V d 1: Mt x-ng sn xut hai loi sn phm, mi kg sn phm loi I cn 2kg

nguyn liu v 30 gi, em li mc li 40000 ng. Mi kg sn phm loi II cn

4kg nguyn liu v 15gi, em li mc li 30000 ng.
X-ng c 200kg nguyn liu v 120 gi lm vic. Nn sn xut mi loi sn
phm bao nhiu c mc li cao nht?
Thc cht ca bi ton ny l phi tm x 0 , y 0 tho mn h
2x 4y 200
sao cho L = 40000x + 30000y t gi tr ln nht.

30
x

13
y

1200

x 0
y 0

Mt cch t-ng -ng l, tm x, y tho mn h

x 2 y 100
2 x y 80
y
sao cho 4x + 3y t gi tr ln nht.

Trn Hnh v ta k hiu C(0; 50),

D(40; 0), E(100; 0), F(0; 80),
I l giao im ca CE v DF.
D thy to ca I l (20; 40),
min nghim ca h bt ph-ng trnh
l min t gic OCID (k c bin).

C F
50
40

80
I

B
D
O A 20 40

E x
100

Vi mi L xc nh, ta nhn thy c v s im M(x; y) sao cho 4x + 3y = L,

nhng im M nh- th nm trn -ng thng AB vi A(L/4; 0), B(0; L/3). H s
gc ca -ng thng AB l - 4/3. Cho L ln dn ln ln th -ng thng AB s
"tnh tin dn ln" pha trn. Nhn vo Hnh v ta nhn thy rng: Trong nhng
-ng thng c h s gc - 4/3, th -ng thng i qua I l -ng thng v tr
"cao nht" ang cn c im chung vi t gic OCID. Ch-a t ti v tr ny th L
ch-a phi l ln nht. V-t qu "ng-ng" ny th to ca mi im trn -ng

thng s khng cn tho mn h iu kin rng buc na. T d dng i n

kt lun l khi x = 20, y = 40 th L t gi tr ln nht.
V d 2: Mt cng ty cn thu xe vn chuyn 140 ng-i v 9 tn hng ha.
Ni cho thu xe ch c 10 xe hiu MITSUBISHI v 9 xe hiu FORD. Mt chic xe
hiu MITSUBISHI c th ch 20 ng-i v 0,6 tn hng. Mt chic xe hiu FORD
c th ch 10 ng-i v 1,5 tn hng. Tin thu mt xe hiu MITSUBISHI l 4 triu
ng, mt xe hiu FORD l 3 triu ng. Hi phi thu bao nhiu xe mi loi
chi ph thp nht?
Tr-c ht ta hy t Bi ton thnh h bt ph-ng trnh
Gi x, y (x, y N) ln l-t l s xe
loi MITSUBISHI, loi FORD cn thu

y
14

T bi ton ta -c h bt ph-ng trnh

0 x 10
0 y 9

20 x 10 y 140
0,6 x 1,5y 9

0 x 10
0 y 9

(*)

2
x

14

2 x 5y 30

A
9

6
I
O

C
7 10

x
15

Tng chi ph T(x, y) = 4x + 3y (triu ng)

Thc cht ca Bi ton ny l tm x, y nguyn khng m tho mn h (*) sao cho
T(x, y) nh nht.
B-c tip theo l ta tm min nghim ca h bt ph-ng trnh
Min nghim l min t gic li IABC.
Ta cn xc nh to (x, y) ca mt im thuc min t gic IABC (k c
bin) sao cho T(x, y) = 4x + 3y t cc tiu. Xt h -ng thng cho bi ph-ng
4
T
trnh: 4x + 3y = T (T R) hay y x , ta thy -ng thng ny song song
3
3

4
vi -ng thng y x (T 0). Khi T tng, -ng thng ny tnh tin song
3

song ln pha trn. Khi T gim, -ng thng ny tnh tin song song xung pha
d-i. Gi tr nh nht ca T t -c ti nh I ca t gic IABC l giao im ca
hai -ng thng 2x + 5y = 30 v 2x + y = 14. To ca I l (xI = 5; yI = 4). Nhvy thu 5 xe hiu MITSUBISHI v 4 xe hiu FORD th chi ph vn ti l thp
nht.
bi tp c ni dung thc tin
I - Cc bi ton v Tp hp - Mnh :
1. Trong mt khong thi gian nht nh, ti mt a ph-ng, i kh t-ng
thy vn thng k -c:
+) S ngy m-a: 10 ngy;

+) S ngy c gi: 8 ngy;

10

+) S ngy lnh: 6 ngy;

+) S ngy m-a v gi: 5 ngy;

+) S ngy m-a v lnh : 4 ngy;

+) S ngy lnh v c gi: 3 ngy;

+) S ngy m-a, lnh v c gi: 1 ngy.
Vy c bao nhiu ngy thi tit xu (C gi, m-a hay lnh)?
2. Trong K thi tt nghip ph thng, mt tr-ng kt qu s th sinh t
B(37)

danh hiu xut sc nh- sau:

+) V mn Ton: 48 th sinh;

A(48)

a
+) V mn Vt l: 37 th sinh;
+) V mn Vn: 42 th sinh;
+) V mn Ton hoc mn Vt l: 75 th sinh;
+) V mn Ton hoc mn Vn: 76 th sinh;
+) V mn Vt l hoc mn Vn: 66 th sinh;

z
c
C(42)

+) V c 3 mn: 4 th sinh.
Vy c bao nhiu hc sinh nhn -c danh hiu xut sc v:
- Mt mn?
- Hai mn?
- t nht mt mn?
II - Bi ton v ng dng Hm s bc hai:
3. Dy truyn nn cu treo c dng Parabol ACB nh- hnh v. u cui
ca dy -c gn cht vo im A v B trn trc AA' v BB' vi cao 30m.
Chiu di nhp A'B' = 200m. cao ngn nht ca dy truyn trn nn cu l OC
= 5m. Xc nh chiu di cc dy cp treo (thanh thng ng ni nn cu vi dy
y
truyn)?
A(100;30)

B
M2

B'

M3

M1
y
C
y2 3 30m
O 5m y1
A'
200m

III - Bi ton v H hai ph-ng trnh bc nht hai n:

4. sn xut mt thit b in loi A cn 3kg ng v 2kg ch, sn xut
mt thit b in loi B cn 2kg ng v 1kg ch. Sau khi sn xut s dng ht
130kg ng v 80kg ch. Hi sn xut bao nhiu thit b in loi A, bao nhiu
thit b in loi B?
IV - Cc bi ton dng Bt ng thc Csi:
5. Ng-i ta phi c-a mt thn cy hnh tr -c mt cy x hnh khi ch
nht c th tch cc i. Hi cy x phi c tit din nh- th no?

6. Vi mt tm kim loi hnh ch nht, phi lm mt ci mng m tit din l

mt hnh thang cn. B rng ca mt bn v gc gia n vi mt y phi bng
bao nhiu tit din ca mng c din tch cc i?
z
x

z
x

7. Cn phi lm ci ca s m, pha trn l hnh bn nguyt, pha d-i l hnh

ch nht, c chu vi l a mt (a chnh l chu vi hnh bn nguyt cng vi chu vi
hnh ch nht tr i di cnh hnh ch nht l dy cung ca hnh bn nguyt).
Hy xc nh cc kch th-c ca n din tch ca s l ln nht?
S1
S2
8. Ta c mt ming tn phng hnh
2xvung vi kch th-c a cm, ta mun ct i
4 gc 4 hnh vung un thnh mt hnh hp ch nht khng c np. Phi ct
nh- th no hnh hp c th tch ln nht?
9. Cn phi thit k cc thng dng hnh tr c np y ng cc sn
phm -c ch bin, c dung tch V(cm3). Hy xc nh cc kch th-c ca n
tit kim vt liu nht?

10. Ng-i ta mun ro quanh mt khu t vi mt s vt liu cho tr-c l a

mt thng hng ro. ng-i ta tn dng mt b giu c sn lm mt cnh
ca hng ro. Vy lm th no ro khu t y theo hnh ch nht sao cho c
din tch ln nht?
11. Ng-i ta mun lm mt cnh diu hnh qut sao cho vi chu vi cho tr-c
th din tch ca hnh qut l cc i. Dng ca qut ny phi nh- th no?
y

12. a) Mt cnh ng hnh ch nht vi din tch cho tr-c phi c dng no
chiu di hng ro ca n l cc tiu?
b) Mt cnh ng hnh ch nht c chiu di cho tr-c phi c dng no
din tch l cc i?
13. Vi mt a trn bng thp trng phi lm mt ci phu bng cch ct i
mt hnh qut ca a ny v gp phn cn li thnh hnh nn. Cung trn ca hnh
qut b ct i phi bng bao nhiu hnh nn c th tch cc i?

14. Chng ta u bit cu to ca mt hp dim bnh th-ng. N bao gm: 1

np, 2 y, 4 mt bn v 2 u. Hp dim phi c dng th no vi th tch c
nh, khi ch to s tn vt liu nht?

y
Mt bn

Np
u
Mt bn

15. S chi ph khi tu chy mt ngy m gm c hai phn. Phn c nh

bng a ng, v phn bin i tng t l vi lp ph-ng ca vn tc. Tu s chy
vi tc v no th kinh t nht?
V - Cc bi ton v H bt ph-ng trnh bc nht hai n:
16. Mt cng ty cn thu xe vn chuyn 140 ng-i v 9 tn hng ha. Ni cho
thu xe ch c 10 xe hiu MITSUBISHI v 9 xe hiu FORD. Mt chic xe hiu
MITSUBISHI c th ch 20 ng-i v 0,6 tn hng. Mt chic xe hiu FORD c
th ch 10 ng-i v 1,5 tn hng. Tin thu mt xe hiu MITSUBISHI l 4 triu
ng, mt xe hiu FORD l 3 triu ng. Hi phi thu bao nhiu xe mi loi
chi ph thp nht?
17. Mt x-ng sn xut hai loi sn phm. Mi kg sn phm loi I cn 2kg
nguyn liu v 30 gi, em li mc li 40000 ng. Mi kg sn phm loi II cn 4
kg nguyn liu v 15 gi, em li mc li 30000 ng. X-ng c 200kg nguyn
liu v 120 gi lm vic. Nn sn xut mi loi sn phm bao nhiu c mc li
cao nht?
18. Nhn dp tt Trung Thu, X nghip sn xut bnh Trng mun sn xut hai loi
bnh: u xanh, Bnh do nhn u xanh. sn xut hai loi bnh ny, X nghip cn:
-ng, u, Bt, Trng, Mt, ... Gi s s -ng c th chun b -c l 300kg, u l
200kg, cc nguyn liu khc bao nhiu cng c. Sn xut mt ci bnh u xanh cn
0,06kg -ng, 0,08kg u v cho li 2 ngn ng. Sn xut mt ci bnh do cn 0,07kg
-ng, 0,04kg u v cho li 1,8 ngn ng.
Cn lp k hoch sn xut mi loi bnh bao nhiu ci khng b ng
v -ng, u v tng s li thu -c l ln nht (nu sn xut bao nhiu cng bn
ht)?
19. Cng ty Bao b D-c cn sn xut 3 loi hp giy: ng thuc B 1, ng
cao Sao vng v ng "Quy sm i b hon". sn xut cc loi hp ny, cng

ty dng cc tm ba c kch th-c ging nhau. Mi tm ba c hai cch ct khc

nhau.
Cch th nht ct -c 3 hp B1, mt hp cao Sao vng v 6 hp Quy sm.
Cch th hai ct -c 2 hp B1, 3 hp cao Sao vng v 1 hp Quy sm. Theo
k hoch, s hp Quy sm phi c l 900 hp, s hp B1 ti thiu l 900 hp, s
hp cao sao vng ti thiu l 1000 hp. Cn ph-ng n sao cho tng s tm ba
phi dng l t nht?
VI - Cc bi ton v Ph-ng trnh, Bt ph-ng trnh, H ph-ng trnh,
H bt ph-ng trnh bc hai:
20. Mt on tu nh c d nh nh bt 1800 tn c trong mt s ngy
nht nh. Do b bo nn trong 3 ngy u tin on nh bt -c t hn k
hoch mi ngy 20 tn. Trong cc ngy cn li, on nh bt v-t hn k hoch
20 tn mi ngy. V vy on hon thnh k hoch nh bt tr-c thi hn 2
ngy. Hi theo k hoch mi ngy on tu nh bt bao nhiu tn c v thi gian
nh bt theo k hoch l bao nhiu ngy?
21. Mt nhm sinh vin cho mt du thuyn xui dng t A n B cch A
20km ri cho ng-c tr v A mt tng cng 7gi. Khi bt u chuyn i h thy
mt b g tri ngang qua A v h-ng B. Trn -ng tr v h gp li b g v tr
cch A 12km. Tnh vn tc ca du thuyn khi i xui dng v vn tc ca dng
n-c.
22. Mt nhm bn hn nhau t chc mt chuyn du lch sinh thi (chi ph
chia u cho mi ng-i). Sau khi hp ng xong, vo gi cht c hai ng-i bn
vic t xut khng i -c. V vy mi ng-i cn li phi tr thm 30000 ng
so vi d kin ban u. Hi s ng-i lc u d nh i du lch, mi ng-i theo d
kin ban u phi tr bao nhiu tin v gi ca chuyn i du lch sinh thi , bit
rng Bn hp ng gi ny trong khong t 700000 ng n 750000 ng.

23. Hai cng nhn cng lm chung mt cng vic trong 3 gi 36 pht th
xong. Nu ng-i th nht lm trong

1
thi gian m ring ng-i th hai lm xong
3

cng vic v ng-i th hai lm trong

1
thi gian m ring ng-i th nht lm
3

xong cng vic th c hai ng-i lm -c

13
cng vic. Tnh thi gian mi ng-i
18

lm ring xong cng vic.

24. Mt xe t i t A n B, cng lc c ng-i i xe p t B n A. Ba
pht sau khi hai xe gp nhau t quay ngay li ui xe p, khi ui kp li quay
ngay chy v B. Nu lc u sau khi gp mt pht t quay li cn xe p sau
khi gp tng vn tc

15
ln th t cng ch mt tng y thi gian. Tm t s vn
7

tc ca xe p v t?
VII - Cc bi ton v cp s:
25. Sinh nht ca An vo ngy 1 thng 5. Bn y mun mua mt chic my
nh gi 712000 ng lm qu sinh nht cho chnh mnh. Bn y quyt nh b
ng heo 100 ng vo ngy 1 thng 1 ca nm , sau c lin tc ngy sau cao
hn ngy tr-c 100 ng. Hi n sinh nht ca mnh An c tin mua qu
khng?
26. u ma thu hoch xoi, mt bc nng dn bn cho ng-i th nht, na s
xoi thu hoch -c v na qu, bn cho ng-i th hai na s cn li v na qu, bn
cho ng-i th ba na s xoi cn li v na qu v.v... n l-t ng-i th by bc cng
bn na s xoi cn li v na qu th khng cn qu no na.
Hi bc nng dn thu hach -c bao nhiu qu xoi u ma?

VIII - Bi ton v Lgarit:

27. Vi cng mt dy tc cc bng n in c hi bn trong cho mt

sng ln hn l cc bng chn khng, bi v nhit ca dy tc trong hai tr-ng
hp l khc nhau. Theo mt nh lut Vt l, sng ton phn pht t mt vt
th b nung n trng tng t l vi lu tha bc 12 ca nhit tuyt i ca n
( K).
a) Hy tnh xem mt bng n c hi vi nhit dy tc l 2500 oK sng
hn mt bng chn khng c nhit dy tc l 2200oK bao nhiu ln?
b) Phi tng nhit tuyt i ln chng no (tnh theo phn trm) gp
i sng ca mt bng n?
c) sng ca mt bng n tng ln bao nhiu (tnh theo phn trm) nu ta
tng 1% nhit tuyt i dy tc ca n?
IX - Cc bi ton Cc tr c dng n o hm:
28. Mt mn nh hnh ch nht cao 1,4m -c t cao 1,8m so vi tm
mt (tnh n mp d-i ca mn nh). nhn r nht phi xc nh v tr ng
sao cho gc nhn ln nht. Hy xc nh v tr ?
29. T cng A dc theo -ng st AB cn phi xc nh mt trm trung
chuyn hng ha C v xy dng mt con -ng t C n D. Bit rng vn tc trn
-ng st l v1 v trn -ng b l v2 (v1 < v2). Hy xc nh ph-ng n chn a
im C thi gian vn chuyn hng t cng A n cng D l ngn nht?
D

h
A

E
30. T mt khc g trn hnh tr, cn x thnh mt chic x c tit din
ngang l hnh vung v 4 ming ph nh- hnh v. Hy xc nh kch th-c ca
ming ph s dng khi g mt cch tt nht (tc l din tch s dng theo tit
din ngang l ln nht).

31. Mt vt -c nm ln tri xuyn gc so vi ph-ng nm ngang, vn

tc ban u v0 = 9 m/s.
a) Tnh cao nht ca vt trn qu o v xc nh thi im m n t
-c cao (g = 10m/s2)

b) Xc nh gc tm nm cc i.
M

P
x
32. Cn phi xy dng mt h ga, dng hnh hp ch nht c th tch V(m 3),
h s k cho tr-c (k- t s gia chiu cao ca h v chiu rng ca y. Hy xc
nh cc kch th-c ca y khi xy tit kim nguyn vt liu nht?
33. Hai con tu ang cng mt v tuyn v cch nhau 5 hi l. ng thi c
hai tu cng khi hnh, mt chy v h-ng Nam vi 6 hi l/gi, cn tu kia chy
v v tr hin ti ca tu th nht vi vn tc 7 hi l/ gi. Hy xc nh m thi
im m khong cch ca hai tu l ln nht?
B1

d
A1
34. Cn phi dng thuyn v-t sang b i din ca mt dng sng chy
xit m vn tc ca dng chy l vc ln hn vn tc vt ca thuyn. H-ng i ca
thuyn phi nh- th no di theo dng chy gy nn l nh nht? (Hnh v
trang sau)
B

C z Kx
h
A

B1

D
E

35. Mt ng-i lm nhim v cu h gn b h, cn phi cu mt ng-i c

th b cht ui d-i h. Nu bit vn tc ca mnh trn b l v1 v d-i
n-c l v2, ng-i cu h phi chn -ng trong thi gian ngn nht ti -c v
tr. Qu o ca anh ta phi tho mn iu kin g?
T

h2
D

A
h1
B

36. Hy xc nh di cnh tay nng ca cn cu bnh hi c th dng

-c xy dng ta nh cao tng mi bng c chiu cao H v chiu rng 2 ?
(Bit rng cn cu tha mn yu cu sau y: C th x xch chic cu cng nhgc nghing ca cnh tay nng sao cho im cui ca cnh tay nng chiu
xung theo ph-ng thng ng th trng vi trung im ca b rng (Hnh v). Ta
gi s ngi nh xy dng trn ming t rng, cn cu c th di chuyn thoi
C
mi).
B

E
2

37. Trong lnh vc thu li, cn phi xy dng nhiu m-ng dn n-c dng
"Thu ng hc" (K hiu din tch tit din ngang ca m-ng l s, l di
-ng bin gii hn ca tit din ny, - c tr-ng cho kh nng thm n-c ca

m-ng; m-ng c gi l c dng thu ng hc nu vi s xc nh, l nh

nht). Cn xc nh cc kch th-c ca m-ng dn n-c nh- th no c dng
thu ng hc? (nu m-ng dn n-c c tit din ngang l hnh ch nht)

38. Cn phi t mt ngn in pha trn v chnh gia mt ci bn hnh

trn c bn knh a. Hi phi treo cao bao nhiu mp bn -c nhiu nh
sng nht. Bit rng c-ng sng C -c biu th bi cng thc C k

sin
(
r2

l gc nghing gia tia sng v mp bn,

k - hng s t l ch ph thuc vo ngun
sng.
r

.I

li gii h thng bi tp
1. K hiu nhng ngy m-a l A, nhng ngy c gi l B, nhng ngy lnh l
B
A
C. Theo gi thit ta c: n(A) = 10, n(B) = 8,
n(C) = 6, n(A B) = 5, n(A C) = 4, n(B C) = 3,
n(A B C) = 1. tm s ngy thi tit xu
ta s dng biu Venn. Ta cn tnh n(A B C)

10

5
4

1 3
6

Xt tng n(A) + n(B) + n(C):

Trong tng ny, mi phn t ca A giao B, B giao C, C giao A -c tnh lm
hai ln nn trong tng n(A) + n(B) + n(C) ta phi tr i tng (n(A B) + (B C) +

(C A)). Xt n(A B C): trong tng n(A) + n(B) + n(C) -c tnh 3 ln, trong
n(A B) + (B C) + (C A) cng -c tnh 3 ln. V vy n(A B C) = n(A) +
n(B) + n(C) - (n(A B) + (B C) + (C A)) + n(A B C) = 10 + 8 + 6 - (5 + 4 + 3)
+1 = 13.
Vy s ngy thi tit xu l 13 ngy.
2. Gi A, B, C ln l-t l tp hp nhng hc sinh xut sc v mn Ton, mn
Vt L, mn Vn.
Gi a, b, c ln l-t l s hc sinh ch t danh hiu xut sc mt mn v mn
Ton, mn Vt L, mn Vn.
Gi x, y, z ln l-t l s hc sinh t danh hiu xut sc hai mn v mn
Ton v mn Vt L, mn Vt L v mn Vn, mn Vn v mn Ton.
Dng biu Venn -a v h 6 ph-ng trnh 6 n sau:
a x z 4 48
b x y 4 37

c y z 4 42

71

a c x y z 72

b c x y z 62

a 28
b 18

c 19

x 6
y 9

z 10

B(37)
A(48)

z
c

S: 65 th sinh t danh hiu xut sc 1 mn

25 th sinh t danh hiu xut sc 2 mn

C(42)

94 th sinh t danh hiu xut sc t nht 1 mn.

* gii quyt hai bi ton ny cn hiu v nm vng cc kin thc v tp
hp, c bit l cc php ton v tp hp v suy lun ton hc, mang tnh cht
tng hp ca Ch-ng Tp hp. Mnh i s 10 THPT. V vy hai bi ton
ny c th dng khi n tp ch-ng ny.
3. Chn trc Oy trng vi trc i xng ca Parabol, trc Ox nm trn nn
cu nh- Hnh v. Khi ta c A(100; 30), C(0; 5), ta tm ph-ng trnh ca
Parabol c dng y = ax2 + bx + c. Parabol c nh l C v i qua A nn ta

b
a

2a
400

c h ph-ng trnh: a.0 b.0 c 5

b 0
a.100 2 b.100 c 30
c 5

Suy ra Parabol c ph-ng trnh y =

1 2
x + 5. Bi ton -a vic xc nh chiu
400

di cc dy cp cheo s l tnh tung nhng im M1, M2, M3 ca Parabol. Ta d

dng tnh -c tung cc im c cc honh x1 = 25, x2 = 50, x3 = 75 ln l-t
l y1 = 6,56 (m), y2 = 11,25 (m), y3 = 19,06 (m). chnh l di cc dy cp
cheo cn tnh.

y
A(100;30)

B
M2

B'

M3

M
y
C 1 y 3 30m
2
O 5m y1
A'
200m

* y l mt v d minh ha cho vic ng dng hm s trong thc tin kh c

th. Ch cn kho st hm s bc hai ta c th tnh -c di cc dy cp treo
v t d on -c nguyn liu cn dng n, tit kim -c nguyn vt liu
cng nh- k hoch thi cng. Bi ny c th dng khi dy bi Hm s bc hai
trong ch-ng trnh i s 10 THPT.

4. Gi x, y ln l-t l s thit b in loi A, loi B sn xut. Theo bi ra ta

3x 2y 130
c h ph-ng trnh:
2x y 80

Gii h ph-ng trnh trn ta -c nghim (x = 30, y = 20)

Vy sn xut -c 30 my in loi A v 20 my in loi B.

* Bi ton v H hai ph-ng trnh bc nht hai n hc sinh -c lm
quen lp 9, v vy vic -a vo cc bi ton c ni dung thc tin, cho dng
ton ny l hon ton ph hp cho hc sinh lp 10. Bi ton trn l mt v d c
th dng khi dy bi Ph-ng trnh v h ph-ng trnh bc nht trong i s 10
THPT.
5. Gi x, y l cc cnh ca tit din. Theo nh l Pitago ta c:
x2 + y2 = d2 (d l -ng knh ca thn cy). Th tch ca cy x s cc i khi din
tch ca tit din l cc i, ngha l khi x.y cc i. Do xy ln nht khi v ch khi
x2y2 ln nht v tng x2 + y2 = d2 khng i, nn x2y2 cc i khi x2 = y2 x =
y. Vy cy x phi c tit din l hnh vung.
6. Gi l chiu rng ca tm kim loi, x l chiu rng ca mt bn v y l
chiu rng ca y, ta thm vo n z nh- hnh v sau: Din tch ca tit din l:
S

(z y z) y
. x 2 z 2 (y z)2 (x 2 z 2 ) (1)
2

Ta cn tm x, y, z S cc i vi 2x + y = khng i.

z
x

T (1) ta c 3S2 = (y + z)(y +z)(x + z)(3x - 3z). p dng Bt ng thc Csi ta c

4
y z y z x z 3x 3z
3S

4
16

Do S cc i khi y + z = x + z = 3x - 3z x = y =

,z= .
6
3

V cnh z bng na cnh huyn nn gc i din cnh z bng 30o, do gc

to bi mt bn v mt y ca mng l 90o + 30o = 120o.
Nh- vy, mng s c tit din cc i nu cc cnh ca tit din l 3 cnh
lin tip ca mt lc gic u.

7. Gi x l bn knh ca hnh bn nguyt. Ta c chu vi ca hnh bn nguyt l

x , tng ba cnh ca hnh ch nht l a - x. Din tch ca s l:

x2
a x 2x
= a x - ( 2 ) x 2 ( 2 ) x(
S S1 S 2
2x

2
2
2
2
2

S ln nht khi x(

2
2

2
2

x x

x) .

x) ln nht, iu ny xy ra khi v ch khi

S1

a
.
4

S2
2x

Vy din tch ca s ln nht th

cc kch th-c ca n l: chiu cao bng

a
2a
; chiu rng bng
.
4
4

8. Gi cnh ca hnh vung b ct l x (0 < x < a/2).

Ta c th tch hnh hp l: V = x(a - 2x)2 =

1
.4x.(a - 2x)2. p dng Bt ng
4

thc Csi cho 3 s: 4x, a - 2x, a - 2x > 0,

ta c V

1 4x a 2x a 2x
1 8a
2a

.
4
3
4 27
27

V ln nht khi v ch khi 4x = a - 2x x

a
6

a - 2x

Vy th tch hp ln nht, cn ct bn gc bn hnh vung c cnh

a
.
6

9. Gi bn knh hnh tr l x (cm) (x > 0), khi ta c din tch ca hai y

thng l S 1 2 x 2 .

Din tch xung quanh ca thng l: S2 = 2 x h = 2 x

V
2V
=
2
x
x

(trong h l chiu cao ca thng v t V = x 2 .h ta c h

Vy din tch ton phn ca thng l: S = S1 + S2 = 2x 2 +

V
).
x2
2V
x

tit kim vt liu nht th S phi b nht. p dng Bt ng thc Csi ta c

S = 2( x 2 +

V V
V 2
+
) 2.33
.
2x 2x
4

Do S b nht khi x 2 =

V
V
.
x = 3
2x
2

2R
10. Gi x l chiu di cnh song song vi b giu v y l chiu di cnh
vung gc vi b giu, theo bi ra ta c x + 2y = a. Din tch ca ming t l S =
y(a - 2y). S cc i khi v ch khi 2y(a - 2y) cc i. p dng Bt ng
a2
2y a 2y
thc Csi ta c 2S = 2y(a - 2y)
.
2
4

Du "=" xy ra 2y = a - 2y y =

a
a
x .
4
2

Vy ro khu t c din tch cc i khi x

a
a
, y .
2
4

11. Gi x l bn knh hnh qut, y l di cung trn. Ta c chu vi cnh diu l

a = 2x + y. Ta cn tm mi lin h gia di cung trn y v bn knh x sao cho din
tch qut ln nht. Da vo cng thc tnh din tch hnh qut l
2R
R2
S=
v di cung trn
, ta c din tch
360
360

R
. Vn dng trong bi ton ny
2

hnh qut l: S

din tch cnh diu l: S

Do S cc i khi
2x = a - 2x x

xy x(a 2x) 1

2x(a 2x) .
2
2
4

2x(a - 2x) cc i, iu ny xy ra khi v ch khi

1
a
y .
4
2

Nh- vy vi chu vi cho tr-c, din tch ca hnh qut cc i khi bn knh
ca n bng na di cung trn.
12. S dng tng khng i th tch ln nht v tch khng i th tng nh
nht khi hai s bng nhau. Ta c cnh ng phi c dng hnh vung th tho mn
yu cu bi ton.
13. Gi x l chiu di cung trn ca phn a -c xp lm hnh nn. Nhvy, bn knh R ca a s l -ng sinh ca hnh nn v vng trn y ca hnh
nn s c di l x. Bn knh r ca y -c xc nh bi ng thc
x
. Chiu cao ca hnh nn tnh theo nh l Pitago
2

2 r x r

l: h =

R r
2

x2
. Th tch ca khi nn
R
4 2

1
x
s l: V r 2 .H
3
3 2

x2
R
.
42

p dng Bt ng thc Csi ta c:

x2
x2
x2
2

R 2

42 x 2 x 2
x2
42 82 82
2
2
4
V
. 2 . 2 (R 2 )
9 8 8
4
9
3

x2
x2
2
Do V cc i khi v ch khi
R
82
4

2
6
4 . R
9 27

2
R 6 5,15R
3

S o ca cung x tnh bng xp x bng 295 o v do cung ca hnh qut

ct i l 65o.
14. Nu ta t x, y, z ln l-t l chiu cao, chiu rng v chiu di ca hp
dim. Vi th tch c nh l V, th tng din tch tt c cc mt hp dim l: S =
2xy + 3yz + 4xz. tn t vt liu nht th S b nht.
p dng Bt ng thc Csi ta c
S 33 2xy.3yz.4xz 63 3x 2 y 2 z 2 = 63 3V 2

Np
Mt bn

Do t tn vt liu nht khi v ch khi

2xy = 3yz = 4xz x: y: z = 3: 4: 2.

Mt bn
15. Gi s Tu chy S km mt T ngy m. Khi chi ph R s bng
R = Ta + kTv3 y k l h s t l v v T =

Sa
S
, nn R =
+ kS v2.
v
v

a
a2k
a
2
3
p dng Bt ng thc Csi ta c R = S (
+
+ kv ) 3 S
2v 2v
4

Suy ra tc tu chy vi cc chi ph t nht khi

a
= kv2 v
2v

a
.
2k

* Qua li gii nhng bi ton thc tin ng dng Bt ng thc Csi (t bi 5

n bi 15) c mt s bi vn dng Bt ng thc Csi trc tip hoc khng kh
khn lm ta c th -a vo ging dy thay th hoc lng ghp trong bi dy (nhcc bi 5, 7, 8, 9, 10, 12). Mt s bi cn li vic vn dng Bt ng thc Csi
cn phi bin i, dng n k thut c th dng lm bi tp hoc dnh cho hc
sinh kh gii (nh- cc bi 6, 11, 13, 14, 15). Cc bi ton ny c th dng khi dy
bi Bt ng thc trong Mc Bt ng thc Csi Ch-ng trnh i s 10 THPT.

16. Tr-c ht ta hy t Bi ton thnh h bt ph-ng trnh.

Gi x, y (x, y N) ln l-t l s xe loi MITSUBISHI, loi FORD cn thu. T
y
bi ton ta -c h bt ph-ng trnh
0 x 10
0 y 9

20 x 10 y 140
0,6 x 1,5y 9

0 x 10
0 y 9

(*)

2
x

14

2 x 5y 30

14
B

A
9
6

Tng chi ph T(x,y) = 4x + 3y (triu ng).

Thc cht ca Bi ton ny l tm x, y nguyn

I
O

C
7 10

x
15

khng m tho mn h (*) sao cho T(x, y) nh nht.

B-c tip theo ta tm min nghim ca h bt ph-ng trnh
Min nghim l min t gic li IABC. Ta cn xc nh to (x, y) ca mt
im thuc min t gic IABC (k c bin) sao cho T(x, y) = 4x + 3y t cc tiu.
4
T
Xt h -ng thng cho bi ph-ng trnh: 4x + 3y = T (T R) hay y x ,
3
3
4
ta thy -ng thng ny song song vi -ng thng y x
3

(T 0). Khi T

tng, -ng thng ny tnh tin song song ln pha trn. Khi T gim, -ng thng
ny tnh tin song song xung pha d-i. Gi tr nh nht ca T t -c ti nh I
ca t gic IABC l giao im ca hai -ng thng 2x + 5y = 30 v 2x + y = 14.
To ca I l (xI = 5; yI = 4). Nh- vy thu 5 xe hiu MITSUBISHI v 4 xe hiu
FORD th chi ph vn ti l thp nht.
17. Gi x, y ln l-t l s kg sn phm loi I, loi II vi x, y 0. Bi ton
-a n tm x, y tho mn h bt ph-ng trnh:

x 0
y 0

x 2 y 100
2 x y 80

sao cho 4x + 3y t gi tr ln nht

Gii t-ng t nh- bi 16, ta c x = 20, y = 40 th c mc li cao nht.

18. Gi x, y ln l-t l s ci bnh u xanh, bnh Do (x, y N).
6x 7y 30000
Bi ton tr thnh tm x, y 0 tho mn h
2x y 5000

sao cho L = 2x + 1,8y ln nht.

x 625
Gii t-ng t bi 16, ta c
y 3750

19. Gi x, y ln l-t l s tm ba ct theo cch th nht, th hai.

3x 2y 900

Bi ton -a n tm x, y 0 tho mn h x 3y 1000

6x y 900

sao cho L = x + y nh nht

p s: x = 100, y = 300
* Cc bi ton thc tin ng dng kin thc v H bt ph-ng trnh bc nht
hai n (nh- cc bi 16, 17, 18, 19), vic gii chng khng thc s kh khn lm,
v vy, trong cc bi trn ta c th chn hai bi -a vo ging dy (chng hn,
bi 16 v bi 17) cn cc bi khc (nh- bi 18, 19) c th lm cc bi tp cho
hc sinh khi dy bi H bt ph-ng trnh bc nht trong Ch-ng trnh i s 10
THPT.

20. Gi x (tn) l s c d nh nh bt mi ngy theo k hoch. Thi gian

nh bt theo k hoch l

1800
ngy. S c nh bt -c trong 3 ngy b bo l
x

1800

3(x - 20) tn. S c cn phi nh bt trong

3 ngy cn li l: 1800 x

3(x - 20) = 1860 - 3x tn. S c nh bt -c mi ngy sau khi bo l: x + 20 tn.

S ngy nh bt c sau khi bo l

1860 3x
ngy.
x 20

1860 3x
1800

3
2
Theo bi ra ta c ph-ng trnh:
x 20
x

1800
1860 3x

5 2x2 + 160x - 36000 = 0. Gii ph-ng trnh ta -c x

x
x 20
= 100 tho mn yu cu bi ton.
Vy k hoch nh bt l 18 ngy, mi ngy on tu phi nh bt 100 tn
c.
21. Gi v, v0 (km/h) l vn tc du thuyn khi n-c ng yn, vn tc dng
n-c (cng l vn tc tri ca b g). Theo bi ra ta c h ph-ng trnh:
20
20
v v v v 7 (1)

0
0

20 8 12 (2)
v v 0
v v0
v0

t k =

v
(k 0) suy ra v = kv0 thay vo (2) ta -c ph-ng trnh: 3k2 - 7k = 0
v0

suy ra k = 7/3, thay v =

7
v 0 vo ph-ng trnh (2) ta -c kt qu l
3

v=

7km/h, v0 = 3km/h.
p s: Vn tc thuyn khi i xui dng l 10km/h; vn tc dng n-c l 3km/h.

22. Gi x (ng) l s tin m mi ng-i d nh ng gp cho chuyn Du lch

Sinh thi. Suy ra x + 30000 (ng) l s tin m mi ng-i i ng gp. Gi y
(ng-i) l s ng-i d nh i lc u, suy ra y - 2 (ng-i) l s ng-i tham gia
chuyn du lch . iu kin y N, y > 2. Chi ph d kin ca chuyn du lch cng
chnh l chi ph ghi trong bn hp ng l xy (ng) chi ph thc t do cc ng-i
tham gia ng gp l: (x + 30000)(y - 2). Ta c ph-ng trnh xy = (x + 30000)(y - 2)
(1), vi iu kin 700 xy 750000 (2).
T (1) suy ra xy = xy - 2x + 30000y - 60000 x = 15000y - 30000 (3)
Thay (3) vo (2) suy ra 700 y(15000y - 30000) 750000
15000y 2 30000 y 700000 0
3y 2 6y 140 0

Ta -c h 15000y 2 30000 y 750000 0 3y 2 6y 150 0

y 0
y 0

429
3

459
3

. Do y N suy ra y = 8 t ta suy ra

=15000.8 -30000 = 90000.

p s: S ng-i lc u d nh i Du lch l 8 ng-i
Mi ng-i d kin ng gp 90000 ng
Chi ph chuyn i Du lch Sinh thi l 720000 ng
23. Gi x (gi), y (gi) ln l-t l thi gian ng-i th nht, ng-i th hai
lm mt mnh xong cng vic. i 3 gi 36 pht ra
th nht lm trong 1 gi l

18
gi. S cng vic ng-i
5

1
. S cng vic ng-i th hai lm
x

x 13
y

3x 3y 18
1

trong 1 gi l . Khi ta c h:
y
1 1 5
x y 18

x 6
x 9
Gii h i xng loi I ny ta -c hai nghim
v
y 9
y 6

Do thi gian mi ng-i lm ring xong cng vic l

Ng-i th nht 9 gi, ng-i th hai 6 gi; hoc:
Ng-i th nht 6 gi, ng-i th hai 9 gi
24. Gi x (km/pht) l vn tc ca t, y (km/pht) l vn tc ca xe p.
Theo bi ra ta nhn thy rng chuyn ng ca t t A n ch gp ln th nht
trong c hai tr-ng hp u mt mt s thi gian nh- nhau v chuyn ng ca t
t ch gp ln th nht n B trong c hai tr-ng hp cng u mt mt thi gian
nh- nhau. Ta hy tnh thi gian trong mi tr-ng hp.
Sau khi gp xe p ln th nht, t chy thm 3 pht theo chiu n B. Trn
-ng ng-c li ti ch gp ln th nht cn 3 pht. Trong thi gian ny xe p i
-c 6y km tnh t ch gp nhau ln th nht. t gp xe p ln th hai vi vn
tc chnh lch (x - y) km/pht v cn thi gian

6y
pht. Trn -ng ng-c li t
xy

ch gp ln th hai ti ch gp nhau ln th nht cng b mt

6y
pht, ngha l
xy

15
y
6y
12 y
7

mt 3 + 3 + 2
=6+
pht. L lun t-ng t ta -c: 1+1+
15
xy
xy
x y
7
2.

15
y
60y
7
= 2+
pht. Hai thi gian ny bng nhau v vy ta -c ph-ng
15
7
x

15
y
x y
7
2.

trnh: 6 +

60y
12 y
=2 +
.
xy
7x 15y

Bi ton dn n ph-ng trnh thun nht bc hai: 7x 2 - 16xy - 15y2 = 0

t t =

x
(t s vn tc t v xe p). Gii ph-ng trnh trn ta -c t = 3 tho
y

mn.
t
A

(gp ln 2)
D

xe p

C
(gp ln 1)

* Cc bi 20, 21, 22, 23, 24 y l cc bi tp in hnh vn dng kin thc

v Ph-ng trnh, bt ph-ng trnh, h ph-ng trnh, H bt ph-ng trnh bc hai
v c bit vn dng ph-ng php gii ton h i xng loi I, ph-ng trnh
thun nht bc hai. v vy bi 22 c th dng khi dy bi S l-c v h bt
ph-ng trnh bc hai, cc bi 21, 23 c th dng khi dy bi H ph-ng trnh
bc hai, cc bi 20, 24 c th dng khi dy bi ph-ng trnh bc hai trong
Ch-ng trnh i s 10 THPT.
25. T ngy 1 thng 1 n ngy 1 thng 5 s ngy c t nht l: 31 + 28 + 31
+ 30 = 120 (ngy). S tin b ng ca An mi ngy tng theo cp s cng vi
cng sai bng 100 ng. Do tng s tin c -c ca An n
ngy 1 thng 5 l:

120
120 .121.100
(2.100 (120 1)100)
726000 ng.
2
2

Vy An c tin mua qu sinh nht cho mnh.

26. Nu ng-i lm v-n c x qu Xoi th ng-i khch hng th nht
mua:

x 1 x1
1
x1
1 x1

)
qu; ng-i th 2 mua: (x
qu;
2 2
2
2
2
2
22

ng-i khch hng th 3 mua:

1
x 1 x 1 1 x 1
(x
2 ) 3 qu; ... v ng-i
2
2
2
2
2

khch

hng

th

x 1
27

mua:

qu.

Ta

ph-ng

trnh:

x 1 x 1
x 1
1
1
1

...
x (x 1)( 2 . . . 7 ) x (1)
2
7
2
2
2
2
2
2

Tnh tng cc s hng ca cp s nhn trong ngoc ta -c:

1
1
1
1
2 ... 7
2
2 2
2

1
2 7 127
1
128
2

Do ph-ng trnh (1) (x 1)

127
x x = 127
128

Vy bc nng dn thu hoch -c 127 qu Xoi u ma.

* Hai bi ton in hnh trong vic vn dng cp s gii cc bi ton
trong thc tin ph hp trong dy hc cc bi Cp s cng, Cp s nhn trong
Ch-ng trnh i s v Gii tch 11 THPT.
12

12

2500 25
27. a) Gi x l t l phi tm, ta c ph-ng trnh: x
, suy ra
2200 22

lg x 12(lg 25 lg12) . p dng Bng s hoc tnh cc lgarit bng my tnh ta c

x 4,6 . Mt bng n c hi sng gp 4 ln mt bng n chn khng.

Suy ra rng, mt bng n chn khng c sng l 50 nn th cng bng y

cha y hi c sng l 50x4,6 = 230 nn.
b) Gi y l phn trm phi tng nhit tuyt i. Ta c ph-ng trnh
12

y
lg 2
y

)
, dng Bng s hoc my tnh ta tnh
1
2 lg(1
100
100
12

-c y 6%
c) Dng lgarit c s 10 th t x = (1,01)12, suy ra lgx = 12lg(1,01), ta tnh
-c x 1,13 ngha l sng s tng l 13%.

T-ng t vi s tng nhit dy tc l 2%, ta tnh -c mc tng chiu sng

l 27%, v tng nhit ln 3% th mc tng chiu sng l 43%.
Chnh v vy m trong k ngh lm bng n in ng-i ta nghin cu lm tng
nhit dy tc.
* Bi ton ny th hin mt vai tr quan trng ca vic ng dng Lgarit
tnh ton trong thc t, nht l khi tnh ton vi s m ln, c cn thc bc ln.
Bi ny c th dng khi dy hc bi Hm s lgarit trong Ch-ng trnh i s v
Gii tch 11 THPT.
28. Vi bi ton ny ta cn xc nh OA gc BOC ln nht.
iu ny xy ra khi v ch khi tgBOC ln nht. t OA = x (m) vi x > 0,
ta c tgBOC = tg(AOC - AOB) =
AC AB

OA
OA
=
AC.AB
1
OA 2

tgAOC tgAOB
=
1 tgAOC.tgAOB

1,4

1,4
1,4x
x
=
= 2
3,2.1,8
x 5,76
1
2
x

Xt hm s f(x) =

C
B
1,8
x

1,4x
2
x 5,76

Bi ton tr thnh tm x > 0 f(x) t gi tr ln nht. Ta c

f'(x) =

1,4x 2 1,4.5,76
, f'(x) = 0 x = 2,4
(x 2 5,76) 2

Ta c bng bin thin

2,4

0
+

f'(x)

+
_

f(x)
0
Vy v tr ng cho gc nhn ln nht l cch mn nh 2,4m.
29. Gi t l thi gian vn chuyn hng ha t cng A n cng D.

Thi gian t l: t =

AC CD AE CE CD
=
=

v1
v2
v1
v2

h
A
h

h. cot g
h
tg
=
sin =

v1
v 2 sin
v1
v2

Xt hm s t()
nht khi cos

h. cot g
h
. ng dng o hm ta -c t() nh

v1
v 2 sin

v2
v
. Vy t nh nht ta chn C sao cho cos 2 .
v1
v1

30. Gi x, y l chiu rng, chiu di ming ph nh- hnh v. Gi d l -ng

knh ca khc g, khi ta c tit din ngang ca thanh x c cnh l
x
d(2 2 )
d
y A
,0<y<
.
4
2
d
Theo bi ra ta -c hnh ch nht ABCD

d
v 0 < x <
2

B
C

nh- hnh v bn. p dng nh l Pitago ta c

2

d
1

2
2
d 2 8x 2 4 2 x .
2x
y d y
2
2

Suy ra S S(x)

d(2 2 )
1
. S l din tch mt
x d 2 4 2dx 8x 2 vi 0 < x <
4
2

ming ph. ng dng o hm ta c S ln nht khi v ch khi x =

34 3 2
.
16

31. a) Vc t v 0 -c phn
x tch thnh tng ca hai vc t theo hai ph-ng
vung gc vi nhau (ph-ng ngang v ph-ng thng ng) nh- hnh v. Vt cao
f'(x)

nht khi MN MP , trong MP gt (1) , MN 2 v 20 MK 2

N
M

suy ra MN 2 v 20 v 20 cos 2 (2).

T (1) v (2) g 2 t 2 v 20 (1 cos 2 )
t

v 0 sin
. Vy h ln nht khi
g

v ch khi t

v 0 sin
v khi
g

v sin
maxh = v 0 sin 0
=
g

v 20 . sin 2
.
g

b) V qu o ca vt nm xin l Parabol nn tm nm ca vt -c
v 20 sin 2
v 0 sin

tnh x = MK.2t = v 0 cos 2

. ng dng o hm i vi
g
g
v 20 . sin 2
hm f( ) =
, cho ta tm nm cc i khi = 450.
g

32. Gi x, y (x, y > 0) ln l-t l chiu rng, chiu di ca y h ga.

Gi h l chiu cao ca h ga (h > 0). Ta c k
suy ra h kx (1), V hxy y

S = 2xh + 2yh + xy 2xh 2 h

y 3

V V

(2).
hx kx 2

Din tch ton phn ca h ga l:

S 2 kx 2 2

h
x

x
y

V
V

2
x
kt hp (1) v (2) ta suy ra
kx 2
kx 2

( k 1)V
. p dng o hm ta c S nh nht khi x
kx

4 kV
k( k 1)V
, h3
.
2
( k 1)
2

k 1
V , khi
2k 2

33. Ti thi im t sau khi xut pht, khong cch gia hai tu l d.
Ta c d2 = AB12 + AA12 = (5 - BB1)2 + AA12 = (5 - 7.t)2 + (6t)2
Suy ra d = d(t) =

85t 2 70t 25 .

B1

p dng o hm ta -c d nh nht
A1

7
khi t
(gi), khi ta c d 3,25 Hi l.
17

34. Gi s h-ng ca thuyn, h-ng ca dng n-c chy theo vct vn tc

l v t , v n nh- hnh v. Gi gc gia hai vct vn tc ca thuyn v ca dng

n-c l , y l di ca thuyn do dng n-c chy, b l khong cch gia hai
b sng, cc k hiu x, h, z, 1 , A, B, C, D, E, B1, K nh- hnh v.
Ta c h.vn = vt.vn.sin (v cng bng din tch ca hnh bnh hnh ACDE)
Suy ra h = vt. sin . Do 1 + = 1800 (tng ca hai gc trong cng pha),
suy ra z = - vtcos x = vn - (-vtcos ) x = vn + vtcos (x = CD - z).
Mt khc ta c
suy ra y

x h

(Do KD // BB1)
y b

b( v n v t cos )
bx

h
v t sin

C z Kx
h

vn
Xt hm s y() b(cot g
)
v t sin

ng dng o hm ta c y nh nht khi cos

B1

D
E

A
vt
.
vn

35. Gi s ng-i cu h v tr C,
cn cu mt ng-i v tr T. Anh ta chn

h2
D

im O l im anh ta xung h. Vi cc

A
h1
B

k hiu nh- hnh v bn ta c thi gian t

ng-i cu h i l: t

x 2 h 12
CO OT

v
u
v

( x )2 h 22
u

sin v
.
sin u

vi 0 x . ng dng o hm ta c t nh nht khi

36. Gi h l khong cch tnh t mt t

n u d-i ca cnh tay Cn cu (0 < h < H).

Cc k hiu , A, B, C, E nh- Hnh v.

E
2

Hh

vi 0 < < 90o.

sin cos

Khi cnh tay cn cu AC l: AC L()

Ta c L' ( ) = (H-h)

cos
sin
+
.
2
sin
cos 2

L' ( ) = 0 (H - h) cos3 sin 3 tg3

tg 3

Hh
, khi cos =

1
Hh

1

2

Hh

, sin =

1
Hh
2

D thy vi ny th AC min v AC min = (H - h)

1 +
Hh

Hh

1 , vy di cnh tay nng t nht phi l

+ .

AC min = (H - h)

1 + .
Hh

Hh

1

2

37. Gi x, y ln l-t l chiu rng, chiu cao ca m-ng. Theo bi ra ta c: S

= xy; 2y x

2S
2S
x . Xt hm s (x)
x.
x
x

2S
x 2 2S
Ta c (x) = 2 + 1 =
.
x
x2
'

' (x) = 0 x 2 2S 0 x 2S , khi y =

S
=
x

S
.
2

D thy vi x, y nh- trn th m-ng c dng thu ng hc, vy cc kch th-c

ca m-ng l x 2S , y =

S
th m-ng c dng thu ng hc.
2

y
x
38. Gi h l cao ca n so vi mt bn (h > 0). Cc k hiu r, M, N, , I
nh- Hnh v. Ta c sin

h
v h 2 r 2 a 2 , suy ra c-ng sng l:
r

r2 a2
C C( r ) k
(r a ) . ng dng o hm ta c C ln nht khi v ch khi
r3

a 2
3
, khi h
.
r a.
2
2
r
h

N
a

* Cng c o hm dng kh hiu qu trong vic gii cc bi ton cc tr.

Cc bi ton cc tr cn c th gii -c bng ph-ng php dng Bt ng thc
Csi, tuy nhin trong cc bi ton trn (cc bi t bi 28 n bi 38) vic s dng

Bt ng thc Csi l gp nhiu kh khn, iu ny th hin rng, ch o

hm c rt nhiu tim nng trong vic khai thc nhng bi ton c ni dung thc
tin. Cc bi mc va phi (nh- cc Bi 30, 32, 33, 37, 38) c th -a vo
dy hc trn lp, cc bi c cng mc hoc nng cao hn (nh- cc Bi 28, 29,
35, 36) c th dng lm bi tp cho hc sinh, cc bi kh (nh- cc Bi 31, 34) c
th dng cho hc sinh gii khi dy hc cc bi Cc i v cc tiu, Gi tr ln
nht v nh nht ca hm s trong Ch-ng trnh Gii tch 12 THPT.

Ch o hm
y l cng c hu hiu trong vic tm cc tr; tm gi tr ln nht, nh nht
ca hm s.
Thng qua vic dy hc kin thc ny, ta c th cho hc sinh gii nhng bi
ton thc tin kh hp dn v mang nhiu ngha:
V d 1: Mt mn nh ch nht cao 1,4m -c t cao 1,8m so vi tm
mt (tnh u mp d-i ca mn nh). nhn r nht phi xc nh v tr ng
sao cho gc nhn ln nht. Hy xc nh v tr ?

Li gii bi ton nh- sau:

1,4

Vi bi ton ny ta cn xc nh OA gc BOC ln
nht, iu ny xy ra khi v ch khi tgBOC ln nht.

B
1,8

t OA = x (m) vi x > 0, ta c tgBOC = tg(AOC - AOB)

AC AB

tgAOC tgAOB
OA
OA
=
=
AC.AB
1 tgAOC.tgAOB
1
OA 2

Xt hm s f(x) =

1,4
1,4x
x
=
= 2
.
3,2.1,8
x 5,76
1
x2

1,4x
x 5,76
2

Bi ton tr thnh tm x > 0 f(x) t gi tr ln nht.

1,4x 2 1,4.5,76
Ta c f'(x) =
, f'(x) = 0 x = 2,4
(x 2 5,76) 2

Ta c bng bin thin

x
f'(x)

0
+

2,4
0

+
_

f(x)
0

Vy v tr ng cho gc nhn ln nht l cch mn nh 2,4m.

V d 2: T mt khc g trn hnh tr, cn x thnh mt chic x c tit din
ngang l hnh vung v 4 ming ph nh- hnh v. Hy xc nh kch th-c ca cc
ming ph din tch s dng theo tit din ngang l ln nht?
Ta c li gii bi ton nh- sau:
Gi x, y l chiu rng, chiu di ca ming ph nh- hnh v. Gi d l -ng knh
ca khc g, khi ta c tit din ngang ca thanh x c cnh l
d(2 2 )
d
v 0 < x <
,0<y<
.
4
2

x
y
A

B
d

Theo bi ra ta -c hnh ch nht ABCD

nh- hnh v, theo nh l Pitago ta c

d
2

d
1

2
2
d 2 8x 2 4 2x
2x
y d y
2
2

Suy ra S S(x)

d(2 2 )
1
, S l din
x d 2 4 2dx 8x 2 vi 0 < x <
4
2

tch mt ming ph. ng dng o hm ta c S ln nht khi v ch khi

x=

34 3 2
.
16

V d 3. Chi ph v nhin liu ca mt tu -c chia lm hai phn. Trong

phn th nht khng ph thuc vo vn tc v bng 480 ngn ng/gi. Phn th
hai t l thun vi lp ph-ng ca vn tc, khi v = 10km/h th phn th hai bng
30 ngn ng/gi. Hy xc nh vn tc ca tu tng chi ph nguyn liu trn 1
km -ng l nh nht?
Li gii:

Gi x (km/h) l vn tc ca tu. Thi gian tu chy qung -ng 1km l

(gi). Chi ph tin nhin liu cho phn th nht l

1
x

1
480
(ngn ng). Ti
.480
x
x

v = 10 km/h chi ph cho qung -ng 1km phn th hai l

1
.30 = 3 (ngn
10

ng). Xt ti vn tc x(km/h): gi y (ngn ng) l chi ph cho qung -ng

1km ti vn tc x, ta c y = kx3, 3 = k103 (k l h s t l gia chi ph 1km -ng
3

y x
ca phn th hai v lp ph-ng ca vn tc), suy ra y 0,003x 3 .
3 10

Vy tng chi ph tin nhin liu cho 1km -ng l p p(x)

480
0,003 x 3 . p
x

dng o hm ta c chi ph p nh nht khi tu chy vi vn tc x = 20 (km/h).