Definicje i pojcia, czyli wstp.

Pyn - substancja, ktra w spoczynku nie przenosi napre ( wyjtki to ciecze Binghama, Cassona
czy Herschela - Burkleya, ktre posiadaj granic pynicia, tak zwane ciecze plastyczne).
Pyny moemy oglnie podzieli na ciecze ( u ktrych zakadamy sta gsto =const) i gazy ( ktre
przez ciliwo mog zmienia gsto, zgodnie z rwnaniem Clapeyrona dla gazw doskonaych

pV = nRT, skd = , gdzie = - indywidualna staa gazowa)

Pyn doskonay - pyn nieciliwy =const, nielepki = 0
Pyn lepki - pyn nieciliwy, lepki 0
Gaz doskonay - pyn ciliwy = f(p,T), zaley od T i p, nielepki
Gaz rzeczywisty - pyn ciliwy, lepki
Waciwoci pynw:
*Temperatura(T) - miara redniej energii kinetycznej czstek ciaa, wyraana w kelwinach K i
stopniach Celsjusza oC
*Cinienie(p) - nacisk F na powierzchni A, w pynie zamknitym w pojemniku, bierze si z tego, e

czstki zderzajc si ze cian odbijaj si zmieniajc pd, powodujc siy reakcji. = . Jednostki

cinienia to 1 = 2 , 1bar = 0,1MPa, atmosfera at=0,981bar.

*Gsto () - jest to stosunek masy elementu do jego objtoci =
(jednorodnego) =

, dla ciaa izotropowego

[kg/m ]

*Lepko ( -dynamiczna, - kinematyczna) - jest to zdolno przenoszenia napre stycznych

pomidzy warstwami pynu poruszajcymi si z rnymi prdkociami, lub midzy pynem, a ciaem
staym. Jest to rwnie miara dyssypacji ( rozpraszania) energii, przez poruszajcy si pyn
( analogicznie do tarcia) w ciepo, zgodnie z hipotez Newtona jest to wspczynnik proporcjonalnoci
midzy napreniami stycznymi () a prdkoci cinania (J. =

) =

dynamicznej jest 1poise 1 = , czciej uywa si centypoise 1 =

. Jednostk lepkoci

103 .

Lepko wody

przy 20 C w 1cP. Lepko kinematyczna , to stosunek lepkoci dynamicznej do gstoci pynu.

o

= . Jej jednostka to stokes 1 =

, lub centystokes 1 = 106

Przepyw ustalony i nieustalony:

a) ustalony - mamy z nim do czynienia, wtedy gdy rozkad prdkoci, czy innych wielkoci przez nas
opisywanych jest niezmienny w czasie
b) nieustalony - wtedy gdy wielkoci charakteryzujce nasz przepyw s zmienne w czasie.
Przepyw wirowy i bezwirowy:
a) bezwirowy - gdy element pynu posiada prdko liniow v0 i nie posiada prdkoci obrotowej
=0, wok wasnej osi obrotu
b) wirowy - element pynu posiada prdko liniow v0 i prdko obrotow wok wasnej osi 0

Orodek cigy - pyn moemy uwaa, e jest cigy, wtedy gdy rednia droga czsteczek midzy
dwoma kolejnymi zderzeniami jest duo mniejsza od rozmiaru liniowego zbiornicza, czy

opywanego ciaa L. Liczba Kradena Kn = < 0,01 jest to warunek cigoci pynu.
Linia prdu () jest to tor ruchu czstki podczas przepywu - funkcjonuje tylko podczas przepywu
ustalonego. Linie prdu si nie przecinaj (!). = 0 =>

= = - rwnania linii prdu.

Strumie Objtoci ( Qv) jest to ilo pynu przechodzca przez dan powierzchni A zamknit, w
jednostce czasu.
=

, gdzie to wektor powierzchni A, wprowadzajc pojcie wektora normalnego do

powierzchni A, moemy zapisa =

Strumie Masowy (Qm) jest to masa pynu przechodzca przez dan powierzchni zamknit (A) w
jednostce czasu =

( ) =

( ). Analogicznie do poprzedniego przypadku.

Z innych waciwoci pynw, bez zagbiania si w ich istot mona wymieni :

-granic pynicia
-przewodno ciepln
-dyfuzj
-napicie powierzchniowe
-woskowato
-cinienie wrzenia
Przepyw pynu, rodzaje przepywu:
a) przepyw trjwymiarowy - przypadek najbardziej oglny, trudny i zwykle nierozpatrywany.
Stosuje si rne ukady wsprzdnych :
-kartezjaski (x,y,z)
-cylindryczny (r,,z )
-kulisty (r, ,)

b) przepyw dwuwymiarowy - uyteczne s dwa przypadki

-paski - kiedy dla jednego kierunku nie ma adnych zmian
- osiowosymetryczny - kiedy dla kadego kta, prdko jest taka sama, zaley tylko od odlegoci od
osi(r) i przesunicia (x)

c) przepyw jednowymiarowy - najprostszy i najczciej stosowany. Uywamy tylko jednej

wielkoci do opisu przepywu w przestrzeni. Dlatego moemy tylko liczy wartoci rednie. Dobrym
modelem do opisu zjawisk w tym przepywie s : bardzo duga ciemna rura lub struga - zbir linii
prdu r przez ktre nie ma wymiany pyny z otoczeniem

Metody analizy ruchu pynw:

1) Lagrange'a - tzw. analiza wdrowna - wybieramy element i opisujemy jego pooenie w czasie,
jego prdko to funkcja f[x(t),y(t),z(y),t], gdzie [x(t),y(t),z(t)]opisuj jego ruch w przestrzeni w czasie
t.
2) Eulera - badamy pewien punkt w przestrzeni, mierzc w tym miejscu prdko przepywu pynu
jako funkcj f(x,y,z,t), gdzie (x,y,z) to lokalizacja naszego punktu. W taki sposb mona opisa kad
wielko fizyczn
Pochodna Substancjalna
Majc funkcj f(x,y,z,t) tworzymy jej rniczk zupen, ponadto zakadajc, e mamy do czynienia z
przepywem jednowymiarowym, otrzymujemy

=
+
+ +

Poniewa ruch jest 1-wymiarowy, przyjmijmy, e po drodze x, to = 0

prdkoci w kierunkach prostopadych do ruchu strugi, uredniamy prdko)

=
+
/

= + , wiemy, e = =

= + ( Profesor uywa zapisu =

- przypieszenie lokalne

- przypieszenie konwektywne

Dla ukady 3-wymiarowego mamy:

=

+ ,gdzie = ( + + )

- operator Stokesa

+ )

= 0 ( nie ma zmiany

Rwnanie cigoci - z zasady zachowania masy

= = , gdzie v to vr
Qm - strumie masy, =
Zaoenia:
1) Przepyw 1-wymiarowy(struga) -brak wymiany masy z otoczeniem
2) Przepyw nieustalony.
Dodatkowo jeli f(x) jest ciga w C2 ( istnieje jej druga rniczka, ktra jest ciga) to moemy

zapisa rwno = .
Wychodzc z Zasady zachowania masy
mwe = mwy
=
= + ,
S pozostaje takie samo, bo ds jest nieskoczenie mae, ponadto
moemy zapisa =
= [ +
=

, teraz mamy :

, jest to konwekcyjna zmiana masy spowodowana lokaln

zmian masy przez gsto , co zachowujc sens fizyczny mona wyrazi jako :

= =
, Porwnujc oba wyraenie i dzielc, na dVt, mamy:

+
= , ,

Oglniej dla przepywu trjwymiarowego:

+
+
+
=0

Przy innych zaoeniach :

A) Przypyw 1-wymiarowy ustalony, mamy

= 0, wic

= 0 => = => =

B) Przepyw 1-wymiarowy, pynu nieciliwego = (ciecz)

= => =
1 1 = 2 2
Rodzaje si dziaajcych na pyn :
Siy czynne:
- grawitacyjne, zwizane z poruszaniem si w polu grawitacyjnym
-bezwadnoci, zwizane z zakrzywieniem toru ruchu
-zwizane ze zmian prdkoci F = ma
Inne:
-siy powierzchniowe = =

Rwnanie Eulera statyki pynw

Zasada d'Alemberta ( zasada rwnowagi dynamicznej, zasada bilansu si) jest to forma 3 zasady
dynamiki Newtona. =1 = 0 - eby ukad si pozostawa w rwnowadze dynamicznej to one
wszystkie musz si rwnoway.

Teraz rozwaamy element pynu, ktry si nie porusza, dziaaj na niego siy powierzchniowe N i
masowe G, zgodnie z zasad d'Alemberta i rysunkiem - N + G = 0
= 2 1
1 = 1

2 = (1 + ) = (1 + dz)S

1 ) =
=

= =

= (1 +

+ = 0 = 0 /: , std otrzymujemy:

= 0 RWANIE EULERA STATYKI PYNW.

Std wynika wiele zalenoci (dla = const, ciecze)

- po scakowaniu = + , = < ()
- = - zmiana poziomu pynu powoduje zmian cinienia
- = 0 = 0 , w sytuacji jednakowych cinie z = const, wystpuje paszczyzna rwnych
cinie.

1

1

=0, jeeli przyjmiemy odwrotnie ni poprzednio zwrot osi z do gry, otrzymujemy:

+ = 0 , Dla gazw const, zakadamy T = const, przemiana izotermiczna (Boyla)

=
+

= 0,

, :

( 0 )
, ln
=
+

( )

Rwnanie Eulera w ujciu przepywu trjwymiarowego ( rys. u gry)

Rozwaamy szecian o wymiarach dx/dy/dz, na ktry dziaa sia grawitacji, o nateniu
= , , i cinieniu jak na rysunku, otrzymuje po kolejnych wsprzdnych:

 + +

= 0

= 0

+ +
= 0

po zsumowaniu:

+ + =
+
+

= = ,
+
+
=

Teraz po wstawieniu tych zalenoci i podzieleniu przez dxdydz mamy:
+ +

+ + = =>

= + +

Dla obiektw nieregularnych:

sia cikoci:
=

siy powierzchniowe :

gdzie to wektor normalny powierzchni A, korzystamy teraz z twierdzenia Gaussa-Ostrogradskiego:

=

= 0
( ) = 0,

= 0

Rwnanie Eulera dynamiki pynw

Zaoenia : pyn doskonay, =0, przepyw 1-wymiarowy.
Podczas przepywu pynu w strudze ( rys. obok) zwiksza si jego prdko ( z v do v +

). Dziaa na

element pynu sia grawitacji styczna do S (skadowa normalna neutralizowana jest przez siy
spjnoci strugi). Ponadto dziaaj siy powierzchniowe
+

Z zasady d'Alemberta mamy

3
=1

= 0, std

+
= 0 , =

=
, :

=
+ =>
=

Dla rnych zaoe moemy otrzyma rne wzory :

1) = 0, brak przepywu, przepyw ze sta prdkoci

1

0 = (rwnanie Eulera statyki pynw)

2) Przepyw stacjonarny,

=0,

2
1
=
2

1
=
,

Rozwamy kawaek rury o staej rednicy, gdzie ma miejsce przepyw ustalony, ustawiony
horyzontalnie, czyli bez wpywu przypieszenia grawitacyjnego, bez lepkoci , z rwnania Eulera:

= , :

, = 0 ( )

= 0, = , :

= 0 = 0 =

Jest to wniosek bdny, poniewa przy przepywie pynu zawsze zauwaamy zmian cinienia,
zwizana jest ona z oporami ruchu, ktre s skutkiem istnienia lepkoci pynu.

Rwnanie Bernoulliego zasada zachowania energii

Okrelamy na pocztku zaoenia:
- przepyw ustalony dv/dt=0
- brak lepkoci, brak tarcia, strat energii = 0
-jednowymiarowy, zakadamy zmian po ds.
-w polu grawitacyjnym Ziemi dziaa g, ktrego skadowa , teraz oznaczana g, ma kierunek taki jak ds.
Droga nr 1, z rwnania Eulera:

=
2
2

= ,
1

+ ,

teraz =
1

vdv = gd s - /

, teraz poniewa ds ma przeciwny zwrot do g, mamy

+ +

Droga nr 2,analizujemy energi, ktr posiada pyn , ktry ma sta gsto(pomijamy wszystkie
poboczne zmiany energii, zmian energii cieplnej , zakadamy niemagnetyczno cieczy, e nie
przenosi ona adunku). Tarcia nie ma, poniewa =0, pyn nie reaguje z otoczeniem .
Energie ktre mog dziaa na element dm, o gstoci :
- kinetyczna Ek=

2
2

- potencjalna Ep= dm*g*S

-praca si parcia W = F*ds =

= =

<zakadamy, e w tym infinitezymalnie maym elemencie F = const>

Z zasady zachowania energii:
3

+ + = /:
2

+ + =

to samo otrzymalibymy , gdybymy zaoyli = const , dla rwnania Eulera

Rwnanie Bernoulliego c.d - zastosowania, posta graficzna.
2
+ +
2

= , =

= =

2
2

+ +

2
= =
+ +
2
2

= =
++
2

To widzimy, gdy przy przepywie w rne

miejsca u-rurki
=

Rozwamy teraz posta rwnania rwnania Bernoulliego, dla gazw doskonaych hydrodynamicznie
=0. Moemy teraz zaoy niewako gazw, lub zakadamy horyzontalno przepywu ( brak
zmiany poziomu/wysokoci) . Do tego zakadu brak zmian temperatury T = const. Std:
2
2

= , ponadto z rwnania Clapeyrona:

= = =

wstawiajc to do caki za otrzymujemy:
2

2

+
=
+
=
+ =
2

= =

WYPYW CIECZY PRZEZ MAY OTWR

Zaoenia : =const, 1-wymiar, ustalony: D2<<D1/ przelew, =0, w polu grawitacyjnym

12 1
22 2
+ + 1 =
+ + 2 , . 1 = , 2 = 0 ( . . )
2

1
1 1 = 2 2 2 = 1 , . . . , . :
2
22
22

22
1
22 2
+
+

=
+ , :
2

212
2
2
1
1 2
=0
2 2 + +

21

22

22
12
1 2
22 12
2 1
2

+
=
0

=

2
2
2
2

21 21
21

22

12 22
1 2
=
+ = 0 2 =
2

21

2 =

2 + 2

/(1)

2
2 +

, 1 2
2
2 = 1
2
2
1 2
1 2
212

, 1 ~2 , 2 =

RWNANIE BERNOULLIEGO ZASTOSOWANIA c.d.

WYPYW GAZU PRZEZ MAY OTWR
2

+
= , =
2

=
12
+
2
12
=
2

2
1

2
1

12
1
=
1 =

2
2

1
2

WIR POTENCJALNY (STACJONARNY) , =const, z=const

2
. .:
+ =
2

2
=

=
1

. .:
=

=
po zrniczkowaniu po dr
2

=
= =

ln = ln 1 + /

= =

Std im bliej rodka wiru 0 tym szybciej ciecz si porusza . Im dalej od rodka wiru tym
wolniej ciecz sie porusza.
ZWKA VENTURIEGO = , =
12
2

22
2

1 1 = 2 2

z R.Bernouliego i R.ciagoci

Std analitycznie do wyprowadzenia wypywu cieczy przez may otwr:

2 =

2( 1 2 )
1

2
1

dla2 1

22
12

0 2 =

Rozwaamy tutaj v2 jako prdko redni przepywu i = 0

Dla pynu lepkiego musimy przyj na to poprawk i otrzymujemy wzr
2 =

gdzie < 1

RWNANIE BERNOULLIEGO - ZASTOSOWANIA c.d.3

KRYZA, =const, z=const
12
2

22
2

1 1 = 2 2
Analogicznie do zwki Venturiego
2 =

2(1 2 )
~2 =

[1 (2 )^2
1

2
, 2 1

Gdzie 2 reprezuntuje prdko redni

Biorc poprawk na lepko 2 =

gdzie < 1

U-rurka, m=const Z.R.B:

=
=

1
2
, 0
=

1 2
/

=
U-rurki mona uy jako prostego nanometru, jej wadami s to, e ciecz w cienkich rurkach tworzy
meniski.Przykad zastosowania u-rurki (zwka Venturiego):

RURKI SPITRZAJCE, STAGNACJA PRZEPYWU, = const, z = const

12 1 2
+ =
2

1 =

2(21)
=

RURKA PITOTA- ZAKRZYWIONY PIEZOMETR

Wraliwa na skos, na due prdkoci i na maeprdkoi
Takie samo wyprowadzenie jak wyej
1 =

2(21)

= ,

1= 2

RWNANIE BERNOULLIEGO ZASTOSOWANIA, ZADANIA C.D.4

Rurka Prandtla: =const. , z=const.
Wraliwa na skos na due i mae prdkoci.
Wyprowadzenie takie samo jak dla rurki Pitota. Dla
rodkowego otworu V=0, boczne otwory su do
pomiaru cinienia statycznego. Rnica tych dwch
cinie stanowi warto cinienia dynamicznego.
V=

Za pomoc tej rurki umieszczajc j w rnych odlegociach r od osi rury, moemy bada rozkad
prdkoci Vi za pomoc zmierzonych rnic cinienia pi, oraz prdko redni czy strumie
objtoci Qv.
2

Vi=J*

, gdzie J < 1, to wspczynnik zaleny od lepkoci

cieczy, ponadto:

Si=(ri+12-ri2)*
Qv=

() , co w przyblieniu jest rwne: Qv=

=1

Kawitacja jest to zjawisko gwatownej przemiany cieczy w gaz, ma ono miejsce w tych miejscach,
gdzie prdko gwatownie rosnc zgodnie z R.B. zmniejsza cinienie do poziomu nasycenia pary,
przez co tworz si pcherzyki gazu. Ma ona miejsce w rurocigach zakrzywionych, ebrowych w
elementach maszyn przepywowych.

RWNANIE BERNOULLIEGO ZASTOSOWANIA c.d.5

wypyw cieczy przez duy otwr o szerokoci b i wysokoci a
za: = 0; = .
Liczymy prdko redni Vr wypywu pynu z strumienia objtoci i z rwnania Bernouliego:

V(z)= 2, gdzie Z (0 ; 0 + )
= S=

0 + ;
2

Qv =

() =

0 ;0
2

3
2
Qv = 2 2
3

+
2

2
= 2
3

0 +
2

2
3

0 +
2

0
2

0
2

2
3

WYPYW CIECZY PRZEZ MAY OTWR, CZAS WYPYWU CIECZY = 0; = .

Z rwnania Cigoci V0S0=V(z)S(z)

Z rw. Bernouliego V0=( 2( ))
S0( 2( ))=V(z)S(z) =
=

S(z)
S(0) ( 2( ))

=
0

S(z)

S(z)
S(0) ( 2( ))

ZJAWISKO OPYWU POTENCJALNEGO(doskonaego)-paradoks dAlemberta

Przy ruchu ciaa w pynie doskonay nie powstaj adne siy reakcji. W pynach rzeczywistych
wystpuj skadowa reakcji pxv a w przypadku ciaa niesymetrycznego wystpuj obie skadowe
pxv py v py-sia nona
vs=2vosin (0; 2)
z rwnania Bernouliego:
2 02 0
+ =
+
2
2

02 4v02 sin2 0

=
2
2

2
0
0
1 4sin2 =
2

p() = 0 +

(1-4sin2 )

=p(0)= = = 0 +
=

02
2

() =
=

2( 0 )
02

= 1 4sin2

= 0 = 1

302
=
= = 0
=
2
2
2

= 3
2

302
302
() 0
; 0 +
2
2
Z rozkadu si widzimy , e wszystkie si rwnowa wic = 0 wic z zasady dAlemberta reakcja
= 0 czyli ciao nie reaguje na przepyw. Jest to paradoks dAlemberta
LEPKO, OPYW CIA
Lepko to waciwo kadego realnego pynu, jest to m.in. adhezja(przyleganie, czenie si ze sob
powierzchniowych warstw) elementw pynu. Powoduje ona powstanie napre stycznych, przez to
zmian pdu ukadu, a wic i jego energi, ktra zostaje stracona jako energia cieplna
wypromieniowana w otoczenie.
Hipoteza Newtona lepkoci:
Eksperyment mylowy: zakadamy, e Re <(2100-2300)(ruch laminarny) nastpnie przykadamy Fs na
grn warstw. Warstwy zaczynaj si porusza z rn prdkoci, przy czym zakadamy, e
warstwa kontaktujca si z podoem pozostaje nieruchoma. Z obserwacji tego typu zjawisk moemy
wywnioskowa:

Fs~ =

Fs~ Fs~ =

Vr=0 ; 3=0 = 0 (z reguy dAlemberta) ;

G - W = FL (z dowiadcze)
= ( , ; ; ; ]

W mechanice pynw uywamy postulatw analizy wymiarowej:

-zalenoci, reguy musz by identyczne wymiarowo
-zalenoci ,reguy musz by identyczne na modelu matematycznym i
Obiekcie rzeczywistym.
-dodatkowo proste zagadnienia mechaniki pynw daj si przedstawi
w postaci rwna algebraicznych
L = (wymiar geometryczny)

v = (prdko)

= 3 (gsto)
=

()

-wymiar dugoci(lenght)
-wymiar czasu(time)
M-wymiar masy(mass)
Mamy 4 zmienne, ktre posiadaj 3 wymiary, wic obieramy parametr

, = ;, , ,

M: 1= + => = 1
: = 2 => = 2
= 2 2 1
: + 3 = 2 => = 2
std:

= 2 2
= 2 =
=
=

=
=

SEDYMENTACJA

Z zasady dAlemberta
G - W = F
4
3
= 3 =

3
6

3
6

2 0 2
4
2
0 2

0 =

4
3
0 2
= 3 0 =
0 =
3
6
2
3
=
( 0 )
6
=

/: 2

0 =
6
8
4
0 = 0 2
3
=

Zaoenia: odstp pomidzy ziarnami wikszy od 5-krotnej rednicy, ruch ustalony v=const,
nieskoczenie rozlega przestrze zbiornika, ziarna 1-elementowe symetryczne
Dla laminarnego ruchu ziaren Re <(2100;2300), =

24

Jak za pomoc teorii i/lub eksperymentw ustalili Reynolds i Stokes

24 2 2

= 3 jak ustali Stokes

Dla ruchu turbulentnego Re > ~104

Za pomoc eksperymentw ustalono = 0,44 =

Lepkod, straty cinienia w koncepcji Weisbacha.

Zaoenie: przepyw laminarny, stacjonarny, = const
Straty cinienia w rurocigu chropowatym
e- wysoko nierwnoci w przewodzie, chropowato rozoona []
Eksperymentalnie wyznaczono, e:

F= f(L(D,R); V Vr ; ; ; e , z teorii prawdopodobiestwa :

5- liczba zmiennych (M)/parametrw
3- liczba wielkoci niezalenych wymiarowo (N) [,,]
M - N = K = 2 kryteria liczb bezwymiarowych , tu Re i
Std :F= L * V * * * e, wstawiajc wymiary wielkoci otrzymujemy:
M

M
M

: 1= + -3 +
M : 1= +
: -2 = -
Obierajc za parametry i otrzymujemy takie rozwizanie ukadu:
= 2
= + 2 , Wstawiamy to do wzoru F = L V e
= + 1

F= L2 - * V- + 1 * - + 2 * * e

F =L2 V2*

Cx = ; =

std :

F = S*V2 ** Cx*

Analogicznie dla przyspieszenia mamy:

a = f(L; V; ; ; e

= +

a = L * V * * * e

M
3

[a] = 2

1 = + 3 +

2 =
M 0= +

Jako parametr przyjmujemy i , std:

= 1
= + 2 co daje wzr a = L 1 V 2 e
=
finalnie :

a=

LV

= *

2
2

gdzie =Cx *

bezwymiarowy wspczynnik strat cinienia

Lepko, straty cinienia w koncepcji Weisbacha

= ( , , , , ) Liczymy teraz straty cinienia spowodowane lepkoci

na drodze

2 2

= => 2 2 =

( 3 )

Obliczamy teraz parametry i , std:

: 2 = + 3 +
: 1 = +
: 2 =

= 1
=> = + 2

= + 1

(wszystkie L od teraz powinny by z takimi dwoma kreseczkami jakby IL )

Co korzystajc ze wspczynnika dla wymiaru liniowego l = D i dugoci przewodu s = l mamy:

=>

Rwnanie Darcy-Weisbacha
Kolejny raz uyjemy narzdzia analizy wymiarowej by obliczy prace si (tarcia) lepkoci na
jednostk masy , jest to energia rozproszona do otoczenia w postaci ciepa. =

2
2

na jednostk

dugoci s.

= ( , , , , ) - z eksperymentw

2
2

( 3 )

: 1 = + 3 +
= 1
: 0 = +
=>
=> = + 2
: 2 =
=

1
2
= 2 =



Dla rurocigu o rednicy L = D i dugoci s = l mamy:
=

2 L
STARTY ENERGII W RUROCIGU WG KONCEPCJI WEISBACHA
2

Rwnania bilansu si pynu lepkiego i zachowania energii rozszerzone dla pynu lepkiego
RWNANIE BILANSU SI DLA PYNU LEPKIEGO
Zaoenia: 0 , ruch jednowymiarowy w polu grawitacyjnym Ziemi z zasady d'Alemberta
=4
=1 = 0

1 2
=
+
,

=
, :
=
+

Po wymnoeniu przez ds i obustronnemu scakowaniu otrzymujemy:
RWNANIE ZACHOWANIA ENERGII ROZSZERZONE DLA PYNU LEPKIEGO
2
2
+ +
+
=
2

2
Dokadnie takie samo rwnanie otrzymalibymy gdybymy skorzystali z faktu, e caa energia
zgromadzona przez ciao musi by staa, tylko zmienia sw form i rozwaylibymy ja poprzednio dla
rwnania Bernoulliego sum energii, ktr moe posiada element masy dm i skorzystali z
wyprowadzonego uprzednio wzoru na straty energii w rurocigu spowodowanie lepkoci w
koncepcji Weisbacha. Gdy przyjmiemy = 0 to rwnania redukuj si nam do rwna Eulera i
Bernoulliego.

Rwnania Weisbacha uwzgldniajce straty lokalne cinienia i energii

Opory przepywu, straty cinienia pochodzce od lepkoci rozlokowane s w rurocigu dwojako:
- liniowo po S (x,z) ze wspczynnikiem
- miejscowo, zwizane ze wspczynnikiem (zwki, kryzy, dysze, ugicia)
Uwzgldniajc je otrzymujemy wzory:
-Dla energii :
2
+ +
2

2
+
+

=1

2
=
2

Gdy zaoymy, e = const otrzymamy po przeksztaceniach analogiczne rwnanie dla cinie p:

2
2
2
+ +
+

2
2
2
=1

Uywajc do pomiarw tych cinie/strat cinienia u-rurek lub innych piezometrw rnice
wysokoci h przez nie spowodowane bd nastpujce:

2
2
+
++
+

=
2
2
2
=1

Wspczynniki strat lokalnych s stabelaryzowane w tablicach hydraulicznych. S one trudne do

wyznaczenia teoretycznego, wic ustalamy ich wartoci za pomoc eksperymentw zmieniajc szereg
elementw (Re, , , e) dochodzc do wnioskw oglnych.

Lepko. Bezwymiarowy wspczynnik oporu

Wspczynnik jest skomplikowany do wyznaczenia teoretycznego, co zostao wykonane dla
prostych przypadkw. Wikszo zalenoci zostaa wyznaczona dla ronych reimw przepywu
eksperymentalnie. Schemat pomiarowy moe si troch rni, ale najprostszy wyglda nastpujco:
4
= , =
=0
2
2

2
=
=
2
2

PRZEPYW LAMINARNY - badany przez Hagena, Klasa L, Struktura warstw niezaburzona, bez
odksztace.
dla may < , (2100 2300)

1

=
=
, , ~
, ~
,

(dla koowego C=64)

PRZEPYW PRZEJCIOWY - badany przez Blasiusa, klasa P, warstwy s ale zaburzone,

odksztacone , ( ; ~104 )
,
= 0( )
,
=
5
10

PRZEPYW TURBULENTNY - badany przez Nikuradsego, klasa T, Jest to przepyw, w ktrym

fluktuacje zachodz we wszystkich kierunkach, cakowicie zaburzone warstwy, > 104 .
Bada go Nikuradse uywajc "chropowatoci piaskowej", bra pod uwag wpyw e, na .
= ,
Krzywe Nikuradse:

ZALENO OD REIMU PRZEPYWU, STRATY CINIENIA DLA RNYCH

PRZEPYWW, OD LEPKOCI:
= const, przepyw ustalony
1) Laminarny , < (2100 2300)
2
64

=
, =
, =

64 2 64
=

=
,
~

2
2) Przejciowy 2100 2300; 105 , = 0
3
0,316
0,316
= 4
,
=
2 ~ (1 4)
4

4
3) Turbulentny > 10
= =
~ 2
Im wiksza Re, im wiksza prdko przepywu, tym bardziej prdko wpywa nam na opory
powodowane lepkoci.

Opis przepywu osiowosymetrycznego, wzr Hagena-Poisseuille

Opis ruchu laminarnego udaje si niekiedy zapisa bez zastosowania teorii pynu lepkiego w skutek
rodzaju geometrii przepywu.
Z zasady dAlemberta
Fi = 0, Re 2100 2300 za. Z=const Dv/Dt=0,
v = const
Siy zwizane z p (p1-p2) *S = (p1-p2) * r2
Siy styczne zwizane z lepkoci, zgodnie z hipoteza
Newtona
s =

Std:

dv (r )

v p =0
v

1. = 0,

2rl = p r 2 dv(r) =

p
dv =
2l

v r = Vmax =

Q 1
2. v = vr = =
S S
vr =

dr

.
S

rdr =
r

dv(r)
dr

pr
2l

F=

s dA =
A

dv(r)
dr

dr |

( )

p 2
R
4l

1
v s ds vr = 2
R

1
v(r) 2rdr = 2
R

2p
Rr 2 r 3 dr
4l

p
R2 r 2 r 4 R
p
R4
vmax

|
=

=
, vr =
0
2
2
2R l
2
4
2R l 4

v s ds = vr R2 =

3. Q =
S

Wiskozymetr Hpplera
vr =

2rl

pR2
,
8l
p =

Q=

v 2 l
v 2 l
=
,
2D
4R

Q=

p
R4 ze wzoru Hagena Poissenilla
8l
z Weisbacha v = vr

v 2 l
R2 = vr S = vr R2
8 l 4R

v R2 8 l 4R 32 64 64
=
=
=
v 2 l R4
vR vD Re

RUROCIG, MAGISTRALA WODNA/ROPNA

= , = 0, 0,
= 0 - p. ustalony, model prostoosiowy, bez elementw dodatkowych

= 0, Piszemy rwnanie bilansu si pynu lepkiego :

1 2

=
+
, = , =
2

1
1 2
1
2
2
2

=
=
, = = 2
2 2 2
2

2
1
1 2
+

= 0 /
2 2
2 2
2 2
2 2
+

=
0

=
2 /
2 2

2 2

2 2
2
2 2
=

/
2 2
2 2

2 2
0 =
2
2 2
2

2
=
2 2

0 =

()
2
2 2

2
2

2
= 0

2 2

2
0

, !
() =

GAZOCIG

Gaz realny hydrodynamicznie i doskonay termodynamicznie = 0, . = 0,

bez elementw dodatkowych = 0

+
=0
= 0 = 0

= + = 0 = . (1)
Z rwnania Clapeyrona, lub innego rwnania stanu gazu:
=

= = , =
=
(2)
=

=
(3)

Z rwnania bilansu si dla pynu lepkiego :

1 2
2

=
+
/ =
+
/

2
2
2
= +
= 2 + /
2
2
= (1)
2 2
= 2 +
, = , :
2
2
2 2 2
2 2 2
2
=
+
= 2
+

2
2 2

2 2

= 0,

teraz

2
2
2 2

= 2
+
=
+
/ . ..

2 2
2

2 2
2
2 ( ) 2

| =
ln

|
+
|0

2
2
2 2
2
( )2 0 2 2
0
+
ln

= 0 ,
2
2

2 2

()

Brought To You By:

-Paulina L.
- Szymon P.
- Agnieszka M.
- Iza J.
- Patryk J.
- Romek K.
- Kacper T.
- Micha P.
And last, but not least:
-Micha J.