bang cach 6m siét con vao long mot cach. triu mén, Diéu quan trong la khi khen ngoi con, hay khen ngoi mot céch chan than, Rat kho 48 mot dita tré c6 thé hiéu duoe tinh cam gidu kin trong long cha me, do 46, néu muén con biét chung ta yéu con dén thé nao, ching ta hay tim cach thé hign tinh yéu dy bang ngon ngtt va hanh dong. (Wanen en Rute a eee ay la nguyén téc luon song hanh véi tinh thuong vo han ma cha me danh cho con. Vi néu chi t ra nghiém khée ‘ma khong thé hién ro tinh yéu cita minh d6i véi con, viec nudi day con khong thé cé két qua tron ven. -10- Phén Mo Bau Nguoc lai, néu chi yéu thuong ma khong nghiém khéc thi khong higu qua. Bay la diéu ma toi thye su mudn cdc ban hiéu ro. Thuong yeu ma thiéu mat su nghiém khdc thi chi don thudn la tinh yéu thuong ma quang. Nhiéu nguéi me ‘noi rang ho tuyét 46i khong bao gid phé binh hay la mang con cai. Liéu cach nuéi day con nhu vay co hiéu qua khong? Khong! Boi vi ho se Khién cho con minh tré nén ich ky. Mot khi moi quan hé gitta cha me va con céi thigu 4i sui nghiém khac, chéc chan sé dan téi tinh trang dita tré nhiém tinh ich ky. Néu ban hiéu duge rang tinh yéu thuong phai song hanh cing sw nghiém khae va truyén dat nhang diéu nay dén con ban, chdc chan con ban sé tu biét diéu chinh cdch ting xt cia chiing, va viée day dé con sé trd nén thuan Igi hon, Nhiing diia tré khong quen voi su nghiém khdc cia cha me ngay tit nhé, khi Ién lén sé khong 6 thoi quen né nép va khong co kha nang rén luyén tinh tu chil. Ching thudng to ra cau kinh va khong muén nghe loi cha me. Nhiing bac cha me chwa timg la mang con cai nén nhé: chi khién trach con nghiém khdc Kkhi that su cén thiét. Céc bac cha me thudc thé hé trude day thuong ding cach nghiém khéc qué mifc dé nudi day con, That khong Khon ngoan khi Itic nao cing nghiém khdc véi con ban. Noi cho cing, yéu thuong van la wu tién hang dau. -- jo khos ving: Yeu thuong, Kren ngot, Nin nan Bat ké dia cd xay ra viée gi, ban phai luon to ra tin tuéng 6 con minh khi day dé chung. Day la nén tang quan trong hat trong viée nudi day con cai. Nhiéu bac cha me khong hiéu nguyén tac nay, Ho da bat efn bo qua néngtang quan trong nay - va viéc nudi day con tré nén hét siie kh6 khan 46i v6i ho. Ban tinh sén co 6 méi dita tré ludn la trong sang, thong minh. Chinh cha me sé la ngudi gop phan gitip cho t6 chat nay téa sang hon hay lu mé di, Thay vi tap trung vvao viéc phat trién nhing kha nang cu thé hoac tim cach dua con vao khuon phép kj luat, truéc tién cha me hay tap trung vao vic xay dung méi quan he tin tudng hai chiéu v6i con minh. Chi cén lam duoc diéu nay, nhiing viéc kde tu nhién sé trd nén suon sé. Nén tang cia su tin tuéng lan nhau 6 lign quan dén cach cha me néi chuyén véi con minh, ching han: “Cha me hét stic han phuic khi c6 con 6 ben cank”. Bimg dé nhiing 16i noi nay tré thanh so réng. Cha me cén thy su cm nhan duoc niém vui tir tan day long minh, Néu lim duoc diéu nay, ban sé khong phai lo lang rang con minh sé gap kho khan trong qué trinh phat trién hay c6 van dé vé hoc hanh. Néu ap dung thanh cong ba nguyen téc vang nay, cha me c6 thé tin tuéng rang con minh sé khong bi phat trién léch lee. -12- Phin Me Bi "a ming’ Bp crG0 undo sat ‘Trong khi thuc hién mot cudc khdo sat dé tim hiéu xem cae ba me dang nudi day con bang phuong phap khen ngoi hay la mang, ching toi da yéu céu ho thoai mai n6i Jen suy nghi cia minh vé diéu nay. Va day la nhting cau tra Joi chiing toi nhan duge: 1. Tuy biét rang nen nuoi day con bang céch khen ngoi; nhung khi d6i mat v6i nhong vin dé xay ra hang ngay, dii da rat c6 ging kiém ché, cu6i ciing toi cing phai la mang con, 2. Nhat dinh phai la ry con minh vé nhimg viec gay phién todi cho nguéi khae hoae nhiing viee nguy hiém. 3. Toi mudn dung hoa gitta khen nggi va la mang sao cho higu qua nhung lai khong biét phai lam thé nao. 4, Toi tng ho phuong phap day con nghiém kha vi t6i muén céc con minh nam vig nhiing nguyén tc co an khi sinh hoat trong cong déng, xa hoi. 5. C6 qua nhiéu bac cha me khong la mang con cai. Tre con phai duoc day bao nghiém khde vé céc quy tac ting xit va nhaing hanh vi sai trai, 6 Do khong bao gid bi la mang vi bat ky diéu gi, nhiéu dia tré da lon len ma khong hiéu duoc céc phép tac vva khong biét phan biet diing sai. 1. Chi nén la mang con tré khi hanh vi cia ching gay rc r6i cho ngudt khéc. -13- so tnos van. Yu uo Kenna in ta 8 Khi tot chuyén sang nui day con bang cach khen ngoi, viée day dé con cai tré nén vo cling dé dang. {Ki ede con téi a6 16i cho ngudi khae, toi cén than chi cho chung thay nhu vay la khong dung. Toi khong la mang con ma chi gitip chiing sta sai bang cach néi rang: “Con khong duge d6 181 cho ngudi khac. Lieu con da c6 gang hét stic chua?”, 10. Khi cdc con tdi khong chiu lam bai tap va xem tivi qué nhiéu, tt khong la mang ma c6 tim cach kéo la ‘18 xa khdi chiéc tivi bang cach huéng su chi y cia con vao nhing thtt con thich. Réi sau 46 t0i sé goi ¥: “Sao cac con khong di lam bai tap di?” va thé 1a chung bat tay lam bai ngay, khong chut chan chit. Nuoi day con bang céch la mang hay khen ngoi sé higu qu hon? Tai sao cdc bac cha me lai la mang hay Khen ngoi con minh? Chac chn muc dich lén nhat chinh la: rén luyén con cai vao né nép. Tuy nhién, trén thye té, cha me thuéng ¢6 khuynh hung muén con cai hanh xi theo mot vai chudn mic ma ho cho 1a hop ly va ho tin rang viéc la méng sé lam giam nhiing hanh dong khong phi hop cia con. Va c6 thé vi ho tin rang “khen ngoi la dung ting; la mang la dap tt”. Quan diém nudi day con bang sila méng chéc chan sé higu qua vé mat nao d6, nhung van con c6 nguyen tae hac hiu qua hon, mang lai két qua t6t hon va ban khong cén phai qua khdt khe v6i con minh nia: sy nhin nhan, -14- Phan mi Ji khen ngoi va tinh yéu thuong sé hoan toan thay déi con tré. Khi duoc cha me khen ngoi, nhin nhan va yeu thuong, tré thuong muén lam cho cha me vui long hon nia, Nhiing dong thai khuyén khich ti cha me sé khién tré cém dong, tiép them dong luc va sut quyét tam thay 446i, Déng thdi trai tim tré sé hoan toan rong mé. Tré sé khong cai loi cha me va ngoan ngoan vang ldi. Ngugc lai, néu tré cam thay cha me khong nhin nhan, khong khen ngoi va khong yeu thuong, tré sé déng chat long minh va sé l6n len v6i long nghi ky ciing su phan khang. Ching ta biét rang, la mang khong phai la phuong phap nudi day con tot. Béi vi khi sit dung phuong phap nay, phn quan trong nhét trong qué trinh nudi day con la tinh yéu thuong lai khong duoc truyén tai dén con mot cach hiéu qua. & Con dung pham t6i cla tré Khi con la tinh nguyén vién giam sat pham nhan tré bi quan thiic, méi khi cé tré pham toi, chiing t6i cho tré vao chuong trinh quan ché trong mot khoang thei gian nhat dinh thay vi ngay lap tie dua ching vao khu nha giam, Cong vige ciia mét quan ché vien nh toi la gitip tré pham 1t0i tai hoa nhap cong déng va ngan khong dé chiing quay lai con duéng pham toi. Khi tiép xtc voi nhiing tré nay, 164 luén cam nhan duge 6 chung cé ba diém tuong déng. -15- Eos cin on van Yeuthuong Khe no Nin an Diém dau tién la nhiing dita tré nay khong cém nhan duge tinh yeu thuong va tréi tim ching rat lanh ling, v6 cam. Khi tro chuyén voi chiing, toi nhan thay tam hén cchiing chi chuta dy su cay dng, chua xot. Cha me chiing da bé roi chinh dita con cia minh. Khi toi noi thuyén voi ho, ho hé hing thét ra nhiing cau nhu: “Toi khéng nhé minh c6 diia con nay. Toi khong con cam thdy n6 la con toi nita. NO mudn lam gi thi lam”. Toi nhan thay trai tim ho tréng rong, khong con chut tinh yéu thuong nao; chinh vi vay ma bon tré cing khong thé cam nhan duoc diéu dé. Béi vi cha me khong yéu thyong con minh nen dtia tré cang khong nudi duong duoc mét trai tim biét yeu thuong cha me va nhéng ngudi xung quanh. Trong ba nguyen téc vang cia viée nudi day con thi tinh yéu thuong a bi bé qua. iém thi hai dan dén con duéng pham t6i cua tré vi thanh nién do a tré khOng 6 kha nang kiém sode cdim xe ita minh; hay n6i cach khéc, tré tré nen ich ky va thiéw kha nang chiu dung. ‘Trong trudng hop nay, cha me da bo qua nguyén tac vvang thit hat - su nghiém khac. Trong qua trinh nudi day con tré, néu cha me dap ting moi yéu céu cia con mot cach ma quéng va nuong chiéu chung vo 16i thi két qua la dita tré s@ mat kha nang kiém soat nhu céu va cm xtc cua minh. -16- Phan Me au Chiéu theo moi nhu céu cia con sé khién dita tré khong kiém soat duge ham muén cia minh, Béi vi khi mot nhu céu duge thoa man, tré sé mong ché nhiéu hon, va nhting doi hoi sé ngay cdng lén dan. Dita tré sé lon len ma khong hoc duge céch tu kiém ché va khong c6 kha nang chju dung. Nguoc lai, nhing tré hoc dutgc cach tu kiém ché ngay tir tm bé sé khong dé nan chi bdi vi ching 6 thé kiém ché ham muén cua ban than. Biém thit ba 1a tré khong duge cha me tin euing va lon len trong moi truong déy sue cur tuyét. Khi cha me cd Khuynh huéng théa man moi mong muén ctia con mot cach v6 I6i thi din dan nhiing dot héi ciia dita tré sé tro nén khong thé nao dap ting duoc ntia, va r6i ho bat dau chuyén sang kiém soat con minh bang su cu tuyét, vi nhiing cau n6j dai loai nhu: “Khdng!", “Con khong duge lam thél”... Viée nay di ngugc lai voi phuong phap nudi day con bang su yéu thuong, khen ngoi va nhin nhan, Khi phuong phap nudi day con theo hudng tiéu cue nay cit tiép dién mot cach thai qua, trai tim dia tré sé tré nén méo mo. Két cuc bat hanh la tré cé thé tré than toi pham vi thanh nién. Tré sé dé sa vao con duéng pham toi hon néu chting khong cam nhan duoc tinh yéu thuong, Khong hiéu duge su nghiém khéc va danh mét niém tin cia cha me. “472 Chuong 1 TINH YEU THUONG: Lam sao dé thé hién tron ven tinh yeu thuong voi con tré? a Tan hudng c&m gc hanh phifc khi nudi day con ach t6t nhat dé cha me thanh cong trong qua trinh nudi day con Ja tan hudng qué trinh nay, gitt cho ca minh va con cing vui vé. Néu tam ly ciia cha me khong thoai mai thi viée nudi con sé khé dién ra sun sé. Nhting ba me nudi con khéo thudng giit cho con minh khéng bi buén chan va gitip con vui vé trong ting khoanh Khac. Dé sé 1a hing ba me chu dao va tran day tinh thuong. Nam 1981, Van phong Tha tuéng Chinh phi Nhat Ban da thy hién mot cudc nghién citu lén tren pham vi toan cdu, nhdm tim hiéu vé miic do huing thi trong viée nudi day con cia cac ba me tai nhiéu quéc gia khac nhau, Két qua ciia cude nghién citu nay cho thay ty 1¢ nhing ‘ba me yéu thich va cé huing tht véi viée nudi con tai cdc nude nhu sau: -18- CChuons ts Tinh yeu thuong - Anh: 70,9% Tay Duc (ci): 49,9% - My: 49,8% = Phap: 38,8% - Nhat Ban: 19,8% ~ Han Quoc: 18,9% $6 ligu nay tuy da cai nhung van c6 thé cho thy Khuynh huéng cua mot s6 quéc gia. Ro rang la phan dong cae ba me Nhat khong that su c6 hting thu voi viée nudi con. Mot nghién citu khac cho thay khoang 70% nhung ei ma cdc ba me Nhat noi véi con hang ngay 1a nhing 161 chi trich va mang tinh tiéu eve. Sai lam én nhat ma cée ba me thuéng pham phai trong qua trinh nudi day con la thuong xuyén la mang va béi moc Khuyét diém cia con. Diéu nay sé tao nén buic tudng “phan khang” trong tam tri ca tre, Buc tuong nay sé khién tré sé khong cn ngoan ngoan lang nghe nhiing gi me noi, Ben canh d6 tré sé mat di mong muén duoc hoc hoi. Day la diéu ma toi mudn cdc bac cha me hiéu 10. Nhimg loi la mang sé dap tat di tinh yéu thuong trong trai tim con tré, Sau nay bat ké hai me con c6 lam gi cing nhau di nia thi dita tré van cam thay khong hiing thi khi ben canh me. ‘Trai lai, khi mot dita tré duoc day dé cén than ma Khong bi la méng, con sé biét vang loi va khong co ¥ muén phan khang. Nhd 46, nhing loi day bao cia me sé dé di vao nhan thtte ciia con hon. Nhiing dita tré duoc -19- fos oe os ne Yeats Khe 99 Nin an bao boc trong tinh yéu thuong va su diu dang cia me la nhiing dia tré c6 kha nang tiép thu cao, biét vang loi va biét d6i xi tét v6i moi ngudi xung quanh. Ngugc lai, nhang dita tré hay bi la mang khat khe thuong co nhuing hanh vi nhw edn méng tay, ndi lap bap, co may giat giat va te dam. Chiing thuong mat di sy hang hai va luén do xét biéu hién cia cha me. Ban hay thir nghi xem diéu gi sé xay ra néu ban noi nhiing loi nay véi chéng minh: “anh phat cham chi hon nia. Bang khong anh sé chang bao gid tré thanh trudng phong nét dau.", hoac “Luong cia anh thdp qud. Chéng ctia ba hang xém luong cao han nhiéu.”, hay “Khong duoc xem tivi sau bita an toi dau nhé. Sao anh khéng doc mot it tai liéu én quan dén cong viée © aia anh di?”. Ligu each néi chuyén nhu thé 6 khién chéng ban vui? Hay sé khién chong ban néi gian va r6i ca hai vo chéng sé cai nhau ngay lap tie, Néu viée nay tiép dién trong khoang hai tudn, co thé chéng ban sé dai ly di. Bé chung sng hanh phiic, vo chéng cén phai thong cam va noi chuyén tit té véi nhau. Nuoi day con cing giéng het nnhut vay, viec d6i xit v6i con cai ciia ban nhu mot ca nhan oc lap 1a digu het stic quan trong. -20- huong |-Tinh yéu thuong Trong cudc séng hang ngay, chung ta rét it khi khen ngoi kin nhau. Hay tht quan sat cudc s6ng hon nhan cua ban ma xem. 6 nha, vo chéng ban cé hay khen ngoi lin nhau khong? ‘Trong mot bu6i hoi thao danh cho cac cap vo chéng, nguoi ta da tién hanh mét cudc thit nghigm. Nguoi cha tri hoi thao yéu cdu nhting nguoi tham gia viét ra 15 diéu t6t dep vé ngudi ban ddi ciia minh, Khi ngudi déu tién vviét xong 15 diéu thi vin con rét nhiéu ngudi chua viét duoc gi ‘Thong thuong chung ta it Khi nhan ra va héu nh khong ngoi khen wu diém ciia nhung nguéi xung quanh. Tuong tu, chiing ta cong it khi nhan ra va ngoi khen nhang_ uu diém cia con cai, BO chinh 1a diém tr ngai trong nhiéu méi quah hé. Cudc thir nghiém nay dug thuc hién nham giup céc cap vo chéng nhan ra viéc khen ngoi lin nhau sé giip lam sau s4c them tinh yeu gitta hai nguoi. Mot nha tam ly hoc da tig not: “Viée nudi day con chang c6 gi Kho cd. Ban chi odin biét cach Khen ngot con minh. Tat cd moi thut déu phu thude vao diéu nay. Néu cdc con ctia ban gitty ti khi an udng thi hay khen ngot chuing. Néu ching ve dugc mét bic | tranh thi hay khen ngay. Néu ching gitip ban don dep nha cita thi dimg chan chic not nhting lot khen tang. Bay Ia diéu duy nhat ma ban edn lam”. -21- £22 thos van Yeu thug. ten ogo Nin man Trong suét cudc doi minh, con ngudi ludn né tranh hinh phat va tim kiém phan thuéng. Chiing ta ludn tim kiém loi khen ngoi va né luc lam viée dé c6 duge nhiing Joi khen Ay. Loi khen sé giup cudc s6ng gia dinh tré nen ‘vui vé hon, N6 sé lam cho tinh yéu thuong ngap tran trong ngoi nha ban. Khi viéc nuéi day con trd nén qué kho khan, hay xem lai ban than minh Ban 6 cam thay viée nudi day con cang ngay cing tré nén qua kho khan khong? Ban co nhan thay con minh ¢6 nhiing hanh vi ky la khong? Néu cau tra loi la ¢6, nghia la ban da khong biét cach thé hign tinh yeu danh cho con. Toi cho rang céc ba me déu ting trai qua giai doan thuong xuyén la mang con minh. Tay theo mic dé la mang, con ho bat dau hanh xit mot cach ky la. Néu diéu 46 xay ra thi ban nén lam gi? Trong trudng hop nay, ngudi me nén ‘tu tim céch thay 46i ban than, cht khong nén c6 gang dé thay d6i con minh. Khi nguoi me thay d6i thi con sé hoan toan thay d6i theo. Con cai la hinh anh phan chiéu cia cha me. Tinh trang hign tai ciia con 1a két qué qua trinh nuoi day cia cha me. Tat cd moi uu va khuyét diém cia con déu la két qua ciia qua trinh nay. Néu cha me c6 géng thay 46i con minh bang cdch cham cham b6i méc 161 lam cia con, thuong xuyén la mang hoac danh don con thi'cha me chae chan khong thé than cOng. Vi vay, hay quyét dinh va thay d6i phuong phap mot cach triét dé Ngung la -22- Chvong 1 Tinh yeu thuong ‘mang trong vong mot tudn Ié. Thay vao 46, hay thit day con bang cach khen ngoi. Cha me nén gitt cho minh luon vui vé, diu dang, tré thanh-anh nang sui 4m cho ngoi nha. Ban sé la nguoi me thanh cong néu con cai ban cé thé xem me nhu mot ngudi hé tro tinh than dang tin cay. Tiée thay, diéu nguge lai thudng hay xay ra. Bon tré thuéng xuyén bi cha me la mang, chi trich va phe binh. Biéu nay xay ra la vi cha me da quén mat rang nudi day con la khoang thdi gian thui vi, khién cho viée hoc hoi ciia con tré nén khé khan hon, ‘Thay vi cham cham vao khuyét diém cia con cai va khong khen ngoi ching, thi hay nhin nhan nhiing gi con dang c6 va 6, gang ngoi khen. Tré con, néu cé khuyét igm thi cang la chuyén binh thuéng. Néu ban thay d6i quan diém, thi tét cd moi diéu con ban lam déu trd nen. dang khich le. Dé bat dau, ban hay thir khen ngoi con khi chung ham hé thtte day vo bu6i sang. Cudi that tot véi con va noi: “Chao, Yuki. Sdng nay trong con that vui vé va tran day nang luong. Me rdt hanh phic khi thay con nhuc vay.” Khi ban lam thé, con sé thay nu cudi cia ban va sé cudi dap lai. Ban c6 thé khen con them mot lan ntia: “Con cd ‘nu cu6i xinh of la xinh”. Khi con ban tu mac quén do, ban 6 thé khen con thay quén o that gi6i. Néu con ban chao buéi sang thi ban c6 thé khen con 1é phép. Cit nhy thé, -23- 9 khoo vane: Yeu thuong, Khen ngot Nhin nan € hay dang Khoang 50 tit dé khen con méi ngay. Néu thai 6 ciia nguot me thay 46i, phan tng cla nguéi con cing thay d6i theo. Bi quyét dé thay d6i thai do cia ban than la hay nhin nhan con ban véi ding nhiing gi con dang cb. Hay chap nhan nhimg khuyét diém cia con va dimg che bai da chi ‘mot lan. Ban chi can khen nggi nhiing wu diém cia con théi. Néu ban Khong chi y dén nhiing khuyét diém ma chi tap trung vao wu diém va khen ngoi con thi nhiing wu diém sé ngay cang 16n manb, con khuyét diém sé ttt tt bién mat. -24- Thut cba me Con t6i xiing dang du ngoil ‘Méi khi doc lai cdc bat viét ctia ong, toi cang nhan r6 tm quan trong ctia vic khen ngoi con én lao dén mic néo. Bang ra hat me con t0i da cé nhimg khodnh khdc vui v6 bén nhau, nhung... Toi thuong hoi tuéng lai nhimg lic 164 v6 y va lanh ling 16n tiéng khi n6i chuyén voi con. Tat cd nhung gi toi kién tri gay dung v6t con trai sup dé nhanh chong sau méi ldn nhw vay. Toi biét mink cin phéi diéu chink, nudi gitt tinh yéu thuong va long ton trong. Tot biét tde cd ld 161 ctta t6i, nhung t6i lai xem 6 la Ii ctia con minh. L6i nght nay thet sw ld mot vong Ian qué. Tit khi con trai t6t con rét nhé, toi da dan con dén hd bot. Truéc kia,"dita con trai 3 tudi 9 thang cita t6i thutmg diva nghich duc nude rét vui vé. Nhung cach day it lau con 61 dot nhién khong thich nude nua va bdt déu c6 tat mit ngén tay trude khi ngti. Gén day, méi quan hé gitta ching {61 trd nén rt cang thang. Mot ngay no, trong lic dang hoc bat, con thé dat va not: “Me oi, con thdy me dé nét gidn qud. Con khong thich thé dau”. Cau noi ciia con lam t6i bang hoang thuic tink, cit nhur bi tat mot géo nude lanh vay, Toi cdm thdy con that toi nghiép. Nhimg gi con cé thé lam déu la nhuing diéu hiém thay 6 tré cing tudi. Toi nhén ra rdng t6i chua khen ngoi con mot each xing déng. -T.C. Thanh phé Yokohama. = vhoa vero Yew thuong, Khen ngot Nhin nha € trign tam hon Muc dich cia viée nudi day con la gi? D6 la nuoi duong trai tim con tre. , Hay nhe rang nén ting cla viée nuoi day tré la “yeu thuong, khen ngoi, nhin nan”, Néu muc dich cita cha me chi goi gon trong viée lam sao nhéi nhét that nhiéu kién thie va ky nang cho con thi con ban sé thiéu thén tinh cam, sé cut xtt ky la, va ban sé khong con cam thay hing thi v6i viée nuoi day con nita. Viée nudi day con thuc chat 1a mot diéu rét thi vi- Hay cho phép ban than cim nhan niém vul khi duge lam cha me. Néu ban cé ging hét site dé nuoi day con, nhung con ban lai khong hap tac, va ban tin rang do Ia 161 cia ‘con chit khong phat 16i cita ban, thi day chinh la dau hieu cho thay ban cén phai diéu chinh cach nudi day con cla minh. Trong truéng hop ban méi lam cha me lan du, thiéu kinh nghiém nuoi day con cing la le thong. Tat ca moi ngudi déu khdi dau nhu thé. Ban chi cén hoc hot dé tré nén chin chén va thuan thuc hon, dé co thé nuot day con tot hon, Khi 46, ban sé tu minh danh gia duoc nhting ‘phan ting tiéu cue cia con va nhan ra diéu do xuat phat tit cach hanh xit chua phi hop cia chinh minh, Khi moi thet khong dién ra suon sé, ban cn nhan ra rang minh cong 6 trich nhiém trong viec do va boi su thiéu thén tinh yeu, 161 khen ngoi va 16i néi diu dang nén ban da khong thé lay dong dutgc trai tim ca con. -26- Chuone Tinh yeu thong Néu cha me v6 tinh gieo vao long con sit buén ba hoac lo lang thi con cai ho sé bat dau cu xit la lung. Diéu quan trong la ban phai nhanh ch6ng cdm nhan duge néi dau ma ban da é lai trong trai tim non nét ciia con va nhan ra ndi dau 4y din dén cach hanh xit la ling ciia con nhu thé nao. Tré con thudng hay ngai ngung va kin 40. Ching c6 khuynh huéng huéng noi nhiéu hon huéng ngoai. Ching luon d6 15i cho nguoi khac vé nhing hanh vicita minh, Chiing cam théy minh luon ding va cho rang ngudi khae sai. Khi bi la mang, chiing hn déi. Cha me ligu c6 bé cude vi cm thay ring day la tinh céch bam sinh cia con minh? That long ma néi, tét ca diéu nay la do cha ‘me tao ra, Nhting hanh vi nay xudt hién bai vi céc ong b6 ba me da khong thé hién tinh thuong danh cho con mot cach diing dan, Néu cc bac cha me nhan thay kip thoi va diéu chinh hanh vi ca minh mot cach thich hop thi con cai cia ho sé thay d6i, Néu cac diic tinh tét va tai nang cua con tré la do cha me truyén day thi tinh nhé mon, ich kj, do du va hung hang cang la nhding dac tinh ma con cai bi anh huéng tir cha me. Day khong phai nhiing dac tinh khong thé siia Gi, Chiing c6 thé dugc loai trir bat cit Ic nao nhé vao tinh yéu thuong sau s&c. Trong cac doc gid cla toi, cé mOt ngudi me luc nao ccang lo lang vé cau con trai dang hoc lop nam ciia minh. ‘Cau bé khong cé tinh quyét doan va diém s6 6 truong cia cau chi 6 mic trung binh. Nguoi me thudng hay so sank -27- ‘Yeu thuong, Khen nig Nin nan ‘cau v6i cat em trai hoc lop ba lie nao cing dat duoc diém 36 cao. CO khong biét phai lam gi vdi dita con lén. Co da doc sch cita t6i va sau d6 nhan théy rang minh nén nin nhan lai va bat dau ap dung cae phuong phap thé hien tinh yéu thuiong ma toi da noi dén trong sac. Va r6i cau con trai cé thay d6i hoan toan. Cau bé tré nén vui vé hon, tr6 thanh dita tré cé tri nhé xudt sdc va diém s6 6 truong duoc eat thien dang ké. Néu ban thé hign tinh yéu thuong v6i con, ban ¢é thé stia chia bat cit diéu gi, co ay da thit 4p dung phuong phap nay. Phuong phap ma cd da diing chinh la: Chap nhan con véi tat cd nhtig gi con c6. Hay om lay con. Ngdm lai xem ban e6 gay ra ndi budn, silo lang hay cdm gide byc b6i nao cho con khong. Néu ban nhé ra diéu gi thi hay xin 16 con mot céch that chan than, thé hién cho con thay la ban yeu quy moi thi thuoe vé con. Cau bé toi vita ké trén da bi sinh non va thang dau tien cau phai 6 trong léng 4p. Me cau da ni voi cau: “Laie mét sinh ra, con bi non thang va cha me khéng thé dua con vé nha duoc. Cha me phat nudt con trong long 4p, vi vay ma cha me khong thé 6m con that nhiéu. Me thue su rat tiée vé khodng thai gian dé, han con da thay rt c6 don va lo lang. Nhung me thuc sw rdt muén duoc ‘6m con vio long. H6i dé me khéng thé 6m con, nhung {ld me c6 thé. Me da bat con phat hoc hanh suét, nhung "me thue su khong quan tam dén viée d6 dau. Con la tat ssdn quy gid nhat ctia me. Me yéu con nhiéu ldm”. -28- hung (Tinh yeu thuong Khi me cau bé n6i nhting Joi nay va 6m cau that chat, cau bé c6 vé nguong nging nhung rét hanh phuc. Ké tit ngay do, cau bé da hoan toan thay d6i. Cau da ting c6 tri nhé rat te. Nhung gié, tri nhé ciia cau da duoc cai thien, Co nhting mon hoc cau tham chi con dat dude diém s6 cao hon ca em trai minh. Vi dy nay cang cé lien quan dén chic nang cia noi tiét 06. Vay, noi tiét t6 dong vai tro ra sao trong su phat trign cita con ban? @D crite nang cia ngi tise 6 Bo nao thuwng dude cho la bao gém céc bé day than kinh nhung tren thuc té, n6 con bao gém va bi anh hudng boi nhiéu tuyén noi tiét. Khong c6 not tiét t6, cae té bao than kinh trong nao sé khong thé hoat dong t6t. Sy phat trién nao bo cia thai nhi phu thudc rat nhiéu vao noi tiét 66, Khi ngudi me thé hién tinh thuong 461 voi con mot cach manh ligt, nao b6 ciia thai nhi sé tao ra dui noi tiét t6 tang trudng hé tro cho qua trinh phat trién, Khi ngudi me 6m dp va au yém con ngay tit hic vita moi sinh, nao bé ciia dita tré nhan dii tinh yéu thuong, noi tiét t6 tang truéng duge tiét ra va tré se phat trién Khde manh. NOi tiét t6 06 thé téc dong tich cuc hoac tieu cuc lén bo nao ngudi. Khi con ngudi cam thay thoai mai vva vui vé, co thé sé san sinh ra beta-endorphin, mot loat morphine noi sinh cé tac dung gidm dau va tao cam gide hung phan. Khi con ngudi lo lang, co thé sé sin sinh ra cac loai noi tt 06 co chita doe t6. -29- ooo os on Yetta Khenrg nan Nam 1983, lén dau tién tap chi Nature dang tai bai viét vé loai morphine néi sinh c6 loi nay. Trude day, ngudi ta cho rang ndi tiét t6 chi co tac dung giam dau. Nhung céc nha nghién citu da kham pha ra rang noi tiét t6 con co téc dung chita tri tuyét voi ma khong mgt loa thuée nao sanh kip. Khi con ngu@i rai vao trang thai thu gian sau, beta-endorphin duoc sinh ra, not tiét t6 nay thay 46i hoat dong cia nao bd ngay lap tiie, khoi goi nhting kha nang tiém tang cia con ngudl. Khi con ngudi roi va0 trang thai cang thang, tuyén thuong than sé sén sinh ra catecholamine, mot loai not tiét t6 lam tic ché kha nang ca con ngui. Bén canh 46, nao bo con tiét ra TRH, mot loai not tiét 6 gay hung phan, TRH 1a chit viét t4t cia “thyrotropin- releasing hormone”. Noi tiét t6 nay do ving duoi di tiét. No kich thich tuyén yén tiét ra thyrotropin; déng théi kich thich tuyén giap san sinh ra thyroxin. Dé la ly do vi sao n6i tiét t6 nay duge goi la “thyrotropin-releasing hormone”. Ngoai ra, né con c6 kha nang khién cho co thé tré nén nang dong hon, vi vay n6é duge xem la noi tiét t6 co kha nang gay hung phan. $6 di toi trinh bay chi tiét vé noi tiét t6 6 day béi vi no co lién quan mat thiét dén viée gido dyc con cai. Méi Joi ma ngudi me néi voi con khong don thudn 1a su boc 16 tinh cam. Toi muén ban hiéu rang méi loi ban noi voi con déu anh huéng dén chttc nang nao bo, dén’nang luc va tinh cdch cia con tré, -30- Chuong Tinh yeu thuong Day than kinh A10 trong nao la day than kinh cam nhan st vui vé. Gido sut James Olds cita Vien Cong nghé California da kham pha ra day than kinh nay vao nam 1954 (theo cudn “How to make a clever brain”, Makoto Shichida, NXB Kodansha). Day than kinh nay duoe dat ten la A10 dua trén quy téc phan loai, Day la neuron thit 10 tren cot A cia he than kinh, Cac soi than kinh cia day than kinh A10 di ra tit than nao va hinh thanh nen edu 1n6i quan trong nhat tit tim dén vo nao (“ngoi nha” cita tri nang). No cing di qua hé vién, hach nén (not thuc hién chitc nang cam xic) va ving duéi 46i (noi phat xuat cia chic nang tu duy). Trong s6 hon 100 trigu té bao than kinh trong nao ngudi, day than kinh A10 la day than kinh, uy nhét n6i lién véi tim va di qua nhiing vi tri trén, Hevién 5 Day thin kinh A10 Hach néa "Nha accumben Ving dus 6) a Vag ha ma Than nao -31- lipos van" Yeu thuong, Khen ngot, Nhin nn Eo Day thén kinh A10 1a day than kinh quan trong nhét, tao ra cm gide dé chiu va cdm xtc tich cue, déng thoi itp duy tri chifc nang tim. Day than kinh A10 xudt phat tir he than kinh trung uong (day la trung tam diéu khién su them an, nhu cau tinh duc va cdm gide dé ehju) va git vai tro truyén phat tin higu dén nhan accumben - nhan cam xite, visng hai ma (hippocampus) - diéu khién tri nho va phan vo nao méi (cerebral neocortex) - diéu khién 6c sang tao. Khi nao bo cita tré cam nhan mot hanh dong thu vi, mot chat dan truyén than kinh, hay con goi la noi tiét t6 dopamine, duge tiét ra, Khi dopamine duoc tiét ra, ving nhan accumben, ving hai ma diéu khién tri nhé va phan vo nao méi diéu khién 6c sing tao sé gia tang hoat dong. ‘Nguoc lai, khi mot ngudi khong san long lam diéu gi do, ¥ nghi phan d6i cita ho sé tao ra noradrenalin, mot noi tiét 6 doc hai, khién cho nao hoat dong khé khan hon, Vige nuot day con bang phuong phap la mang sé kkhién con mét di dong luc. Chite nang cita bo nao dude van hanh thong qua viée diéu tiét hormone. Khi dita tré néi gian, buc boi, lo lang hoae butt rit thi tim sé khong phat trién binh thuong; dng thoi, su phat trién tri tué ‘cing bi dinh tré. Trai lai, khi cha me va con cai cam théy ‘vui vé khi 6 bén nhau, n6i tiét t6 TRH duoc giai phong va dita tré se tran day nang Iuong. -32- Chuong ) Tin yeu thuong Hiéu duoc cach van hanh cia nao bo, ching ta sé thay viéc la méng con thuc su dé lai nhting tac dong tiéu cic va c6 thé tu minh tra I6i cau hoi “Lam thé nao dé tao dong luc cho con?”. & Tinh yéu thuong gitip tao ngudn éng luc cho con Nguén dong luc 6 con tré tri day nhd vao cim gide an toan ma con cém nhan due ti tinh thuong ciia me. Khi tuong tac Voi con, néu ngudi me noi giong ro rang, Am 4p va diu dang thi dia con sé thay vui vé. Con eém thay ‘minh duige me quan tam nén khong so hat va c6 kha nang thich ting voi thé gi6t ben ngoai. ‘Trai lai, néu giong noi cia me chét chiia néi phién ‘muon, lanh ling, cue edn, gat gong, tham chi khong them noi chuyén véi cin thi diia con sé cam thay lo lang. Khi diéu nay xay ra, nguén dong luc 6 con bién mat. Néu trong long con chat chita cam gidc lo ling, so hai, gian dit cuc do... thi tam ly ciia con sé khdng thé phat trién binh thuéng. Qua 6, su phat trién tri tue bi dinh tre; déng thoi, su phat trién cam xtie 6 con cing bi anh hudng nang né. Voi tu cach 1a cha me, han ban khong hé 6 y trong viée lam cho con minh lo lang, bue boi, so hai hay néi gin. Nhung néu ban khong danh di thoi gian dé tro chuyén véi con thi con ban sé dan cam thay bat an. Dit ban c6 lién tuc hot han dia con dang khéc cia minh: “Co chuyén gi vay?”, nhung néu ban khong thé hién duoc sit quan tam chan thanh thi con ban sé cém thay me khong hiéu minh, va tré sé cém thay khong théa man, -33- os shoo oo: Yeung then a. Nn akan Néu ngudi me chan thanh thé hign cm xiie qua hang léi minh néi nhu: “Me biét la khong diing nhung... ‘Me cé viéc cdi phat lam nén me mai dé con cho lau. Me xin 16: nhél”, hoae “Chae la con di bung lém r6t phdi khong?”, thi con ban sé cam thay vo cing hanh phtiewi me quan tam dén nhu céu cua minh, ‘Trong long con tré lic nao cing mong doi me thé hién tinh yéu sau s4c véi minh, Khi nguoi me biét dong vién con bang nhiing loi le day yéu thuong, dia con sé cdm thay an toan, Nho 46, nguén dong luc 6 con sé phat trién manh me, Trai tim con sé rong mé va nhting t6n thuong sé duoc’ chita lanh. ‘Tré nho von sé hau kha nang phat trién vo han. Néu anh sang tinh yeu ciia cha me c6 thé nudi duong kha nang nay thi dit mot dita tré co tam hén bj t6n thuong nghiém trong cing sé céi mé hon va dn vui ve tré lai. Nguoc lai, khi cha me tin rang con ho chang biét gi, khong thé lam duge bat ett viee gi, hoae 46% xi v6i con nhu difa tré kem coi thi nhting Joi le mang tinh ra lénb, tiéu cuc va cam oan sé khién tam hén con bi tén thuong. Khi bi bat phai hanh dong theo ménh lénh, con sé thuc hién mot cach mién cu6ng ué oai. Tham chi khi con c6 gang lam, con cing khong thé lam tét duge. Tu 46, con tré nén cham chap, khong tién bo. Va r6i cha me lai néi sian. Khi diéu nay xay ra, con sé cam thay: “Me chi toan ‘noi ning diéu gay kho chiu cho minh” va trai tim bat an cita con sé cam thay that vong v6 cing. Chong Tinh yeu thuong Ban biét day, tré con vén to mo va cé nhu céu hoc hot cao. Tuy nhién, néu con tré nen lanh dam, diéu gi sé xay ra kthi cha me c6 gang day d6 con? Moi tht sé t6t dep khi hanh dong cia cha me tuong ting voi sé thich va nhang gi con quan tam, nhung khi khong dugc nhu thé thi con sé Khong hop tac ntta. Day la déu hiéu cho thay tré da khong con thay hting thi voi viee ching dang lam. Néu cha me khong nhén ra diéu nay, khong thay 461 huéng nuoi day con, thi ho dang ép buéc con minh, va tré sé hoan toan mét hét dong luc. Trai lai, néu cha me céi mé tiép nhan nhing mong muén cia con, tré sé phat trién theo chiéu. hudng tich cuc. -35- Thu cia me Vide tutong tc v6i con trd nén tht vi Xin cém on su huéng dain cita ong. Gén day tot da bat déu cim thy thich tuong tac voi con, déng thot hoc duoc each nghi dén cém nhén ctia con minh. That ky la, khi tox lam vay, con toi bd du chi em ling nghe nhamg gi t6t not. Méi gén day thot, bat ludin con {61 lam gi tot cung thdy bue bot. Tot ludn lo lng ve luon thuic giuc con: “Nhanh lén, nhanh nita lén con”. Nhung gto 61 a hoc duoc cdch nhin nhan con minh diing vot ban chat ctia chu. Toi khong con néng voi, thiéu kién nhén ita. Khi t0ic6 thé binh tinh quan sat hoat déng ciia con, bé cang bat du tré nén nhanh nhen hon. ‘Thua Gidéo su Shichida, moi viée ding nhwe Ong nét: “Khi cha me thay d6i, con edi sé thay d6t theo”. Tot da ting nghi rdng minh phat day d6 con, cho nén that d6 ciia toi duémg nh lic néo cing gay gat. Gio toi da hoan toan thay déi cach suy nghi. Tot tue hui: “Gon gai t6i khong lam duoc mot viee ndo do? Day le chuyén hét suc bin thuéng”” Toi thong thd, khong la méng con va khen ngot con nhiéu hon. Céu “Nhank lén con!” da bin mét khdt von tie vung ctia to. ‘Vai tudn sau khi ti thay déi cach suy nghi ctia mink, con gat tot béo rang we bé muén tap dan vi cd, diéu ma bé chua timg lam trude day. Béng that || bécing te ge hom trong vgs Hoe. Beda | thay d6t theo cach ma toi khong thé ngo. ? TY, Thanh phé Yachiyo. huong )Tinh ye thuong Bu Bé yeu thuong con duing cach, chting ta can phai hiéu duge tam hén cia con. Viéc nay khong dé chut nao. Trd ngai lén inhat chinh la cha me luén cam théy minh co tréch nhiém phai day dé con. Tit lie con duge sinh ra, cha ‘me Iie nao cng nghi con minh chang biét gi va cén phai duge chi bao moi thi. Bay la géc r8 ctia moi sai lm. Khi xem vie day dé con la diéu c6t 16i trong qua trinh nudi day con thi nhiéu kha nang ban sé that bai. Vie nuoi day con phai dya trén tinh yéu thuong con. Ban cén phai hiéu ring tinh yeu thuong sé cham t6i tam hén va nuoi duong trai tim con. Néu ban lay viéc day dé con lam trong tam thi viée nudi day con sé tré nén hét siic kho khan. Khi tam hén con khong duge bao boc bang tinh yéu, con sé trd nén néi loan va hay khéc loc, Bé sé mat hét dong luc va r6i sé khong vang loi. Nén tang ca viée nuoi day con la gitip con phat trién tam hén. Vay, ching ta nén vun dap tam h6n con nhu thé nao? Dé lam duge viée nay, chiing ta cn phai hiéu tam hén con phat trién ra sao, Nhin vao hinh anh minh hoa bo nao nguéi, chting ta thay n6 duge chia thanh ba phan nhu sau: -37- {0 dis noang Yu una hen ogo Nina ‘Tren hinh ininh hoa, phén thép nhét cia bé nao 1a than nao ~ phén nao tam hén. Can phai hiéu ring: Bay méi la trung tam cia nao, chtt khong phai lép v6 nao méi ~ phan nao tri tué. Nhung hoat dong co ban nhat ctia con nguéi dién ra 6 than nao. Vi thé, 4é nuoi day con Khde manh ca vé thé chat lin tinh thén va nudi duéng déng luc cho con, ching ta cén chi trong phat trién bo phan nay. Dé lam duoc digu nay, chting ta cn hiéu duge chiie nang cua than nao, Chic nang cia than nao 1a cho ta cim gide than thude. Cam gide thn thude chiém vi tri uu tién, 1 nhu céu ban nang cia con ngudi. Néu nhu cau nay duge dap ting hgp ly thi con sé tré thanh mot nguoi day nhiét huyét. Vay lam thé nao dé dap ting nhu c4u 46? Cam gide than thudc bao gm nhu cdu duge cha me yéu thuong. ‘Tuy nhién, béi vi cha me khong biét céch thé hién tinh -38- ‘chuong 1Tinh yeu thuong thuong con sao cho hiéu qua nén nhiéu tré khong co cam gic than thude nay, Chinh cam giac than thudc sé gitip that chat méi lien he tinh cam gitia con va cha me. Bay chinh la nén tang tao ra dong luc cho con. Khi con cém nhan duoc diéu nay tir cha me, tré sé cim thay binh yen va tang cudng kha nang tuong giao, tiép xtic voi moi ngudi. Con sé cdm thay an toan va c6 nhu céu choi dua cing cae ban khac nhiéu hon. Ve ban chét, than nao va da c6 cing nguén géc té bao. Trong hic cae té bao cia thai nhi phan chia dé tao thanh bo nao thi mot phan ngoai bi tao thanh than nao, ‘mét phan khdc hinh thanh nén lép da bao boc ben ngoai co thé. Do do, viée tiép xtie qua da rat quan trong dé thoa man cm giac than thuéc va tang cudng hoat dong cho ving than nao. Noi cach khac, viée thuéng xuyén tiép xtic vat ly gitia con cai va cha me la diéu cén thiét. Ba s6 cac bac phu huynh déu cam thay ho da thuong con dii r6i, Tuy nhién, hau hét tré khong cam nhan duoc day di tinh cém d6. Chinh “hé ngan cach” nay da khién cho viée nudi day con tré nén kho khan, Vi vay hay nho lay hai phuong phap sau dé truyén tat tron ven tinh yéu thuong cia ban dén v6i con: a. Om 4p, hoac vust ve con b. Chu tam ling nghe nhuing gi con noi -39- Ef sos nono Yethng hen 998 Nina B rw ‘Than nao la trung tam cia bo nao ngudi, Than nao bao gém ca ving dudi di (diéu khién he than kinh thue vat) va tuyén yén (diéu khién viéc tiét noi tiét t6). Khi hai co quan nay hoat dong binh thuong, hau hét cad loai benh_ tat sé duoc chita tri bang kha nang tu chita lanh tuyét voi cla than nao. Tat ca cdc day than kinh cia nao déu tap hop 6 than nao. Day cing la ngon nguén diéu khién hoat dong cia tim, cing nhu “chi huy” tat cd cac hoat dong. cita co thé. Néu thong tin duge truyén dan dén day chinh xc thi tat ca cdc chtte nang ctia co thé sé duoc cai thién. ‘Mot trong nhiing phuong phap cé thé duoc sit dung dé truyén théng tin dén than nao la vu6t ve co thé khi not nhimng loi yeu thuong chan thanh. Cach lam nay c6 thé thay d6i bat cit dita tré nao, ngay ca nhiing tré ‘bj liét nado cing sé bat dau thay d6i. Sau day la bao cdo vé mot truéng hop nhu thé. | Sau mot thot gian lien tue tro chuyén, chuing toi da | ¢6 thé cam nhan duoc vé nhau. | Me cia bé E dua chau dén tham dy mot buéi hoc ciia | toi. E bi ligt nao. Bé E sp tron 4 tuéi, nhung co thé |) chéu hoan toan mém oat, doi mat chau 46 din va thiic ving than no chau khong hé c6 phan ting gi dap tra lai me. Ngay lap tite, toi bé chau trén tay va trong vong hon mot gio déng hd, t6i Khong nging mim cudi va noi chuyén vot chau, déng thoi nhe nhang vu6t ve chau, Toi tin rang 401 hoan toan ¢6 thé giao tiép véi E. Toi néi chuyén -40- Chuong ) Tinh yeu thuong voi chau bang su tan tam. Toi n6i rang chau duce yeu thuong nhiéu thé nao. Moi th déu duge quy vé mot méi la tinh yéu. Toi da danh thoi gian dé thuc hanh tat ca nhang gi minh biét. Trong khoanh khdc, toi cim nhan rét ro mot nguén sang vo tan dang vay quanh toi, tran ngap trén ngudi toi, xuyén qua long ban tay ti va truyén vao ngudi E. “Bac rdt yeu chau, E a. Bac rdt hank hic khi duoc gap chau. Gim om vi chdu da c6 mat trén oi. Cha me chdu rat hanh phic Khi cé chau.” ‘Toi ndm lay ban tay lanh ciia E va noi véi me chau: “E higu moi thit ma nguét lon suy nghi va noi ra. Chau biét ede cd mot viée dang xdy ra trén trai dat nay, nhang gi da xdy ra trong qué khut vec nhimg gi sé dén trong tuong lai. Nhung béi vi khong ai nhan ra, nén c6 bé khong thé sit dung khd nang nay. Hay tin rang E 6 thé cam nhén duoc moi thet xung quanh c6 bé. E cé nhing khd nang tuyét vot, chi la co bé chua sit dung chiing ngay bay gid ddy thot. Tét cd nhutng gi ban cén lam la mim cudi va ndi chuyén vot bé. Hay ludn mim cudt véi con minh. Nu cudi cd khd nang ky diéu gitip kich thich ndo phdt. Tat cd nhimg gi ban cén tam la mim cudi. Bat ludn xéy ra vige gi, hay ctt mim cudt. Khi ban mim cudt, nguén nang long tich cuc sé tiéu trit nhung diéu tie cue.” ‘Trong suét thei gian d6, ban tay E da ém len. Thi thoang, t6i tham chi con c6 thé giao tiép bang anh mat v6i chau. Sau khi chting t6i da trd chuyén véi nhau khé lau, t6i bat tay chau va noi loi tam biét. E c6 gang né nu cudi. -41- EE escss oon eno than en na nan ‘Truée gid, phan ting ciia E hoan toan vo cam. Bay la lan dau tién c6 bé mim cudi trong vong mét nam rudi qua. ‘Toi that su tin rang trai tim chiing ti co thé giao tiép duge voi nhau. = Co Sekiguchi! Michiko, truely, Odawara Khi tinh yeu duge truyén dén than nao theo cach nay, no c6 thé danh thiic mét trai tim da ngit quen. Nén tang dé vun dap tinh cdm 6 tré 1A céch truyén tai tinh yéu cia cha me. Tuy nhién, nhiéu phu huynh khong thiét lap nén tang quan trong nay. Nhiéu ngudi gap réc r6i trong viéc nudi day con nhung khong hé biét day chinh la nguén géc cua moi van dé. Hay thé hién tinh yéu thuong 46i véi con bang cach ‘om con that chat, vu6t ve con va néi v6i con nhting loi yeu thuong! Phuong phap 6m giup trai tim con réng m6, giip cha me va con cai xay dung méi quan hé tin tuéng lan nhau. Toi khuyén ning bac phy huynh dang gap kho Khan trong viée nudi day con cai hay 4p dung phuong phap nay, ké cd nhting phu huynh dang nuoi day con t6t cing khong nén bo qua. CChuong inh yeu thuong Bp tis tam tang nghe mang aida con n6i ‘Mot phuong phap khac gitp ban thé hién tinh yéu voi con do la chu tam lang nghe con. Khi cac bac phy huynh not chuyén véi con, nhiéu nguoi Khong chu y lang nghe nhiing gi con néi. Trong truéng hop cha me lién tuc gianh quyén néi, khong tao diéu kién cho tré noi, tré sé cam thay minh khong duge yéu thuong day dit. Nguc lai, khi ban quan tam lang nghe nhimg gi con ndi, ban co thé hiéu duge cam xtc cita con va con sé cam thay minh duce quan tam, duge nhin nhén va duoc yeu thuong. Mot s6 théng ké cho thay 70% nhiing gi céc ba me néi vOi con méi ngay 1a nhting lai la mang, 30% con lai la nhiing loi giao tiép thong thuong va nhiing loi khen nggi. ‘Trong 6 nay cing co nhiing ba me chang hé khen con lay mot loi. Néu mot dia tré duge nuoi day bang cach la mang, thi cha me sé khong co co hoi dé lang nghe va théu hiéu tam tu cia con minh. Khi bila mang, trdi tim con sé dong chat lai, Nguge lai, khi nguéi me thoi la mang, va bat du nhin nhan con, khen ngoi con, trai tim dita tré sé tré nén ong mé va chiu tro chuyén véi me. Vile d6, chuing ta cén phai hét sic quan tam ling nghe cém xc cita con minh. Cha me c6 thé van dung phuong phdp tiéng vong aé ndm bat suy ngh?'cia con. Thong thuong, cdc ba me hay not nhang cau nhu “Hay lam viée nay di”, thé la cude tro chuyén mang day tinh ménh lénh. Vay thi hay ngung ang nhing 16i Ié ra lénh va thit diing phuong phdp tiéng “43 = Eos counonvons Yeutuong en ng Nn han vong xem sao! Phuong phdp tiéng vong duoc mo ta nhu sau: Khi con noi diéu gi do voi ban, ban hay kiém ché ban than, hay dat minh vao vi tri clia con va c6 Sang hiéu cam xuie cia con. Sau day la mot vi du vé cach ma ban co thé tro chuyén voi con: = Me ot, anh hat xd tinh lém. That sao? Anh xdu tink voi con a? Anh da lam gi vey? - Anh dy danh con. = O khong, anh dénh con a? Tai sao anh danh con? nhiing diéu con n6i va dat them nhing cau héi goi mé. Day la phuong phap dac biet hiéu qua gitip b6 me c6 thé giao tiép va hiéu duge con minh. Khi dap lai lt con theo cach nay, ban cé thé tro chuyen than mat voi con. Khi ban nhin nhan cam xiie cua con, trai tim con sé rong mé va con sé giai bay voi ban thém nhiéu diéu Khae ntia, Cach tro chuyén nay con giup con hinh thanh théi quen sap xép suy nghi va dién dat | Bang cach nay, ban sé tra 1éi con bang cach lap lai | mot céch ro rang. Thu cha me Phuong phép tigng vong dip thét ch&t méi quan hé dita hai me con 61 Tet hét suc dn tuong khi nghe Ong dé cap dén tam quan trong ciia vige ép dung phuong phap tiéng vong dé ldng nghe nhiing gi con tré mudn thé 1p trong bai phat biéu ctia mink. Gén day tot rét lo ling, khong biét phat lam thé ndo véi dia con gai ldm li, cham chap va it néi ctia t6i. Tot muén biét 6 trudng con hoc hanh ra sao, nhung con bé chéing bao gio chiu not ro rang. Méi khi toi la mang no, di chi mot chuit thoi, la con bé chéng thém ndi nang gi nita. Tot cam thdy lo, khong biét phat lam gi voi bé nua. Ngay hi vé nha, t6i da thit dp dung phuong phap tiéng vong. Ong biét digu gi xiy ra khong? Trai tim toi rong mé va 101 da 6 thé tiép nhan tét cat moi diéu ma con gai tot chia sé. Toi da het suic kinh ngac. Tot da nghi con bé chéing muén 1n6i gi voi toi, nhumg thuc té khong phdi vay. Toi nhén ra tot cin kién nhén ldng nghe nhimg loi con noi. Toi hiéu ra rang rude day t6i da khong dii kién nhdn dé don nhan nhimg loi md con 06 géng noi. Trong thai gian tot lap lai nhung gi con Ot, con sé c6 thot gian dé ndt cau tigp theo. Nh vay, toi cd thé lng nghe con ma khong cm thay bue mink. Phuong phap tiéng vong la phuwong phap gitip cha me va con cdi hoa hop vot nhau. No da guip 101 thét chat them moi quan he gitia toi va con gai. Xin cam on 6ng rét nhiéu. KK, Thanh phé Obama sc cs no Ye thn hen go in hn Khi cae bac cha me thay d6i cach nhin vé con va hoe cach lang nghe tam tu tinh cém cia con (thay vi chi don thudn nhin vao nhting gi con co thé hoac khong thé lam) thi génh nang trén vai ho s€ duge cdi bé va ho cam thay nhe nhom hon. Tit d6, nu cudi sé lai né trén méi. Ho 6 thé nhan thay con ho khong hé thua kém ban be va tinh yéu danh cho con sé cang dugc b6i dap. Ben canh d6, néu cha me thuong xuyén vu6t ve con minh dé thé hign tinh cdm thi con ho sé ¢6 thé tré thank, nhting dita tré phi thuong. Nhing gi ma ho tin rang con ho khong thé lam duge bong tré nén kha thi, Ho sé nhan ra rang chinh ho @a khién con minh khép chat tréi tim nhu thé nao. Néu ban cing nhan thay viée nuoi day con that khé khan, hoac ban dang thét bai trong né lye nuoi day con thi hay thay d61 quan diém cia minh, Khi chiing ta thay di cach nhin nhan vé con, 6m con va n6i véi con: “Cha/me that hanh phtic khi 6 con bén canh. Bat ké con lam viéc gi, thém chi du con cé pham 16i lam, cha me sé ludn ben con, ting h6 con. Cha me yéu thuong con tic tan day long.” va thi tham ben tai con nhiing Joi le thé hién sit nhin nhan tuyét d6i thi dita con sé thay 46; hoan toan. -46- Chuong 2 SU NGHIEM KHAC Nghiém khde diing cach sé gitip vun dp tam hén con tré @ Nén tang ola ky Iuat la gisip con tré thanh ngudi co chi manh mé ‘Trude Kkhi can nhée vé viée nén rén luyén tinh ky luat cho con nhu thé nao, dau tién ban cén phai hiéu rang, muc dich that su ciia viéc ap dung kj luat trong qué trinh nudi day tré chinh la nudi day con tré thanh ngudi c6y chi manh mé. Co ¥ chi manh me khong c6 nghia la ich ky va trman, Nguoc lai, mot dita tré co y chi manh me sé cé thé vuot qua nhing ham musn, doi héi va cam xtc cé nhan, é phat trién nhan céch va nuoi day con tré thank mot ngudi cd kha nang sang tao d6i dao, phu huynh cén phai nghi dén viee day dé sao cho con cé kha nang chiu dung gian khé va vuot qua khé khan, Nhung dia tré khong co y chi manh mé khong thé phat trign ca tinh ciia riéng minh, -47- Le histo vin: Yeutwong en og Mn be Xhi tré len ba, tré sé bat dau hinh thanh kha nang chiu dung va stic manh y chi. Néu cha me doi dén giai doan sau ba tuéi, nghia la Khi con da co kha nang nhan biét moi viée, mai rén luyén tinh ky luat cho con thi moi nd Iue cua ban déu da muon réi, Bén hic dé, cé tinh cua con ban da hinh thanh, rét kh6 thay 6i, Thé nén, trong ba nam dau tien 4y, phu huynh cén phai thiét lap céc nguyen tae va gi6i han cho tré, vé nhting gia tri ma tré khong duoc phép pha vo. Mot trong nhang nguyén nhan khién tré pham toi Khi lon Jen la do thiéu kha nang chiu dung. Nhung tré nay khong co co hoi dé phat trién y chi, khong biét cach kiém ché cam xtie trong suét qué trinh truéng thanh. Do vay, ching Khong c6 kha nang kiém soat ban than, dé roi vao con dudng pham t6i. Khuynh huéng pham toi bat du khi dita ‘ré bi lam hu tit nh. Nhiéu ngudi phuong Tay dén Nhat, thay céich moi nguoi 461 xtt voi tré em tai Nhat, ho thuong bao: “G Nhat, tré em va ngudt gia la hai doi twong duse phép ‘ch ky va trdo nhdt. Nat Ban thu su la thién dudng ctia tré em”, Nguoi phuong Tay thuong nudi day con rat nghiém Khdc nén ho lay lam la khi thy cc ba me Nhat Ban nuong chiéu con minh, Trong quyén sich “The Chrysanthemum and the Sword” (tam dich “Hoa ctic va Thanh guom”), tac gid Ruth Benedict da trinh bay dung biéu dign so san tinh nghiém khac cia ba me Nhat va ba me My. Duong biéu dign nay cho thay hai xu hudng hoan toan trai nguoe. -48- Chuone 2 Suinghiem kh 100% ‘Mite dO nghiom kde & 2 © Nhat, tré duge phep séng ich ky va rat duoc nuong chiéu. Khi l6n lén, tré dan dan duoc nudi day nghiém khdc hon, Trong khi dé 6 My, cha me rat nghiém khac voi con. Cé diéu, su nghiém khéc nay sé giam dan theo thdi gian. 6 My, dudng cong biéu dién su nghiém khéc dat dinh cao nhat hic 0 tuéi, r6i gidm dan 6 tuéi len 3, gidm hon nia 6 tudi lén 6 va tiép tue giam 6 tudi lén 9. Sau do ‘tu6i nay, cha me va con cai se bat dau ng6i lai véi nhaw va thao luan vé phuong phap gido due phi hop. © Nhat, khi mot dita tré khéc, nguéi me di dang lam gi cng sé ngimg lai va nhanh chéng bé con len. Th6i quen nay khién tré bé 16 bai hoc quan trong nhat: kiém sodt bn than. Trong thuc té, nhiéu ngu6i tin rang vie tré con khéc rat c6 loi cho he hé hap. Do vay, thay vi voi chay -49- 2c theo vo: Yeu tang Khe ng hin nhan dén ben con, hay cit dé be khoe mot luc 16i hang cho con thay mat ban. Ding voi bé con len. Thay vao do, hay ké sdt mat ben con va hoi: “Sao vay con? Con doi réi a? Hay ta uot lam con kh6 chiu?”. Chi bé con len sau khi con da thot Khée se tap cho con ban c6 dude thot quep t6t. Con sé biét cho doi va co thoi quen tu kiém ché ban than ngay tur khi con con nho, Mdi khi khéc, bé sé nghe thay tiéng chan binh tinh ciia me, canh cita mo ra va bé sé nhin thay Khuon mat me mim cudi voi minh, Rét me nin bé, diu dang noi chuyén v6i bé. Dén khi bé nging khéc, me sé ‘6m lay bé. Dan dan, tré sé ghi nh quy trinh nay. Nhd do, su kho chiu d6i v6i viée ché doi sé gidm dan. Céc bac phu huynh nén ap dung phuong phép nay ngay tit khi con con ho a6 gitip con hoc cach che doi. Khi con yéu cau ban mua mot thi gi, néu dé la thitma an khong muén mua thi ban cén dist khost noi “Khong!”. Hay nghiém khde va kién dinh, cho dit con ban c6 la het va gao khéc bao nhieu lan. Ngay tir nhé, tré phai hoc cach cho doi va phat trién thoi quen kiém soat ban than. Nho 6, céc thoi quen x4u mdi khong cé co hoi phat trién. Néu ban ctf chiéu theo moi yéu cu cia con thi ban sé khong thé nuoi day con thanh mot dita tré ty chi, ban chi tao nén mot dita tré ich ky. Su tite gian cia tré khong xudt phat tir viée ren luyén kha nang tu kiém ché, ma xudt phat tit viée tré khong duge day cach kiém ché ban than. Ban cén hiéu ring con -50- huong 2 Surighlem Khe cam thay tie gian Khong phai vi bi cha me tir chéi khong cho mot thtt gi d6, ma la do cha me da cho con qua nhiéu. © Phap, hau hét ti pham vi thanh nién khong xuat than tir nhung gia dinh trung Iuu. Boi vi tré em thude nhang gia dinh nay duoc nuoi day nghiém khac tit nhé, chung biét cach tu kiém ché nhing nhu cdu cla minh va khong bi chi phéi bai su tuc gian. & én luyén kha nding tu kiém ché Cha me cn tap cho tré so sinh kha nang cho di va tu kiém soat ban than. Ban c6 thé bat dau qua trinh “hudn luyén” nay khi cho con bi. Hay dé con khéc trong mot Khoang thoi gian nhat dinh va cho cho dén khi con ngimg khoc réi mdi cho con bu. Day la bude khéi dau cla qua trinh rén luyén, gitip con biét cdch ché doi va kiém soat ban than. ‘Mot trong nhding bai tap thé chat quan trong khi nudi day tré so sinh la cho con khéc het stic binh sinh. Margaret, ‘A. Ribble, mot bac si nghién citu vé cdc vin dé ho hap 6 tré em, da khang dinh rang khi khéc, tré sé hoc duge cdch hit thé sau. Binh thuong, tré thé rét nong. Nhung khi tre khée dat d6i, phan co hoanh cita tré duoc tap luyen; déng thoi, phuc mac, bao tit, rudt va cac cd quan ndi tang khac cing duge tac dong tuong ting. Ngudi ta cho rang viée khoc l6n gitip tré hit thé sau va cai thién su phat trién cua nhiéu co quan noi tang khac nhau, -51- €£ v2 cho thoo ving Yeu thu. hen 994 Nin hin ‘Néu ban cho bu ngay khi con kh6c, con sé khong thé Tam quen voi viee cho doi va khong thé dat duoc kha nang tu kiém soat ban than, Do vay, con ban sé mat di co hoi duoc ren luyen dau doi. Tap cho con ban biét tu kiém ché la budé giéo duc quan trong, giup hinh thanh tinh ky luat cho tré. Nhu da 1n6i 6 trén, nén ting cita su gido duc la day con biét séng co mue dich, Biéu 46 nghia la cha me cén gitip tré hinh thanh ¥ chi manh me va kha nang kiém soat cém xtic cang nhut cdc nhu cdu cia ban than chit khong phai la cho phép tré lam moi diéu chting mudn mot cdch ich kj. Tuy mhien, qué trinh nay thudng-bi hiéu sai. Khi hiéu sai van dé, cha me thuéng ndi nhing cau nhu: “Toi tén trong mong muén cia con, vi vay t6t dé con minh duoc lam nhiing gi nd mudn”. ach nghi nay cho phép tré tit choi lam nhimg diéu ma ching khong mun, Su dung tung nay 1a mot sai lam. Khi lam mot viéc tré khong muén, tré sé hoc dugc cach chién thang su ich ky cia ban than, Dé méi chinh la su tu do thyc su. BOI vi nén tang cita su ty do la kha nang tuan thit nguyén téc va luat lé mot cach triet dé. Hay suy nghi mot chit vé chu dé y chi. Biém khéc biet gitta con ngudi va loai vat la gi? Chung ta va dong vat ging nhau 6 ché ca hai déu c6 phan xa tiép nhan va phan hoi cdc yéu t6 kich thich dén ti mot trudng ben ngoai. Theo quan diém cia tam ly hoc, cach con nguéi phan ting véi mot yéu t6 kich thich nao 46 tao nen hanh vi. Cung mot qua trinh nhung cach phan ting ctia con ngudt -52- [Chuone 2 Su nghlem kh va dong vat khac nhau, Dong vat tiép nhan yéu t6 kich thich ti moi truéng, sau do chting hanh dong theo phan xa tu nhién nhu: bé chay, tan cong, suc sao kiém an... Con khi con ngudi tiép nhan yéu t6 kich thich tu moi truong ben ngoai, cdm xtic sé xudt hign trudc, sau dé ham muén sé néi day. Cho téi hic nay, con ngudi va dong vat vé ban chat la ging nhau. Tuy nhién, con ngudi sé can nhdc chuyén hanh vi nay ding hay sai, xem xét hau qua, lam vay loi hay hai. Viée dua ra quyét dinh sau khi suy xét, can nhac ky cang chinh 1a diéu khién cho con ngudi khac véi dong vat. Y chi luon song hanh voi luong tam. ¥ chi can nhac ca hai mat ciia van dé va sau 46, luong tam sé thue hien vai tro dinh huéng va quyét dinh hanh vi cia con ngudi. ‘Vi du, néu do la diéu xdu thi toi sé khong lam, hay cai do thude vé ngudi khac nén toi sé Khong léy.... Tuy nhién Ie nay, cam xtc va ban nang cua con ngudi cing déng thoi trOt day, Bo 1a ly do khi dimg truée nhimg van dé mau thuan, chiing ta thuong Iuong lu, bi ging xé va Khong biét phai lam sao. Luc nay, con nguéi cn toi su ding cm 6 c6 thé hanh dong theo luong tam va y chi. Tu do vé y chi c6 nghia la mét ngudi te chiu tréch nhi¢m véi ban than. Day chinh la su khéc biet gitta su tu do va su tu nuong chiéu (ich kj). Nhting ngudi nuéng chiéu ban than khong quan tam dén nhaing rc r6i ma ho gay ra cho ngudi khac va cang khong c6 tréch nhiém voi ban than minh. -53- fos hiothoo van: Yeutuon then ng Nin hin Trong tam cua su giéo duc nghiém khdc la nham phat trign ba diéu: kha nang suy xét, lvong tam va stic manh ¥ chi, Néu con ban cé6 kha nang suy xét ding dan, su hung dan r0 rang ciia Iuong tam va y chi manh me dé diéu khién cam xite va mong muén cia ban than thé sit ménh nudi day con cia ban coi nhu da hoan thanh my man. Vige phat trién stic manh y chi bang cach kién tri vugt qua kkho khan sé dua con ngudi dén voi thanh cong. Tinh ich ky va thiéu kha nang kiém soat ban than sé dan con nguéi di theo huéng nguge lai. & se xné kre ger re Nuoi day con nghiém khdc tir nhé 1a buée quan trong. ‘Tuy nhién, cha me cn luu y rang su khat khe léch lac se can tré su phat trién ciia con. Nhiéu bac phu huynh rét d& nham lin hai khai nigm nay, dac bigt 1a nhang nguoi mudn day d6 va uén néni con hung 4én nhing muc tigu ma ho mong mu6n. Vi qué dat nang viée day dé con, cae phu huynh nay thudng lam dung su nghiém khac dé ép con dat duge nhiing nguyen vong cia cha me. Toi mong ban hiéu rng 4p dung kiéu gido duc khat kkhe nhu vay 1a mot sai lm. Khi cha me lam vay c6 nghta la ho dang 6 gang uén nén con minh theo hinh tuong ma ho thich. Va khi tré con khong thuc hién duoc y dinh ciia nguét Jon thi chting bi cam Goan, bi Khién tréch va bi phat. ‘Mue dich nudi day con ma ban muén huéng dén la gi? C6 le ban hy vong nudi day nén mot dita tré 6 y chi -54- Chuong 2 Sunghvem ks manh mé, c6 kha nang tu duy doc lap, cb kha nang nr quyét va biét lam viée cham chi dé dat duoc muc tiéu? Bé 6 thé nudi day mot dita con nhu thé, ban phai hiéu ro su khac biét gitta viée day con bang cach la mAng va day con bing su nghiém khdc. Trén hét, ban cén phai xe dinh muc dich ro rang dé nuoi day con tré thanh mot nguéi hau ich. Lam sao dé nudi day tré tré thanh nguéi co ich trong thoi dai nay? Theo cic bac phu huynh, tré ngoan 1a tré biét vang loi cha me, thay co va dé day bao. Tuy nhien, nhiing dita tré nhu thé lai c6 van dé can phai dac biét chit y. Mac dit ching dug day d6 cén than, biét ving lot va khong gay rac r6i, nhung chung lai khong co kha nang khang dinh ban than va co nguy co khong thé céng hién duge gi cho xr hoi. Co mot s6 trudng hop, khi nhing dita tré “biét vang loi” nay vao trung hoc, chung bat dau trd nén bao luc dé thé hign su chdng d6i véi cha me. Day déu la nhung dita tré t6t, nhiing difa tré lun lang nghe va vang loi cha me hi con nh6. Ngudi ta cho ring khi ning dita tré nay con ho va con yéu ot, chiing khéng cé nhiéu co hoi dé khang dinh ban than. Dén Khi tré 16n én, chting manh dan vé thé chat trong khi anh hung ciia cha me yéu dan. Thé la 1tré bat dau khang dinh ban than bang cach str dung bao luc chéng lai cée than vien trong gia dinh. Vi vay, ban nén thay vui truéc su phan khang ciia con khi con con nh. Qua trinh phan khang nay ham chtia mot ¥ nghia to lon va tich cuc 46i v6i su phat trién cua con, cu thé la: -55- £20 nos vng: Ya thong Kren ng Nin nbn 1. Con da dti truéng thanh dé cé cach suy nghi rieng, hdc vot cach nght ctia cha me. Con da hoc duoc cdch thé hign y nght ctia minh thong qua hanh vi va loi néi. 5. Con da cé dti can dam dé ndi lén nhtng diéu ma con Khong dong y va nhimg diéu ma con cho la khong ding, dit c6 bi la mang. Vige c6 thé khang dinh quan diém cia ban than mang én cho con ban ca hoi duong dau v6i cudc sng ma khong tich tra nhing khé chiu hoac Am ic trong long. Khi tré nghi ngé nhang gi nguoi 1én nghi, viée béc bach ¥ nghi ca nhan mét cach chan thanh sé giuip tré thiic day qué trinh phat trién nhan cach. Trong truéng hgp tré khong phan hét hoac khong thé hién bat cit su phan khang nao, cha me cén nhé day la biéw hién khong hop ly. Néu cha me cif lien tuc khéng ché tré theo chiéu huéng nay thi qua trinh phét trién cua tré sé bi ngung tré. BO la ly do tai sao chung ta khong nén danh dén hoac la mang con mot cach v6 toi va mét khi con cai lai hay t6 ra chéng d6i., Diéu cha me cén lam la that tam lang nghe nhting gi con néi. Thong qua d6, ban sé gidp con phat trién kha nang thé hién ban than, déng thoi cng gitip ban than ban hanh xit khon ngoan hon. Tat nhién cha me cén nghiém khae dé gitip con tu chit hon khi trudng thanh, Toi dé nghi cac bac phu huynh nén nghiém khéc véi con theo nhiing cach sau: -56- Chuong 2 Sunghiem Kige & Gitip con hoc cach tu kiém sodt ban than. Thay vi dé con bi chi phét bai cam xtic, hay gitip con hoc edch kiém ché ban than. b. Gtip con hoc hét ede quy tde xa hot. Day cho con biét ring vigc lam tén thuong va gay rac r6i cho ngudi khac [a sai trai, © Day con biét chiu trdch nhigm cho hanh déng cita minh. Day con biét kién tri theo dudi muc tiéu. @B 06-b4c phy naynh nén nghiém khde voi chinh minh Ba nguyén tc vang trong viee nuoi day con ~ yéu thuong, nghiém Khéc va tin tuéng - thuc ra khong phai la thir thach 46i véi tré ma chinh la thit thach 46i véi cae bac cha me. Su nghiém khdc toi dang dé cap dén la su nghiém Khde ma céc bac cha me nén danh cho chinh minh. Ban cén phai kien nhdn noi “Khong” ~ Khong la khoi kkhi con ban nhong nhéo hay véi vinh. Ban can hiéu due rang do la sit nghiém khdc v6i chinh ban than minh chit Khong chi la nghiém khde véi con. Thuong thi cit hé con Khoc la cha me gan nhu bé cuéc. Nhu vay cé nghla la ban chua di nghiém khdc voi chinh minh, Mot truong hop khdc: ngay ca khi phu huynh biét rang ho khong nén la méng con trong trang thai xtc dong, ho van sé lam nhu ‘vay méi khi khong kiém soat duoc minh. Day la mot vi du khac chiing t6 cha me chua that su nghiem khdc v6i ban than. Do d6, cha me cén phai hiéu diing y nghta cua tit “nghiém khac” ma toi dang néi t6i, méi -57- Los cro van. Yeu thang hen gg Mn aon Day con bang cach thudng xuyén la mang va lun luon cm cén khong phai la céch nudi day con nghiém Khdc thuc sit. Do chang qua chi la mot hinh thtic bao boc ‘con qua miic bang 101 noi, Néu cha me lién tue xét nét con thai qua thi ho sé khién con cai mét di cm gide doc lap. Nghe loi cha me la viée qua dé dang. Co diéu, néu tinh trang nay kéo dai thi tré sé khong con kha nang tu duy va tu minh suy nghi nda. Phuong phap nay bao gom cée ménh Ienh va nhding 161 1é mang tinh cém doan, tiéu cuc, Toi khuyén ban nén tu danh gid lai, xem ban than co dang vo tinh ap dung phuong phap nay trong viec day con khong. Vi néu ban cit dung nhing 161 le mang tinh bao boc qué miic dé can tr con thi su to mo va nhay bén cua con sé dan bi thui chot. Con sé mat di 6e phiéu hu mao hiém va tré nén lé thude thai qua, va r6i con ban sé tr6 thanh mot ngudi thiéu dong luc va khong quyét doan. ‘That long ma noi, nhéing ba me c6 thoi quen-cdn nhin, nudi day con bang céch thuéng xuyén la mang la méi nguy hiém lén nhat 46i véi qué trinh nudi day con tré. Nhting bac cha me kho tinh, nhuing ngudi hay chi trich va la mang, sé khién tré dé néi gian, nong tinh va hay to tiéng. Khi tré lon dan len, con gidn cif tich tu dan, Khi ra khoi nha, tré sé dé gay su vol nhung dita tré hac. Cac bac phu huynh c6 thoi quen nay thudng la nhing ngudi co Khuynh hung kim ham con cai trong nhiéu nguyen tc cting nhac. Vi vay, con ho khong thé phat trién nhanh va ding huéng. Néu tinh trang nay kéo dai, su bat man ciia tré sé bj dén nén lal. Chung dam ra chéng d6i -58- Chuong 2 Su nghiem kha cha me va dan tré nén buéng binh. Tham chi khi cha me 6 gang day bao con mot cach nhe nhang, con cing sé c6 tinh lam trai y cha me. Musi thang tuéi sau sinh chinh la khoang thoi gian con kham pha céc vat dung xung quanh. Trong khoang thoi gian nay, con ca ban sé lién tuc trai nghiém va hoc hoi. Néu ban khat khe ngan cm con khong duoc lam viee nay viéc kia thi ban sé tao ra mot dita tré hay chéng déi. Hau hét nhing dita tré hay gian dit va hay ch6ng 46i déu 6 khoi dau nhu thé. Khi len hai, con ban bt dau hinh thanh tinh doc lap. Nhiing dia tré v6n luon biét nghe lai bat dau tu khdng dinh ban than va n6i “Khong” v6i tat ca nhaing gi cha me bao. Diéu nay cho thay con da bude sang mot giai doan phat trign khdc. Trong giai doan nay, cha me cin gitip con hiéu nhuing viée con khong nén lam. Tuy vay, dimg nén cin nhan con mot cach vé ly hoac la mang qua dit doi. Néu cha me lam vay thi con sé tré nén chéng d6i va cing dau, Tré co nhing thay 46i khée nhau qua ting thai ky. Néu cha me hiéu duge rang méi giai doan phat trién chi don thuan la mot giai doan phat trién thi ho c6 thé nudi day con dé dang hon, quan sat va nhin nhan nhang viée con lam mot cach bao dung, déng thoi sé khong pham phai bat cut sai lam nghiém trong nao. Ngudc lai, néu cha me to ra nOng nay thi ho chi khién con ho t6n thuong. -59- cla me Khi t6i ngiing ra lénb, su chong 461 gdm dén ‘Thang trudc, toi da phai cdu ciiu dng vi tdi qud béi réi, khong biét phat lam gi vot dita con hay chéng di ctia minh. Ong da got y cho toi rding:“Chi 06 dang n6i voi éhau nhiing lot lé mang tinh ra lénh, tiéu cuc hay cdi dodin khong? Néu 06 thi hay nging lai va nhin nhdn con minh ding voi nhung ‘gi chau c6. Tét hon la chi nén lich su yéu cau, chit khong nen ra lénh cho chau”. Ké tit hom do, t6i da 6 géng lam theo lot ong. Sau mot tudn, su chéng déi ciia con t6i giém dén. Sau mot tudn nia, con toi bét ddu cicit dé chiu hon. Thi thodng, bé van cai loi ‘va choc gheo em trai. Co diéu, khéc vot trude day, gio toi da 6 thé quan sat con mot cach binh tinh. Nhé Ong ma toi da 6 thé tao dung méi quan hé tot hon véi con. Toi muén tiép tue 66 gang gitip con toi mé réng long minh. Xin cm on ong rat nhiéu. Y.G., Thanh phé Konan puong 2 Sunghiém kde ‘That kho dé thay d6i cach tuong téc véi con. Co diéu, hay nghiém tuc thay d6i ban than vi néu ban thay 46i, con ban cing sé thay déi theo. S Tré cén gi dé c6 thé t6n tai Khi truéng thanh? Khong phai la kién thie, ma la tinh céch manh mé dé khong bao gid nhut chi khi duong dau véi tré ngai. Khong cé tinh cach manh mé, tré cé thé that bai khi duong dau vei tinh hhu6ng kho khan. Trong mot s6 trudng hop, tré c6 thé déu hang that bai, khong thé ding day hay tham chi la nght dén vie tu van. Thay vi duong dau va vuot qua thir thach, tré thuong chon con duéng dé dang dé tranh nhiing tinh hhu6ng kh khan. Trong trudng hop nay, tré sé khong dat duge thanh tuu dang ké nao. Do vay, ngay Khi con ban con nhé, ban cén rén cho con long can dam aé a6i mat ‘v6i moi tré ngai. ‘Cac quy téc Anh day con ho hai diéu quan trong: thtt nhat la lac quan, thi hai la can déim. Day la hai phém chat quan trong ma gidi quy toc Anh cn phai co va la nhiing bai hoe quan trong danh cho con tré. Ho cho rang hai phém chat nay c6 thé gidp tré vuot qua trd ngai. Vay, phat lam thé nao dé giuip con thém nhuén hai phém chét nay? Bé c6 duioe nhiing tinh céch nay, diéu quan trong la tré phai xem trong chinh minh va xay dung duoc hinh anh tich cue vé ban than, Day chinh a ly do ban khong thé nuoi day con bang cdch la mang con v6 I6i va ndi con -61- € bis koa Vang’ Yeu thuong, Khen ngs, Nhin nhan Ja dua xu tinh hay con la dita chuyén gay réc r6i, Trude ‘mat con, diing than van voi ngudi Khac nhimg diéu nhu: “Con toi la dita chuyén gay chuyén, No chang bao gid nghe 1oi toi va ludn khién toi lo lang”. Vi khi nghe ban noi thé, con sé nghi con la ngudi nhu vay. Trénhd c6 xu hung tao dung hinh anh vé ban than dua trén nhng gi ma cha me néi vé chung. Co b6n yéu t6 quan trong giup con ban xay dung hinh anh tich cue vé ban than. Thi nhét, cha me yeu thuong con va con cam nhan duge tinh yeu 46 mot cach tron ven. Néu dita tré Ie nao cang bi é mang va bi dong khung trong nhig loi Je tieu cuc tir cha me thi tré sé cém thay minh khong xing dang voi ky vong cia cha me. Thit hai, hay tin rang con ciia ban cé nhiing kha nang tuyeét voi. Tré sé danh gia ban than dua trén nhiing gi chiing c6 thé lam dugc. Vi vay, ban phai gitip con nang cao kha nang cia minh trong nhiéu linh vuc khée nhau, Néu ban danh gia con bing ning tiéu chudn qué khét khe, con sé dé nhut chi. Tréi lai, néu ban cho rang “Con khong lam duoc mot vai thi 1a chuyén binh thuéng” thi Khi con dat duge diéu d6, con sé cam thay rat tuyét voi. Dan dan, cang ngay con sé cang lam t6thon nia. Néu ban luén danh gid con minh mot cach tich cuc thi nang luc ciia con ban sé duige cai thign. ‘Thit ba, cha me can giup con thm nhuan nhang chudn muc dao dite. Ching ta nén cé gang gido duc con -62- Chuong 2 Surighiem Khe theo chiéu huéng giup con nhan thiic duoc tréch nhiém xa hot ciia ban than. Con cén c6 nhan thiic ro rang vé dao die va tinh than trach nhiem. ‘Thu tu, cha me nén nuoi day con tré thanh ngudi 6 site anh huéng. Hay nuoi day va gitip con cam nhan duge rang sy tén tai ciia con co anh hudng tich cue lén nhting nguoi xung quanh con, Vi néu tré cém thay ching chang c6 kha nang anh hudng gi dén cudc s6ng cita ngudi khac hoae nhan thay ban than Ia mot nguéi té nhat thi Jon len chung sé tr thanh mot ngudi thu dong va thé 0. Dé nudi day duce mot dita tré tu tin, cha me cén thé hién tinh yéu thuong danh cho con mot cach ro rang. Néw ban muén con minh nhin nhan mot cach tich cue vé bin than thi qua trinh nuoi day con phai dap ting duoc bon yéu t6 tren. ~ Dé dat duoc diéu nay, ca cha lan me cén phai kien tri nudi day con bang céch nghiém khdc thuc thi nhing ky Juat cén thiét. Ho phai gitip con song c6 ¥ chi va can dam phan dau nham dat duoc nhang mue dich cao xa nhung kha thi, Néu cha me edu toan, doi héi su hoan hao va hay trach mang tig 16i nhé ciia con thi cha me chi c6 thé tao nén nhimg dita tré nong nay va cam ghét ban than minh. Nguge lai, néu cha me gitip con séng v6 tu, cho con co hoi trai nghiém phong phi va chi tam phat trién nang lye cita con thi cha me sé tao nén nhting difa tré manh mé va tutin vao chinh ban than minh. -63- £0 chiothovan Yeutuon. then ng han Nhiing dia tré nhin nhan tich cuc vé ban than thuéng quen v6i cam gide: “Toi khong bao gid bi danh bai! Toi nat dinh sé thanh cong!”. Noi cach khac, nhing dita wre nay rt e6 nghi luc. Cha me nén hop tac dé gitip con trau déifky nang xay dung cac méi quan he. Bé lam duge diéu nay, cha me phai day con biét sng ngan nép, tich lay kinh nghiém ngoai x4 hoi, an cén, chu dao, cé phong thai dinh dac, co nang luc, co ky nang ngon ngit tét va co nhiéu ban bé. Ngay cd khi con gap vin dé, cha me van cn phai kién nhdn hé tro con dé gitip con c6 duge nghi luc, stic manb tinh than va xay dung dugc-hinh anh ving chéc vé ban than. Chuong 2 Suinghiem kh thé day dé con mot khong can la mng ch nghiém tic ma Khi chting ta tiép tuc xem xét van dé nay, cd lé ban bat dau cam thay ky luat nghiém khéc khong cé nghia la phai la mang. Soi moi va la mang mot cach tan nhan khong phai la ban chat ciia ky Iuat nghiém khac. Chung ta biét rang ky luat quan trong trong viée phat ‘trién sic manh y chi cing nhu kha nang kiém sodt ban than va long can dam, nhung hoan toan khong cén dén sur soi méi. Soi méi chi lam tré nhut chi va mat di dong luc. Ban nang tu nhién cia tré la thich kham pha nhang diéu moi la va hoc hoi vé thé gidi xung quan. Néu duge dinh +hudng diing thi con ban sé tran day niém khat khao hoc hoi va viee nuoi day con sé rat dé dang. Khi con lam duoc ‘mot vie nao dé.va cha me v6 tay tan thudng thi con sé rét hanh phuc vi con cam nhan duge niém vui va stt hai Jong cita b6 me. Thong qua nhiing trai nghiém nay, tré sé co duge cam gidc an toan va long can dam. Tit dé con sé co them dong luc dé hoc h6i nhing diéu moi ma, én giai doan hoc bd, con sé di chuyén kh4p nha dé lay bat cut thet gi ma minh c6 thé cham tay dén, va r6i dot nhién nguéi me trong 06 ve tie gidn va bat dau ding nhaing 101 le mang tinh cm doan nhu: “Khong!”, “Ding lam thé”... Diu nay sé khién con cam thay rét lo lang, hoang mang, déng thoi dap tat mat niém khao khat hoc hoi 6 tré. Su la réy cia me da lay mét cam gidc an toan ca con. Néu diéu nay tiép dién trong thoi gian dai, con -65- Los iothon ans Yeutuon. then ng. hin hin sé tré thanh dita tré kém tap trung va kha nang hoc tap sé bj anh huéng. Tré thuc su tin rang nhtng 161 b6 me néi vé ching va hinh anh cia ching trong mét bé me chinh la hinh anh thyc su ca tré, cut nhu thé tré bat dau hinh thanh nén nét cd tinh riéng, Vay la tré da kham pha ban than thong qua loi noi cia cha me. Méi mot vige ma con lam déu la dé hoc hoi. Chinh bé me sé la nguéi @anh gid diing sai va c6 vi tinh than cho con. Nhting 16i ma cha me thudng ndi hang ngay véi con sé anh huéng dén kha nang thich ung v6i moi trudng xa hoi Néu mot ngudi me nudi day con bang cach lien tue noi nhing cau nhu “Khong dugc” hay “Con khong thé”... thi me chi dang han ché hanh vi cia con, chit khong phai dang giao due con. Nhiing cau néi nay lam tré mat di ham muén hoc héi va c6 gang, din dan sé dan dén hanh vi not Joan. Tré con cing nhu nhiing mam non méi nhui cén anh nang mat tréi 4m 4p, khi gap nhiing con gid dong khac nghiét, m4m non sé ngimg Ién lén va sé tan lui di. Khi nhuing né lye cia tré bj kim ham, ching sé mat hét dong uc va khong muén lam gi ntta. Vai tré eiia ngudi lam cha me la mang én cho con su tu tin. Thay vi cm oan, ra enh va pha nhan, vai tro cia cha me la quan sat con, hen ngoi con mot cach khéo Iéo va mang @én cho con cam gide an toan, Ky luat nghiém khac bao gém su phat trién tinh than ca tré bang céch gitip tré c6 hinh anh tich cue vé ban Chong 2 Sunghiem khse than. Tu do con sé tu tin hon, co y chi manh mé, cing nhu nghi luc dé khong dau hang truéc kho khan. Déng théi con cing sé c6 kha nang kién tri deo duéi muc tiéu cia minh dén cing. Cac bac cha me khéng nhan ra rang con minh luén muén duge thit stic, duge Kham pha, va ho thudng bat cn noi nhimng lai phan tae dung nhu “Biing lam viée a6”, “Nhanh lén nao”, “Con khong thé”... Nhing cau néi nay chi khién cho tré them nhut chi. Khi cha me diing nhing Joi le nhu thé dé la ray con, vige day dé con sé tré nen hét stic Kho khan va vige ky luat sé khong c6 tac dung. Dé nudi day con theo dung huéng, ban cén lam diéu nguoe Jai. Ban hay tin vao cé tinh that su cia con. Ban hay lap Jai nhiing 16i vui vé, nhiing cau néi gidp tao dung long can dam 6 con. Bang cach d6, ban sé gitip con xay dung ¥ chi viing vang va né luc vuon len, Ong ba K co mot cau con trai. Bat luan lam viéc gi cau cang dé hon cac ban déng lita, ké ca trong hoc tap lan thé thao. Nhung cha me cau da quyét dinh khong n6i voi cau diéu nay ma sé n6i diéu ngugc lai: “Con o6 thé lam tot moi vige”. Khi cau bé hoc tiéu hoc, cau tham gia vao d6i bong chay cita trudng, vi cham chap nén cau luén pha ngéi 6 ghé du bi. Nhung bé me cau van tiép tuc dong vién cau. Ho luén dén san tap trudc tién va 6 lai cho dén khi ket thiic bui tap. Bat chap nhung diéu nay, cau bé van Khong thé gianh duoc vi tri chinh thie trong doi. Cau cm thay buén va da c6 nhdng lic cau gan nhu mat hét dong -67- £0 hn oa dang Yeuhuong Khenngo Nin hin luc. Song, bé me cau van luon dong vien cau “Con dang né luc nhiéu. Con chot rat tot, nhumg cdc cau thui khéc hot mhinh hon mét chuit nén con chua ducge vdo vi tri chinh thie day thot. Néu con tiép tuc 06 géng hét site thi sém muon gi con ciing duoc chot 6 vi tré chinh thuic”. : Thé la cau be tiép tuc o6 gang het stic minh. Khi vao trung hoe, cau da duge vao vi tri chinh thie va tham chi con ghi duge ban thang nia. Cu6i cing cau tré thanh mot cau thu c6 nang lue néi bat. Khi méi vao trung hoc, thanh tich hoc tap cita cau due xép tht 80/500 hoc sinh. Nhung nhé co nhiing lot kkhich le tiép stte ctia cha me nén dén hoc ky hai céu da lot vao danh sach céc hoc sinh diing dau. @ Ching ta nén én ky luét cho con nh thé nao? Ro rang la khong nén day con tré thanh dita tré ich ky. Phan quan trong nhat ciia qua trinh gido duc la day cho con biét céch tu kiém soat ban than, Con ban nén hiéu rang trén doi nay cd nhung viée ma ching khong duoc phép lam. Day con biét cach kiém ché dé khong lam mot viée gh 6 di con rét muén lam la buée vo cing quan trong. Ban khong nén cho phép con lam tat ca nhiing viéc ma chung mu6n; hode v6 tu s6ng ich ky. Boi vi, viée dung ting con s6ng ich ky cuéi cing sé chi tao nén mot con ngudi that bai. Khi mot ngudi bude vao xa hoi, ho cén tuan thi cde nguyén tc, luat lé va biét cach cur xit phit hop. Néu khong 68- Chun 2 Sunghiem kde hoc duge diéu nay thi ngudi do sé tré thanh génh nang 446i voi nhiing nguéi xung quanh. Dé gitip con hoc duge céc quy tée xa hei, truée tien, ban nén dé ra nhing quy tac trong gia dinh. Khi con biét ‘tuan thi nhing quy tac trong gia dinh, con sé hiéu thé nao la tu do va tinh than trich nhiém, Sng trong xa hot, tré khong thé chi nghi dén su tu do cé nhan. Ton trong tu do cita ngudi khac la diéu hét stte cén thiét, béi néu tré cot trong su tu do cia ban than ma gay ra rac r6i cho ngudi khac thi su tudo nay rat dang lo ngai. Do dé, khi thiét lap nhuing quy téc trong gia dinh, ban nén cho tré tham gia ‘vao qué trinh nay. Ban cn thiét lap mot ban “noi quy gia dinh” hop ly va hiéu qua. Néu ban lam duoc nhu vay thi ‘viéc nudi day con sé tré nén rat thuan loi. Ban “nofquy” edn bao gm day du 3 diém sau: 1. Khong lam tdn thuong nguot khéc 2. Khong gay rac roi cho nguot khéc ‘Lam viée ciia minh mOt cach ¢6 trdch nhigm Co nhting bac phy huynh cuong quyét ap dung phutong phap giao duc con thong qua viéc khen ngoi. Ho tin rang ho khong nen la mang con ma chi nén vui vé va mim cudi, Nhung nhu vay 1a chua di, boi vi xa hoi duoe hinh thanh dua tren cée quy dinh, Dé tranh nuoi day nen ‘mot dia con ich kj, cho rang minh chang 6 tréch nhiém gi hoe tin rang chi cé ngudi khae méi phai chiu trach nhiém, trudc tién ban nen tap cho con thei quen tuan thi, -69- € 2» io nos ving: Yau thong hen ng Nin man cae quy tée ctia gia dinh mot cach rach roi. Ban cang nén théa thuan vot con rang khi con lam trai quy téc thi con sé phai chiu phat. Khi con ban vi pham mot quy téc nao 6, trude hét hay noi cho con biét vi sao con khong nen lam nhu vay. Néu con ban tiép tue vi pham hét lan nay én lan Kkhac thi ban cn phai nghiém khac la mang con. Toi sé got ¥ mot s6 meo ban co thé diing khi la mang con. Co diéu, ban cén thuc su hiéu con trude khi la mang chung. & Chi la mang con trong vong 1 phit. Sau khodng thot Stan néy, bat cit loi qué trach néo cang sé phan tac dung. . © Chinen la mang con vé sai lém hién tai, dimg bot moc nhiing chuyén tit hom qua hay tie tudn truéc... © img chi trich bén than con, chi la mang ding 16t lam md con méc phd. Khi ban xay dung ban “noi quy”, ban nén trao déi nhiing van dé néu tren voi con 46 cé duce su déng thuan gitla céc ben, gitip tao dung bau khong khi gia dinh vui ve. Do da vach ra nguyén tc r6 rang, ban sé khong dé roi vao trang thai da cam hay mém long khi la mAng con. Vi céc thanh vién trong gia dinh da thong nhat ro rang nén xich mich gitia ban va con sé bién mét, Khi con ban lam sai viée gi, ban cén phai cho con co hoi “trai nghiem” viec bi la mang. Nhang dita tré chia tting bi la mang thuong khong dii stic dé khang 46i voi -70- Chong 2 Sunghlem Khe vige nay. Khi bude vao xa hoi, chting dé bi t6n thyong nang né, Sau nay lon lén, chting sé tré thanh nhiing nguéi yéu duéi, dé chan nan khi bi cp trén quo trach. Ban nén cé6 gang giup con biét nhan ra sai lm cia bain than va c6 kha nang suy ngim vé nhung sai lam 40, Sau khi la mang con, ban ef Iau ¥ khen nga con mot cach chan thanh khi tré hiéu ra 16i lm cia minh va néi loi xin I, Bigu nay s¢ giip con ¢6 kha nang suy xét sta hon vé nhting hanh dong minh da lam, dé chiing hiéu rang ké cé khi cha me la mang chiing, do cang la nhang Ioi la mang vi tinh yéu thuong. -71- Tht cha me Sau khi dé ra nhiing quy tc gla din, t6i va con t6i dé binh tinh hon Vat ngay trudc, t6t da tham dy buéi hop mat tat Chugoku. Xin cim on Ong rdt nhiéu. Tic bat phat biéu cyia Ong cung hue kink nghiém ma ede ba me khdc chia sé, t6i da nan duge rd nhiéu thong tin b6 ich. Trude day, t6i thudng la mang cdc con minh bai vi toi cho rang viéc la méng la rdt cdn thiét, ring day ta cach dé uudn nén con vao khudn phép. Nhung gid day, t0i da nhén ra 6 la: moe sat ldm ton. Tot da kiém sodt cm xaic cia mink, khong la mang con khi mat binh tinh va xin 16t chuing vé nhimg sai lém toi da pham phat cho dén thot diém nay. Chung toi ciing dé ra nhimg quy te trong gia dinh. Nho dé, toi da hoc cach suy -xét xem lic ndo nén vat lic nao khong nén la mang con. Sau ‘khi t6i thy hién nhumng diéu nay, gia dinh 16% erd nén yen dm hon. Toi da 06 thé hoa hop v6i cac con ctia minh. S.H., Quan Kochi 1009 2 Su nghlem kde @ irr Chiing ta c6 thé nudi day con ma khéng cén phai la mang qua nhiéu. Nhting tinh huéng thyc sy cén phai la mang la khi-con ban lam t6n thuong hoac gay réc r6i cho nguéi Khdc. Toi quan sat va thay cae ba me thudng la mang con gay gat vao nhig liic khong cén thiét. Bo la nguyén nhan khién viée nudi day con tré nén khé khan. ng diing phto Jing vo ly Hay danb it phut dé suy ngém xem lieu ban than con C6 bi t6n thuong vi cach ma ban cu xit v6i con khong. Ban co thé sit dung “thuéc do” nay dé biét c6 cn phat la mang con nita khong. Khi con hoc bd, con bat d4u mé ngan kéo dung quén do va trit hét moi thit ra ngoai khong chut chan chit. Chiing con kéo khan trai ban, 16i dé dae ti tren cao xudng va lam d6 bé nhiéu thi. Di ban co néi “Khong”, chung vin sé c6 bo lén ban va cudi. Tham chi dit ban c6 bao ching khong duoc chay nhay trong nha, ching van sé chay gidn 6n ao quanh phong. Bét ké ban co chi bao bao nhiéu lan, ching van tiép tuc mang dép trai. Day la nhtng diéu ma moi duia tré déu méc phai, 1a nhiing viéc hét stic binh thudng. No thé hien ting giai doan phat trién cia con va khi giai doan dé két thuc, tt khéc con sé khong lam nhu thé nda, Ban nén nhin nhan tat cd nhimg vige ma diia tré 1 - 2 tu6i cia ban lam la anh vi khm pha hoae thé nghiém cach ting xt. Thong qua nhiing hoat déng nay, con ban sé hoc héi dude nhiéu iu mot cach tu nhién. Ban nén nhin nhan d6 la diéu cin. thiét cho qué trinh hoc héi cia con. Thuong thi cha me sé ‘cam doan nhiing hanh vi nay. Khi tré khong vang Ii, cha -73- {€fsscno ao ano Yeutume then pth hin ‘me sé cho rang tré khong ngoan. Tuy nhién day la nhing hanh dong ma moi difa tré déu lam va sé tw nhién bién mit khi tré Ién hon. Bay khong phat la nhaing sai lam cn phai la mang. Viec tré chay nhay lung tung trong nha la diing theo le tu nhién. ‘ Ban cé Ja mang tré khi chung vé nha véi quan 4o kim Jem bin dat khong? Hoac khi con ban 16 tay danh roi va lam bé bat dia hic dang phy gitip ban? Ban khong can ray la con vi nhiing Wiee nay. Ban chi nén yeu céu tré hay cn than hon va cit dé tré tiép tue phat trién. Ban c6 la mang con vi tré don dep nha cia khong dugc sach sé, hay vi tré Khong nhanh nhen méi khi ban h6i thie? Ban nén kién nhdn day con cich don dep phi hop v6i lia tudi cua bé. Hay thtt day con cét 46 dac dung. ché va chi cho con cach don dep, vi du: “Cac 46 vat nho thi cho vao hop. Nhting mén dé choi dan nhan vang thi sap lén trén ké co dan nhan vang...”. Liic dau, chi cn con ban don duoc mot mén 46, ban cing nén khen ngay. Ngay tiép theo con sé don duoc hai mon 46, ban lai khen con va ngay hom sau con sé don duoc ba mén... Diéu gi sé xay ra néu ban che bai thay vi khen nggi? Ban sé c6 mot dia tré ghét don dep. Khi ban bao con hay nhanh lén, ban hay gidi thich v6i con vi sao edn phat lam nhu vay. Dua ra loi yéu céu luon hieu qua hon menh lénh. Hay giai thich cho con hiéu rang néu con dén mugn thi viée dé sé gay kh6 chiu cho ngudi khac. Khi ban mudn con lam viéc gi d6 nhanh hon, tét nhat ban nén giai thich -74- 2 Siznghiem kh tai sao ban phai h6i thuc con. Nén nhé, viéc héi thtic con phai nhanh len chi khién con tré nén cham chap hon. Con néu ban dung loi lé thich hop, gitip con hiéu moi ngudi dang ché minh va tu nguyén ting téc thi tit tit ban sé cé due mot dita tré nhanh nhen va nang né. ‘Tom lai, ban khong nén dé mac con muén néi gi thi 1n6i, muén lam gi thi lam. Khi con eu xit khong diing muc, cha me cén kiém diém hanh vi ciia con mot céch nghiém hdc. Néu cha me dé mac con théa stic lam moi chuyén theo y minh thi con sé khong hoc duge cach kiém soat ban than va sé trd nén ich ky. Con néu con da ting bi nghiém khac kiém diém, khong cho lam mot viée gi do hi con con nho thi Iie 1én én, Khi duing truée mot hanh, vi sai trai, con sé c6 thé tu kiém ché ban than minh. Ban Khong duoe dau hang truée nhang gi con dot hei. Ban ting khong nén bé cuéc chi vi ban khong tu tin voi vai tro chi bao, ren gita con, Khi con lam diu sai trai, ban phai cing ran ngan cam ngay. -75- Chuong 3 XAY DUNG LONG TIN CHO CON Tran trong nhing nét riéng cita con & Tao dung long tin cho con tréc khi ngh dén ky nat. Viec nudi day tré sé tré nén kho khan néu long can dam clia tré bi t6n thuong. Khi long can dam va nghi luc cua tré bi ha thap, tré sé tré thanh mot dia tré bat tri. Co sau diéu cdc bac cha me thuong lam sau day co thé gay tén thuong dén long can dam cia tré: - Tap trung vao khiém khuyét, khong nhin nhan diém ‘manh cing nhu kha nang cia tré. - Xem trong két qua hon la qué trinh phan dau va né luc cia tré, - Danh gid tré bang con mat céu toan, nghia la ky vong tré lie nao cting phai dat 100% tren mot: phuong dien. - So san tré véi nhig tré Khdc. a -76- Chuong 2 Xty dung long tin che con - Quan niém viée hoc quan trong hon tat ca nhung vic khae - Chi nhin nhan con sau khi con dap ting duoc mot s6 yéu céu nhét dinh cia minh Néu ban lam ngugc lai nhiing diéu trén thi viee nudi day tré sé tro nén hét stic dé dang. Dudi day la sau quan 4iém nhin nhan tré ma cha me nén 4p dung: - Hay bé qua nhiing khiém khuyét, chi tap trung vao nhang diém manh cing nhu kha nang cia tré. - Hay quan sat qué trinh phat trign cita tré chit ding xem tré nhu mot sin phém da hoan thien, - Hay nhin nhan mot cach tich cue viée con ban co nhiéu diém chua hoan hao. - Dimg so sénh con v6i cde tré Khac, = Ding xem két qua hoc tap la trong tam cita viée nudi day con. - Hay nhin nan con vo diéu kign. Nguyen téc thir3 trong ba “nguyén tac vang” ca viec ‘nu6i day con la su tin tudng. Néu cha me lam theo sau iéu vita néu trén thi ho c6 thé hoan toan tin tuéng 6 con minh, Thong thuong, cc bac phy huynh luon mudn nu6i day con that t6t. Trong su6t qua trinh nay, ho da vo tinh tap trung vao viée nang cao kha nang cho con. Dan dan, ho bat dau danh gia con dua trén nhtng gi con co thé hoae khong thé lam, Néu cha me danh gia con dya trén -77- f ss0.s oo any Yeuthuong Ken ng hn shan Kha nang ciia chung thi ho sé bi “sa léy” ngay lap tic. Boi viho bat dau danh gia con minh dya trén nguyen tde ciia ‘mot cudc tranh dua. ‘Mot trong nhiing diém quan trong trong viéc nudi day con la ban can nhin nhan con ding voi nkiing gi con 6. Vin dé khong ndm 6 ché con cé thé hoac khong thé Jam mot viéc gi. Ban can noi véi con nhting loi nhu: “Cha ‘me that hank phtic Khi c6 con”. Trude khi thde mac ligu con ¢6 lam dude diéu gi do hay khong, trudc khi can nhac nén day dé con ra sao, hoac truée bat ky hanh dong hay quyét dinh nao, hay ho la ban va cén cén xay dung long tin va su tin cay lin nhau, Chi cén c6 méi lien he nay, tét cd nhong vin dé ang lo ngai sé tu dong bién mat. Mot ngay no, khi t6i thuyét trinh tai Hiroshima, mot ngudi me da ké cho t6i nghe cau chuyén nhut sau: Toi that hanh phiic! Téi cé mét dita con hét sic chu dao va bé d6t atk voi mot ngudt xung quank rét te té. Chi vai thdng truéc théi, moi viée hay cén hét stic t6i té. Con gai toi béng néi loan va viéc day d6 con tré thanh néi khé d6i v6i bi. Khi t6% dua ra trudng hop nay trong khéa hoc lam cha me (do tac gid cubn sch nay huéng dn - ND), moi ngudi néi v6i toi rang: “Diéu quan trong la ban phat nhin nhén, khen ngoi va-yéu thuong con diing voi nhimg gicon 6. Thay vi c6 gdng thay déi con theo y mink, hay thay déi cach nhin nhén vé con cia ban. Hay thay déi thai d6 khi ban giao tiép vét con”. -78- Chuong 3: Xay dung long tin cho con Ban déu, t6i thuc su khong thé lam dugc diéu nay. Ngay ci ki t61 nghi con mink nu thé ny la dn lém réi, t64 cing vn v6 tinh qué trdch hode danh don con méi Khi mhan thay con lam diéu sai trdi. Toi cding lam vay mot chuyén cang chéng dau vao dau. Dit hiéu rang tw than 61 phdt thay déi, thé nhumg toi vn chung ndo tat ndy. ‘Mat khodng bn thang, cudi ciing t6i moi hoc duoc cach nhin nhén con minh ding voi nhimg gi con co. Toi da hoc duoc cach bao dung, khen ngoi va yéu thuong con that su. Ké tit do tré di, con gai toi da hoan toan thay d6i. Cudi cing, toi nhan ra rang con bé chi chong Adi Giich t6i dank gid va d6i ate voi chau thoi. Nhu t6i da néi tir déu, hién tai gia dinh toi rét hanh huic. Toi da 06 thé nghi dén nhimg mat tot iia con va khong chit y dén nhtng diém tieu cue nita. Khi toi bat du d6% xi voi con tie té va that su tin tudng rang con la bau vat ctia od nha, gia dinh t0i hoan toan thay déi. Do ‘vay, t6i cho rang truéc khi nghi vé nhimg vain dé ctia con ‘va cach gidi quyét nhung van dé dé, hay thie nhin nhén, khen ngoi va yéu thuong con mink. Néu ban lam thé thi ban 06 thé xay dung su tin cay lan nhau hét suic euyée voi gitia cde thanh vien trong gia dinh. @B ding tap trang vao hin Kinyé cha con ‘Tré em luén muén duge yéu thuong, duge nhin nhan va Khen nggi. Nguoi cha ngudi me gidi 1a ngudi nam bat duge tam ly nay va khéo léo day con thong qua nhing -79- Ef cs cntndd von Yah hen go nahin oi khen ngoi. Nhting ngudi cho ring nudi day con la mot cong viée kho khan la nhing ngudi thuong xuyen qué tréch con mot céch vo ly. Trung binh, khoang 70% lot le mot ngudi me néi voi con moi ngay la nhiing 16i phé binh va mang mé. Diéu nay khién cho tré bét man va n6i gian, dan dan sé dan dén thai do nét loan, Khuyén nha va canh bao con la vige c6 thé thong cam dugc, nhung ban khong nén 46 d6n sut chit ¥ vao 16t lim ca con. Thay vao d6, hay tim nhung mat tét dé khen ngoi, r6i nhimg mat tét nay sé duoc phat huy manh me va ldi lam sé dan bién mét. Thue ra, itu diém va khuyét diém cia con khong phai hai vén dé tach biét. Ching thuc chat la hai mat cia mot van dé, ging nhu hai mat cia déng tién vay. Néu ‘uu diém tang len thi khuyét diém sé gidm di. Mot can phong t6i va mot can phéng sang thoat nhin tuéng la hai “thyc thé” riéng biét. Thé nhung, néu ban bat dén trong can phong t6i thi n6 sé td thanh can phong séng. Uw va khuyét diém cing vay. Néu ban tap trung phat trién uu diém cia con thi khuyét diém sé bién mat, Dén dan, nhtng khuyét diém chi con 1a “cai bong” trong tinh céch cia con ma thoi. Ching khong thuc sy ton tai, Ban dau, cA tinh thue su ciia tré khong co Khuyét diém. Tham chi ii c6 tén tai thi ching ciing sé bién mat néu ban chi tap trung vao uu diém, Diéu nay cing duge phan anh trong Nguyen tde vé su tang truéng, trong dé chi ra ring nhing ‘gi cang dugc sit dung va duoc chu ¥ dén thi sé cang phat ‘trién, con nhiing thit khong duge stt dung sé bi thoai héa -80- Cchvong 9 Xay dung tong tn cho con dan, Nguyen téc nay ding khi ap dung voi co thé song vva cing diing khi ap dung vao doi song kinh té, chinh tri Khi t0i bao rang ban khong nén cham cham vao khuyét diém ma chinén tap trung phat trién wu diém, diéu do khong cé nghia la ban nén nham mat cho qua nhiing Idi nho. Néu cha me cit lien tue n6i nhing cau nhu “Khong” hay “Con khong thé” ma khong ngan chan hanh dong cca con thi tré sé cang ngay cang bi thoi thie, muén lam nhing gi cha me cm doan. Do dé cha me khong nén d6i pho véi sai lam ciia con. Thay vao 46, t6t hon la cha me nén tran trong nhting wu digm ma con c6. Néu mun nang cao long nhiét huyét va dong luc cia con thi cha me khong nen lam dung cau “Khdng” va “Con khong thé” trong cudc séng hang ngay. Hay nho rang moi dita tré déu co uu diém. Ban cén tim ra nhimg uu diém nho nhé nay va khen ngoi con bang Joi. Trong lic noi, ban hay 6m chm léy con hoae vu6t ve con, con sé rat hanh phite khi duge khen ngoi va né luc nhiéu hon dé cing c6 them uu diém d6. Néu ting dung thanh cong nguyen tac tang trudng nay, ban sé c6 thé nudi day con mot cach nhe nhang. Ding xem trang thai hién tai cha con lé trang théi hoan thign ing xem trang thai hién tai ciia con la trang that hoan thign, Bat ludn ban dang kho chiu véi khia canh nao trong -81- {Ess

You might also like