Professional Documents
Culture Documents
lu vc SNG CU
I. Gii thiu lu vc sng Cu
1.1 c im t nhin
Sng Cu l ph lu ca sng Hng; LVS Cu c din tch 6.030 km2 l mt phn
ca LVS Hng-Thi Bnh (chim khong 8% din tch LVS Hng-Thi Bnh trong lnh
th Vit Nam). Lu vc c tng chiu di cc nhnh sng khong 1.600 km. Lu vc
bao gm gn nh ton b cc tnh Bc Kn, Thi Nguyn v mt phn cc tnh Bc
Ninh, Bc Giang, Vnh Phc, Hi Dng v H Ni (huyn ng Anh, Sc Sn).
Lu vc sng Cu c c 3 vng sinh thi: ng bng, trung du v min ni. a
hnh chung ca lu vc theo hng Ty Bc - ng Nam.
Mng li sng sui trong lu vc sng Cu tng i pht trin. Cc nhnh sng
chnh phn b tng i u dc theo dng chnh, nhng cc sng nhnh tng i ln
u nm pha hu ngn lu vc, nh cc sng: Ch Chu, u, Cng, C L... Trong
ton lu vc c 68 sng sui c di t 10 km tr ln.
Tng lng nc trn LVS Cu khong 4,5 t m3/nm, trong ng gp ca sng
Cng, sng C L l khong 0,9 t m3/nm. dng chy cc sng thuc LVS Cu c
phn bit thnh hai ma r rt l ma l v ma kit. Ma l thng bt u t thng
VI n thng X; lng dng chy trong ma l khng vt qu 75% lng nc c
nm. Ma kit di 7 n 8 thng, chim khong 18-20% lng dng chy c nm. Ba
thng kit nht l I, II, III dng chy ch chim 5,6-7,8%.
Trong lu vc c VQG Ba B v VQG Tam o, khu BTTN Kim H, v cc khu
vn ha - lch s mi trng vi gi tr sinh thi cao. Lu vc sng Cu kh giu cc
ngun ti nguyn thin nhin: ti nguyn rng a dng, ti nguyn nc di do, ti
nguyn khong sn phong ph... che ph ca rng trong lu vc sng Cu c
nh gi l trung bnh, t khong 45%. Tuy nhin, rng b ph hy mnh m cng
nhng hot ng pht trin kinh t, x hi khc nh cng nghip, khai thc m, lng
ngh th cng v hot ng nng nghip gy p lc ln ln mi trng trong lu vc.
Khung 1.1. Tm tt c im t nhin LVS Cu:
Cc tnh trong lu vc sng Cu: Bc Kn, Thi Nguyn, Bc Ninh, Bc Gia ng, Vn h Phc, Hi
Dng v H Ni.
Din tch t nhin ca lu vc: 6.030 km2.
Mt li sng: ( di sng trn mt n v din tch) trong lu vc bin i trong phm vi 0,7 1,2 km/km2.
H s tp trung nc: t 2,1 (thuc loi ln trn min Bc).
Tng lng nc hng nm: khong 4,5 t m3
Cc nhnh sng chnh: Chu, Nghin h Tng, u, Cng, C L, Ng Huyn Kh.
1.2. c im kinh t, x hi
Lu vc chim khong 47% din tch ca 6 tnh. Tng dn s 6 tnh thuc lu vc
nm 2005 khong 6,9 triu ngi. Trong , dn s nng thn khong 5,9 triu ngi; dn
s thnh th khong 1 triu ngi. Mt dn s trung bnh khong 427 ngi/km2, cao
hn 2 ln so vi mt trung bnh quc gia.
Vng ni thp v trung du l khu vc c mt dn c thp nht trong lu vc, chim
khong 63% din tch ton lu vc nhng dn s ch chim khong 15% dn s lu vc.
Mt dn s cao vng trung tm v khu vc ng bng.
Thnh phn dn c trong lu vc c s an xen ca 8 dn tc anh em: Kinh, Ty,
Nng, Sn Du, Mng, Sn Chay, Hoa, Dao trong ngi Kinh chim a s.
C cu kinh t da trn nng nghip,
lm nghip, cng nghip; thy sn ng
gp khng ng k vo c cu ny. GDP
tng trng mnh m, tng gn gp i
trong vng 5 nm ti hu ht cc tnh;
Hi Dng c GDP tng cao nht.
Tc tng trng ngnh cng
nghip cao hn t l trung bnh quc gia.
Sn phm t nng nghip, lm nghip,
thy sn chim khong 26% v c xu
hng gim. Cc tnh Thi Nguyn, Bc
Ninh v Vnh Phc tng trng nhanh v
cng nghip, xy dng v dch v.
T ng
16000,0
14000,0
12000,0
10000,0
8000,0
6000,0
4000,0
2000,0
0,0
B c Kn
T hi Nguyn
2001
2002
Bc Giang
2003
V nh P hc
2004
B c Ninh
Hi Dng
S b 2005
Din tch
(km2)
4.857,2
3.542,6
807,6
3.822,7
1.648,4
1.371,4
Dn s
(nghn
ngi)
289,9
1.109,0
998,4
1.581,5
1.711,4
1.169,0
Mt
(ngi/km2)
60
313
1.236
414
1.038
852
GDP (t
ng)
1.032,7
6.459,0
8.356,8
7.559,8
13.664,7
9.565,3
Tc tng
trng so v i
2004 (%)
114,5
117,8
121,5
123,0
118,2
122,0
mg/l
mg/l
100
80
60
40
Cu Ph
Thc Ring
T hng 10/2005
Thng 11/2006
T hng 12/2007
20
0
Cu Ph
Thng 10/2005
Thng 12/2007
TCVN 5942-1995 (B)
Thc Ring
Thng 11/2006
TCVN 5942-1995 (A)
mg/l
mg/l
0,35
0,30
0,25
0,20
0,15
0,10
0,05
0,00
50
40
30
20
10
0
Vn Lang Ha Bnh Sn Cm Cu Gia
By
2003
p
Thc
Hung
2004
2005
Vn
Lang
Ha
Bnh
Sn
Cm
Cu
Gia
By
p
Thc
Hung
Cu
My
Cu My
Sau khi ra khi thnh ph Thi Nguyn: do khng c cc khu cng nghip v t cc
hot ng sn xut nn nng cc cht nhim trong nc sng gim. Ti khu vc
Thun Thnh pht hin d lng thuc bo v thc vt nhng vn nm trong gii hn
cho php loi A.
Sui Phng Hong (nhnh sui nh chy trn a bn phng Tn Long - Tp Thi
Nguyn), nc sui b nhim hu c nghim trng do nc thi ca nh my sn xut
Giy thi trc tip, hm lng cc hp cht hu c cha nit rt cao. Cc thng s c
trng nhim l BOD5, COD, phenol... (hnh 2.5)
Sng Cng l sng ln th hai trong lu vc, chy qua a phn Thi Nguyn v nhp
lu vi sng Cu ti a Phc. Nc sng bt u b nhim hu c, du m. D lng
thuc bo v c pht hin mt s im. Hnh 2.6 biu din gi tr hm lng du m
trung bnh nm 2004 v 2005 trn ton tuyn sng. y l khu vc chu nh hng bi
hot ng ca cc thuyn du lch trn H Ni Cc, tu thuyn khai thc ct trn sng,
nc thi ca hot ng khai thc khong sn v nc thi ca KCN Sng Cng.
mg/l 80
60
40
20
0
BOD5
COD
Thn g 10/2005
Thng 11/2005
Thn g 12/2005
mg/l
0,30
0,25
0,20
0,15
0,10
0,05
0,00
Ph
Cng
Cu
Huy
Ngc
H Ni Ca x
Cc
h Ni
Cc
Tx.
Sng
Cng
Cu a
Phc
2.3 H lu Lu vc sng Cu (t Cu Vt n Cu Ph Li )
Cht lng nc sng ti vng h lu (chy qua Bc Giang v Bc Ninh) ca sng
Cu b nhim hu c tng i nghim trng (hnh 2.7). on cui sng Cu ti Ph
Li, nc sng c nhiu vng du do hot ng giao thng ng thy. Vng h lu ca
(mg/l)
(mg/l)
50.0
2004
TCVN 5942-1995 (A)
2005
TCVN 5942-1995 (B)
40.0
30.0
X Hp
Thnh Bc
Giang
X
Hng
Lm Bc
Giang
X Vn X Ho
Th x
Phc Long - Bc Ninh
Bc Ninh Bc Ninh
20.0
10.0
0.0
Nm 2005
Nm 2006
Cu Lc H
Cu Song Cu Tn Bo
Tht
Vn Mn
Cu o X
4%
7%
3% 2%
Giy
55%
29%
Dt may , bao b
Bc Kn,
Thi
Nguyn
27%
Hi
Dng
21%
Bc Ninh
30%
Bc
Giang
13%
Vnh
Phc
9%
S c s / h
sn xut
64
450
80 - 120
Lng ngh c ng i Bi
Lng ngh ch bin g ng K
600 - 700
1000
Thi Nguyn c cc lng ngh th cng m ngh nh my tre an, lm min dong, sn
xut gch nung. Ngoi ra, Thi Nguyn cn c 12 c s c gang v cn thp th cng,
trn 30 bn tuyn qung ch thic nh v trn 100 bn tuyn vng ln nh. Tt c cc c
s sn xut tiu th cng nghip ny u cha c h thng x l nc thi. Nc thi ca
cc c s ny cha nhiu kim loi nng, ho cht c hi v c thi trc tip vo cc
mng thot nc ri chy vo sng Cu.
Vnh Phc c 16 lng ngh vi cc ngh nh c kh, mc, gm s, my tre an, ch
bin lng thc. Hu ht nc thi t cc lng ngh u khng c x l, thi vo cc ao,
h, cng thi, knh mng ri vo sng C L gp phn gy nhim ngun nc.
3.3. Nc thi sinh hot
Mt dn s trung bnh trong lu vc
l 874 ngi /km2. Dn s trong cc tnh
Vnh Phc
17,00%
Bc Giang
23,02%
Thi
Nguyn
16,12%
Bc Ninh
14,53%
Hi Dng
24,99%
Bc Kn
4,34%
Bng 3.4. c tnh ti lng cc thng s nhim t nc thi sinh hot c a vo mi trng
nc lu vc sng Cu nm 2005
Vnh Phc
Bc Ninh
Hi Dng
Bc Kn
Thi Nguyn Bc Giang
COD (tn/ngy)
71-101
122-174
21-30
79-112
112-161
83 119
44-53
76-92
13-16
49-59
70-85
6-12
10-20
1,8-3,5
6,5-13
9,3-19
0,4-4
0,7-7
0,2-1,2
0,4-4
0,6-6
Coliform
(109 con/ngy)
1.155 - 1.155.000
987 - 987.000
1.698 - 1.698.000
295 - 295.000
1.095 - 1.095.000
1.564
1.564.000
Du (tn/ngy)
SS (tn/ngy)
11,43
196,3-254,1
9,78
167,8-217,3
16,81
288,7-373,6
2,92
50,2-64,9
10,84
186,2-240,1
14,48
265,9-344,1
(tnh ton theo phng php tn h ton ti lng nhim ca WHO, 1993 - da theo dn s c tnh nm
2005, Nin gi m thng k, 2005)
c trng ca nc thi sinh hot l c cha nhiu cht dinh dng, hm lng
BOD5 v cc hp cht hu c cha nit rt cao; nc thi c nhiu Coliform, cc vi khun
v mm bnh. Trong LVS Cu, cc th thng nm st ngay cnh sng, nc thi sinh
hot thng thi trc tip vo sng, do khng nhng gy tc ng trc tip n cht
lng nc sng m cn lm cho cng tc qun l ngun thi ny gp rt nhiu kh khn.
3.3. Hot ng y t
Theo s liu thng k nm 2005, cc
tnh thuc LVS Cu c 74 bnh vin vi
khong 15.400 ging bnh, vi lng
nc thi y t c tnh l 5.400 m3/ngy.
Trong , mt s bnh vin c h
thng x l nc thi. Tuy nhin phn
ln cc h thng ny khng hot ng
hoc hot ng khng hiu qu nn hu
ht nc thi c thi trc tip vo
ngun nc mang theo nhiu ho cht
c hi, cht hu c v cc vi khun gy
bnh.
3.4. Hot ng nng nghip
Vnh Phc
13%
Bc Ninh
13%
Bc Giang
22%
Thi
Nguyn
21%
B c K n
7%
Hi Dng
24%
Cc lo i
kh c
4,5%
Thuc tr
c
11 ,7%
Th uc t r
bnh
15, 5%
Thu c t r
s u
68,3 %
nghn c on
1200
1000
800
2001
2002
600
2003
2004
400
200
2005
0
Vnh
Phc
Bc
Ninh
Hi
Bc Kn Thi
Dng
Nguyn
Bc
Giang
tn/ngy
350
300
250
200
150
100
50
0
Thi
Nguyn
Vnh
P hc
Bc
Ninh
Hi
Dng
B c B c Kn
Giang
%
70,00
%
1,6
1,4
1,2
1
0,8
0,6
0,4
0,2
0
60,00
50,00
40,00
30,00
20,00
10,00
Bc Kn
Thi
Nguyn
2000
2001
Vnh
Phc
2002
Bc
Giang
2003
Bc Ninh
2004
Hi
Dng
0,00
2001
2005
2002
Hi chng l
2003
2004
Tiu chy
S thay i cu trc lng sng, thm thc vt hai bn b sng, kh nng thot l,
dng chy v mi trng sng ca sinh vt cng gy nh hng ti cht lng nc.
Nc thi cha hm lng cht hu c c th thun li cho thc vt pht trin nhng
nu vt qu s gy hin tng ph dng, lm gim lng xy trong nc, cc loi thu
sinh b thiu xy dn n mt s loi b cht hng lot.
S xut hin cc c cht nh du m, kim loi nng, cc loi ha cht trong nc s
tc ng n ng thc vt thy sinh v dn i vo chui thc n trong t nhin.
LVS Cu, vic dng ho cht trong tuyn ra khong sn gy nhim cc cht
c hi, nh hng ti cht lng nc sng. Ti khu vc cc m, hm lng thic v
ch trong nc sng cao. Lng nc thi t cc m than kh ln li cha bi st v bi
than gy nhim nc mt v nhim t canh tc quanh khu vc m. Thm vo ,
cc m than, moong khai thc l thin thng nm thp hn mc nc ngm nn lm
h su mc nc v suy gim tr lng nc ngm quanh khu vc m.
Trc nm 2005, mt s on sng, c bit l sng Ng Huyn Kh, cc cht hu
c v nhiu ho cht c hi nguy him c trong nc sng khin nc sng khng cn
dng n ung, tm git, thm ch cc loi thy sinh vt cng khng th tn ti.
4.4. nh hng ti pht trin kinh t
Trong lu vc sng Cu, vn cha gii quyt c vic cung cp nc cho cc mc
ch s dng khc nhau
LVS Cu c tng lng nc hng nm thuc loi trung bnh kh, nhng do dng
chy phn b khng u trong nm, nn trong ma kh xy ra hin tng thiu nc
nghim trng mt s ni, nht l vo khong thng Ging v thng Ba. Theo tnh ton s
b, cc thng ny thiu khong 36 triu m3 cung cp cho sn xut cng nghip v nng
nghip Thi Nguyn, Bc Ninh, Bc Giang.
p Thc Hung c xy dng Thi Nguyn v phn ln cung cp nc cho Bc
Giang s dng cho ti tiu. m bo vic ti tiu theo cng sut thit k ca p,
Bc Giang phi s dng nc rt tit kim trnh mua nc (vi gi 14 ng/m3). Nh
vy, nhu cu nc ca Bc Giang vn cn thiu, ng thi cht lng nc sng Cng
khng t cht lng.
Pha h lu ca lu vc, lng nc cung cp cho nng nghip thiu. Bc Giang c
15 trm bm ly nc t sng Cu phc v cho hot ng sn xut nng nghip lm cho
mc nc sng h thp, gy kh khn cho cc trm bm ti Bc Ninh cng ly nc h
lu.
H Ni Cc l ngun cung cp nc cho sn xut cng nghip, nng nghip. Cng
sut thit k cp nc cho ti tiu 12.000 ha t canh tc. Nhng hin nay ch cung cp
cho 9.800 ha t nng nghip vng h lu. Trong khi , h cn c khai thc phc v
du lch. Mc nc h Ni Cc lun duy tr mc cao (+42 m) vo ma kh phc v
du lch.
Khung 4.1. Nhu cu s dng nc ti mt s tnh thuc lu vc sng Cu
nhim ngun nc lm gia tng nhng nh hng tiu cc i vi pht trin kinh
t trong LVS Cu
Nhiu lu vc sng hin ang thiu nc vo ma kh. Thm vo , vic khai thc
qu mc v nhim ngun nc lm cho nhiu khu vc v nhiu lnh vc b thiu
nc. iu ny nh hng xu ti tc pht trin kinh t.
S suy gim cht lng nc sng Ng Huyn Kh l mt v d r nt v nh hng
tiu cc ca nhim ngun nc i vi s pht trin kinh t trn LVS Cu. Trc y,
sng Ng Huyn Kh l mt dng sng p, l ngun cung cp nc sinh hot v sn xut
cho cc lng ven sng. Hin nay, nc sng ny b nhim nghim trng, khng th s
dng cho cc mc ch cp nc.
Quan im ch o:
L nhim v lu di, thng xuyn, cn c quyt tm cao, i hi tp trung cc ngun lc u t ca
chnh quyn v nhn dn a phng trn lu vc, c s h tr ca ngn sch trung ng.
Phi c gii quyt tng th: theo ton lu vc kt hp vi theo a gii hnh chnh; gi gn cht
lng nc i i vi vic bo m khi lng nc.
Khc phc tnh trng khai thc ct si trong sng khng theo quy hoch, bo v mt ct n nh t
nhin ca dng sng.
T ng cng bi ph, bo m rng c cht lng theo tiu chun quy nh nhm khc phc tnh
trng thiu nc cc thng ma kh; gn gi, ti to v pht trin mi trng t nhin trong sch, bo
tn a dng sinh hc trn ton lu vc.
Hnh thnh v tng bc hon chnh m hnh t chc qun l mi trng lu vc; xy dng c ch,
chnh sch cn thit nhm to iu kin thun li tng cng qun l nh nc, thc y x hi ha
bo v mi trng lu vc.
Cc nhim v ch yu:
nh gi y hin trng, ngn chn c bn mc gia tng nhim mi trng lu vc sng
Cu.
T ng cng hiu lc, hiu qu qun l nh nc trn ton lu vc.
a dng ha ngun lc u t thu ht ti a, s dng hiu qu cc ngun lc vi c ch khuyn
khch hp l, nhm khc phc, x l nhim, phc v bo v, ti to v pht trin ti nguyn mi
trng lu vc sng Cu.
y mnh hp tc quc t di cc hnh thc hp tc a phng, song phng vi cc nc, vi cc
t chc quc t v t chc phi chnh ph tranh th s hp tc, h tr v kinh nghim, cng ngh
tin tin, khuyn khch v to iu kin cc B, ngnh, a phng vn ng cc ngun ti tr
quc t v vn ODA ca cc nc v cc t chc quc t khc nhm y nhanh vic thc hin n
tng th ny.
Ngun: Trch Quyt nh s 174/2006/Q-TT g ngy 28/7/2006 ca Th tng Chnh ph v vic
ph duyt n Tng th bo v mi trng sinh thi, cnh quan lu vc sng Cu.