MC LC

Cc nguyn tc c bn ca k ton ti chnh.........................................................................

Nhp mn bo co ti chnh...................................................................................................
Bo co ti chnh....................................................................................................................
Phn tch bo co ti chnh....................................................................................................

CC NGUYN TC C BN CA K TON TI CHNH

PHN 1: CC NGUYN TC C BN CA K TON TI CHNH (DOANH

NGHIP)
I. DOANH NGHIP V K TON DOANH NGHIP TRONG NN KINH
T TH TRNG
1. Doanh nghip
1.1. Doanh nghip l g?
Doanh nghip l mt t chc (n v) s dng cc phng tin sn xut cc sn
phm, hng ha v dch v bn trn th trng.
Nh vy:
Mi doanh nghip s c mt sn nghip. Sn nghip ca mt php nhn
(hay th nhn) l hiu s gia ti sn m h ang s hu vi cc khon n phi
tr. Sn nghip c th dng, bng khng hoc m.

SN NGHIP = TI SN - N PHI TR

Mi doanh nghip, sau mt thi k hot ng, s c mt kt qu nht

nh.
Kt qu (thu nhp) ca mt doanh nghip l hiu s gia Doanh thu v Chi ph ca
doanh nghip trong mt thi k.
KT QU = DOANH THU CHI PH
Kt qu ca mt doanh nghip cng c th dng (c li), m (l) hoc bng khng
(ha vn).
Ch khi hot ng c li th mi t mc tiu sinh li ca doanh nghip.
1.2. Hot ng ca doanh nghip
Mi doanh nghip l mt trung tm trao i cc dng vt cht v tin t.

a. Dng vt cht (v coi nh vt cht): pht sinh trong qu trnh cung cp sn phm,
hng ha, lao v, dch v gia doanh nghip vi cc t chc, n v, c nhn bn ngoi
doanh nghip.
b. Dng tin (cn gi l dng ti chnh): C chiu ngc vi dng vt cht, nhm
thanh ton cho dng vt cht.
HOT NG CA DOANH NGHIP

2. K ton doanh nghip

2.1. Khi nim k ton: C nhiu nh ngha khc nhau v k ton:
- K ton l ngh thut ghi chp, phn loi v tng hp theo mt cch ring c bng
nhng khon tin cc nghip v v cc s kin t nhiu c tnh cht ti chnh v trnh by
kt qu ca n (nh ngha ca Lin on K ton quc t - International Federation of
Accountants AFAC).
Nh vy, k ton c nhn mnh nh mt ngh thut hn l mt khoa hc. D k
ton c tnh khoa hc nhng n ph thuc rt nhiu vo ngi thc hin n.
- K ton l ngn ng ca kinh doanh hay mt phng tin thc hin cng
vic kinh doanh.
2.2. Mc ch ca k ton doanh nghip

Cung cp cc thng tin hu ch cho vic ra cc quyt nh v kinh t v nh

gi hiu qu hot ng ca doanh nghip.
MC CH, CHC NNG CA K TON

2.3. Ngi s dng thng tin:

a. Cc nh qun l doanh nghip: S dng thng tin k ton lp cc mc tiu cho
doanh nghip, nh gi qu trnh thc hin mc tiu , ra cc quyt nh, iu chnh cc
hot ng sao cho c hiu qu nht.
Thng tin k ton gip cc nh qun l tr li cc cu hi:
Tim lc (ti sn) ca doanh nghip nh th no?
Cng n ca doanh nghip ra sao?
Doanh nghip lm n c li khng, li l bao nhiu?
Hng ha tn kho qu nhiu hay t?
Kh nng thu hi cc khon n nh th no?
Doanh nghip c kh nng tr n hay khng?
C th m rng quy m hay gii thiu thm sn phm mi?
Gi thnh sn xut nh th no, c th tng (hoc gim gi bn khng)?
v...v.

b. Cc ng ch: Nhng ngi s hu doanh nghip (Chnh ph, hi ng qun tr,

cc c ng,....) s dng thng tin k ton kim sot kinh doanh, phn phi li nhun
v thu thu.
c. Bn th ba: (ngn hng thng mi, cc cng ty ti chnh, ngi bn, ngi mua,
nhn vin, cc nh u t tim nng,....) s dng thng tin k ton ra cc quyt nh
kinh t trong mi quan h vi doanh nghip.
NHNG NGI S DNG THNG TIN K TON

2.4. Phn bit ghi chp k ton v k ton:

Cng vic k ton bao gm:
1.
Tp hp thng tin ti chnh
2.
Phn tch cc thng tin ti chnh ny xc nh nhng thng tin
no l ph hp cho cc quyt nh c bit
3.
Trnh by (bo co) cc thng tin ph hp ny theo nhng hnh
thc c ngha cho ngi s dng
4.
Tr gip v t vn cho ngi s dng hiu c cc thng tin v
s dng chng vo qu trnh a ra quyt nh.
Ghi s k ton ch bao gm giai on 1.
2.5. K ton ti chnh v k ton qun tr:
K ton doanh nghip c phn bit thnh k ton ti chnh v k ton qun tr

2.5.1. K ton ti chnh (Financial Accounting):

- B phn k ton phn nh ton b ti sn, vt t, tin vn, tnh hnh mua bn, chi
ph, thu nhp, cng n v tnh kt qu dng tng qut ca doanh nghip. S liu ca k
ton ti chnh dng lp bng cn i k ton v cc bo co ti chnh khc. Thng tin
ca k ton ti chnh cung cp cho nhng ngi ngoi doanh nghip.
- Chc nng v gii hn ca k ton ti chnh:
Theo di c h thng tnh hnh hin c v s bin ng ca cc ti sn,
vn hnh thnh ti sn, tng s chi ph v thu nhp trong ton doanh nghip, s
to ra v phn phi kt qu sn xut kinh doanh trong mt thi k.
Theo di v cung cp thng tin v tnh hnh ti sn, tnh hnh mua bn v
cc khon n ca doanh nghip: cc s liu lp bng cn i k ton v bo
co kt qu kinh doanh.
Cung cp thng tin cho vic xc nh thu thu nhp doanh nghip.vv.
L i tng ca cc hot ng kim tra

- Thng tin ca k ton ti chnh phc v cho cc i tng:

1.
Nhng ngi s hu doanh nghip: gip cho h vn gi hay t b
quyn s hu.
2.
Cc nh cung cp tn dng ca doanh nghip: gip h quyt nh
nn hay khng tip tc m rng quan h tn dng ( doanh nghip tr chm trong
thu mua hng ha, dch v hoc vay vn).
3.
Cc c quan Nh nc nhm gip h xem xt hoc nh thu thu
nhp v kim tra xem doanh nghip c tun th theo nhng quy tc lut l ca
Chnh ph khng?
4.
Nhn vin v t chc cng on: gip h trao i (bn bc v
tha thun) v nhng hp ng lao ng hoc thay i hp ng thu nhn
nhn cng.
5.
Khch hng ca cng ty: nhm gip h xc nh mi quan h vi
cng ty v quyt nh v nhng mi quan h trong tng lai.
6.
Nhng nh u t, cc c ng.
Thng tin trong cc bo co ti chnh c trnh by theo cng mt kiu qua cc
nm, iu ny gip cho ngi s dng c th tin cy vo cc bo co.

2.5.2. K ton qun tr (Management Accounting)

- L b phn k ton phn nh tnh hnh chi ph, doanh thu thu nhp v tnh kt qu
ca tng loi hnh sn xut kinh doanh ca doanh nghip, gi ph, gi thnh ca tng sn
phm, tng khu sn xut v tng dch v. K ton qun tr cung cp thng tin cho nhu
cu qun l ca doanh nghip.
- Chc nng v gii hn ca k ton qun tr: K ton qun tr c chc nng cung
cp thng tin cho vic qun l v kim tra qu trnh sn xut trong ni b doanh nghip.
- i tng ca k ton qun tr l lnh vc chi ph, l:
Loi chi ph v tnh trng chi ph
S phn bit chi ph theo thi gian, doanh thu c lin quan n chi ph v
kt qu kinh doanh ca tng loi sn phm, dch v.
Gi ph, gi thnh ca tng loi sn phm, hng ha, dch v.
Thit lp c cc khon d ton chi ph v kt qu kim sot vic thc
hin.
Gii thch c cc nguyn nhn chnh lch gia chi ph d ton v chi
ph thc t.
Kim tra thng xuyn chi ph chi ra cho qu trnh sn xut v cc hot
ng khc
Kim tra hot ng ca doanh nghip t gic trch nhim v quyn li
ca doanh nghip.
Cung cp s liu thng tin phc v cho vic a ra quyt nh.
Cng vi k ton ti chnh lm sng t mi quan h cui cng
vv.

H THNG THNG TIN CA K TON QUN TR

- Cng c ca k ton qun tr, cc khi nim chi ph

1.
Cng c 1: Kt cu thng tin ca k ton qun tr: l kh nng
thit k v sp xp thng tin sao cho hu ch i vi qu trnh ra quyt nh, s
xp sp hoc kt cu c thit k so snh s liu thc t vi nh mc
(thit k kt cu theo khon mc so snh vi thc t - d ton nh mc) trong
qu trnh pht trin cc nh mc v mc tiu i vi doanh nghip cc tiu chun
phi lp cho cc b phn hot ng mc thp n mc cao.
2.
Cng c 2: Phn loi chi ph. C v tr quan trng trong qun l:
Bt bin v kh bin
3.
Cng c 3: Trnh by s liu di dng phng trnh
4.
Cng c 4: Trnh by thng tin di dng th
2.5.3. Mi quan h gia k ton ti chnh v k ton qun tr:
a) S khc nhau:
- K ton ti chnh phi tn trng nhng quy nh ca php lut hin hnh, c bit
nhng yu cu v qun l ti chnh v nhng yu cu ca x hi thng qua ngha v cng

b, nhng s liu cn thit nht nh, nhng quy nh c tnh php l ca ngh k ton,
l phng php k ton c tha nhn (GAAP), nht l cc bo co ti chnh.
- K ton qun tr phi tn trng cc yu cu v mt k thut, tnh kinh t, cc yu
cu qun l ni b v nhng iu kin c bit ca doanh nghip cng nh c cu ni b
x nghip, ng thi phi tn trng nhng yu cu v phng php v nhng quy nh
c t ra k ton ti chnh.
- Cc s liu ca k ton ti chnh c cng b cho ngi s dng thng tin bn
ngoi doanh nghip.
- S liu ca k ton qun tr c s dng ni b l thng tin khng cng b.
- K ton qun tr khng phn nh nhng chi ph thuc nghip v ti chnh v cc
chi ph khng tiu dng cho sn xut, ngc li, nhng khon chi ph ny li c phn
nh k ton ti chnh.
- Ngoi nhng khon chi ph c bit ra, k ton ti chnh ch phn nh nhng chi
ph u vo qu trnh sn xut (chi ph theo yu t), ngc li, k ton qun tr phn nh
chi ph lin quan n kt qu (sn phm, lao v, dch v) c to ra trong k k ton
( Bao gm c chi ph thc t chi ra v cc khon chi ph trch trc m cha chi).
- K ton ti chnh phn nh doanh thu sn xut kinh doanh v thu nhp ngoi sn
xut kinh doanh, k ton qun tr ch phn nh doanh thu sn xut kinh doanh.
- K ton qun tr t trng tm cho tng lai nhiu hn.
- K ton qun tr nhn mnh n s thch hp v s linh ng ca cc d kin.
- K ton qun tr xut pht t nhiu ngnh khc nhau.
- K ton qun tr ch trng n cc b phn ca mt t chc hn l xem xt ton
b doanh nghip.
- Thi gian lp bo co cng khc nhau.
CC LOI THNG TIN K TON
C IM

b) S ging nhau (mi quan h):

1.
C hai loi u c mi quan h cht ch v s liu thng tin ca
chng, u xut pht trn c s chng t gc. Mt bn phn nh tng qut cc
khon chi ph thu nhp, mt bn phn nh chi tit, t m thng tin tng qut .
2.
C hai u c quan h mt thit vi thng tin k ton. K ton
qun tr s dng rng ri cc s liu ghi chp hng ngy ca k ton ti chnh,
mc d n c khai trin v tng thm s liu v bn cht thng tin.
3.
C hai loi k ton ti chnh v qun tr u c khi nim trch
nhim v qun l. K ton ti chnh lin h vi khi nim qun l trn ton doanh
nghip, k ton qun tr qun l trn tng b phn cho n ngi cui cng ca t
chc v c trch nhim vi cc chi ph. Trong thc t, vi ci nhn ca mt ngi
c trch nhim, k ton ti chnh c th xem l ci nh, cn k ton qun tr s
lm y ht phn y tam gic phn di.
II. CC NGUYN TC C BN CA K TON DOANH NGHIP:

1. Cc yu cu v cht lng ca thng tin k ton:

1.1 D hiu:
Thng tin k ton phi d hiu i vi ngi s dng. Ngi s dng y c
hiu l ngi c kin thc v kinh doanh v hot ng kinh t, hiu bit k ton mc
va phi, sn lng nghin cu cc thng tin c cung cp vi mc tp trung suy ngh
va phi.
1.2 Ph hp:
- c ch, cc thng tin k ton phi ph hp p ng cc yu cu a ra cc
quyt nh k ton ca ngi s dng. Nhng thng tin c cht lng ph hp l nhng
thng tin c tc ng n quyt nh k ton ca ngi s dng bng cch gip h nh
gi cc s kin qu kh, hin ti hoc tng lai hoc xc nhn, chnh l cc nh gi qu
kh ca h.
- Vai tr xc nhn v d ton ca cc thng tin c quan h tng h ln nhau.
Chng hn, cc thng tin v mc ti sn v c cu ti sn hin c rt c gi tr i vi
ngi s dng khi h mun d on v kh nng ca doanh nghip trong tng lai.
1.3 C tin cy: hu ch, cc thng tin k ton phi ng tin cy (phi m
bo yu cu trung thc v hp l).
1.4 Trung thc: c tin cy, cc thng tin k ton phi c trnh by mt
cch trung thc v tnh hnh thc t v cc nghip v, cc s kin xy ra.
1.5 Khch quan: c tin cy cao, thng tin trong bo co ti chnh phi khch
quan, khng b xuyn tc, bp mo mt cch c .
1.6 y : Cc nghip v v s kin xy ra phi c phn nh v ghi chp
trong cc s sch k ton v bo co ti chnh.
1.7 C th so snh c: Cc thng tin trong bo co ti chnh phi c tnh so
snh c gia cc thi k v gia cc doanh nghip khc nhau.
1.8 Kp thi: Thng tin k ton phi c cung cp kp thi cho yu cu qun l v
ra quyt nh.

1.9 Cn i gia li ch v chi ph: Li ch t cc thng tin phi cao hn cc chi

ph b ra c c cc thng tin .
2. Cc nguyn tc k ton c tha nhn:
2.1. nh ngha v danh mc cc nguyn tc k ton c tha nhn:
2.1.1. nh ngha: Cc nguyn tc k ton l cc chun mc v hng dn phc v
cho vic lp bo co ti chnh t c mc tiu d hiu, ng tin cy (reliability), v d
so snh (comparability). Cc quy tc nn tng cho cc bo co ti chnh c gi l cc
nguyn tc k ton c tha nhn (General accepted accounting principles).
Cc nguyn tc ny bao gm mt s khi nim, nguyn tc, phng php tin hnh
v nhng yu cu cho vic nh gi, ghi chp v bo co cc hot ng, cc s kin v
cc nghip v c tnh cht ti chnh ca mt doanh nghip.
2.1.2. Danh mc cc nguyn tc k ton c tha nhn:
Cc khi nim c tha nhn:
1. n v k ton/ Thc th (t chc) k ton (Accounting Entity)
2. Hot ng lin tc (Going concern)
3. n v tnh ton/thc o tin t (Unit of measure/ The money measurement concept)
4. K k ton (Accounting period)
Cc nguyn tc k ton c tha nhn:
5. Nguyn tc gi ph (gi vn) (Cost principle)
6. Nguyn tc doanh thu thc hin (nguyn tc bn hng) (Revenue realization)
7. Nguyn tc ph hp (Matching principle)
8. Nguyn tc khch quan (Objectivity principle)
9. Nguyn tc nht qun (lin tc) (Consistency principle)
10. Nguyn tc y (bc trn ton b) (Full disclusure)
11. Nguyn tc thn trng (Conservatism/Prudence)

12. Nguyn tc thc cht (trng yu) (Materiality).

2.2. Ni dung cc nguyn tc k ton c tha nhn:
2.2.1. Khi nim n v k ton (Accounting Entity)
Ni dung: n v k ton l bt k mt n v kinh t no c kim sot cc ti sn,
cc ngun lc v tin hnh cc cng vic, cc nghip v kinh doanh m n v phi
ghi chp, tng hp v bo co.
nh hng ca khi nim:
- Cc ti khon k ton c m ra v ghi chp l cho n v k ton, ch khng
phi cho cc ch nhn, cho nhng ngi c lin quan n n v .
- Cc loi n v k ton:
n v k ton cp c s: cc doanh nghip c lp, c t cch php
nhn y (thuc mi lnh vc v mi thnh phn kinh t).
n v k ton ph thuc: cc x nghip thnh vin c t cch php nhn
khng y , khng lp v pht hnh bo co ti chnh, ch lp bo co k ton
ni b gi cho n v chnh.
n v k ton cp trn c s: l cc tng cng ty, cng ty, tp on kinh
t c nhiu n v thnh vin, lp v pht hnh bo co ti chnh hp nht.

2.2.2. Khi nim hot ng lin tc (Going Concern Concept)

Ni dung: Mt doanh nghip c coi l ang hot ng khi m n tip tc hot
ng cho mt tng lai nh trc. Ngi ta quan nim rng, doanh nghip khng c
nh v cng khng cn thit phi gii tn hoc qu thu hp quy m hot ng ca mnh.
nh hng:
- Trong khi nim hot ng lin tc, k ton gi thit mt doanh nghip ang hot
ng th s hot ng v thi hn, tr khi c chng c ph nhn r rng.
- V quan nim doanh nghip hot ng lu di nn cc ti sn trong bo co ti
chnh c phn nh theo gi gc (xem nguyn tc gi gc) m khng quan tm n gi
th trng.

- Khi nim hot ng lin tc c tha nhn nh mt nguyn tc lp bo co ti

chnh. Khi doanh nghip khng th tip tc hot ng c th bo co ti chnh phi lp
theo th thc c bit, trong ti sn c ghi theo gi tr thc hin thun ty v cc
khon n phi tr c th phi c ti phn loi v k hn.
2.2.2. n v tnh ton (Unit of measure)/ Thc o tin t (The money
measurement)
Ni dung: n v tin t c tha nhn nh mt n v ng nht trong vic tnh
ton tt c cc nghip v k ton.
nh hng: K ton gi thit rng s thay i ca sc mua ng tin dng lm n
v tnh ton l khng ln nh hng n s o lng ca k ton.
2.2.3. K k ton (Accounting period)
Ni dung: p ng c yu cu so snh, cc s liu ti chnh phi c bo
co trong nhng khong thi gian quy nh c gi l k k ton
- K k ton chnh thc: l nm (cn gi l nin k ton). Nin k ton l
khong thi gian 12 thng lin tc bt k, bt u t u thng.
Ghi ch: Vit Nam:
Nin k ton theo php lnh k ton-thng k l theo nm dng lch
(t 1/1 n 31/12)
cc n v c vn u t nc ngoi: nin k ton l khong thi
gian 12 thng lin tc bt k, bt u t u qu.

- K k ton tm thi: thng, qu.

2.2.5. Nguyn tc gi gc (gi ph):
- Vic o lng, tnh ton ti sn, n phi tr, ngun vn ch s hu v chi ph phi
t trn c s gi ph ti thi im hnh thnh.
- K ton quan tm n gi ph hn l gi th trng v:
Gi th trng kh c tnh v mang tnh cht ch quan. Trong khi gi ph
mang tnh khch quan.

Khi nim Hot ng lin tc lm cho vic c tnh gi th trng l

khng cn thit.

- K ton khng phn nh gi tr thc ca ti sn ca doanh nghip.

- Nguyn tc gi ph Vit Nam:
Hng ha, vt t ( vt liu, cng c, dng c) c xc nh theo gi vn
thc t, bao gm gi ha n, thu GTGT (nu c), thu nhp khu, chi ph mua
(vn chuyn, bc d, kim nhn nhp kho...) k c hao ht nh mc trong qu
trnh mua.
Ti sn c nh xc nh theo nguyn gi.
Nguyn gi TSC (c cng nh mi) = Gi ha n + Thu GTGT +
Thu nhp khu + Thu ti sn + Chi ph mua, lp t, r trn, chy th...
Thnh phn sn xut c xc nh bng gi thnh sn xut thc t.

2.2.6. Nguyn tc doanh thu thc hin:

- Doanh thu c ghi nhn trong k m n c thc hin (khi chuyn giao hng
ha, cung cp dch v cho khch hng).
- Doanh thu c th c ghi nhn: 1) trc, 2) trong, hoc 3) sau k m n v thu
c tin hng:
C ba loi doanh thu:
Doanh thu bng tin ngay
Doanh thu cha thu tin
Doanh thu nhn trc.

Nh vy, khi nim doanh thu bn hng khc vi tin bn hng thu c trong k.
2.2.7. Nguyn tc ph hp:
- Chi phi cch tnh li (l) trong k k ton.
- Cc chi ph lin quan ti doanh thu ca mt k l cc chi ph ca k .
- Chi ph ca mt k l:

1.
Gi thnh (gi vn) hng bn trong k.
2.
Cc khon chi tiu khc cn thit cho hot ng ca k (chi ph
bn hng, chi ph qun l).
3.
Cc khon thit hi trong k.
- Phn bit chi ph vi chi tiu, phn bit k ton dn tch vi k ton trn c s tin
mt.
2.2.8. Nguyn tc khch quan:
- K ton phi c t trn c s cc s liu khch quan v cc quyt nh khch
quan trong phm vi cao nht c th c.
- K ton khch quan, ng thi k ton cng c tnh ch quan trong mt phm vi
nht nh.
Nghip v kinh t ngoi sinh (External transaction) -----> tnh khch quan
v php l cao.
Nghip v kinh t ni sinh (Internal transaction) -----> tnh php l thp v
mang nng tnh ch quan.

- K ton l mt ngh thut hn l mt khoa hc. L mt khoa hc, k ton mang

tnh khch quan, logic. L mt ngh thut, k ton c tnh ch quan, ph thuc vo ngi
lm k ton.
- Mi ci cch, hon thin k ton u phi hng ti nguyn tc khch quan. Cc
nghip v cn c ghi chp sao cho khch quan nht c th c v c cn c kim
tra c.
2.2.9. Nguyn tc nht qun/lin tc:
- Qu trnh k ton phi p dng tt c cc khi nim, nguyn tc, chun mc v cc
phng php tnh ton trn c s nht qun t k ny sang k khc.
- :
Bo co ti chnh c th so snh c gia cc thi k.
Bo co ti chnh c th so snh gia cc doanh nghip.

- Trong trng hp c s thay i phng php v ch k ton p dng, nguyn

tc y i hi doanh nghip phi din gii, trnh by l do trn thuyt minh bo co
ti chnh.
V d:
hhhhh+ S thay i phng php tnh gi hng tn kho.
hhhhh+ S thay i chnh sch khu hao,.v..v.
2.2.10. Nguyn tc y v d hiu:
- Bo co ti chnh phi y v d hiu i vi ngi bit s dng (c hiu bit
mc v k ton) v phi bao gm tt c cc thng tin quan trng lin quan n cc
cng vic kinh doanh ca n v.
- Bn cnh cc bo co ti chnh ch yu (Bng cn i k ton, bo co kt qu
kinh doanh...) cc doanh nghip cn phi c phn ghi ch gii thch thm nhng thng
tin quan trng m cc bo co ti chnh trn cha cp (cc phng php tnh gi hng
tn kho, tnh gi vn hng ha, ch khu hao TSC, phng php k ton tn kho: k
khai thng xuyn hay kim k nh k...).
2.2.11. Nguyn tc thn trng:
- Nguyn tc thn trng c 2 phn:
1.
Ghi tng vn ch s hu khi chng c chng c chc chn.
2.
Ghi tng chi ph, gim vn ch s hu ngay khi chng c chng c
cha chc chn (chng c c th).
- Khi c s mu thun v nguyn tc th trc ht phi tun th nguyn tc thn
trng.
- V d minh ha v nguyn tc thn trng.
Vic lp d phng cho hng tn kho, n phi thu kh i, cc khon u
t ti chnh ngn hn v di hn.
So snh chi ph d phng v chi ph khu hao TSC:

hhhhhhh* Ging nhau: u lm gim ti sn v tng chi ph ca doanh nghip.

hhhhhhh* Khc nhau: Khu hao l s gim gi tr chc chn ca ti sn.

D phng l mt s gim gi cha chc chn. Do , ng thi vi khi nim d
phng, cn c khi nim hon nhp d phng nh mt khon doanh thu.
2.2.12. Nguyn tc thc cht:
- Hai mt ca nguyn tc thc cht:
1.
2.

K ton phi ghi chp, phn nh tt c cc vn quan trng

K ton c th b qua (khng ghi chp) nhng vn khng quan

trong.
- Thc cht l mt khi nim tng i, xt on s quan trng mang nng tnh
ch quan, vn dng ty tin nguyn tc thc cht d gy ra cc gian ln v sai st trng
yu, v d:
hhhh* Vic phn b chi ph cng c lao ng, ct pha, vn khun, gio...
hhhh* Vic phn b chi ph qun l cho cng trnh xy dng c bn t lm .v...v.
BI TP
CC NGUYN TC C BN CA K TON DOANH NGHIP
1. Ngi s dng bo co ti chnh l:
a. Ngi cho vay
b.
Ch doanh nghip
c.
Nh qun l
d.
Khch hng
e.
Ngn hng
f.Nh cung cp
g.
Ta n
h.
Tt c cc mc trn
2. Mc ch chnh ca h thng k ton ti chnh l:
a. Chun b bo co ti chnh, ch ra kt qu v sn nghip trong k
b.
Tp hp v ghi chp cc nghip v trong k
c.
Cung cp thng tin cho qu trnh ra quyt nh

d.
(n v)

Phn tch v din gii cc thng tin ti chnh lin quan n t chc

3. Yu cu cao nht cho cc thng tin k ton l:

a.
b.
c.
d.
e.

Tnh khch quan

Kp thi
Ph hp
D hiu
C th so snh

4. Phng trnh k ton c bn l:

a.
b.
c.
d.

Li l = Thu nhp Chi ph

Ti sn = N phi tr + Ngun vn ch s hu
Tng pht sinh n = Tng pht sinh c
Ngun vn ch s hu = Ngun vn u t ban u + Li lu gi

5. Khi nim k ton dn n phng trnh k ton c bn l:

a. Tip tc hot ng
b.
Thc cht
c.
Ghi kp
d.
Gi gc/gi ph
e.
Nht qun
f.Thn trng
g.
K k ton
h.
Trng yu
i. n v k ton
6. Vic quyt nh khong thi gian lp bo co ti chnh da trn khi
nim k ton
a. Tip tc hot ng
b.
Thc cht
c.
Ghi kp
d.
Gi gc/gi ph
e.
Nht qun
f.Thn trng
g.
K k ton

h.
Trng yu
i. n v k ton
7. Ni dung ca khi nim hot ng lin tc l:
a. Tr khi c chng c r rng, doanh nghip c gi nh l s tip tc hot ng
trong thi gian di.
b.
Ngi s dng ch nn quan tm n cc bo co ti chnh khi
doanh nghip cn ang hot ng.
c.
Khng th lp c bo co ti chnh tr khi doanh nghip ang
hot ng
d.
Ngi s dng bo co ch nn quan tm n bo co khi doanh
nghip cn hy vng tip tc hot ng.
8. Cc ch tiu trn bo co ti chnh c th hin bng tin v:
a.
b.
c.
d.

Mun th hin uy tn ca ch doanh nghip.

Mun bo co thng tin lin quan n doanh nghip.
Ngi c ch c th hiu cc gi tr bng s lng.
c th thc hin cc php tnh s hc.

9. K ton Cng ty khng phn nh s tin ng A (l 1 ch hng mua qu tng

v):
a.
b.
c.
d.

ng A khng phi l ch hng c uy tn nht.

ng A khng phi l gim c iu hnh ca Cng ty
Khi nim n v k ton
V ng A tng v

10. K ton phn nh ti sn theo gi gc/gi ph, v:

a.
Khng th phn nh gi th trng lun thay i ca ti sn.
b.
C th nhng khng nht thit phn nh gi th trng lun lun
thay i ca ti sn.
c.
Gi gc thc l gi tr ca ti sn khi bn li
d.
Gi gc trn s k ton chnh l gi tr ca ti sn trong sut thi
gian doanh nghip s hu.
11. Khi nim k k ton yu cu doanh nghip phi chun b (lp) bo co ti
chnh theo:

a. Mt nm
b.
c.
d.
e.

Mt thng
Ba thng
Su thng
Bt k khong thi gian no c coi l thch hp

12. Nguyn tc thn trng cho php k ton:

a.
Cng nhn (ghi chp) doanh thu khi khch hng t cc (ng
trc) tin mua hng.
b.
nh gi hng tn kho theo gi thng tin khi gi tr s k ton cao
hn so vi gi th trng.
c.
Phn nh mt khon n phi tr trn bng cn i k ton lin
quan n mt v kin c th lm Cng ty thit hi 1 triu USD.
d.
Phn nh mt khon chi ph in thoi tr gi 5000 USD trong
thng ti
13. K ton phi tun theo nguyn tc ph hp v:
a.

cho bo co ti chnh ph hp vi thc trng ti chnh ca cng

b.
c.
d.

cho doanh thu ph hp vi chi ph trong k

cho doanh thu, chi ph ph hp vi quy m ca cng ty
Tt c cc trng hp trn

ty

14. Trong k, k ton phn nh nghip v, mua 01 b rm ca, 01 ci cp,

01 hp phn vo chi ph qun l, k ton vn dng nguyn tc v khi nim:
a.
Thc cht
b.
Ghi kp
c.
Gi gc
d.
n v tin t
e.
Ph hp
f.Trng yu
15. Khi nim no di y l c s cho vic lp bo co ti chnh theo nhng
khong thi gian nh nhau:
a.
b.

n v k ton
K k ton

c.
d.

Tip tc hot ng
n v tin t

16. Theo nguyn tc doanh thu thc hin, doanh thu c ghi nhn:
a.
b.
c.
d.

thi im sm nht c th chp nhn c

thi im mun nht c th chp nhn c
Sau khi n c thc hin, nhng khng trc
Cui k k ton

17. Nguyn tc ph hp hng dn trong k ton v

a.
b.
c.
d.

Chi ph
Ngun vn ch s hu
Ti sn
Cng n

18. Nguyn tc nht qun trong k ton ng rng:

a. Nht qun phng php k ton gia cc thi gian i vi cc loi nghip v
ging nhau
b.
Tnh logic gia cc thng tin ti mt thi im no
c.
Ti sn c ghi theo nguyn gi (gi gc) th hng tn kho cng
cn ghi chp theo gi gc
19. Cng ty ABC sn xut mt chic my trong thng 1, by n trong quy bn
l vo thng 2, khch hng ng k hp ng mua chic my vo thng 3, Cng ty
giao my cho ng ta vo thng 4, khch hng thanh ton tin vo thng 5, Doanh
thu ca cng ty ABC trong trng hp ny c ghi nhn vo thng:
a. 2
b.
c.
d.

3
4
5

20. Li v l ging nhau:

a.
b.
c.

Ti sn v Cng n
Cc khon u t bi ch s hu
Doanh thu v chi ph i vi ch s hu

PHN 2: GII THIU KHI QUT V CC QUY TC V CHUN MC K

TON QUC T
I. y ban Chun mc k ton quc t
- T chc t nhn c lp
- Mc ch:
Hnh thnh v pht hnh chun mc k ton quc t
Ci tin v kt hp hi ha gia cc quy nh, chun mc k ton v cc
th tc.

- C cu t chc:
Hi ng
Nhm t vn
Hi ng t vn
Thnh vin ca y ban chun mc k ton quc t

- Qu trnh pht trin ca chun mc k ton quc t

Ban thng trc
ra ni dung chnh
Bo co D tho cc nguyn tc k ton
Bo co tng kt cc nguyn tc k ton
D tho cng b d tho
Cng b d tho
D tho Chun mc K ton Quc t
Chun mc K ton Quc t

- Chun mc K ton-Phm vi v Quyn hn

Trch nhim ca cc thnh vin
Pht hnh bo co ti chnh
Nhng quy nh ca nc s ti

II. Khi nim v thng l k ton

- Quy nh chung-Mc ch v phm vi

- i tng s dng
- i tng ca bo co ti chnh
- Tnh hnh ti chnh, hot ng v thay i tnh hnh ti chnh.

Khi nim v thng l k ton (tip theo)

Quan im trung thc v hp l
Cc yu t ca bo co ti chnh

hhhhhhh- Tnh hnh ti chnh

hhhhhhhhhh+ Ti sn
hhhhhhhhhh+ N
hhhhhhhhhh+ Vn ch s hu
hhhhhhh- Hot ng
hhhhhhhhhh+ Thu nhp

hhhhhhhhhh+ Chi ph
hhhhhhh- Xc nh cc yu t ca bo co ti chnh
hhhhhhhhhh+ Kh nng li ch kinh t tng lai
hhhhhhhhhh+ tin cy ca thc o
hhhhhhhhhh+ Xc nh cc loi ti sn
hhhhhhhhhh+ Xc nh cng n phi tr
hhhhhhhhhh+ Xc nh thu nhp
hhhhhhhhhh+ Xc nh cc khon chi
hhhhhhh- nh gi cc yu t ca bo co ti chnh
hhhhhhhhhh+ Nguyn tc gi gc
hhhhhhhhhh+ Nguyn tc gi c hin thi
hhhhhhhhhh+ Gi tr quyt ton
hhhhhhhhhh+ Gi tr hin ti
hhhhhhh- Khi nim v vn v bo ton vn
hhhhhhhhhh+ Khi nim v vn
hhhhhhhhhh+ Khi nim v bo ton vn v xc nh li nhun
III. Gii thiu v bo co ti chnh
Mc tiu
Phm vi
Mc ch ca bo co ti chnh
Ngi chu trch nhim v bo co ti chnh
Cc phn ca bo co ti chnh
Xem xt tng th: Trnh by trung thc v tun th chun mc k ton
quc t
Chnh sch k ton

Thng l v tnh lin tc

Nguyn tc k ton tnh trc
Tnh thng nht ca vic trnh by bo co ti chnh
Tnh trng yu v kt hp
Tnh b tr
Thng tin so snh
C cu v ni dung

hhhhhhh- Gii thiu

hhhhhhhhhh+ Phn bit bo co ti chnh
hhhhhhhhhh+ K bo co
hhhhhhhhhh+ Tnh kp thi
hhhhhhh- Bng cn i k ton
hhhhhhhhhh+ Phn bit ngn hn-Di hn
hhhhhhhhhh+ Ti sn lu ng
hhhhhhhhhh+ Cng n ngn hn
hhhhhhhhhh+ Thng tin trnh by trn Bng cn i k ton
hhhhhhhhhh+ Thng tin th hin trn Bng cn i k ton hoc trn ch gii
hhhhhhh- Bo co thu nhp (Bo co kt qu kinh doanh)
hhhhhhhhhh+ Thng tin trnh by trn bo co kt qu hot ng kinh doanh
hhhhhhhhhh+ Thng tin trnh by trn bo co kt qu hot ng kinh doanh hoc
trn ch gii
hhhhhhhhhhhhhh* Bn cht ca phng php chi ph
hhhhhhhhhhhhhh* Chc nng ca phng php chi ph
hhhhhhh- Thay i vn ch s hu
hhhhhhh- Bo co lu chuyn tin t

hhhhhhh- Ghi ch cho bo co ti chnh

hhhhhhh- Cu trc
hhhhhhh- Trnh by cc chnh sch k ton
hhhhhhh- Cc ghi ch cng khai khc
MINH HA BO CO TI CHNH CHUN MC
Nhm XYZ-Bng cn i k ton ngy 31 thng 12 nm 20-2 (n v tnh:nghn)
20-2

20-2

20-1

20-1

TI SN
Ti sn c nh
Ti sn c nh v trang thit b

Li th thng mi

Giy php sn xut

u t vo cc cng ty

Cc ti sn ti chnh khc

X
X

Ti sn lu ng
Hng tn kho

Phi thu khch hng

Cc khon thanh ton trc

Tin mt v quy i thnh tin mt

Tng ti sn

VN CH S HU V N PHI TR
Vn v qu
Vn pht hnh

Qu

Li/l cng dn

X
X

Vn ti thiu

N di hn
Li tin vay

Thu tr trc

Phc li hu tr phi tr

X
X

N ngn hn
Phi tr khch hng

Vay ngn hn

Phn li hin hnh phi tr ca khon tin vay

D phng bo hnh

X
X

Nhm XYZ-Bo co kt qu kinh doanh cho nm kt thc vo 31 thng 12 nm 20-2

Phn loi chi ph theo chc nng-n v tnh: nghn
20-2

20-1

(X)

(X)

Li gp

Cc thu nhp khc t kinh doanh

Chi ph phn phi

(X)

(X)

Chi ph hnh chnh

(X)

(X)

Chi ph hot ng kinh doanh khc

(X)

(X)

(X)

(X)

Thu t cc cng ty

Li nhun trc thu

Doanh thu
Gi vn hng bn

Li nhun t cc hot ng kinh doanh

Chi ph ti chnh

(X)

(X)

(X)

(X)

Li thun t cc hot ng kinh doanh thng thng

Cc khon bt thng

(X)

Li thun trong k

Tr thu thu nhp

Li nhun sau thu
Li ti thiu

Nhm XYZ-Bo co kt qu kinh doanh cho nm kt thc vo ngy 31 thng 12

nm 20-2
Phn loi chi ph theo bn cht (n v tnh: nghn)
20-2

20-1

Doanh thu

Thu nhp t hot ng kinh doanh khc

(X)

Cc cng vic vn ha v do doanh nghip thc hin

Nguyn vt liu th v nhng vt liu c s dng

(X)

(X)

Chi ph nhn cng

(X)

(X)

Chi ph khu hao ti sn c nh v ti sn v hnh

(X)

(X)

Cc chi ph hot ng kinh doanh khc

(X)

(X)

Li t hot ng kinh doanh

Chi ph ti chnh

Thu nhp t cc cng ty

Li nhun trc thu

(X)

(X)

(X)

(X)

Li/l thun t hot ng thng thng

Cc khon bt thng

(X)

Li thun trong k

Thay i hng tn kho thnh phm v bn thnh phm

Tr thu thu nhp

Li nhun sau thu
Li ti thiu

Nhm XYZ-Bo co thay i vn ch s hu cho nm kt thc vo 31 thng 12

nm 20-2

Vn c
phn
S d ti 31/12/20-2

Tin b
Qu
pht
Qu i
nh gi
hnh c
ngoi t
li
phiu
X

(X)

Thay i chnh sch k

ton
S d nh gi li

(X)

Li
nhun
lu k

Tng
cng

(X)

(X)

Thng d nh gi li TS

Thm ht nh gi li u
t

(X)

(X)
(X)

Chnh lch t gi
Li/l thun cha c trong
bo co kt qu kinh
doanh

(X)

Li rng trong k
C tc
Pht hnh vn c phn

S d ngy 31/12/20-1

X
X

(X)

(X)
X

(X)

Thm ht nh gi li ti
sn

(X)

(X)

Thng d nh gi li u
t

Chnh lch t gi
Li/l thun cha c trong
bo co kt qu kinh
doanh

(X)

Li rng trong k
C tc
Pht hnh c phiu

(X)

(X)

(X)

(X)
X

(X)

(X)
X

S d ti ngy 31/12/20-1

(X)

Bo co v thay i vn ch s hu cho nm kt thc vo 31 thng 12 nm 1998

Vn c
phn

S d ti ngy 31/12/1997

Tin b
Qu nh Li nhun
pht hnh
Tng cng
gi li
lu k
c phiu

100

40

20

30

190

(2)

(2)

28

188

Cha sai st c bn
100

40

20

Thng d nh gi li ti sn

35

35

Thm ht nh gi li ti sn

(10)

(10)

Li/l thun cha c trong

bo co kt qu kinh doanh

25

25

Li thun trong k
C tc
Pht hnh c phiu 50 25 75
S d ti 31/12/1998

50

25

150

65

42

42

(20)

(20)
75

45

50

310

Bo co l li
$
Thng d nh gi li ti sn

35

Thm ht nh gi li ti sn

(10)

Li l cha c trong bo co kt qu kinh doanh

25

Li thun trong k

42

Tng s li l

67

PHN 3: PHN TCH BO CO TI CHNH DOANH NGHIP

I. Mc ch:

 ngha phn tch bo co ti chnh l qu trnh xem xt, kim tra, i chiu v so
snh cc s liu ti chnh hin hnh v qu kh. Thng qua gip ngi s dng thng
tin nh gi tim nng, hiu qu kinh doanh cng nh nhng ri ro trong tng lai ra
cc quyt nh kinh t.
Bo co ti chnh l phng php th hin v truyn ti thng tin k ton n ngi
ra quyt nh kinh t. Cc bo co ti chnh phn nh kt qu v tnh hnh cc mt hot
ng ca doanh nghip bng cc ch tiu gi tr. Nhng bo co ti chnh do k ton son
tho theo nh k l nhng ti liu c tnh lch s v chng th hin nhng g xy ra
trong mt thi k no . chnh l nhng ti liu chng nhn thnh cng hay tht bi
trong qun l v a ra nhng du hiu bo trc s thun li v nhng kh khn trong
tng lai ca mt doanh nghip.
Bo co ti chnh l ngun ti liu rt quan trng v cn thit i vi vic qun tr
doanh nghip ng thi l ngun thng tin hu ch i vi nhng ngi bn trong v bn
ngoi doanh nghip c li ch kinh t trc tip hoc gin tip ca doanh nghip nh:
- Ch s hu
- Cc nh qun l doanh nghip
- Cc nh u t hin ti v tng lai
- Cc ch n hin ti v tng lai (ngi cho vay, cho thu hoc bn chu hng ha,
dch v)
- C quan qun l chc nng ca nh nc.
- Chnh ph
Mi i tng quan tm ti cc bo co ti chnh ca doanh nghip vi nhng mc
ch khc nhau. Song tt c u mun nh gi v phn tch xu th ca doanh nghip
a ra cc quyt nh kinh t ph hp vi mc tiu ca tng i tng.
Phn tch bo co ti chnh gip cc i tng gii quyt c cc vn h quan
tm khi a ra cc quyt nh kinh t.
Phng php phn tch: Phn tch bo co ti chnh ch yu s dng phng php
so snh.

So snh gia thc hin k ny vi k trc thy xu hng thay i v ti chnh

ca doanh nghip. So snh gia s thc hin vi s k hoch thy mc phn u.
(mc t c mc tiu).
So snh gia doanh nghip vi i th cnh tranh hoc mc trung bnh ca ngnh
thy sc mnh ti chnh ca doanh nghip vi i th cnh tranh hoc tnh trng tt
hay xu so vi ngnh.
K thut phn tch
Phn tch bo co ti chnh s dng cc k thut:
- Phn tch dc
- Phn tch ngang
- Phn tch h s (t s)
Cc giai on ca qu trnh phn tch:
- Thu thp ti liu
- Kim tra s liu
- Tin hnh phn tch
- Lp bo co ti chnh
II. Phn tch bng cn i k ton:
Bng cn i k ton l mt phng php k ton v l mt bo co k ton ch
yu phn nh tng qut tnh hnh ti sn ca doanh nghip theo hai cch phn loi l kt
cu vn v ngun hnh thnh vn hin c ca mt doanh nghip ti mt thi im nht
nh.
Bng cn i k ton l bc tranh ton cnh v tnh hnh ti chnh ca doanh nghip
ti thi im lp bo co. V vy, bng cn i k ton ca doanh nghip c nhiu i
tng quan tm. Mi i tng quan tm vi mt mc ch khc nhau. V th, vic nhn
nhn, phn tch bng cn i k ton i vi mi i tng cng c nhng nt ring. Tuy
nhin, a ra quyt nh hp l, ph hp vi mc ch ca mnh, cc i tng cn

xem xt tt c nhng g c th thng qua bng cn i k ton nh hng cho vic

nghin cu, phn tch tip theo.
Bng cn i k ton c kt cu di dng bng cn i s d cc ti khon k
ton v c sp xp theo trt t ph hp vi yu cu qun l. Bng cn i k ton c
th c trnh by theo mt trong 2 hnh thc: hnh thc cn i hai bn: mt bn l ti
sn, mt bn l ngun vn.
Hnh thc cn i theo hai phn lin tip: phn trn l ti sn, phn di l ngun
vn.
- Phn ti sn: Phn nh ton b gi tr ti sn hin c ti doanh nghip n cui k
hch hon ang tn ti di cc hnh thc v trong tt c cc giai on, cc khu ca qu
trnh kinh doanh. Cc ch tiu phn nh trong phn ny c sp xp theo ni dung kinh
t ca cc loi ti sn trong qu trnh ti sn xut. Do phn ny gm 2 loi:
hhhhh+ Loi A: Ti sn lu ng v u t ti chnh ngn hn
hhhhh+ Loi B: Ti sn c nh v u t ti chnh di hn
Xt v mt kinh t: S liu cc ch tiu phn nh phn ti sn th hin s vn ca
doanh nghip hin c ti thi im lp bo co ang tn ti di dng hnh thi vt cht,
tin t, cc khon u t ti chnh hoc di hnh thc n phi thu tt c cc khon, cc
giai on trong qu trnh kinh doanh.
Xt v mt php l: y l s vn thuc quyn qun l v s dng ca doanh
nghip.
- Phn ngun vn: phn nh ngun hnh thnh cc loi ti sn, cc loi vn kinh
doanh ca doanh nghip n cui k hch ton, cc ch tiu c sp xp, phn chia theo
tng ngun hnh thnh ti sn ca doanh nghip. Ngun hnh thnh nn ti sn ca doanh
nghip bao gm 2 ngun c bn: l ngun ti tr t bn ngoi (cc khon n phi tr) v
ngun ti tr bn trong (ngun vn ca ch s hu). Do phn ny gm 2 loi:
hhhhh+ Loi A: N phi tr
hhhhh+ Loi B: Ngun vn ca ch s hu

Xt v mt kinh t: S liu ca cc ch tiu phn ngun vn trong bng cn i k

ton th hin quy m, ni dung ca cc ngun vn hnh thnh nn ti sn m doanh
nghip ang s dng.
Xt v mt php l: y l cc ch tiu phn nh trch nhim php l v vt cht
ca doanh nghip i vi cc i tng cp vn cho doanh nghip (c ng, ngn hng,
ngi cung cp)
Cn c vo s liu ca cc ch tiu trong phn ngun vn ca bng cn i k ton,
cc i tng quan tm c th bit c t l tng ngun vn trong tng s ngun vn
hin c, mc c lp hay ph thuc v mt ti chnh ca doanh nghip.
Nh vy, bng cn i k ton l ti liu quan trng i vi vic nghin cu, nh
gi khi qut tnh hnh ti chnh, quy m cng nh trnh qun l v s dng vn. ng
thi cng thy c trin vng kinh t, ti chnh ca doanh nghip trong vic nh hng
cho vic nghin cu cc vn tip theo.
lm c vic , khi phn tch bng cn i k ton cn xem xt, xc nh v
nghin cu cc vn c bn sau:
Th nht: Xem xt s bin ng ca tng ti sn cng nh tng loi ti sn thng
qua vic so snh gia cui k vi u nm c v s tuyt i ln s tng i ca tng s
ti sn cng nh chi tit i vi tng loi ti sn. Qua thy c s bin ng v quy
m kinh doanh, nng lc kinh doanh ca doanh nghip.
Khi xem xt vn ny cn quan tm, n tc ng ca tng loi ti sn i
vi qu trnh kinh doanh. C th:
S chuyn bin ca tin v u t ti chnh ngn hn nh hng n kh
nng ng ph i vi cc khon n n hn.
S bin ng ca hng tn kho chu nh hng ln bi qu trnh sn xut
kinh doanh t khon d tr sn xut n khu bn hng.
S bin ng ca cc khon thu chi chu nh hng ca cng vic thanh
ton v chnh sch tn dng ca doanh nghip i vi khch hng. iu nh
hng ln n vic qun l v s dng vn.
S bin ng ca ti sn c nh cho thy qui m v nng lc sn xut
hin c ca doanh nghip...

Th hai: Xem xt c cu vn (vn c phn b cho tng loi) c hp l hay

khng? C cu vn tc ng nhanh nh th no n qu trnh kinh doanh? Thng qua
vic xc nh t trng ca tng loi ti sn trong tng ti sn ng thi so snh t trng
tng loi gia cui k vi u nm thy s bin ng ca c cu vn. iu ny ch
thc s pht huy tc dng khi n tnh cht v ngnh ngh kinh doanh ca doanh
nghip. Kt hp vi vic xem xt tc ng ca tng loi ti sn n qu trnh kinh doanh
v hiu qu kinh doanh t c trong k. C nh vy mi a ra c quyt nh hp l
v vic phn b vn cho tng giai on, tng loi ti sn ca doanh nghip.
Th ba: Khi qut xc nh mc i lp (hoc ph thuc) v mt ti chnh ca
doanh nghip qua vic so snh tng loi ngun vn gia cui k vi u nm c v s
tuyt i ln tng i, xc nh v so snh gia cui k vi u nm v t trng tng
loi ngun vn trong tng ngun vn. Nu ngun vn ch s hu chim t trng cao v
c xu hng tng th iu cho thy kh nng t m bo v mt ti chnh ca doanh
nghip l cao, mc ph thuc v mt ti chnh i vi cc ch n thp v ngc li.
Th t: Xem xt mi quan h cn i gia cc ch tiu, cc khon mc trn bng
cn i k ton.
C th:
Ngun vn ch s hu (ngun vn) = Tin u t ti chnh ngn hn, hng tn
kho, chi ph tr trc, chi ph ch kt chuyn, chi ph s nghip + Ti sn c nh,
u t ti chnh di hn, chi ph xy dng c bn d dang
iu c ngha l ngun vn ch s hu va trang tri cc loi ti sn cho cc
hot ng ch yu ca doanh nghip m khng phi i vay hoc chim dng. Song y
ch l cn i mang tnh l thuyt. Trong thc t, thng xy ra mt trong hai trng hp
sau:
Trng hp 1: V tri ln hn v phi: doanh nghip tha ngun vn, khng s
dng ht nn b chim dng.
Trng hp 2: V tri nh hn v phi: doanh nghip thiu ngun vn trang tri
cho cc ti sn ang s dng nn phi vay mn. Vic s dng vn vay trong kinh doanh
nu cha qu hn thanh ton l iu bnh thng.
Trong thc t thng xy ra mt trong hai trng hp:
Trng hp 1: V tri ln hn v phi: doanh nghip chim dng vn

Trng hp 2: V tri nh hn v phi: do thiu ngun b p cho ti sn ang s

dng nn doanh nghip i chim dng vn.
Do lun tn ti mi quan h kinh t vi cc i tng khc nn lun xy ra hin
tng chim dng v b chim dng. Vn quan tm l tnh cht hp l v hp php
ca cc khon chim dng v b chim dng.
TSC v u t di hn = Ngun vn ch s hu + Vay di hn
iu ny cho thy cch ti tr cc loi ti sn doanh nghip mang li s n nh
v an tm v mt ti chnh. Bi l doanh nghip dng ngun vn di hn ti tr cho
s dng di hn va . Tuy nhin trong thc t c th xy ra mt trong hai trng hp.
Trng hp 1: V phi>V tri. iu cho thy vic ti tr doanh nghip t cc
ngun vn l rt tt, ngun vn di hn tha ti tr cho ti sn c nh v u t di
hn. Phn tha ny doanh nghip ginh cho s dng ngn hn. ng thi ti sn lu
ng v u t ngn hn ln hn n ngn hn th hin kh nng thanh ton n ngn hn
hoc l xu hoc tt ( vn ny s c xem xt k phn sau).
Trng hp 2: V tri>V phi: ngun vn s dng di hn nh hn ti sn c nh
v u t di hn. Doanh nghip dng n ngn hn ti tr cho s dng di hn, iu
ny cho thy tnh hnh ti chnh ca doanh nghip l khng sng sa. Trng hp ny th
hin kh nng thanh ton ca doanh nghip l yu v ch c ti sn lu ng v u t
ngn hn mi c th chuyn i thnh tin trong thi gian ngn m bo cho vic tr
n.
Th nm: Xem xt trong nm doanh nghip c nhng khon u t no, lm
cch no doanh nghip mua sm c ti sn? doanh nghip ang gp kh khn hay pht
trin? thng qua vic phn tch tnh hnh khai thc v s dng ngun ti tr vn trong
nm.
phn tch, trc ht cn lit k s thay i cc ch tiu trn bng cn i gia
nm nay vi nm k trc. Sau c lp bng phn tch tnh hnh s dng ngun ti tr
trong nm theo tiu thc:
Nu tng phn ti sn, gim phn ngun vn ghi vo phn s dng vn.
Nu tng phn ngun vn, gim phn ti sn th ghi vo phn ngun ti tr

vn.

Bng ny c kt cu thnh 2 phn: phn ngun vn v phn s dng vn.

Mi phn c chia thnh 2 ct: S tin v T trng.
Th d minh ho:
C ti liu v Cng ty ABC nh sau:
Cng ty ABC (Bng cn i k ton, Ngy 31/12/n)
TI SN
A. TSL v TTC ngn hn

u nm

Cui k

4.890

3.636

410

300

II. u t ti chnh ngn hn

1.400

60

III. Cc khon phi thu

1.280

1.360

IV. Hng tn kho

1.680

1.800

120

116

B TSC v TTC di hn

2.770

4.964

I. TSC

1.170

4.964

II. u t ti chnh di hn

1.600

Tng ti sn

7.660

8.600

I. Tin

V. TSL khc

NGUN VN

u nm

Cui k

A. N phi tr

1.424

2.284

I. N ngn hn

1.224

1.084

- Vay ngn hn

100

1.100

872

- Thu phi np

100

96

- Phi tr CNV

24

16

II. N di hn

200

1.200

- Vay di hn 200 1.200

200

1.200

B. Ngun vn ch s hu

6.236

6.316

I. Vn qu

6.236

6.316

1. Vn kinh doanh

5.000

5.000

- Phi tr ngi bn

2. Li li

1.236

1.316

Tng cng ngun vn

7.660

8.600

T s liu c ta lp bng phn tch s liu trn bng cn i k ton nh sau:

BNG PHN TCH S LIU TRN BNG CN I K TON
Tng gim

u
nm

Cui
k

4.890

3.636 -1.254 -0,256

T trng tng b phn

u
nm

Cui k

0,643

0,423

-0,221

-0,268

0,054

0,035

-0,019

-1.340 -0,957

0,184

0,158

-0,026

Tin

TI SN
A. TSL V
NGN HN

TTC

I. Tin

410

II. u t ti chnh ngn

1.400
hn

300
60

-110

III. Cc khon phi thu

1.280 8 1.360

80

0,063

0,16

0,158

-0,010

IV. Hng tn kho

1.680

1.800

120

0,071

0,221

0,209

-0,012

120

116

-4

-0,033

0,016

0,013

-0,002

B. TSC v TTC di hn 2.770

4.964

2.194

0,792

0,364

0,577

0,213

1.170

4.964

3.794

3,243

0,154

0,577

0,423

-1.600 -1,000

0,211

-0,211

V. Ti sn lu ng khc
I. TSC

II. u t ti chnh di hn 1.600

7.600

8.600

1.000

0,132

1,00

1,00

A. N phi tr

1.424

2.284

860

0,604

0,186

0,286

0,100

I. N ngn hn

1.224

1.084

-140

-0,114

0,160

0,286

0,126

- Vay ngn hn

100

100

0,013

0,013

- Phi tr ngi bn

1.100

872

-228

-0,207

0,144

0,109

-0,035

- Thu phi np

100

96

-4

-0,040

0,013

0,012

-0,001

- Phi tr CNV

24

16

-8

-0,333

0,003

0,002

-0,001

II. N di hn

200

1.200 1.000

5,000

0,026

0,150

0,124

- Vay di hn

200

1.200 1.000

5,000

0,026

0,150

0,124

Tng ti sn
NGUN VN

B. Ngun vn ch s hu

6.236

6.316

80

0,013

0,814

0,790

-0,025

I. Vn qu

6.236

6.316

80

0,013

0,814

0,790

-0,025

1. Vn kinh doanh

5.000 0
5.000
0

0,653

0,625

-0,028

2. Li li

1.236

1.316

80

0,065

0,161

0,165

0,003

Tng cng ngun vn

7.660

8.000

340

0,044

1,00

1,00

- Phn tch ngang:

Phn ti sn: Ti sn lu ng gim 25,6% tng ng vi 1.250 triu ng. Nguyn
nhn ch yu l do u t ngn hn gim n 95,7% tng ng vi 1.340 triu ng v
tin gim 110 triu song tin tn qu vn cn 300 triu, cn li cc loi ti sn lu ng
khc nh cc khon phi thu tng 300 triu (6,3%), hng tn kho tng 120 triu vi t l
tng 7,1% chng t doanh nghip quan tm n hot ng sn xut kinh doanh chnh v
y cng l nhim v chnh ca n v. Hng tn kho, cc khon phi thu tng th hin
kh nng chim lnh th trng ca doanh nghip c s tng ln. Tuy vy, cn phi xem
trong hng tn kho c khon km, mt phm cht hoc li thi hay khng. Kh nng tr
n ca khch hng nh th no.
Ti sn c nh tng 2.194 triu vi t l tng 79,2%. Mc tng ny hon
ton do u t vo my mc thit b nh xng. Cn u t ti chnh di hn
gim ht, chng t doanh nghip quan tm n vic tng nng lc cng ty, m
rng kinh doanh v nh vy vic bn cc chng khon u t ngn hn, chi tiu
tin l hp l. u t theo chiu su, tng sc mnh cnh tranh.
Phn ngun vn: N phi tr tng 860 triu vi t l 60,4% song l
tng n di hn 100 triu vi t l 500% . Cn n ngn hn li gim 14 triu cho
thy tng quy m kinh doanh, doanh nghip dng ngun vn di hn ti tr.
Vic ti tr ny em li s an ton v mt ti chnh. Vn ch s hu tng 80 triu
ch yu do li nhun cha phn phi li, iu ny chng t kt qu kinh doanh
trong nm em li hiu qu.

- Phn tch dc:

V ti sn: do s bin ng ca cc loi ti sn l khc nhau nn t trng
tng loi ti sn trong tng ti sn u c bin ng. Ti sn lu ng c t trng
gim 21,56% (t 63,84% u nm n cui k cn 42,28%). Cn ti sn c nh
tng 21,56%, tng ng vi t trng ca ti sn c nh. V u t ti chnh ngn
hn gim, trong gim nhiu nht l u t ti chnh ngn hn v tin chng t

doanh nghip dng tin v u t ngn hn rt bt tng ti sn c nh (ph

hp vi nhn xt theo chiu ngang). Vn cn xem xt l t trng cc loi ti
sn nh vy hp l hay cha (vn dng phn b cho cc loi ti sn). Nh vy,
mun bit tc quay vng vn c c nng ln v hiu qu c tng ln hay
khng cn phi xem xt hiu qu kinh doanh trong tng lai. Xu hng nh vy
l hp l v c li cho sc cnh tranh trong tng lai. Nu iu kin kinh doanh
khng thay i th iu kin nh vy s c nhiu thun li.
V ngun vn: N phi tr c xu hng tng (t 18,5% ln 26,56%) cho
thy ph thuc v ti chnh l tng, song ch yu l tng n di hn (tng
11,34%: t 2,61 -> 13,95%). Cn n ngn hn li gim 3,38% trong tng ngun
vn. T trng ca ngun vn ch s hu cng gim cho thy tuy mc ph
thuc v ti chnh c tng song trong nm ti, kh khn ca doanh nghip v ti
chnh l gim. V ngun vn ch s hu tng, li kinh doanh vn thu c, nng
lc kinh doanh tng, doanh nghip cn ch tr n di hn dn, nu khng lu
di s b ri vo tnh trng nguy him.
V mi quan h ca cc ch tiu cho thy ngun vn ch s hu trong nm l 6.316
triu ng, nh hn ti sn ang s dng (Ti sn-N phi thu=8.600-1.360=7.240). iu
ny chng t doanh nghip hin ang ph thuc vo bn ngoi. Song ngun vn c nh
= ngun vn ca ch s hu + N di hn = 6.316 + 1.200 = 7.516 li ln hn ti sn lu
ng nhiu. Vn thng trc trong nm l 7.516 3.636 = 3.880, chng t kh nng
thanh ton nhn chung l tt. N phi thu 1.360 ln hn n phi tr 984 th hin doanh
nghip ang b chim dng vn nhiu hn l i chim dng. Phi chng thch ng vi
quy m kinh doanh c m rng, doanh nghip m rng tn dng vi ngi mua
pht trin c th trng. Nu iu l ng v thc hin c th y l iu tt yu.
Cng ty ABC (Bng phn tch tnh hnh s dng vn nm ... n v: triu ng)
Ngun vn
1. Tng vn b sung t li li

S tin

T trng
80

1,9

1.000

23,1

100

2,3

4. Gim u t di hn

1.600

39,3

5. Gim ti sn c nh

0,1

1.340

30,91

110

2,4

2. Tng vay di hn
3. Tng vay ngn hn

6. Gim tin u t ngn hn

7. Gim tin

Cng

4.234

100,00

1. Tng cc khon phi thu

80

1,9

2. Tng hng tn kho

120

2,7

3.794

87,7

228

7,43

5. Gim thu phi np

0,1

6. Gim phi tr CNV

0,18

4.234

100,00

S dng vn

3. Tng ti sn c nh
4. Gim phi tr ngi bn

Cng

Qua bng trn cho thy Cng ty ABC mua sm ti sn bng vay di hn, b sung vn t
li kinh doanh, gim cc khon u t ti chnh v d tr tin mt tng cng t cc ngun
trn l 4.234 triu ng. Trong gim cc khon u t (c ngn hn v di hn) l
2.940 triu ng, chim t trng n 70% tng s ngun vn cung cp trong nm (iu
cho thy cng ty huy ng ngun vn ch yu trong ni b). Gim d tr tin mt
110 triu v b sung vn t li nhun 80 triu. iu ny chng t mua sm ti sn
cng ty ch yu huy ng ngun vn ni b tuy c kt hp s dng ngun vn t bn
ngoi, nhng l vay di hn tng vn thng trc phc v nhu cu kinh doanh, cn
phn vay ngn hn ch tng 100 triu vi t l 2,3% tng s ngun vn huy ng trong
nm. Tng cng ngun vn huy ng trong nm l 4.234 triu, cng ty ch yu dng
mua sm ti sn c nh (3.794 triu), vi t trng 87,7% . Phn cn li tng hng tn
kho 120 triu, tng cc khon phi thu 80 triu v gim bt cc khon phi tr. Vic u
t tng ti sn c nh l tng nng lc sn xut v nh vy hng tn kho cng s tng
l iu bnh thng. Cc khon phi thu tng chng t mc chim lnh th trng c
tng ln.
Qua vic phn tch trn ta i n kt lun: cng ty ch trng n u t ti sn
c nh tng nng lc sn xut kinh doanh hin c v thu hp lnh vc hot ng (ct
gim hot ng u t ti chnh), do hot ng ny 2 nm lin tc u l.Trong nm ti
cn ch n s cn i gia cc loi ti sn v gim dn cc khon vay.
III. Phn tch khi qut tnh hinh ti chnh qua bo co kt qu hot ng
kinh doanh:
Bo co kt qu kinh doanh l bo co ti chnh tng hp, phn nh tnh hnh v kt
qu hot ng kinh doanh cng nh tnh hnh thc hin trch nhim, ngha v ca doanh
nghip i vi Nh nc trong mt k k ton.

Thng qua cc ch tiu trn bo co kt qu hot ng kinh doanh c th kim tra,

phn tch, nh gi tnh hnh thc hin k hoch, d ton chi ph sn xut, gi vn, doanh
thu sn phm vt t hng ha tiu th, tnh hnh chi ph, thu nhp ca hot ng khc
v kt qu kinh doanh sau mt k k ton.
Thng qua s liu trn bo co kt qu kinh doanh kim tra tnh hnh thc hin
trch nhim, ngha v ca doanh nghip i vi Nh nc v cc khon thu v cc
khon phi np khc.
Thng qua bo co kt qu hot ng kinh doanh nh gi xu hng pht trin
ca doanh nghip qua cc k khc nhau.
Bo co kt qu hot ng kinh doanh gm 3 phn:
Phn 1: Li - l
Phn ny phn nh kt qu hot ng kinh doanh ca doanh nghip sau mt k hot
ng (li hoc l). Cc ch tiu phn ny lin quan n doanh thu, chi ph ca hot ng
ti chnh v cc nghip v bt thng xc nh kt qu ca tng loi hot ng cng
nh ton b kt qu hot ng sn xut kinh doanh ca doanh nghip. Tt c cc ch tiu
u c trnh by theo 3 ct : qu trc, qu ny v ly k t u nm.
Phn 2: Tnh hnh thc hin ngha v i vi Nh nc:
Phn ny phn nh trch nhim, ngha v ca doanh nghip i vi Nh nc v
cc khon thu, bo him x hi, kinh ph cng on v cc khon phi np khc. Tt c
cc ch tiu trong phn ny c theo di chi tit ring thnh s cn phi np k trc, s
cn phi np vo cui k ny.
Phn 3: Thu GTGT c khu tr, c hon li, c min gim.
Khi phn tch bo co kt qu hot ng kinh doanh cn xem xt, xc nh cc vn
c bn sau:
Th nht: Xem xt s bin ng ca tng ch tiu trn phn li, l gia k ny vi
k trc (nm nay vi nm trc). So snh c v s tuyt i v tng i trn tng ch
tiu gia k ny vi k trc (nm nay vi nm trc). iu ny s c tc dng rt ln
nu i su xem xt nhng nguyn nhn nh hng n s bin ng ca tng ch tiu.

Th hai: Tnh ton v phn tch cc ch tiu phn nh mc s dng cc khon

chi ph, kt qu kinh doanh ca doanh nghip.
Nhm cc ch tiu phn nh mc s dng chi ph gm:
1. T l gi vn hng bn trn doanh thu thun:
T l gi vn hng bn trn doanh thu thun = (Gi vn hng bn)/(Doanh thu
thun) x 100%
Ch tiu ny cho bit trong tng s doanh thu c, gi vn hng bn chim bao
nhiu % hay c 100 ng doanh thu thun thu c doanh nghip phi b ra bao nhiu
ng gi vn hng bn. Ch tiu ny cng nh chng t vic qun l cc khon chi ph
trong gi vn hng bn cng tt v ngc li.
2. T l chi ph bn hng trn doanh thu thun
T l chi ph bn hng trn doanh thu thun = (Chi ph bn hng) x 100%
Ch tiu ny phn nh thu c 100 ng doanh thu thun doanh nghip phi b ra
bao nhiu ng chi ph bn hng.
Ch tiu ny cng nh chng t cng tc bn hng cng c hiu qu v ngc li.
3. T l chi ph qun l doanh nghip trn doanh thu thun:
T l chi ph qun l doanh nghip trn doanh thu thun = (Chi ph qun l
doanh nghip)/(Doanh thu thun) x 100%
Ch tiu ny cho bit thu c 100 ng doanh thu thun doanh nghip phi chi
bao nhiu chi ph qun l.
T l chi ph qun l doanh nghip trn doanh thu thun cng nh chng t hiu qu
qun l cng cao v ngc li.
Nhm cc ch tiu phn nh kt qu kinh doanh:
Ngoi cc ch tiu th hin ngay trong bo co kt qu kinh doanh nh: tng doanh
thu, doanh thu thun, li nhun gp, li nhun thun, li nhun sau thu cn tnh ton v
phn tch cc ch tiu sau:
[1].

T sut li nhun gp trn doanh thu thun = (Li nhun gp)/(Doanh thu
thun) x 100%
Ch tiu ny phn nh kt qu ca hot ng sn xut kinh doanh, n cho bit c
100 ng doanh thu thun sinh ra bao nhiu ng li nhun gp.
[2].
T sut li nhun thun trn doanh thu thun = (Li nhun thun)/(Doanh
thu thun) x 100%
Ch tiu ny phn nh kt qu hot ng kinh doanh ca doanh nghip. N biu
hin c 100 ng doanh thu thun sinh ra bao nhiu ng li nhun thun.
[3].
T sut li nhun sau thu trn doanh thu thun = (Li nhun sau thu)/
(Doanh thu thun) x 100%
Ch tiu ny phn nh kt qu cui cng ca hot ng kinh doanh n biu hin: c
100 ng doanh thu thun c bao nhiu ng li nhun sau thu.
Thc cht ca vic tnh ton nhm cc ch tiu trn l vic xc nh t l tng ch
tiu trn bo co kt qu kinh doanh so vi tng th l doanh thu thun. C ngha l tng
doanh thu thun lm tng th quy m chung, cn nhng ch tiu khc trn bo co kt
qu kinh doanh l t trng tng phn trong quy m chung .
BNG PHN TCH BO CO KT QU HOT NG KINH DOANH

Nm
trc
TNG DOANH THU

Nm
nay

Tng, gim

CK gim tr: Hng bn b

204
tr li

270

u
nm

Cui k

Chnh
lch

0,141

1.012

1.014

0.002

0,324

0.012

0.016

0.004

S tin T l

17.060 19.470 2.410

66

T trng trong tng b

phn

1. Doanh thu thun

16.856 19.200 2.344

0,139

2. Gi vn hng bn

12.450 14.300 1.850

0,149

0.739

0.745

0.006

3. Li nhun gp

4.406

4.900

494

0,112

0.354

0.255

-0.099

4. Chi ph bo him

2.420

2.748

328

0,136

0.549

0.143

-0.406

5. Chi ph qun l doanh

930
nghip

986

56

0,060

0.384

0.051

-0.333

6. Li nhun thun t
1.056
HKD

1.166

110

0,104

1.135

0.061

-1.075

7. Li nhun thun t
-30
HTC

-126

-96

3,200

-0.028

-0.029

-0.001

9. Tng li nhun trc

1.026
thu

1.040

14

0,014

0.061

0.054

-0.007

10. Thu thu nhp doanh

374
nghip

380

0,016

0.365

0.020

-0.345

652

660.

0,012

1.743

0.034

-1.709

8. Li nhun thun bnh

thng

11. Li nhun sau thu

IV. Phn tch bo co lu chuyn tin t:

Theo ch k ton hin nay, bo co lu chuyn tin t tuy cha phi l bo co
ti chnh bt buc m ch mang tnh hng dn. Song theo chng ti Nh nc cn sm
bt buc cc doanh nghip lp bo co lu chuyn tin t khi trnh by nhng thng tin
ti chnh cho cc i tng v cc l do sau:
Tin l mch mu nui sng doanh nghip. Khng c tin, ngi lm cng khng
c tr tin cng, cc nh cung cp khng c thanh ton, cng n khng c hon
tr, c ng khng c chia li...
Cc i tng c li ch trc tip, hoc gin tip vi doanh nghip nh nh u t,
nh cho vay, ngi cung cp, nh qun l...k c Chnh ph u rt quan tm n tnh
hnh tin t ca doanh nghip v nhng s kin, nhng nghip v kinh t c nh hng
n tnh hnh tin t ca doanh nghip. Nh u t v qun l mun bit doanh nghip c
tin mt p ng nhng c hi kinh doanh hay khng, c kh nng chim u th
trong cc c hi kinh doanh mi pht sinh hay khng? Ngi cho vay mun bit liu
doanh nghip c kh nng tr n cc khon vay ng hn hay khng?
Trn mi gc ca mnh, cc i tng c li ch lin quan n doanh nghip u
rt cn bit r nhng thng tin v tin t ca doanh nghip phc v cho cc quyt nh
kinh t ca h. p ng yu cu , cc doanh nghip phi son tho mt bo co ti

chnh c ni dung va tng hp, va chi tit cc dng tin chy vo doanh nghip cng
nh cc dng tin chy ra khi doanh nghip trong mt nin k ton nht nh. Bo
co lu chuyn tin t chnh l mt bo co ti chnh tng hp phn nh vic hnh thnh
v s dng lng tin pht sinh trong k.
Bo co lu chuyn tin t thc cht l mt bo co cung cp thng tin v nhng s
kin v nghip v kinh t c nh hng n tnh hnh tin t ca mt doanh nghip trong
k bo co. C th l nhng thng tin v:
Doanh nghip lm cch no kim sot c tin v vic chi tiu n.
Qu trnh i vay v tr n vay ca doanh nghip.
Qu trnh mua v bn li chng khon vn ca doanh nghip.
Qu trnh thanh ton c tc v cc qu trnh phn phi khc cho cc c

ng.
Nhng nguyn nhn v nhn t nh hng n kh nng to ra tin v kh
nng thanh ton ca doanh nghip.

Nh vy, qua bo co lu chuyn tin t, cc i tng quan tm s bit c

doanh nghip to ra tin bng cch no, hot ng no l hot ng ch yu to ra
tin, doanh nghip s dng tin vo mc ch g v vic s dng c hp l hay
khng?
Qu trnh lu chuyn tin t mt doanh nghip c th tm lc qua s sau:

S trn cho thy: Vo u k, tin (tin mt, tin gi ngn hng, tin ang
chuyn) v cc khon tng ng tin (l nhng khon u t tm thi hi 2 tiu
chun. 1. Khon u t d dng chuyn i thnh mt s tin nht nh. 2. Khon u t
gn n ngy o hn mc m tr gi ca c phn u t khng b nh hng g do
nhng thay i li sut) lu chuyn thng qua cc hnh thc hot ng ca doanh nghip.

Qu trnh lu chuyn ny c k ton theo di vo cc ti khon khng phi l tin t.

n cui nin k ton, k ton s tng hp qu trnh lu chuyn v phn nh lng
tin t c cui k vo cc ti khon tin t. Chnh lch ca cc ti khon tin t, cui k
so vi u k chnh l do cc qu trnh lu chuyn tin t qua cc hnh thc hot ng
ca doanh nghip trong k.
Vic phn chia thnh 3 loi hot ng (hot ng kinh doanh, hot ng u t,
hot ng ti chnh) gip cc i tng quan tm bit c tng loi hot ng kim
c tin bng cch no v s dng tin ra sao. ng trn phm vi ton doanh nghip
c th thy ng tin c iu ha nh th no gia ba loi hot ng : hot ng
no mang li nhiu tin nht, hot ng no s dng tin nhiu nht v s dng c hp
l, ph hp, c phc v cho s pht trin trc mt v lu di ca doanh nghip hay
khng?
nh gi khi qut tnh hnh ti chnh ca doanh nghip qua bo co lu chuyn
tin t, trc ht cn tin hnh so snh lu chuyn tin t thun (l chnh lch gia s
tin thu vo v chi ra) t hot ng kinh doanh vi cc hot ng khc. ng thi so
snh tng khon tin vo v chi ra ca cc hot ng thy c tin to ra ch yu t
hot ng no, hot ng no thu c nhiu tin nht, hot ng no s dng t nht.
iu ny c ngha quan trng trong vic nh gi kh nng to tin cng nh sc mnh
ti chnh ca doanh nghip. Bi l, tin c v nh mu nui sng doanh nghip, thiu
tin doanh nghip s b suy kit v s ri vo tnh trng nguy him nu khng tm c
ngun ti tr kp thi tr li v n vay khi n hn.
Sc mnh ti chnh ca doanh nghip th hin kh nng to tin t hot ng
kinh doanh ch khng phi tin to ra t hot ng u t v hot ng ti chnh. Bi v:
Lu chuyn tin thun t hot ng u t dng (thu>chi) th hin quy m u t
ca doanh nghip l thu hp v y l kt qu ca s tin thu do bn ti sn c nh v thu
hi vn u t ti chnh nhiu hn s tin chi ra m rng u t, mua sm ti sn c
nh v tng u t ti chnh.
Lu chuyn tin thun t hot ng ti chnh dng th hin lng vn cung ng
t bn ngoi tng. iu cho thy tin to ra t hot ng ti chnh l do s ti tr t
bn ngoi v nh vy doanh nghip c th b ph thuc vo ngi cung ng tin bn
ngoi.
Sau , tin hnh so snh (c s tuyt i v tng i) gia k ny vi k trc
(nm nay vi nm trc) ca tng khon mc, tng ch tiu trn bo co lu chuyn tin

t thy s bin ng v kh nng to tin ca tng hot ng t s bin ng ca tng

khon thu, chi. iu ny c ngha quan trng trong vic xc nh xu hng to tin ca
cc hot ng trong doanh nghip lm tin cho vic d ton kh nng to tin ca
doanh nghip trong tng lai. y cng l c s nh gi tip theo v d on tnh
hnh ti chnh v kh nng thanh ton ca doanh nghip. Khi nn s dng bng phn
tch bo co lu chuyn tin t vi kt cu nh sau:
n

Ch tiu

v:

M s

Nm trc

XYZ

Nm nay

Bng
phn
tch
Bo co lu chuyn tin t
Nm:
...
n v tnh: ...
Tng, gim
S tin

T l (%)

PHN TCH QUA CC H S (T S)

Mi h s l mt biu thc ton hc n gin th hin mi quan h ca mt mc
ny so vi mc khc. Cc h s c th c trnh by bng nhiu cch khc nhau.
tnh c mt h s c gi tr, gia cc mc phi c mt mi quan h ng k.
Mi h s lin quan n mt mi quan h, song mun gii thch y h s cn phi
xem xt thm cc thng tin khc. S dng cc h s l cng c gip cho vic phn tch v
din gii, song chng khng th thay th cho vic suy lun hp logic.
Cc h s thng c s dng trong phn tch bo co ti chnh l:
1. Cc h s phn nh kh nng thanh ton:
1.1. H s kh nng thanh ton hin hnh:
L mi quan h gia TSL v u t ngn hn vi cc khon n ngn hn. N th
hin kh nng chuyn i ca ti sn lu ng thnh tin trong mt khong thi gian
ngn (<1 nm) m bo cho vic thanh ton cc khon n ngn hn (c thi gian < 1
nm)
Ht = (Ti sn lu ng v u t ngn hn) / N ngn hn

Ht cng ln th kh nng thanh ton n ngn hn cng cao v ngc li. nu Ht < 1
th doanh nghip khng kh nng thanh ton n ngn hn.
Thng thng Ht = 2 c coi l hp l, c a s cc ch n chp nhn.
ng dng vo cng ty ABC: (0 u nm, 1 cui k)
Hto = 4.890: 1.224 = 4
Ht1 = 3.636: 1.084 = 3,35
Nh vy kh nng thanh ton ca cng ty ABC l rt ln v c xu hng gim v
cui k. Tuy nhin Ht qu cao cng khng phi l tt v nh vy c mt s tin (hoc
TSL) c d tr qu ln vi tc quay vn lu ng chm. TSL d tr qu ln
phn nh vic s dng vn khng hiu qu.
nh gi kh nng thanh ton cng cn xem xt cc yu t nh:
Bn cht kinh doanh ca doanh nghip
C cu ti sn lu ng
H s quay vng ca hng tn kho v cc khon phi thu

1.2. H s kh nng thanh ton nhanh(Hn)

H s kh nng thanh ton hin hnh cha bc l ht kh nng thanh ton ca
doanh nghip. Cc nh u t, cc nh cho vay lun t ra cu hi: Nu tt c cc mn n
ngn hn c yu cu thanh ton ngay th kh nngti chnh ca doanh nghip c p
ng c khng?
Nghin cu kh nng thanh ton nhanh s tr li c cu hi ny:
Hn = Tin v cc khon tng ng tin / N ngn hn
c coi l cc khon tng ng tin l nhng ti sn quay vng nhanh, n c
th chuyn i nhanh thnh tin nh cc khon u t ti chnh ngn hn (tn phiu, k
phiu...) v cc khon phi chi.
Ch tiu ny th hin kh nng v tin mt v cc loi ti sn c th chuyn ngay
thnh tin thanh ton n ngn hn.
ng dng vo cng ty ABC ta c:

Hno = (410+1.400+1.280) / 1.224 = 3,35

Hn1 = (300+60+1.360) / 1.084 = 1,59
Nh vy kh nng thanh ton nhanh doanh nghip l rt tt tuy cui k thp hn
u nm nhng Hn1 vn cn rt cao (1,59). Ni chung h s ny bin ng t 0,5-1 l
bnh thng. Tuy nhin cn lu n:
Bo co kinh doanh ca doanh nghip
C cu ti sn lu ng v phng thc thanh ton m khch hng c
hng

Kinh nghim cho thy nu Hn < 0,5 th doanh nghip nht nh s gp kh khn
trong vic thanh ton n.
2. Nhm h s phn nh c cu ti chnh v tnh hnh u t
C cu ti chnh c xem nh chnh sch ti chnh ca doanh nghip, n c v tr
quan trng trong vic iu hnh cc khon n vay khuych i li nhun cho ch s
hu.
Phn tch c cu ti chnh v tnh hnh u t cho php nh gi ri ro ca vic u
t di hn ca doanh nghip. Vic phn tch cn xem xt cc ch tiu:
2.1. T s n:
Nhng ngi phn tch bo co ti chnh lun quan tm n phn ti sn ca doanh
nghip c c do ngun vn ch s hu v phn ti sn c c do i vay.
T s n o lng s gp vn ca ch doanh nghip so vi s n vay. Ch n a
thch t s n va phi, v t s n thp, h s an ton ca ch n cao, mn n ca h
cng c bo m. Ngc li th ri ro kinh doanh ca doanh nghip c chuyn sang
ch n gnh chu mt phn.
T s n = (N phi tr) / (Tng ngun vn ) x 100(%)
Ngc li vi t s n l t sut t ti tr
T sut t ti tr = (Ngun vn ch s hu) / (Tng ngun vn) = 100(%) - T
s n

Hai ch tiu ny phn nh mc c lp hay ph thuc ca doanh nghip trong

kinh doanh. Tuy nhin cn phi xem xt mi quan h gia li nhun kinh doanh t c
vi li sut vay mn.
Trong nhiu trng hp: t s n cao ca doanh nghip cng c li r rt v khi
h ch b ra mt lng nh vn nhng li s dng c lng ti sn ln, li nhun c
khuych i. l trng hp li sut kinh doanh ln hn li sut vay mn. Vn dng
vo cng ty ABC.
T s n
u nm = 1.424 / 7.660 x 100(%) = 18,6%
Cui k = 228 / 8.600 x 100(%) = 26,6%
iu ny cho thy cng ty ABC c t s n thp, ngun vn ch s hu gp phn
vo vic hnh thnh nn ti sn doanh nghip l cao. Tuy nhin nu t sut li nhun
kinh doanh nh hn li sut vay mn th vic huy ng vn trong ni b nh vy l hp
l.
2.2. T sut u t
Phn nh v tr quan trng ca ti sn c nh trong doanh nghip
T sut u t = (TSC v T di hn) / (Tng ti sn)
T sut u t cng cao, mc quan trng ca ti sn c nh cng ln. Tuy vy
cn xem xt n ngnh ngh m doanh nghip kinh doanh.
i vi cng ty ABC:
T sut u t:
u nm = (2.770 / 7.660) x 100% = 36,16%
Cui k = (4.946 / 8.600) x 100% = 57,72%
Chng t cng ty quan tm vo u t ti sn c nh thi im cui k
tng nng lc hin c.
2.3. T sut t ti tr TSC:

Dng nghin cu mc trang b ti sn c nh bng ngun vn ca ch s

hu nh th no. iu cng cho php nh gi v s an ton v ti chnh khi u t
mua sm TSC.
T sut t ti tr = (Ngun vn ch s hu) / (TSC v u t di hn)
Mt doanh nghip c tnh hnh ti chnh vng mnh th t sut ny thng ln hn
1. Mt trong nhng nguyn tc qun l l dng ngun di hn ti tr cho cc s dng
di hn, v do s rt mo him khi phi i vay ngn hn mua sm ti sn c nh.
Vn dng vo cng ty ABC
T sut ti tr ti sn c nh v u t ti chnh di hn:
u nm = (6.236 / 2.770) x 100% = 2,25%
Cui k = (6.316 / 4.964) x 100% = 1,35%
Tuy c gim xung v cui nm song t sut t ti tr ti sn c nh v u t ti
chnh di hn vn ln hn 1, (1,35) iu chng t kh nng ti chnh ca cng ty l
vng vng v lnh mnh.
3. Nhm t s phn nh kh nng hot ng:
3.1. Vng quay hng tn kho:
Hng tn kho l ti sn d tr vi mc ch m bo cho qu trnh kinh doanh c
tin hnh thng xuyn, lin tc v p ng nhu cu ca th trng. Mc tn kho cao
hay thp ph thuc vo nhiu yu t nh: loi hnh kinh doanh, th trng u vo, u
ra,.. Hng tn kho l loi ti sn thuc ti sn lu ng, n lun vn ng. tng tc
lun chuyn vn lu ng th tng giai on m vn lu ng lu li phi c rt ngn,
hng tn kho phi c d tr hp l. gii quyt vn nu ra, phi nghin cu vng
quay hng tn kho.
S vng quay hng tn kho = (Tr gi vn hng xut bn) / (S d bnh qun hng
tn kho)
S d bnh qun hng tn kho = [Hng tn kho (u k + cui k)] / 2

Ch tiu ny cho bit bnh qun trong k hng tn kho quay c my vng (ln).
Ch tiu ny cng ln chng t tc lun chuyn hng tn kho cng nhanh, s ngy
hng lu trong kho cng gim v hiu qu s dng vn c nng cao v ngc li.
S ngy hng lu kho = (S ngy trong k) / (S vng quay hng tn kho)
Vn dng vo cng ty ABC:
S d bnh qun hng tn kho = (1.680+1.800) / 2 = 1740
S vng quay hng tn kho = 14.300 / 1.740 = 8,2 vng
S ngy hng lu kho = 360 / 8,2= 43,9 ngy
iu ny cho thy trong nm qua s vng quay hng tn kho ca cng ty l 8,2 ln.
Mi ln bnh qun hng lu li trong kho l 43,9 ngy
phn tch cn so snh vi nm trc hoc cc doanh nghip cng ngnh mi c
th a ra c nh gi tha ng.
3.2. S vng quay cc khon phi thu:
Ging nh hng tn kho, cc khon phi thu l mt b phn VL lu li trong giai
on thanh ton. Nu rt ngn qu trnh ny chng nhng tng tc lun chuyn vn
lu ng m cn gim bt c ri ro trong khu thanh ton.
S vng quay cc khon phi thu = (Doanh thu thun) / (S d bnh qun cc khon
phi thu)
Trong :
S d bnh qun cc khon phi thu = [S d cc khon phi thu (u k+cui
k)] / 2
Ch tiu ny cho bit tc chuyn i cc khon phi thu thnh tin mt.
Ch tiu ny cng ln chng t tin thu c v qu cng nhanh, k thu tin cng
ngn v ngc li.
K thu tin bnh qun = (S ngy trong k) / (S vng quay cc khon phi thu)
Vn dng vo cng ty ABC

S d bnh qun cc khon phi thu = (1.280+1.360) / 2 = 1.320

S vng quay cc khon phi thu = 12.900 / 1.320 = 14,5 vng
K thu tin bnh qun = 360 / 14,5 = 25,5 ngy
iu cho thy trong nm cc khon phi thu quay c 14,5 vng. S ngy cha
thu c tin bnh qun l 25,5 ngy. kt lun tho ng cn so snh vi nm trc v
vi k hn thanh ton hp ng vi khch hng.
3.3. Vng lun chuyn vn lu ng:
Vn lu ng ca doanh nghip lun vn ng qua cc hnh thi khc nhau. u
tin l vn bng tin -> vn d tr sn xut -> vn sn xut -> vn trong thanh ton v
quay tr li vn bng tin. Khi thu c tin kt thc mt vng lun chuyn. Vn lu
ng lun chuyn cng nhanh chng t vic s dng vn doanh nghip cng c hiu
qu v ngc li.
S vng lun chuyn vn lu ng th hin trong k vn lu ng quay c bao
nhiu vng
S vng lun chuyn vn lu ng = (Doanh thu thun) / ( S d bnh qun v vn
lu ng)
Trong :
S d bnh qun v vn lu ng (S) = (S1/2+S2....+Sn/2) / (n-1)
Hoc:
S d bnh qun v vn lu ng (S) = (u k + cui k) / 2
S1...Sn: S d VL u cc thng
n: Th t cc thng
Ch tiu ny cho bit bnh qun trong k VL quay c my vng. S vng lun
chuyn VL cng cao th tc lun chuyn VL cng nhanh, s ngy lun chuyn 1
vng cng ngn v ngc li.
S ngy lun chuyn VL (N) = (S ngy trong k) / (S vng lun chuyn VL)

Thng qua s ngy lun chuyn VL c th tnh c s tin tit kim hay lng ph
do tc lun chuyn VL thay i.
[S tin tit kim (-) hay lng ph (+) do tc lun chuyn vn thay i] = [Doanh
thu thun bnh qun 1 ngy k nghin cu] x (N1-N0)
N1: S ngy lun chuyn vn lu ng k nghin cu
N0: S ngy lun chuyn vn lu ng k gc
Vn dng vo cng ty ABC:
S = (4.890+3.636) / 2= 4.236
S vng lun chuyn VL = 19.200 / 4.236 = 4,6 vng
S ngy lun chuyn = 360 / 4,6 = 78,3 ngy
Nh vy:
VL ca cng ty ABC trong nm quay c 4,6 vng. VL quay 1 vng ht 78,3
ngy. Cn so snh vI k trc tnh ra s tin tit kim hay lng ph do tc lun
chuyn VL thay i th mi c c nhn xt thch hp.
3.4. Hiu sut s dng ti sn:
Qu trnh kinh doanh suy cho cng l qu trnh tm kim lI nhun. t c li
nhun ti a trong phm vi v iu kin c th, doanh nghip phI s dng trit cc
loi ti sn trong qu trnh kinh doanh tit kim vn. Hiu sut s dng ti sn s cho
thy hiu qu s dng ti sn doanh nghip nh th no.
Hiu sut s dng ti sn = [Doanh thu thun (li nhun)] / (Gi tr ti sn
bnh qun)
Trong :
Gi tr ti sn bnh qun = [Ti sn (u k+cui k)] / 2
Ch tiu ny cho bit: bnh qun 1 ng ti sn tham gia vo qu trnh kinh doanh
to ra bao nhiu ng doanh thu thun hay li nhun.

Hiu sut s dng ti sn cng ln th hiu qu s dng ti sn cng cao v ngc

li.
Vn dng vo cng ty ABC:
Gi tr ti sn bnh qun = (7.660+8.600) / 2 = 8.130
Hiu sut s dng ti sn = 19.200 / 8.130 = 2,4
iu ny cho thy, bnh qun 1 ng ti sn tham gia vo qu trnh kinh doanh to
ra c 2,4 ng doanh thu thun.
nh gi tha ng cn xem xt bn cht kinh doanh ca doanh nghip v so
snh vI k trc hoc doanh nghip khc.
4. Cc ch s phn nh kh nng sinh li:
Li nhun l mc ch cuI cng ca qu trnh kinh doanh. LI nhun cng cao,
doanh nghip cng khng nh v tr v s tn tI ca mnh. Song nu ch nh gi qua
ch tiu li nhun th nhiu khi kt lun v cht lng kinh doanh c th b sai lm bi c
th s li nhun ny cha tng xng vi lng vn v chi ph b ra, lng ti sn s
dng. V vy cc nh phn tch s dng t s t li nhun trong mi quan h vi
doanh thu, vn ling m doanh nghip huy ng vo kinh doanh.
4.1. T sut li nhun trn doanh thu:
T sut li nhun trn doanh thu = (Li nhun) / (Doanh thu thun)
Ch tiu ny cho bit trong 100 ng doanh thu thun c bao nhiu ng li nhun.
4.2. T sut li nhun trn vn:
T sut li nhun trn vn = (Li nhun) (Gi tr ti sn bnh qun)
Ch tiu ny cho bit bnh qun 100 ng vn tham gia vo qu trnh kinh doanh
to ra c bao nhiu ng li nhun thun (hoc li nhun sau thu).
4.3. T sut li nhun trn vn ch s hu:
T sut li nhun trn vn ch s hu = (Li nhun sau thu) / (Vn ch s
hu bnh qun)

Ch tiu ny cho bit bnh qun 1 ng vn ch s hu b ra vo kinh doanh thu c

bao nhiu ng li nhun sau thu.
Cc ch tiu trn cng ln chng t kh nng sinh li cng cao v ngc li.
Vn dng vo cng ty ABC.
T sut li nhun trn doanh thu = 660 / 19.200 x 100% = 3,4%
T sut li nhun trn vn = 660 / 8.130x 100% = 8,1%
Tnh ton trn cho thy: trong 100 ng doanh thu thun c 3,4 ng li nhun sau
thu; doanh nghip s dng 100 ng vn vo qu trnh kinh doanh thu c 8,1 ng li
nhun v ch s hu s thu v cho mnh 10,5 ng li nhun sau thu. Nh vy chng t
vic kinh doanh ca doanh nghip c hiu qu, c em li li ch cho ch s hu. Tuy
vy cng cn phi xem xt tnh cht v ngnh ngh kinh doanh, s bin ng ca iu
kin kinh doanh v cn phi so snh vi cc k trc hoc doanh nghip cng loi mi
c th nh gi c cht lng kinh doanh ca cng ty ABC l tt hay cha. T m
xc nh nhng nguyn nhn nh hng n hiu qu sinh li m c bin php tng hiu
qu kinh doanh ph hp vi mc tiu mong mun v a ra cc quyt nh ph hp.

NHP MN V BO CO TI CHNH

Cc mc tiu ca k ton ti chnh

K ton ti chnh chi phi qu trnh chun b cc bo co ti chnh. Trong phm vi
ca cc hng dn da trn nhng nguyn tc k ton c tha nhn (GAAP Generally Accepted Accounting Principles), mc tiu ca k ton ti chnh l trnh by
mt cch r rng tnh hnh ti chnh ca cng ty cho cc c ng hoc nhng ngi cho
vay hin ti v tng lai, cho cc nh phn tch th trng chng khon v cho cc i
tng khc c quan tm. Cc bo co ti chnh thng c cc k ton vin cng (CPAs
- Certified Public Accountants) c lp chng thc sau khi n c kim tra bng cch
dng cc tiu chun kim ton c tha nhn v (trong phn ln cc trng hp) c
dng trnh by mt cch r rng tnh hnh ti chnh ca cng ty theo cc nguyn tc k
ton c tha nhn
Thut ng Cc nguyn tc k ton c tha nhn c th gy ra t nhiu tranh
lun trong lnh vc k ton ti chnh. Mc d thut ng ny c dng ph bin trn 3

thp k qua, nhng dng nh vn cha phi l cch nh ngha duy nht hoc lit k
y mi nguyn tc c kh nng c cc nh l thuyt v thc hnh nht tr tha
nhn. Vi t cch l mt nh ngha lm vic, chng ta c th s dng cch ni sau
y v GAAP:
GAAP: l mt h thng cc mc tiu, quy c v nguyn tc, c c kt qua
nhiu nm, chi phi qu trnh chun b v trnh by cc bo co ti chnh. Cc nguyn tc
ny p dng cho lnh vc k ton ti chnh, tch bit vi cc lnh vc khc ca k ton
nh k ton thu, k ton qun l v k ton chi ph. Do lnh vc k ton ti chnh c
coi nh l mt khoa hc x hi ch khng phi l khoa hc vt l, nn iu quan trng
cn ch l nh ngha trn nhn mnh ti tnh cht tin ho ca cc quy tc v cc quy
ch k ton. GAAP cn tu thuc vo nhiu cch gii thch v p dng khc nhau, v rt
c th trong cng mt ngnh, hai cng ty khc nhau c th tin hnh hch ton cng mt
hot ng giao dch theo nhng cch khc nhau tuy c hai u nhm trong phm vi
hng dn do GAAP a ra. Chng hn, trong phm vi ca lnh vc k ton khu hao,
mt cng ty c th hch ton hao mn cc thit b t bn ca n trn c s tuyn tnh,
trong khi cng ty khc trong cng ngnh li hch ton theo phng php khu hao nhanh.
Bn thn khu hao l mt ch tng i phc tp v phn ny s c gii quyt chi
tit hn trong chng 5. Hin ti, ta ch cn nhn xt rng k ton khu hao th c ra ch l
nhng phng tin phn b phn hao ph ca cc ti sn lu bn theo mt s k hch
ton c s dng ti sn .
Hin c mt s ngun thng tin ng tin cy cho chng ta nhng hng dn chi tit
xy dng mt phng php k ton chp nhn c. Cc nguyn tc ny c th tm
coi l h thng cc quy tc chi phi qu trnh chun b cc bo co ti chnh. Phn ch
yu trong s cc quy tc ny l do Vin o to cc k ton vin cng (AICPA American Institute of Certified Public Accountants) xy dng 51 chuyn san nghin cu
k ton (ARBs - Accounting Research Bullentins) do AICPA pht hnh v 31 lun
trong cc bng nguyn tc k ton ca AICPA (APB - Accounting Principles Board) l
mt b ti liu chi tit v quan im ca Vin trn mt phm vi rt rng ln cc vn v
k ton. Mi lun ca APB cp ti mt ch chuyn mn ha v a ra hng
dn chi tit v lnh vc ny. Chng hn, lun s 15 ca APB cp ti cch tnh ton
v trnh by v mc tin li ban u.
Theo hng tng t, y ban chng khon v hi oi (SEC - Securities and
Exchange Commission) a ra kh nhiu ch dn di hnh thc nhng gii p tun
t v k ton (Accounting Series Release). Mi y nht, bng cc tiu chun k ton ti
chnh (FASB - Financial Accounting Standards Board) thay th cho APB vo nm 1973

 a ra mt lot lun v FASB p ng cho yu cu lin tip ca cc nh k ton v

phn tch ti chnh cn lm sng t y tnh hnh ti chnh ca mi cng ty. Mt s
lun u tin ca FASB nh lun FASB s 8 cp ti vn l li ngoi t v
FASB s 13 cp ti vn k ton cho thu c nh hng ln ti cch bo co v
din gii cc thng tin ti chnh cng ty. Mt danh mc tm tt tin li nhng tt nhin
khng phi l y tt c cc ngun thng tin v cc quy tc k ton l:
Nhng gii p tun t v k ton ca SEC (SEC Accounting Series
Release);
Cc chuyn gia nghin cu k ton ca AICPA (AICPA Accounting
Research Bulletins - ARB);
Bng cc nguyn tc k ton ca AICPA (AICPA Accounting Principles
Board-APB);
Bng cc tiu chun k ton ti chnh (Financial Accounting Standards
Boards - FASB).

Cui cng, nhn xt v nh ngha ca GAAP, chng ti mun lu rng GAAP

ch p dng cho lnh vc k ton ti chnh ch khng d ng cho cc lnh vc k ton ch
yu khc nh k ton thu, qun l v chi ph. Cc lnh vc k ton ny c nhng mc
tiu khc v do khng nn hi vng l chng c th thch hp vi h thng cc nguyn
tc thit k nhm p ng nhng nhu cu ca k ton ti chnh. Ni mt cch nm na th
mc tiu ca k ton thu l nhm cc tiu ha ngha v ng thu ca cng ty trong
phm vi nhng gii hn ca cc lut thu thu nhp hin hnh. Trong khi mc tiu ca k
ton qun l l thu thp, bo co v gii thch nhng thng tin cn thit cho vic ra
quyt nh qun l. Cn trong k ton chi ph, mc tiu ch yu l xc nh v phn b
cc chi ph thch hp trong t chc kinh doanh.
Nhng mc tiu khc nhau ny r rng l kh a dng v ngi ta cn phi tm ra
nhiu bin php k thut khc bit cho cc lnh vc khc nhau. Nh vy, rt d hiu i
vi hin tng ny l cng mt hot ng giao dch nhng li c k ton theo nhng
cch khc nhau. Mt ln na, li c th thy v d r nht v tnh a dng ny l trong
lnh vc k ton khu hao. Mt iu rt ph bin l cc cng ty thng s dng phng
php khu hao tuyn tnh trong cc bo co ti chnh ca h nhm trnh by r rng cc
kt qu hot ng trong nm cho cc c ng, trong khi ng thi li bo co di dng
khu hao nhanh cho S thu v cc tiu ha ngha v ng thu hin ti ca cng ty.
Tt nhin, cch khu hao nhanh khng cho php cng ty ln trnh c vic np thu
nhng n cho php hon ngha v np thu sang mt thi k tng lai v cung cp thm
ngun qu cho vic ti u t hin ti - ni tm li, thi gian l tin bc.

 y, ta cng thy r rng mt lnh vc dng nh hon ton chnh xc l k ton

li ph thuc vo mc t do din gii no . iu ny t nhin lm cho ngi ta phi
suy xt ti tm quan trng ca s hiu bit v bn cht ca con mi trc khi tin hnh
tho lun v nhng loi hnh bo co ti chnh khc nhau hoc khai thc nhng phng
php - k thut k ton my mc. Do , by gi, chng ta hy tp trung s ch vo
ngha v tm quan trng trong kin ca mt nh kim ton v ngh thut tinh t trong
vic c li ch thch.
kin ca ngi kim ton
Cch tt nht bt u tho lun v kin ca nh kim ton l xem xt ci gi l mt
kin r rng. Minh ha 3.1 th hin mt r rng (ch nhn mnh l do tc gi thc
hin).
t nht th vic ghi nhn xem iu g khng c ni ti trong minh ho 3.1 cng
quan trng nh vic ghi nhn iu c ni n. N khng ni rng tt c cc hot ng
giao dch u c kim ton, n khng chng thc chnh xc ca cc bo co, n
khng ni rng cng ty c qun l tt v rng cc c ng khng phi lo ngi v khon
u t ca h. N khng ni rng nhng ngi kim ton tin tng l khng th c mt
din gii sai hoc mt s gian ln no. Thm ch n cng khng cho bit, liu cng ty c
kh nng sinh li hay khng. Khng c mt im no trong s cc quan st ny c
ngha l s ph phn ca cc kim ton vin - chng qua h ch phn nh bn cht ca
kim ton v tnh trng ca cc i tng trong k ton. V c nhng vn phc tp
trong th gii kinh doanh hin i v nhng gii hn ca thi gian v ngun lc trong
qu trnh kim ton, nhng kin m cc kim ton vin nu ra l rt y . Tr trng
hp ngi ta sn sng chp nhn li thi hn sau mt nm hoc hn na gia lc chun
b bo co ti chnh v lc hon thnh vic kim ton, cn nu khng th phi nh gi l
cc mc tiu ca qu trnh kim ton c l l qu tham vng.
Nhng iu c nu trong bo co ca minh ha 3.1 rt c ngha cho nhng
ngi s dng cc bo co ti chnh. on u tin c gi l phm vi, ch r nhng
bo co no c kim ton v thng bo cho ngi c cc tiu chun c tha
nhn v kim ton c tun th, v rng nhng bin php kim nh c ngi
kim ton xem l cn thit c thc hin. Cn thy r rng khng th thc hin c
vic kim ton hon ho i vi mi hot ng giao dch n l mt cng ty ln, trong
phm vi thi gian v kinh ph c hn.
Do , ngi ta phi bng lng vi vic tun theo cc ch tiu chun kim ton
c tha nhn v vi vic hon thnh nhng bin php kim nh cn thit. Tng t,

trong on th hai c gi l phn kin, ngi ta phi bng lng vi kin (ch
khng phi l li xc nhn) rng cc bo co trnh by r tnh hnh ti chnh ca cng
ty, ph hp vi cc nguyn tc k ton c tha nhn.
Minh ha 3.1
Knh gi: Cc c ng v Ban gim c cng ty XYZ.
Chng ti xem xt bo co tnh hnh ti chnh ca cng ty XYZ v cc chi nhnh
hp nht cho n ngy 31 thng 12 nm 1983 v nm 1982 cng cc bo co c lin quan
ti s tin li vng lai, cn li v nhng thay i v tnh hnh ti chnh vo lc kt thc
ca cc nm. Vic xem xt ca chng ti c tin hnh theo cc tiu chun kim ton
c tha nhn, bao gm kim nh v cc h s k ton v nhng th tc kim ton
khc m chng ti cho l cn thit trong trng hp ny.
Theo kin ca chng ti, cc bo co ti chnh ni trn trnh by r tnh hnh ti
chnh ca cng ty XYZ v cc chi nhnh hp nht cho n ngy 31 thng 12 nm 1983
v 31 thng 12 nm 1982 cng cc kt qu hot ng ca h cng nh nhng thay i v
tnh hnh ti chnh vo cui cc nm, ph hp vi cc nguyn tc k ton c tha nhn
c p dng trn mt c s ph hp.
Cc k ton cng
Credit v Debit, Inc
Mt loi kin khc vi cc kin r rng c gi l kin d dt v thng
ch ra rng c s nghi ng no l trn thc t khng bit bo co ti chnh c
kim tra c trnh by r v tnh hnh ti chnh ca cng ty hay khng? Nu kin d dt
ny c nu ra th mt iu quan trng i vi nhng ngi s dng bo co ti chnh
ny l h phi c s phn xt c lp v ngha ca nhn xt d dt c lin quan ti tnh
trng ca cng ty khng. Vic c cn thn nhn xt ny c ngha quan trng bit
chc rng, ngi c hiu r s cp bch ca vn . on trch sau y rt ra t mt
kin d dt v bn bo co hng nm ca mt cng ty vi tng s ti sn xp x 9,5 triu
$, l mt th d tt v nhn xt d dt.
Khi xem xt y hn im lu th hai ca bo co ti chnh ngy
31/10/19...., cc phiu n v li cng dn ca cng ty Manufacturing Corporations tng
cng ln ti xp x 800.000 $. Vic thu hi phn ti sn ny ph thuc vo gi tr thun
ty c th thc hin c ca phn ti sn b cm c nh k gi hoc ph thuc vo
thnh tch hot ng trong tng lai ca Manufacturing Corporations.

Ni cch khc, trong s tng ti sn 9,5 triu $ c tuyn b ca cng ty th gn

800.000 $ hay 8,5 % l do khon cho vay phi thu nhng c l khng th thu hi c!
Khi thm tra i cht, ngi ta c th nhn ra qua im lu th hai ca bo co ti
chnh l cng ty Manufacturing Corporations b lu v cc khon n, n ang hot
ng thua l vi ti khon c phn ca cc c ng b thm ht v hin nay ang tin
hnh thng lng ti lp cc tha thun v n. Nh vy, bng cch phn tch tnh
trng n ca cng ty, c l khn ngoan l nn tnh tng gi tr ti sn ca cng ty l
8.700.000 $ ch khng phi l 9.500.000 $.
Tinh thn ca cu chuyn ngn ny l cn phi thn trng khi c ti din gii
kin ca ngi kim ton. Cng cn phi thn trng khi c cc ch thch trong cc bo
co ti chnh. Cc ch thch l mt b phn khng tch ri c ca cc bo co ti chnh
v cho ta mt tm tt quan trng v hu ch v cc chnh sch k ton ca cng ty. Ngay
c khi i vi mt ngi khng phi l nh phn tch ti chnh chuyn mn th vic c
qua cc ch thch du ch c mt cm ngh vn tt v cc chnh sch k ton ca cng
ty cng s c nhiu ngha. Khi nm c nhng thng tin ny, ngi ta c th sn
sng tin hnh vic xem xt k tt c cc bo co ti chnh.
Cc bo co ti chnh c bn
Minh ha 3.2 a ra mt bng cn i k ton in hnh ca mt cng ty ch to.
C th hnh dung bng cn i k ton l mt bc nh chp nhanh v tnh trng ti
chnh ca cng ty vo thi im ang xt. Theo ngn ng ca nh kinh t, bng cn i
k ton l mt bo co hng tn tr do n th hin lng tn tr ca cc khon c, khon
n v cc c phn vo cc thi im xem xt - trong trng hp ny l ngy 31/12/1983
v nm 1982. Bng cn i k ton c ba phn chnh: cc ti sn c lit k pha tri;
cc khon n c lit k pha phi; v cc c phn cng c lit k pha phi. Hai
pha ca bng cn i k ton phi bng nhau - l logic cn bn ca cch th hin
bng cn i k ton. Cc ti sn ca bng cn i lit k tng cc ngun lc ca cng ty
di dng dollar. y, ta thy cc khon mc nh tin mt, cc khon phi thu, nh
my v thit b, ti sn di dng cc khon cho thu vn v cc ngun lc kinh doanh
khc. Pha phi ca bng cn i lit k nhng yu cu t ra i vi bn ti sn. Cc
khon n nh cc khon n phi tr, cc phiu n phi tr, ngha v tr n cc hp ng
thu vn v cc khon n di hn th hin nhng yu cu i n ca nhng ngi cho
vay khc nhau i vi cc loi ti sn ny. Phn tri hn ca cc ti sn so vi nhng yu
cu i n ca nhng ngi cho vay th hin phn gi tr thun ty thuc v nhng ngi
s hu cng ty. Gi tr thun ty ny c biu th trong phn vn c phn ca bng cn

i. Nh vy, nhn ton cc, bng cn i cho ta mt bn lit k chi tit cc ti khon cu
thnh ca ci gi l phng trnh k ton c bn sau y:
Cc ti sn = Cc khon n + Cc c phn
hay l:
Tng cc ngun lc ca doanh nghip = Quyn ca nhng ngi cho vay + Quyn
ca nhng ngi s hu.
Nh vy, ta c th thy t minh ha 3.2, bng cn i - hay bn bo co tnh trng
ti chnh, nh ngi ta thng gi, c phn loi theo c cu logic t chc. Phn ti sn
lu ng bao gm khon tin mt v cc loi ti sn khc, thng c th chuyn i c
thnh tin mt trong vng mt nm hoc mt chu k hot ng no . y ta c th
lit k cc loi ti sn nh cc chng khon bn trn th trng, cc khon phi thu v cc
khon d tr. Cc chng khon bn c trn th trng l cc khon u t tin mt
ngn hn vi c ng cao, c cc loi chng khon t ri ro nh cc chng khon M
hoc cc tri phiu chnh ph. Cc khon u t vo cc chng khon bn c trn th
trng thng ghi trn bng cn i km theo mt khon chi v vi gi tr trn th trng
ca nhng chng khon c lit k trong phn ch thch ca cc bo co ti chnh.
Minh ha 3.2
Lin hip cc nh sn xut cng nghip HOYA, INC
Bo co tnh hnh ti chnh 31 - 12
1983 ($)

1983 ($)

Cc ti sn
Tin mt

315.000

297.000

Cc chng khon bn c

57.000

25.000

Cc ti khon s nhn c

2.594.000

2.117.000

D tr

2.257.000

1.986.000

Tng ti sn lu ng

5.223.000

4.485.000

Nh my v thit b

3.621.000

3.231.000

526.000

609.000

4.147.000

3.840.000

Cc ti sn khc
Tng ti sn c nh

Tng ti sn

9.370.000

8.325.000

696.000

874.000

Cc phiu n phi tr

1.645.000

965.000

Chi cng dn phi tr

628.000

553.000

Thu cng dn phi tr

340.000

308.000

Tng n ngn hn

3.309.000

2.700.000

N di hn

1.695.000

1.429.000

Tng s n

5.004.000

1.429.000

C phn u i (ngang gi100$,6%)

425.000

579.000

C phn thng (ngang gi 5 $ )

520.000

510.000

Thng d vn gp

420.000

405.000

Li cn gi li

3.001.000

2.684.000

Tng c phn ca c ng

4.336.000

4.196.000

Tng s n v c phn

9.370.000

8.325.000

N v c phn
Cc khon phi tr

C phn ca cc c ng

Cc khon phi thu l cc khon tin ngi ta n cng ty, do hng ho c

chuyn giao (hoc cc dch v c thc hin) nhng cng ty vn cn cha c tr
tin v cc khon . Con s v cc khon phi thu c lit k trn bng cn i sau khi
tr i khon kht n. Khon kht n th hin s c tnh ca cng ty, da trn kinh
nghim trc y v tng s tin phi thu m s khng thu c. Tng s khon kht n
ny thng c ghi trong phn ch thch.
Cho ti gi, chng ta thy cc ti sn lu ng c lit k theo th t ca mc c
ng gn hay xa so vi tin mt. Khon km c ng nht ca ti sn lu ng l cc
khon d tr c lit k sau cng trong phn ny. i vi mt nh sn xut cng
nghip, cc khon d tr gm ba b phn - l nguyn vt liu th, sn phm d dang
v thnh phm: tnh ton chi ph nhm nh gi lng d tr, cn phi phn b sn
xut v cc ph tn khc cho cc khon d tr khi cc khon chuyn t giai on
nguyn liu th sang giai on thnh phm. K ton d tr l mt ch kh phc tp v
s c cp chi tit hn chng 5. Cn y chng ta ch cn bit rng, ni chung
d tr c nh gi theo gi th trng hoc theo chi ph tu theo mc gi no thp hn.

Cc chi tit v phng php nh gi d tr m mi cng ty c th s dng, ni chung

u c ghi cho cc ch thch cc bo co ti chnh ca cng ty.
Phn cui cng pha ti sn ca bng cn i k ton lit k phn u t ca
cng ty vo cc ti sn s dng lu di nh c, nh my v thit b. Cc ti sn ny
km c ng nht khi so snh vi cc ti sn lu ng v c cng ty s dng qua mt
thi gian di. Phng php c tha nhn nh gi ti sn c nh l lit k cc ti
sn ny theo gi tr lch s ri tr i cc khon khu hao tch lu cho ti ngy lp bng
cn i. Khon khu hao tch lu, c khu tr i khi gi tr lch s cn li c
s ti sn c nh hin ti ca cng ty. Cc chi tit c lin quan ti chnh sch khu hao
ca cng ty c nu trong phn ch thch cc bo co ca cng ty.
Pha phi ca bng cn i, tc l cc khon n v cc c phn cng thc hin theo
mt khun kh t chc c logic cht ch. Cc khon n ngn hn tc l cc khon n s
phi tr trong vng mt nm hoc trong vng mt chu k hot ng, s c lit k u
tin. Cc khon n ny, bao gm cc khon mc nh cc khon phi tr cho nhng c s
cung ng cho cng ty, cc phiu n ngn hn phi thanh ton, phn n n lc phi tr
bt k khon n di hn no v cc khon chi tiu khc nhau dn li. Cc khon chi
tiu dn li ni chung l cc khon chi tiu din ra cho ti ngy lp bn cn i nhng
vn cn cha c thanh ton bng tin mt. Cc khon mc nh tin lng v tin cng
phi tr cho cng nhn, tin tr li i vay n, cc khon chi tiu cng cng tnh dn v
cc khon mc tng t s c ghi vo phn chi tiu ny.
Mt yu t ht sc quan trng ca bng cn i l mi quan h ca cc ti sn lu
ng . Cc ti sn lu ng l cc ti sn c kh nng bin thnh tin mt trong vng mt
nm cn cc khon n ngn hn l nhng ngha v tr n cn phi tr bng tin mt trong
vng mt nm. Kh r rng l mi quan h ny c tm quan trng trong vic phn xt v
tnh c ng ti chnh ngn hn ca cng ty (tnh c ng ngn hn v ti chnh l kh
nng ca cng ty trong vic p ng ngha v tr n hin ti khi chng ti hn phi tr).
Phn tri hn ca ti sn lu ng so vi n ngn hn c gi l vn lu ng rng ca
cng ty. i vi phn ln cc cng ty, theo kinh nghim thng l phn ti sn lu ng
cn phi gn gp i so vi phn n ngn hn .
D thy ti sao nn c mi lin h nh vy. Trc ht cn phi thy rng, vn hot
ng th hin vn chu chuyn ca mt cng ty kinh doanh. Cc chng khon c th
bn c trn th trng, cc khon phi thu v cc khon d tr c tip tc chuyn
thnh tin mt trong tin trnh hot ng kinh doanh bnh thng. S tin mt ny sau
c dng thanh ton cc khon n ngn hn n hn hoc c ti u t vo cc

khon d tr mi, vo cc khon phi thu v vi t cch l khon cn i tin mt cn d

c tch lu li di dng cc chng khon c th bn c trn th trng . ng thi,
cc khon n ngn hn mi xut hin khi tng cng kinh doanh v khi u t b sung
vo cc ti khon vng lai, c th cc khon phi tr thng c coi nh phn trng thi
ti chnh t pht v chng xut hin mt cch t pht cng vi cc khon mua d tr
thng c ghi trn cc ti khon m. Khi bit trc rng c nhng tr khc nhau
trong khi chuyn cc ti khon d tr thnh cc khon phi thu v sau thnh tin mt
v khi bit s cn thit phi thanh ton cc khon n ngn hn n hn th cch gii
quyt khn ngoan l nn duy tr mt l an ton ca cc ti sn lu ng so vi cc khon
n ngn hn.
Mt l an ton th hai l do chnh bn cht ca bn thn cc ti sn lu ng : Cc
chng khon c kh nng bn c trn th trng c th b gim gi tr th trng mt
cch tm thi hoc thm ch vnh vin. Cc khon phi thu cng c xc sut tn tht do
phn kht n khng th thu hi. Cui cng, cc khon d tr c th h hng v mt vt
l, khng th bn c v gim gi tr th trng. Nhm cn i nhng phn gim bt
gi tr ti sn c th ny sinh, trong khi yu cu tr n y theo k hn vn khng i
i hi phi c mt l an ton ca ti sn so vi s n. Nhng yu cu vi l an ton ny,
cng vi yu cu v l an ton ni trn, i hi cc ti sn lu ng phi vt hn
cc khon n ngn h n. Kinh nghim cho thy rng t l hay l l (margin) 2 trn 1 l
thch hp cho nhiu loi hnh cng ty. Ni tm li:
Vn lu ng rng = Vn lun chuyn = Ti sn lu ng - n ngn hn
Vn hot ng ca lin hip cc nh ch to - Cng nghip Hoya
(nm 1983) = 5.223.000$ - 3.309.000$ = 1.914.000$
B phn th hai trong pha n v c phn trn bng cn i l cc khon n di
hn. B phn ny ghi nhn bt k mt khon n di hn no i vi cc ngn hng hoc
cc ch n khc v bt k ngha v tr n no theo cc hp ng thu vn. Nhng thng
tin chi tit v cc c im c th ca cc khon n di hn c ghi trong cc ch thch
ca cc bo co ti chnh.
Phn cui cng trong bng cn i l c phn ca cc c ng hay vn thng gi
l gi tr thun tu ca cng ty. Qua y, ngi ta bit c quyn li ca cc ch s hu
cng ty c biu hin qua cc loi c phn hay c phiu khc nhau. C phiu u i
c u tin hn so vi cc c phn hay c phiu khc. Hu ht cc c tc ca c phiu
u i u l cng dn, tc l nu khng tr c tc vo mt nm no th c tc
c coi l n cn kht li v phi tr ht trc khi c th tr c tc cho c phiu thng.

Trong trng hp, lin hip cc nh cng nghip ch to Hoya, loi c phiu u i mnh
gi $ 100 v 6% ngha l c phiu c bn vi gi 100$ mt c phn v c c tc l
6% hay 6 $ mt nm. Cng ty lun phi tr c tc u i ny trc khi tr bt k c tc
c phiu thng no.
Ba tiu mc sau trong phn c phn l quyn li ca cc c ng thng trong
cng ty. Khc vi c phiu u i, mnh gi ca c phiu thng khng c ngha kinh
t c th m ch n thun l kt qu cn cho s sch k ton. Khi bn c phiu thng
th phi ghi vo s sch cng ty theo mt gi tr hp php hay thng c gi l mnh
gi hay gi tr nh sn ca n. Tuy vy, s tin b ra mua c phiu li do nhng nh
gi tng th v gi tr cng ty ca cc nh u t quyt nh ch khng phi l theo yu
cu s sch ca cng ty. V hu ht cc bang, lut php qui nh cc cng ty khng
c bn c phiu di mnh gi ca n nn cc cng ty thng t mnh gi c phiu
thng ca h kh thp. Khon chnh lch gia gi bn c phiu v mnh gi c gi l
thng d vn gp hay thng d vn. V thut ng thng d thng lm ngi ta hiu
nhm nn trong hu ht cc bo co ti chnh, n thng c thay bng mt cm t
s gp vt qu mnh gi. Vi cng ty lin hip cc nh ch to cng nghip Hoya,
cc con s trong bng cn i cho chng ta bit rng c d ra 104.000 c phiu (tr gi
520.000$ chia cho mnh gi $ 5 cho mi c phn) v nhng c phn ny c cng ty
bn ra vi s tin tng cng l $940.000 ($520.000 mnh gi + $420.000 thng d vn
gp).
Khon c phn ca c ng thng cui cng l li nhun cn gi li. Con s ny
th hin thu nhp cng ty dng ti u t m khng chi tr di dng c tc theo thi
gian. Nhng khon thu nhp ny hon ton thuc v c ng thng v th hin mc gia
tng li c phn ca h theo thi gian. iu quan trng cn phi ghi nh l s khc bit
rt ln y gia c phiu u i v c phiu thng. C phiu u i c quyn u tin
c yu cu ly $ 6 c tc hng nm ca mnh v c u tin nhn phn chia gi tr ti
sn khi c thanh l. B li phn u tin ca mnh, c phiu u i phi t b quyn i
hi hng s thu nhp vt qu s $ 6 cho mi c phn m n l ra c hng. Nhng
khon thu nhp b sung ny c chuyn thnh cc khon li tc ca cc c ng
thng. c c phn li ny, c ng thng phi chp nhn ri ro do gi tr c
phiu thay i. Nu thu nhp cn li sau khi chi tr mi chi ph v c tc ca c phn u
i khng tr cho cc c ng thng, th khng c c tc no ca c phiu thng
c chi tr c. Tng t nh vy, nu mt cng ty b thua l trong mt nm no , s
tin thua l ny c khu tr t khon thu nhp cn gi li v c phn ca c ng
thng gim xung. Nh vy, c phn ca cc c ng thng i khi c gi l nm
c phn ca cng ty.

Mt chi tit cn ch : kt lun trong mc c phn ca cc ch s hu trong bng

cn i l hnh thi t chc ca doanh nghip. Hnh thi t chc ca doanh nghip c
phn nh trong cch trnh by c phn ca nhng ngi s hu. Cc bo co ti chnh
ca Lin hip cc nh sn xut cng nghip Hoya minh ho hnh thi t chc ph bin
nht: l cng ty lin hip. C hai hnh thi khc cng c th ng quan tm: quyn s
hu duy nht (ch nhn duy nht) v hp doanh. Ni chung, cc hnh thi s hu ny
c phn nh bng mt phng php trnh by n gin hn trong c phn. Trong
trng hp quyn s hu duy nht, ton b phn c phn c th trnh by nh c phn
ca ngi s hu duy nht trong doanh nghip. Do , nu Lin hip cc nh ch to
cng nghip Hoya - Joseph Hoya s hu th li c phn ca ng ta vo cui nm 1983 s
c th c th hin nh sau:
Joseph Hoya, vn 4.366.000 $
Nu lin hip ny c t chc nh mt hp doanh c quyn s hu chung v
Joseph Hoya v Jennifer Saxa l i tc bnh ng nh nhau th phn c phn ca ngi
s hu s c dng nh sau:>
Joseph Hoya, vn 2.183.000 $
Jennifer
Saxa,
hhhhhhhhbbbhhhhhhhhh __________

vn

2.183.000

hhhhhhhhhhbb hh 4.366.000 $
Tt nhin, mt t chc doanh nghip vi quy m nh Hoya hu nh s c t
chc mt cch bt bin nh mt cng ty Lin hip do c nhng li th v thu v trch
nhim php l hu hn. Quyn s hu duy nht v hp doanh thng c thy trong cc
cng ty kinh doanh nh v trong cc t chc chuyn mn nh cc cng ty lut, cc cng
ty k ton cng chng (CPA) v cc cng ty tng t.
Gi tr k ton ca cc chng khon
Mt khon mc ng quan tm cui cng trong bng cn i k ton l gi tr k
ton thun ty hoc gi tr ti sn thun ty cc chng khon ca cng ty. Gi tr k ton
thun ty hoc gi tr ti sn thun ty ca mt tri phiu, mt c phn u i hoc mt
c phn thng l nhng gi tr ti sn ca cng ty m theo , mi loi chng khon c
quyn i hi thanh ton da trn gi tr k ton ca cc ti sn ny. Gi tr k ton th
hin gi tr mt ti sn c ghi nhn trn bn cn i (trn s sch k ton) ca cng
ty. Ni mt cch khc, gi s rng tt c cc ti sn u c th bn c theo gi tr k

ton v ton b khon n ngn hn u c thanh ton. Khi gi tr ti sn thun ty

hoc gi tr k ton thun ty l gi tr tnh bng dollar ca cc ti sn cn li sn sng
tr cho mi loi chng khon xt theo th t u tin ca n trong thanh ton - trc ht l
cc tri phiu sau n cc c phn u i v tip n cc c phn thng. C l
cch tt nht hiu v gi tr k ton l thng qua mt v d. Gi s rng, khon n di
hn 1.695.000 $ ca Hoya bao gm 1695 tri phiu vi mi tri phiu c gi tr pht hnh
1000 $, khi , gi tr ti sn thun ty tnh cho mi tri phiu c xc nh nh sau:
Gi tr ti sn thun ty cho mt tri phiu:
Tng ti sn

9.370.000 $

Tr i: n ngn hn

(3.309.000 $)

Ti sn thun ty sn sng p ng yu cu i n
ca nhng ngi c tri phiu

6.061.000 $

Gi tr ti sn thun ty cho mt tri phiu l

6.061.000 $ / 1695 = 3578 $.

Do cc tri phiu c u tin hng u trong thanh ton cho nn chng s c mc

an ton cao nht. Nh thy trong v d trn, c 3576 $ gi tr ti sn thun ty dnh
p ng yu cu tr n cho mi tri phiu c gi tr pht hnh 1000 $ cn c vo gi tr
k ton ca ti sn cng ty.
C phn u i c th t u tin sau tri phiu trong thanh ton. Gi tr ti sn
thun ty cho mi c phn c tnh nh sau:
Gi tr ti sn thun ty cho mi c phn u i (4250 c phn)
Tng ti sn

9.370.000 $

Tr i: n ngn hn

(3.309.000 $)

N di hn

(1.695.000 $)

Cc ti sn thun ty sn c p ng
cho yu cu i n u tin

4.366.000 $

Gi tr ti sn thun ty tnh cho mt c

4.366.000$/4250
phn u i l
1027

Cui cng, gi tr k ton thun ty tnh cho mi c phn chung c tnh bng
cch xc nh s tin da trn cc gi tr k ton m mi c phn thng s nhn c
nu nh cng ty b thanh l. Trong trng hp ca lin hip Hoya, gi tr k ton thun
ty cho mi c phn thng bng 37,89 $ v c tnh nh sau:

Gi tr k ton thun ty cho mt c phn thng (104.000 c phn)

Tng ti sn

9.370.000 $

Tr i: n ngn hn

(3.309.000 $)

N di hn

(1.695.000 $)

C phn u i

(425.000 $)

Cc ti sn thun ty sn c p ng
cho yu cu i n ca mt c phn thng

3.941.000 $

Gi tr k ton cho mi c phn thng l

3.941.000$ /104.000 = 37,89

$

Bng cch khc (v tng ng) ta c th tnh gi tr k ton thun ty cho mi c

phn thng nh sau:
Gi tr k ton thun ty cho mi c phn thng (vi 104.000 c phn)
C phn thng (mnh gi 5$)

520.000 $

S thng d vn gp

420.000 $

Thu nhp cn gi li

30.000 $

Tng s c phn ca nhng ngi c c phn thng

Gi tr k ton cho mi c phn thng l

3.941.000 $
37, 89 $

Tt nhin, c hai cch tnh u cho kt qu nh nhau v theo nh ngha c phn ca

nhng ngi c c phn thng bng tng ti sn tr i mi khon n v c phn u i.
Khng nn hiu sai cch tnh gi tr k ton, c bit l cc gi tr tnh ton trong
phn c phn thng. Trc ht, trong hu ht cc trng hp, iu hp l l nn gi
thit v ci m cc nh k ton gi l mi quan tm lo lng hin c. Ngi ta c th cho
rng, khng c nguy c ph sn sp xy ra v do , gi tr thanh l ca cng ty s khng
phi l mt bin s thch hp xc nh gi tr cc chng khon. Th hai l ta cn nh
rng vic tnh ton gi tr k ton ngm nh rng ton b ti sn c th bn c theo gi
tr k ton tha mn cc yu cu i n khc nhau. Ty theo tng hon cnh, iu ny
c th ng hoc sai. Nu vic thanh l xy ra, trn thc t cc ti sn c th bn vi gi
cao hn hoc thp hn so vi gi tr k ton. Cui cng, ngi ta c th thy rng cc gi
tr th trng ca cc chng khon c quy nh bi cc lc lng th trng m chng
c th ch c lin h vi cc gi tr k ton khi xt theo gi tr gii hn. i vi cc tri
phiu v c phn u i, gi tr th trng ch yu c xc nh bi t l tn dng ca

cng ty v li sut hin hnh. i vi cc c phn thng, phn li ca cng ty v vin

cnh kinh t tng lai l im ct yu cho vic nh gi tr.
Bo co thu nhp
Minh ha 3.3 trnh by hnh thi ph bin ca mt bo co thu nhp. Nu ta c th
coi bng cn i k ton nh l mt bo co di dng bc nh chp nhanh hoc bo
co v d tr, khi y c th hnh dung bo co thu nhp nh mt bc tranh chuyn
ng hoc ni dung bo co v lung. Bo co thu nhp trnh by v lung cc
ngun thu, cc chi ph v cc chi tiu trong ton cng ty vo mt nm bit. C th hnh
dung mi lin h gia bo co thu nhp vi bng cn i nh sau:

S ny th hin mt cch r rng s khc bit ch yu v mi lin h then cht

gia bng cn i vi bo co thu nhp. Bng cn i trnh by tnh hnh ti chnh ca
cng ty ti thi im ang xt, trong khi bo co thu nhp miu t cc kt qu hot ng
trong mt khong thi gian no . Theo v d y, hai bng cn i cho ta thy tnh
hnh ca cng ty vo 31/12/1982 v 31/12/1983 trong khi bo co thu nhp cung cp cc
thng tin c lin quan ti vn l cng ty chuyn dch nh th no t trng thi hin c
vo cui nm 1982 ti trng thi vo cui nm 1983.
Na trn ca bo co v phn thu nhp vng lai v cn gi li trong minh ha 3.3
cho thy doanh thu trong nm ca cng ty, cc loi chi ph v chi tiu khc nhau, thu
nhp thun ty trc v sau thu v thu nhp tnh cho mt c phn thng. Doanh s th
hin tng doanh thu ca cng ty trong vng mt nm cha tnh, s thc li trong mi hot
ng kinh doanh hoc cc khon chit khu c php. Chi ph cho cc sn phm bn ra
gm cc khon mc nh chi ph nguyn vt liu, chi ph lao ng trc tip trong nh my
v cc chi ph chung (tng ph) trong nh my. Phn khu hao biu th tin khu hao nh
my v thit b trong nm tnh theo dollar, trong khi chi ph bn hng v qun l biu th
ton b cc loi chi ph hot ng khc. Tr tng chi ph hot ng ra khi doanh s ta

c s li nhun hot ng hoc li gp thu c t cc hot ng thng thng ca

cng ty. Khon thu nhp khc, thng l cc phn thu nhp linh tinh t cc ngun khc
nm ngoi hot ng bnh thng nh phn li thu c trn cc phiu n phi thu do
cng ty gi, trn cc phn li v l ca vn u t v cc khon mc tng t. Tip theo
l khon chi ph tr li vay n. Thng thng, cc khon mc ny c lit k ring do
n biu th mt khon chi tiu ti chnh, l chi tiu do quyt nh ca cng ty trong
vn l trang tri ti chnh bng cch no (vay n hay bn c phn) ch khng phi l
ch tiu sinh ra do cc hot ng bnh thng ca cng ty.
Cui cng, vic tr chi ph tr li s cho ta phn thu nhp trc thu ca cng ty.
Khu tr thu ta s c dng cui cng - l thu nhp thun ty trong vng mt
nm.
Minh ha 3.3
Lin hip cc nh ch to cng nghip Hoya
bo co v cc khon thu nhp vng lai v cn gi li
1983 ($)
Doanh thu

1983 ($)

13.413.000

11.575.000

7.467.000

7.194.000

376.000

334.000

4.575.000

3.092.000

12.418.000

10.620.000

Li nhun hot ng

995.000

955.000

Thu nhp khc

186.000

184.000

Tng thu nhp

1.181.000

1.139.000

Chi tr li

(180.000)

(184.000)

Thu nhp trc thu

1.001.000

955.000

ng thu thu nhp

(382.000)

(371.000)

Thu nhp thun ty

619.000

584.000

C phn thng hin c

104.000

102.000

5,71

5,38

Cc chi ph hot ng
Gi vn hng bn
Khu hao
Chi ph bn v qun l
Tng chi ph

Thu nhp thun ty trn mt c phn thng

Bo co v li tch ly cn gi li
Thu nhp cn gi li vo 1/1

2.684.000

2.390.000

619.000

584.000

3.303.000

2.974.000

hhhhh- C phn u i

25.500

35.000

hhhhh- C phn thng

276.000

255.000

3.001.000

2.684.000

Thu nhp thun ty trong nm

Tng s
Tr i c tc tr cho:

Thu nhp cn gi li vo 31/12

Do nhng ngi s hu cng ty thng quan tm nht n s thu nhp tnh cho
mi c phn thng cho nn dng cui cng c biu th trn c s tnh cho mi c
phn. Con s ny c tnh bng cch ly thu nhp thun ty tr i mi khon c tc u
i ri chia cho s c phn thng trung bnh trong nm. Cn phi tr i s c tc u i,
bi v khc vi s tr li cho nhng ngi gi tri phiu, s li ny khng phi l c
min tr thu kinh doanh. Cng y nh c phn thng, c phn u l mt loi chng
khon v quyn s hu v mi khon c tc tr s c coi nh khon ng gp li
nhun cho nhng ngi ch hp php ca cng ty. Trong trng hp ca lin hip Hoya,
li cho mi c phn c tnh nh sau:
1983 ($)

1983 ($)

Thu nhp thun ty

619.000

584.000

Tr i c tc u i

(25.500)

(35.000)

Thu nhp dnh cho nhng ngi c c phn thng

593.500

549.000

S c phn thng hin c

104.000

1.020.000

Thu nhp trn mt c phn thng

5,71

5,38

Phn di cng ca minh ha 3.3 l bo co v thu nhp tch ly v cn gi li, n

minh ha cho mi lin h ch yu gia bng cn i v bo co thu nhp. S thu nhp
cn gi li cho mt nm ang kha s (nm ang xt) cn phi bng vi s thu nhp ti
u nm (hoc s thu nhp cn li ca u nm trc), cng vi thu nhp thun ty
trong nm ang xt (hoc tr i s l thun ty) tr i mi khon phn b thu nhp thun
ty (thng l c tc). i khi, nhng khon phn b cho cc thua l, chng hn nh gii
quyt ln cui cng v chi ph t tng hoc thu thu nhp ca nm trc, c th khu tr
vo ti khon thu nhp cn gi li. Lin hip cc nh ch to cng nghip Hoya minh ha

cho trng hp in hnh nht (ch rng s thu nhp cn gi li vo 31/12/1982 ng

bng s thu nhp cn li vo 1/1/1983):
Sau khi xem xt bo co thu nhp, by gi chng ta hy ch n phm tr
quan trng th hai v cc bo co v lung ti chnh, l bo co v s thay i tnh
hnh ti chnh.
Bo co v s thay i tnh hnh ti chnh
Minh ha 3.4 trnh by bo co ca cc lin hip cc nh ch to cng nghip Hoya
v s thay i tnh hnh ti chnh i vi nm 1983. Khi nh li nh ngha trc y ca
chng ta v vn lu ng rng l ti sn lu ng tr i n ngn hn v phn tho lun
v tm quan trng ca vn hot ng th khng c g ng ngc nhin v s tn ti ca
mt bo co tch bit v lung ti chnh, trong trnh by s thay i v tnh hnh vn
hot ng ca cng ty qua mt nm. l mc ch ca bo co v nhng thay i ca
tnh hnh ti chnh hay cng cn thng c gi l bo co v cc ngun v cc cch s
dng ngn qu, hoc bo co v lung ngn qu. Thut ng ngn qu thng gy s
hiu lm cho nhng ngi bnh thng bi v i vi cc k ton gii v cc nh phn
tch ti chnh n c ngha tng i chuyn su vo chuyn mn khc vi ngha s
dng thng thng ca thut ng ny khi cp ti tin mt, thut ng ngn qu trong k
ton v ti chnh ni v vn hot ng thun tu, cn bo co v lung ngn qu ni v
nhng thay i ca vn hot ng qua sut thi k k ton:
Ngn qu bng = vn lu ng rng = ti sn lu ng - n ngn hn

Minh ha 3.4
Lin hip cc nh ch to cng nghip hoya, inc
Bo co v nhng thay i tnh hnh ti chnh 1983
Cc ngun qu
T cc hot ng:
hhhhhThu nhp thun ty

619.000 $

hhhhhKhu hao

376.000$

Tng ngun thu t cc hot ng

995.000 $

S dng cc ti khon khc

83.000$

Vay thm n di hn

26.000$

Bn cc c phn thng

25.000$

Tng cc ngun qu s dng qu

1.369.000$

u t thm vo nh my v thit b

766.000$

Ti u t vn c phn u i

172.000$

Tr c tc cho c phn u

255.000$

Tr c tc cho c phn thng

276.500$

Tng s dng qu
Tng thun ty trong vn hot ng

1.240.000$
129.000$

Phn tch nhng thay i v vn hot ng nm 1977

Tin mt v chng khon bn c

50.000 $

Cc khon s phi thu

417.000$

D tr

271.000$

Cc khon phi tr

178.000$

Cc phiu n phi tr

(680.000)$

Ch tiu cng dn phi tr

(75.000)$

Thu cng dn phi tr

(32.000)$

S tng thun ty vn hot ng

129.000$

Mc ch ca bo co v nhng thay i trong tnh hnh ti chnh c hai mt. Th

nht l, n ch ra cc ngun v cch s dng cc ngun qy trong nm v s thay i pht
sinh trong tnh hnh vn lu ng rng ca cng ty. Th hai l, n cho thy nhng thay
i trong cc ti khon vn hot ng ring l gy ra s thay i ton cc trong vn lu
ng rng. Khi cn c vo nh ngha, vn lu ng rng l ti sn lu ng tr i n
ngn hn , ta c th thy s tng trong ti sn luu ng phn nh s ng gp vo s gia
tng vn hot ng, trong khi s gia tng s n ngn hn phn nh s gp phn lm gim
vn hot ng. Ngc li, s gim ti sn lu ng th hin vic gp phn lm gim vn
lu ng rng v s gim s n ngn hn th hin vic gp phn lm tng vn lu ng
rng. Tm li:
S tng vn lu ng rng:
hhhhhhhS tng ti sn lu ng
hhhhhhhS gim n ngn hn
S gim vn lu ng rng:
hhhhhhhS gim ti sn lu ng
hhhhhhhS tng n ngn hn
Vic xy dng bo co v nhng thay i tnh hnh ti chnh l mt nhim v tng
i phc tp v tt nht l giao cho cc nh k ton chuyn nghip. Tuy nhin, vic hiu
r bo co r rng l cn thit v rt quan trng cho nhng ngi s dng bo co ti
chnh. V cn bn, bo co cung cp nhng thng tin c lin quan ti tng ngun lc ti
chnh sn c cho cng ty trong nm qua v cho vic phn b cc ngun lc ny. Trong
trng hp ca lin hip Hoya, chng ta nhn thy s thay i ton cc v vn lu ng
rng trong nm lch 1983 nh sau:
Vn lu ng rng -1982 = 4.485.000 $ - 2.700.000$ = 1.785.000 $
Vn lu ng rng -1983 = 5.223.000 $ - 3.309.000 $ = 1.914.000 $
Thay i thun ty trong vn lu ng rng -1983 bng 129.000$.
Khi ch vo phn cui ca minh ha 3.4- phn phn tch nhng thay i vn lu
ng rng trong nm 1983, chng ta thy rng s tng trong ton b ti sn lu ng
(tin mt, chng khon bn c trn th trng, cc khon phi thu v cc khon d tr)
v s gim n ngn hn (cc khon phi tr) gp phn lm tng s vn lu ng rng

ca cng ty. S tng ny b tr li phn no cho s tng cc khon n ngn hn cn li

(cc phiu n phi tr, cc chi ph dn li phi tr, cc khon thu dn li phi tr). Tt
nhin, kt qu thun ty cho s tng l 129.000 $:
S tng vn lu ng
hhhhhTng ti sn lu ng

738.000 $

hhhhhGim n ngn hn

178.000 $

Tng s tng vn lu ng rng

916.000 $

S gim vn lu ng rng
hhhhhTng n ngn hn

(787.000)

S tng thun ty trong vn lu ng rng

129.000 $

Phn trn ca minh ha 3.4 cho thy cc ngun v cch s dng qu trong nm lm
tng vn lu ng rng l $ 129.000. Hu ht phn cc ngun qu lun lun c bt u
vi cc ngun qu do cc hot ng trong nm em li. Con s ny bao gm thu nhp
thun ty nh bo co trong bo co thu nhp cng vi mi thay i khng phi l tin
mt nh chi ph khu hao. Do phn khu hao th hin phn phn b chi ph ca cc khon
u t ca cng ty trong qu kh cho nn chi ph khu hao c khu tr i trong bo
co thu nhp khng i hi phi chi dng qu hin ti v do cn phi c cng li
vo thu nhp khi xc nh ngun tng cng do cc hot ng to ra. Bn cnh ton b
ngun qy do cc hot ng to ra cn c cc ngun qu khc khng phi do hot ng
em li nh bn cc ti sn c nh, vay n di hn mi, bn c phiu v cc khon tng
t. Tng cc khon ny cng vi ngun qu do hot ng em li th hin ton b ngun
qu m cng ty c trong nm.
Phn s dng c th hin kh r rng, y, ta c th thy danh mc s dng
qu ca cng ty trong nm. Trong trng hp ca Lin hip Hoya, qu c s dng
mua nh my v thit b mi, mua li mt s c phn u i v tr c tc. Tt
nhin, kt qu thun ty ca tt c cc hot ng ny cn phi bng tng s xc nh
trc y l 129.000 $.
Ngun qu c c t hot ng

995.000 $

Ngun qu c c t cc ngun ngoi hot

ng

374.000 $
1.369.000 $

Tng cc ngun qu

(1.240.000)

Phn s dng qu

129.000 $

S tng thun ty trong vn hot ng

Nh vy, chng ta thy rng bo co v lung ngn qu cho ta thng tin quan trng
v s qun l ca cng ty i vi cc ngun lc ca cc c ng v cho ta mt bc tranh
hu ch v lung cc ngun qu trong ton cng ty. Sau khi xem xt ton b cc phm
tr chnh ca bo co ti chnh, by gi chng ta s chuyn sang chng v cu trc ca
h thng thng tin ti chnh, nhm cho php thu thp, bo co v gii thch mt cch
thng minh v thng tin ti chnh.
Tm tt
Mc tiu ca k ton ti chnh l trnh by r rng v tnh hnh ti chnh ca mt t
chc kinh doanh. Cc nguyn tc k ton c tha nhn (GAAP) a ra nhng hng
dn cho cch trnh by cc bo co ti chnh. GAAP ch p dng cho lnh vc k ton ti
chnh v khng p dng cho cc lnh vc k ton ch yu khc nh k ton thu, qun l
v chi ph. Cc k ton gia cng chng kim ton cc bo co ti chnh v a ra kin
l liu cc bo co c trnh by r rng v tnh hnh ti chnh ca mt cng ty hay khng.
Mt kin d dt thng ch ra mt im no cha ph hp vi GAAP.
Bn cn i cho ta mt bc nh chp nhanh v tnh ti chnh ca mt cng ty vo
mt ngy thng nh, danh mc cc ti sn, cc khon n, v cc c phn ca cng ty.
Theo nh ngha, cc ti sn cn phi bng tng cc khon n v cc c phn. Bo co
thu nhp c th c coi l mt bc tranh chuyn ng biu th cc lung doanh thu,
chi ph, chi tiu trong ton cng ty trong vng mt nm hoc mt thi k k ton cho.
Bo co v nhng thay i tnh hnh ti chnh cho thy, cc ngun v cc cch s dng
qu trong mt nm v kt qu thay i trong tnh hnh vn lu ng rng ca cng ty. N
cng cho thy nhng thay i trong cc ti khon vn lu ng ring l to ra s thay
i ton cc trong vn lu

BO CO TI CHNH

Bo co ti chnh l nhng bo co tng hp v tnh hnh ti sn, ngun vn, tnh hnh
ti chnh v kt qu kinh doanh ca doanh nghip. Bo co ti chnh l ti liu cung cp
nhng thng tin quan trng cho ch doanh nghip v cc nh u t, ngi mua, ngi
bn, cc c quan qun l, c quan thu... Mi i tng quan tm n bo co ti chnh
trn nhng gic v phm vi khc nhau.
Ch k ton hin nay ca Vit Nam qui nh i vi doanh nghip va v nh
(DNN), bo co ti chnh phi lp gm (theo quyt nh s 1177/TC/Q/CKT ngy
23/12/1996 ca B Ti chnh).
1.
2.

Bng cn i k ton (mu BO1 - DNN)

Bo co kt qu hot ng kinh doanh (mu BO2 - DNN)

3.

Thuyt minh bo co ti chnh (mu B09 - DNN)

Ngoi ra, tu theo yu cu v trnh qun l ca n v, doanh nghip va v nh c

th lp bo co lu chuyn tin t (mu B03 - DNN).
Cc doanh nghip phi thc hin lp bo co, gi bo co ti chnh theo ng trnh t v
thi gian. Bo co c lp v gi hng qu. Bo co qu c gi chm nht l sau 15
ngy k t ngy kt thc qu, bo co nm c gi chm nht l sau 30 ngy k t ngy
kt thc nin k ton (31/12).
Bo co qu, nm bt buc c gi i cc ni nhn nh sau :

Ni nhn bo bo
Loi
nghip

doanh

Ti chnh
Thu

DN Nh nc

DN c vn u t
nc ngoi

DN c phn ( C
vn ca Nh
nc)

Cc loi khc

Cc
vn

QL

B KH-T

x
x

Thng k

I. Bng cn i k ton (BCKT) :

BCKT l mt phng php k ton, l mt bo co ti chnh ch yu phn nh tng
qut ton b ti sn v ngun hnh thnh nn ti sn hin c ca doanh nghip ti mt
thi
im
nht
nh.
Bng cn i k ton c nhng c im ch yu sau y :

Cc ch tiu c biu hin di hnh thi gi tr (tin) nn c th tng hp c

ton b ti sn hin c ca doanh nghip ang tn ti di cc hnh thi
(c vt cht v tin t, c v hnh ln hu hnh) .
BCKT c chia thnh 2 phn theo 2 cch phn nh ti sn l cu thnh ti sn
v ngun hnh thnh nn ti sn. Do vy, s tng cng ca 2 phn lun bng nhau.
BCKT phn nh vn v ngun vn ti mt thi im nht nh. Thi im
thng l ngy cui cng ca k hch ton.

1.1.- Cu trc (kt cu) ca BCKT :

c chia lm 2 phn (c th xp dc hoc xp ngang) theo mu y hoc mu rt
gn.
* Phn ti sn :
Phn nh tng qut ton b ti sn hin c ca doanh nghip ti thi im lp bo co
theo kt cu ca ti sn v bao gm 2 loi (A,B) mi loi gm cc ch tiu phn nh ti
sn hin c :

Loi A : Ti sn lu ng - loi ny phn nh cc khon tin, cc khon phi thu,

hng tn kho, ti sn lu ng khc v cc khon u t ti chnh ngn hn.
Loi B : Ti sn c nh v u t ti chnh - loi ny phn nh ton b ti sn c
nh (hu hnh v v hnh) cc khon u t ti chnh v chi ph xy dng c bn
d dang.

* Phn ngun vn :
Phn nh ton b ngun vn ca doanh nghip gm n phi tr v ngun vn ca ch s
hu v bao gm 2 loi (A,B).

Loi A : N phi tr - phn nh ton b s n ngn hn v n di hn.

Loi B : Ngun vn ca ch s hu - loi ny phn nh ton b ngun vn kinh
doanh, cc khon chnh lch t gi, nh gi li ti sn, cc qu v li cha s
dng.
c 2 phn, ngoi ct ch tiu cn c cc ct phn nh m s ca ch tiu, ct s
u nm v ct s cui k.

Cn ch : ct s u nm v cui k ch khng phi u nm, cui nm hay u k,

cui k. iu c ngha l BCKT cc qu trong nm, ct s u nm u ging
nhau v l s liu ca thi im cui ngy 31/12 nm trc hoc u ngy 1.1 nm nay.
Cn ct s cui k l s liu thi im lp bo co trong nm.
Ngoi ra, BCKT cn c 7 ch tiu ngoi bng l :
1.
2.

Ti sn thu ngoi.
Vt t hng ho nhn gi h.

3.

Hng ho nhn bn h, nhn k gi.

4.

N kh i x l.

5.

Ngoi t cc loi.

6.

Hn mc kinh ph cn li.

7.

Ngun vn khu hao c bn hin c.

1.2. Cc nghip v kinh t nh hng n BCKT :

Cc nghip v kinh t doanh nghip rt a dng v phong ph (c nhiu loi), nhng
xt v nh hng ca chng n BCKT tc l nh hng n ti sn v ngun vn th
ch c 3 trng hp :

Trng hp 1 : cc nghip v kinh t ch nh hng n cc loi ti sn : lm loi

ti sn ny tng thm ng thi lm cho loi ti sn khc gim bt tng ng :
tng s ti sn khng thay i.
V d : Rt tin gi ngn hng v qu tin mt th tin gi gim bt v tin mt
tng tng ng.

Trng hp 2 : ch nh hng n ngun vn : lm cho ngun vn ny tng thm

ng thi lm cho ngun vn khc gim bt tng ng. Tng s ngun vn
khng thay i.

Trng hp 3 : nh hng n c ti sn v ngun vn; lm cho loi ti sn tng

thm ng thi cng lm ngun vn tng tng ng. Tng ti sn v tng ngun
vn cng tng thm tng ng hoc lm cho loi ti sn gim bt tng ng, tng
ti sn v tng ngun vn cng gim bt mt lng nh nhau.

1.3. Cc nguyn tc ch yu v phng php lp BCKT:

1.3.1. Cc nguyn tc ch yu khi lp BCKT :

Nguyn tc chung khi xy dng mu BCKT :

+ Mu biu n gin, thun tin cho vic ghi chp s liu bng lao ng th cng v
s dng cc phng tin k thut hin i.
+ H thng cc ch tiu trn BCKT phi thit thc, c sp xp theo trnh t khoa
hc trong mi quan h cn i, p ng c yu cu thng tin phc v cng tc
qun l ca n v v ca Nh nc.

Nguyn tc chung lp bng cn i k ton :

+ Trc khi lp BCKT, nhn vin k ton cn phi phn nh tt c cc nghip v

kinh t pht sinh vo s k ton tng hp v chi tit c lin quan, thc hin vic kim
k ti sn v phn nh kt qu kim k vo s k ton. Trc khi kho s. i chiu
cng n phi thu, phi tr, i chiu gia s liu tng hp v s liu chi tit, s liu
trn s k ton v s thc kim k, kho s k ton v tnh s d cc ti khon.
+ Khi lp BCKT, nhng ch tiu lin quan n nhng ti khon phn nh ti sn c
s d N th cn c vo s d N ghi. Nhng ch tiu lin quan n nhng ti
khon phn nh ngun vn, c s d c th cn c vo s d c ca ti khon ghi.
+ Nhng ch tiu thuc cc khon phi thu, phi tr ghi theo s d chi tit ca cc ti
khon phi thu, ti khon phi tr. Nu s d chi tit l d N th qui phn "ti sn",
nu s d chi tit l s d c th ghi phn "ngun vn".
+ Mt s ch tiu lin quan n cc ti khon iu chnh hoc ti khon d phng
(nh TK : 214, 129, 229, 139, 159) lun c s d c, nhng khi ln BCKT th ghi
phn ti sn theo s m; cc ti khon ngun vn nh 412, 413, 421 nu c s d bn
N th vn ghi phn "ngun vn", nhng ghi theo s m.

C s s liu v phng php lp BCKT :

C s lp BCKT l s liu ca BCKT nm trc (ct s cui k) v s liu k

ton tng hp, s liu k ton chi tit ti thi im lp BCKT sau khi kho s.
C
th
:
* i vi ct "u nm". Cn c s liu ct "cui k" ca BCKT ngy 31/12 nm
trc ghi.
* Ct cui k : phng php lp khai qut c th biu din qua s sau (kt cu
theo 2 phn xp dc) :
Phn ti sn
Loi A
Loi B
Tng cng ti sn
Phn ngun vn
Loi A

Ni dung
S d n ti khon loi 1 v loi 3
S d n ti khon loi 2 ( nu d c ghi m )
Cng loi A v B
S d c ti khon loi 3 v loi 1

Loi B
Tng cng ngun vn

S d ti khon loi 4 ( nu d n ghi m )

Cng loi A v B
Ch tiu ngoi bng

S liu cc ti khon tm thi (TK khng c s d) c qui t li ti khon loi 4 theo

s sau :

1.3.2 Phng php lp BCKT ct s cui k c th nh sau :

BCKT l phng php k ton tng hp s liu t cc s k ton theo cc mi quan h
cn i vn c ca i tng k ton. Mi quan h cn i gm 2 loi :
1- Quan h cn i tng th, cn i chung nh quan h cn i gia ti sn v ngun
vn :
Tng s ti sn = Tng s cc ngun vn
Tng s ti sn = Ti sn lu ng + TSC v u t ti chnh
Tng s ngun vn = N phi tr + ngun vn ca ch s hu
Thng qua cc quan h cn i trn c th thy c kt cu ca tng loi ti sn, tng
loi ngun vn t m xc nh c thc trng ti chnh ca doanh nghip, a ra cc
quyt nh v vic u t vn theo hng hp l, ph hp vi mc ch v iu kin kinh
doanh trong tng giai on c th, ph hp vi ngnh ngh kinh doanh ca tng n v.
2- Quan h cn i tng phn, cn i b phn :
Th hin quan h cn i gia s hin c v s vn ng ca tng i tng k ton :
tng loi vn, tng ngun vn. C th :
+ Ngun vn ch s hu
B ngun vn = A ti sn (I+II+IV+V+VI) + B ti sn
Cn i ny ch mang tnh l thuyt iu c ngha l : Ngun vn ca ch s hu va
trang tri cc loi ti sn cho cc hot ng ch yu m khng phi i vay hoc chim

dng.
Trong thc t thng xy ra 1 trong 2 trng hp :

Trng hp 1 : v tri > v phi

doanh nghip khng s dng ht ngun vn hin c ca mnh b ngi khc chim
dng vn. Th hin trn mc III (cc khon phi thu) loi A - phn ti sn.

Trng hp 2 : v tri < v phi

doanh nghip thiu ngun vn trang tri cho cc ti sn ang s dng nn phi vay
mn. Th hin trn loi B - phn ngun vn. Vic s dng vn vay mn trong kinh
doanh nu cha qu thi hn thanh ton l iu bnh thng, hay xy ra.
Do lun tn ti cc mi quan h kinh t gia doanh nghip vi i tng khc nn lun
xy ra hin tng chim dng v b chim dng. Vn cn quan tm l tnh cht hp l
v hp php ca cc khon i chim dng v b chim dng.
B ngun vn + A (II) ngun vn = B ti sn
iu ny cho thy cch ti tr cc loi ti sn doanh nghip mang li s n nh v an
ton v mt ti chnh. Bi l doanh nghip dng ngun vn di hn ti tr cho cc s
dng di hn va . Tuy nhin, trong thc t c th xy ra 1 trong 2 trng hp sau :

Trng hp 1 : v tri > v phi

iu cho thy vic ti tr t cc ngun vn l rt tt. Ngun vn di hn tha

ti tr cho cc s dng di hn, phn tha ny doanh nghip dnh cho cc s dng
ngn hn. iu cng c ngha l ti sn lu ng ln hn n ngn hn th hin kh
nng thanh ton n ngn hn l tt.

Trng hp 2 : v tri < v phi

Cho thy ngun vn di hn nh hn ti sn c nh v u t ti chnh di hn,

doanh nghip s dng n ngn hn ti tr cho cc s dng di hn. Tnh hnh
ti chnh ca doanh nghip l khng sng sa. Trng hp ny th hin kh nng
thanh ton n ngn hn l yu v ch c ti sn lu ng v u t ti chnh ngn hn
mi c th chuyn i thnh tin trong thi gian ngn m bo vic tr n.

Bo co kt qu hot ng kinh doanh (mu s B02 - DNN) :

1- Mc ch (tc dng) ca bo co kt qu hot ng kinh doanh
(BCKQHKD).
BCKQHKD l bo co ti chnh phn nh tng qut tnh hnh v kt qu kinh doanh
cng nh tnh hnh thc hin trch nhim, ngha v nh doanh nghip i vi nh nc
v cc khon thu, ph, l ph v.v... trong mt k bo co.
BCKQHKD c nhng tc dng c bn sau :

Thng qua s liu v cc ch tiu trn BCKQHKD kim tra, phn tch v
nh gi tnh hnh thc hin mc tiu t ra v chi ph sn xut, gi vn, doanh
thu sn phm hng ho tiu th, tnh hnh chi ph, thu nhp ca cc hot ng
khc v kt qu ca doanh nghip sau mt k k ton.
Thng qua s liu trn BCKQHKD m kim tra tnh hnh thc hin trch
nhim, ngha v ca doanh nghip i vi Nh nc v cc khon thu v cc
khon phi np khc.
Thng qua s liu trn BCKQHKD m nh gi, d on xu hng pht trin
ca doanh nghip qua cc k khc nhau v trong tng lai.

2- Cc nguyn tc ghi s k ton i vi doanh thu v chi ph :

K ton phi m s chi tit theo di doanh thu ca tng hot ng kinh doanh.
Doanh thu bn hng c ghi theo gi ho n, cc khon chit khu bn hng,
gim gi hng bn v hng bn b tr li c phn nh ti khon ring. Cui
k, cc khon ny c kt chuyn gim tr doanh thu ho n.

Doanh thu bn hng v cung cp dch v ghi nhn trong cc trng hp sau :
1.

Hng ho, sn phm bn trc tip, doanh nghip giao hng ti kho, hng ho
thnh phm chuyn quyn s hu, doanh nghip thu ngay c tin hoc khch
hng chp nhn thanh ton.
2. Hng ho, thnh phm gi i bn mua nhn c hng v chp nhn thanh
ton.
3.

Dch v cung cp cho khch hng, khch hng tr tin hoc chp nhn
thanh ton.

4.

Tin hoa hng do bn hng i l, k gi :

- Doanh nghip phi hch ton y chi ph pht sinh trong nm ti chnh v phi
hch ton, chi tit i vi tng khon chi ph.
- K ton phi m s chi tit theo di tng ni dung chi ph (gi vn hng bn, chi ph
bn hng v chi ph qun l) v theo tng khon chi ph.
+ i vi gi vn hng xut bn : v thnh phm hng ho xut kho vi nhiu mc
ch khc nhau nh xut bn, xut phc v sn xut, gia cng... k ton phi m s
chi tit theo di tnh hnh xut kho cho tng mc ch ni trn.
Hng ngy, nhn vin k ton c th s dng gi hch ton k ton chi tit (gi hch
ton do doanh nghip qui nh v phi n nh trong nhiu k k ton, khng c tc dng
giao dch vi bn ngoi). Nu s dng gi hch ton nhp - xut thnh phm hng ho
th phi tnh i ra gi thc t ghi s k ton tng hp. Vic tnh gi thc t xut kho
c thc hin cc bc di y :
Bc 1 : Xc nh h s gi thc t v gi hch ton ca hng lun chuyn trong k theo
cng thc :
H s thc t Tr gi thc t ca + Tr gi thc t ca
v gi HT ca hng (H)
hng cn u k
hng nhp trong k
lun chuyn trong k = ---------------------------------------------------------------------------Tr gi H.ton ca + Tr gi H.ton ca
hng cn u k hng nhp trong k.
Bc 2 : Xc nh tr gi thc t ca hng xut kho :
Tr gi thc t ca =
H x Tr gi hch ton ca
hng xut kho trong
k hng xut kho trong k.
* i vi nhng doanh nghip k ton tng hp v k ton chi tit thnh phm hng ho
theo gi mua thc t (gi thnh thc t) th c th s dng mt trong cc phng php
tnh tr gi vn hng xut kho sau :

Tnh theo gi thc t tng ln nhp.

Tnh theo gi thc t bnh qun gia quyn.

Tnh theo gi thc t nhp trc - xut trc.

Tnh theo gi thc t nhp sau - xut trc.

Tnh theo gi thc t bnh qun k trc.

Tnh theo gi thc t ln nhp cui cng trong k.

+ Trng hp mua hng nhiu ngun khc nhau, nn cng mt th hng ho s c gi

mua, chi ph vn chuyn khc nhau th k ton phi m s theo di chi ph mua hng
cung cp s liu cho vic phn b chi ph ny cho hng xut kh.
+ i vi chi ph qun l kinh doanh (chi ph bn hng v chi ph qun l doanh nghip)
k ton phi m s theo di chi tit i vi tng ni dung chi ph v theo tng khon chi
ph. V nguyn tc ton b chi ph qun l kinh doanh tp hp c trong k c kt
chuyn ht vo ti khon xc nh kt qu kinh doanh. Song, i vi doanh nghip c chu
k kinh doanh di, trong k c t sn phm, hng ho tiu th th cui k hch ton c th
phn b chi ph cho 2 b phn : hng ho sn phm bn v hng ho, sn phm tn
kho.
- Cc doanh nghip phi xc nh kt qu ca tng hot ng mt cch ring r (kt qu
hot ng kinh doanh ring, kt qu hot ng ti chnh ring, kt qu bt thng ring).
Kt qu l khon chnh lch gia thu nhp v chi ph. V vy kt qu hot ng kinh
doanh phi c hch ton chi tit theo tng hot ng do , k ton phi m s chi tit
phn nh ring cho tng hot ng, bao gm :

S chi tit doanh thu.

S chi tit tr gi vn hng xut bn.

S chi tit chi ph qun l kinh doanh.

S chi tit thu nhp v chi ph khc v.v...

3- Cc nghip v kinh t pht sinh nh hng n vic lp BCKQHKD :

3.1. Nghip v bn hng :
phn nh doanh thu bn hng v cung cp dch v, lao v, k ton s dng TK 511
"Doanh thu hot ng kinh doanh" theo di, phn nh v phi m s chi tit theo
di doanh thu ca tng hot ng kinh doanh.
i vi nghip v ny cn phn bit tng trng hp :

Trng hp bn hng ngi mua chp nhn v tr tin (hoc ha tr) th ghi theo
gi ho n.
Trng hp tr lng cho CBCNV bng sn phm hng ho th phi hch ton
vo TK 511 theo gi bn cng thi im s hng ho hoc sn phm .

Trng hp bn hng theo phng thc hng i hng phi hch ton vo TK
511 tr gi s hng, hoc nguyn liu nhp kho theo tr gi vn thc t hay theo
gi tho thun.

Trng hp ngi mua c hng chit khu thanh ton hoc pht sinh s hng
b tr li cn theo di ring cui k kt chuyn gim tr doanh thu.

Trng hp doanh nghip nhn bn hng i l, khi bn c hng doanh nghip

ch ghi nhn doanh thu phn hoa hng c hng theo tho thun ghi trong hp
ng.

3.2. Xc nh s thu phi np.

3.3. Xc nh doanh thu thun v kt chuyn sang ti khon 9.11 - xc nh kt qu.
3.4. Xc nh v kt chuyn tr gi vn thc t (gi thnh thc t ca sn phm sn xut,
dch v) ca s hng bn.
Trnh t k ton cc nghip v trn c th biu din trn ( s 1 )
S 1

3.5. Tp hp v kt chuyn chi ph qun l kinh doanh :

Vic tp hp phi c thc hin chi tit tng ni dung chi ph v tng khon chi ph
.Trnh t k ton nh sau
S 2

3.6. Xc nh v kt chuyn tr gi vn thc t ca hng xut bn.

3.7. Tp hp chi ph, xc nh thu nhp hot ng khc.
3.8. Xc nh kt qu.
Trnh t k ton c thc hin theo s :

Bo co lu chuyn tin t (mu B03 - DN) :

Bo co lu chuyn tin t (BCLCTT) l bo co ti chnh phn nh vic hnh thnh v
s dng lng tin pht sinh trong k bo co ca doanh nghip. Thng tin phn nh
trong bng cung cp cho cc i tng s dng thng tin c c s nh gi kh nng
to ra tin v vic s dng nhng khon tin to ra trong cc hot ng ca doanh
nghip. C th :

Cung cp thng tin nh gi kh nng to ra cc khon tin, cc khon tng

ng tin v nhu cu ca doanh nghip trong vic s dng cc khon tin.
nh gi, phn tch thi gian cng nh mc chc chn ca vic to ra cc
khon tin.

nh gi nh hng ca hot ng kinh doanh, u t v ti chnh ca doanh

nghip i vi tnh hnh ti chnh.

Cung cp thng tin nh gi kh nng thanh ton v xc nh nhu cu v tin

ca doanh nghip trong k hot ng tip theo.

3.1. Ni dung, kt cu ca BCLCTT :

Ni dung ca BCLCTT gm 3 phn :
1) Lu chuyn tin t HKD :

Cc ch tiu phn ny phn nh ton b dng tin thu chi c lin quan trc tip n hot
ng kinh doanh ca doanh nghip nh tin thu bn hng, tin thu t cc khon phi thu
ca khch hng, tin tr cho ngi cung cp, tin tr cho cng nhn vin, tin np thu,
cc khon chi ph cho cng tc qun l v.v...
2) Phn lu chuyn t hot ng u t :
Cc ch tiu phn ny phn nh ton b dng tin c lin quan trc tip n hot ng
u t ca doanh nghip. Trong phn ny cn phn bit 2 loi u t khc nhau :
- u t c s vt cht - k thut ca doanh nghip nh u t XDCB, mua sm TSC
v.v...
- u t vo n v khc di cc hnh thc, cc khon ny trong BCLCTT khng phn
bit u t ngn hn hay u t di hn.
Cc khon thu chi c phn nh vo phn ny gm ton b cc khon thu do bn
TSC, thanh l TSC, thu hi cc khon u t vo n v khc, thu li u t v.v... Cc
khon chi u t mua sm TSC, xy dng c bn, chi u t vo n v khc v.v...
3) Phn lu chuyn tin t hot ng ti chnh :
Cc ch tiu phn ny phn nh ton b dng tin thu chi c lin quan trc tip n hot
ng ti chnh ca doanh nghip. Hot ng ti chnh gm cc nghip v lm tng, gim
ngun vn kinh doanh ca doanh nghip.
Cc khon thu, chi c tnh vo phn ny gm tin thu do i vay, thu do cc ch s hu
gp vn, tin thu t li tin gi, tin tr n cc khon vay, tr li vn cho cc ch s hu,
tin tr li cho nhng ngi u t vo doanh nghip v.v...
Vi ni dung nh vy nn BCLCTT c kt cu thnh cc dng phn nh cc ch
tiu lin quan n vic hnh thnh v s dng cc khon tin theo tng loi hot ng.
Cc ct ghi chi tit theo tng loi hot ng. Cc ct ghi chi tit theo s k ny v k
trc c th nh gi, phn tch, so snh gia cc k vi nhau.
C s s liu v phng php lp:
C th s dng 1 trong 2 phng php lp trc tip v lp gin tip
Phng php lp trc tip:
C s s liu:

S k ton vn bng tin

S k ton theo di cc khon phi vay, phi tr

Bng cn i k ton

Khi lp BCLCTT phi qun trit nguyn tc phi phn tch, xc nh cc khon thu, chi
tin cho ph hp vi ni dung ca cc ch tiu theo tng loi hot dng ca BCLCTT
ngi vo cc ch tiu tng ng .

Phng php ly s liu lp BCLCTT

S liu k trc cn c vo BCLCTT k trc ca cc ch tiu tng ng.
S liu ct k ny c da vo cc s liu nh sau :
Lu chuyn tin t
(theo
phng
Qu..........nm 1999
Ch tiu

php

trc

tip

M s C s s liu ghi

I - Lu chuyn tin t t hot ng sn

xut kinh doanh
1. tin thu bn hng

01

2. Tin thu t cc khon n phi thu

02

3. Tin thu t cc khon khc

03

4. Tin tr cho ngi bn*

04

5. Tin tr cho nhn vin

05

6. Tin np thu v cc khon khc cho

06
Nh nc *
7. Tin tr cho cc khon n phi tr
07
khc*
8. Tin tr cho cc khon n khc*

08

Lu chuyn thun t hotng sn xut

20
khinh doanh
II - Lu chuyn tin t t hot ng u

Ly t s theo di thu tin ( tin mt

vtin gi ngn hng) i chiu vi s
liu s doanh thu bn hng thu tin
ngay ( N 111,112 , c 511 )
T s theo di thu tin , i chiu vi s
theo di cc khon phi thu ( N
TK111,112,C TK 131,136.. )
T s theo di thu tin cc khon thu v
tin pht , bi thng ( N
TK111,112,C TK 338.. )
T s theo di chi tin , i chiu vi s
theo di thanh ton vi ngibn ( N
TK331 C TK 111,112.. )
T s theo di chi tin , i chiu vi s
theo di thanh ton vi CNV ( N
TK334 C TK 111,112.. )
T s theo di chi tin , i chiu vis
theo di thanh ton vi ngn sch ( N
TK333 C TK 111,112.. )
T s theo di chi tin , i chiu vi s
theo di cc khon phi tr khc ( N
TK315,336,338,C TK 111,112.. )
T s theo di chi tin cc khon chi ra
cha phn nh vo cc ch tiu trn
Cng i s t m s 01 n m s 08
nu ra s m th ghi trong ngoc n
( ***)

t
1. Tin thu hi cc khon u t vo n
21
v khc
2. Tin thu li cc khon u t vo n v
22
khc
3. Tin thu do bn TSC

23

lu chuyn tin thun t hot ng u t 30

T s theo di thu tin (tin thu chovay ,

chng khon n hn ,bn chng
khon .. ) N 111,112 ,C 711 )
T s theo di thu tin (tin thu li cho
vay ,li lin doanh .. )N 111,112 ,C
711 )
T s chi tin( Chi mua sm , XDTSC
v chi thanh l TSC ) N
TK211,213,241 C 111,112
Cng i s t m s 21 n m s 25
nu ra s m th ghi trong ngoc n
( ***)

III - Lu chuyn tin t t hot ng ti

chnh
1. Tin thu do i vay

31

2. Tin thu do cc ch shu ng gp

32

3. Tin thu t li tin gi

33

4. Tin tr n vay *

34

5. Tin hon vn cho cc ch s hu * 35

6. Tin li tr cho cc nh u t*

36

Lu chuyn tin t t hot ng ti chnh 40

Lu chuyn tin thun trong k

50

Tin tn u k

60

T s theo di thu tin ( s tin i vay

ngn hnh v di hn ) N TK 111112
C TK 311 , 341..
T s theo di thu tin ( tin thu ca cc
ch s hu do mua c phn ca DN)
T s theo di thu tin (s tin li do gi
tin ngn hng v cc t chc ti chnh
khc ) N TK 111,112 C TK 711
T s chi tin ( S tin tr n tin vay
ghi N 211,341 C 111,112 )
T s chi tin ( S tin tr n vn
chocc ch s hu v mua li c phn
ghi N 411 C 111,112 )
T s chi tin ( s tin tr li cho cc
bn gp vn , cc c ng , ch
doanhnghip , cc khon chi t qu XN
Ghin 338,414,431,C 111,112
Cng i s t m s 31 n m s 36
nu ra s m th ghi trong ngoc n
( ***)
Cng m s 20-30-40 , nu ra s m th
ghi trong ngoc n (***)
S liu m s 110 ct cui k ca bckt
k trc , i chiu vi tin tn cui k
m s 70 ca bo co lu chuyn tin t
k trc ( ct k ny ) v s d u k

Tin tn cui k

70

trn s k ton thu chi tin mt k bo

co ( TK 111,112 )
S liu m s 50 + 60 . S liu ny phi
bng s liu m s 110 ct cui k trn
BCKT k ny .

Ghi ch : Cc s liu ca cc m s c du * th hin s tin chi ra t

doanh nghip nn c ghi vo bo co di hnh thc ghi trong ngoc n (***)
. Thuyt minh bo co ti chnh :
Thuyt minh bo co ti chnh l mt bo co tng hp c s dng gii thch v b
sung thng tin v tnh hnh hot ng sn xut kinh doanh, tnh hnh ti chnh ca doanh
nghip trong k bo co m cc bo co ti chnh khc cha trnh by r rng, chi tit v
c th c.
Thuyt minh bo co ti chnh c cc tc dng ch yu sau :

Cung cp s liu, thng tin phn tch nh gi mt cch c th, chi tit hn v
tnh hnh chi ph, thu nhp v kt qu hot ng sn xut kinh doanh ca doanh
nghip.
Cung cp s liu, thng tin phn tch, nh gi tnh hnh tng gim ti sn c
nh theo tng loi, tng nhm; tnh hnh tng gim vn ch s hu theo tng loi
ngun vn v phn tch tnh hp l trong vic phn b vn c cu, kh nng thanh
ton ca doanh nghip v.v...
Thng qua thuyt minh bo co ti chnh m bit c ch k ton ang p
dng ti doanh nghip t m kim tra vic chp hnh cc qui nh, th l, ch
k ton, phng php m doanh nghip ng k p dng cng nh nhng kin
ngh xut ca doanh nghip.

Ni dung ca thuyt minh bo co ti chnh - gm cc b phn cu thnh sau y :

c im hot ng ca doanh nghip.

Ch k ton p dng ti doanh nghip.

Chi tit mt s ch tiu trong bo co ti chnh.

Gii thch v thuyt minh mt s tnh hnh v kt qu hot ng sn xut kinh

doanh.

Mt s ch tiu nh gi khi qut tnh hnh hot ng ca doanh nghip.

Phng hng sn xut kinh doanh trong k ti.

Cc kin ngh.

C s lp thuyt minh bo co ti chnh :

Cc s k ton tng hp v chi tit k bo co.

Bng cn i k ton k bo co.

Bo co kt qu hot ng kinh doanh k bo co.

Thuyt minh bo co ti chnh k trc, nm trc.

Nguyn tc lp thuyt minh bo co ti chnh :

Phn trnh by bng s liu phi thng nht vi s liu trn bo co ti chnh
khc, phn trnh by bng li vn phi ngn gn, r rng, d hiu.
i vi bo co qu, cc ch tiu thuc phn ch k ton p dng ti doanh
nghip phi thng nht trong c nin k ton. Nu c s thay i phi thuyt
minh r l do thay i.

V s liu ca cc "ct k hoch" th hin s liu k hoch k bo co, s liu

thc hin "ct k trc" th hin s liu thc hin ca k ngay trc .

Cc ch tiu nh gi khi qut tnh hnh hot ng v kt qu kinh doanh ch th

hin trn bo co ti chnh nm.

PHN TCH BO CO TI CHNH

Cc mc tiu phn tch bo co ti chnh

Phn tch bo co ti chnh xt theo ngha khi qut cp ti ngh thut phn tch
v gii thch cc bo co ti chnh. p dng hiu qu ngh thut ny i hi phi thit
lp mt quy trnh c h thng v logic, c th s dng lm c s cho vic ra quyt nh.
Trong phn tch cui cng, vic ra quyt nh l mc ch ch yu ca phn tch bo co
ti chnh. D cho l nh u t c phn vn c tim nng, mt nh cho vay tim tng,
hay mt nh phn tch tham mu ca mt cng ty ang c phn tch, th mc tiu cui
cng u nh nhau - l cung cp c s cho vic ra quyt nh hp l. Cc quyt nh
xem nn mua hay bn c phn, nn cho vay hay t chi hoc nn la chn gia cch tip
tc kiu trc y hay l chuyn sang mt quy trnh mi, tt c s phn ln s ph thuc
vo cc kt qu phn tch ti chnh c cht lng. Loi hnh quyt nh ang c xem
xt s l yu t quan trng ca phm vi phn tch, nhng mc tiu ra quyt nh l khng
thay i. Chng hn, c nhng ngi mua bn c phn ln nh cho vay ngn hng u

phn tch cc bo co ti chnh v coi nh l mt cng vic h tr cho vic ra quyt

nh, tuy nhin phm v ch chnh trong nhng phn tch ca h s khc nhau. Nh cho
vay ngn hng c th quan tm nhiu hn ti kh nng c ng chuyn sang tin mt
trong thi k ngn hn v gi tr l gii ca cc ti sn c tnh c ng. Cn cc nh u
t c phn tim nng quan tm hn n kh nng sinh li lu di v c cu vn. Tuy
nhin, trong c hai trng hp, s nh hng vo vic ra quyt nh ca cng tc phn
tch l c trng chung.
C hai mc ch hoc mc tiu trung gian trong phn tch bo co ti chnh, ng
thi l mi quan tm cho mi nh phn tch thng minh. Th nht, mc tiu ban u ca
vic phn tch bo co ti chnh l nhm "hiu c cc con s" hoc "nm chc
cc con s", tc l s dng cc cng c phn tch ti chnh nh l mt phng tin h tr
hiu r cc s liu ti chnh trong bo co. Nh vy, ngi ta c th a ra nhiu bin
php phn tch khc nhau nhm miu t nhng quan h c nhiu ngha v cht lc
thng tin t cc d liu ban u. Th hai, do s nh hng ca cng tc phn tch ti
chnh nhm vo vic ra quyt nh, mt mc tiu quan trng khc l nhm a ra mt c
s hp l cho vic d on tng lai. Trn thc t, tt c cc cng vic ra quyt nh,
phn tch ti chnh hay tt c nhng vic tng t u nhm hng vo tng lai. Do ,
ngi ta s dng cc cng c v k thut phn tch bo co ti chnh nhm c gng a ra
nh gi c cn c v tnh hnh ti chnh tng lai ca cng ty, da trn phn tch tnh
hnh ti chnh trong qu kh v hin ti, v a ra c tnh tt nht v kh nng ca
nhng s c kinh t trong tng lai.
Trong nhiu trng hp ngi ta nhn thy rng, phn ln cng vic phn tch bo
co ti chnh bao gm vic xem xt cn thn, t m cc bo co ti chnh, thm ch c
vic c k lng hn i vi cc ch thch v vic sp xp li hoc trnh by li cc s
liu sn c p ng nhu cu ca ngi phn tch. Khi , ngi ta c th hi ti sao
khng th chp nhn cc bo co ti chnh chun b theo cc mnh gi, ni cch khc
l ti sao li can thip vo cc con s ngay t u? Cu tr li hin nhin l, hu nh
lun lun phi c can thip i cht hiu r cc con s. Nhn chung, i hi phi c
s phn tch no vi t cch l bc u tin i vi bo co ti chnh c chun
b nhm cht lc cc thng tin t cc s liu trnh by trong bo co. Th hai, hu ht cc
quyt nh c thc hin trn c s phn tch bo co ti chnh l kh quan trng, cho
nn vic chp nhn cc s liu ti chnh trnh by lc u thng l mt cch lm
khng tt. V mt ti chnh, hu ht cc quyt nh u i hi phi s dng mt kt cu
logic, trong , cc cm ngh v cc kt lun c th c pht trin mt cch c h thng
v c kin nh gi hp l. Di y s xem xt mt kt cu nh vy.

Phn tch t l
Phn tch t l l mt cng c thng c s dng trong phn tch bo co ti
chnh. Vic s dng cc t l cho php ngi phn tch a ra mt tp hp cc con s
thng k vch r nhng c im ch yu v ti chnh ca mt s t chc ang c
xem xt. Trong phn ln cc trng hp, cc t l c s dng theo hai phng php
chnh. Th nht, cc t l cho t chc ang xt s c so snh vi cc tiu chun ca
ngnh. C th c nhng tiu chun ca ngnh ny thng qua cc dch v thng mi nh
ca t chc Dun and Bradstreet hoc Robert Morris Associates, hoc thng qua cc hip
hi thng mi trong trng hp khng c sn, cc tiu chun ngnh cho ngnh bit
hoc do t chc m ta ang xem xt khng th d dng gp li c thnh mt loi hnh
ngnh tiu chun. Cc nh phn tch c th a ra mt tiu chun ring ca h bng
cch tnh ton cc t l trung bnh cho cc cng ty ch o trong cng mt ngnh. Cho d
ngun gc ca cc t l l nh th no cng u cn phi thn trng trong vic so snh
cng ty ang phn tch vi cc tiu chun c a ra cho cc cng ty trong cng mt
ngnh v c quy m ti sn xp x.
Cng dng ln th hai ca cc t l l so snh xu th theo thi gian i vi mi
cng ty ring l. V d, xu th s d li nhun sau thu i vi cng ty c th c i
chiu qua mt thi k 5 nm hoc 10 nm. Rt hu ch nu ta quan st cc t l chnh
thng qua mt vi k sa st kinh t trc y xc nh xem cng ty vng vng n
mc no v mt ti chnh trong cc thi k sa c l vn v kinh t.
i vi c hai phm tr s dng chnh, ngi ta thng nhn thy rng trm nghe
khng bng mt thy v vic m t cc kt qu phn tch di dng th thng rt
hu ch v xc tch. Nu ta chn phng php ny trnh by cc kt qu th tt nht l
nn trnh by c tiu chun ngnh v xu th trn cng mt biu . Cc t l ti chnh
then cht thng c nhm li thnh bn loi chnh, tu theo kha cnh c th v tnh
hnh ti chnh ca cng ty m cc t l ny mun lm r. Bn loi chnh, xt theo th t
m chng ta s c xem xt di y l:
1.
Kh nng sinh li: Cc t l hng di cng c thit k
o lng nng lc c li v mc sinh li ca cng ty.
2.
Tnh thanh khon: Cc t l c thit k ra o lng kh
nng ca mt cng ty trong vic p ng ngha v thanh ton n ngn ngn hn
khi n hn.
3.
Hiu qu hot ng: o lng tnh hiu qu trong vic s dng
cc ngun lc ca cng ty kim c li nhun.

4.
C cu vn (n by n / vn): o lng phm vi theo vic
trang tri ti chnh cho cc khon vay n c cng ty thc hin bng cch vay
n hay bn thm c phn. C hng lot t l trong mi loi nu trn. Ta s xem
xt tun t tng loi v s kho st cc t l chnh trong mi nhm.
Cc t l kh nng sinh li
C ba cch thng c s dng o lng kh nng sinh li l sut doanh thu,
sut thu hi vn u t (ROI - Return on Investment) v sut thu hi vn c phn (ROE Return on Equity). Sut doanh thu c xc nh bng cch chia s li sau thu cho
doanh thu thun tu, trong doanh thu thun ty biu th s tin bn khng k li, cc
khon tin c tr i v chit khu tin mt:
Sut doanh thu = (thu nhp sau thu ) / (doanh thu thun tu)
T l kh nng sinh li th hai l sut thu hi vn u t (ROI), lin h thu nhp
sau thu vi ton b c s ti sn ca cng ty:
ROI = (thu nhp sau thu ) / (tng ti sn)
Mt cch tnh ton t l ny ph bin khc l cng thm chi ph tr li vay n sau
thu vo t s, da trn l lun l cn phi coi sut thu hi vn u t l sut thu hi
ginh cho cho nhng ngi cho vay cng nh cho nhng ngi c c phn. Khi dng thu
nhp sau thu cng vi chi ph tr li t s ta o lng sut thu hi cho c hai nhm
ngi cung vn ch yu ny.
T l kh nng sinh li cui cng l sut thu hi c phn, lin h thu nhp sau thu
vi c phn ca cc c ng. Thng thng, c phn ca cc c ng khng bao hm kt
qu ca mi loi ti sn v hnh (chng hn nh: uy tn i vi khch hng, nhn hiu
thng mi, ...) v n c xc nh bng cch ly tng ti sn tr i tng s n v cc
ti sn v hnh. T l ny c tnh nh sau:
ROE = (thu nhp sau thu) / (c phn ca cc c ng)
Sut thu hi c phn thng c coi l t l quan trng nht trong cc t l v kh
nng sinh li. Vi t cch l mt ch dn chung, sut thu hi c phn mc ti thiu l
15% l mc tiu hp l tnh ton a ra nhng khon c tc thch hp v to ngun
qu cho s tng trng k vng trong tng lai.
Cc t l v tnh thanh khon

Mt thc o tnh c ng c dng ph bin nht, l t l thanh ton hin

hnh. T l ny c thit k ra o lng mi lin h hoc s cn i gia ti sn
lu ng (ch yu l tin mt, cc chng khon bn c trn th trng, cc khon phi
thu v cc khon d tr) vi n ngn hn (ch yu l cc khon phi tr, cc phiu n
vng lai phi tr v phn sp n hn phi tr ca khon n di hn). Theo kinh nghim,
a s cho rng t l ny t nht nn l 2/1 i vi phn ln cc hot ng kinh doanh. T
l ny c tnh nh sau:
T l thanh ton hin hnh = (ti sn lu ng) / (n ngn hn)
Mt t l khc gn lin vi t l thanh ton hin hnh cng thng c dng l t
l thanh ton nhanh. T l ny cng cn c gi l php kim nh a-xt c thit k
ra o lng mi lin h gia phn c gi l cc ti sn linh hot (tc l phn ti sn
c th nhanh chng chuyn thnh tin mt) vi s n ngn hn. N c tnh ton nh
sau:
T l thanh ton nhanh = {(tin mt) + (cc chng khon bn c) + (cc khon
phi thu)} / (n ngn hn)
Nh ta c th thy t cng thc trn, t l thanh ton nhanh v c bn o lng mi
lin h gia cc ti sn lu ng ch khng phi l d tr vi phn n ngn hn. Theo
kinh nghim, a s cho rng t l ny t nht nn l 1/1. Hai t l cui cng v tnh thanh
khon o lng tc chuyn cc khon phi thu v cc khon d tr thnh nhng ti
sn lu ng linh hot hn.
K thu tin bnh qun l t l o lng tc chuyn cc khon phi thu thnh tin
mt:
Doanh thu trung bnh hng ngy = (doanh thu thun ty) / 365 ngy
K thu tin bnh qun = (cc khon phi thu) / (doanh thu trung bnh hng ngy)
Quy tc theo a s cho rng, k thu tin bnh qun khng nn vt hn thc t phi
thanh ton theo quy nh ca cc iu kin bn hng ca cng ty qu 10 hoc 15 ngy
(xem Dun v Bradstreet, 1980, trang 3).
T l lun chuyn d tr (vng quay hng tn kho) biu th quan h ca cc mc
lun chuyn hng nm hoc s ngy m cc hng ha c lu gi li di dng d tr,
o lng tc chuyn cc khon d tr thnh lng bn (v do s tr thnh cc
khon phi thu):

Lun chuyn d tr = (gi vn hng bn) / (d tr trung bnh)

S ngy hng ha nm trong d tr = (365 ngy) / (lun chuyn d tr)

Cc t l v hiu qu hot ng
Cc t l hiu qu hot ng cho ta s o v mi lin h gia s doanh thu v s
u t hng nm trong cc loi ti khon ti sn khc nhau. T l u tin c trnh by
trong phm tr ny gia doanh thu vi d tr kh ging vi t l lun chuyn d tr nu
trong phn cc t l v tnh thanh khon, nhng c mt im khc bit rt quan trng. T
l lun chuyn d tr nu ra y cho ta mt c tnh v cc mc lun chuyn vt l, do
trong t s ca t l ny s dng con s v gi vn hng bn. T l gia doanh thu vi d
tr c trnh by y s s dng doanh thu thun tu trong t s, tc l gi vn hng
bn cng s d li gp. Do , trong khi t l gia doanh thu vi d tr khng cho ta s
o v mc lun chuyn vt l, nhng n li cho ta mt ch tiu quan trng v tin dng
so snh t l ca s tin bn c vi s d tr ca mt doanh nghip vi t l ca
doanh nghip khc. Cc t l khc trong phm tr ny hon ton d hiu.
Doanh thu thun ty so vi d tr = (doanh thu thun ty) / (d tr)
Doanh thu thun ty so vi vn lu ng = (doanh thu thun ty) / (vn lu ng)
Doanh thu thun ty so vi tng ti sn = (doanh thu thun ty) / (tng ti sn)
Doanh thu thun ty so vi ti sn c nh = (doanh thu thun ty) / (ti sn c
nh)
Doanh thu thun ty so vi vn c phn = (doanh thu thun ty) / (c phn ca cc
c ng)

Cc t l v c cu vn (n by n / vn)
Ni chung, thut ng n by n / vn ni v phm vi mc mt cng ty s dng
vn i vay trang tri ti chnh cho cc hot ng ca n. Cng ty cng s dng n
nhiu hn th n cng c coi l b tc ng n by cao hn. Hai t l u tin m ta
xem xt trong phm tr ny thng c ni ti rt nhiu, l t l n v t l n - c
phn:
T l n = (tng s n) / (tng ti sn)

T l n - c phn = (n di hn) / (c phn)

T l ch yu th ba trong phm tr ny l t l s ln tr c li. T l ny o
lng s dollar thu nhp trc khi tr li vay n v ng thu ng vi mi dollar tr li
vay n. T l ny c tnh bng t s gia ngun thu trc khi tr li v ng thu
(EBIT - Earning before interest and taxes) vi s chi tr li:
S ln tr c li = (ngun thu trc khi tr li v ng thu) / (chi ph tr li)
tnh EBIT ch cn ly ngun thu sau thu cng vi chi ph tr li cng vi s chi
tr thu thu nhp c trong bo co thu nhp. Sau em chia tng ny cho chi ph tr li
thu c t l s ln c li. i vi phn ln cc cng ty th t l s ln c li
nm trong phm vi t 4,0 ti 5,0 c coi l rt mnh. T l nm trong phm vi t 3,0 ti
4,0 s c coi l mc bo v thch hp trc s sa c l vn c th c trong tng lai.
Quan h qua li gia cc t l
Cng vi s xem xt ring tng t l ring l, iu ht sc quan trng l cn phi
xem xt mi lin h qua li gia cc t l khc nhau. Kh nng sinh li ca mt cng ty,
kh nng c ng, tnh hiu qu ca hot ng v tnh hnh v c cu vn, tt c u c
lin h qua li vi nhau v khng nn xem xt mt mt n l no trong hot ng tch
ri vi cc mt khc. C hai cng thc c bit hu ch trong vic xc nh cc mi lin
h ny. Cng thc u tin trong hai cng thc t lu c bit n di tn gi h
thng phn tch DuPont gn lin sut thu hi u t vi sut d li nhun v mc lun
chuyn ti sn ca cng ty:

Nh phng trnh trn cho thy, ROI l kt qu tng tc ca hai thnh phn quan
trng, sut d li nhun ca cng ty (thu nhp thun ty/doanh thu) v mc lun chuyn
ti sn (doanh thu/tng ti sn). Khi pht biu ngn gn ngi ta thng coi ROI l sut
d nhn vi lun chuyn. y l mt quan h quan trng v n ch ra rng, vi t cch l

s do thnh tch thc hin ton cc, ROI l sn phm ca hai yu t: kh nng sinh li
ca cng ty (c o bi s d li nhun ca n) v hiu qu hot ng ca n (c o
bng tng lun chuyn ti sn ca n). Khi phn tch tng mc thu hi u t ca cng ty,
nu ch xem xt mt s o trong qu trnh hot ng th khng thch hp, cn phi xem
xt c hai. Vi t cch l cng c tr gip d bo, cng thc ny cho ta thy thm l, vn
v ROI tim nng c th l vn v bo co thu nhp (sut d li nhun) hoc
vn v qun l ti sn (lun chuyn ti sn). Phn p dng thc hnh quan h ny s
c minh ha trong phn nghin cu tnh hung cui chng ny.
Cng chc th hai vi bn cht tng t cho ta mt s hiu bit su sc th v v
hu ch trong nhng mi lin h gia sut thu hi vn u t, sut thu hi c phn v tnh
hnh c cu ca vn cng ty:

Phng trnh ny cho ta thy mi lin h trc tip gia ROE, ROI v c cu vn.
C cu n / vn ca cng ty cng cao (c do bi t l ca tng n/tng ti sn) th mi
lin h gia ROE v ROI ca n s cng cao. V d, nu c hai cng ty u c ROI
mc 9,0 % nhng cng ty A c t l tng n/tng ti sn l 35 %, trong khi cng ty B c
t l bng 70 % th khi y, cc s liu v ROE i vi hai cng ty ny s nh sau:

V d ny cho thy rng, mc d hai cng ty c kh nng sinh li ngang nhau xt

theo quan im hot ng (xt theo ROI), nhng cng ty B c sut thu hi c phn cao
hn nhiu do kt qu ca c cu ti chnh cng ty . c s ROE tng thm ny,
nhng ngi c c phn phi chp nhn mc ri ro cao hn nhiu, gn lin vi n

by n / vn gia tng. Cng th v khi nhn thy rng, t l n by n / vn ca cng ty

B ng bng 2 ln ca cng ty A, trong khi ROE ca cng ty B ln hn 2 ln so vi cng
ty A. Mc d khng th chng minh c bng php tnh s hc nhng cng kh r
thy rng vic tng i t l n by n / vn gia cng ty B so vi cng ty A a ti
s mo him c kh nng v n ca cng ty B gp hn hai ln so vi cng ty A. Mi lin
h ny s c minh ha li mt ln na trong v d thc hnh trong nghin cu tnh
hung di y.
Trong im lu cui cng c lin quan ti vic phn tch t l, cn phi nhn
mnh li rng vic tnh ton v trnh by cc h thng t l ca mt cng ty trong mt
nm no , bn thn n ch c li ch hn ch. Cn phi i chiu cc t l ny vi thnh
tu trong cc nm khc v vi cc tiu chun thch hp cho cc cng ty c quy m ti sn
xp x trong cc ngnh tng t. Trong phn sau s xem xt cch dng bo co vi quy
m chung phn tch ti chnh v r rng cng cn phi c nhng tiu chun mi thch
hp.
Cc bo co theo quy m chung
Cc bo co ti chnh theo quy m chung biu th ton b cc ti khon trn bng
cn i k ton v phn bo co thu nhp theo s phn trm ca con s chnh yu no .
Trn bo co thu nhp, doanh thu thun ty c coi l 100 % v ton b cc khon mc
khc c biu th bng t l phn trm ca s doanh thu. Trn bng cn i, tng ti sn
c coi l 100 % trn pha tri cn tng s n v c phn c coi l 100 % bn
phi. Ton b cc khon mc ti sn c lit k theo s phn trm ca tng ti sn v
ton b cc khon mc n v c phn c lit k theo s phn trm ca tng s n v c
phn.
Mc ch ca vic chun b cc bo co loi ny l nhm to thun li cho vic
phn tch cc kha cnh quan trng v tnh hnh ti chnh v cc hot ng ca cng ty.
Nn hnh dung cc bo co ny nh l phn b sung c bn cho cc thng tin c t cc
loi t l khc nhau tho lun trc y. Trn bng cn i theo quy m chung, ngi
ta tp trung n lc phn tch vo c cu bn trong v vo vic phn b cc ngun lc ti
chnh ca cng ty. Trn pha cc ti sn, bo co theo quy m chung s m t cch thc
phn b cc khon u t trong cc ngun ti chnh khc nhau gia cc khon mc ti
sn.
Mt trong nhng im c quan tm c bit y l vic la chn cch phn b
ngun lc gia ti sn lu ng v ti sn c nh v cch phn b cc ti sn lu ng
gia cc chng loi khc nhau ca cc ti khon vn hot ng - ch yu l s phn b

khon u t vn hot ng gia tin mt, cc khon phi thu v d tr. Trn pha n v
c phn, bng cn i theo quy m chung ch ra s phn b theo phn trm ca ngun ti
chnh do n ngn hn, n di hn v vn c phn em li. Mt trong nhng iu quan
tm y l mi lin h gia n di hn v c phn, s tch bit gia n ngn hn v
cc ngun ti chnh di hn do vay n v do c phn em li.
Bo co theo quy m chung th hai l bo co thu nhp theo quy m chung. N cho
thy t l doanh s hoc doanh thu m mt dollar thu c nh cc khon mc chi ph v
chi tiu khc. Mt ln na cn phi ch rng, khng th xem xt ring r nhng lin h
do cc bo co theo quy m chung m t. Cn phi xem xt xu th t nm ny qua nm
khc i vi cng ty v cn phi tin hnh so snh vi cc tiu chun ngnh.
Trnh t phn tch
Mc tiu chnh ca mi phn tch s qui nh mc ch trng tng i i vi
mi phm vi chnh trong phn tch, l kh nng sinh li, tnh c ng, hiu qu hot
ng hoc c cu vn. Nhng mc d nh phn tch th no cng khng th b qua
hon ton mt phm vi ring l no c v c th s dng mt khun kh logic xem xt
mt cch c h thng i vi th trng ti chnh ca cng ty. Bc u tin trong trnh t
ny l cn phi c th ha mc tiu phn tch mt cch r rng v a ra mt h thng
cc cu hi then cht cn phi gii p t c mc tiu ny. Sau , bc th hai l
chun b cc d liu cn thit thc hin cc mc tiu c th. Bc ny thng i hi
phi chun b cc t l ch yu v cc bo co theo quy m chung.
Bc th ba lin quan ti vic phn tch v gii thch cc thng tin s lng c
bc hai. Ni chung, trc ht nn xem xt cc thng tin do vic phn tch cc t l em
li nhm a ra mt cm nhn bao qut chung v cc phm vi tim tng ca vn , sau
chuyn sang cc thng tin cha ng trong cc bo co ti chnh theo quy m chung.
Nhng cu hi v kin s b a ra khi phn tch cc con s t l thng cho ta nhng
hiu bit su sc c gi tr, c th gip cho vic tp trung sc lc vo vic xem xt cc
bo co quy m chung.
Bc cui cng trong kho st i hi nh phn tch hnh thnh nhng kt lun da
trn nhng s liu v tr li nhng cu hi nu ra trong bc mt. Nhng xut c
th vi s h tr ca nhng s liu sn c c trnh by vo giai on cui cng cng
vi nhng tm tt ngn gn v nhng im chnh c a ra trc y. Nu ngi
phn tch mun trnh cho nhng bn quan tm khc xem xt, th cch thng lm l
nn bt u mt bn bo co bng vn bn vi phn tm tt ngn gn nhng kt lun
nu ra trong giai on cui cng ny. iu ny cho php ngi c nm c nhng vn

 chnh ca tnh hung v sau s c mt cch la chn i vi mc chi tit hn

ty theo s quan tm ch yu ca h.
Nghin cu tnh hung phn tch ti chnh
Cc cng c v k thut c bn ca phn tch bo co ti chnh s c p dng
cho cc bo co ti chnh ca cng ty Technosystems, INC. Technosystems tham gia vo
vic phn phi bn bun cc loi thit b hn ch, si m v iu ha khng kh. Cng ty
c thnh lp vo cui nm 1979 bi Joseph A. Gilberti v hai bn ng nghip kinh
doanh l Hugh Maguire v Carla Diamond. Hng ch yu bn cho cc nh thu hot
ng trong cc d n thng mi nh cc khu nh vn phng v cc kho tng. C ba
ngi sng lp cng ty cng nh ba i din kinh doanh ca cng ty u l k s.
Trc lc thnh lp Technosystems, Gilberti tng lm cng vic qun l bn
hng cho cng ty thit b Diamag, mt cng ty do Marguire l ch tch v Diamond l
ph ch tch. Cng ty Diamag rt thnh cng trong vic bun bn v cho thu cc thit
b xy dng hng nng. Thng qua nhng mi quan h ca mnh vi t cch l nh qun
l bn hng cho Diamag, Gilberti bt u khm ph ra kh nng thit lp mt cng
ty mi trong lnh vc kinh doanh bun bn cc thit b nhit v iu ha khng kh. Mc
d Marguire v Diamond khng quan tm n hot ng ca cng ty mi nhng h cng
ng tnh vi nh gi ca Gilberti v tim nng kinh t ca n v ng cp ti chnh
u t cho doanh nghip. Gilberti sm t b nhim v ph trch qun l bn hng ca
mnh cho Diamag v tr thnh ph ch tch v qun l trng ca Technosystems.
Lc u, Technosystems c cp ti chnh bng khon cho vay l 100.000 $ t
pha Diamag vi iu kin tr dn trong 10 nm, mi ln tr 10.000 $ cng vi 14% li
tnh theo s d tin gc gim dn. Ngoi ra, 10.000 c phn thng c pht hnh
hp nht v chia u ra gia ba ngi sng lp, mi ngi tr 0,10 $ cho mi c phn
l gi tr ngang gi ca n. Tnh hnh ti chnh hin ti ca cng ty c nu ra trong
minh ha 6.1 v 6.2
Minh ha 6.1
Technosystems, Inc
Cc bng cn i thu gn
1982
($)

1981
($)

1980
($)

Cc ti sn
Tin mt

40.400

31.800

60.300

114.300

200.200

126.400

93.900

65.600

66.200

5.000

1.800

500

253.600

299.400

253.400

30.500

23.900

5.200

284.100

323.300

258.600

Cc khon phi tr

94.200

124.400

111.100

Cc phiu n phi tr

24.800

45.400

11.600

900

4.200

3.700

11.600

9.500

6.700

1.100

Tng s n ngn hn

138.200

184.600

126.400

Cc phiu n di hn

83.200

118.500

130.000

221.400

303.100

256.400

1.000

1.000

1.000

61.700

19.200

1.200

62.700

20.200

2.200

284.100

323.300

258.600

Cc khon phi thu

D tr
Chi tiu tr trc
Tng ti sn lu ng
Cc ti sn c nh (thun ty)
Tng ti sn
Cc khon n v c phn

Chi tiu cng dn

Thu phi tr
Thu tm hon

Tng cc khon n
C phn vn
Li cn gi li
Tng c phn
Tng s n v c phn

Minh ha 6.2
Technosystems, Inc
Cc bo co thu nhp thu gn
1982
($)
Doanh thu

1.127.000

1981
($)
1.159.000

1980
($)
773.300

Gi vn hng bn

952.700

900.500

627.000

Li gp

324.300

258.500

146.300

Thu nhp t li

800

200

1.000

Tng thu nhp

325.100

258.700

147.300

Tin lng bn hng

96.200

90.300

42.200

Tin lng vn phng

63.300

46.900

28.200

Tin thu thit b vn phng

28.200

29.800

25.500

Chi ph chung v qun tr *

65.500

56.900

50.300

253.200

223.900

146.200

71.900

34.800

1.100

Thu thu nhp

29.200

10.500

300

Thu nhp thun ty

42.700

24.300

800

4,27

2,43

0,08

Tng chi ph
Thu nhp trc thu

Li thu trn mt c phn

* Bao gm chi tr li 15.000 $ (1982), 20.000 $ (1981) v 17.000 $ (1980)

Cc t l ti chnh ch yu cho Technosystems cng vi cc tiu chun ny c
nu trong minh ha 6.3. Khi xem xt cc s liu ny, ta thy rng Technosystems gp kh
khn ging nh nhiu cng ty nh v pht trin nhanh trong giai on pht trin ban u l qu t vn. Hu nh ta c th thy ngay t l vay n rt cao ca Technosystems, so
vi tiu chun ngnh cng nh xt theo con s tuyt i. Tng n gn bng 80% tng ti
sn trong khi tiu chun ngnh xp x l 50 %. T l gia n di hn v c phn vt qua
1,3, trong khi theo mc chp nhn bnh thng th t l ny khng nn vt qu 1,0. Mt
khc, t l v s ln tr c li c v rt tha ng cho thy c s ci thin ln t mc
kh nh 2,74 vo nm 1981 v mc va ha vn 1,06 vo nm 1980, ln ti mc 5,79
vo nm 1982.
Xt v mt kt qu, cn ch rng ton b cc t l th hin s ci thin ln qua
thi k 1980 1982. Cng cn lu rng tnh hnh n ht sc cao ca cng ty l kt qu
trc tip ca quyt nh bao tin cho Technosystems bng khon vay ban u ca cng
ty Diamag. Do , cc khon n di hn trn bng cn i th hin khon n vay t ti
khc ca nhng ngi nm a s c phn, theo ngha Diamag v Technosystems cng
hng quyn s hu chung. Nh vy, tnh hnh thc t khng n ni xu nh cc t l
cho thy, bi v Diamag khng c nhng tc ng kinh t hoc nhn s buc

Technosystems phi ri vo tnh trng v n khi khng p ng c thi hn tr khon

vay mn.
Vic gii thch cc kt qu trong lnh vc hiu qu hot ng khng hon ton r
rng ngay lp tc. Ton b cc t l u vt mc trung bnh ngnh kh nhiu, iu ny
ch ra rng hoc hiu qu hot ng ht sc cao hoc Technosystems ang hot ng vi
lng vn thp so vi cng ty khc trong ngnh. Vi iu vit trong phn tho lun trn
y v tnh hnh c cu vn ca Technosystems, gi thit v s thiu vn dng nh rt
ng trong phm vi t l gia doanh thu v c phn, trong t l ca Technosystems
mc 20,4; so vi mc trung bnh ngnh l 4,5. Vi t l thanh ton hin hnh thp bit
ca Technosystems, cng khng c g ng ngc nhin v t l cao khc thng gia
doanh thu v vn hot ng (11,1 cho Technosystems i li vi 5,2 cho ngnh) v c l
cng ph hp cho gi thit v s thiu vn vn. Vic nh gi cc lnh vc t l gia
doanh thu vi d tr, doanh thu vi ti sn c nh, doanh thu v tng ti sn gp i
cht kh khn hn, nhng khi bit v cc lnh vc khc ca cng ty, chng ta c th
a vo gi thit thiu vn.
Cc kt qu trong lnh vc tnh thanh khon cn cha r, t l thanh ton hin hnh
cn xp x di mc trung bnh ngnh 30%, nhng xu th ca 3 nm cho thy c s ci
tin ln v t l hiu qu hot ng . K thu tin bnh qun thp hn mc trung bnh kh
nhiu cho thy rng ban qun l ang thc hin cng tc thu thp cc khon phi thu vi
tc trn mc trung bnh. Con s v s ngy hng ha nm trong d tr cng cho thy
rng lnh vc kim sot d tr ang c lu cht ch.
Trong lnh vc kh nng sinh li, c xu th ton cc ln mc thu nhp u rt tho
ng. Sut doanh thu hin ti cao hn mc trung bnh ngnh kh r v cho thy xu th ra
tng nhanh chng. Sut thu hi vn u t dng nh cng tng nhanh, trong khi sut thu
hi c phn ht sc cao. Mc ROE rt cao, tt nhin l kt qu trc tip ca tnh hnh
c cu n / vn rt cao ca cng ty. Do cng ty c mc c phn rt thp cho nn sut thu
hi c phn ca n c bit cao.
Minh ha 6.3
Technosystems, Inc
Cc t l ti chnh ch yu
1982

1981

1980

Trung bnh
ngnh

Kh nng sinh li
Sut doanh thu (%)

3,34

2,10

0,10

1,77

Sut thu hi vn u t (%)

15,03

7,52

0,31

Sut thu hi c phn (%)

68,10

120,30

36,40

7,76

T l thanh ton hin hnh (s ln)

1,84

1,62

2,00

2,63

T l thanh ton nhanh (s ln)

1,12

1,26

1,48

n.a

33,00

63,00

60,00

45

31

27

39

n.a

13,60

17,70

11,70

6,00

11,10

10,10

6,10

5,24

Doanh thu/tng ti sn (s ln)

4,50

3,60

3,00

n.a

Doanh thu/c phn (s ln)

20,40

57,40

351,50

4,50

Doanh thu/ti sn c nh (s ln)

41,90

48,50

148,70

n.a

Tng s n/Tng ti sn (%)

77,90

93,80

99,10

49,50

N di hn/C phn (s ln)

1,32

5,86

55,09

n.a

S ln tr c li vay

5,79

2,74

1,06

n.a

Tnh thanh khon

K thu tin bnh qun (ngy)

S ngy hng ha nm trong kho (ngy)
Hiu qu hot ng
Doanh thu/d tr (s ln)
Doanh thu/vn lu ng (s ln)

Tc ng n by (n / vn)

Ngun: Dun and Bradstreet, cc t l kinh doanh chnh ( N.Y 1980) n.a = khng c
s liu.
T l ROI ca Technosystems c tng cng do kt qu ca s tng cng t
l sut doanh thu v t l lun chuyn ti sn. S tng tc ca hai t l then cht ny
to ra sut thu hi vn u t c th din gii nh sau:
ROI = ( sut d li nhun ) x ( mc lun chuyn ti sn )
ROI ( 1982 ) = ( 3,34 % ) x ( 4,5 ) = 15,03 %
ROI ( 1981 ) = ( 2,10 % ) x ( 3,6 ) = 7,56 %

T l cc k cao ca sut thu hi vn c phn ca cng ty l 68,1% l do 77,9% s

trang tri ti chnh ca Technosystems c thc hin nh vay n. Mi lin h ton hc
gia sut thu hi vn u t, sut thu hi c phn v vic dng n trang tri ti chnh
c th thy r thng qua cch tnh ton sau:

Phng trnh ny cho thy r rng, t l cao khc thng ca Technosystems v

sut thu hi c phn l kt qu trc tip ca tnh hnh n by n / vn ht sc cao ca
n.
Phn tch theo quy m chung
Cc bo co theo quy m chung cho Technosystems c nu ra trong minh ha
6.4 v 6.5.
Vic phn tch cc bo co ny th hin mt s xu th rt th v. Th nht l t
bng cn i theo quy m chung (minh ha 6.4), ta thy rng ti sn c nh tnh theo
phn trm ca tng ti sn tng ln r rt t nm 1980. Cng vi s tng ca s li cn
gi li l t l n di hn vi c phn gim mnh (minh ha 6.3) xung dn ti mc trung
bnh ca ngnh khi Technosystems trng thnh dn k t khi cng ty ny c thnh
lp vo nm 1979. Nt c trng ni bt th hai l s gim u s n di hn tnh theo
phn trm ca tng s vn hot ng trong thi gian 3 nm. Cui cng l trong ti khon
vn hot ng, chng ta thy tng ti sn lu ng tnh theo phn trm ca tng ti sn
gim dn u. Khng c nhng biu hin r rng v mi phn ti sn hoc khon n ngn
hn khc ngoi s dollar tng i t c lin quan ti phn chi tiu ng trc, chi ph
cng dn, thu phi tr v thu tm hon. Do , khng c mt kt lun chung r rng c
lin quan ti cch qun l ti khon vn hot ng ca Technosystem.
Bo co thu nhp theo quy m chung (minh ha 6.5) cho thy mt hnh mu ng
khch l. Tng sut d li gp tng ln u n trong thi k 3 nm, t 18,9% vo nm
1980 ln ti 25,4% vo nm hin ti (1992). Tng t, cc sut d li nhun trc v sau

thu cho thy c s ci thin vng chc, li nhun trc thu tng t 0,14% ln 5,6%
v sau thu t 0,1% ln 3,3%. Lnh vc duy nht ang xem xt tip l s % ca tng chi
ph cho lng bn tng ln u n, c bit l mc tng trong s tin lng vn phng.
Thng thng, chng ta c th mong mun tng s phn trm chi ph gim khi
cng ty pht trin v t ti mc hiu qu kinh t theo quy m no , nhng y
xy ra tnh hnh ngc li. Tuy nhin, trong khi cn thiu nhng thng tin chi tit hn, ta
khng th c kt lun chung no v nguyn nhn ca s gia tng chi ph trong trng hp
c th ny.
Minh ha 6.4
Technosystems, Inc
Cc bng cn i theo quy m chung
1982

1981

1980

Cc ti sn
Tin mt

14.2%

9.8%

23.3%

Cc khon phi thu

40.2

61.9

48.9

D tr

33.1

20.3

25.6

1.8

0.6

6.2

89.3%

92.6%

98.0%

10.7

7.4

2.0

100.0%

100.0%

100.0%

33.2%

38.5%

42.9%

8.7

14.0

4.5

Chi tiu cng dn

0.3

1.3

1.4

Thu phi tr

4.1

2.9

Thu tm hon

2.4

0.3

Tng s n ngn hn

48.6%

57.1%

48.9%

Cc phiu n di hn

29.3

36.7

50.3

77.9

93.8

99.1

Chi tiu tr trc

Tng ti sn lu ng
Cc ti sn c nh (thun ty)
Tng ti sn
Cc khon n v c phn
Cc khon phi tr
Cc phiu n phi tr

Tng cc khon n

C phn vn

0.4

0.3

0.4

21.7

5.9

0.5

22.1%

6.2%

0.9

100.0%

100.0%

100.0%

Li cn gi li
Tng c phn
Tng s n v c phn

Minh ha 6.5
Technosystems, Inc
Cc bo co thu nhp theo quy m chung
1982
Doanh thu

1981

1980

100.0 %

100.0 %

100.0 %

74.6 %

77.7 %

81.1 %

25.4 %

22.3 %

18.9 %

Thu nhp t li

0.1

0.0

0.1

Tng thu nhp

25.5 %

22.3 %

19.0 %

Tin lng bn hng

7.5

7.8

5.5

Tin lng vn phng

5.0

4.0

3.6

Tin thu thit b

2.2

2.6

3.3

Chi ph chung v qun tr *

5.1

4.9

6.5

19.8 %

19.3 %

18.9 %

5.6

3.0

0.14

2.3

0.9

0.04

3.3 %

2.1 %

0.1 %

Gi vn hng bn

Tng chi ph
Thu nhp trc thu
Thu thu nhp
Thu nhp thun ty

C mt s s liu c th khng c cng vo do lm trn

Cc kt lun
Nhn chung, xu th v tnh hnh ti chnh ca Technosystem r rng rt ng khch
l. Kh nng sinh li l rt tt v c l ang ngy cng tt hn. Tuy nhin, nhng xu th
ng khch l ny li i trng vi tnh trng cng ty thiu vn nghim trng v nhng

nhu cu cn bc thit phi c thm vn c phn m bo cho s tn ti lu di ca n.

Ngoi ra, Technosystem cn phi ch nhiu hn trong lnh vc kim sot chi ph.
Theo quan im ca nhng ngi cho vay hoc u t c phn tim tng, cc kt
qu phn tch ch ra mt cch r rng l khng nn tip tc cho Technosystems vay d l
ngn hn hay di hn. Cng ty vay n qu nhiu v bt k mt s tng thm no ca
phn vn vay n u khng c m bo. Tuy nhin, gi s rng cng vic kinh doanh
tng lai ca cng ty Technosystems c m bo mt cch chc chn th vic u t
thm mt s vn c phn c th l thch hp. Cng ty ang pht trin rt nhanh chng v
do cn c kh nng sinh li nhiu. Phn vn c phn b sung thm s c th gim nh
bt gnh nng ln c cu ca cng ty. Mc d vic u t s c c trng ri ro trn
mc trung bnh, nhng nhng kt qu tim nng giai on pht trin ny ca cng ty c
l cng trn mc trung bnh. Cng ty c th thch hp cho mt cng ty u t vn mo
him (venture capital) hoc mt c nhn giu c v sn sng dm chu mo him trong
vic u t vo mt cng ty mi v ang pht trin nhanh.
Tm tt
Phn tch bo co ti chnh l mt ngh thut phin dch cc s liu t cc bo co
ti chnh thnh nhng thng tin hu ch cho vic ra quyt nh c c s thng tin. Hai
cng c thng c dng mt cch rng ri trong phn tch bo co ti chnh l: cch
phn tch t l v cc bo co theo quy m chung. Nhng phm vi c ch trng bao
gm kh nng sinh li, tnh thanh khon, hiu qu hot ng v c cu vn. Trnh t
logic trong phn tch gm: mt l c th ha cc mc tiu; hai l a ra cc t l ch yu
v cc bo co theo quy m chung; ba l phn tch v gii thch cc s liu; v cui cng
l a ra mt h thng cc kt lun v kin xut da trn cc s liu ny.