MC LC

Cc nguyn tc trong qun tr kinh doanh.........................................................................................

Mi trng vn ha trong doanh nghip...........................................................................................
K nng lnh o ca gim c.........................................................................................................
Qun tr doanh nghip l mt ngh thut...........................................................................................
Cc mi quan h trong kinh doanh....................................................................................................
Cc mu k trong kinh doanh............................................................................................................
Ngh thut dng ngi ca gim c................................................................................................
Qun l nh nc i vi doanh nghip............................................................................................
Cc phng php phc v v kch thch khch hng mua hng........................................................
Cc phng php qun tr kinh doanh...............................................................................................
Cc phng php qun tr ni b doanh nghip................................................................................
Thng tin v quyt nh qun tr kinh doanh.....................................................................................
Cc phng php s dng i vi cc i th cnh tranh.................................................................
Cc phng php s dng i vi bn hng......................................................................................
Ngh thut qun tr kinh doanh..........................................................................................................
Cng c, phng tin ca ngh thut qun tr kinh doanh................................................................
Pht trin doanh nghip.....................................................................................................................
Qun tr ri ro trong qun l kinh t..................................................................................................
Thi c trong kinh doanh...................................................................................................................
X l cc yu t u vo cn c cho doanh nghip...........................................................................

CC NGUYN TC QUN TR KINH DOANH

1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.

Tun th lut php v thng l kinh doanh

Phi xut pht t khch hng
Hiu qu v hin thc
Chuyn mn ho
Kt hp hi ho cc loi li ch
Lun lun b gim st, bit du
Bit tn dng thi c v mi trng kinh doanh

Vic kinh doanh cng ging nh mi hot ng khc nu tun th ng cc quy lut c
lin quan ti qu trnh kinh doanh th mi c th thu c kt qu v mc tiu mong mun. Cc
quy lut ny c th hin c th trong qu trnh iu hnh kinh doanh bng cc nguyn tc qun
tr kinh doanh.
Cc nguyn tc qun tr kinh doanh l cc quy tc ch o, nhng tiu chun hnh vi m
ch doanh nghip phi tun th trong qu trnh kinh doanh.
Cc nguyn tc qun tr kinh doanh c hnh thnh da trn cn c ca cc rng buc
sau:
- Mc tiu cui cng sau mi chu k kinh doanh (1 nm, 1 nhim k qun l v.v...).
- Cc rng buc ca mi trng v m (x hi, quc t, bn hng, khch hng, i th cnh
tranh v.v...).
- i hi ca cc quy lut khch quan.
- Thc trng v xu th pht trin ca doanh nghip...
Trong kinh doanh trn th trng, cc ch doanh nghip phi tun th cc nguyn tc qun
l sau:
1 - Tun th lut php v thng l kinh doanh
Lut php l nhng rng buc ca Nh nc, v cc c quan qun l v m i vi mi
ngi theo nh hng ca s pht trin x hi. Nu ch doanh nghip vi phm s b x l bng

cc bin php hnh chnh v kinh t m b k ngi ch doanh nghip no cng phi n trnh
khng b x l. y cn l cc thng l kinh doanh ca x hi mang tnh bt buc m cc ch th
kinh doanh phi bit v chp hnh. i vi cc ch kinh doanh nc ngoi, iu r rng m h
la chn lm nhng ci m lut php cha cm, ch khng phi l lm theo ng lut php quy
nh v lut php thng c hai yu km:
+ N khng th hon thin v khng c tnh cp nht, v
+ i ng cc nh hnh php thng c khng t ngi xu h sn sng vi phm lut php
kim li ch k; m ch doanh nghip vi ng c trc li c th cu kt vi h lm giu
bt chnh cho mnh.
2 - Phi xut pht t khch hng
Kt qu cui cng ca kinh doanh theo c ch th trng, tu thuc gn nh quyt nh
vo ngi mua; mi ch doanh nghip phi to cho mnh mt khi lng khch hng cn c
tn ti v pht trin. Chnh n l cn c hnh thnh chin lc marketing ca mi doanh
nghip (bao gm c 5 ni dung: sn phm (Product), gi c (Price), phn b (Place), chiu th
(Promotion) v ngun vn (Purse) v cc ni dung qun l ca doanh nghip (vn, lao ng,
cng ngh, th trng, phng vn ho doanh nghip v.v...). Nguyn tc ny cng i hi doanh
nghip phi nm vng vng i ca mi sn phm lun lun i mi chin lc sn phm
thch nghi c vi th trng lun bin ng.
3 - Hiu qu v hin thc
Nguyn tc ny i hi mi tnh ton v hot ng ca doanh nghip phi t c cc
mc tiu ra mt cch thit thc v an ton, th hin cc ch tiu hiu qu kinh t cao.

Trong cng thc:

e: Hiu qu so snh (tng i)
E: Hiu qu tuyt i (chung)
K: L kt qu li nhun bnh qun thu c mi nm.

C: L chi ph b ra ban u cho xy dng doanh nghip.

Ci: L chi ph b sung nm i
Ki: L li nhun thu c nm i.
n: L s nm khai thc, s dng doanh nghip (trong mt chu k tn ti v hot ng).
Cc n v tin t c tnh quy i cng mt n v (th nguyn) theo k thut "hin ti
ho
vn".
Nguyn tc ny i hi cc ch doanh nghip phi hn ch c ti mc thp nht cc ri ro c
th xy ra cho doanh nghip.
Kinh doanh l mo him. C rt nhiu ri ro pha trc. i khi c nhng thit hi c th
dn n ph sn mt doanh nghip.
V vy thng thng, an ton trong cng vic kinh doanh ca mnh, cc ch doanh
nghip u nh n cc cng ty bo him thng qua nhng hp ng bo him s bi thng
thit hi, tu theo loi hp ng bo him m doanh nghip ng k vi h.
Trong lnh vc bo him kinh doanh c nhiu th tc kh phc tp v chuyn mn ho -
l mt ngnh mi, c bit l chuyn su, cn c nghin cu t m. Thng qua cc hp ng
bo him - l mt s tho thun gia ngi bo him vi ngi c bo him thng qua mt
vn bn hp ng hoc mt giy bo him, m ch doanh nghip c an ton chng li ri ro
trong qu trnh kinh doanh.
4 - Chuyn mn ho
L nguyn tc i hi vic qun l cc doanh nghip phi s dng nhng ngi c chuyn
mn, c o to, c kinh nghim v tay ngh theo ng v tr trong gung my sn xut v
qun l ca doanh nghip thc hin. y l c s ca vic nng cao hiu qu hot ng ca cc
doanh nghip. Mt mt nhng ngi hot ng trong gung my doanh nghip phi nm vng
chuyn mn ngh nghip v tr cng tc ca mnh, mt khc h phi thc c mi quan h
ca h vi nhng ngi khc v b phn khc thuc gung my chung ca doanh nghip.
5 - Kt hp hi ho cc loi li ch
i hi ch doanh nghip phi x l tho ng mi quan h bin chng hu c gia cc
li ch c lin quan n s tn ti v pht trin ca doanh nghip, bao gm:

- Li ch ca ngi lao ng trong doanh nghip, phi bo m ng lc cho h sng v

lm vic; nh gn b h mt cch vn minh v cht ch trong doanh nghip.
- Li ch ca khch hng, l nhng ngi mua sn phm ca doanh nghip cng vi cc
yu cu v sn phm ca doanh nghip v cch phc v ca doanh nghip.
- Li ch ca nh nc v x hi, l ngha v v thu v cc rng buc php lut khc
m doanh nghip phi thc hin l cc thng l x hi (mi sinh, mi trng, ngha v cng
ng v.v...) m doanh nghip phi tun th.
- Li ch ca cc bn hng, l nhng c nhn v n v tham gia cung ng mt phn
hoc ton b cc yu t u vo ca doanh nghip. H phi c gii quyt tho ng cc li ch
ca mnh khi thc hin mi quan h lm n vi doanh nghip, nu khng h s ct quan h vi
doanh nghip quan h vi cc doanh nghip khc.
6 - Lun lun b gim st, bit du
l nguyn tc i hi doanh nghip phi lun lun bin du kn v tim nng kinh
doanh ca mnh. Mt mt do s cnh tranh gay gt trn th trng i hi cc doanh nghip phi
phng nga i th, mi s ph trng hnh tin, mi qu ngo mn u l nhng ci ch
cc i th phng nga i ph. Mt khc do bnh ngh nghip ca i ng cn b cc c
quan thanh tra, kim sot ca nh nc trc mi s thnh t t bin ca cc doanh nghip, h
thng tm ti xc minh v x l nu c cc vi phm v lut php. Qu trnh kinh doanh l
qu trnh pht trin v tin ti chim lnh th trng, iu ny i hi cc doanh nghip phi tm
mi gii php sng to c o nht cho s thnh t ca mnh, cng l qu trnh b cc i
th cnh tranh v cc c quan lut php gim st, v v th cc doanh nghip phi bit che giu
cng nh tim nng ca mnh mt cch c li nht.
7 - Bit tn dng thi c v mi trng kinh doanh
Mi doanh nghip d c quy m v tim nng ln ti u u c nhng mt hn ch v c
cc im yu nht nh; khc phc cc tn ti ny, i hi cc ch doanh nghip phi nm
vng nguyn tc bit tn dng thi c v mi trng kinh doanh ginh ly cc thnh qu to
ln v t bin. Phi bit khai thc thng tin c li t mi ngun, c bit l thng tin v cng
ngh mi, s bin ng trong chnh sch qun l m doanh nghip phi gnh chu do cc nh
chc trch d nh a ra kp thi x l tho ng. y l mi quan h gia th v lc ca
doanh nghip. Lc l tim nng ca doanh nghip cn th l mi quan h ca doanh nghip
trong mi trng kinh doanh thng qua cc con ngi nm ngoi doanh nghip m doanh nghip
c quan h tt s dng v khai thc.

MI TRNG VN HA TRONG DOANH NGHIP

1. Vn ho:
L ton b thnh qu m con ngi sng to ra trong qu trnh tn ti , pht trin ca lch
s hng n ci chn, ci thin, ci hiu qu, ci p, ci bn vng (bao gm c vn ho vt th
v phi vt th)
2. c im ca vn ho
- Vn ho l sn phm tr tu ca con ngi , l ci cn li sau khi tt c nhng ci khc
mt i.
- Vn ho l ci sng to, ci p
- Vn ho c tnh lch s, truyn thng
- Vn ho l cch sng, cc c x c o l
- Vn ho c tnh thm thu, lan truyn
3. Vai tr ca vn ho
- Vn ho l nn tng ca s pht trin
- Vn ho l mc tiu ca s pht trin
- Vn ho l ng lc ca s pht trin
- Vn ho l h iu tit ca s pht trin
4. Vn ho doanh nghip
L du hiu tng hp c trng ca cc nhn t vn ho
- Mi trng vn ho
- H thng cc gi tr ca doanh nghip
- Cc nhn t c bn chi phi n kt qu hot ng ca doanh nghip

5. Mi trng vn ho trong doanh nghip

- L mc nhn thc v cc mi quan h tng tc to nn vn ho c trng ca doanh
nghip, bao gm:
- ng lc lm vic ca con ngi, thi ca h i vi thnh qu chung ca doanh
nghip
- Thi c x ca gim c i vi con ngi
- Quan h hp tc, cc c x ca con ngi trong qu trnh sng v hot ng
- Mi quan h ca doanh nghip vi mi trng (c ch qun l v m, khch hng i th
cnh tranh)
- Mc tiu v m c ca con ngi
- C s vt cht k thut ca sn xut v mi trng lm vic trong doanh nghip
- Bu khng kh tm l doanh nghip
K NNG LNH O CA GIM C
K nng lnh o l nhng nng lc lnh o mang tnh k thut ch yu m ngi lnh
o cn c thc hin thnh cng nhim v lnh o doanh nghip ca mnh. K nng lnh o
c hnh thnh t cc phm cht mnh i hi sau: 1) Do c o hc, hc tp t trng lp,
sch v, t thc tin cng tc; 2) Do kinh nghim c tch ly t cuc sng; 3) Do thin bm,
ti nng c nhn.
Cc k nng lnh o ca gim c bao gm:
- K nng t duy, bit cch suy ngh ng, bit chp nhn cc kin khc bit ca ngi
khc, bit khai thc cc bi hc ca qu kh, bit t duy h thng, c hoi bo ln.
- K nng giao tip v m rng cc mi quan h tn dng mi thi c, khai thc c
cc ngun lc bn ngoi v mc tiu pht trin doanh nghip, bit i xa, xen nhiu, nghe gii,
thm bn, bt th.
- K nng lm vic vi con ngi, dng nhn nh dng mc. S dng ngi m khng
khin ngi bit (ngh thut dng ngi), khin ngi t thn m khng nhn, khin ngi lun
gn b v khng phn li li ch ca doanh nghip. Bit y thc trch nhim cho cc cp ph

gip cic doanh nghip lun lun c iu khin tt cho d bn thn khng c mt, va s
dng pht huy nng lc ca cp ph, va gp phn o to cp ph, va c c hi i xa m
rng cc mi quan h, tm kim ngun lc v th trng tiu th sn phm .
y thc cng vic cho cc cp gip vic l vic phn giao quyn hn, trch nhim, li ch
ca gim c cho ngi khc (ngi c y thc, y quyn). Cho php ngi c y thc c
quyn ra cc quyt nh trong phm vi gii hn y thc trong khi gim c vn chu trch nhim
iu hnh ton cc.
y thc c th din ra theo nhiu cch khc nhau:
+ y thc chnh thc thng qua vic th ch b my qun l doanh nghip (v d giao cho
ph gim c k thut, ph gim c ti chnh, ph gim c nhn s ,.vv cc trng trch chnh
thc bng vn bn t chc ca doanh nghip)
+ y thc khng chnh thc, c thi hn, theo v vic ca tng vn , tng s vic, v d
y thc vic k kt hp ng vi nc ngoi cho mt ph gim c (theo mt hp ng vi mt
a ch c th v cc khon mc c th, mt thi im c th)
- K nng ra quyt nh. Gim c iu hnh thng qua cc quyt nh v th k nng ra
quyt nh l k nng c tm quan trng c bit, vic ra quyt nh khng th ty tin v khng
c b l thi c. ra quyt nh ng mt mt i hi nng lc tr tu, thng tin v s hiu
bit ca gim c, mt mt i hi kinh nghim, ch ngh lc ca ngi gim c. Nht l
trong cc quyt nh ln c gi tr chi phi quan trng i vi s tn ti hay khng tn ti, pht
trin hay v suy thoi ca doanh nghip .
- K nng x l ri ro trong doanh nghip, vic iu hnh dn dt doanh nghip khng
phi lc no cng thun li, d dng m nhiu lc gim c cn phi i u trc cc him ha,
ri ro xy ra cho doanh nghip, i hi thi bnh tnh, t tin, sng sut ca gim c trong
vic x l. y va l bn lnh, va l kt qu ca qu trnh tch ly kinh nghim thc tin ca
ngi gim c. Cng him nguy, cng khng hong th cng phi bnh tnh; ch c nh vy
gim c mi tm c c tin ca mnh sang ngi khc; mi minh mn x l cng vic.
c c cc k nng ni trn, gim c doanh nghip phi ng gp c cc yu cu
thng c ca mt ngi lnh o: (1) C phm cht chnh tr tt; (2) C nng lc chuyn mn
cao; (3) C nng lc t chc thch hp; (4) C o c kinh doanh; (5) C phng php t duy
chun xc; (6) C mt th lc tt v mt i sng tinh thn phong ph, lnh mnh; (7) C mt
gia nh hnh phc.
T cht ngh nghip ca gim c

T cht ngh nghip ca gim c theo cch hiu thng thng l cc phm cht ngh
nghip gn vi cc yu cu cn c ca ngI gim c. T cht ngh nghip c nhiu loI,
nhng c bn nht l nhng t cht sau:
Phi l ngi c c quan st tt (Ci m V.I. Lenin gi l cha kho ca ti nng
qun l), bit cn c ci g v lm ci nh th no. Chng hn, xe gn my Trung
Quc kh c th so snh v phm cht k thut vi xe ca Nht (nht l cc hng ln);
nhng thi gian qua xe Trung Quc chim lnh kh tt Vit Nam, lng xe tiu th
rt ln, sn phm bn rt chy v u im l xe qu r ph hp vi ti tin ca ngi
dn khng giu c (xe m, xe ch hng, xe i hc, xe i lm vic)
Khng xa ri mc tiu, c ch tin th. y cng l mt t cht ngh nghip
phi c ca ngi gim c. Kinh doanh l v mc tiu lm giu (trong khun kh th
trng v lut php); nu gim c khng bit bo tn v nhn rng s vn ca mnh
theo
thi
gian
th
tt
nht
ng
c
kinh
doanh.
Doanh nhn R.B.C ngi Singapore sang Nht hc ngh lm my iu ha nhit khi
cn l mt thanh nin 21 tui, nhng R.B.C ngay t thu ban u m tr thnh ngi
sn xut my iu ho tt nht v u vit nht th gii; v th cc thanh nin khc cng
hc vi R.B.C ch lm vic vi cng va phi, va hc va ngh ngi v tham gia
gii tr; th R.B.C dn ton b tm lc, ti sn cho vic hc hi, thu thp thng tin tnh
bo v cng ngh sn xut my iu ho, ri ngy nay R.B.C tr thnh C vn ng
thi ca 6 hng sn xut my iu ho nhit hng u ca 6 nc trn th gii. Trn
Hng o trong Binh th yu lc vit: Ngi qun t c ngi cao l hnh o,
k tiu nhn c ngi cao ch lo vic kim li l ht sc ng cho t cht ny.
C kh nng quan h tt vi bt k ai. Ngy nay theo tng kt 85% hp ng kinh
doanh c k kt trn bn bia, cho nn cc mi quan h i ngoi l mt t cht hng
u ca mt gim c doanh nghip.
C kh nng che giu , tim nng ca doanh nghip (nhng khng cho
ngi khc gi l th on). Binh th liu i ca Nam nh c mt cu ni ting:
Tam nhn bt c nht, tam nht bt c binh. Cn Trn Hng o th vit: Mnh mun
th, phi lm th, h tng l th, ho ra l th, kt qu thnh th. T cht bit h h
thc thc cng l mt t cht khng th xem nh.

QUN TR DOANH NGHIP L MT NGH THUT

1. Ngh thut
L vic s dng cc phng php cc k nng qun l n mc hiu qu nht, tt nht
t c cc mc ch, mc tiu qun l. l vic xem xt ng tnh ca qu trnh kinh doanh
khng ch chng mt cch khn ngoan nht.

2. Qun tr doanh nghip l mt ngh thut

V cn ph thuc kh ln vo c nhn ch doanh nghip (thin bm, ti nng, th on,
kin thc tch lu, kinh nghim qua, mi quan h, tim lc v thc trng ca doanh nghip, c
may, vn ri, nhn cch ca ch doanh nghip v.v...). Theo khuynh hng ny nhiu trng o
to cc nh qun tr doanh nghip cc nc t bn c ch trng tng cng phng php
o to theo tnh hung (cc tr chi kinh doanh, cc bi tp tnh hung, cc mu kinh nghim
trong qun tr v.v...).
Ngh thut lng nghe x l xung t
Xung t l chuyn tt nhin xy ra trong i sng x hi, kinh doanh, doanh nghip. Yu
t to ra xung t l do cc con ngi trong qu trnh sng cn hot ng (x hi kinh doanh,
doanh nghip, gia nh, lp hc) khng c chung ting ni.
Nh mi ngi u bit, con ngi l mt t bo ca cc t chc, mi t chc u c
chung cc c im: 1) C mt quy ch rng buc; 2) C phn chia ngi lnh o v ngi b
lnh o; 3) C mt mc ch chung bn cnh cc mc tiu ring ca tng ngi; 4) Phi tn ti
v bin i trong mt mi trng rng ln hn. Trong t chc con ngi c nhng v tr ring
vi cc mc tiu ring v chung cng nhng cch ng x thch hp, cc mc tiu ny v cc ng
x ny nu n ph hp vi nhng ngi khc trong t chc th s vic din ra bnh thng i
vi h; nhng khi c s khc bit xy ra th s ny sinh xung t.
Xung t l s khc bit tm l (li ch, quan im, cch sng, cch ng x) dn ti hnh
vi cn tr, hon b hoc v hiu ho ln nhau gia cc bn tham gia xung t (cc ch th).
Xung t c th c nhiu ch th, m cng c th ch c hai ngi.
Xung t c th xy ra theo cc loi hnh v mc khc nhau: 1) Khng hp tc, khng
quan h; 2) Gy tr ngi v kch nhau; 3) Tm cch bi nh v loi b nhau; 4) Tc b sinh
mnh ca nhau (chnh tr, mng sng)
Xung t c th xy ra do nhiu nguyn nhn khc nhau:
- C s hiu lm v nhau do thiu thng tin trong h thng.
- Do c tnh c s khng dung np nhau (ngi thch chi tri, ngi thch bnh yn)
- Do cung cch ng x khc bit nhau.
- Do li ch i nghch nhau (ngi c, k mt)

Xung t c th din ra trong ni b t chc, c th din ra gia cc t chc khc nhau.

i vi xung t trong doanh nghip (mt loi hnh ca xung t ni b) gii quyt c
nhiu cch khc nhau, nhng c bn nht l ngi lnh o phi bit lng nghe pht hin kp
thi v x l sm nht cc xung t trong ni b doanh nghip. Trong bin php v yu cu
quan trng nht l: 1) Lm cho h thng thng tin trong doanh nghip c thng sut; 2) Xy
dng vn ho doanh nghip; 3) Thc hin cng bng doanh nghip.
lng nghe, gii quyt xung t c th thc hin cc gii php sau:
- Thng xuyn tip xc vi ngi lao ng (trong sn xut, trong giao tip, trong gi n
tra, trong cc bui hp) pht hin s c (nghe bng tai).
- S dng phng php iu tra x hi thng qua cc phiu thm d nh gi ln nhau gia
cc b phn trong doanh nghip (nghe bng mt)
- Theo di cc din bin sn xut (nng sut, s c, cc iu bt thnh) bng cc s liu
thng k cp nht.
- Khi xung t xy ra do hiu khng ng v nhau th cn gp g cc ch th xung t gii
thch r cho cc bn. Nn tng cng t chc cc hot ng chung (i thm quan, hi hp)
- Khi xung t xy ra do li ch i khng phi ng h ch th ng, khin trch ch th
sai.
- Khi cc ch th cng mt b phn m xung t khng th gii quyt c th nn iu h
tch ra cc b phn khc nhau.

CC MI QUAN H TRONG KINH DOANH

(Cc loi mi trng ca Doanh nghip)
1. Cc mi quan h trong kinh doanh: l cc mi lin h dnh lu, rng buc m
doanh nghip phi bit x l.
2. Cc loi mi quan h
Quan h vi c ch qun l v m (cc dng buc php quy ca Nh nc, thng l bun
bn trong v ngoi nc, cc quan chc nh nc ca cc c quan qun l v m)

- Quan h vi khch hng

- Quan h trong cnh tranh
- Quan h vi bn hng
- Mi trng bin ng ca khoa hc cng ngh
- Th ch v tnh n nh ca mi trng v m (ti chnh, tin t, thu, thng tin, kt cu
h tng, t nn x hi.v.v)
- Mi trng vn ho doanh nghip
- Cc loi ri ro c th xy ra
- Mi trng v ti nguyn (u vo c bn ca sn xut)

CC MU K TRONG KINH DOANH

1. Mu k
L sn phm tr tu sng to ca con ngi hot ng em li hiu qu , buc ci g
khng xy ra s khng xy ra, ci g phi xy ra s xy ra.
2. Mu k trong kinh doanh l nhng mu k s dng trong kinh doanh vi mong
mun em li li ch cao nht
C s khoa hc ca ma k kinh doanh l:
1.
2.
3.
4.
nghip
5.

C y thng tin kinh doanh, c quan h rt rng ri vi mi trng

Kinh nghim v tri thc qun l
C mt ngun lc nht nh cn thit
Kho du b mt mc tiu, v ngun lc kinh doanh ca doanh
Sng to v dm mo him
NGH THUT DNG NGI CA GIM C

Thc cht ca vic iu hnh qun l doanh nghip l bit cch t chc v s dng con
ngi, l s dng ngi.
Ngh thut dng ngi l vic s dng c hiu qu nht cc phng php, cc hnh thc,
cc th thut tc ng ln cc con ngi trong doanh nghip. Ngi xa thng ni: Dng ngi
c hai cch dng n v dng uy. Dng n th tnh ngha, p , nh nhng, t gic nhng lu di
v d tr thnh ph phim; dng uy th nhanh chng nhng tn nhn, cho nn phi kt hp c
hai.
C s khoa hc ca ngh thut dng ngi l:
1.

Phi nm bt cc thng tin v cc con ngi m doanh nghip phi s

2.
ngi;
3.
4.
5.

Bit c tm t nguyn vng v ng c lm vic c th ca mi con

dng;

Bit s dng tt quyn lc v li ch;

Bit k nng iu khin con ngi;
Thng tho cc k sch dng ngi.

c c s khoa hc ni trn, mt mt gim c doanh nghip phi c hc tp, nghin

cu v mt k thut mang tnh gio khoa v cc nhn t k trn, mt khc phi kinh qua thc tin
cc hot ng iu hnh c th.
Ngh thut dng ngi ca gim c i hi phi tun th nghim cc nguyn tc ph
dng sau:
- Khin cho ngi thn nhng khng h nhn, phi chn tnh v chu o, nhng phi
gi uy.
ng gim c P khi xung phn xng gp anh cng nhn A hi anh ta qu u, sau khi
nghe cu tr li ca anh A, ng ta qun khng ghi nh; ln khc ng ta li c dp gp A li hi
qu anh ta u; c nh vy n ln th 5, th 6 th anh A m chn ght gim c v gim c
t ra chn tnh, nhng khng c thin ch v tt yu s b ngi ta khinh ght.
ng gim c Q thng xuyn gn gi anh ch em cng nhn, nhiu khi cc t sn xut t
chc lin hoan mi ng u tham d, nhng khi n gi v say ng "s m" thn th ch em, cui
cng mi ngi khinh b (ng ta thm nhng li b ngi ta nhn, ng ta thm nhng vt
qu gii hn).

- Con ngi lm vic v ng c no th dng ng c (lm gc) iu khin, c

ngi lm vic v li ch kinh t, c ngi lm vic v s rng buc hnh chnh (s k lut, s
trng pht, s sa thi), c ngi lm vic v tinh thn trch nhim v thc cng ng.
- Phi khin cho mi ngi lun lun phn u vn ln, h cng hin cng sc ca
mnh cho doanh nghip, cng n lc bao nhiu cng c nhn li to ln by nhiu.
- Dng ngi khng c nghi ng, nghi ng th khng s dng.
- Dng ngi phi cho quyn hn, trch nhim gn vi li ch.
- Khng k xu chen ln ngi tt.
- C thin ch vi con ngi, lun quan tm bo v li ch ca con ngi.
- Bit dng mu k iu hnh con ngi. Ngi trung thc giao vic khng cn kim
tra, ngi thiu trung thc li phi theo di kim tra.
- To mi trng vn ha lnh mnh trong doanh nghip, xy dng cc kp lm vic c
hiu qu (c bit l kp cc ngi gip vic iu hnh doanh nghip).

QUN L NH NC I VI DOANH NGHIP

1. Khi nim
Qun l nh nc i vi doanh nghip l s tc ng c ch ch, c t chc v bng
php quyn nh nc ln cc doanh nghip v v mc tiu pht trin kinh t - x hi ca t
nc.
2. Cc bc v cc cng c nh nc dng qun l doanh nghip
- Xc nh quan im, ng li, chin lc quy hoch pht trin kinh t - x hi ni
chung, cc doanh nghip ni ring.
- Xy dng v thc thi lut php (qun l doanh nghip) nhm to lut chi cho doanh
nghip; vn quan trng nht l chnh sch thu v chnh sch kim sot i vi doanh nghip,
cc quy ch qun l doanh nghip.

- To mi trng thun li cho cc doanh nghip xy dng kt cu h tng; hng dn

kinh doanh; h tr vn; h tr v cng tc o to, qung b sn phm; x l cc mi quan h
trong v ngoi nc c lin quan n s tn ti v pht trin doanh nghip (trn lu thu, la
o, i ngoi.v.v
- Xy dng b my (cc c quan) qun l doanh nghip.

CC PHNG PHP PHC V V KCH THCH KHCH HNG MUA HNG

- Chiu th (Promtion): L cc hot ng xc tin vic bn sn phm ca x nghip (ngi

bn) trn th trng ni chung v th trng mc tiu (Target Marker ) ni ring ca X nghip.
- Mc tin ca chiu th: L nhm bn ht c s sn phm m x nghip to ra trong
iu kin c nhiu ch th cnh tranh khc trn th trng.
Chiu th c mt tc dng ht sc to ln trong hot ng ca x nghip v n c coi nh
mt b phn hu c gn lin vi hot ng sn xut. C nhiu sn phm, nhiu doanh nghip
nhiu nc chi ph cho hot ng chiu th chim mt t l kh ln trong tng chi ph cha trong
gi bn sn phm 9 t 10-25%).
Cc hot ng chiu th c c bit pht trin cc nc kinh t pht trin ni m s
cnh tranh l thng xuyn gay gt.

Chiu th c cc ni dung c bn nh:

+ Cho hng
+ Bn hng trc tip

+ Qung co Tuyn truyn

+ Chiu hng
+ Cc bin php ca Nh nc vv...
1. Cho hng
L phng php s dng cc nhn vin giao hng (Personal Selling) a hn n ni
gii thiu v bn trc tip cho khch.
Cho hng c v tr kh quan trng trong cc hot ng chiu th v n s dng s lao ng
s tha ca x hi v c th a sn phm i rt xa khi ni sn xut.
Mun cho hng c kt qu, nhn vin cho hng phi p ng hai iu kin sau:
- Hiu r sn phm ca x nghip em i cho hng (gi tr ca sn phm, cch bo qun
s dng sn phm, s khc bit gia n vi cc sn phm cnh tranh tng t vv....)
- Bit ngh thut trnh by sn phm cho khch hng thuyt phc ngi tiu dng t,
cha bit, bit u thch, mua sn phm (nhn vin cho hng phi phn bit mt cch chun xc,
khn ngoan gia sn phm em cho hng vi cc sn phm tng t khc hiu r thc mc ca
khch hng gii thch mt cch ng n, trung thc, bit t cc cu hi gi m cho ngi
tiu dng tm ng nguyn vng ca khch i vi sn phm chng minh cho khch hng
thy vic mua ngay sn phm ca mnh l c li nht....)
2. Bn hng trc tip
Ti cc ca hng mu ca X nghip l cc im b c tnh thc nghim xem xt
kho st th hiu nguyn vng ca khch hng gp phn thc y sn xut kinh doanh nm chc
v nm chc v nm c th iu m th trung v ngi tiu dng i hi.
3. Qung co tuyn truyn
(Advertising): Qung co tuyn truyn l cch s dng ch vit, ting ni hnh nh sn
phm mu trnh by thng bo cho ngi tiu dng sn phm ca ngi bn (x nghip) vi
mc ch thu ht s ch v li ko hnh vi mua sn phm ca ngi tiu dng.
- Cc phng tin qung co: Qung co tuyn truyn c th dng hng lot cc phng
tin sau:

+ p phch, Pano qung co t ti nhng ni c ng ngi qua li vi nhng hnh nh

m nt nhm thu ht ngi qua li, lu n sn phm ca x nghip.
+ ng gi, bao b sn phm t gii thiu mnh, khch dng chn li vi sn phm,
tm hiu n v quyt nh mua n.
+ i pht thanh: C kh nng thng bo rng ri sn phm trong c nc.
+ V tuyn, bng hnh: l cc bin php tc ng thng qua hnh nh ca sn phm cc
gc li nht, ngi tiu dng b kch thch, li qun v quan tm n sn phm.
+ T ri, dng ch vit hnh nh thng bo rng ri cho khch mua bit.
+ Sch, bo ( nht l nht bo ) ngi c c thng tin ban u v sn phm, to ng
mn v thc c tn ti sn phm x nghip trong u khch hng.
+ Tp ch, phim nh ring c cc sn phm ca x nghip do x nghip, cng ty ln t t
chc v pht hnh ch ng trn th trng vv...
- Cc nguyn tc qung co: Qung co trn th trng phi m bo cc nguyn tc sau:
+ Gi m: khch hiu v t m thch th mun tip cn st hn, trc tip hn na n
sn phm.
+ c trng, tiu biu c o. Ch r u im ch yu ca sn phm so vi sn phm
cnh tranh tng t, trnh qung co th thin ( sn phm r bng 1/3 sn phm khc l li tt
hn sn phm ... l v l.
+ Thng xuyn lp li. Ti thnh ng mn tm l trong ngi tiu dng v sn phm
ca mnh.
+ Trung thc: Khng c nh la khch hng. gii thiu sn phm ny li bn cho sn
phm khc.
+ Vn minh, tn trng ngi tiu dng, trnh li qung co dung tc, knh cm, thiu vn
ho, thiu tn trng khch hng.
+ Thit thc hiu qu: Trnh qung co ba bi bt kt hiu qu thu li nhng g vv..
4. Chiu hng

(Ym tr, xc tin bn hng): L cc bin php tng hp ngoi cc bin php xt trn
khuyn khch vic bn. l cc gii php c o cng phu v chuyn gia marketing ca x
nghip t chc thc hin ( s sn phm, hi ngh khch hng, chiu i, cc hot ng t thin
x hi, cc bin php bo him sn phm vv...)

CC PHNG PHP QUN TR KINH DOANH

Cc mc tiu qun tr kinh doanh, cc quy lut kinh doanh v cc nguyn tc qun tr kinh
doanh gip cho ch doanh nghip tr li c cu hi phi lm g?, mt cu hi tip theo
quan trng hn nhiu m cc doanh nghip cn phi gii p l lm ci nh th no? tr
li c cu hi ny, ch doanh nghip cn c cc phng php v ngh thut qun tr kinh
doanh thch hp

S 1: Mi quan h gia mc tiu, phng php v nguyn tc QTKD

Khi nim:
Cc phng php qun tr kinh doanh l tng th cc cch thc tc ng c th c v c
ch ch ca ch doanh nghip i tng kinh doanh (cp di v tim nng c c ca doanh
nghip) v khch th kinh doanh, khch hng, cc rng buc ca mi trng qun tr v m, cc
i th cnh tranh v cc bn hng), t c cc mc tiu kinh t ra, trong iu kin mi
trng kinh doanh thc t.

Phng php qun tr c vai tr quan trng trong h thng qun l. Qu trnh qun l v
qu trnh hot ng cc chc nng qun tr theo nhng nguyn tc, nhng cc nguyn tc ch
c vn dng v th hin thng qua cc phng php qun tr nht nh. V vy, vn dng cc
phng php qun tr l mt ni dung c bn ca qun tr kinh doanh. Mc tiu, nhim v ca
qun tr c thc hin thng qua tc ng ca cc phng php qu tr kinh doanh. Trong
nhng iu kin nht nh, phng php qun tr c tc ng quan trng n s thnh cng hay
tht bi trong vic thc hin cc mc tiu v nhim v. Vai tr quan trng ca cc phng php
qun tr cn ch n nhm khi dy nhng ng lc, kch thch tnh nng sng to ca con
ngi v tim nng ca h thng cng nh cc c hi c li bn ngoi.
Phng php qun tr l biu hin c th ca mi quan h qua li gia ch th vi i
tng v khch th kinh doanh, tc l mi quan h gia nhng con ngi c th, sinh ng vi
tt c s phong ph, phc tp ca i sng. V vy, cc phng php qun tr mang tnh cht ht
sc a dng v phong ph, l vn cn phi c bit lu trong kinh doanh v n chnh l
b phn nng ng nht ca h thng qun tr. Phng php qun tr thng xuyn thay i
trong tng tnh hung c th, tu thuc vo c im ca i tng cng nh nng lc v kinh
nghim ca ch doanh nghip.
Tc ng ca cc phng php qun tr lun l tc ng c mc ch, nhm phi hp hot
ng, bo m s thng nht ca h thng. V vy, mc tiu kinh doanh quyt nh bng vic la
chn phng php qun tr kinh doanh. Trong qu trnh qun tr phi lun lun iu chnh cc
phng php nhm t mc ch tt nht. Ch doanh nghip c quyn la chn phng php
qun tr nhng khng c ngha l ch quan, tu tin mun s dng phng php no cng c.
Mi phng php qun tr khi s dng li to ra mt c ch tc ng mang tnh khch quan vn
c ca n. Bn cnh nhng yu t tch cc, ph hp vi mc tiu d on ca ch doanh nghip
cng c th xut hin mt s hin tng nm ngoi d on ban u, thm tr tri ngc vi mc
tiu t ra. iu i hi ch doanh nghip phi tnh to, su st thc t, kp thi c bin php
b sung khc phc cc mt tiu cc khi chng xut hin.
Nh vy, s dng cc phng php qun tr va l khoa hc va l ngh thut. Tnh khoa
hc i hi phi nm vng i tng vi nhng c im vn c ca n, tc ng trn c s
nhn thc v vn dng cc quy lut khch quan ph hp vi i tng . Tnh ngh thut biu
hin ch bit la chn v kt hp cc phng php trong thc tin s dng tt tim nng
doanh nghip nhm t mc tiu kinh doanh ra. Qun tr c hiu qu nht khi bit la chn
ng n v kt hp linh hot cc phng php qun tr. chnh l ti ngh qun l ca ch
doanh nghip ni ring, ca cc nh qun l ni chung.
nm vng nhng tc dng a dng, phong ph ca cc phng php qun tr cn phn
loi chng v i su nghin cu tng phng php.

Tu thuc tiu chun phn loi v mc ch nghin cu m c nhiu cch phn loi i vi
phng php qun tr. Theo cch phn loi ph bin, cn c vo ni dung v c ch hot ng
qun tr cc phng php qun tr c chia thnh:
- Cc phng php qun tr ni b doanh nghip
- Cc phng php tc ng ln khch hng
- Cc phng php quan h vi c quan qun l v m
- Cc phng php cnh tranh vi cc i th
- Cc phng php quan h vi bn hng
- Cc phng php li ko ngi ngoi doanh nghip
CC PHNG PHP QUN TR NI B DOANH NGHIP

1. Cc phng php tc ng ln con ngi

o Cc phng php gio dc
o Cc phng php hnh chnh
o Cc phng php kinh t
2. Cc phng php tc ng ln cc yu t khc ca doanh nghip
o M hnh ho ton hc
o Cc phng php d on
o Cc phng php phn on th trng

1. Cc phng php tc ng ln con ngi

* Cc phng php gio dc
Cc phng php gio dc l cc cch tc ng vo nhn thc v tnh cm ca ngi lao
ng nhm nng cao tnh t gic v nhit tnh lao ng ca h trong cng vic thc hin nhim
v.
Cc phng php gio dc c ngha to ln trong qun tr kinh doanh v i tng cu
qun tr l con ngi - mt thc th nng ng, tng ho nhiu mi quan h. Tc ng vo con
ngi khng ch c hnh chnh, kinh t, m cn tc ng tinh thn, tm l x hi v.v...

Cc phng php gio dc da trn c s vn dng cc quy lut tm l. c trng cc

phng php ny l tnh thuyt phc, tc l lm cho ngi lao ng phn bit phi - tri, ng sai, li - hi, p - xu, thin - c, t nng cao tnh t gic lm vic v s gn b vi doanh
nghip.
Cc phng php gio dc thng c s dng kt hp vi cc phng php khc mt
cch uyn chuyn, linh hot, va nh nhng va su st n tng ngi lao ng, c tc ng
gio dc rng ri trong doanh nghip, y l mt trong nhng b quyt thnh cng ca cc x
nghip t bn Nht hin nay (hc thuyt Y, hc thuyt Z).
* Cc phng php hnh chnh
Cc phng php hnh chnh l cc phng php tc ng da vo cc mi quan h t
chc ca h thng qun l v k lut ca doanh nghip.
Bt k h thng qun tr no cng hnh thnh mi quan h t chc trong h thng. V
phng din qun tr, n biu hin thnh mi quan h gia quyn u v phc tng, nh ngi
xa thng ni: qun tr con ngi c hai cch, dng n v dng uy. Dng n th vng bn
nhng kh khn v ph phim, dng uy th nhanh chng v mt tnh; cho nn qun tr trc tin
phi dng uy sau mi tnh n vic dng n.
Cc phng php hnh chnh trong qun tr khinh doanh chnh l nhng cch tc ng trc
tip ca ch doanh nghip ln tp th nhng ngi lao ng di quyn bng cc quyt nh dt
khot, mang tnh bt buc; i hi ngi lao ng phi chp hnh nghim ngt nu vi phm s b
b x l kp thi, thch ng.
Vai tr ca cc phng php hnh chnh trong qun l kinh doanh rt to ln; n xc lp
cht t k cng lm vic trong doanh nghip; khu ni cc phng php qun tr khc li; du
c b mt kinh doanh v gii quyt cc vn t ra trong doanh nghip rt nhanh chng.
Cc phng php hnh chnh tc ng vo i tng qun tr theo hai hng: tc ng v
mt t chc v tc ng iu chnh hnh ng ca i tng qun tr.
Theo hng tc ng v mt t chc, ch doanh nghip ban hnh cc vn bn quy nh v
quy m, c cu, iu l hot ng, tiu chun nhm thit lp t chc v xc nh nhng mi
quan h hot ng trong ni b theo hng tc ng iu chnh hnh ng ca i tng qun
tr. Ch doanh nghip a ra nhng ch th, mnh lnh hnh chnh bt buc cp di thc hin
nhng nhim v nht nh, hoc hot ng theo nhng phng hng nht nh nhm bo m
cho cc b phn trong h thng hot ng n khp v ng hng, un nn nhng lch lc...

Cc phng php hnh chnh i hi ch doanh nghip phi c quyt nh dt khot, r

rng, d hiu, c a ch ngi thc hin, loi tr kh nng c s gii thch khc nhau i vi
nhim v c giao.
Tc ng hnh chnh c hiu lc ngay t khi ban hnh quyt nh. V vy, cc phng
php hnh chnh ht sc cn thit trong nhng trng hp h thng qun l b ri vo nhng
tnh hung kh khn, phc tp.
i vi nhng quyt nh hnh chnh th cp di bt buc phi thc hin, khng c la
chn. Ch ngi c thm quyn ra quyt nh mi c quyn thay i quyt nh.
Cn phn bit cc phng php hnh chnh vi kiu qun l quan liu do vic lm dng
cc k lut hnh chnh, s dng mnh lnh hnh chnh thiu c s khoa hc, theo mun ch
quan. Thng nhng mnh lnh kiu gy ra nhiu tn tht cho doanh nghip hn ch sc sng
to ca ngi lao ng. cng l nhc im ca phng php hnh chnh. Cn b qun l v
cc c quan qun l nu thiu tnh to; say sa vi mnh lnh hnh chnh th d sa vo tnh trng
lm dng quyn hnh; l mi trng tt cho bnh ch quan, duy ch; bnh hnh chnh quan
liu, tham nhng.
S dng cc phng php hnh chnh i hi cc cp qun l phi nm vng nhng yu
cu cht ch sau y:
- Mt l, quyt nh hnh chnh ch c hiu qu cao khi quyt nh c cn c khoa hc,
c lun chng y v mi mt. Khi a ra mt quyt nh hnh chnh phi cn nhc, tnh
ton n cc li ch kinh t. Tt nhin, cc quyt nh hnh chnh tp trung thng c tnh
ton xut pht t vic kt hp hp l cc loi li ch. Ngi ra quyt nh phi hiu r tnh hnh
thc t, nm vng tnh hung c th. Cho nn, khi a ra quyt nh hnh chnh phi c gng c
nhng thng tin cn thit cho vic ra quyt nh trn c s c bo m v thng tin. Nn giao
quyn ra quyt nh cho cp no c thng tin hn c. Tp hp thng tin, tnh ton y
n cc li ch v cc kha cnh c lin quan l bo m cho quyt nh hnh chnh c cn c
khoa hc.
Ngi qun l gii, c nhiu kinh nghim khng ch ra quyt nh khi c thng tin m
cn d on c nt php trin chnh, nhng mt tch cc cng nh nhng kha cnh tiu cc
c th din ra khi quyt nh c thi hnh. T sn sng b sung cc bin php pht huy mt
tch cc v hn ch mt tiu cc nu c.
- Hai l, khi s dng cc phng php hnh chnh phi gn cht quyn hn ca ngi ra
quyt nh. Mi b phn, mi cn b khi s dng quyn hn ca mnh phi c trch nhim v

vic s dng cc quyn hn . cp cng cao, phm vi tc ng ca quyt nh cng rng, nu

cng sai th tn tht cng ln. Ngi ra quyt nh phi chu trch nhim y v quyt nh
ca mnh.
Nh vy, phi bo m gn quyn hn vi trch nhim chng vic lm dng quyn hnh
nhng khng c trch nhim cng nh chng hin tng trn trnh trch nhim, khng chu s
dng nhng quyn hn c php s dng cng phi chu trch nhim.
Tm li, cc phng php hnh chnh l hon ton cn thit khng c phng php hnh
chnh th khng th qun tr doanh nghip hiu qu.
* Cc phng php kinh t
Cc phng php kinh t tc ng vo i tng qun l thng qua cc li ch kinh t,
cho i tng b qun tr t la chn phng n hot ng c hiu qu nht trong phm vi hot
ng (mi trng lm vic) ca h m khng cn thng xuyn tc ng v mt kinh t.
Mi hot ng sn xut, kinh doanh ca con ngi u tun theo cc quy lut kinh t
khch quan. S chi phi ca cc quy lut i vi hot ng ca con ngi u thng qua li ch
kinh t. Cc phng php kinh t tc ng thng qua cc li ch kinh t ngha l thng qua s
vn dng cc phm tr kinh t, cc n by kch thch kinh t, cc nh mc kinh t - k thut,
thc cht l s vn dng cc quy lut kinh t.
Tc ng thng qua li ch kinh t chnh l to ra ng lc thc y con ngi tch cc lao
ng. ng lc s cng ln nu nhn thc y v kt hp ng n cc li ch tn ti
khch quan trong doanh nghip. Mt mnh ca phng php kinh t chnh l ch n tc ng
vo li ch kinh t ca i tng qun tr (l c nhn hoc tp th lao ng), xut pht t m
h la chn phng n hot ng, m bo cho li ch chung cng c thc hin.
V vy, thc cht ca cc phng php kinh t l t mi ngi lao ng, mi tp th lao
ng vo nhng iu kin kinh t h c kh nng kt hp ng n li ch ca mnh vi li
ch ca doanh nghip. iu cho php ngi lao ng la chn con ng hiu qu nht
thc hin nhim v ca mnh.
c im ca cc phng php kinh t l tc ng ln i tng qun tr khng bng
cng bc hnh chnh m bng li ch, tc l nu mc tiu nhim v phi t c, a ra
nhng iu kin khuyn khch v kinh t, nhng phng tin vt cht c th huy ng thc
hin nhim v. Chnh cc tp th lao ng (vi t cch i tng qun tr) v li ch thit thn,
phi t xc nh v la chn phng n gii quyt vn . Cc phng php kinh t chp nhn
c th c nhng gii php kinh t, ch th qun tr phi bit to ra nhng tnh hung, nhng iu

kin li ch c nhn v tp th lao ng ph hp vi li ch chung ca doanh nghip v Nh

nc.
Cc phng php kinh t to ra s quan tm vt cht thit thn ca i tng qun tr
cha ng nhiu yu t kch thch kinh t cho nn tc ng nhy bn, linh hot, pht huy c
tnh ch ng v cc tp th lao ng. Vi mt bin php kinh t ng n, cc li ch c thc
hin tho ng th tp th con ngi trong doanh nghip quan tm hon thnh nhim v, ngi
lao ng hng hi sn xut v nhim v chung c gii quyt nhanh chng, c hiu qu. Cc
phng php kinh t l cc phng php qun tr tt nht thc hnh tit kim v nng cao
hiu qu kinh t. Thc t qun l ch r khon l bin php tt gim chi ph, nng cao nng
sut sn xut.
Cc phng php kinh t m rng quyn hnh ng cho cc c nhn v cp di, ng
thi cng tng trch nhim kinh t ca h. iu gip ch doanh nghip gim c nhiu vic
iu hnh, kim tra, n c chi li, vn vt mang tnh cht s v hnh chnh, nng cao thc k
lut t gic ca ngi lao ng. Vic s dng cc phng php kinh t lun lun c ch doanh
nghip nh hng, nhm thc hin cc nhim v k hoch, cc mc tiu kinh doanh ca tng
thi k. Nhng y khng phi l nhng nhim v c cn c khoa hc v c s ch ng. Ch
doanh nghip tc ng vo i tng bng cc phng php kinh t theo nhng hng sau:
- nh hng pht trin doanh nghip bng cc mc tiu, nhim v ph hp vi iu kin
thc t ca doanh nghip, bng nhng ch tiu c th cho tng thi gian, tng phn h ca doanh
nghip.
- S dng cc nh mc kinh t; cc bin php n by, kch thch kinh t li qun, thu
ht, khuyn khch cc c nhnphn u hon thnh ttnhim v c giao.
- Bng ch thng pht vt cht, trch nhim kinh t cht ch iu chnh hot ng
ca cc b phn, cc c nhn, xc lp trt t k cng, xc lp ch trch nhim cho mi b
phn, mi phn h cho n tng ngi lao ng trong doanh nghip.
Ngy nay, xu hng chung ca cc nc l m rng vic p dng cc phng php kinh t.
lm vic , cn ch mt s vn quan trng sau y:
+ Mt l, vic p dng cc bin php kinh t lun lun gn lin vi vic s dng cc
by kinh t nh gi c, li nhun, tn dng, li sut, tin lng, tin thng v.v.. Ni chung, vic
s dng cc phng php kinh t c lin quan cht ch n vic s dng cc quan h hng ho tin t. nng cao hiu qu s dng cc phng php kinh t, phi hon thin h thng cc n
by kinh t, nng cao nng lc vn dng cc quan h hng ho - tin t, quan h th trng.

+ Hai l, p dng phng php kinh t phi thc hin s phn cp ng n gia cc
cp qun l.
+ Ba l, s dng phng php kinh t i hi cn b qun tr phi c trnh v nng lc
v nhiu mt. Bi v s dng cc phng php kinh t cn l iu rt mi m, i hi cn b
qun tr phi hiu bit v thng tho kinh doanh, ng thi phi c phm cht kinh doanh vng
vng.
2. Cc phng php tc ng ln cc yu t khc ca doanh nghip
l phng php qun l i su vo tng yu t chi phi ln cc u vo ca qu trnh
kinh doanh (ti chnh, lao ng, cng ngh, thng tin, php ch, vt t, sn phm, ri ro v.v..).
Cc phng php qun tr mang tnh nghip v gn lin vi k thut thng l ca cc chuyn
ngnh qun tr (qun tr ti chnh, qun tr nhn s, qun tr cng ngh, qun tr thng tin v
marketing, qun tr vt t, qun tr sn phm, qun tr u t, a tin hc vo qun tr kinh doanh
v.v..); v thng gn vi cc phng php ton kinh t - mt loi cng c khng th thiu trong
vic la chn cc phng php qun tr kinh doanh ngy nay.
Cc phng php ton kinh t l tn gi chung ch mt nhm cc b nn khoa hc tip
gip gia kinh t hc, ton hc v iu khin hc; ra i v pht trin ch yu t cui nhng nm
40 ca th k ny v c th chia thnh 4 nhm (xem s 3.2):

Thng k k ton: L mt b phn ca ton hc ng dng dnh cho cc phng php x

l v phn tch s liu thng k, m cc ng dng ch yu ca n trong qun l l cc phng
php x l kim tra v d ton ( d on, iu tra chn mu, l thuyt sp hng, l thuyt tn
kho s tr, l thuyt thay th bo qun, l thuyt thng tin, l thuyt m ho v.v...).

M hnh ho ton hc: L s phn nh nhng thuc tnh c bn nht nh ca cc i

tng nghin cu kinh t, l cng c trng cho vic tru tng ho mt cch khoa hc cc qu
trnh v hin tng kinh t.
Khoa hc kinh t t lu bit s dng cc m hnh kinh t lng nh m hnh hm sn
sut Cobb Douglas, m hnh cung cu, gi c v.v...
Vn tr hc: L khoa hc c mc ch nghin cu cc phng php phn tch nhm chun
b cn c chnh xc cho cc quyt nh, i tng ca n l h thng, tc l tp hp cc phn t
v h thng cn c tc ng qua li vi nhau nhm t ti mt mc tiu nht nh. Vn tr hc
bao gm nhiu nhnh khoa hc ng dng gp li: (1) L thuyt ti u (bao gm: quy hoch
tuyn tnh, quy hoch ng, quy hoch ngu nhin, quy hoch nguyn, quy hoch khi, quy
hoch 0 1, quy hoch m, quy hoch nhiu mc tiu, quy hoch nhiu ch s, l thuyt tr
chi...); (2) L thuyt th v s mng li; (3) L thuyt d tr bo qun; (4) L thuyt
phc v m ng; (5) L thuyt tm kim; (6) L thuyt cc im chy...
iu khin hc: L khoa hc v iu khin cc h thng ng v phc tp trong qu
trnh vn ng ca thng tin. Mc ch chnh ca iu khin hc l pht hin ra cc quy lut vn
ng ca thng tin iu khin cc h thng mt cch c hiu qu v xy dng b my iu
khin c hiu lc thc hin chc nng ny. iu khin hc c coi nh ra i vo nm 1948
vi cun sch ca nh bc N. Vine c nhan iu khin hc, hay s iu khin v mi lin h
trong sinh vt v my mc. iu khin hc pht trin theo cc chiu hng khc nhau: l
thuyt, ng dng v thc hin.
Mt nhnh quan trng ca iu khin hc l iu khin hc kinh t ra i t cui nhng
nm 50 u nhng nm 60 ca th k ny. i tng nghin cu ca iu khin hc kinh t l
cc h thng kinh t (nh nn kinh t quc dn, mt ngnh kinh t hoc qu trnh kinh t phc
tp). Mc tiu ca iu khin hc kinh t l nhm pht hin ra nhng quy lut v vn ng thng
tin trong cc h thng kinh t ra nguyn l, cc phng php t chc qun l cc h thng
mt cch c hiu qu v xy dng b my qun l c hiu lc thc hin cc chc nng vch
ra.

Cn c vo ni dung c th ca cc phng php ton kinh t, c th thy r cc phng

php ny c hai phng hng tc dng ch yu trong qun l kinh t:
- Th nht, n l cng lun ca nhn thc lun. Chng hn t m hnh hm sn xut Cobb
Douglas ca doanh nghip nm 1994 l:
Y = 0,35. K0,61 . L0,48 (4)
Nu nm ti 1995, doanh nghip c thm ngun vn u t b sung 100 triu ng th nn
u t tng ti sn c nh (K) ln, hay tng lao ng (L) ln li nhun (Y) nm sau s t mc
cao nht? r rng h s hiu qu u t ti sn c nh cho m hnh (4) l 0,61 ln hn h s
hiu qu lao ng l 0,4 doanh nghip ch nn u t tng ti sn c nh.
- Th hai, cc phng php ton kinh t cn c s dng lm cng c lng ho cc
hin tng v cc qu trnh kinh t trong qun l. Thng qua vic m hnh ho ton hc ngi ta
tru tng ho cc i tng nghin cu trong qun l thnh nhng bi ton c th c th gii
c trn cc my vi tnh t mt s ht sc ln cc phng n c th (hng trm, hng nghn,
hng vn hoc hng triu) nhanh chng tm c phng n ti u cn tm, m bng cc phng
php c v cc cng c trc y khng th tm ni.
* M hnh ho ton hc

Nh cp trn, m hnh ho ton hc l phng hng ng dng ca cc phng

php ton kinh t trong qun l kinh doanh. T tng c bn ca phng php m hnh ho th
hin da vo cc kinh nghim qun tr, con ngi tru tng ho i tng nghin cu thnh
m hnh (c th biu th bng mt phng trnh, mt bt phng trnh, mt h s phng trnh
v bt phng trnh...) M hnh ny phn nh c bn cht i tng, ri t phn tch m hnh
s rt ra kt lun, nhng quyt nh cho i tng. Tt nhin, nu m hnh ha phn nh khng
ng ng hoc khng y bn cht ca i tng, th nhng kt lun v quyt nh rt ra t
m hnh nu em s dng trong thc tin ca i tng s khng c tc dng hoc tc dng
ngc li mun. Ni mt cch khc, vic m hnh ho ton hc l cch th nghim cc vn
qun tr bng cc m hnh da trn kinh nghim ca con ngi.
Cc m hnh ton hc ca mt i tng kinh t c th rt khc nhau v tm c, v
phc tp v v tnh cht ca cng c ton hc s dng, tu thuc vo ngi thit lp m hnh.
Trong cc m hnh ny, m hnh dng chn quyt nh ti u c gi l m hnh ti u. M
hnh ti u bao gm hai b phn ch yu l hm mc tiu v h rng buc.
Hm mc tiu l tiu chun ra v hiu qu qun tr (chng hn l tng gi tr sn lng
t cc i: tng li nhun doanh nghip tng nhanh nht; nng sut lao ng tng nhiu nht;
chi ph vt t, thit b t nht...). Cn h rng buc l cc hn ch thc t v kh nng trong khi
tin hnh la chn quyt nh ti u ( nh hn ch v ti nguyn, t ai, lao ng, ngun vn,
trnh qun tr...).
Qu trnh m hnh ho ton hc bao gm cc bc:
- Hiu i tng nghin cu v din t ng n bng cc bin s (xj);
- Xc nh tiu chun nh gi hiu qu cc quyt nh qun tr bng cch ra cc hm
mc tiu (H (x));
- Nghin cu tt c nhng g c lin quan ti vic gii quyt vn , tc l thit lp c
mt h rng buc c th.
- Ch r phng php v phng tin gii quyt vn , tc l nu thut ton v phng
trnh gii trn my tnh in t, sau tm quyt nh ti u;
- R li quyt nh ti u trn thc t v iu chnh nu thy cn thit;
- Ch o thc hin quyt nh.

Chng hn, phi quyt nh phng n phn b 3000 ha din tch gieo trng 3 loi nng
phm A, B, C ca doanh nghip S c cc nh mc v ch tiu kinh t k thut nh 3.1 sau:
Bng 3.1:
Chi ph sn xut cho 1 ha

c gi tr sn lng
thu c trn 1 ha
Lao ng 1000 (ng)
1000 (ng)

Loi nng phm

Vn 1000 ()

300

500

2.000

350

400

1.500

400

450

2.500

Kh nng ca doanh nghip c v ph lao ng l 1.600 triu ng, v vn khc l 1.200

triu ng; ngoi ra bo m nhu cu hp ng k kt th t nht phi gieo trng 600 ha
nng phm A.
Cn c vo cc bc qu qu trnh m hnh ho th:
- u tin, phi tm hiu tht r i tng. y ci chnh l em 3000 ha t gieo trng
phn b nh th notngf loi nng phm A, B, C. Ni mt cch khc l phi ly s din tch gieo
trng cn tm ca mi loi hm bin s (k hiu l x1, x2, x3).
- Th hai, xc nh tiu chun nh gi hiu qu ca quyt nh qun l. y r rng l
phi xc nh cc mc din tch gieo trng x1, x2, x3 ra sao cho tng gi tr sn lng t
c n mc cc i c th, tc l phi c:
H(x) = 2.000x1 + 1.500x2 + 2.500x3 ---> max (5)
H(x) chnh l hm mc tiu ca m hnh cp trn.
- Th ba, nghin cu tt c nhng ci lin quan n vic ra quyt nh thnh lp h rng
buc ca m hnh. l nhng rng buc v kh nng c hn v din tch gieo trng (x1 + x2 +
x3 = 3.000), v mc gieo trng ti thiu loi nng phm A (x1 600), v vn (300x1 + 350x2 +
400x3 1.200 triu ng); v v lao ng (500x1 + 400x2 + 450x3 1.600 triu ng); nh vy
v d ang xt, h rng buc gm 1 phng trnh v 3 bt phng trnh:
x1 + x2 + x3 = 3.000
x1 600
300x1 + 350x2 + 400x3 1.200.000

500x1 + 400x2 + 450x3 1.600.000

Ngoi ra, v x1, x2, x3 l s din tch gieo trng cc loi nng phm nn n phi l nhng s
khng m, tc l:
x1 0, x2 0 v x3 0
- Th t, cn c vo kt qu ca bc 3, vic la chn ra quyt nh (5), (6), (7) bin
thnh vic gii bi ton (5) (6) (7), bi ton ny l m hnh ton hc ca vn phi nghin
cu. gii n phi s dng phng php tng ng ca l thuyt ti u trong quy hoch tuyn
tnh, cn c vo loi my tnh c th no vit chng trnh gii tm phng n ti u, l
phng n cho gi tr ca bin s x1, x2, x3 tho mn ng thi c ba iu kin (5) (6) (7).
- Th nm, sau khi c phng n ti u tm c trn c s gii bi ton (5) (6) (7)
trn my tnh, cn em xem xt mt ln cui trong thc t iu chnh cho hp l hn.
- Cui cng, trin khai vic t chc thc hin quyt nh trong sn xut.
Nh vy, m hnh l s tru tng ho cc i tng kinh t cn phi nghin cu; nhng
kh nng tru tng ho ny khng phi l v hn; ni mt cch khc, vic s dng cc phng
php ton kinh t trong qun l l iu ht sc c ngha nhng n khng th thay th cho mi
phng php khc hin c ca qun tr, m n ch l s h tr tch cc trong h cc phng php
c. S d c cc gii hn trong vic s dng cc phng php ton kinh t ni chung, trong
vic m hnh ho ton hc cc hin tng kinh t ni ring, l v khi s dng cc cng c ny
cn cn phi c nhng iu kin tng ng:
- Th nht, mun din t c mt cch c bn ng cc i tng kinh t th phi lng
ho c n bng cc phng trnh hoc bt phng trnh... iu ny i hi phi c cc iu
kin tin quyt; cc nh mc kinh t - k thut chnh xc, s n nh ca h thng, gi c, s
nhn thc ng n ca con ngi; ngoi ra trong thc t c nhiu rng buc khng th din t
c thnh cc dng s lng nh nhng rng buc khng th din t thnh cc dng s lng
nh nhng rng buc v tm l, tinh thn v th ch, ch ...
- Th hai, trong nhiu trng hp, mc d lng ho c y i tng nghin cu
thnh nhng bi ton kinh t c th nhng khng c loi my tnh tin t kh nng gii quyt
c chng tm ra phng n ti u trong khong thi gian cho php no (v kch thc
m hnh qu ln do c qu nhiu bin s v nhiu phng trnh cc h rng buc, hoc v loi
m hnh cha c phng php gii quyt tho ng...).

Vic s dng cc m hnh ho ton hc trong qun tr kinh doanh phi ht sc linh hot v
sng to, khng nn p t; phi tu vn m chn cng c, khng c ly cng c rng
buc my mc.
s dng mt cch c hiu qu cc m hnh ton kinh t, cc ch doanh nghip phi hiu
r c im, tnh cht v phm vi ng dng ca tng kiu m hnh c th.
- M hnh quy hoch tuyn tnh: L loi m hnh c biu hin bng cc phng trnh
hoc bt phng trnh bc nht (tuyn tnh nh cho bi ton (5) - (6) - (7) ca v d xt
trn. y l kiu m hnh c nhiu ng dng nht trong thc t v vc gii n cng kh d dng
bng thut ton n hnh (Simplex). N l m hnh la chn cc bin s x1, x2, khng m (x1,x2
> hoc bng 0) tho mn ti u mt hm mc tiu bc nht v mt h rng buc gm cc phng
trnh v bt phng trnh bc nht. Cch gii l dng thut ton n hnh (Simplex), a bi ton
t dng tng qut, ri v dng chnh tc v dng chun, cui cng lp bng tnh
Thut ton n hnh (Simplex)
gii bi ton quy hoch tin tnh dng chun tc dng thut ton gi l thut ton n
hnh.
V d: Phi gii bi ton sau bng thut ton n hnh.
f(x) = 2x1 + 4x2 +0x3 + Mx4 min
3x1 + 2x2 +x3 = 9
4x1 - 5x2 + x4 = 8
xj 0 (j = 1, 2, 3, 4)
x3 l n s ph, x4 l n gi, M > 0, ln tu
Bc I: Lp bng n hnh xut pht t phng n ban u ( phn u bng 3.2).
Bng 3.2:
Bc

H s

n c bn

Phng
php

x1

x2

x3

x4

Dng 1

Dng 2

0
M

x3
x4

9
8

3
(4)

2
-5

1
0

0
1

A (bc 1)

f(x)

8M

Dng cui bc 1 A

4M-2 -5M-4

(bc 2)

x3

23/4

x1

-5/4

f(x)

-13/2

Dng cui bc
2

Bc II: NHn thy j 0 (j = 1, 2, 3) tho mn tiu chun ti u, ta c phng n phi

tm:
x1 = 2; x2 = 0
f min = 4
Cch lp bng n hnh nh sau:
Bc 1
Dng 1: ghi cc n ca bi ton x1, x2, x3, x4.
Dng 2: Ghi h s tng ng ca cc n (cn c vo hm mc tiu: 2; 4; 0 v M).
- Ct (1) ghi bc.
- Ct (2) ghi h s c n c bn, cn c vo cc dng 1 v 2.
- Ct ghi n c bn.
- Ct (4) ghi phng n ban u (cc h s v phi ca rng buc)
- Phn A (bc 1): Ghi cc h s v phi ca h rng buc:
3
4

2
-5

1
0

0
1

- nm giao din ct (4) v dng cui bc 1 tnh nh sau: em cc h s ct (2)

nhn tng ng i vi cc h s ct (4) ri cng kt qu li:
(2)
0
M

(4)
9
8

0.9
M.8 = 8M
________________

Cng 8M + 0 = 8M
- Dng cui phn cn li, ghi cc j (ng vi x4) cng nh trn nhng sau khi cng th
em kt qu tr i h s ca xj tng ng trn dng (2), chng hn tnh 1.
(2)
0
M

(x1)
3
4

0,3 = 0
M.4 = 4M
________________
Cng 4M + 0 = 4M

Sau tr h s ca x2 l 2.
1 = 4M - 2
Bc 2: Kim tra tiu chun ti u: "Mt phng n l ti u nu dng cui mi j u
khng dng".
Trong v d ang lm, bc 1 dng cui c:
1 = 4M - 2 > 0 nu cha tho mn, phng n tng ng ca n: x1 = 0, x2 = 0, x3 = 6,
x4 = 8 cha phi phng n cn tm. Ta iu chnh sang phng n khc.
Bc 3: iu chnh
- Tm n thay th: L n ng vi gi tr max (j > 0)
Trong v d ang xt l 1 v v th n thay th bc 2 l x1. Ta ng khung xung
quanh.
(1) = (4M - 2)
- Tm n loi ra theo trnh t sau:
X trn ct di 1 (phn A c, ly ra cc h s dng (nu tt c u m hoc bng khng
th bi ton kt lun ngay l khng c li gii - vic tnh ton ngng li).
Trong v d ang xt:
9

(8M)

4M - 2

Ta c h s dng l 3 v 4, ly c 2.
- Trn cng dng ca cc h s dng trn: Xt phn nm ct phng n, ta c cc h
s tng ng (cng dng l 9 v 8).
- Chi cc h s trn ct phng n cho cc h s ca ct 1.
9
------3

8
-----4

n b loi l n ng vi t s chia b nht.

Min ( 9/3, 8/4 )=2
Tc ng vi t s 8/4 nh du mc vo s (4)
(4) c gi l phn t tr ct (bc 1)
ng vi (4) cng dng nhn vo ct (2) l n x4, x4 chnh l n b loi.
- Bin i sang bc 2.
+ Ct (1) ghi: bc 2.
+ Ct (3) ghi cc n c bn.
x3
x1
n gi x4 b loi, tr v hm f(x) ban u (tc l f hay f)
+ Ct (2) ghi h s cc n c bn mi:
0
2
+ Tm cc h s ct phng n v phn A mi ca bc 2 theo cch sau:
+ Tnh dng chun trc, l dng c cng v tr vi dng cha phn t tr ct ca bc
trc ( y ang xt l bc 1). Trong v d ang xt bc 1 c phn t tr ct (1) nm dng
2 do bc 2 dng chun l dng 2.

Mun tnh h s dng chun bc mi, em cc h s ca dng cha phn t tr ct bc

c chia cho chnh phn t tr ct, tc l chia dng c cho 4 ta c dng mi.
Dng c

(4)

-5

Dng mi

-5/4

Ct cha n gi loi khng cn tnh v n gi b loi khng quay tr li na.

- Cc dng cn li ca phn A (bc 2) tnh nh sau: nu phi tnh dng i (v d dng 1)
th ly dng chun tnh, em nhn ln vi s i ca s nm trn dng i c ct vi ct cha
phn t tr ct, ri cng tng ng (theo dng) vo dng i c c dng i mi. V d, tnh
tip dng 1 mi:
(-3)

(4)

-5

-5/4

dng 1 c
- dng cha phn t
tr ct
- dng chun ca bc
2

Kt qu thnh:
3

23/4

- Tnh dng cui (nh dng cui bc).

Ch :
j ng vi n c bn bao gi cng bng 0, nn khng cn tnh m ghi lun kt qu cho
nhanh.
Tr li bi ton lc u (5) - (6) - (7) a v bi ton dng chun:
- 2000x1 - 1500x2 - 2500x3 + Mx6 min
x1 + x2 + x3 + x4 = 3.000
x1 - x5 +x6 = 600
300x1 + 350x2 + 400x3 + x7 = 1.200.000

500x1 + 400x2 + 450x3 + x8 = 1.600.000

xj 0 (j = 1 / 8), M > 0 ln tu
(x4, x5, x7, x8 l 4 n ph, x6 l n gi)
Lp bng n hnh
Bng 3.3: BNG N HNH

-2000

-1500

2500

x1

x2

x3

x4

x5

x6

x7

x8

x4

3.000

x6

600

(1)

-1

x7

1.200.000

300

350

400

x8

1.600.000

500

400

450

g(x)

600M

M+2.000 1500 2500

-M

x4

2.400

(1)

-2.000

x1

600

-1

x7

1.020.000

350

400

300

x8

1.300.000

400

450

500

g(x)

-1.200.000

1500 2500

2000

-2.500

x3

2.400

-2.000

xi

600

-1

x7

60.000

-50

-400 -100

x8

220.000

-50

-450 50

g(x)

-7.200.000

-1000

-500
2500

n bc 3, mi j 0 tho mn tiu chun ti u. Phng n b tr gieo trng x1 = 600

ha, x3 = 2400 ha, mc tng gi tr sn lng ti a l f(x) = - g(x) = 7.200.000 (nghn ng).

Vic s dng qua cc m hnh quy hoch tuyn tnh c bit thu c kt qu tt trong cc
bi tonv lu thng phn phi, v phn b lc lng sn xut, v pha ct nguyn liu v phn
b nhim v sn xut, cc bi ton thuc loi sn xut ng b... Nh s dng cc m hnh quy
hoch tuyn tnh trong thc t, c nhiu trng hp nhng quyt nh qun tr c hiu qu lm
gim chi ph hoc tng thm gi tr sn lng t 10% - 20%.
- Cc m hnh quy hoch ng gn lin vi qu trnh ra quyt nh qua nhiu bc.
- Cc m hnh quy hoch phi tuyn: L cc m hnh cho nh bi ton (5) - (6) - (7)
nhng trong , hoc hm mc tiu, hoc h rng buc, hoc c hai c dng khng phi l nhng
hm bc nht (phi tuyn tnh). iu ny thng xy ra trong thc t. Chng hn, nu xt mi
quan h t l gia gi thnh sn phm v chi ph u t. Mi quan h ny thng khng cng
tng gim theo t l nh nhau. Nu vn u t lc u ln mc K ng m ta li tng thm
3% th gi thnh(theo quy lut hp l) c th gim xung 2%, khi nu tng thm vn u t
ln khng phi l 3% m l 6% (2 ln ln hn) th khng phi nht thit gi thnh cng gim
xung gp 2 ln m c th ch l mt t l t hn, tc l gia mc gim tng vn u t v mc
gi gim thnh khng phi theo t l bc nht.
- Cc m hnh quy hoch ngu nhin (hoc cn gi l quy hoch xc sut thng k) trong
mt dng quan trng ca n l quy hoch m (Fuzzy): L mt b phn ca quy hoch ton
hc, nghin cu l thuyt v cc phng php gii bi ton ti u trong trng hp khi thng tin
v cc tham s iu kin ca bi ton khng y . y cng l mt m hnh thng gp trong
thc t qun tr kinh doanh xt trong mt khong thi gian kh di (c s bin ng v gi c; v
tr lng ti nguyn, v iu kin thin nhin; v cc phng tin c th ca h thng giao
thng; v s thay i ca th trng; v trnh khoa hc - k thut; trnh qun l...) m thi
im chun b ra quyt nh, ch th qun l khng thng tin lng thy trc mi vn .
- Cc m hnh quy hoch nguyn: L mt trng hp ring ca cc m hnh quy hoch
tuyn tnh nhng c rng buc thm l cc bin s ch ly cc gi tr nguyn v khng m. Chng
hn nu gi bin s x1, x2 ... l s lng cc con gia sc loi I v loi II... bi ton chn nui,
th hin nhin x1, x2... l nhng con s nguyn khng m. Vic gii cc m hnh quy hoch
nguyn ny thng cng a v gii cc bi ton quy hoch tuyn tnh thng thng tng ng.
- Cc m hnh quy hoch 0 - 1: Cng l mt trng hp ring ca m hnh quy hoch
tuyn tnh, thng c s dng trong vic xc nh a im chn t xy dng nh my, x
nghip... Chng hn, tr li vic tm a im xy dng nh my, x nghip... Chng hn, tr li
vic tm a im xy dng 2 nh my lp t trong s 30 a im bit T1, T2..., T30. Khi
thit lp m hnh chn quyt nh phi a thm vo 30 bin s x1, x2...x30 ng vi 30 im,
cc bin s ny khc cc bin s thng thng khc ch n ch nhn hai tr s. Bng 1 nu a

im ng vi bin s ny khc cc bin s thng thng khc ch n ch nhn hai tr s. Bng

1 nu a im ng vi bin s ny c xy dng, v bng 0 nu a im khng c chn,
vic gii m hnh ca bi ton thng thng a v gii nhiu bi ton quy hoch tuyn tnh
tng ng. M hnh bi ton quy hoch 0 - 1 cng thng dng khi s dng v la chn b
nhim cn b lnh o.
- Cc m hnh quy hoch nhiu hm mc tiu: L bin dng ca m hnh trn bng cch
thay mt hm mc tiu bng nhiu hm mc tiu; tc l t ch ch c hm H(x) max th c cc
hm H1(x) max, H2(x) min,..., Hm(x) max... Cn cc iu kin rng buc khc vn gi
nguyn. Chng hn, khi lp k hoch pht trin kinh doanh ca doanh nghip khng ch nhm
lm cho tng doanh s tng ln nht, m cn phi kt hp gii quyt bo m mc cht lng
sn phm cao nht, hn ch ri ro ti mc thp nht, nhin liu, vt liu chi ph mc nh nht...
Cc m hnh quy hoch nhiu hm mc tiu ny, rt nhiu trng hp cn cha c gii
quyt trn vn, nguyn tc x l l nguyn tc nhng b nhm dung ho cc loi mc tiu.
Hin nay cc m hnh thuc loi ny cn t c s dng.
- Cc m hnh l thuyt tr chi: L cc m hnh ton hc ra quyt nh ti u trong cc
iu kin xung t. y cng l mt loi m hnh thng dng trong qun tr kinh doanh. Chng
hn, nhng chng ta bit, trong mt doanh nghip thng tn ti nhiu loi li ch khc nhau
i hi cc ch doanh nghip phi c mt s kt hp hi ho hp l cc loi li ch , chng
khng phi khng c mu thun, v khi x l khng th ct b i mt loi li ch no m ngc
li u phi thc hin tt c da trn c s pht trin sn xut, nng cao khng ngng nng xut
lao ng. Quyt nh c th cho vic gii quyt s dn ti vic lp v gii cc m hnh l thuyt
tr chi nhm phn nh mt cch r rng khi lng v t l hp l cho tng loi li ch ph
hp vi cc nguyn tc qun l kinh t kinh t x hi ch ngha . Vic gii quyt bi ton vi m
hnh l thuyt tr chi thng thng cng c a v gii cc bi ton quy hoch tuyn tnh,
tuy c nhng rng buc phc tp hn i cht.
- M hnh mng li (PERT - Program Evaluation and Review Technique): l mt nhm
ca m hnh quy hoch ton, thng dng trong vic xc nh hp l cng ngh lm vic ca
mt qu trnh no . Ni mt cch r hn, n l khoa hc sp xp, b tr cc cng vic nhm
tm ra khu xung yu nht cn phi bit c bin php b tr vt t, thit b v cn b; l cch
lm vic va nm c ton cc vn va nm c tng phn c th c th, chi tit. u im
ni bt ca m hnh mng li so vi cc hnh thc biu din k hoch khc l ch n nu r
tt c cc mi lin h ln nhau theo thi gian ca cc cng vic. K hoch c thc hn bng s
mng li c th c chi tit ho mc bt k tu theo yu cu ton b cc cng vic
trong h thng v th t thi gian thc hin cc cng vic .

Chng hn, doanh nghip phi trin khai trong nm 14 cng vic vi thi gian cn thit v
logic hp l phi tun th l:
Bng 3.4:

Cng vic

Thi gian chi ph

(tun)

Trnh t cng vic

Lm ngay khng tr hon

X1

X2

X3

X4

X5

X6

Lm sau khi X2, X3 xong

X7

Lm sau khi X2, X3 xong

X8

Lm sau khi X4 xong

X9

X10

X11

X12

X13

X14

Lm ngay khng tr hon

Lm sau khi X1 xong
Lm sau khi X1 xong
Lm sau khi X1 xong

Lm sau khi X5, X6, X8 xong

Lm sau khi X5, X6, X8 xong
Lm sau khi X5, X6, X8 xong
Lm sau khi X7, X11 xong
Lm sau khi X9 xong
Lm sau khi X10, X12 xong

Trnh t s dng phng php s mng li nh sau:

Bc 1: V s logic ca ton b cc cng vic, mi cng vic biu th bng mt mi
tn, mi u c mt vng trn gi l cc nh, trn mi mi tn ghi r ni dung v thi gian chi
ph thc hin cc cng vic.

(Trng hp chi ph lao , vt t, tin vn... cng lm tng t).

Vic v s c thc hin trn my vi tnh hoc trn bn tnh v tay (giy, bng v.v...)
phn nh ng logic ca bng cc cng vic cho.
Trong trng hp thi gian khng khng nh c chc chn, ngi ta thng s dng
cng thc tnh:
ti = ai + 4mi +bi / 6
ti l thi gian chi ph trung bnh thc hn xong cng vic xi, ai l thi hn lm xong xi
mt cch nhanh nht, cn mi l thi hn thng thng s dng lm xong vic xi, bi l thi
hn lm lu nht.
Bc 2: nh s th t cch nh, ghi vo gc trn cng theo quy tc sau:
- nh no ch c mi tn i ra th nh s trc.
- nh s t trn xung di, t tri qua phi.

S MNG LI CNG VIC

- nh no c nh s ri, th cc mi tn i ra t n coi nh b xo.
Bc 3: Tnh thi hn bt u sm cc nh, ghi vo gc bn tri, theo quy tc:
- Tnh t nh nh ti nh ln k tip 1, 2...
- nh 1 c mt thi hn bt u sm bng 0.
- Cc nh cn li ly s ln nht ca tng gia thi hn bt u sm nh lin trc
cng vi thi gian thc hin cng vic tin v n.
Trong s 3.5: nh 2 c 1 mi tn (cng vic) tin v n l X1 c thi hn t1 = 3 tun,
nn thi hn bt u sm nh 2 s l: 0 + 3 = 3.
Cn nh 3, c 2 mi tn tin v n l X2 v X3 nn thi hn bt u sm ghi nh 3 s
l:
max (0+3; 3+4) = 7
Bc 4: Tnh thi hn kt thc mun cc nh ghi vo gc phi ca mnh; theo quy tc:
- Tnh li t nh c s th t ln v nh c th t nh k tip.

- nh cui c thi hn kt thc mun bng thi hn bt u sm.

Trong v d ang xt s 3.5, nh 9 l nh cui c thi hn bt u sm bng thi hn
kt thc mun = 21 tun.
- Cc nh cn li ly s nh nht ca hiu gia hai hn kt thc mun nh trc tr vi
thi gian thc hin cng vic ca tn (cng vic) li v n.
- Chng hn, trong s 3.5 sau khi tnh thi hn kt thc mun nh 9 l 21, li v nh 8
c 1 mi tn X14 co thi gian thc hin 3 tun, nh 8 s c thi gian kt thc mun l 21 - 3 =
18; tng t, nh 7 c thi hn kt thc mun l 21 - 2 = 19. nh 6 c thi hn kt thc mun
l 18 - 4 = 14 tun. Cn nh 5 c ti 3 mi tn li v n l X9 (3 tun), X10 (5 tun) v X11 (2
tun). Thi hn kt thc mun nh 5 s l:
min (19 - 3, 18 - 5, 14 -2) = 12
Bc 5: Tm cc nh gng, l cc nhc hiu s gia thi hn kt thc mun vi thi hn
bt u sm bng khng (ghi gc di); trong c s 3.5 l cc nh: 1, 2, 3, 5, 6, 8, 9.
Bc 6: Tm cc cng vic gng l cc cng vic ni lin 2 nh gng. Trong hnh 5 l cc
cng vic khng c thi gian d tr, nu doanh nghip thc hin trm tr nh hng n cng
vic khc (trong s , cng vic gng c v 2 nt).
Bc 7: Tm ng gng: L ng ni lin cc cng vic gng v nh gng lin tc t
nh 1 v nh cui v c tng thi hn thc hin sm cc cng vic bng ng thi hn kt thc
mun nh cui.Trong v d ang xt l ng gng X1, X3, X6, X11, X12, X14 (trong s
: cng vic nm trn ng gng ghi 2 nt c gch).
ng gng biu th tt c cc cng vic xung yu m cng ty phi c bit quan tm.
- Vic s dng m hnh mng li cho php p dng rng ri cc phng tin k thut tnh
ton nhm gip x l thng tin cn thit cho ngi lnh o cc cp v cc tuyn ra
nhng quyt nh c tnh chin lc, chin thut hay tc nghip. V vy, phn ln h thng k
hoch ho v qun l theo s mng li thuc h thng qun tr t ng ho. Vic lp v gii
bi ton ca cc m hnh ny thng c a vo thc hin trn cc my vi tnh.
- M hinh m phng (hoc cn gi l m hnh tng t) l m hnh dng lm cng vic
phn tch v thit k cc h thng qun l kinh t trn cc my mc v thit b hin i. N c
p dng trong cc trng hp khi khng th gii c bi ton bng cc m hnh c cp,
va cng khng th tin hnh th nghim trn thc t v khng hp l, do khng th tnh ton

trc hu qu ca cc quyt nh qun tr, ca s thay i c cu hoc chc nng cng nh ca

cc tc ng khc nhau thu nhn t mi trng xung quanh. Kt qu ca m phng trn my k
thu c cc kt lun thng k cho php nh gi nhng c im no ca h thng qun tr.
* Cc phng php d on
l vic d kin kh nng ngun khch hng v s lng chng loi sn phm v cc
yu cu khc v sn phm m s khch hng ny cn doanh nghip p ng cho h. Cc phng
php d pn c th thng s dng l;
- Cc phng php thng k ton hc: l vic da vo chui cc s liu ca qu kh,
hoc cc s liu qua iu tra x hi hoc suy din cc s liu trong tng lai gn . C th k
ra cc phng php nh sau;
- Phng php trung bnh trt.
Gi s c chui s liu qu kh ca doanh nghip nh bng 3.5
Bng 3.5: S LNG SN PHM BN C TRONG QU KH 1994 - 2002
S sn phm bn trong
40
53
nm (1000)
Nm
1994 1995

31

37

59

45

1996

1997

1998

1999

50

44

54

2000 2001 2002

Biu th chui s liu bng 3.5 trn th 3.1 s c mt ng gp khc ni cc im

(du chm)
Trn s 3.5 trc tung biu th s lng sn phm bn ra qua cc nm ( n v 10000
SP ) cn trc honh l cc nn trt, bng cc cng l chia ( cng chia 3, cng chia 5 vv...) chng
hn ly chung bnh cng ca 3 s mt. Nm m u ( nm 1994 c s trc honh bng 1) ly
ngay s liu gc, tc l 40 nghn sn phm) nm th 2 ( s s trc honh bng 2 ng vi nm
1995 ) ly s trng bnh cng cc sn phn bn c ca 3 nm 1994, 1995, 1996 40 + 53 + 31 =
41 th ba ( l trung bnh cng s sn phm bn ra trong 3 nm 1995, 1996, 1997 53 + 31 + 37 =
40 vv... chui cc s liu trung bnh cng c cho .
Bng 3.6 S LIU TRUNG BNH TRT
S lng sn phm
Nm

40
41
1994 1995

40
1996

42
1997

47
1998

51
1999

46
49
54
2000 2001 2002

Biu din trn th cc s liu ( ly gi tr trung bnh ) ca bng 3.6 trn cng sssd th s
c mtk ng fp khc ( ng ni cc im du vung v ni bng cc on chm ) ng
ny t g gh hn (mn hn, trn hn ng gp khc lc u ) Da vo ng trung bnh trt
ny c th phc ho xu th s sn phm bn ra qua cc nm bng mt ng cong lin tc y =
f(x). Da trn ng cong ny c th d on s sn phm c th bn c cho cc nm ( xem
bng 3.7 )
BNG 3.7 S LIU D ON
S sn phm d on
Nm

50
2003

52
2004

.....................
.....................

Kt qu d on c th s dng uc tng i chnh xc trong phm vi vi ba nm (bng

1/4 n 1/3 s cc s liu ca qu kh).
+ Phng php hm s: Cng l nguyn l ca phng php d on xu th trn ; nhng
vic thc hin khong phi lo s trung bnh trt m s dng phng php bnh phng nh
tm ra tham s ca hm s y = f (x). V d: y = 40 + x khi mun d on s lng sn phm
c th bn oc trong nm 1994 v ( x = 10) thay vo biu thc hm s y = 40 + x = 40 + 10 =
40 (SP).

+ Cc phng php khc: Cps th s dng cc phng php iu tra (iu tra x hi hc),
tnh cc h s co gin bit, d on kp ( v d d on mc thu nhp bnh quan ca cc gia
nh khch hng c kh nng tiu th sn phm ca doanh nghip trong nhng nm phi d
on, sau d on mi quan h gia s lng sn phm mua hng ca khch vi mc thu nhp
bnh qun gia nh hng nm ca h vv....) Ton b cc phng php ny c cc gio trnh d
on kinh t x hi hc hoc thng k ton nghin cu k lng v u c a vo cc
chng trnh ci t sn ca cc loi my vi tnh hin nay.
* Cc phng php phn on th trng
- Phng php bng k . L phng php phn on th trng da theo cc du hiu
quan st khch nhau phn theo tng cp i mt trn cc bng k .
Chng hn, nghin cu nhu cu phong tin i li ca thnh ph X ta thu c kt qu cho
bng k 3.8 sau.

Qua bng trn ta thy, s vin chc nh nc s dng xe my i li c t l cao nht (22%)
tc l nu mun bn xe my th on th trng vin chc nh nc c kh nng cao nht. T
phn tch , nu chuyn tip sang cc bng k tip theo phn tch cc thng tin cn thit
khc ta s thu c nhng kt lun b ch chng hn nghin cu tip bng vin chc nh nc/
xe my/ thu nhp/ loi c xe my ta c kt qu trong bng 3.9

T bng va thit lp qua kho st thc t, ta rt ra c kt lun quan trng l loi vin
chc nh nc c thu nhp cao i xe my 70 phn khi l ch yu ( 34%) cho nn cn ch
nghin cu thm mng th trng ny ( vin chc - xe my c 70 phn khi c thu nhp cao)
- Phng php sc ht thng mi: L phng php do W.J Reilley xut d on th
trng.
- Phng php momen lc: L phng php d on vng nh hng c th c m doanh
nghip d kin la chn t cc vng c nhu cu dng xung quanh. Gi s c 3 vng A ( nghn
dn vng B ( 250 nghn dn ) v vng C (200 dn ) cho trn bn thu gn t thc a ( s
3.7)
Ni tm ca ba vng A,B,C ( cho tam gic ABC). Trn cch chn im sao cho AD: DE =
EB x 250 ri vung gc vi BC ti im E. Cn trn AC chn im F sao cho c AF x 100 = FC
x 200. Ba ng thng vung gc s ct nhau to thnh mt tam gic nh (gch cho) trn bn
v l ni x nghip c th chn chim lnh th trng - l phn on th trng c li
nht cho x nghip.

- Phng php th: Cng l phng php quen dng d on phn on th trng, c
th nghin cu phng php ny qua v d minh ho th 3.2.
S 3.2 c hai trc, trc tung biu th cht lng xe my t thp ln cao, cn trc honh
biu th c xe my t nh ( 50 phn khi) n ln ( trn 90 phn khi ), cc vng trn vi kch
c to nh v v tr khc nhau biu th cc cng ty bn xe my tng ng vi tim nng to ln.
Trong th 3.2 cng ty C l ln nht chuyn cung cp xe my c ln vi cht lng trung
bnh, cng ty D ln thc 2 chuyn cung cp xe my c ln vi cht lng thp, cn cng ty A l
cng ty c thc 3 chuyn cung cp xe my cht lng cao vi c xe my trung bnh. Cng ty B
nm ngay gc to , c quy m nh nht chuyn cung cp xe my c trung bnh vi cht
lng trung bn. Nhn vo th ta tht cn hai gc mt phn th III v th IV cn trng tri,
nu cng ty nh tham gia cung cp kinh doanh xe my th nn chn hai phn pn th trng
ny; gc III ng vi xe my cht lng thp c xe nh, gc IV ng vi xe my cht lng cao v
c xe nh.

THNG TIN V QUYT NH QUN TR KINH DOANH

1- Khi nim, vai tr ca thng tin trong qu trnh qun tr kinh doanh
1.1- Khi nim thng tin
Thng tin l mt khi nim c t lu i, l mt khi nim rt rng. Ty thuc vo tng
lnh vc nghin cu, m a ra nhng nh ngha khc nhau v gii hn khi nim li phc v
mc ch nghin cu.
Chng hn:
- Thng tin l ni dung ca th gii bn ngoi c th hin trong s nhn thc ca con
ngi (N.Viner).
- Thng tin l s chng li ca s bt nh (Shannon.K).
- Thng tin l s truyn a a dng (Esbi.R).

- Thng tin l thc th l o tnh phc tp (Mole.A)

- Thng tin l xc sut s la chn (Iaglom).
- Thng tin l nhng tn hiu c thu nhn, c hiu v c nh gi l c ch cho vic
ra quyt nh (cc nh qun l kinh t).
- Thng tin l mt phm tr phn nh ni dung v hnh thc vn ng ca cc s vt v
hin tng. Theo quan im h thng th thng tin l s hn ch tnh a dng ca mi h thng
s vt i vi mi trng, thng tin l tnh trt t ca cc i tng vt cht c nhng mi lin
h bin chng (cc nh iu khin hc).
- Thng tin l mt phm tr trit hc phn nh s vn ng v tng tc ca cc hin
tng, s vt v qu trnh t duy (cc nh trit hc).
Hay gn hn: Thng tin l qu trnh phn nh v tip nhn phn nh, bin phn nh thnh
hiu bit, thnh tri thc.
- Thng tin qun l trong h thng kinh t x hi l s phn nh ni dung v hnh thc vn
ng, lin h gia cc i tng, yu t ca h thng v gia h thng vi mi trng (cc
nh x hi hc).
T nhng nh ngha trn, c th rt ra khi nim sau: Thng tin kinh t l nhng tn hiu,
c thu nhn, c hiu v c nh gi l c ch trong vic ra quyt nh qun tr kinh doanh
ca ch doanh nghip.
Mt s c trng c bn ca thng tin.
a. Thng tin gn lin vi qu trnh iu khin
Bn thn thng tin khng c mc ch t thn. N ch tn ti v c ngha trong mt h
thng iu khin no . D thng tin bt k hnh thc no: bng biu, k hiu, m hiu, biu
, xung in v.v... u c th d dng thy rng n l yu t c bn ca mt qu trnh thnh lp,
la chn v pht ra quyt nh iu khin mt h thng no , h thng ny c th l trong t
nhi, trong x hi hoc trong t duy.
b. Thng tin c tnh tng i
Phng php phn tch h thng khng nh tnh bt nh ca mt qu trnh iu khin
phc tp. Tnh bt nh chnh l tnh trng khng c y thng tin. iu ny cng c ngha
l mi thng tin ch l mt s phn nh cha y v hin tng vo s vt c phn nh,

ng thi n cng ph thuc vo trnh v kh nng ca ni phn nh. Tnh tng i ca

thng tin th hin rt r nt i vi cc h thng kinh t x hi, v y l cc h thng ng, h
thng m, i vi nhiu mt cn c th coi l mt h thng hp en.
c. Tnh nh hng ca thng tin
Thng tin phn nh mi quan h gia i tng c phn nh v ni nhn phn nh. y
l mt quan h hai ngi.

S 1:
T i tng c phn nh ti ch th nhn phn nh c coi l hng ca thng tin,
thiu mt trong hai ngi thng tin khng c hng v thc t khng cn ngha ca thng tin
na.
Trong thc t, thng c hiu hng ca thng tin l t ni pht n ni nhn.
d. Mi thng tin u c vt mang tin v lng tin
Hnh thc vt l c th ca thng tin l vt mang tin. C th so snh thng tin l linh hn
cn vt mang tin l ci v vt cht. r nt khi ni v vt mang tin ngi ta s dng khi nim
ni dung tin v vt mang tin. Ni dung tin bao gi cng phi c mt vt mang tin no . Trn
mt vt mang tin c th c nhiu ni dung tin v thng tin thng thay i vt mang tin trong
qu trnh lu chuyn ca mnh.
Khi nim vt mang tin rt quan trng trong tin hc - khoa hc nghin cu v x l thng
tin t ng. Hin nay, x l thng tin trn my tnh in t mi ch hon ton x l lgic v s

hc vt mang tin. Cn my tnh suy l hay ni cch khc my tnh x l theo ni dung tin th
ang l nim hy vng l mc tiu phn u tin ti ca khoa hc my tnh v tin hc.
L thuyt thng tin c nhng ng gp rt quan trng mang ngha cch mng l thng
tin o c. Mt trong nhng n v o lng l s i nghch ca s bt nh (Entropi) do
Shannon K. v M.Iaglom trn c s xc sut ton hc pht minh ra.
Khi nim khi lng tin c dng cho vic o quy m ca vt mang tin. n gin c th
gi l di bn tin. n v k thut tin hc o bn tin hin nay l Bit. Mt thng tin c
m ha sang h nh phn (Binary Digit), s lng ch s nh phn ca bn tin m ha
chnh l di ca thng tin.
Trong lnh vc qun tr kinh t - h thng pht trin cao nht ca cc h thng trong t
nhin v x hi, vn thng tin c cp trong rt nhiu cc cng trnh nghin cu.
Thng tin qun tr kinh doanh l nhng i lng c o lng, miu t cc hin tng
kinh t - x hi pht sinh mt cch c chn lc phc v qu trnh qun tr kinh doanh.
Thng tin kinh t thng c thc hin di cc hnh thc ch yu sau:
- Cc s kin v s hiu bit ca con ngi v cc i tng v qu trnh kinh t, trong
con ngi ng thi cng l thnh phn ca chnh h thng .
- Nhng mi lin h bn trong gia cc i tng v thnh phn ca h thng.
- Nhng b phn v yu t phi vt cht ca h thng nh tri thc, phng hng t duy
hot ng, quan h tm l, yu t sinh l.
- Nhng thng bo vn ng trong h thng, hoc trao i gia h thng ny vi h thng
khc, gia h thng v mi trng.
- Nhng quy nh nhn thc chung, hoc php ch chung nht v s phi hp hnh ng
gia cc i tng v thnh phn h thng.
- Nhng mc tiu v nhim v m h thng v cc phn t trong cn phi thc hin.
1.2 - Vai tr thng tin trong qu trnh qun tr kinh t
hiu r vai tr thng tin trong qu trnh qun tr cn phi xem xt khi nim v cc qu
trnh qun tr - Mt trong nhng ni dung nghin cu quan trng ca mn khoa hc qun l. Nh

 bit qun tr bao gi cng c xem xt trn hai mt: mt c cu v mt qu trnh ca s tc

ng m cc ch th qun tr tin hnh i vi i tng qun tr.
Mt qu trnh ca s tc ng c biu hin trong nhng tc ng thng xuyn v tc
ng nh k. Tc ng qun tr thng xuyn do cc chc nng qun l, c cu qun tr, cc th
ch hin hnh v.v... gy ra. Tc ng loi ny c tnh n nh di ngy v c tin hnh t cn
s tham gia ca h iu khin.
Tc ng qun tr nh k k c tc ng nht thi, gn lin vi nhng quyt nh qun tr
c th. N c c im l din ra trong mt thi im nht nh v nhm vo nhng mt khc
nhau ca i tng qun tr trong nhng tnh hung c th. Do , n c a ra v thc hin
khi ch doanh nghip trc tip tin hnh phn tch tnh hung chun b cc phng n quyt nh
qun tr v thc hin cc quyt nh qun tr la chn.
Phng tin tin hnh c trng cho hot ng qun tr l thng tin, bi v tc ng qun
tr u c chuyn ti ngi chp hnh thng qua thng tin. Trong tng th tc nghip qun tr,
cc tc nghip v thu nhp, truyn t v lu tr thng tin chim t trng rt ln. Mt khc cc
phng tin k thut c s dng trong b my qun tr trong a s c lin quan n h
thng thng tin cng l cc phng tin trong qu trnh qun l - hai loi phng tin tin hnh
trn y c quan h b sung nhau v u gn lin vi hot ng tr tu ca cn b nhn vin
trong b my qun tr. Ngay c cc hot ng tr tu v suy lun ca con ngi cng c coi l
hot ng x l thng tin cao cp c bit.
Qu trnh qun tr c th c trnh by di gc khoa hc h thng v tin hc nh sau:

S 2:

i tng qun tr bin i cc yu t u vo dng vt cht (lao ng, vn, t ai...)

thnh cc yu t u ra nm trong dng vt cht c th (sn phm, dch v...).
Tm li, vai tr ca thng tin trong qun tr kinh doanh l ch n lm tin , lm c s
v l cng c ca qun tr kinh doanh, qu trnh qun tr kinh doanh l qu trnh thng tin kinh
t.
1.3 - Yu cu ca thng tin kinh t
Thng tin kinh t phi bo m cc yu cu sau:
- Tnh chnh xc: Nu a tin sai lch th qun l s tht bi.
- Tnh kp thi: Thng tin m khng kp thi s khng c gi tr trong vic a ra quyt
nh.
- Tnh y , tnh h thng, tnh tng hp: Thng tin phi phn nh c mi mt ca qu
trnh sn xut kinh doanh.
- Tnh php l: Qun l l hot ng lm giu trong x hi nn ni phi tun th lut php
v thng l quc t.
- Tnh c ch.
- Tnh c thm quyn: Trnh n, trnh n y trch nhim.
- Tnh ti u, tnh y : V mun c tin phi c tin, nu thu nhp nhiu tin m khng
thu nhp nhiu tin m khng dng ti s rt tn km.
- Tnh b mt.
1.4 - Vn nhiu trong h thng thng tin
Mt nguyn nhn quan trng lm nh hng ti cht lng ca thng tin trong h thng l
vn nhiu trong qu trnh truyn tin.
Nhiu thng tin l hin tng thng tin t ngun ti ni nhn b sai lch, mo m.
C 3 nguyn nhn dn n nhiu l:

- Nhiu vt l: Do s c k thut gy ra hoc do nh hng ca mi trng. khc phc

nhiu ny c th dng cc bin php k thut.
- Nhiu ng ngha: Do cc hin tng ngn ng gy ra nh cc t ng m d ngha, d
ngha ng m, cc khi nim cha thng nht hoc mc li vn phm.
- Nhiu thc dng: Do cc hin tng x hi gy ra. Tin ca ngi pht v ngi nhn c
mt mi quan h v li ch. y l nguyn nhn thng xuyn v rt kh khc phc.
Khi xy dng h thng thng tin cn phi s dng nhiu bin php ng b nh: gio dc, k
thut, t chc, hnh chnh, kinh t v.v... khc phc ti a nhiu gy ra cho thng tin.
1.5 - Cch t chc ly tin
Vic ly tin c th thng qua 3 hnh thc: +Do cc nhn vin v chuyn gia ca b phn
marketing,
+ i mua tin t cc trung tm t vn v tin, + S dng ni gin v cc hi ngh, cc t liu
trn hi trng.
2. Quyt nh qun tr kinh doanh
2.1 - Khi nim
Nh cp trn. Quyt nh qun tr l phng cch hnh ng mang tnh sng to
ca ch doanh nghip (Gim c) nhm x l mt vn chn mui trn c s hiu bit cc
quy lut vn ng khch quan ca h thng b qun tr v vic phn tch cc thng tin v hin
trng ca h thng. T khi nim ny c th xc nh ni dung ca mt quyt nh l nhm tr
li c cc cu hi sau y: Lm g? Ai lm? Khi no lm? Lm u? iu kin vt cht
thc hin l g? Lm nh th no? Bao gi kt thc? Kt qu ti thiu phi t l g? T chc
kim tra v tng kt bo co nh th no?
2.2 - Cc nguyn tc c bn ra quyt nh
a. Nguyn tc v nh ngha
Ngi ta ch c th t c mt quyt nh lgic khi vn c nh ngha. Mun
gii quyt c hiu lc mt vn , u tin phi hiu r vn . Thi gian dng tm ra gii
php cho mt vn thng l v ch, bi v ngi ta hay t tha mn trong vic x l cc din
bin ca n m qun khng bn ti ni dung su sc ca n.
b. Nguyn tc v s xc minh y

Mt quyt nh lgic phi c bo v bng cc l do xc minh ng n. Tt c mi

quyt nh lgic phi c da tr nhng c s vng chc. Ngi ta phi bo v c quyt nh
ra bng c mt tng th nhng s vic hin nhin v c th kim tra li chng t quyt
nh l hp l v lgic. M mt ngi khc nu quan st tnh hnh cng di gc v
trong hon cnh , th d h c th c nhng kin bt ng hay nhng nh kin v li ch
khc th h cng buc phi i ti cng kt lun .
c. Nguyn tc v s ng nht
Thc t thng xy ra tnh trng cng mt s vic, c th c nhiu quan im, nhiu cch
nhn nhn khc nhau ty thuc vo ngi quan st v khng gian, thi gian din ra s vic .
Chng hn, cnh tranh di c ch qun l bao cp ca cc nc XHCN b coi l mt hin tng
xu, th ngy nay tt c cc nc thc hnh nn kinh t th trng u coi l mt hin tng tt
yu v lnh mnh. Cho nn ta cn phi xc nh mt cch r rng nhng s vic v lm vic
, cn phi tin chc rng ta ngh ti nhng s khc nhau c th c do cc s thay i v a
im hay v thi i gy ra.
2.3 - Yu cu vi cc quyt nh
a. Tnh khch quan v khoa hc
Cc quyt nh l c s quan trng m bo cho tnh hin thc v hiu qu ca vic thc
hin chng, cho nn n khng c ch quan ty tin, thot ly thc t. V quyt nh l sn phm
ch quan sng to ca con ngi, do m bo tnh khch quan khng phi l vic n gin,
nht l trong nhng trng hp vic thc hin cc quyt nh c lin quan n li ch ca ngi
ra quyt nh.
Tnh khoa hc ca cc quyt nh l s th hin ca nhng c s, cn c, thng tin, nhn
thc, kinh nghim ca nh qun tr trong vic x l, gii quyt nhng tnh hung c th xut hin
i hi c s can thip bng cc quyt nh ca h, n phi tun th i hi ca cc quy lut
khch quan.
b. Tnh c nh hng
Mt quyt nh qun tr bao gi cng phi nhm vo cc i tng nht nh, c mc ch,
mc tiu, tiu chun xc nh. Vic nh hng ca quyt nh nhm ngi thc hin thy
c phng hng cng vic cn lm, cc mc tiu phi t. iu ny c bit quan trng i
vi cc quyt nh c tnh la chn m ngi thc hin c php linh hot hn, sng to hn
trong qu trnh thc hin quyt nh.
c. Tnh h thng

Yu cu tnh h thng i vi cc quyt nh trong qun tr kinh doanh i hi mi mt

quyt nh a ra phi nhm t c mt nhim v nht nh, nm trong mt tng th cc quyt
nh c v s c nhm t ti mc ch chung.
d. Tnh ti u
Trc mi vn t ra cho doanh nghip thng c th xy dng c nhiu phng n
khc nhau cng nhm t ti mc tiu. Yu cu phi m bo tnh ti u c ngha l quyt nh
s a ra thc hin phi l quyt nh c phng n tt hn nhng phng n qun tr khc v
trong trng hp c th c th n phi l phng n quyt nh tt nht.
e. Tnh c ng d hiu
D c biu hin di hnh thc no cc quyt nh u phi ngn gn, d hiu, mt
mt tit kim c thng tin tin li cho vic bo mt v di chuyn, mt khc lm cho chng
phc tp gip cho ngi thc hin trnh vic hiu sai lch v mc tiu, phng tin v cch thc
thc hin.
f. Tnh php l
i hi cc quyt nh a ra phi hp php v cc cp thc hin phi thc hin nghim
chnh.
g. Tnh gc a dng hp l
Trong nhiu trng hp cc quyt nh c th phi iu chnh trong qu trnh thc hin.
Nhng quyt nh qu cng nhc s kh thc hin v khi c bin ng ca mi trng s kh
iu chnh c.
h. Tnh c th v thi gian thc hin
Trong mi quyt nh cn bo m nhng quy nh v mt thi gian trin khai, thc hin
v hon thnh cp thc hin khng c ko di thi gian thc hin.
2.4 - Cc bc ra quyt nh

S 3: Cc bc quyt nh
Qu trnh ra quyt nh bao gm cc bc sau:
a. S b ra nhim v
Qu trnh ra quyt nh phi bt u t vic ra nhim v, nhng khng phi bao gi
cng ra c ngay nhim v mt cch chnh xc. Ty theo mc nghin cu nhng vn
mi xut hin, gii quyt nhng vn ny c nh hng nhiu hay t n kt qu ca quyt
nh. V th, trong qu trnh ra quyt nh, phi lm r thm nhim v ra v i khi phi
thay i nhim v. Khi ra nhim v, nu tng t nh nhng nhim v c quyt nh
trc y, c th s dng kinh nghim c v t ngay c mc chnh xc cao. Khi quyt
nh nhng nhim v c ni mi bc u phi s b ra nhim v v l r dn n trong qu
trnh quyt nh nhim v.
Mun ra nhim v, trc ht cn phi xc nh:
- V sao phi ra nhim v, nhim v thuc loi no, tnh cp bch ca n.

- Tnh hung no trong sn xut c lin quan n nhim v ra, nhng nhn t nh
hng n nhim v.
- Khi lng thng tin cn thit c ra nhim v, cch thu thp nhng thng tin cn
thiu.
b. Chn tiu chun nh gi cc phng n v cc m hnh x l
Mun so snh cc phng n mt cch khch quan la chn phng n tt nht cng
nh thy r kh nng thc hin mc ch ra cn phi c tiu chun nh gi hiu qu.
Tiu chun nh gi hiu qu phi th hin c bng s lng, c gng phn nh y
nht nhng kt qu d tnh s t, phi c th, d hiu v n gin.
Thng cc tiu chun c chn t cc ch tiu: chi ph nh nht, nng sut cao nht, s
dng thit b nhiu nht, s dng vn sn xut tt nht v.v... Ty theo mc ch chnh ca nhim
v c ra. Ngoi ra cn c nhiu ch tiu: cht lng sn phm lm ra, sc cnh tranh ca
sn phm trn th trng v.v...
Vic chn cc tiu chun nh gi hiu qu l qu trnh quan trng v phc tp. Nu khng
ch n iu ny, khi ra nhim v d nu nhng mc ch chung chung, do dn ti
nhng kh khn ln khi chn quyt nh.
Cc phng n ca nhng quyt nh phc tp c nghin cu bng m hnh ton hc.
M hnh phn nh hoc ti to i tng, thay th i tng sau khi nghin cu m hnh thu
c nhng thng tin v i tng . M hnh ca i tng n gin hn v ch phn nh
nhng mt c bn t mc tiu. Cc m hnh cho php nghin cu cc phng n ca quyt
nh vi hao ph v sc lc, phng tin v thi gian.
Nh m hnh v my vi tnh ngi ta xc nh nhanh chng hiu qu cc phng n theo
tiu chun nh gi chn. Trn c s , c th chn c phng n quyt nh ti u.
c. Thu thp thng tin lm r nhim v ra
Ch c th gii quyt ng n mt vn no nu nh c thng tin y v chnh
xc. Lng thng tin cn thit ph thuc vo tnh phc tp ca nhim v c xt v ph thuc
vo trnh thnh tho, kinh nghim ca ngi ra quyt nh. Ngi lnh o lnh ngh c kinh
nghim khi gii quyt nhng vn thng gp, c th b sung nhng tin nhn c, xut
pht t kinh nghim ca mnh trong cc trng hp tng t. Nhng cn thit phi thu thp mi

thng tin, nu iu kin cho php, v tnh hung nht nh. Nu thng tin cha quyt nh
vn mt cch chc chn, phi c bin php b sung tin.
i khi cn gii quyt nhng vn cp bch v quan trng, ngi lnh o c th trc
tip tm hiu tnh hnh ti ch. Cng vic ny thng khng tn nhiu thi gian m li gip cho
ngi lnh o c thng tin cn thit, y v chnh xc nht.
Khng phi tt c mi thng tin thu nhn c lun lun chnh xc y . Trong mt s
trng hp, thng tin b sai lch i mt cch c thc do xut pht t cc li ch cc b, hoc do
phi truyn t qu nhiu cp bc. Nhng i khi thng tin b mo i mt cch v thc v cng
mt hin tng nhng ngi khc nhau c th c nhng kin ch quan khc nhau hoc trong
cnh tranh nhiu thng tin gi (nhiu) c cc i th tung ra nh lc hng i phng
v.v... Cho nn, ngi lnh o phi ch tt c nhng iu khi nh gi cc ngun thng tin.
d. Chnh thc ra nhim v
Bc ny c ngha rt quan trng ra quyt nh ng n. Ch c th chnh thc
ra nhim v sau khi x l cc thng tin thu c do kt qu nghin cu v tnh cht ca nhim
v, tnh cp bch ca vic gii quyt nhim v , tnh hung pht sinh, vic xc nh mc ch
v tiu chun nh gi hiu qu.
e. D kin cc phng n quyt nh
Nu nhng phng n quyt nh s b trnh by di dng kin ngh. Nhng phng n
s b ny thng xut hin ngay bc ra nhim v. Cn xem xt k lng mi phng n
quyt nh c th, ngay c i vi nhng phng n m mi nhn qua tng nh khng thc
hin c. Trc ht, nn s dng kinh nghim c khi gii quyt nhng vn tng t. Nu
nh kinhnghim l kinh nghim tt v nhng phng n ring bit cho nhng kt qu tt
th nn a cc phng n vo trong s cc phng n quyt nh. Tuy nhin, khng nn
dng li m nn tm cc phng php gii quyt nhim v c hiu qu hn.
C th dng phng php lp lun lgic v trc gic ca ngi lnh o la chn
phng n.
Cn xc nh xem xy dng phng n no th c li, cn phng n no kh thc hin do
nguyn nhn no . la chn ln cui ch nn li nhng phng n quyt nh thit thc
nht, bi v s lng cc phng n cng nhiu th cng kh phn tch, nh gi hiu qu ca
chng.
f. ra quyt nh

Sau khi nh gi nhng kt qu d tnh ca quyt nh v la chn c phng n tt

nht, ch doanh nghip phi trc tip ra quyt nh v chu trch nhim trc tip v quyt
nh .
g. Truyn t quyt nh n ngi thi hnh v lp k hoch t chc
Trc ht quyt nh cn c nu thnh mnh lnh hay ch th c hiu qu ca mt vn
bn hnh chnh. Trong bn thn quyt nh khng phi ch d tnh lm ci g m cn phi quy
nh ai lm, u, khi no lm v lm bng cch no, ai kim tra vic thc hin quyt nh, bao
gi th kim tra v kim tra nh th no? Tt c nhng iu to thnh nhng tin cn thit
v t chc thc hin quyt nh.
Tip theo l tuyn truyn v gii thch trong doanh nghip ngha v tm quan trng ca
quyt nh ra, nhng kt qu c th t c ca quyt nh y. Sau vch phng trnh
thc hin quyt nh ny.
K hoch t chc phi xut pht t vic quy nh r gii hn hiu lc ca quyt nh v
phi theo ng thi hn trong qu trnh thc hin. Vic t chc phi c th v chi tit, ngha l
ty theo tnh cht v mc phc tp ca nhim v ra m phn nh ton b khi lng
cng vic theo cc i tng v cc khong thi gian. Trong k hoch phi nu r: Ai lam? V
Bao gi th bt u? Lc no th kt thc? Thc hin bng phng tin no?
Trc khi ch o tin trnh thc hin k hoch, cn ch c bit vn tuyn chn cn
b vi s lng cn thit v chuyn mn thch hp. C ba yu cu quan trng i vi cn b: c
uy tn cao trong nhng vn m h s ch o gii quyt; c giao ton quyn khi ch o
thc hin; c kh nng tin hnh kim tra. Ngi thc hin vic kim tra nht thit khng c
dnh lu v li ch vt cht vi i tng b kim tra.
K hoch t chc cn nng ng, sao cho vo thi gian nht nh v ti mt im nht nh
c th tp trung c lc lng ch yu.
h. Kim tra vic thc hin quyt nh
Kim tra tnh hnh thc hin quyt nh c vai tr quan trng v n c hai nh hng ti
thc tin kinh t. Th nht, kim tra tc ng ti hnh vi ca con ngi, nng cao trch nhim
ca h v ng vin h thc hin chnh xc nhng hot ng nm trong k hoach. Th hai,
vic tin hnh kim tra lin tc thc y s thc hin kp thi v c trnh t cc nhim v t
ra.

Nh vy, t chc tt vic kim tra s em li cho qu trnh thc hin quyt nh s linh
hot cn thit; nu khng, x hi s chu nhng thit hi ln. Nhng thit hi bao hm nhng
s tr tr, sai hng v.v... xy ra do cc quyt nh khng c hon thnh ng thi hn hoc do
k lut lao ng b vi phm. T , ngi ta thy r mc ch ca vic kim tra khng ch l
kp thi ra nhng bin php khc phc nhng lch lc thy, hoc tt hn na l nhm ngn
nga vic xy ra nhng lch lc.
Vic kim tra c t chc tt s l mt s lin h ngc c hiu lc tt, nu khng n s
khng gii quyt kp thi cc vn ang xut hin, khng khc phc c cc khu yu v.v...
v qu trnh quyt nh kh tin hnh mt cch bnh thng.
i. iu chnh quyt nh
C nhiu nguyn nhn dn n s cn thit phi iu chnh quyt nh trong qu trnh thc
hin chng. Cc nguyn nhn thng l:
- T chc khng tt vic thc hin quyt nh.
- C nhng thay i t ngt do nguyn nhn bn ngoi gy ra.
- C sai lm nghim trng bn thn quyt nh, v mt s nguyn nhn khc.
Khng nn do d trong vic iu chnh quyt nh khi mt tnh hung hnh thnh lm
cho mt quyt nh trc y mt hiu lc, khng cn l mt nhn t t chc m tri li trn
mt chng mc no ang tr thnh nhn t ph hoi.
i vi cc quyt nh c ra trong iu kin bt nh, cn d kin trc nhng sa
i trong qu trnh thc hin chng. Nhng iu kin bt nh th hin ch thng tin khng
y , khin cho tm d on b thu hp ng k, nhng nhim v li yu cu phi ra quyt
nh khng ch i n khi hon ton hiu r tnh hnh.
Trong iu kin nh vy, khi ra quyt nh, ch doanh nghip xut pht t ch l khi
tnh hung l r hon ton hay khi tch ly c kinh nghim cn thit th quyt nh s
c sa i.
S iu chnh quyt nh khng nht thit l do xut hin tnh hung bt li. Chng hn,
trong qu trnh thc hin quyt nh c th pht hin ra nhng kh nng mi m trc ta cha
d kin c, em li kt qu cao hn kt qu d nh, v th cn c nhng sa i quyt nh.

Ch doanh nghip cn c bn lnh, i khi phi khc phc c s phn i trc tip iu
chnh quyt nh, trnh tnh trng quyt nh qu v l gy nn tm trng chn chng cho
nhng ngi thi hnh. Mt khc, cn ch rng nhng sa i nh khng cn bn s to nn cc
xo trn v mt t chc, gy ra s mt tin tng tnh n nh ca nhim v v dn n nhng
thit hi ln hn so vi vic khng sa i.
k. Tng kt tnh hnh thc hin quyt nh
y l mt yu t quan trng trong cng tc qun l quyt nh doanh nghip.
Trong mi trng hp, khng k l quyt nh c c thc hin y v ng hn hay
khng, u cn c kt cc kt qu thc hin quyt nh. Qua vic c kt cc kt qu, cc tp
th bit c h c tm quan trng x hi nh th no. cng l s hc tp thc tin ngay trn
kinh nghim ca mnh, lm phong ph kho tng kinh nghim qun l, kim tra hiu qu ca cch
ra v cch thc hin quyt nh qun l. Trong qu trnh tng kt cc kt qu, cn xem xt chu
o, tt c cc giai on cng tc, phn tch r tt c nhng thnh cng cng nh nhng sai lm,
thiu st, pht hin ht cc tim nng cha c s dng. H thng mi ch tiu v nhn t ca
hot ng kinh t, mi lin h qua li v s ph thuc ln nhau gia chng. Khi tng kt cn xy
dng k hoch tng kt, la chn v kim tra nhng thng tin cn thit, phn tch v so snh cc
ch tiu kinh t - k thut, tm ra nguyn nhn thnh cng hoc tht bi v nh gi tng hp.
2.5 - Tr ngi ca ch doanh nghip khi ra quyt nh
Mt vn chn mui v c t ra, song quyt nh c a ra thc hin c hay
khng cn ty thuc vo ng c v bn lnh ca ca mt gim c.
c mt quyt nh ng n ph thuc rt ln vo ng c ca ngi quyt nh ra n.
Nhng ng c nh hng trc tip n vic ra quyt nh ca gim c l: Li ch kinh t
(bao gm li ch c nhn, li ch doanh nghip v li ch ca x hi), cc rng buc v uy tn,
trch nhim ca gim c.
Ngoi vic ph thuc vo ng c, quyt nh cn ph thuc vo bn lnh ca gim c
tc l ngi gim c c dm chp nhn ri ro vt qua mi tr ngi trong khi ra quyt nh
hay khng.
Cc tr ngi thng xy ra l s thiu chun xc, thiu ng b hoc bt hp l ca h
thng lut php Nh nc, mu thun gia tham vng v kh nng c hn, cui cng l s bin
ng hng ngy ca th trng. Tt c nhng kh khn i hi gim c phi c ngh lc mi
ra quyt nh kp thi v c hiu qu.

CC PHNG PHP S DNG

I VI CC I TH CNH TRANH

1. Khi nim cnh tranh

Cnh tranh ni chung, cnh tranh trong kinh t ni ring l mt khi nim c nhiu cch
hiu khc nhau. Khi nim ny c s dng cho c phm vi doanh nghip, phm vi nghnh,
phm vi quc gia hoc phm vi khu vc lin quc gia vv..iu ny ch khc nhau ch mc tiu
c t ra ch quy m doanh nghip hay quc gia m thi. Trong khi i vi mt doanh
nghip mc tiu ch yu l tn ti v tm kim li nhun trn c s cnh tranh quc gia hay quc
t, th i vi mt quc gia mc tiu l nng cao mc sng v phc li cho nhn dn vv..
Theo K. Marx: "Cnh tranh l s ganh ua, u tranh gay gt gia cc nh t bn nhm
dnh git nhng iu kin thun li trong sn xut v tiu dng hng ha thu c li nhun
siu ngch ". Nghin cu su v sn xut hng ha t bn ch ngha v cnh tranh t bn ch
ngha Marx pht hin ra quy lut c bn ca cnh tranh t bn ch ngha l quy lut iu
chnh t sut li nhun bnh qun, v qua hnh thnh nn h thng gi c th trng. Quy lut
ny da trn nhng chnh lch gia gi c chi ph sn xut v kh nng c th bn hnh ho di
gi tr ca n nhng vn thu c li nhun.
- Theo t in kinh doanh (xut bn nm 1992 Anh) th cnh tranh trong c ch th
trng c nh ngha l " S ganh ua, s knh ch gia cc nh kinh doanh nhm ginh ti
nguyn sn xut cng mt loi hng ho v pha mnh.
- Theo T in Bch khoa Vit nam (tp 1) Cnh tranh (trong kinh doanh) l hot ng
tranh ua gia nhng ngi sn xut hng ho, gia cc thng nhn, cc nh kinh doanh trong
nn kinh t th trng, chi phi quan h cung cu, nhm dnh cc iu kin sn xut , tiu th th
trng c li nht.
- Hai nh kinh t hc M P.A Samuelson v W.D.Nordhaus trong cun kinh t hc (xut
bn ln th 12) cho. Cnh tranh (Competition) l s knh ch gia cc doanh nghip cnh tranh
vi nhau dnh khch hng hoc th trng. Hai tc gi ny cho cnh tranh ng ngha vi
cnh tranh hon ho (Perfect Competition).
Ba tc gi M khc l D.Begg, S. Fischer v R. Dornbusch cng cho cnh tranh l cnh l
cnh tranh hon ho, cc tc gi ny vit. Mt cnh tranh hon ho, l nghnh trong mi

ngi u tin rng hnh ng ca h khng gy nh hng ti gi c th trng, phi c nhiu

ngi bn v nhiu ngi mua.
- Cng quan im nh trn, R.S. Pindyck v D.L Rubinfeld trong cun kinh t hc v m
cho rng: Mt th trng cnh tranh hon ho, hon thin c rt nhiu ngi mua v ngi bn,
cho khng c ngi mua hoc ngi bn duy nht no c nh hng c ngha i vi gi
c.
- Cc tc gi trong cun "Cc vn php l v th ch v chnh sch cnh tranh kim sot
c quyn kinh doanh, thuc s n VIE/97/016 th cho: Cnh tranh c th c hiu l s ganh
ua gia cc doanh nghip trong vic ginh mt s nhn t sn xut hoc khch hng nhm nng
cao v th ca mnh trn th trng, t c mt mc tiu kinh doanh c th, v d nh li
nhun, doanh s hoc th phn. Cnh tranh trong mt mi trng nh vy ng ngha vi ganh
ua.
- Tc gi Nguyn Vn Khn trong t in Hn vit gii thch: "Cnh tranh l ganh ua hn
thua"
- Phm vi quc gia, theo U ban cnh tranh cng nghip ca Tng thng m th. Cnh
tranh i vi mt quc gi l mc m , di cc iu kin th trng t do v cng bng,
c th sn xut cc hng ho v dch v p ng c cc i hi ca th trng Quc t, ng
thi duy tr v m rng c thu nhp thc t ca ngi dn nc .
- Ti din n Lin hp quc trong bo co v cnh tranh ton cu nm 2003 th nh ngha
cnh tranh i vi mt quc gia l" Kh nng ca nc t c nhng thnh qu nhanh v
bn vng v mc sng, ngha l t c cc t l tng trng kinh t cao c xc nh bng
cc thay i ca tn sn phm quc ni (GDP) tnh trn u ngi theo thi gian.
T nhng nh ngha v cc cch hiu khng ging nhau trn c th rt ra cc im hi t
chung sau y.
Cnh tranh l c gng nhm ginh ly phn hn phn thng v mnh trong mi trng cnh
tranh. c cnh tranh phi c cc iu kin tin quyt sau:
- Phi c nhiu ch th cng nhua tham gia cnh tranh: l cc ch th c cng cc mc
ch, mc tin v kt qu phi ginh git, tc l phi c mt i tng m ch th cng hng n
chim ot. Trong nn kinh t, vi ch th canh tranh bn bn, l cc loi sn phm tng t c
cng mc ch phc v mt loi nhu cu ca khch hng m cc ch th tham gia canh tranh u
c th lm ra v c ngi mua chp nhn. Cn vi cc ch th cnh tranh bn muc l ginh git
muc c cc sn phm theo ng mong mun ca mnh.

- Vic cnh tranh phi c din ra trong mt mi trng cnh tranh c th, l cc rng
buc chung m cc ch th tham gia cnh tranh phi tun th. Cc rng buc ny trong cnh
tranh kinh t gia cc dianh nghip chnh alf cc c im nhu cu v sn phm ca khch hng
v cc rng buc ca lut php v thng k kinh doanh trn th trng. Cn gia ngi mua
vi ngi muc, hoc gia nhng ngi mua v ngi bn l cc tho thun c thc hin c li
hn c i vi ngi mua.
- Cnh tranh c th din ra trong mt khong thi gian khng c nh hoc ngn 9 tng v
vic) hoc di (trong sut qu trnh tn ti v hot ng ca mi ch th tham gia cnh tranh). S
cnh tranh c th din ra trong khong thi gian khng nht nh hoc hp (mt t chc, mt a
phng, mt nghnh) hoc rng (mt nc, gia cc nc)
2. Cnh tranh trong kinh t gia cc doanh nghip
L vic s dng c hiu qu nht cc ngun lc, cc c hi ca doanh nghip ginh ly
phn thng, phn hn v mnh trc cc doanh nghip khc trong qu trnh kinh doanh, bo m
cho foanh nghip pht trin nhanh chng v bn vng.
- Trong nn kinh t th trng, trc mi nhu cu cu nhng ngi tiu dng (ngi mucbn A) di dng cc loi sn phn tng t - sn phn thng c rt nhiu cc nh sn xut
(ngi bn - bn B) tham gia p ng, h lun phi c gng ginh chin thng, s cnh tranh
din ra l tt yu trong mi trng lut php ca nh nc, cc thng l ca th trng v cc
quy lut khch quan vn c ca n.

3. Cc loi hnh cnh tranh

Da vo cc tiu thc khc nhau, cnh tranh c phn ra thnh nhiu loi.
* Cn c vo ch th tham gia th trng
Cnh tranh c chia thnh 3 loi.
- Cnh tranh gia ngi mua v ngi bn: Ngi bn mun bn hng ho ca mnh vi
gi cao nht, cn ngi mua mun bn hng ho ca mnh vi gi cao nht, cn ngi mua
mun muc vi gi thp nht. Gi c cui cng c hnh thnh sau qu trnh thng lng gi
hai bn.
- Cnh tranh gia nhng ngi mua vi nhau: Mc cnh tranh ph thuc vo quan h
cng cu trn th trng. Khi cung nh hn cu th cuc cnh tranh tr nn gay gt, gi c hng
ho v dch v s tng l, ngi mua phi chp nhn gi cao mua c hng ho ho m h
cn.
- Cnh tranh gia nhng ngui bn vi nhau: L cuc cnh tranh nhm ginh git khch
hng v th trng, kt qu l gi c gim xung v c li cho ngi mua. Trong cuc cnh tranh
ny, doanh nghip no t ra ui sc, khng chu c sc p s phi rt lui khi th trng,
nhng th phn ca mnh cho cc i th mnh hn.

* Cn c theo phm vu nghnh kinh t

Cnh tranh c phn thnh hai loi.
- Cnh tranh trong ni b nghnh: l cuc cnh tranh gia cc doanh nghip trong cng
mt ngnh, cng sn xut ra mt loi hng ho hoc dch v. Kt qu ca cuc cnh tranh ny l
lm cho k thut pht trin.
- Cnh tranh gia cc nghnh: L cuc cnh tranh gia cc doanh nghip trong cc
nghnh kinh t vi nhau nhm thu c li nhun cao nht. Trong qu trnh ny c s phn b
vn u t mt cch t nhin giuq cc nghnh, kt qu l hnh thnh t sut li nhun bnh
qun.
* Cn c vo tnh cht cnh tranh
Cnh tranh c phn thnh 3 loi.
- Cnh tranh hon ho (Perfect Cometition): L hnh thc cnh tranh gia nhiu ngi bn
trn th trng trong khng ngi no c u th khng ch gi c trn th trng. Cc sn
phm bn ra u c ngi mua xem l ng thc, tc l khng khc nhua v quy cch, phm
cht mu m. chin thng trong cuc cnh tranh cc doanh nghip buc phi tm cch gim
chi ph, h gi thnh hoc lm khc bit ho sn phm ca mnh so vi cc i th cnh tranh.
- Cnh tranh khng hon ho (Imperfect Competition) L hnh thc cnh tranh gia nhng
ngi bn c cc sn phm khng ng nht vi nhau. Mi sn phn u mang hnh nh hay uy
tn khc nhau cho nn ginh c u th trong cnh tranh, ngi bn pho s dng cc cng
c h tr bn nh: Qung co, khuyn mi, cung cp dch v, u i gi c, y l loi hnh cnh
tranh ph bin trong giai on hin nay.
- Cnh tranh c quyn (Monopolistic Competition): Trn th trng ch c nt hoc mt
s t ngi bn mt sn phm hoc dch v vo , gi c ca sn phm hoc dch v trn th
trng s do h quyt nh khng ph thuc vo quan h cung cu.
* Cn c vo th on s dng trong cnh tranh
Cnh tranh c chia thnh.
- Cnh tranh lnh mnh. L cnh tranh ng lut php, ph hp vi chun mc x hi v
c x hi tha nhn, n thng din ra sng phng, cng bng v cng khai.

- Cnh tranh khng lnh mnh. L cnh tranh da bo k h ca lut php, tri vi chun
mc x hi v b x hi ln n ( nh trn thu bun lu, mc ngoc, khng b vv...)
4. Cc cng c cnh tranh
* Cnh tranh sn phm: l tng th nhng ch tiu, thuc tnh ca sn phm th hin mc
tho mn nhu cu trong nhng iu kin xc nh ph hp vi cng dng ca sn phm.
Ngy nay, cht lng sn phm tr thnh mt cng c cnh tranh quan trng ca cc
doanh nghip trn th trng. Cht lng sn phm cnh cao tc l mc tho mn nhu cu cng
cao, dn ti y mnh tc tiu th, lm tng kh nng trong thng th trong cnh tranh ca
doanh nghip. Trong iu kin hin nay, mc sng ca ngi dn ngy cng c nng cao, tc
l nhu cu c kh nng thanh ton ca ngi tiu dng tng ln th s cnh tranh bng gi c
v s c xu hng v tr cho s cnh tranh bng cht lng.
Cht lng sn phm l tp hp cc thuc tnh ca sn phm trong iu kin nht nh v
kinh t k thut. Cht lng l mt ch tiu tng hp th hin nhiu mt khc nhau tnh c l
ho ng nh cc ch tiu quy nh, hnh dng mu sc hp dn. Vi mi loi sn phm khc
nhau, tuy nhin vn t ra la doanh nghip phi lun lun gi vng v khng ngng nng cao
cht lng sn phm. l iu kin khng th thit nu doanh nghip mun ginh c thng
li trong cnh tranh, ni mt cch khc cht lng sn phm l vn sng cn i vi doanh
nghip. Khi cht lng khng cn c m bo, khng tho mn nhu cu khch hng th ngay
lp tc khch hng s ri b doanh nghip.
Nng cao cht lng sn phm c ngha ht sc quan trng i vi vic tng kh nng
cnh tranh th hin trn cc gic .
- Cht lng sn phm tng ln s thu ht c khch hng tng c khi lng hng ho
tiu th, tng uy tn sn phm m rng th trng, t tng doanh thu, tng li nhun, m bo
hon thnh cc mc tiu m doanh nghip ra.
- Nng cao cht lng sn phm c ngha l nng cao hiu qu sn xut kinh doanh.
* Cnh tranh bng gi bn sn phm
Gi c sn phm l biu hin bng tin ca gi tr sn phm m ngi bn hay doanh
nghip bn d nh c th nhn c t ngi mua thng qua vic trao i hng ho trn th
trng. Gi c ca sn phm ph thuc vo cc yu t sau:

- Cc yu t kim sot c: Chi ph sn xut sn phm, chi ph bn hng, chi ph lu ng

v chi ph ym tr xc tin bn hng.
- Cc yu t khng kim sot c quan h cung cu cng cnh tranh trn th trng,
chnh sch iu tit th trng ca Nh nc.
Gi c c s dng lm cng c cnh tranh thng qua cc chnh sch nh gi bn sn
phm ca doanh nghip trn th trng, mt doanh nghip c th c cc chnh sch nh gi sau:
- Chnh sch nh gi thp.
- y l cch nh gi bn thp hn mc gi th trng. Chnh sch nh gi thp c th
hng vo cc mc tiu khc nhau, tu theo tnh hnh sn xut v th trng v c chia ra cc
cch khc nhau.
+ nh gi thp hn so vi th trng nhng cao hn gi tr sn phm, doanh nghip chp
nhn mc li thp. N c ng dng trong trng hp sn phm mi thm nhp th trng, cn
bn hng nhan vi khi lng ln, hoc dng gi cnh tranh vi cc i th.
+ nh gi bn thp hn gi th trng v cng thp hn gi tr sn phm: Doanh nghip b
l. Cch ny c p dng trong trng hp bn hng trong thi k khai trng hoc mun bn
nhanh thu hi vn ( tng t bn ph gia )
+ Chnh sch nh gi cao.
Tc l mc gi bn cao hn mc gi thng tr trn th trng v cao hn gi tr sn phm.
c p dng trong cc trng hp sau:
+ Sn phm mi tung ra th trng, ngi tiu dng cha bit r cht lng ca n, cha
c c hi so snh v gi p dng gi bn cao sau gim dn.
+ Doanh nghip hot ng trong th trng c quyn, p dung gi cao ( gi c quyn )
thu li nhun c quyn.
+ Sn phm thuc loi cao cp, hoc sn phm c cht lng c bit tt ph hp vi
ngi tiu dng thuc tng lp thng lu.
+ Sn phm thuc loi khng khuyn khch ngi tiu dng mua, p dng gi bn cao
thc y h tm sn phm thay th.

+ Chnh sch n nh gi bn.

Tc l gi nguyn gi bn theo thi k v a im. Chnh sch ny gip doanh nghip
thm nhp, gi vng v m rng th trng.
- Chnh sch nh gi theo gi th trng.
y l cch nh gi ph bin ca cc doanh nghip hin nay tc l gi bn sn phm xoay
quanh mc gi th trng ca sn phm . y do khng s dng yu t gi lm n by kch
thch ngi tiu dng nn tiu th c sn phm, doanh nghip tng cng cng tc tip th
thc hin nghim ngt cc bin php gim chi ph sn xut kinh doanh.
- Chnh sch gi phn bit.
Vi cng mt loi sn phm nhng doanh nghip nh ra nhiu mc gi khc nhau da
theo nhiu tiu thc khc nhau:
+ Phn bit theo lng ma: Mua khi lng nhiu hoc gim gi hoc hng chit khu.
+ Phn bit theo cht lng: Cc loi cht lng ( 1,2,3 ) c mc gi khc nhau phc v
cho cc nhm i tng khc nhau.
+ Phn bit theo phng thc thanh ton: Thanh ton ngay hay tr chm, thanh ton bng
tin mt hay chuyn khon.
+ Phn bit theo thi gian: Ti cc thi im khc nhau, gi c khc nhau.
- Chnh sch bn ph gi.
- nh mc gi bn thp hn hn gi th trng v thp hn c gi thnh sn xut. Mc tiu
ca bn gi l ti thiu ho ri ro hay thua l hoc tiu dit i th cnh tranh. Mun t c
mc tiu ny i hi doanh nghip phi c tim lc v ti chnh, v khoa hc cng ngh sn
phm c uy tn trn th trng. Bn ph gi ch nn p dng khi sn phm b tn ng qu
nhiu, b cnh tranh gay gt, lc hu khng ph hp vi nhu cu tiu dng, sn phm mang tnh
thi v, d h hng, cng lu cng l ln.
Ngy nay cng vi s pht trin ca nn sn xut x hi mc sng ca ngi dn khng
ngng nng cao, gi c khng cn l cng c cnh tranh quan trng nht ca doanh na nhng
nu doanh nghip bit kt hp cng c gi vi cc cng c khc th kt qu thu c s rt to
ln.

* Cnh tranh bng ngh thut tiu th sn phm

i vi mi doanh nghip hot ng trong c ch th trng, sn xut tt cha khng
nh kh nng tn ti v pht trin ca mnh, m cn phi bit t chc mng lt bn hng, l
tp hp cc knh a sn phm hng ho t ni sn xut n ngi tiu dng sn phm y.
Thng thng knh tiu thu sn phm ca doanh nghip c chia thnh 4 loi sau:

A: Knh trc tip ngn, t doanh nghip a sn phm n tay ngi tiu dng (NTD).
B: Knh trc tip di ( t DN ti ngi bn l, sau n tay NTD)
C: Knh gin tip ngn ( t DN ti cc i l, tip phn ti cc ngi bn l v sau cng
n tay NTD)
Bn cnh , thc y qu trnh bn hng. doanh nghip c th tin hnh mt lot cc
hot ng h tr nh: Tip th, qung co, ym tr bn hng, t chc hi ngh khch hng, tham
gia cc t chc lin kt kinh t....
Ngy nay, ngh thut tiu th sn phm ng vai tr v cng quan trng, thm tr quyt
nh n s cn ca doanh nghip trn th trng bi v n tc ng n kh nng cnh tranh ca
doanh nghip trn cc kha cnh sau:

- Tng kh nng tiu th hng ho thng qua vic thu ht s quan tm ca khch hng ti
sn phm ca doanh nghip.
- Ci thin v tr hnh nh ca doanh nghip trn th trng ( thng hiu, ch tn ca
doanh nghip)
- M rng quan h lm n vi cc i tc trn th trng, phi hp vi cc ch th trong
vic chi phi th trng, chng hng gi.
* Cnh tranh bng cc cng c khc
Trch nhim ca doanh nghip i vi sn phm ca mnh khng phi chm dt sau khi
giao hng v nhn tin ca khch hng bi v c mt nguyn tc chung k " Ai sn xut th ngi
ss phc v k thut. Tt hn na l chun b cho vic phc v k thut sm hn vic cung cp
sn phm ra th trng. Doanh nghip s bn c nhiu sn phm nu khch hng cm thy
yn tm rng sn phm m bo cht lng ngay c khi quan h mua bn chm dt. Dch
v sau bn hng thng p dng i vi trng hp sau:
+ Sn phm mang tnh k thut cao.
+ n gi sn phm cao
+ Sn phm c bn n chic
+ Ngi mua khng am hiu tnh nng v cch s dng ca sn phm.
+ Sn phm chim lnh th trng nhiu.
Ni dung ca dch v sau bn hng gm:
+ Cam kt thu li sn phm v hon tr tin li cho khch hng hoc i li hng nu sn
phm khng ng vi tho thun ban u hoc khng tho mn nhu cu ca h.
+ Cam kt bo hnh trong thi gian nht nh.
+ Cung cp cc dch v bo dng k thut cho cc sn phm c tui th di.
Phng thc thanh ton cng l mt cng c cnh tranh c nhiu doanh nghip s dng.
Phng thc thanh ton gn nh, rm r hay chm ch nh hung n cng tc tiu th v do
nh hng n cng tc tiu th v do nh hng n kh nng cnh tranh ca doanh
nghip trn th trng.

- Yu t thi gian.
Nhng thay i nhanh chng ca khoa hc cng ngh lm thay i nhanh chng cch ngh,
cch lm vic ca con ngi, to thi c cho mi ngi, mi t nc tin nhnh v pha trc.
i vi cc doanh nghip yu t quyt nh trong chin lc kinh doanh hin ti l tc ch
khng phi l yu t c truyn nh nguyn vt liu, lao ng .. mun chin thng trong cuc
cnh tranh ny, cc doanh nghip phi bit t chc nm bt trong tin nhanh chng tiu th thu
hi vn nhanh trc khi chu k sn xut sn phm kt thc.
- Cnh tranh v thi c th trng.
Doanh nghip no d bo trc thi c th trng v nm c thi c th trng s c
thm iu kin chin thng trong cnh tranh. Thi c th trng thng xut hin do cc yu
t sau:
+ S thay i ca mi trng cng ngh.
+ S thay i v yu t dn c, iu kin t nhin.
+ Cc quan h to lp c ca tng doanh nghip.
Cnh tranh v thi c th trng th hin ch doanh nghip d bo c nhng thay i
ca th trng, t c cc chnh sch khai thc th trng hp l v sm hn cc doanh nghip
khc. Tuy nhin cnh tranh v thi c th trng cng c th th hin ch doanh nghip tm ra
c nhng li th kinh doanh, sm i vo khai thc th trng v mt lot sn phm ca doanh
nghip cng s sm b bo ho. Yu cu ny i hi phi thch ng nhanh vi nhng thay i .
- Thng lng trong cnh tranh. l vic tho thun gia cc ch doanh nghip chia
s th trng mt cch n ho ( hn l cnh tranh gy bt li ) l vic s dng cc k thut
tnh ton ca l thuyt tr chi. ( Theory of Game )
Chng hn gia hai doanh nghip I v II c th din ra hai chin lc: Chiu th mc
thp v chiu th mc cao. Vi hai chin lc cnh tranh ny s c kt qu thu c nh
bng 3.10
Doanh nghip
II
Chiu th mc thp

I
Chiu th mc thp
L1 = 120

Chiu th mc cao
L1 = 180

Chiu th mc cao

L2 = 120

L2 = 60

( A)
L2 = 60

(B)
L1 = 100

L1 = 180

L2 = 100

(C)

(D)

Vi gii php A Tr chi din ra l c hai doanh nghip I v II khng tin hnh chi ph
nhiu v cc bin php chiu th v kt qu l c hai thu c mc li nhun bng nhau l L1 =
L2 = 120. Cn nu mt doanh nghip chn gii php chiu th tch cc hn doanh nghip kia th
s to mt kt qu l bn ny c th bn kia mt ( gii php B v C 0. R rng nu hai doanh
nghip khong c s tho thun vi nhau c thi tt yu c hai phi tin hnh chin lc theo
gii php D, l gii php hai bn cng c mc li nhun bng nhau nhng b mt i mt lng
khng nh ( 100 = 120 -20 ) cho nn tt nht trong trng hp ny l c hai bn cn gp g nhau
bn bc v tho thun chia khu vc th trng ( quay v gii php A l gii php c li nht
cho c hai bn ).
- Cc phng php n trnh: l cch rt lui khi cuc cnh tranh bng vic tm mt th
trng khc ( xa hn, t hiu qu hn vv.... thm tr phi t b mt hng m doanh nghip khng
th tr c sang mt mt khc.
CC PHNG PHP S DNG I VI BN HNG

1. Cc phng php s dng i vi bn hng

Bn hng l nhng ngi cung cp cc u vo cho doanh nghip, h c th bn sn phm
cho ngi khc v gia h (bn bn vi nhau) cng s xut hin hin tng cnh tranh, phng
php s dng ch yu l tn trng li ch ca nhau (gi ch tn thanh ton sng phng v thng
cm. Nhng cng cn n trnh s o p ca mt hng (nu h l nhng ngi bn khng bit iu
trc li v bt tn) m phng php ch yu l thay quan h bun bn bng quan h bn hng v
thay quan h song phng bng quan h a phng.
2. Cc phng php s dng i vi cc c quan v vin chc ca cc c quan qun
l v m
l s s dng kt hp cc phng php sau:

- Ch ng ti mc cao nht khng i u vi lut php v thng l Nghim chnh thc

hin ngha v ( chp nhn, thu np doanh li v cc khon khc vv...)
- To v chuyn i quan h php l thnh quan h thng cm, tn trng thn tnh.

NGH THUT QUN TR KINH DOANH

1 Khi nim
Ngh thut kinh doanh (cn gi l l kinh doanh hoc th on kinh doanh). L vic xem
xt ng tnh cng vic kinh doanh (th trng khch hng, i th cnh tranh, xu th bin ng
ca mi trng ln, tnh hnh xu th chuyn bin ca ni b doanh nghip) ch ng mt cch
c hiu qu nht, thc hin thnh cng mi v k hoch kinh doanh ca doanh nghip.
2. C s ca ngh thut qun tr kinh doanh
Ngh thut qun tr kinh doanh c to lp trn c s ca tim lc (sc mnh) ti thao
lc kinh doanh (kin thc thng tin) v yu t gi c b mt (xem s 3.10 )

C nhiu gim c hy vng tm c ton b ngh thut kinh doanh trong sch v c
cng b trn th trng sch bo, thng tin. Theo chng ti l mt o tng v khng ai li tit
l ngh thut thnh cng ca mnh i th bit m i ph khi h vn mun doanh nghip ca
h tn ti v c sc mnh trn th trng. Cc kin thc mt khi c cng b tc l n lc
hu v khong cn yu t b mt, c tn na. Hn th na, cng cuc kinh doanh mi nn mi
khc, mi thi mi khc.
Cch tt nht lnh hi ngh thut kinh doanh l nm cc nguyn tc c bn ca n, kt
hp vi quan st kinh nghip ca cc gim c khc ri vn dng vo thc t ca doanh nghip
mi hy vng em li kt qu.
a. Tim lc
Sc mnh ca doanh nghip l mt thc lc c bn to c s cho ngh thut kinh
doanh. l s trng vn, l sc mnh ca khoa hc k thut v cng ngh m, l kh
nng nm bt c thng tin nhanh hn, sm hn v chnh xc hn cc i th khc. l ng
thi cng l sc ht cc cht xm t ni khc v vi doanh nghip.
b. Kin thc thng tin
L kh nng nhn bit oc cc quy lut din ra trn mi mt ca cc hot ng sn xut
kinh doanh c th l:
- Phi bit to thi c, nm c thi c, nm c thi c ng nh hng lot cc cu
danh ngn c ni.
+ Thin thi a li nhn ho ( thi l ch u tin )
+ Gp thi mt tt cng thnh cng.
+ Thnh nhn i kh kh.
- Bit thm bn bt th, bit lm t li nhiu:
+ Gii quyt vn nhanh chng.
+ Nm chc nguyn vng v kh nng ca th trng.
+ Gim ri ro kinh doanh ti mc ti a.
+ Khng a n s cnh tranh ca cc i th mi.

- Chun b chu o
- Chin u vi mt phng php khoa hc.
- c chim th trng l mc tiu ti a.
- Kinh doanh l cnh tranh, l lao tm kh t.
- B mt trong kinh doanh, trong , trong gi c, trong phng hng th trng, trong
cng ngh k thut.
- Vic ca mt ngi, khng tit l cho hai ngi, vic lm ngy mai khng tit l hm
nay.
- Tam nhn bt c mt, tam nhp bt c binh.
CNG C, PHNG TIN CA NGH THUT QUN TR KINH DOANH

1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.

Man thin qu hi (li dng m ti vt bin)

Khng thnh k (m ca thnh gi thnh)
Tu k
Tu k
V trung sinh hu (khng c m thnh c)
Nhn k
Kinh t k

l cc k sch, cc mu k to ra ci mnh tut i trn c ba mt: tim lc, kin

thc, thng tin v vic gi b mt trong kinh doanh.
V im ny c th khai thc kho tng mu k ca c xa v nay trong cc hot ng sn
xut kinh doanh.
Di y chng ta th xem xt mt vi trong s hng trm mu k m con ngi thng
dng.
1. Man thin qu hi (li dng m ti vt bin)

Trong lc mi trng kinh doanh ln xn, phc tp ai cng mun c c ch qun l n

nh ri mi lm vic th x nghip phi nhanh chng xc nh ng hng th trng, lng l
kin tr thc hin to ra kt qu, vt qua kh khn.
2. Khng thnh k (m ca thnh gi thnh)
Nc Nht thi Minh tr Thin Hong cng thi vi T c nc ta, ch trng m ca
ng thi cho hng lot cc nc phng Ty vo Nht nhm thu ht vn, to vic lm, n cp
k thut v gi c t nc. Vit thu mn chuyn gia cng vy, khng nn thu mn tun
t ht nc ny n nc khc; m nn thu mt lc mt s chuyn gia ca mt s nc trnh
s bt b ca mt nc.
3. Tu k
Dng ming n, i ng kinh t khai thc i phng. X nghip gia cng m giycho
nc X, theo d kin ca S cng nghip tnh HP phi c k hp ng vi mc 1,2 USD mt
i, khi nc X c ba nhn vin sang thng thuyt x nghip khng sao nm c nh ca
h. Sau do tnh c chiu i khch, cc nhn vin ca nc X qu say v b l d kin i k vi
mc 1,7 USD 1 i m giy. Cui cng m bo li ch ca c i bn x nghip k gia
cng mi i l 1,5 USD v.v...
4. Tu k
Lng sc khng th cnh tranh c vi cc i th khc trn th trng, tt nht l
ngng sn xut cnh tranh , chuyn sang mt sn phm mi m cc i th khc cha c
nh cp ti.
5. V trung sinh hu (khng c m thnh c)
l cch nng ta, s dng th v lc ca i phng, to vn t tay khng. Hai cng
ty A (bn ng h) v B (sn xut x phng) u m khng bn c hng, d ng h h
ti mc thp nht 260.000/chic v x phng bn ti mc l vn 2.300/kg nhng vn
khng bn c. Ca hng C tin hnh mua chu ca A v B bn sn phm tho kiu l t
x s 2.800 mt hp x phng trong c 1000 hp c 1 hp trong c thm mt ng h
250.000 bn trong. C khng mt vn, li g cho c A v B ng thi thu li mi l 1000
hp x phng bt mt s li l (2.800 - 2.300) 1.000 - 250.000 = 250.000.
6. Nhn k

Thi xa quen gi di tn "m nhn k", s dng gi p m hoc, g bn cho chuyn

gia ca nc ngoi hoc ca x nghip i phng khai thc b quyt cng ngh (Know-how)
m x nghip thua km.
7. Kinh t k
l vic s dng cc li ch kinh t nh vo lng tham ch k ca con ngi (v d,
mt chuyn gia nc ngoi gii v mt lnh vc no m doanh nghip cn nm b mt), qua
nm bt thng tin m doanh nghip cn. y l k rt thnh cng trong nn kinh t th trng,
nhng n rt thiu c cho nn cn thn trng khi s dng v.v...
PHT TRIN DOANH NGHIP

Pht trin doanh nghip: L s m rng quy m doanh nghip c v s lng, cht lng,
c cu t chc doanh nghip. Pht trin doanh nghip c 2 mc t thp ln cao: 1) l tng
trng; 2) l pht trin
1) Tng trng: l s ln mnh ca doanh nghip nhng mc thp, trong c cu
doanh nghip cha c s thay i ln nh:
- M rng quy m sn xut (thm dy chuyn sn xut, thm mng li cung ng v cc
im bn hng, tuyn thm lao ng, pht trin thm mt s sn phm mi nh tnh cht cng
ngh sn xut v c bn khng i).
- Thm nhp vo mt s th trng mi.
- C v tr quan trng trong s cc doanh nghip cng ngnh hng khu vc v trong nc.
2) Pht trin: l s ln mnh ca doanh nghip mc cao, trong c s bin i to
ln v cu trc doanh nghip (v quy m, v trnh cng ngh sn xut, v th trng cnh
tranh v.v...)
Cc hnh thc pht trin doanh nghip:
Ci tin, nng cao cht lng sn phm.
M rng quy m sn xut.
M rng phm vi th trng.
T chc li sn xut theo hng a cng ngh mi (thc hin yu t kinh t tri

thc).

M thm doanh nghip mi.

Sp nhp thm cc doanh nghip khc m rng quy m (mua, lin kt).
y mnh cng tc o to, bi dng nhn lc.

QUN TR RI RO TRONG QUN L KINH T

1. Khi nim: Ri ro (Risk) trong kinh t l nhng tc hi bt thng xy ra m cc h

thng khng th lng trc nhng phi chp nhn x l.
2. Nguyn nhn ca cc ri ro.
2.1 Nguyn nhn ch quan.
Cc ri ro yu t ch quan ca cc h thng kinh t (doanh nghip, nh nc) l nhng ri
ro m l phn ln ngi ta c th ngn nga nu bit lo liu trc l:
- Do cc hnh vi xu ca i ng cn b lnh o v qun l gy ra (tham nhng lng
hnh, c , thin cn khng bit nhn xa trng rng ch quan sai tri, mo him thit lun c
khoa hc..vv)
- Do s thiu ng thun (ch quan hoc khch quan) trong ni b nhng ngi lao ng
cc thnh vin ca h thng xung t to ra. (Mu thun li ch, t nn x hi vv)
2.2 Nguyn nhn khch quan
Do s phn ng ca cc h thng khc v s khng ng thun trong qu trnh pht trin
(cnh tranh, k, lo ngi hiu lm, i lp quyn li v thc h, thi bt trng ca cc
nhn vt lnh o v qun l ca cc h thng khc, b h thng khc la o vv..)
Do thin nhin v s hnh ng khng gp may mn ca con ngi gy ra (ng t bo
lt, ni la nhim mi trng, r r nh my in nguyn t, tai nn lao ng, b tr nhm cn
b qun l, gp k bt thng trong quan h vv..)
3. Phng php x l ri ro.
3.1 Khi nim: Cc phng php x l ri ro trong kinh t l tng th cc cch thc, cc
bin php c th c ch th qun l kinh t loi b hoc hn ch ti mc thp nht cc tc hi
ca ri ro.

3. 2 Phng php
3.2.1 Phng php loi bt nguyn nhn. y l phng php x l ri ro ch ng v
tch cc, bng cch loi b ti a cc nguyn nhn gy ra ri ro m h thng c th trnh c
l:
- Th nht, h thng phi c c ng li, ch trng chin lc pht trin ng n,
quy t c mi ngi trong h thng tng cng tnh ng thun.
- Th hai, ngi lnh o phi thc s c uy tn v lm vic c hiu qu cao. ng thi c
mt kp qun l thch hp.
- Th ba, s tranh chp quyn li gia cc thnh vin mc thp nht, mi ngi u c
c hi pht trin tt.
3.2.2 Phng php san s ri ro ch ng, hay cn gi l phng php xc sut thng k
ton, s dng k vng ton hc tnh thi hn trung bnh s xy ra cc ri ro sau thnh lp
mt qu bo him x l dn dn.
Chng hn, trong vng n nm thng xy ra m ln ri ro mi ln ri ro gy ra hai gi tr
n v tin t th cn c vo d on xc xut mc thnh cng tng cc hot ng kinh t
hng nm l Pj ( j= 1 + n) ch th qun l phi dnh ra mt khon tin tng t mi nm khc
phc ri ro l:

Trong :
A l lng tch lu chng ri ro ca chu k trc chuyn sang.
Phng php san s ri ro ch ng phm vi quc gia l phng php thnh lp cc qu d
phng Nh nc (ngoi t, vt t, thit b vv..) cn phm vi doanh nghip, c nhn, l
phng php tham gia vo cc hot ng bo him.
3.2.3. Phng php san s ri do cng ng: l phng php s l ri ro bng vic
tham gia vo hot ng phng nga chung ca nhiu h thng thnh mt nhm (gia cc quc
gia gia cc tp on kinh t, gia cc doanh nghip) mi h thng kinh t cn c vo cc cam

kt ca mnh, phi c ngha v hng nm trch mt khon thu nhp ca h thng mnh vo qu
chung ca nhm v h thng no trong nhm sy ra ri ro th cc h thng khc phi theo ngha
v m ng gp gii quyt.
3.2.4. Phng php chp nhn ri ro: l phng php x l ri ro bng cch chp nhn
ri ro (trng hp bt kh khng). Sau khi huy ng tt c cc phng php i ph nu
trn m vn cn c mt phn ln hu qu ri ro khng th khc phc ni, th h thng buc phi
thu nh mc tiu ang thc hin li (gim bt gi tr thu nhn, hoc ko di thm thc hin mc
ch cn t).
4. Cc ri ro trong kinh t cn ch .
4.1 Xung t trong h thng.
4.1.1 Xung t theo cch hiu thng thng l s khc bit tm l (quan im np ngh, li
ch, thi quen) v dn ti hnh vi cn tr, tiu dit hoc lm cho nhau mt ht hiu lc gia cc
bn tham gia xung t.
Xung t l hin tng khc ph bin v thng gy ra trong mi t chc (hoc gia t
chc ny vi t chc kia), n phi c hai hoc nhiu ch th tham s, xung t c th din ra
cc mc gay gt khc nhau.
- S cnh tranh khi hai ch th trong h thng tm cch chng t mnh c tm quan trng.
Cnh tranh l mt trong cc ng lc thc y con ngi trong h thng hot ng tch cc,
nhng n khng c vt qu ranh gii chun mc ca h thng. v nu xy ra nh vy s d
a h thng ti ch v (ph sn)
S chng i, khi hai ch th trong h thng tm cch ngn tr nhau thc hin phn nhim
v ca mnh. y l hin tng xung t tiu cc m ngi lnh o h thng cn sm pht hin
v x l.
S tiu dit ln nhau khi hai ch th trong h thng do i lp quyn li hoc quan im,
chun mc tri ngc nhau.
4.1.2 Nguyn nhn ca xung t.
Nguyn nhn u tun ca vic din ra xung t ng vi hin tng cnh tranh l do hai
ch th (mi ch th c th l mt hoc nhiu ngi) trong h thng c s khc bit v tm l v
s qun l khng rnh mch ca cn b qun l, khin cho ch th cc bn xung t nghi ng.

 k nhau, s nhay chim c v tr cao hn mnh trc ngi lnh o ca h thng, nn gy

ra cc tr ngi cho nhau, h khng chp nhn s khc bit ca nhau.
Nguyn nhn th hai ca xung t ng vi hin tng chng i nhau gia cc ch th l
do s sung t nhau v mt tm l, dn n quy kt khng ng v nhau v c s lin i vi
nhau v mt li ch, cho nn cc ch th xung t tm cch cn tr nhim v ca nhau, gy kh
khn tr ngi cho nhau.
Nguyn nhn th ba xy ra xung t l do li ch ca cc bn ch th mu thun nhau (bn
ny c bn kia mt hoc mi bn gim bt phn li ch thu c ca mnh) hoc do s khc
bit qu ln v quan im v chun mc o c ca h thng n mc h phi tm cch loi b
ph nh ln nhau.
T cc nguyn nhn k trn v mt s nguyn nhn khc c th kt lun xung t l mt
thuc tnh ca qun l, v n lun xy ra do s khc bit v tm l v nhau cu ca mi con
ngi trong h thng.
4.1.3 Cch s l sung t. C nhiu gii php s l xung t trong ch yu l cc gii php
sau:
- Gim bt mc xung t khi quyn li ca cc bn tham gia xung t qu thc c s
loi b ln nhau, bng cch s dng mt ch th th ba : 1. Hoc gii thch, khuyn gii cc
bn h xch li gn nhau, tha th, chp nhn nhau, gii ta cc ng nhn v nhau do thng tin
v nhau khng chun xc; hoc dng quyn lc ca qun l nghim tr h, nu h tip tc duy
tr s xung t. 2. a ra mt ch th th ba ngoi h thng, l nguy c b tiu dit t mt h
thng khc nu cc bn xung t khng bit dp cc xung t li on kt vi nhau chng li
nguy c him ha b h thng khc e da.
- Kh lc b hn mt pha ca cc bn tham gia xung t, l vic thanh lc ch th
tham gia xung t, m h xoay lng li mc ch chung ca h thng, cn ph h thng.
Ngi lnh o h thng phi ng v pha chnh ngha.
- Kh b nguyn nhn gy ra xung t, nh ua ra mt bn tham gia xung t sang mt b
phn khc ca h thng, cch ly hn vi cc ch th cn li kia.
- y mc xung t ln ti mc ti a cho hai bn tham gia xung t gic ng v tai
ha xung t m h gy ra h t b xung t vv.
4.2. v h thng

4.2.1. Khi nim: v h thng l tnh trng sp ca mt h thng khi n khng c

kh nng duy tr, bo v c h thng v mi thnh vin ca n. Tnh trng v h thng l
tnh trng ti t nht vi mi h thng m ngi ta d mun duy tr n nhng cng khng th
c (c gi l v th ng); hoc l tnh trng h thng hon thnh s mng ca
mnh khi thy khng cn thit pi duy tr na (gi l v ch ng). Trong kinh doanh tnh
trng v ca mt doanh nghip thng gi di tn ph sn doanh nghip.
4.2.2. Nguyn nhn ca v h thng
4.2.2.1. Trng hp v th ng: Vic v h thng thng do mt hoc mt s
nguyn nhn sau kt hp:
- Do ngi lnh o h thng bt lc khng th iu khin h thng, quyn lc qun l
ht. y l tnh trng oc do h thng phm qu nhiu sai lm, tn tht vt qu ngng cho
php, khng cn ngun lc duy tr h thng. Hoc l do s phn bi thoi ha ca i ng
cn b lnh o h thng, lm mt lng tin ca mi ngi trong h thng: thng itnhf trng ny
hay xy ra km theo s cng ph ca mt h thng khc.
- Do mc ch, ng li ca mt h thng tri o l (khng c chnh danh), gy tn hi
cho cng ng v b cng ng tp trung c lp, khin cho h thng khng th tip tc hot
ng. Chng hn mt doanh nghip c mc ch, th on kinh doanh m m th sm mun
cng b cng lun ln n v Nh nc x l.
- Do xung t gia hai hoc nhiu th lc trong h thng, dn ti vic li ko, x l h
thng v lm cho ngi lnh o khng kh nng iu khin h thng c na.
- Do ri ro thin nhin p n lm tn hi v ngi v ca ca h thng, khin h thng
khng c ngun lc tip tc duy tr s tn ti v hot ng. Nh mt doanh nghip ng
tu bin b ging bo v thy triu tn ph nng n hoc mt tp on b ha hon ln gy ra v.v.
4.2.2.2. Trng hp v ch ng. y l trng hp c t vn xy ra nht, v h
thng lm xong phn s ca mnh, s tn ti ca n l khng cn thit, n cn c gii th
chuyn sang cc loi hot ng mi. Chng hn, y ban chng bnh X, khi bnh X b thanh
ton ri th vic duy tr y ban ny l khng cn cn thit na.
4.2.3. X l v
4.2.3.1. Trong trng hp v th ng, vic x l ty theo tnh hnh c th m c i
sch, nhng c bn bao gm cc gii php sau:

- Thay th ngi lnh o h thng, nu h phm sai lm phn bi h thng, tha ha n

mc khng cn sc tn ti. Vic thay i c th din ra do bn thn cc con ngi trong h
thng hoc do mt h thng cp trn trc tip can thip.
- i vi h thng, bao gm t hp cc gii php: 1. Sa i li ch trng, ng li,
mc ch ca h thng. 2. Sp xp li c cu h thng. 3. i mi chnh sch v ngh thut qun
l. 4. Thanh lc cc cn b qun l, cc tp th hoc cc b phn xu gy tn hi cho h thng.
4.2.3.2. Trong trng hp v ch ng, vic x l v cn c k hoch chu o
gii quyt nt cc mi quan h i ngoi cha xong, sp xp cng vic cho con ngi trong t
chc, thanh l cc ti sn ca h thng.
5. Yu cu v tm l ca ngi lnh o trong ri ro kinh t
5.1. Trc ht ngi lnh o cn phi ht sc bnh tnh v chuyn g xy ra l qua v
khng nn bun phin m phi tnh to hn ch ti mc thp nht cc tc hi ca ri ro,
khng lm co n tg nng thm na. Nn t an i: ri ro l bn ng ca cc nh qun l, c
bit l cc nh qun l kinh t; i vo con ng hot ng kinh t th phi chp nhn ri ro,
phn lai chnh xc phn no do li ca mnh m l ra mnh c th ngn chn khng cho n
xy ra nhng khng lm (v d, bit mt k xu trong h thng nhng thy h c i cht ti cn
v li thy mi lng nn vn s dng bt ; sau ny h lng cnh, c thi c lm hi h
thng v.v.)
5.2. Phi khn ngoan bin ri ro xy ra thnh mt bi hc tt cho h thng, cho mi
ngi trong h thng xch li gn nhau hn, bo v ln nhau, cng pht trin cho cc giai on
tip sau.

THI C TRONG KINH DOANH

l cc c hi, dp may c kh nng em li hiu qu v hiu sut hot ng kinh doanh

tt cho doanh nghip, nu doanh nghip bit tip nhn (to ra) v khai thc n.
V d, nhu cu x hi t nhin tng ln v mt loi sn phm tiu dng m ch c doanh
nghip (hoc mt s khng nhiu cc doanh nghip cng ngnh hng) mi (ang) c.

Thi c l ci s din ra trong tng lai, cho nn nu doanh nghip d on c trc

chun b th mi c th em li hiu qu. Ngi xa thng ni thin thi, a li, nhn ho l
3 yu t gip cho doanh nghip c c kt qu tt p t bin, trong c yu t thin thi
(thi c) l yu t ng u. H Ch tch c cu th ni v vic ny: l bc hai xe nh b
ph, gp thi mt tt cng thnh cng.
c thi c vn hng u l doanh nghip phi bit m rng cc hot ng i ngoi
v phi bit u t tho ng cho khoa hc cng ngh c sn phm ph hp vi nhu cu ca
th trng khi thi c n.
Cng c quan trng x l thi c l:
1.

Gim c phi m rng cc mi quan h giao tip

2.

To ng lc mi ngi trong doanh nghip ng lng v quan tm

n s tn vong ca doanh nghip.

3.

S dng tt b phn Marketing ca doanh nghip

4.

C chnh sch cng ngh hp l

X L CC YU T U VO CN C CHO DOANH NGHIP

1. Vn:
Cn nm vng cc tri thc v cc ngun vn (vn i vy vn lin doanh lin kt, vn
thu ht vn u t bn ngoi, vn ku gi ngun ni lc ca bn thn doanh nghip.v.v
2. Cng ngh:
Trong thi i ngy nay, nhng bc tin k diu v nhng thnh tu to ln ca khoa hc
v cng ngh tc ng su sc n s pht trin ca x hi loi ngi, khoa hc v cng ngh
tr thnh lc lng sn xut trc tip, l ngun lc quan trng pht trin kinh t - x hi, l
cu cnh ca mi quc gia. c thi ng s ng vi khoa hc v cng ngh phi c nhn
thc ng v chnh xc v n.

i vi nc ta, khoa hc v cng ngh cng vi gio dc o to l quc sch hng u

pht trin kinh t - x hi, nng cao trnh qun l ca nh nc v tim nng lnh o ca
ng.
a. Khi nim khoa hc v cng ngh
1.
Khoa hc, theo cch hiu thng thng l mt hnh thi thc x hi, bao
gm tp hp cc hiu bit ca con ngi v cc quy lut t nhin, x hi, t duy, v n s
tr thnh lc lng sn xut trc tip khi n c em vo p dng trong sn xut v
cuc sng ca con ngi.
2.
Cng ngh: l tp hp nhng hiu bit (cc phng php, cc quy tc, cc
k nng) hng vo ci thin thin nhin phc v cho cc nhu cu ca con ngi. Cng
ngh l hin thn ca vn minh x hi v s pht trin ca nhn loi.
Qu trnh lch s pht trin khoa hc v cng ngh cho thy, trong giai on pht trin, nh
hot ng thc tin con ngi dn dn tch lu c nhng kinh nghm ngh nghip nht
nh, v vic tng kt cc kinh nghim ny to nn nhng b mn cng ngh khc nhau. Vic
h thng ho cc tri thc tch lu c dn ti s ra i ca khoa hc. Ni mt cch khc,
giai on u, sn xut i trc cng ngh v cng ngh li i trc khoa hc.
Nhng trong giai on cch mng khoa hc - k thut ngy nay, nh nhng pht minh ln
ca khoa hc, mt xu th mi hnh thnh l nhiu nghnh cng ngh mi nh: in t v tin
hc, cng ngh sinh hc, cng ngh vt liu, cng ngh v tr v.v.. li l kt qu trc tip ca vn
dng cc thnh qu ca hot ng nghin cu c bn.
Tuy mi quan h gia khoa hc v cng ngh ht sc gn b, nhng gia chng cng c
nhng khc bit quan trng:
Mt l, nu nh cc tri thc khoa hc c th c ph bin khng hn ch, th cng ngh
li l mt th hng dng mua bn vi cc yu t s hu v gi c.
Hai l, trong khi cc hot ng khoa hc thng c gi bng cc thc o trc cm th
thc o i vi cng ngh li l phn ng gp c th i vi vic gii quytcc mc tiu kinh
t x hi.
Ba l, cc hot ng khoa hc thng i hi ph c mt khong thi gian gii quyt di
vi cc yu t bt nh kh ln, ngc li, i vi hot ng cng ngh thi gian gii quyt
thng ngn hn.

b. Cc yu t v iu kin chi phi n vic a cng ngh vo pht trin kinh t - x

hi
Cng ngh nh thng hiu l tp hp cc yu t v iu kin tin hnh sn xut ra sn
phm, cng trnh hay hon thnh mt cng vic hon chnh no . Cc iu kin v yu t bao
gm: cng c lao ng (thit b, my mc, phng tin vn chuyn, ph tng, cng c v.v..); i
tng lao ng (nng lng, nguyn vt liu), lc lng lao ng c k thut; cc phng php
gia cng ch bin v cc kin thc, kinh nghim tch lu c; h thng thng tin t liu cn
thit, c ch t chc qun l.Ni mt cch khc, cng ngh c phn cng v phn mm trong s
lin kt vi nhau quanh mc tiu v yu cu ca t chc sn xut kinh doanh v qun l (khi
nim ny v c bn ng nht vi cch din t cng ngh biu hin biu hin trn 4 mt: Thit
b (Techno ware); Con ngi (Human ware); Thng tin (Inform ware); v T chc (Organ ware).
Cch phn chia 4 thnh phn ny thun tin cho vic phn tch mc cn i, mc
ng b, ch ra r ch yu, im mnh ca h thng cng ngh v t nh hng tng cng
nhm p ng cc nhim v do yu cu sn xut t ra vi nhng chi ph t nht v ngun lc.
Cng ngh l cng c gii quyt vn ch khng phi l lc lng c lp v t
tr cho nn cng ngh cn ph thuc mi trng x hi kinh t - chnh tr ca mi quc gia.
mt cng ngh c th ph hp vi mi trng ny nhng khng ph hp vi iu kin khc. Yu
cu cht lng, chng loi v quy nh hng th trng ca sn phm v.v.. l nhng yu t quy
nh s la chn cng ngh. ng thi, s la chn ny li b rng buc bi cc quan h bun
bn v u t quc t.
Xt v mt kinh t, trong mi quan h sn xut, cng ngh c coi l phng tin thc
hin qu trnh sn xut, bin i cc u vo thnh cc u ra l cc sn phm v dch v
mong mun.
Cho nn cc yu t v iu kin chi phi n vic a cng ngh vo pht trin l c mt
t hp cc vn phi c gii quyt mt cch ng b.
c. Vai tr ca cng ngh trong pht trin kinh t - x hi
Pht trin cng ngh, ng dng hiu qu n vo sn xut, thch ng v tng bc hon
thin n l nhng iu kin tin quyt c ngha then cht cho vic t c hiu sut cao nht
ca ngun vn vt cht v cc ngun vn lc khc, c bit l trong giai on cng nghip ho,
hin i ho.
Trong 20 nm qua, vic pht trin v trin khai rng ri cc cng ngh mi tr thnh lc
lng quyt nh trong vic hnh thnh cnh tranh quc t v thay i c cu trong cng nghip,

v th cc nc ang pht trin ca khu vc (chu Thi Bnh Dng) ngy cng quan tm ti
mt lot cc vn mi v cng ngh, phc v vic tng cng kh nng cnh tranh cng nghip
v i mi c cu cng nghip trong nn kinh t.
Nh c cc tin b cng ngh v lm ch c cc cng ngh hin i m ngy nay cc
nc NICs tr thnh cc nc pht trin. Sn phm ca nhng nc ny trong khong thi
gian tng i ngn c kh nngcnh tranh v cht lng v gi c trn th trng quc t.
Vic lm ch ca cc nc ny i vi cng ngh ngy cng tinh xo trong sn xut t ng
nhng sn phm in t (trong trng hp ca i Loan) v sn phm nng nghip nhit i
da trn k thut sinh hc tr thnh yu t ch yu trong vic m rng nhanh chng xut
khu cng nghip v nng nghip ca cc nc ny.
Hn na, c cu nhu cu thay i v s khan him nhng yu t sn xut c th nh
hng mnh m phng n bin i cc thnh qu cng ngh thnh cc sn phm v cc qu
trnh i mi trong nn kinh t ca nhng nc ny.
Nng lc cnh tranh ca mi quc gia trn th trng quc t c nh ot ngy cng
mnh m bi trnh pht trin cng ngh ca quc gia . Nhng xu hng hin nay ch r
rng m hnh thng mi quc t c hnh thnh do s bin i cng ngh trong nhng sn
phm c u t khoa hc cng ngh cao ngy cng chim vai tr ni bt, c bit l trong trao
i thng mi gia cc nc cng nghip ho. Ch xt nm 1987, nhp khu cc sn phm c
hm lng khoa hc cao vo th trng cc nc pht trin t 256,6 t USD tng nhanh hn
nhp khu cc sn phm khc. Trong thi gian , nhp khu cc sn phm c hm lng khoa
hc trung bnh t 630,3 t USD vi mc tng l 9% mt nm trong thp k 80. Nhp khu cc
sn phm c u t khoa hc thp chim gi tr 552,9 t USD v tng t hn 5% mt nm tnh
cho giai on u nhng nm 1980.
Hin trng cng ngh trong mt nn kinh t c th c nh gi l km pht trin, nu
nh n khng c kh nng tr gip cho 4 yu t c bn ca pht trin l: a/ Cc phng tin sn
xut hin i. b/ Cc tri thc c ch v kh nng tip thu. c/ T chc v qun l hiu qu. d/ Cc
k nng v kh nng k thut.
Nu thiu nhng yu t ny th cn phi u t cho nng cao cng ngh, thu nhp v
truyn b thng tin, i mi c cu t chc cho gio dc v o to nhm thc y hot ng
cng ngh.
V kinh t lun lun pht trin, nn vai tr ca cng ngh cng lun thay i. giai on
u ca qu trnh pht trin, mc tng trng dng nh ph thuc cng nhc vo kh nng tip
thu v s dng mt cch hiu qu cng ngh. Tip thu cng ngh nc ngoi to ra mt bc rt

quan trng ci tin kh nng cnh tranh trn th trng trong nc, cng nh quc t. Nhng
tip thu cng ngh nh vy, cn c nhn nhn l s b sung hn l s cnh tranh vi nhng n
lc quc gia trong vic pht trin cng ngh. C nhiu phng thc tip thu cng ngh nc
ngoi: u t trc tip ca nc ngoi: nhp khu, hng ho t liu sn xut, hp ng Li-xng
v cc phng tin khng chnh thc nh k thut ngc (hay sao chp mu c ci bin) v
kho st nc ngoi.
Mt khi cng ngh c thu nhn, nhim v tip theo l m bo qu trnh trin khai
rng ri chng. Qu trnh ny ph thuc vo mt lot yu t, bao gm: li nhun mong mun v
mo him, cc yu cu v nghin cu ng dng v kh nng nghin cu ca cc hng, chi ph
pht trin, nghin cu th trng v kh nng sn xut ca cc doanh nghip, kh nng c c
ca cc ngun k thut, ti chnh v cc ngun khc.
Hon thin v pht trin cng ngh tng cng kh nng cng ngh ca cc nc ang
pht trin. Cc bin php h tr nh khuyn khch ti chnh l cn thit thc y cc doanh
nghip hot ng nghin cu v pht trin, nng cao trnh cng ngh thng qua kim tra cht
lng, th nghim v hun luyn cng ngh. Yu t quyt nh kh nng cng ngh v kh nng
cnh tranh trong nc cung nh quc t l s ngi c kh nng quyt nh mi vn cng
ngh. Trong phng din ny, u t o to nhn lc k thut l quan trng, c bit l u t
pht trin h thng gio dc khoa hc kt hp vi trng trnh hun luyn thc t mt cch hiu
quv linh hot.
Trong giai on pht trin tng i cao, khi mt quc gia ui kp cc nc c nn
cng ngh tin tin t hn t hn (t nht l trong mt s lnh vc la chn) th kh nng pht
trin cng ngh mi (tc l i mi cng ngh) tr thnh nhn t c bn t c thnh cng
trong cnh tranh. Ti mt thi im no , t l tng trng kinh t s ph thuc mnh m vo
cc tin b khoa hc v cng ngh th hin qua s cc nh khoa hc v k s, c bit l s cc
nh khoa hc v k s trong khu vc sn xut, cng nh mc chi ph cho nghin cu v pht
trin c th p ng c.
Ngy nay, cc cng ngh mi v ngnh mi c hm lng khoa hc v k thut cao pht
trin theo hng sau y:
1.
To ra cc loi quy trnh sn xut cng ngh mi c t ng ho, cc h
thng qun l t ng ho trn c s kt hp thnh tu ca ngnh in t, vi in t, ch
to my tnh in t, nhng phn ngnh mi ca nghnh ch to my, gn lin vi k
thut ch to ngi my v h thng sn xut t ng ho linh hot, k thut Laser v cc
phng tin lin lc, vin thng, tin hc v vi tin hc.

2.
To ra vt liu mi, cc vt liu chuyn dng, cc vt liu composit hn
hp, vt liu gm, vt liu siu sch, vt liu siu dn nhit cao.
3.
M rng v hon thin c s nng lng ca nn sn xut trn c s pht
trin nng lng nguyn t, nhit hch, nng lng sinh hc, nng lng a nhit v
nng lng mt tri.
4.
Trn c s ca cc thnh tu ca k thut gen, to ra cc ngnh sn xut,
s dng k thut v cng ngh sinh hc.
Cc cng ngh mi v bn cht mang tnh ci to, ngha l chng thay i c bn iu kin
sn xut hng ho. Chng khng ch to ra mt ln sng cc sn phm mi, m cn c tc dng
nh hng su sc n cc qu trnh sn xut. Cc cng ngh mi mang tnh bao trm, ngha l
phm vi ca chng xm nhp vo mi lnh vc d nh nht ca vt cht. Ngy nay cng ngh
mi lm thay i nhiu n cc ch s c bn ca cng nghip, nh hng su sc n chin lc
chung, thay i c cu, m hnh thng mi v u t trong s pht trin cng nghip ca t
nc.
Cng ngh mi l kt qu ca qu trnh cng nghip ho v ng thi l mt trong nhng
ng lc chnh ca qu trnh cng nghip ho. Vic pht trin cng ngh mi l yu t quan
trng lm thay i trc tip hay gin tip phm vi phng thc sn xut cng nghip, gp phn
phn cng li lao ng trong s pht trin cng nghip. Cng ngh mi thc hin nhng t ph
quan trng c tc ng mnh m n qu trnh cng nghip ho, c th ni pht trin cng
nghip trong tng lai trn c s ca cng ngh mi.
Trong vng 20 nm qua, mt s nc chu thnh cng trong vic ui kp cc nc
pht trin nhng lnh vc nht nh v chim lnh chim lnh thnh phn ngy cng tng r rt
ca cc sn phm c hm lng khoa hc v cng ngh cao. Giai on 1970 1987, tham gia th
trng xut khu sn phm ch to c hm lng khoa hc cng ngh cao ca cc nc ang
pht trin sang cc nc pht trin tng lin tc (tr dc phm v thuc cha bnh). Tin b r
rt nht dng nh din ra trong xut khu sn phm c hm lng khoa hc cng ngh
cao. Khi lng mt hng ny tham gia th trng tng 2,6% trong nm 1970 ln 13,1% trong
nm 1987. Vi in t cng ngh thng tin l nhng lnh vc, m trong cc nc ang pht
trin t kh nng cnh tranh mt cch nhanh chng.
Cc nc ny to ra c cc mc tham gia th trng tng i vi cc sn phm c hm
lng khoa hc v cng ngh trung bnh v thp. Mc d tham gia th trng ca cc nc ang
pht trin i vi sn phm c hm lng khoa hc v cng ngh cao v trung bnh tng gn
15% trong giai on 1980 1987, mc tng sn phm c hm lng khoa hc v cng ngh thp
gim xung ch cn 6,3%. Cc nc chu Thi Bnh Dng km nng ng hn vi kh
nng cng ngh thin v sn phm c hm lng khoa hc v cng ngh, thin v sn phm c

hm lng khoa hc v cng ngh php c li t hn so vi cc nc ang pht trin c nn

cng nghip tin tin hn.
Trong nhng nm gn y, cc tin b cng ngh quan trng nht t c trong lnh
vc vi in t, cng ngh thng tin, cng ngh sinh hc, cng ngh vt liu mi, cng ngh v
tr v cng ngh ht nhn. iu r rng l khng phi tt c cc nc trong vng u b tc
ng nh nhau bi nhng cng ngh ny. Trn thc t, tn ti mt s tng quan gia pht trin
cng nghip v tin b cng nghip m da vo , hu ht nhng cng ngh ny c tip
nhn, pht trin v trin khai rng nhanh hn trong nhng nc nng ng hn ca khu vc so
vi nhng nc ang pht trin khc, mt xu hng r rng ang m ra l nhiu nc ang pht
trin ca khu vc ang b tc ng bi nhng cng ngh ny thng qua cc lung thng mi v
u t v ang thc hin nhng bin php y mnh qu trnh tip thu, pht trin v trin khai
rng cng ngh.
Cc cng ngh thng tin, bao gm c t ng ho vin thng my tnh ho cc h thng
qun l v t ng ho thit b cng nh sn xut (CAD/CAM). Qu trnh trin khai rng ri vi
in t v cng ngh thng tin tuy chm nhng ang y mnh trong khu vc chu Thi
Bnh Dng. Nhng nm va qua cc hot ng trong nghnh vi in t nh lp rp, th cu
kin v th hon thin c Hng Kng, Hn Quc, Singapore v Thi Lan ht sc ch .
nhng nc ny th trng bn dn m rng rt nhanh, trc ht l do s m rng sn xut my
tnh v thit b ngoi vi cho th trng quc t. c h tr bi nhng khuyn khch ti chnh
rng ri v s dng ngoi t d dng. n t c thnh cng ni bt trong lnh vc pht
trin phn mm, trong khong thi gian ngn vi gi tr xut khu t 100 triu USD v t mc
tng hng nm 40%. Nhn r nhu cu ng dng cng ngh thng tin hin i nng cao kh
nng cnh tranh ca cng nghip ch to. Trung Quc nhp my tnh tr gi ti 300,4 triu
USD trong nm 1986, tng hn 4 ln mc nhp khu nm 1993.
Mt lnh vc gia tng khc na trong vng 30 nm qua l cng ngh vt liu mi, bao gm
hp kim, kim loi ph cht do, nha nhit do, thu tinh tm mng, gm cng ho bng si.
Cc vt liu ny u c ng dng trong hu ht cc hot ng cng nghip. chu . Nht Bn
l nc dn u v cng ngh ni bt ny vi phm vi th trng gn 24 t USD vo cui th k
ny. Mt lot cc nc Chu bt tay vo nghin cu v pht trin trong lnh vc hp kim,
polime v Composit c nhng vt liu xy dng r tin, kim loi him v kim loi t him, vt
liu bn dn t hp, cht do v gm v nhng vt liu m mt s nc chu v Thi
Bnh Dng c nhng ha hn tt p.
Trong lnh vc cng ngh sinh hc, nhng kt qu mi c mt lot ng dng trong sn
xut nng nghip v thc phm, nng lng ti sinh v y hc iu tr. Cc tin b t c trong

cng ngh sinh hc dng nh l ngun li ln cho cc nc ang pht trin, v chng c yu
cu thp v h tng c s. Cc nc nh Thi Lan, Malaixia s dng cng ngh
Sinh hc sn xut nhng loi cy du c v du da mi. Philipine chng trnh cng
ngh sinh hc c ra nh l mt b phn ca chin lc cng nghip ha tng th. Cc
nc khc nh n v Indonesia. Pakistan v Thi Lan a cc chng trnh nhm p dng
cng ngh sinh hc trong cng nghip v nng nghip. V mt ny Thi lan t c nhng
tin b trong cng ngh ln men, c bit trong ha cht cng nghip.
Tm li cng ngh chim vai tr quyt nh trong vic a cc nc chm pht trin ui
kp cc nc pht trin. V th trong giai on 1994 2000 theo Vn kin i hi VII, hot ng
khoa hc v cng ngh phi m bo c s khoa hc cho cc quyt nh quan trng ca cc c
quan lnh o, qun l, l cng c ch yu nng cao nng sut, cht lng v hiu qu ca
mi hat ng kinh t-x hi, gp phn xy dng nn vn ha mi, con ngi mi, thc y
cng cuc i mi ton din t nc.
d. Cng ngh vi xu th thi iCuc cch mng khoa hc v cng ngh trong giai on
ngy nay cng vi ln sng v i ca i mi cng ngh ang t chc li mt cch c bn i
sng x hi con ngi v mi mt t kinh t n vn ha, vi xu th ln mang tnh ton cu s l
hin tng x hi thng tin pht trin v xu th ton cu ha nn kinh t th gii, m trong cc
thp k ti cc nc khng tnh n trong qu trnh pht trin kinh t nc mnh s kh c th
tn ti v ng vng.
Nhiu nh tng lai hc d bo rng, ngng ca ca th k 21 nhn loi c c hi ng
trc mt bc nhy k diu, tin vo mt nn vn minh mi, mt x hi thng tin, cha ng
nhng vn hi ln v chnh tr v s phc hng ln v vn ha. Tuy nhin, qu trnh s din
ra khng ng u cc nc, ph thuc vo han cnh lch s, nng lc ni sinh v nhng tc
ng bn ngoi . xut hin s va chm gia nhng c trng ca nn vn minh cng nghip
vi nhng mm mng ca nn vn minh thng tin (hu cng nghip) . Trong thi k chuyn tip
ny, do cn tn ti s khng n khp gia nhng cng thng x hi, phn cc kinh t, thm ch
xung t v trang. Ngoi ra nhn vn ton cu nh lng thc ti nguyn, mi trng sinh
thi, dn s - vic lm, ngho kh, bnh AIDS v.v...l hon ton khng th gii quyt trong
khun kh, trt t quc gia.
Trong nn vn minh thng tin, mt c im ni bt l s tng hp tri thc. Con ngi s
thay i nhng quan nimk c bn i vi thin nhin v x hi. s phn u n cng sinh, hi
ha vi thin nhin v x hi, s phn u n cng sinh, hi ha vi thin nhin, tm kh nng
phc hi, chng vi cc h thng ca thin nhin, s r rng s tn ti ca con ngi gn lin
vi s tn ti ca thin nhin v v tr. Trong x hi thng tin, phng thc sn xut da trn
nn cng nghip va v nh tc ng nhanh, tiu tn t nng lng nh s dng cc thit b vi

in t, cng ngh sinh hc v vt liu mi. Tin hc vi chc nng l x l t ng thng tin nh
my tnh, s tr thnh mt b phn hu c ca cuc sng hng ngy . Thng tin v tri thc tr
thnh yu t u vo ca sn xut, n l ngun lc c bit, khng nhng c kh nng t sinh
sn. X hi thng tin tim lc cao pht trin theo hai hng: 1/ Tin hc ha v t ng ha sn
xut, 2 / Hin i ha cc nghnh dch v.
X hi ha thng tin s i hi mt cuc cch mng v gio dc v nng cao tim nng tr
tu v sn sinh ra kin thc mi cho pht trin, ng thi phi p ng nhu cu ph cp tin hc
nh l mt s ph cp vn ha ln th hai, coi l mt kt qu ch yu ca nn gio dc hin
i.
Mt khc n c tc dng i mi su sc c cu ca khu vc sn xut. Tin hc ha doanh
nghip s dn n mt nn kinh t tht nghip, m i hi o to li, s dng lao ng linh hot
hn, xut hin nhng ngh mi. Cui thp k 80 Nht s dng 8000 ngi my cng nghip
(robt), t l tht nghip 2%, CHLB c dng 3000 robot nhng t l tht nghip l 4%. Theo
mt d bo, nm 2000, c n 25%, tng s ngh lm vic hin nay, chng ta cha bit, 50%
s ngh s c ni dung mi. Trong x hi nng nghip s khai, con ngi tng phi cn 90%
lc lng lao ng sn xut ra 100% lng thc, nhng x hi cng nghip ha pht trin
cao ( M) cng sn xut ra s lng thc ch cn t hn 3% lc lng lao ng. Trong x
hi thng tin, chc nng vt l s chuyn dn v ph thuc vo chc nng tr tu.
X hi ha thng tin cn c tc dng i mi cn bn nn vn ha v s giao tip x hi.
Nhng tiu chun nhanh, kp thi s chi phi cc hot ng t nghin cu, o to, sn xut n
cho hng, chuyn giao cng ngh v cc loi dch v khc. Cng ngh thng tin bao gm tin
hc v vin thng s lin kt gia nh, cng ty, doanh nghip, quc gia, quc t thnh mt mng
li, m rng b nh tp th nh cc c s d liu, cc h chuyn gia. Cc hot ng in thoi,
pht thanh truyn hnh, truyn d liu, siu l thng tin kinh doanh, o to ... s c lin kt
trong mt mng li in t cao tc.
Chnh trong x hi thng tin s xc lp nhng chun mi v sn xut, v qun l. Vi sn
phm, ngi ta phi ra sc nng cao t sut gia gi tr gia tng so vi vn b ra, nh hm lng
tr tu da trn nghin cu khoa hc v o to i ng nhn lc. i vi doanh nghip, li
nhun khng cn l mc tiu duy nht, cng ty cn phi l ni sng to ra thng tun v tri thc,
ni tin hnh nhng hot ng phi li nhun, lin quan n x hi, sinh thi o c, to thnh
mt nn vn ha cng ty gp phn cu thnh gi tr x hi.Quan im v hot ng kinh t
khng thay i. Khng th coi kinh t l mt b my, mt gung my nh trong x hi cng
nghip, m kinh t l mt c th sng, th trng l mt h sinh thi. Th trng t quan nim l
mt a im, hay nh mt mng li, m ra theo chiu su vi qu trnh c nhn ha tiu
dng, sn phm c cht lng tt v thm m cao.

Nh vy, th k 21, x hi thng tin s i hi phi c s phi hp hi ha gia cng

ngh cao (high tech) vi s giao tip tinh t (high touch), gia nn cng nghip da trn tr tu
vi tim nng ca con ngi. Phi c s cn bng gia nhu cu cao v vt cht vi nhu cu v
tinh thn ca bn thn con ngi. Chng hn , cng ngh sinh hc khng nhng h tr cho cng
ngh thng tin trong pht trin th h my tnh suy ngh, h phn mm thn kinh nhn to,
m cn a ra cha kha cho mt x hi t dng, m ra mt thi i mi v chm sc sc
khe con ngi.
- Xu th ton cu nn kinh t : y l mt xu th cha ng cc c hi, ng thi cng
mang tnh cht thch thc quan trng bc nht i vi mi quc gia hin nay. C th ni, v
phng din kinh t, th gii hm nay c mt khun kh ton cu. Trong 4 thp k gn y,
thng mi th gii tng nhanh hn tc tng trng GDP. n 1990, thng mi th gii
vt 3000 t USD hng nm v khi lng tin t lu chuyn hng ngy tng gp 26 ln
gi hng ha bun bn trn th gii. Nn kinh t th trng ang tr thnh mt khng gian mang
tnh ton cu vi xu hng gim bt vai tr Nh nc trong qun l trc tip kinh t, cng nh
trong t trng s hu, nhm tng hiu qu, chng vi chu k suy thoi ca kinh doanh quc t
. Dng u t ca nc ngoi tng nhanh vi s c mt ca cc cng ty xuyn quc gia, c bit
khu vc ng v ng Nam trong hai thp k gn y tng 16% nm.
Th trng ti chnh quc t m rng khng ngng bng n thp k 80 tng ng vi
nhp m rng thng mi quc t. Trong 25 nm gn y cc khon cho vay quc t tng 2
ln .Th trng chng khon tng vt, c bit cc nc ang pht trin. Do s lu chuyn
nhanh chng vi quy m xuyn quc gia ca cc lung thng tin, tr thc, vn, dch v .... Trong
mng li ton cu, do ngy cng tng ca vai tr cc cng ty a quc gia v xuyn quc gia,
cc doanh nghip quc t, chuyn mn quc t... qu trnh ton cu ha nn kinh t th gii
tng nhanh.
Trong khung cnh , kinh t thng c xem nh mt yu t c tm quan trng hn c
chnh tr, hp tc kinh t c u tin trong vic gii quyt trong cc mi quan h quc t. Vai
tr nh nc v quc gia ang thay i, n t ra qu nh trc nhng vn ln nh mi
trng, nn ngho kh, bnh AIDS.... nhng li l qu ln trc nhng vn nh ca i sng
lin quan n sn xut kinh doanh . Phi tm kim mt mc hp l trong qun l ca quc
gia. Nh nc.
Xu th t do ha mu dch gia cc quc gia ngy cng c u th, cho d vn cn hin
tng qu th hin qua hng ro bo h mu dch. Nm 1988 nhng hip c t do bun bn
gia M - Canada. Mhic v Australia vi Niu diln: nm 1992 bt u t do bun bn gia 12
nc Ty u (EC). c nhng du hiu u tin ca th trng t do Nam M: cng vo nm
1988 t ngt c s trao i t do thng mi gia M v Nht... S bun bn trong ni b tng

khu vc c xu hng gim, m gia tng mc giao lu ton cu. D on sang th k 21 s c

mt s lin kt ca mt tam gic vng t do mu dch gia Bc M - Chu u v ng
(Nht).
Cng vi thng mi, ti chnh, xu th ton cu cng tc ng n cc lnh vc cng ngh
sn xut. Ngy cng c s nht th ha gia nghin cu khoa hc, trin khai cng ngh v sn
xut - kinh doanh. C xu th ton cu (M Nht v Ty u). Cc siu cng kinh t ang ua
nhau nm gi cc nn cng ngh bnh minh nh vi in t, my tnh, phn mm, cp quang,
vin thng, ngi my, nng lng thay th, v tr, i dng: v cng nhn thc r s thch
thc v pht trin ngun nhn lc c trnh cao, d thch ng. Yu t gio dch v o to s l
mt ngun lc ch yu to th cnh tranh ca cc nc khi bc vo th k 21. Chnh cc nc
ang pht trin c nn kinh t thnh cng ang s dng c hi ny da trn s pht trin nn
kinh t kin thc t ph vo cc cng ngh cao m khng phi u t qu ln.
Tm li, x hi thng tin pht trin v xu th ton cu ha nn kinh t th gii t ra
trn con ng pht trin ca mi quc gia nhng thi c, ng thi cng gp nhiu kh khn
mang tnh cnh tranh, thch . Nhng nc i sau va c kh nng hc hi, rt kinh
nghim, nhng cng gnh chu nhng chn p do s chm tr ca mnh. Trn th gii tuy cn
nhiu phn cch giu ngho, nhng mt s nc ang pht trin s dng tt nhng c hi tt
i tt, n u, tip nhn cng ngh, tin thng vo mt s cng ngh hin i. Tuy
nhin, cng c nhiu nc ang khng thnh cng, khng t c tng trng kinh t nh
mong mun, nhiu lc tht li v ri vo tnh trng n nn, suy thoi. Nhng quc gia c nn
kinh t thnh cng, qu trnh pht trin thng bt u bng nhng n lc tng trng kinh t,
lin sau l nhng iu khin v m nhm t nhng kt qu v x hi vn ha, mi trng.
Nhng nc ny thng xut pht t x hi truyn thng, vi nng nghip chim 75% lao ng,
trn 30% GDP; sau l giai on to tin cho ct cnh da trn nhng t ph cng ngh
trong nng nghip, trong xy dng c s h tng v sn xut cc sn phm ch to hng v xut
khu, thc y doanh nghip u t...Giai on ct cnh c khng nh thng qua nhng
yu t v chuyn dch c cu kinh t (gim mnh t l nng nghip trong GNP); v kh nng duy
tr tng trng kinh t mc cao; v mt chnh sch thun li cho s pht trin cc cng nghip
hin i; v mt nn gio dc-o to vng vng to nng lc ni sinh ca quc gia, m bo
cho giai on trng thnh sau ct cnh v.v... Qu trnh pht trin cng ngh c th i tun t
hoc thc hin xen k theo cc giai on t thp n cao.
Giai on 1: Cng ngh c cng lao ng cao v cng ngh s dng ch yu ngun
ti nguyn thin nhin (m ta l mt trong nhng nc ang thc hin ch yu).

Giai on 2: Cng ngh da ch yu vo trang thit b k thut, giai on ny ch yu da

vo cc cng ngh nc ngoi, thch nghi vo cng ngh nc ngoi v ci tin cng ngh nc
ngoi, chun b cho ngun nhn lc c tr thc v c k nng.
Giai on 3: Cng ngh da ch yu vo vn tr thc v s thnh tho tay ngh ca con
ngi trong t nc mnh.
S 14: Cc b phn ca chnh sch khoa hc v cng ngh

Chnh sch khoa hc v cng ngh l h thng cc quan im, mc tiu, nguyn tc ch
o. nh hng pht trin, cc th ch v bin php thc y vic tip thu pht trin v s dng
khoa hc v cng ngh v cc ngnh khoa hc h tr cng ngh thc hin cc mc tiu pht
trin kinh t - x hi, ng thi pht trin nng lc khoa hc v cng ngh quc gia trong tng
thi k. V thc cht chnh sch khoa hc cng ngh l chnh sch pht trin t nc bng khoa
hc v cng ngh.
i vi cc nc i sau nh nc ta, tnh hnh khng ging cc nc t bn nhng th
k 18, 19 khi m cng ngh cn thit cho cng nghip ha u phi ch nhng sng th pht
minh khoa hc lm c s cho s pht trin cng ngh , hoc phi c thi gian di c kt v
hon thin dn trong vic thc tin sn xut. Ngy nay hu ht nhng cng ngh cn thit cho
cng nghip tin tin - thm ch cn thay i rt nhanh, buc h phi chuyn giao cng ngh
lc hu ca h cho cc nc di sau, dn n tnh trng khng cn theo mt tun t nht nh nh
cc nc i trc. Vn ngy nay khng cn l phi t mnh sng to m l phi nm bt c
nhng cng ngh no ph hp vi hon cnh ca mnh nht, c khi cha cn cng ngh tin tin
nht m l cng ngh em li hiu qu kinh t x hi v c iu kin tip nhn chuyn giao cng

ngh. iu kin quc t m ra cho chng ta con ng i tt cho php thc hin cng nghip
ha trong mt thi gian rt ngn, khng phi tri qua tun t cc bc nh ca cc nc i
trc.
i hi gia nhim k (kha VII) ca ng ta cng ch r: Nhng tin b v kinh t x
hi cng vi s m rng v tng cng hp tc pht trin vi cc nc, cc t chc quc t cho
php chng ta y ti mt bc cng cuc cng nghip ha, hin i ha t nc, nhm to
nhiu cng n vic lm, y nhanh tc pht trin kinh t, ci thin hn na i sng vt cht
v tinh thn ca nhn dn. y l nhim v trung tm c tm quan trng hng u trong thi
gian ti. Cng nghip ha, hin i ha l con ng thot khi nguy c tt hu so vi cc nc
chung quang. Gi c n nh chnh tr, x hi bo v c c lp ch quyn v nh hng
pht trin x hi ch ngha.
Phng hng , quy m bc i ca tin trnh cng nghip ha, hin i ha phi c
cn nhc k trn c s thu sut cc quan im ln ca ng v Nh nc c Vn kin hi
ngh ban chp hnh trung ng 7 kha VII ch r:
- Cng nghip ha l qu trnh chuyn i cn bn, ton din cc hot ng kinh t, x hi
t s dng sc lao ng th cng l chnh sang s dng mt cch ph bin sc lao ng cng i
mi cng ngh, phng tin v phng php tin tin, hin i to ra nng sut lao ng x hi
cao. i vi nc ta, l mt qu trnh thc hin chin lc pht trin kinh t - x hi nhm ci
bin mt x hi nng nghip thnh mt x hi cng nghip, gn vi vic hnh thnh tng bc
quan h sn xut tin b, ngy cng th hin y hn bn cht u vit ca ch mi.
- Cng nghip ha, hin i ha phi to ra nhng iu kin cn thit v vt cht - k thut,
v con ngi v khoa hc cng ngh, thc y chuyn dch c cu kinh t, nhm huy ng v s
dng c hiu qu mi ngun lc, khng ngng tng nng sut lao ng x hi, lm cho nn kinh
t tng trng nhanh v bn vng, nng cao i sng vt cht v vn ha ca nhn dn, thc
hin cng bng v tin b x hi, bo v v ci thin mi trng, sinh thi.
Mc tiu ca cng nghip ha, hin i ha l to ra tim lc to ln, kh nng xy dng
cuc sng m no, t do, hnh phc ca ton dn, thc hin dn giu, nc mnh, x hi cng
bng, vn minh, bo v vng chc cho nn c lp ca T quc. l mt qu trnh phn u
lu di, gian kh, i hi mi ngi phi c hoi bo, quyt tm cao, chp nhn nhng kh khn
v th thch v hy sinh cn thit vnh vin a dn tc ta thot khi lc hu, ngho nn; tin
ln snh vai cng cc cng quc nm chu nh Bc H tng ni. cng l lng mong c
ca bit bao th h i trc m ngy nay chng ta phi n lc lm bng c. Song mc tiu v
mong c khng phi l iu xa vi, m phi th hin ngay tng bc pht trin, quan tm
p ng cc nhu cu thit thn hng ngy ca nhn dn, tng bc ci thin i sng vt cht v

tinh thn cho ngi lao ng, x l ng n mi quan h gia tch ly v tiu dng, gia li ch
trc mt v lu di: huy ng i i vi bi dng sc dn, chm lo nhu cu i sng hng
ngy i i vi sc tit kim u t pht trin... Chnh s quan tm thng xuyn s to ra
ng lc mnh m v bn vng thc hin mc tiu lu di, bo m thnh cng ca cng
cuc cng nghip ha, hin i ha.
- Cng nghip ha, hin i ha l s nghip ca ton dn. l mt cuc cch mng ton
din v su sc trong tt c cc lnh vc i sng x hi, i hi phi u t rt nhiu vi tr tu,
sc ngi, sc ca. Ch c huy ng sc mnh v kh nng sng to to ln ca ton dn, di s
lnh o ng n ca ng, s qun l iu hnh c hiu lc v hiu qu ca Nh nc th mi
m bo thng li.
- Cng nghip ha, hin i ha i hi phi ng vin cc thnh phn kinh t tch cc
tham gia u t pht trin.
- Cng nghip, hin i ha phi c thc hin theo c ch th trng c s qun l ca
Nh nc theo nh hng x hi ch ngha.
X l tt mi quan h gia k hoch v th trng. Vic xy dng v thc hin cc chng
trnh, k hoch pht trin cng nghip v cng ngh phi xut pht t nhng yu cu ca sn
xut v i sng trong nc v xut khu thng qua vic nh gi v d bo ng n nhu cu
v chiu hng pht trin ca th trng trong v ngoi nc. Gi c phn ln hng ha, dch v
c hnh thnh trn th trng. Nh nc can thip trong trng hp tht cn thit. Th trng
phn nh nhu cu x hi, c ting ni quyt nh trong vic phn b phn ln cc ngun lc
sn xut ci g, bao nhiu, cho ai bng cch no, k c i vi ngun lc tp trung ca Nh nc.
Doanh nghip nh nc cng nh t nhn c to iu kin t ch kinh doanh cn c vo
tn hiu th trng thng qua cnh tranh lnh mnh, hp php m i mi v pht trin.
i vi mi quc gia, k c nc ta, ch tiu ca Nh nc bao gi cng l ngun chi ln
nht. Ngun chi phi c k hoch ha thng qua vic Nh nc s dng mt cch tp trung
cc ngun vn trong v ngoi nc, cc cng c v phng tin cn thit u t cho cc cng
trnh, d n trng im, ch yu l xy dng kt cu h tng v mt s ngnh, lnh vc, cng
trnh then cht c tc dng thc y s pht trin mnh m ca ton b nn kinh t v x hi.
Vic chi tiu ca Nh nc phi c hch ton v qun l tht cht ch, ly hiu qun lm
thc o, vi tinh thn trit tit kim, chng lng ph, tham lm vi bt c gi no.
ng thi, Nh nc phi thc hin tt vai tr qun l ton b qu trnh pht trin kinh t x hi. Thng qua php lut, cc chng trnh, k hoch, chnh sch pht trin, cc bin php t
chc, hnh chnh, kinh t trong bin php kinh t l chnh. Nh nc duy tr cn bng cung

cu, xut khu, thu chi, tin hng... n nh v m, to mi trng v th ch thun li cho sn
xut kinh doanh pht trin, can thip v iu tit th trng, khc phc nhng bin ng ln
nhng khuyt tt vn c ca th trng n hot ng hu hiu tr thnh cng c iu tit c
hiu qu hot ng ca cc doanh nghip thuc mi thnh phn kinh t.
Nh nc cng thi hnh cc chnh sch, bin php chm lo s nghip gio dc, o to, y
t, vn ha, x hi, bo v mi trng, gi vng n nh chnh tr, trt t an ton x hi, cng c
quc phng an ninh, duy tr hiu lc ca php lut, to iu kin thun li cho ton dn lm n
sinh sng.
Cng nghip ha, hin i ha i hi phi huy ng v s dng c hiu qu cao mi
ngun vn trong v ngoi nc.
Vn bn ngoi, d l vin tr pht trin chnh thc (ODA) hay vn u t trc tip (FDI)
hu ht l loi vn phi hon tr, km theo c li sut, Ngun trang tri quy cho cung chnh l t
kt qu lao ng ca bn thn chng ta, k c ngn sch cng l do ton an ng gp. V vy,
phi tnh ton thn trng , huy ng v s dng vn bn ngoi vo nhng lnh vc, nhng a
bn cn thit, c hiu qu. Ch c nh vy, chng ta mi gi vng c c lp, ch quyn kinh
t, trnh c tnh cnh n nn chng cht cng nh nhng hu qu nghim trng v nhiu mt
khc.
thc hin tt chnh sch khoa hc cng ngh quc gia, ngoi vn nhn thc, c ch
chnh sch, mt vn cc k quan trng l phi i mi h thng gio dc o to trong nc
theo hng ha nhp quc t, tr ha i ng cn b cc cp, cc ngnh ca t nc.
e. Cc bc xy dng v thc hin chnh sch cng ngh
e.1 Xc nh mc t c ca trnh cng ngh quc gia, trn tt c cc kha
cnh:
- Tim lc
- Hiu qu thc t
- Cc b tc cn x l
e.2 D on cc bin ng c th c trong tng lai
- Kh nng bin i cng ngh trong nc
- Nhu cu cn p ng v cng ngh cho nn kinh t trong tng lai.

- Kh nng thu ht cng ngh t bn ngoi.

e.3 Phn tch la chn mc tiu cn t cho giao on trc mt v tip theo
- Cc mc tiu mi nhn
- Mc tiu thu ht cng ngh bn ngoi
- Mc tiu thu ht cht xm t vit kiu
- Cc mc tiu phn chia theo lnh vc (ngnh sn xut, lnh vc qun l)
e.4 Xy dng cc quan im pht trin chnh sch cng ngh
- Cng ngh hng u hay thch hp ?
- Nhp mua ci tin cng ngh ra sao ?
- Cng ngh mi nhn c th ?
- Cc ngun vn cho cng ngh v.v...
e.5 La chn c quan thc thi
Ging nh chnh sch chuyn dch c cu kinh t, chnh sch cng ngh c tnh bao trm
quc gia, cho nn n cng phi do cc c quan cao nht ca Nh nc t cc cp (B Khoa hc
cng ngh v Mi trng - B Gio dc v o to cc b ngnh sn xut v cc s ban ngnh
thuc ngnh dc cp tnh thnh ph).
e.6 Xc nh hiu lc v hiu qu ca chnh sch cng ngh
y l trch nhim ca tt c cc cp c s dng v a vo cng ngh hot ng. Cc tnh
phi do cc c quan cao nht thuc chuyn ngnh nghin cu v a vo s dng.
e.7 La chn hnh thc thc hin chnh sch
y l trch nhim, ti nng ca cc cn b thuc cc c quan t chc thc hin chnh
sch, cn c vo diu kin v xu th pht trin ca t nc, kinh nghim v kh nng hp tc
bn ngoi v..v.. m tm ti cc hnh thc thch hp.
e.8 Tng kt thc hin

L qu trnh nh gi mi chng thc thi chnh sch chuyn sang mt chng ng pht
trin mi.
Trn y l nhng chnh sch ln v kinh t m tt c cc quc gia ngy nay u phi quan
tm. Ngoi ra cn c khng t cc chnh sch kinh t khc cng phi quan tm nhng do khun
kh c hn, gio trnh khng th cp ht (chnh sch s dng ti nguyn chnh sch mi
trng, chnh sch dn s, chnh sch i ngoi v.v...).