MC LC

Cc khon vay ti chnh..................................................................................................................

Phn tch phng php cho vay truyn thng.................................................................................
Phn tch tnh hnh kinh doanh ca doanh nghip..........................................................................
Qun l thng tin ti chnh..............................................................................................................
K ton chnh lch v cc quyt nh ngn hn.............................................................................

Cc khon vay Ti chnh

Ti sao nn cn mt khon vay u t cho cng vic kinh doanh?
Bn c th cn nhc ti mt khon vay khi bn tin v tnh ton thy rng li nhun thu
c t cc hot ng kinh doanh khc c u t t khon vay s cao hn cc chi
ph vay vn.
Bn khng nn vay trang tri cc khon l ca cng vic kinh doanh hin ti. V iu
c th lm cho bn lm vo tnh trng kh khn hn v ti chnh.
Thay cho iu , bn c th ct gim chi ph, hp l ho hot ng kinh doanh" lm
tt hn v r hn". Bn ch nn tp chung vo cc hot ng kinh doanh m chc chn
s mang li li nhun. Nu ngay c bin php ny cng khng hiu qu, th bn nn suy
ngh ti vic thay i hot ng kinh doanh ca mnh.
Mt vn m cc ch kinh doanh s hu doanh nghip va v nh, hay h gia nh
kinh doanh hoc kinh doanh khng chnh thc, gp phi Vit Nam l nhng vic t
xut xy ra trong gia nh v h phi chi nhng khon tin cho cc nhng vic ny.
thng l nhng chi ph v y t. Nhng vic t xut ny c th lm ti chnh ca gia
nh hao ht v hu qu tip theo l lm hng hot ng kinh doanh ca bn. iu ny
khng phi do chng ta t gi ra m do c kt t thc t. Lc mt khon vay tr
nn cn thit gip cho cng vic kinh doanh ca bn c sun s sau khi bn b
trt sch tin vo mt vic t xut no . Tuy nhin khon vay ny ch c th gip
c bn nu cng vic kinh doanh ca bn hin ang mang li li nhun v vi c s
l bn tnh ton thy vic hon tr tin vay s khng git cht hot ng kinh doanh
ca bn
CC KHON VAY TI CHNH
Cc loi khon vay ti chnh
Vn ch s hu
Vn ca ch l gi tr cc hng ho v tin mt m bn phi b vo cng vic kinh
doanh ca bn. l khon tin vn ca ring bn. Nhiu ch doanh nghip chi mun
kinh doanh trn s tin ca ring h m thi, bi v iu lm cho h c lp khi s
rng buc ca mt bn th ba no . Vn ca ch cng c tng ln bng cch ly
li nhun u t tr li vo hot ng kinh doanh.
D cho c nh vy nhng vn ca ch khng pht trin hot ng kinh doanh ca
bn. Bn nn ngh ti cc khon ti chnh vay bn ngoi khi li nhun, m bn hy vng
thu c t cc t cc hot ng kinh doanh c u t t cc ngun ti chnh bn
ngoi, cao hn chi phi c c cc khon ti chnh .
Vn ca ch l mt trong nhng yu t c bn m bn th ba cn nhc khi h mun
ng ti tr cho bn v cho hot ng kinh doanh ca bn v n ch ra mc ri ro ca
bn.

Cc khon vay t Gia nh

Vay t cc thnh vin trong gia nh l iu bnh thng xy ra trong cc doanh nghip
va v nh c bit l khi kh xin vay c t ngn hng, in hnh l Vit Nam. Cc
iu khon cho vay c th rt rng tu thuc vo tho thun gia bn v ngn hng.
Nhng mt khon vay trong gia nh th c th t phin phc hn. Cc khon vay trong
gia nh ni chung rt c li, tuy nhin cng c th gy ra cc kh khn v nh vy s
nh hng ti mi quan h trong gia nh.
Nu bn mun vay tin t mt thnh vin ca gia nh cho cng vic kinh doanh m
bn cho rng cng vic ca ring bn (ch khng phi l ca gia nh) th bn nn
phi chc chn xem ngi cho bn vay cng bit nhn nhn vn ging nh bn-ngay
t lc ban u khi cha cho vay. Hy trnh nhng hiu nhm nh l "chung vn" - m
c gii thch r thm di y.
Cc khon vay t B bn
Cc khon vay t b bn l iu bnh thng trong cc doanh nghip va v nh. y,
cc iu khon v nghi thc ca khon vay c th thay i. Mt khon vay t mt
ngi bn tt c th h tr nhiu cho hot ng kinh doanh ang pht trin ca bn.
Khi chun b i vay tin t bn b, chng ta cn cn nhc mt s iu sau: C kh nng
khon vay t mt ngi bn s nh hng tiu cc n tnh bn gia hai ngi v s
cn bng gia hai ngi tr nn khng cn bng na v khon vay tr thnh vt ng
gia tnh cm b bn. Mi ngi c th l bn ca nhau trong sut cuc i. Nhng
cng c khi tnh cm b t qung. L do ca vic t qung ny c th l do khon
vay ca bn. Mt khon vay t mt ngi bn c th c xem nh l mt n hu. Vy
nn i li ci g ?
Mc du vy, cc khon tin vay c t gia nh v b bn l nhng la chn rt tt
khi cc khon vay ca ngn hng khan him. i vi cc doanh nghip va v nh Vit
Nam th nhng khon vay t ngn hng l thc s khan him.
Cc khon vay t Ngn hng
Ngn hng l mt ngnh kinh doanh. Cho vay l hot ng kinh doanh ca ngn hng
trn c s gim n mc thp nht ri ro ca ngn hng. iu ny hon ton d hiu v
bn cng vy, bn cng khng mun mt khon tin tit kim ca mnh ti ngn hng
cho nhng khon vay ri ro m ngn hng quyt nh.
Khi bn mun lm n xin vay ti mt ngn hng, cc nhn vin ngn hng s nh gi
trnh ca bn trn phng din l mt doanh nhn, nh gi s liu ca doanh
nghip bn trong vic hon tr n (nu bn c), ti sn th chp, tnh hnh kinh doanh
hin ti ca bn v k hoch kinh doanh m tin vay c s dng. Do vy u tin ca
ngn hng l tm biu xem bn thn bn c th l mt ri ro tn dng chp nhn c
hay khng v cng vic kinh doanh ca bn c kh nng thc hin c khng: "liu
chng ta c th tin tng giao tin cho anh ta hoc ch ta c khng ?" v " liu hot

ng kinh doanh ny c mang li li nhun cho ngn hng c khng ?" . Tt c

nhng vic trn l nhm m bo khon vay s c hon tr. Theo quan im ca
ngn hng, nhng cu hi trn l cn thit nh gi ng bn. Mt mi quan h kinh
doanh lu di vi ngn hng, v d nh di hnh thc t mt ti khon ti ngn hng,
s gip ch cho ngn hng bit bn tt hn. Bn cn phi ch ra trnh kh nng ca
mnh bng mt Bn K hoch Kinh doanh c chun b k lng v thit thc.
Vi mt doanh nghip nh ang pht trin, c bit l doanh nghip sn xut hoc cn
vn ln, th u cn cc khon ti chnh trung n di hn c t, nh xng, my
mc v trang thit b. nhiu nc, u c cc khon vay ngn hng dnh cho cc ch
doanh nghip c kh nng v ng tin cy vi k hoch kinh doanh hp l v ti sn
th chp. Vit Nam cc doanh nghip va v nh t c c hi nh trn. Cc ngn hng
c th ng vi cc khon vay ngn hn vi k hn di nht l 6 thng v doanh
nghip thng ch c xem xt ti nhu cu vay di hn ca mnh khi h thnh cng
trong vic xin c cc khon vay ngn hn. y l mt chng ng di v v vy t
c chn. Tuy nhin thc t cho thy cc khon vay trung hn n di hn u khng
sn c.
Chung vn
Chung vn c ngha l chnh thc kinh doanh chung vi nhng ngi khc. Bn v mt
hoc nhiu i tc khc cng chia x ng gp vn kinh doanh, chia x l li theo mc
ng gp ca mi i tc trong cng vic kinh doanh. y cng l mt cch thc tp
trung vn khi s hoc m rng kinh doanh, nhng iu ny cng c ngha l khng
phi mt mnh bn iu hnh vic kinh doanh. Cc i tc chc chn s quan tm ti
cng vic kinh doanh v h cn c kh nng i n thng nht v cc quyt nh kinh
doanh. H cng phi hp tc lm vic tt cng nhau. Trong trng hp c nhng bt
ng, nhng i tc c mc ng gp ln hn s l ngi a ra quyt nh.
Cn phi a ra cc iu khon v trng hp mt i tc mun rt khi doanh nghip.
iu khon thng thng c p dng cho i tc mun rt khi doanh nghip l i
tc phi bn c phn ca mnh cho cc i tc khc trc khi c th bn n cho ai
khc.
Cc khon ng trc cho cc Nh cung cp
Mt khon ng trc cho ngi cung cp hng thc t l mt khon tin phi tr cho
my mc, thit b hoc nguyn liu m ngi cung cp hng ch nh cho hon li.
Ngi cung cp hng c th lm iu ny nh mt phng php marketing bn hng
ca mnh. Vic ny i hi mt mc tin cy ln nhau gia ngi bn v ngi mua.
Mi tin cy ny s c hnh thnh qua mi quan h kinh doanh lu di vi nhau.
i vi cc loi hng ho i hi vn ln, v d nh mua my mc sn xut t tin, th
ngi cung cp hng c th thu xp vi ngn hng cho bn mua vay tin mua hng.
C ngha l ngi cung cp hng khng tr hon vic thanh ton tin m ng vai tr
nh ngi trung gian thu xp mt khon vay ngn hng cho bn mua hng.
Khon tr trc ca ngi mua hng hay tin bo chng ca ngi mua hng

Tin tr trc ca ngi mua hng l mt khon tin t cc khi h t mua hng ca
bn. S tin ny s gip bn chi cho vic sn xut sn phm c t mua. Vic ny
tt nhin cng i hi s tin tng ln nhau gia ngi mua v ngi cung cp v tt
nhin s tin cy ny c hnh thnh qua mi quan h kinh doanh lu di.
Thu
Thu l mt khi nim mi Vit Nam v c th trang thit b m bn cn th khng
sn c thu. Phng php thu ny l mt cch thc s dng cc phng tin, my
mc v thit b m khng cn tr ton b chi ph ngay lp tc. y l mt hnh thc
thu phc tp hn nhng trong thi hn lu hn. Quyn s hu ca nhng hng ho cho
thu vn thuc v cng ty cho thu.
C hai hnh thc cho thu. Vi hot ng cho thu ny cng ty cho thu c trch nhim
bo dng, sa cha v bo him. C nhn hoc doanh nghip thu s dng trang thit
b phi tr cc chi ph ny. Trong khi thu, bn nn phi bit r cc chi ph hng thng
phi tr cho trang thit b thu. Ni chung, mt hp ng cho thu th thng khng ghi
l bn s dng c php mua li trang thit b sau khi thu.
V cc cng ty cho thu cng cn li nhun , vic thu trang thit b ny thng t hn
vic vay tin ngn hng mua trang thit b, c bit khi doanh nghip mun s dng
trang thit b n tn ht vng i kinh t ca sn phm.
Thu-Mua
Hnh thc Thu-Mua cng tng t nh hnh thc Thu, nhng c khc l vt c
thu s tr thnh ti sn ca ngi i thu sau mt s t thanh ton theo qui nh.
Vi hnh Thu-Mua, bn phi tr mt t l li xut nht nh hng thng, t hn nhiu
so vi t l li xut tng t m bn ch vic tr hng nm nu tnh theo ngn hng.
Bao thanh ton (mua n)
Bao thanh ton hay Mua n cha c nhiu ngi bit n Vit Nam v c th hnh
thc ny khng c trong ngnh kinh doanh ca bn.
Khi mt doanh nghip ng cho khch hng ca h tr tin sau hai thng, nu khch
hng ca bn t ra th trong vic thanh ton th bn c th dng hnh thc "bao thanh
ton" nhn c t nht mt phn lng tin n. Bng hnh thc bao thanh ton,
doanh nghip ca bn c th bn ho n hoc giy n cho mt "Nh Mua n". Khi
doanh nghip ca bn bn ho n, th cng ty Mua n s lp tc tr cho bn mt lng
tin mt nhng khng phi l ton b s tin n. Cng ty Mua n c th s gim gi tr
cc ho n n ca doanh nghip bn xung 20% hoc hn na tu theo mc ri ro
ca chng. Sau khi bn ho n n, bn khng c quyn i n na. Lc ny "Nh
Mua n" s c trch nhim thu hi n.
Hnh thc mua n (bao thanh ton) rt t v cc doanh nghip va v nh nn cn
nhc k lng n khon chi ph phi mt cho vic ny. Cc doanh nghip cng nn

suy ngh n vic liu cc khch hng c thc s mun "i u" vi cc "tho thun"
trong vic thanh ton cc ho n cho doanh nghip bn hay khng.
CC KHON VAY TI CHNH
Bn cn lm g np n xin vay ngn hng ?
Bn cn c chun b k cng. Phi c hiu bit c bn v chng trnh vay m bn
np n. Bn cn phi trnh by k hoch kinh doanh mnh, ghi chi tit v hot ng
kinh doanh hay d n m rng kinh doanh. Bn cn phi nm chc cc yu t u vo
v kt qu ca k hoch kinh doanh ca mnh. Bn cng phi chng t mnh l nh
doanh nghip nng ng v sng to, ngi m ngn hng c th tin tng.
i khi cng c li nu bn c th nu tn mt s nhng ngi bit v kh nng lm
ch doanh nghip ca bn. Nhng ngi nh vy c th l Hi ng Kinh doanh a
phng, c bit l cc nhn vin trc tip h tr bn trong vic lp k hoch kinh
doanh trong Hi ng ny. H thng l nhng ngi d lin lc.
Cc chng trnh tn dng dnh cho Cc Doanh nghip Va v Nh
y l thng tin hng dn tip cn vi cc chng trnh cho vay Vit Nam. Cc bn
s c cung cp thng tin cn thit lm th no xin c mt khon vay v gip
bn chc chn rng n xin vay ca bn gi vo ng t chc ti chnh ph hp.
Cc bn hy xem chng trnh "Hng dn tm ngun ti tr c k hn Vit Nam

PHN TCH PHNG PHP CHO VAY TRUYN THNG

PHN I: CC T SUT
Tp trung vo 4 nhm t sut:
1.
2.
3.
4.

Cc t sut kh nng sinh li

Cc t sut hiu qu
Cc t sut vay n
Cc t sut v kh nng thanh ton

Ngoi ra cn cn phi:
- Nhn xt s lin quan gia hiu qu s dng ti sn v kh nng sinh li
- Khai thc nhn bit phng thc ti tr mua sm ti sn v nh hng ca ngun ti tr
n kh nng thanh ton n khi ngng hot ng.
V vic phn tch tp trung vo 2 mc ch chnh:

1. Xc nh cng ty c thc s c kh nng thanh khon khng?

2. Xc nh xem cng ty c kh nng thanh ton n khi gii th khng?
Nhng l do c bn vay vn
Doanh nghip vay vn khi h thiu tin v nhiu l do
L do vay vn:
- R rng
- Khng r rng
Nhu cu chnh cn vay vn:
1. trang tri chi ph hot ng n khi thu c cc khon phi thu
2.
mua sm hng ho, nguyn liu d tr khi bn c v thu c tin.
3.
mua thit b, xy nh my n khi thu hi c tin do bn sn
phm.
4.
m rng sn xut nhm y mnh mc tng trng
5.
cu nguy cho cng ty n khi tnh trng tr ln tt hn.
Vng chuyn i ca ti sn
nh hng n nhu cu v loi hnh ti tr:
Bng 1.1. Cc loi hnh doanh nghip
Tn cng ty

Loi hnh kinh doanh

Ngnh cng nghip

Microflow

Phn mm

Dch v

Simon

Bn bun nhin liu

Dch v/bn bun

East Side

Bn gh vn phng

Dch v/ bn l

Springtime

Sn xut hng dt

Sn xut/hng khng lu bn

Bng 1.2.c trng ca ti sn tnh theo t l % ca tng ti sn

Khon phi thu

Microfow

Simon

East Side

Springtime

72,5%

50,5%

32%

22,6%

15,2%

36%

20%

Hng tn kho

24,7%

25,7

23,9%

52,7%

Ti sn c nh
C cu ti sn phn nh bn cht ca doanh nghip
Chu k bin i ca ti sn v cc nhu cu ti tr
Tng ti sn c = Ti sn n + Vn s hu
Ti sn n:
- N ngn hn
- N di hn
Bng 13. So snh ngun ti tr vi tng ti sn theo t l %
Microfow

Simon

East Side

Springtime

N ngn hn

3,7%

36,7%

53,7%

1,6%

Phi tr thng mi

13,2%

17,2%

21,5%

5,9%

23,6%

10,5%

24,8%

1,8%

18,9%

8,7%

52,4%

N di hn
Vn ch s hu

*Ngun thng xuyn ti tr cho ti sn:

East Side: c t nht
Springtime: nhiu ngun ti tr thng xuyn nht
Ti sn v doanh thu:
Bng 1.4. T sut tng ti sn/doanh thu
Microfow

Simon

East Side

Springtime

Tng ti sn

181.172

1.151.163

4.344.745

132.664

Doanh thu

855.658

4.771.114

13.055.210

299.919

21,2%

24,1%

32,2%

57,7%

T l tng ti sn/ doanh thu

Chuyn i ti sn v ri ro
- Ri ro cng ln vi nhng doanh nghip c t l ti sn/ doanh thu cng ln.
- Ri ro cng ln th thu nhp cng cao nhng khng hon ton nh vy-m phi xem xt
gi tr gia tng ca doanh nghip. Gi tr gia tng y l gi tr m doanh nghip thm vo vt
t sn ra sn phm hay dch v
Li nhun
ROA = ------------Doanh thu

Doanh thu

Li nhun

x --------------

= -------------

Ti sn

Ti sn

Bng 1.5. T l doanh thu/tng ti sn

Microfow

Simon

East Side

Springtime

Tng ti sn

181.172

1.151.163

4.344.745

132.664

Doanh thu

855.658

4.771.114

13.055.210

299,919

4,72

4,14

3,00

32,26

T l

Bng 1.6. Li rng/doanh thu

Li nhun rng

Doanh thu

Li nhun/doanh
thu

Springtime(000)

4.374

229.983

1,90%

Microflow

13.476

855.658

1,57%

East Side

177.594

13.055.210

1,36%

32.219

4.771.114

0,68%

Simon

Bng 1.7. T sut li rng/tng ti sn (ROA)

Li nhun/doanh thu Doanh thu/ti sn
Microfow
East Side
Springtime

ROA

1,57%

4,72

7,41

1,36%

3,00

4,08

1,9%

1,73

3,29%

0,68%

4,14

2,82%

Simon
I. T sut kh nng sinh li
1. Li hoc l:
2. Dng tin: So snh yu cu thanh ton cc khon n ca h trong nm vi s tin sn
c p ng yu cu thanh ton ny.
Dng tin = thu nhp thun + khu hao + Hao mn
3. T l li nhun trn doanh thu (bin li nhun rng): xc nh kh nng sinh li trn
mi ng doanh thu
T l li nhun trn doanh thu = Li nhun rng / Doanh thu
4. Bin li gp: T sut ny th hin li trn mi ng doanh thu sau khi tr i gi vn
hng bn (GVHB).
Gi vn hng bn ca mt cng ty th hin chi ph sn xut ra sn phm. Nhng chi ph
ny bao gm cc yu t chung nh sau:
- Hng ha v nguyn vt liu
- Lao ng
- Chi ph khu hao c lin quan n sn phm
- Cc chi ph khc c lin quan n sn phm Li gp
Bin li gp = (Doanh thu Gi vn hng bn) / Doanh thu = Li gp / Doanh thu
- Nu, GVHB li bao gm c ph hot ng v khu hao th cn iu chnh gi vn hng
bn.
5. T l % chi ph hot ng:
Xem xt chi ph hot ng trn mi ng doanh thu c ngha l xc nh xem trong mt
ng doanh thu c bao nhiu tin c s dng cho cc chi ph hot ng lin quan n bn
hng. Khi tnh ta loi b chi ph khu hao hoc tin li cc loi c tnh trong chi ph hot
ng.
T l chi ph hot ng = [Chi ph hot ng ( iu chnh)] / Doanh thu
6. T sut sinh li:

Ta tip tc tin thm 1 bc na l xem xt s chnh lch gia bin li gp v t l % chi

ph hot ng m chng ta gi l t sut sinh li.
T sut sinh li % = Bin li gp % - Chi ph hot ng %
7. Bin hot ng
Nu gp tng yu t ring l li vi nhau, ta s tnh c bin hot ng ca cng ty.
Chng ta c th xem xt theo cch nh sau:
Bin li gp
Tr: % chi ph hot ng
Bng: T sut sinh li
Tr: % chi ph khu hao
Tr: % chi ph tr li
Bng: Bin hot ng
Bin hot ng cho bit s li cn li trn mi ng doanh thu sau khi tr i nhng
khon chi ph chnh trn mi ng doanh thu. l nhng chi ph trc tip cho sn xut hng
ho, chi ph hot ng kinh doanh nh chi ph bn hng, chi ph qun l hnh chnh, chi ph s
dng ti sn c nh v chi ph ti chnh.
Phn bit: bin hot ng v bin li nhun rng:
Hai t s ny khc nhau r rng v khi tnh ton n bin hot ng ta cha cp ht tt
c cc khon mc thu nhp v tt c cc khon chi ph nh: khng xem n thu khi tnh bin
hot ng, nhng chi ph thu c xt n khi tnh bin li nhun rng, iu ny lm cho bin
li nhun rng l ra phi nh hn bin hot ng. Tuy nhin, trn thc t khng phi lc no
iu ny cng ng, v d khi bn ti sn c nh thu li nhiu.
8. Ri ro k ton
Ri ro k ton l ri ro do ghi chp cc giao dch khng tun theo cc nguyn tc chung
v k ton c chp nhn, c th do v tnh hoc c gy ra v lm:
- Thi phng doanh thu
- Cc chi ph

- nh gi cc khon chi ph cho khon n kh i, chi ph khu hao thp i

Qua phn tch t sut sinh li, ta thy kh nng thanh ton n ca cng ty c coi trng
hn kh nng sinh li:
Kh nng sinh li cao s lm tng nng lc thc hin trch nhim thanh ton khi n hn.
Kh nng sinh li no cng lm tng ti sn ch s hu hoc gi tr thun ca li nhun gi li
kinh doanh. i li, iu ny m bo rng ti sn ca cng ty s ln hn b p cc
khon n hoc khon n chu li nu c khi doanh nghip b ng ca.
Chng ta hy xem xt li hot ng ca mt cng ty khi vic qun l c iu chnh
cho ph hp m bo tng kh nng sinh li qua cc nm:
1. Mt cng ty c th tng kh nng sinh li nu c kh nng tng bin li gp hoc
ngc li nu c th gim GVHB c lin quan n doanh thu. Do c tng bin li gp bng
cch:
- Gim mt khon mc trong chi ph sn xut hoc
- Tng gi bn
- iu chnh c hai, l gi vn hng bn v gi bn.
Mt cu hi rt c bn c t ra l: vic qun l s gy nh hng n thnh phn cu
thnh ca cc t sut sinh li nh th no, v n mc no?
2. Mt cng ty c th tng kh nng sinh li nu gim c chi ph hot ng.
Vic qun l c th lm gim chi ph ny trn mi ng doanh thu. Nu bn l ngi
iu hnh cng ty v nhiu khi bn khng th tng c bin li gp th phi tm cch gim chi
ph hot ng tng thm kh nng sinh li ca cng ty v tip l kh nng tr n.
3. Cng ty c th tng kh nng sinh li nu gim c chi ph tr li.
Mi cng ty u c nhng ti sn c ti tr di hnh thc l cc khon n v vn ch
s hu. Trong , ni chung n l cc khon phi tr li hoc khng phi tr li nh cc khon
n ngn hng, cc khon phi tr nh cung cp.
Khuyn khch nh cung cp ni lng thi hn tr tin cho cng ty gim vic vay vn
t ngn hng, do gim c chi ph tr li.
Tng thm phn vn gp ca cc ch s hu di hnh thc tng cng vn thay th
cc khon n ni chung v cc khon n chu li ni ring.

4. Cui cng, mt cng ty c th dng bin php gim mc tng trng doanh thu v iu
ny lm gim nhu cu v ti sn. Nhu cu v ti sn gim c th lm gim chi ph tr li trn
mi ng doanh thu.

II. Cc t sut v hiu qu

Chng ta cp nhiu n ti sn v nhu cu s dng chng mt cch c hiu qu
trong kinh doanh. Cc t sut v hiu qu thng c xem l cc t sut ca doanh thu v
doanh thu c nh hng quan trng n tnh trng tin t. Cc t sut v hiu qu gm:
1. K thu tin bnh qun
S A/R = (Khon phi thu / Doanh thu) x 365
Ti sao cc cng ty khng bn hng thu tin ngay? l do l:
- Thng thng ngi mua hng khng c sn tin
- Do phi cnh tranh
- y l cng c Marketing tng doanh thu v thm nhp th trng (khuyn mi)
gim bt c thi gian ca k thu tin bnh qun, phi xc nh c cc chun mc
chung v cng c cnh tranh, cng c marketing tng doanh thu v thm nhp th trng,
chnh sch thu hi cc khon phi thu.
2. S ngy d tr hng tn kho
Ta s s dng s tng i (hng tn kho lun so vi GVHB) di hnh thc: t l % so
vi doanh thu v s ngy d tr o hiu qu qun l ca cng ty i vi hng d tr.
Ngy tn kho = (Hng tn kho / Gi vn hng bn iu chnh) x 365
Qun l v s ngy hng tn kho
Ti sao cc nh qun l khng kim sot c s hng tn kho mt cch hiu qu? C
th c my l do sau:
- iu kin cung cp c th bin i rt ln tu theo tng ngnh
- Thi gian ch bin
- Gi bn trong k ti

- Khch hng
Vi bt k l do no, chng ta c th kt lun rng d tr cao i hi lng vn ln, iu
ny s dn n chi ph tr li trn mi ng doanh thu ln hn.
Trong khi c nhiu l do khc nhau gii thch mc d tr tng i , s ngy d
tr vi mi ngnh v mi cng ty. Lng d tr c th tng ln v :
1. Khng kim sot c mc hng tn kho, do khng hiu bit y loi no v kiu
mu no s bn nhanh nht v s tn kho l bao nhiu.
2. u c hng d tr mc qu ln nhm t c doanh thu nh d kin nhng khng
thc hin c. Hoc d ton c mu hoc cc loi sn phm m th trng c nhu cu rt
ln nhng thc t khng xy ra ng nh vy.
Vy khi nh gi lng hng tn tng i, phi xc nh c:
- Tiu chun ca ngnh
- iu kin cung cp
- Hiu c qu trnh sn xut ch bin
- Thi ca ngi qun l i vi hng d tr v mc ch phc v khch hng.
- Thm na, cn xc nh tnh hiu qu ca vic kim sot hng tn v nh gi xem nh
qun lc kh nng d tnh c mc doanh thu ph hp khng, v th mi mua lng hng
d tr cho thch hp c.
3. S ngy khon phi tr
S ngy phi tr = [Khon phi tr / GVHB ( iu chnh)] x 365
Qun l v s ngy khon phi tr
Nh chng ta thy trn, c mt s chnh lch ng k gia mc d tr hng v khon
phi tr hoc cc khon phi tr v cc khon phi thu trong trng hp cng ty Microflow.
C mt s l do khng ko di ngy phi tr nh sau:
* C c hi c hng chit khu
* Mun gi uy tn i vi ngi cung cp hin ti v tng lai.

Do , cc nh qun l t mnh cn nhn thy nhng li ch i nghch nhau v cc

khon phi tr. Tuy nhin, nu khng c hng chit khu, cng ty quan tm ngay n vic
ko di cc khon phi tr n mc c th. V vn ny, nh qun l c mt vi la chn sau:
* Dnh thi gian lm vic vi nh cung cp m bo vi h rng cng vic kinh
doanh ang din ra vi mt vin cnh tt p, lm cho nh cung cp bt lo lng v kt qu l
cho php thi gian thanh ton lu hn.
* Khai thc mt vi ngun cung cp khc. Trong qu trnh ny c th s tm thy mt nh
cung cp cho php thanh ton vi thi hn di hn v nh cung cp ny mun tng thm mi
quan h trong kinh doanh.
4. Ti sn c nh trong doanh thu.
T l: ti sn c nh/doanh thu = Tng ti sn c nh / Doanh thu

III. T sut vay n

T l vay n = Tng s khon n / Vn ch s hu
V trc gic, ta thy mt cng ty to ra t li nhun th c t sut vay n ln v chi ph tr
li trn mi ng doanh thu c th tng ln. Do t li, cng ty s gim li nhun v tin p
ng cc yu cu thanh ton khi n hn.
Hn na, t sut vay n cng ln c ngha l cng ty c s tin n hn thanh ton theo
chu k cng ln.
T sut vay n v tnh thanh khon.
V vn thanh khon, nu t sut vay vn cng cao dn n chi ph tr li cng cao.
Chi ph tr li l mt trong nhng chi ph c bn gii thch kh nng sinh li. C cng ty
giu li vo chi ph chung, vo khon phi tr cn b cng nhn vin, giu c c cu ca khon
n t bn ngoi.
Tng trng doanh thu v t l vay n.
Mc tng doanh thu gy nh hng ln n h s vay vn ca cng ty. Mc tng trng
doanh thu cng cao th h s vay vn cng s cng cao.
Vic qun l v t sut vay n.
- Chnh sch c tc hoc chnh sch n b

- Hiu qu s dng ti sn
- Thay i phn n chu li.
2. Kh nng thanh ton
a. Vn lu ng:
Vn lu ng = Ti sn lu ng - Cc khon n ngn hn
Nu vn lu ng l s dng c ngha l cng ty dng vn di hn, cc khon n di
hn v vn ch s hu mua sm ti sn lu ng. Hoc ni mt cch khc, vn lu ng l s
dng c ngha l cng ty c vn di hn ln hn nhu cu vn di hn cn thit vic ti tr
ti sn di hn. Do , con s vt ny c dng ti tr ti sn ngn hn.
T sut thanh ton ngn hn = Ti sn ngn hn / Ti sn ngn hn
Cc khon n ngn hn
T sut c chuyn t s tuyt i sang s tng i. Nu vn lu ng dng th t
sut thanh ton ngn hn s ln hn 1. Nu vn lu ng m th t sut thanh ton ngn hn s
nh
hn
1.
Khi xem xt vn lu ng v t sut thanh ton ngn hn, hy nh rng chng khng ging
nhau:
- Vn hot ng c biu hin bng lng tin, cn t sut thanh ton ngn hn c
hiu nh mt s tng i.
- Cn phi nhc nh li mt ln na rng nu mt cng ty tht s c s d vn lu ng
dng th t sut thanh ton ngn hn s ln hn 1(>1).
T sut thanh ton nhanh (t sut thanh ton tc thi)
T sut thanh ton nhanh = (Tin mt + Giy t c gi + Chng t phi thu) / Tng s n
ngn hn

Phn II: LP V PHN TCH DNG TIN

Trong bi ny, bn s nghin cu v:

1. Lp bng bo co dng tin da trn cc bo co lu k do ngi i vay cung cp.

2. Xc nh xem mt cng ty c thu tin t chnh hot ng ca mnh trang tri tt

c cc chi ph, bao gm c vic thanh ton cc mn n c gc ln li, bng vic tham kho cc
kt qu ti bo co dng tin.
3. S dng cc bo co dng tin nh l mt cng c phn tch tiu biu a ra cc
quyt nh cho vay
4. Lin h bo co dng tin vi cc bo co ti chnh khc
Nhng ngi quan tm n dng tin
- Ch cc doanh nghip
- Cc ch n, ngn hng
C kh nng thanh ton: c lng tin thanh ton c mi ngha v lin quan; c
kh nng tr n: c tin trang tri cho cc ch n bng vic chuyn i cc ti sn ra tin
khi phi ng ca.
Phn ny s cp n tnh hnh ti chnh ca cng ty SIMON v vic lp bo co dng
tin ca cng ty.
Bo co dng tin s gip bn kim tra tnh trung thc ca tt c cc thng tin rt ra t
vic nh gi cc t sut v vn lu ng, v tnh trng tin mt, kh nng thanh ton ca cng
ty.
By gi, cc bn hy tp trung vo yu t tin v lp 1 bng bo co th hin dng tin
vo v ra ca cng ty.
V cc t sut v cc thng tin v vn hot ng, ta hy kim tra li nhng hot ng ca
SIMON nm 1986 - 1987 bng vic s dng cc bo co ti chnh nm 1987 trong h s tn
dng (bo co ti chnh ca cc nm).
1987: $89,004 thu nhp rng + $48,319 chi ph khu hao = $137,363 s tin ny trang
tri cc mn n n hn.
Tuy nhin ti im ny, cc thng tin v cng ty c phn khng r rng.
Nm 1987:
- H s kh nng thanh ton ngn hn gim nh: t 1,23 xung 1,22
- H s thanh ton nhanh gim t 0,89 xung 0,88.

- ng thi, cng ty s dng ngun ti sn km hiu qu. Do vy, h s ti sn/ doanh

thu tng t 0,24 ln 0,265.
T nhng nguyn nhn trn, ta tht s khng bit c liu t hot ng ca mnh, cng
ty c to tin trang tri cc khon n (c gc ln li) hay khng?.
Lu chuyn tin t c phn ra lm ba loi chnh.
1. Lu chuyn tin t t hot ng kinh doanh.
Bao gm nhng hot ng c lin quan n chi ph u t v cp vn cho doanh nghip,
c phn loi nh cc hot ng kinh doanh.
2. Lu chuyn tin t t hot ng u t.
Bao gm nhng lu chuyn tin t lin quan n vic mua bn ti sn cho cc cng ty
khc vay vn.
3. Lu chuyn tin t hot ng ti chnh.
Bao gm tt c cc lu chuyn tin t lin quan ti vic i vay vn v tr n.
S khc nhau gia li nhun v lu chuyn tin t.
Cu hi quan trng nht m cc ch doanh nghip nh thng t ra l Ti sao ti li
chng c tin ngay c khi ti kinh doanh c li?. Cu tr li l cc khon li ny thng c
xc nh bng k ton trn c s lu k. H thng lu k c lin quan n thi gian pht sinh
ca nhng giao dch c bn, ch khng phi l thi gian din ra vic thanh ton cho cc giao
dch . Tuy vy, tin ng nhin lin quan ti thi gian nhn v thanh ton, ch khng phi
l nhng giao dch thc s.
Hnh thc ca s phn loi ny c th hin nh sau:
Cu trc ca bo co lu chuyn tin t

Lp bng lu chuyn tin

1. Thu c bao nhiu t doanh thu bn hng.
2. Xc nh tiu hao bao nhiu tin cho hng ho dch v.
3. Xc nh tiu tn bao nhiu tin t cho cc ph hot ng
4. Sau , tn bao nhiu tin cho vic np thu.
5. Nhng khon mc tin thc chi tr cc khon n n hn c gc ln li.
6. Xc nh i mua sm ti sn v hot ng u t di hn khc.
Ti im ny, ta bit c chnh xc l ngoi s tin thu c t hot ng kinh doanh
cng ty cn bao nhiu tin na m bo hot ng.
7. Cui cng, bit c cng ty lm th no p ng nhu cu ti chnh, thng qua
vic:
- Tng thm cc khon vay ngn hn.

- Tng thm cc khon vay di hn.

- Tng vn gp ch s hu v/hoc s dng s d hin c trn ti khon tin mt.
minh ho r hn ci ch m ta s n, hy so snh hnh thc ca mt bo co thu
nhp ghi theo phng php lu k vi mt bo co thu nhp ghi theo hot ng thu chi tin
mt. Bng 4.1. s ch r s khc bit gia chng.
Bng 4.1.Bo co thu nhp
Phng php lu k

Theo phng php tin

Doanh thu thun

Tin thu t hot ng bn hng

Tr: gi vn hng ho

Tr: chi ph sn xut bng tin

Thnh: li nhun gp

Thnh: li nhun gp bng tin

Tr: chi ph hot ng

Tr: chi ph hot ng bng tin

Thnh: thu nhp t hot ng

Thnh: tin thu t hot ng kinh doanh

Tr: chi ph tr li

Tr: chi ph li bng tin

Cng: thu nhp khc

Cng: thu nhp khc bng tin

Tr: chi ph khc

Tr: chi ph khc bng tin

Tr: khon np thu

Tr: tin np thu

Thnh: thu nhp rng

Thnh: thu nhp rng bng tin

Tr: cc khon n di hn
Thnh: tin sau khi khu tr
Tr: chi ph vn v u t
Thnh: nhu cu/thng d ti chnh
Tng, gim cc khon vay ngn hn
Tng, gim cc khon vay di hn

Tng, gim vn ch s hu
Thnh: ti tr
Tng gim v tin
Doanh thu bng tin
Xc nh lng tin cng ty Simon thu c t bn hng nm 1987 l $4.814.874
Doanh thu thun

$4.814.874

Tr
Cc khon phi thu (87)

(602.229)

Cc khon phi thu chu li (87)

(27.553)

Cng:
Cc khon phi thu (87)

581.342

Cc khon phi thu chu li (87)

20.234$

Tin thu t bn hng

4.786.668

Chnh lch gia DT theo s sch v thc t: 4.814.874 - 4.786.668 = 28.206

Doanh thu thun

4.814.874

Tng, gim khon phi thu

(20.887)

Tng, gim khon phi thu chu li

(7.319)

Tin thu t bn hng

4.786.668

S thay i ca cc ti khon trn bng cn i k ton th hin lng tin ang lu

chuyn qua cng ty.
Bng 4.2. S tng gim trong tng yu t ca vn lu ng

Tng (gim) trong TSL

Tin

(1.792)

Cc khon phi thu thng mi

20.887

Cc khon phi thu thng mi chu li

7.319

Nhin liu tn kho

6.614

Khon thu c hon tr (thu trc b)

(6.000)

Thu thu nhp chm cha np

3.014

Chi ph tr trc v khon k qu

(5.415)

Cc khon n phi thu nhn vin/ c ng

(1.237)

Tng cng

25.864

Gim (tng) trong n ngn hn

Thu chi ngn hng

110.958

Cc khon vay ngn hn ngn hng

(29.217)

Thu ti chnh n hn tr

(4.050)

Cc khon phi tr thng mi

(41.862)

Cc khon phi tr thng mi c chu li

(11.319)

Chi ph lu k phi tr

(18.520)

Khon thu thu nhp phi thanh tr

(13.833)

Thu nhp cha thu v khon k qu

(20.000)

Tng cng

(27.816)

Tng (gim) ngun vn hot ng

(1.952)

Lu :

S tng ngun vn lu ng biu hin kh nng thanh ton ca cng ty. Nhng v phi
dng tin thanh ton cc ngha v, nn vic tng ti sn lu ng s dng tin li lm gim
kh nng thanh ton ca cng ty
Chi ph sn xut bng tin
Bng 4.3. Chi ph sn xut bng tin
Gi vn hng bn (87)

4.160.051

Cng:
Khon phi tr lng thng mi (86)

(200.972)

Khon phi tr lng thng mi chu li (86)

Tr:
Nhin liu tn kho (87)

(174.725)

Cng:

(181.339)

Nhin liu tn kho (87)

Tr:
Khon phi tr lng thng mi (86)
Khon phi tr lng thng mi chu li (86)
Chi ph sn xut bng tin

242.834
11.319
(4.113.484)

Hoc:
Gi vn bn hng

(4.160.051)

Tng, gim cc khon phi tr thng mi

41.862

Tng, gim cc khon phi tr thng mi chu li

11.319

Tng, gim nhin liu tn kho

n y c:

(6.614)

Tin thu t doanh thu

4.786.668

Chi ph sn xut bng tin

(4.113.484)

Li nhun gp bng tin

(4.113.484)

So snh li nhun gp theo c s lu k v c s tin:

Li nhun gp (lu k)

$654.823

Li nhun gp bng tin

$673.184

Khon chnh lch

$18.361

Bng 4.4. nh hng ti tin ca nhng thay i trn bng CKT

Chi ph bng tin

Tng, gim khon phi thu

$20.877

Tng, gim khon phi thu chu li

7.319

Tng, gim hng tn kho

6.614
$41.862

Tng, gim cc khon phi tr

$11.319

Tng, gim cc khon phi chu li

Tng cng

Ngun tin

$34.820

Chnh lch gia ngun vn s dng tin

$53.181
$18.361

Chnh lch gia ngun vn s dng tin ng bng 18.361. Con s ny trng vi chnh
lch gia li nhun gp lu k v li nhun gp bng tin.
Chi ph hot ng bng tin
C 2 mc chi ph l nhng khon ph tin mt:
- Chi ph n kh i: l chi ph tin mt
- Khon khu hao v hao mn: cng c coi l chi ph tin mt.

Tng chi ph hot ng

Chi ph n kh i

$(456.561)
(xem phn di)

Khu hao v hao mn

48.319

Tng gim cc khon chi ph tr trc

5.415

Tng gim cc khon chi ph tch lu

Chi ph hot ng bng tin

18.520
(384.307)

C s chnh lch ng k gia con s chi ph rt ra t bo co thu nhp l $456.561 vi

s tin thc t nm1987 cng ty phi thanh ton cho nhng chi ph hot ng l $384.307.
Cng phi gim chi ph hot ng i mt khon bng $46.921 l chi ph n kh i tin mt.
S chnh lch gia cc bo co ghi theo phng php tin v bo co ghi theo phng
php lu k khng ch bt ngun t nhng thay i trong bng CKT m n cn do c khon
chi ph hay thu nhp ph bng tin trn bng thu nhp lu k.
Ti bc ny, ta hy tnh ton qu tin mt ca cng ty Simon:
Tin thu t doanh thu

$4.786.669

Chi ph sn xut bng tin

(4.113.484)

Li nhun gp bng tin

Chi ph hot ng bng tin
Tin cn li sau k hot ng kinh doanh

673.184
(384.307)
288.877

Thu nhp/chi ph khc bng tin

Ta bit c 3 khi chnh trong bo co lu chuyn tin t, nhng ta cha k n mt s
khon mc thu nhp v chi ph nh khc c ghi trong bo co thu nhp cng nh nhng bin
i ca cc ti khon khc trong bng CKT.
C 2 im chnh cn ch :
1. Khi cha r, cn nghi ng mt ti khon no , hy xp n vo ti khon thu nhp, chi
ph khc.

2.
Nu khon mc ny rt quan trng vi bn th phi lm sng t mi nghi
ng v tm cho ra giao dch hoc mt lot nhng giao dch lm tng con s thu nhp
hoc chi ph hoc nhng bin i bng CKT nh:
Trong bng kt qu kinh doanh: Thu nhp t bn ti sn, vn CSK t thu nhp ca cc
cng ty con, l bt thng.
Trong bng CKT: cc ti khon nh: phi thu t nhn vin, thu nhp nhn trc hoc
tin t cc ca khch hng.
L bt thng

$(21.331)

Tng, gim cc khon phi thu ngi lao ng/c ng

(1.237)

Tng, gim cc khon thu nhp trc

20.000

Thu nhp/chi ph khc bng tin

$2.568

Khon tin np thu

Bng 4.7. Tin dng np thu
D phng thu thu nhp
Np thu thu nhp nhn trc

(19.833)
(3.014)

Khon thu c hon tr

6.000

Bin i thu thu nhp phi tr

13.833

Bin i thu thu nhp nhn trc phi tr

Tin thu np

7.429
4.478

By gi ta hy xem tnh hnh tin t ca mt cng ty sau khi xc nh cc khon chi

ph/thu nhp khc v nhng khon thu m cng ty np.
Tin sau hot ng kinh doanh
Chi ph/thu nhp khc bng tin
Tin thu np/ thu

288.877
(2.568)
4.487
290.787

Tin thun sau hot ng

Hy lu n vic sa i cu trc chun ca bo co kt qu kinh doanh bng cch

xem xt cc khon mc thu trc khi xem xt n cc khon tr li.
Tin tr li
Nu xut pht t quan im ca ngi cho vay, mt yu t quan trng vi h l cng ty
ti thiu phi c mt khon tin thanh ton cc khon tr li v cc mn n n hn.
31/12/87
Vn lu ng s dng cho:
Thanh ton cc khon n di hn

115.788

Mua sm ti sn c nh

76.949

Hp ng phi cnh tranh

15.000

Ph tr trc

9.000

iu chnh khon li gi li
Cc khon li c nhp gc
Tng cng s dng

4.133
4.228
255.098

Xc nh c chi ph ti chnh
Tin thun sau hot ng

290.787

Tin dng tr li

(81.503)

Thu nhp thun bng tin

209.284

Ngi cho vay c bit quan tm ti yu t thu nhp thun bng tin. Nu con s ny l
dng (+), th hin cng ty thu lng tin t hot ng ni b ca mnh p ng cho cc
chi ph hot ng sn xut (bao gm c cc chi ph khc v thu) v thanh ton cc khon li.

Thanh ton n n hn
Thng thng, cc khon n ngn hn bin ng theo nhu cu ti chnh ca cng ty v s
b gim, nhng khng bao gi c thanh ton ht ti mt thi hn r rng.
Cc khon vay di hn n hn (86)

103.457

Thu ti chnh n hn (86)

12.331

Tng n di hn n hn

115.778

n y ta c:
Thu nhp thun bng tin

209.284

Tng n di hn n hn

(115.778)
93.496

Tin cn li sau khi tr n gc

Nh vy c th kt lun: cng ty Simon c tnh thanh khon nm 1986. Sau khi tr cc

khon vay di hn n hn cng ty vn cn d 93.496 ng. S tin ny c th dng vo mua
sm ti sn c nh hoc gim cc khon vay ngn hn.
Mua sm ti sn u t
Vic mua sm ti sn u t nm ngoi cc hot ng kinh doanh ca doanh nghip v
cng vic ny nh hng n lng tin trong nhiu nm.
C 2 cch tnh lng tin thun dng mua sm ti sn:
Cch 1: Xem bo co v bin i ti chnh trn 2 khon: mua v bn ti sn, hiu s ca
2 khon ny l lng tin thun dng vo mua ti sn
Cch 2: ly s liu trn c 2 bng CKT v bo co kt qu kinh doanh.
C 2 cch u cho kt qu ging nhau.
Cch 1:

TS, nh xng thit b nguyn gi

1986

1987

$200

$300

Khu hao lu k
TS, Nh xng, thit b - gi tr thun

(100)

(125)

100

175

Con s thay i thun phn TS, nh xng v thit b l $75. Nu ch dng li y, ta

s thy khon tin mt chi cho vic mua sm ti sn l di mc thc t
Thay i thun trong TS, nh xng v thit b

(75)

Chi ph khu hao

(25)
(100)

Tng cng

Mun xc nh c cng ty c li hay b l khi bn ti sn phi xem cch th 2:

Nguyn gi TS, nh xng thit b

1986

1987

$200

$300

Tr: iu chnh
Nguyn gi iu chnh
Khu hao lu k

(50)
200

250

(100)

(125)
50

Tr: iu chnh
Khu hao iu chnh
Gi tr thun TS, nh xng thit b

(100)

(75)

$100

$175

By gi chng ta hy xem cng ty Simon chi bao nhiu tin cho ti sn:
Bng 4.10.Lng vn thun Simon chi mua ti sn c nh
Bin ng ti sn c nh, thun
iu chnh: li nhp gc (vn ho)
Chi ph khu hao v hao mn

(26.131)
4.228
(47.319)
1.000

iu chnh: khu hao ca chi ph tr chm

1.773$
Li t vic bn TS

(67.449)

Lng vn thun chi mua ti sn c nh

$1000 l s khu hao gi tr ti khon chi ph tr chm trn bng cn i k ton. Nh
vy ch c 47.319 ng c tnh vo khu hao ti sn c nh. Sau khi thc hin 2 iu chnh,
ta kt lun l nm 1987 cng ty chi mt lng vn thun bng $67.499 cho vic mua sm ti
sn.
Hot ng u t
C 2 ti khon TSC cn xem xt: hp ng phi cnh tranh v ti khon ph tnh chm. C 2
ti khon ny u gy ra nh hng trong nhiu nm.
Trong hp ng phi cnh tranh, cng ty u t $15.000 v chi $10.000 nghin cu t
chc li trong tng lai. C 2 chi ph ny c phn b trong nhiu nm.
V chi ph nghin cu: cng ty tr $ 10.000 v tnh khu hao $1.000 nn trn bng CKT
ch cn 9.000. nh vy chi ph ny c phn b trong 10 nm
n y dng tin ca cng ty nh sau: bng 4.11.
Tin cn li sau khi tr n gc

93.496

Lng vn thun chi mua ti sn c nh

$(67.449)

Hp ng phi cnh tranh

(15.000)

Chi ph tnh chm

(9.000)

Khu hao chi ph

(1.000)

Lng vn thun mua ti sn v u t

Nhu cu ti tr/ thng d

(92.449)
$1.047

Qua bng ny, ta nhn thy Simon to tin t hot ng kinh doanh tho mn tt
c cc nhu cu trong kinh doanh. H vn cn thng d 1.047, m khi phn tch cc t sut ta
thy cc t sut thanh khon hi gim v s dng ti sn nm 87 km hiu qu hn nm 86.
Thc t dng tin chng minh rng nm 1987 cng ty Simon c tnh thanh khon cao hn mc
d c bin dng xu cc t sut thanh khon.

R rng l khi xt trn c s tin t, ta thy tnh hnh ti chnh ca cng ty vng chc hn
xem xt trn c s lu k.
Nhu cu ti tr v thng d
Phn cui ca bo co dng tin thng tp trung vo ngun tin dng p ng nhu
cu v mt ti chnh. Ngun tin ny c th l cc khon n di hn/ngn hn, tng vn ch s
hu hoc s dng s d hin c trn TK tin mt.
Ngun ti chnh ngn hn.
Bng 4.12. Vay ngn hn
Bin ng ti khon thu chi

(110.985)
29.217

Bin ng vay ngn hn

(81.768)

Tng bin ng vay ngn hn

Khon n ngn hn ca cng ty Simon gim i $81.168 v tt nhin iu ny lm

gim lng tin. Do lng tin tn ca cng ty ch cn $1.047 nn cng ty hoc phi tng
khon n di hn, hoc bm thm vn ch s hu hoc s dng tin mt hin c thanh ton
khon n ngn hn.
Ngun ti chnh di hn
Bng 4.13. Nhng bin ng trong cc khon n di hn
1986
N di hn n hn tr

1987
103.457

Thu ti chnh n hn tr

16.381

Vay di hn - n hn sau mt nm

194.175

Thu ti chnh
Tng cng
Bin ng cc khon n di hn

233.590

36.818

34.179

350.881

267.769

83.062

Khon n di hn mi ny d b li $81.768 do khon n ngn hn b gim.

Ti tr bng vn ch s hu

Bng 4. Ti tr
Bin i n ngn hn

(81.768)

Bin i n di hn

83.062

Bin i vn ch s hu

(4.133)

Tng/(gim)ti tr

(2.839)

S tin cn ti tr l $2.839, cng ty c mt khon tin thng d l $1.047 do vy cn

thiu $1.792, Ngun duy nht cn li cng ty c th dng c l TK tin theo bng CTS. TS
tin mt gim i $1.792 gia nm 1986 v 1987.
Kt lun chung:
Tng trng doanh thu thng lm gim lng tin mc d thu nhp thun ca
cng ty tng.
Nhng bin ng v kh nng sinh li gy nh hng n c bo co kt qu
kinh doanh v bo co dng tin.
Nhng bin ng ca cc khon phi thu, hng tn kho v khon phi tr
thng t gy nh hng n bo co thu nhp, nhng gy nh hng rt mnh n bo
co dng tin.
Chi ph cho mua sm ti sn c nh nh hng ln n trng thi ti chnh ca
doanh nghip, c trc mt ln lu di.

Phn tch tnh hnh kinh doanh ca doanh nghip

Phn tch Ti chnh

Kim ton ti chnh i vi doanh nghip ang pht trin
Gii thiu:
Cc doanh nghip nh thng tht bi v cc ch doanh nghip khng nm vng cc yu t c
th hn ch s pht trin v thnh cng ca doanh nghip. Thng cc doanh nghip nh c
t chc v hot ng theo kinh nghim chuyn mn c th ca nh qun l v mt lnh vc no
nh marketing, k ton hoc sn xut. Kinh nghim chuyn mn thng lm hn ch ngi
ch doanh nghip trong vic nhn ra cc kh khn ny sinh trong cc lnh vc khc ca hot
ng kinh doanh.

Bi tp ny s cung cp cho bn cc nhn t c bn tm ra v kim tra cc vn ang tn

ti hoc c th ny sinh trong qu trnh pht trin v m rng cng ty ca bn. Bi tp ny
c thit k ph hp vi tnh hnh kinh doanh ca bn v gip bn gii quyt cc vn bn
gp phi cng nh to ra c hi cho bn.
Thit k bi tp
xc nh nhu cu ca doanh nghip, Trung Tm Dch v v H tr Doanh nghip thm
v tho lun vi cc doanh nghip va v nh . S phn tch ny ch ra rng rt nhiu doanh
nghip nh cn gip nhn c cc thng tin cn thit cho cc hot ng kinh doanh ca
h, v d nh lp k hoch c bn, cc hot ng kinh doanh ni chung, k ton, tm kim cc
ngun ti chnh v cc khon vay, qung co v khuyn mi, nghin cu th trng, cc hot
ng v k hoch kinh doanh.
Cc tc gi kt hp t thc tin nghin cu, vi cc trnh t hp l, t vn chuyn mn v
cc suy ngh h thng a ra bi tp thm tra qun l dnh cho cc doanh nghip nh.
Phng php ny khng hon ton thu o, v d nh ngi ch doanh nghip/hoc ngi
qun l vn phi da trn cc xt on c nhn v kinh nghim trong qu kh. Tuy nhin
phng php ny li cung cp mt khun mu h thng m bo rng cc hot ng chnh
u c xem xt trc khi a ra quyt nh. Thm tra l mt phng tin, nhng khng phi
dnh thay th cho ngi c k nng qun l tt. Vic thm tra ny khng th lm thay cho
cng vic ca bn hoc ca cc nh t vn; tuy nhin, nhng phng php c thit k hiu
qu nh th ny c th gip bn tit kim thi gian qu bu ca mnh.
Cch s dng phng php kim ton
t c li ch ti a trong vic thc hin bi tp ny, bn nn tr li tt c cc cu hi
bng vic khng nh l c hoc ph nh l khng i vi mt vn thuc mt lnh vc c
th no . Sau khi hon thnh bn cu hi thm tra, bn c th xem li vic phn tch vn
xem xt nn a ra quyt nh g l thch hp hn c. Bi tp phn tch ny s cung cp cho
bn nt tng qut v mi lin h gia cc nhn t ca phng php thm tra. Bi tp thm tra
c chia thnh cc vn chnh trong vic qun l mt doanh nghip nh ang pht trin -
l marketing, sn xut, ti chnh, t chc v qun l
Trong mt doanh nghip nh pht trin lnh mnh v ti chnh vng vng, nhng vn trn
hon ton cn bng. Mt lot cc dn chng v m rng cc doanh nghip nh ca BPSC s
cho php cc hc vin kim tra dn tng lnh vc hot ng chnh mt cch chi tit. Vic s
dng thng xuyn phng php thm tra ny c th gip hot ng kinh doanh ca bn nng
xut hn v mang li li nhun nhiu hn
Kim ton Ti chnh

I.Thc hnh k ton tng hp

A. Doanh nghip c mt h thng k ton: n hay
kp
1. Ch doanh nghip t chun b cc bo co ti
chnh
1.1. Hiu r cch lm nh th no v ti sao li nh

Khng

vy
2. Ch doanh nghip thu nhn vin k ton
2.1. K ton tnh thu
2.2 C so snh gia chi ph thu mt k ton thng
v mt k ton c bng k ton chuyn nghip
(CPA).
B. Doanh nghip lm iu chnh cc bn sao k ngn
hng hng thng.
C. Doanh nghip theo di bo co thu chi chnh xc
v chun b cc bo co hng thng
1. So snh cc bo co ca vi thng nh hng
2. So snh bo co vi cc doanh nghip trung bnh
trong ngnh
3. Bit hin trng ti chnh ca doanh nghip
D. Hng thng doanh nghip np tin ng bo
him x hi v np thu cho nh nc
1. Ch doanh nghip c hiu bit v Biu Mu 941
2. Np tin ng hn trnh b pht
3. Cung cp thng tin W-2
E. Doanh nghip c chnh sch tn dng
1. H thng lu ho n hng thng
2. C cc phng thc thu ph tr chm cho khch
hng
3. Xo s cc khon n kh i
4. C chnh sch thu hi n tt
5. Lin tc gi th thu hi n t khch hng tr
chm
6. C h thng thanh ton bng Visa, Master Card v
cc th tn dng khc
7. C y mnh chnh sch chit khu tin mt
F. Doanh nghip tr cc loi thu ng hn
1. Xem xt trc cc qui nh thu v thit b
2. Cn nhc n cc kh nng mua hoc bn
3. Cn nhc n cc mt thun li/khng thun li
ca doanh nghip
4. Khng tr tin pht do np thu chm
II. Lp k hoch ti chnh v xut vay vn
A. Doanh nghip c tin mt
1. Kim tr v theo di cc phiu thu tin mt
nh s
2. Np sc hng ngy
3. Lp ho n cho khch hng nhanh chng (trong

vng 2 ngy)
4. Thu hi n trong vng 60 ngy
5. Tn dng chit khu tin mt cho cc khon phi
tr
6. Thanh ton cc khon chi bng sc nh s
B. Doanh nghip c tnh nhu cu v kim tin mt
1. Vic tr lng khng c g kh khn
2. Dnh tin m rng kinh doanh, s dng trong
cc trng hp t xut v cho cc c hi mua hng
3. S dng vn vay ngn hn khi cn thit
4. Xc nh mt mc tn dng vi ngn hng
C. Doanh nghip hiu r vai tr ca vic lp k
hoch ti chnh trong th trng vay n c tnh cnh
tranh cao ngy nay
1. Chun b s yu l lch c nhn ca ch doanh
nghip
2. Chun b bo co ti chnh c nhn
3. Doanh nghip c mt k hoch kinh doanh bng
vn bn
4. C bo co s dng ngun vn v vn trong hai
nm qua vi nh hng cho hai nm ti.
5. C bn cn i k ton chnh xc ca hai nm qua
c nh hng cho hai nm ti.
6. Ch doanh nghip c mi quan h tt vi nhn
vin ngn hng
7. T l n/vn ca ch thp (1:2/1:1)
K ton tng hp v Th thc k ton
A. Cng ty s dng h thng k ton n hay k ton kp.
Ghi chp k ton c ngha quan trng i vi s tn ti v thnh cng ca bt c mt doanh
nghip no. Theo kt qu phn tch cc doanh nghip va v nh, cc trc trc trong vic k
ton c coi l vn ln th hai. Cho d doanh nghip s dng h thng k ton n hay k
ton kp u khng quan trng bng vic bng vic h thng k ton hot ng nh th no.
Ghi chp k ton kp thi v chnh xc l ht sc quan trng.
1.

Ch doanh nghip t chun b bo co ti chnh

Nhng ch doanh nghip nh hiu bit v s sch k ton, cc s liu giao dch k ton v
t chun b cc bo co ti chnh th s nm c tnh hnh doanh nghip mt cch su sc.
N gip cho ch doanh nghip trnh khi nhng rc ri v ti chnh v tp trung vo cng
vic kinh doanh ca mnh kim li
2.

Ch doanh nghip thu k ton

Nhng ch doanh nghip khng hiu bit v v cng tc k ton th c th thu mt ngi
ng tin cy lm cng tc ny. Mc d vy ngi ch doanh nghip cn phi hiu c cc
bo co ti chnh. S thiu hiu bit v cc bo co ti chnh quan trng chng t rng
ngi ch doanh nghip t b trch nhim qun l doanh nghip ca mnh. Ni chung
cch khn ngoan hn c l thu k ton chuyn nghip tnh thu sau khi h thc hin
vic ghi chp k ton. Ngi ch doanh nghip no m thy cn thit phi giao ph phn
ln trch nhim ti chnh cho ngi khc th phi cn nhc nghim tc n vic thu mt
k ton chuyn nghip (CPA)
B. Ngi ch doanh nghip iu chnh bn sao k ti khon ngn hng hng thng
Cch nhanh nht dn cc doanh nghip n nhng rc ri v ti chnh l khng thc hin
iu chnh bng sao k ti khon ngn hng hng thng. Vi h thng k ton n, cch duy
nht l duy tr s chnh xc. Ngay c khi p dng h thng k ton kp, iu chnh bng sao k
hng thng vn l cch duy nht pht hin cc sai st. Rt nhiu ch doanh nghip sao
nhng vic ny v cc vn khc h cho l ng quan tm hn. iu lm cho bo co
ti chnh ca h mt gi tr, khin h ra nhng quyt nh quan trng trn c s s liu sai lch.
C. Ch doanh nghip theo di cc bo co thu chi chnh xc v t chun b cc bo co thng.
Kh nng quay vng vn linh hot ca doanh nghip l cn thit tip tc hot ng trong
mt doanh nghip. Vic chun b bo co thu chi chnh xc nht l cch tt nht ngn nga
nguy c thiu ht tin mt.
1.

Ch doanh nghip hiu r mc ch ca cc bo co ti chnh

Nu ch doanh nghip hiu r tm quan trng ca cc bo co ti chnh i vi vic iu

hnh v kim sot doanh nghip th s thc hin cng vic ny mt cch nghim tc . Cc
bo co kinh doanh c chun b tt s to iu kin thun li cho ch doanh nghip
trong vic kim sot doanh nghip v trong mi quan h vi cc t chc cho vay, n gin
ho vic tnh thu v tit kim tin ng thu hn.
2.

Ch doanh nghip so snh mt vi bo co ti chnh thng nh hng cho doanh

nghip ca mnh

Vic so snh bo co thng v bo co nm nh hng s cung cp nhng s liu ti

chnh cho vic lp k hoch. Phn tch xu hng l hot ng quan trng i vi vic: kim
tra tn kho c hiu qu, lp k hoch vn, lp k hoch cho nhng khong thi gian ri,
qung co ng lc, thc hin cc chin dch khuyn mi v thu li ti a.
3.

Ch doanh nghip so snh cc bo co vi nhng doanh nghip trung bnh trong

ngnh.

Bit cch so snh doanh nghip mnh vi cc doanh nghip khc v mt ti chnh s gip
ch doanh nghip tm kim c cc c hi vay vn v m rng kinh doanh. Nhng hiu
bit ny cng gip ch doanh nghip c nhng thun li v c mt tm l ln cng tc lp
k hoch, gip h nm tt hn hin trng ca ngnh cng nghip ni chung v cung cp
mt h thng d on trc nhng dao ng v xu hng ca th trng.
4.

Ch doanh nghip bit hin trng ti chnh ca doanh nghip mnh

Vic khng nm c hin trng ti chnh ca doanh nghip l nguyn nhn chnh dn n
s tht bi ca mt doanh nghip. iu hnh doanh nghip vi nhng cng c ti chnh
tng i gin n v lun nm c tnh hnh ti chnh ca doanh nghip l iu quan
trng nu doanh nghip mun kim li.
Mc d mt ch ghi chp s sch tt s tn nhiu thi gian khin ch doanh nghip
khng c iu kin lm ht nhng cng vic thc t khc ca doanh nghip, nhng n
tht s quan trng i vi s thnh cng ca doanh nghip.
D. Doanh nghip np tin hng thng ng bo him x hi v thu cho Nh nc.
y l qui nh ca chnh ph, c nhng hnh pht i vi nhng trng hp khng bo co
chnh xc v ng hn. Mt nguyn nhn quan trng khc i vi vic np tin ng hn l n
nh t tng cho cn b, nhn vin ca doanh nghip. Khng hon thnh ngha v c th gy
ra s bt bnh trong cn b cng nhn vin. iu c th dn ti vic lm mt lng khch
hng, thm ch lm mt li nhun ca cng ty, i khi e do s tn ti ca doanh nghip.
1.

Ch doanh nghip phi hiu biu mu 941.

Biu mu 941 c s dng bo co thu thu nhp v bo him x hi hng qu m

doanh nghip gia li trong s lng ca cn b cng nhn vin np bo him cho
h. Khng thc hin ng bo him x hi theo Lut th s phi np tin pht v tin li do
chnh ph qui nh.
2.

Ch doanh nghip np tin ng hn trnh b pht

S tin np pht rt ln v ly t khon li. Trong mt s doanh nghip nh np tin chm

tr thnh thi quen v s tin pht qu ln, ti mc e do tnh hnh ti chnh ca doanh
nghip. Vic np pht thng xuyn do chm ng tin bo him l du hiu chc chn v
thc trng ti t ca mt doanh nghip v c th l mt iu cnh bo cho cc t chc tn
dng rng doanh nghip gp phi nhng rc ri v ti chnh, khin cho ch doanh nghip
khng chc vay c tin khi cn thit.
3.

Ch doanh nghip cung cp thng tin W-2.

Khng cung cp thng tin W-2 mt cch chnh sch l con ng chc chn dn n rc ri
vi c quan thu quan nh nc. Vic cung cp thng tin chnh xc tn rt t thi gian m
li trnh c chi ph tn km sau ny v s chp tr. Khng ch n nhng chi tit i
vi chnh ph thng l du hiu cho thy nhng thng tin chi tit khc ca cc doanh
nghip cng b b qua. Tnh trng qun l lum thum nh vy l iu cnh bo cho ngn
hng v cc t chc tn dng rng ch doanh nghip l mt ri ro tn dng.
E. Doanh nghip c chnh sch tn dng.
Bn chu cho khch hng c th lm tng khi lng hng bn ra. Nhng nu doanh nghip
khng c chnh sch ti chnh bng vn bn hoc khng thc hin ng theo chnh sch , th
doanh nghip c th b mt mt khon tin do s n kh i ln hn s tin mang li do vic
tng lng hng bn ra. Chnh sch tn dng bng vn bn thng y mnh tin thu hi n,
c bit khi nhng khon chit khu c th s dng khuyn khch tr n sm. Mt s doanh

nghip nh cho thy c nhng tin b trong vic lu chuyn tin t sau khi thc hin cc
chnh sch tn dng.
1.

Doanh nghip tin hnh lu gi ho n hng thng

Vic lu gi ho n hng thng gip cho ch doanh nghip theo di khch hng. i khi
khch hng tt nht ca nm ngoi c th l khch hng ti t hm nay.
2.

Cng ty c h thng x l thch hp i vi cc trng hp khch hng tr n chm

Vic tr chm c th gy nguy him ti quan h gia cng ty vi khch hng, v khch
hng khng bit c rng thi quen tr chm nh hng ti doanh nghip nh th no.
Vic s dng chit khu cho vic tr n sm l mt bin php hu hiu khuyn
khch khch hng tr n ng hn. iu cng ci thin tnh hnh lu chuyn tim
mt, thm ch xy dng mi quan h thng xuyn v lu di vi khch hng.
3. Doanh nghip xo s nhng khon n kh i
Khng xo s n kh i s to ra mt du hiu xu i vi gi tr rng v c th e do
tnh hnh ti chnh ca cng ty. iu cng lm cho doanh nghip bit rng khch hng
no l nhng ri ro tn dng nghim trng ca cng ty.
4.

Doanh nghip c chnh sch thu hi n tt

Nhiu ch doanh nghip rt ght vic thu hi n. Mt chnh sch thu hi n tt s lm n

gin ho vic thu hi n v l mt bin php hu hiu ngn chn vic tr n chm v
nhng khon n kh i. Thu hi n ng hn v c hiu qu l vn quan trng i vi
vic to ra dng tin dng v lm tng li nhun v gim bt c nhu cu vay ngn hn
hot ng kinh doanh.
5.

C mt lot th i n gi cho cc khch hng tr n chm.

Khng phi ring khch hng thc s c coi l n kh i khng ch b nh hng ca

s tin chit khu hay cc chnh sch thu hi n. Nhng khch hng ny c th gp kh
khn trong ti chnh. Trong trng hp cn lin tc c nhng thng bo v s chm tr
n ca ca h v c th i n thu hi n. Nhng l th do lut s vit thng c tc
dng i n. Bin php cui cng l yu cu c quan thu hi n i gip.
6.

Cng ty s dng h thng visa, th Master hoc cc loi th tn dng khc

H thng th tn dng gip quay vng tin mt ng lc v y trch nhim ti chnh sang
pha khch hng. Mi lo ngi v s cng thng ca cng ty s c gim i bng cch s
dng th tn dng t do loi nh m cng ty thu ca khch. H thng cng lm n gin
ho h thng k ton v ho n ng thi lm gim hot ng chi ph hot ng trn lnh
vc ny.
7.

Cng ty s dng chnh sch chit khu.

Nn s dng bin php chit khu tin mt khuyn khch khch hng tr n hn l s
dng th tn dng. Hy thng bo vi khch hng rng: thanh ton bng tin mt s gip h
tit kim tin v ci thin vic lu chuyn tin t. S dng chnh sch chit khu ny s lm
gim chi ph thu hi n ca doanh nghip.

F. Cng ty tr tt c cc loi thu ng hn.

Khng tr thu ng hn l biu hin ca trnh t chc km. S tr hon np thu l do s sa
st ca cc ch doanh nghip nh. Chng ai mun ng thu c, nhng vic tr hon ng
thu cng chng lm cho doanh nghip sau ny thc hin vic d dng hn, v c l l
thi gian duy nht trong nm khi m ton b tnh hnh hot ng ca doanh nghip c phn
nh mt cch chnh xc.
1.

Ch doanh nghip xem xt cc vn lin quan n thu thit b.

i cho n pht cht mi quan tm n nhng vn lin quan n thu mua trang
thit b c th lm cho chi ph ln hn. Ngh trc v tho lun sm vi k ton v nhng
vn lin quan n thu v cc cch la chn khc nhau c th tit kim c tin ng
thu. S quan tm n thu l vn quan trng i vi tt c cc doanh nghip, nhng i
vi doanh nghip nh, s quan tm c th to ra s khc bit gia li v l.
2.

Ch doanh nghip xem xt n kh nng mua hay thu trang thit b

Quyt nh mua hay thu trang thit b l mt trong nhng mi quan tm hng u ca
doanh nghip. Thu thit b thay cho vic vay tin mua thit b c th gip cho vic lu
chuyn tin mt d dng hn, tit kim c tin ng thu v tng tng s vn hot ng.
Mt l do khc na l vic thu thit b s tit kim thi gian hn khi cn sa cha.
3. .Ch doanh nghip xem xt nhng u im v nhc im c th c ca vic hp
nht/Ph chng S
Mi mt loi hnh c cu doanh nghip u c nhng u im ca n. Hu ht cc doanh
nghip trong cc trng hp nghin cu ngnh kinh doanh nh u l nhng doanh nghip
t nhn hay hp tc theo ph trng S, trong trng hp doanh nghip hp tc theo ph
trng S khng b nh hng bi thu thu nhp, v n c coi nh l mt i tc. Ngoi
ra kiu hp tc S v hp tc chun mc u c nhng u im v nhc im nh nhau.
4.

Ch doanh nghip khng np thu (nghip on, nh nc, a phng)

Mt iu hin nhin l bt k mt doanh nghip no ng thu u b gim li. Nhng
vic khng tr thu ng hn cn ti t hn v n gy s lng ph thi gian v s cng
thng cho doanh nghip. N cng l thng ip cho nhng t chc tn dng v ngn
hng rng doanh nghip l mt ri ro tn dng

K hoch ti chnh v xut vay vn

A. Doanh nghip c tin mt
Lm pht v s thay i t l li sut lm cho cc doanh nghip nh lun phi lu n qu
trnh lun chuyn tin t. i vi cc doanh nghip nh, vay tin kinh doanh th cng gp
kh khn hn. C tin mt lu chuyn l iu kin quan trng i vi s n nh ti chnh
v bn vng cho mt doanh nghip. Nu khng nhiu doanh nghip c th tr c n ch v
lu chuyn tin mt khng tt.
1.

Phiu thu tin mt c nh s trc phi c ghi chp, theo di v kim tra.
Vic s dng cc phiu thu c nh s trc l cch n gin nht theo di

khch hng v vic bn hng. N cn l ngun ti liu xy dng h thng k ton.

Nguyn nhn khc s dng h thng phiu thu nh s trc l doanh nghip c
th rt ngn thi gian lu kho v tit kim thi gian trong vic kim tra hng tn kho
trn thc t.
2. Np sc hng ngy
Mt nguyn tc c bn ca cng tc qun l tim mt l duy tr s lun chuyn ca n.
Tin mt cng lun chuyn nhanh t cc khch hng ti ngn hng v a vo u t ngn
hn thch hp th cng tt. Mt iu hu ch khc ca vic np sc hng ngy l gim c
t l hao ht mt mt m t c th gy ra cc vn khc.
3.

Lp ho n cho khch hng c thc hin nhanh chng (trong vng 2 ngy)
Gi ho n chm cho khch hng l iu bt li v n thng tin cho khch hng rng
h c th tr chm. Vic lp ho n sai cng gy ra s chm ch v tn nhiu thi gian
sa cha.
4. Nhn c cc khon thu hi n trong vng 60 ngy.
Khi thi gian thu hi n ko di hn 60 ngy th doanh nghip cn kim tra cc chnh sch
thu hi n v chnh sch tn dng. Thi gian thu hi n lu lm tng chi ph hot ng quan
nhng chi ph ph khc, lm gim li v dn n vic doanh nghip phi vay thm vn
p ng nhu cu hot ng.
5.

Tn dng chit khu cho cc khon phi tr.

Tn dng nhng khon chit khu tin mt m nh cung ng to ra s tit kim c tin
v l mt bc quan trng trong qu trnh doanh nghip t xy dng mnh thnh mt khch
hng ln hng u. c coi nh mt khch hng quan trng nh vy s to iu kin
thun li cho vic giao hng, nng cao cht lng dch v v c th l s khi u tt p
cho vic lnh o mt doanh nghip mi.
6.

Cc khon chi c thanh ton bng sc nh s.

Sc nh s l c liu c bn xc nh nhng chi ph mt cch chnh xc. Nu khng

s dng loi sc ny th s mt nhiu thi gian ghi chp s sch, gy kh khn trong
vic kim sot nhng chi ph mt cch chnh xc, lm tng kh nng tr kp v thng tin
cho khch hng rng doanh nghip ang trong tnh trng kinh doanh bt li.
B. Doanh nghip c tnh nhu cu v lu kim tin mt
Hu ht cc doanh nghip va v nh p dng c s thc chi hn l c s tch lu trong hch
ton. D rng p dng c s thc chi d dng hn v tn t thi gian hn, nhng n thng gy
rc ri cho doanh nghip, bi doanh nghip c nhng khon chi ph pht sinh m khng c
hch ton thch hp. Bng vic ghi chp cc khon phi thu v cc khon phi tr, vic d ton
k hoch dng tin tr nn d dng hn.
1.

Vic tr lng khng phi gp kh khn g

Khi mt doanh nghip gp kh khn v thanh ton lng, cn c bin php cng quyt
trnh s suy sp v ti chnh. Nhn chung, ch doanh nghip hoc ngi qun l u khng
theo di s sch mt cch k cng. Khi vn xy ra th l mt du hiu cho thy tnh

hnh kinh doanh ni chung ang km. Mt khc, kh nng thanh ton lng cho nhn
vin thng l du hiu nh nht nh gi xem tnh hnh kinh doanh c trng thi cn
bng hay khng.
2.

Dnh tim m rng hot ng kinh doanh, s dng trong nhng trng hp khn
cp hoc cho cc c hi mua hng.

Rt t doanh nghip c u th trong vic c nhiu tin mt. Nhiu doanh nghip tht bi ch
v h khng c tin dnh ring s dng trong cc trng hp khn cp. Hot ng kinh
doanh ca h rt bp bnh. C mt qu s dng ring cho cc trng hp khn cp l iu
cn thit ch khng phi l mt s xa x v l mt li th trong hot ng kinh doanh ca
doanh nghip.
3.

Ch vay vn ngn hn khi cn thit.

Mt doanh nghip nh chi nn vay tin khi cn thit hay khi c s phn tch cho thy l
vic vay vn ngn hn s lm cho doanh nghip kim c li. Vay vn ngn hn l iu
cn thit i vi vic kinh doanh theo thi v. Nhng nu s phn tch khng ng s bin
cc khon vay ngn hn thnh nhng mn n di hn, t doanh nghip vo mt tnh trng
ti chnh khng n nh. Vic s dng khng ng vn vay ngn hn l vn chnh ca
nhiu trng hp nghin cu trong ngnh kinh doanh nh.
4.

Xc lp trc mt mc tn dng i vi ngn hng

Xc lp trc mt mc tn dng i vi ngn hng c ngha l doanh nghip c ri ro tn

dng thp. l du hiu ca s qun l tt i vi mt doanh nghip. Xc lp trc mt
mc tn dng i vi ngn hng s lm cho doanh nghip hot ng mt cch linh hot
hn. Khi s dng khon tin mt cch ng n c th to ra ngun qu s dng
trong trng hp khn cp tn dng c nhng c hi u t. Mt u im na trong
vic pht trin mc tn dng vi ngn hng l n s xy dng mi quan h gia doanh
nghip vi ngn hng, to iu kin cho doanh nghip vay vn di hn m rng hot
ng kinh doanh.
C. Doanh nghip cn phi hiu r vai tr ca vic k hoch ti chnh trong iu kin th
trng cho vay vn cnh tranh cao hin nay.
vay vn trong mt th trng tin t kht khe nh hin nay, vic lp k hoch ti chnh l
ht sc quan trng. Ngi cho vay mun bit cng nhiu cng tt v nhng ngi m h cho
vay, v h lm kinh doanh. iu c ngha l cn chun b tt mt k hoch kinh doanh v
mt bo co nhn s chi tit.
1.

Chun b bn tm tt l lch c nhn ca ch doanh nghip

Bn tm tt l lch c nhn ca ch doanh nghip c chun b tt l ti liu cn thit

cho doanh nghip nh vay vn trn th trng hin nay. Vay vn kinh doanh cho mt doanh
nghip nh l mt ngh thut v ngi ch doanh nghip phi th hin kh nng kinh
doanh ca mnh. Mt bn tm tt s yu l lch c nhn ca ch doanh nghip l thng ip
ni ln rng ch doanh nghip l ngi c trnh qun l doanh nghip v c kh nng
tr n ng hn.

2.

Chun b bo co ti chnh c nhn

K c khi doanh nghip l mt lin doanh, phn ln cc t chc tn dng u gi nh rng

h cho mt ch doanh nghip vay tin. Do c mt bn bo co ti chnh c nhn c
chun b k cng s lm tng kh nng vay vn.
3.

C mt k hoch kinh doanh di dng vn bn

Vit mt k hoch kinh doanh l mt hnh thc trnh by v gii thiu vi ch tn dng v
doanh nghip ca mnh, v nhng d nh hot ng kinh doanh ca ch doanh nghip v
bng cch no t c nhng d nh . Do nu khng chun b tt k hoch kinh
doanh th kh c kh nng vay c vn.
4.

Bo co v ngun vn v s dng vn ca hai nm quan v lp k hoch cho hai nm

ti:

Bo co v ngun vn v s dng vn, hn bt k mt ti liu no, chng minh cho ch tn

dng bit rng doanh nghip hot ng vng chc. N cng cn thit i vi cng tc qun
l lun chuyn tin mt v l mt ti liu hot ng quan trng, k c khi khng cn vay
vn.
5.

Lp bng cn i k ton ca hai nm va qua v cho hai nm ti

T trc ti nay, bng cn i k ton l ti liu ti chnh c bn c cc nh tn dng v

ti chnh s dng xc nh tnh hnh ti chnh ca doanh nghip. Bng cn i k ton
cn c km theo bng xut vay vn, mc d vy chnh bn thn nhng ti liu ny
ngy nay khng cn l nhng ti liu thch hp vay vn na.
6.

Ch doanh nghip c mi quan h tt vi ngn hng

Ch doanh nghip nh phi c quan h vi ngn hng v phi thng xuyn thng bo tnh
hnh hot ng kinh doanh ca doanh nghip hng qu. Nu ngn hng c thng bo
thng xuyn v y , chnh xc v doanh nghip th h s cung cp nhng thng tin ti
chnh c gi tr cho ch doanh nghip v ch doanh nghip c nhiu kh nng vay c
vn hn khi cn thit.
7.

Gi t l n trn vn t c bn vng (1:2/1:1).

Mt iu hin nhin l ngn hng ch mun cho cc doanh nghip hot ng tt vay vn.
Ngn hng cng mun rng ch doanh nghip c t nht l bng s tin vn vay doanh
nghip v nu c gp i s tin vay ngn hng l tt nht.

Qun l thng tin ti chnh

Tinh ton hiu qu s dng cc ngun lc ca cng ty; v

ra cc quyt nh khch quan v hu hiu .

Bo co thu nhp

Bo co thu nhp ghi li doanh thu v cc chi ph cn thit to ra doanh thu . Bo co thu
nhp da vo nguyn l thu nhp v chi ph cn xng vi nhau. Phng php ny c gi k
ton lu k.
Bo co Vn t c ca ch s hu
Bo co vn ch s hu th hin nhng thay i xy ra trong mt k k ton. Trong th
hin bt k khon u t mi no ca ch s hu cng nh thu nhp rng hoc l rng m
cng ty ghi trong k .
Bng cn i ti sn
Bng cn i ti sn phn nh ti sn ca cng ty v phng thc u t cho ti sn bng
cc khon vay hoc bng u t ca ch s hu. Mt bng tng kt ti sn gm 5 phn theo
mc chuyn i thnh tin.
1.
2.

Cc ti sn lu ng nh tin mt, cc khon phi thu v tn kho;

Ti sn c nh, nh xng v thit b, nhng ti sn s c dng trong khong thi
gian di

3.

N ngn hn nh cc khon phi tr, cc khon vay ngn hn

4.

Cc khon n di hn nh vay ngn hng di hn, cc khon n c ng

5.

Vn ch s hu

Tng n ngn hn, n di hn v vn ch s hu bng tng ti sn lu ng v ti sn c nh.

Ni mt cch khc v tnh cn i ca bng cn i ti sn l Vn ch s hu v cc khon n
l u t cho cc ti sn ca doanh nghip.
Bo co lung tin mt
Bo co lung tin mt gii thch mi quan h gia thu nhp rng v lng tin mt rng c
to ra hoc c s dng. i vi nhng ngi cho vay, vic hiu c lung tin tng lai
cng rt quan trng. Bn d bo lung tin l p ng yu cu ny v l mt phn quan
trng ca n xin vay tin. Tt nht l nn chun b bn d bo lung tin cho tng thng trong
nm u tin v cho tng nm trong ba nm tip theo hoc lu hn.
Phn tch t s: S dng thng tin ti chnh qun l
Bn c th a ra cc quyt nh c cn c khi s dng thng tin ti chnh. Bc th nht l
chun b k lng cc thng tin. Bc th hai, phn tch t s nu bt nhng kha cnh ch
yu trong hot ng ti chnh ca doanh nghip. Bc th ba l kim tra doanh nghip gii
trnh cc t s .
T s so snh cc s liu trong cc bo co ti chnh ca doanh nghip. Bn c th so snh s
liu gia cc nm vi nhau tm ra xu hng pht trin ca cng ty.
V d 1: bng cch theo di t s thu nhp rng trn ti sn cua cng ty, bn c th nh gi
c tnh hnh s dngt i sn ca cng ty.

V d 2: bng cch theo di t s hng tn kho vi chi ph hng bn, bn c th bit c cng
ty c qu nhiu hng tn kho hay khng v nu ng nh vy th bn c th thc hin mt s
bin php ci thin tnh hnh v tng li nhun gp.
So snh vi t s ca cc cng ty khc trong cng ngnh cng l mt tng hay.
phn tch t s
1997
1998
1999
2000
2001
=(Tng doanh thu - Chi ph hng bn) / Tng Doanh Thu X
100
Li nhun hot ng, %
=(Thu nhp rng + chi tr li sut) / Tng doanh thu X 100
Li nhun trn vn ch s hu, % =Thu nhp rng / Vn ch s hu X 100
Thu nhp trn ti sn, %
=Thu nhp rng / Tng ti sn X 100
T s hin hnh
=Ti sn lu ng / Tng cc khon phi tr
T s n trn vn ch s hu =Tng n / Tng vn ch s hu
K thu n
=Cc khon phi thu / Doanh thu hng nm X 365 (o kh
nng thu hi cc khon tin khch ang n)
Vng quay d tr, tn kho =Gi tr hng tn kho trung bnh u k v cui l / Gi hng
bn
Lung tin
=Thu nhp rng sau thu + Khu hap + bt k chi ph phi
tin mt no
Li nhun gp, %

T l thu nhp trn u t - Mt cng c ra quyt nh ti chnh

T l thu nhp trn u t (ROI) c tnh bng cch chia thu nhp rng (li nhun) cho tng
gi tr ti sn ca cng ty nhn vi 100 th hin di dng phn trm (%). ROI l ch tiu
thng thng v mc li nhun m mc li c dng nh gi hiu qu ca kh
nng s dng cc ngun lc c giao ph cho cng ty. Vic kim sot ROI s gip cho nh
qun l nh gi hiu qu ca cng tc hoch nh v cchot ng sn sut khc.
D tr vn: D tr vn l qu trnh nh gi v so snh cc hng mc u t khc nhau v cc
ti sn c nh nh my mc, v cc nh my mi. C 4 phng php c s dng d tr
vn:
1.

Phng php hon tr Nguyn l ca n l thi gian cn thit hon li vn u t

cng ngn th ri ro cng thp. C ngha c lung tin mt trong thi gian cng di h
cng kh phn on hn trong thi gian ngn. Cng thc l:Thi gian hon tr = u
t ban u / Lung tin mt trong mt nmVic tnh lung tin mt dac vo thu nhp
rng dc to ra nh khon u t mi cngvi khu hao hng nm c tnh l kt
qu ca khon u t mi. Vic phn tch ny ch xt n nh hng ca cc hot ng
u t mi ch khng phi tng ca ton b hot ng ca cng ty.Phng php hon
tr nhn mnh n kh nng thanh khon v c bit chim u th trong mi trng
khng n nh. Nhoc im ca phng php ny l sau khi hon tr ngi ta khng
ch n lung tin na v phng php ny khng thy c gi tr thi gian ca
tin.
2. T l thu nhp k ton (ARR) Phng php ARR ch trng vo tnh sinh li khi s
dng con s li nhun d tnh da vo cc bo co ti chnh trn c s lu k. Cng
thc chung l:T l thu nhp k ton = Li nhun trung bnh hng nm d tnh / u t
trung bnhThu nhp trung bnh hng nm d tnhs th hin chnh lch gia doanh thu v

cc chi ph ca d n. u t trung bnh c tnh bng u t ban u ccng vi u

t vo thi im cui ca d n chia cho 2. Phng php ARR c li th v kt qu gn
lin vi mc tiu tng tng thu nhp trn vn u t. Nhc im ca ARR l khng
xt n lung tin v gi tr thi gian ca tin.
3.

GI tr hin ti rng Trong phng php ny, lung tin vo v ra d tnh thu c t
cc khon u t vo cc TS c nh mi c chit khu thi im hin ti vi t l
chit khu chn trc. Chnh lch gia lung tin vo v lung tin ra l gi tr hin ti
rng. Ch nhng d n c gi tr hin ti rng dng mi c chp nhn v thu nhp t
nhng d n ny cao hn t l chit khu.Gi tr hin ti da trn quan nim cho rng
tin m ngi ta nhn c c gi tr hn ng tin s nhn c trong tng lai. Chit
khu l qu trnh tnh gi tr ca khon tin s thu trong tng lai vo thi im hin
nay. T l dng chit khu khon tin tr trong tng lai c th l ph tn vn ca
mt cng ty, hoc l t l ch tiu v thu nhp trn vn u t, hoc l mt t l c th
nh t l tri khon chnh ph chng hn.

4.

T sut ni hon Phng php ny cng i hi chit khu lung tin vo hoc ra d
kin v thi im hin ti nh trong trng hp dng gi tr hin ti rng, tuy nhin
trong phng php ny, ngi ta chn t l chit khu sao cho gi tr hin ti bng
khng. Nu t l ny cao hn t l yu cu, tc l cao hn t l thu nhp trn vn u
t mc tiu ca cng ty, th d n c chp nhn.

n kh thi
Nhng ngi cho vay thng yu cu trnh mt bn n kh thi. n kh thi l nghin cu
ch ra rng k hoch ca 1 cng ty - mua mt thit b mi hay m rng mt nh my l c th
thc hin c.
Tt hn c l phi xy dng mt bn k hoch kinh doanh y hn bao gm c bn n
kh thi v cc thng tin quan trng v cng ty. Quy trnh thc hin mt k hoch c th cng
to c hi cho cc nh qun l nh gi cc im manhj v im yu ca doanh nghip.
Mt k hoch kinh doanh tt l cch rt hiu qu thuyt phc nhng ngi cho vay v gi
tr ca cng ty v tnh thuyt phc ca ngh vay vn. Mc ch thc ca k hoch ny l
thuyt phc ngi cho vay xem xt mi kha cnh trong k hoch kinh doanh ca bn ch
khng n thun l xem xt khon th chp ca cng ty. Bn mun ngi cho vay nh gi
c ton b gi tr ca cng tc qun l v hoch nh ca cng ty . HIn nay, thuyt phc
ngi cho vay quyt nh cho vay khng ch da n thun vo gi tr ti sn th chp l rt
kh, nhng ri iu ny s thay i.
Hy tham kho trang K hoch Kinh doanh c thm thng tin
(Trch t Cun sch "Tip cn ti chnh Vit Nam" - S tay hng dn dnh cho cc
DNVVN ca Chng trnh H tr t vn i vi Cng nghip Hng v xut khu - GTZUNESCAP)

K TON CHNH LCH CC QUYT NH NGN HN

Chng ny bt u gii thiu cu trc thng tin th hai v k ton qun l - k ton
chnh lch. Khi nim v chi ph chnh lch (cng nh cc khon thu nhp chnh lch) c
trnh by tng phn vi khi nim v chi ph y . Vic s dng k ton chnh lch trong
phn tch mt s vn thuc phm vi thi gian tng i ngn, s c m t y. Nhng
vn ny cn c gi l cc vn la chn thay th, do nh qun l nghin cu cc tnh
hung chn ra mt trong s nhiu phng n hnh ng tt nht c th thay th cho nhau.
Cc vn la chn thay th c tnh n nhng phm vi thi gian di hn s c gii thiu
mt chuyn khc.
Khi nim v chnh lch
Cu trc chi ph cho nhng mc ch khc nhau
Trong k ton qun tr trnh by vic o lng chi ph y , l mt dng cu trc
chi ph. Trong chng ny chng ti a ra mt dng cu trc chi ph c bn th hai c gi
l chi ph chnh lch. Mt s ngi gp kh khn trong vic lnh hi t tng l c nhiu loi
cu trc chi ph. H ni rng khi ti tr 280 la cho cng ty ly mt chic bn th r rng
chi ph cho ci bn ca ti l 280 la. Lm th no s chi ph c th khc i c. Do vy,
c th a ra ba nhn xt sau: (1) chi ph chc chn l c nhiu ngha; (2) cc trng hp
chnh lch trong cu trc chi ph lin quan n mc ch s dng thng tin chi ph; (3) khi
nhng trng hp chnh lch ny cha c hiu r th c th c nhng sai lm nghim trng.
minh ho cho nhng nhn xt ny chng ta hy xem xt tnh hung sau y:
V d: Mt cng ty sn xut v bn bn lm vic. Theo cc bo co k ton ch ph ca
cng ty ny, chi ph y cho vic sn xut v Marketing mt chic bn l 300$. Gi thit
mt khch hng mun mua chic bn vi gi l 280$: Nu cng ty ch cn c vo chi ph
tng ng duy nht ca chic bn l 300$ th chc chn cng ty s khng chp nhn khch
hng ny. Tin thu vo ca cng ty ch c 280$, trong khi chi ph li l 300$. Do vy ban
gim c s kt lun rng cng ty b tn tht 20$ khi chp nhn vi gi bn ny.
Tuy nhin cng c th l chi ph vn tnh ring cho vic sn xut v bn chic bn ny g v cc vt t khc, tin cng cho nhng ngi th lm ra chic bn, tin hoa hng cho
ngi bn hng - s ch l 225$. Cc khon mc chi ph khc to nn chi ph y 300$ l
nhng khon mc chi ph khng c phn nh ring trong trng hp ny. Do vy ban gim
c c th chp nhn ho n ny vi gi 280$. Khi tng chi ph ca cng ty s tng thm
225$, tng thu nhp ca cng ty tng 280$ v tng li nhun ca cng ty tng thm l 55$. Do
cng ty s c li nhiu hn 55$ nh vo vic chp nhn khch hng hn t chi h. R
rng l s c sai lm trong vn ny nu ban gim c ch da vo thng tin ca chi ph y
.
Trong v d trn chng ta s dng c hai kt qu tnh ton chi ph l 300$ v 225$ cho
sn phm l chic bn. Nhng con s ny th hin hai dng cu trc chi ph. Mi cu trc c
s dng cho mt mc ch ring: 300$ l kt qu o lng chi ph y ca sn phm chng,

cn 225$ l mt dng cu trc chi ph khc v n c s dng cho nhng mc ch khc. Mt

trong nhng mc ch l quyt nh trong nhng tnh hung nht nh c nn bn sn
phm thp hn chi ph y hay khng. Dng cu trc chi phi ny l chi ph chnh lch.
Chi ph chnh lch v thu nhp chnh lch
Ni mt cch chun mc hn, chi ph chnh lch l nhng khon chi ph khc bit trong
nhng iu kin nht nh, nhng iu kin khc nhau, chi ph chnh lch s khng bng
nhau [Chi ph chnh lch cn c gi l chi ph tng xng. Thut ng ny khng mang tnh
cht m t v tt c cc dng cu trc chi ph u tng xng cho nhng mc ch nht nh].
Chi ph chnh lch thng lin quan n mt tnh hung ring. Trong v d trn, chi ph chnh
lch ca chic bn l 225$.Trong nhng iu kin khc, v d vi ngy sau , cng vi vn
ny nhng chi ph chnh lch s khng phi l 225$. Chi ph chnh lch i vi ngi mua
chic bn l 280$: ngi mua phi chu chi ph 280$, m chi ph ny ng l khng c nu
nh chic bn khng c mua.
Khi nim chi ph chnh lch cng c dng cho thu nhp. Thu nhp chnh lch l
nhng khon thu nhp khc bit nhau trong nhng iu kin khc nhau. Trong v d v chic
bn, thu nhp chnh lch ca ngi sn xut chic bn l 280$ nu nh ngi sn xut chp
nhn khch hng v thu nhp ca ngi sn xut s khng phi l 280$ nu nh ngi
khng chp nhn khch hng ny.
S tng phn so vi chi ph y
C ba im khc nhau c bn gia chi ph y v chi ph chnh lch.
1. Bn cht ca chi ph.
Chi ph y ca mt sn phm hoc mt i tng chu chi ph l tng cc chi ph trc tip
ca n cng vi phn chi ph gin tip c s dng hp l. Chi ph chnh lch ch tnh n
nhng yu t chi ph s khc bit trong mt tp hp nhng iu kin nht nh. l im
khc nhau c bn gia chi ph y v chi ph chnh lch.
Trong v d v chic bn ni trn, sn lng ca ngi sn xut bn s tng thm mt
chic bn nu nh ngi sn xut chp nhn khch hng so vi trng hp ngi sn xut
khng chp nhn bn chic bn y. Do vy ngh mua hng ang c xem xt c tc ng
n c sn lng v chi ph. l mt trng hp c nhiu vn lin quan n chi ph chnh
lch. V vy, s hiu bit ton din thng qua cc khi nim v chi ph c trnh by
trong k ton qun tr l tin phn tch nhiu vn ca k ton chnh lch.
2. Ngun s liu.
Thng tin v chi ph y thu nhn trc tip t h thng k ton chi ph ca cng ty. H
thng ny c lp ra tnh ton v bo co cc chi ph y . Khng c h thng tng

ng cho vic thu nhp chi ph chnh lch. Cc khon mc thch hp to ra chi ph chnh lch
ch c thu nhp gii quyt nhng yu cu phn tch mt vn nht nh.
V nhng khon mc chi ph chnh lch trong mt vn nht nh s ph thuc vo
thc cht ca vn nn khng th xc nh cc chi ph chnh lch trong h thng k ton
v thu nhp nhng chi ph ny theo thng l. Thay vo h thng k ton c lp ra cung
cp nhng s liu ban u cho vic xc nh chi ph chnh lch dng cho mt vn nht nh
m thi. Nu c th c ngi ta c th lp ra mt h thng k ton sao cho: (a) N xc nh
cc khon mc chi ph bin i ring bit so vi cc khon mc chi ph c nh; (b) N xc
nh cc khon mc chi ph trc tip cho nhng i tng chu ch ph bin i.
Trong nhiu cng ty, iu c th thc hin c nh vo vic phn loi cc ti khon
mt cch hp l. Cc chi ph trc tip v nguyn vt liu v chi ph trc tip v lao ng l
nhng khon chi ph bin i, do khng cn xc nh ring bit thm i vi cc khon chi
ph ny. i vi tng chi ph sn xut v chi ph qun l, chi ph chung cho vic bn hng, cc
khon chi ph bin i c th c xc nh trong mt c cu nh t chc cc ti khon. Tng
t nh vy, cc khon mc chi ph trc tip i vi cc i tng chu chi ph ch yu c th
c xc nh ring bit trong cc ti khon. Tt nhin, iu ch c thc hin trong phm
vi m s xc nh ring bit c coi l c ch.
3. Trin vng theo thi gian.
H thng k ton chi ph y thu thp cc khon chi ph c tnh cht lch s. iu
c ngha l n o lng nhng chi ph xy ra. Trong mt s mc tiu, v d nh xy dng
cc mc gi, cc chi ph c tnh cht lch s ny c dng phn nh tc ng c th o
lng c ca cc iu kin trong tng lai. Tuy nhin, trong mt s mc tiu khc, v d nh
bo co v tnh hnh ti chnh th cc chi ph c ny c s dng m khng c s bin i
no. Trong khi chi ph chnh lch lun lun c lin quan n tng lai. Chi ph chnh lch
c kh nng th hin chi ph s nh th no nu nh chp nhn mt tin trnh hnh ng nht
nh no ch khng phi chp nhn chi ph l bao nhiu.
Phn tch li nhun
Trong php tnh ton sn lng ha vn gii thiu khi nim li nhun n v. Trong
phn ny, khi nim li nhun n v s c pht trin thnh mt phng php gi l phng
php phn tch li nhun. Chng ti lm nh vy l v phn tch li nhun l mt cng c quan
trng trong phn tch chi ph chnh lch. Trong vic gii thch phng php chng ti c th
lm sng t cc mi quan h v nhng s khc nhau gia chi ph bin i, chi ph c nh, chi
phi trc tip, chi ph gin tip, chi ph y v chi ph chnh lch.
Phn tch li nhun tp trung vo nhng g ngi ta gi l s d li nhun. S d li
nhun cho mt cng ty (hoc dy chuyn sn xut, mt phn xng hoc mt phn on ca

mt cng ty) l chnh lch gia tng s thu nhp v tng s chi ph bin i. [Chng ti
s dng thut ng s d li nhun i vi phn chnh lch gia tng s thu nhp vi tng s
chi ph bin i v chng ti s dng thut ng li nhun n v hoc thu nhp cn bin (Unit
contribution or Maginal income) cho phn chnh lch gia thu nhp v chi ph bin i ca
mt n v: v trong thc hnh, thut ng hon chnh hn s d li nhun n v (Contribution
margin) cng c dng thay th cho thut ng li nhun n v].
Minh ho 21.1 tng phn vi bo co thu nhp thng thng cho mt cng ty git l.
Minh ho ny c cng mt s liu c sp xp li o lng s d li nhun cho hai khu
vc dch v ca n. Vic phn tch nhng ti liu ny th hin rng trong tng s thu nhp
42.000 $ ca thng su, c 32.000 $ thu c t khu vc lm sch sy kh v 9.600 $ khu
vc git l. Cc khon ph tn [v y l bo co thu nhp nn tng s gi tr b tr i khi thu
nhp c gi l ph tn] l nhng chi ph c th p dng c trong k k ton hin i. Do
vy, mc d vic m t trong chng ny s dng thut ng vi ngha rng hn chi ph, nhng
n cng c s dng tng ng nh dng chi ph v gi l ph tn. S tin 6.300 $ (cho
khu vc git l) trn bo co thu nhp s c phn tch xc nh xem gi tr no l chi ph
bin i v trong , bao nhiu thuc v khu vc lm sch xy kh, bao nhiu thuc khu vc
git l. Trong tng s gi tr 19.800 $ tin lng v tin cng c 7.800 $ tin cng l chi ph
bin i ca khu vc lm sch - sy kh v 4.200 $ l chi ph bin i ca khu vc git l.
Phn cn li 7.800 $ tin lng v tin cng l ph tn c nh dng chung cho c cng
ty. Cc ph tn bin i khc thuc v phn cung ng v nng lng. Tng s ph tn bin i
l 18.300 $ cho khu vc lm sch - sy kh v 6.300 $ cho khu vc git l.
S d li nhun tc l phn chnh lch gia tng s thu nhp v tng s ph tn bin i
s l 14.100 $ cho khu vc lm sch - sy kh v 3.300 $ thm vo phn chi ph bin i, khu
vc lm sch sy kh cn c 3.600 $ ph tn c nh. y l phn khu hao thit b lm sch
sy kh. Khu vc git l c 1.200$ ph tn c nh trc tip. Ly s d li nhun tr i nhng
chi ph song khng tr chi ph c nh, kt qu thu c th hin mi khu vc gp bao
nhiu phn chi ph gin tip c nh ca ton b doanh nghip. Tng s ny l 10.500 $ i vi
khu vc lm sch sy kh, 2.100 $ cho khu vc git l v 12.600 $. cho ton b doanh nghip.
V tng chi ph gin tip c nh dng cho doanh nghip l 15.600 $ nn li nhun ny khng
ln to ra thu nhp trong thng, do doanh nghip b l 3000 $.
Cc dng chi ph
Chng ti s s dng s liu trong minh ho 21.1 khi qut li cc dng chi ph trnh by
trn y.
Chi ph bin i ( y l ph tn bin i) l 18.300 $ i vi khu vc lm sch
- sy kh v 6.300 $ cho khu vc git l. l chi ph bin i v chng thay i theo
t l v sn lng lm sch - sy kh cng nh git l thc hin.

Chi ph c nh l 4.800 $ khu hao thit b cng vi 15.600 $ ph tn c nh

gin tip, tng s l 20.400 $.
Chi ph trc tip ca khu vc lm sch - sy kh (i tng chu chi ph) bao
gm chi ph bin i 18.300 $ v chi ph c nh trc tip (3.600 $ cho khu hao thit
b lm sch - sy kh). Do vy, tng s chi ph ca khu vc lm sch - sy kh l
21.900 $. l chi ph trc tip v ton b cc chi ph ny c xc nh ngay cho i
tng chu chi ph l khu vc lm sch sy kh. Ton b chi ph trc tip s cao hn chi
ph bin i ca khu vc lm sch sy kh v c tnh n c chi ph c nh trc tip.

Minh ho 21.1
S khc nhau gia bo co thu nhp theo thng l v bo co theo thng d li nhun
A. Bo co thu nhp theo thng l
Thng Su
Cc khon thu
Cc khon

42.000$
.

Tin lng v tin cng

19.800$

Cung ng

10.800$

Hi t, nh sng v nng lng>

2.400$

Qung co

1.200$

Tin thu nh

4.200$

Khu hao thit b

4.800$

Cc chi ph khc (in thoi, bo him, ...)

1.800$

Tng ph tn

45.000$

Li (l)

(3.000$)

- Chi ph gin tip: tng s 15. 600$ l nhng chi ph khng xc nh ngay c ai l i
tng chu chi ph no: khu vc lm sch - sy kh hay khu vc git l.
- Chi ph y khng c trnh by trong phn tch. tnh c chi ph y ca
hai i tng chu chi ph, chng ta cn phn chia 15.600 $ chi ph gin tip cho tng khu vc
theo mt tiu chun phn b hp l no y.
B. Bo co thu nhp theo thng d li nhun
Thng Su

Minh ho ny cng khng cp n chi ph chnh lch v thng thng, khng th xc

nh c khon chi ph ny. ng hn l khon chi ph ny thng c lin quan n vn
la chn phng n c th.
V d: Gi s ban gim c ang xem xt mt s hot ng nht nh theo xu hng tng
khi lng cng vic lm sch - sy kh v t ra cu hi: s tng khi lng ny s nh
hng n thu nhp nh th no. Trong tnh hung ny, chi ph chnh lch l chi ph bin i
(v tt nhin thu nhp l thu nhp chnh lch).
Mi mt ng tng thm cho hot ng kinh doanh lm sch - sy kh d tnh s lm
tng 44 xu li nhun, t l phn trm thng d li nhun so vi thu nhp bn hng l:14.100 $ /
32.400 $ = 44%.
Kt qu d bo do bng phn tch li nhun cung cp cng khc vi d bo do bng phn
tch thu nhp theo thng l. Bng phn tch thu nhp cho thy rng doanh nghip ang hot
ng thua l. Nu nh ph tn gin tip c phn b cho hai khu vc theo t l, chng hn nh
vi ph tn bin i th mi khu vc cng u b l:
Tng s
$

Khu vc
git l
($)

Khu vc lm
sch - sy kh
($)

Li nhun b p cho ph tn gin tip

12.600

10.500

2.100

Phn b ph tn gin tip

15.600

11.605

3.995

Li (l)

(3.000)

(1.105)

(1.895)

T nhng s liu ny, ngi ta c th kt lun rng khu vc ny hay khu vc kia khng
nn tip tc hot ng gim bt s tn tht. Tri li, phn tch li nhun ch ra rng, mi khu
vc u c phn li nhun b p cho chi ph c nh gin tip v do vy tng s tn tht ca
doanh nghip khng gim i nu nh cho mt trong hai khu vc ny ngng hot ng. y l
dng phn tch s c trnh thm phn sau ca chng ny.
Cc vn la chn phng n
Trong vn la chn phng n, hai hoc nhiu phng n hnh ng c a ra v
gim c s chn phng n m ng (b) ta cho l tt nht [Theo ngha rng, tt c cc quyt
nh qun l u dn n vic la chn mt trong nhiu phng n]. Cc vn c tho
lun y l nhng vn xc nh c phng n. Trong cc phng n cn la chn, s
la chn c thc hin trn c s nh gi cht ch. C ngha l khng dng mt phng
php c h thng xc nh, o lng v nh gi nhng u, nhc im ca mi phng n.
Nhng ngi ra cc quyt nh theo s nh gi ny c th lm nh vy v chng qua h khng
c phng php khc suy ngh hoc h c th lm nh vy v l vn m nu n lc
nh gi cc phng n mt cch c h thng l qu kh khn, qu tn km hoc n gin l

khng th lm c. Khng c cng thc ton hc no gip cho vic gii quyt vn m
trong , quan im c nhn c lin quan li l nhng yu t ch cht. Cng nh khng c l
g phi c gng tnh ton nu nh nhng thng tin c sn l qu s si v khng chnh xc n
mc m khng th no tin vo kt qu tnh ra. Tuy nhin, trong nhiu tnh hung khc, c th
s c li khi gim bt mt s hu qu ca mi phng n c s bng vic o lng nhng
hu qu ny theo mt phng php h thng. Trong chng ny chng ta s bn n cc
phng php phn tch nh vy.
Cc mc tiu
Trong vn la chn phng n, ngi gim c tm kim phng n thun li nht
thc hin cc mc tiu ca t chc. Khi cc nh u t cung cp vn cho mt doanh nghip
hot ng v li nhun, h hy vng c c mt khon thu hi (li nhun) cho nhng khon
u t ny. R rng, li nhun thu c t mt khon u t nht nh cng nhiu th s tho
mn ca cc nh u t cng cao: tng ny dn n mt tuyn b ca cc nh kinh t cho
rng mc tiu ca mt cng ty l lm ti a ho mc thu hi u t (ROI).
Tuy nhin, thc hin tng ti a ho ny l mt vic lm qu kh khn v khng th
p dng c vo cc tnh hung thc t. Ngi gim c khng bit trong nhng phng n
c sn th phng n no s mang li ROI ti a. Hn th na, mt s cch hnh ng c th
lm tng ROI li khng th chp nhn c theo ng lun thng o l. V nhng l do nh
vy, kin cho rng mc tiu quan trng ca mt doanh nghip l c c thu nhp tho ng
cho khon u t b ra l c tnh hin thc v hp l hn v mt o c.
ROI tho ng l quan trng, nhng tuyt nhin khng phi l mc tiu duy nht ca
doanh nghip. Trong nhiu vn thc tin, s tho mn c nhn, quan h bn b, trch nhim
i vi cng ng hoc cc vn cn suy ngh khc c th quan trng hn l ROI. Cng ty
cng c th c cc mc tiu quan trng khc nh: duy tr v th trn th trng ca mnh, s n
nh lm tng thu nhp cho mi c phn. Khi nhng suy ngh ny chim u th th khng th
tm ra gii php cho cc vn bng nhng phng php trnh by y. ngha cao nht m
cc phng php ny c th thc hin c l cho thy s tc ng n ROI khi tm kim mt
mc tiu khc.
Do vy, ngi ra quyt nh phi tm kim phng n hnh ng c th to ra mt
ROI tho ng. Trong hai phng n cho mt vn , ngi gim c phi la chn mt
phng n c kh nng em li ROI ln hn vi iu kin l gii php ny ph hp vi cc
mc tiu khc. Nu nh gi tr vn u t khng b nh hng bi quyt nh th khi ,
phng n tt hn s l phng n c th to ra li nhun cao hn. Nu c vn u t v thu
nhp u khng chu s tc ng ca s la chn th khi phng n tt hn s l phng n
c chi ph thp hn.

Ch tiu ROI khng c s dng thng xuyn trong cc t chc phi-li nhun. Trong
nhng t chc nh th, mc tiu l cung cp cc dch v vi cht lng c th chp nhn c
mc chi ph thp nht c th c. Tuy nhin, cc phng php phn tch vn la chn trong
cc t chc phi - li nhun v c bn cng ging nh cc phng php ng dng cho cc t
chc hng theo-li nhun. Phng n tt hn l phng n m ngi ta hy vng c th cung
cp khi lng dch v mc chi ph thp hn.
Cc bc trong phn tch
Phn ln cc vn la chn phng n thng bao gm cc bc phn tch sau:
1. Xc nh vn .
2.
La chn cc gii php phng n c th c.
3.
o lng, nh gi nhng hu qu c th biu hin c bng quan h
nh lng cho mi gii php chn ra.
4.
Xc nh nhng hu qu khng th biu hin c bng quan h nh
lng v nh gi chng khi so snh vi nhau v so vi cc hu qu o lng c.
5.
ra quyt nh.
Chng ti s ch yu tp trung vo thng tin c th c biu hin bng quan h nh
lng, y l bc 3 ca trnh t trn. i vi nhng bc khc s c phn trnh by vn tt.
Trong bc 1 v bc 2, chng ta xc nh vn v cc gii php phng n. Nu vn
khng c xc nh r rng v chnh xc th khng th xc nh c cc i lng s
lng tng ng vi gii php ca n. Trong nhiu tnh hung, vic xc nh vn c th l
vic kh nht ca ton b qu trnh phn tch. Hn th na, thm ch khi vn c xc
nh th cc gii php phng n cho vn cng c th khng r rng.
V d. Gim c mt nh my ang xem xt d kin mua mt c my sn xut mt
chi tit hin ang c sn xut bng phng php th cng. Thot u tng nh c hai
phng n (a) tip tc sn xut chi tit ny bng phng php th cng; (b) mua my mi. Tuy
nhin, tht ra c thm mt s phng n nn xem xt; (c) mua mt my mi khc so vi d
kin bn u; (d) ci tin phng php sn xut th cng hin nay hoc thm ch (e) ngng sn
xut v mua chi tit t bn ngoi.
Ngi ta s suy ngh mt cht v nhng kh nng ny trc khi tp trung ch tht k
vo nhng d kin ban u. Cng c nhiu phng n cn c xem xt th vic phn tch th
cng tr nn phc tp. V l do , sau khi pht hin ra tt c cc phng n c th c, nh
phn tch phi suy xt loi b nhng phng n khng thc s hp dn, ch gi li mt vi
phng n phn tch chi tit. Trong phn ln cc vn , c mt phng n l tip tc thc
hin nhng g ang xy ra - c ngha l t b mi thay i theo d kin. Phng n theo hin

trng ny c gi l tnh hung gc v c s dng nh l mt im mc nh gi cc

phng n khc.
Bc 3, o lng cc yu t nh lng. Thng thng mi phng n u c nhng
khuyt im v u im nht nh. Nhim v ca ngi ra quyt nh l nh gi tng yu t
c lin quan v quyt nh xem phng n no thc s c nhiu u im nht trn c s cn
i. Nu cc yu t hoc bin s c th hin hon ton bng li l th vic nh gi l mt
nhim v ht sc kh khn.
V d: Hy xem bn bo co: Mt qui trnh sn xut d kin s tit kim lao ng
nhng n lm cho tiu hao nng lng tng ln v i hi b sung bo him. Mt bo co nh
vy khng a ra cch o lng mc quan trng tng i ca vic tit kim lao ng so
vi mc gi tng chi ph bo him v tiu hao nng lng. Ngc li, nu bo co rng: qui
trnh d kin s tit kim 1000 $ chi ph lao ng, nhng chi ph nng lng s tng thm 200
$ v chi ph bo him tng 100 $. Tc ng thc t ca 3 yu t ny c th d dng xc nh:
c ngha l 1000 $ - [200 $ +100 $] th hin li ch thc s ca qui trnh sn xut ny l 700 $.
V d trn y chng t l do cn th hin cng nhiu yu t bng s lng cng tt. Khi
lm nh vy, ngi ta c th tm ra tc ng thc t ca nhng yu t bng phng php
tnh cng, tr n gin.
Bc 4, nh gi nhng yu t khng o lng c. Phn ln cc vn thng c cc
yu t quan trng khng th o lng c. Do vy quyt nh cui cng phi tnh n c
nhng khc bit c th o lng c v nhng khc bit khng th o lng gia cc phng
n. Xc nh tm quan trng tng i ca nhng yu t cha o lng c khi so snh
chng vi nhau cng nh so snh vi nhng u, nhc im ca cc yu t c o lng
l mt vic lm cn thit.
Ta d dng thy tm quan trng ca nhng yu t cha c o lng ny. Cc php tnh
ton s hc cho nhng yu t c o lng thng l nhng cng vic vt v v a n
mt con s dng nh l r rng v chnh xc. Tuy nhin, tt c cc yu t c nh hng n
s liu cui cng cng li c th khng quan trng bng mt yu t khng o lng c. V
d, nhiu ngi c th gii quyt nhu cu i li t tn km hn nh vo vic s dng phng
tin giao thng cng cng so vi vic dng xe t. Tuy nhin, h vn s dng xe ring v l do
uy tn, thanh th, v thun tin hoc nhng yu t khc khng th o lng bng s c.
mc c th thc hin c bng php tnh, ngi ta c th trnh by mt con s n gin v
tc ng thc t ca nhiu yu t c nh hng ti vic ra quyt nh. Do , cc php tnh
lm gim bt s lng cc yu t ng l phi c xem xt ring r trong qu trnh nh gi
bc cui cng dn n vic ra quyt nh. iu c ngha l, chng thu hp phm vi cn
phi nh gi, suy xt. Cng him khi, nu khng mun ni l khng xy ra, chng loi b kh
nng cn thc hin qu trnh nh gi ch yu ny.

Bc 5, ra quyt nh. Sau nhng n lc ban u trong vic xc nh, nh gi v o

lng cc yu t. Ngi ra quyt nh c hai kh nng la chn:
1.
2.

Tm kim thm thng tin.

Ra quyt nh v thc hin quyt nh .

Nhiu quyt nh c th c ci tin nh thu thp thm thng tin v iu thng c

th xy ra. Tuy nhin, thu thp thm thng tin, cn phi c n lc (iu c ngha cn
thm chi ph); quan trng hn l mt thm thi gian. Do li xut hin thm vn : khi no
ngi gim c c th kt lun l thi im tt nht hnh ng ch khng phi l tr
hon n tn khi no thu thp c thm thng tin.
Chi ph chnh lch
phn u chng ny, chng ti gii thiu dng cu trc chi ph gi l chi ph chnh
lch. V chi ph chnh lch thng c s dng trong phn tch cc vn la chn phng
n nn chng ti s trnh by phn ny k hn.
Nu c mt phng n no y khc tnh hung gc hoc theo hin trng c xut
th chi ph chnh lch l nhng khon chi ph khc bit gia phng n xut so vi hin
trng. Nhng khon mc chi ph khng chu tc ng bi phng n xut khng phi l chi
ph chnh lch v c th b qua. Cc thut ng chi ph tn hao thm (out-of-pocket costs) v
chi ph c th trnh c (avoidable costs) thng c s dng vi cng mt ngha l chi ph
chnh lch. Khng c mc chi ph chung no c th gi l chi ph chnh lch: chi ph ngoi
ngch thng lin quan n tng phng n c th ang c phn tch.
V d: Mt cng ty ang xem xt vic mua chi tit s 101 t mt nh cung ng bn
ngoi thay cho vic t sn xut chi tit ny. Tnh hung gc (tnh hung 1) l tip tc sn xut
chi tit s 101 v phng n hai ( tnh hung 2) l mua chi tit ny t bn ngoi. Tt c cc
khon thu nhp, chi ph bn hng, chi ph qun l v chi ph sn xut l nhng khon chi ph
ngoi nhng khon c lin quan trc tip n vic t sn xut chi tit s 101 v c l s khng
chu tc ng ca quyt nh trn. Nh vy, c th khng cn thit phi xt n chng. Cc
khon chi ph chnh lch c th nh sau:
Nu t sn xut Nu mua chi tit
(tnh hung 1)
101
(tnh hung 2)

Chnh lch +

- Nguyn vt liu s dng trc tip

570 $

0$

570 $

0$

1700 $

1700 $

600 $

0$

600 $

- Nng lng

70 $

0$

70 $

- Chi ph khc

150 $

0$

150 $

Tng s

1390$

1700$

310$

- Mua chi tit

- Lao ng trc tip

Chi ph chnh lch thc t

V cc khon chi ph tng thm 310 $ nu mua chi tit 101, y nn loi b d kin la
chn mua chi tit 101.
Quy trnh tnh ton
Trn thc t, khng c mt cng thc bt buc no p dng cho vic so snh chi ph
chnh lch gia cc phng n. Do yu cu t ra l lm sao cho thun tin v tp hp s
kin mt cch r rng nht cho ngi ra quyt nh.
V d: ly vn trnh by v d trn, ngi ta c th c c mt kt qu ging nh vy
m ch cn t n lc hn nh tm ra c nhng khc bit thc s gia cc phng n.
- Gi mua chi tit 101

1700$

- Cc khon chi tit tit kim c nh khng sn xut chi tit 101
Nguyn vt liu s dng trc tip
Lao ng trc tip
Nng lng
Chi ph khc

Tng s chi ph tit kim c

Tn tht thc t khi mua chi tit ny

570$
600$
70$
150$
-1390$
310$

Nhng chi ph khng b nh hng - nhng khon mc chi ph khng b quyt nh ny

tc ng, khng b khc bit c th b qua c. Du sao, mt danh mc lit k mt s hay
tt c cc chi ph khng b nh hng ny cng c th c ch. Nu lm c nh vy th phi
x l cc chi ph khng b nh hng ging ht nh nhau cho tng phng n. Khon chi ph
chnh lch thc t gia hai phng n chnh l kt qu chng ta mun tm khng h thay i
khi ta cng cng mt s thm vo chi ph ca tng phng n.

V d: Chi tit s 101 l mt b phn ca sn phm A. Nu ta lit k tng khon mc chi

ph v thu nhp ca sn phm A cho tng gii php nh trong minh ho 21.2 th khon li
nhun chnh lch vn l 310 $ nh kt qu ca cc v d trc v xut mua chi tit s 101
khng h nh ti thu nhp v chi ph ca sn phm A .
C th tnh ton nh minh ho 21.2 i hi nhiu cng sc hn cc v d trc, song
n cng d hiu hn. ng thi, khi lit k tng khon mc chi ph v thu nhp cng gip ta
m bo chc chn khng b st mt khon chi ph chnh lch no.
Nguy him ca vic s dng chi ph y
Chi ph y c tnh ton trong h thng k ton c th dn n s nhm ln trong
cc vn la chn phng n. C th l khi c tnh chi ph chnh lch nn xem xt cc
khon mc chi ph c phn b cho cc sn phm hoi nghi.
Minh ho 21-2
Tnh ton li nhun chnh lch
Li nhun trn sn phm A
.
Thu nhp

Tnh hung gc
($)

Mua chi tit s 101

($)

10.000

1.000

1.570

1.000

Chi tit bn ngoi

1.700

Lao ng trc tip

3.000

2.400

200

130

Cc chi ph khc

1.450

1.300

Thu nh xng

800

800

Chi ph chung v chi ph qun l

2.000

2.000

Tng chi ph

9.020

9.330

980

670

-670

.>

310

Chi ph
Nguyn vt liu s dng trc tip

Nng lng

Li nhun
Li nhun chnh lch ca tnh hung gc

V d: Mt cng ty c th phn chia tng chi ph sn xut cho cc sn phm theo 100%
chi ph lao ng trc tip. Tuy nhin, iu khng c ngha l, nu chi ph lao ng trc tip

gim i 600 $ th tng chi ph s gim i tng ng l 600 $. Tng chi ph c th khng gim
i mt cht no, tng chi ph c th gim nhng vi gi tr nh hn 600 $ hoc tng chi ph
thm ch c th tng ln do vic mua vo tng thm v cng vic kim tra pht sinh t vic
mua chi tit 101. Nhm mc ch nh gi nhng g thc s c th xy ra cho tng chi ph th
chng ta phi kim tra li t l tng chi ph v phn tch xem iu g s xy ra i vi cc yu
t bin i ca tng chi ph.
V d: Chi ph y ca sn phm A c trnh by trong minh ho 21.2 bao gm 800$
chi ph thu nh xng v 2.000$ chi ph qun l v chi ph chung. Chi ph thu nh xng l
chi ph s dng nh xng ni sn xut sn phm A v 800 $ th hin phn phn b trong
tng s chi ph nh xng phn b cho sn phm A. Nu mua chi tit 101 (mt b phn cu
thnh sn phm A) th v tr nh xng dng cho sn xut chi tit 101 nay khng cn n na.
Tuy nhin, khng nht thit l chi ph nh xng do s gim i. Chi ph thu nh, hi t,
nh sng v cc khon mc chi ph s hu khc c th khng c thay i g do vic quyt nh
mua chi tit 101. Nu gi tr thc t ca chi ph nh xng khng thay i c ngha l khng
trnh c khon chi ph nh xng no c th khon mc ny khng phi l chi ph chnh
lch.
Tng t nh vy, chi ph qun l v chi ph chung ca ton b cng ty c th khng b
nh hng bi quyt nh mua chi tit s 101. Nu gi tr thc t ca cc chi ph ny khng b
nh hng th nhng chi ph ny khng phi l chi ph chnh lch.
Phc li ph
Trong nhiu quyt nh, chi ph lao ng l mt khon chi ph quan trng. Chi ph lao
ng thc t thng cao hn nhiu so vi gi tr tin cng thu c. N bao gm c cc khon
mc nh phn thu bo him x hi m ngi ch lao ng phi tr: bo him y t v tin
lng hu; tin tr lng trong cc k ngh h, ngh php v cc khon phc li khc na. Nu
nhng khon phc li ny ln n 40 % thu nhp tin cng th cng khng phi l bt thng.
Khi c tnh chi ph chnh lch v lao ng cng phi nn tnh n cc phc li ph.
Chi ph c hi
Chi ph c hi l cch o gi tr b tn tht hoc phi hy sinh khi la chn mt cch hnh ng
i hi phi t b mt phng n hnh ng khc. Chi ph c hi khng phi l chi ph theo
ngha thng thng ca t ng chi ph c ngha l chi ph ny khng lin quan n ph tn tin
mt. ng hn, chi ph c hi l thu nhp (li nhun) b b qua hoc phi t b, iu ny cng
c tc ng lm thu nhp thun tu b gim i nh l khi xut hin mt khon chi ph no .
V d: Nu nh c th s dng phn v tr nh xng dng sn xut chi tit 101 to
ra li nhun khc, khi s hy sinh xy ra khi s dng v tr cho chi tit 101 chnh l mt chi
ph c hi ca vic sn xut chi tit ny. Chi ph ny c o lng bng thu nhp phi hy sinh
nu nh v tr nh xng c s dng cho chi tit 101. Thu nhp ny khng ging nh chi ph

nh xng phn b. Nu v tr s dng cho vic sn xut chi tit 101 c dng vo vic
sn xut mt chi tit khc c li nhun 400 $, khi 400 $ s tr thnh chi ph cho vic tip
tc sn xut chi tit 101.
Mt lut s c nhiu cng vic phi lm hn l s cng vic b ta c th tip nhn; c
ngha l b ta lm vic ht cng sut. B ta tnh tin vi khch hng theo gi mt gi v dch
v t vn php l ca mnh. B ta cng tham gia tnh nguyn 4 gi mt tun vo cc cng vic
php l cho cc t chc. Chi ph c hi i vi cng vic tnh nguyn ca b ta l 300 $ mt
tun (4 gi x 75$), l gi tr thu nhp b ta mt i lm nhng cng vic tnh nguyn. Chi
ph c hi khng c tnh ton trong cc bo co k ton v n cng khng thch hp trong
nhiu vn la chn phng n. Tuy nhin, n c ngha trong cc tnh hung, trong cc
ngun lc b gii hn nh trong tnh hung trn ca b lut s. Trong nhng tnh hung nh
vy, mt quyt nh thc hin mt hnh ng nht nh loi tr vic thc hin mt hnh ng
khc. Ni chung, nu chp nhn mt phng n m phi dnh n bt k mt c s vt cht hay
ngun lc, l ra c th s dng cho mt mc tiu sinh li no th khi xut hin chi ph c
hi. Chi ph ny c o lng bng thu nhp ng l c c khi dng cc ngun lc vo
mc ch khc.
Do bn cht thc ca n, chi ph c hi c coi l khng chc chn. Trong phn ln
cc tnh hung, s tht s kh khn khi xc nh phn li nhun c kh nng tng thm, nu
cc ngun lc ang bn n c dng vo mt mc ch khc.
Cc thut ng khc
Thut ng chi ph chnh lch khng nht thit ng ngha vi thut ng chi ph bin i.
Chi ph bin i l chi ph thay i tng ng theo t l vi s thay i ca sn lng. Tri li,
chi ph chnh lch thng lin quan n nhng phng n c th ang c xem xt. Trong
mt vn c th, nu nhng phng n ny bao gm c vic hot ng cc mc sn lng
khc nhau trong mt khong trn biu chi ph - sn lng tng ng th khi , chi ph
chnh lch cng c th ging nh nhng khon chi ph khng bin i. Tuy nhin, ty theo
tng vn , cc chi ph chnh lch cn gm c nhng chi ph khng phi l chi ph bin i.
Mt d kin thay i s nhn vin bo v nh my v nhim v ca h l mt v d khng lin
quan n cc yu t chi ph bin i. Mt d kin khng tip tc sn xut mt loi sn phm
thng bao gm mt s chi ph c nh chnh lch cng nh chi ph bin i chnh lch.
Chi ph cn bin l mt thut ng c s dng trong kinh t hc cho phn chi ph m
cc nh k ton gi l chi ph bin i. Chi ph cn bin cho mt sn phm l chi ph cho vic
sn xut thm mt n v sn phm . Do vy, chi ph cn bin c th ng ngha vi chi ph
chnh lch trong nhng vn m trong , mt phng n ang c xem xt n c lin
quan n s thay i sn lng. Chi ph gia tng (Incremental cost) v chi ph hp l (Relevant
cost) l nhng thut ng thng c s dng ni chi ph chnh lch cng nh cc thut

ng c cp n trn l chi ph tn hao thm v chi ph trnh c (Out-of-pocket

cost).
Nhng c tnh v chi ph trong tng lai
V nhng phng n ang c phn tch thng lin quan n tng lai nn chi ph
chnh lch cng thng l nhng c tnh chi ph trong tng lai. Tuy nhin, trong nhiu
trng hp, thng tin tt nht v chi ph trong tng lai li thu c nh php phn tch chi ph
lch s (chi ph ghi nhn). Ngi ta c th d dng b qua mt thc tin l i khi chi ph
lch s li l khng thch hp. Chi ph lch s l thng tin hu ch cho ta bit chi ph d kin
trong tng lai. Nhng vic s dng n nh l vt dn ng v c bn s khc xa so vi vic
s dng n nh th n l bo co thc t v nhng chi ph c th c trong tng lai.
Loi tr nhng trng hp chi ph tng lai c xc nh nh vo vic sp xp hp
ng di hn ra th chi ph chnh lch tt yu l nhng con s c tnh. Thng thng, n
khng th l nhng c tnh gn ng c. Chng hn, mt khon tit kim lao ng c
c tnh l 50.000 $ hng nm, trong thi k 5 nm, bao hm gi thit v cc mc tin cng,
phc li ph, hiu qu lao ng, sn lng sn phm trong tng lai v cc yu t khc khng
xc nh c mt cch chc chn. Do , vic thc hin cc php tnh c tnh chi ph cho ti
mt vi s thp phn thng khng em li li ch g. Ngoi ra, vic hiu lm v nhng o
tng do chnh xc ca nhng tnh ton gy ra li l mt iu nguy him.
Chi ph chm (Sunk Cost)
Chi ph chm l chi ph chi v do khng th b thay i do mt quyt nh no y
ang c bn n. Tt c chi ph lch s (v d gi tr ti sn c th khu hao c trn s
sch) l chi ph chm v n tn ti do cc hot ng xy ra trong qu kh nn chi ph
chm khng phi l chi ph chnh lch. Khng c quyt nh no hin ti c th lm thay i
nhng g xy ra. Cc quyt nh lp ra cho hin ti ch c th nh hng n nhng g s
xy ra trong tng lai.
Gi tr trn s sch ca mt nh my, thit b v ph tn khu hao c lin quan c th gy
ra kh khn cho vic phn tch cc vn la chn phng n. i lc ngi ta cho rng, khi
mt phng n d kin bao gm c vic chuyn nhng mt thit b hin c th khu hao cho
thit b ny s khng cn l chi ph na v khon tit kim trong ph tn khu hao s c tnh
n nh mt u th ca phng n ny. iu khng ng v kin ny b qua mt thc t
l gi tr s sch ca thit b sm mun cng s c ghi nhn l mt khon ph tn m khng
xt n vic ngi ta c chp nhn phng n hay khng. Nu phng n khng c chp
nhn th phn khu hao thit b vn tip tc tn ti. Cn nu phng n c chp nhn th gi
tr cn li trn s sch s c xa b khi thit b ny c chuyn nhng. Trng hp no
cng vy, tng gi tr chi ph vn ging nhau, do gi tr s sch ca thit b khng phi l
chi ph chnh lch.

V d: gi thit chi tit 101 v d trc hin ti c sn xut trn mt thit b no y

v phn khu hao 1000 $ ca thit b ny l mt khon nm trong phn chi ph khc nh
ni phn minh ho 21.2. Thit b c mua cch y 6 nm vi gi 10.000 $, mc khu hao
hng nm l 1000 $, tng s khu hao n nay l 6000 $. Do , gi tr s sch thc t ca thit
b cn l 4000 $. Thit b ny c gi tr thanh l bng 0. i lc, ngi ta cho rng php tnh
trong bng 21.2 b qua 1000 $ v chi ph khu hao hng nm s tit kim c chi ph, nu
nh thit b ny c bn i v do , vic mua vo chi tit s 101 l mt phng n tt hn
(nu chi ph cho vic mua chi tit 101 b gim i 1000 $ th khi li nhun ca phng n
ny s l 1.670 $ v c chnh lch l 670 $ li nhun so vi li nhun tnh hung gc l 980 $).
l mt kin ngy bin. Nu thit b ny c thanh l th gi tr s sch ca n phi c
loi b v gi tr ny ng bng tng s gi tr khu hao trong thi gian tn ti cn li ca thit
b. Do , khng c chi ph chnh lch lin quan n gi tr s sch ca thit b hin c.
S khng thch hp ca chi ph chm c trnh by bng 21.3 nh vic so snh hai
bo co thu nhp trong ton b nhng giai on tn ti cn li ca thit b. Mt bo co th
hin kt qu hot ng nu nh mua chi tit 101 v thanh l thit b. Bo co kia th hin cc
kt qu nu tip tc sn xut chi tit 101 trn thit b ny. Bng 21-3 cho thy rng, trong vng
4 nm, li nhun chnh lch b p cho tnh hung gc l 1.240 $. cng l 310 $ mi nm
nh gi tr trnh by trong minh ho 21.3.
Ngi ta coi nh khng c chi ph v mt ti sn c th khu hao sau thi gian tn ti c
ch ca ti sn . Nu nh thit b c thanh l th thi gian tn ti c ch ca n c coi l
chm dt. Nu tng chi ph khu hao ca thit b cha c ghi nhn ht vo thi im
thanh l th sau ny ngi ta bit rng chc hn c sai lm. Nu chi ph khu hao c tnh
ton y th gi tr s sch thc t ca thit b khi n b thanh l s bng 0. Nu c sai lm
th l sai lm thuc v qu kh m quyt nh hin ti khng th thay i c [nh rng sai
lm ny chnh l s nh gi khng chnh xc v thi gian c ch ca ti sn ti thi im mua
thit b ch khng phi l sai lm theo tnh ton s hc].
Nu thit b c gi tr chuyn nhng th thc t l hp l v vic bn thit b s mang
li mt khon tin. Nu tc ng ca thu thu nhp i vi vic loi b tn tht khi thanh l
khng ging nh tc ng i vi vic loi b khu hao trong thi gian 4 nm th tc ng ca
thu l hp l (phng php tnh n tc ng ca thu s c trnh by chng 22). Tuy
nhin, bn thn gi tr s sch ca thit b cng khng thch hp.
Tm quan trng ca phm vi thi gian
Cu hi chi ph no l chi ph chnh lch ph thuc rt nhiu vo phm vi thi gian ca
vn . Nu hiu theo ng ngha en l ch tng thm mt n v sn phm th ch c nguyn
vt liu trc tip mi c th l chi ph chnh lch. Cng vic c th c thc hin m khng
cn thm chi ph lao ng chnh lch nu nh cng nhn vn c tr lng theo ngy v vn
c thi gian rnh ri. mt kha cnh khc, nu d kin tnh n mt cam kt sn xut mt sn

phm trong mt tng lai gn th phn ln cc khon mc chi ph sn xut s l chi ph chnh
lch.
Minh ho 21-3
S khng thch hp ca vn chm

Ni chung, phm vi thi gian ca d kin cng di th cng c nhiu khon mc chi ph
l chi ph chnh lch. Trong di hn, tt c mi chi ph u l chi ph chnh lch. Do vy, trong
cc vn di hn, chi ph chnh lch bao hm cc yu t chi ph ging nh chi ph y v
ngi ta phi xem xt c vic thay th nh xng ln thit b l nhng chi ph chm trong thi
gian ngn hn. Tri li, vi nhiu vn trong phm vi thi gian ngn hn th khon mc chi
ph do quyt nh qun l gy ra.
V d v s dng mt chic t
minh ho rng cc yu t chi ph l chi ph chnh lch trong vic la chn phng n
thay i theo bn cht ca vn , chng ta hy xem xt cc chi ph thch hp cho cc quyt
nh khc nhau c th c trong vic s hu v s dng t. Mt nghin cu ca t
Runzheimer International do t chc hip hi t M xut bn a ra mt chi ph trung
bnh trong ton quc nm 1988 cho vic s dng mt chic t Chevrolet Celebrity 6 xy lanh
i 1988 vi mui kn 4 ca (c cc trang b c bn - radi, chuyn s t ng, phanh v thit b
li chy in nhng khng c iu ho nhit ) nh sau:

Trung bnh cho mt dm

Chi ph bin i
Xng v du

52 xu

Bo dng

16 xu

Xm lp

08 xu

Tng chi ph bin i

76 xu

Tnh cho c nm
Chi ph c nh
Bo him

573$

Bng li, ng k, thu

139$

Khu hao
Tng chi ph c nh

1.784$
2.746$

Gi thit rng, nhng chi ph ny ly nhng c tnh chc chn v chi ph trong tng lai
(nu khng c lm pht) th chi ph chnh lch trong mi trng hp di y l nhng g?
1. Bn s hu mt chic xe con nh trnh by trn v chic xe ny c ng k.
Bn ang d kin mt chuyn i 1000 dm. Chi ph chnh lch l bao nhiu?
Tr li: Chi ph chnh lch l 76 xu cho mi dm nhn vi chiu di chuyn i c tnh.
Chuyn i ny 1000 dm, do vy chi ph chnh lch s l 76 $. Chi ph c nh y l khng
thch hp do n s tip tc xy ra d cho bn c thc hin chuyn i hay khng. (Ch
rng, mc d khng c chi ph bo dng hay xm lp bng tin mt cho chuyn i ny nhng
chng pht sinh sm hn ).
2. Bn s hu mt chic xe con nhng cha ng k. Bn ang xem xt c nn ng k
chic xe ny s dng cho nm ti hay l s dng cc dng phng tin thay th khc- chi
ph c tnh l 2800 $. Nu bn ng k chic xe ny v d nh s cho xe chy 10.000 dm
trong mt nm. Bn c nn ng k chic xe hay khng.
Tr li: Chi ph chnh lch l bo him v chi ph giao thng 712 $ cng thm vi 7,6 xu
mt dm nhn vi 10.000 dm bn d nh dng xe, tng s l 1.472$. Con s 712 $ tr

thnh chi ph v n chu tc ng ca quyt nh s ng k xe. Nu cc phng tin giao

thng thay th tn km 2.800 $ th bn nn ng k chic xe .
3. Bn khng c xe con nhng ang c nh mua chic xe nh m t trn. Nu bn
d tnh i 10.000 dm mt nm trong thi k 5 nm v phng tin giao thng s dng tn ht
2.800 $ mt nm th bn c nn mua xe hay khng.
Tr li: Chi ph chnh lch l 2496$ mt nm cng thm 7,6 xu mt dm nhn vi
10.000 dm bn i mt nm: 2496 $ + 760 $ = 3256 $.
Nu vi phng tin giao thng cng cng bn s dng ht 2800 $ mt nm th tt hn
l bn nn s dng giao thng cng cng (khng xt n cc l do phi kinh t).
Mi cu hi trn y tt nhin ch l s tr li c n gin ha v chng b qua cc
yu t khng c lng ho v ch da trn mc tiu chun trung bnh. Trong mi vn
thc t, ngi ta cn s liu st thc hn vi chi ph thc ca xe m anh / ch c.
Cc dng vn la chn phng n
Nh cp n phn trc, mc tiu quan trng nht ca mt doanh nghip l thu
hi vn u t (ROI) tho ng. Ba yu t c bn l-chi ph, thu nhp, vn u t u c
tnh n trong ROI ca cng ty.
ROI = ( thu nhp - chi ph) / Vn u t
Mc d phng php chung cho cc vn la chn phng n l tng t ging nhau,
nhng vic trnh by 3 dng ring r vn l mt iu c li hn: cc vn ch lin quan n
cc yu t chi ph (c trnh by di y), cc vn lin quan n c yu t thu nhp v
chi ph v cc vn lin quan n vn u t, thu nhp v chi ph s c trnh by trong mt
chng ring.
Cc vn ch gm cc yu t chi ph
Cc vn la chn phng n ch lin quan cc yu t chi ph c mt s c tnh
chung: tnh hung gc l nguyn trng v mi phng n thay th c d kin thay cho tnh
hung gc. Nu ngi ta c tnh c phng n thay th c chi ph chnh lch nh hn tnh
hung gc th n c chp nhn (gi thit cc yu t khng lng ho khng b p cho li
th v chi ph ny). Nu c nhiu phng n thay th th ngi ta chp nhn phng n no c
chi ph chnh lch thp nht. Cc vn thuc dng ny thng c gi l cc vn nh
i cho nhau. V mt dng chi ph ny c i ly mt dng khc. Di y mt s v d
trnh by v vn ny.
S thay i v phng php

Phng n d kin l chp nhn mt phng php thc hin hnh ng no y mi.
Nu chi ph chnh lch ca phng php d kin thp hn ng k so vi phng php hin ti
th nn s dng phng php (tr khi vic b p cc l do khng lng ho xy ra).
Lp k hoch cho cc hot ng
Trong mt nh my sn xut thng c nhiu loi thit b, cn trong mt nh my ch
bin ho cht thng c nhiu cch lp lch biu sn phm cho ton b nh my. Cch no c
chi ph chnh lch thp hn s c chp nhn. Cc vn lp k hoch tng t nh vy
cng thng xy ra nhng b phn phi sn xut: v d, vic quyt nh xem kho hng no
nn giao ph tng cho mt ngi bn l cc ph tng ny hoc quyt nh nhm kin trc s
no s c b tr lm vic d n mi.
Cng c th phn tch cc quyt nh sn xut khc theo chi ph chnh lch. Mt v d l
quyt nh c nn s dng mt ca lm vic cng thm vi thi gian lm thm hay l b tr
thm mt ca lm vic th hai. Mt v d khc l vic quyt nh khi cu thp th c nn hot
ng cm chng mc sn lng thp hay l ng ca nh my ch nhu cu bnh thng tr
li th s c hiu qu hn?
Ch to hay mua?
Mt trong nhng vn la chn phng n ph bin nht thng l vn la chn
gia ch to hay i mua? Ti mt thi im no , mt t chc thc hin nhng hot ng
nht nh bng cc ngun lc ca ring n v n tr tin cho cc cng ty khc thc hin mt
s hot ng nht nh khc. N thng xuyn tm cch tng cng s cn bng gia hai dng
hot ng ny bng cch t ra cu hi: Chng ta nn k hp ng vi mt t chc bn ngoi
h thc hin mt s chc nng m hin nay chng ta ang lm hay l ta nn thc hin cc
hot ng m hin nay chng ta ang phi tr tin cho cc t chc khc thc hin? Php phn
tch ch to hay mua c th p dng cho bt k mt hot ng no trn thc t m t chc
ang thc thi hnh. Mt mt, cng ty c th phn tch vic sn xut cc chi tit ring bit nh
minh ho trn. Mt khc, cng ty cng xem xt c nn k kt vi mt nh my khc
ch to ton b sn phm hay khng? V d: mt s cng ty bn my tnh mua sn phm hon
chnh t mt nh sn xut khc v dn nhn hiu hng ho ca h vo sn phm ny; cc cng
ty khc (bao gm c cng ty ln nh IBM) li sn xut mt s linh kin ca h v mua thm
mt s linh kin khc lp rp thnh my tnh hon chnh.
Nh ta thy v d minh ho 21.2, chi ph cho dch v bn ngoi (phng n mua)
thng d nh gi. Vn kh khn hn l tm ra chi ph chnh lch ca phng n ch
to, v v bn cht c nhiu khon mc chi ph l khng chnh lch trong thi gian ngn hn.
S lng t hng (quyt nh sn xut)

Khi vic sn xut mt loi sn phm c lin quan n chi ph c cu l chi ph ch xut
hin mt ln cho mi t sn phm sn xut ra, th mt cu hi ny sinh l trong mi t nn
sn xut bao nhiu sn phm? Nu c th d bo c nhu cu v nu trong c nm lng bn
ra n nh th c th tnh ton c s lng sn phm ti u cn sn xut ti mt thi im s lng t hng hiu qu (the economic order quantity- EOQ) bng cch xem xt hai yu t:
chi ph c cu (chi ph theo quyt nh sn xut) v chi ph d tr hng tn kho. Chi ph tng
ng hp l l chi ph chnh lch. Mt vn tng t cng xy ra khi quyt nh s lng mt
loi sn phm cn phi mua vo. Cc chi tit trong vic phn tch EOQ c trnh by phn
ph lc cui chng ny.
Cc vn lin quan n thu nhp v chi ph
Trong lp bi ton th hai ca cc vn la chn phng n, c thu nhp v chi ph u
chu nh hng ca d kin ang c nghin cu. Khi xt n cc yu t s lng th phng
n tt nht s l phng n c mc khc bit ln nht gia thu nhp chnh lch v chi ph
chnh lch. Tc l phng n c li nhun chnh lch cao nht. Mt s vn ca dng ny s
c trnh by vn tt y.
Phn tch cung / cu / gi c.
Ni chung, gi bn sn phm cng thp th s lng bn c cng nhiu. Mi quan h
gia gi bn mt sn phm v s lng bn c c gi l biu cu hoc ng cu. Khi s
lng sn phm bn c tng thm mt n v th tng chi ph cho vic sn xut sn phm s
tng ln bng chi ph bin i ca mt n v sn phm tng thm. V chi ph c nh khng
i nn tng chi ph tng ln khng tng ng vi tc tng v nhu cu. Mi quan h gia
tng chi ph sn xut v sn lng ny c gi l biu cung hay ng cung ca sn phm.
N ging nh s C - V trong minh ho 16-5.
Biu cung thng c th c tnh c vi mt chnh xc hp l. Nu nh cng c
th c tnh c biu cu th c th xc nh c gi bn ti u. Gi bn ti u tm ra bng
cch c tnh tng thu nhp v tng chi ph bin i cho nhng mc sn lng khc nhau c
bn ra v vic la chn gi bn no sinh ra li nhun ti a.
V d: gi s chi ph c nh cho mt loi sn phm l 20.000 $ mt thng v chi ph bin
i l 100 $ cho mt n v sn phm. Phn phn tch cung/cu c trnh by trong bng sau:
Gi bn
n v

Chi ph
bin i/
n v

Li nhun/ S lng bn
n v
ra c tnh

Tng s
thu nhp

Chi ph
c nh

Li nhun

300$

100$

200$

125

25.000

20.000

5.000$

250

100

150

200

30.000

20.000

10.000

200(*)

100

100

310

31.000

20.000

11.000

150

100

50

450

22.500

20.000

2.500

125

100

25

550

13.750

20.000

(6.250)

(*) Phng n u tin

R rng gi bn ti u l 200 $, mc gi c li nhun l 11.000 $. Vi mc gi cao
hn hoc thp hn u khng c li nhun cao nh vy. V chi ph c nh khng thay i nn
c th loi tr ra khi phn tnh ton. iu c ngha, ngi ta c th i n cng mt quyt
nh no y nh vo vic chn mc gi to ra tng s li nhun cao nht.
C th thc hin mt php phn tch nh vy nu c lng ng biu cu. Trong hu
ht cc tnh hung, thng khng c phng php ng tin cy c lng l s bn c
bao nhiu sn phm cc mc gi bn khc nhau. V th, khng th s dng c dng phn
tch ny trong nhng trng hp nh vy. Thay vo , ngi ta xc nh c gi bn nh
cng thm phn li nhun mc tiu vo chi ph y ca sn phm hoc n c hnh thnh
do p lc cnh tranh ca th trng.
Xc nh mc gi c li nhun
Mc d chi ph y thng c dng trong vic xy dng cc mc gi bn v cng
ty phi b p c chi ph y , nu khng s b ph sn. Trong khi chi ph v thu nhp
chnh lch li c s dng kh hp l trong mt s trng hp xc nh mc gi. cc
giai on bnh thng. Mt cng ty c th t chi cc yu cu mua hng cc mc gi khng
c li nhun, nhng cc giai on kinh doanh km th ngi ta li c th chp nhn nhng
yu cu ny nu nh thu nhp chnh lch cao hn chi ph chnh lch khi p ng cc yu cu
mua hng . V cng ty nhn c mt khon thu nhp cao hn chi ph chnh lch vn tt
hn l khng thu c cht no. Nhng yu cu mua hng gi r ny cng to ra phn li
nhun b p cho phn chi ph c nh v gp phn to ra li thun tu. Mc gi nh vy cn
c gi l mc gi c li nhun phn bit vi mc gi thng thng.
Vic bn mt s sn phm d tha trong mt khu vc th trng chn mc gi thp
hn chi ph y c gi l bn ph gi. S bn ph gi l mt s gii thch cho t tng c
li ch khc. Tuy nhin, bn ph gi c th vi phm iu lut Robinson - Patman v th trng
ni a v thng thng n b cc iu khon thng mi trn th trng quc t ngn cm.
Tht kh c th khi qut cc tnh hung xc nh cho bit chi ph y hay chi ph
chnh lch c phi l phng php thch hp cho vic xy dng cc mc gi khng. Ngay c
khi c th chp nhn mt c hi no nhm mc ch to ra li nhun nh vo vic s dng
cc phng tin tm thi nhn ri. Ngc li, khi sn lng sn phm bn ra hin ang thp th

c th t chi khi nim li nhun da trn l do gi thp c th ph hoi th trng. iu

c ngha l cc khch hng s c nhu cu mc gi thp hn hoc l cc nh kinh doanh cnh
tranh c th phi h gi bn ca h (Trong mi trng khng c quy nh ca nhng nm
1980, ngnh cng nghip hng khng cay ng thu hiu c ngha ca vic ph hoi th
trng bng h gi v da theo li nhun). Trn thc t, cng c th bn c hng nhiu hn
mc chnh lch li nhun thng thng nu nh b phn Marketing lm vic tch cc v c
tnh sng to hn.
Ngng sn xut mt loi sn phm.
Nu gi bn mt loi sn phm thp hn chi ph y ca n th khi , cc bo co k
ton theo thng l s ch ra rng sn phm ang bn ra b l. Thc t ny c th lm cho mt s
ngi xut nn ngng sn xut sn phm ny v l mt hnh ng c th lm cho tnh
hnh ca cng ty ti t hn ch khng phi l kh hn. Nu c nng lc sn xut d tha th
vic duy tr mt loi sn phm c to ra mt phn li nhun b p tng chi ph c nh v cho
li thc vn cn hn l khng c sn phm no. Ch khi no nu tng s li nhun ca sn
phm nh hn chi ph chnh lch c nh l phn chi ph tit kim c do t sn phm th
cng ty mi khng nn tip tc lm nh vy. Php phn tch thu nhp v chi ph chnh lch lc
l ph hp cho cc vn thuc dng ny.
Tng thm cc dch v.
Mt cng ty c th tng thm li nhun ca n bng cch tm ra nhng phng thc s
dng ht cc li th ca n, nu thu nhp chnh lch t nhng hot ng ny cao hn chi ph
chnh lch b ra. V l do , mt lot cc nh hng bn thc phm n ngay c th bn thm
mn n cho ba sng v m ca sm hn 4 gi mi ngy: mt ca hng rau qu c th quyt
nh vn m ca vo ngy ch nht; mt khch sn c th a ra mc gi ring vo nhng
ngy ngh cui tun khi vng khch. Trong tt c nhng tnh hung nh vy, chi ph chnh lch
l hp l hn chi ph y . Khi phn tch loi vn ny, cn phi thn trng khi khng nh
rng thu nhp chnh lch thc s l c chnh lch v n khng gy nh hng xu ti thu nhp
thng thng. V d: Mt ca hng rau qu s khng c li nhun tng thm khi vn m ca
vo nhng ngy ch nht nu nh thu nhp vo ngy ch nht li pht sinh t nhng khch
hng l ra mua hng ca ca hng vo nhng ngy khc trong tun.
Vic bn hng i li vi vic cng thm gi
Nhiu cng ty, c bit l nhng cng ty sn xut nhiu loi sn phm hon chnh khc
nhau t cc loi nguyn vt liu th thng phi xt n vn c nn bn mt sn phm mi
t n mc cha hon chnh no trong dy chuyn sn xut hay l c tip tc hon
chnh sn phm ny. V d: nhng ngi bn tht c th bn c khi tht hoc h c th tip tc
ch bin khi tht nh hn ri mi bn. Quyt nh ny i hi c s phn tch chi ph v
thu nhp chnh lch.

Chng ta hy coi phng n bn sn phm cha hon chnh mt giai on ch bin no

nh l tnh hung 1 v nu ch bin thm na ri mi bn nh l tnh hung 2. Sn phm
tnh hung 2 nhn c nhiu cng ch bin hn sn phm tnh hung 1, c th n c d
kin bn ra mc gi cao hn. V sn phm ca tnh hung 2 bao gm c chi ph ch bin (c
th c chi ph qung co) khng h c trong sn phm ca tnh hung 1. Do nu thu nhp
chnh lch ca tnh hung 2 vt qu chi ph ch bin v qung co tng thm tnh hung 2
th ngi ta s chp nhn tnh hung 2. iu quan trng cn ghi nh y l php phn tch
ny c th b qua cc chi ph n mt im no ca qu trnh sn xut m ti quyt nh
ny c xut. Nhng chi ph ny vn c pht sinh d cho qu trnh ch bin c xy ra hay
khng, do vy chng khng phi l chi ph chnh lch.
Cc chin thut Marketing khc
Ngi ta c th s dng phng php phn tch tng t cho mt s vn marketing
khc. V d nh l quyt nh xem khch hng no ng gi c mi cho bng vic bn
hng trc tip v nhn vin bn hng nn gh thm cc khch hng mc nh th no;
c nn m thm nh kho hay l cng c cc nh kho hin c; c nn tng bn ca sn phm
nhm mc ch gim chi ph bo hnh hay khng; quy m ti thiu ca mt n t hng c
th chp nhn c l bao nhiu v c nn tng thm tht vo xc xch v gia tng gi ca n
c khng.
Phn tch nhy
Trong tt c cc vn la chn phng n, php phn tch u c nhng gi thit v
c tnh v tng lai. Khi phn tch mt vn c th th vic gii thch cho mi gi thit l
mt vic quan trng. V d: Ti gi thit rng chi ph qun l v chi ph bn hng khng phi
l chi ph chnh lch trong hai phng n hoc ti gii thit t l lm pht l 5% trong mi
nm ti. Tuy nhin, cng khng nn sa ly vo vic lo lng cho nhng gii thit nu ra c
phi l tt nht trong cc gii thit c th hay khng. Ni ring, vic c lng chi ph thng
khng cn phi tinh ch v php phn tch ban u c xu hng nh hng mnh n mc m
vic tinh ch cng khng lm thay i c kt lun.
Sau khi thc hin php phn tch nh vy vi mt tp hp cc gi thit ban u, ngi ta
thng lm li php phn tch nhiu ln na vi nhng gii thit khc. l mt vic c
bit c ch khi bn cc kt qu phn tch cho ngi khc. V mc ch ca n l xc nh kt
lun ban u c nhy nh th no i vi gi thit ban u nn ngi ta thng gi n l
phn tch nhy. Chng hn, nu mt thay i nh trong c tnh v chi ph lao ng tng
lai lm thay i kt lun ban u th khi , chng ta ni vn nhy cm i vi chi ph
lao ng. Vi nhng chng trnh c ci t trong my tnh c nhn th cc php phn tch
nhy ny thng c thc hin trong thi gian vi pht (phn ph lc ca chng ny c
thm nhiu chi tit v phn tch nhy).

Mt s gi thc hnh
Mt s gi sau y c th gip ch cho vic gii quyt nhng vn c th.
1. Hy s dng kh nng tng tng la chn nhng phng n cn xem xt, nhng
khng nn la chn qu nhiu n mc bn b sa ly trong . Phi c mt ranh gii r rng v
c bn tch ra mt phng n c coi l mt bc i thin ti v phng n khc l mt
tng nng ni.
2. ng khut phc trc s cm d t nhin qu thin v mt s yu t c th quy
thnh cc con s, d cho cc con s c v chnh xc r rng.
3. Mt khc ng coi nh cc con s v chng n thun l s c lng. Mt s c
lng hp l l cn tt hn nhiu so vi khng c g.
4. Thng thng vic xem xt tng chi ph l d dng hn so vi xem xt chi ph n v.
Chi ph n v l phn s:
Chi ph n v = (Tng chi ph) / S lng n v
Thay i mu s hoc t s u gy ra thay i ca chi ph n v. Nu ch ch n mt
trong hai yu t ny m coi nh yu t kia th s to ra sai lm.
5. Thng c xu hng nh gi thp chi ph cho vic thc hin ci mi bi v ngi ta
khng thy ht c hu qu ca n.
6. Mt s l l khng thch hp trong vn la chn phng n. Thng c th c
nhiu nguyn nhn chng li vic th nghim ci mi. Tuy nhin, khi gp tt c nhng nguyn
nhn li vi nhau c th khng mnh bng mt l l duy nht ng h cho xut mi.
7. Cn c u c thc t v phm vi sai s trong mi tnh ton c lin quan n tng lai.
Khng th rt ra cc kt lun chnh xc t nhng c tnh s b cng nh khng th c cu tr
li chc chn c gi tr ch v bn dnh nhiu thi gian tnh ton n.
8. Mc d c nhng yu t bt nh, nhng bn cng nn c mt quyt nh nu nh bn
c th nhn c nhiu thng tin vi chi ph v thi hn hp l. Vic tr hon hnh ng cng
ch khc g vic c nh vnh vin tnh trng hin ti, c th l quyt nh ti nht.
9. Hy nu r cc gi thit bn ra v cc kt qu phn tch nhy khi ngi khc
tham gia vo cng vic ca bn, h c th thay th bng cc gi thit c l l ring, nu h
mun.

10. Khng nn hy vng rng tt c mi ngi s ng vi kt lun ca bn n gin ch

v n c h tr bng cc con s c chn lc k cng. Hy tm cch lm th no bn
c th bn kt lun ca bn cho nhng ngi cn s dng n.
Tm tt
Chi ph v thu nhp chnh lch l nhng khon chnh lch v chi ph v thu nhp c
trong mt tp hp cc iu kin ny so vi trong mt tp hp cc iu kin khc. Chi ph
chnh lch thng lin quan n tp hp c th cc iu kin trong tng lai. Chi ph bin i
l mt loi chi ph chnh lch quan trng trong cc tnh hung c lin quan n nhng thay i
v sn lng. Nhng chi ph c nh cng l chi ph chnh lch trong nhiu vn la chn
phng n.
Khi vn la chn phng n c xt n s thay i v chi ph m khng xt n s
thay i v thu nhp v vn u t th gii php tt nht l gii php c mc chi ph chnh lch
thp nht. Mc d chi ph lch s c th cho ta mt ch dn hu ch trong vic xc nh chi ph
tng lai, chng ta lun quan tm n chi ph tng lai ch khng bao gi ch n chi ph
lch s xt theo mc ch ring ca n. C th, chi ph chm l khng thch hp. Cng v l do
, cc chi ph c phn b cng cn phi c phn tch k lng xt xem chng c
phi l chi ph chnh lch hay khng. Khi phm vi thi gian cng di th cng c nhiu chi ph
l chi ph chnh lch.
Khi vn c lin quan n nhng cn nhc v chi ph ln thu nhp th cn phi c tnh
c chi ph v thu nhp chnh lch. Phng n tt nht l phng n em li li nhun chnh
lch ti a.
Chi ph v thu nhp chnh lch him khi a ra c cu tr li cho mt vn kinh
doanh no, nhng chng to iu kin thun li cho vic so snh v chng thu hp phm vi cn
nh gi i ti mt quyt nh ng n.
PH LC
Cc m hnh hu ch trong vic ra quyt nh
Mt m hnh l bn bo co thng thng bng ngn ng ton hc v cc mi quan h
gia cc bin s trong tp hp cc iu kin c th. Bo co thu nhp trn c s ng gp cho
li nhun i vi doanh nghip git l v lm sch v sy kh minh ho chng ny cng
l mt m hnh. Trong , cc mi quan h c trnh by l: li nhun = (thu nhp v git l chi ph trc tip v git l) + (thu nhp v lm sch v sy kh - chi ph trc tip v lm sch
v sy kh) - (chi ph gin tip).

Cc m hnh phc tp hn s c ch hn i vi mt s dng bi ton la chn phng

n thay th nht nh. Di y s trnh by mt s m hnh cng vi cc phng php ton
hc c lin quan.
Lng t hng hiu qu - EOQ
Trong nhng iu kin nht nh, c th nh gi s lng t mua c hiu qu kinh t
(hoc c l sn xut c hiu qu kinh t trong mt qui trnh sn xut) bng vic xem xt mi
quan h gia chi ph t hng (hoc chi ph c cu) vi chi ph bo qun d tr kho. Bn cht
ca vn c trnh by trong minh ho 21.4, a ra hai quyt nh la chn phng n
v mt loi sn phm vi sn lng bn ra hng nm 1.200 n v vi cng tc , mi thng
trung bnh 100 n v, c nh hng n cc mc d tr s lng t hng hoc sn xut nh
th no. Phn A cho thy rng, nu sn xut ton b 1.200 n v trong mt ln th ch cn thit
lp c cu d tr cho c mt nm: nhng chi ph cho bo qun d tr s cao v mc d tr bt
u t 1.200 n v v c mc trung bnh l 600 n v trong nm. [Hng tn kho l 1.200 n
v ngay sau khi lot sn phm c sn xut ra v sau mt nm hng tn kho li tr v 0. Gi
s rng hng tn kho gim dn dn trong nm th mc hng tn kho trung bnh trong nm l
mt na tng s hng tn kho lc u k cng vi s hng tn kho lc cui k. Do 1 / 2
(1.200 + 0 = 600).
Tri li trong phn B, vic sn xut ra 4 l, mi l c c 300 n v (tc l mi l bng
1 / 4 nhu cu c nm) s phi mt chi ph t hng 4 ln nhng chi ph bo qun d tr l tng
i thp v trung bnh mi ln ch c 150 sn phm c d tr.
Do , s tn ti chi ph t hng v chi ph bo qun d tr hng tn kho. Mc tiu ca
ta l cc tiu ho tng s hai loi chi ph ny. C th biu th tng chi ph bng biu thc i s
sau y:
T = [S x (R/Q)] + [(Q/2) x C x K]
Trong
R = nhu cu hng nm (theo s n v).
C = chi ph sn xut cho mt n v (hoc gi mi n v nu mua sn phm t bn
ngoi).
S = chi ph cho mt c cu (hoc nu mua ngoi th l chi ph cho vic chun b n
t hng v chuyn hng v).
Q = s lng theo n t hng ( s lng n v trong mt l sn phm).

K = h s chi ph bo qun d tr tn kho mt n v trong nm c th hin bng s

phn trm ca C.
S hng u tin ca ng thc th hin tng chi ph t hng; R/Q l s ln t hng
trong mi nm vi chi ph l S cho mi ln. S hng th hai l chi ph cho vic bo qun d tr
tn kho. S n v trung bnh v hng tn kho l Q/2. Mi n v hng trong kho biu th mt
khon u t l C$. Chi ph bo qun d tr tn kho hng nm cho mt n v l K phn trm
ca C, do tng s chi ph bo qun d tr tn kho l S x K x (mc d tr tn kho trung
bnh). S dng cc php tnh ta c th chng minh rng tng ny c gi tr nh nht ti mt gi
tr no ca Q. Gi tr ny chnh l s lng theo n t hng c hiu qu kinh t:

Minh ha 21.4
Cc kt qu thc hnh khc nhau
Theo ln ca n t hng
A. t hng (sn xut) mt ln trong nm

B. t hng (sn xut) 4 l trong mt nm

V d sau y l nhng con s c tnh cho mt loi sn phm.

Chi ph t hng (S)
S lng yu cu hng nm (R)
Chi ph sn xut (C)
H s bo qun d tr (R)

300$
1.200 n v
10$/n v
20%

Do :

V c nm cn 1.200 n v nn chc chn phi c hai l sn phm (1200 / 600 = 2) c

t hng hoc sn xut ra trong mt nm. Nu mua sn phm ny ch khng phi t sn xut
th ch c thay i cht t. Chi ph lp t my mc sn xut c thay bng chi ph t hng v
chi ph sn xut thay bng gi mua vo tnh cho mt n v sn phm.
Chi ph s dng trong phng trnh ny l chi ph chnh lch. Chi ph chnh lch v lp
t my mc sn xut bao gm c chi ph lao ng tng thm (c phc li ph) v mt phn
tng chi ph chnh lch c lin quan n vic lp t. Phn chi ph d tr tn kho chnh lch
gm c c chi ph ti chnh, bo him hng tn kho, chi ph lin quan n thu mua kho hng,

qun l hng tn kho, hao ht, h hng - c ngha l tt c cc chi ph c coi l chi ph bin
i theo gi tr hng tn kho c trong tay. Trn thc t, rt kh thc hin cc php c lng
chi ph ny [v phng din l thuyt phi loi tr chi ph sn xut c nh khi phng trnh
tnh, c ngha l C ch l phn chi ph sn xut bin i khng c chi ph sn xut y v chi
ph c nh trong nm khng ph thuc vo ln ca l sn phm. Mc d chi ph c tnh
vo vn hng tn kho bng h thng chi ph y v s nh gi hng tn kho trong k ton
theo chi ph y c ph thuc vo Q, nn lng tin thc t cho chi ph sn phm c nh
cng khng thay i theo quyt nh v ln ca l sn phm. Ni cch khc, m hnh v
lng tin mt i vi nguyn vt liu, lao ng v tng chi ph bin i chu nh hng ca
Q. Tuy nhin, trn thc t cc cng ty c xu hng s dng chi ph sn xut y cho C. L
do th nht l sn c s liu ny trong h thng k ton chi ph y thng thng. L do
th hai: chi ph d tr bo qun cho mt n v sn phm l C x K. Nu C l chi ph sn xut
bin i i vi nhng sn phm sn xut ti xng th i vi nhng sn phm tng t mua
t bn ngoi li l chi ph y cng li ca nh sn xut. Khi chi ph bo qun d tr i
vi mt sn phm i mua s cao hn nhiu so vi sn phm cng loi sn xut ti xng.
Khon chnh lch ny b nhiu nh qun l phn i (gi l phn trc gic).
Trong nhng nm gn y, ngi ta ch nhiu n vic thay i lch trnh v cch
lp t my mc sn xut nhm gim mc d tr hng trong kho v chi ph mi ln lp t.
Phng php qun l d tr ng lc (Just - in - time) do ngi Nht p dng u tin ln
lch phn phi hng mua vo sao cho chng c a n nh my ngay trc khi ngi ta
dng n chng. Vic sn xut cng c ln lch (v cc nh my cng c sp xp) cho
mc sn phm ang d dang trong qui trnh tn tr cc kho trm gim ti mc ti thiu. Vic
a ra cc mu ngi iu khin bng my tnh lm cho vic dch chuyn t cng vic ny
sang cng vic kia d dng hn v cng tn t thi gian v nh sc lc hn. C hai cch ny
u nhm lm gim lng t hng hiu qu mt cch ng k.
Gi tr k vng
Tt c cc con s s dng trong cc vn la chn phng n cho ta c lng v
nhng g s xy ra trong tng lai. Trong cc v d thuc ni dung nghin cu, chng ti s
dng gi tr n nht hoc cc c lng im. C ngha l mi c lng l mt con s n
gin th hin s nh gi tt nht ca ai v chi ph hay thu nhp chnh lch. Mt cng ty s
dng cc c lng theo hnh thc phn phi xc sut ch khng phi l cc s n nht. Thay
cho vic ni rng ti ngh l doanh thu v sn phm X s l 100.000 $ nu nh chp nhn
phng n d kin, ngi c lng xut mt lot kh nng cng vi mt c lng xc
sut v s xut hin ca mi kh nng. Nhng kh nng ring r ny c o lng bng xc
sut. Tng s gi tr cng s c o lng theo xc sut. Tng s cc gi tr o lng ny
c gi l gi tr k vng ca phn phi xc sut:

Xc sut 0,1 tng ng vi 60.000$ c ngha l c mt trong mi kh nng bn c

60.000 $ doanh s. Tng cc kh nng lun lun bng 1 v cc c lng phi tnh n tt c
cc kt qu c th c. Mc d v mt l thuyt, doanh s bn hng c th l mt gi tr no
trong khong t 0 n mc cao nht nhng ngi c lng khng th phn chia ra qu nhiu
kh nng. Do vy, ngi c lng ch xem xt mt s kh nng c coi l i din th hin
c ton b dy phn phi xc xut. Mt nhm 5 kh nng (nh trong v d trn) thng xy
ra v vic s dng 3 kh nng bi quan, c th v lc quan cng ph bin.
Gi tr k vng 106.000 $ c s dng nh mt cch c lng tt nht v thu nhp
chnh lch. Nu s dng c lng gi tr n ch khng phi gi tr k vng th kt qu ch l
100.000 $ v y l kt qu c xc sut cao nht. Gi tr k vng 106.000 $ l mt cch c
lng tt hn v doanh s v n kt hp c ton b dy phn phi xc sut.
Ngi kinh doanh cm thy khng d dng trong vic c lng bng dy phn phi xc
sut. Nhng nu h c th lm nh vy th tin cy ca c lng c th tng nn rt cao.
Phn tch nhy
Chng ny trnh by cho chng ta bit v khi nim v mc ch ca phn tch
nhy. Mt phng php c th thay th ln lt mi c lng bng s phn trm nht
nh (gi s 10%) v xc nh s thay i v sn phm ny gy ra tc ng n cc kt qu
cui cng. Nu tc ng ny ln th kt qu c nhy i vi sn phm ny. Trong mt
phng php phc tp hn, phng php Monte Carlo, mt dy phn phi xc sut c lp ra
cho mi thay i trong cc vn c lin quan (nh mc tng trng v doanh s, chi ph bin
i trn mi n v sn phm).

Qui trnh ny c lp li hng nghn ln v cc kt qu ca hng nghn php th c

sp xp theo th t t tt nht n ti nht. Vic sp xp ny a ra mt dy phn phi xc
sut v cc kt qu c th c. Nu dy phn phi ny hp (c ngha l khong cch hp gia
kt qu tt nht v ti nht) th ngi ta tha nhn vn khng c nhy vi c lng
s dng cho mt bin s c th no . Nu khong cch gia cc kt qu l rng th quyt
nh c tnh n ri ro ng k do ty theo kt qu kinh t thc t s ra sao. Phn ri ro ny rt
c th khng hin ra r rng nu ch s dng cc c lng n trong phn tch vn .
Phn tch s quyt nh hnh cy
Mt c trng ca vn c trnh by chng ny l phi a ra mt quyt nh c
lp v xc nh c thu nhp v chi ph c lng pht sinh do c quyt nh ny. Trong mt
dng vn khc, cn phi a ra mt loi quyt nh vo nhng thi im khc nhau, trong
mi quyt nh u b nh hng bi nhng thng tin sn c vo thi im ra quyt nh
. Mt cng c phn tch c tc dng trong trng hp ny l s quyt nh hnh cy.
Di dng n gin nht, mt s quyt nh hnh cy l mt s th hin mt vi
quyt nh hoc hnh ng v hu qu c th c ca mi hnh ng. Nhng hu qu ny c
gi l cc s kin. dng c th hn, cc kh nng hoc thu nhp hay chi ph ca mi hu qu
u c c lng v chng c kt hp li a ra mt gi tr k vng cho mi s kin.
V s quyt nh hnh cy c bit c tc dng trong vic m t mt lot cc quyt
nh phc tp nn bt k s minh ha ngn gn no cng mang tnh nhn to. Tuy nhin, s
quyt nh hnh cy nh minh ho 21.5 s p ng cho yu cu m t.
Tnh hung c gi thit nh sau: Mt cng ty ang xem xt liu c nn ci tin v
qung co mt sn phm mi hay khng. Chi ph ci tin c tnh l 100.000 $. N lc ci tin
thnh cng c xc sut l 0,7 c ngha l sn phm ci tin s ra i (thc hin c chc nng
d kin ca n). Nu sn phm ny ra i th n s c sn xut v Marketing. C hai qu
trnh sn xut sn c: mt quy trnh c c chi ph chnh lch c nh l 50.000 $ cng thm 2$
chi ph bin i cho mt n v sn phm sn xut ra. Quy trnh mi s dng nhiu thit b hn
v t lao ng hn, c gi tr chi ph chnh lch c nh l 100.000 $ v 1 $ chi ph bin i cho
mt n v sn phm. Ngi ta phi chn mt trong hai qui trnh trc khi xc nh doanh s
bn ra. Sau y l nhng c lng cc mc thnh cng khc nhau:
a. Nu nh sn phm ny c thnh cng ln (vi xc xut 0,4) th c 100.000 n v sn
phm c bn ra vi 6 la mt n v sn phm v s c tng doanh s l 600.000 $. Chi
ph sn xut cho vic s dng quy trnh c l 50.000 $ + (100.000 x 2) = 250.000 $ s cho li
nhun l 250.000 $ (sau khi tr 100.000 $ chi ph ci tin sn phm ny khi thu nhp). Nu
s dng qui trnh mi th chi ph sn xut s l 100.000 $ + ( 100.000 x 1 $) = 200.000$ v li
nhun s l 300.000$.

b. Nu sn phm ny c mc thnh cng trung bnh (vi xc sut 0,4) th c 50.000 n

v sn phm c bn ra vi gi 6 la / mt sn phm. C quy trnh c v quy trnh mi u
c chi ph sn xut l 150.000$ v cho li nhun l 50.000 $ sau khi tr cho ph ci tin.
c. Nu sn phm ny tht bi (vi xc sut 0,2) th ch bn c 5000 n v sn phm
vi gi 6 $ / n v. Nu s dng quy trnh c th chi ph sn xut l 60.000 $, gy ra tn tht l
130.000 $. Cn nu s dng qui trnh mi th chi ph sn xut l 150.000 $ v gy ra tn tht l
175.000 $.
quyt nh xem (1) c nn ci tin sn phm ny hay khng? (2) Nu cho ra i sn
phm ny th nn s dng qui trnh no? ngi ta phi lm hoc gp li quyt nh hnh
cy bng cc qui tc sau:
1 - Thay th mi s kin nt bng gi tr k vng ca cc kt qu v s kin .
2 - Ti mt nt hnh ng, chn hnh ng c gi tr k vng cao nht. Nhng gi tr
k vng ny (EV $) c trnh by minh ho 21.5. V d: nu sn phm c ci tin; nu
sn phm ra i v nu ban gim c s dng qui trnh c th khi EV ca 3 kh nng c th
xy ra l:
(0,4 x 250.000) + ( 0,4 x 50.000) +[0,2 x (-130.000)] = 94.000 $
Tng t nh vy, nu sn phm c ci tin ra i, vic s dng qui trnh mi c EV
l 105.000 $. Do nu sn phm ci tin thnh cng th ban gim c nn s dng qui trnh
mi. Trong minh ho, iu ny c th hin bng vic cht b (vi gch i) nhnh c ghi
l s dng qui trnh c.
Nu ngi ta thc hin vic ci tin th hoc sn phm ny s ra i vi EV l 105.000 $
hoc l n s tht bi vi tn tht l 100.000 $ (Theo nhnh sn phm tht bi, xc sut ca tn
tht ny l 1,0 (do EV l -100.000$). Do vy, gi tr k vng ca quyt nh thc hin ci
tin l:
(0,7 x 105.000)+[0,3 x (-100.000)]=43.500 $
Nhng EV ca vic khng ci tin sn phm (tnh hung gc) l 0 $. Do nn n lc
ci tin sn phm nh ch ra bng vic cht b nhnh khng ci tin. Ni tm li, chin
lc ti u- c ngha l dy cc quyt nh c EV cao nht - l ci tin sn phm v nu ci
tin thnh cng th hy s dng qui trnh sn xut mi. Chin lc ny c EV l 43.500$.
Ghi ch: (1) Quy trnh c c chi ph 50.000 $ cng vi 2$ mt n v sn phm; (2) Quy
trnh mi c chi ph 100.000 $ cng vi 1 $ mt n v sn phm; (3) Thnh cng ln vi
100.000 n v x 6$= 600.000 thu nhp; (4) Thnh cng va phi vi 50.000 n v x 6 $ =
300.000$ thu nhp; (5) Tht bi vi 5.000 n v x 6$= 30.000$ thu nhp.

Tuy nhin, iu khng c ngha l kt qu cui cng c m bo l thu nhp chnh

lch 43.500 $. Thc ra khng c kt qu c th xy ra no to ra thu nhp 43.500 $, N c
ngha l da vo nhng c tnh a ra khi cn nhc quyt nh ny, ban gim c phi to
bo v khng li bc vi s khng ci tin , cng mt phn l t l k vng t vic mo
him ny l ng tin cy v nu khng mo him th t l k vng ny s bng 0.
Quy hoch tuyn tnh
Trong tnh hung trnh by trn, cc ngun lc hin c c gi thit ngm l
thc hin bt c phng n no c la chn. Tuy nhin, trong mt s tnh hung, gi thit
ny khng c gi tr. V d, mt thit b ch c mt cng sut nht nh; nu cng sut ny
dng cho sn phm ny th khng th dng cho sn phm kia. Tng t nh vy, vic xy dng
mt nh my phi tnh n khng gian cho rt nhiu thit b. Trong cc tnh hung ny ngi ta
thy c nhng gii hn cho vic s dng cc ngun lc.
M hnh quy hoch tuyn tnh l mt m hnh dng cho vic gii quyt cc vn c
lin quan n nhng gii hn. Trong m hnh ngi ta xy dng mt lot cc quan h ton
hc. Quan h th nht gi l hm mc tiu l s lng c ti a ho. Quan h ny thng l
mt cng thc v chi ph chnh lch c m hnh lm ti thiu ha hoc l mt cng thc v
li nhun chnh lch c m hnh ti a ho. Nhng quan h khc th hin cc gii hn
cho tnh hung.
V d: Mt cng ty ch to hai sn phm, mi sn phm c lm ra qua hai giai on.
Giai on 1 c cng sut 500 gi lao ng mt tun; Giai on 2 c 600 gi lao ng/tun.
Nhu cu lao ng cho mi sn phm trong mi giai on nh sau:
Gi lao ng cho mt n v

Sn phm B

Sn phm B

Giai on 1

2,5

Giai on 2

Sn phm B lm ra bao nhiu bn ht by nhiu, nhng sn phm A ch bn c ti a

l 90 n v trong mt tun. Li nhun n v (c ngha l gi bn n v tr i chi ph bin i
n v) l 2 $ i vi sn phm A v 2,50 $ i vi sn phm B. Hi cn phi sn xut ra bao
nhiu sn phm mi loi c th lm cho tng s li nhun l ti a. Vn ny c th c
biu din bng ton hc nh sau:
Cc i ho C = 2A + 2,5B (Hm mc tiu cc i ho li nhun)
Vi iu kin: 5A + 2,5B <= 500 (gii hn cng sut ca b phn 1)
3A + 5B <= 600 (gii hn cng sut ca b phn 2)

A<= 90 (gii hn v s lng sn phm A c th bn c)

A=>0; B=>0 (iu kin lng sn phm khng th m)
Ni tm li, bi ton t ra l: tm s lng sn phm A v sn phm B cn phi sn xut
ra mi tun nhm mc ch t c tng s thng d li nhun l ti a. Trong , li nhun
cho mt n v sn phm A l 2$ v cho mt n v sn phm B l 2,5$; iu kin t ra l,
mi n v sn phm A cn 5 gi lao ng b phn 1 cn mi n v sn phm B cn 2,5 gi
lao ng ; v ch c 500 gi lao ng 1 tun trong b phn 1 v v.v...
Tnh hung ny c th c minh ho bng s trong hnh 21.6. Ngi ta c th nhn
thy bng trn l: b phn 2 c kh nng ch to c 200 n v sn phm A nu b phn
ny ch ch to sn phm A hoc 120 n v sn phm B nu ch ch to sn phm B. Trong
hnh 21.6, ng thng ni hai im cc c gi l ng gii hn cng sut ca b phn 2.
N cho thy tt c cc kh nng kt hp hai sn phm A-B s dng ht 600 gi lao ng
trong cng sut ca b phn 2. Cc ng thng khc c v theo cch tng t.
Vng t m trong minh ho c gii hn bi cc trc to v ba ng gii hn
c gi l tp hp c th thc hin. S kt hp sn xut hn hp hai sn phm A-B trong khu
vc ny c th thc hin v bn c, trong khi s kt hp bn ngoi min ny l khng th
thc hin c. S kt hp sn phm A - B ti u phi nm trn ng gii hn pha ng
bc ca tp hp c th thc hin c ny, v bt c im no nm pha trong ng gii hn
u khng s dng ht kh nng sn xut v / hoc nng lc bn sn phm A. Do vy s
khng lm ti a ho li nhun khi vn c th sn xut v bn thm sn phm. Trn thc t s
kt hp sn phm A - B ti u nm phn trc thng ng ca ng gii hn ny - c ngha
l hoc im W, X, Y hoc im Z, nhng iu ny khng th pht hin ra bng trc gic c.

Trn thc t, nhng g chng trnh my tnh v quy hoch tuyn tnh thc hin c l
tnh ton li nhun C t c ti mi im cc ca min thc thi v tm ra im cho li nhun
ti a. Tt nhin, i vi nhng vn c tnh thc t hn (V d nh xc nh cc tuyn
ng vn chuyn tn t chi ph nht ca mt on xe hoc xc nh hn hp sn phm xng
du c th to ra nhiu li nhun nht c th sn xut c t mt khi lng du th) phi
tnh n hng chc hng trm quan h ton hc v vn khng th gii quyt c bng tay
m phi s dng n my tnh.
c gi i ngu (gi bng): L mt phn trong cch gii bi ton quy hoch tuyn tnh,
chng trnh my tnh cng c th tnh ton ra cc c gi i ngu (cn gi l gi bng hay
chi ph c hi) cho mi ngun lc b gii hn-c ngha l cho mi ngun lc c s dng
ht mc ti u. V d, nu mc ti u tnh n vic s dng ht cng sut ca giai on 2 th
c gi i ngu cho phn cng sut ny th hin gi tr m nh li nhun s tng ln nu
nh cng sut c th tng thm mt gi (n mc 601 gi). c gi ny s l gi tr ti a m
cng ty c th chp thun tng thm mt n v cng sut (c ngha l thm 1 gi lao ng
1 tun) giai on 2.
Tnh hung 21-1
CNG TY IMPORT DISTRIBUTORS INC

Cng ty Import Distributors Inc (IDI) nhp khu ph tng v cung ng cho cc ca hng
bn l bang Rocky Mountain. IDI bun bn 3 loi hng ho ch yu: Thit b m thanh, thit
b v tuyn in t v dng nh bp. Mi loi hng c thu nhp khong 1/3 tng thu nhp
ca cng ty. Mc d mi loi hng c ban gim c coi nh l mt "ngnh hng" nhng mi
n nm 1988, cng ty vn cha lp c bo co li nhun ca tng ngnh hng.
Cui nm 1987 lp ra cc ti khon theo ngnh hng bt u t nm 1988 s lp
bo co li nhun hng qu cho ngnh hng . Vo u thng 4 nm 1988, bo co u tin
c trnh ln ban gim c. Mc d trong qu 1 nm 1988, cng ty IDI thu c li nhun
thun tr gi 4,3% doanh thu, nhng ngnh hng v tuyn li c tng s li nhun qu nh,
khng b p cho ph tn kinh doanh ca ngnh (xem minh ho bng 1).
Kt qu km ca ngnh v tuyn lm cho cc nh k ton c kin v nh ch hot
ng ca ngnh ny. " chnh l l do ti sao ti li ngh rng chng ta lp bo co theo
ngnh thy c mi ngnh c th thc hin c phn khi lng cng vic kinh doanh
ca n hay khng?" - Nh k ton gii thch nh vy. Nhng kin ny gy ra tranh lun gay
gt trong ban gim c, nht l 2 vn : th nht, liu kt qu qu 1 ca nm c th hin
cho kt qu lu di t quyt nh nh ch hot ng ca ngnh hng v tuyn in t
hay khng? Th hai, vic nh ch ngnh hng v tuyn c lm doanh s trong hai ngnh hng
cn li gim hay khng? Tuy vy, mt nh qun l tuyn b rng: "Ngay c khi kt qu qu 1
l in hnh v doanh s ca cc ngnh khc khng b gim th ti vn khng ng nh ch
ngnh hng v tuyn".
Cu hi: Nn lm g cho ngnh hng v tuyn?
Minh ho 1
Bo co ca phn ngnh v tuyn cho 3 thng u nm 1988
Doanh thu thun

1.240.310$

100,0%

GI vn hng bn

1.094.210

88,2

146.000

11,8

S d
Chi ph hot ng

Chi ph v nhn cng (ch thch 1)

.
7.800

Vn phng gim c ngnh hng

9.533

Tin thu nh (ch thch 2)

38.544

Thu d tr v bo him

28.672

Chi ph cng cng (ch thch 3)

2.312

Chi ph phn phi hng (ch thch 4)

24.806

Tr hoa hng bn hng (ch thch 5)

62.016

Chi ph qun tr (ch thch 6)

31.008

Chi ph bo qun d tr (ch thch 7)

18.237

Tng chi ph hot ng

222.928

18,0

Thu thu nhp (cha tr)

(36.877)

(3,0)

39.951

3,2

Li (l) thun tu
Ch thch:

1.
y l nhng nhn vin coi kho. Mc d hng ho trong kho l do
ngnh hng qun l nhng nhng nhn vin ny thc hin nhng nhim v cho c 3
ngnh hng trong nhng ngy nht nh.
2.
Phn b cho cc ngnh hng trn c s chiu di quy vung s dng
v IDI thu theo cc iu kin khng c hu b trong thi gian 5 nm.
3.
Phn b cho cc ngnh hng trn c s chiu di quy vung s dng.
4.
Phn b trn c s doanh s bn hng. Hng ca IDI giao cho cc ca
hng bn l l hng ho t c 3 ngnh hng.
5.
Cc nhn vin bn hng c tr hoa hng bn hng theo doanh s, mt
nhn vin c th bn hng ho ca 3 ngnh hng.
6.
c phn b trn c s doanh s bn hng.
7.
Phn vo s ca k ton khng c lin quan trc tip n chi ph bo
qun d tr m xc nh theo mc tn kho trung bnh nhm mc ch khuyn khch cc
qun c ngnh hng khng d tr hng ho qu mc. Khon mc ny thng bng 3
ln chi ph tin li vn thc t ca cng ty.

Tnh hung 21.2

Cng ty FORRESTER CARPET
Cng ty Forrester Carpet sn xut vt liu thm cao cp dng trong t v xe th thao.
Sn phm ca cng ty ny c bn cho ngi gia cng tip l nhng ngi ct v gn vt liu
ny cho ph hp hon ton vi cc khoang hnh khch v cc khoang hng ho (chng hn cho
xe ti) ca mt chic t hay xe th thao no . Mt s ngi gia cng ny c hot ng
trong nhng dy chuyn lp rp t ln c bit l nhng dy chuyn lp rp xe con " hng
nht " c tri thm cao cp. Nhng ngi gia cng khc tp trung vo th trng i mi v
thay th xe ti.
Cui nm 1987, gim c Marketing v k ton trng ca cng ty bn bc quyt
nh bng gi cho loi thm s L - 42. Vic thng bo cc mc gi trc cho "cc ma" t
thng 1 n thng 6 v t thng 7 n thng 12 l cng vic bnh thng trong hot ng cng
nghip v t nhiu nm nay, cc cng ty trong ngnh u trung thnh vi cc mc gi thng
bo ca h trong sut thi gian 6 thng, tr phi c nhng thay i ng k bt ng trong chi

ph sn xut. Doanh s bn ra ca loi thm L - 42 khng chu nh hng ca cc yu t ma

v trong c hai ma di 6 thng.
Forrester l cng ty ln nht trong lnh vc cng nghip sn xut thm t; doanh s
nm 1987 ca cng ty l 40 triu $. Cc nhn vin bn hng ca n u c tr lng cao v
mi ngi bn mt loi sn phm. Cc i th cnh tranh ca cng ty phn ln u l cc cng
ty yu hn. Do , h thng i Forrester thng bo mc gi trc khi lp mc gi ring cho
h. Thm loi L - 42 c mt lp tuyt dy c bit; do vy, vic ch to n cn mt thit b
chuyn dng v n c sn xut trong mt phn xng m thit b ca phn xng khng
th s dng sn xut cc loi thm khc ca cng ty. K t ngy 1/1/1987, cng ty nng
gi thm ny t 4,25$ ln 5,20$ cho mt mt vung. Ngi ta lm iu vi mc ch nng
li nhun ca thm L - 42 ln mc li nhun ging nh ca cc loi thm khc. Mc d dng
nh cng ty n nh v mt ti chnh nhng n d kin mt nhu cu tin vn ln trong vi
nm ti thay th thit b v a dng ho mt hng. S tng gi nm 1987 l mt trong nhng
quyt nh a ra nhm mc ch cung cp ngun vn cho nhng k hoch ny.
Tuy vy, cc i th cnh tranh ca Forrester vn gi mc gi nm 1987 ca h mc
4,25 $ cho nhng loi thm cnh tranh vi L - 42. Nh c trnh by minh ho 1, trong
gm cc c tnh v sn lng ngnh ca nhng loi thm ny, s tng gi ca Forrester
lm cng ty b mt th phn. Gim c Marketing, ng Kim Gurskis, c tnh rng ngnh cng
nghip ny s bn ra khong 630.000 mt vung thm cc loi trong 6 thng u nm 1988.
ng Gurskis khng nh rng, cng ty c th bn c 150.000 mt vung nu nh n gim
gi L - 42 ti mc 4,25 $. Nhng nu cng ty gi mc gi 5,2 $ th e rng cn mt thm th
phn na. Tuy nhin, v mt s khch hng cho rng L - 42 vn l sn phm tt hn c so vi
cc sn phm cnh tranh khc nn ng Gurskis cho rng cng ty vn c th bn c t nht l
75.000 mt thm ny vi gi 5,20 $.
Trong cuc tho lun ca h, ng Gurskis v k ton trng l ng Brooks Coleman,
nhn thy hai kha cnh khc ca quyt nh xy dng mc gi. ng Coleman t hi liu cc
i th khc c gim gi thm na khng nu nh Forrester gim gi xung mc 4,25$. ng
Gurskis cho rng cc i th cnh tranh khng th gim gi xung di mc 4,25$, v khng
c ai trong s h lm n hiu qu bng Forrester v ngi ta n rng mt s i th cn ang
gp kh khn v ti chnh. ng Coleman nu ra mi lo l liu quyt nh lin quan n thm L42 c tc ng g n doanh s bn ra ca cc loi thm khc ca Forrester hay khng? ng
Gurskis bo m rng v L - 42 l mt loi hng ho c th nn khng c nh hng qua li g
gia doanh s ca n vi doanh s ca cc loi thm khc hin c.
Minh ho 1
Sn lng v cc mc gi ca thm L-42
1985-1987

Sn lng (Theo mt vung)

Gi( cho mt mt vung)

Ma bn hng(*)

Tnh cho ton

ngnh

Thm ca
Forrester

Ca phn ln cc
i th

Ca Forrester

1985-1

549.000

192.000

5,20$

5,20$

1985-2

517.500

181.000

5,20$

5,20$

1986-1

387.000

135.500

4,25$

4,25$

1986-2

427.500

149.500

4,25$

4,25$

1987-1

450.000

135.000

4,25$

5,20$

1987-2

562.500

112.500

4,25$

5,20$

(*) 198x-1 c ngha l 6 thng u nm ca nm 198x; 198x-2 c ngha l 6 thng cui nm

ca nm 198x;

Tnh hung 21-3

CNG TY HANSON MANUFACTURING
Thng 2 nm 1987, ng Herbert Wessling c ng Paul Hanson ch tch hi ng qun
tr cng ty Hanson Manufacturing b nhim lm tng gim c. ng Wessling tui 56, c kinh
nghim lnh o lu nm trong vic sn xut cc sn phm tng t nh ca cng ty Hanson.
Vic b nhim ng Wessling l do c nhng rc ri v qun l xut pht t ci cht ca ngi
sng lp cng ty - ng Richard Hanson v cho n khi ng mt i u nm 1986, ch tch cng
ty ng Paul Hanson ch c 4 nm thc t cng ty v n u nm 1987 ng ta mi c 34 tui.
Cha Paul c nh rn luyn cho Paul trong mt giai on 10 nm, nhng ci cht bt ng
ca ng ta rt ngn thi gian ny. Ngi con ca dng h Hanson tr thnh ch tch cng ty
sau ci cht ca cha v thc hin y trch nhim qun l cho n khi ng ta thu ng
Wessling.
Paul Hanson bit rng ng ta a ra mt s quyt nh sai lm trong nm 1986 v tinh
thn t chc b st km th hin r rng l do s thiu lng tin vo ng ta. Khi Hanson nhn
c bo co li nhun ca nm 1986 (minh ho 1), mt khon l khong 200.000$ trong mt
nm hot ng tt ca c ngnh lm cho ng thy cn phi c ngi h tr. Hanson li
ko c Wessling t mt i th cnh tranh bng vic cp cho ng ta mt c phn trong cng
ty ngoi tin lng, khi bit rng Wessling mun c mt khon tin bo m cho vic ngh hu
sau ny. Hai ngi hiu nhau, ng Wessling, tng gim c c quyn lc y thay i
bt k vn g m ng ta mun. Thm vo , ng Wessling s gii thch l do cc quyt nh

ca ng ta cho ng Hanson bit v do s rn luyn Hanson tr thnh ngi lnh o thnh

cng sau khi ng Wessling ngh hu.
Cng ty Hanson ch to 3 loi sn phm cng nghip 101, 102 v 103 trong mt nh my
ring l ca n. Tt c sn phm m lc lng bn hng m cng ty bn ra c dng cho qu
trnh sn xut ca cc nh sn xut khc. Tt c lc lng bn hng u c tr lng bn
3 loi sn phm ny, nhng cc mc khc nhau. Hanson bn sn phm ca mnh trn ton
x New England, ti c tt c 8 cng ty cng bn loi sn phm ny. C mt s cng ty
cnh tranh ln hn v sn xut ra cc sn phm ny di nhiu dng khc nhau. Cng ty chim
u th l cng ty Samra, cng ty ny iu hnh mt nh my trong khu vc th trng ca cng
ty Hanson. Theo l thng, cng ty Samra thng bo gi v cc nh sn xut khc s theo mc
gi .
Minh ho 1
CNG TY HANSON MANUFACTURING
Bo co thu nhp cho nm kt thc vo 31/12/1986
Tng doanh s bn hng

40.690.234$

Chit khu tin mt

622.482

Doanh s bn thun tu

40.067.572

Chi ph bn hng

25.002.386

S d gp
Tr i chi ph bn

7.058.834$

Qun tr chung

2.504.597

Khu hao

5.216.410

14.779.841

Thu nhp hot ng

285.525

Thu nhp khc

78.113

Thu nhp trc khi chi tr li

363.638

Tr i chi ph tr li

555.719

Thu nhp (l)

192.081$

Ni chung l him khi c s ct gim gi, s thay i duy nht t gi bn n nh l

hnh thc chit khu tin mt. Trc y, cc n lc gim gi thng tun theo mt m hnh c
nh: Tt c cc i th cnh tranh gp nhau cng quyt nh s gim gi v ton ngnh cng
nghip ny s cng bn mt s lng sn phm nhng mc gi thp hn. Vn nh th cho
n khi cng ty Samra c v tr ti chnh mnh hn n nh li tnh hnh trn c s nhn
thc chung v s khim khuyt ca vic gim gi.
Hn th na, v doanh s bn hng ph thuc vo nhng ngi mua ca ngnh cng
nghip ny v sn phm ca cc nh sn xut khc nhau u ging nhau nn ng Hanson tin
tng rng, cng ty khng th n phng tng gi m khng gy ra s gim st v sn lng.
Trong nm 1986, t l doanh thu ca cng ty Hanson trong ngnh l 12% cho loi sn
phm 101, 8% cho loi sn phm 102 v 10% cho loi sn phm 103. Mc gi n nh trong
ton ngnh l 9,41$; 9,91$ v 10,56$ tng ng cho 3 loi sn phm.
Wessling sau khi nhn chc vo thng 2 nm 1987 c nhng quyt nh thay i ln
ngay lp tc. ng hn l, ng ta tin hnh phn tch cc hot ng nm 1986 v ch i kt
qu 6 thng u nm 1987, ng ta ch th cho phng k ton cung cp cc bo co thu nhp v
ph tn chi tit v cc sn phm ca nm 1986 (xem 2). Thm vo , ng ta yu cu gii thch
ni dung cc khon chi ph k c cc d kin v bin ng trong tng lai ca chng (xem 3).
Minh ho 2
Phn tch l li theo sn phm cho nm kt thc vo 31/12/1986
Sn phm 101
Ngn
Thu
nh t
Thu ti sn
Bo him ti
sn
Bo him
bi hon
Lao ng
trc tip
Lao ng
gin tip
Nng lng
Chiu sng
& si

721
240
201
317
4964
1693
86
57
38
2935
201
68

Sn phm 102

$/t
Anh

Ngn

0.3
383
0.1125
0.0941
0.1486
2.3282
0.7941
0.0403
0.0269
0.0180
1.3766
0.0941
0.0319

603
192
153
167
2341
814
96
49
301
809
183
57

$/t Anh
0.5856
0.1862
0.1486
0.1620
2.2740
0.7903
0.0929
0.0472
0.0288
1.7572
0.1774
0.0557

Sn phm 103
Ngn
718
153
202
172
2640
883
116
39
28
1862
135
39

$/t Anh
0.7273
0.1555
0.2047
0.1747
2.6746
0.8947
0.1171
0.0392
0.0288
1.8862
0.1363
0.0396

Tng
(ngn)
2042
585
556
656
9945
3390
298
145
96
6606
519
164

Dch v xy
dng
Vt liu
Cung ng
Sa cha
Tng
s

1115
22

5.4
036

6493

6.3059

6986

7.0787

25002

Chi ph
1.6
bn
hng
3496
1758
397
Qun
tr 1324
499
0.6209
chung
2196
1643
1.0172
Khu
hao 201
153
0.0941
Li

1.7069
1805
1.8286
7059
0.4850
681
0.6904
2505
1.5955
1404
1.4223
5216
0.1490
202
0.2043
556

Tng
1871
8.7
chi
ph
10546
1
755
Tr thu nhp
20
39
0.0184
khc
10526
18672
8.7571
'

10.2423
11078
11.2243
40338
0.01921
19
0.0192
78
0.2231
11059
11.2051
40260

Doanh
s
bn
7
(thun tu)

1984

9.3
084

Li
nhun (l)

1175

0.5

Doanh
thu n v
(Cwt)
Gi bn n
nh
Chit khu
tin mt tnh
theo % gi
bn

2.132.191
9.41
1.08%
'

513

9977

9.6900

10243

10.3784

40068

549

0.5331

816

0.8263

192

2.132.191
9.41
1.08%

Ch thch: Cc con s c th cng khng chnh xc do lm trn.

Minh ho 3

986.974
10.56$
1.72%

Nhn xt ca phng k ton v chi ph

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------Lao ng trc tip: Bin i. Ca hng khng thuc v t chc no vi mc gi lao ng
bng mc hin ti, trong cng ng khng c cc nhu cu khc thng c thy trc. C l,
tin cng lao ng trc tip l mt phng php nh gi hp l cho vic s dng nng lc.
Bo him bi thng: Bin i
c tnh 5% lao ng trc tip v lao ng gin tip l mt cch c lng hp l.
Nguyn vt liu: Bin i
Cc s liu minh ho 2 l chnh xc. C tnh n s hao ht lng ph.
Nng lng: Bin i
Cc mc hao ph l c nh.
Cung ng: Bin i
Cc s liu minh ho 2 l chnh xc.
Chi ph sa cha: Bin i
Thay i c khi bin ng v sn lng nm trong phm vi hot ng bnh thng. Cc
gii hn di v gii hn trn l c nh.
Chi ph qun l chung, ph tn bn hng, lao ng gin tip, li vay n hu nh khng
thay i. C th c thay i do quyt nh ca ban gim c.
Chit khu tin mt:
Hu nh khng thay i. Mc chit khu tin mt trung bnh c thc hin khng thay
i qua cc nm. S phn trm minh ho 2 l chnh xc.
nh sng v hi t:
Hu nh khng thay i. Hi t ch thay i khi thay i chi ph xng du. nh sng l
c nh nu nh khng xt n mc sn xut.
Thu ti sn:

Hu nh khng thay i. Theo cc iu kin thu, cng ty Hanson tr cc khon thu ny

theo gi tr nh gi khng i ca ti sn v do , mc thu tng ln rt chm. Bt s thay
i no trong tng lai gn cng s nh v khng ph thuc vo sn lng sn phm.
Tin thu nh:
Khng thay i theo hp ng thu trong 12 nm.
Dch v xy dng:
Khng thay i. Vi mc xy dng bnh thng nu c thay i th cng rt nh.
Bo him ti sn:
Khng thay i. Hp ng 3 nm v ph bo him c nh.
Khu hao:
Khng thay i. Tng s tin c nh.
cho Paul Hanson quen vi phng php ca mnh, ng Wessling gi cc bng sao
chp v cc bng minh ho ny cho ng Hanson v h cng tho lun v chng. Hanson tuyn
b rng, ng ta thy phi gim sn phm 103 ngay v khng th lm gim bt chi ph cho sn
phm 103 n mc 83% trn mt t Anh (CWT). Thm vo ng ta cn nhn mnh vo hiu
qu kinh t ca sn phm 102.
Wessling da vo quyn lc m ng Hanson ng giao cho t trc vn c tip tc
sn xut c 3 loi sn phm. V mc ch qun l, ng ta ra lnh cho phng k ton chun b
cc bo co hng thng s dng chi ph thc t cho mi CWT t s liu bo co l li nm
1986 (minh ho 2) lm chi ph chun: cc bo co hng thng ny l nn tng cho vic to ra
nhng thay i nh v sn xut v Marketing ca ng ta trong ma xun nm 1987. Wessling
nhn c bo co 6 thng u nm ca phng k ton v chi ph tiu chun cng dn c tnh
n nhng thay i v chi ph thc t so vi tiu chun, chng cho thy rng 6 thng u nm
1987 l mt giai on thnh cng.
Trong 6 thng cui nm 1987, doanh s bn hng ca ton ngnh cng nghip ny b
gim st. Mc d cng ty Hanson vn gi c th phn ca n nhng li nhun ca cng ty
trong 6 thng cui nm vn mc thp. Thng 1 nm 1988, cng ty Samra thng bo mc
gim gi v sn phm 101 t 9,41$ xung 8,46 $ cho 1 t Anh (CWT). iu gy ra kh
khn trong vic nh mc gi c cho cc i th cnh tranh ca n. Wessling thng bo rng,
nu nh cng ty Hanson duy tr mc gi 9,41$ trong 6 thng u nm 1988 th doanh s n v
ca cng ty s l 750.000 CWT. ng ta thy rng nu cng ty gim gi xung 8,64$ / CWT th
sn lng ca 6 thng s l 1.000.000 CWT. Wessling bit rng cc gim c ca cc i th

cnh tranh cn d on l hot ng ca cc cng ty s cn suy gim na, ng cho rng s

gim gi chung hon ton c th xy ra.
Phng k ton bo co l chi ph tiu chun trn thc t vn c th p dng cho 6 thng
u nm 1988 tr mt s ngoi l: nguyn vt liu v cung ng u vo s cao hn 5% so vi
tiu chun; nh sng, hi t s tng ln 7%.
Wessling v Hanson tho lun vi nhau v vn gi sn phm 101. Hanson cho rng
vi d kin tng gi ca nguyn vt liu v chi ph cung ng th gi bn 8,64 $ s l mc thp
hn chi ph. Do vy, ng ta mun duy tr mc gi 9,41$ v ng ta thy cng ty c th khng c
li nhun khi bn sn phm chnh di mc chi ph.
Cu hi:
1.
Nu cng ty ngng sn xut sn phm 103 t 1/1/1987 th hnh ng
ny s c tc ng g n li nhun 158.000$ cho 6 thng u nm 1987?
2.
Trong thng 1/1988, cng ty c nn gim gi sn phm 101 t 9,41$
xung 8,64$ hay khng?
3.
Sn phm c li nhun nhiu nht ca cng ty Hanson l sn phm no?
4.
iu g l nguyn nhn lm cho thu nhp t cc hot ng em li li
nhun trong 6 thng u nm 1987?

Tnh hung 21.4

Cng ty LIQUID CHEMICAL
Cng ty Liquid Chemical sn xut v bn mt lot sn phm cao cp trn ton nc Anh
(Great Britain). Nhng sn phm loi ny cn ng gi cn thn v cng ty cng thng xuyn
a ra nhng thuc tnh c trng ca cng-ten-n cn s dng. Cc cng-ten-n ny c lp
lt c cp bng sng ch c bit v c sn xut t mt loi vt liu gi l GHL v
cng ty c phn xng ch bo dng cc loi cng ten n ny v sn xut thm nhng
cng-ten-n mi thay th cho nhng cng-ten-n phi em i sa cha.
Dale Walsh, tng gim c, vi ln ch ra rng cng ty c th tit kim c mt
khon tin v c th c c dch v tt hn bng vic mua cng-ten-n t ngun sn xut
khc. Sau nhng cuc iu tra k lng, ng ta tm ra mt cng ty chuyn mn ho v sn
xut cng-ten-n. l cng ty Packages Ltd. V ng ta yu cu cng ty ny bo gi sn
phm. Cng lc , ng ta yu cu ng Paul Dyer, k ton trng cho ng ta xem bo co cp
nht v chi ph hot ng ca phn xng cng-ten-n.

Trong vng mt vi ngy, cng ty Packages Ltd mang n bng bo gi. Cng ty
chun b cung cp nhng cng-ten-n mi theo yu cu vo thi im ny vi mc 3000
chic mt nm vi doanh thu 227.000 bng Anh mt nm (Vo lc , 1 bng Anh=1,40 $).
Bn hp ng c hiu lc bo m trong 5 nm v sau s c gia hn theo tng nm. Nu
nh s lng cng-ten-n cn n tng ln th gi trong hp ng s tng ln tng ng. Thm
vo , khng k n vic bn hp ng ni trn c c hon thnh hay khng, cng ty
Packages Ltd vn thc hin ton b cng vic bo dng cng-ten-n nhng khng thay th
vi tng s tin l 68.250 bng Anh mt nm trn c s iu khon ca hp ng .
Walsh so snh nhng im ny vi cc chi ph do ng Dyer cung cp v cc hot ng
mt nm ca phn xng cng-ten-n nh trnh by trong bng km theo.
Kt lun ca ng Walsh l khng nn chm tr trong vic ng ca phn xng ny m
nn tin hnh k kt ngay hp ng vi cng ty Packages Ltd. Tuy nhin, ng ta thy cng cn
phi bn bc vi ng Sean Duffy, qun c phn xng, xem ng ta c thc mc g v kt lun
ca mnh hay khng trc khi ng ta lm theo kt lun . Do ng Walsh mi ng Sean
Duffy n v trnh by thc t cho ng ta bit. ng thi Walsh cng ni r cho ng ta bit l
v tr ca ng ta khng c g thay i. V ngay c khi phn xng ca ng ta b ng ca th
cng nhanh chng c c hi cho ng ta chuyn n mt cng v qun l cn trng khc v
ng ta vn c m bo v lng bng cng nh trin vng tng lai.
Duffy ngh xin thm thi gian xem xt vn ny. Bui sng ngy hm sau, ng
Duffy xin gp ng Walsh tho lun li. ng ta cho rng c nhiu vn cn phi suy tnh
trc khi i n vic ng ca phn xng ca ng ta. ng ta ni "chng hn ngi s lm g vi
cc thit b ? Trong khi nhng thit b ny ng gi 218.400 bng Anh vo 4 nm trc y.
Nu by gi ngi bn thit b ny th may mn lm cng ch thu c 36.000 bng Anh, trong
khi thit b ny vn cn dng tt trong vng 5 nm na. Thm vo cn c mt kho hng
GHL chng ta mua mt nm trc y tr gi 182.000 bng. Vi mc s dng hin nay
th n cn c th dng thm c khong 4 nm na, nm ngoi, chng ta dng ht khong
1/5 tr gi ca n. Theo s liu ca ng Dyer v 127.400 bng tin nguyn vt liu th trong
c khong 36.000 bng l ca GHL. Tuy vy, tht kh c th qun l nu nh chng ta khng
th dng ht GHL. Chng ta mua n vi gi 910 bng/tn v ngi khng th bn n vi gi
cao hn gi 725 bng / tn nu nh ngi mun bn ra sau khi ngi b p tt c cc ph tn
qun l".
ng Walsh thy rng ng Dyer cn phi c mt bui tho lun ny. Do ng Walsh
mi ng ta n v trnh by cho ng Dyer nghe nhng kin ca ng Duffy. ng Dyer ni:
"Ti khng ng vi nhng phng on ny, ti ngh rng nhng s liu m ti a ra l
hon ton mang tnh kt lun. Hn th na, nu chng ta ch cho cuc ni chuyn ny bn
v "iu g s xy ra nu nh" th chng ta ng qun vn khng gian m chng ta phi gii
quyt. Chng ta ang phi tr tin thu nh 15.000 bng mt nm cho khng gian lm nh kho

cch y hai dm. Nu chng ta ng ca phn xng ca ng Duffy th chng ta c khng

gian lm nh kho m khng phi thu nh".
Walsh ni: " Tht l mt kin hay nhng ti lo ngi v nhng ngi cng nhn nu nh
chng ta ng ca phn xng. Ti khng ngh rng chng ta c th tm ra mt ch lm vic
cho h trong cng ty. Ti khng bit cng ty Packages Ltd c chp nhn c ngi no
trong s h hay khng, tuy rng c mt s ngi c gng xoay s. V d nh Walters v
Hinees, h lm vic cho cng ty t khi h tt nghip ph thng trung hc 40 nm trc y.
Ti cm thy phi cp cho mi ngi mt khon tin tr cp nh 2.750 bng mt nm".
Duffy thm vo: "Ti khng hon ton ng vi s liu ny ca ng Dyer. Th cn
khon tng chi ph qun l chung 40.950 bng th sao ? ng khng c nh sa thi ngi no
trong vn phng cng ty nu nh phn xng ca ti b ng ca y ch ?". "C l l
khng" ng Dyer ni "nhng ngi no chc chn phi tr khon chi ph ny. Chng ta
khng th b qua chi ph ny c khi chng ta xem xt tng phn xng ring bit, bi v nu
chng ta lm nh vy cho ln lt tng phn xng, chng ta s kt thc bng vic thuyt
phc chnh chng ta rng khng phi tr tin cho ban gim c, cc nhn vin k ton, cc
nhn vin th k, dng vn phng v nhng vt dng khc na. V chnh l, th y".
"Thi c, ti ngh rng chng ta tranh lun kh y v vn ny" ng Walsh ni, "
nhng ti i . C th c kh nng chnh chng ta vn tip tc cng vic bo dng. ng
thy th no tha ng Duffy ?".
"Ti khng r" ng Duffy ni "nhng ti thy ng phi nghin cu vn ny. Chng
ta khng cn mt thit b no cho vic ny v ti c th trao vic gim st cho mt c cng
no . ng s tit kim c mt khon khong 5.500 bng mt nm, ng ch cn khong 1/5
s cng nhn nhng ng c th gi li nhng ngi lu nm nht. ng khng cn phi tit
kim mt cht khng gian no y hay kho hng thu, do vy ti cho rng tin thu nh
vn khng thay i. Ti khng ngh rng cc khon chi ph khc li nhiu hn 11.800 bng mt
nm ". " Th cn nguyn vt liu th sao ? " ng Walsh hi. "Chng ta s s dng khong 10%
tng s cho vic bo dng" ng Duffy tr li.
"Thi c, ti ni cho cng ty Packages Ltd bit rng ti s bo cho h quyt nh ca
ti trong vng mt tun" ng Walsh ni "ti s cho ng bit ti s quyt nh lm g trc khi
thng bo cho h".
Cu hi:
1.
Hy xc nh 4 kh nng la chn phng n cha nu r trong tnh
hung.
2.
Khi s dng lung tin mt nh mt tiu ch, hy xem xt phng n
no l hp dn hn c?

3.
Bn hy xem thng tin no cn b sung thm nu n cn thit cho vic
a ra mt quyt nh hp l?

Tnh hung 21-5

Cng ty Baldwin Bicycle
Thng 5/1983, Suzanne Leister, ph ch tch ph trch marketing, ca cng ty Baldwin
Bicycle ang suy xt v cuc bn lun ngy hm trc ca b ta vi ng Karl Knott, mt
khch hng thuc cng ty Hi-Valu Stores Inc. Cng ty Hi-Valu iu hnh mt lot ca hng h
gi min ng bc. Doanh thu ca cng ty Hi-Valu nng cao n mc m n phi tng
thm hng ho "nhn hiu - gia nh" (cn gi l nhn hiu " ring ") cho nhiu loi sn phm
mt s ca hng ca n. ng Knott, mt khch hng ca Hi-Valu v cc dng c th thao,
xut vi b Leister v kh nng sn xut xe p ca cng ty Baldwin Bicycle cho cng ty
Hi-Valu. Xe ny s mang tn "Challenger", mt nhn hiu m cng ty Hi-Valu d nh dng tt
c cc loi dng c th thao nhn hiu gia nh ca n.
Cng ty Baldwin Bicycle sn xut xe p gn 40 nm. n 1983, chng loi xe ca
cng ty c 10 kiu, thay i t xe nh cho ngi tp i n kiu xe 12 tc hin i cho
ngi ln. Doanh s bn hng lc ny mc khong 10 triu $ mt nm ( Bo co ti chnh
nm 1982 ca cng ty minh ho 1). Hu ht lng bn ca cng ty Baldwin Bicycle nm
cc ca hng xe p v cc ca hng chi l. Cng ty Baldwin Bicycle cha bao gi phn
phi sn phm ca n cho cc ca hng c h thng no t trc n nay. B Leister cm thy
rng xe p ca Baldwin Bicycle c kh nng vt qua mc trung bnh v s lng v gi c
nhng khng phi l sn phm " ng hng u".
K hoch ca Hi-Valu ra cho Baldwin Bicycle c nhng yu cu tng i kh thc
hin, v n khc phng thc kinh doanh thng thng ca Baldwin Bicycle. Th nht, vic
m bo c mt khi lng ln xe p trong kho rt quan trng i vi Hi-Valu, bi v HiValu rt kh d kin c doanh s bn hng cho tng ca hng cng nh tng thng. Hi-Valu
mun d tr hng tn kho ny trong cc nh kho theo khu vc ca h, nhng h li khng
mun dn nhn vo xe p chuyn t Baldwin Bicycle sang Hi-Valu cho n khi xe p
c chuyn t cc kho hng khu vc n cc ca hng c th no ca Hi-Valu. V phng
din ny, Hi-Valu coi nh mua chic xe p t Baldwin Bicycle v s tr tin cho
Baldwin Bicycle trong vng 30 ngy. Tuy nhin theo ng Karl Knott c lng, trung bnh
mt chic xe p s nm trong cc kho hng khu vc ca Hi -value khong chng hai thng.
Th hai l Hi-Valu mun bn xe p Challenger vi gi thp hn xe mang mc ring ca
h m vn thu c s d gp nh vy cho mi xe p bn ra. L do cn bn y l nu bn
xe Challenger th s gim s xe mang mc ring ca h. V vy, Hi-Valu mun mua xe ca

Baldwin vi gi thp hn gi bn bun cc loi xe tng ng bn qua cc knh tiu th thng

thng ca Baldwin.
L do cui cng l Hi-Valu mun xe Challenger v mt no b ngoi phi khc cc xe
p khc ca Baldwin trong khi khung v cc chi tit c kh vn c th ging nh cc kiu xe
hin nay ca Baldwin: chn bn, yn v ghi ng phi khc i v trn vnh lp phi in tn
Challenger. ng thi xe phi c ng gi in tn Hi-Valu v Challenger. B Leister cho rng
nhng yu cu ny c th lm cc chi ph mua hng, chi ph kho v nhng chi ph sn xut s
tng ln ngoi nhng chi ph b sung thm m cng ty phi chu do s lng sn phm thng
thng ca Baldwin tng ln.
B Leister cng bit rt r rng thi k " bng n xe p " xp dn xung v cng
thm vi tnh hnh kinh t hin ang gp kh khn lm cho doanh s bn ca Baldwin trong
2 nm qua gim st. Do vy, hin Baldwin ang cho nh my ca mnh hot ng mc
khong 75% cng sut ca mt ca. Chnh v th, lng hng tng thm do Hi-Valu mua c th
rt hp dn. Nu c th tho thun c v gi c, Hi-Valu s k 1 hp ng bo m vi
Baldwin rng Hi-Valu s ch mua xe p mang nhn hiu ring ca mnh t Baldwin trong thi
gian 3 nm. Khi , hp ng s t ng ko di t nm ny qua nm khc, tr phi mt trong
hai bn thng bo cho bn kia trc 3 thng rng h khng mun ko di hp ng. Suzanne
Leister nhn thy rng b cn phi phn tch ti chnh s b v d kin ny trc khi tho lun
tip vi Karl Knott. B vit ln giy thng thu thp s dng trong phn tch ti chnh ban
u ca mnh. Thng tin ny nm trong minh ho 2.
Minh ho 1
Bo co ti chnh (tnh theo ngn $) Cng ty Baldwin Bicycle
Bng cn i k ton (tnh n 31/12/1982 )
Cc ti sn
Tin mt

N v cc c phn ca cc c ng
342$ N ngn hn

3.478$

Cc khon phi thu

1.359 N di hn

D tr

2.756 Tng n

4.990

Nh my v thit b

3.635 CP ca cc c ng

3.102

8.092$
Bo co thu nhp (cho nm kt thc vo 31/12/1982)

1.512$

8.092$

Doanh thu

10.872$

Gi vn hng bn

8.045

S d

2.827

Cc chi tiu khc

2.354

Thu nhp trc thu

473

Thu thu nhp

218

Thu nhp thun tu

255$
Minh ho 2
Ti liu dng cho d kin ca Hi-value
(do suzanne leister thu nhp)

1. Chi ph c tnh cho nm th nht sn xut xe p Challenger(chi ph trung bnh cho

mt n v, gi thit c cu kiu dng khng thay i).
Nguyn vt liu
Lao ng
Tng chi ph(125% chi ph lao ng)

39,80$(*)
19,60$
24,50()
83,90$

(*) Tnh n cc khon chi ph ring cho kiu dng Hi- Value yu cu m khng dng
cho kiu dng tiu chun.
() Cc nhn vin k ton ni rng khong 40% tng chi ph cho sn xut l chi ph bin
i: 125% ca mc DLS da trn c s mc sn lng 100.000 xe p mt nm.
2. Chi ph tng thm mt ln cho vic chun b bn v hoc/v sp xp cc ngun cho cc
b phn chn bn, yn, ghi ng, lp v cc bnh rng, cc b phn ny khc vi cc b phn
trong kiu dng tiu chun khong chng 5.000$(da trn c s c tnh 2 thng nhn cng
vi mc lng 2500$ mt thng).
3. Gi n v v sn lng hng nm: Cng ty Hi- Value d tnh cn 25.000 xe mt nm
v d nh tr cho chng ta(da trn c s gi thit c cu kiu dng c nh) mt khon tin
trung bnh l 92,29$ mt chic xe trong nm u tin. Hp ng c iu khon v mc lm
pht sao cho mc gi ny s tng ln tng xng vi s tng gi do lm pht ca cc khon chi

ph c mc (1); do vy 92,29$ v 83,90$ trn thc t l "Cc gi tr khng thay i". ng

Karl Knott thng bo rng nu c thay i v gi tr th cng thay i rt t so vi gi ban u
d kin l 92,29$.
4. Cc chi ph c lin quan n ti sn (chi ph bin i hng nm tnh theo phn trm gi
tr theo $ ca ti sn).
Chi ph vn trc thu ( tr cp b p cho cc khon phi thu hoc hng tn
kho theo $ ca ti sn). 18%
Chi ph tn ng (cho cc khon phi thu hoc hng tn kho) 10%
Bo him hng tn kho 0,3%
Thu ti sn nh nc nh vo d tr 0,7%
Chi ph lao ng v thit b cho vic gi hng tn kho 3%
Mt mt v h hng 0,5%

5. Cc gi thit v hng tn kho tng thm c lin quan n xe Challenger (mc trung
bnh cho mt nm).
Nguyn vt liu: cung cp cho 2 thng.
Sn phm d dang: 1000 xe bn thnh phm (nhng tt c nguyn vt liu cho
chng s dng).
Thnh phm: 500 xe (ch i vn chuyn tip n kho ca Hi-Value).

6. Tc ng n doanh s thng thng ca chng ta: c mt s khch hng c s la

chn ca hng bn xe p v nhiu ngi trong s c th thy xe Challenger l mt hng
ho c gi tr khi so snh vi mt chic xe tng t (hoc l ca chng ta hoc l mt i th
cnh tranh khc) c mc gi cao hn ca hng xe p hay ca hng chi n l. Nm
1982, chng ta bn 98.791 chic xe. D on chnh xc ca ti l lng bn ca chng ta
trong vng 3 nm ti s l 100.000 chic xe mi nm nu chng ta t b v lm n vi HiValue. Nu chng ta chp nhn n th ti cho rng chng ta s b tn tht 3000 n v sn
lng thng thng bn ra mi nm, v s phn phi l ca chng ta kh mnh trong cc khu
vc bn hng ca Hi-Value. Nhng c tnh ny khng bao gm kh nng c mt s nh bun
khc lm gim bt lng bn ra ca chng ta nu nh h bit chng ta sn xut xe p cho
cng ty Hi-Value.
Cu hi:
1.
2.
3.
4.

Xe p Challenger s cho li nhun tng thm d tnh l bao nhiu?

Tc ng c th c n vic gim st lng bn ra hin ti l g?
Nhng chi ph no s phi chu mt ln?
Cc ti sn tng thm v cc chi ph thc hin c lin quan l g?

5.
Tc ng tng hp n cng ty xt v cc phng din: (a) Li nhun;
(b) thu hi vn theo doanh s; (c) thu hi vn theo ti sn; v (d) thu hi vn theo c
phn cng ty l g?
6.
Nhng ri ro v kt qu t c v mt chin lc l g?
7.
Cng ty nn lm g ? Ti sao?

Tnh hung 21-6

Cng ty TRAMMEL SNOWMOBILE
Cng ty Trammel Snowmobile sn xut hai kiu xe trt tuyt c ng c nh, khng
mui vi vn trt iu khin bng nng lng, hot ng trn a hnh tuyt ph dy. Cng ty
c 4 phn xng: ch to thn xe, sn xut ng c, dy chuyn lp rp kiu S, dy chuyn lp
rp kiu V.
Cng sut sn xut hng thng ca phn xng ny nh sau:
Kiu dng S

Kiu dng V

Phn xng ch to thn xe

25.000

35.000

Phn xng sn xut ng c

33.333

16.667

Phn xng lp rp kiu S

22.500

Phn xng lp rp kiu V

15.000

V d ngi ta ch sn xut xe kiu S th phn xng thn xe c th ch to ra 25.000

chic thn mt thng v phn xng ng c c th lm ra 33.333 ng c mt thng. Tng
t nh vy, nu cng sut ca phn xng thn xe c biu hin bng 25.000 n v thn xe
th khi mi m hnh thn xe kiu S cn mt n v cng sut v mi m hnh thn xe kiu V
ch cn 5/7 n v cng sut. Tng ng nh vy, ngi ta c th ni rng mi ng c m
hnh kiu S s dng ht mt trong 33.333 n v cng sut trong phn xng ng c. Trong
khi mt ng c m hnh kiu V cn 2 n v cng sut ca phn xng ng c. Mi quan
h cng sut c trnh by trong minh ho 1.
Minh ho 1
Lc c cu sn phm chp nhn c

Minh ho 2 trnh by s liu v chi ph v gi c cho mi m hnh. Hin thi, cng ty

Trammel Snowmobile c th bn ht s sn phm m n sn xut ra. Trong nhng thng gn
y, mc sn xut (v c doanh s) l 3.333 m hnh S v 15.000 m hnh V. C cu sn
phm ny huy ng ht cng sut ca phn xng ng c v phn xng lp rp m hnh
V. Nhng hai phn xng cn li cha khai thc ht cng sut.
C mt vn cha r rng i vi ban gim c cng ty Trammel Snowmobile l c
cu sn phm hin ti ti u cha? y l mt vn thc t ng lo ngi v li nhun ca
cng ty trong cc thng gn y khng cao. Trong mt cuc hp hi ng qun tr bn v
vn ny, gim c bn hng cho rng li nhun ca cng ty s tng ln nu nh b m hnh
S v dn tt c cc ngun lc vo sn xut m hnh V. "Khi cc ngi bt chi ph bn hng trung
bnh chim gn 5% doanh s th m hnh S khng cho mt khon li nhun no. Cc ngi
khng th mt tin cho vic sn xut m hnh S ch ly sn lng ".
Xt theo mt phng din khc, ng ph trch kim tra ti chnh cho rng c cu sn
phm hin ti l ti u. " Cho d cc ng nhn nhn vn ny nh th no i na, chng ta
vn nn sn xut m hnh S mc ti a ca chng ta: n cho s d li tnh theo n v cng
ln th khon thu vt cao hn so vi chi ph tn hao n v cng ln, v sc thu ht tng chi
ph cho mi n v sn phm s cng ln. Song chng ta c tha cng sut trong phn xng
ng c nu chng ta khng sn xut m hnh S. Do vy sn xut sn phm kiu V cng thm
mt s n v m hnh S s cho phn xng ng c t n cng sut hin c ca n. "
Gim c sn xut cho bit thm mt kh nng khc: " Ti bit rng cng ty Bryant
Engine ang khng c vic - mt ngi bn ca ti lm vic va phi ngh vic. Nu nh
chng ta c th cung cp cho h bng lit k cc ni cung ng cu kin ng c v h thng
thit k ca chng ta th h c th sn xut ng c cho m hnh xe trt tuyt kiu S. Khi

chng ta c th tn dng thm c cng sut ca phn xng lp rp v ch to thn m hnh

S ". ng gim c ph trch bn hng tip li: " Ti khng thy gi tr no trong kin ny, v
Bryant s tnh gi cao hn chi ph sn xut ng c ca chng ta, v s ch lm cho chng ta
tn tht nhiu hn v m hnh S sau khi tr chi ph bn hng khi s d gp m thi ".
Minh ho 2
Cc s liu v s d gp trn mt n v
M hnh kiu S

M hnh kiu V

1.750$

2240$

- Thn xe

267

333

- ng c

461

423

- Lp rp

80

118

808

874

- Thn xe

84

60

- ng c

143

286

- Lp rp

63

63

290

409

- Thn xe

168

120

- ng c

286

572

- Lp rp

126

126

580

818

1.678

2.101

72$

139$

Gi bn
Cc chi ph sn xut
Cc vt liu

Lao ng trc tip

Tng ph(*)

Tng s
S d

(*) Gn 40% cc tng ph tnh theo n v l chi ph thay i cng vi sn lng. Do

vy, vi c cu sn xut hin ti (3333 m hnh S v 15.000 m hnh V) tng chi ph
14.203.000$, trong c khong 5.681.000$ l chi ph bin i.
Cu hi:

1.
Vi cc gii hn cng sut hin ti th sn phm no c kh nng sinh
li nht cho cng ty Trammel Snowmobile? (gi thit cc chi ph phi sn xut l ging
nhau cho cc c cu sn phm khin nh my hot ng ht cng sut?).
2.
Cng ty Trammel Snowmobile c th tr cho cng ty Bryant gi tr ti
a l bao nhiu cho vic mua ng c m hnh S m khng lm gim li nhun ca
cng ty mnh?
3.
Cng ty Trammel Snowmobile c nn xem xt vic mua ng c m
hnh V hon chnh t cc nh cung cp khc hay khng? Nu nh vy th cng ty ny
c th mua cc ng c vi gi ti a l bao nhiu m khng lm gim li nhun ca
n?
4.
Tip theo nhng s kin m t trong tnh hung ny, ban gim c
cng ty Trammel Snowmobile lin lc vi mt chuyn gia t vn trong ngnh. B ta
cho rng b c th ch dn cho cng ty v vic lm th no tng cng sut c hiu
qu trong hai phn xng lp rp m khng phi b thm nhiu vn u t vo . Tuy
nhin, chi ph cho ch dn t vn ca b ta rt cao, do ban gim c cng ty
Trammel Snowmobile mun bit rng gi tr cng sut tng thm ny l bao nhiu
trc khi mua dch v t vn ny ca b ta. Gi tr li nhun hng thng ti u ca
cng ty Trammel Snowmobile s tng l bao nhiu, nu nh n c thm mt n v
cng sut lp rp m hnh S? Nu nh n c thm mt n v cng sut lp rp m hnh
V? Cu tr li ca bn s thay i nh th no, khi cng ty Trammel Snowmobile c
th mua ng c t cc nh sn xut khc mc gi rt hp dn?

Tnh hung 21-7

CNG TY GENTLE ELECTRIC
Robert Edison, tng gim c cng ty Gentle Electric (GEC), ang tnh ton v mt s
d kin pht trin trong th trng my bin th. ng Edison lo lng v trong vic sn xut cc
n v thit b iu khin ca cng ty cho cc my nng vn chuyn hng ho v hnh khch,
cng ty GEC s dng ht 5 my bin th ln cho mi ngy lm vic trong thng. (GEC lm
vic theo lch trnh 20 ngy mt thng). Trong nhiu nm, M ch c hai ni sn xut my
bin th, mt New England, v mt West Coast. Tht may mn cho GEC, nh sn xut
New England nm khng xa cng ty v khng tnh tin vn chuyn hng cho GEC.
Mt vi thng trc y, ng Edison thu thp c mt s thng tin sau y v cc
my bin th:
Thng tin
Tng s s dng hng nm

1200 n v

Ngun thng tin

B phn mua hng

S ln yu cu mi nm

48 ln(mi tun)

B phn mua hng

25 n v

B phn mua hng

20%

Trng ban qun tr

Trng lng n v

500 lbs

B phn giao nhn

Chi ph d hng

10$/ cwt

Qun c kho hng

Chi ph vn phng cho mi ln yu cu

10$

B phn mua hng

Chi ph thanh ton cho mi ln yu cu

15$

B phn giao nhn

200 n v

Qun c kho hng

12$/1 n v 1 nm(*)

Qun c kho hng

S n v/ mi ln yu cu
Chi ph bo qun d tr

Sc cha kho hng

Chi ph thu kho bn ngoi

(*) Hin c khng gian kho hng cha 200 n v. Cn khng gian tng thm phi i
thu trong thi gian mt nm. Kt qu l nu nh c n mua hng trn 200 n v th mt
phn t hng ny phi c bo qun kho hng thu ngoi.
Mt vi thng sau khi thu thp ti liu ny, ng Edison c i l mua hng thng bo
rng nh cung cp ti a phng ca GEC lm theo i th cnh tranh West Coast v
thng bo gi mi:
S lng n v cho mi n t mua

n gi(*)

100 n v u tin

500$

100 n v tip theo

490$

T 200 n v tr ln

475$

(*) V d: mt vn n 210 n v s c gi tr l (100 x 500$) + (100 x 490$) + ( 10 x

475$) =103.750$
Mi gn y, nh cung cp a phng ca GEC tuyn b rng h khng th tip tc sn
xut my bin th c na. GEC buc phi lm n vi nh cung cp West Coast c mc gi
ging nh ca nh cung cp a phng, nhng l gi giao hng ti cng i (FOB),
California. Vn phng cng ty vn ti California thng bo cho ng Edison rng chi ph vn
chuyn mt t Anh l 6$ nu vn chuyn bng toa xe loi trng ti 50.000 pao. Cn nu dng

phng tin vn ti LCL (c trng ti nh hn toa xe ni trn) th mt 10$ cho 1 t Anh. Thng
thng mt chu k gi hng s mt mt tun.
Do ng Edison phn vn rng khng bit nhng bin ng mi ny s c nh hng
ti c cu chi ph dnh cho vic mua my bin th ca cng ty nh th no.
Cu hi:
1) Gi tr ti u ca Q trnh by trong bi lm gim ti mc cc tiu gi tr hm s:
T=[R X C] + [S X (R/Q)] + [(Q/2) X C X K]
S hng u tin trong hm s ny l chi ph yu cu hng nm; s hng th hai l chi
ph t hng hng nm (hoc chi ph c cu). S hng th ba l chi ph bo qun d tr hng
nm.
a. Hy khng nh l bn hiu r mi s hng biu th ni dung g v thit lp chng nh
th no? Hy nu r cc gi thit cn c cho m hnh (cng thc) ny.
b.
Nu bn cn nh cch tnh ton, hy chng t rng cng thc tnh EOQ,
nu phn bi ging v lng t hng hiu qu, trn thc t s lm cc tiu gi tr
ca i lng T.
2) Gi s gi ca my bin th ban u l 500$/1 n v. Hi rng cng ty GEC lc ban u c
b sung d tr ca n theo phng thc c hiu qu kinh t nht hay khng (gi thit tt c s
ln yu cu ph thuc vo chi ph vn phng v chi ph thanh ton).
3) Khi cng ty GEC nhn c mt khon chit khu theo s lng th chi ph no s b
nh hng? iu g s xy ra cho EOQ ?
4) Quy tc t hng ca cng ty GEC nn nh th no khi bt u lm vic vi hng
cung cp West Coast?
Gi : i vi cu 3 v cu 4 ngi ta thy c s gin on trong hm tng chi ph hng
nm, T (gm chi ph mua hng cng vi chi ph t hng cng vi chi ph bo qun). Bn cn
phi bin i cng thc " quen thuc" cho chi ph hng nm ca cng ty GEC trong mi
phn lin tc ca ng cong tng ph.

Tnh hung 21-8

Hng WARREN

Thddeus Warren qun l mt hng kinh doanh bt ng sn chuyn mi gii tm ngi

mua ti sn ang cho bn. Mt hm, c mt khch hng n gp Warren vi 3 ti sn b ta
mun bn vi gi c nh sau:
Ti sn

Gi

25.000$

50.000$

100.000$

Warren s nhn c hoa hng 4% theo gi tr ti sn m ng ta bn c. B khch

hng ny a ra cc iu kin sau y: " Tha ngi Warren, ngi phi bn ti sn A trc tin.
Nu nh ngi khng bn c n trong vng mt thng th thng v ny coi nh chm dt khng c tin hoa hng v khng cn c hi bn ti sn B v ti sn C. Nu ngi bn c ti
sn A trong vng mt thng th ti s tr tin hoa hng theo gi tr ti sn A v tip l hai
kh nng: (a) Kt thc thng v ny ti y; (b) Bn tip hoc ti sn B hoc ti sn C vi
cng iu kin (c ngha l bn trong vng mt thng hoc khng bn c th khng c tin
hoa hng v khng c c hi bn ti sn th ba). Nu ngi thnh cng trong vic bn hai ti
sn u tin th ngi s c c hi bn tip ti sn th ba ".
Sau khi b khch hng ra v, ng Warren tin hnh phn tch kin ngh ca b khch hng
xem c nn chp nhn hay khng. ng ta tm ra chi ph bn ti sn v cc c hi bn c
cc ti sn cc mc gi m khch hng a ra nh sau:
Ti sn

Chi ph cho vic bn ti sn

Xc sut bn c TS ca ng
Warren

800$

0.7

200$

0,6

400$

0,5

Warren tin rng vic bn mt ti sn ring bit khng nh hng g n kh nng bn

c ca hai ti sn cn li. Chi ph cho vic bn ti sn vn c pht sinh d cho ti sn c bn
c hay khng. Tuy nhin, c th gim bt c chi ph bng vic khng tp trung qu mc
vo vic bn ti sn .
V ti sn A phi c bn trc khi c nhng hot ng tip theo nn ng Warren lp ra
bng tnh sau y nhm mc ch xc nh xem c nn chp nhn bn ti sn A hay khng:
Hnh ng
Chp nhn

T chi

Kt qu

Xc sut

Bn c A

0,7

200$

0$

Khng bn c
Gi tr d kin

0,3

-800$

0$

-100$

0$

Do , vic chp nhn bn ti sn A s khng c li nhun khi ch nhn vo ring n.

ng Warren khng hi lng vi kt lun ny. Tuy nhin, v ng thy rng thnh cng trong vic
bn ti sn A s cho php ng ta bn tip ti sn B hoc C v dng nh mt trong hai ti sn
ny s to ra mt khon li nhun mong i. ng cm thy cn phi xem xt thm gi tr thu
c t c hi ny.
Cu hi:
1.
Hy xy dng mt s quyt nh hnh cy gii quyt vn ca
Warren (Gi : cy ny s c 11 im nt)
2.
Da vo phn tch s quyt nh hnh cy hy cho bit Warren nn
lm g?
3.
Gi nh rng trc khi a bt k ti sn no vo danh sch cho bn
c mt nh bun bt ng sn khc tip kin Warren v ngh Warren bn li
quyn kinh doanh thng v ny (tc l km theo tt c cc iu kin m khch hng
a ra). Warren nn bn nhng quyn ny vi gi l bao nhiu?