NGON \ N GU Ney Ny TAP CHi CUA HOI NGON NGU HOC VIET NAM $0 5(91) 2003 a Bac rd lly ening 101 | acetals Vidt a Con nage a 1 ere phat a) als\oay WB iana Nom OG Ha Lob & ienayAgh, ngen nga Ceumesty N a Ton edn) “TU NEU tit sel DUY Minin Tri) 1372’NGON NGU & ddi song S6 5 (91) - 2003 TAP CHi CUA HOI NGON NGU HOC VIET NAM RA MO! THANG 1 Ki Téng bién tap NGUYEN QUANG HONG Pho téng bidn tap. NGUYEN BUC CHINH CAO XUAN HAO Thu ki Toa soan PHAM VAN HAO Ban bién tap HOANG DUNG DUONG KY BUC BUI MANH HUNG PHAN VAN QUE, AO-THAN TA VAN THONG NGUYEN LAN TRUNG NGUYEN XUAN VANG Trisu ANG KIM DUNG ‘TRU SO TOA SOAN: 20 LY Thai T6, Ha NOI BT: 8.265100 E-mail: nn-ds@hn.vnn.vn VAN PHONG Bal DIEN TAI TP HO CHi MINH: 43 Nguyén Thong, Quan 3, Tp HOM DT: (08) 9.925310 GPXB: 385/GPXB (8-3-1994) NGUYEN THE LONG }BiNH CAO NGUYEN THI DY loko NauyEN PHC NGUYEN THANH NGA LEXuAN MAU Lest TA VAN THONG | [PHAM TRAN DUC. LE XUAN BOT TRANKY NGUYEN KHAc BAO NGUYEN THE DUONG PHAN VAN Qué LEVY TRAN QUANG BINH TRAN DAI NGHIA- Chi s6: ISSN 0868 - 3409 In tai Nxb. Chinh tri quéc gia WAITHANH THING — TENG VIET VA CHU VIET ‘Bac HO ey oc sinh. cute tai heh i *Can tao ra “ a én: nan” manh 1 me : hon nia : 38 Khong gian ngon ngw ‘trong cude ng : - — déithuong : 5 Quan hé nguwisi néi - nguisi nghe va each. xung h6 trong giao tiép tiéng Viet 7 - ¢Déi dibu vé céu thanh ngu Ding baie thi qua, dong qua thi nho” *Ban thém vé thanh ngi, tue nga NGON NGU VOI VAN CHUONG - Ung mit nghé thuat eta Nguyon _ Khoa Diém trong doan trich “ Dés nue” 13 *Ha Noi mua viing nhung eon mua 16 *En, chim én, cdnh én va su phat ng ngbia trong the 20 sTiéng Nabe - bh tho giau tinh thong qué, tinh yéu tiéng me dé 22 '*Bai tho Tay Tién va nhtmng ché ton nghi 24 Vai y kién vé cuén Tw lidu Truyén Kieu Ban Duy Minh Thi 1872 25 NGON NGU VA VAN HOA oNhung lang ten Nom 6 Ha Nei 29° BAN New VA NooaT) NGU *Tiéng Anh e6 tré thanh mot ngon ngue toan chu? 80. Ban vé kt nang nghe hiéu si 386 *Co sé day viét cho > aia vin chuyén ngie ee mite Nam — 38 | DIEN DAN won vA vier 40 i a me$0 5 (91)-2003 NGON NGU & 861 SONG 1 TIENG VIET VA CHU VIET BAC HO DA DAY HOC SINH CHUNG TOI CACH VIET TIENG VIET ch mang Thang & - 1945 thanh céng Circe 9- 1945 nhan dip khai ging nam hoe diu tién cla nuGe Vidt Nam dée lap, Bac H6 da giti thu cho hoc sinh ca nuée, trong do 6 doan viét: “Ngay nay cic chdu duoc cdi may mdn kon cha anh la duoe huéng mot nén gido due cia m6t nude dée lap, mot nén gido duc 16 sb dao tao cde chau nén nhting nguei cong dan cé6 tch cho nitée Viét Nam, mét nbn gido duc lam phat trién hodn todn niting nang lee sin 06 vita cde chdu...” Nuc Vit Nam da déc lap, gido dye & mot nase dde lap phai dune day bing ngén ng chinh thuic ela nude dé - tiéng Viet, Vi vay tir nim hoe nay, tat ca cdc p hoe ta tigu hoc dén dai hec déu ding tiéng Viet dé day trong trudng. Vide ding tiéng Viét day trong nha truéng da gip khong it bd ngd, kho khan cho nha giao va sinh vién hge sinh vi trude Cach mang, tir c4p hoc Thanh chung (nhu Trung hoe co sé ngay nay) tra 1én, tat ed ede ba mén déu day bing tiéng Phap, trong trutng, thay va tro diu ding tiéng Phap dé gidng day va tran adi. Ching téi dang hoc nim thi tu trudng Thanh chung Nam Dinh, (sau Gach mang duge déi tén trutémg Trung hoe Nguyén Khuyén), rit phdn khéi dirge hoc bling tiéng ‘Viét ohung cing rat lung tting khi lam bai, tra NGUYEN THE LONG (Ha Noi) lai trong lop. Trong khi noi chuyén, ching toi thuong ding dan nhiéu te tiéng Phép vi Rhéng tim duge tir Vist tuong ving. Voi y thie dA thoat canh lam né 1é, huémg nén gido duc doc lap, chting t6i ban nhau luyén tap néi tiéng Viét, néi khong chen tiéng Phap, ai néi tiéng Phdp thi phai phat, nép may xu cho quy lép. Ching téi mi nhau ra mét ta bdo viét bang tiéng Vigt cda cd tru’ng dé tap vidt tiéng Viét. Te bao cé tén gidn di la Tép viét nhu muc dich néu lén, ban bién tap gdm cae anh Pham Hitu Dung, Nguyén Thé Hung, Lé Quy An, Va Van Tao... (1) Ta béo Tap widt nhanh chong duye dong dao hoe sinh trong trudng hutng ving gui bai viét, Ive lugng nong cbt van 1a hoc sinh nam thi tu, Bao cé cae bai viét vé thoi su dit nude, chuyén thanh nién hoc sinh trong trudng, tho ca, djch thuat, tranh vé, minh hoa, dé vui... Nhan dip Téng tuyén ew ngay 6 - 1 - 1946, bau Quéc hdi dau tién, chung ti ra 86 bao dac biét, nghia cha quyén cong dan mét nude déc lap duge bd phiéu dé chon nhitng nguii lanh dao dat nude, vé quyén binh dang nam nu trong tuyén et... D&c biét anh Neuyén Thé Hung da khéc mgt bite chan dung Bac Hé bang go dé in trén bdo. va in ra nhiéu ban tang cae ban da tham gia viét bao. Lie dé tranh va anh Bae Hé con cé déng cho Téng tuyén cit, néi v82 NGON NGU & BOI SONG hiém, chi thinh thoang thay in tren bao Ciaw quéc ma théi, ai nhan duc tranh Bac ctia anh du rdt quy va khen anh “cd hoa tay”, Thang 2 nam 1946, dugt tin Bac Ho ve tham Nam Dinh, nhém Tép viét chung téi rat vui ming, ai cling mong duge tréng thay Bae. Ching téi 44 nay ra ¥ nghi la git biéu Bac may té bao Tap viét caa trudng, nat 1a to bao vit vé Téng tuyén ott dé Bac biét 1A hoc sinh trubng Trung hoc Nguyén Khuyén Nam Dinh 4 lam theo Idi BAe day trong thu mii hoe sinh dau nim hoe. Dic biét chung tdi cing gui hai ban in chan dung Bée do anh Hung da khac in, mot ban biéu Bac, mét ban xin chu ki cha Bac, é bay t long kinh yéu eda hoe sinh thanh Nam déi véi nguvi. Khi Bac ra vé, hoe sinh truéng Nguyén Khuyén duoc xép hang dé tin. Ching tdi ban nhau phan edng anh Pham Hu Dung chay ra vim hoa dén 6 t6 Bac khi xe ra vé dé biéu. Lam xong viée biéu Bae bao va chan dung, chung téi rat yui ming. it lau sau, vao diu thang 3 -1946, dang gir hoe, chting ti dua vin phong goi lén gap thy Hiéu trudng Pho Die T6. Chung ti rat lo lang khéng biét vi viée gi mA thay Té goi len. Khi gap ching tdi, thdy yui ve hoi ngay: ~ Cae anh da giri thu lén Chi tich Ha Chi Minh a? Ching téi van tit trinh bay viée biéu bdo Tép viét va chan dung him Bac vé Nam Dinh. Thay nghe xong, vui vé noi cé thu trén Phi. Chi tich nude giti vé cho nhom Tap viét va dua cho chting tdi mét phong bi to bing cac - téng. Chung téi mé phong bi, thay 14 thu cia éng Va Dinh Huynh, Bi thu Phi Chai tich cho biét Cha tich Hé Chi Minh da nhan dhrge bao, thu, tranh in va cé thu tra li, Ching tai hét site cm déng khi doc 1a thu do Bac tyr tay viét: Than giti cdc chau “Tép viét” Béc c6 may lot khuyén ede chau: Y te nén ro rang, Liti le nén. phd théng, Cau chit nén ngdn gon, SO 5 (91}-2003 Chie eae chau thank cong. Thin di K3 ten: HO Cai Mink Kem theo thu, Bac Ha piri tang ching toi mét tém anh cia Bac va giti lai cho chting téi tAm chan dung in bing ban gé véi chi ki cia Nguvi, Ching i vé cing phn khdi, chia nhau doc thi. Ching tai khong nyt di ban tram céng ngan vige trong dai ctia dal nude, Bae Hd van khéng quén tra Iii thir cia may hge sinh hd trudng Trung hoe Ngayén Khuyén Nam Dinh. Trong lic chung téi dang Tung ting sir dung tiéng Viét trong trudng hoe thi nhéing lai day cia Bac that v6 cing quy gid. Lai day cla Bac voi nhom Tap vidi cing 1a lai day chung véi hoc sinh trong trivng va ¢& nude, khi viét cin phai le nén phé thing, céu chit nén ngdn gon”. Moi lan viét bao hay lam vin, chung toi déu can cit 20 may cha “rd rang, phé théng, ngan gon” dé chiéu xem 6 dat khong. Rat tiéc la bitc thu do Bac tw tay viét, bite anh Bac tang va chan dung in bin khiec gi cé chi ki eda Bae git lai, do anh Pham Hau Dung gitt, da bi that lac trong nhing ngay dau Toun quée khang chién 19 - 12 - 1946. Thiét nghi nhiing lvi cla Bac day nim xua voi ching téi ngay nay van con gia tri vdi hoc sinh, vi ton dan trong viée giit gin sy trong, sdng cba tieng Viet. Tée gid ghi theo lui ké cha Pham Hetu Dung (nhém Tép viét) “Y te nén ré rang, loi (1) Chi thich vé Nhém Tap viét: Dic Pham Hiru Dung nguyén can b6 gidng day ‘Mac - Lénin trutng Dai hge Bach Khoa Ha Noi. Bye Nguyén Thé Hung, Chinh tri vién dai di, hi sinh 6 mit tran Ha Nam nim 1949, li8t st. Dic Lé Quy An, GS, nguyén Tht truimg BG KH - CN & MT. Bye Va'Vin Tao GS, nguyén Vu trudng, Tro If BO trudmg GD & DT.$6 5 (91)-2003 NGON NGU & B01 SONG a TIENG VIET VA CHU VIET A “ A Any CAN TAO RA “LUC UON NAN MANH ME HON NUA DINH CAO (DHSP Ha Noi) cing thich mang tén Tay, tan cdn, nhung phai ching lam ‘gay tit nhimg nam dau N cia chinh thé dan chi céng hoa, trong cuén Sta déi loi lam viée (1947), Chet tich H6 Chi Minh da noi toi cae tht “benh” ngén ng trong dé 6 “bénh néi chi. Sau nay HO Chi tich con nhigu lan nhan mah ring (dai y): khuyét diém nang nhat la ding chi nude ngoai qua nhiéu vi nhiéu khi ding khang ding. Vao thi diém ay Bae Hé cia ching ta muén cinh bao, ngan chin nan lam dung tir nga Han - Viét trong noi va viét tiéng ta. Lai day cia Nguti cho tai git van gitt nguyén gid tri. So voi vige vay mugn chi Han thi do thi thoi nay tét lam dung chit Tay con Ién xén va tram trong hon rat nhiéu. Ngui ta dua nhau chay theo mét trung chit Anh, chit Phap lén cée bién hiéu, bang quang co, ap + phich, tap gdp, ts buém, danh thiép, nh&n hang héa... Nhiéu logi hang chi tiéu thu trong mrde nhung lai in quéing cio va chi din bing tiéng Anh cho “oai” (). Khong it khach san, cong ti, nha hang khong lién doanh vai nude ngoai ma Tau. Réi trén sach bao, trén song phat thanh va truyén hinh phan nhan bién tugng noi va viét tiéng Anh, tiéng Phap chém xen vao tiéng me dé mét cich tity tién bita hai dén mic khong con kiém soat ndi. Dac biét, tai vin phong nhiéu céng ti nude ngoai, cdc nhén vién ngudi Viet néi chuyén véi nhau cong thich pha chen nhdng tir tiéng Anh vao m6t cach 16 ling, kéch com, kigu nhu: “Em sé gui mét cai order cho anh”, “eude hop nay di cancel ri", “Kin gtti cho t6i mét edi confirma- tion”... Dan ra nhimg hién tugng trén, Graham Suteliffe (mét nhae truéng mde ngoai sang Viet Nam nghién ettu am nhac) cho rang Jéi néi lai cang nhu vay hoge la vi ludi suy nghi, ho&c muén “khoe khoang”, muén chiing td ta c6. hoc vn cao, ta dang lam viée 4 c6ng ti nude ngoai vv... Hién tugng nay can phai duoc ngin chan.) ¥ kién cia Graham phi hop véi diéu Bac H6 chi ra ti cach day trén mia thé ki ring “Vay mugn la dung, chéng ludi biéng”. Ri rang cach néi chém pha tiéng nue ngoai dang de doa bin sac dan tc cha tiéng Viét. Gidi tré cang td ra sinh ding tiéng nude ngoai tot mite sting bai 16 Hidu. Ching han, co nhiing ban nhac hoe sinh - sinh vién chinh tong dong doi Lac Hang ma dua nhau khoae 1én minh edi 40 tiéng Anh, nhiing la: New Stars, New Friend, Saigon boys, The Colours rbi Three lights, Black Rose, Emotion vv... nghe ef ngé dé la nbing ban nhge ngoai bang sang lu dién & Viet Nam. That la mot thai rom! Thé nhung, khuynh huéng t6i néu ra sau day con ding phé phan nghiém khée hon nita. Hién nay ¢6 mét sé nha. bao, nha van tré duimg nhu da quén bang muc tiéu “Xay dung (2) Xem tap chi Ngén ng & Doi dng, sé A - 2000, tr32 (2) Te day, nhimg chit trong ngolic kép dtu durge trich tit eudn HB Chi Mink, “V8 cing tae vitn hoa, a0 ghs", Nab Su that, 1971,nén van héa tién tién, dam da ban sie dan toc” ma Ding ta dé ra, ho ct bé nguyén xi tiéng Anh, tiéng Php vao tic pham cia minh mét cach “vé tr thoai mai”, Xin don cit truyén agin “Tir khai visa” cia HALT ding trén tudn bao Nywii Ha. Néi (36 14 ngay 7 - 4 - 2001). Truyén chi dai hon mot trang bao khé vita ma 6 dén gin ba chuc ti ngi tiéng Anh duoc bé yao nguyén xi (Vi du: Golden Cate, broad way, jus soli, bac- carat, roulelte...) nhu danh dé nguisi doe, Dang nhu diéu Bae Ho da vach ra ti rat sém rang “viét nhur vay thi eaing ahr c4 § .. khéng muén cho nguvi ta xem”, Qua vay, dic gid thong thutng muén higu ni dung cau chuyén thi hi eon cach tim mua mét cuén tir dién Anh - Vigt o@ lon dé vita dge vita tra tir ngoai, dau con ining thu cam thu, thuémg thie van chuong? Dang buén hon nita la trong cuén tiéu thuyét Co Agi cita Chia cba NV.H (Nxb Van hoc 1999) tac gia cing chém pha vao rét nhiéu tir tiéng Anh ma phan tén déu .. trat lat. Day la trrimg hop ma Bac Hé timg goi la “chuyén that dang dau long”. Tam li chung ngoai, sinb néi chi di khién mét s6 cay but tré sang tac bing mét tht ngén ngi pha tap, hd lén, ngong nghiu. Ho dang lam “hoen &”, “6 nhiém” (chit cita 66 ‘This tuéng Pham Van Dang) tiéng noi cia cha éng ta, La hung “chién st van héa’, khong nhung ho khong chim Jo “Gir gin su trong sng cia tiéng Viét” ma nguoc lai, con NGON NGU & BOL SONG “lam nhg" tiéng Vigt eda ching ta (chit cha Té Hoai). Ngon ngit ia linh hin etia din téc (Lep Tonxtoi), Ngon ngi 1a bp phan quan trong nhit ela mot nén vin héa. Lam sao ching ta 6 thé xay dung mét nén van hoa “dam da ban the” khi mdi truung tiéng Viét cia ching ta cing ngay cing 6 nhiém nghiém trong? ‘Trude thuc trang bite xe nay, tron bao chi, nhiéu nha trf thute co tam huyét da ging nhing chuéng canh bdo vé nguy co ting Viét dang bi mat din bin. sic din te, dang bi lai tap, van due. Nhung xem ra, nan Jam dung tiéng nue ngoai van ct ngang nhién Jan tran (dic bigt trén bao chit va béo hinh), Chung téi trom nghi co thé do ching ta chya ¢6 nhiing bién phap thiét thuc va dang bé dé tgo ra “lye udn nan” 4d manh mt, cho nén higu qua cia cong cudc “Giit gin sw trong sang cia tiang Viet” ngay cing yéu t mi nhat. Trong bai nay ching téi xin manh dan kién oghi mot vai bign phap kién quyét va amg ran, ching téi tin ring ching sé mang lai nhigu higu qué hon: 1. Véi chute nang nang cao dan tri, huéng din thi hiéu va. tgo ra dit Inn, cac bdo, cdc dai phat thanh va truyén hinh nén guong mau di dau trong vige “lanh manh héa” tiéng Viét oa ching ta. Cu thé JA: trong khi viét va n6i euong quyét khéng st dung ning choy Anh, chit Phap khi trong tiéng Viét 44 6 nhiing tir ng tuong duong. Vi du, tranh ding nhing ti: ngée i $6 5 (91)-2003 grand prix, fair play, best - seller, format, série vx... (Pai sao ngudi binh luan thé thao trén VIV ext quon néi: Vo st X lai ra mgt série din, wha khang ni vira dai ching d8 hiéu Ini gay duoc an tugng tre tiép, manh mé hon, hay hun?), 2. Duye ton vinh la “nhding nguvi gée lia” van hoa, doi ngu can bé bién tap & cae nha xuat ban, cic taa sogn bao, dai phat thanh, dai phat hinh nén cuwong quyet hon nia, chong lai cai mat 15 lang, lai cing bing edch khong duyét in thode dua lén song, lén hinh) cae bai bao, kich ban, tac pham trong do tae gid cua chung vay mugn tir ngir tiéng Anh, tiéng Phap mit cach loan xq, bia bai, 3. Dé nghi ede eo quan how trach khéng cép gidy phép hoat dong, céc ev quan truyén thing dai ehing khong dua tin, ghi hinh, gidi thiéu, biéu duong cée ban nhge, doi mia nguéi Viét Nam ma lei mang tén tiéng Anh, tiéng Phap gay ra nhiéu loan. Thiét nghi bign phap cing rdn nay sé c6 tac dung cinh bdo, gido duc va ngin chan xu huéng sing ngogi cita lop tré von néng ndi, a dua theo mét. ‘Tat nhién, muén thy hién tét cdc bién phap trén, clin cd six chi dgo va gitip d6 cha Ban ‘Tu tuimg - Vin héa ‘Trung wong, B6 Van héa va Thong tin cing nhu Ban gidam déc cic dai’ phét thanh vA truyén hinh, céc Ban bién tap cia cae bdo va tap chi trong c& nuée.O “ra mot feat don"80 5 (91)-2003 NGON NGU & DG! SONG 5 L BENG VIET Ya CHU eT KHONG GIAN NGON NGU TRONG CUQC SONG DOL THUONG rong cuée séng didi thudng c6 kha nhiéu Toe thu vi xung quanh vige stt dung cac su tinh c6 lién quan dén khong gian ngon ng&. Dé tiét kiém, trong ngén nmr nao cing vay, mét tir cé thé chuyén tai nhiéu nghia, mét ménh dé cing khang nhat thiét chi dién dat mot ngi dung. Ti ngit gitta cde ngon ngw khac nhau khéng nhung cé nét van héa riéng trong dinh danh ma con c& trong cach biéu dat sy tinh. Vi vay, néu chi may méc dya vio tir dién, di khi sé d3 hing ting vi nhitng c4u ndi trong cude séng co khong ft nbing su tinh gay mo hé vé nghia. Dieu do dic biét gay khé khan cho nhimg ai moi tiép can mét ngén ngit voi tu cdch nhu mét ngoai ng. Bai viét thir dua ra mét vai vi du vé khéng gian ngén ngw trong cudc séng doi thing, Nhu ching ta da biét, tinh th sdu thuong két hyp voi nbirng danh tir biéu vat 06 dac trung lang réng, lém, c6 kha nding bao chita nén ta thugng gap cdc két bop nhu giéng sdu, ranh sdu, ngd sé, ma khong may khi thay ede ket hgp nhu ndé sau, eéy sda... vi ce@y va nit la niuing vat thé khéng réng, nén khong thé nhin thay bén trong khi mudn dién ta chigu sau cia ching. Thé nhung trong thye té ching ta lai gp nhitng két hop nhw mudi séu, edy sdu. Vi du: THEDY Vidu Ngan nya ree ~ Tu trén non by giv that ra ciing khong phat dé. Thay tdi trénh doi véo mii sau nhung réi vuon lan Méy bide néi tiéng qua nén ngusi trén lai kéo lén thuéng ngoan. (Bao Van nghé Tét 2002) - Lang Dao suéi Lin ngay nay vdn & trong mii séu nhung xe hoi véo duoc tan ngo moi nid. (Lang Dao sudi Lin - Tiéng Viét 5 tap 2) Néu tra Tw dién tiéng Vidt (Hoang Phé chi bién, 2000) dé tim hiéu vé tr sdu thi thay each biéu dat cé chia tinh séu trong hai phat ngén trén thudc vé nghia thit ba: “co chd tén cong ben trong cach xa mieng hode xa mat ngodi nhw hang sau trong nui, nha & séu trong ngo” Nhu vay cach biéu dat sdu trong hai su tinh trén 1a y eda hai tac gid cd nhuing cau duge trich néu trén muén biéu dat ni séu 6 nghia 1A sdu trong nui, Tue 1 “Lang Dao sudi Lin” va “Chita noi thay ti di tu” vf tre sdu phia trong phai di qua khe nui méi téi duoc. Déi véi cdc kidu loai vat thé c6 long khong lom, rong (thueng dace) khi két hop véi tinh ttr sdu (hoe néng) la ham ¥ chi vi iri caa vat thé & ché nao dé cich xa miéng hoc ba, khéng bidu dat nét nghia d6 dai tir miéng, bs xuéng duéi hay vao trong sir vat. Ngudi Viet c6 thé suy Iudn vA hiéu duge6 NGON NGU & 861 SONG tr d6 khéng khé khan lam, nhung déi vi ngvoi mrde ngoai hoe tiéng Viet thi khong phai ai cing hidu ngay dug. Déi véi cach biéu dat céy séu cing vay. Cé nhing ngit canh, ngudi néi chi ta hxge bot tu di: Ba oi! Don quang tat ed cay duéi ao hé ba? Dung roi chau a. Cay ndo néng ehdu nhd iruée, edy sfu nhd sau. “Trong cau trén, cum ti cdy sdu ma ba muén nhac chau la nhing céy gin bo noi nude néng nén ahé trude con nhuing cay xa bir phia nuée sau thi nhé sau. Nghia tu sau trong két hop cdy sdu 1a chi vi tri cia cdy 30 v6i mt nude va cach by mOt khoang nao dé. ‘rong ngit canh at dung nay kh6ng phai ngudi néi muén Am chi rd cay An sfu xuéng dat. Vi trong thuc té sit dung van thirang gap cau néi nhw Cay nay sdu khé nhé lim ch nghia Ré edy nay dn sda kho nhd lém. St vi du khde vé each st: dung gigi tur khéng gian cing dé gay cho ngudi nghe cim gid kh6ng thugn. Vide st: dung gidi tir khéng gian, s&p xép vi tri thit tw cae danh ti nhy thé nao cing chiu sw chi phéi béi cde quy tée khéng gian. Trong viéc sdp dat su vat hang ngay, thong thudng (khong phai Iuén luén) thi vat nhd hay duge dat bén canh vat lén, vat 6 thé di doi duoc dit bén canh vat cé6 dinh nhu dua xe dap vio hién nhé, twa thang ude Abi nha, twa lung vio gic ciy, dé ghé bén canh ban, ding cank ban gidng bai vv... Sux bidu dat trong ngén neu ceding theo quy luat nhy vay mi hiém khi @&o ngwac lai. Vi vay khi nghe thay mot phat ngdn quang cdo cudn tap chi truyén hinh trén kénh VTV3; Néu nha ban 6 tivi, hdy dat bén canh cuén tap chi Truyén hinh! Nguoi Viet thi chdc ai cang higu § nghia cha cAu noi la: “Hay mua cuén tap cht Truyén hinh va dat né ben canh chiéc tivt nha ban!” Nhung tdi e ngudi née ngoai biét tiéng Viet se cam thay 1a la. Trong tiéng $6 5 (91}-2003 Anh hay mét sé ngén nga khac thudng phi thém mét dai tir ban cach nd ite Livi) vao sau tir bén canh. Néu nha ben 6 tivi, hay dal ben canh chiée tivi dy cuén tap chi Truyén kink Biét rang nguoi Viét nhiéu khi khong muén nhc lai ti ngur va eting khong thay thé tir do bang mét dai tir trong duong. Neurai Viet vin quen néi thé khéng eé gi sai, Nhung theo qay tae khdng gian thi phat ngén trén khong duoc xudi lim va sé dan dén chuyén nguvi ta co thé khéng hiéu Jam luc ngén trung ma vin hiéu ¥ tir cau noi, nhumg sé thdc mae vi sao lai dat tivi ben cank in tap chi vi tivi duge dan truée trong vé diu cia phat ngén, ma vat nhé dé di chuyén duge lai khong dem dat bén canh vat lén hon mang tinh cé dinh, theo 16 thuong, Tuy nhién trong thue té co thé vat J6n van dé bén eanh vat nhd nhu xe dap dua vao hon 44 hay edi coc nbung hon dé va ci ege dé phai duoc cé dinh va 6 chic ning 1a diém tua Trén day chi la hai trong rat nhidu vi du thuing gap trong doi séng ngon ng hang ngay. Ngon ngit c6 tinh uyén chuyén. Hon mia tiéng Viét lai 14 mét ngén ngi gidu hinh anh, gidu su lién tuéng, Trong doi sng giao tiép hang ngay, néu ta dé ¥ mét chut, ngim nghi mét chut s8 phat hign ra khé nhiéu diéu thu vi, tim higu vén dé sau sde gitip ta bé sung vao vén kién thite ngén ng cia mai nguti ni riéng cing nhu kho kién thite ngén ngit ndi chung thém phan phong phu.. TAI LIEU THAM KHAO 1, Clark H, Space, Time, Semantics and the child. New York, 1973. 2. DS Hau Chau. Co si ngit nghia hoe tix vung, 1987. 8. Ly Toan Thang, Ngén ngit va se tri nhan hong gian, Tap chi “Nyon new", 1994. 4. Svarou §, The grammar of space. John Benjamins, 1993. 5. Patmer FR, Semantics. CUP, 1976.86 5 (91)-2003 TIENG VIET VA CHU VIET NGON NGU & BOI SONG QUAN HE NGUOI NOI! - NGUOI NGHE Va CACH XUNG HO TRONG GIAO TIEP TIENG VIET ‘& ddu mét cudc thoai, ngudi ndi va Move: nghe thudng hinh thanh trong tr duy ctia minh nhiing cach xung hé sao cho pha hgp véi ngudi déi thoai, dé nhiing giay phut ban dau tiép mic tranh duge su be ngd, sai sét, tao su than mAt trong giao tiép. Tu do xay dung mét tién dé dua cuéc thoai di dén duge dich ma ca hai phia ngwii adi va nguwai nghe da dinh trude. , Sy twa chon cach xung hé khi giao tiép chiu sy chi phéi cla nhiéu yéu té chad quan va khach quan. Véi gidi han mét bai viét, ching tdi chi néu ra day mét yéu té co ban luén hién dién va chi phéi trye tiép ngay br nhiing giay phiit dau cda mét cudc hdi thoai, do la yéu td quan hé vai gitta ngubi ni va ngudi nghe. di quan hé cia ngudi néi va ngwai nghe trong giao tiép duyc xdc djnh trén nhidu tiéu. chi, cu thé trong bai viét nay ching tdi chi truong dira trén mét sé tiéu chi, phuong dién eg ban sau: mée dé dam nhat trong tink cam, mic dé cao - thép vé dia vi xd Adi cua nguai ndi va ngubi nghe. Tir ahitng tiéu cht nay sé hinh thanh nén mot sé kiéu quan hé nhur san. 1. Quan hé quen than: Khi da la nguvi quen than, gitta hai phia DAO NGUYEN PHUC «ThS, Ha N6i) ngwii noi va ngudi nghe sé 06 mot su hiéu biét va thong cam nhét dinh trong giao tiép. Tuy nhién, khong vi thé ma trong moi tinh hudng ho 6 thé xumg hé tuy hung va bd qua nhiing quy tae giao tiép. Nhu vay trong trudng hgp nay con cé mot van dé nita dat ra la quan hé vai vé gitta nguii noi va nguiri nghe. Diéu nay chung téi xem xét 4 nhitng géc a6: ho hang than thude, tudi tac, dia vi x4 h6i, qua dé ma xde dinh duge quan hé vai iva ngudi ndi va ngudi nghe: + Quan hé ngang bing: ban be, ding chi... + Quan hé khéng ngang bang, gém: 6ng ba, bé me - con chau, anh chi - em, bac, chu, 6 di - ch4u; thi trudng - nhan vién, hige trutng - gido vién ... a, Quan hé quen than ngang bing Voi kiéu quan hé nay da xdc dinh nhtng cach xung hé than mat, gin goi gida ngwii néi va ngudi nghe: minh, t6, cau, tao, may, ding dy, day... (1)- Giang, khi ndo cau vé qué vay ? - Sém mai minh vb, Ciing co khi lai xung hé mang tinh sudng sa, nhung khéng vi thé ma mét trong hai phia néi ho&c nghe c6 thai d6 bat binh, mat Tong, phd vo eude thoai, lam gidn doan duéng kénh giao tiép. Vi du:8 NGON NGU & BOL SONG (2) - Hiéu, may di Qudng Binh bao gid thi tro tai ¢. - Mu6n lam la thi ném tuan ti tao ve. Trong kiéu quan hé nay hiém khi xuat hién céch xung hé trich thugng, khach khi, quan cach, trty khi dé Ja sy dita egt, bong lon hode gitta hai bén xdy ra mau thudn. Vi du: (3) - Dot nay cau viét bao edo thay ta nhé. - Xin ngai tha cho tai lam phiie, tai con phdi di co sé thire té vdo chiéu mat. (4)- Khang @, cfu didu cho mink may anh tin bink niza di. - T6 chiu théi, trén su dodn ho dé o6 ¥ lay cde ding chi dy di ginp dan hét rbi - Thi cau co loi trink bay gitip to dé he hiéu ve thong ein cho co sé. + Mink chite théi. - Givi a, con lay dng, éng hiéu cho thoi han hoan thanh tuyén duing con cé ba ngay thoi. (Tu ligu thu thép trong hoi thoai hang ngdy) b. Quan hé quen than khong ngang bang Nguoe lai voi méi quan hé quen than ngang bang, & quan hé quen than khong ngang bing xudt hién nhitng cach xumg hé mang tinh quy thie, thé hién ro rang vi tri cao thap gitta ngudi néi va nguisi nghe. G day ching tdi dé cap mot s6 quan hé nhé sau: + Quan hé huyét tée: dng ba, bé me - con chau, anh chi - em, bée, ei, ¢6 di - chau... Vi du: (5) - Chit ddy a! - Dao ngung tay, chao. Cai Hoa véi thut vdo bép. Né so éng chit dén la i n6 ni hén lie sang. + Ba cé nha khong ? - Thit hoi. (6, 159] Trong kiéu quan hé nay, vai vé cilia cae nhan vat giao tiép chi phdi true tiép cach xung hé cla ngudi noi va ngwii nghe. 6 tw cach dia vj bac dudi, ngutyi ndi khéng thé sit dung cach xung hé ngang bing véi bé trén, vi nhu vay nguvi noi sé anh gid 1A thiéu van hoa. 80 5 (91)-2003 + Quan hé nghé nghiép, vi thé x4 hoi: thu trudng - nhao vién, gidm déc - nhan vién, higu trudng - gido vién, déi trudng - xa vién, gido vién - hoe sinh ... Vi du. {6) - Lay quan tén, viée nay, néu quan Jon ci cong bing ma xét, thi sao ten Xién ciing mat ruéng. Khong, tao da cong bing, thi reéng cia ai, s@ tré lai nguii dy. [5, 213), + Quan hé tuéi ide (nguii lon tudi - nguti ahi tudi): ong (ba) - chau; 6, ei, bac - chau; anh, chi - em... Vi du (1) - Bae lam on cho chéu vao gap bie Hoan. + Chu véo di, ehti Hoan dang dai chau & phong hank chin, 2. Quan hé xa la Su thay déi vé quan hé dan tdi each xung trong hdi thoai hang ngay cing thay déi. Dring trude ngudi xa la, moi gap lan dau, ca hai phia néi - nghe déu phai co mét su lya chon tir ngw xung hé sao cho khong khi cuéc thoai khéng bi cing thang, déng thai giz due thé dién cia cA hai bén. ‘Trong trudng hgp nay thudng xuat hién nhimg céch xung hé 6 tinh tén trong tu cAch cia ngwai déi thoai nhy: minh - cau, to - ban, bac - chau, anh - em, ..., ft khi xudt hién cach xung hé khiém nha, xudéng x4 nhu: tao - may, dng - tdi... Dé thay ro vin dé xung ho trong kiéu quan hé nay, chting t6i sé chia thanh nhung kiéu quan hé nhé hon, a. Quan hé xa la ngang bang G hoan canh nay, ngudi n6i vA ngubi nghe co su ngang bang vé vai vé xét & géc dé tudi tac va dia vi xa hdi. Tuy nhién, dé ton tron thé dién eda ngudi déi thoai, cA hai phia déu 6 cch sit dung ngén ngi xung hé boa nha va lich su, tranh tinh trang mdt long hodc gay ra mot khéng khi hi thoai c’ng thing. Wi du: (8) - Anh lam on cho hoi dutmg vé Hai Phong con xa khong?- Cling hhodng chirng 20 cay niva anh a! = Vang, cém on anh. b. Quan hé xa la khéng ngang bang Citing nh kiéu quan hé quen than khéng ngang bing, 6 kiéu quan hé nay ca hai phia noi - nghe phai lta chon nhimg each xung hé sao cho thé hién duge tinh van hoa, phép lich su trong giao tiép, tao tién dé di tdi dich cia cuge hGi thoai. Nhving cach xung hd thuang gap ¢ day co sy phan biét rd rang vai cao - thAp eta ngudi noi va ngwii nghe nhu: 6ng - chau, anh - em, ehui - chau, ¢6 - chau, chi - em... Vi du (9) - Cai di dau thé kia, em ? - Em di tim 64, bé cé mnbng dubi nha anh khong ho? - Anh eting khong biét. Anh vita vd tdi day, Nhung em lim sao ma tiu nghiu thé hia?. [7, 210]. Qua nhung digu trinh bay, chung ta Khai quat lai mdi quan hé co ban, phé bién cha ngudi noi vi nguiri nghe trong giao tiép uh sau: Quan hé nguisi néi - ngudi nghe trong giao tiép Quan hé quen than Quan hé xa la Negang bing Khéng ngang bang Ngang bang Khéng ngang bing C4 thé thay, vdn dé xdc dink quan hé cha ngudi déi thoai dé co cach xung hé cho hop 16 1a mét van dé quan trong khi giao tiép. Vi xung hé hop 16 sé 1a m6t trong nhiing tién dé tao nén cude thoai e6 chiéu hudng tich eye, dang thoi git duge thé dién, tu cach cho ca nguai néi va ngudi nghe. Van hoa trong giao tiép duge thé hién 4 nhiéu yéu té, trong dé cach xung hé phi hop déi tugng giao tiép ota hai phia ngudi néi va ngusi nghe la yéu té khong thé thigu, do 46 “yung khiém ho ton” lA mot nét vain hod giao tiép tiéng Viet can duge tén trong. ‘TAL LIEU THAM KHAO 1, Ba Hitu Chau - Dai evong ngon ngit hoc tap 2 (Ngit dung hoc}, 2001 , NXB Gido duc. 2. DS Thi Kim Lién ~ Ngit nghia loi hai thoai, 1999, NXB Giao dye. 3. Bui Minh Toan - Ter trong hoat dong giao tidp tiéng Viet, 1998, NXB Giao duc. 4. Phan Khéi - Viet ngit nghién cuu, 1997, NXB Da Nang. 5. Nguyén Cong Hoan - Thanh dem, 2002, NXB Thanh nién. 6. Nguydn Khéc Trutmg - Manh dét lim nguti nhiéw ma, 2002, NXB Héi Nha van, 7, Nguy8n Dinh Lap - Ngogi 6, 1997, NXB ‘Van hoa - Théng tin.10 TIENG VIET VA CHO VIET NGON NGO & Dd] SONG 86 5 (81)-2003 _ DOL DIEU VE CAU THANH NGU “DONG BAC THI QUA, BONG QUA THI NHO” NGUYEN THANH NGA (Quang Ninh) jhanh ngw thug diac si dung nhy mot phyong tién hitu hiéu gitip lai ni tré nén hinh Anh, gidu sue bigu cam. Trong 86 46, o6 nhiéu cau da tro thanh quen thude trong 1di néi hang ngay, ching han nhu cau thanh ng “Ding bde thi qua, déng qua thi nha” (hay “Hang bde thi qua, hang qué thi nhé”), Theo edch dinh nghia cia mét sé tr dién thanh agi co ham ¥ tréch et sy doang (khéng chim lo quan xuyén c6ng viée gia dinh ma chi chim chu vao ding qua tim bdnh) cla mét ngudi nao dé, dac biét 1a ngudi dan ba. Vay thi “déng bée”, “ding qua” va ngudi dan ba dodng & day e6 méi quan hé ra sao? Pham vi st dung cau thanh ng trén thé nao, ching ta sé cung tim hiéu. “Bac” ¢ day duge hidu chinh 1a cdi bac dén, nhidu noi goi la “ tim dén” , mot vat dung hét stte nhé bé nhung quan trong, edn thiét, gan lién voi cude sing hang ngay, nhat la cudc séng & néng thén xa. Mot nguai dan ba dim dang. luén cham lo dén cude séng gia dinh thi mét vat dau nhé bé nhu cdi bac dan cing khéng nén quén, Con “qua” thi ai cting biét dé la nhting thie mua dé an thém, an choi cho vui, c6 thé 14 ma, 1a séu, la tim banh, ci keo héng... Mét bén Ja thie quan trong, khong thé thiéu trong dui séng hang ngay thi quén, cn mét bén chi la nhung thie ¢6 cing dwgc ma khang e6 eting chiing sao thi lai nhé. Cang cAn phai lua y rng edu thanh ngi nay khéng chi bé hep & chuyén di chg quén cai bac dan, nhé vige mua qua ma n6é ¢6 thé sit dung trong nhiéu béi canh khée nhau. G vi tri ciia “bée” 06 thé la nhitng vgt dung khde nhw gao, mudi hay ganh edi. ho&e mét diéu, mat vide cin nhdn nha ai, edn gidi quyét, nguge lai vai “qua”. Chung t6i chi xin lau y 18 & day tai sa0 ngudi ta lai chon edi bac den lim vat dai didn cho cde vat dung hay didu viée ké trén chit khong phai mét vat, mét viée nao khac? Te xua, trong tam thite nguéi Viét di sém hinh thanh ¥ thite “Séng déu den, chét ken tréng”, tite 18 lve séng thi phdi co anh sang, 4nh sing cia ngon den dau, anh sang cia bép Iva trong cuée séng tuy ban han nhung sang trong dé khi chét di linh hon e6 thé thanh than, duge dua tién trong tiéng ken tréng va sw tiéc thuong cia ba con chom xém. Vay thi déu den hay cdi bde den cing vay, ngoai ¥ nghia vat chét né con mang y nghia tam link. Phai ching dé mei 1a If do su xa ma nguéi ta dé chon cai b&e dén trong cu thanh ngit trén?Q)6 5 (91)-2003 TIENG VIET VA CHU VIET NGON NGO & B01 SONG "1 BAN THEM Vé THANH NGU, TUC NGU’ LE XUAN MAU (a Noi) banh ngit (ThN) va tye ngtt (TN) véi sé hrong va gid tri duc két eda ching qua la cé nhiéu didu dng quan tam, da ban réi thi van thay can ban thém. Doc may bai via réi eda tac gid Pham Thuan Thanh va Nguyén Ba Luong, xin duoc gop thém may ¥ vb nghia cia THN va TN. 1. Nghia trudge - nghia sau Ban Pham Thudn Thanh Khi noi dén hién tuong “hiding tinh” cba ThN va TN 6 nhde lai dé nghi eda toi: cé thé goi loai nay 1a TAN da “tuc ng héa”. Ban muén sta lai la “tue nga da thanb nga héa*. Vi theo ban, nghia den cé trade, nghia béng co sau, Co thé thay rang ban khéag cong nhan TN 6 nghia bong, chi cd THN moi cé nghia bong, Su thue thi TN eting cd nghia den, nghia bong. Tét 86 hon t6t nuée son la mot phan don vé cdc vat dung bang gé (nghia den), Nhung di do su lién tuéng, y nghia cia nd mo rong, khai quat héa dé c6 nghia béng (co ngwoi lam nghia nay la ham ngén cia TN). Hign twong mé rong nghia nhu vay 1a hién tugng chung cia cd TN va TAN. Véi nhung don vi “hang tinh”, thye ra kho xe dinh duge khoi nguén cba né 1A ThN hay TN, Goi tat ca la “thanh ngit bj tuc ngd héa” 6 thé la khéng bao quat hét moi trudng hop. Nhung néu ce suy theo sy phat trién cla tu duy thi edi quy trinh di tir nhan xét ban dau Khong cé ngi dung phan doan tién téi cd néi dung phan doan téi nghi n chic hgp li hon 1a noi nguge lai. Cho nén “Trau lam vay quang” ban dau la ThN hop li hon.) Nhung cing c6 thé cé mot TN vin la mét phan doan nghé nghiép rdi ding rong ra nhue Pham Thudn Thanh néi.!?) Chuyén cai nao héa thanh cai ndo tai nghi khong quan trong lim, Diéu quan trong ban Thanh nén xem lai 1a edi nghia khdi quat & TN béi vi dutng nhu chi nhiing phén dodn da nghia, co $ nghia khdi quét mdi duge nhip va kho tang tue ngu (cing véi hinh thite dic trung cba n6). 2. Khé khan tim nghia ‘Tae gid Nguyén BA Larong (NN & DS 1-2/2003) kho chiu vi niatng cach giéng nghia TN sai lac, da néu ra nhiing co sé dé hiéu ching mét cdu TN: - DAt né trong hoan cénh giao tiép. - Hidu dting nghia cia tr then chét. - Hiéu diing méi quan hé hai (cdc) vé. Dé ching la nhiing co sd quan trong that (tuy chya aii), Nhung lam nh vay chua han da trinh duge nhing sai sét khi giang nghia ‘TN. Béi vi kho tang tuc ng (va ca mot sé THN) cha ta cé khé nhiéu nhing vAn dé doi hai cng phu dao béi, tim hiéu. Trong sy thay déi nhiéu mit theo thi gian cla dan téc, TN cing c6 nhing bién déi. Muén dat mét cau vao hoan canh giao tiép cu thé dan cé dé. Cit nghe nhiing bai tranh Ivan vé mét TN hay THN cu thé moi thay khéng thé chi quan. Co thé12 6 nhiing cau di vao mgt nghé chuyén mén nhy Gia kén ken hom, nhdt xwong nhi da thit ba giac lo. Co nhitng cau da bi rung bét mot vai vé nhu An dc néi mo (rung bét vé An mdng néi mage, Gn cd ni bay), Lai cé thé do tinh khai quat cha TN va TAN ma cé nhiéu hon canh giao tiép cu thé cé thé dat vao, Cho nén khi van dung cic quy tic “dat vao hoan canh giao tiép” kia phai lun ¥ kha nhibu diéu va cho voi tréch khi ngudi khdc khdng dit vao hoan canh giao tiép cu thé giéng minh. Ngay ca cdi ma quy tic néu ra la “hidu dung nghia cae tt then chét” cing khang phai dé thyc hign. Nguoi ta 6, thé lam ti ding am kiéu An “vée” hee hay (vée: toai vai mac quy - ca tha), An 6c noi “ms” (di mb hay “md mam hi hoa") co thé gap tr nghé nghigp, dia phuong khé nhw Nhat xwong nhi da thi ba Bigc lo (dac?). Rbi gap nghia ¢é nghia mdi nhu Ném tao bay tuyét (tao?) Nhat la nhitng tir ¢é bi ding lech di nhu Chén dam dd chan chiéu thanh Chén nam dé chan xiéu vv... Dé Va chua ké nhiing dang hgp If tao ra ede van ban khae nhau. Vi vay co 18 phdi néu thém mot “hé qua” voi quy tae nay: Dé hiéu duing cde ti then chét can phai chu ¥ dén dac diém ti ng & ThN, TN dé kchéi 06 su 1am , gin nghia tay tién chi quan, Véi *hé qua” __NGON NGU € 801 SONG nay thi cd su tich ny su ring vé tir npr va e& hidu hi kho ting ngén ngi, van hee din gian nay méi dip ung dude. Chang han néu khong duge ngudi Ngh¢ Tinh cho biét each goi voi va tién trong dé choi bang dat cia tré con xt Nghé thi kho ma hiéu duge ding cau Duge voi doi tién 2? Dén nhu quy tac thi ba - hi¢u ding méi quan hé ede vé - thi cang dang ban hon. Cang voi cai kh6 cha nhing két hop tang vé ma dng Phan Ngoc phai goi lA ngén ngit than linh, méi quan hé gitta cde vé rét phong phi la cai kho & TN. Mét cau Tét giéng tét md tét me tat lia nbu dat ta néi vao sé thAy tinh “hoan ve cé nhiéu ty néi phan anh nhitng phan doan khée nhau, Co thé néu A thi B, co A mndi co B, vi Anén B vw... ( tit giéng, B = tét ma). ‘Tinh khai quét, da nghia va edi hay cia TN cé le con & chd ay niva. Vi va dinh cing mét méi quan hé thi chya han da ching. Kho ting ThN, TN phong phi cia dan t6c van hap dan duge nhiéu ngudi tim hiéu, Dé 1a niém vai, Nhung cing phai néi rang méi nguii di da tiép thu nhing thanh qua hode y kién cha nguii khée, cing khé tranh duge nhitng sai sét, Tranh ludn trao déi voi nhau 1a chin thiét. Nghi thé, t6i ar manh dan ban thém.Q cu xae 80 § (anznog CHO THICH (L) Xem bai “Rani gio mong anh (NN& DS 36 12002) 2) Tay nhién din ening v8 Gi ‘én ken hom tit khing thuyét phe. De che here dang Sim, neha cia TRN khéng lién quan gi dén TN, khang thé cho dé Ih oy “thank ngt hon", Ca Ma gia rugng ngéu cing khang thé coi LA TN. Dé chi la mot THN do 06 su. md rong nghia eta mat cum tty ban, iu Ta mot nhga sil ring Je (3) Ban Thanh cé thé nghi rang TIN kebdng 66 ghia kha quit, trang ohne TaN, That v2 agi quat & TN ¢é thé dat tii nhing van, dis eiét Kican bin hue quarto gi ni dang va hinh thie (7dr 25... han va ong ding (Con sda BS ru nat eanh..d. (4) Xem bai eda Pham Thi Hai Yen, tron Ngon nage 16/2002 © Nu cudi NG6N Nar DAU PHAL Sang cha nhdt, ngudi chong dan vg: - Hom nay ank ban viée. C6 ai goi dién cho anh thi bao la anh khong 6 nhé,em nhé! Lat sau, chudng dién thoai reo, c6 vo cim éng nghe néi to: “A 16! Xin i ai d6?", rdi 4p tite nhé gigng: “Béy giv, ching em dang cé nha” va vei va cxip may. Nghe thé, anh ching buc minb.gé + D& béo la noi anh -BhOfig 06 nha co ma? ! Nhimg nguoi nay ‘dic ‘phai goi cho anh! C6 vg li ahi dap. NGUYEN VAN HIBN