T duy t ph

VI NT V TC GI
Edward de Bono sinh nm 1933 ti Malta. ng c bng thc s
v tm l hc, sinh l hc v hm tin s y khoa, l gio s ti cc
i hc Oxford, London, Cambridge, Harvard v gio s thnh

SUCHICMTDUY
Mt phng php cn thit trong
qun l kinh doanh
(The Six Thinking Hats)

ging ti 52 quc gia khc nhau.

Edward de Bono l tc gi ca gn 70 tc phm chuyn kho
v t duy c bit l cc phng php t duy nh hng (lateral
thinking), c dch ra nhiu ngn ng khc nhau. Mt s trng
s dng tc phm ca ng nh ti liu hc tp bt buc.
Ngoi ra, Edward de Bono cn cng tc t vn, o to cho

Tc gi: Edward De Bono

Nh xut bn: MICA Management Resources
Nm xut bn: 1985
S trang: 207
Dch gi: Nguyn Hu Dng
NXB Vit Nam: Tr
Nm xut bn: 2008
S trang: 220

nhiu cng ty, tp on ln trn th gii nh IBM, Du Pont,

Prudential, AT&T, British Airways, British Coal, NTT (Nht),
Ericsson (Thy in), Total (Php), Siemens, v Microsoft.

TNG CH O
M h l k th ln nht ca mt li t rnh mch. S n gin
chnh l cha kho. Khi t duy r rng v n gin, n tr nn th
v v hiu qu hn.

Phng php Su chic m t duy rt d hiu v do rt d

s dng. Cng c ny c th s dng cho bt c quy m t chc

no, d to hay nh, to ra mt mi trng sng to hn, ci

thin giao tip v hng dn mi ngi mt li t duy r rng hn.
Chic m l th bn c th d dng i ln u hoc b ra.
Nhng chic m tng trng cho vic chng ta c th d dng
thay i cch thc t duy ca mnh. iu tuyt vi l tt c chng

Su chic m t duy
ta, t tr em cho n nhng gim c iu hnh cp cao, u c
th p dng phng php ny.

GII THIU
Chng ta phi luyn cho tr no chng ta ch lm
mt vic ti mt thi im. Cng mt lc, chng ta
khng th c c cm xc, logic, thc t, sng to, ln
t duy t chc. Phng php su chic m t duy
cho php chng ta tp trung qu trnh t duy, sng
lc nhng tng v thng tin u vo.
M hnh t duy da trn lp lun ca phng
Ty cha gii quyt tt c nhng vn a
dng m chng ta thng xuyn gp phi trong hu
ht cc t chc. tm ra con ng mi, mt cch
t duy ph hp h, chng ta cn phng php Su
chic m hay t duy song song.
T duy song song l xem xt mt vn trn mi
kha cnh. Mi c nhn u c quan im ring v
mt kin hay vt no . Hy mi ngi ng
bn pha khc nhau ca mt ngi nh v bn s thy
mi ngi c mt hnh nh ring v ngi nh.
T duy song song tn thnh kin cho rng mi
ngi phi th nhn ngi nh theo cng mt hng.
Mc ch khng phi l tranh lun cho n khi
3

ch ra ai l ngi thng cuc, m l xem xt mi

kh nng hay mi kha cnh ca mt tnh hung.
Khi s dng phng php t duy su chic m,
tt c mi ngi u tham gia vo mt hot ng
sm vai ti mt thi im xc nh. Mi ngi i
mt m mu khc nhau v ln lt chuyn sang cc
chic m mu khc.
Chng hn nh, phng php ny cho php mi
ngi ch tp trung vo nhng l lun v ph bnh
khi i M xanh lc v a ra nhng gii php sng
to, hoc quan im lc quan khi i M vng.
Phng php t duy Su chic m l mt phng
php tit kim thi gian bng cch gim bt nhng
cuc tho lun di dng. V d, Optus, cng ty vin
thng ln th hai Australia thng phi dnh bn
ting cho mt bui tho lun quan trng. Phng
php su chic m gip h a ra kt lun ch trong
vng 45 pht.
Phng php t duy su chic m loi b c
ro cn ln nht i vi t duy nhanh v hiu qu chnh l ci ti (hay bn ng). Thay v tn cng
kin ca ngi khc th hin mnh l ngi
thng minh, vi phng php su chic m, li t
duy chng i v i u b loi b v kh nng t
duy ca bn s c th hin qua vic bn s dng
4

Su chic m t duy

mi chic m hiu qu nh th no. Thay v nhng

cuc hp ch th hin ci ti, cc cuc hp s c tnh
xy dng hn, hiu qu hn v din ra nhanh hn.

T duy m vng nh th l c ri. Hy i m

trng no.

CCH S DNG M
SU CHIC M, SU MU SC
M trng trung tnh v khch quan, tp trung vo
s liu, thng tin thc t.
M th hin tnh cm, cm nhn.
M en l chic m ca s thn trng. N ch ra
nhng im yu ca mt kin.
M vng tch cc, sng sa v lc quan
M xanh lc thuc v nhng tng mi v
sng to.
M xanh dng mt m v ging nh bu tri,
cao hn tt c mi th. Chic m ny lin quan ti
vic iu khin, t chc qu trnh t duy v vic s
dng cc m khc.
Trn thc t, chng ta gi tn nhng chic m
theo mu sc ch khng bao gi gi theo chc nng,
chng hn:
Hy b chic m en ra mt lt.
Hy i nhng chic m xanh lc ny.
5

Dng ring l
C th dng m a ra mt li t duy nht nh
nhm nh hng cho mt cuc tho lun.

Dng ln lt
C th dng ln lt tng m mt.
C th dng thng xuyn bt k chic m no
m bn mun.
Cch dng ln lt c th p dng cho 2, 3, 4 m
hoc nhiu hn.
Trnh t dng m phi c xc nh ngay u
cuc hp bng cch s dng chic m xanh dng
u tin. M t s b trnh t ri thc hin theo
trnh t . C th c nhng thay i nh tu thuc
vo d kin u vo. Ch tng s ln lun chuyn vi
nhng ngi c nhiu kinh nghim vi phng
php t duy su chic m. Cc thnh vin c th
chn m trong qu trnh tho lun hoc nh t
vn chn gip.
6

Su chic m t duy

Ht gi!
Dnh cho mi ngi mt pht vi mi chic m. Tt
nht l dnh nhng khong thi gian tht ngn v
ch ko di hn nu c nhiu kin. Nu khng ai
b sung thm iu g th hy chuyn sang chic m
tip theo.

Nn dng nhng chic m xanh dng u

v cui cuc hp
M xanh dng u tin ch ra ti sao chng ta li
c cuc hp ny, xc nh vn , ch ra nhng mc
tiu v kt qu mong mun t c, d nh s
dng ln lt cc chic m nh th no.
M xanh dng cui cng phi ch ra nhng iu
thu c t cuc hp: kt qu, kt lun, k hoch,
gii php v nhng bc tip theo.
i khi bn c th i m vo cui bui hp
hi mi ngi v cm ngh ca h v kt qu ca
cuc hp v liu h c cm thy lm tt hay
khng.

M Trng

ny khuyn khch ngi t duy tch bit u l s

tht v u l suy din.
C hai lp s tht l s tht c tin (hay s tht
cha kim chng), v s tht kim chng.
Nhng s tht chng ta khng th kim chng
c, tc l nhng s tht c tin, c th c a ra
trong nhng phn t duy m trng, nhng phi lm r
rng nhng s tht ny l cha c kim chng.
Nguyn tc c bn cho t duy m trng l khng
nn trnh by mt iu g mc cao hn tnh
hung thc t.
kin c nhn ca bn c th khng bao gi
c nhp nhn khi p dng t duy m trng nhng
bn c th thut li kin ca mt ai khc.
T duy m trng khuyn khch thi trung lp
ng n. Khng ai c qu cao mt quan im
no, m ch n gin l trnh by n ra m thi.
Mc ch ca t duy m trng l phi thc t.
Nhng ngi t duy m trng c th trnh by v
cc giai thoi hay nhng v d chng minh.

T duy m trng l cch hi v thng tin v d liu

thc t xem xt theo cch trung lp. Chic m

T duy m trng khng bao gm vic a ra cc

kin, trc gic, nhn nh da trn kinh nghim,
cm nhn v n tng.

Su chic m t duy

Nhng kh nng c th xy ra vi t duy m

trng bao gm mt khong t lun ng n
khng bao gi ng. Trong khong l nhng
pht biu nh i khi, ni chung, thnh thong, cho
l s xy ra, v.v.
T duy m trng l k lut v nh hng. Ngi
t duy phi c gng trung lp v khch quan hn
trong vic trnh by thng tin.

M
M mang n cho mi ngi c hi th hin cm
nhn ca h v mt tnh hung no . Nhng tnh
cm, cm xc, trc gic u nm trong t duy m
. Li t duy ny c thc hin da trn c s c
nhn v lun c p dng cho mt kin hay tnh
hung c th. Ngi t duy khng th thay i
kin v khng th ni rng: Ti khng c g ni
khi c hi v nhng cm xc m . Ngi t duy
c th s dng nhng t nh bnh thng, khng
chc chn, bi ri, nghi ng, hay ln ln.
Mc ch ca m l th hin cm xc nh n
vn c, ch khng phi buc phi a ra mt
nhn nh.
Trc gic c th da trn nhng kin thc v th
trng hay kinh nghim sn c.
9

Linh cm l gi thit da trn trc gic.

Quyt nh c a ra khng ch da trn trc
gic, nhng nhng cm nhn m li ng mt
vai tr quan trng trong nhiu quyt nh kinh
doanh ln.
M lm cho nhng cm gic c cng nhn
nh l mt phn quan trng trong t duy.
M khin cho cc cm xc tr nn hu hnh
v tr thnh mt phn trong s t duy v cng l
mt phn trong h thng cc tiu ch la chn l
trnh trn s .
M cung cp mt phng php thun tin cho
ngi t duy c th thay i trng thi cm xc
theo cch m thng khng th xy ra nu khng c
phng php ny.
Vi chic m , tnh cht nghi thc ha vic
biu l cm xc khin cho n t mang tnh c
nhn hn.
Ngi ta thng dng tnh cm to dng
nhng v th trong thng lng.
ng bao gi c gng chng minh hay a ra c
s logic cho nhng cm xc.

10

Su chic m t duy

M en

M Vng

M en l chic m ca s thn trng. y l chic

m hay c s dng nht trong su chic m. l
chic m ca s tn ti. Tuy nhin, lm dng m en
c th dn ti nhng ch trch khng lnh mnh,
khin mi ngi ch chm chm tm li mi th.

M vng kh i hn l m en, bi no b ca
chng ta gn vi t duy m en mt cch rt t
nhin. M en l chic m cho php con ngi tin
ha v tn ti nh thn trng v qun l c ri ro.
M vng rt cn thit bi n cung cp nhy v
gi tr

M en ch ra nhng sai st trong t duy.

T duy m en lun logic.
M en ch c s dng khi c thi gian
dnh cho t duy ph phn.
Bn khng th s dng t duy m en lm gin
on cc phn t duy khc.
M en dng nu ra nhng kh khn, tr
ngi, rc ri v nguy c.
Nh t vn phi duy tr c k lut s dng
nhng chic m mi ngi khng ngt li hoc
lm gin on t duy ca nhau.
Mt s ngi thch ph phn nhng khng th
ng gp g cho nhng la chn mang tnh xy dng.

S l lng ph thi gian nu bn c t ra sng to

nhng li khng cng nhn nhng tng hay.
Khng t ngi thch chp ly mt tng v x tan
n thnh trm mnh. Cn m vng tm kim gi tr,
do ngay c nhng tng khng h hp dn cht
no cng c cng nhn thch ng.
Tr nn tch cc l mt la chn
Tt c nhng ngi thnh cng u c mt khao
kht l lm cho mi vic din ra nh mun. Bi
th m ny sinh mt iu gi l lc quan thi qu, v
d nh nhng ngi sut i tin rng mnh s trng
s c c. iu tht ng ngn. M vng khi
gi mt s lc quan hp l.

Hy kim ch khng lm dng t duy m en.

Tht d dng ph phn thit k ca mt ngi nh,
nhng a ra mt thit k p hn th kh hn
nhiu. S ph phn nn i km mt la chn thay th.

T duy m vng l t duy tm kim nhng li ch

c th c v tm cch chng mnh cho nhng li
ch .

11

12

Su chic m t duy

Vi m vng, mi ngi rt thoi mi a ra

nhng tng hay xut ring. y chnh l kha
cnh c tnh cht xy dng ca m vng.
M vng i hi mi ngi phi tht s mong
mun a ra nhng xut, ngay c khi chng c v
tm thng.
T duy m vng ch trng vo nhng nh gi
tch cc.
T duy m vng gm nhng t duy t logic v
thc t, n nhng m c, tm nhn v hy vng.

M Xanh Lc
M xanh lc l chic m ca nng lng, s pht
trin, v nhng tng mi. Mt khong thi gian
c th c dnh cho tt c mi ngi n lc
sng to. Mi ngi phi a ra c mt tng,
s khng c chuyn mt ngi chu trch nhim nu
tng trong khi nhng ngi khc ngi ch ph
phn tng .
Khi i chic m xanh lc, tt c mi ngi u
phi ng gp kin, s khng ai yn lng c.
M xanh lc khm ph nhng kh nng.
M xanh lc bao gm c nhng thay i.
13

M xanh lc tm kim gii php cho vn t mt

gc khc.
T duy m xanh lc em li mt phng php
tip cn hon ton mi.
Li t duy nh hng, hay s gt b khun mu
pht huy hiu qu khi ngi t duy b i cc khun
mu thay v lm theo n, nh to ra c hiu
ng Eureka
PO (Provocative Operation k thut kch
thch) l mt k thut t duy m xanh lc cho php
mi ngi suy ngh v s dng kh nng kch thch.
V d, nhng chic xe PO c th c bnh xe hnh
vung, nhng my bay PO c th h cnh ln ngc.
Cc gim c iu hnh PO u c kh nng t
thng chc.
Mt ngi qun l cc nim c vai tr v trch
nhim thu thp, kch thch v nh hng nhng
tng c a ra.
Nhng tng sinh ra di chic m xanh lc
sau s c tp hp li v nh gi di chic
m vng pht trin thm, tip c th s dng
m en. Trong bt c trng hp no, m trng
cng c th c s dng c c nhng d liu
v thng tin trung lp nhm h tr hoc nh gi
14

Su chic m t duy

liu mt tng c hiu qu hay khng. T duy m

l bc cui cng. Hy hi nhng cu hi nh:
chng ta c mun thc hin tng ny khng?
Chng ta c hng th hay khng?

M Xanh Dng
M xanh dng l chic m iu khin. N l chic
m chng ta s dng t duy v nhng t duy. N
l chic m khi qut. M xanh dng cn l chic
m lp k hoch, v phc tho nhng g cn phi t
c. M xanh dng ra chin lc v gi k lut
mi ngi s dng ng chic m ph hp. Nh
t vn hay ch tch cuc hp dng m xanh dng.
Cui phn t duy, ngi t duy m xanh dng rt
ra kt lun, tm tt hay quyt nh v ch ra nhng
bc hnh ng tip theo.

trong trng hp ny l nhng suy ngh c

trnh by.

LI CH CA PHNG PHP T DUY SU

CHIC M
Rt ngn mt na thi gian a ra quyt nh.
Rt cc, tt c nhng quyt nh cui cng u l
quyt nh hon ton m hay nhng quyt nh
mang tnh cm xc.
Mc ch u tin ca phng php su chic m
l n gin ha t duy chng ta c th gii quyt
mt vn ti mt thi im. Mc ch chnh th
hai l c c mt c ch thay i d dng.
Phng php ny khng e da nhng ci ti ca
mi ngi v c th s dng nh mt tr chi.

Ngi t duy m xanh dng phi quan st

nhng suy ngh ang din ra, v ghi chp s hay
l trnh t duy m nhng ngi khc trong nhm
ang i theo.
Tm tt hay bo co cui cng nm trong phn
ca m xanh dng.
Ngi t duy m xanh dng ging mt th
chp nh ghi li nhng t duy ang din ra, hay
15

16

Qun l thi gian

17