Professional Documents
Culture Documents
HCM
227 Nguyn Vn C - Qun 5 TP. H Ch Minh
Tel: 8351056 Fax 8324466 Email: ttth@hcmuns.edu.vn
HNG DN GING DY
CHNG TRNH K THUT
VIN
Hc phn IV
CHNG CH
QUN TR MNG LINUX
M ti liu: DT_NCM_MG_HDGD_QTMLX
Phin bn 1.1 Thng 8/2004
Hng dn ging dy
MC LC
MC LC...............................................................................................
MC TIU................................................................................................
Hc phn 4 - Chng ch qun tr mng Linux
189
Trang 2 /
Hng dn ging dy
I TNG HC VIN................................................................................
PHN B BI GING..................................................................................
BI 1 GII THIU V LINUX...................................................................11
Tm tt...............................................................................................11
I.
Gii thiu v Linux......................................................................12
II.
Lch s pht trin ca Linux.........................................................12
III.
im khc bit ca Linux.............................................................13
IV.
Nhng phin bn ca Linux..........................................................13
V.
Nhng tnh nng c bn ca Linux................................................14
VI.
Cc u im ca Linux.................................................................15
VII. Cc khuyt im ca Linux..........................................................16
VIII. Kin trc ca Linux......................................................................16
IX.
Linux khc vi UNIX nh th no?................................................16
X.
So snh Linux vi Windows NT.....................................................17
X.1.
Kernel v mi trng.............................................................................................17
X.2.
Kh nng tng thch............................................................................................17
X.3.
H tr.................................................................................................................... 17
X.4.
Ga thnh............................................................................................................... 17
BI 2 CI T H IU HNH REDHAT LINUX.........................................18
Tm tt...............................................................................................18
I.
Tng quan..................................................................................19
II.
Nhng chun b trc khi ci t RedHat Linux.............................19
II.1.
Yu cu tng qut.................................................................................................19
II.2.
Mouse.................................................................................................................... 19
II.3.
a cng................................................................................................................ 19
II.4.
Video display - Networking....................................................................................19
II.5.
Printer.................................................................................................................... 20
II.6.
Chia partition a cng..........................................................................................20
II.7.
Cc lp ci t......................................................................................................21
III.
Qu trnh ci t.........................................................................21
III.1.
Phng thc ci t Linux....................................................................................21
III.2.
Qu trnh ci Linux cung cp 2 dng giao tip ha v text................................22
IV.
Login..........................................................................................32
V.
C php lnh...............................................................................32
VI.
Nhng lnh thng thng............................................................32
VII. Khi ng v ng tt h thng...................................................33
VII.1. Tm hiu v LILO, trnh np Linux..........................................................................34
VII.2. Tm hiu GRUB, trnh np Linux............................................................................35
VII.3. Qu trnh khi ng...............................................................................................36
VII.4. Runlevels............................................................................................................... 36
VII.5. Lnh shutdown v reboot......................................................................................36
BI 3 H THNG TP TIN......................................................................38
Tm tt...............................................................................................38
I.
Khi nim v thit b...................................................................39
II.
Partition.....................................................................................39
II.1.
Tin ch fdisk......................................................................................................... 39
II.2.
Cch to mi mt partition....................................................................................40
III.
Nhng khi nim c bn v filesystem..........................................40
III.1.
Filesystem (h thng tp tin) l g?........................................................................40
III.2.
Nhng filesystem c sn trong Linux.....................................................................41
IV.
Tp hp thng tin v filesystem...................................................42
V.
Mount filesystem.........................................................................43
V.1.
Lnh mount........................................................................................................... 43
V.2.
Lnh umount......................................................................................................... 43
Hc phn 4 - Chng ch qun tr mng Linux
189
Trang 3 /
Hng dn ging dy
V.3.
Mount filesystem mt cch t ng.......................................................................43
VI.
Tin ch fsck................................................................................44
VII. Di chuyn filesystem...................................................................44
VIII. Cu trc cy th mc...................................................................45
IX.
Cc thao tc trn tp tin v th mc.............................................46
IX.1.
Cc lnh thao tc trn th mc:............................................................................46
IX.2.
Cc lnh thao tc trn tp tin.................................................................................47
IX.3.
Lu tr tp tin v th mc.....................................................................................49
Bi 4 NHNG LNH V TIN CH............................................................51
Tm tt...............................................................................................51
I.
Nhng tp tin chun trong Linux..................................................52
I.1. Tp tin nhp chun....................................................................................................52
I.2. Tp tin xut chun.....................................................................................................52
I.3. Tp tin li chun........................................................................................................52
II.
Chuyn hng.............................................................................52
II.1.
Chuyn hng nhp.............................................................................................52
II.2.
Chuyn hng xut...............................................................................................53
III.
Lc.............................................................................................53
IV.
ng ng..................................................................................53
V.
Mt vi lnh khc........................................................................53
V.1.
Lnh file................................................................................................................. 53
V.2.
Lnh cmp............................................................................................................... 54
V.3.
Lnh comm............................................................................................................ 54
V.4.
Lnh diff................................................................................................................. 54
VI.
Tin ch vi...................................................................................54
VI.1.
Mt s hm lnh ca vi..........................................................................................54
VI.2.
Chuyn t ch lnh sang ch son tho.....................................................54
VI.3.
Chuyn t ch son tho sang ch lnh.....................................................55
VII. Email trong Linux........................................................................56
VIII. Dch v in n...............................................................................56
VIII.1. Daemon lpd........................................................................................................... 56
VIII.2. Tp tin printcab v th mc spool..........................................................................57
VIII.3. Ci t my in cc b............................................................................................57
VIII.4. Ci t my in mng..............................................................................................59
VIII.5. Nhng cng c in..................................................................................................60
Bi 5 QUN L NGI DNG - NHM V BO MT..................................61
Tm tt...............................................................................................61
I.
Ngi dng.................................................................................62
II.
Nhm.........................................................................................62
III.
Cc cch qun l ngi dng v nhm..........................................62
IV.
To ngi dng vi cng c User Manager....................................63
V.
Tp lnh qun l ngi dng v nhm..........................................64
V.1.
To mt ngi dng..............................................................................................64
V.2.
Thay i thng tin ngi dng...............................................................................64
V.3.
Xa mt ngi dng..............................................................................................64
V.4.
To nhm.............................................................................................................. 65
V.5.
Xa nhm.............................................................................................................. 65
VI.
Nhng tp tin lu thng tin ngi dng v nhm..........................65
VI.1.
/etc/passwd........................................................................................................... 65
VI.2.
/etc/group.............................................................................................................. 65
VII. Quyn hn..................................................................................66
VIII. Cc lnh lin quan n quyn hn................................................68
VIII.1. Lnh chmod........................................................................................................... 68
VIII.2. Lnh chown........................................................................................................... 69
Hc phn 4 - Chng ch qun tr mng Linux
189
Trang 4 /
Hng dn ging dy
Trang 5 /
Hng dn ging dy
V.
Tin trnh hu cnh.....................................................................91
VI.
Tm dng v nh thc tin trnh................................................91
VII. Hy tin trnh.............................................................................91
VIII. Lp lch vi lnh at v batch........................................................92
IX.
Lp lch vi tin ch crontab.........................................................93
BI 10 - SAMBA....................................................................................95
Tm tt...............................................................................................95
I.
Tng quan v SAMBA...................................................................96
II.
Ci t SAMBA............................................................................96
III.
Cu hnh SAMBA..........................................................................96
IV.
Nhng bin c s dng trong tp tin smb.conf..........................99
V.
Cu hnh Samba Server - Thnh vin ca Domain Windows 2K.....100
VI.
M ha mt khu.......................................................................101
VII. Kim tra cu hnh......................................................................101
VIII. Khi ng SAMBA SERVER.........................................................101
IX.
Truy cp chia s........................................................................102
X.
SWAT........................................................................................103
BI 11 DOMAIN NAME SYSTEM............................................................105
Tm tt..............................................................................................105
I.
DNS l g?.................................................................................106
II.
C s d liu ca DNS................................................................106
III.
Nhng khi nim v DNS............................................................109
IV.
Nhng loi DNS.........................................................................109
V.
Phn gii tn my tnh thnh a ch IP.......................................110
VI.
Phn gii a ch IP thnh tn my tnh.......................................111
VII. C php cc record....................................................................112
VIII. Cu hnh DNS server thng qua cc tp tin cu hnh....................112
VIII.1. Cu hnh tp tin khi ng DNS, /etc/named.conf...............................................113
VIII.2. To v chnh sa tp tin /var/named/csc.hcmuns.edu.vn.zone............................114
VIII.3. To v chnh sa tp tin /var/named/14.29.172.in-addr.arpa.zone......................114
VIII.4. Cu hnh y quyn cho cc min con..................................................................114
VIII.5. Cu hnh secondary name server........................................................................115
VIII.6. Khi ng dch v DNS.......................................................................................115
IX.
Cu hnh DNS client...................................................................115
X.
Kim tra cu hnh......................................................................116
BI 12 VSFTPD - FTP SERVER..............................................................117
Tm tt..............................................................................................117
I.
Tng quan.................................................................................118
II.
FTP Server................................................................................118
III.
Nhng tp tin c ci t lin quan n vsftpd.........................119
IV.
Khi ng v dng vsftpd..........................................................119
V.
Nhng ty chn cu hnh vsftpd.................................................119
V.1.
Daemon............................................................................................................... 119
V.2.
ng nhp v iu khin truy cp........................................................................119
V.3.
Ngi dng Anonymous......................................................................................120
V.4.
Ngi dng cc b..............................................................................................121
V.5.
Th mc.............................................................................................................. 121
V.6.
Truyn tp tin.......................................................................................................121
V.7.
Cu hnh Virtual FTP Server................................................................................122
V.8.
Logging................................................................................................................ 122
V.9.
Network............................................................................................................... 122
VI.
Nhng ti nguyn khc h tr vsftpd..........................................123
VI.1.
Nhng document ci t................................................................................123
VI.2.
Nhng website....................................................................................................123
Hc phn 4 - Chng ch qun tr mng Linux
189
Trang 6 /
Hng dn ging dy
Trang 7 /
Hng dn ging dy
III.2.
Cc bc vit mt chng trnh con..............................................................151
Vng lp v cu trc mng.........................................................151
IV.1.
Bin v hng mng..............................................................................................151
IV.2.
Vng lp.............................................................................................................. 152
IV.3.
Cc bc vit mt chng trnh c vng lp..................................................152
V.
Gii thiu trnh bin dch gcc v lp trnh C trn Linux.................152
V.1.
Gii thiu gcc......................................................................................................152
V.2.
Mt s v d v s dng gcc dch chng trnh C..........................................153
BI 17 NHNG CNG C LP TRNH V SHELL SCRIPT..........................156
Tm tt..............................................................................................156
I.
Tng quan.................................................................................157
II.
Gii thiu v shell......................................................................157
III.
Thay i shell mc nh.............................................................157
IV.
Shell scripts..............................................................................158
V.
Nhng bin shell trong Linux.....................................................158
VI.
V tr nhng bin.......................................................................160
VII. Biu thc iu kin....................................................................160
VIII. Lnh test - kim tra biu thc....................................................161
IX.
Lnh expr.................................................................................163
X.
Cu trc iu khin lp..............................................................164
XI.
Thc thi shell script...................................................................165
THI CUI MN...............................................................................166
I.
Cu trc thi..........................................................................166
II.
thi mu................................................................................168
II.1.
thi mu cui mn - H iu Hnh Linux.........................................................168
II.2.
thi cui mn - Dch V Mng Linux.................................................................169
THI CUI HC PHN......................................................................171
I.
thi l thuyt.........................................................................171
II.
thi thc hnh........................................................................178
THI KIM TRA CHUYN MN GIO VIN...........................................179
IV.
Trang 8 /
Hng dn ging dy
MC TIU
Sau khi hon thnh kha hc, hc vin s c kh nng:
Cu hnh cc dch v nh: samba chia s ti nguyn gia Linux v windows, quota
gii hn vic s dng a cng
Cu hnh cc dch v Internet nh bind dns server, vsftpd ftp server, apache web server,
sendmail mail server, squid proxy server
I TNG HC VIN
Hc vin phi c kin thc v mng my tnh
PHN B BI GING
Thi lng: 96LT + 120TH
STT
Bi hc
S tit LT
S tit TH
10
10
10
Ci t phn mm
Qun l kt ni mng
Tin trnh
10
Samba
11
10
10
12
13
10
14
15
Trang 9 /
Hng dn ging dy
16
Lp trnh c bn
20
10
17
10
10
18
n tp
5
Tng s tit
96
120
Trang 10 /
Hng dn ging dy
BI 1
GII THIU V LINUX
Tm tt
L thuyt: 3 tit - thc hnh: 0 tit
Mc tiu
Kt thc bi hc ny,
hc vin hiu c h
iu hnh Linux l g.
Ti sao n l mt h
iu hnh cao cp c
sn. Bit c kin
trc v nhng tnh
nng c bn ca h
iu hnh Linux. V c
s nhn xt hay so
snh gia Linux v
Windows
Cc mc chnh
I.
II.
III.
IV.
V.
VI.
Cc u im ca Linux
VII.
Cc khuyt im ca Linux
VIII.
IX.
X.
Bi tp bt
buc
Bi tp lm
thm
Trang 11 /
Hng dn ging dy
I.
Linux l mt h iu hnh a nhim, a ngi dng v c phn phi mt cch min ph.
N chy trn hu ht cc nn tng phn cng.
Kernel (ht nhn) chnh l tri tim ca h iu hnh Linux. Nhim v ca kernel l cung cp
mi trng c bn cho cc ng dng c th chy v nhng giao tip c bn gia ngi
dng v phn cng. h tr cho nhng ng dng i hi b nh RAM ln, Linux h tr
khng gian tro i. Khng gian tro i cho php cc trang nh c ghi vo mt vng
a ginh sn v c s dng nh mt vng m rng ca b nh vt l. Vi cch ny,
Linux vn hnh nh th n c RAM vt l nhiu hn thc t. B li tc truy cp ca a
cng s chm hn lm gim tc vn hnh ca my. Linux h tr nhiu kiu h thng tp
tin Linux tng tc vi nhng h iu hnh khc
Mt trong nhng ng dng ph bin ca Linux l h ng dng GNU. GNU do hip hi phn
mm min ph pht trin. Mc ch l cung cp phn mm min ph cho lp trnh vin hay
nhng ngi pht trin. Hu ht cc phn mm GNU u kh dng v mang tnh thng
mi cao v c rt nhiu ci tin. Linux c rt nhiu trnh tin ch GNU nh: ngn ng lp
trnh, cng c bin dch, trnh tin ch in n, x l vn bn
II.
Email server
Fax server
Internet gateway
Firewall
Database server
Application server
Vi n lc mun c mt phn mm UNIX min ph dnh cho nhng ngi thc hnh n,
nhiu h iu hnh UNIX vng cng cng c pht trin qua nhiu nm nay.
Trang 12 /
Hng dn ging dy
thm Minix, mt nhm ngi dng bt u pht trin n mc cao hn, y tnh nng
hn, tn dng c kiu dng 80386 CPU. Mt trong nhng ngi tin phong pht trin h
iu hnh c tn Linux ny chnh l Linux Torvalds ca trng i hc Helsinki. Ngi
vit phin bn Linux u tin vo nm 1991. Phin bn u tin gn nh hon chnh gia
nhp vo cng ng lp trnh thng 3/1992.
-
Chng bao lu h iu hnh ny thu ht nhiu chuyn gia lp trnh vi nim say m
mun to mt h iu hnh ging UNIX nhng hon ton min ph. Xut pht t iu ny
Linux pht trin ln mnh vi tc ng k. Phin bn mi cng vi nhng tin ch
ca Linux xut hin vi tc ng kinh ngc. Nu nh khng ni l hon ho th hin nay
h thng Linux c tt c nhng cng c m chng ta tm thy trong sn phm UNIX thng
mi.
trnh phin phc cho Linux, nhng ngi vit chng trnh khng s dng bt k m
no t cc h UNIX khc. Chng c mt chi ph v bn quyn khi bn s dng h iu
hnh Linux. Mt vi cng ty m nhn nhim v tp hp v th nghim cc phin bn ca
Linux sau gi gn li trong vi a CD-ROM vi gi r nht.
Phin bn Linux c sn cho nhiu kin trc my tnh nh Intel, Sparc v Alpha.
Caldera Open Linux: h tr nhiu phin bn li cun khch hng. Phin bn c nhng tin
ch:
Mi trng K Desktop
Trang 13 /
Hng dn ging dy
H tr mng
C th dowload hay
www.calderasystems.com
tm
thng
tin
trn
website
Slackware: min ph v linh hot. Trc khi Red Hat Linux ra i, Slackware l mt phin
bn ni tri v vn l mt phin bn ph bin. Bn c th tm thng tin v phin bn ny
trn web site www.slackware.com . Phin bn ny a ra nhng tin ch:
X windows
KDE
Red Hat Linux: l mt phin bn thch hp cho nhiu ngi dng. N c pht trin v
phn phi bi Red Hat. N gii thiu Red Hat Package Manager (RPM) nhm h tr cho
vic ci t, xa, hay theo di nhng package phn mm trong h thng. RedHat l mt
phn phi ph bin nht M. N c nhng phin bn min ph trn Internet v c nhng
phin bn, ng dng thng mi khc. Nhiu thng tin v Red Hat thng qua web site
www.redhat.com .
Red Hat a ra nhng im ni bt sau:
Ci t: rt linh hot v d s dng. C 2 dng ci t ha
v vn bn
V.
Linux h tr cc tnh nng c bn thng thy trong cc h iu hnh Unix v nhiu tnh nng
khc m khng h iu hnh no c c. Linux cung cp mi trng pht trin mt cch y
bao gm cc th vin chun, cc cng c lp trnh, trnh bin dch, debug nh bn mong
Hc phn 4 - Chng ch qun tr mng Linux
189
Trang 14 /
Hng dn ging dy
i cc h iu hnh Unix khc. H thng Linux tri hn cc h thng khc trn nhiu mt,
m ngi dng quan tm nh s pht trin, tc , d s dng v c bit l s pht trin v
h tr mng.
Mt s c im ca Linux chng ta cn quan tm :
-
a tin trnh: L c tnh cho php ngi dng thc hin nhiu tin trnh ng thi. V d
bn va in, va son vn bn, va nghe nhc cng mt lc. My tnh s dng ch mt
CPU nhng x l ng thi nhiu tin trnh cng lc. Thc cht l ti mt thi im CPU
ch x l c mt mnh lnh, vic thc hin cng lc nhiu cng vic l gi to bng cch
lm vic xen k v chuyn i trong thi gian nhanh. Do ngi dng c ng l thc
hin ng thi
S dng chung th vin: H thng Linux c rt nhiu th vin dng chung cho nhiu ng
dng. iu ny s gip h thng tit kim c ti nguyn cng nh thi gian x l.
S dng giao din ca s: Giao din ca s dng H thng X Window, c giao din nh
h iu hnh Window. Vi h thng ny ngi dng rt thun tin khi lm vic trn h
thng. X window System hay cn gi tt l X c pht trin ti vin Massachusetts
Institute of Technology. N c pht trin to ra mi trng lm vic khng ph thuc
phn cng. X chy di dng client server. H thng X window hot ng qua hai b
phn.
Phn server cn gi l X server. Phn client c gi l X window manager hay
desktop environment. X server s dng trong hu ht cc bn phn phi ca Linux l
Xfree86. Client s dng thng l KDE (K Desktop Environment0 v GNOME (GNU
Network Object Model Environment)
Network Information Service (NIS): Dch v NIS cho php chia s cc tp tin password v
group trn mng. NIS l mt h thng c s d liu dng client-server, cha cc thng tin
ca ngi dng v dng chng thc ngi dng. NIS xut pht t hng Sun
Microsystems vi tn l Yellow Pages.
Lp lch hot ng cho cc chng trnh, ng dng: Chng trnh lp lch trong Linux
xc nh cc ng dng, script thc thi theo mt s sp xp ca ngi dng. Chng trnh
ny c gi l cron.
Trang 15 /
Hng dn ging dy
VI. Cc u im ca Linux
Trong s cc h iu hnh min ph hin nay, Linux l h iu hnh c s dng rng ri
nht. Cc u im ni bt ca Linux:
-
ng dng: Hin nay c rt nhiu ng dng hay tin ch phc v cho nhiu lnh vc nh lp
bo biu, CSDL, x l vn bn
Li ch cho gii chuyn nghip in ton: Gii in ton c hng lot cng c pht trin
chng trnh, bao gm cc b bin dch cho nhiu ngn ng lp trnh hng u hin nay,
chng hn nh C, C++
Cc vn v phn cng
VIII.
Trang 16 /
Hng dn ging dy
Nhng tnh nng ca Linux dnh cho my tnh c nhn tng t nh UNIX. Tuy nhin, c
nhng im khc nhau gia Linux v UNIX. im khc bit ln nht i vi ngi dng l v
gi c. Ngoi ra cn c nhng im khc bit khc nh sau:
-
i vi UNIX, ton b h thng c pht trin vi mt chnh sch nghim ngt v cht
lng. Nhng ti liu, bo co li v cch gii quyt u c cng b. Nhng ngi pht
trin khng cho php thm tnh nng hay thay i bt k tnh nng no ca m ngun. i
vi Linux, nu c bt k yu cu thm tnh nng vo h iu hnh th ngi pht trin t do
lm iu . M ngun c sn t lu, nhng ngi pht trin c th thay i ty thch.
Mc tiu pht trin Linux l dnh cho nhng ngi dng trn my PC. Do , mi ngi
dng u c th tr thnh ngi lp trnh tham gia vo pht trin Linux nh: pht trin
kernel, vit nhng ng dng hay tin ch mi, vit ti liu
i vi Linux khng c mt t chc no chu trch nhim v nhng phin bn hay s pht
trin ca h thng.
X.
NT
NT
Khng c chng trnh Linux chy di NT
X.3. H tr
Linux
NT
Mi th u du
X.4. Ga thnh
Hc phn 4 - Chng ch qun tr mng Linux
189
Trang 17 /
Hng dn ging dy
Linux
Nhng ng dng pht trin trn Linux r
NT
Nhng ng dng trn Windows rt t tin
v thng phi s dng n n.
Trang 18 /
Hng dn ging dy
BI 2
CI T H IU HNH REDHAT LINUX
Tm tt
L thuyt: 5 tit - Thc hnh: 5 tit.
Mc tiu
Kt thc bi hc ny,
hc vin c th ci t
c h iu hnh
RedHat Linux ngoi
nhng tr ngi, hc
vin bit v cch login,
logout h iu hnh,
bit c cc lnh bt
u lm quen vi
Linux v bit c cc
level ca h iu hnh
Cc mc chnh
I.
Tng quan
II.
III.
Qu trnh ci t
IV.
Login
V.
C php lnh
VI.
VII.
Khi ng v ng tt h thng
Bi tp bt
buc
Bi tp lm
thm
Trang 19 /
Hng dn ging dy
I.
Tng quan
Nhiu ngi ngh rng, ci t Linux tht l kh khn. Nhng khi ngi dng lm quen
vi h iu hnh, h cm thy d chu vi Linux hn bt k mt h iu hnh no khc
II.
Linux lm vic tng thch trn nhiu loi phn cng Intel
khc nhau.
Tuy nhin, vic kim tra tnh tng thch ca phn cng trc
khi ci t lun lun l mt kin tt.
a cng? >2GB
II.2. Mouse
-
II.3. a cng
-
Video Display
Trang 20 /
Hng dn ging dy
Loi monitor
phn gii, s mu c th
Tc modem
Tn my tnh
Tn min ca my tnh
Networking
II.5. Printer
-
Loi my in
ci t Linux, bn phi c kin thc v chia partition a cng v quyt nh trc cch
s dng a cng nh th no.
Mt vi u tin nh sau:
Trang 21 /
Hng dn ging dy
Workstation
Server
Custom
II.7. Cc lp ci t
-
Linux c 3 loi ci t:
Workstation
Server
Custom
III. Qu trnh ci t
III.1. Phng thc ci t Linux
-
CD-ROM
Trang 22 /
Hng dn ging dy
E:\> cd Dosutils
E:\>autoboot
Bt u
a a CD vo v khi ng li h thng
v.v
Mn hnh ty chn
Trang 23 /
Hng dn ging dy
Chn keyboard mc nh s dng khi ci t v s dng Red Hat Linux. Sau nhp
vo nt Next
Trang 24 /
Hng dn ging dy
Trang 25 /
Hng dn ging dy
Trang 26 /
Hng dn ging dy
By gi, khi nhp nt Next ca s khc s xut hin. Lc ny, bn c th chn a cng,
phn b im mount, loi filesystem, sau phn kch thc partition.
Trang 27 /
Hng dn ging dy
Bn vn c th thay i bng cch chn partition v sau chn Edit hay Delete
Mn hnh k tip yu cu ngi dng chn mt boot loader khi ng Linux. Nhng ty
chn c th l:
No boot loader
Trang 28 /
Hng dn ging dy
Ca s tip theo yu cu ngi dng nhp password cho ngi dng root
N l s kt hp gia nhng k t v s
Trang 29 /
Hng dn ging dy
Trong ca s Package Group Selection, chn nhng package phn mm khc nhau
C th s dng Select individual packages chn nhng package cho ring mnh
Trang 30 /
Hng dn ging dy
Trang 31 /
Hng dn ging dy
Sau khi ngi dng hon thnh tt c nhng bc ci t. Nhp vo nt Exit hon tt
qu trnh ci t h iu hnh RedHat Linux.
Trang 32 /
Hng dn ging dy
IV. Login
-
Ngi dng c th login vo vi ngi dng root hay ngi dng khc bng cch nhp
vo tn ca ngi dng sau t kha sau:
login:
password:
Nu nhp cc thng tin khng ng, thng bo sau s hin ra
login incorrect
Trong trng hp ny ngi dng phi nhp li username v password
[tn_ngi_dng@tn_my_tnh th_mc_hin_hnh]du_nhc_shell
Du nhc shell c 2 dang. Du # dnh cho ngi dng root, du $ dnh cho ngi dng
khc
V.
-
C php lnh
Nhng lnh trong Linux c c php nh sau:
Lnh [ty_chn] [cc_bin]
passwd
C php:
passwd [ngi_dng]
Hc phn 4 - Chng ch qun tr mng Linux
189
Trang 33 /
Hng dn ging dy
su
C php
su [-] [ngi_dng]
-
man
C php
who
C php
C php
V d:
C php
who
-
date
date
-
cal
cal 2003
-
finger
wall
C php
C php
wall
-
write
Trang 34 /
Hng dn ging dy
VII.1.
LILO l mt boot manager nm trn gi chung vi cc bn pht hnh Red Hat, v l boot
manager mc nh cho Red Hat 7.1 tr v trc.
VII.1.1
LILO c thng tin cha trong tp tin cu hnh /etc/lilo.conf bit xem h thng my bn c
nhng h iu hnh no, v cc thng tin khi ng nm u. LILO c lp cu hnh
khi ng mt on thng tin trong tp tin /etc/lilo.conf cho tng h iu hnh. Sau y l v d
v tp tin /etc/lilo.conf
Boot=/dev/hda
Map=/boot/map
Install=/boot/boot.b
Prompt
Timeout=50
Message=/boot/message
Lba32
Default=linux
Image=/boot/vmlinuz-2.4.0-0.43.6
Label=linux
Initrd=/boot/initrd-2.4.0-0.43.6.img
Read-only
Hc phn 4 - Chng ch qun tr mng Linux
189
Trang 35 /
Hng dn ging dy
Root=/dev/hda5
Other=/dev/hda1
Label=dos
-
on th nht:
on th hai:
on th ba:
Ch :
T LILO mun chuyn sang GRUB thc hin ci t nh sau:
#/sbin/grub-install [tn__a]
V d: #/sbin/grub-install /dev/hda
VII.2.
Trang 36 /
Hng dn ging dy
H iu hnh mc nh (default)
Thi gian ch i ngi dng nhp d liu trc khi thc hin
lnh mc nh (timeout=10), tnh bng giy.
Tiu l Windows
VII.3.
Qu trnh khi ng
Khi khi ng my tnh, my s np boot loader(LILO hoc GRUB). Boot loader np tp tin
image khi ng h iu hnh. Sau , h iu hnh kim tra cc thit b phn cng, kim
tra cc partition, mount cc filesystem cn thit cho h thng. Tip theo n c tp tin /etc/inittab
chn default runlevel, khi to cc deamon, cui cng yu cu ngi dng ng nhp vo
trc khi s dng h thng. Sau khi ng nhp bng username v password, h thng s chy
chng trnh shell (hoc chy X Windows) giao tip vi ngi dng.
VII.4.
Runlevels
Trang 37 /
Hng dn ging dy
VII.5.
-
shutdown: tt h thng
C php:
shutdown [options]
Lu :
Hng dn hc vin cch m cc terminal o giao din text v t text chuyn sang xwindow
v ngc li.
Trang 38 /
Hng dn ging dy
BI 3
H THNG TP TIN
Tm tt
L thuyt: 5 tit - Thc hnh: 10 tit.
Mc tiu
Kt thc bi hc ny,
hc vin hiu c
khi nim c bn v
h thng tp tin,
nhng h thng tp tin
c linux h tr cng
nh cch to v qun
l cc h thng tp tin.
V s dng c cc
lnh lin quan n h
thng tp tin, th mc
v tp tin
Cc mc chnh
I.
Filesystem l g?
II.
III.
Partition
IV.
V.
VI.
To mi mt filesystem
VII.
Sa filesystem
VIII.
Mount filesystem
IX.
Di chuyn filesystem
X.
XI.
Cu trc cy th mc
XII.
XIII.
Lu tr tp tin v th mc
XIV.
Bo mt h thng tp tin
XV.
Lnh umask
Bi tp bt
buc
Bi tp lm
thm
Trang 39 /
Hng dn ging dy
I.
Sector u tin ca a cng l quan trng nht c bit nh l Master Boot Record (MBR).
Sector ny cha 2 thng tin sau:
-
Bootloader Code
Partition table
Sector ny c chiu di 512 bytes. 446 bytes u tin cha chng trnh BootLoader, 64 bytes
tip theo cha bng partition v 2 bytes cui cha m c bit nh ngha sector ny.
Mi thit b trong mi trng Linux c xem nh l mt tp tin v chng c lu trong th
mc /dev
a cng l thit b thng c s dng nhiu nht. Cch t tn cho a cng nh sau:
-
a mm: fd0
a CD-ROM: cdrom
II.
Partition
Trong Linux mt a cng c th chia thnh nhiu partition. C 2 loi partition chnh l:
primary partition v extended partition. Trong extended partition c th chia thnh nhiu logical
partition. Do , mt a cng c th chia thnh nhiu partition v c th nh dng theo nhiu
kiu h thng tp tin (filesystem) khc nhau.
Linux h tr 4 primary partition. N yu cu ti thiu phi c mt partition dnh cho gc (/). V
thm vo phi c mt partition dnh cho swap v mt partition dnh cho boot lu kernel
v nhng tp tin khi ng h iu hnh. Mi partititon cng l mt thit b nn chng c mt
tp tin tng ng trong th mc /dev. Cch t tn ca chng bt ngun t tn a v theo
sau l mt s th t t 1 V d a cng hda c cc partition hda1, hda2 Nhng primary
partition c s th t t 1 n 4, cn nhng logical partition c s th t t 5 tr i.
Trang 40 /
Hng dn ging dy
Sau khi nhn Enter v nhn phm m hin th ra menu gip cch s dng tin ch ny.
Nhng lnh thng thng:
-
d: hy mt partition
m: in menu
n: to mt partition mi
p: in ra bng paratition
Trang 41 /
Hng dn ging dy
Linux h tr nhiu filesystem khc nhau giao tip vi nhng h iu hnh khc. Chng ta s
tm hiu nhng filesystem c Linux h tr trong nhng mc sau.
III.2.2ext2
- L mt filesystem c s dng thng xuyn nht trong Linux nhng phin bn trc
y. N cung cp nhng tnh nng tin b v hiu qu xut sc
-
Trang 42 /
Hng dn ging dy
III.2.3ext3
- Ext3 l s nng cp ca ext2
-
Ext3 cung cp hu ht tt c cc tnh nng thng thng nh tnh c sn, tnh ton vn d
liu, tc nhng tnh nng c bit v duy nht ca ext3 l d dng chuyn i t ext2
sang ext3.
Khi h thng shutdown khng hp l, ext3 c tnh nng ton vn d liu. Tc ca ext3
nhanh hn ext2.
III.2.5VFAT
VFAT l filesystem c Linux h tr tng thch vi filesystem FAT trn windows 95 v NT.
Nhng version hin nay ca FAT c bit nh l FAT32. Kernel ca Red Hat Linux c th truy
cp n tt c nhng version ca FAT.
III.2.6ISO9660
Filesystem s dng cho CDROM c bit nh l iso9660
III.2.7nh dng mt filesystem
Sau khi to mi mt partition, ta khng th no lu tr d liu trn partition bi v partition
cha c cu trc lu tr. Do , ta cn phi nh ngha cu trc lu tr ca thit b bng cch
nh dng chng theo mt kiu filesystem no .
thc hin iu ny bn dng lnh mkfs.[loi_filesystem]
V d:
#mkfs.ext3 /dev/hda2
Trang 43 /
Hng dn ging dy
Lnh df: tng kt vic s dng vng trng trn a. Vi ty chn h s hin th dung lng
cc partition di dng Gbps
System Monitor:
V.
Mount filesystem
Thit b khng th c
im mount b li
rw : read/write
retrans: ch ra s giao dch ti a (c gng truy cp nhiu ln lin tip nhng khng c)
Trang 44 /
Hng dn ging dy
ct 2: nh ngha im mount
ct 3: ch ra loi filesystem
ct 4: danh sch nhng ty chn ca lnh mount, chng phn cch nhau bi du phy
ct 6: biu din cho lnh fsck ch ra chng trnh fsck s chy trn filesystem. 1 ch ra
lnh fsck s kim tra thit b ti mt thi im nh trc. v 2 c khuyn dng cho
nhng filesystem khng phi l gc.
Linux chy tin ch fsck nh mt phn ca tin trnh khi ng, n kim tra v sa cc
filesystem b li
Khi shutdown my hp l, nhng filesystem c umount trc khi tt my th chng trnh
fsck s thng bo l filesystems are clean
Nu filesystem khng c umount hay h thng shutdown khng hp l, chng trnh fsck
c kch hot, n bt u kim tra nhng filesystem
u tin filesystem gc c kim tra bng lnh
#fsck V a /
Kt qu xut:
Trang 45 /
Hng dn ging dy
VIII.
Cu trc cy th mc
/usr
home
etc
usr
/home
local
/usr/local
a vt l
bin
Trang 46 /
Hng dn ging dy
/lib: lu cc hm th vin
ng dn tuyt i l ng dn i t gc /. V d: /home/hv1/text
Lnh pwd
Xc nh v tr th mc hin hnh
V d :
[natan@netcom bin]$ pwd
/usr/local/bin
IX.1.2
Lnh cd
Thay i th mc
C php:
$cd [th_mc]
th_mc: l ni cn di chuyn vo.
V d:
$cd /etc
IX.1.3
Lnh ls
Lit k ni dung th mc
C php:
Hc phn 4 - Chng ch qun tr mng Linux
189
Trang 47 /
Hng dn ging dy
1 root
root
-rw-r--r--
1 root
root
-rw-r--r--
1 root
root
-rw-r--r--
1 root
root
lrwxrwxrwx
1 root
root
Ct th 3, 4 : ngi s hu v nhm s hu
Ct th 7: tn tp tin, th mc
Lnh mkdir
To th mc
C php:
$mkdir [ty_chn] [th_mc]
V d:
$mkdir /home/web
IX.1.5
Lnh rmdir
Xa th mc rng
C php:
$rmdir [ty_chn] [th_mc]
V d:
$rmdir /home/web
Trang 48 /
Hng dn ging dy
IX.2.1
Lnh cat
[Enter]
Lnh more
Lnh cp
Copy tp tin
C php:
$cp <tp_tin_ngun> <tp_tin_ch>
V d:
$cp /etc/passwd /root/passwd
IX.2.4
Lnh mv
Lnh rm
Trang 49 /
Hng dn ging dy
Xa tp tin, th mc
C php:
$rm [ty_chn] [tp_tin/th_mc]
Cc ty chn hay dng:
-r
: xa th mc v tt c cc tp tin v th mc con
-l
IX.2.6
Lnh find
Lnh grep
IX.3. Lu tr tp tin v th mc
IX.3.1
Lnh gzip/gunzip
gzip dng nn tp tin, cn gunzip dng gii nn cc tp tin c phn m rng l gz. C
php ca gzip v gunzip nh sau:
$gzip [ty_chn] [tp_tin]
$gunzip [ty_chn] [tp_tin]
gzip to tp tin nn vi phn m rng .gz
Hc phn 4 - Chng ch qun tr mng Linux
189
Trang 50 /
Hng dn ging dy
-d
-h
Hin th gip .
V d:
#gzip /etc/passwd
#gunzip /etc/passwd.gz
IX.3.2
Lnh tar
Ty chn c th l:
Trang 51 /
Hng dn ging dy
Bi 4
NHNG LNH V TIN CH
Tm tt
L thuyt: 3 tit - Thc hnh: 5 tit.
Mc tiu
Kt thc chng ny
hc vin hiu c
nhng tp tin chun
trong Linux. Cch s
dng cc du chuyn
hng, ng ng.
Cc lnh v lc ni
dung tp tin hay nhng
lnh khc trong Linux.
Hc vin cn bit lp
lch cc cng vic, s
dng cc tin ch nh
vi, cc chng trnh
son tho email cng
nh gi nhn email.
Cui cng hc vin c
th bit cch ci t
my in cc b, my in
mng nh th no
Cc mc chnh
I.
II.
Chuyn hng
III.
Lc
IV.
ng ng
V.
VI.
VII.
Tin ch vi
VIII.
IX.
Dch v in n
Bi tp bt
buc
Bi tp lm
thm
Trang 52 /
Hng dn ging dy
I.
Khi mt chng trnh Linux ang thc thi, n giao tip vi ngi dng thng qua mn hnh v
keyboard
Nhng thng tin giao tip c th l d liu, nhng thng tin chn on li v.v
Trong mi trng Linux c 3 tp tin chun:
-
Nhp chun
Xut chun
Li chun
Trong Linux, khi user thc thi mt lnh m n yu cu nhp tham s hay d liu vo, shell
s thng dch lnh v xem keyboard nh l ngun nhp mc nh.
Nhng thng bo li ny c th l c php lnh khng ng, user khng c quyn thc
hin lnh ny v.v
II.
Chuyn hng
Chuyn hng li
Trang 53 /
Hng dn ging dy
III. Lc
-
Mt vi lnh ca lc:
grep
sort
C php:
#sort [ty_chn] [+pos1] [-pos2] tp_tin
uniq
Dng gii quyt vn trng lp dng trong tp tin. N b i nhng dng trng
lp v hin th ra mn hnh
C php:
#uniq tp_tin
IV. ng ng
C th dng du ng ng | kt ni nhiu lnh vi nhau. Lc d liu xut ca lnh ny
l d liu vo ca lnh kia.
C php:
Lnh1 | lnh2
V d:
ls l | more
V.
Mt vi lnh khc
Trang 54 /
Hng dn ging dy
C php
#file tp_tin
VI. Tin ch vi
vi l chng trnh son tho chun trn cc h iu hnh Unix. N l chng trnh son tho
trc quan, hot ng di 2 ch : ch lnh (command mode) v ch son tho (input
mode).
son tho tp tin mi hoc xem hay sa cha tp tin c bn dng lnh:
$vi [tp-tin]
Khi thc hin, vi s hin ln mn hnh son tho ch lnh. ch lnh, bn s dng cc
phm x l trn vn bn nh dch chuyn con tr, lu d liu, m tp tin miDo , bn
khng th son tho vn bn. Mun nh vy, bn phi chuyn t ch lnh sang ch son
tho. Ch son tho gip bn s dng bn phm son ni dung vn bn. Nu tp_tin
tn ti s m tp tin ra, cn ngc li s to mi tp_tin
VI.1. Mt s hm lnh ca vi
vi tp_tin
--> bt u dng 1
vi +n tp_tin
--> bt u dng n
vi +/pattern
--> bt u pattern
vi -r tp_tin
Trang 55 /
Hng dn ging dy
I
a
A
o
O
r
R
Nhm lnh xa
1 t
n u dng
cui dng
3 t
dng hin hnh
5 dng
1 k t
dw
do
d$
3dw
dd
5dd
x
Nhm lnh thay th
thay th 1 t
thay th 3 t
dng hin hnh
5 dng
cw
3cw
cc
5cc
Nhm lnh tm kim
*/and
*?and
*/nThe
n
Nhm lnh tm kim v thay th
t k tip ca and
t kt thc l and
tm dng k bt u bng The
lp li ln d tm sau cng
Trang 56 /
Hng dn ging dy
: w <filename>
lu vo tp tin mi
:q
thot nu khng c thay i ni dung tp tin
:q!
thot khng lu nu c thay i tp tin
:r
M tp tin c .
Mutt
Balsa
Kmail
VIII.
Dch v in n
Port s ci my in
VIII.1.
Daemon lpd
lpd s hai tin trnh listen v accept qun l nhng yu cu in gi n v sao chp
chng n spooling. Spooling l tin trnh m nhng cng vic in c sao chp thnh mt
tp tin my in hiu, v sau n c gi n in
Khi dng lnh lpr in mt yu cu, lnh lpr s tp hp d liu v sao chp chng n
hng i spooling, lpd c th tm thy mt cch d dng. Khi lnh lpr s to ra 2 tp tin.
Tp tin th nht c tn cf(tp tin iu khin), n cha nhng thng tin v cng vic in v
tn ngi s hu. Tp tin th hai c tn df(tp tin d lu), n cha d liu thc s cn in.
Trang 57 /
Hng dn ging dy
lpd nhn tn hiu t lpr v kim tra tp tin /etc/printcab kim tra my in cc b hay trn
mng.
VIII.2.
Tt c nhng thng tin v my in u cha trong tp tin ny v lpd s dng thng tin ny
cho mc ch in n
Sd: ch ra th mc spool
VIII.3.
Ci t my in cc b
Trang 58 /
Hng dn ging dy
Trang 59 /
Hng dn ging dy
VIII.4.
Ci t my in mng
Trang 60 /
Hng dn ging dy
VIII.5.
Nhng cng c in
lpr: in ti liu n my in ch nh
Trang 61 /
Hng dn ging dy
Bi 5
QUN L NGI DNG - NHM V BO MT
Tm tt
L thuyt: 3 tit - Thc hnh: 5 tit.
Mc tiu
Kt thc bi hc hc
vin c th qun l
ngi dng v nhm
mt cch d dng
thng qua cc cng
c, tp lnh v c th
cp quyn trn cc
tp tin cng nh th
mc.
Cc mc chnh
I.
Ngi dng.
II.
Group
III.
IV.
V.
VI.
VII.
VIII.
Quyn hn
IX.
Bi tp bt
buc
Bi tp lm
thm
Trang 62 /
Hng dn ging dy
I.
Ngi dng
Mi ngi dng trn h thng Linux c hai thng tin l tn ngi dng (username) v mt
khu (password).
II.
Nhm
Mt ngi dng c th l thnh vin ca nhiu nhm nhng ch c mt nhm chnh. Nhng
nhm khc cp n nh l nhng nhm ph
useradd: to user
groupadd: to nhm mi
groupdel: xa nhm
Trang 63 /
Hng dn ging dy
Chnh sa trc tip vo nhng tp tin lu thng tin ngi dng v nhm nh
/etc/passwd, /etc/group
T Programs -> System -> Red Hat User Manager. Ngay khi
nhp vo s hin ra mn hnh nhc nhp password ca root
Trang 64 /
Hng dn ging dy
V.
Trang 65 /
Hng dn ging dy
V.4. To nhm
#groupadd tn_nhm
V d:
#groupadd giaovien
V.5. Xa nhm
#groupdel tn_nhm
V d:
#groupdel hocvien
Trang 66 /
Hng dn ging dy
VI.2. /etc/group
Lu thng tin v nhng nhm trong h thng
nh dng ca tp tin:
group name:password:group ID:users
VII. Quyn hn
Do Linux l mt h iu hnh a nhim (multitasking) v a ngi dng (multiuser), nhiu
ngi c th cng s dng mt my Linux v mt ngi c th cho chy nhiu chng trnh
khc nhau. C hai vn ln c t ra: quyn s hu cc d liu trn a v phn chia ti
nguyn h thng nh CPU, RAM gia cc tin trnh (process).
Tt c cc tp tin v th mc ca Linux u c ngi s hu v quyn truy cp. Bn c th
thay i cc tnh cht ny i vi tp tin hay th mc. Quyn ca tp tin cn cho php xc nh
tp tin c phi l mt chng trnh (application) hay khng (khc vi MSDOS v MSWindows
xc nh tnh cht ny qua phn m rng ca tn tp tin). V d vi lnh ls l chng ta c th
thy:
-rw-rr 1 fido users 163 Dec 7 14 : 31 myfile
Ct u ch ra quyn truy cp tp tin.
Trong v d trn, cc k t rw-rr biu th quyn truy cp ca tp tin myfile.
Linux cho php ngi s dng xc nh cc quyn c (read), vit (write) v thc thi (execute)
cho tng i tng. C 3 dng i tng
Trang 67 /
Hng dn ging dy
K t
Loi tp tin
Owner
group owner
other users
bit 1
bit 0
Read
write
Excute
V d :
ch c quyn c
: 100 c gi tr l 4
Theo cch tnh s thp phn, bn cng c th xc nh s quyn hn bng cch tnh tng gi tr
ca cc quyn. Theo quy nh trn chng ta c gi tr tng ng vi quyn nh sau :
Quyn
Gi tr
Read
Write
Execute
V d:
nu c quyn read v excute th s thp phn biu din l: 4+1 =5
T hp ca 3 quyn trn c gi tr t 0 n 7.
Hc phn 4 - Chng ch qun tr mng Linux
189
Trang 68 /
Hng dn ging dy
1 root
root
1 ndhung
admin
VIII.
VIII.1.
Lnh chmod
Thao_tc
Quyn_hn
u user
+ : thm quyn
r read
g nhm
- : xa quyn
w write
o others
= : gn quyn bng
x excute
a all
Mt s v d : gn quyn trn tp tin myfile
Hc phn 4 - Chng ch qun tr mng Linux
189
Trang 69 /
Hng dn ging dy
$ chmod +x myfile
Ta thy ch t, cui cng trong nhm cc quyn, th hin cho sticky bit ca /tmp. c sticky
bit, ta s dng lnh:
chmod 1????????? tn_th_mc.
Ngoi cch gn quyn trn, chng ta cng c th gn quyn trc tip thng qua 3 ch s xc
nh quyn nh sau (y l cch s dng thng thng) :
$chmod [gi_tr_quyn] [tp_tin/th_mc]
V d cp quyn cho tp tin myfile
Quyn
Lnh
-wrxr-xr-x
-r-xr--r --
-rwxrwxrwx
VIII.2.
Lnh chown
Trang 70 /
Hng dn ging dy
VIII.3.
Lnh chgrp
Read v write
Read
Write
Execute
Khng c quyn
S dng danh sch trn, umask c xt 022 c ngha l owner c quyn read v write,
nhm c quyn read, other c quyn read
Trang 71 /
Hng dn ging dy
BI 6
QUN L TI NGUYN A CNG
Tm tt
L thuyt: 2 tit - Thc hnh: 3 tit.
Mc tiu
Kt thc bi hc, hc
vin c th cu hnh
quota v gii hn dung
lng a cng cho
tng ngi dng
Cc mc chnh
I.
Quota l g?
II.
III.
Mt s khi nim
IV.
Thit lp quota
V.
Lnh quota
Bi tp bt
buc
Bi tp lm
thm
Trang 72 /
Hng dn ging dy
I.
Quota l g?
Trong mi trng Linux, khi to mt ngi dng h thng s to mt home directory tng ng
cho ngi dng . Khi , ngi dng c ton quyn thao tc cng nh c php lu tr d
liu trn home directory ny. Mt vn t ra l lm sao gii hn mi ngi dng ch c
php lu d liu trong mt dung lng no . Xut pht t iu ny, Linux a ra mt
package c tn quota h tr cho ngi qun tr trong cng tc gii hn dung lng a
cng.
Mc nh khi ci t Linux, h thng ci t quota.
II.
Chng ta khng phi p dng quota trn tt c cc partition m ch p dng n trn nhng
partition no cn thit lin quan n vic chia s cho ngi dng. V d partition /home cha
nhng home directory ca ngi dng.
Khi p dng quota cho th mc no th th mc phi l mt partition ring bit.
Khi my tnh khi ng, quota s c khi ng theo. N c tp tin /etc/fstab bit quota
p dng trn th mc no.
Gii hn cng (hard limit): nh ngha dung lng a cng ti a m ngi dng c th s
dng lu tr d liu. Khi ngi dng lu ht dung lng cho php, nu c tnh lu
thng tin vo tip th nhng d liu trc c th b xa v y dn ln lu d liu
mi vo. Gii hn cng tht mnh m v cn thit i vi mt s ngi dng
Thi gian gia hn (grace period): l thi gian cho php ngi dng c s dng thm
dung lng a cng trong gii hn mm. Thi gian gia hn c th l giy, pht, gi, ngy,
tun, thng.
Trang 73 /
Hng dn ging dy
IV.1. Hoch nh th mc
L xc nh th mc no s c p dng quota. Thng thng ta p dng quota trn th
mc /home v th mc ny cha nhng home directory ca ngi dng.
Bn cnh bn cn xc nh p dng quota cho ngi dng hay nhm hay l c 2
Trang 74 /
Hng dn ging dy
IV.6. Bt quota
Sau khi cp quota bn cn phi bt quota ln quota chy trong h thng
#quotaon <th_mc/tn_partition>
Vi ty chn a ca lnh quotaon s khi ng tt c partition c p dng quota
V d:
#quotaon /dev/hda3
Ngc vi lnh quotaon l lnh quotaoff dng tm ngng quota trn partition.
V.
Ch :
quota ca ngi dng tnh bng Kbps
Lnh quota
Trang 75 /
Hng dn ging dy
BI 7
CI T PHN MM
Tm tt
L thuyt: 2 tit - Thc hnh: 5 tit.
Mc tiu
Cc mc chnh
Bi tp bt
buc
Bi tp lm
thm
Trang 76 /
Hng dn ging dy
I.
II.
Lnh rpm
II.1. Ci t
#rpm ivh tn_gi_phn_mm
Ty chn:
-i (--install)
-v (--verify)
-h (--help)
V d:
#rpm ivh mc-4.5.51-32.i386.rpm
mc #####################################
Mt s trng hp li thng gp trong qu trnh ci t:
V d:
#rpm ivh mc-4.5.51-32.i386.rpm
mc package mc-4.5.51-32 is already installed
Nu bn mun ci chng ln gi phn mm ci dng thm tham s
--replacepkgs
V d:
#rpm ivh replacepkgs mc-4.5.51-32.i386.rpm
mc ################################
Xung t tp tin
Hc phn 4 - Chng ch qun tr mng Linux
189
Trang 77 /
Hng dn ging dy
II.2. Xa
Xa gi phn mm th n gin hn ci t nhiu. Bn ch cn dng lnh sau y xa:
#rpm e tn_gi_phn_mm
V d:
#rpm e mc
Lu khi xa gi phn mm bn ch cn khai bo tn gi phn mm ch khng dng tn tp tin
rpm.
Trong qu trnh xa gi phn mm bn c th gp li sau:
#rpm e foo
removing these packages would break dependencies:
foo is needed by bar-1.0-1
Nu bn mun xa gi phn mm b qua thng bo ny, bn dng thm tham s --nodeps. Tuy
nhin y khng phi l kin hay, v nu chng trnh bn xa c lin quan n chng trnh
khc khi chng trnh kia s hot ng khng c.
II.3. Nng cp
Nng cp phin bn mi cho gi phn mm ci t bn dng lnh sau y:
Hc phn 4 - Chng ch qun tr mng Linux
189
Trang 78 /
Hng dn ging dy
II.4. Truy vn
tm nhng thng tin v nhng gi phn mm ci t trong h thng bn dng lnh sau
y:
#rpm q tn_gi_phn_mm
V d:
#rpm q mc
mc-4.5.51-32
Ngoi ra bn c th s dng thm nhng ty chn sau:
Trang 79 /
Hng dn ging dy
Khi kim tra nu khng c li th khng c hin th, nu khng th s thng bo ra .inh dng
ca dng thng bo gm 8 k t v tn tp tin . Mi k t biu din cho kt qu ca vic so snh
mt thuc tnh ca tp tin vi thuc tnh lu trong c s d liu RPM .Du (.) ngha l kim
tra xong. Nhng k t i din cho cc li kim tra.
5 _ MD5 checksum
l _ Lin kt mm
d _ thit b
u_ ngi s hu
g _ nhm s hu
III. Ci t t m ngun m
Khi phn mm ra phin bn mi, bn c nhu cu nng cp. Khi , bn c th ti t Internet v
ci t. Nhng phin bn mi ny c th dng m ngun m ch khng c ng gi di
dng rpm. Lc ny bn c th ci t phn mm c m ngun m:
Gii nn gi m ngun
Cc bc chung:
Trang 80 /
Hng dn ging dy
#make
#make install
#./configure --help
Trang 81 /
Hng dn ging dy
BI 8
QUN L KT NI MNG
Tm tt
L thuyt: 5 tit - Thc hnh: 8 tit.
Mc tiu
Kt thc bi hc ny,
hc vin c th thay
i cu hnh mng ca
h thng Linux bng
nhng cng c khc
nhau. c bit l bit
cch cu hnh DHCP
server v client
Cc mc chnh
I.
TCP/IP
II.
Thit b mng
III.
Cng c cu hnh
IV.
V.
Telnet
VI.
SSH
VII.
Dynamic
Host
Protocol DHCP
Bi tp bt
buc
Bi tp lm
thm
Configuration
Trang 82 /
Hng dn ging dy
I.
Mt trong nhng tnh nng mnh ca Linux l h tr mng. Linux c kh nng chia s tp
tin n vi mi h iu hnh.
H giao thc TCP/IP gm: Internet Protocol, Transport Control Protocol, Universal
Datagram Protocol
UDP l mt giao thc khng kt ni. Nhng ng dng dng giao thc ny ch cn xc nh
ch cn gi v bt u gi. Thng UDP c s dng cho khi lng d liu nh hay
trn nhng mng nhanh v tin cy.
II.
Thit b mng
Trong phn ny quan tm n nhng thit b mng. Sau y gii thiu nhng thit b mng hay
gp:
10Base2
10Base5
II.2. Router
Cu hnh mng ca Red Hat Linux thng c cu hnh trong khi ci t h iu hnh.
Ngoi ra, bn cng c th cu hnh hay thay i vi s tr gip ca nhng cng c bng
dng lnh hay ha.
Trang 83 /
Hng dn ging dy
Cu hnh mng bng lnh c th thc hin bng 2 cch: dng lnh v chnh sa trc tip vo
nhng tp tin lu thng tin v cu hnh mng
Nhng lnh c s dng cu hnh mng l ifconfig v route
III.1.1/sbin/ifconfig
Lnh ifconfig c dng cu hnh card mng.
C php ca lnh:
#ifconfig [ty_chn] [tn_card_mng] [a_ch_IP] netmask [subnet_mask]
netmask: t kha c dng nh ngha netmask hay subnet mask
Nu khng c bin no ch ra, lnh ifconfig s hin th ra nhng thng s cu hnh ca card
mng.
V d nh hnh v sau:
Trang 84 /
Hng dn ging dy
Thm mt ng mng:
#route add net [mng_ch] [netmask Nm] [gw Gw]
V d:
#route add net 172.29.2.0 netmask 255.255.255.0 gw 172.29.2.1
V d thm a ch default gateway:
#route add default gw 172.29.14.1
sau khi g lnh trn trong bng nh tuyn s thm dng sau:
default
172.29.14.1
0.0.0.0
/etc/hosts:
ln003 localhost.localdomain
localhost
/etc/services:
/etc/sysconfig/network
/etc/sysconfig/network-scripts/ifcfg-ethx
Trang 85 /
Hng dn ging dy
III.3. Cng c ha
Setup l mt tin ch gip bn thay i a ch IP .
#setup
Hin ra mt mn hnh Choose a tool , chn Netword Configuration . Khi , hin ra dng
thng bo Would you like to set up networking, bn chn Yes chnh sa cu hnh. Mn
hnh cu hnh hin ra:
Ch :
Sau khi thay i a ch ip mun c hiu lc ngay cn khi ng li daemon network
vi lnh sau:
#/etc/init.d/network restart
Trang 86 /
Hng dn ging dy
Ch :
Khi thay i tn my tnh bng lnh hostname, tn mi ch c hiu lc trong giai on
ang lm vic. Khi khi ng li my tnh, my s nhn li tn c. Do , khi mun
thay i tn my tnh, bn vo trc tip tp tin cu hnh thay i
V.
Telnet
V mt l do no ngi dng khng th ngi trc tip trn my Linux lm vic. Dch v Telnet
h tr cho ngi dng trong vn lm vic t xa. Nhng mt iu cnh bo l chng ta khng
nn lm vic t xa thng qua telnet.
V.1. Ci t
Thng thng dch v telnet c ci sn. Nu bn kim tra trong Setup->System services
khng co telnet th bn ci package sau vo:
#rpm ivh telnet-server-version.i386.rpm
V.2. Cu hnh
Trang 87 /
Hng dn ging dy
C rt nhiu ngi mun bit mt khu ca ngi dng root xm nhp vo h thng nhm
mc ch ph hoi h thng hay tm kim nhng thng tin no .
Chng trnh telnet trong Linux cho php ngi dng ng nhp vo h thng Linux t xa.
Khuyt im ca chng trnh ny l tn ngi dng v mt khu gi qua mng khng c
m ha. Do , n rt d b nhng ngi khc nm gi v s l mi nguy him cho h thng.
Phn mm Secure Remote Access l mt s h tr mi ca Linux nhm khc phc nhc
im ca telnet. N cho php bn ng nhp vo h thng Linux t xa v mt khu s c m
ha. V th, n an ton hn telnet.
Ssh c hai thnh phn:
VII.1.
VII.2.
DHCP Server
DHCP client
VII.3.
c im ca DDHCP
Trang 88 /
Hng dn ging dy
VII.4.
VII.5.
Trang 89 /
Hng dn ging dy
Sau khi thit lp nhng tp tin cu hnh, ta cn khi ng dch v bng lnh sau:
#/etc/init.d/dhcpd start
Kim tra dhcp client
Ty theo mi trng h iu hnh ca my ang s dng m c nhng cch
kim tra khc nhau:
windows 9x
g lnh ipconfig a hay winipcfg
linux
trn my Linux g lnh ifconfig a.
C hai tp tin quan trng c to trn my Linux:
+ dhcpcd-eth0.cache: y l tp tin d liu m n lit k kernel ca Linux m ngi
dng ang chy. N c nh dng m con ngi khng th c c.
+
Trang 90 /
Hng dn ging dy
BI 9
TIN TRNH
Tm tt
L thuyt: 3 tit - Thc hnh: 5 tit.
Mc tiu
Kt thc bi hc ny,
hc vin c th hiu v
tin trnh cng nh cc
loi tin trnh trong h
thng Linux. T c
th qun l cc tin
trnh trong h thng tt
hn. Bn cnh , hc
vin c th lp lch
chng trnh theo cc
tin ch khc nhau
Cc mc chnh
I.
nh ngha
II.
Phn loi
III.
Lnh pstree v ps
IV.
V.
VI.
VII.
Lp lch vi lnh at
VIII.
IX.
Bi tp bt
buc
Bi tp lm
thm
Trang 91 /
Hng dn ging dy
I.
nh ngha
Tin trnh l mt chng trnh n chy trn khng gian a ch o ca n nhm thc hin mt
cng vic no .
Mt tin trnh khi thc hin c th sinh ra nhiu tin trnh khc. Tin trnh sinh ra cc tin trnh
khc goi l tin trnh cha. Cn nhng tin trnh c sinh ra gi l tin trnh con. Khi tin trnh
cha b dng th cc tin trnh con cng b dng theo.
Mi tin trnh mang mt s nh danh gi l PID (Process Identification) dng phn bit cc
tin trnh vi nhau. PID l mt s nguyn c gi tr ln hn 0 v l duy nht. H thng Linux da
vo cc PID qun l cc tin trnh. Khi h thng Linux c khi ng, n s khi ng tin
trnh INIT u tin v tin trnh ny c PID=1.
II.
Phn loi
#pstree np
Nhng ty chn :
-a: hin th tt c cc tin cc tin trnh trong h thng.
-ax: hin th tt c cc tin trnh, k c nhng tin trnh khng gn vi thit b u cui
(tty).
-axl: xem cc tin trnh ang thc hin cng vi y dng lnh khi to n.
Ngoi ra, bn c th kt hp vi lnh grep lit k nhng
tin trnh cn tm vi v d sau:
#ps ax | grep named
Trang 92 /
Hng dn ging dy
V d:
#find / -name pro print
V.
Khi c mt chng trnh thc hin chim nhiu thi gian lm cn tr nhng chng trnh khc
thi hnh, chng ta c th a chng trnh ny chy trong ch hu cnh. Trong h thng
hu ht cc dch v hay daemon u chy trong ch hu cnh. Tin trnh hu cnh l tin
trnh sinh ra c lp vi tin trnh cha. a mt tin trnh t ch tin cnh sang ch
hu cnh bng cch thm du & vo sau lnh .
V d:
$find / -name pro print > results.txt &
[1] 2489
$
Sau khi cho chng trnh chy trong ch hu cnh, bn c th kim tra chng trnh ny c
hot ng hay khng bng lnh sau:
$ps aux | grep find
hn gin hn, bn c th dng lnh jobs xem cc tin trnh ang trong ch hu cnh
$jobs
[1] + Running
$
Nu chng trnh trong hu cnh thc hin xong th s xut hin cu thng bo sau:
[1] Done
cho mt tin trnh ang dng trong hu cnh hot ng tr li ta dng lnh bg
Vi v d trn ta g lnh sau:
$bg 1
find / -name pro print > results.txt
$jobs
[1] + Running
find / -name pro print > results.txt
$
Ngc li khi mun mt tin trnh ang hot ng trong hu cnh chuyn sang tin cnh bn
dng lnh fg
C php:
$fg <s_tt_tin trnh>
Trang 93 /
Hng dn ging dy
VIII.
Lnh at dng lp lch thc hin nhng cng vic hay chng trnh ti mt thi im nh
trc.
C php ca lnh nh sau:
$at [thi_gian] <Enter>
<lnh>
<Ctrl + D>
[thi_gian] c th c 1 trong nhng nh dng sau:
HH:MM : v d 04:00AM. Nu thi gian lp lch tri qua, n s thc hin chng trnh ti thi
gian ch nh ca ngy sp ti
Na m: 12:00AM
Tra: 12:00PM
V d:
$at 02:00 <Enter>
/etc/init.d/sendmail restart
lp /var/logs/messages
<Ctrl+D>
Sau khi lp lch mun xa lch lp bn c th dng lnh sau:
$atrm [s_cng_vic]
Trong trng hp bn c nhiu chng trnh cn lp lch ti mt thi im no . Nu bn g
nhiu chng trnh trong lnh at c th dn n sai st. Do , bn c th son tho trong mt
tp tin vn bn v dng du chuyn hng.
$at 10:30 < [tp_tin]
kim tra cc chng trnh lp lch bn dng lnh sau:
$at l
hay
$atq
Hc phn 4 - Chng ch qun tr mng Linux
189
Trang 94 /
Hng dn ging dy
cp quyn s dng lnh at cho cc ngi dng s dng tp tin /etc/at.allow v /etc/at.deny
Batch cho php h thng t ng quyt nh khi no chng trnh c thc hin da trn
mc ti ca h thng. Thng thng, batch s thc hin cc chng trnh khi mc ti ca h
thng di 20%.
V d:
$batch <Enter>
lp /usr/sales/reports/* <Enter>
<Ctrl+D>
Tp tin /etc/at.allow v /etc/at.deny c s dng gii hn truy cp n lnh at v batch.
Nu tp tin at.allow tn ti th ch nhng ngi dng c lit k trong tp tin ny c php
s dng lnh at v batch, v tp tin at.deny b qua.
Nu at.allow khng tn ti, tt c nhng ngi dng lit k trong at.deny khng c s dng
at v batch.
Khi ng v dng dch v: /sbin/service atd start/stop.
gi ngy_ca_thng
0
8
*
sartin/bin/status_report
thng_ca_nm
ngy_ca_tun lnh
/u/
Trang 95 /
Hng dn ging dy
Trang 96 /
Hng dn ging dy
BI 10 - SAMBA
Tm tt
L thuyt: 3 tit - Thc hnh: 6 tit.
Mc tiu
Kt thc bi hc ny,
hc vin c th cu
hnh samba server
chia s nhng ti
nguyn nh my in,
tp tin hay th mc.
V ngi dng c th
s dng client l
window hay Linux
truy cp n samba
server
Bi tp bt
buc
Cc mc chnh
I.
II.
Ci t samba
III.
Cu hnh samba
IV.
Nhng bin
smb.conf
V.
VI.
M ha mt khu
VII.
VIII.
IX.
Truy cp chia s
X.
SWAT
trong
tp
Bi tp lm
thm
tin
Trang 97 /
Hng dn ging dy
I.
Giao thc Session Message Block (SMB) c s dng chia s tp tin trn mt my
Windows vi h thng xa
s dng Samba, nhng my phi giao tip vi nhau bng giao thc TCP/IP
H SAMBA
Samba l tp hp nhng chng trnh s dng giao thc SMB chia s ti nguyn hay
my in gia nhng my Linux v Windows
II.
Ci t SAMBA
Trang 98 /
Hng dn ging dy
parameter name=value
Nhng dng bt u bng du ; hay # l nhng dng ch
thch
Phn [global]
Trang 99 /
Hng dn ging dy
Phn [homes]
Ni dung nh sau:
Trang 100
Hng dn ging dy
Phn [printers]
Ni dung nh sau:
Encrypt passwords: no l gi tr mc nh
SAMBA SERVER
Trang 101
Hng dn ging dy
Server: ging nh user ch khc l samba server s dng SMB server chng
thc ngi dng khi truy cp n nhng chia s
Read only: ch c
V d:
Trang 102
Hng dn ging dy
V.
VI. M ha mt khu
Nhng my truy cp n samba server c th l my chy h iu hnh windows 9x, windows
NT, windows 2k. Nhng mt khu gi t nhng h iu hnh ny c th c m ha hoc
khng. Nhng h iu hnh c mt khu m ha l windows 98, Windows NT (Service Pack 3),
Windows 2000. Khi , trong my Linux bn cng cn m ha mt khu ng b vi bin
encrypt password.
Trong Linux, bn phi to ra mt khu ca ngi dng ring cho samba server qun l. T tp
tin /etc/passwd c sn, to mt tp tin mi bng cch dng lnh:
#cat /etc/passwd | mksmbpasswd.sh > /etc/samba/smbpasswd
vi mksmbpasswd l mt script ci sn trong h thng
Dng lnh:
#chmod 600 /etc/samba/smbpasswd
Hc phn 4 - Chng ch qun tr mng Linux
/189
Trang 103
Hng dn ging dy
testparm
VIII.
Linux client
truyn tp tin, ngi dng phi kt ni vi samba server bng lnh sau:
#smbclient //ln03/tmp U tn_ngi_dng
Hc phn 4 - Chng ch qun tr mng Linux
/189
Trang 104
Hng dn ging dy
add interface ..
password:
domain.
smb:\>
Sau bn c th s dng tp lnh ca smbclient.
Lnh
Tham s
M t
? hoc help
[Lnh]
Cd
[Th mc]
Lcd
[Th mc]
Chuyn v th mc my cc bi65
Del
[Cc tp tin]
Xa tp tin
Dir hoc ls
[Cc tp tin]
Khng c
Get
[tp tin][tn cc b]
Mget
[cc tp tin]
Md hoc mkdir
[th mc]
To th mc trn my server
Rd hoc rmdir
[th mc]
Xa th mc trn my server.
Put
[tp tin]
Mput
[cc tp tin]
[tp tin]
Queue
Khng c
Lnh smbmount
Trang 105
Hng dn ging dy
Windows client
X.
SWAT
Trang 106
Hng dn ging dy
Trang 107
Hng dn ging dy
BI 11
DOMAIN NAME SYSTEM
Tm tt
L thuyt: 3 tit - Thc hnh: 6 tit.
Mc tiu
Kt thc bi hc ny,
hc vin c th hiu
v ngha v tm
quan trng ca DNS,
ci t, cu hnh v t
chc dch v DNS.
Cc mc chnh
I.
DNS l g?
II.
C s d liu ca DNS
III.
IV.
V.
VI.
VII.
C php cc record
VIII.
IX.
Khi ng DNS
X.
XI.
Bi tp bt
buc
Bi tp lm
thm
Trang 108
Hng dn ging dy
I.
DNS l g?
Mi my tnh trong mng mun lin lc hay trao i thng tin, d liu cho nhau cn phi
bit a ch IP ca nhau. a ch IP l mt chui gm 4 s c gi tr t 0 n 255 v phn
cch nhau bi du chm. Nu s lng my tnh nhiu th vic nh nhng a ch IP ny rt
l kh khn.
Ban u do quy m mng ARPAnet (tin thn ca mng Internet) cng nh ch vi trm
my, nn ch cn mt tp tin n HOSTS.TXT lu thng tin v nh x tn my thnh a ch
IP. Trong tn my ch l 1 chui vn bn khng phn cp (flat name). Tp tin ny c
duy tr ti 1 my ch v cc my ch khc lu gi bn sao ca n. Tuy nhin khi quy m
mng ln hn, vic s dng tp tin HOSTS.TXT c cc nhc im nh sau:
Lu lng mng v my ch duy tr tp tin HOSTS.TXT b qu
ti do hiu ng c chai.
II.
Ch :
Hin ti trn cc my ch vn s dng c tp tin hosts.txt phn gii tn my
tnh thnh a ch IP (Trong Linux l /etc/hosts)
C s d liu ca DNS
Trang 109
Hng dn ging dy
DNS l 1 CSDL phn tn. iu ny cho php ngi qun tr cc b qun l phn d liu
ni b thuc phm vi ca h, ng thi d liu ny cng d dng truy cp c trn ton
b h thng mng theo m hnh client-server. Hiu sut s dng dch v c tng cng
thng qua c ch nhn bn (replication) v lu tm (caching). Mt hostname trong domain
l s kt hp gia nhng t phn cch nhau bi du chm. V d hostname l
server.t3h.com, trong server l hostname v t3h.com l domain name.
Trang 110
Hng dn ging dy
M t
.com
.org
.net
Cc trung tm h tr v mng
.edu
Cc t chc gio dc
.gov
.mil
Cc t chc qun s
.int
M t
.arts
.nom
.rec
.firm
.info
Trang 111 /
Hng dn ging dy
Primary
Secondary/slave
Master
Caching
Primary nameserver
Zone file cha nhng record c s dng phn gii tn my tnh thnh a ch
IP v ngc li. Nhng record ny c bit nh l resource record
Trang 112
Hng dn ging dy
V.
Master nameserver
Qua trn cho thy vai tr rt quan trng ca root name server trong qu trnh phn gii tn
min. Nu mi root name server trn mng Internet khng lin lc c th mi yu cu
phn gii u khng thc hin c. Do c nhiu root name server phn b trn mng
nh ti 2 server ti mng MILNET, mt ti mng SPAN v NASA, 2 server ti chu u v
mt ti Nht Bn.
Trang 113
Hng dn ging dy
Trang 114
Hng dn ging dy
Ch
Khi c tn min a ch IP s xut hin theo th t ngc. V d nu a ch IP ca my
winnie.corp.hp.com l 15.16.192.152, khi nh x vo min in-addr.arpa s l
152.192.16.15.in-addr.arpa.
VIII.
Record SOA
Record NS
Record A
Record PTR
Record CNAME
Record MX
Trang 115
Hng dn ging dy
VIII.1.
Masters: khi type l slave, th phi thm thuc tnh masters ch ra primary
nameserver
zone . {
type hint;
file named.ca;
}
Zone . L mt caching zone. N cha nhng gi cho server. Trong trng hp
DNS server khng th t phn gii tn my tnh. Server s c nhng gi v nhng
nameserver khc gi yu cu phn gii ra ngoi. File named.ca c lu trong th
mc /var/named. N cha nhng root namserver trn th gii. Root nameserver cha
a ch IP ca nhng nameserver trong top-level domain. Top-level domain l nhng
domain com, edu, org, net, gov Nhng top-level domain s tr ra a ch ca nhng
nameserver ca level domain k tip v v. v
zone localhost v 0.0.127 l hai zone nh ngh cho vic phn gii tn my cc b
v a ch thuc ng mng 127.0.0. Hai tp tin tng ng ca 2 zone l
named.local v named.host c lu trong th mc /var/named
Trang 116
Hng dn ging dy
VIII.3.
V d v ni dung ca tp tin:
@
IN
SOA linuxsvr.csc.hcmuns.edu.vn. root.csc.hcmuns.edu.vn. (
20040100 ; serial
28800 ; refresh
7200 ; retry
604800 ; expire
86400 ; time to live
)
1
2
VIII.4.
IN
IN
IN
NS
PTR
PTR
linuxsvr.csc.hcmuns.edu.vn.
linuxsvr.csc.hcmuns.edu.vn.
mailserver.csc.hcmuns.edu.vn.
Thng thng min cha cung cp cc domain con cho min con di hnh thc y quyn
cho min con t qun l v t chc c s d liu cho min con (thut ng ny thng
c gi l delegation domain), hoc min cha to hosting domain cho min con (theo
cch ny th min cha phi t chc v qun l c s d liu cho min con)
Di y l thng tin v d v hng dn v hnh thc delegation domain cho hai min
b1.netXX.com v b2.netXX.com.
Trn namserver qun l min cha gi s rng c tn min l netXX.com y quyn cho
hai min con ta thc thi cc bc sau:
B1: M file phn gii thun ca zone netXX.com v m t
p1
IN
NS
p1.netXX.com.
Trang 117
Hng dn ging dy
IN
A
ip_address_ca _PNS_qun l zone b1.
IN
NS
p2.netXX.com.
IN
A
ip_address_ca _PNS_qun l zone b2.
B2 : M t record PTR cho b1 v b2 trong zone netXX.com:
Host_ID
IN
PTR b1.netXX.com.
Host_ID
IN
PTR b2.netXX.com.
Gi s ta s dng NetID.in-addr.arpa c m t trong zone nghch
B3:
/etc/init.d/named restart restart li dch v DNS
P2
VIII.5.
VIII.6.
#/etc/init.d/named restart
#tail f /var/log/messages
#pkill named
Domain domainname
Hc phn 4 - Chng ch qun tr mng Linux
/189
Trang 118
Hng dn ging dy
X.
lnh ping
#ping c 2 linuxsvr.csc.hcmuns.edu.vn
lnh nslookup
172.29.14.1#53
>Name: linuxsvr.csc.hcmuns.edu.vn
>Address:
172.29.14.1
>172.29.14.1
>
>set type=any
>csc.hcmuns.edu.vn
Trang 119
Hng dn ging dy
BI 12
VSFTPD - FTP SERVER
Tm tt
L thuyt: 5 tit - Thc hnh: 5 tit.
Mc tiu
Cc mc chnh
Kt thc bi hc ny, I.
hc vin c th hiu v
II.
vsftpd v dng n
cu hnh ftp server III.
trong mi trng Linux
Bi tp bt
buc
Bi tp lm
thm
Tng quan
FTP server
Nhng tp tin c ci t lin
quan n vsftpd
IV.
V.
VI.
Trang 120
Hng dn ging dy
I.
Tng quan
Active
Active l phng php thng thng nht m m giao thc ftp s dng
truyn d liu n ng dng client. Khi client m mt kt ni active, server m
kt ni t port 20 ca mnh n port > 1024 ca client
Passive
Passive cng ging nh active, c khi to bi ftp client. Khi ftp client ch ra
rng n mun truyn d liu trong c ch passive. Server s cung cp a ch IP
v mt port bt k > 1024 trn server. Sau , client kt ni n port ny v ti
d liu v
FTP client c hai giao din dng text v ha.
Trang 121
Hng dn ging dy
II.
FTP Server
Vsftpd l mt package mi gip cu hnh ftp server trong RedHat Linux 9. Vsftpd hay Very
Secure FTP Daemon c pht trin xoay quanh tnh nng nhanh, nh v an ton. N c
kh nng qun l s lng kt ni ln mt cch hiu qu v an ton.
V.
Trang 122
Hng dn ging dy
<ty chn>=<value>
Nhng dng ch thch c nh du bi du # v c b qua bi daemon.
Nhng ty chn c lit k sau:
V.1. Daemon
Gi tr mc nh l YES
Session_support: nu ty chn ny c gi tr l YES th vsftpd
c gng qun l giao dch login ca ngi dng ngang qua
PAM (Pluggable Authentication Modules)
Gi tr mc nh l YES
Gi tr mc nh YES
banned_email_file: nu ty chn deny_email_enable c xt
l YES, ty chn ny ch ra tp tin cha danh sch nhng
password email ca anonymous m khng cho php truy cp
n server.
Gi tr mc nh: /etc/vsftpd.banned_emails
banner_file: ch ra tp tin text hin th khi kt ni n server
c thit lp.
Khng c gi tr mc nh
cmds_allowed: ch ra danh sch nhng lnh ftp (phn cch
nhau bi du phy) c cho php bi ftp server. Tt c
nhng lnh khc s b t chi.
Khng c gi tr mc nh cho ty chn
deny_email_enable: nu ty chn ny c gi tr l YES th
ngi dng anonymous s dng password c ch ra trong
tp tin /etc/vsftpd.banned_emails b cm truy cp n server
Gi tr mc nh l NO
ftpd_banner: nu ty chn ny c gi tr l YES th chui c
ch ra trong ty chn ny s hin thi khi ngi dng thit lp
kt ni vi server. Ty chn ny s ghi ln banner_file. Mc
nh vsftpd hin th banner chun.
Trang 123
Hng dn ging dy
Gi tr mc nh /etc/vsftpd.user_list
Gi tr mc nh l NO
anon_root: ch ra th mc vsftpd trao i khi ngi dng
anonymous login vo
Khng c gi tr mc nh
anon_upload_enable: nu ty chn ny c gi tr l YES v
cng vi write_enable=YES th ngi dng anonymous c
php upload tp tin trong th mc cha m c quyn ghi.
Gi tr mc nh l NO
anon_world_readable_only: nu ty chn ny c gi tr l YES
th ngi dng anonymous ch c php download nhng
tp tin c quyn c
Gi tr mc nh l YES
ftp_username: ch ra ngi dng cc b c s dng cho
anonymous ftp server. Home directory c c ch ra trong
tp tin /etc/passwd cho ngi dng l th mc gc ca
anonymous ftp server
Gi tr mc nh l ftp
no_anon_password: nu ty chn ny c gi tr l YES th
ngi dng anonymous s khng yu cu nhp password
Gi tr mc nh l NO
Trang 124
Hng dn ging dy
Gi tr mc nh l ES
chroot_local_user: nu ty chn ny c gi tr l YES th ngi
dng c th di chuyn n home directory ca h sau khi login
vo.
Gi tr mc nh l NO
guest_enable: nu ty chn ny c gi tr l YES th ngi
dng anonymous login vo nh guest, m c ch ra trong
guest_username
Gi tr mc nh l NO
guest_username: ch ra username ca ngi dng guest
Gi tr mc nh l ftp
local_root: ch ra th mc vsftpd sau khi ngi dng cc b
login vo
Khng c gi tr mc nh
V.5. Th mc
Sau y lit k nhng thuc tnh lin quan n th mc:
Gi tr mc nh l YES
dirmessage_enable: nu ty chn ny c gi tr l YES th mi
khi ngi dng di chuyn vo th mc s hin th ra mt thng
ip c lu trong tp tin. Tp tin ny c ch ra trong ty
chn message_file v tn mc nh l .message. N c lu
trong th mc di chuyn vo.
Gi tr mc nh l .message
Gi tr mc nh l YES
chown_uploads: nu ty chn ny c gi tr l YES th tt c
nhng tp tin c upload bi ngi dng anonymous c
s hu bi ngi dng c ch ra trong chown_username
Gi tr mc nh l YES
chown_username: ch ra ngi s hu nhng tp tin c
upload bi ngi dng anonymous.
Hc phn 4 - Chng ch qun tr mng Linux
/189
Trang 125
Hng dn ging dy
Gi tr mc nh l root
write_enable: nu ty chn ny c gi tr l YES th nhng
ngi dng c th DELE, RNFR v STOR
Gi tr mc nh l NO
listen=YES
listen_address=1.2.3.4
connect_from_port_20=YES
anonymous_enable=YES
anon_root=/srv/ftp/knusper
ftpd_banner=Welcome to FTP at
knusper.wiremonkeys.org. Behave!
V.8. Logging
Ga tr mc nh l NO
xferlog_enable: nu ty chn ny c gi tr l YES th vsftpd
ghi li nhng kt ni v thng tin truyn tp tin vo tp tin log
c ch ra trong ty chn vsftpd_log_file
Ga tr mc nh l NO
xferlog_file: ch ra tp tin log tng thch vi wu-ftpd
Ga tr mc nh l /var/log/xferlog
vsftpd_log_file: ch ra tp tin log vsftpd
Ga tr mc nh l /var/log/vsftpd.log
V.9. Network
Nhng ty chn sau y phn nh cch vsftpd tng tc trong mng:
Ga tr mc nh l 60
Hc phn 4 - Chng ch qun tr mng Linux
/189
Trang 126
Hng dn ging dy
ng dng server:
Trang 127
Hng dn ging dy
BI 13
APACHE - WEB SERVER
Tm tt
L thuyt: 5 tit - Thc hnh: 10 tit.
Mc tiu
Kt thc bi hc ny,
hc vin c th cu
hnh mt web server
c bn vi apache.
M rng ra, hc vin
c th cu hnh thm
nhng tnh nng khc
nh UserDir, Alias,
Chng thc. V c
bit nht l hc vin c
th
hiu
c
VirtualHost v cu
hnh n
Cc mc chnh
I.
II.
III.
Tp tin /etc/httpd/conf/httpd.conf
IV.
V.
VI.
Alias
VII.
UserDir
VIII.
Chng thc
IX.
Virtual Host
Bi tp bt
buc
Bi tp lm
thm
Trang 128
Hng dn ging dy
I.
II.
Web server giao tip vi web client bng giao thc HTTP
/var/www: cha nhng icon server, chng trnh CGI, nhng file HTML
Virtual hosts
<directory>
directory option option
directory option option
</directory>
Directory l nhng thuc tnh v option l nhng gi tr cho thuc tnh .
Nhng option thng dng:
+
Trang 129
Hng dn ging dy
Indexes: trong trng hp vng mt ca file index.html hay nhng file index khc,
mt danh sch nhng file c to ra tr thnh trang html v c hin th
Order deny, allow: thi hnh deny trc, sau allow. Nu host no khng c trong
deny th c php truy cp ti nguyn
V d:
<directory /server-status>
Order deny, allow
Deny from all
Allow from userdomain.com
</directory>
V.
Trang 130
Hng dn ging dy
Trang 131
Hng dn ging dy
VI. Alias
Directory Alias cho php nh x ng dn cc b (khng nm trong DocumentRoot) thnh
ng dn http.
C php ca alias:
Alias <ng_dn_http> <ng_dn_cc_b>
V d:
Alias /doc /usr/share/doc
Khi ngi dng cp http://www.csc.hcmuns.edu.vn/doc s quy vo th mc /usr/share/doc
VII. UserDir
Directory UserDir cho php cc user trong h thng c php to homepage ca mnh trn
server
Cch cu hnh:
#mkdir /home/hv1/www
V d:
UserDir www
<Directory /home/*/www>
Order deny,allow
Allow from all
</Directory>
VIII.
Chng thc
Trang 132
Hng dn ging dy
Khi ni dung trang web cn c bo mt, ngi dng mun xem ni dung ny phi nhp vo
username v password. Username v password c gi n web server. Sau , web server
kim tra nu hp l th c xem ni dung cn ngc li th khng c xem. Qa trnh ny
gi l chng thc. Username v password bn cung cp ch c tc dng trong ln giao dch ca
browser vi server lc . Nu ln sau truy cp li web site ny, bn phi nhp li username v
password. Trong nhng trng hp ring bit, khi user nhp vo username v password
server chng thc, th web server s cp li cho client mt th chng thc bo v web site.
th ny c gi l realm (vng lnh th) hay l mt tn chng thc. Browser s lu li
username, password cng vi realm. Nh th, nu truy cp nhng ti nguyn khc m c cng
realm, username v password th user khng cn nhp tr li nhng thng tin chng thc.
Thng thng, vic lu tr ny ch c tc dng trong giao dch hin hnh ca browser. Nhng
cng c mt vi browser cho php bn lu chng mt cch c nh bn chng bao gi nhp
vo username v password
Cc bc cu hnh:
Bc 2: cu hnh apache
Sau khi to user v password tng ng cho user, bn cn cu hnh s chng thc
trong apache.
V d v s chng thc:
<Directory /upload>
AuthType Basic
AuthName public
AuthUserFile /etc/httpd/conf/htpasswd
Require user hv1 hv2
</Directory>
AuthType: nh ngha loi chng thc ang s dng. Trong trng hp ny l Basic
Trang 133
Hng dn ging dy
V d:
Hocvien: hv1 hv2 hv3
Giaovin: gv1 gv2
Sau khi to tp tin group cu hnh chng thc nh sau:
<Directory /upload>
AuthType Basic
AuthName public
AuthUserFile /etc/httpd/conf/htpasswd
AuthGroupFile /etc/httpd/conf/groups
Require group hocvien giaovien
</Directory>
Trang 134
Hng dn ging dy
NameVirtualHost *
<VirtualHost www.example1.com>
DocumentRoot /www/example1
ServerName www.example1.com
#Other directives here
</VirtualHost>
<VirtualHost www.example2.com>
DocumentRoot /www/example2
ServerName www.example2.com
#Other directives here
</VirtualHost>
IX.2. VirtualHost da vo a ch IP
Server c hai a ch IP (172.20.30.40, 172.20.30.50) m chng s c phn gii thnh tn
www.example1.com v www.example2.org
Listen 80
<VirtualHost 172.20.30.40>
DocumentRoot /www/example1
ServerName www.example1.com
</VirtualHost>
<VirtualHost 172.20.30.50>
DocumentRoot /www/example2
ServerName www.example2.org
</VirtualHost>
Trang 135
Hng dn ging dy
ServerName www.example2.org
</VirtualHost>
Ch :
Sau khi kt thc nhng mc trn, gio vin da vo bi tp thc hnh gii thch chi tit
cch gii quyt bi tp nh th no hc vin c nh hng cc bc mnh cn
phi lm trong thc hnh.
Trang 136
Hng dn ging dy
BI 14
SENDMAIL - MAIL SERVER
Tm tt
L thuyt: 6 tit - Thc hnh: 5 tit.
Mc tiu
Kt thc bi hc ny,
hc vin c th hiu
c bn v sendmail v
c th cu hnh c
mail server trn mi
trng Linux.
Cc mc chnh
I.
Tng quan
II.
III.
IV.
V.
Nhng th mc v file ci t
lin quan n sendmail
VI.
Khi ng sendmail
VII.
VIII.
Bi tp bt
buc
Bi tp lm
thm
Trang 137
Hng dn ging dy
I.
Tng quan
II.
MUA (Mail User Agent tc nhn ngi dng th tn): l nhng chng trnh gip
bn to mt mail, gi, nhn, c mail. Hin nay c rt nhiu MUA nh trong mi
trng Microsoft c Eudora, Outlook Express, Microsoft Outlook Express, cn trong
mi trng Linux c mail, kmail
SMTP l giao thc tin cy chu trch nhim phn pht th tn. N chuyn th tn t h thng
mng ny sang h thng mng khc hay chuyn th tn trong h thng mng ni b. tm
hiu chi tit v giao thc ny xem trong RFC 821. SMTP hot ng trn mi trng TCP/IP v
cng giao tip l 25.
Sau y l tp lnh ca giao thc ny.
Tp lnh SMTP
Lnh
C php
Chc nng
Hello
HELO <sending-host>
From
MAIL FROM:<from-address>
a ch ngi gi
Recipient
RCPT TO:<to-address>
a ch ngi nhn
Data
DATA
Bt u gi thng ip
Reset
RSET
Hu b thng ip
Verify
VRFY <string>
Expand
EXPN <string>
Help
HELP [string]
Yu cu gip
Trang 138
Hng dn ging dy
Tp lnh SMTP
Lnh
Quit
C php
QUIT
Chc nng
Kt thc phin giao dch SMTP
Trang 139
Hng dn ging dy
Lnh
Chc nng
USER username
PASS password
STAT
RETR n
Nhn thng ip th n
DELE n
Xo thng ip th n
LAST
LIST [n]
RSET
TOP n l
NOOP
Khng lm g
QUIT
V d v cch s dng:
% telnet almond 110
Trying 172.16.12.1 ...
Connected to almond.nuts.com.
Escape character is '^]'.
+OK almond POP3 Server Process 3.3(1) at Mon 15-May-95 4:48PM-EDT
user hunt
+OK User name (hunt) ok. Password, please.
pass Watts?Watt?
+OK 3 messages in folder NEWMAIL (V3.3 Rev B04)
stat
+OK 3 459
retr 1
Hc phn 4 - Chng ch qun tr mng Linux
/189
Trang 140
Hng dn ging dy
V.
Trang 141
Hng dn ging dy
V d:
#maximum number of recipients per SMTP envelope
O MaxRecipientsPerMessage=50
#maximum message size
O MaxMessageSize=300000 #tnh bng bytes
Lu : i vi RedHat Linux 9.0, bn ro li option Mdaemon Port=127.0.0.1
VII.1.
Tp tin access
Tp tin access dng cu hnh mail server s nhn v chuyn mail cho nhng domain no.
Vi s h tr ca tp tin ny s gip chng relay, ngha l ngoi nhng domain khai bo trong
domain ny mail server s khng chuyn mail cho nhng domain khc.
To tp tin access
V d:
Csc.hcmuns.edu.vn RELAY
Vnuhcm.edu.vn
RELAY
Spam.com
REJECT
200.10.20
REJECT
196.10.20.2
REJECT
spam@asa.git.ca
REJECT
Trong , RELAY c ngha l nhn chuyn mail, REJECT c ngha l t chi.
Hc phn 4 - Chng ch qun tr mng Linux
/189
Trang 142
Hng dn ging dy
VII.2.
Tp tin alias
VII.3.
Tp tin .forward
#touch /home/hv1/.forward
nick@yahoo.com
VIII.
Ci t POP/IMAP Server
h tr cho ngi dng c th nhn mail bng nhng chng trnh nh Eudora,
OutlookExpress, ta cn phi ci t mt POP/IMAP Server. Cch ci t nh sau:
#rpm ivh imap.
Trang 143
Hng dn ging dy
BI 15
SQUID - PROXY SERVER
Tm tt
L thuyt: 5 tit - Thc hnh: 5 tit.
Mc tiu
Kt thc bi hc ny,
hc vin c th cu
hnh proxy server vi
phn mm squid v c
th s dng squid
lm mt application
firewall c bn.
Cc mc chnh
I.
II.
III.
Cc loi firewall
IV.
Squid l g?
V.
VI.
Ci t squid
VII.
Cc th mc c ci t lin
quan n squid
VIII.
IX.
Nhng ty chn c bn
X.
Khi ng squid
Bi tp bt
buc
Bi tp lm
thm
Trang 144
Hng dn ging dy
I.
II.
Mi dch v s c bo v nh th no?
Trang 145
Hng dn ging dy
Loi firewall ny thc hin vic kim tra s nhn dng a ch ca cc packet t cp php
cho chng lu thng hay ngn chn . Cc thng s c th lc c ca mt packet nh:
+
Loi Firewall ny cho php kim sot c kt ni vo my ch, kha vic truy cp vo h
thng mng ni b t nhng a ch khng cho php. Ngoi ra, n cn kim sot hiu sut s
dng nhng dch v ang hot ng trn h thng mng ni b thng qua cc cng TCP tng
ng.
Gateway kim tra a ch IP ni xut pht ca ngi truy cp cho php hoc t
chi.
Trang 146
Hng dn ging dy
Phn cng dng kt ni ty thuc vo vic ni kt trc tip Proxy Server vi Internet hoc
thng qua mt router. Dng dial-up i hi phi c modem analog, dng ISDN phi c b phi
ghp ISDN ci trn server.
Trang 147
Hng dn ging dy
IV. Squid l g?
Squid l mt chng trnh internet proxy-caching c vai tr tip nhn cc yu cu t cc client
v chuyn cho Internet server thch hp. ng thi, n s lu ln a nhng d liu c tr v
t Internet server gi l caching. Chng trnh ny dng cu hnh Proxy Server. V vy u
im ca squid l khi mt d liu m c yu cu nhiu ln th Proxy Server s ly thng tin
t cache tr v cho client. iu ny lm cho tc truy xut Internet nhanh hn v tit kim
bng thng.
Squid da trn nhng c t ca giao thc HTTP nn n ch l mt HTTP Proxy. Do , Squid
ch c th l mt proxy cho nhng chng trnh m chng dng giao thc ny truy cp
Internet
Nhng giao thc c squid h tr
Squid s nhn nhng yu cu t client. Squid h tr nhng giao thc sau:
V.
HTTP
FTP
Gopher
Squid c kh nng chia s d liu gia nhng cache vi nhau. Vic chia s ny mang li
nhng li ch nh :
-
User Base: nu s lng client truy cp Internet thng qua proxy cng nhiu th kh nng
mt i tng no c yu cu 2 ln s cao hn.
Disk space: Nu bn chuyn cn bng gia cc cache vi nhau s trnh c vic sao li
d liu lu. Do dung lng a cng dnh cho vic lu tr cache s gim.
VI. Ci t squid
Bn s dng lnh sau ci squid:
#rpm i squid-version.i386.rpm
Trang 148
Hng dn ging dy
VIII.
Cache_mem
Cache_swap_low
Cache_swap_high
Cache_log
Cache_store_log
Pid_filename
V d :
cache_effective_user squid
cache_effective_group squid
Access Control List va Access Control Operators:
Trang 149
Hng dn ging dy
[day-abbrevs] [h1:m1-h2:m2]
day-abbrevs:
S - Sunday
M - Monday
T - Tuesday
W - Wednesday
H - Thursday
F - Friday
A - Saturday
acl aclname url_regex [-i] ^http:// ... # regex matching on whole URL
acl aclname port
80 70 21 ...
0-1024 ...
# ranges allowed
src
172.16.1.0/255.255.255.0
allow MyNetwork.
deny all
Trang 150
Hng dn ging dy
V d:
acl BadDomain
http_access
http_access
dstdomain yahoo.com
deny BadDomain
deny all
dstdomain /etc/squid/danhsachcam
deny BadDomain
src
172.16.1.0/255.255.255.0
dstdomain www.yahoo.com
deny BadDomain
allow MyNetwork.
deny all
proxy2.vnuhcm.edu.vn
proxy3.vnuhcm.edu.vn
sibling
sibling
8080
8080
8082
8082
X.
Khi ng squid
Trong mi trng Linux, bn khng cn phi to cache. Khi khi ng bng script, n s t
ng to cache cho bn:
/etc/init.d/squid start
tm ngng/khi ng li squid dng script sau:
/etc/init.d/squid stop/restart
Trang 151
Hng dn ging dy
BI 16
LP TRNH C BN
Tm tt
L thuyt: 20 tit - Thc hnh: 10 tit.
Mc tiu
Kt thc bi hc ny
hc vin c th hiu v
nhng khi nim trong
ngn ng lp trnh C.
V c th vit c
nhng chng trnh
bng ngn ng C n
gin
Cc mc chnh
I.
II.
III.
IV.
V.
Bi tp bt
buc
Bi tp lm
thm
Trang 152
Hng dn ging dy
I.
Cc khi nim c bn
//dng 1
Void main(void)
//dng 2
//dng 3
Printf( Cho cc bn);
//dng 4
//dng 5
Trong :
Dng 1: khai bo s dng hm nhp xut chun.
Dng 2: u chng trnh bt u bng mt hm c bit gi l hm main
Dng 3: chng trnh bt u bng mt du mc m {
Dng 4: hm printf in d liu xut chun.
Dng 5: Chng trnh kt thc bng du mc ng }
Tn kiu
Min gi tr
01
Int
02
Long
2147483648
2147483647
03
Float/double
1.5 1045
3.4 1038
04
Char
-128 ->+127
05
lun l
0,1
-> +,-,*,/,%
Ch thch
kiu s nguyn
#
kiu s thc
Dng lu k t
&&, || !
Hng dn ging dy
ng, gi tr =0 l sai.
I.3. S dng cc hm c sn
Cc hm c sn c khai bo trong cc tp tin *.h, cc hm cng nhm c khai bo trong
cng mt tp tin, hai nhm hm stdio.h v conio.h cha cc hm thng dng nht, tuy nhin
s dng cc hm ny ta cn s dng ch include u tp tin chng trnh.
Sau y l mt s hm nhp xut d liu:
Hm printf, cprintf c s dng in d liu ra mn hnh. C th in s nguyn (%d), s thc
(%f), k t(%c), chui (%s) ra mn hnh.
Hm scanf cscanf dng ly d liu do ngi dng nhp vo t bn phm v lu tr vo bin.
Hm clrscr dng xo ton b mn hnh.
Hm gotoxy(x,y);
Cc hm tnh ton:
Cc hm tnh ton c nh ngha trong nhm hm math.h. s dng hm ny ta thm vo
u chng trnh ch th #include <math.h>.
Tn hm
ngha
V d
Exp
Hm lu tha ex
Y= exp(ln(100.0)/3)
Ln
Hm logarit c s e=2.71828
Tnh y l cn bc 3 ca 100
Sqr
X=8.0
Y= sqr(x)
Sqrt
Tnh cn bc 2 ca s thc
X=sqrt(100)
pow
Tnh x lu tha y
X=pow(2.0, 10.0)
Khai bo hng:
Cc hng s c th c khai bo bng cch dng lnh #define <tn hng> <gi tr>. mc ch
ca vic khai bo hng l nhm nng cao ng ngha v tng qut ho cc i lng hng c
s dng trong chng trnh.
Khai bo bin:
Bin l mt i lng dng lu tr gi tr ca cc kiu d liu, khai bo bin ta khai bo
theo c php sau: <tn bin> <kiu d liu>.
II.
Cu trc r nhnh c s dng trong trng hp vic tnh ton trong chng trnh c ph
thuc vo gi tr ca mt iu kin, khi iu kin ny ng th lm mt s lnh no , ngc li
iu kin sai th thc thi mt s lnh khc.
II.1. Cc cu trc
Hc phn 4 - Chng ch qun tr mng Linux
/189
Trang 154
Hng dn ging dy
If <iu kin>
lnh1;
lnh2;
else
lnh1.1;
lnh1.2;
III.
Trang 155
Hng dn ging dy
{
long tong ;
tong = a + b;
return tong;
}
Hm tonghaiso() tr v gi tr tng hai s tnh c, ta s dng cu lnh return tr gi tr
cho hm: trong hm chnh ta thc hin lnh gi nh sau:
Void main()
{
Int a, b;
scanf(nhap a=, &a);
scanf(nhap b=, &b);
printf( tng hai s nhp vo l:, tonghaiso(a,b));
}
Ta cn lu mt s c im khi khai bo v s dng chng trnh con nh: nu ta vit
chng trnh con trn hm void main() thi ta khng cn khai bo tn hm ny u chng
trinh, nu ta vit chng trnh con di hm void main() thi ta cn khai bo tn hm u
chng trnh, mt tn hm khai bo u chng trnh gi l khai bo prototype.
Trang 156
Hng dn ging dy
IV.2. Vng lp
Trng hp mt s on chng trnh gn nh hon ton ging nhau c lp i lp li nhiu
ln th ngi s dng cu trc lp trong ngn ng lp trnh.
Cu trc while()
Cu trc dowhile
do{
dy cc lnh trong khi biu thc iu kin ng
}while (<biu thc lun l c gi tr ng>);
V.
Trang 157
Hng dn ging dy
int main()
{
printf("Hello, world\n");
return 0;
}
Khi dch mt chng trnh C trn linux ta thc nh sau:
%gcc o first first.c
Trong first l l object file , tp tin first.c l tp tin ngun.
gcc c th cung cp c ch lin kt cc tp tin *.o li vi nhau thc hin mt cng vic
tng hp no :
V d:
/* second.c */
#include <stdio.h>
double sinc(double);
int main()
{
double x;
printf("Please input x: ");
scanf("%lf", &x);
printf("sinc(x) = %6.4f\n", sinc(x));
return 0;
}
and ``sinc.c''
/* sinc.c */
#include <math.h>
double sinc(double x)
{
Hc phn 4 - Chng ch qun tr mng Linux
/189
Trang 158
Hng dn ging dy
return sin(x)/x;
}
Ta tin hnh compile hai on chng trnh c trn v lin kt chng vo tp tin second.
% gcc -c second.c
% gcc -c sinc.c
% gcc -o second -lm second.o sinc.o
%.c
$(COMPLIER) -o $*.o -c $*.c
Sau ta dng lnh make thc hin qu trnh dch cc file ngun
% make
gcc -Wall -o second.o -c second.c
gcc -Wall -o sinc.o -c sinc.c
gcc -Wall -o second second.o sinc.o -lm
%
Nu bn edit cc file ngun(*.c) th bn file thc thi li lnh make ny
Ch :
Dng bt u $(COMPILER) ta ch s dng mt phm TAB, khng c s
dng khong trng. Makefile phi t cng th mc vi cc file ngun *.c
C php chung ca Makefile nh sau:
# Makefile
Hc phn 4 - Chng ch qun tr mng Linux
/189
Trang 159
Hng dn ging dy
%.c
$(COMPILER) -o $*.o -c $*.c
debug on code bn c th s dng GNU debugger gdb, tham kho chng trnh
ny bn c th dng lnh info gdb.
indent l lnh dng hiu chnh on chng trnh bng cch thm hay xo bt khong
trng trong chng trnh(cch s dng: % indent source-file.c)
a2ps l lnh dng in m ngun ca chng trnh C(cch s dng: % a2ps sourcefile.c)
Trang 160
Hng dn ging dy
BI 17
NHNG CNG C LP TRNH V SHELL
SCRIPT
Tm tt
L thuyt: 10 tit - Thc hnh: 10 tit.
Mc tiu
Kt thc bi hc ny
hc vin c th bit v
nhng cng c lp
trnh trong Linux. Bit
c shell script l g?
V cch lp trnh shell
script c bn.
Cc mc chnh
I.
Tng quan
II.
III.
IV.
Thay i shell mc nh
V.
Shell script
VI.
VII.
V tr nhng bin
VIII.
IX.
X.
Lnh expr
XI.
Cu trc iu khin lp
XII.
Bi tp bt
buc
Bi tp lm
thm
Trang 161
Hng dn ging dy
I.
II.
Tng quan
ng nhp vo my tnh -> hin th du shell -> ngi dng gi mt lnh ->shell c
lnh -> shell tm kim tp tin tng ng trong cy th mc, shell ti tin ch vo b nh
-> shell thc thi tin ch -> tr li du nhc, nu tp tin khng tm thy shell a ra mt
thng bo li v hin th li du nhc
Trang 162
Hng dn ging dy
Root:x:0:0:root:/root:/bin/bash
Ngi dng c th chuyn sang mt shell khc vi s tr gip
ca lnh chsh
[root@localhost /etc]#chsh
Changing shell for root
Password:
New shell [/bin/bash]: /bin/sh
Shell changed
Ln ng nhp k tip, ngi dng s nhn shell sh s l
shell mc nh
V.
Bin mi trng
Cch to bin
<tn_bin>=<gi_tr>
Khng c khong trng bn cnh du =
Hay:
set <tn_bin>=<gi_tr>
V d:
name=peter
ctr=1
Mt tnh nng khc ca nhng bin shell l c th chuyn chng thnh read only
chng an ton hn.
Trang 163
Hng dn ging dy
V d:
$a=20
$readonly a
Shell cho php ngi dng nhp gi tr cho bin t keyboard trong lc shell script
thc thi bng lnh read
$ read file1
V d v cch s dng lnh read
$ echo Enter your page
$ read mypage
Bin mi trng
Bn cnh nhng bin do ngi dng nh ngha, shell cung cp nhng bin c bit
gi l bin mi trng
Bin HOME
Bin PATH
Bin PS1
Trang 164
Hng dn ging dy
$ echo $LOGNAME
Bin SHELL
Bin SHELL lu ng dn shell mc nh ca ngi dng
$ echo $SHELL
/bin/bash
Lnh env: ngi dng c th s dng lnh env xem danh sch tt c nhng bin
mi trng v nhng gi tr ring ca chng
Mt vi bin hay gp l:
$#
$0
$*
shift n
n l s v tr thay i, 1 l gi tr mc nh
V d:
Echo The first flower is $1
Echo The second flower is $2
Shift 2
Echo
Echo The first flower is now $1
Echo The second flower is now $2
Khi thc thi script s cho kt qu sau:
$ sh try rose lily poppy daisy lotus sunflower jasmine orchid bougainvillea
The first flower is rose
The second flower is lily
The first flower is now poppy
The second flower is now daisy
Trang 165
Hng dn ging dy
Cu if fi
Cu case esac
If fi
Hnh thc ca cu l:
if [biu_thc] then
lnh
fi
V d:
echo enter source and target file names
read source target
if cp $source $target then
echo source file is copied correctly
fi
if [biu_thc] then
lnh
Else
lnh
fi
Cu case esac :
+
Cu case esac cho php nhiu nhnh da trn gi tr ca bin. C php ca cu:
case var in
gi_tr1)
lnh
;;
gi_trN)
lnh
;;
esac
V d:
echo enter your choice
read abb1
case $abb1 in
cp)
echo cp: copy files
;;
ls)
echo ls:list files
;;
*)
echo sorry, cannot understand $abb1
;;
esac
Trang 166
Hng dn ging dy
VIII.
C php:
test [biu_thc]
V d:
if test [biu_thc]
then
lnh
fi
Mt hnh thc khc ca lnh test l s dng [ ]. Hnh thc:
[<blank>biu_thc<blank>]
So snh hai ton hng tp tin
+
r tp_tin: ng nu tp_tin tn ti v c th c
d tp_tin: ng nu tp_tin l mt th mc
V d:
echo enter filename
read fname
if test f $fname
then
echo the file is an ordinary file
else
echo the file is not an ordinary file
fi
Cch biu din khc ca lnh test
if [ f $fname ]
then
echo the file is an ordinary file
else
echo the file is not an ordinary file
fi
So snh hai s
C php:
n [ton_t] m
Cc ton t bao gm:
eq: gi tr ca n v m bng nhau
gt: gi tr ca n ln m
lt: gi tr ca n b hn m
Trang 167
Hng dn ging dy
V d:
echo enter the number to check
read num
if [ $nume gt 7 ]
then
echo the number is greater than 7
else
echo the number is not greater than 7
fi
So snh hai chui
C php:
n [ton_t] m
Cc ton t bao gm:
o =: kim tra rng hai chui bng nhau
o !=: kim tra hai chui khng bng nhau
<primitive> p1
o z: kim tra nu chui p1 c chiu di l 0
o n: kim tra nu chui p1 c chiu di khc 0
V d:
str1=abc
str2=abd
if [ $str1 = $str2 ]
then
echo string1 is equal to string2
else
echo string1 is not equal to string2
fi
So snh ton t logic
Ton t logic dng so snh nhng biu thc s dng nhng lut logic. Nhng
ton t dng biu din AND, OR, NOT. Nhng ton t ny c s dng vi
cu iu kin
o ! : ph nh mt mnh logic
o a: AND
o o: OR
V d:
if [ -x f1 a x f2 ]
then
echo f1 and f2 both are executable files
else
echo f1 and f2 both are not executable files
fi
V d khc:
echo what is your age \?
read age
if [ $age le 6 ]
then
echo what a nice child !
elif [ $age gt 6 a $age le 9 ]
7then
echo that is a good age !
elif [ $age gt 9 a $age le 20 ]
then
echo ah!in the prime of life
Hc phn 4 - Chng ch qun tr mng Linux
/189
Trang 168
Hng dn ging dy
| hoc
= bng nhau
& v
> ln hn
< nh hn
!= khc nhau
+ cng
- tr
\* nhn
/ chia
$ x=3
$ y=8
$ ` expr $x + $y `
$ 11
X.
Cu trc iu khin lp
For
While
Until
Mt vi cu trc lp:
Vng lp for
S ln lp s da trn gi tr ca bin ch ra
Cu trc:
For bin in gi_tr1 gi_tr2
Hc phn 4 - Chng ch qun tr mng Linux
/189
Trang 169
Hng dn ging dy
Do
lnh
Done
V d:
count=0
for file in abc ddd xyz
do
if [ -f $file ]
then
count=`expr $count + 1`
fi
done
echo $count
Vng lp while
done
V d:
echo enter a number
read num
while [ $num gt 10 ]
do
echo the number is greater than 10
num=`expr $num - 1`
done
Vng lp until
Vng lp until tng t nh vng lp until ngoi tr hnh ng c thc thi nu
cu iu kin sai.
Cu trc:
until biu_thc
do
lnh
done
V d:
echo enter a number
read num
until [ $num gt 10 ]
do
echo the number is less than 10
num=`expr $num + 1`
done
Trang 170
Hng dn ging dy
$pdksh wonderful
trong v d trn shell script wonderful c thc thi vi s gip ca shell pdksh
Bn mun shell script c chy vi shell g bn c th khai
bo ngay dng u tin ca shell script. V d:
#!/bin/bash
Trang 171
Hng dn ging dy
THI CUI MN
I.
Cu trc thi
Mn
Hc phn IV:
H iu hnh
Linux
- Dch v mng
Linux
Cu trc thi
thi l thuyt
Thi gian
: 60 pht.
im ti a
: 4/10 im.
: Trc Nghim
Tng s cu
: 45 Cu.
Ci t Linux
Ci t phn mm
Kt ni mng
Tin trnh
Samba
DNS v BIND
Lp trnh c bn
Thc hnh
Thi gian
im ti a : 6/10 im.
: 120 pht.
Trang 172
Hng dn ging dy
Trang 173
Hng dn ging dy
II.
thi mu
H iu Hnh Linux
Trang 174
Hng dn ging dy
Dng mt trnh tin ch thch hp c sn trn linux thc hin cng vic
sau:
1. Xo mt filesytem /thu c sn trong h thng
2. To mi mt filesystem vi dung lng 1000M.
3. nh dng filesystem ny theo kiu ext3 hoc Linux.
4. Kt buc t ng (auto mount) vo mount point /soft cho php ngi
dng c th s dng filesystem ny khi logon vo h thng.
xem trng thi ca cc filesystem trong h thng, sau kt xut vo
file /root/filesystem.
Clien
t
ServerXX : DNS&Telnet ,
proxy: 172.29.8.200+XX
LAN
Server
Server Web&FTP
172.29.8.200+XX
DNS DHCP
PS
TN
Server
Server
Server Mail
172.29.8.200+XX
ISP
IS
Server
DNS Svr
P
172.16.1.2
Mailsvr :172.16.2.4
Trang 175
Hng dn ging dy
Trang 176
Hng dn ging dy
thi l thuyt
Thi gian: 60 pht
(Hc vin khng c s dng ti liu.)
Trang 177
Hng dn ging dy
b) Zone t3h.com. IN {
Type master;
File t3h.com;
}
c) Zone t3h.com IN {
Type master;
File t3h.com;
}
d) Zone t3h.com IN {
Type master;
File t3h.com
}
9) Mc ch ca shell trong Linux
a) Cng c giao tip vi h iu hnh
b) Shell c s dng bo v ti nguyn h thng
c) Shell lu gi nhng user thng thng can thip vo h thng
10) H thng bn c mode mc nh l 666. Bn ch ra gi tr umask l 222. Quyn truy cp mc
nh l bao nhiu?
a) 444
b) 888
c) 222
d) 666
11) Lnh no sau y c dng to user susie t du nhc lnh?
a) useradd susie
b) add susie
c) linuxconf add susie
d) adduser susie
12) Cu no sau y gip bn to password cho user susie
a) addpas susie
b) passwd susie
c) password susie
d) susie passwd
13) Hot ng ca mi dch v trong h thng gn lin vi mt/nhiu port. Trong nhng cu sau
y, cu no ng nht.
a) Web : 80; dns : 52; smtp :110; ftp : 20&21
b) Web : 80; dns : 52; smtp :110; ftp : 22&21
c) Web : 80; dns : 53; smtp :25; ftp : 20&21
d) Web : 80; dns : 53; smtp :110; ftp : 22&21
14) Nhn dng a mm trong Red Hat Linux?
a) /etc/fd0
b) /dev/flp
c) /dev/fl0
d) /dev/fd0
15) Lnh no sau y c dng to ra a boot mm?
a) mkdirdisk
b) mkbootdisk
c) mkbootable
d) mkbootdsk
16) Mun thay i th mc gc ca ftp server. Trong tp tin /etc/ftpaccess bn cu hnh nh sau:
a) Anonymous-root /var/ftpdata
Hc phn 4 - Chng ch qun tr mng Linux
/189
Trang 178
Hng dn ging dy
b) Anonymous_root /var/ftpdata
c) Anonymousroot /var/ftpdata
d) Anonymous-root /var/ftpdata
17) V mt l do no , mt ngi dng mun chuyn nhng mail n a ch mail ca mnh
sang mt a ch khc. Khi , ngi qun tr sendmail s thc hin:
a) Trong tp tin alias nh ngha a ch mail mi.
b) Trong th mc /etc to tp tin .forward
c) Trong home directory ca user to tp tin forward
d) Trong home directory ca user to tp tin .forward
18) Lnh no sau y gip bn thay i ngi s hu ca tp tin?
a) change owner
b) file o
c) chown
d) change o
19) Lnh no sau y dng mount mt filesystem c tnh nng read-only?
a) mount
b) mount r
c) mount a
d) mount ro
20) Lnh no sau y c s dng hin th bng partition?
a) fdisk p
b) fdisk t
c) fdisk d
d) fdisk l
21) Nhng file cu hnh ca h thng lu trong th mc no?
a) config
b) lib
c) etc
d) var
22) RPM vit tt cho t no sau y?
a) RedHat Priority Module
b) Reduced Priority Module
c) RedHat Package Manager
d) RedHat Package Module
23) Bn nghi ng rng c mt tin trnh ang tm dng. Bn s dng lnh no sau y kim
tra iu ny?
a) Process
b) Pc
c) Jobs
d) Susp
24) Lnh no sau y cho php bn copy mt tp tin n mt v tr no nhng tn ti mt
file ging nh vy( ngoi vic thng bo bn phi ghi )
a) mv u
b) mv f
c) mv e
d) mv r
25) Cu trc ca lnh pipe no sau y ng? (lenh lpr dng in n)
a) man ls pipe lpr
b) man ls |
c) man pipe
Hc phn 4 - Chng ch qun tr mng Linux
/189
Trang 179
Hng dn ging dy
d) man ls | lpr
26) Bn to mt account jason. Group mc nh ca account ny?
a) everyone
b) domain users
c) jason
d) superuser
27) Bn mun lit k bng cron ca user1. bn lm iu ny nh th no?
a) Cron user1
b) Crontab u user1
c) Cron l user1
d) Crontab d user1
28) Ba loi ngi dng lin quan n quyn hn ca mt file hay th mc? (chn 3 cu ng)
a) group
b) owner
c) others
d) administrator
29) shell mc nh ca Red Hat Linux l g?
a) Ksh
b) Sh
c) Bash
d) Csh
30) Cu nh ngha no sau y ng v access list trong squid?
a) acl mydomain
srcdomain
csc.hcmuns.edu.vn
b) acl mydomain
srcdomain
172.29.2.0/24
c) acl mydomain
srcdomain
172.29.2.4
d) acl mydomain
srcdomain
www.yahoo.com
31) Nhng partition logic c nh ngha t s my?
a) 1
b) 2
c) 6
d) 5
32) Khi user gi mail c nhng khng th no check mail. C th xy ra li no sau y?
a) Sendmail b li
b) Sendmail cha c khi ng
c) Cha ci pop server
d) Do ng mng
33) Khi lp trnh shell script, vi a v b l 2 bin s biu thc so snh no sau y ng?
a) [ $a eq $b ]
b) [ $a = $b ]
c) [$a = $b]
d) [ $a=$b ]
34) Mun cho php ti mt thi im ch c 100 kt ni ng thi n web server. Bn cu hnh
nh sau:
a) Maxclient 100
b) Client 100
c) Clients 100
d) Maxclients 100
35) Khi cu hnh proxy server, bn khai bo http_port l 8081 th nhng browser khai bo port
no sau y c kh nng truy cp internet thng qua proxy
a) 8080
Hc phn 4 - Chng ch qun tr mng Linux
/189
Trang 180
Hng dn ging dy
b) 80
c) 8081
d) khng khai bo port
36) Bn cu hnh chng thc nh sau:
<Directory /upload>
AuthType Basic
AuthName public
AuthUserFile /etc/httpd/conf/htpasswd
Require user hv1 hv2
</Directory>
ng hay sai?
a) ng
b) Sai
37) Nhng lnh hay tin ch no sau y dng thay i a ch IP ca my tnh (chn 3 cu
ng)
a) linuxconf
b) ifconfig
c) chnh s tp tin /etc/sysconfig/network-scripts/eth0
d) setup
38) Bn cu hnh web server nhng ch truy cp c theo a ch IP ch khng truy cp c
theo tn www.domain
a) li do web server
b) li do dns
c) li do browser
39) Trong Red Hat Linux 9, tp tin cu hnh dch c ftp l tp tin no sau y?
a) Vsftpd.conf
b) Ftpaccess
c) Ftpd.conf
d) Vfstpd.conf
40) Khi cu hnh web server bn khng cn nh ngha directive ServerName?
a) ng
b) Sai
41) Bn cu hnh quota trong file fstab ng, dng lnh quotacheck v cp quota cho user
nhng quota vn cha thc thi. Ti sao?
a) Cha khi ng li my tnh
b) Quota cha c bt ln
c) Kim tra li file fstab
d) Chy li lnh quotacheck
42) DNS cung cp vic chuyn i no sau y thnh a ch IP?
a) Tn NETBIOS
b) Hostname
c) MAC address
43) Tp tin /etc/resolv.conf c cu hnh nh sau:
Domain csc.com.
Nameserver 172.29.8.1
nh ngha trn ng sai
a) ng
b) Sai
44) Apache h tr virtual host da trn
a) Tn
Hc phn 4 - Chng ch qun tr mng Linux
/189
Trang 181
Hng dn ging dy
b) a ch ip
c) tn v a ch IP
d) Khng c h tr virtual host
45) Bn mun lp lch mt cng vic s thc hin vo ngy 1 thng 10 lc 2gi. Lnh no sau
y s hon thnh iu ny?
a) At 2 4 1
b) At 4 1 2
c) At 2am April 1
d) At April 1 2am
Trang 182
Hng dn ging dy
BNG TR LI
H tn hc vin: ...................................................
Lp :......................................................................
B chn
Chn li b
23
24
25
26
27
28
29
30
31
10
32
11
33
12
34
13
35
14
36
15
37
16
38
17
39
18
40
19
41
20
42
21
43
22
44
45
Trang 183
Hng dn ging dy
II.
Cu 1 (0,5 im)
a) Tm xem tp tin hosts nm u nhng kt qu khng xut ra mn hnh m xut vo
tp tin /home/hosts.
b) Chn ni dung tp tin /etc/network, /etc/sysconfig/network-scripts/ifcfg-eth0 vo sau
ni dung tp tin /home/hosts
c) Copy
cc
tp
tin
/etc/passwd,
/etc/shadow,
/etc/sysconfig/network,
/etc/sysconfig/network-scripts/ifcfg-eth0 vo th mc /home
d) Backup tt c cc tp tin va copy trong th mc /home v tp tin /home/hosts thnh
tp tin c tn data.tar.gzip
Cu 2 (0,5 im)
a) To user v group theo yu cu :
o Group admin
gm cc user
admin1, admin2.
o Group hocvien gm cc user
hv1, hv2.
b) Cp quyn cho nhng user trong group admin c quyn qun tr h thng tng ng
vi user root.
Cu 3 (0,5 im)
To th mc /home/pub. Sau cp quyn cho tt c nhng user ch c quyn read trn
th mc ny, ring nhng user trong group admin c quyn read, write v execute.
Cu 4 (1 im)
Cu hnh sao cho cc user c th truy cp n th mc /home/pub t Linux hay windows
Cu 5 (1 im)
Vit chng trnh cho php to user nh sau thay v dng lnh useradd, passwd.
V d : taouser nvnguyen
New passwd :
Confirm passwd
Cu 6 (2,5 im)
Gi s bn c mt domain cscxx.edu (xx l s th t ca my) . bn c k hoch cu
hnh web server
a) Cu hnh DNS Server (Primary Name Server) cho domain cscxx.edu sao cho m
bo nhng yu cu cc dch v ra.
b) Cu hnh Web Server cho domain name cscxx.edu vi yu cu sau:
Thit k trang web ch cho domain cscxx.edu vi ni dung gii thiu v c
nhn ca mnh nh : H v Tn, Lop,
V tr lu tr website l /home/webdata
Thit k mt trang web c tn index.html vi ni dung ty lu trong th
mc /home/www/data.
Cu hnh web server sao cho ngi dng c th truy cp nhng trang web lu
trong th mc /home/www/data theo ng dn http://www.cscxx.edu/data
vi s chng thc ca user c username l local v password l local
Cu hnh website c nhn cho 2 user nvbinh v natan
Trang 184
Hng dn ging dy
c) Ngoi Web Site cho min chnh cscxx.edu. Ta c yu cu mun t chc mt web
hosting cho http://psv.cscxx.edu v http://fpt.cscxx.edu. Cu hnh theo yu cu ny
Trang 185
Hng dn ging dy
Trang 186
Hng dn ging dy
Trang 187
Hng dn ging dy
Trang 188
Hng dn ging dy
-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Trang 189