PHÖÔNG TRÌNH LÖÔÏNG GIAÙC

PHÖÔNG TRÌNH LÖÔÏNG GIAÙC CÔ BAÛN

u = v + k 2π,
• sin u = sin v ⇔ 
u = π − v + k 2π.
• .
•
•
Baøi 1. Giaûi caùc phöông trình sau:
 4π   π  1
1) sin  + x  + cos  − x  = 3 ; 3) cosx2 = ;
 9   18  2
0 0
2) sin(x – 60 ) + 2cos(x + 30 ) = 0; 4) cos(cosx) = cos(2cosx);
π  2 
5) 2 cos   sin x − 13 +  = 3 ; 6) cotg3x = cotg5x;
 6  2  
7) ; 8) 2cos(x2 – 2x) – 1 = 0;
3
9) sin 2 x + 3 cos2 x = 3 4 ;
10)

11)

12) ;

13) ;

14)
Đáp số. .
15) ;

Ñaùp soá

1
  π 54.
 x = − 9 + k 2 π, 1 π
1)  2) x = 600 + k1800; 3) x = ± ; 55. (Dự bị 2004)
 x = 2 π + k 2π; 3
 9 56. (Dự bị 2004)
 π 57. (Döï bò 2002) Tìm ñeå phöông trình
π  x = − 4 + k 2 π, π
4) x = + kπ ; 5)  6) x = + kπ ; coù nghieäm thuoäc ñoaïn .
2  x = 5π + k 2 π; 2
 4 Đáp số. .
 π
 x1,2 = 1 ± 1 + + k 2 π (k = 0, 1, 2, ...) 58. (Döï bò 2002)
3
7) 8)  .
 π
 x3,4 = 1 ± 1 − + l2 π (l = 1, 2, 3,..) Ñaùp soá.
 3
 π  5π 59. (Döï bò 2002)
π kπ  x = 3 + 2k π  x = − 6 + 2 kπ
9) x = + ; 10)  11)  Ñaùp soá.
4 2  x = − π + 2 kπ  x = 5π + 2kπ
 9 3  18 3 60. (Döï bò 2002)
 3π 
Baøi 2. Tìm taát caû caùc nghieäm thuoäc ñoaïn  − ; π  cuûa phöông trình : 61. (Döï bò 2002) Cho phöông trình
 2 
π π 1 1) Giaûi phöông trình khi
sin x.cos + cos x.sin =
8 8 2
2) Tìm a ñeå phöông trình ñaõ cho coù nghieäm.
 31π π 17π 
Ñaùp soá :  − , , 
 24 24 24  62. (Döï bò 2002) Giaûi phöông trình
Baøi 3. Tìm nghieäm döông nhoû nhaát cuûa phöông trình:
sin( π x2) = sin[ π (x2 + 2x)].
3 −1
Ñaùp soá : .
2

1
Trong caùch vieát caùc nghieäm cuûa phöông trình löôïng giaùc, neáu khoâng coù theâm
ñieàu kieän gì khaùc thì k, l, m, u , n ∈ Z .
2 31
42.
PHÖÔNG TRÌNH BAÄC HAI THEO MOÄT HAØM SOÁ LÖÔÏNG GIAÙC
43.
Baøi 1 : Giaûi caùc phöông trình sau:
44. (Dự bị A, 2006) x x
a) cos4 + sin 2 = 1 ; b) 6 − sin x − 7 cos2 x + sin x = 0 ;
5 5
Đáp số. 2 cos x − 1
c) 4 sin x + 2cos2x = 3; d) sinx – sin2x = sin2x;
2 cos x − 1
45. (Dự bị A, 2006)
1 3
e) sin42x + cos42x = sin2xcos2x; f) 2
2
+ −4 =0;
Đáp số. sin x cos x sin x cos x
3
46. g) tg5x + 2sin10x = 5sin5x; h) 2 cos2 x + 2 = ;
1 + 4 cos2 x
Đáp số. tg2x tgx 5
i) 2cosx(cosx – 8 tgx) = 5; j) + = ;
tgx tg2x 2
47. (A, 2005)
π 1 5π
Đáp số. k) sin2x + cos2x – 2 sin 2 cosx = vôùi – π < x < ;
8 2 2
48. (B, 2005) 1 π 3π
l) 2
− 2tgx = 1, < x < ;
Đáp số. . cos x 2 2
m) cos(10x + 12) + 4 2 sin(5x + 6) = 4.
49.

Đáp số. . Ñaùp soá :

 π
50. (Dự bị 2005)  5π  x = ± 6 + k 2 π,
x= + k 5π, 1
a)  2 b) sinx = – ; c) 
Đáp số.  3  x = ± 5π + k 2 π;
 x = n5π; 
51. (Dự bị 2005) Tìm nghieäm thuoäc khoaûng cuûa phöông trình 6
 π
 x = k π,  x = 12 + k π,
π kπ
d)  e) x = + ; f) 
 x = π + k 2 π; 8 2  x = 5π + k π;
Đáp số.  6  12
52. (Dự bị 2005)

53. (Dự bị 2004)

30 3
  kπ  π 30. (Dự bị 2, A, 2007)
x = ,  x = − + k 2 π,
5 π 4
g)  h) x = ± + k π ; i) 
x = 2k π 1 1 6  x = 5π + k 2 π; Đáp số.
± arccos ;
 5 5 4  4
 3π 3π 5 π  31. (Dự bị B, 2007)
j) Þ; k)  − , 0, , , 2π ;
 4 4 4 
 x = π, 1  π  1  3π 
l)  m)   − 6 + k 2 π  ∪  − 6 + k 2π  .
 x = π + arctg2; 5  4  5 4  32. (Dự bị B, 2007)
Baøi 2. Cho phöông trình (*) (m laø tham soá).
Đáp số.
Vôùi . Tìm ñieàu kieän cuûa m ñeå cho phöông trình (*)
coù nghieäm. 33. (Dự bị 1, D, 2007)
1 1 1
Ñaùp soá : 0 ≤ m ≤ , ≤ m ≤ 1 , ≤ m ≤ 1 . Đáp số.
4 2 8
Baøi 3. (Hoïc vieän Baùo chí tuyeân truyeàn, HCM, 2001) 34. (Dự bị 2, D, 2007) .
Cho phöông trình sin6x + cos6x = a.sin2x
Đáp số.
a) Giaûi phöông trình khi a = 1;
b) Tìm a ñeå phöông trình ñaõ cho coù nghieäm. 35. (Dự bị B, 2006)
2 1
Ñaùp soá : a) sin2x = ; b) a ≥ . Đáp số. .
3 4
Baøi 4. (ÑH Y döôïc HCM, 2001) Xaùc ñònh caùc giaù trò cuûa tham soá a sao 36. (Dự bị B, 2006)
cho phöông trình sau coù nghieäm sin6x + cos6x = a. sin2x
1 37. (Dự bị D, 2006)
Ñaùp soá : a ≥ .
4 Đáp số. .
Baøi 5. (ÑH Hueá, 2001) Cho phöông trình 38. (Dự bị D, 2006)
(1). Đáp số.
a) Giaûi phöông trình khi ;
39.
b) Chöùng minh raèng vôùi moïi giaù trò cuûa tham soá thöïc m thoûa m ≥ 1
40.
thì phöông trình (1) luoân luoân coù nghieäm.
41.
π
Ñaùp soá: a) x = + kπ.
4
Baøi 6. (ÑHQGHN, khoái D, 2000)
Cho phöông trình 6sin2x – sin22x = mcos2x.
4 29
 Đáp số. a) Giaûi phöông trình khi m = 3;
b) Tìm m ñeå phöông trình ñaõ cho coù nghieäm.
17. (A, 2008) π
Ñaùp soá: a) x = ± + k π ; b) m ≥ 0.
3
Baøi 7. (ÑHQGHCM, ñôït 3, 1998)
Đáp số. Cho phöông trình cos4x + 6sinxcosx = m.
a) Giaûi phöông trình khi m = 1;
18. (B, 2008) b) Tìm m ñeå phöông trình ñaõ cho coù hai nghieäm phaân bieät x
Đáp số.  π π
∈ − ;  .
19. (D, 2008)  4 4
17
Đáp số. Ñaùp soá: b) −2 ≤ m < .
8
20. (Cao đẳng A, B, D, 2008) Baøi 8. Cho phöông trình sinx + sin2x + asin3x = 0.
Đáp số. a) Giaûi phöông trình khi a = 0;
b) Chöùng minh raèng vôùi moïi a > 1 thì phöông trình ñaõ cho coù ñuùng
21. (Dự bị 1, A, 2008)
 π
hai nghieäm x ∈  0;  .
22. (Dự bị 2, A, 2008)  2
Baøi 9. (ÑH Thaùi Nguyeân, 2000)Cho phöông trình 3cos2x + 2 sinx = m.
23. (Dự bị 1, B, 2008)
a) Giaûi phöông trình khi m = 2;
24. (Dự bị 2, B, 2008)  π π
b) Tìm m ñeå phöông trình coù nghieäm duy nhaát x ∈  − ;  .
 4 4
25. (Dự bị D, 2008)
Ñaùp soá: b) Þ.
26. (A, 2007)
Đáp số.
27. (B, 2007) Baøi 10. (Haøng khoâng Vieät Nam, 1997)
1 2
Đáp số. Cho phöông trình sin4x + cos4x – cos2x + sin 2x + m = 0.
4
28. (D, 2007) a) Giaûi phöông trình khi m = – 2;
b) Giaûi vaø bieän luaän phöông trình ñaõ cho.
Ñaùp soá:
π
29. (Dự bị 1, A, 2007) a) x = + kπ.
2
Đáp số. b)

28 5
 m > 0 Đáp số.
v  m < −2 : phöông trình voâ nghieäm.
 8. (Ñaïi hoïc, Cao ñaúng toaøn quoác, Khoái A, 2003, döï bò 2)
m = 0 kπ cos2x + cosx(2tg2x – 1) = 2.
v  : phöông trình coù nghieäm x = .
 m = −2 2 Đáp số.
1 9. (Ñaïi hoïc, Cao ñaúng toaøn quoác, Khoái B, 2003, döï bò 1)
(
v – 2 < m < 0 : x = ± arccos 2 − 1 − 4 m .
2
) 3cos4x – 8cos6x + 2cos2x + 3 = 0.
Bài 11) Giải các phương trình sau:
1) Đáp số.

Đáp số. . 10. (Ñaïi hoïc, Cao ñaúng toaøn quoác, Khoái B, 2003, döï bò 2)
 x π
2) . (2 − 3 ) cos x − 2 sin 2  − 
 2 4  = 1.
2 cos x − 1
Đáp số. .
Đáp số. .
3)
11. (Ñaïi hoïc, Cao ñaúng toaøn quoác, Khoái D, 2003, döï bò 1)
. cos2 x(cos x − 1)
= 2(1 + sin x) .
sin x + cos x
COÂNG THÖÙC COÄNG Đáp số.
12. (Ñaïi hoïc, Cao ñaúng toaøn quoác, Khoái D, 2003, döï bò 2)
Giaûi caùc phöông trình sau: 2 cos 4x
cotgx = tgx + .
1) cosx.tg6 x + sin5x = 0; 2) sin x tg5x = cosx; sin 2x
tg2x + tgx tg3x − tg2x Đáp số.
3) = −1 ; 4) = 1;
1 − tg2xtgx 1 + tg3xtg2x
13. (A, 2009)
1 + tgx
5) 2tg3x – 3tg2x = tg22xtg3x; 6) tgx + =2
1 − tgx
Đáp số.
7) cotgx + cotg15o + cotg(x + 25o) = cotgxcotg15ocotg(x + 25o);
 π  π 14. (B, 2009)
8) tg  x +  + tg  x −  = 2 cot gx ;
 4  4 Đáp số.
9) (ÑH Döôïc, Haø Noäi, 2001)
15. (D, 2009)
tg2x.cotg22x.cotg3x = tg2x – cotg22x + cotg3x;
10) (Cao ñaúng Giao thoâng Vaän taûi, 2001) Đáp số.
tg2x.tg23x.tg4x = tg2x – tg23x + tg4x; 16. (Cao đẳng A, B, D, 2009)
6 27
  π
11) (Hoïc vieän Böu chính Vieãn thoâng, 1999) tg3  x −  = tgx − 1 ;
MOÄT SOÁ ÑEÀ THI ÑAÏI HOÏC GAÀN ÑAÂY  4
Ñaùp soá :
1. (Ñaïi hoïc, Cao ñaúng toaøn quoác, Khoái A, 2002)  π
Tìm nghieäm thuoäc khoaûng (0; 2 π ) cuûa phöông trình :  x = 12 ,
 nπ 
. x= , π(2 n + 1)
1)  11 m ∈ ℕ, n ∈ ℕ ;
*
2)  x = ,
  12
 x = m π 
 x = π(1 − 2 n) ;
Đáp số. .
2. (Ñaïi hoïc, Cao ñaúng toaøn quoác, Khoái B, 2002)  8
sin23x – cos24x = sin25x – cos26x.  kπ π
x = − ,
Đáp số. . 3)  3 12 4) Þ ;
 k ≠ 1 + 3m ;
3. (Ñaïi hoïc, Cao ñaúng toaøn quoác, Khoái D, 2002)
Tìm x thuoäc ñoaïn [0; 14] nghieäm ñuùng phöông trình 5) x = k π ; 6) x = arctg(2 ± 3 ) + kπ;
cos3x – 4cos2x + 3cosx – 4 = 0. π kπ
7) x = 25o + k90o; 8) x= + ;
6 3
Đáp số.
 π
 x = 4 + k π,  x = k π,
4. (Ñaïi hoïc, Cao ñaúng toaøn quoác, Khoái A, 2003) 9)  10)  11) x = k
π
.
cos 2x 1  x = ± π + k π; x = π + kπ ; 4
cotgx – 1 = + sin 2 x − sin 2x .   4 2
1 + tgx 2 6
Đáp số.
COÂNG THÖÙC BIEÁN ÑOÅI TÍCH THAØNH TOÅNG
5. (Ñaïi hoïc, Cao ñaúng toaøn quoác, Khoái B, 2003)
2 Giaûi caùc phöông trình sau:
cotgx – tgx + 4sin2x = .
sin 2x
1)
Đáp số.
2) Trong khoaûng (0; π /12), tìm caùc nghieäm cuûa phöông trình :
6. (Ñaïi hoïc, Cao ñaúng toaøn quoác, Khoái D, 2003)
x π x .
sin 2  −  tg 2 x − cos2 = 0 .
2 4 2 π  π  1
3) sinx sin  − x  sin  + x  = ;
Đáp số.  3   3  8
4) sinxcos2x + sin2xcos5x = sin3xcos5x;
7. (Ñaïi hoïc, Cao ñaúng toaøn quoác, Khoái A, 2003, döï bò 1)
5) sin2x + sin2x sin4x + … + sinnxsinn2x = 1;
3 – tgx(tgx + 2sinx) + 6cosx = 0.
6) (sinx + 3 cosx).sin3x = 2;

26 7
 1
7) sin2xsin4xsin6x = sin 4 x ; 12)
4
sin x.cot g5x
8) (ÑH Hueá, 1999) = 1; 13)
cos9x
9) (ÑH Giao thoâng Vaän taûi HN, 1996) cos3x.tg5x = sin7x;
10) (ÑH Y khoa HN, 1997) 14)
x 3x x 3x 1
cosx cos cos − sin x sin sin = ; 15)
2 2 2 2 2
11) ; 16)
12) ;
Đáp số. 17) ;
13) ;
18) ;
Đáp số. 19)
Ñaùp soá : 20)
 π k 2π
 5 1 7π  x = 18 + 3 , 21) ;
1)  n − , n +  ; 2) ; 3) 
 12 4 18  x = 5π + k 2 π ;
 22)
18 3
Ñaùp soá :
 kπ
5π
x = ,
3 (2k + 1)π π 1) x = + k 2 π; (xem phöông trình ñaõ cho laø phöông trình baäc hai theo tgx);
4)  5) x = ; 6) x = + kπ ; 6
x = k 2π n2 + n 6
;  x = k 2 π,
 3π k π
9 2)  π 3) x = (1 + 4k)2 π ; 4) x = − + ;
 x = + k 2π; 8 2
 k π   1 1 − 5  k π   1 1 + 5  k π   2
7)   ∪  ± arccos   +  ∪  ± arccos  + 
 4   4  4  2   4  4  2  1
5) Þ ; 6) x = ± 1 ; 7) ;
2
 x = k π,
π
8) x = k π ; 9)  π 10) + 2 k π .
 x = + k 2π; 2
 2
11) ; 12)

8 25
Ñaùp soá:  π
  x = − 4 + k π,
 x = k π, 
  π kπ  x = − π + k π,
x = + ,  x = mπ,
π nπ  π  
1) x = + k 2 π ; 2) Þ; 3)  y = , 4)  ±1; + k π  ; 8) 
4 2
9)  10) 
2
2  2  2  x = π + kπ ;
 x = π kπ
+ ;  20 10  x = − π + k 2π,
z = − +
π 2 mπ  20 10  6
;
 6 3  7π
x = + k 2π.
5) x = 2k π ; 6) x =
π
+ kπ ; 7) x = 0;  6
8
π π   π k π π nπ   π 
8)  + k π ; + k π  ; 9)  − + ; +  ; 10)  −1; 1 + (2 n + 1)  .
2 2   6 2 6 4   4 

MOÄT SOÁ BAØI KHAÙC COÂNG THÖÙC BIEÁN ÑOÅI TOÅNG THAØNH TÍCH

Baøi 1. Giaûi caùc phöông trình sau: Baøi 1. Giaûi caùc phöông trình sau :
4 11 1) cos5x – sin5x = sin7x – cos7x;
1) sin2x + 2tg2x + tgx − sin x + = 0;
3 12 2) sin7x + cos22x = sin22x + sinx;
2) 8cosx + 6sinx – cos2x – 7 = 0; 3) cos2x – sin3x – cos8x = sin10x – cos5x;
 x   x  4) sinx + sin2x + sin3x = 1 + cosx + cos2x;
3)  cos − 2 sin x  sin x +  1 + sin − 2 cos x  cos x = 0; 5) 5sinx + 6sin2x + 5sin3x + sin4x = 0;
 4   4 
1 1 1
4) sin4x.cos16x = 1; 6) = + ;
sin x sin 2 x sin 4 x
 5x  x
5) sin   − sin   = 2 ; 7) sina + sin(x – a) + sin(2x + a) = sin(x + a) + sin(2x – a);
 2  2
8) (ÑH Haøng haûi, HN, 2001, Khoái A)
πx 3 + x
6) x 2 + (x + 1)sin = , − 2 ≤ x ≤ 2;  π  π
6 2 cos  2 x +  + cos  2 x −  + 4 sin x = 2 + 2(1 − sin x ) ;
 4  4
x +1 1− x
7) x = sin π sin π , 0 ≤ x ≤1; 9) (ÑH Ngoaïi thöông, HN, 2000, Khoái A)
3 3
1 + sinx + cos3x = cosx + sin2x + cos2x;
8) cos120x – sin120x = 1;
10) (ÑHSP, HCM, 2000, Khoái D, E)
9) cos68x + sin69x = 1;
2cos2x + 2cos22x + 2cos23x – 3 = cos4x(2sin2x + 1);
10) 4(sin3xsinx)2 – sin3x = 5;
11)
11) . 12)
13)

24 9
 a) Giaûi phöông trình khi m = – 1 baèng caùch ñaët t = cosx – sinx;
Ñaùp soá.  π π
b) Tìm m ñeå phöông trình coù ñuùng hai nghieäm x ∈  − ;  .
 π kπ  4 4
 π kπ  x = 16 + 4 ,
  x = −π + k 2 π,
x = 8 + 4 , 2
 π
  x = 3π + k π, Ñaùp soá : a)  π b) − ≤ m <1
 x = 2 + k π;  π k 2π  4
 x = + k 2 π. 2
1)  2) x = + , 3)   2
 x = π + kπ .  18 3 π k 2π
 x = + , Baøi 5. (ÑH Taøi chính Keá toaùn HCM, 1993)
 
24 6  x = 7π + k 2 π ; 30 5 Cho phöông trình sin x + cos x + a sin 2 x = 1 ( a > 0).
 18 3  π k 2π
x = + ; Tìm a ñeåû phöông trình coù nghieäm.
 6 5
 π
 x = 2 + k π,
 PHÖÔNG PHAÙP SO SAÙNH HAI VEÁ
 x = π + k 2 π,  kπ
x = 2 ,  π
 6  x = (2 k + 1)π,
4)  5)  6)  7 Baøi 1. Giaûi caùc phöông trình sau:
5
 x = π + k 2 π,  x = ± 2 π + k 2 π;  k ≠ 7l − 4; 1) −3 − cos2 x + 3sin 5 x = 1 − sin x ;
 6  3
 2 π  π
2π 2) 2sin  x −  − 3 cos  2 x +  = 5 ;
x = ± + k 2 π; 3 6  3
 3
 1 
 (1 + tg 2y ) (3 + sin 3z) = 4 ;
2 2
1± 5 3)  cos x +
7) (– ∞ ; + ∞) vôùi a ∈{k π }, x = ± arccos + 2 k π vôùi a ∈( – ∞; + ∞); 
2
cos x 
4
4) (CÑSP Kó thuaät, 2001) Tìm x, y thoûa
 π
 x = − 6 + k π, x2 – 2xsinxy + 1 = 0;
 π  5) (Ngaân haøng, HCM, 2001)
 x = 6 + k 2 π,  x = 7π + k π, π kπ
8)  9)  6 10) x = + . cos3x + 2 − cos2 3x = 2(1 + sin 2 2x) ;
 x = 5π + k 2 π;  8 4 6) (Kó thuaät Coâng ngheä, 2001, Khoái D)
 6  x = ± π + k 2 π,
 3  π
 x = k π; tg 2 2x + cotg 2 2x = 2sin 5  2x +  ;
  4
sin x
7) (ÑHTCKT, Haø Noäi, 1999) π = cos x ;
COÂNG THÖÙC HAÏ BAÄC, COÂNG THÖÙC NHAÂN ÑOÂI 2 2 2 2
8) 4 + sin x + cos 2x = 5sin xsin y;
 π
9) tg22x + 2 3 tg2x + 3 = – cotg2  4y −  ;
Baøi 1 : Giaûi caùc phöông trình sau :  6
3 2 2 2
10) 1 – 2x – x = tg (x + y) + cotg (x + y).
1) sin2x + sin22x + sin23x = ;
2
10 23
  π  π 2) (Khoái B, 2002) sin23x – cos24x = sin25x – cos26x;
 x = 4 + k 2π,  x = 4 + k π, 3) sin24x – cos26x = sin(10,5 π + 10x);
  x = π + k 2 π, 
9
7)  x = + k 2π, 9)  x = + k 2π,
π π
8)  4) sin22x + sin2x = ;
 2  x = π + k 2π;  2 16
  2 
 x = π + k 2 π;  x = π + k 2 π;  π  π 
5) sin7x + sin9x = 2  cos2  − x  − cos2  + 2 x   ;
   4  4 
 π 
2
1 x x x x
 x =  + 4 k π  6) cos + 2 cos = 0 ; 7) cos − 8 cos = 0 ;
2  2 2 4 4 8

 x = 2k π,  17 17
 11π 
2
8) sin8x + cos8x = cos22x; 9) sin8x + cos8x = ;
10)  π 11)  x =  + 4 k π  (k ∈ ℕ, m ∈ ℕ*) 16 32
 x = + 2 k π;   6 
 2  7  π π 
2 10) sin4x + cos4x = cot g  x +  cot g  − x  ;
 x =  − 5π + 4 m π  8  3 6 
  
  6  5 π
11) sin22x = 3 cos2x – sin2( x + π ) vôùi − < x<π;
Baøi 2. (ÑH Thaùi Nguyeân, 2000) 2
Cho phöông trình sin2x + 4(cosx – sinx) = m. 12) sin3x + cos3x = 2(sin5x + cos5x );
a) Giaûi phöông trình khi m = 4; 13) (ÑH Ngoaïi thöông, HN, 2000)
b) Tìm m ñeå phöông trình coù nghieäm. 5
sin8x + cos8x = 2(sin10x + cos10x ) + cos2x;
 x = k 2π, 4
Ñaùp soá : a)  b) −1 − 4 2 ≤ m ≤ −1 + 4 2 . Baøi 2) (ÑH Môû, HN, 2000)
 x = 3π + k 2 π;
 2 Cho phöông trình sin8x + cos8x – 2(sin10x + cos10x ) = mcos2x.
7
Baøi 3. (ÑHSP, HCM, Khoái A, B, 2001) a) Giaûi phöông trình khi m = ;
Cho phöông trình 2cos2x + sin2xcosx + sinxcos2x = m(sinx + cosx) 3
a) Giaûi phöông trình khi m = 2; π kπ
b) Tìm m ñeå phöông trình coù nghieäm x ≠ + .
 π 4 2
b) Tìm m ñeå phöông trình coù ít nhaát moät nghieäm x ∈  0;  . Ñaùp soá :
 2
 π
  x = + k π,
 x = k 2 π,  π kπ  π kπ 2
x = 8 + 4 ,  x = 20 + 10 , 
 π 2k π
π 1)  3)  5)  x = + ,
Ñaùp soá : a)  x = − + k π, b) – 2 ≤ m ≤ 2.  x = ± π + k π;  x = π + k π;  11 11
 4 
 
 π 3 2  x = 2k π ;
 x = − + k 2 π;  5
 2
Baøi 4 . (ÑH Quoác gia HCM, 2000)
Cho phöông trình cos3x – sin3x = m (1)
22 11
  x = k π, Baøi 17 : Giaûi caùc phöông trình sau :
1 3
2)  4)x = ± arccos + k π ;
 x = kπ ; 2 4 1) 1 + tgx = 2 2 sinx;
 9 2) (Cao ñaúng TCKT, HN, 2001) cos3x + cos2x + 2sinx – 2 = 0;
6) x = ±4arccos
2− 2
+ 8k π ; 7) x = ±8arccos
2 −2
+ 16k π ; 3) (ÑH Caûnh saùt 2000) cos3x + sin3x = sin2x + sinx + cosx;
2 2 4) (ÑH Ñaø Laït, 2001) cos3x – sin3x = cos2x – sin2x;
π kπ π kπ π kπ
8) x = + 9) x = + ; 10) x = ± + ; 5) ( ÑH An ninh, 1999) cos3x + sin3x = 1;
8 4 8 4 12 2
1 1  5π 
 9π 7 π 5π 3π π π 3π  6) + = 4sin  x + ;
11)  − , − , − ,− , − , , ; sin x  3π   4 
 4 4 4 4 4 4 4  sin  x − 
 2 
π kπ π kπ
12) x = + ; 13) x = + ;  π
4 2 4 2 7) (ÑH Ngoïai ngöõ, HN, 2000) sin 2 x + 2 sin  x −  = 1;
π kπ  4
Baøi 2) a) x = + ; b) [ −1;1] \ {0} .
4 2 8) (ÑHQGHCM, 2000) cos3x – sin3x = –1;
9) ( ÑH Noâng nghieäp, HN, 2000) 1 + cos3x – sin3x = sin2x;
x
COÂNG THÖÙC TÍNH sinx, cosx, tgx THEO tg .  π 1
10) sin  x +  = (1 − sin x cos x ) ;
2 4
 2
Baøi 1 : Giaûi caùc phöông trình sau :
1) tg2x + 3cotgx = 0; x x
11) sin + cos = 2 sin x .
x 2 2
2) sin2x + 3sinx = tg ;
2 Ñaùp soá :
3) (Baùch khoa HN, khoái A, D, 2001) sin2x + 2tgx = 3;  π
4) (SPHN, 2001, khoái B, M, T) tgx + 2cotg2x = sin2x;  x = 4 + 2 k π,
  x = k 2 π,
5) (QGHN, khoái D, 2000) 1 + 3tgx = 2sin2x; 11π kπ
1)  x = + 2 k π, 2)  3) x = ;
x  12  x = π + k 2π; 2
6) (Haøng haûi, 2000) tg cosx + sin2x = 0;   2
2  x = − 5π + 2 k π;
x 53 x  12
7) 15cot g + 130sin x = tg ;
2 5 2  π
59 x x  x = − 4 + k π,
8) cos x + 6sin x.tg = 4tgx.cot g ;  x = k 2 π,  x = k 2 π, 
4 2 2
6)  x = − + k π,
π
4)  5) 
 π 
9) 2sin 2  x −  = 2sin 2 x − tgx ;  x = π + k 2π;  x = π + k 2π;  8
 4  2  2 
 x = 5π + k π;
3  8
10) ( ÑH Thuûy lôïi 1999) tg2x + sin2x = cotgx.
2
12 21
 Ñaùp soá :
PHÖÔNG TRÌNH ÑOÁI XÖÙNG – PHÖÔNG TRÌNH PHAÛN XÖÙNG  π
 x = ± 3 + mπ, 2k π π
1)  2) x = ; 3) x = + 2k π
I. Phöông trình ñoái xöùng theo sinx vaø cosx  x = π + k π; 3 4
1) Ñònh nghóa. Phöông trình ñoái xöùng theo sinx vaø cosx laø phöông trình  2
coù daïng π π
4) x = ± + k π ; 5) x = − + kπ ; 6) x = k π ;
a(sinx + cosx) + bsinxcosx + c = 0 (*) trong ñoù a, b, c ∈ R . 4 4
2) Caùch giaûi  x = ±2arctg3 + 2nπ,
 π 7) x = ±2arctg5 + 2kπ ; 8) 
Ñaët t = sinx + cosx = 2 sin  x +  (ñieàu kieän t ≤ 2 ).  x = ±2arctg 3 + 2nπ;
 4  11
⇒ t = (sinx + cosx) = sin x + cos2x + 2sinxcosx
2 2 2
 π
⇒ sinxcosx =
t2 − 1
(hay sin2x = t2 – 1). π  x = 2 + k π,
2 9) x = ± + kπ ; 10) 
4  x = ± π + k π.
Thay vaøo phöông trình ñaõ cho ta ñöôïc moät phöông trình baäc hai  6
theo t. Giaûi phöông trình naøy vaø nhaän nghieäm t thoûa t ≤ 2 .
Sau ñoù trôû veà aån x. PHÖÔNG TRÌNH COÅ ÑIEÅN
F Neáu phöông trình coù daïng a(sinx – cosx) + bsinxcosx + c = 0 (1)
 π Baøi 1: Giaûi caùc phöông trình sau :
thì ta ñaët t = sinx – cosx = 2 sin  x −  (ñieàu kieän t ≤ 2 )).
 4 a) 3 cos 3x + sin 3x = 2 ;
2
1− t b) 3sin3x – 3 cos9x = 1 + 4sin33x;
⇒ sinxcosx = (hay sin2x = 1 – t2).
2
c) cos7x. cos5x – 3 sin2x = 1 – sin7x. sin5x;
F Neáu phöông trình coù daïng a(cosx – sinx) + bsinxcosx + c = 0 (2)
d) (ÑH Kinh teá quoác daân Haø Noäi, 1997)
thì ta vieát (2) ⇔ – a(sinx – cosx) + bsinxcosx + c = 0 vaø ñöa veà
daïng phöông trình (1).  2π 6π 
Tìm caùc nghieäm x ∈  ;  cuûa phöông trình
F Chuù yù :  5 7 
 π  π cos7x – 3 sin7x = – 2 ;
˜ sinx + cosx = 2 sin  x +  = 2 cos  x −  .
 4  4  π  π  π
e) 3sin  x −  + 4 sin  x +  + 5 sin  5x +  = 0 ;
 π  π  3  6  6
˜ sinx – cosx = 2 sin  x −  = – 2 cos  x +  .
 4  4 f) (Cao ñaúng Haûi quan HCM, 1998)
 π  π 4sin3x –1 = 3sinx – 3 cos3x;
˜ cosx – sinx = – 2 sin  x −  = 2 cos  x +  .
 4  4 g) (Hoïc vieän Böu chính Vieãn thoâng , 2001)
4sin3x. cos3x + 4cos3x. sin3x + 3 3 cos4x = 3;
20 13
 h) 2 – 3 cos2x + sinx = 4cos23x; 5) (ÑH Luaät, Haø Noäi, 1999) 4(sin3x – cos2x) = 5(sinx – 1);
i) (ÑHSP, HCM, B, D, 2001)  3π x  1  π 3 x 
6) (Thuyû Lôïi HN, 2001) sin  −  = sin  + ;
4(sin4x + cos4x) + 3 sin4x = 2;  10 2  2  10 2 
j) (ÑH Noâng nghieäp I, Haø Noäi, 1995) 7) (ÑH Y döôïc,HCM, 1997) Baèng caùch ñaët t = tgx, giaûi phöông trình
sinx.sin2x + sin3x = 6cos3x;
2 + cos 2 x + 3 sin 2 x = sin x + 3 cos x ;
8) (ÑHQGHCM, ñôït 3, 1997)
k) (ÑH Thöông maïi, Haø Noäi, 2000) Cho phöông trình cos4x = cos23x + asin2x.
3 sin2x – 2 cos2x = 2 2 + 2 cos 2 x ; a) Baèng caùch bieán ñoåi t = cos2x, giaûi phöông trình khi a = 1;
l) (ÑHSP Quy Nhôn, 1998)  π
b) Ñònh a ñeå phöông trình coù nghieäm thuoäc khoaûng  0;  .
sinx + 3 cosx + sin x + 3 cos x = 2;  12 
2  π
  π 3x   π 3x   9) (ÑHQGHN, 1998) 8cos3  x +  = cos3x;
m ) 2 – sinxcos2x – sin2xcosx = cos  −  − sin  −   .  3
 4 2   4 2 
Ñaùp soá :
n) sin3x + 3 cos3x = 2sin5x;  kπ  π
 x= ,  x = + 2 k π,
p) 2cos3x + 3 sinx + cosx = 0;  π kπ 2 2
x = 6 + 3 ,  
q) sin9x + 3 cos7x = sin7x + 3 cos9x 5π
2 )  x = − + mπ, 3)  x = − + 2 k π,
π
1) 
 x = ± 2π + 2π ;  12  2
  
Ñaùp soá 9 3  x = 7π + lπ;  x = − 11π + 2 k π;
 π 2k π  π 2k π  12  2
 x = − 36 + 3 ,  x = 18 + 9 ,  π
 x = − + k π,  π  3π
a)  b)  c) 3 x = + 2 k π, x= − 2 k π,
 x = 5π + 2 k π ;  x = 7π + 2 k π ;   π k π  2  5
 x = k π;  
 36 3  54 9 x = 8 + 4 , 14 π
 6)  x =
π
4)  5) x = − + 2k π, + 2 k π,
 9π α k π  x = ± π + kπ ;  6  5
 35π 53π 59 π   x = 24 + 4 + 2 , 4 3   
d)  , , ; e)  vôùi sin α = , cos α = ; 24 4  x = 7π + 2 k π;  x = 4 π + 2 k π;
 84 84 84   x = π − α + kπ ; 5 5  6  5
 36 6 3  x = arctg2 + k π,
kπ
 π 2k π  −π k π  π kπ 7)  π 8) a) x = ; b) 0 < a < 1.
x = − 6 + 3 ,  x = 24 + 2 ,  x = 12 + 2 ,  x = ± + k π; 2
f)  g)  h)   3
 x = π + 2k π ;  x = π + kπ ;  x = − π + kπ ;
 18 3  8 2  24 4

14 19
  π  −π k π
 x = − 4 + k π,  π  π x = + ,
x = − + k π, x = + k π, 12 2  π 2π 
4)  5)  4 6)  4 i)  j) x ∈  − + 2 k π; + 2k π
 x = ± π + k π;   x = π kπ  3 3 
 x = arctg 5 + k π;  x = arctg ( −2) + k π; + ;
 3  4 2
 π  π k 2π
 x = − 6 + 2k π, x = + ,
 1  π kπ π 6 3
 x = arctg  2  + k π,  x= + , k) x = + 2 k π; l)  m) 
  4 2 kπ 2  x = π + 2 k π; x = π k 2π
7)  8)  9) x = ; + .
 π  x = ± π + k π; 2  2  3 3
 x = ± 4 + k π;  3
π π *) (A, 2009)
10) x = + k π ; 11) x = + k π .
4 4
Baøi 2. (ÑH Thuûy saûn, 2000) Đáp số.
Cho phöông trình cos2x – sinxcosx – 2sin2x – m = 0 (1).
a) Giaûi phöông trình khi m = 1; *) (B, 2009)
b) Giaûi vaø bieän luaän phöông trình theo tham soá m. Đáp số.
Baøi 3) Cho phöông trình
(4 – 6m)sin3x + 3(2m – 1)sinx + 2(m – 2)sin2x.cosx – (4m – 3)cosx = 0.
a) Giaûi phöông trình khi m = 2; *) (D, 2009)
 π Đáp số.
b) Tìm m ñeå phöông trình ñaõ cho coù nghieäm duy nhaát x ∈  0;  .
 4 * (B, 2008)
m ≥ 1
Đáp số.
Ñaùp soá : b) 
m < 3
 4 * (D, 2007)

COÂNG THÖÙC NHAÂN BA

* (Dự bị 2, A, 2007)
Baøi 1. Giaûi caùc phöông trình sau :
1) cos9x – 2cos6x = 2; Đáp số.
2) sin6x + 2 = 2cos4x;
 π 3x   3π x  * (Döï bò 2002) Cho phöông trình
3) sin  +  = 2sin  +  ;
4 2   4 2
1 1. Giaûi phöông trình khi
4) (Ngoaïi ngöõ Haø Noäi,2 001) cos3 x. cos3x - sin3x.sin 3 x = cos3 4x + ;
4 2. Tìm ñeå phöông trình ñaõ cho coù nghieäm.
18 15
 b) Cho haøm soá . Tìm m ñeå GTNN cuûa haøm soá
Baøi 2. Tìm m ñeå caùc phöông trình sau coù nghieäm:
nhoû hôn – 1; (Ñaùp soá : m > 2 2 ).
a) (m – 1)sinx + mcosx = 2 ;
b) m .cos x − 2 sin x = 2 + 2 − m ; c) ( ÑH QGHCM, 1997) Cho haøm soá .

 π  π v Vôùi m = 1, haõy tìm GTLN vaø GTNN cuûa haøm soá.

c) 4sin  x +  cos  x −  = m 2 + 3 sin 2 x − cos 2 x .
 3  6 v Tìm m ñeå Maxym ñaït GTLN.
1
Ñaùp soá ÑS. * GTLN = 2, GTNN = 0; * m = )
3
 1− 7
m ≤
2 PHÖÔNG TRÌNH ÑAÚNG CAÁP
a)  b) [ 5 – 1; 2]; c) [ – 2; 2].
 1+ 7
m ≥
 2 Baøi 1 : Giaûi caùc phöông trình sau :
Baøi 3 : Cho phöông trình 2sinx + mcosx = 1 – m 1) sin2x + 3sinxcosx + 2cos2x = 0;
 π π 2) 3sin2x – sin2x + 5cos2x = 3;
a) Tìm m ñeå phöông trình coù nghieäm x ∈  − ;  .
 2 2 3) 2 sin2x + ( 3 + 3 )sinxcosx + ( 3 – 1)cos2x = – 1;
( ÑS : – 1 ≤ m ≤ 3 ) 4) sin2x(1 + tgx) = 3sinx( cosx – sinx) + 3;
b) Giaûi vaø bieän luaän phöông trình ñaõ cho. 1
5) = 4sinx + 6cosx;
Baøi 4) (ÑH Kieán truùc HN, 2001) cos x
Giaûi vaø bieän luaän phöông trình 6) 2cos3x = sin3x;
3 7) 2sin3x – sin2xcosx – 2sinxcos2x + cos3x = 0;
2m(cosx + sinx) = 2m2 + cosx – sinx + . 8) (ÑHQGHCM, ñôït 1, 1998) 3cos4x – 4 sin2x cos2x + sin4x = 0.
2
9) sin4x + sin3xcosx + sin2x cos2x + sinxcos3x + cos4x = 1;
Ñaùp soá :
1 π 10) (ÑH Y khoa HN, 1999) sinx – 4 sin3x + cosx = 0;
v m= : x = + k 2 π; 11 ) (ÑH Ñaø Naüng, 1999) cos3x – sin3x = sinx – cosx;
2 2
1 12)
v m = − : x = π + k 2 π; 13)
2
1 Ñaùp soá :
v m ≠ ± : phöông trình voâ nghieäm.  π
2 
x = −
π
+ k π, π  x = − 4 + k π,
Baøi 5: 1)  4 2) x = + k π 3) 
 2  x = − π + k π;
a) Chöùng minh raèng ;  x = arctg( −2) + k π;  6

16 17