13-5 .

CAC B PHN PHU

Cc b phn ph trong h thng truyn ng th tch

gm : cc ng dn v b phn ni chng , thng cha cht lng
, b lc , bnh tch nng v my tng p , b phn lm kn
( kht ) ...
13-5-1 . ng dn :
Cc ng dn dng dn cht lng , nng lng t bm
n ng c thu lc . Tu theo iu kin lm vic , ngi ta
dng loi ng dn mm hoc cng . V cc ng dn thng phi
chu p sut cao nn cn ch sc bn ca ng v kht
cc mi ni . Mt khc khi lp rp cc ng c p sut cao , cn
trnh lp qu gng , gy ng sut trc trong thnh ng
trnh nt v ng .
13-5-2 . Thng cha cht lng :
Ni chung yu cu i vi thng cha cht lng trong h
thng truyn ng thu lc l : m bo lng du lm
vic trong h thng , m bo lc sch v lm ngui du tt .
i vi cc h thng truyn ng thu lc c mt xilanh
tc dng n , ngi ta thng lm th tch ca thng gp 5
n 6 ln th tch ca xilanh lc . Thng th tch ca thng
c tnh theo th tch ca lng du c cha trong h thng
( trong ng c thu lc , trong li ng hay trong cc thit b
khc nh bnh tch nng ... ) lng du r r v mt mt trong
qu trnh lm vic v bi trn ... Nhiu khi nng cao
hiu sut v lm gim ting n ca bm ngi ta bm
ngp vo cht lng trong thng cha , iu lm tng th
tch ca thng . Th tch phn khng kh trn mt thong ca
thng nn khong 10 n 15% th tch thng.
C hai loi thng : kn v h . Trong iu kin c th ,
nn lm thng kn v tng p sut trn mt thong ca cht
lng trong thng nng cao kh nng chu ti ca my .
13-5-3 . B lc du :
Phi t cc b lc du trong h thng lc cc
cn bn ca du , bo m cho h thng thu lc lm vic
bnh thng . Tu iu kin thc t c th dng cc loi lc
nh lc tm , lc thm , lc li , lc ho hc hay lc ly
tm ...

Khi tnh ton hay s dng b lc cn ch bo m lc

tt nhng cn gim sc cn ca lc i vi dng chy cng
nhiu cng tt . Mt khc nn b tr b lc ngng ng ng
chnh ( Xem tp I , trang 138 , 183 ) .
13-5-4 . Bnh tch nng :
Trong mt h thng truyn ng thu lc , lu lng
yu cu ca ng c thu lc thng thay i trong khi
lu lng ca bm li khng thay i . V vy phi dng
bm c lu lng ln hn lu lng cao nht m ng c yu cu .
m bo cho h thng lm vic bnh thng v nng
cao hiu sut ca n , ngi ta dng bnh tch nng . Bnh
tch nng c nhim v tch tr nng lng tha khi h thng
khng dng ht v cung cp thm nng lng khi yu cu ca
h thng vt qu kh nng ca bm .
Hnh 13-22 gii thiu mt kiu bnh tch nng . Cht
lng chy theo ng ng 6 qua van 5 vo khoang 4 thng vi
bnh tch nng ri sang ng ng 3 . Pittng 1 ngn cch
phn kh trn v cht lng di . trnh s r r ca
kh , ngi ta lp m cao su 2 trn thn pittng . Kho 0 lp
trn cng mt bnh tch nng dn kh i vo hoc
thot ra khi bnh . Khi ng c thu lc khng dng ht
nng lng ( p nng ) , cht lng di y p sut cao c dn
vo bnh , y pittng ln nn kh li . Nh vy cht lng
tch cho pittng mt th nng v cho kh mt p nng . Khi
ng c thu lc i hi mt nng lng ln , cht lng s phi
dn vo ng c nhiu , vt qu kh nng cung cp ca
bm , lm p sut trong h thng ( ng ng 3 , 6 ) gim
xung . Lc kh trong s gin ra , pittng h xung y
cht lng ra khi bnh ( nh nng lng ) . Kt qu l h
thng c b sung nng lng .
R rng dng bnh tch nng ta khng cn phi dng
bm ln , c th trnh c s lng ph .
Trong thc t c nhiu kiu bnh tch nng , v d c
th ngn cch phn kh bng bc cao su hoc thay phn kh
bng l xo hay t treo ...
13-5-5 . My tng p
Khi cn tng p sut ni no ngi ta dng my tng
p . S nguyn l ca my tng p rt n gin ( hnh 1323 ) . N gm mt pittng hai bc mt di chuyn trong xilanh .

P ( p sut ) trong khoang c ng knh nh ca xilanh

my tng p l :
n Dl

q Bl
nB
q Dl

Trong :
+
p1
:
p sut trong khoang c ng knh ln
ca xi lanh my tng p .
+
d
:
ng knh nh ca pittng 1 trong my
tng p .
+
D
:
ng knh ln ca pittng 1 trong my
tng p .
Bi vy ch cn a cht lng c p sut nh p1 vo
khoang ln ca xi lanh my tng p cng to ra c trong
khoang nh mt p sut ln gp (

D 2
) p sut p1 .
d

Hnh 13-23 l mt s truyn ng thu lc c dng

my tng p . Cht lng c bm 2 y qua van mt chiu ,
c cu phn phi A n khoang lm vic ca xilanh lc 3
lm pittng di chuyn . Nu v tr ca c quan phn phi B
nh hnh v th khoang nh ca xilanh my tng p c ni vi
ng y ca bm v khoang tri ca xilanh lc ; cn khoang
ln ca bm tng p th li c ni vi ng thi . Khi
pittng 1 b y sang v tr tt cng bn tri . Nu xoay v tr
ca c cu phn phi B mt gc 90 o th khoang tri ca
xilanh ln ( my tng p ) c ni vi ng c p ca bm , cn
khoang ca xilanh nh c ni vi khoang lm vic ca xilanh
lc . Lc ny my tng p c tc dng lm tng p sut trong
khoang lm vic ca xi lanh lc .

13-6 .

IU CHNH VN TC CUA B
PHN
CHP HANH .

Nh bit , cc thng s c bn ca truyn ng thu

lc c chuyn ng tnh tin l vn tc v lc y pittng
xilanh lc ; cn cc thng s c bn trong truyn ng thu
lc c chuyn ng quay l vn tc quay v momen ca roto
ng c thu lc .
T nguyn l truyn ng thu lc trnh by 13-2 ,
chng ta thy c th iu chnh c vn tc chuyn ng
ca b phn chp hnh bng hai cch : iu chnh lu lng cht

lng vo ng c hoc iu chnh th tch khoang lm

vic ca n . iu chnh lu lng ca cht lng vo ng
c thu lc c th dng hai cch : dng bm iu chnh c lu
lng ( bng cch thay i th tch lm vic ca bm ) hoc
dng tit lu .
Nh vy , v mt nguyn l chng ta thy c 2 phng
php iu chnh vn tc khc nhau :
- 1 . iu chnh th tch lm vic ca bm hay ca
ng c thu lc , gi l phng php th tch .
- 2 . dng tit lu , gi l phng php tit lu .
13-6-1 . Phng php th tch :
Trong trng hp truyn ng thu lc th tch c
chuyn ng quay , khi gii thiu v nguyn l truyn ng
( xem 13-2-2 ) , chng ta c :
n Dl

q Bl
nB
q Dl

Ta c th iu chnh vn tc quay n Dl ca ng c khi

vn tc quay ca bm n B = const , bng cch thay i lu lng
ring ca bm qBl hoc bng cch thay i lu lng ring ca
ng c thu lc qDl hay c th thay i c hai . Trong trng
hp u , vn tc quay ca ng c thu lc t l vi lu lng
ring ca bm , cn trong trng hp sau , t l nghch vi lu lng ring ca ng c thu lc .
By gi ta xt nh hng ca iu chnh th tch n
cc thng s khc ca truyn ng .
Ta c biu thc ca momen quay trn trc ca ng c
thu lc suy t ( 8-8 ) v ( 8-9 ) :
M Dl

p D q Dl
2

Qua thy khi chnh p ng c thu lc p D =

const th momen quay MDl ch ph thuc bc nht vo lu lng
ring ca ng c thu lc qDl . Do khi iu chnh vn tc
bng cch thay i lu lng ca bm , momen quay trn trc
ca ng c thu lc s khng i .
Khi qBl = const , nu iu chnh vn tc bng cch thay
i lu lng ring ca ng c th momen quay M Dl s thay
i theo t l bc nht vi qDl .

V cng sut khi khng c tn tht , cng sut ca bm

s bng cng sut ca ng c , ngha l :
N Dl q Dl n Dl p D q Bl n B p B

Vy :
Khi iu chnh vn tc quay roto ca ng c bng
cch thay i lu lng bm qBl , cng sut trn trc ca ng
c s thay i t l bc nht vi s thay i lu lng n v
ca bm qBl . Khi iu chnh vn tc bng cch thay i q Dl ,
cng sut NDl s khng thay i .
T biu thc ( 11-21 ) , ( 13-12 ) , ( 13-14 ) chng ta c
th vit :
n Dl

B q Bl max n B
D q Dl max

( 13-18 )

V :
M Dl

D q Dl max n D
2

( 13-19 )

Trong :

e
e max

+
e
:
lch tm ca roto( bm hoc
ng c thu lc ) .
+
emax :
lch tm ln nht ca roto ( bm
hoc ng c thu lc )
T ( 13-18 ) chng ta thy vn tc quay ca roto ng c
thu lc nDl ph thuc vo h s iu chnh B cng nh D .
Khi thay i lu lng bm , vn tc quay roto ca ng
c thu lc s thay i t 0 ( ng vi B 0 ) n cc i
( ng vi B 1 ) .
Khi thay i th tch qDl , vn tc quay roto ng c
thu lc s thay i t cc i ( ng vi D 0 ) n n D min
( ng vi D 1 ) .
T nh cch iu chnh lu lng bm v ng c
thu lc , v l thuyt , chng ta c th thay i c gi tr

vn tc quay ca roto ng c thu lc t 0 n cc i .

Mt khc bng cch i du ca cc h iu chnh , s o
c chiu quay ca ng c thu lc .
Trong thc t vn tc quay ca roto ng c thu lc b
hn ch . Chng ta khng th gim D n khng th t c n Dl v khi MDl = 0 xem biu thc ( 13-19 ) . Cn
phi m bo momen quay ti thiu trn trc ng c thu
lc thng sc cn ma st trong ng c v ko ph ti .
Bi vy s vng quay ln nht ca ng c thu lc b gii hn
bi tr s D min ( ng vi MDmin ) . V d nu D min 0,5 th bng
cch iu chnh ng c thu lc , vn tc quay ca roto
ch thay i 2 ln ngha l khong thay i vn tc hp .
Bi vy ngi ta thng hay iu chnh vn tc bng cch thay
i lu lng bm .
Khi iu chnh vn tc ca roto ng c thu lc bng
cch dng bm iu chnh , vn tc quay ca roto c th c
tng rt cao do vic thay i B khng nh hng g n
MD .
Khi iu chnh vn tc quay ca roto ng c thu lc
bng c bm v ng c thu lc th lc u cn iu
chnh cho lu lng ca bm nh v cho D 1 . Khi vn tc
quay ca roto ng c thu lc s nh nht v momen quay
cc i ( D 1 ) . Sau tip tc nng cao vn tc quay
bng cch tng dn lu lng ca bm . Ch sau khi tng lu lng
ca bm n gi tr cc i mi tip tc nng cao vn tc
hn na bng cch h thp tr s D .
Vn tc quay v momen quay trn trc ng c thu lc
trn thc t lun lun nh hn l thuyt v khng trnh khi
tn tht nng lng v r r cht lng trong h thng . Vy vn
tc quay thc t ca roto ng c thu lc l :
q Bl n B
Q
q Dl

( 13-20 )

B q Bl max n B
Q
D q Dl max

( 13-21 )

nD

Hay :
nD

V momen quay thc t :

MD

p D q Dl
cD
2

( 13-22 )

Hay :
MD
( 13-23 )

D q Dl max p D
cD
2

y :
Q
+
:
thuc vo lng r

Hiu sut th tch ca h thng ph

r cht lng qua khe hp gia cc chi
tit ghp ca h thng , vo mc
cha y khoang lm vic ca bm v
ng c , vo tnh nn c ca cht
lng , tnh n hi ca ng dn .
Ngoi ra n cn k n nh hng ca
nhit cht lng , lu lng bm , p
sut trong h thng .

Ta c :
Q QB Qo QD

trong :
+
+
+

QB

lc .

QD

:
:
:

hiu sut th tch ca bm .

hiu sut th tch ca li ng .
hiu sut th tch ca ng c thu

cD

hiu sut c kh ca ng c thu lc

Qo

.
Ngi ta khng k n nh hng ca s r r khi tnh lu
lng thc t ca bm , v nh hng c th hin trong
hiu sut th tch ca h thng . Lu lng bm cng gim , lu lng r r tng i ca cht lng cng tng v khi lu lng bm
nh th n c th bng lu lng r r Q . Khi vn tc
quay ca roto ng c thu lc bng khng :
Ta bit lng r r cht lng trong mt n v thi gian l
:
Q kp

Trong :
+
k
:

h s r r

Thng thng , trong k thut , gi tr trung bnh ca h

s k c th ly nh sau :
-

i vi bm :

k 0,05 0,5 cm
-

Ns

i vi c cu loi phn phi loi con trt pittng:

k 0,002

cm 5

Ns

i vi xilanh lc trong pittng c vng m

k 0,002

cm 5

Ns

C th dng phng php iu chnh th tch i vi

truyn ng thu lc th tch c chuyn ng tnh tin ,
nu dng bm iu chnh c . Vic o chiu chuyn
ng ca pittng xilanh lc c th thc hin c bng c cu
phn phi hoc thay i du ca h s iu chnh B
( trong h thng kn ) . Trng hp ny vn tc dch chuyn ca
pittng l :
vP

Q BI Q
FP

Trong :
+
FP
:
din tch mt lm vic ca pittng ;

Q
+
:
lu lng r r trong bm , ng dn c
cu phn phi , xilanh lc ...
C th vit :
q
n
Q
v P B Bl max B
FP
FP
Nh vy ch c th iu chnh c vn tc ca pittng
khi lu lng bm ln hn lu lng r r ca cht lng .

u im c bn ca phng php th tch ny l rt kinh

t . S d vy l v lu lng ( cng sut ) ca bm lun lun
bin i ph hp vi lu lng m ng c thu lc yu cu ( vi
ph ti ) . Nhng cng do m phng php ny c nhc im
ln l s r r cht lng trong bm cng ph thuc vo ph
ti .
V vy , khi ph ti thay i , vic iu chnh vn tc
s gp kh khn , khng nhy v kh chnh xc , nht l i vi
nhng h thng c lu lng nh . Do phng php ny thng
c dng i vi nhng h thng c lu lng lm vic ln v
khng c yu cu iu chnh chnh xc vn tc chuyn ng
ca b phn chp hnh hoc c dng khi ph ti thay i rt
t .
13-6-2 . Phng php tit lu :
Nh bit ( xem 13-4-2 ) , nu t tit lu trn li ng
ca h thng truyn ng thu lc , chng ta s iu chnh
c vn tc chuyn ng ca b phn chp hnh .
Phng php ny khng kinh t bng phng php trn v
phi mt mt phn nng lng do bm to ra khc phc sc
cn ca tit lu v thi qua van an ton . Tuy nhin h thng
iu chnh bng tit lu c nhiu u im : kt cu n
gin , tin cy cao ( nhy v chnh xc ) . V vy n c s
dng rt tt trong trng hp cn phi m bo iu chnh
nhy v chnh xc vn tc ca b phn chp hnh . Ngoi ra
dng tit lu c th iu chnh v cp vn tc ca ng c
thu lc mt cch chnh xc .
C 3 cch t tit lu trong h thng thu lc :
1.- t li vo ng c thu lc ( hnh 1324a ) .
2.- t li ra ng c thu lc ( hnh 13-24b ) .
3.- t song song vi ng c thu lc ( hnh 1324c ) .
a ) t tit lu li vo ng c thu lc :
Nhn s h thng truyn ng thu lc c dt tit
lu li vo ng c thu lc ( hnh 13-24a ) , chng ta thy lu lng cht lng vo ng c thu lc ph thuc hiu p sut
v din tch lu thng trong tit lu . Nh c van trn ( an ton )
nn p sut p0 trc tit lu c gi khng i . p1 ( p sut ) sau
tit lu ph thuc lc t ln pittng ca xilanh lc . Khi tng

lc , p sut p1 cng c tng ln , hiu p sut tit lu

gim , lu lng qua tit lu b gim . Kt qu lm vn tc ca
pittng b gim xung . Ngc li khi gim lc , vn tc ca
pittng c tng ln .
Nhng ta thy rng , vic iu chnh bng tit lu t
li vo khng bo m cho pittng c vn tc n nh
( khng i ) khi ti trng thay i . Mt khc , khi cho i
qua tit lu , cht lng b nng ln ( do tn tht ln ) nn nhit
lm vic ca cht lng cao . iu lm tng kh nng r
r cht lng v lm gim hiu sut ca h thng .
b ) t tit lu li ra ng c thu lc :
Trng hp ny ( nh ta thy trn hnh 13-24b ) , nu b
qua s thay i ca tn tht ct p th p sut p 1 khoang
tri ca xilanh lc 3 khng ph thuc vo tr s ti trng t
trn pittng , p sut khng i v bng p sut do bm 1
to ra bi v c s ho mch ca van trn .
p sut trong khoang phi ca xilanh lc s ph thuc vo
tr s ti trng t trn pittng . Khi tng ti trng , p sut
trong khoang phi ca xilanh lc s gim do hiu p sut
tit lu cng b gim . Kt qu l lu lng qua tit lu gim , do
vn tc di chuyn ca pittng cng b gim .
Chng ta vit phng trnh cn bng lc i vi pittng :
p1FP = p2 ( FP FC ) +
Trong
+
FP
+
FC

:
:

( 13-24 )

din tch mt lm vic ca pittng

din tch mt lm vic ca cn pitng

T ( 13-24 ) thy rng khi thay i lc th p sut p2

thay i v do vn tc ca pittng thay i . Vy trong
trng hp ny cng khng m bo vn tc khng i ca
pittng khi ti trng b thay i . Nhng khng nh h thng
trn , y cht lng b nng ln ( khi i qua tit lu ) khng
lm nh hng g dn ch lm vic ca h thng , bi v
n c kp thi lm ngui thng cha trc khi tip tc lm
vic . Mt khc vic t tit lu li ra s to nn i p ln
trong khoang khng lm vic ca xilanh lc , to nn m
gim chn . Bi vy chuyn ng ca pittng kh m .
c ) t tit lu song song vi ng c thu lc :

Hnh 13-24c l s h thng truyn ng thu lc

c tit lu t song song vi ng c thu lc . Cht lng t
bm 1 s chy theo 2 ng :
-

Bm 1 , c cu phn phi 2 , xilanh lc 3 .

Bm 1 , tit lu 4 , thng cha .

Vn tc di chuyn ca pittng ph thuc s phi hp ca

tit lu . Khi tit lu ng hon ton , ton b cht lng t bm
1 s chy vo xilanh lc . Khi vn tc pittng l ln nht . Khi
m tit lu , t bm , cht lng khng c dn ht vo xilanh
lc m c mt phn thot ra qua tit lu chy v thng cha .
V vy nu iu chnh ca thng ca tit lu , chng ta s
iu chnh c vn tc chuyn ng ca b phn chp hnh
.
iu chnh c vn tc chuyn ng ca b phn
chp hnh mt cch c hiu qu th van an ton trong h
thng ny phi ng vai tr ca van chng ( ngha l n
ch m ra khi h thng c qu ti ) . Bi l p sut trc tit
lu pt , trong khoang tri xilanh lc p1 v trong khoang phi p2
thay i theo s thay i ti trng t trn pittng . iu
c ngha l lu lng cht lng qua tit lu vo xilanh lc cng
b thay i . Vy s ny cng khng bo m cho vn
tc b phn chp hnh khng i khi thay i ti trng .
Hn na trong trng hp ny vic iu chnh kh chnh xc
hn hai trng hp trn do s r r ca cht lng trong bm ph
thuc vo ph ti .
Nhng vic iu chnh trong h thng ny kinh t hn
so vi hai h thng trn bi v khi t tit lu song song vi
ng c thu lc , lu lng ca bm ph thuc vo lc t
trn pittng .
Cui cng chng ta nhn xt chung rng nu khng c
c cu ph , vic iu chnh vn tc ca b phn chp hnh
bng tit lu khng th m bo vn tc khng i khi ti
trng thay i .
Nu trong h thng ta thay tit lu bng b iu tc
( xem 13-4-3 ) th nh s phi hp ca n , vn tc chuyn
ng ca b phn chp hnh s khng ph thuc vo s thay
i ca ti trng .

13-7 .
NG

N NH VN TC CHUYN

CUA B PHN

CHP

HANH
Vic gi cho vn tc chuyn ng ca b phn chp
hnh n nh v khng ph thuc vo s thay i ca ph
ti c mt ngha rt ln trong thc t . V d nu dng ng
c pittng y dao ct ( trong my ct kim loi ) th vic
n nh vn tc dao ct c nh hng rt ln n bng
b mt v chnh xc ca chi tit gia cng .
Phng php thu lc vn tc chuyn ng ca b
phn chp hnh n nh t n nh cao hn so vi phng php c kh .
vn tc chuyn ng ca b phn chp hnh n
nh c th mc b iu tc vo h thng thu lc theo 3
cch sau : li vo , li ra v mc song song vi ng c
thu lc .
Ti phn trn ( 13-4-3 ) gii thiu b iu tc , di
y s khng nhc n kt cu ca n na .
13-7-1 . Mc b iu tc li vo ng c thu lc :
Hnh 13-25 l s h thng thu lc c b iu tc
li vo ng c thu lc . Cht lng t bm 1 c y vo
khoang a ca van iu p 2 , qua khe hp gia pittng v v
van vo khoang b , qua tit lu 4 , thit b phn phi 3 , vo
khoang lm vic ca xilanh lc . Trong khi mt phn cht
lng t bm lun lun thot qua van an ton ( van trn ) v
thng cha , do p sut trc b iu tc c gi khng i
, khng ph thuc vo ti trng t ln pittng ca xilanh lc .
K hiu
p1 , p2 l p sut trong khoang tri v phi
ca xilanh lc ;
p3 l p sut trong khoang a ;
p4 l p sut trong khoang b ca van iu
p ;
ng thi c th coi p sut trong khoang b ( p 4 ) cng l
p sut trc tit lu 4 v k hiu p sut sau tit lu l p5 . Lu lng cht lng qua tit lu c xc nh theo cng thc :
Q F 2g

Trong :
+
F
:

p4 p5

din tch lu thng ca tit lu

h s lu lng ca tit lu

Khi F = const v const th lu lng cht lng qua tit lu

s khng i nu nh chnh p p4 p5 = const . Vy khi lc
t trn pittng ca xilanh lc thay i m chnh p
( p4 p5 ) khng i th chng t rng b iu p hon
thnh nhim v ca n , ngha l gi vn tc ca pittng
xilanh lc khng i .
Thc vy , khi lc tng , p sut p1 v p5 s tng lm
cho p sut trong khoang c ca khoang iu p cng tng . Kt
qu l pittng ca van iu p b y xung lm ca lu thng
gia khoang b v khoang a m rng hn , cht lng t bm
dn vo khoang b nhiu hn . V vy p sut p 4 trc tit lu
cng c tng ln gi cho chnh p ( p4 p5 ) nh c .
Chng ta hy xem nhng yu t g nh hng n
chnh p ( p4 p5 ) . Mun vy chng ta vit phng trnh cn
bng lc i vi pittng ca van iu p :
p5

Trong :
+
D
:
lx
+
:
ms
+
:
qt
+
:

D 2
D 2
p4
lx ms qt
4
4

ng knh pittng
lc l xo
lc ma st
lc qun tnh

Nu nh b qua lc ma st v lc qun tnh th phng

trnh trn c th c vit li nh sau :

p 4 p5

4 lx
D 2

Thc t pittng c di chuyn rt nh nn lc l xo thay

i rt t , c nh hng khng ng k n chnh p ( p 4
p5 ) .
Tuy vy cn phi thy rng mc b iu tc theo s
trn ( khng th m bo s n nh tuyt i ca vn tc
pittng . Khi lc thay i , lng r r ca cht lng trong
xilanh lc cng thay i . p sut p2 thc t rt nh v hu
nh bng khng v khoang i p c thng vi thng cha . V
vy khi lc tng , p sut p1 cng tng ln lm cho chnh
p ( p1 p2 ) trong xilanh lc tng ln . Kt qu l lu lng r r
cht lng trong h thng tng ln ( trong xilanh , lc thit b

phn phi , b iu tc ) v vn tc ca pittng b gim

xung .
C th lm cho vn tc pittng n nh , h thng lm
vic m v nhy hn , bng cch b tr sao cho khoang i p
ca xilanh lc lun lun ni vi ng c p ca bm , cn
khoang lm vic ni vi b iu tc .
13-7-2 .
lc :

Mc b iu tc li ra ca ng c thu

Cch mc ny c s nh hnh ( 13-26 ) . Cht lng

c bm 1 y qua c cu phn phi 2 vo khoang lm vic
ca xilanh lc 3 . T khoang i p ( nu v tr ca c cu
phn phi nh trn hnh 13-26 th khoang i p s bn phi
) cht lng chy vo thng cha qua c cu phn phi 2 v b
iu tc . Nh c s phi hp ca van an ton ( van trn ) , p
sut p1 trong khoang lm vic ca xilanh lc lun lun khng
i , khng ph thuc vo s thay i ca lc trn
pittng . Khi lc thay i , v d nh khi lc gim , p sut
p2 tng , do p sut p 3 , p4 trong khoang a , b ca van iu
p cng tng . V khoang b ni vi khoang c nn p sut trong
khoang c cng tng . Kt qu l pittng 4 b y ln thu hp
ca lu thng gia khoang a v b , lm cho p sut p 4 gim
xung tr s c .
R rng nh b iu p nn chnh p ( p 4 p5 ) trc
v sau tit lu lun lun khng i , khng ph thuc vo s
thay i ca lc . V vy , vn tc ca pittng xilanh lc c n nh .
H thng thu lc c b iu tc mc li ra ca ng
c thu lc c nhiu u im . Cng tng t nh phn tch
13-6-2 : so vi khi mc b iu tc li vo , vic mc b
iu tc li ra s lm cho chuyn ng ca b phn chp
hnh c m hn . Mc khc cht lng khi qua tit lu b nng
ln s c lm lnh thng cha trc khi tip tc vo h thng .
Bi vy khi cc iu kin khc nh nhau , lu lng r r trong trng hp ny nh hn trng hp trn .
Nhn chung c 2 trng hp trn u c u im chung l
p sut trn ng y ca bm lun lun n nh ( do c s
phi hp ca van an ton ) nn s thay i ph ti khng h
c s nh hng g n s r r cht lng trong bm . Nhng
ngc li chng c mt nhc im chung l lu lng ( cng
sut ) ca bm phi lun lun ln hn lu lng ( cng sut )
ca bm yu cu , lu lng tha lun lun thot ra khi van an
ton v thng . V vy , khi vn tc ca b phn chp hnh

nh , hiu sut ca ton b h thng s gim i rt nhiu .

Trong trng hp ny mc b iu tc song song vi ng c
thu lc kinh t hn
13-7-3 . Mc b iu tc song song vi ng c thu
lc :
Hnh 13-27 l mt s h thng thu lc c b iu
tc mc song song vi xilanh lc . Cht lng c bm y
theo 2 ng : mt ng ti xilanh lc cn mt ng ti b
iu tc ri chy v thng cha .
D dng thy rng trong trng hp ny b iu tc cng
c th gi cho vn tc pittng ca xilanh lc n nh , ngha
l gi cho chnh p trc v sau tit lu khng i , khng
ph thuc ph ti . Thc vy , khi lc tc dng ln pittng
tng , p sut tc dng ln ng c p ca bm , trong khoang
tri ca xiilanh lc , trong khoang a v b ca van iu p u
tng . V khoang b ca van iu p thng vi khoang c nn p
sut trong khoang c cng tng . Kt qu l pittng c nng
ln , ca lu thng gia hai khoang a v b b thu hp , lm tng
tn tht ct p ca dng chy t khoang a n b . V vy p
sut trong bung b ( cng l p sut tit lu ) li gim v tr s
ban u .
Cn thy trong trng hp mc b iu tc song song
vi ng c thu lc , p sut trong ng c p ca bm ph
thuc vo ph ti v van an ton lm vic theo chc nng
chng . N ch lm vic khi h thng b qu ti . Nh vy
cng sut ca bm lun bin i ph hp vi yu cu ca
ng c thu lc , tc l ca ph ti . V vy h thng ny
lm vic kinh t hn cc h thng khc c b iu tc dt
li vo v li ra ca ng c thu lc . Nhng mt khc cng
do cng sut ( lu lng ) ca bm ph thuc vo ph ti nn s
r r trong bm cng ph thuc vo ph ti . iu lm cho
h thng ny lm vic km nhy v km n nh hn hai h
thng trn , nht l khi ph ti thay i nhiu . Do ch
nn dng h thng ny khi khng cn i hi cao v n nh
tc ca b phn chp hnh . Cng c th dng h thng
ny khi ph ti thay i rt t .
Cui cng cn ch rng chng ta c th bin ch ba
cch mc trn lp nn nhng s mi ph hp vi yu cu
thc t ( nh ch n nh vn tc theo mt chiu chuyn
ng ca b chp hnh hoc yu cu nng cao nhy v
s lm vic n nh ca my ...) .

 13-8 .
NG

TRUYN NG THUY LC TUY

( THEO DOI )

H thng truyn ng thu lc tu ng ( theo di ) l

h thng trong hot ng ca b phn chp hnh lun
lun c iu khin theo mt chng trnh tu mt cch t
ng . Trong qu trnh lm vic ca h thng hot ng ca
b phn chp hnh lun lun c theo di kim tra v c bo
v b phn ra lnh bng lin h ngc iu chnh .
H thng truyn ng thu lc tu ng ( theo di ) c
nhiu u im : kch thc v trng lng nh nn lc qun tnh
ca nhng b phn di ng rt nh , nhy cao , m bo
chp hnh chnh xc cc mnh lnh iu khin mt cch t
ng ... Bi vy n c dng rt rng ri trong ngnh ch to
my nh h thng chp hnh ca my cng c , trong b phn
iu khin ca cc lm rng , my ko xch , my bay ... N
c dng ngy cng rng ri t ng ho cc thit b rn
rp , trong cc thit b th chuyn dng to dao ng c
tn s cao v trong nhiu my mc thit b khc nhau .
Hnh 13-28 l s mt h thng truyn ng thu
lc tu ng n gin . H thng ny c dng trong my
phay chp hnh. Nhim v ca h thng ny l lm cho dao
ct c th gia cng trn phi 1 dng ca mu hnh 14 mt
cch t ng. Phi 1 v mu hnh 14 c gn cng trn bn
trt doc 16.Nh vy, nh dn ng c khi bn trt 16 c chuyn
ng doc mang theo phi 1 v mu hnh 14. Dao ct t vo
phi 1, mi d 17 t vo mu hnh 14 . Khi bn trt