Chuyen Lang Nho PDF

VN HOC C IN NC NGOAI
VN HOC TRUNG QUC
NG KNH T
CHUYN LANG NHO

(NHO LM NGOAI S)
(Hai tp)
TP I
PHAN VO - NH THANH dch
In ln th ba
NHA XUT BAN VN HOC

HA NI - 2001
Ng Knh T
Dch theo ban cua Nhn dn

xut ban xa nm 1959
http://ebooks.vdcmedia.com
Chuyn lang nho
LI GII THIU
Cung vi Thuy H truyn cua Thi Nai Am, Hng lu

mng cua Tao Tuyt Cn Nho Lm Ngoai S (Chuyn
lang nho) cua Ng Knh T la mt tac phm gia tr nht
cua tiu thuyt Trung Quc. Trong bai ta vit thi ng
Tr, mt nha ph bnh a noi: Ti khuyn cac ban khng
nn oc quyn tiu thuyt nay, v oc no mt ln cac ban
se cam thy rng mnh a gp nhng nhn vt cua no
sut ngay trong i. Ring nhn xet nay cung u chng
minh gia tr hin thc cua no nh th nao. L Tn trong
Trung Quc tiu thuyt s lc khng nh rng Nho
Lm Ngoai S la tiu thuyt chm bim xa hi u tin,
va v mt nay, t xa n nay no vn v ch.
I. Tac gia
Ng Knh T (1701 - 1754) t la Mn Hin, lai co tn
t la Vn Mc, sinh nm 1701 huyn Toan Tiu, tnh An
Huy, pha bc b sng Dng T. Gia nh ng my i
ni danh v khoa hoan. Trong i c, co bn ngi tin
Ng Knh T
s, sang i ng ni, co ngi bang nhn, tin s. Ngi

cha lam giao du huyn c vai nm ri b cach chc v
trai y quan trn, v nha c mt nm ri mt.
Gia nh y lai cho ng mt gia tai giau co, v s ba
con, ban be la quan lai, tin s, c nhn, cung vi cai
mng thi lam quan ni nghip nha. Nhng tt ca
u tan ra mau chong. Nm hai mi tui, Knh T thi
tu tai phu, nhng ln tnh thi lai hong. Kinh nghim
thi c cua ban thn cung vi kinh nghim lam quan cua
cha a lam cho chang thanh nin chan ngan v con ng
khoa hoan. ng lai sn thoi phong lu, tiu tin nh rac,
nn chng bao lu, gia san cha ng lai u khng canh
ma bay. By gi ban be tr mt, ti t bo i, ho hang lang
ht, ng phai bo nha ln Nam Kinh.
Cuc i Nam Kinh la cuc i lao ng cht vt va
kh cc. Mua ng khng co la t va nhiu khi phai
nhn oi hai ba hm lin. Nhng chnh no a giup ng
tip thu nhng t tng dn chu cua C Vin Vo, Hoang
Tn Hy, chu trng chng khoa c bat c, chng l giao va
hoc vn nhi so cua Tng Nho. No cung giup cho ng thy
ro ban cht xu xa cua tng lp nho s a cu kt vi
ngoai tc Man Thanh gy ra cai t quan trng lam xa hi
iu ng va do o, ng a oan tuyt c v tnh cam
vi giai cp thng tr va thy cai ep qun chung,
nhng ngi lao ng bnh thng b bon thng tr khinh
mit. V vy, nm ba mi sau tui, ng c c ln Bc
Chuyn lang nho
Kinh d vao khoa thi Bac hoc hng t, vinh d ln nht

cua nho s Man Thanh, th ng kin quyt chi t, du rng
ng bit ro con ng danh li a m ra trc mt. Vao
khoang bn mi lm tui, ng vit Nho Lm Ngoai S;
ngoai ra, ng con vit Thi thuyt, Mc Sn phong tp.
ng mt Dng Chu nm 1754
Cuc i cua Ng Knh T la cuc i cua mt th n
s, nhng tac phm ma ng lai cho i sau lai la mt
tac phm chin u. Tac gia a dung hnh tng ngh
thut a pha ch thi c va ch quan trng, va
qua tai trung tm y, tac gia a ph phan tng lp tr
thc phong kin v tt ca moi mt: hoc vn, ao c, t
cach lam ni bt nhng t tng dn chu. i vi vn
hoc Nho Lm Ngoai S co ba u im ni bt: ni dung
hin thc, t tng dn chu va ngh thut chm bim su
sc. Chnh ba iu o lam cho ngay nay oc lai chung ta
khng khoi ngac nhin v no mi me la thng.
II. Hin thc tnh cua tac phm
Nh L Tn nhn nh, s thc la le sng cua vn
chm bim Nho Lm Ngoai S" s d thanh tac phm
chm bim v ai trong vn hoc, chnh v no bam chc ly
s thc cua xa hi ng thi.
Xa hi c miu ta lai trong tac phm la xa hi i
Thanh gia th k XVIII. Ngi Man Thanh xm chim
Trung Quc t 1644. Mun cung c s thng tr, nha
Ng Knh T
Thanh ra sc thng tr v mt tinh thn. Mt mt, chung

gy ra nhng vu vn t nguc git nhng ngi vit
nhng iu chng lai nha cm quyn. Mt mt, chung
dung hnh thc thi bat c lung lac tr thc. Bat c hay
kinh ngha la mt li vn co tam v. Ngi vit ch co th
trch dn Ngu Kinh, T Th, khng c noi g n
hin tai. Mu m cua nha Thanh a thanh cng to ln.
Tt ca bon nho s u ri vao bam by: ai khng lam vn
bat c th khng phai nha nho.
tranh nguc vn t, Ng Knh T phai t cu
chuyn vao i Minh, nhng tt ca moi s vic, nhn vt
u la nhng s vic va nhng nhn vt cua i Thanh.
Gia nh ho Thin trng la gia nh tac gia, nhng
nhn vt nh Ngu Duc c, Ma Thun Thng, Tr Hanh
Sn v.v... u da vao nhng ngi ban cua tac gia.
Thiu Khanh, anh chang pha gia chi t chnh la ban thn
Ng Knh T. i vi thi ai tac gia sng, phng phap
th hin nay la mt phng phap mi me va tao bao. Tac
gia khng ly tai trong lch s qua kh, trong truyn
thuyt; nhng nhn vt khng phai nhng v anh hung vi
nhng tnh tit quai d. Trai lai, y la cuc sng bnh
thng vn din ra hng ngay. ung nh L Tn noi:
Nhng s vic miu ta trong sach u la nhng s vic
thng thng, ai cung thy ca, thng khng ai cho la la,
nn cung khng bun y n no. Nhng ngay ban thn
no a v ly, bun ci, ang ghet, thm ch ang gh
Chuyn lang nho
tm... By gi tac gia noi n th moi ngi thy ngay y

ngha quan trong cua no.
Nh moi ngi u thy, tac gia a nu bt mt cach
rt sinh ng va hin thc, thc cht cua ch thi c va
ch quan trng. Ngay t hi th nht, Vng Min,
nhn vt ly tng cua tac gia, a noi ln cu noi quan
trit tt ca tac phm Vn nhn thi ai nay nguy ri!.
Va tac gia cung khng h giu gim chu y cua mnh la
dung tac phm ngh thut chng minh cai tai hoa ma
ch khoa c a a n cho tng lp nho s cua thi
ai.
Tac gia a nu ro no ch la mt th tro h, khng da
vao mt tiu chun g hp ly ma hoan toan da vao chu
quan cua ngi chm thi. Chu Tin chm thi, thy Pham
Tin thi a hai mi ln vn khng nn thng hai
mun thng cho cai ch cua anh ta. Chnh v vy, y chu
kho oc bai vn cua Pham Tin n ba ln va n ln th
ba th thy mi ch la mt hat ngoc. Cung v thi c
chng qua la mt th tro h, cho nn cac quan chm thi
ch ngh n vic lam sao cho va long quan thy. Pham
Tin mun hoan ky treo bang v cha tm c bai cua
Tun Mai cho y nh y mun cua Chu Tin. Trng
thi la mt ni gian di, mt ngi i thi thay ngi khac
nh Khung Siu Nhn kim c hang trm lang. Khng
nhng thi c chng co gia tr g, ma ngay ca nhng ngi
thi cung chng co kin thc g. Tr Hanh Sn noi: By
Ng Knh T
gi bon oc sach chng qua ch bit thi c... Con nh vic

l nghi m nhac, binh phap, nng nghip th tuyt nhin
khng s n. Pham Tin lam quan chm thi nhng vn
khng bit T ng Pha nha vn hao ln bc nht i
Tng la ai; Thang tri huyn cung i chm thi nhng vn
khng bit Lu C, ngi a giup Chu Nguyn Chng
anh ui qun Nguyn la ai. Trong con mt cua tac gia,
hoc vn va khoa c la hai iu hoan toan i lp.
Trong khi phn tch thc cht cua ch khoa c, tac
gia a miu ta mt cach ht sc cu th cai tn bi hai kch
ma no gy nn trong xa hi. V o la con ng tin
thn duy nht cua cac nha nho, cho nn tt ca tng lp
tr thc u x nhau theo con ng y. ai b phn sut
i tht bai, thi hong. By gi ho anh phai sng cuc i
ngheo kh cc nhuc nh Ngh Sng Phong v oi kh qua
ma phai ban tt ca sau a con cua mnh. Co mt s
ngi ln n ni trng c hang chuc nm tri mi
thanh at. Trong nhng hi u ta gp hai nan nhn cua
ch khoa c la Chu Tin va Pham Tin. Ta gp ng gia
Chu Tin thi mai n sau mi tui vn hong, b Mai Cu
ch nhao, Vng Hu coi thng, mt chc day hoc, phai
gi s cho nha bun. Con ngi nay v ut c qua nn
nhn thy cai ban trng thi th nc mt gian giua,
th dai mt cai, p u vao ban, nm dui thng cng,
bt tnh nhn s. Qua thc gic mng cng danh hanh
ha con ngi n th la cung. Ta lai gp ng gia Pham
Chuyn lang nho
Tin ngoai nm mi tui b lao hang tht mng nh tat

nc vao mt, oi qua phai em con ga c nht ra ch
ban. Tac gia trnh bay su sc cai canh Chu Tin v thi
hong ma cht ngt trng thi, cung nh cai canh Pham
Tin thi mng qua hoa in, nn lai cang lam ni bt
s truy lac v tinh thn cua tng lp nho s.
Tac gia lai con ct ngha mt cach ung n s sa oa
v nhn cach cua bon nha nho at vn: o la v ho a
thoat ly hoan toan khoi nhn dn ma bc sang giai cp
thng tr va cang treo ln cao trong bc thang xa hi th
nhn cach cua ho cang bin i, l nguyn hnh bon su
mot cua xa hi. y s phn tch nhng thu oan ma
xa hi phong kin a dung u c tr thc qua thc
la chua chat. Con ngi thi bin thanh mt v thn.
Anh tu tai ngy Chu Tin c ngi ta dng ban th
th sng va con ngi mi tr ra ngoai (Pham Tin) bng
chc bin thanh Vn khuc tinh. Ngi ta ua nhau n
biu bac vang, nha ca. Kt qua cua s mua chuc nay la
ngi nho s ban re tt ca nhn cach cua mnh thanh
mt hang ngi hen ha. Qua trnh bin cht cua ngi tr
thc trong xa hi phong kin biu hin rt cu th qua
nhn vt Khung Siu Nhn. Khi ta gp Khung, th
Khung la mt chang boi sang ngheo kh, co hiu, mt
ngi y nhng y ngha cao thng: nhng ngi giau
la nhng a con bt hiu, nhng mt ngi ngheo nh
ta th du mun co hiu cung khng lam sao c. Thc la
Ng Knh T
10
bt cng. Cuc i han vi cua Khung thc la cam ng,

Khung lao ng vt va, yu quy cha me, ham hoc. Nhng
t khi thi , ban cht cua Khung dn dn thay i;
Khung chay theo Phan Tam, nhung tay vao nhng vic
bt chnh kim tin, bo v cu ly v mi con quan, nghe
tin v cht khng chu v, ngi u cung khoe khoang chc
tc, tai nng cua mnh mt cach tr tren. Khung bin
thanh hang ngi v lim s, nhng vn lun lun t la
di mnh bng nhng danh t ao c.
Mc du khoa c lam cho tng lp tr thc b iu ng
nhng no vn co nhng con ngi sung bai no mt cach
tuyt i. Vi Cao Han Lm va L Bin Tu th o la cach
anh gia duy nht v con ngi: Nu ng ta co hoc, th
ng ta a thi ri. Vi L Tiu Th th khng ly c
ngi chng c nhn, tin s tc la hong ca cuc i.
Hang ngi m mui nay nhan nhan trong xa hi phong
kin. Tiu biu nht cho hang nay la Ma Thun Thng.
Vi Ma Thun Thng no la tt ca: Nu cha me co mang
bnh, nm trn ging khng co n ma nghe anh ngm
vn bat c th trong long cung n da vui mng... Khng
Phu T sng lai by gi th nht nh ngai cung phai lam
vn chng theo c nghip. Tt ca tng lp nho s ch
ngh n mt iu: phai ra lam quan. ng c lam quan
ch la mt ng c hen ha. Tang noi vi Thiu Khanh:
... Ri nu thi , ti se c lam tri huyn. Th ri ti
se i giay, ngi trn cng ng, anh ngi ta.
Chuyn lang nho
11
Chnh v vy, s ph phan thc cht thi nat cua ch

khoa c a thng n s phi bay b mt thc cua
ch quan lai phong kin. y s cng kch thc la
trit . Vic chm bim, t cao mt vai canh thi nat
trong quan trng la mt vic thng thy trong vn hoc,
nhng vic ao su n tn gc r, phu nhn no mt cach
toan b la vic rt t co. Ngay t hi u, trc khi nhm
mt, ba me cua Vng Min a noi: Lam quan khng
phai la vic lam cho cha ng vinh hin. Ta thy nhng ke
lam quan u khng c cai g hay..., Con i, nn nghe
li me, sau nay lo ci v, e con, gi m ma cho me ch
ng ra lam quan! Co th me cht mi nhm mt.
Vng Min la mt nhn vt co thc, nhng trong cac
sach khng h noi n vic Vng Min va me Vng Min
ph bnh thi c va quan trng. y, tac gia a bin ho
thanh nhng hnh tng ngh thut noi ln s khinh
b cua mnh i vi mu m n dch tr thc cua bon vua
chua Man Thanh.
Khi trnh bay thc cht thi nat cua bon quan lai phong
kin, tac gia khng ch trnh bay hin tng ma con i su
hn tm ra nguyn nhn. S thc, th lam quan ch la mt
cai ngh kim n khng lin quan g n nhn ngha, ao
c. Khi nhn nh v ngi cha cua Thiu Khanh,
Cao Han Lm noi: ng cha cua Thiu Khanh, tin s,
lam quan n Thai thu nhng cung la mt anh ngc. Luc
lam quan khng bit knh trong quan trn, ch ct lam sao
Ng Knh T
12
cho va long dn, ca ngay c ngi ma lo hiu " vi

nng tang. Nhng cai o u la u lam vn lam
bai. ng ta tng u la s thc". S thc, lam quan ch
la mt cai ngh ct lam sao kim c nhiu tin.
Nghim Tr Trung noi: Nh Thang phu mu lam th
ch co tam ngan. Ngay trc, Pham phu mu lam th co
n van. No co nhng cai lt leo phai cn nhng ngi
thanh thao nh chung ti. Vng Hu co th xem la mt
th quan thanh thao v nhng cai lt leo cua ngh
nay. Va c b lam Thai thu Nam Xng, Vng Hu
a hoi xem y co nhng san vt g, hay kin nhau v
nhng vic g va em ap dung ngay phng chm:
Ba nm tri phu thanh lim,
Mi van lang bac s tin cung to.
lam mt ng phu thanh lim, Vng Hu xet xem
cai g co li ma con giu gim, v vet tt ca v mnh. Y
bin cng ng thanh mt ni ch nghe ting cn, ting
ban toan va ting roi. Tt ca phu u s ng phu nh
cop, luc nm chim bao cung vn con s. Nhng y vn
khng v th ma b khin trach. Trai lai, quan trn co
nghe n th cho Vng la ngi co nng lc nht Giang
Ty. Lam c ba nm, u cung khen ngi. Bon quan
lai phong kin la cai ung nhot cua nhn dn. Chung ch
mun ly tin, lai ng thi c quan trn khen ngi.
Chnh v vy tri huyn Thang a gng cht ng gia hi
giao, lam cho nhn dn ni gin, bai th, vy thanh oi
Chuyn lang nho
13
git cht ngi chu mu. n khi quan trn xet th tri
huyn Thang chng b trng phat g; trai lai, nhn dn
lai b x phat nng n. Tac gia lai con phn tch t m tai
sao ng quan lam nha tan ca nat nh vy. o la v
xung quanh ho la nhng bon xu nnh hen ha ch tm cach
da vao uy th cua ho boc lt nhn dn. Nghim Tr
Trung va Trng Tnh Trai, hai hnh anh cu th cua bon
nho s a bin thanh cng hao nng thn. Chung da
vao th lc cua quan cp oat rung vn, anh ngi
gay ui, cp ln, oi tin, oi gia tai, la loc moi ngi.
Gp ai lam quan hay se lam quan th chung xu nnh, tng
bc, ch mun bay mu tnh k an ap nhn dn; trai lai,
gp nhn dn th chung hng hach, cp git, khng co
iu g khng lam. Khng nhng th, nha mn cua bon
phu huyn y dy nhng bon tha kin, lnh hu, sai
nhn v. v... ma thc cht ch la mt bon n cp. Co ke
n cp trng trn nh Phan Tam. Y la mt th cn
ch lo ga bac, bt coc phu n, cho vay nng lai, hi l
quan trng, dm vic git ngi. Co ke ch lo hm doa
kim tin nh tn sai nhn a doa C Dt Phu t thng
vi gic nut tri chn mi lang bac cua Ma Thun
Thng. Lai co ke tm moi cach lun lot nh tn th bin
noi vi Bao Vn Khanh: Co mt vic ch mong cu ln cho
mt ch chun" la ng co th kim hai trm lang bac. Lai
co mt vic ang a ln huyn xet, ch mong cu ln bac
Ng Knh T
14
i la ng co th kim ba trm lang. ng Bao: ng lam n

noi h ti mt li vi cu ln".
i lp lai hnh anh cua bon nho s mt nhn cach, tac
gia a nu ln hnh anh cam ng cua nhng con ngi
bnh thng. Tac gia khng giu gim thin cam cua mnh
i vi ho. Cu chuyn m u bng anh chn tru Vng
Min va kt thuc bng Quy Ha Nin vit thu, Vng Thai
ban giy vun, Cai Khoan ban nc che, Kinh Nguyn th
may. Ba me Vng Min, ngi cha Khung Siu Nhn la
nhng nng dn ngheo nhng bit dn con ng ra lam
quan. Tac gia thy ngi hat tung Bao Vn Khanh mt
ngi chnh nhn qun t, tac gia tm thy cai chn tht
trong tnh cam, trong cach c x cua hai thng nhn
ngheo la cu Ngu va cu Bc. Tac gia a ho vao lch s
lang nho va xem ho la nhng nha nho chn chnh. Cai
nhn y la mt cai nhn hin thc t thy trong vn hoc.
III. T tng dn chu
Ng Knh T trnh bay c mt bc tranh hin thc v
xa hi i Thanh khng phai la mt vic ngu nhin. o
la v tac gia a tip thu c nhng t tng cua Hoang
Tn Hy va C Vin Vo. Hai ngi nay la hai hoc gia ln
cua i Minh a tng tham d cuc khang chin chng
ngoai tc Man Thanh. Sau khi tht bai, ho rut lui v n,
mat sat bon tr thc u hang Man Thanh, nu ln chu
trng hoc phai chu trong thc tin va do o, chng lai
Chuyn lang nho
15
Tng nho t cn ban. Qua thc tin cua ban thn, ho thy
ro rng s thng tr cua ch phong kin la tan ac va
ho co nhng t tng dn chu ro rt, Vng Thuyn Sn
con nu ra kt lun chia u rung t. Cac hoc gia tin
b nay chu trng soan sach bao tn y thc dn tc va
canh tnh nhn dn. Ho a thoat ly khoi lp trng cua
giai cp ho ma ng sang lp trng cua qun chung va
c nhn dn yu quy. Ng Knh T a tip thu c
nhng t tng tin b cho nn tac phm cua ng co mt
gia tr t tng ro rt, ta co th thy o mm mng cua
t tng dn chu. Nhng mt mt khac, v xa hi Trung
Quc vn trong tnh trang phong kin khng chuyn
nhanh thanh xa hi t ban, cho nn t tng phong kin
vn anh hng su sc n nhng ngi tin b nht. Ho
khng th xng ra c hoc thuyt duy vt nh cac
hoc gia t san u chu ma phai quay tr lai dung bin
phap cua nhng nha t tng Trung Quc t xa. Ho chu
trng xy dng lai ao c cu, l nhac cu va hi vong
dung no cai tao xa hi. C nhin cai goi la ao c cu,
l giao cu chnh la nhng t tng mi, dn chu, nhng
ho phai khoac cho no mt b ao cua ngi xa. iu o
a han ch rt nhiu tac dung cua ho. o la tn bi kch
chung cua C Vin Vo, Hoang Tn Hy, Vng Thuyn Sn
va cung la tn bi kch cua Ng Knh T.
T tng dn chu cua Ng Knh T thy rt ro qua
nhng nhn vt tch cc cua tac gia.
Ng Knh T
16
Ly tng cua tac gia la ly tng cua Vng Min,

Thiu Khanh. Tac gia goi Vng Min la con ngi li
lac. Nhng thc ra, Vng Min chng lam vic g phi
thng. Vng Min ch la mt ngi chn tru, lao ng.
iu lam cho Vng Min li lac ch Vng nht nh
khng chu hp tac vi chnh quyn phong kin, nht nh
khng chu giao du vi quan lai phong kin, tha chu cht
trong nui ch khng ra lam quan. cao mt nhn vt
nh th ngay trong luc bon Man Thanh ang ra sc khung
b, mua chuc tr thc, phai la mt hanh ng co y thc
va can am. Tac gia goi Thiu Khanh la con ngi
hao kit. Nhng thc ra, Thiu Khanh chng lam vic g
oanh lit. Theo tac gia, Thiu Khanh la mt ngi hao kit
ch v ng ta chng lai tt ca l nghi, ao c, li sng
phong kin. By gi la luc moi ngi chay theo thi c, tin
tai; trai lai, Thiu Khanh coi tin nh rac, khinh thng
thi c, coi cng danh nh t, khng thch giao du vi bon
quan lai, cao m khng chu ra lam quan. By gi moi
ngi ang sung bai hoc thuyt cua Chu Hy th ma Thiu
Khanh lai dam vit mt quyn Thi Thuyt giai thch
Kinh thi theo tinh thn dn chu. By gi an ba b giam
ham trong bn bc tng, trai lai Thiu Khanh lai dt v
ngao du ngm xem phong canh. Noi chung Thiu Khanh
la cai gai cho trt t phong kin. Moi vic lam cua ng u
co chu trng va i lp lai ly lun phong kin. Phong
kin chu trng a th th Thiu Khanh chu trng mt
Chuyn lang nho
17
v mt chng, phong kin sung bai thut phong thuy th

Thiu Khanh mun chem c bon thy a ly v.v... Con
ngi ma bon phong kin mat sat khng tic li goi la
pha gia, ngng nghnh, n may lai c tac gia xem
la hao kit.
Thc ra, con ngi nay chng phai ai xa la ma chnh
la ban thn tac gia. Cung nh Thiu Khanh, Ng Knh T
la con mt nha ai gia, a tiu ht c nghip trong vic
m rng s giao du vi ban hu, ri ln Nam Kinh sng
cuc i ngheo kh. Cung nh Thiu Khanh, Knh T a
vit Thi Thuyt, a cao m khng chu lam quan, co mt
ngi cha b cach chc va mt ngi con li lac (con Knh
T la Ng Lng, mt nha toan hoc ln cua Trung Quc).
Qua nhn vt Thiu Khanh, tac gia a noi ln nhng t
tng va nhng tnh cam cua mnh va hnh tng nay c
bit thanh cng n ni no sng mai trong oc ngi oc.
T tng dn chu cua tac gia cung thy ro trong thai
cua tac gia i vi phu n. Nhn vt Thm Quynh Chi
la mt hnh anh ep. Cha nang ga nang cho tn phu
thng Tng Vi Phu lam v, nhng sau mi bit y ch
nh ly lam thip. Quan lai n tin cua Tng Vi Phu nn
bac n kin cua cha nang. Thm Quynh Chi ben bo trn
ln Nam Kinh, lam th, thu thua sng. Mt mnh
ng u vi moi thanh kin, chng lai moi th lc va
cui cung, gianh c quyn t do v mnh, Thm Quynh
Chi chnh la ngi con gai ep e cua nhn dn, xng
Ng Knh T
18
ang vi li khen cua Thiu Khanh: Bon bun mui kia

giau co va lm uy th, sng xa hoa n ni bon s ai phu
gp chung th mt hn b va. Nang la mt ngi con gai
nho ma xem chung nh co rac, thc la ang phuc.
Thai cua tac gia i vi thc cht gia di cua lun
ly Tng Nho biu l ro rt tinh thn dn chu. Tac gia i
lp cai hiu gia di cua bon quan lai vi long hiu chn
thanh cua nhn dn: Tun Mai nghe tin me cht vi vang
bao ngi nha giu bt iu y i v s l dp lam quan.
Nhng n khi thy anh phai v nha chu tang th lai t
chc tang l linh nh c ting la hiu. Trai lai,
Quach hiu t treo non ln sui tm cha la xut phat
t tnh cam t nhin ch chng phai mong c ngi
ta khen la hiu. Tac gia vach ro thc cht tan bao cua ch
trinh phong kin. Con r cua Vng Ngoc Huy cht, con
gai Vng Ngoc Huy mun tun tit theo chng. Ca nha
can ngn, ring Ngoc Huy lai khuyn khch con: Con i,
con a mun th th s sach se ghi tn con. Ngi con gai
nhn oi cht, Ngoc Huy ngng u ln tri ci ma rng:
Cht th la gioi! Cht th la gioi! Va ci vang, bc tng
bc dai ra khoi phong. Ch trong my ch, tt ca cai da
man cua mt th lun ly trai vi t nhin c phi bay
ro rt, no lam ngi cha bin thanh mt ke git con, tang
tn lng tm.
Thai cua tac gia i vi nha vua la thai phu
nhn. Trang Thng Ch c triu vao cung gp mt
Chuyn lang nho
19
vua. Vua hoi cach tr dn, Trang quy xung nh tra li

th thy trn u nhc nhi ben thoai thac i v. V nha
bo mu ra, thy trong mu co mt con rt!. Vng Hu theo
Ninh Vng chng lai triu nh; Ninh Vng b thua,
Vng Hu bo trn. C thai thu nghe chau ni noi co gp
Vng Hu lin trach chau: Tuy ng ta pham ti i vi
triu nh, nhng la ch ban cu cua ta. Sao lai khng ly
s tin a thu c ma a cho ng ta? n khi ngi
chau tra li a cho Vng Hu tt ca s tin th C thai
thu mng r: May thc la con cua thy may!.
Xet v mt a pha trt t va ao c phong kin, Nho
Lm Ngoai S, cha ng nhng yu t tin b rt ro rt.
Nhng v hoan canh lch s han ch, nn tac gia lai a
ra mt giai phap bao thu. Tac gia khng th ngh n vic
thay th xa hi cu bng mt xa hi mi, ma ch ngh n
vic quay lng vi no, i n, i tu. Tac gia tng u
rng phuc hi c l nhac cu la phuc hi c nhn
ngha, lam cho xa hi c thai bnh. V vy, tac gia c y
tp hp cac nha nho hi 37 lam l t n Thai Ba.
Nhng ly lun vin vng nay a b thc t p tan. L
nhac c va mi phuc hi th am nho s a tan tac mi
ngi mt phng va n Thai Ba ru phong co moc.
IV. Ngh thut
Nho Lm Ngoai S a s dung mt ngh thut chm
bim, v cn ban ging phng phap hin thc ph phan
Ng Knh T
20
cua u chu th k XIX. Tac gia a nhn thng vao hin

thc xa hi va miu ta no mt cach ht sc sinh ng.
oan ta Ma Thun Thng thm Ty H chng han, la
mt oan ni ting v nu khng quen bit vi canh Ty
H th khng th nao miu ta no mt cach hin thc nh
vy. Tac gia a lai mt bc tranh sinh ng cua mt
xa hi chay theo cng danh, vi mt bon tr thc mt ht
nhn cach, quan lai ha hip nhn dn, sai nha tng tin,
bon thng nhn giau co lam vua lam chua. Nhng tac
gia khng dng hin tng ma i su vao ban cht cho
nn s ph phan bt ngi ta suy ngh. Vic Pham Tin
c nhn a tng c xem la mt kiu mu cua ngh
thut chm bim: Pham Tin la mt anh hoc tro ngheo
sut i ln n ni trng c, chu trm nghn tui nhuc,
kh cc. V vy, khi c tin thi th phat in, ht khoc
lai ci, ngi ta phai tat cho mt cai mi tnh. T o cuc
i thay i mt cach t ngt: rung t, nha ca, bac
vang, ke hu ngi ha chng thiu th g. No lam cho ba
me cua Pham Tin sng st ma cht. Va Pham Tin tuy
xac vn con y, nhng thc ra cung la mt ngi a cht
v y a mt ht ca ch kh, nhn cach. di cai ve hai
kch cua nhng hin tng trnh bay, la cai tnh cht bi
kch nm trong long cuc sng. S ph phan v vy khng
phai la s ph phan mt vai ca nhn ma la s ph phan
nhng hang ngi trong xa hi. c bit tac gia a nu
ln c cai xu th chay theo khoa c thanh mt ap lc xa
Chuyn lang nho
21
hi. Ca mt xa hi b no u c, bt u t a con cua

L tiu th, mi ln bn tui a phai hoc vn bat c cho
n na m. No bt Chu Tin p u ma khoc, bt
Pham Tin hoa in, bt Mai Cu phai nhn mnh lam
hoc tro Chu Tin. nhiu khi s chm bim thc la kn ao.
Ma Thun Thng la mt ngi tin vao gia tr cua khoa
c mt cach tuyt i va chn thanh. Ma ch ngh n mt
vic: lam ngi tuyn truyn khng cng cho ch khoa
c. Ma a thuyt phuc c C Dt Phu, Khung Siu
Nhn. Nhng tac gia lai con tinh vi ch nu bt tnh
ngy th, d tin cua Ma Thun Thng. Tn sai nhn ch
cn doa Ma my cu la cp c chn mi lang bac cua
Ma, va Hng Ham Tin ch cn a cho Ma vai cuc than
la suyt bin Ma thanh tay sai cua mt tn lu manh. May
sao, Ma thy c rng mnh b Hng Ham Tin li dung.
Nhng n cht, Ma cung khng th ng rng mnh a b
ch khoa c li dung bin thanh mt th Hng Ham
Tin la di moi ngi.
V khng nhm vit lch s cua mt vai nhn vt ma
vit lch s cua tng lp nho s, cho nn kt cu cua Nho
Lm Ngoai S cung khac kt cu cua cac quyn tiu
thuyt khac. Kt cu khng tp trung xung quanh mt vai
nhn vt chnh ma trnh bay mt cai toan canh cua xa
hi, tp trung xung quanh mt chu ro rt. Muc ch cua
tac gia khng phai la noi ln mt bin c cua xa hi hay
k lai cuc i cua mt nhn vt ma la nu ln mt vn
Ng Knh T
22
xa hi. iu nay vn khng lam giam gia tr cua tac

phm; trai lai v tai rng rai, nhn vt nhiu, khng
th lam khac c. Khng nhng th, no a giup tac gia
xy dng c nhng nhn vt in hnh bt hu nh
Thiu Khanh, Ma Thun Thng, Nghim Tr Trung,
Khung Siu Nhn v.v... vn thng c nhc n trong
vn hoc.
Cach s dung ngn ng cua tac gia cung rt c sc.
o la nhng ngn ng cua s gia, ch nao cung bao ham
tnh cht ph phan, cn nhc. Cu vn xem bn ngoai
kha n gian, khng co trang sc rm ra nhng oc k
th rt la tinh t. Trc y, o la cu vn cua T Ma
Thin va sau nay, o la cu vn cua L Tn. Li vn n
gian, mi ch, mi y, li t y nhiu xa nay vn la li vn
kho dch nht v no qua kn ao va t nh. V vy, chung
ti co chu thch v mt s danh t Vit Nam khng quen
dung va thm mt t nhn xet khi gp nhng oan vn
qua t nh s khng lt c cai dung y su xa cua tac
gia. Trong luc dch, chung ti c ht sc theo sat nguyn
vn vi tham vong din at trung thanh nhng y ngh cua
tac gia. Song kha nng co han, chung ti cha dam tin la
a lt c ht cai hay cua nguyn tac va khng khoi
pham nhiu khuyt im.
Chung ti hi vong gii thiu c phn nao mt nha
vn V ai va mt kit tac c in cua mt nn vn hoc
phong phu nh vn hoc Trung Hoa. Trong vic dch va
Chuyn lang nho
23
gii thiu, chung ti a c s ch giao cua cu Bui Ky va

s giup cua cac ban trong Nha xut ban. Chung ti xin
thanh thc cam n.
PHAN VO va NH THANH
Ng Knh T
24
HI TH NHT
Ly cu chuyn trnh bay ai ngha

Mn ngi tai trau chut li vn
*
*
Ngi i nam bc ng mun nga

Quan, tng, thn tin vn cung ngi.
Triu ai hng vong; sm lai ti,
Gio sng thi cy lu i.
Cng danh, phu quy u h ao!
Ch nhoc long ta, ngay thang tri.
Ru nng dm chen say cho kht,
Nc chay, hoa tri ai bit ni?
Bai th nay chng qua la mt li sao ng thng thng.
No cho rng phu quy, cng danh trong i ngi ta chung
quy la nhng s vt ngoai mnh. Ngi i h thy cng
danh la c cht i tm cho c. Nhng khi nm c
trong tay, no lai hoa thanh nhat thch. Th nhng t xa
n nay, my ai hiu c le nay!
Chuyn lang nho
25
Tuy nhin, vao cui triu Nguyn(1) cung xut hin mt

con ngi li lac. Ngi y ho Vng, tn Min, sng trong
mt lang huyn Ch Ky. Khi Vng ln bay tui, cha
mt sm, me lo may va kim tin cho con n trng
lang hoc. Thm thoat ba nm qua, Vng Min a mi
tui. Ngi me goi con n bao:
- Con i, khng phai me c y ngn can con u. Ch v
t khi cha con mt i, me la an ba goa, tin ch co ng
ra ma khng co ng vao. Mua mang th khng ra g; gao,
cui lai t. Ao qun ac, cai nao cm c th a cm
ri, cai nao ban c th a ban ri. Nay nu ch da vao
mon tin may thu va mn cua mt mnh me th u lam
sao cho con n hoc c. By gi ch con cach cho con i
chn tru thu cho nha hang xom. Mi thang co th kim
c t tin, lai co cm n. n ngay mai th con phai i.
Vng Min noi:
- Me noi phai y! Con ngi hoc, trong long cung ay nay
khng yn. i chn tru cho nha ngi ta con hn. Nu
mun hoc, con vn co th mang theo vai quyn sach, hoc
ly cung c.
Ngay m hm o, cng vic ban xong.
Hm sau, hai me con cung n nha ng hang xom la
Gia Tn. Gia Tn gi me con Vng Min lai n cm
(1)
1279 - 1368.
Ng Knh T
26
sang, ri dt tru ra giao cho Vng Min. Gia ch ra

ngoai ca noi:
- T ca nha chay thng ra chng vai trm bc la h
Tht Mao. Ven h co co xanh. Nha nao cung cho tru ra
ngh o. Lai co my mi cy thuy dng ln rt mat.
Khi tru khat th no lai bn h ung nc. Chau c ngi
chi y, khng phai i u xa. Ngay nao gia nay cung
lo u cho chau hai ba cm rau, mi bui sang lai danh
ring cho chau hai ng tin chau n qua. Chau phai
chm ch ch co bing nhac y nhe!
Me Vng cam n quay v nha. Vng Min tin me ra
ca. Ba me vut ao con va noi:
- y con phai chm ch ch co li bing ngi ta
noi. Sang i, chiu v, ch me phai lo lng.
Vng Min vng da. Ba me ra v, nc mt gian giua.
T y Vng Min chn tru cho Gia Tn. Mi khi
hoang hn xung, Vng lai v nha me ngh. Khi nao Gia
Tn cho Vng ca, tht, mui th Vng goi trong la sen,
em v cho me. Vng khng n qua hang ngay ma danh
dum s tin o lai. Chng mt hai thang, nhn luc ranh,
Vng lai chay n trng lang, mua vai quyn sach cu
hang sach rong. Ngay ngay buc tru xong, Vng lai ngi
di bong cy liu ma xem sach.
Bm t tay, thi gian thm thoat a ba, bn nm.
Vng Min xem sach bt u hiu thng moi le. Hm y,
Chuyn lang nho
27
chnh mua hoang mai(1), kh tri nong nc, Vng Min

chn tru mt, ngi trn bai co xanh. Mt lat, my en un
un keo n. Ma ri rao rao. Nhng am my en vin
my trng dn dn tan i, mt tri sang rc hin ra lam
cho ca mt h o choi. Bn h, nui ch xanh, ch tm, ch
luc. Cy ci trn h sau cn ma lai cang ti xanh, cang
thm ep mt. Gia h co mi cai hoa sen nc ri lach
tach. Trn la sen nhng giot nc nh hat ngoc long lanh
chay qua chay lai. Vng Min nhn xem ngh bung:
- C nhn co cu xem nh mnh trong tranh, tht la
chng sai chut nao! Tic thay y khng co ai la tay hoa
s ve my hoa sen nay! Co th mi tht la thu!
Vng lai ngh:
- Trong thin ha khng co cai g khng hoc c. Ta co
th hoc ve hoa sen cung c ch sao?
ang suy ngh nh vy, xa xa thy mt ngi vam v
ganh hai hp n, tay xach mt bnh ru: trn hp
lung lng mt cai chn. Hn i n di gc cy liu, ly
chn trai va m np hp ra. Theo sau la ba ngi i mu
vung: Mt ngi mc ao sa mau lam, hai ngi mc ao
mau huyn, tt ca u t bn mi n nm mi tui,
tay phe phy cai quat giy trng. Ho i thong tha n gc
cy. Ngi mc ao lam beo y. Khi n gc cy th y
nhng cho ngi co ru mc ao mau huyn ngi trn,
(1)
Thang t m lch.
Ng Knh T
28
con ngi gy go th ngi trc mt. Chc y la chu v y

ngi ch thp hn va rot ru.
n c mt lat, ngi beo noi:
- Cu Nguy a v ri. Cai nha mi tu cua cu ang gia
hai ngan lang bac ln hn ca cai nha ng Chung Lu
Bc Kinh. Thy cu mun mua, nha chu bt cho cu my
mi lang mong ly th din. Mng mi thang trc,
cu don sang nha mi. Quan huyn, quan phu u n
mng va lai ung ru n khuya. Khp ph khng ai
la khng knh phuc cu.
Ngi gy noi:
- Quan huyn c nhn khoa nhm ngo, la hoc tro cu
Nguy, cho nn phai n mng.
Ngi beo noi:
- ng thng gia ti cung la hoc tro cu Nguy. Hin nay
ng lam tri huyn Ha Nam. Hm trc thng r ti v
biu hai cn tht nai kh. Tht trn mm la tht cua no
biu y! Ln nay i, no se nh ng thng gia vit mt
bc th tin c ti, ti co th yt kin cu. Nu cu ha
c n lang ti ap l th cai bon trong lang se khng con
dam tha la, tha ln vao n lua, n ma cua chung ta na.
Ngi gy noi:
- Cu Nguy thc la mt nha hoc gia!
Ngi co ru noi:
Chuyn lang nho
29
- Nghe noi, gn y, khi ri kinh, Hoang thng co thn

hanh tin cu ra khoi thanh, cm tay cu i n mi my
bc. Cu Nguy phai hai ba ln t ta, Hoang thng mi
ln kiu v. Xem th u bit th nao cu cung se lam quan
to.
Ba ngi kia c ngi nay mt cu, ngi kia mt cu,
noi mai khng ht.
Thy tri a chiu Vng Min dt tru v nha.
T o, Vng khng ly s tin danh mua sach
na. Vng nh ngi ta ra ph mua cac th mau, hoc
ve hoa sen. Luc u Vng ve khng ep, nhng ch ba
thang sau, hoa sen ve ra a lt c tt ca tinh thn, mau
sc. Nhn vao trang giy co cam tng nh thy hoa sen
ang moc di h hay ngi ta hai hoa sen di h ln
ri t ln giy.
Ngi lang thy Vng ve ep, bo tin ra mua. Vng
Min c tin, mua nhng vt tt knh biu me.
Mt truyn hai, hai truyn ba, ca huyn Ch Ky u bit
ting Vng la mt danh but v ve hoa va tranh nhau
mua. Ln mi bay, Vng khng nha Gia Tn na, mi
ngay Vng ve vai bc tranh va oc th c. Dn dn,
Vng khng phai lo n vic n mc. Ba me rt vui
mng.
Vng Min vn thng minh. Cha y hai mi ma tt
ca kin thc v thin vn, a ly, kinh, s, u thng sut
ht.
Ng Knh T
30
Nhng tnh Vng khng ging nh ngi ta. Vng

khng thch lam quan, lai khng kt ban, sut ngay ch
ong ca oc sach. Thy trong S t co bc tranh ve ao
mu cua Khut Nguyn, Vng cung t lam ly mt cai mu
ht sc cao, mt b ao qun ht sc rng.
Gp tit xun, hoa ti, liu tt, Vng i mu cao mc
ao rng, ming hat nghu ngao tay cm roi, anh chic xe
tru ch me i dao chi quanh xom va bn h. Tre em
trong xom tum nm tum ba chay theo Vng ma ci.
Vng cung khng bun y. Ch co ng hang xom la Gia
Tn, tuy lam ngh cay rung nhng chnh la ngi bit
nhn. Thy Vng t be n ln khac ngi nh vy, Gia
Tn rt yu va rt knh, thng mi Vng v nha cung
noi chuyn chi.
Mt hm, Gia Tn ang ngi th thy ngoai co mt
ngi i vao, u i mu hnh ming ngoi, mc ao luc. Gia
Tn ra tip mi ngi. Ga nay ho ch, la sai nhn huyn
Ch Ky ng thi la tay sai vt cua quan huyn. V Tn
ai han, con cua Gia Tn, lam con u cua hn, goi
hn la cha nui, nn hn thng v chi. Gia Tn vi
vang bao con pha tra, git ga, nu tht, va mi Vng
Min ngi tip. Sau khi moi ngi noi qua ho tn, ga ho
ch noi:
- Xin hoi ng Vng y co phai la ngi ve hoa khng?
Gia Tn ap:
- ung vy! Tai sao ng bit?
Chuyn lang nho
31
- Trong huyn ai lai khng bit? Hm trc cu huyn

nha ti dn ti tm cho cu hai mi bn bc tranh ve hoa
tng quan trn. Ti nghe danh ng Vng a lu, cho
nn i ngay n y. Ngay nay may mn c gp ng,
mong ng chu kho mua but cho, na thang sau ti se n
ly. Tin nhun but bao nhiu ti se a lai.
Gia Tn bn canh ep Vng Min nhn li. Vng
Min n Gia Tn, t chi khng c, nn cung bng long.
V nha Vng em ht tm tr ra ve hai mi bn bc
tranh hoa, mi bc mt bai th. ch em ln cho quan
huyn. Quan huyn la Thi Nhn a cho ch hai mi
bn lang bac. ch xen mt mt na, ch a Vng Min
mi hai lang. Tri huyn em tp tranh va nhng l vt
khac ln biu Nguy T lam l ra mt.
Nguy T nhn l vt, c lo nhn tp trung, ngn ng
khng mun ri mt. Hm sau Nguy sai don tic mi tri
huyn Thi n cam n. Sau luc han huyn, ung vai chen
ru, Nguy T noi:
- Hm trc ti nhn c cua ngai mt tp tranh. o
la tranh cua ngi xa hay tranh cua ngi by gi?
Thi tri huyn khng dam giu gim noi:
- o la tranh cua anh nng dn huyn ti, tn la Vng
Min. Anh ta hay con t tui. Ti cho rng anh ta mi hoc
ve qua loa, lam sao ma lot mt xanh cua ngai c.
Nguy T th dai:
Ng Knh T
32
- Ta bo nha ra i a lu. qu co ngi hin s nh

th nay ma ta khng bit, thc la xu h. Con ngi nay
khng nhng tai cao, ma kin thc cung khac thng.
Danh ting va a v cua ng ta sau nay khng kem ti va
ng u. Khng bit ng co th mi ng ta ln y khng?
Thi tri huyn noi:
- Kho g vic y. Khi tr v ti se cho mi anh ta n.
Nghe noi c ngai thng, chc chn anh ta se vui
mng khn xit.
Noi xong Thi t gia Nguy T tr v nha mn, sai ch
mang danh thip n mi Vng Min. ch chay v lang,
n nha Gia Tn, mi Vng Min sang. ch noi vic o
vi Vng, Vng Min ci:
- Nh th nay thc la phin ng; nh ng bm vi quan
huyn rng Vng Min la mt a dn cay, khng dam
mong gp ngai. No khng dam nhn t thip mi nay.
ch tr mt noi:
- Quan ln vit thip mi, ai lai dam t chi khng i!
Hung chi vic nay la vic ta chiu c n anh. Khng co
ta th quan ln lam sao bit anh ve hoa gioi? ang ly ra,
c gp quan ln la anh phai cam n ta mi phai. ng
nay, ta n y khng c mt chen tra, anh lai c chi
quanh chi qun, khng chu yt kin, la le lam sao? Ta
lam th nao ma tha lai vi quan ln y? Quan ln lam
chu mt huyn lai khng goi c mt anh dn sao?
Chuyn lang nho
33
- Tha ng, khng phai nh vy! Nu nh ti co lam

vic g, quan ln vit giy goi, ti dam u khng n!
Nhng nay quan ln vit thip mi tc la khng co y bt
buc. Ti khng i chc ngai cung lng th.
- Anh noi cai g chng ai hiu ra sao ca? Co giy oi th
i, co thip mi lai khng i, tht chng hiu ngi ta ct
nhc la cai g ht.
Gia Tn noi:
- Thi ng Vng, quan ln a co thip mi ng, chc
la co y tt, ng cung nn ln mt chuyn. C nhn co cu:
ng quan lam ca tan nha nat, ng khng nn gy
chuyn lam g.
Vng Min noi:
- Cu Tn i! Cu khng bit, xin cu cho ti noi mt iu.
Cu khng bit chuyn oan Can Mc va chuyn Tit
Liu (1) sao? V vy ti khng mun i.
ch noi:
- Anh lam th la rt phin cho ti, by gi ti v bm
g vi quan ln y!
Gia Tn noi:
- K thc cung kho cho ca hai ng! i th ng Vng
khng mun, ma khng i th ng ch khng bit noi g
(1)
oan Can Mc ngi i Chin quc, Nguy Vn Hu mi ra lam

quan, treo tng bo trn. Tit Liu ngi i Xun Thu, L Muc
Cng mun gp, ong ca khng cho vao.
Ng Knh T
34
luc tr v. Nay ti co mt cach: Tr v, ng khng nn noi

la ng Vng khng chu i, c noi la ng Vng mc
bnh nha khng n c, mt hai ngay sau khoe se xin
ln.
ch noi:
- Nu mc bnh th phai co hang xom chng nhn mi
c.
Ban bac vi nhau mt lat, Gia Tn nu cm chiu mi
hn n. Lai bao ngm vi Vng Min ra xin me t tin
a cho ch lam tin ph tn. By gi hn mi chu v
bm vi tri huyn.
Tri huyn ngh bung:
- Thng nay m g ma m? Chng qua tai cai thng
ch xung lang cao mn oai hum, lam no s mt va ch
g? Xa nay no cha bao gi thy quan, nn no s ma
khng dam ln ch g? Nhng quan thy ta th lai giao
cho ta mi no. Ta khng mi c no th quan thy lai bao
ta khng lam c vic. Chi bng ta c thn hanh n
lang thm no. No thy ta chiu c, th hiu khng ai kho
d vi no lam g va se co can am gp ta. Ta a no v
ra mt quan thy, nh th chng la lam vic chu ao sao!
Y ngh:
- Mnh ng ng mt ng quan huyn ma chu
khut mnh i thm mt anh nng dn ni thn xom,
nh bon nha lai no ci th th nao?
Chuyn lang nho
35
Nhng lai ngh:

- Quan thy ta hm trc noi n no tht la knh trong!
Thy ta knh no mi phn, ta lai phai knh trong no
trm phn. Va lai chu ha mnh vi ke tn quy bit
knh trong ngi hin, th s sach sau nay se danh ring
mt chng ma tan tung ta. o la mt vic ngan nm bt
hu. Sao lai khng c!(1)
Ben quyt nh i.
Sang hm sau tri huyn cho goi nhng ngi khing
kiu n. Y khng em theo tt ca nhng thuc ha, ch co
tam ngi i mu mau o vin en, i thng xung lang.
ch ta chay theo sau kiu.
Nghe ting thanh la, dn lang gia tre dt nhau ra xem
kiu i n ca nha Vng Min th ch thy bay tam gian
nha tranh, mt tm ca mc ong kn. ch chay n go
ca. Go mt lat, mt ba cu gia trong nha chng gy ra
noi:
- No khng nha, t sang sm a dt tru i ung
nc, nay vn cha v.
- Quan huyn thn hanh n y noi chuyn vi con cu.
Tai sao cu lai ln thn nh th! Noi nhanh i, ng ta
u ti tm!
- No thc khng nha, khng bit i u.
(1)
Nhn xet tht la ma mai.

Ng Knh T
36
Ba cu noi xong ong ca i vao.

Trong khi noi chuyn th kiu cua tri huyn n. ch
quy trc kiu bm:
- Con n tm Vng Min, anh ta khng nha, xin
quan ln cho kiu n nha cng quan ngi mt lat, con xin
i tm.
Ri hn dn kiu i vong ra sau nha Vng Min,
y co my am rung, xa xa co mt cai h, bn h trng
my cy bi, cy du. Lai co my am rung mnh mng
bn h. Co mt trai nui tuy khng ln lm, nhng cy
ci xanh tt moc y. Cach mt dm goi nhau con nghe
ting.
Tri huyn n o, nhn xa xa thy mt chu be ci tru
i quanh t chn i n.
ch chay n hoi:
- Chau Tn Tiu Nh, chau co thy ng Vng dt tru
i ung nc y khng?
- Hoi chu Vng a? Chu a n ung ru nha ba con
xom Vng cach y hai mi dm. Tru nay la con tru
cua chu y. Chu nh ti dn no v nha.
ch ta chay lai bm vi tri huyn. Tri huyn i sc
mt noi:
- a th th khng cn n cng quan.
Y lp tc v nha mn.
Chuyn lang nho
37
Tri huyn Thi rt tc gin, mun sai ngi bt Vng

Min em v tr mt me. Nhng lai s quan thy cho
mnh la nong ny, nn nen gin ma v. Y nh v noi vi
quan thy rng con ngi nay khng ang trong. Sau nay
ta tr cho no mt me cung cha mun.
Vng Min khng i u xa, ngay sau o tr v nha.
Gia Tn gin lm, noi:
- ng c chp qua! Ngi ta lam chu mt huyn, tai sao
lai khinh thng nh th?
- Cu ngi y, chau noi. Tri huyn Thi da vao th lc
Nguy T, ha hip nhn dn, khng cai g khng lam. Con
ngi nh th, th gp lam g? Ln nay v, nht nh ng
ta se noi lai vi Nguy T. Nguy T ni gin, se kim c
sinh s vi chau cung nn. Nay chau xin t bit cu, em
t hanh ly trn i ni khac th hn. Nhng ch ngai mt
chut, long ay nay khng yn la con me chau nha.
Ba me noi:
- Con i, my nm nay con ban th, ban tranh, nn me
cung danh dum c dm ba chuc bac, khng phai lo g
n tin nui nng na. Me tuy gia, nhng cung khng co
bnh tt. Con c yn tm lanh mnh mt thi gian khng
ngai g vic o. Con cha pham ti bao gi cac quan cung
khng co l g ma bt b me ca.
Gia Tn noi:
Ng Knh T
38
- Noi th cung co l. Va chng, ng mai mt cai ni

thn da nay, co tai, co hoc cung chng ai bit n. Ln
nay n ni th thanh bit u gp may mn cung nn.
Con v vic trong nha, ng c mc ti. Ti se chm soc ba
cu thay ng.
Vng Min bai ta Gia Tn. Gia Tn lai tr v nha tm
ru, nhm tht. Ung ru n na m mi v.
Hm y, canh nm, Vng Min dy, sa soan hanh ly.
n sang va xong th gp Gia Tn n. Vng Min lay
t bit me, lay Gia Tn hai lay. Me con chia tay nc mt
rong rong.
Vng Min chn i dep gai, lng mang hanh ly, Gia
Tn tay cm chic en lng trng nho, tin chang ra khoi
lang, ri t gia, nc mt tun trao. Gia Tn tay cm en,
ng nhn cho n khi Vng i khut mi tr v.
Vng Min ra i, dm sng dai nng, ngay nay qua
ngay khac. Vng i thng n phu T Nam tnh Sn
ng. Sn ng la mt tnh gn pha Bc, nhng dn c
ng uc, san vt di dao, nha ca san sat. Vng Min
i n y th tin a can, lin thu mt gian phong
trc mt cai am nho. Vng lam ngh xem boi, oan ch,
lai ve hai bc tranh hoa y ban cho nhng khach i
qua. Mi ngay boi va ban tranh, khach n chen chn
khng lot.
Thi gian thm thoat tri qua. phu T Nam co my
tn troc phu thch tranh cua Vng thng mun mua,
Chuyn lang nho
39
nhng khng thn hanh n. Chung sai bon ay t th

bao ng mt t la ho het, lam cho Vng Min ngi khng
yn. Vng Min chu khng ni, lin ve mt con bo to
tng treo y, my cu th, co y chm bim. Lai s
ngi ta sinh chuyn g li thi, nn nh i ni khac.
Sang hm y Vng ang ngi th nghe ting rn, ting
khoc ngoai ng: Co ngi mang theo ni, cung co
ngi quy hai cai thung trong o la con mnh. Ngi nao
cung mt vang, mnh vo, ao qun lam lu, ht oan nay
qua n oan khac lai, tt ca ng sa u cht nch. Lai
co ngi ngi xin tin ngoai ng.
Hoi tai sao th, th ho u noi ho la nhng ngi cac
chu cac huyn ven sng Hoang Ha, nc sng dng to,
nha ca rung vn u ngp ht ca. Nhn dn iu vong,
ly tan, ma quan lai khng tnh g n, cho nn ho anh
phai tha phng cu thc. Vng Min thy quang canh
nay th dai ma rng: Sng Hoang Ha chay v bc, thin
ha t nay se loan! Ta con y lam g? Ben thu thp t
bac vun, mang hanh ly tr v nha. V n Chit Giang,
c tin Nguy T a v triu, tri huyn Thi a b i ni
khac. Vng v nha, long nhe nhang, lay chao me. Thy
me vn manh khoe nh thng, Vng rt vui sng. Ba
me lai k cho Vng bit Gia Tn a n tt nh th nao.
Vng vi vang m hanh ly ra, ly mt tm lua va mt
goi banh em qua biu Gia Tn cam n. Gia Tn lai
don ru mng. T y Vng Min lai ngm th, ve
Ng Knh T
40
tranh va phung dng me gia nh cu. Sau nm qua, ba

me mc bnh, Vng Min tm moi cach chay cha,
nhng u v hiu. Mt hm ba cu dn Vng Min:
- Me khng qua khoi. My nm nay, ngi ta noi vi
me rng con la ngi co hoc vn, ho khuyn con nn ra
lam quan. Nhng lam quan e cung khng phai la vic lam
cho cha ng vinh hin. Ta thy nhng ke lam quan rut cuc
khng c cai g hay, hn na con tnh tnh ngao i, nu
xay ra tai va lai cang khng hay. Con i nn nghe li me,
sau nay lo ci v, e con, gi m ma cua me, ch co lam
quan. Co th me cht mi nhm mt(1) .
Vng Min va khoc va da. Ba me dn dn th hi
cui cung. Vng Min gim chn ku khoc, hang xom,
khng ai khng chay nc mt. Gia Tn ra sc giup
vic chn ct, Vng Min khing t p m, vic ba
nm tang toc gi t nm sng khng cn k lai y lam
g.
Mt nm sau khi ht tang, thin ha loan lac. Phng
Quc Trn chim c Chit Giang, Trng S Thanh chim
c Giang T, Trn Hu Lng chim c H Quang, u
ch la ke anh hung ni thao da. Duy co Thai T hoang
khi binh T Dng, chim c Kim Lng, t xng Ng
Vng, qua thc la bc vng gia. Thai T lai em qun
anh pha Phng Quc Trn, bnh nh toan Chit Giang,
(1)
Tac gia cho mt ba nng dn gia noi ln y ngh chnh cua

mnh i vi chnh quyn phong kin.
Chuyn lang nho
41
trong lang xom cung nh th thanh, u khng b quy

nhiu g.
Mt hm vao gia tra Vng Min i tao m v, thy
mi ngi ci nga i n lang mnh. Ngi i u
cht khn vo tng, mang chin bao hoa ao, mt sang,
da trng, ru ba chom, ro rang la tng mao vng.
Ngi nay n ca xung nga, vai chao Vng Min va
hoi:
- Xin hoi nha Vng Min tin sinh u?
Vng Min ap:
- Ti chnh la Vng Min, y la nha cua ti.
Ngi y ci ma noi:
- Th th may qua. Ti n y yt kin ngai.
Y bao ngi tuy tung xung nga, ng ca ngoai, buc
nga cy liu bn h. Mt mnh y va Vng Min dt
tay nhau vao nha,
Khach va chu ngi xong, Vng Min noi:
- Khng dam, xin hoi ngai ai danh la g, co vic g
khin ngai ha c n xom lang heo lanh nay.
- Ti ho Chu, trc y khi binh Giang Nam, goi la
T Dng Vng, nay ong qun Kim Lng goi la Ng
Vng. Nhn dp dep Phng Quc Trn ti n y tm
ngai.
Vng Min noi:
Ng Knh T
42
- Ke hen mon nay mt tht khng bit g, khng bit

bc Vng cng. Ti vn la mt tn dn ngu thn xom,
dam u phin n ngai phai qua bc n y.
Ng Vng noi:
- Ti la mt ngi th l, nay c thy ngai kh tng
nha nho th long ham mun cng danh li lc tiu tan u
ca. Ti Giang Nam m ai danh cua ngai, n y thm
hoi, mong ngai ch giao: ngi Chit Giang lam phan a
lu lam th nao cho ho theo mnh.
- ai vng la bc nhn xa, thy rng, ke hen mon nay
khng dam noi nhiu. Nu ly nhn ngha ma lam cho
ngi ta phuc, th ai ma khng phuc. Nao co phai ring g
Chit Giang? Nu ly binh lc ma bt ngi ta phuc, th
ngi t Chit Giang tuy yu cung tha cht ch khng
chu nhuc. Ngai khng thy gng Phng Quc Trn sao?
Ng Vng th dai gt u cho la phai.
Hai ngi ngi k gi noi chuyn n khi x chiu.
Nhng ngi i theo u mang lng kh, Vng Min
xung nha bp nng mt cn banh, xao mt a rau he
bng ln va ngi tip. Ng Vng n xong, cam n li day
bao, ln nga ra i. Hm o Gia Tn th trn v hoi co
vic g. Vng Min cung khng noi o la Ng Vng ch
noi la mt vin quan vo trc y Sn ng co quen bit
nhau, nay n thm thi.
*
*
Chuyn lang nho
43
Vai nm sau, Ng Vng dep yn loan lac ong

ng Thin, thin ha nht thng t quc hiu la ai
Minh, nin hiu la Hng Vu. Moi ngi an c lac nghip.
Hng Vu nm th t, Gia Tn ln th trn v, lai noi vi
Vng Min:
- Cu Nguy co ti b ay i Hoa Chu. Ti cm t thng
t nay v cho ng xem.
Vng Min cm xem, mi bit sau khi u hang, Nguy
T t cho mnh to ln, xng lao thn trc mt Minh Thai
T. Thai t ni gin, ay i Hoa Chu gi m cua D
Khuyt(1)
Sau vic nay, lai nghe b l nh ra phep thi c, ba nm
mt khoa, ly Ngu kinh, T th, vn bat c(2) thi.
Vng Min ch iu o cho Gia Tn thy va noi: Cach
nay nht nh la khng hay! T nay tr i ban oc sach
(1)
(2)
D Khuyt: Tng nha Nguyn a bao v Hoa Chu va b qun

i Chu Nguyn Chng git. V Nguy T lam thng th Triu
- Nguyn lai u hang, cho nn vua sai ay i Hoa Chu, gi
m D Khuyt chng to rng y a phan chu.
- Vn bat c: Con goi la kinh ngha, khoa c thi Nguyn Vit
Nam rt thnh hanh. u bai ra ly trong T th, Ngu kinh.
Hnh thc quy nh ht sc cht che. Ngi ta goi no la bat c
v no co tam (bat)oan (c la bp v): Pha , tha , khi
giang, nhp thu, tin c, trung c, hu c, thai c. V no la tiu
biu cho chu ngha hnh thc trong thi c cho nn i khi ngi
ta goi vn thi c la vn bat c.
Ng Knh T
44
thy ch co con ng vinh thn y, th se coi thng hoc

vn va ao c.
Trong khi noi chuyn, tri a v chiu. By gi mi u
mua ha, kh tri ang bc. Gia Tn t mt cai ban
ngoai sn p lua. Lat sau, mt trng hin ln phng
ng, chiu sang moi ni, trng nh mt tm pha l mnh
mng. Chim choc u ngu yn khng mt ting ng.
Vng Min tay trai cm chen, tay phai ch ln cac ngi
sao trn tri, quay v pha Gia Tn ma noi:
- ng thy khng? Sao Quan Sach pham vao sao Vn
Xng(1) . Vn nhn thi ai nay nguy ri!
Noi cha dt, bng nhin trn gio la thi, cy b xao
ng ku rng rc, chim bay loan xa trn mt nc.
Vng Min va Gia Tn u ly ao che mt. Lat sau gio
tam dng, ho nhn ln trn tri thy ngot mt trm ngi
sao t trn tri ri v pha ng nam.
Vng Min noi:
- Tri thng chung ta! Nhng ngi sao kia ri xung
duy tr truyn thng vn chng. Nhng chung ta se
khng con sng ma thy na!
ang m thu don ac, ai ny v nha ngh.
(1)
- Cu nay chnh tac gia mn li Vng Min noi vi tng lp

nho s cua thi ai mnh. Chim tinh hoc ngay xa cho cac ngi
sao anh hng n cuc sng con ngi. Sao Quan Sach gm
chn sao la sao nguc tri, sao Vn Xng gm sau sao la sao vn
hoc. Y noi cac vn nhn gp luc nguy nan.
Chuyn lang nho
45
T o v sau, ngi ta thng noi triu nh a ra lnh

cho quan B Chanh(1) Chit Giang sai mi Vng Min ra
lam quan. u tin Vng Min khng y, sau ngi noi
iu nay cang ng. Vng Min khng bao g cho Gia
Tn, mt mnh mang hanh ly i vao n nui Ci K.
Na nm sau, qua nhin triu nh sai mt vin quan
mang chiu th, vi nhiu ngi i theo mang nhiu va
oan n nha Gia Tn, thy Gia Tn a ngoai tam mi,
u ru trng xoa, chng gy i ra.
V quan nay vai chao. Gia Tn mi vao nha co ngi. V
quan noi:
- Vng Min tin sinh co trong lang nay khng? Nay
Hoang Thng ra n mi tin sinh ra lam T ngh tham
qun(2) , ti phung mnh mang chiu ch n.
Gia Tn noi:
- ng Vng tuy y, nhng a lu nay khng bit i
u!
Gia Tn mi ung tra, dn vin quan kia n nha
Vng Min, m ca vao, thy nhn chng y nha, co
moc khp ni, to ro la ngi i a lu. Vin quan than
th mt hi ri mang chiu ch tr v.
(1)
(2)
B Chanh: i Minh, nc chia ra mi ba tnh, cm u mi

tnh co quan B Chanh.
T ngh tham qun: chc quan tng ng vi chc c vn.
Ng Knh T
46
Vng Min n trong nui Ci K, khng h xng tn ho.

Sau mc bnh qua i. Hang xom xung quanh thu gop
tin nong chn di chn nui Ci K.
Nm y Gia Tn cung cht nha.
Bun ci bon vn nhn, hoc gia gn y noi n
Vng Min u bao ng ta la Vng tham qun! Tht ra
Vng Min co lam quan ngay nao u? Ti k lai chuyn
nay chng qua ch m u cho cu chuyn di y.
Chuyn lang nho
47
HI TH HAI
Cu Vng nhn ban ng khoa, trng thn hoc

Thy Chu ln thng (1) va luc tui gia
tnh Sn ng, phu Duyn Chu, huyn Vn Thng
co mt lang goi la lang Tit. Lang nay co mt trm gia
nh u sng v ngh nng. cng lang co am Quan m.
Ngoai ba gian in th, am con hn mi gian phong
trng, ca sau nhn ra sng. Hng la mi phng u
dn ca v y. Am ch co mt v hoa thng. Co cng vic, ngi
trong lang u n y ban bac.
By gi vao cui thi Thanh Hoa (2) chnh la luc nc

nha giau co sung tuc. Ngay mng tam thang ging, dn
lang t tp n am ban v vic mua en rng. Vao bui
n sang, Thn Tng Phu i u, co bay, tam ngi i
theo n chua l pht. Hoa thng chay ra chao. Tt ca
u ap l.
Thn Tng Phu trach hoa thng:
(1)
(2)
cao
1487.
Ng Knh T
48
- u nm mi, hoa thng cung phai chm hng en,

l c Pht hn na mi c. A di a pht: Bit ly tin
cua thp phng th cung phai bit mua hng en ch!
Lai noi:
- Cac v xem ka, cai en lu ly nay ch co mt na du
thi!
Va ch tay vao mt cu gia, qun ao t chnh, Thn noi:
- Chng noi ai xa la, ch xem cu Tun nay thi. Chiu
ba mi va ri cu Tun mi em lai cho cu nm mi
cn du: Ro rang la cu em du i xao rau ch khng lo
g n vic knh pht ht!
Hoa thng vn knh cn tip ai. i ng ta trach
xong, hoa thng mi ly mt bnh thic, bo mt nm che
vao trong, y nc, nu si ri em ln mi cac v.
Cu Tun hoi trc:
- V l mua en rng nm nay trong am, chung ta
phai bo ra bao nhiu tin?
Thn Tng Phu noi:
- i chut na a! Ch ng thng gia ti n ta hng
ban!
Ngay luc y, mt ngi ngoai bc vao, hai qung
mt o, ma en sam, ru tha va hoi, u i mu ming
ngoi, mnh mc ao xanh lang nh mt cai thung du, tay
cm cai roi vai moi ngi mt vai va ngi ngay ln cai gh
Chuyn lang nho
49
cao nht. Y ho Ha, chnh la thn trng lang Tit. Thn

trng Ha ngi chiu cao, bao ngay hoa thng:
- Hoa thng, em con la cua ti buc vao chung sau
vn! Thao yn cho no, ly co cho no n no. Ti ban xong
cng vic, ri con phai ln ung ru mng nm mi vi
cu Hoang trc ca hiu y!
Dn hoa thng xong, y vt mt chn ln, ly nm tay
m vao sng lng, va m va noi:
- Cac ng lam rung con sng hn ti nhiu! Tt nm
nay, nhn c thip mi cua tt ca moi ngi trong nha
mn, ti khng n mng sao c? Hang ngay ci con
la nay ht ln huyn lai v lang, tht la u quang mt
hoa. Rui sao lai b mt thng ui nao va phai lam ti nga
xung ng, sng lng au m ht!
Thn Tng Phu noi:
- Mng ba tt, ti a soan mt ba cm u phu mi
ng, chc la ng bn nn khng n c.
- Lai con phai noi! Bay tam hm nay ti co luc nao ranh
u? Nu co hai ming th cung khng n xu! y, cu
Hoang hm nay mi ti y. Cu la ngi ng u ca ban,
trc mt quan trn. Cu la ngi ct nhc mnh nu mnh
khng n s cu gin!
Thn Tng Phu noi:
Ng Knh T
50
- Ti nghe noi cu Hoang la ngi quan trn phai i u

t u nm. Cu lai khng co anh em, con cai g. Vy ai
lam chu ma mi?
Thn trng Ha noi:
- ng khng hiu g ca! Ba tic hm nay la do cu Ly
mi. V cu Ly nha ca cht hep, cho nn cu ly nha cu
Hoang tht khach.
Noi chuyn hi lu, mi ban n vic mua en rng.
Thn trng Ha noi:
- Nm nay ti cung chan cai vic nay ri. Moi nm, nm
nao ti cung ng ra lo liu, moi ngi u ghi s tin
cung ma chng chu np, lam ti phai bi thng khng
bit bao nhiu. Hn na, nm nay cac ban trn huyn ban
nao cung chi en rng, ti xem khng xu con th gi u
ma v xem en rng lang? Nhng v cac ng a noi, nn
ti cung phai gop phn cua ti. Cac ng phai tm mt
ngi khac ng ra lo liu. Nh cu Tun y, rung t
nhiu, thoc tin tha thai, bao cu gop nhiu hn. Moi
ngi u gop phn mnh th lam g cha xong.
Moi ngi khng dam trai y, ben nh cu Tun xut
na tin, con cac nha khac gop mt na, tt ca c hai,
ba lang bac va ghi vao s. Hoa thng mang tra ra. Hoa
thng by tao, da, u phu kh, keo, hat de trn hai cai
ban, mi Ha ngi gh u va rot nc tra mi moi ngi.
Thn Tng Phu lai noi:
Chuyn lang nho
51
- Bon tre con ln ca ri, nm nay phai mi mt ng

thy. Am Quan m nay co th lam trng hoc c y.
Moi ngi u noi:
- Nhiu nha chung ta co con phai i hoc. Ngay con trai
cu Thn y la r cu Ha. Cu Ha thng nhn c giy
t trn huyn nn cung cn ngi bit ch. Tt nht la
tm mt ng thy huyn v y.
Thn trng Ha noi:
- Thy th co ri! Cac ng th oan xem! ng nay day
nha cu C lam khng(1) nha mn. ng ta tn la
Chu Tin, a ngoai sau mi. Quan huyn trc ly ng
ta u huyn, nhng ln thi phu khng . Cu C mi
ng ta day hoc nha a ba nm nay. Con cu nm ngoai
thi tu tai, cung mt ln vi ng Mai trong lang ta.
Hm y, ng ta thi v, moi ngi ra on tip. ng ta
i trn u mt cai mu vung, mang mt cai ao rng
bng tru o, ci con nga ly trong chung quan ln
ra. Thanh la anh vang. Khi ng n ca nha, ti va
nhng ngi trong nha mn u ra rot ru mi ngoai
ng. Sau o mi ng Chu n. Cu C thn hanh rot ba
chen ru mi ngi ln chiu nht. K n din v tung
ly tch Lng Hao tam mi tui trang nguyn. Cu C
xem trong long khng vui. n khi thy hoc tro cua Lng
Hao mi bay, mi tam tui trang, cu C mi hiu
(1)
- khng gi vic thu thu.

Ng Knh T
52
rng v tung nay la lam im tt cho con mnh, cho

nn vui long. Cac ng mun mi ng thy y th ti se mi
giup.
Moi ngi u noi: - vng
Ung tra xong, hoa thng bng canh min tht bo ln.
n xong moi ngi ra v. Hm sau, thn trng Ha noi
vi Chu Tin. Tin lng mi nm la mi hai lang bac.
n cm tai nha hoa thng tra mi ngay hai phn. nh
sau l mua en rng la se n lang. Khai giang hm hai
mi thang ging.
Hm mi sau, moi ngi gop tin cho Thn Tng Phu
don mt ba ru, mi Mai Cu la tu tai trong lang
tip khach. Mai Cu i mu vung n t sang sm. Mai
gn tra, Chu mi ti. Nghe cho sua bn ngoai, Thn
Tng Phu chay ra mi vao. Moi ngi thy Chu Tin u
i mu lng chin cu, mnh mc ao rng mau xam a
rach, ng tay phai va pha sau u ta ti, chn i mt i
giy o cu, da mt en va gy, ru lm m bac. Thn
Tng Phu mi ln nha. By gi Mai Cu mi dn dn
ng ln va ra gp Chu. Chu Tin hoi:
- V nay la ai?
Moi ngi noi:
- o la ng Mai, tu tai lang chung ti.
Chu Tin nghe vy, khng dam Mai Cu vai chao
mnh. Mai Cu noi:
Chuyn lang nho
53
- Hm nay la khac...
Chu Tin hai ba ln khng nhn. Moi ngi noi:
- V tui tac th Chu tin sinh cao hn, vy mi tin
sinh c t nhin.
Mai Cu quay lai noi vi moi ngi:
- Cac ng khng bit quy cu nha trng th nao ca!
Nhng ngi ban ln xa nay bao gi cung hn ngi
ban nho, khng k g tui tac ca. Nhng hm nay la c
bit, xin mi ng Chu ngi trn cho.
S la thi Minh goi hoc sinh thi tu tai la ban, ng
sinh goi la ban nho. ng sinh thi th bt k bao
nhiu tui cung goi la ban ln, nu khng th co tam
mi tui cung goi la ban nho. Cung nh con gai i ly
chng, luc mi ly th goi la c (tn nng), sau goi la
m hoc ba ch khng goi la c na. Nhng nu lam
v le cho ngi ta n khi bac u cung con goi la c.
Chu Tin nghe Mai Cu noi th mi thi, khng nhng
Mai Cu na va cho Mai Cu vai chao mnh. Moi ngi
vai chao xong, ngi xung. Ch co Chu va Mai co hai qua
tao hng trong chen tra, con mi ngi th ch ung tra
sung. Ung tra xong, ngi ta bay ra hai cai ban. Moi
ngi theo th t tui ngi xong, ru rot ra. Chu Tin
tay cm chen ru cam n moi ngi ri ung mt hi can
chen. Mi ban co bay tam a: co tht thu ln, ga, ca chep,
long, phi, gan. Nghe mt ting mi, moi ngi cm ua.
Ng Knh T
54
Nh my bay gio cun, phut chc a ht ngay mt na.

By gi Chu vn cha gp g ca. Thn Tng Phu hoi: Tai
sao hm nay tin sinh khng dung nhm? Hay la
chung ti co g lam pht y chng? Va chon my ming
ngon t vao a cua Chu. Chu Tin gi tay lai, noi:
- Khng phai ti co y g u! Ch v ti n chay.
Moi ngi noi:
- Qua thc chung ti s y, khng ng tin sinh lai n
chay.
- Ch v ngay me ti b bnh, ti co ha trc pht Quan
m. n nay ti n chay a mi my nm.
Mai Cu noi:
- Nhn vic tin sinh n chay, ti nh n mt chuyn
ua. Chuyn nay hm trc ti nghe nha cu C. Co
ngi co mt bai th t nht ngn n tht ngn. Moi
ngi dng ua nghe th.
Mai Cu lin oc:
Ngy!
Tu tai,
A n trng trai(1)
Ru ria ma y,
Sach v khng h coi.
Giy but xp bo mt xo,
Sang nm se n khng cn mi!
(1)
n chay sut i.
Chuyn lang nho
55
Ngm xong lai noi:

- Chu tin sinh la ngi tai gioi khng ngy nh th
c.
Lai che ming noi:
- Tu tai th th nao ng cung , con n trng trai
va ru ria y ma th qua ung ht.
Noi xong ci khanh khach. Moi ngi ci theo. Chu
Tin bc mnh lm. Thn Tng Phu vi rot mt chen
ru, noi:
- Xin ng Mai ung mt chen ru. Chu tin sinh trc
kia ngi nha cu C y.
Mai Cu noi:
- Th ma ti khng bit! Xin li, xin li! Nhng li noi
kia khng phai la nhm Chu huynh. No la noi cac ng nha
nho. Du sao n chay cung tt. Trc y ti co mt ng
cu ch n chay. Sau khi thi , nha chu a tht t thanh
n. Ba ngoai ti noi: Nu khng n tht t th thanh
nhn gin y! To th sinh tai va, nho th mc bnh. T
o, ng cu ti thi khng n chay na. Chu huynh vao
dp t thanh mua thu nm nay, th nao cung co tht t
a n, chc Chu huynh se ht king.
Moi ngi cho o la im tt cung rot mt chen mng
Chu Tin, lam cho mt Chu Tin luc o bng, luc tai nht
ch con cach va cm ru va cam n moi ngi. di
Ng Knh T
56
bp bng canh ln. Trong mm co mt a banh bao va

mt a banh nng, moi ngi noi:
- Mon nay im tm tt. ng xi vai cai!
Nhng Chu Tin s banh khng c tinh khit, nn
ch xin ung tra.
Luc y co ngi hoi Thn Tng Phu:
- ng thn trng hm nay u? Tai sao khng n
tip ng Chu?
Thn Tng Phu noi:
- ng ta lai nha ng Ly ung ru ri!
Co ngi noi:
- ng Ly my nm nay gp quan mi lam vic rt chay.
Mt nm kim c n trn ngan lang bac. Nhng phai
cai ng ta hay anh bac, khng nh ng Hoang. ng
Hoang luc u cung ham anh bac, nhng my nm nay
a tu ri, nn nha ca ep chng kem g cung vua.
Cu Tun noi vi Thn Tng Phu:
- ng Ha t khi lam thn trng la thi vn phat.
Chng hai nm na cung c nh ng Hoang.
Thn Tng Phu noi:
- ng ta cung la ngi bit tnh toan y. Nhng m
c c nh ng Hoang, th con lu.
Mai Cu ang nhai banh ran cung noi xen vao:
- M cung co khi ung ch!
Chuyn lang nho
57
Va quay v pha Chu Tin, Mai Cu noi:

- My nm nay, khi thi c, ng co nm mng bao gi
khng?
- Ti khng nm mng bao gi.
- y, nm ngoai ti gp may, chnh hm mng mt
thang ging, ti mng thy ti ng trn mt cai nui rt
cao, mt tri chnh trn nh va ri thng vao gia u
ti khng chch mt ly. Ti s toat m hi. Tnh dy, s
ln u thy con nong. Luc y ti khng hiu c g. Nay
ngh lai qua la ung.
By gi banh a ht. Lai rot thm mt tun ru. Cu
chuyn keo dai cho n khi thp en ln, Mai Cu va moi
ngi mi ra v. Thn Tng Phu ly ra mt cai nm bng
vai lam, dn Chu Tin n am Quan m nm ngh. ng
ta ban vi hoa thng danh hai gian phong pha sau am
lam ni day hoc.
n ngay khai trng, Thn Tng Phu va moi ngi
dn hoc sinh n. a ln a be, n vai chao thy. Sau
khi moi ngi ra v, Chu Tin bt u day. Bui chiu,
hoc sinh v nha ca ri, Chu m phong bao xem tin hoc,
th ch thy cu Tun gi mt ng cn bac, con thm tam
phn tin tra, con th co ngi ba phn, ngi bn phn
bac, lai co ngi ch co hn mi ng tin. Tng cng lai
cha u tin n mt thang. Chu Tin giao tt ca s tin
phong bao cho hoa thng, con thiu bao nhiu th tnh
sau.
Ng Knh T
58
Bon hoc tro u la bon tinh quai, h Chu Tin khng

nhn n la chung chay ra ngoai a cu va tru choc
nhau. Chu Tin ch co mt cach la kin tm ngi day.
*
*
Hn hai thang qua. Tri bt u m. Chu Tin n cm

tra xong, m ca sau i ra ven sng. Tuy y la ni
hng thn, nhng bn sng cung co my cy ao, cy
liu, mau hng xen mau luc xem rt ep. Ma phun ri
xung. Chu Tin quay vao nha, nhn ra, ma ri ngoai
sng, bao trum nhng am cy xa tt, trng cang ep mt.
Ma cang nng hat. Cht thy man ngc dong sng
mt con thuyn lt qua ma gio tin n. Thuyn khng
to, lai ch co cai bng bng lau nn khng chng ni ma.
Thuyn n gn b, khoang gia co mt ngi ngi, ng
ui co hai ngi, ng u co mt ganh n. Thuyn
ghe bn. Ngi kia lin bao lai o cm thuyn lai, ri ln
b, hai ngi y t i theo. Chu Tin thy y u i mu
vung, mc ao mau lam quy, chn i giay en trng,
ru ba chom, tui trac ba mi. n ca, y chao Chu Tin
va bc thng vao, noi mt mnh:
- y hnh nh la trng hoc.
Chu Tin i theo vai chao. Y ch ap l qua loa va hoi:
- ng la thy y?
- Vng.
Y noi vi ngi i theo:
Chuyn lang nho
- Tai sao khng thy h oa

Hoa
59
thng?
thng vi vang chay ra noi:
- Ng la ai, te ra ng Vng, xin mi ng ngi chi,

ti i pha tra.
Va quay v pha Chu Tin, hoa
thng noi:
- y la ng c Vng va thi , mi ng ngi tip

ti i pha tra.
C Vng khng khim nhng g. Thy y t keo ra
mt cai gh dai, y lin ngi ngay vao gh u. Chu Tin
ngi tip. Vng c nhn noi:
- Xin hoi quy tnh?
Chu Tin bit y a c nhn, ben noi:
- Van sinh ho Chu.
- Trc y ng day u?
- Ti day nha cu C trc ca huyn.
- Th co phai ng a u trong k thi do cu Bach la
thy ti chm khng? Cu Bach noi my nm nay ng day
nha cu C.
- Th ngai co bit cu chu nha ti sao?
- Cu C lam vic nha ti, lai la ngi anh em thn
thit vi ti.
Lat sau hoa thng bng tra ln, Chu Tin noi:
- Quyn thi cua ngai ti a oc. Hai v cui cung tht
la tuyt.
Ng Knh T
60
- Hai v y khng phai la cua ti.

- Ngai qua nhun mnh, khng ngai th con ai vit vao
y na!
- Tuy khng phai la cua ti, nhng cung khng phai cua
ngi lam ra. Hm thi u tin la ngay mng chn. Tri
sp ti ti vn cha lam xong bai vn th nht. Trong
long ang phn vn, ngh mnh ngay thng t but la
vit c, tai sao hm nay lai nh th nay? Chnh trong
luc suy ngh nh vy, khng ng bun ngu, ti nm guc
trn an vit ma ngu. Ti thy nm ngi ma xanh nhay
vao lu, trong o co mt ngi tay cm mt cai but ln,
chm mt chm trn u ti ri bo i. Sau o mt ngi
mang mu sa, ao o, tht mt cai ai vang va nm ly ti
lay va noi: ng Vng tnh dy. Ti git mnh tnh dy,
ca ngi
bit vit
la co s
phu chu
toat m hi. Luc tnh, tay cm but vit ma khng

g. Cho hay ngi ta noi co ma quy trng thi,
thc. Ti a em vic nay tha vi quan chanh
khao. Ngai noi ti co s u khi thi in th.
Hai ngi ang noi chuyn, th mt hoc sinh em v

vit tp vao chm. Chu Tin bao y v y. C Vng
noi:
- Khng can g? ng c chm i, ti con co vic khac.
Chu Tin n ban chm, c Vng goi ngi nha bao:
Chuyn lang nho
61
- Tri a ti ri, ma mai khng dt, cac anh ly qua

n di thuyn ln, ri bao hoa thng nu cm giup.
Bao ng lai hay i y, ngay mai ta i sm.
Va quay v pha Chu Tin, y noi:
- Ti i thm m v, khng ng gp ma, nn ngu lai
y mt m.
Vng ang noi bng quay mt lai. Thy mt quyn v
tp co vit tn Tun Mai. Vng git mnh, mm mi, ve
mt suy ngh, nh co iu g la lung. Thy vy, Chu Tin
khng hoi, c cui xung chm bai xong ri quay lai tip
khach. Vng hoi:
- a hoc sinh va ri my tui?
- No mi bay tui.
- Nm nay no mi vao hoc sao? Co phai ng t cho no
cai tn y khng?
- Tn y khng phai do ti t ra. Luc mi vao hoc, ng
cu cua no nh ng ban Mai Cu tu tai trong lang t tn
cho. ng Mai noi: tn ti la Cu", thi cho ch vng
ng bn canh tn ly im tt, mong sau nay no cung
thanh at nh ti"(1).
C Vng ci va noi:
(1)
Chu Cu tn cua Mai Cu co b vng bn canh ch cu, ch

Mai tn cua Tun Mai la ch vng bn canh ch vn.
Ng Knh T
62
- Chuyn nay thc la bun ci. Mng mt nm nay, ti

mng thy bang thi hi. Ti thi , cai o khng ban na.
Nhng cai tn th ba lai la Tun Mai huyn Vn
Thng. Ti nghi ng khng bit huyn ta co ai ho Tun
ma thi c nhn khng. Khng ng Tun Mai lai la tn
cua a hoc sinh nho nay. Th nao! No se cung bang vi
ti sao!
Vng noi xong, ci khanh khach ma rng:
- Cho hay mng cung khng ung! Va chng cai vic
cng danh la ct n nh vao vn chng ch nao co ma
quy g y u?
- Mng cung co cai ung ch! Hm mi n y ti gp
ng ban ho Mai trong lang. ng noi hm mng mt
thang ging ng nm m thy mt tri ri ung trn u.
Qua nhin nm y ng thi .
C Vng noi:
- Noi nh th cang khng c. Chng han ng ta tu
tai th co mt tri ri trn u, nh ti thi a c nhn,
khng co le n ca tri cung ri trn u ti ?
Hai ngi ang noi chuyn sung, th co ngi mang
ln cm ru, ga, ca, tht ln, tht vt y ban. C Vng
cung khng mi Chu Tin, c ngi n. n xong, hoa
thng bng cm ln cho Chu Tin n, ch co mt a rau
va mt bat nc nong. Chu Tin n cm xong, ca hai ngi
i ngh.
Chuyn lang nho
63
Hm sau, tri mi sang, c Vng dy ra mt xong,

mc ao qun, chao ri xung thuyn, lai phong hoc y
ca xng u ga, u canh vt, xng ca, vo hat da. Chu
Tin quet sut mt bui, u quang mt hoa(1) .
*
*
Sau hm y ngi lang Tit nghe noi con trai cu Tun

se tin s ng khoa vi Vng c nhn, u cho la
chuyn bng ua. Co nhng a ban hoc khng goi tn
Tun Mai na ma goi la Tin s Tun. Phu huynh cac
nha nghe th u khng bng long. Ho n mng cu Tun
la cu phong(2), lam cho ng ta khng bit noi g va bc
mnh.
Thn Tng Phu noi ring vi dn lang:
- Chc g ng c Vng a noi th. ng Chu thy trong
lang ta ch co cu Tun la co tin, nn ba ra vic o nnh
not khi nao co l tt th cu ta cho thm. Hm trc ti
nghe noi nha cu Tun em min kh, u phu n chua,
lai con a banh bao, banh nng, chnh la v th.
Moi ngi u khng bng long. T o Chu Tin sng
khng yn. Nhng v n mt thn trng mi n, nn ho
khng n ui i. Y nng nau qua mt nm. Sau o thn
(1)
(2)
Nhn xet cua tac gia bao gi cung kn ao nhng y ngha su

sc.
Ngay xa khi nao con lam quan th cha c phong cho nn khi
xng h ngi ta goi la cu phong.
Ng Knh T
64
trng Ha cho y la ngi ngc khng bit n nha thn

trng ma cam n. V vy ngi ta khng nui Chu Tin
na.
Mt ch day hoc, Chu Tin tr v nha. nha i sng
thc la cht vt. Mt hm ngi anh r la Kim Hu D
n khuyn:
- Nay, cu, ti noi cu ch gin. Vic oc sach tm
cng danh xem ra rt kho. Ngi ta sinh ra i, kho long
ma kim u cm n. Nay ti va my ngi ban co lm
tin sp ln tnh mua hang thiu mt ngi gi s sach.
Chi bng cu c i vi chung ti. Cu co mt thn mt
mnh, chng lo g thiu n thiu mc.
Chu Tin nghe vy, t ngh: Thng que ri xung
ging, co keo ln th cung ch que la cung, ta i cung
chng thit thoi g. Ben bng long.
Kim Hu D chon ngay lanh thang tt cung mt bon
bun ln tnh thanh mua hang. Chu Tin ranh rang
khng co vic g lam, i chi ngoai ph. Thy mt nhom
th keo nhau i qua, ho noi ho i cha ca trng thi.
Chu Tin n ca trng thi xem, khng c vao v co
ngi coi ca cm cai roi to tng p ui ra. Bui chiu
y noi vi anh r mun vao xem, Kim Hu D cho my
ng tin, ca bon con bun cung vao. Ho nh ngi chu
ngi hang dn u. ng nay ch vic cho anh coi cng t
tin la xong ca. i n ca Long Mn, ngi chu ngi
hang ch cai ca va noi:
Chuyn lang nho
65
- ng Chu! y la cai ca nhng ng tin s i vao!

Bon ho i vao con ng hai bn la phong thi, ngi
chu ngi hang noi:
- y la ban u y, ng vao ma xem.
Chu Tin bc vao, nhn thy ban t chnh t. Nc
mt bng nhin chay gian giua. Y th dai mt cai, u
p vao ban, nm dui thng cng, bt tnh nhn s. Ch
nhn cai cht y, kheo hay cho: my nm ln n, bng
dng thng bc cng danh; nhiu luc hm hiu, lai c
treo cao phm gia.
Mun bit Chu Tin tnh mang th nao, hay xem hi
sau phn giai.
Ng Knh T
66
HI TH BA
Cu hoc ao cm cn thi c, la ke nhn tai

Lao ban tht gi ngon hung hng, n khi bao tip
Noi v Chu Tin tnh mun i xem trng thi, Kim
Hu D thy Chu hao hc, nn bo ra t tin cung Chu
i xem. Khng ng m ca nhn thy ban s mt, Chu a
nga ln ra cht ngt, moi ngi hoang ht, cho la Chu
mc bnh g. Ngi chu ngi hang noi:
- Chc ni nay a lu khng co ai n, m kh nng n,
cho nn ng Chu ng cam.
Kim Hu D noi:
- Ti dng ng ta dy, con ng th lai noi vi my ngi
th xin t nc nong ma cho ng ta.
Ngi nay i ly nc lai. Ba bn ngi cung dng Chu
dy, nc vao ming, nc chay vao c ng c. Chu oe
ra nc ming. Moi ngi noi:
- Tt lm!
Chuyn lang nho
67
Nhng khi dng Chu dy, Chu Tin thy cai ban th lai
p u vao ban. Ln nay th khng cht, ch khoc rng
ln thi. Khng ai khuyn giai c.
Kim Hu D noi:
- Cu in sao? Chung ta i n y ma xem cho tiu
khin, nha cu khng ai cht ca, lam g ma khoc loc
tham thit th?
Chu Tin vn khng chu nghe, c p u vao ban ma
khoc mai. Ht khoc phong th nht, lai khoc phong
th hai, th ba, nm ln ra t, khoc ln khoc loc, lam
cho tt ca moi ngi cung phai ngm ngui.
Kim Hu D thy s vic khng hay, cung ngi chu
ngi hang, mi ngi mi bn, keo Chu dy. Nhng Chu
khng chu dy, c khoc ay khoc oa, ln nay lt khac,
n ni khac ra mau. Moi ngi vi vang mang Chu ra
mt tim tra trc trng thi va rot tra cho Chu ung.
Chu vn con y nc mt, nc mui, xem rt thng
tm.
Trong bon co mt ngi hoi:
- Khng hiu ng Chu trong lang ut c vic g ma n
ni khoc loc tham thng nh vy?
Kim Hu D noi:
- Cac v khng bit, cu ti y vn khng phai la dn
bun, ng ta hoc hanh kho nhoc my mi nm nay, ma
Ng Knh T
68
tu tai cung khng . Hm nay nhn canh trng thi, mi

m ra thng cam nh th.
Nghe li noi ung ni long mnh, Chu Tin khoc oa.
Mt ngi khach noi:
- Xet ra li ng Kim ca! ng chu a la vn nhn, th
a ng ta vao y lam g, n nng ni nay.
Kim Hu D noi:
- Ch v ng ta ngheo xac ngheo x, khng ni day hoc.
Tht khng con cach g sng na.
Mt ngi khach khac noi:
- Xem vy th ng Chu la ngi hoc rng tai cao. Ch v
khng co ai bit n, cho nn mi n nng ni nay.
Kim Hu D noi:
- ng ta co tai nhng ng ta khng gp vn.
Ngi khach kia noi:
- H la sinh vin quc t giam, th co th vao trng.
ng Chu a la ngi tai nh th, tai sao khng mua cho
ng chc sinh vin quc t giam? Nu thi th tht la
thoa man cai tm s hm nay.
Kim Hu D noi:
- Ti cung ngh th, nhng tin ao u ra?
By gi Chu Tin thi khoc. Ngi khach kia noi:
- Kho g vic o! By gi chung mnh mi ngi c bo
ra vai chuc lang giup ng Chu np tin vao trng. Nu
Chuyn lang nho
69
ng ta thi lam quan th my lang bac cua chung mnh

co ngha l g. Con nu ng Chu khng tra c th bon
mnh cung xem nh la mon tin tiu hoang ch g? Hn
na, y lai la vic tt. Khng bit cac ng ngh th nao?
Moi ngi u noi:
- Qun t thanh nhn chi my(1) thy ngha ma khng
lam la khng co gan. Chung ta co ngai g! Ch s ng Chu
khng chu nhn thi.
Chu Tin noi:
- Nu qua tht vy th tht la n trung sinh nh cha
me, Chu Tin nay xin n n tru nga.
Noi ri quy xung, cui guc u lay. Moi ngi ap l.
Kim Hu D cung cam n moi ngi, ung xong my chen
tra, Chu Tin by gi khng khoc na. Moi ngi va noi
va ci cung nhau tr v.
Hm sau qua nhin bn ngi khach mang n hai
trm lang bac giao cho Kim Hu D. Con tin ph tn
ngoai th do Kim Hu D lo liu tt ca. Chu Tin cam ta
moi ngi va Kim Hu D. Ngi chu ngi hang thay mt
Chu Tin don mt ba ru, mi moi ngi. Kim Hu D
em tin n np kho tnh. May mn thay lai la luc thi
b sung tnh. Chu Tin thi, va quyn cua Chu ng u.
Ngay mng tam thang tam, Chu ln trng thi thy ung
ni mnh khoc trc y, trong ngi vui sng v cung.
(1)
Ngi qun t lam cho cai tt cua ngi ta c tron ven.

Ng Knh T
70
Ngi xa co cu: Gp vic vui th trong long m sang

sut. Chu vit ca bay bai nh hoa nh gm. Ra khoi
trng, Chu lai thm cac ban hang. Kim Hu D va my
ngi khac con mua ban cha xong. Khi treo bang, Chu
cao. Moi ngi u vui mng cung nhau n huyn
Vn Thng vai chao quan huyn va quan hun. Cac nha
lai u cm t thip n mng. Ngi huyn Vn Thng
du khng ba con g cung n nhn la ba con, khng quen
bit cung nhn la quen bit, bn rn ht mt thang. Thn
Tng Phu nghe tin y cung ngi lang Tit mua bn con
ga, nm mi qua trng ga va t gao banh t mnh em
ln huyn mng. Chu Tin gi lai n cm ung ru.
C nhin, cu Tun cung n mng. Con vic thi hi, tin
i ng, tin n mc, tt ca u co Kim Hu D lo liu.
Ln kinh thi hi, lai tin s, tam giap lam thuc
quan b. c ba nm th thng ln chc Ng s, va
khm mang ra lam hoc ao(1) tnh Quang ng.
Chu ra lam hoc ao, mc du cung co mi nhng ngi
chm bai h, Chu vn ngh bung: Ta a kh cc nhiu v
cai vic nay ri. Nay ta co quyn, ta phai xem cac quyn
thi tht k khng cho bon no bo mt nhng chn tai.
a co chu y nh vy, y n Quang Chu nhm chc. Hm
sau, thi hai trng. Trng tam la cho hoc sinh
Nam Hai, Phin Ngung. Chu hoc ao ngi trn cng ng
nhn th sinh tp np i vao. Co ngi nho, co ngi gia,
(1)
Chc tng ng vi chc c hoc.
Chuyn lang nho
71
co ngi b dang oan chnh, co ngi xu x, co ngi ao

mu ep, co ngi rach ri. Ngi i sau cung, mt vang,
mnh vo, ru lm m bac, u i mt cai mu lng chin
a rach. Tuy Quang ng la ni kh tri m ap, nhng
by gi la thng tun thang chap ma ngi th sinh nay
con mang ao vai to, cho nn ret run cm cp. Sau khi
nhn quyn thi, y tr v lu.
Chu hoc ao ghi nh vic o, ri nim phong ca cac
phong thi lai. Khi th sinh ra np bai, Chu thy ngi th
sinh mc ao gai kia n np quyn, v ao qun cu qua,
nn thy ao rach my ch. Chu nhn lai thy mnh ao gm
ai vang tht la rc r. Chu ben lt s danh sach hoi th
sinh:
- Anh la Pham Tin phai khng?
- Tha ung con a.
- Nm nay anh bao nhiu tui?
- Tui trong s thi ba mi, nhng thc th nm mi
t tui.
- Anh thi my ln?
- Con thi t nm hai mi, n nay la hai mi ln.
- Tai sao mai khng ?
- V con vn chng kem coi, cho nn khng v giam
khao nao y.
- Cai o cha chc! Ta se xem k quyn anh.
Pham Tin cui u i ra.
Ng Knh T
72
Luc by gi con sm, cha co th sinh nao np quyn.

Chu hoc ao y xem quyn cua Pham Tin mt lt.
Long khng vui, noi:
- Vn chng th nay thao nao thi khng !
Ri ra mt bn khng xem na. Lai ngi mt luc
khng co ai n np quyn. Trong long lai ngh: Tai sao
ta khng xem lai quyn cua Pham Tin xem sao? Nu co
cai g kha th ta cung cho thng cai ch cua anh
ta. Lai xem mt lt na t u ch cui. Ln nay thy
co vai y hay. Toan xem lai th co mt th sinh n np
quyn.
Th sinh nay quy ma noi:
- Xin cu cho con thi khu vn.
Chu hoc ao noi:
- Vn chng cua anh y ca ri, thi khu vn lam g?
- Con thi, t, ca, phu u bit, xin cu ra thi.
Chu hoc ao bin sc mt noi:
- Ngay nay thin t trong vn chng, ngi hoc Han,
ng lam g? La th sinh nh anh ch nn ra sc hoc vn
chng. Con cac vic nham th hoc lam g! Ta n y
chm vn, khng noi chuyn tap hoc(1) v i cac anh.
Xem anh ch ham danh ma khng vu thc, nh th th
(1)
Tap hoc: hoc nham nh, y Chu Tin noi ngoai vn bat c tt ca
cac th hoc u la hoc nham nh.
Chuyn lang nho
73
vic chnh cua anh nht nh bo. Bai anh toan la noi
nham khng th xem c. Ta hu u? a anh ta ra!
Y va nat xong, hai bn hai ngi thy t chay ra nh
lang nh soi nm ly th sinh kia li thng ra ngoai cng
trng.
Tuy a ui y ra ri, Chu Tin cung xem qua quyn thi
th thy y tn la Nguy Hiu C, vn chng cung thng
thng. Chu ngh: Cho no thp nht cung c y.
Ben cm but chm mt cai quyn thi nh. Lai cm
quyn cua Pham Tin ra xem, xem xong ngm ngui ma
rng:
- Vn chng nay xem mt ln th khng hiu ni, xem
n hai ba ln th mi hiu. Qua tht la vn chng ai
tai trong thin ha. Qua la mi ch la mt hon ngoc! Mi
hay cac quan chm thi h a bo mt nhiu bc anh tai!
Ben cm ly but khuyn ly khuyn , u quyn lai
khuyn thm ba khuyn na va cho u. Ri cm
quyn cua Nguy Hiu C ra cho ng th hai mi. Xong
o xp cac quyn lai mang i. n khi treo bang, Pham
Tin u. Pham yt kin quan giam khao, lai c tan
dng mt trn. Goi n tn th hai mi th Nguy Hiu
C vao. Chu lai khuyn khch my cu: a tm vao
c nghip th phai thi khng oc sach nham.
Hm sau Chu Tin ln kinh, Pham Tin mt mnh i
tin hn ba mi dm. Chu hoc ao goi n ma noi: - u
bang rng se v tay ngi lao thanh. Ta xem vn chng
Ng Knh T
74
anh vng vang, nht nh la khoa nay, khi phuc mnh

xong ta i anh kinh.
Pham Tin lai cui u bai ta. Luc ng dy th thy
kiu cua Chu hoc ao a i ri. Pham Tin nhn cho n
khi c x i qua nui khut mt khng trng thy na, mi
tr v tnh toan vi chu tro. Nha Pham cach y bn mi
lm dm. Ngay m y Pham tr v vai chao me. Nha
Pham la mt cai nha tranh co cai dai chng ln, ngoai ca
la mt cai lu. Me Pham nha gia, v con ngoai mai
hin. V Pham la con gai ng lao hang tht ho H trong
lang.
Pham Tin thi v nha, me va v u mng r. ang
nu cm th ng gia ho H hang tht n, tay cm mt m
long va mt bnh ru.
Pham Tin vai chao. Ngi xong, lao hang tht noi:
- Ta khng may ga con gai cua ta cho cai th oi rac
nh anh my nm nay khng bit tn bao nhiu tin bac
cua ta. Ln nay nh phuc c ta anh mi thi . V th
ta mang ru n mng y.
Pham Tin vng vng, da da, goi v em long i luc
va hm ru. Hai ngi ngi trong lu co. Ba me va con
du xung bp lam cm. Lao hang tht lai dn r:
- Nay anh thi ri, vic g cung phai cho ra th ra
thng y! Gp ngi nh hang ta la hang danh gia lai la
bc cha chu, th khng lam b vi ta lam g. Ch gp cai
Chuyn lang nho
75
th cay rung ganh phn, cai th bach tnh ngu dt kia

ma anh c khum khum num num nh th, c xem bng
vai bng v vi mnh th hong mt ht ca quy cu nha
trng, lam cho ta cung mt lun th din. Tnh anh d
dai, th nao cung xong, nn ta phai dn do anh ngi
ta khoi ch ci:
- Thy noi th la phai lm.
Lao hang tht lai noi:
- ba cu cung n cho vui. Ti nghip! Ba cu ngay nao
cung n co c rau, k cung ang bun. con gai ta cung
n na! T khi no v nha anh, mi my nm nay, khng
bit no a c n m ln vai ba ln cha? Tht ti
nghip! Tht ti nghip!
Noi xong hai me con u ln ngi n. n n khi tri
x bong, lao hang tht ta nga nga say. By gi hai me con
cam ta ri rt. Lao hang tht phui ao, b cai bung ph i
ra.
Hm sau, Pham Tin thm ba con. Nguy Hiu C lai
hen vi cac ban cung i lai thm ln nhau. Nm y lai la
nm thi tnh nn co nhiu hi bnh vn. Chng bao lu
thang Sau a ht, cac ban ng khoa ru Pham Tin cung
i thi hng. Pham Tin khng co tin i ng chay n
ban vi ng gia. Lao hang tht nh vao mt Pham, mng
cho mt trn:
Ng Knh T
76
- Thi! Khng nn mt th gi na. Va mi thi tu

tai anh a nh con coc mun n tht ngng tri. Ti
nghe ngi ta noi anh khng phai nh vn hay. ng
giam khao thy anh gia thng tnh cho anh thi. Th
ma anh con mun thi c nhn na kia! Anh co bit
nhng ngi c nhn u la Sao vn khuc trn tri
ca khng? Khng thy gia nh ho Trng trn tnh sao?
Ho u nha giau c van, mt vung tai ln. Ch cai th
mi tr va cm kh nh anh sao khng ai vao bun ma soi
th xem sao? Nh th ma lai con oi n ct ngng tri
a? Thi i! Sang nm ti tm cho anh mt ch day tre, mi
nm vai lang bac u nui mu v vi ba me ang cht d
la c ri! Anh con mun tin ti a! Ti mi ngay git
mt con ln chng c my ng tin, by gi vt tin
cho anh nem xung nc th ca nha ti tre gia ly g ma
sng!
Y c chi lun ming, lam Pham Tin hoang s. Pham
Tin ra v ngh bung:
- Thy ta noi vn chng a chn. Xa nay co ai khng
thi lai bao gi. Ta khng thi th chu sao c!
Pham ban bac vi my ngi ban nh giup mnh tin
va i thng ln tnh thi, khng cho ng gia bit. Thi xong,
Pham tr v th ca nha hai ba ngay oi ln oi loc. Lao
hang tht lai mng cho mt trn.
Ngay treo bang, trong nha khng co gao ba sang. Ba
me noi vi Pham Tin:
Chuyn lang nho
77
- Con co mt con ga mai me y! May ra ch ban i

mua t gao nu chao ma n. Tao oi m mt ri.
Pham Tin vi m ga ra cng. Va mi i c vai gi
a nghe thanh la vang rm, ba con nga chay n, ba
ngi nhay xung nga, buc nga cai lu co, ku to ln:
- Mi ng Pham ra, ng cao, chung ti n mng
y.
Ba me khng bit chuyn g, nep mnh trong nha. Khi
nghe ro rng con mnh a ri, mi tho u ra noi:
- Mi cac v ngi, con ti va mi i ra ngoai vng.
My ngi bao tin noi:
- A th ra ba cu c.
Moi ngi chay n xin tin mng. Va luc ang noi
chuyn n ao, lai thy my con nga na n. Ngi bao
tin ln th hai, ln th ba n, cung nhau vao nha. Trong
nha y ca ngi. Xom ging n chen nhau xem. Ba me
khng bit lam sao lin nh mt ngi chay i tm con.
Ngi hang xom kia chay nh bay ra ch nhng khng
thy Pham u ca. Chay thng n pha ng ch, thy
Pham Tin ang m ga, nhn ngang nhn nga xem co ai
mua khng:
- ng Pham! V ngay i! May qua ng c nhn ri!
Ngi bao h n y ca nha ri!
Ng Knh T
78
Pham Tin nghe goi n mnh cho la ua, gia v khng

bit, cui u i thng. Ngi hang xom thy y khng
y g, chay lai toan git con ga trong tay.
Pham Tin noi:
- ng khng mua lai git ga ti lam g?
Ngi hang xom noi:
- ng ri. Ti goi ng v nha tip ngi bao h.
Pham Tin noi:
- ng i, ng bit cho rng hm nay ti khng co gao,
by gi phai ban con ga nay ma sng! ng ng quy
ry na! Ti khng ua vi ng u! ng v thi! ng
lam ti khng ban c ga!
Ngi hang xom thy y khng tin ben gianh ly ga nem
xung t, li y v nha.
Ngi bao tin thy Pham Tin ben noi:
- May qua! ng tn khoa y ri.
Ho chen n bao vi Pham. Pham i thng vao nha,
thy t bao thip a treo ln trn vit: Mng ng Pham
huy la Tin a thi th bay trng thi tnh Quang
ng. Chuc ng ln kinh thi hoang giap.
Pham Tin khng thy th thi, ch a nhn th oc i
oc lai ri v tay reo:
- Hay, hay qua! Ta ri.
Chuyn lang nho
79
Noi xong y nga ln ra ng sau bt tnh, hai rng

nghin cht. Ba cu hoang ht vi em nc n . Y bo
dy v tay reo:
- Hay! Hay tht! Ta ri!
Ri chay ra ngoai lam cho moi ngi n bao h hoang
hn. Y chay ra khoi nha mt quang th trt chn, ln
tom xung mt cai ao. Y lai bo ln u toc ri bu, hai tay
bun be bet, ca mnh t at. Khng ai gi y c na, y
va v tay va ci, chay thng ra u xom. Moi ngi
nhn ng ngac u noi:
- ng tn khoa mng qua hoa
in!
Ba cu noi:
- Lam sao lai ra th nay, hi tri! c c nhn lai
mc phai bnh in th nay, th bao gi mi khoi!
V la H th noi:
- Sang va mi i, sao gi lai mc bnh nh th nay!
Moi ngi khuyn giai:
- Ba cu khng nn hoang s, nay chung ti se cho hai
ngi i theo ng Pham. Con ga, trng, ru, gao, ngi
ta mang n y, th em ra ai nhng ngi bao tin i,
ri ta ban tnh sau.
Luc by gi, hang xom ngi em trng ga, ngi em
ru, ngi th mang vai u gao n. Co ngi mang hai
con ga.
V Pham Tin va khoc va than, em tt ca vao bp.
Ng Knh T
80
Lang ging keo ban gh n, mi nhng ngi bao tin

ung ru. Ho ban bac:
- ng ta in ri! By gi lam th nao?
Mt ngi noi;
- Ti co cach nay khng bit co lam c khng?
Moi ngi hoi:
- Cach g?
Ngi bao tin noi:
- Phai co mt ngi ma ng Pham thng s nht mi
lam c. Ch v ng ta vui mng qua, m no rc ln,
lam cho ngt i. Cn co ngi ma ng ta s n tat mt
cai ma noi vi ng ta: Li bao tin y la la may o, may
khng u. ng ta nghe th th s hai, se nn oe m
ra, va nh th la se tnh.
Moi ngi u v tay noi:
- Cach o hay! Rt hay! Ngi ng Pham s nht th
khng ai bng ng H hang tht. Tt lm! Goi ngay ng
ta! Co le ng ta cha bit u, v ang bn ban tht ch.
Lai co ngi noi:
- Nu ng ta ban tht ngoai ch th ng ta a bit ri.
T canh nm ng ta i xom ng mua ln, n gi cha
v. Mau mau chay i tm.
Mt ngi chay bin i tm. Chay c na ng th
lao hang tht v. ng sau co mt ngi giup vic mang
bay tam cn tht, bn nm ngan ng n mng. n ca
Chuyn lang nho
81
gp ba cu. Ba cu va khoc va k lai cu chuyn. Lao

hang tht noi:
- Khng co le v phuc th.
Bn ngoai co ngi mi y ra. Y giao tin va tht cho con
gai va chay ra. Moi ngi em vic y ra ban. Y cho la
kho va noi:
- Mc du ng ta la r cua ti. Nhng gi ng ta c
nhn, th a la sao trn tri ri. Tat ngi sao trn tri
lam sao c? Ti nghe noi tat ngi sao trn tri th b
Dim Vng anh mt trm gy st ri giam di a
nguc tng th mi tam, khng bao gi c hoa kip
thanh ngi na. Ti khng dam lam vic y u!
Mt ngi hang xom ma mai noi khoe:
- Thi i ng! Ngay nao ng cung vac dao git ln. Dao
m vao th trng, rut ra th o. Dim Vng a bao phan
quan ghi khng bit my nghn gy st ri. By gi co
thm mt trm gy na cung chng vao u? Ch s anh
gy ht gy cua Dim Vng cung cha ht ti. Nhng
by gi ng cu c ng r quy th co le Dim Vng se
tnh cng cho ng va keo ln a nguc tng th mi bay
cung cha bit chng?
Nhng ngi bao h noi:
- Thi ng ua dai na. Nay ng! Vic phai lam nh
vy y! Gp luc bin th phai tong quyn ch!
B moi ngi thuc qua lao hang tht anh phai nghe.
Ng Knh T
82
Y ung lin hai chen tng ru cho co gan. Bao

nhiu lo lng mt ht, cai b mt hung ac hang ngay l
ra, y xn ng tay ao y ca m va chay ra u xom. Nm
sau ngi chay theo. Ba cu chay ra ca noi:
- ng i! Doa thi nhe! Ch anh no au y.
Hang xom noi:
- a anh! Dn lam quai g!
Noi xong cung chay theo.
Lao hang tht ta ra u xom thy Pham Tin ang ngi
trc ca miu, u bu toc ri, mt be bet nhng bun,
giay mt u mt chic, ang v tay reo:
- ri! ri!
Lao hang tht ta chay x n nh v hung thn noi:
- Thng suc sinh nay! May cai g?
Va tat vao mt mt cai. Hang xom nhn nhn ci
khng c.
Khng ng lao hang tht tuy lam liu tat mt cai nhng
a m s ri, ban tay run lt bt, khng dam tat cai na.
Pham Tin th b mt cai tat ht hn, ngt i, ln quay ra
t. Hang xom chay n xoa lng, bop bung hi lu mi
th va tnh lai. Mt y dn dn sang ra va y khng in
na. Moi ngi vc dy, mn cai gh cua ng thy thuc
gu lng lam thuc ngoai khoa cho y ngi. Lao hang tht
ngi mt bn. Khng ng ban tay au nhc khng sao
Chuyn lang nho
83
nm lai c. Y s hai ngh thm: Qua khng th tat sao

vn khuc" trn tri thc. Nay c pht tr mnh y."
Ngh th lai cang au thm, ben chay vao nha thy
lang ly cao dan(1) .
Pham Tin thy moi ngi, hoi:
- Tai sao ti lai y? Sut na ngay nay ti m m
mn mn nh ngi trong mng.
Hang xom noi:
- ng nghe tin cao, mng qua, m no mi bc ln.
Hi nay va oe m ra mi khoi y. Thi mi ng v nha
cho nhng ngi bao h ho i.
Pham Tin noi:
- Phai. Ti cung nh rng ti th bay.
Pham Tin mt mt vn lai toc, mt mt mn ng
lang mt thau nc ra mt. Mt ngi hang xom a
tm ra chic giay va xo vao chn y. Pham Tin thy ng
gia n, s lai n mng mnh. Nhng lao hang tht
noi:
- Hin t i, khng phai ti ca gan lam th u. o la
ba cu bao ti lam giup y thi.
Mt ngi hang xom noi:
(1)
Nhn xet cua tac gia thng hom hnh nhng no bt ngi ta
ng thi suy ngh rt nhiu v cuc sng.
Ng Knh T
84
- ng ta mi tat yu mt cai thi. Chc na ng Pham

ra mt chc phai ra ra n na chu m y!
Mt ngi noi:
- Nay ng! Cai tay kia th mai khng git ln c na
u!
- Tao con git ln lam quai g na. R tao khng nui
c na i tao sng sao? Tao thng noi, ng r cua
tao tai cao hoc rng, lai ep trai hn ca ng Trng, ng
Chu. Trn th trn chng co anh nao mt may sanh kp!
Cac anh khng bit y, noi v phep vi cac anh, ch ta
co cp mt tinh i, bit ngi hay ke d. Nh nm trc
y, con gai ta a hn ba mi tui, co nhiu ngi nha
giau mun kt ban. Nhng ta thy con gai ta mt may co
phuc kh, th nao cung lam ba quan, hm nay hoa ra ung!
Noi xong ci khanh khach. Moi ngi cung ci theo.
Pham Tin ra mt xong, ng lang lai bng tra ra ung,
ri moi ngi v nha. Pham Tin i trc, lao hang tht
va hang xom i sau. ng ta thy ao qun r ng sau lm
be bet, nhn nhum, ben cui xung vut i vut lai cho r
hang my chuc lt.
V n nha, lao hang tht noi to:
- Quan a v ri!
Ba cu chay ra on, thy con khng in na, vui mng
v cung. Hoi n my ngi bao h th ba cu noi ba a
biu ho my ngan ng tin cua lao hang tht em n va
Chuyn lang nho
85
ho a i ri. Pham Tin vai chao me, lai vai chao ng gia.
Lao hang tht hai ba ln t chi noi:
- S tin co la bao! Khng u cho ng thng ngi ta!
Pham Tin lai cam n hang xom. ang ngi noi chuyn
th thy mt ngi quan gia sang trong tay cm mt cai
thip o ln chay vao bao:
- ng Trng n chao ng tn khoa ho Pham.
Noi xong, kiu a n cng. Lao hang tht vi vang
chay xung phong con gai khng dam ra. Hang xom cung
u v ht.
Pham Tin ra ca on khach. Trng xung kiu, u
i mu sa, mc ao c tron mau hoa quy, mang ai vang,
giay en. Hn xut thn la c nhn, a lam tri huyn,
bit hiu la Tnh Trai. Pham Tin mi vao trong nha, hai
ngi cui u chao nhau ri cung ngi ngang hang theo
a v chu khach. Trng noi:
- Tin sinh la ngi cung huyn, nhng xa nay cha
co dp quen.
Pham Tin noi:
- Van sinh my lu hm m tin sinh, ch v khng co
dp gp g.
- Ti xem danh sach nhng ngi thi . Phong s(1)
cua ng la ng Thang, Tri huyn Cao Yu, tc la hoc tro
cua t phu ti. V vy ng la anh em thn thit vi ti.
Ng Knh T
86
- Van sinh may mn ma c, thc ly lam h then.

Nhng rt hn hanh c lam mn sinh lao tin sinh.
Trng nhn bn pha noi:
- Tin sinh qua thc gia th thanh bn.
Ben ly ngi tuy tong ra mt goi bac ma noi:
- khng co g to long knh trong, nay co nm mi
lang bac, xin tin sinh tam nhn. Cai nha nay thc ra
khng u , sau nay con khach kha, coi rt khng tin.
co mt cai nha ng ln ca ng, nha lam kiu
ch tam, tuy khng c cao rng nhng cung sach se,
mi tin sinh n y tin sm hm thnh giao.
Pham Tin hai ba ln t chi. Trng lai c nai ep, noi:
- Chung ta thn vi nhau nh anh em rut tht. Tin
sinh lam th cho nh ti la ngi xa la.
Pham Tin mi nhn bac bai ta. Noi chuyn mt lat,
khach ra v. Lao hang tht i Trng a ln kiu xong
mi ra nha khach.
Pham Tin giao bac cho v m xem, toan la bac trng
xoa co du n ro rang, ben goi hai nh va mi ng hang
tht ho H ra:
- Khi nay thy co long em nm ngan ng tin n.
y co sau lang bac, xin thy cm cho con.
(3)
Ngi quan chm thi phong mnh.
Chuyn lang nho
87
Lao hang tht cm bac nm cht trong tay, nhng lai

a ra noi:
- Cai nay th anh cm ly. Ti em tin n mng, lai
ly tin anh v th sao nn?
- Con hin nay con my lang bac na. Khi tiu ht lai
se n xin thy.
Lao hang tht lin co tay v git bac vao lng, ming
noi:
- Thi c. Anh ban be vi cu Trng, thiu g tin?
Nha ng ta tin bac con nhiu hn nha vua kia! Nha ng
ta la nha chu mua tht cua ti y. Mt nm v s ra
cung dung ht bn nm nghn cn. Bac i vi ho th
ngha ly g!
Lai quay lai noi vi con gai:
- Sang nay tao em tin n, th cai thng anh cht tit
cua may khng cho. Tao noi: Nha ng ta gi khac xa.
Chng thiu g ngi mang tin n cho ng ta dung. Ch
s ng ta khng nhn tin cua ta ma thi. Nay qua th
tht! Ta em s tin nay v mng cho cai thng cht tit
kia mt trn.
Noi xong, t ta ri rt, cui c, ci, v nha.
*
*
T y v sau, qua nhin co nhiu ngi n cung

phung Pham Tin. Ngi th biu rung vn, ke th biu
Ng Knh T
88
nha ca. Lai co ngi ngheo n xin lam ti t mong nh

che ch. Hai ba thang sau, trong nha Pham Tin y t
trai, y t gai, tin bac, gao thoc u khng thiu th g.
Trng lai n giuc don nha. Sau khi ti nha mi,
sut ba ngay lin tic tung hat xng, mi khach. n
ngay th t ba me Pham Tin im tm xong, i vao
phong th ba thy H th v Pham Tin trn u cai cai
trm bng bac. Mc du vao gia thang mi tri con m,
nhng a mang ao oan xanh, qun oan luc, c thuc gia
nhn, ti t, a hoan lau chui bat ua. Ba cu noi:
- Nay phai cn thn y. o la ac cua ngi ta, ch
co lam hong!
Gia nhn tra li:
- Tha cu, y khng phai cua ai u, chnh la cua cu
y!
Ba cu ci:
- Nha ta lam sao co c tt ca nhng cai nay?
- Sao lai khng? Khng phai ch nhng cai nay thi
u. Ca nhng ngi nay va ca cai nha nay cung u la
cua cu ca.
Ba cu nghe xong, cm nhng bat s, nhng mm, chen
kham bac xem k cang mt lt, ri ci vang:
- Cua ta ca ri!
Chuyn lang nho
89
Ci xong, nga ln ra, m ln c, bt tnh (1). Luc by

gi lam cho: C nhn thi hi, bin thanh ngi khach xoay
tin. Cng sinh nhiu tin, lai khin lm ngi gy kin.
Mun bit ba cu tnh mang th nao hay xem hi sau
phn giai.
(1)
Cu chuyn Pham Tin t khi i thi n khi me cht thng c

xem la mt oan vn in hnh cua ngh thut chm bim. No
trnh bay mt cach sinh ng qua trnh sa oa cua tng lp nho
s.
Ng Knh T
90
HI TH BN
Chay cu hn, hoa thng b ln quan;

i xoay tin, hng thn mc ly va.
Khi ba cu bit tt ca nhng ac nay u la cua
mnh, th vui mng qua, m ln chen tim, nga ln bt
tnh. Ngi nha, con du va y t gai, hoang ht goi ba
mau tnh lai. Pham Tin ba chn bn cng chay n xem,
goi mai khng tha. Pham vc ba cu ln ging, mi thy
lang n. Thy lang noi:
- Bnh a vao tang phu, khng cha c na!
Mi lun my thy lang cung u noi nh vy. Pham
Tin lai cang bi ri. V chng khoc loc, mt mt lo vic
chn ct. i n chiu ti, ba cu mi dn dn tt th,
quy tin.
Hm sau, Pham Tin mi thy boi n th thy boi noi
ba cu cht vao ngay mng bay la ngay xu, pham vao tam
tht (ba ln bay la hai mi mt), nh vy n ngay hai
mi mt, phai mi thy n l. Hm y trc ca nha
Pham Tin treo mt qua cu bng vai trng. Nhng cu
Chuyn lang nho
91
i mi dan u dung giy trng. Cac chc sc thn hao

u n ving.
Pham Tin mi Nguy Hiu C la ban ng khoa mc ao
mu tip khach nha ngoai. Lao hang tht khng c ln
nha trn ch di bp, hay trong phong con gai, lo vic
o vai trng, cn tht, nu n.
n ngay th mi bn, Pham Tin nh n vic cu,
ly ra my lang bac giao cho lao hang tht n chua trong
lang mi hoa thng ngay thng quen bit n lam l,
mi cac v tng khac n oc kinh xam hi a ba cu
ln gii.
Lao hang tht cm bac n ngi chua trong lang mi
ng hoa thng. Va gp luc thy tng Tu Mn cung
y. ng nay v co rung gn y nn cung thng n
chua. ng hoa thng mi lao hang tht ngi, noi:
- Hm trc ng tn khoa ho Pham mc bnh trc
chua ti. Hm y ti khng nha, nn khng c hu.
May co ng Trn ban thuc y co nu mt t tra thay
ti tip ngai.
- Phai y! Ti cung nh cao cua ng ta. Hm nay ng
ta co y khng?
- Hm nay ng ta khng n. ng Pham a khoi bnh,
khng ng ba cu lai co vic khng may nh th. My lu
nay ng bn g th? Tai sao khng ra ch bun ban g ca?
Ng Knh T
92
- ! T khi ba cu khng may mt i, thn hao trong

hat ai lai khng n thm? Hai ng chu ti la ng Trng,
ng Chu lo vic tip khach. Ho y, sut ngay bun ch
noi chuyn vi ti. Cung n cung ung ru. Thy co
khach n lai phai on chao, mt cht ngi i c! Ti
vn la anh li nhac quen thn, khng lam c cai vic
phin phc y! Ti mun tranh pht i, nhng s ng r
trach. Khach kha n thm ho se noi: thn thch lam
vic g ma u ca?
Noi xong lai gi n chuyn mi cac thy tng lam
chay. Hoa thng nghe vy, vi vang i pha tra, lam m.
Trc mt lao hang tht, y bao cac thy tng lo chun b
hng, sap, nga giy, tt ca sn sang. Lao hang tht n
m xong ra i.
Thy Tng c tin nh ln th trn. Nhng mi i
mt dm th thy ngi cay thu cua mnh la Ha My
Chi. Ha My Chi noi:
- Thy Tu! Lam sao ma my lu nay khng thy thy
n lang chi?
Hoa thng ngoai c lai, Ha My Chi noi:
- Dao nay thy bn lm th phai? Tai sao khng n
chi?
Thy Tng noi:
- Khng phai! Ti cung mun lai, ch tai ng Trng
th trn mun ly ming rung sau nha ti ma khng
Chuyn lang nho
93
mun a tin. Ti a phai t chi my ln. Ti ma n

nha anh th bon ti t ng ta noi ra noi vao khng sao
chu c. Ti chua, ng ta sai ngi n tm, ti a
phai nh ngi bao la i vng.
Ha My Chi noi:
- Can g! Mun hay khng la ng ta, con chu hay
khng la thy ch! Hm nay ranh, v lang chi mt chut
i!. Na chn gio thui hm trc, vn bp, a chay m
ri y. Ru a nu ri, phai ung i thi. Thy c n
ngh lang ti hm nay! Ai lam g thy u ma s!
Thy Tng nghe noi ming chay nc dai, hai chn
khng ng vng c na, ben theo Ha My Chi v lang.
Ha My Chi bao v lam tht ga, thai gio thui hm ru.
Thy Tng i v bc, ngi ngoai sn ci xoay ao ra
phanh ca ngc ca rn. M hi nho giot t u n ma.
Lat sau, sa soan xong. Ha My Chi bng mm ra.
Ngi v t ru ln ban. Hoa thng ngi trn, v My
Chi ngi di, My Chi ngi bn canh tip, rot ru. Thy
Tng va n va noi:
- dm ba ngay na n lam chay nha ng c
Pham.
V My Chi noi:
- Ti t nho a thy ba cu Pham ri, ba ta la ngi hin
hu d chu. Con c con du cua ba ta la con gai ng hang
tht xom nam th mt toet, u bu, toc vang hoe, trc
Ng Knh T
94
kia y, giay khng co mt i, mua ha cung i dep rm.

Th ma nay lai mc ao nhung, nghe noi lam ba ln, ra ve
lm. Tht xem con ngi ta thay i a la!
ang luc noi chuyn cao hng th bn ngoai co ting go
ca rt manh. Ha My Chi hoi:
- Ai y?
Thy Tng noi:
- Anh My Chi, anh hay ra xem sao?
My Chi m ca bc ra, th bay tam ngi x vao. Thy
an ba va hoa thng cung ngi mt ban, chung noi ngay:
- Hay nh! Hoa thng, an ba gia thanh thin bach
nht th nay ma ngi vi nhau t tnh. S m th nay a!
Bit phap ma vn c pham phap!
My Chi vi ngn:
- Noi by nao! o la chu rung ti y!
Moi ngi hua nhau mng:
- Chu rung a? Chu ca v anh na a!
Va khng cho ban cai g na, chung ly ngay dy thng
ra troi thy tng ang trn cung vi ngi an ba vao
mt, ly on ganh soc ln vai mang i. Chung cung mang
Ha My Chi theo lun. n trc huyn Nam Hai, ho t
hai ngi mt cai sn trc miu Quan . Thy Tng
va ngi an ba b troi go vao nhau. Ho i tri huyn ra
th bm. Ho ui My Chi ra nhng thy tng a dn My
Chi bao vi Pham Tin.
Chuyn lang nho
95
Pham Tin mun lam chay cho me ma hoa thng th

lai b troi, ch khng c, nn vit thip cho tri huyn.
Tri huyn sai thy t ci troi cho hoa thng i. V My
Chi th giao cho chng em v. Con bon mang n th
sang sm mai se xet. Bon chung hoang s, cu Trng vit
thip cho tri huyn. Quan huyn bng long. Khi ra cng
ng th quan huyn ch mng mt vai cu, nh mt bai
nc bot ri ui ra(1) . Hoa thng va bon kia u tr lai
nha mn biu my mi lang bac.
Hoa thng n nha Pham Tin cam n. Ngay hm
sau em bon tng l n thit an, treo tng Pht, hai
bn la thp in Dim Vng. n xong m, ho anh nao
bat inh oi, tung ht mt quyn kinh ri n cm chay sm.
Tam ngi thy tu cung vi ng tip khach Nguy Hiu C
la chn ngi ngi hai chiu. ang n, co thy t vao
bao: Co khach n.
Nguy Hiu C bo chen chay ra tip, th ra hai v
Trng, Chu n, i mu sa en, i giay en trng,
mc ao xam nhat. Nguy chay ra mi n trc ban th.
Mt hoa thng noi vi Tu Mn:
- Ngi mi vao y la ng Trng Tnh Trai. Rung
ng ta va rung ng gn nhau, ng nn ra chao hoi ng ta
mt ting.
Tu Mn noi:
(1)
Ch cn mt cu u anh gia cach x kin cua tri huyn.

Ng Knh T
96
- Thi i! Lao Trng y gh lm! Hm trc y chng

phai la ai, chnh la ti t ng ta a ban vi nhau lam nh
ma nh quy, chi ta mt v. Chng qua la mun lam cho
ta tn t lang bac ta phai ban rung cho ng y. Nhng
hai nhn th nhn hai! Khi quan huyn mun anh bon
ti t, th ca bon u hoang, hn phai vit thip n xin
tha cho ho. Quan huyn ngai khng bng long.
Lai noi:
- ng ta con lam lm vic v ly! Nh vic con gai ln
cua ng Chu. Lam tri huyn Sao Huyn trc y la
chau goi ng ta bng cu y. ng Chu nh ti lam mi,
ti a lam mi cho nha ho Phong la mt nha giau co.
Nhng ng Trng can tr, bt ga cho anh Nguy ngheo
xac kia v bao la anh ta a thi tu tai lai gioi lam thi,
lam t. Th hm trc y anh ta vit cai bai s cho ba
cu, ti em ra cho ngi ta xem. Ngi ta noi vit sai ba
ch. Nh th y! C hai cung n luc ga chng ri y.
Khng bit nh th ri ga cho anh nao?
Noi n o cht nghe ting giay i lai, tt ca u im bt
khng noi na.
Hai ngi quan khach i ra chp tay chao hoa thng.
Nguy Hiu C tin ho ra ca. Bon hoa thng n chay
xong ra tay, thi ken, hanh hng, thp en, vai gao, vai
hoa sut ba ngay lin mi thi(1).
(1)
S anh gia vic ma chay rt t nh: Khng co li ph phan nao
Chuyn lang nho
97
Thi gian thm thoat, bn mi chn ngay a qua,

Pham Tin i cam n cac v a d tang l. Mt hm
Trng Tnh Trai n, Pham Tin mi vao ngi trong mt
cai phong sach nho trc ban th. Mnh Pham con mc ao
tang ra cam n Trng a giup mnh trong cng vic
tang l.
Trng Tnh Trai noi:
- Vic cua cu nha la vic ai
th cung phai gop sc lam. Cu
tin la vic a anh. Nhng se
cua ng. Chc ng a nh an
bit ngay nao khng?
s, chung ti la con chau

nha tho nh vy ma quy
lam chm tr vic thi hi
tang ri ch? Co th cho
Pham Tin noi:

- Nm nay hng m khng li, n mua thu nm sau
mi tt. Nhng cac khoan chi ph v an tang, ti cha co
u tin!
Trng Tnh Trai tnh t ngon tay noi:
- Minh tinh th nh ng Chu hoc ai, m ch th ng
Nguy lam h, nhng phai mn tn ai ch. Ngoai ra vic
ct ma, ban, chiu, m nhac va tap dung, n ung, ao
t, tin thy a tt ca cn trn ba trm lang bac.
ang luc ban tnh th cm mang ra. Trng lai noi:
nhng ngi oc vn thy tnh cht v ngha cua no.
Ng Knh T
98
- Lam lu bn m ba nm vn la vic phai. Nhng

mun lo vic an tang th cung khng nn cu n qua ma
ta phai lo tnh cach vay tin. T khi ng cao n nay,
cha n hu quan. Huyn Cao Yu t tt, may ra kim
c t tin. Con ti, ti cung phai i thm chu ti. Chung
ta se ru nhau cung i? Tin xe, tin o th ti xin chu,
khng dam ng bn tm.
Pham Tin noi:
- ng noi vy tht la qua thng, nhng khng bit lam
nh vy co hp l khng?
Trng Tnh Trai noi:
- L th cung co luc kinh co luc quyn, ti thy khng
co cai g la khng lam c ca.
Pham Tin cam n.
Trng Tnh Trai nh ngay, thu nga mang tuy tong
i v pha huyn Cao Yu. Trn ng hai ngi ban
nhau:
- Ln nay, thm thy, ta lai xin mn quan ham cua
thy vit vao m ch ba cu c nha.
Vai hm sau n huyn Cao Yu. Hm o tri huyn bn
i xung lang kham xet, nn ho khng vao nha mn c,
hai ngi phai ngi trong miu Quan . Miu ang con
cha. y co ngi c cng cua huyn. Ngi c cng
nghe noi quan huyn co khach n thm, vi vang chay ra
Chuyn lang nho
99
mi vao phong khach, mang ln chn cai a trang ming.

c cng ngi chiu di rot tra.
n c mt lat, ngoai co ngi i vao: mu vung, ao
rng, giy en trng, mt c nhi, mui cao, ru y
cm.
Y vao ca th bao don trang ming i, ri mi cung
hai ngi ngi. Khi noi mt ngi la Trng, mt ngi la
Pham th ngi kia cung noi:
- Ti ho Nghim, nha gn y. Nm ngoai, tn s
chm thi, ti cung may c , Thang phu mu vi ti la
ch rt thn. Hai v chc u la ch quen bit ca ch?
Hai ngi u noi la hoc tro quan huyn. Nghim cng
sinh ht sc tn knh.
Ngi c cng cao li i ra.
Gia nhn nha Nghim mang n mt qua ng thc n
va mt bnh ru. M qua ra la chn a n. u la ga,
vt, gio thui, ca mui... Nghim cng sinh mi hai ngi
ngi gh trn, rot ru mi va noi:
- Ti mun mi cac v v nha, nhng nha ca cht chi,
khng dam mi, s tht l. Va lai cac v sp vao nha mn,
ti ngai co g can tr nn co sai don ba cm nhat, co
th cung nhau noi chuyn y. Xin cac v bo qua cho.
Hai ngi on ly ru noi:
- Chung ti cha n thm ng, ma lai lam phin th
nay, tht khng tin.
Ng Knh T
100
Nghim cng sinh noi:

- Khng dam! Khng dam!
Nghim ng i ho ung can chen ru. Hai ngi s
mt o khng dam ung nhiu, ch ung na chen la t
chen xung.
Nghim cng sinh noi:
- Thang phu mu la ngi thanh lim, nhn t, tht la
phuc cho huyn nay.
Trng Tnh Trai noi:
- Phai! Chc la chu ti lam c nhiu vic tt y.
Nghim cng sinh noi:
- Nay tin sinh! Trn i van s u do s mnh ca,
mun trai cung khng th c. Hm Thang phu mu n
y, cac quan khach huyn ti u ra on. Ngi ta dng
ln mt cai nha chao tip ngai cach ngoai mi dm.
Ti ng ca. Phut sau, thanh la, c, long, quat, ngi
thi sao, ht oan nay n oan khac. Kiu sp n gn
a thy quan phu mu hai lng may cao, cai mui n, mt
vung, tai ln. Ti ngh bung ch thc la mt v hin
nhn qun t. La hn na: my mi ngi y tip
ngai, nhng luc ngai trn kiu th hai con mt ngai ch
nhn vao ti. Luc by gi, co mt ngi cung ng bn
canh. ng ta nhn quan phu mu ri lai nhn ti va hoi
nho: Trc kia ng co bit quan phu mu khng? Ti c
noi thc: Cha bit bao gi. By gi ng ta dai dt, chc
Chuyn lang nho
101
rng quan phu mu nhn ng ta, nn bc ra my bc,

hi vong ngai se hoi mnh. Bt quan phu mu xung
kiu, chao moi ngi ri nhn v pha khac. Mi hay t
nay n gi, quan khng h nhn ng ta. ng ta then v
k. Hm sau, ti vao nha mn yt kin, th ngai mi giang
hoc(1) v, cng vic con b bn, nhng ngai vi goi ti n
bao pha tra, ri noi chuyn nh ngi quen bit nhau t
my mi nm trc.
Trng noi:
- ng la ngi co phm vong cho nn chu ti knh
trong. Gn y chc ngai thng hoi ng?
- Gn y ti cung t ln. Noi thc, ti vn thc tha,
y cha h ly cua ngi ta mt t hao nao. Cac quan
phu mu n y u co long thng. Thang phu mu la
ngi thch khach kha, nhng ngai i vi ti co bit
nhan. Thang trc, huyn ngai ly thng con th hai
cua ti th mi. Lai hoi cn ke xem no hoc vi ai, a
v con cha. Tht la ngai quan tm n chau.
Pham Tin noi:
- Thy ti la ngi sanh vn chng. a chu y n lnh
lang nh th, th th nao lnh lang cung la tay anh tai.
- Khng dam! Khng dam!
Lai noi:
(1)
Sau khi quan huyn nhn chc mt ngay th n l miu Khng

T va giang sach cho hoc tro.
Ng Knh T
102
- Huyn Cao Yu nay la mt huyn co ting Quang

ng. Trong mt nm th tin thu gao thoc, vai hoa,
tru, la, ca, rung, cung n van lang.
Lai ly tay ve ln ban noi khe:
- Nh Thang phu mu lam th ch co tam nghn. Ngay
trc Pham phu mu lam tri huyn, thc c n van.
No con nhng cai lt leo phai cn n nhng ngi thanh
thao nh chung ti.(1)
Y va noi va s co ngi nghe, nn quay u nhn ra
ngoai. Mt ngi y t i chn t, u bu, chay vao noi
vi y:
- ng i! Ngi nha mi ng v.
- V lam cai g?
- Ngi ta n oi con ln ta nht bui sang. Ho ang
ku tru treo ln nha.
- Mun co ln th em tin n!
- Hn noi la ln cua hn.
- Bit ri, may i trc, tao v sau.
Ngi y t khng chu i. Trng, Pham ben noi:
- Nu nha ng co vic th xin ng c v nha.
- Hai v cha ro. Con ln chnh la cua ti.
Noi n y th nghe ting thanh la. Moi ngi ng
dy noi:
(1)
Tt ca t cach cua Nghim la cu nay.
Chuyn lang nho
103
- Quan v ri.
Hai ngi sa lai ao mu ngay ngn, goi quan gia n
a thip va xin li a lam phin Nghim cng sinh. Sau
o i thng n ca quan. Tri huyn Thang sau khi oc
thip thy mt cai chau ngai la Trng S Luc, mt
cai Hoc tro Pham Tin, trong long suy ngh: Trng
a my ln n y voi tin, thc la khng chu ni.
Nhng nay hn cung i vi anh hoc tro cua ta mi thi ,
th khng le khng tip hn! Ben bao mi ngay vao.
Hai ngi vao, Tnh Trai chao xong, Pham Tin vao lam
l thy tro. Tri huyn Thang hai ba ln ap l ri mi
ngi ung tra. Sau khi noi my li vi Tnh Trai, quan
huyn khen vn Pham Tin va hoi:
- Tai sao khng i thi hi?
- Ba cu con mt, con phai chu tang khng th i thi.
Tri huyn Thang hoang ht, vi vang bao thay i ao,
mi vao nha sau. Ru bng ln. Ba tic co yn sao, ga,
vt, ngoai ra co hai a ca nu theo li Quang ng. Tri
huyn mi ngi, bat ua u la kham bac. Pham Tin
lung tung khng cm ua bat. Tri huyn hoi tai sao?
Tnh Trai ci ap:
- ng ta co tang nn khng dung bat ua nay.
Tri huyn vi vang bao thay, ly bat s, ua nga ln.
Pham Tin lai khng n. Tnh Trai noi:
- ua nay cung khng c.
Ng Knh T
104
Ben sai i ua tre trng. By gi mi thi.

Tri huyn thy y c tang tn l nh vy s y khng
ung ru, th khng bit don g. May sao thy y gp mt
con tm ln trong bat yn sao va bo vao ming. By gi
quan huyn mi yn tm (1).
Tri huyn noi:
- Nh th nay la khng phai. Ti theo Hi giao, nhng
mon ngon u khng c n, ch co n cm xoang thi.
Hi giao ch cho phep n tht bo, tht d, nhng s cac ng
ao khac khng dung, cho nn khng dam don. Hin nay
co chiu ch bao cm git bo cay, cp trn lai ra lnh cm
tht ngt, trong nha mn nay khng ai c n.
en sap thp ln, tri huyn a lnh cm kia ra
moi ngi xem. Bng mt ngi y t n ghe tai noi nho
vi tri huyn my cu. Tri huyn ng dy noi vi hai
ngi:
- ngoai co vic, ti ra mt chut, ri lai vao ngay.
Tri huyn i ra mt luc, ch nghe ting dn:
- no y!
Ri lai tr vao ban tic. Tri huyn xin li a vng mt
va noi vi Trng Tnh Trai:
- ng Trng, ng a lam quan, ti mun hoi ng mt
vic nay. o cung la vic cm tht bo ti va noi y. Va
co my ngi Hi giao em nm mi cn tht va c mt
(1)
Nhn xet ma mai nhng kn ao.
Chuyn lang nho
105
ng thy gia n xin ti. Noi rng nu ti lam rao rit th

ho ht k sinh nhai. Ho xin ti ni tay goi la che mt quan
trn cho ho vi. Ho em n y nm mi cn tht
biu ti. Ti co nn nhn hay khng?
Trng Tnh Trai noi:
- Tha chu, khng c. Chau va chu lam quan th ch
bit co hoang thng, khng bit co ngi ng ao. Chu
nh vic xay ra khoang nm Hng Vu, ng Lu...
- ng Lu nao?
- ng Lu C tin s th ba i Hng Vu nm th
nm.
Pham Tin noi xen vao:
- Th ba ch?
- Th nm. Quyn thi cua ng ta ti a oc. Sau o ng
vao Han lm. Vua Hng Vu tra hnh n nha ng ta nh
la chuyn xa vua Tng n nha Triu Ph m tuyt
ri(1) . Nhng n ni th gp Trng Vng Giang Nam
a n cho ng ta mt cai bnh tra. M ra trc mt vua
th bnh tra y vang. Vua Hng Vu gin lm va noi:
Hn cho rng moi vic thin ha u nh bon th sinh
ca phai!
(1)
Triu Khung Dn (960-975) vua nha Tng n nha Triu Ph

ban m tuyt xung noi chuyn quc s.
Ng Knh T
106
Ngay hm sau Lu b bai, giang lam tri huyn Thanh

in, sau vua lai bt ung thuc c cht. Vic nay lam
nh th sao c!(1)
Tri huyn thy Trng noi nh nc chay, lai a
chuyn cu cua ban triu ra noi rt t m, nn khng th
khng tin, ben noi:
- Vic nay th x tr th nao?
Trng Tnh Trai noi:
- Theo ngu kin cua chau, nu chu mun ni ting trong
vic nay, th hay gi ngi y lai. Sang mai a vic y
ra x. a ng gia ra anh vai mi roi, ri bo vao gng,
chng tht ln gng, yt mt t giy bn canh noi ro
vic lam tao bao cua ng ta. Quan trn bit vic y thy
chu t hao khng ly, th vic thng quan tin chc chc
chn n ni.
Tri huyn gt u:
- Co ly lm.
Ba tic tan. Tri huyn mi hai ngi ngh lai th
phong.
(1)
Vic nay hoan toan do Trng Tnh Trai ba ra loe Thang tri
huyn. Trong s thc khng co Lu C nao nh vy. Nhng tri
huyn ch hoc vn bat c, cung khng hiu Lu C la ai nn b
la. Tac gia nu ln lam ni bt cai dt nat cua li hoc khoa
c.
Chuyn lang nho
107
Hm sau, sang sm, tri huyn ra cng ng. Ngi

a ra trc tin la mt anh trm ga. Tri huyn quat:
- Thng kia, may a pham ti n cp nhiu ln, ma
khng thay i, anh my cung khng nghe! Hm nay
phai lam g mi c?
Ben ly but chm son vit ln ma ba ch tn trm ga.
Ly mt cai gng ra. em con ga y n cp ra buc trn
u y, mo ra ng sau, ui ra ng trc, ong gng a
ra ca huyn. Con ga a ct chay t u xung tran, n
mui, ru ria bt lai thanh mt cuc, chay xung gng.
Ngi xem hai bn ci ru ri.
Ngi th hai la ng gia Hi giao. Tri huyn mng
cho, to gan, sai anh ba mi gy, ly mt cai gng ln,
em nm mi cn tht chng ln gng, buc cht vao ma
vao mt, ch con cha hai con mt trc huyn cho moi
ngi xem.
Tri nong. n ngay th hai tht bo sinh doi. Ngay th
ba ngi kia cht.
Nhng ngi Hi giao khng phuc, hop nhau lai my
trm ngi, ho anh thanh la bai th, keo nhau n huyn
ku:
- Du chung ti khng c phep em tht bo n huyn,
cung khng n ni phai chu ti cht. Cai nay la do thng
Trng S Luc huyn Nam Hai bay ra. Chung ti n
huyn keo no ra anh cht, bt no n mang!
Ng Knh T
108
Nhn n ao th khin cho: Cng sinh gy chuyn, n

tnh thanh giu tm hi, hng thn kt thn chi kinh
quc yt ngi quyn quy.
Mun bit vic nao ng th nao hay xem hi sau phn
giai.
Chuyn lang nho
109
HI TH V
Vng tu tai ban lp v hu

Nghim giam sinh tho chung chnh tm.
Nhng ngi Hi giao nghe noi tri huyn Thang a
gng cht thy cua ho, ben ni ln vy cht ly nha mn,
mt giot nc cung khng lot(1) . Moi ngi c gao ln oi
a Trng Tnh Trai ra anh cht. Tri huyn hoang ht
tra xet trong nha mn, mi bit co ngi a lot vic
y ra ngoai. Tri huyn noi:
- Ta th khng s g. Ta la chu mt huyn. No dam lam
g ta? Nhng nu ho vao y ma thy ng Trng th
khng bit ra th nao. Phai co cach g a ng Trng ra
khoi ni nay mi c.
Y ben vi vang goi my ngi tm phuc n nha mn
cung nhau ban bac. May sao pha sau nha mn sat pha
bc thanh. My sai nhn ben len ra ngoai thanh ly dy
(1)
Trong Nho Lm Ngoai S thng noi n nhng trng hp dn

chung phn n ni ln chng lai quan lai, o cung la mt c
sc cua tac gia.
Ng Knh T
110
thng tha Pham Tin, Trng Tnh Trai xung, thay i

y phuc, mc xanh, i mu coi, i giay co, theo mt con
ng nho, chay nh con cho nha co tang, nh con ca va
lot li, chay sut ca m mi v n tnh thanh.
Trong luc o, bon quan lai y ra an dn, d ngon d
ngot. Dn Hi mi dn dn tan i. Tri huyn Thang em
tnh hnh y vit t bm vi an sat. An sat vit giy goi
tri huyn ln. Tri huyn Thang thy an sat th ct mu sa,
u trn cui u chu ti, an sat hoi:
- Vic nay thc ra, quan huyn lam qua ang. Gng no
la u ri cn g phai ly tht chng ln gng. Nh th con
ra hnh phap g! Nhng cai thoi xu xa nay th phai tr
ngay khng th lan rng. Ta phai bt my thng u
so ra ma tr ht. ng c v nha. T nay lam vic g cung
nn chm chc, ch co lam qua ang.
Tri huyn Thang lai cui u noi:
- Vic o la con lam sai, mong n quan ln bao toan cho,
tht nh la n cha me. Vic sai lm con xin cha. Sau khi
quan ln a xet minh bach, xin quan cho phep con tr bon
cm u cho con c th din.
An sat bng long. Tri huyn cam ta v Cao Yu. Sau
mt thi gian, qua nhin nm ngi Hi giao cm u
Cao Yu b khep vao ti bc bach quan trn, theo lut b
ong gng giao cho quan huyn rn day. Tri huyn thy
cng vn n th ra lnh bt, va sang sm hm sau ra
cng ng em my ngi Hi giao ra tr ti.
Chuyn lang nho
111
Tri huyn Thang sp i vao nha trong th thy hai

ngi n ku oan, ben n hoi. Mt ngi la Vng Tiu
Nh. Vng Tiu Nh la lang ging sat nach cua Nghim
cng sinh. Thang ba nm ngoai, mt con ln cua Nghim
chay lac vao nha Vng. Vng vi vang em lai tra.
Nghim noi Ln a chay n nha ngi ta, by gi ly v
tht la khng may. Ben bt Vng mua con ln kia gia
tam ng cn bac. Nay nha Vng nui con ln a hn
mt trm cn, khng ng lai chay sang nha Nghim.
Nghim ong ca lai. Anh cua Tiu Nh la Vng ai n
nha Nghim oi ln. Nghim noi: Ln la cua ti, anh
mun bt no v th phai tra cho ung gia, c em my
lang bac n y a no v.
Vng ai la ngi ngheo, lam g co tin, mi cai my
cu, a b my a con trai cua Nghim cng sinh rut cai
then cai ca ra anh gn cht, gay ca ui, ang nm lit
nha. V vy Tiu Nh n ku oan.
Tri huyn quay v pha ngi thn oan th hai. Ngi
nay a nm sau mi tui.
Tri huyn hoi: - Tn anh la g.
Ngi kia bm:
- Tn con la Hoang Mng Thng, nha qu. Nm ngoai
thang chn, con ln huyn np thu nhng thiu tin, co
nh ngi vay ng Nghim hai mi lang bac, mi thang
li ba phn. Con a vit vn t lai nha ng ta, nhng
con cha ly tin ng ta, v luc i ra ph con gp mt
Ng Knh T
112
ngi ba con noi rng ng ta co th cho con vay s tin,

con thiu bao nhiu th hoi vay anh em trong lang. ng
ta khuyn con ch hoi vay nha ng Nghim. Con giao tin
thu xong, cung ngi ba con v nha. Vic o xay ra a
na nm. Nay con nh lai vic cu, n xin ng Nghim tra
lai t vn t. ng ta oi phai tra tin li my thang nay.
Con noi: Ti khng vay vn th lam sao phai tra tin li.
ng Nghim bao gia anh ly lai t vn t ngay t by
gi th ti a co th cho ngi khac vay ly lai ri. V
anh khng ly lai vn t, thanh ra hai mi lang bac cua
ti vn phai yn ma bo mt tin li na nm. Cai o
u la do anh ca. Con t ngh la co li, nh ngi trung
gian noi xin em ru tht n ly lai t vn t. ng
Nghim khng chu. ng ta ly mt con la va bao gao
cua con, nhng vn khng chu tra cho con t vn t kia.
Xin quan ln xet cho con nh.
Tri huyn nghe vy noi:
- Mt anh cng sinh, a d vao hang thn s, th ma
trong lang xom khng lam nn vic g tt, lai c la di
ngi ta, tht la t hai!
Ben ph chun hai t n ku cua hai ngi kia, va bao
ho ch i ngoai. Nhng a co ngi em vic nay bao
vi Nghim cng sinh. Nghim hoang ht ngh bung,
nhng vic nay u la vic thc ca. Nu ma xet ra th ta
con mt mui nao na. Ba mi sau chc, chc g la
hn.
Chuyn lang nho
113
Ben thu xp hanh ly chay ra tnh.

Tri huyn chun y hai t n kin, sai ngi n nha
Nghim oi hoi th Nghim khng co nha na. Ho
n nha ngi em cua Nghim. Ngi nay tn la Nghim
ai Duc, t la Tr Hoa. Con ngi anh th t la Tr Trung.
Hai ngi la anh em rut, nhng khng cung mt nha.
Tr Hoa la mt anh giam sinh nha giau hang chuc van.
Sai nhn huyn em vic nay noi lai vi Tr Hoa. Tr
Hoa tuy giau nhng nhat gan. Thy anh khng nha, y
khng dam khinh nhn ho, lin gi ho lai ai mt ba cm
ru, biu hai nghn ng tin cho ho i. Ri sai thy ti
mi hai ng cu n ban cng vic.
Hai ngi nay ho Vng, mt ngi la Vng c, mt
ngi la Vng Nhn. Ho la sinh vin co hoc bng
trng huyn. Ho u co ting trong vic day hoc va kim
c nhiu tin. Nghe em r mi, ca hai u n. Tr Hoa
k lai vic nay va noi:
- Hin nay a co giy oi, ta phai lam th nao?

Vng Nhn noi:
- Anh cua dng thng ngay vn khoe la quen thn cu
Thang, nhng tai sao hm nay mi co th a bo chay?
- Chuyn noi khng bao gi ht. Nhng anh ti hm
nay i ri, bon sai nhn th c n y ku gao oi bt.
Ti lam sao ma bo vic nha i tm anh ti cho c.
- ng ta nht nh khng chu v u.
Ng Knh T
114
Vng Nhn noi:

- Ai lo vic ny. Vic nay lin quan g n dng?
Vng c noi:
- Chu khng bit y thi. Bon sai nhn thy nha
dng co bat n, nn chung sinh s mong kim chac
hay ke co toc khng hay ke troc u. Nu dng bo mc
th chung se lam ra le y. By gi chi bng ta dung k
rut cui di ni. Nh ngi trung gian n noi vi nhng
ngi vit n kin c va long. Sau o ta co th vit
giy bao quan huyn rng cng vic a thu xp xong. Nh
th tranh c nhng vic xay ra sau nay.
Vng Nhn noi:
- Khng cn nh ngi ngoai. Anh em ta c i tm
Vng Tiu Nh va Hoang Mng Thng, n nha ho noi
cho ho ro. Ta em ln tra cho nha ho Vng, cho ngi b
anh gay ui mt t tin. Tm t vn t tra cho ho Hoang.
Vic a qua th bo ht.
Nghim Tr Hoa:
- Cu noi th khng c! Ba ch ti la ngi khng bit
iu, my thng chau lai toan la nh lang nh soi,
chung no khng chu nghe u. i nao chung no lai chu
tra ln va tra vn t cho ngi ta!
Vng c noi:
- Dng noi th khng c. Nu bac gai va cac chau
vn c c chp th o la iu khng may. Dng phai bo
Chuyn lang nho
115
ra vai lang bac theo gia con ln tra cho nha ho Vng.
Con v vn t nha ho Hoang th chung ti se lam trung
gian vit mt t cho ho Hoang huy t vn t kia i. Ch
co th mi giai quyt c cng vic va dng mi khoi tai
ting.
Ban bac xong, moi vic u thu xp n thoa. Nghim
Tr Hoa tn mt mi my lang bac. Vic nha mn xong
xui. Sau my hm, Nghim lam mt ba ru, mi hai
ng cu n n cam n. Hai ng tu tai nay mun lam
b khng chu i. Nghim ben dn y t n noi:
- M nha mt, nay nhn co ba ru m mun noi vi
hai cu mt vai vic.
Hai ngi nghe vy mi n.
Nghim mi vao phong khach rot tra, goi y t n
bao vi v la khach a n. Mt a hoan ra mi hai ngi
vao phong. Hai ngi thy em gai la Vng th da vang,
gy go m yu, i khng vng, ang chun b boc hat da,
boc hat de, lo keo banh. Thy anh n, Vng th bo tt
ca ra chao. Ngi vu em tay b a con trai nho cua nang
hu mi ba tui c mang king bac, mc ao qun o ra
ku cu, cu. Hai ngi ung tra xong. Mt a hoan n
noi:
- C Triu ra chao hai cu.
Hai ngi vi vang noi:
- Khng dam.
Ng Knh T
116
Hai ngi noi chuyn nha qua loa, lai noi bnh em gai.
Ho bao:
- o chng qua la h nhc, cn phai co nhiu thuc
b.
ngoai a don tic xong. Nghim mi ra d tic. Trong
khi noi chuyn ho lai nhc n chuyn Nghim Tr Trung.
Vng Nhn ci hoi Vng c:
- Nay anh, ti tht khng hiu ng ta vit lach nh th
ma cung thi c la tai lam sao?
- o la s vic ba mi nm trc y. Luc by gi
ngi chm thi toan la ng s. Ho la lai in xut thn
co bit vn chng la cai g!
- ng ta cang ngay cang quai la! Chung ta la thn
thuc, mt nm mi ng ta my ln, th ma chung ta cha
bao gi c ung mt chen ru cua nha ng ta. Nh lai
ch co nm ngoai khi cng sinh, dng ct c trc nha
th ng ta co mi ti n mi ln.
Vng c cau may noi:
- Luc o ti khng i! ng ta cng sinh, bt ngi
ta gop tin i mng.
Ca thn trng va moi ngi u phai mt tin. ng ta
ly c n mt hai trm quan tin. Nhng tin nha bp,
tin hang tht th n nay vn cha tra. C hai thang mt
lai co mt ln ho n lam n, tht la xu.
Nghim Tr Hoa
noi:
Chuyn lang nho
117
- Noi ra, khng tin, nhng thc ra khng giu g hai

cu: Nha ti co mt t rung, gia nh bn ming n, nh
o sng qua ngay. Tht ln th ti khng dam mua mt
cn. Ch khi nao thng chau voi n, ti mi mua cho chau
bn tin tht chn. Anh ti tc t cm dui cung khng co;
nha th lm ming n, th ma trong khoang ba ngay mua
ti nm cn tht. Tht nu ri ch n lun mt ba. n
ba chiu lai mua chu ca. Luc u mi chia gia tai th
rung vn nh nhau ca. By gi th n sach ht. n ca
gh g hoa l trong nha cung len a ra ca sau i ly
tht. Cac cu xem vic nha nh th nay lam sao cho tin?
Hai ngi ci khanh khach. Ci xong lai noi:
- Chung ta c noi chuyn nay mai qun ca n ung.
u mau em cac hat xuc xc ra.
Nghim a cac hat xuc xc cho cac cu, noi:
- Chung ta tha xuc xc ly trang nguyn chi! Ai tha
c trang nguyn th phai ung mt chen ru.
Vng c, Vng Nhn ln lt tha c trang
nguyn. Mi ngi ung my chuc chen ru. Co mt iu
la: Con xuc xc kia hnh nh oan c vic ngi.
Nghim tha my cung khng trung trang nguyn. Hai
ngi v tay ci vang. Chi mai n ht canh t hai
ngi say lao ao, phai king v nha.
T y bnh cua Vng th cang ngay cang nng. Mi
ngay bn nm thy thuc n. Thuc th toan la nhn
Ng Knh T
118
sm, phu t. Nhng khng thy hiu qua, c nm lit

ging. Ngi thip co con trai la Triu th ng bn canh
lo thuc thang ht sc chu ao. Thy Vng th khng
khoi, chiu nao Triu th cung mang con n chn ging
ma khoc. Khoc my lt nh vy. Mt hm Triu th noi:
- Ti ch cu tri pht sao cho ti cht thay ba ch
khoi bnh.
- Em in ri! Ai co s ny, khng th thay c!
- Ba ch khng nn noi nh vy! Ti cht th co ngha
l g. Nhng nu ba ch co mnh h nao, th ng nha nht
nh ly ba ln: ng nha a hn bn mi tui ri, ch co
thng be nay! Lai ly thm ba ln na th ba ta ch lo n
con ba ta thi. T xa a co cu: My i d ghe co
thng con chng. Nu nh vy th con ti khng sng
lu c va ti cung cht mt thi. Chi bng by gi ti
cht thay ba ch th con cu c mang con ti!
Vng th nghe noi khng ap. Triu th nc mt lng
trong ngay lo thuc thang cm chao, khng ri na bc.
Mi bui ti Triu th i hi lu khng thy v, Vng th
hoi a hoan:
- C Triu i u?
- m nao c cung thp hng ngoai sn, khoc loc
cu tri phu h ba va xin nguyn cht thay cho ba. Chiu
nay thy bnh ba nng cho nn i ra cu nguyn sm hn
ngay thng.
Chuyn lang nho
119
Vng th nghe noi, na tin na ng. Hm sau bui ti,

Triu th lai va khoc va noi nhng li kia. Vng th
noi:
- Th sao c em khng noi vi ng nha, nay mai ta cht
i, th em em lam v chnh?
Triu th vi vang mi Nghim n va k lai nhng li
Vng th va noi, Nghim nghe vy thch lm, vi noi
ngay:
- Nh th th sang mai mi hai cu n y ban vic
y cho co bng c.
Vng th ly tay ra hiu noi:
- Cai o tuy ng.
Sang hm sau Nghim Tr Hoa cho mi hai cu n.
Sau khi xem lai n thuc va ban vic tm danh y,
Nghim a ho vao phong v nm, k lai y nh cua
Vng th cho ho nghe va noi:
- Hai cu c th hoi nha ti!
Hai ngi n bn ging Vng th gi noi khng c
na, ly tay ch vao a con nt gt u. Hai ngi cu
thy vy mt bun thiu, khng noi c na li. Lat sau
Nghim mi hai ngi vao th phong dung cm. Ho khng
noi g n vic o na. n xong lai mi vao phong ring
kn ao, Nghim noi n vic Vng th bnh nng, va
noi va chay nc mt:
Ng Knh T
120
- Lnh mui v nha ti hai mi nm nay qua la ngi

ni tr tt cua ti. Nay bo ti i, ti lam th nao by gi.
Hm trc co noi vi ti rng cn phai sa cha phn m
cua nhac phu, nhac mu. Nha ti co danh c chut t gi
lai hai cu lam k nim. - Noi ri, bao y t ra ngoai, con
mnh i m mt cai tu ly hai goi bac ra, mi goi mt
trm lang, a cho hai ngi va noi:
- Xin hai cu ch t chi.
Hai ngi tay ly. Nghim lai noi:
- Xin hai cu ch bn tm. Sau nay, nu cung t ma
cn tin th ti xin chu tt ca. Xin hai cu c sang lam
l. Mai ti se cho kiu rc hai m n. Nha ti cung co
mt t trang sc mun biu hai m lam qua.
Xong vic ho lai ra nha ngoai. ngoai co ngi khac
n. Nghim ra tip khach. Luc tr vao thy hai ngi cu
khoc o ca mt, Vng Nhn noi:
- Luc nay dng va noi vi anh ti rng ngi em gai
chung ti tht la mt ng trng phu trong n gii. Qua
la mt iu may mn cho ho Vng, nhng ch s trong
long dng khng ngh nh th. Nu dng con ng vc
th tht la khng xng vi ke nam nhi.
Vng c noi
- Dng co bit vic lp Triu th lam v chnh la lin
quan n ca tam ai nha dng khng? Nu em chung ti
cht, dng ly mt ngi khac, th ngi nay se git t
Chuyn lang nho
121
thng chau ngoai cua chung ti. Cha me dng trn tri
khng yn, ma linh hn cha me chung ti cung khng yn
c.
Vng Nhn v ban noi:
- Chung ta la ngi oc sach, phai theo ngha cng
thng. Nu lam vn chng thay li Khng T, cung
phai lam nh th mi c. Dng khng nghe th chung
ti khng n nha na (1).
Nghim noi:
- Nhng s ho ni nha ti noi ra noi vao.
- Co hai chung ti lam chu! Vic nay phai lam
Dng a ti thm my lang. Ngay mai mc chung
c lam mi my mm mi ho hang n. Trc mt
gai chung ti hai ngi se cung lay tri t, t tin,
Triu th lam v chnh. Xem ai con noi vao u!
to!
ti,
em
lp
Nghim lai a thm cho hai ngi nm mi lang bac.

Hai ngi i ra to ve nh a lam c vic ngha.
Sang ngay th ba. Vng c, Vng Nhn n nha
Nghim, chon ngay tt vit my mi t thip mi ba con
thn thuc. Tt ca u n, tr nm ngi chau nha sat
vach la nha Nghim Tr Trung khng n. n cm sang
xong moi ngi n trc ging Vng th, vit t di chuc
(1)
Vng Nhn, Vng c la nhng hang nha nho ao c gia,

bao gi cung li dung thanh hin kim li v mnh va trn
trach nhim. Cach din ta rt c sc trng nh mt tn kch.
Ng Knh T
122
lp Triu th lam v chnh. Hai ng cu la Vng C

va Vng Y u k vao. Nghim giam sinh i mu
vung, mc ao lam, tay ao lua o, Triu th mc ao rng
o, i mu xch kim. Hai ngi lay tri t, lay t tin.
Vng Y co hoc rng, lam h mt bai vn cao t tin
rt lm ly.
Cao t tin xong, tt ca ri khoi ban th. Hai ng cu
bao a hoan mi hai ba m ra. Bn v chng lam l vi v
chng Nghim. V chng Nghim cung lam l ap lai. Ba
con n mng theo th t ln nho. Ri n nhng ngi
trong nha t quan gia n gia nhn, a hoan, ti t, my
mi ngi u ra chao ng chu ba chu.
Triu th lai mt mnh vao phong lay Vng th, goi la
ch. By gi Vng th a m ri. Lam l xong th nha
ln, hai nha nho, nha trong, nha ngoai, toan la khach ca.
Don hn hai mi mm ru. n n canh ba, Nghim
giam sinh ng ngi nha ln tip khach, ngi vu em
chay ra ht hoang bao:
- Ba a tt th!
Nghim giam sinh va khoc va chay vao. Ch thy
Triu th ng bn ging p u vao ging ma khoc
ngt. Moi ngi cay rng nc vao ming mi tnh lai.
Va tnh dy, u toc ru ri, lai ln ra t khoc tri,
khoc t. Nghim khng bit lam th nao.
Trong luc quan gia nha khach, nhng an ba nha
trong lo vic khm lim th trong bung ch co hai ba
Chuyn lang nho
123
m. Nhn khi moi ngi bn rn, hai ba m vet sach tt

ca ao qun, vang bac, chu bau, trang sc. Thy cai mu
vang cua Triu th ln ra t, mt ngi giu lun vao
boc.
Nghim giam sinh vi vang bao mu vu a cu be n.
Ly mt cai ao trng cho mc. Luc by gi nhng th
khm lim, sng hom u a co sn.
Lim xong tri mi sang.
Linh cu vao nha gia. Moi ngi n thm ving
xong ra v. Hm sau, mi nha ba con nhn mt cp ao
tang.
Ngay th ba thanh phuc. Triu th mun mc ao gai
to long hiu, nhng hai ng cu nht nh khng cho, noi
danh bt chnh tc ngn bt thun. Ba la ch em ri. a
la em th ch co chu phuc cho ch mt nm, ch mc ao
vai mong va cai chup vai trng ma thi.
L nghi nh xong, ngay a ma a n. Vic ma chay
tng tang mt tt ca bn nm nghn lang bac, keo dai na
nm, khng cn phai noi. Triu th cam kch hai ng cu
n tn xng tuy. n l cm mi, Triu th biu mi
nha hai mi u gao, hai mi u rau, gio ln thui mi
nha bn chic, ga vt th khng tnh ht.
m ba mi tt, sau khi lay tri va t tin, Nghim
ngi n c vi v la Triu th. Mu vu b a con trai ngi
Ng Knh T
124
mt u ban. Ung vai chen ru xong, Nghim ch vao

cai tu va noi vi Triu th:
- Hm qua ngi ngoai ph a n ba trm lang tin
li. o la tin ring cua Vng th, nm nao cui thang
chap ho a n cung giao cho ba ta s tin nay, mun
dung vao vic g th dung. Nm nay tin co y, nhng
khng co ai nhn!
Triu th noi:
- Tin cua ch khng dung vao vic th cung khng phai.
Ti thy ch vn em tiu ch! Nh lai nm nao, gp ngay
l th s c biu qua hp, ngi ban hoa ban trang sc,
lai co c xm anh an ty ba ba dy ngoai ca khng
chu i u, ai ma chng chu n cua ch? Ch lai la ngi
t tm, thy ai thn thch ngheo oi, ch khng co n cung
c cho ho n; ch khng co mc cung c cho ngi ta ao
qun. Nh th th s tin kia thm vao u. Co nhiu na
cung tiu ht ngay. Ch co hai ng cu la khng ly cua
ch mt ng nao. Theo y ti th tt nht vn la gi s tin
y n sang nm tiu vao vic lam phuc thay cho ch. Con
tha t nhiu, ta em cho hai cu lam tin i ng, v
sang nm la nm co khoa thi. Nh th la tt nht.
Nghim ang nghe Triu th noi, th thy con meo
di ban cao vao ui. Nghim a no mt cai. Con meo s
hai nhay vao phong trong, nhay ln u ging lam ri
mt cai gio my. Thp uc xem th ra con meo cht tit
nay a a mt ming van u ging lam mt cai gio
Chuyn lang nho
125
ra, n gn xem thy tao en ra cung vi ru. Cai

gio nm nghing, hai ngi dng gio dy th thy di
ay co tng goi boc tt ca nm trm lang bac. Nghim th
dai:
- Ti a noi ba khng dung ht tin, cho nn hang nm
mi cht cha lai nh th nay, khi ti co vic g gp
th em ra dung. Nhng nay th ba a i u? - Noi ri
lai khoc. Nghim goi ngi nha n quet sach nha. Lai
bay mt a tao cung Triu th t ln ban th, quy trc
ban th khoc mt trn. V vy u nm mi, Nghim
khng i thm ai ma ch nha sui sut than khoc, luc nao
cung khoc. Tinh thn hn loan hoang ht khng yn.
Sau ngay l chi en, Nghim thy tim nhc nhi. Luc
u vn xem thng, co m thc n canh ba tnh
toan. Nhng sau dn dn n ung khng c, ngi gy
nh que cui, song vn khng dam bo tin ra mua nhn
sm. Triu th khuyn:
- Tm ng khng yn! Khng nn lo cng vic na.
Nghim noi:
- Con ti con nho dai, nang bao ti giao cho ai? Ti con
sng ngay nao th con phai lo ngay y.
Khng ng vao cui mua xun, bnh Nghim cang
nng, phai nm lit ging, mi ngay ch hup hai bat chao
loang. n luc tri m, bnh hi , Nghim c gng n
c vai ba ming cm va dy ra trc nha i lai. Nhng
Ng Knh T
126
qua mua ha ri vao lp thu, th bnh lai nng thm, phai

nm lit ging, lai tng n mua thu i lua sm, sai ti
t i xung lang th trong long ay nay khng yn.
Mt hm, ung thuc bui sang xong, nghe ting la
rung xao xac ngoai ca s, trong long thy rn rn, th
dai mt ting, quay mt vao tng. Triu th phong
ngoai cung hai ng cu vao thm bnh trc khi n t
bit ln tnh i thi hng. Nghim bao ngi t gai
mnh c gng ngi dy. Vng c va Vng Nhn noi:
- a lu khng n thm dng, by gi dng gy qua.
Cung may tinh thn con kha.
Nghim giam sinh mi ho ngi xung, chuc ho thi va
gi lai trong phong n im tm. Lai em chuyn m ba
mi tt ra noi. Nghim bao Triu th a ra hai goi bac,
ch Triu th ma noi:
- y la y nh cua nha ti noi rng ch no lai cai
nay, nn em biu hai cu lam tin l ph. Nay bnh ti
a nng qua, n khi hai cu tr v khng bit co c
gp nhau khng. Sau khi ti cht i, hai cu trng nom
n a chau ngoai, day cho no hoc cho no thi , khoi
phai nh ti c b anh ti bt nat.
Hai ngi cm ly tin, mi ngi bo hai goi vao boc,
cam n va noi my li an ui, ri chao ra v.
T o bnh Nghim mi ngay mt nng. Thn thuc
u n thm, nm ngi chau thay nhau tip cac ng
Chuyn lang nho
127
lang. n sau tt Trung thu th thy thuc khng cho

thuc na. Gia nhn trng nom cac trang trai u c
goi v. Bnh nng, ba ngay lin khng noi c. Bui
chiu, nha y ca ngi. Trn ban co mt a en du.
Trong c hong Nghim nghe ting m c so se mai khng
thi nhng y khng cht, c gi hai ngon tay ra. Chau trai
ln chay lai hoi:
- Chu hai! Chc con hai ngi thn cha n gp
mt sao?
Nghim lc u hai ba cai.
Chau trai th hai chay lai:
- Chu hai! Co phai chu co hai goi bac u ma cha
ch ch giu?
Y trn mt tron xoe, lc u. Ngon tay lai gi ra gp
hn. Mu vu b cu be lai xen vao mt cu:
- ng nha ngh n hai cu cha v nn lam nh vy.
Y nghe th lai lc u, ngon tay run run khng ng.
Triu th vi vang gat nc mt ra trc ging noi:
- ng i! Moi ngi noi u khng ung y ng. Ch co
ti hiu y ng ma thi. Ch nhn vic y, khin cho: gia
tai tranh oat, trong ct nhuc ni gm ao; k t li
thi n ca quan t gy kin tung.
Mun bit Triu th noi cai g xem hi sau phn giai.
Ng Knh T
128
HI TH VI
Hng thn tr bnh rn nha o

Qua phu ngm oan kin bac ca.
Nghim giam sinh hp hi c gi hai ngon tay ra ngoai,
khng chu tt th. My a chau trai va ngi nha c
ban tan gan hoi khng hiu y Nghim mun noi cai g.
Ngi th cho la hai ngi, ngi cho la hai vic, ngi lai
noi hai manh rung. Mi ngi noi mt cach, nhng y c
lc u hoai. Triu th lach vao chay n trc mt noi:
- ng i ch co ti mi hiu y cua ng thi. Trn cai a
en du co hai cai bc, ng khng yn s tn du. Ti gat
mt cai bc i la c.
Noi xong vi vang gat i mt cai bc. Moi ngi xem
mt Nghim th thy Nghim gt u, bung tay xung
th hi cui cung(1) . Ca nha khoc than ri rt, chun b
khm lim. Linh cu vao gian gia nha th ba.
(1)
Miu ta cai cht cua anh chang ha tin tht la in hnh.
Chuyn lang nho
129
Bui sang my ngi thy t chay khp ph bao tang.

Tc trng la Nghim Chn Tin dn moi ngi trong ho
n iu. Ho u c gi lai n ung va ly vai tang v.
Triu th co ngi em la Triu Lao Nh, lam vic trong
hiu ban gao, ngi chau la Triu Lao Han lam ngh thut
b trong hiu th bac, cung em l vt n iu. Thy
tng treo trc nha mt cai c phan dai, oc kinh cu hn.
Triu th dn con ra trc linh cu ku khoc. Bon ti t,
gia nhn, a hoan u chu tang. Ca nha cung qun vai
trng.
n ngay th bay, Vng c, Vng Nhn i thi v
n iu, lai y mt ngay. Ba bn ngay sau Nghim
cng sinh cung thi tnh v, my a con ang lo vic
tang l bn nha chu em.
Sau khi ci hanh ly, Tr Trung ngi vi v, sp ra
mt, th thy ngi vu em cua Triu th a mt ngi
y t tay bng mt cai qua hp va mt cai goi n tha:
- Thm hai nghe tin bac a v, nhng v co tang khng
sang c. Nhn co b ao qun va my lang bac la cua
chu hai dn a biu bac, va xin bac sang.
Nghim cng sinh m ra xem th thy hai cai ao oan
mi tinh, vi hai trm lang bac, trong long mng r, quay
lai bao v a ra tam phn bac thng cho mu vu va noi:
- Nh noi lai vi thm hai ti co li cam n. Ti se sang
ngay by gi.
Ng Knh T
130
Sau khi vu em va ngi y t a i, y thu ao qun va

tin bac ri hoi v th bit rng v va bon con u c
qua biu. Con cai nay th ch danh ring cho y thi. Hoi
xong y thay khn ao, mang mt cai ao vai trng co tht
lng vai va sang nha Triu th. n trc linh cu, y h
my ting chu hai khan khan ri lay hai lay. Triu th
mang ao tang ra lay ta. Lai goi a con ra lay bac ri va
khoc va noi:
- Chung ti tht kh! Nha ti na ng bo chung ti.
Nay chau hoan toan nh cy bac lam chu!
Nghim cng sinh noi:
- Thm hai, ngi ta ai cung co s. Chu hai nay quy tin
ri. Nhng thm th ang con chau y, phai lo nui nng
no, bun lam g?
Triu th cam n mi vao th phong n cm, lai cho mi
hai cu n tip.
Mt lat hai cu n, Vng c noi:
- Dng chau thng ngay thn th trang kin. Lam
sao t nhin lai mc bnh khng dy c? Chung ti ch
thn ma khng c thy mt, tht la rt bun!
Nghim cng sinh noi:
- Nao co ring g hai cu. Ngay ti la anh em rut y
ma cung khng thy mt trc khi mt! Nhng xa a co
cu: Lo vic cng qun vic t, lo vic nc qun vic
nha. Chung ta la bon phai lo vic khoa c triu nh. Ti
Chuyn lang nho
131
va cac cu phai lo vic triu nh, con vic t th cung

anh sao lang, v vy ma khng ay nay g.
Vng c noi:
- Bac tnh n na nm y nh?
Nghim cng sinh:
- Vng! Ch v trc y ng Chu, lam giam khao chm
ti , co ngi ba con nha tnh, lam tri huyn Sao
huyn, cho nn ti ln tnh thm. Khng ng mi gp ma
nh ngi quen a lu, ng ta gi ti lai my thang, lai
mun kt thng gia vi ti. Hai ba ln mun ga c con gai
th ba cho thng hai nha ti.
Vng Nhn noi:
- ng ln tnh th nha ng ta sao?
- Ti nha ng Trng Tnh Trai. ng ta trc cung a
lam tri huyn va la chau cua cu Thang. Ti bit ng ta
khi cung n tic nha cu Thang, cho nn quen nhau. Vic
thng gia vi nha cu Chu u do ng ta xp t ca y.
Vng Nhn noi:
- Co phai ng ta nm nao cung ng Pham nao y n
huyn khng?
Nghim cng sinh noi:
- ung y.
Vng Nhn lic mt nhn anh noi:
Ng Knh T
132
- Nay anh, anh co nh vic ho sinh s vi nhng ngi

Hi giao khng?
Vng c ci nhat.
Ru bng ln, ho va ung va noi chuyn, Vng c
noi:
- Nm nay cu Thang khng chm thi.
Vng Nhn noi:
- Anh khng bit sao? V ln trc y cu chm c
nhn, toan ly th vn chng cu rch khng hp thi, cho
nn ln nay cu khng chm thi. Nm nay quan trng
toan la tin s tre tui, chuyn ly nhng ngi tai gioi v
vn chng.
Nghim cng sinh noi:
- Cai o khng phai. Co tai thi cung phai co phep tc,
nu ma khng theo u bai, vit ba bai th tai nng g!
Nh ng Chu thy cua ti tht la ngi tinh i. ng ly
ai hang nht la u nhng ngi vit vn co l li ca.
Nm nay lai cung nhng ngi nay u thi.
Nghim noi th v hai anh em Vng u b ng Chu
cho vao hang th hai. Hai ngi hiu y, ben thi khng
ban na.
Tic ru sp xong, ho lai ban vic quan ngay trc:
- Cu Thang a ni gin, may ma dng y thu xp n
thoa.
Nghim cng sinh noi:
Chuyn lang nho
133
- o v chu hai lam sai! Ti nha thi ch noi vi cu

Thang mt cu la hai a Vng Tiu Nh, Hoang Mng
Thng co gay ui cung chu thi! Mt ngi hng thn
ma lai cho bon bach tnh lam ba bai nh th a!
Vng Nhn noi:
- Vic g cung gi ao c mt chut th phai hn. Mt
Nghim cng sinh o nh gc.
Ho cung nhau ung my chen ru, th vu em b cu
be vao:
- Thm hoi bac va hai cu bao gi th chn? Khng bit
nm nay hng m pha nao li, co nn cung chn ni m
t hay tm t khac? Nh bac ban h giup vi hai cu.
Nghim cng sinh noi:
- Nh noi vi thm rng ta khng nha lu. Ta con phai
ln tnh lo am ci cua thng hai vi con gai cu Chu. Con
vic cua chu nha th c nh hai cu lo liu. Chn vi t
tin th khng c, nn tm t khac. i ta v hay ban.
Noi xong ng dy chao. Hai ngi kia cung ra v.
Vai ngay sau qua nhin Nghim em con th hai cua
mnh ln tnh. Triu th nha trng nom vic nha. Tht
la tin nh nui, gao y kho, ti t ng uc, tru nga
hang an, hng phuc sung sng v cung. Khng ng ng
tri khng co mt, khng giup ngi thin. a be ln
u mua, thy thuc u bao mc chng nguy him.
Thuc dung t giac, hoang lin, rng ngi, nhng khng
Ng Knh T
134
n thua. Triu th vi vang chay i khn vai thn pht,

nhng u v hiu. Sang ngay th bay a be bu bm
trng treo kia cht. Triu th ln nay khoc loc hn la ln
ba chnh mt, con hn ca ln chng cht, khoc n khi
khng con nc mt. Khoc n ba ngay ba m mi em
chn. Bao ngi nha mi hai ng cu n ban. Th mun
lp a con th nm cua Nghim cng sinh lam tha t.
Hai ng cu chn ch noi:
- Vic nay chung ti khng th ca quyt c. Va chng
ng bac con cha v nha, con la con ng ta, cn phai co
ng ta bng long, chung ti quyt nh sao c.
Triu th noi:
- Nha ti lai co t tin cua. Nay a con trai cua ti a
mt, ti lo khng co ai lam chu, vic lp t la vic khng
th hoan c. Khng bit bao gi th bac y v? a chau
th nm canh nha nm nay mi hai tui, nu ti lp
t chau y th ai cung chc ti chm soc lo lng cho chau
chu ao. Me cua no nghe noi th chc cung k ca hai tay.
Khi bac v chc cung khng noi nng g. Cac cu sao lai
khng giup c?
Vng c noi:
- Thi c, chung ti cung qua nha noi h mt chut.
Vng Nhn noi:
- Sao anh lai noi th, vic lp t la vic h trong, chung
ta la ngi ho ngoai, th quyt nh cai g? Nay nu c lo
Chuyn lang nho
135
gp nh vy th hai ngi chung ta se vit t ch, c co

th nh ngi i ngay m nay ln tnh a cho ng ta
ng ta v ban.
Vng c noi:
- Nh th th tt nht! Sau nay ng ta co v th khng
noi vao u.
Vng Nhn lc u noi:
- Anh noi th ri xem!... Nhng khng co cach g
khac.
Triu th nghe noi khng bit lam th nao, ch co cach
vit mt phong th nh ngi nha la Lai Phu i ngay m
ln tnh mi Nghim cng sinh.
Lai Phu ln tnh hoi ch cua Nghim, th bit y
ng Cao . n ni th thy bn nm ngi i mu o
tay cm roi ng ngoai ca. Lai Phu s qua, khng dam
vao. ng mt hi thy ngi y t cua Nghim la T
u T i ra a y vao. i vao trong nha thy mt cai
kiu gm, bn kiu co mt cai tan, trn co mt cai
thip trn chc vu cua Nghim. T u T vao mi
Nghim ra. Nghim u i mu sa, mnh mc ao l, chn
i giay en trng.
Lai Phu n trc cui u a th.
Nghim nhn th xem xong noi:
- Ta bit ri! Nhng cu hai cua ta hin nay co vic vui,
may hay c ngi i y a.
Ng Knh T
136
Lai Phu xung bp, thy di bp ngi ta ang lo

don tic. Phong c du trn lu trang hoang mau xanh,
mau luc. Lai Phu khng dam ln. i n luc mt tri x
v ty, cung khng thy mt ngi thi sao nao n. Cu
hai u i mu vung mi, mc ao hng, trn u cai hoa,
i i lai lai, xem b nong rut. Cu hoi bon thi sao sao
khng ai n ca. Nghim ngi trong phong khach goi T
u T mau mau i goi bon thi sao n, th T u T
noi:
- Hm nay la ngay tt. Co nhiu am ci cho ngi ta
tam ng cn bac, ho cung khng i. ng ch cho ho co
hai ng cn bn phn lai bt ho i hai phn, ri bao phu
Trng bt ho n, th i nao ho lai n. Khng bit hm
nay ho ang i thi nhng nha nao? By gi tm lam sao
ho n c?
Nghim ni gin noi:
- cho! My i ngay! V ma chm tao va vao mt!
T u T bc ra cau nhau:
- T sang n gi, khng cho n mt ming cm! Kheo
bay tro thi tha!
Noi ri, lai i.
n khi en thp ri vn cha thy T u T tr v.
Ngi rc kiu c du va nhng ngi mang mu en,
vin o lai giuc gia cung quyt.
trong nha khach co ngi noi:
Chuyn lang nho
137
- Thi bt tt phai i ngi thi sao! Gi tt a n ta

i on c du i thi.
Va phe phy cai quat ng dy. Bn ngi i mu en
vin o i u. Lai Phu chay theo kiu n nha ho Chu.
Nha khach cua Chu rt ln, tuy en lng a thp nhng
ngoai sn vn con ti mo mo. y vn khng thy ngi
thi sao u ca. Ch thy bn ngi i mu en vin o,
goi nhau trong bong ti gia sn. Lai Phu thy th, bao
ho thi goi nhau.
Trong nha ng Chu co ngi ra noi:
- Nh tha vi ng Nghim, cha co ken trng th kiu
cha i, co ken trng th kiu mi i.
ang luc n ao th T u T a ban nhac hai ngi
n. Mt ngi thi tiu, mt ngi anh trng, anh va
thi ln xn chng thanh m iu g. Ngi nghe nhn
ci khng c. Nha ho Chu n ao mt hi, nhng ri
cung anh cho c du i. C du v nha trai, vic
khng cn noi na.
Sau mi ngay, Nghim goi Lai Phu va T u T
thu hai chic thuyn i Cao Yu. Thuyn nay la thuyn
cua ngi thuc huyn Cao Yu. Thu hai thuyn ln, gia
bac la mi hai lang, n ni mi tra tin. Mt thuyn cho
c du, chu r. Mt thuyn th Nghim ngi. Nghim chon
ngay tt t bit thng gia lai mn cai bai ch vang Sao
huyn chnh ng, mt cai bai tuc tnh, hi t(1) bng
phn trng, bn cai dao git trn thuyn. Lai con goi
Ng Knh T
138
mt bon nhac anh thanh la, mang long, c nhac tin

xung thuyn. Ngi cheo thuyn s st, ht long lo sn
soc, sut doc ng khng dam noi nng g.
Hm y sp n huyn Cao Yu, cach chng hai ba
mi dm, Nghim cng sinh ngi trn thuyn, t nhin
u quang mt hoa, ming ma ra toan m xanh. Lai
Phu va T u T mi ngi mt bn vc dy. Nghim
ch s nga noi:
- Cht mt! Cht mt!
Nghim bao T u T nu cho y mt t nc nong va
y nm xung. T u T vi vang nu nc vi my
ngi cheo thuyn, ri em nc vao khoang thuyn.
Nghim cng sinh ly cha khoa m rng ly hn mi
ming keo hat ao, n my ming, ri bop vao bung, anh
rm hai cai, ri thy khoe ngay. Con mt t keo sau
khoang hi lu khng ngo n. Ngi lai qua them, tay
trai gi lai, tay phai ly tng ming mt bo vao ming.
Nghim gia v khng thy.
Mt lat thuyn n bn, Nghim bao Lai Phu goi ngay
hai kiu n a cu hai va c du v nha trc. Lai
goi nhng ngi bn mang rng hom ln va em tt ca
(4)
Cac quan ngay xa i u cung co ngi mang bai i trc Sao

huyn chnh ng la quan huyn Sao, tuc tnh la yn lng,
hi t la tranh ra nh th cho nhn dn bit. Nghim cng
sinh khng lam quan nhng mn bai cua quan huyn, o cung
la mt c im cua Nghim.
Chuyn lang nho
139
hanh ly ln b. Chu thuyn va my ngi cheo thuyn n

oi tin thng. Nghim quay lai vao thuyn, ging mt
nhn quanh mt lt, va hoi T u T:
- Thuc cua tao u ri?
- Thuc nao?
- Cai thuc tao va n xong, ro rang la man
thuyn, u lai!
Ngi lai thuyn noi:
- Co phai my ming keo hat ao y khng? Ti tng
ng khng dung nn ti man phep n mt ri!
- n kia! Cha cha! Anh bit no lam bng g khng ma
n?
Ngi lai thuyn:
- Keo chng qua la lam bng qua nhn, ht ao, ng,
bt m ch g?
- cho! Ta hng ngay mc chng chong mt, mt
my trm lang bac mi ch c liu thuc nay. Sm la
do cu Trng luc lam quan Thng ang mua v, hoang
lin la do cu Chu lam quan T Xuyn em v. May la
khn! Tr Bat Gii n nhn sm th bit mui g. Noi
d lm. Keo hat ao! Keo hat ao! My ming va n y
khng bit mt my mi lang bac ri, may n mt ca
thuc cua tao ri! Sau nay tao mc chng chong mt, ly
thuc u? khn! May git tao!
Ng Knh T
140
Y goi T u T lai m trap ly thip ra vit, em tn

nay n phu cu Thang, anh vai mi roi a sau hay ban!
Ngi cm lai hoang s, nhn nho noi:
- Ti n thy no ngon ngot, khng bit la thuc tng
la keo.
Nghim cng sinh noi:
- Lai keo! Lai keo! Tao tat cho mt cai by gi!
Nghim va noi va ly thip ra vit a cho T u
T. T u T vi vang chay ln b. Nhng ngi khun
hanh ly giup chu thuyn can ngn Nghim. Nhng ngi
trong hai thuyn u lo s.
Moi ngi noi:
- Cu Nghim! Thc ng ta a lam by, n mt thuc
cua cu, nhng ng ta la ngi cung kh, nu ban ca
thuyn i cung khng ly g u my mi lang n cu.
By gi ma co em ln huyn, th ng ta chu sao ni. Nay
xin cu lam n bo qua i cho.
Nghim cng sinh lai cang gin d in cung.
My ngi khun hanh ly lai noi vi nhng ngi trn
thuyn:
- Vic nay la do ngi trn thuyn ng lam sai. Nu cac
ng khng oi tin thng th ng Nghim a ln kiu ma
i ri(1). Ch v cac ng gi ng ta lai, nn ng ta mi hoi
(1)
Cu nay noi ung tm l cua Nghim.
Chuyn lang nho
141
n thuc! By gi bit li mnh th phai n cui u xin

li ng ta i. Cac ng a khng n c thuc ng
Nghim th i nao ng Nghim lai tra tin cho cac ng
na.
Moi ngi bt ngi lai thuyn cui u my cai.
Nghim cng sinh quay lai noi:
- Thi c! Cac ng a noi th ta cung tha cho. Ta con
phai lo vic vui cua cu hai! Hay no o a! No co chay
ng tri u ma lo!
Mng nhic xong Nghim ln kiu. Ngi mang hanh
ly va ti t i theo.
Ngi ch thuyn tr mt nhn ho i.
Nghim v n nha, bao con giai va con du ra lay t
tin. Lai bao v ra cho ho cung lay. V trong nha ang
con loay hoay. Nghim hoi:
- Bn cai g th?
- ng khng bit nha ta cht nh cai hu a? Ch co mt
cai phong kha rng thi. Con du mi v lai con nha ai
gia th phai y ch?
- ! Ta tnh ca ri tht ba la mu! Nha chu hai cao rao
rng rai, y khng c sao?
- Nha cua ngi ta lam sao ngi ta lai cho con ng ?
- Chu hai khng cn lp t a?
- Khng c, thm a xin a con trai th nm ri.
Ng Knh T
142
- No co quyn g y! No la ngi th nao! Ta lp t

cho chu hai th can g n no.
V nghe vy khng hiu g. Ch thy Triu th cho
ngi nha n noi:
- Thm hai thy bac v, mi bac sang noi chuyn. Hai
cu u bn y ca.
Nghim lin qua thy Vng c, Vng Nhn. Sau khi
chao hoi qua loa, y bao gia nhn:
- Quet don cai nha gia, ngay mai cu hai va c du
n !
Triu th nghe th tng rng y mun Triu th lp
ngi con th hai lam tha t, nn noi vi cac ng cu:
- Nay cu. Bac va noi cai g vy? Nu chau du sang
th le t nhin la phai nha sau, ti phai nha trc nh
cu, nh th mi trng nom c no. Tai sao lai bao ti
sang nha sau? Con du gian gia, me chng lai gian
bn, th con tri t nao na!
Vng Nhn noi:
- ng hoang ht, xem ng ta noi th nao! C nhin
la phai ban nh ch.
Noi xong i ra, ban vi nhau my cu, ri ung tra. Mt
ngi y t nha ho Vng lai noi:
- Co ngi ban hoc i nha i hop lam vn.
Hai ngi ben cao t ra v.
Chuyn lang nho
143
Nghim cng sinh tr lai, ngi trn mt cai gh, goi

mi my ngi nha n bao:
- Cu hai cua ta n mai sang n tha t, tc la ng
chu mi cua bay, bay cn phai ht long hu ha. C Triu
khng co con cai th cu hai ch xem la thip cua cha thi,
khng co l do g ma gi ly nha gia. Noi vi bon a hoan
don dep hai gian phong, don ac c ta sang o danh
nha gia cho cu hai . cho hai bn khoi him nghi
nhau th cu hai se goi c la c, c goi cu hai la ng
va goi c du la ba. Mt hai hm na c du n th
Triu th phai ra vai chao trc. Sau o cu hai mi ap
l. Chung ta la con nha hng thn, vic l nghi khng
th bo qua c. Chung bay phai lo vic rung nng nha
ca, li lai bao nhiu tnh toan s sach cho xong ri phai
a trnh, ta se xem xet k cang trc khi giao cho cu hai
kim tra. Khng c lam nh luc chu hai con sng, c
giao tt ca cho nang hu va c chung bay lam g th
lam. T ray v sau h di tra cai g th ta anh cho mi
a ba mi gy, va sai dn n cu huyn Thang bt tra
tin y(1) .
Moi ngi vng da, Nghim tr v nha.
(1)
Miu ta nhn vt Tr Trung, mt tn nho s bin thanh cng hao

rt hin thc, t c ch c x hanh ng, tt ca u tiu biu cho
hang ngi mun da vao th lc phong kin boc lt nhn
dn.
Ng Knh T
144
Bon gia nhn trai gai c nghe li Nghim bt Triu th

phai don phong, Triu th chi mng mt trn, ho khng
dam lam g, v hang ngay ho a thy Triu th lam ma
lam gio. Bon nay lai keo nhau vao phong ban:
- ng bac noi nh vy chung ta dam trai sao c? V
thc ra ng ta la chu. Nu ng ta ni gin th chung ta
lam th nao?
Triu th khoc tri, ku t, va khoc va mng, lam
n ao ca m. Hm sau i kin ln huyn, va gp luc tri
huyn Thang cng ng nn n ku oan. Tri huyn
bao vit n ln. Hm sau cho ch Mi ho hang n phn
x va phuc trnh.
Triu th don tic mi trng tc la Nghim Chn Tin
la ngi gi khoan cua khu mi hai trong thanh va ho
hang n. Nhng tt ca ho hang hang ngay vn s
Nghim. Chn Tin n y ch noi:
- Ti tuy la trng tc, nhng vic nay la vic ring,
ch khng phai vic ho, ti ch co th noi vi quan nh
vy thi.
Hai ngi cu la Vng c, Vng Nhn ngi nh
tng g, khng bit noi g. Ngi ban gao la Triu Lao
Nh va ngi thut b la Triu Lao Han, thng ngay
khng c ai quy trong, mi ln mun noi th mt
Nghim lai trng trng nhn va mng at i nn ho khng
dam th ra mt cu. Hai ngi t an ui:
Chuyn lang nho
145
- C no hng ngay ch lo knh trong anh em ho Vng,

xem ta khng ra g. Chung mnh khng co l do g lam ng
Nghim mt long. Vut ru hum lam g? Tt hn la
ng noi nng g ca.
Triu th sau bnh phong cung cung nh con kin
trn ni nong, thy moi ngi n khng noi nng g, lin
hoi y cu Dng Chn Tin va em chuyn ngay xa ra k,
k ri lai khoc, khoc ri lai k.
Nghim cng sinh nghe vy khng chu ni noi:
- Cai con nay la con nha bn tin! Chung ta hang
ngi cao quy u co cai li th nay! May ma tru tc tao
th tao keo u ra anh mt trn, ri ga quach cho thng
nao i cho xong!
Triu th lai cang khoc mng gia. Tt ca lang xom u
nghe. Th mun xng ra nm ly xe lao Nghim nhng
y t gai gi lai.
Moi ngi thy vic khng hay, dt Nghim v. Ri moi
ngi v nha.
Ngay sau ho ban nhau lam ban phuc trnh quan.
Vng c, Vng Nhn noi:
- Lam ngi hoc hanh, khng ban vic kin tung.
Va khng chu k tn vao t phuc trnh.
Nghim Chn Tin ch co cach noi nc i:
Triu th la thip a c lp lam v chnh. Vic o co
thc. Nhng Nghim cng sinh cho la khng ung lut
Ng Knh T
146
khng cho con goi bng me th cung co l. Nh quan xet

x.
Tri huyn Thang vn la con mt ngi thip, thy t
phuc trnh th noi:
- Lut l t ra la mt vic, nhng ct la thun nhn
tnh. Anh cng sinh nay kheo lm chuyn!
Ben ph: Triu th a lam v chnh ri th khng xem
la thip na. Nghim cng sinh khng mun cho con mnh
tha t, vy tuy y Triu th mun lp ai th lp .
Nghim cng sinh xem li ph nay u nong nh la,
lin vit n ln phu. Tri phu cung co ngi thip, cho o
la vic vt, giao cho tri huyn Cao Yu xet. Khi tri huyn
xet u ui cu chuyn th ph: nh li trnh trc.
Nghim lai cang tc, n ln quan An sat. An sat
ph: Vic nho mon, giao cho tri phu va tri huyn xet.
Nghim khng bit lam sao, t nhin nh:
Chu hoc ao la cung ho vi ng Chu thng gia cua ta,
ta phai ln kinh em vic nay tm Chu hoc ao b ma
np n kin mi ra le. Ch nhn chuyn i nay lam cho:
ke tuc nho lai chim cao khoa, ngi anh tun ln
thng .
Mun bit Nghim cng sinh kin cao co c chun y
khng, hay i hi sau phn giai.
Chuyn lang nho
147
HI TH BAY
Pham hoc ao khao hach bao n thy,

Vng vin ngoai triu ai ngha ban.
Nghim cng sinh em vic lp t ln kin huyn,
phu u thua. Quan khng xet n, y ch con cach i ln
kinh, tng u rng co th mao nhn la ba con vi Chu
hoc ao nh ng ta. Nhng ln n kinh th bit tin
Chu hoc ao a c b lam t nghip Quc t giam. Y
ben liu mang vit mt cai thip la thng gia nh
ngi y t a vao. Chu Tin xem trong long nghi hoc,
v mnh khng co ngi thng gia nao tn nh th ca.
ang trm ngm suy ngh th mt ngi nha a vao mt
cai thip ch vit hai ch Pham Tin. Chu Tin nh y
la ngi mnh a ly Quang ng, nay a thi
tnh, ln kinh thi hi. Chu Tin ben bao mi ngay vao.
Pham Tin vao, ming chao ri rt, c sup xung lay
mai. Chu Tin gi hai tay ra dy, mi ngi va hoi ngay:
- Cung ng hng vi anh co ai ho Nghim cng
sinh khng? ng ta va mi a thip vao y, t xng
Ng Knh T
148
la thng gia vi ta. Ngi gi ca hoi th ng ta bao la

ngi Quang ng, nhng ta khng co ai la thng gia
y ca.
- Con va thy ng ta. ng ta ngi huyn Cao Yu,
thng gia vi ngi cung ho Chu nh thy, nhng khng
bit co la ba con cua thy khng?
- Tuy cung la ho Chu y nhng khng phai ba con g
ht!
Chu Tin ben bao ngi y t:
- May ra noi vi ng Nghim cng sinh kia rng quan
bn vic cng khng mun gp va tra thip lai cho ng ta.
Ngi y t vng da i ra.
Chu Tin noi vi Pham Tin:
- Trc y ta xem bang tnh Quang ng thy anh
cao, ta mong i gp anh ngay kinh. Khng ng mai n
nay anh mi vao thi. Sao lai chm th?
Pham Tin k lai vic mnh phai chu tang me.
Chu bui ngui noi:
- Anh hoc vn suc tch, tuy co lu ngay ln n, nhng
ln nay thi hi th nht nh . Va lai, ta vn thng
khen anh vi cac quan co th lc y, nn ai cung mun
ly anh lam mn ha. Anh c yn tm v nha tro xem lai
vn chng cho k. Nu tin bac co thiu thn i chut th
ta sn long giup cho.
- Con sut i xin i n thy.
Chuyn lang nho
149
Pham Tin noi chuyn mt lat, lai n cm ri t bit.

Thi hi xong, qua nhin Pham Tin tin s, c b
lam ng s. Vai nm sau, khm mang ra lam giam khao
Sn ng. Ngay c lnh ra i, Pham Tin n gp
Chu Tin, Chu Tin noi:
- Sn ng tuy la qu hng ta, nhng ta khng co g
lam phin anh. Ta ch nh thi day hoc lang, co mt a
hoc tro la Tun Mai, by gi bay tui. Nay a hn mi
nm th chc no a ln. Nha no la nha cay cy, khng
bit hoc hanh a kha va a i thi cha. Nu no thi th
anh lu y h cho. Co ch nao kha th ly no , o la iu
ta mong c.
Pham Tin nghe vy ghi nh inh ninh, y i n Sn
ng nhm chc. Vic thi c keo dai hn na nm, sau o
mi n Duyn Chu. Th sinh th ng, ca ba nha, lam
y qun mt li dn cua Chu. Ngay sp cng b kt qua,
y sc nh:
- Ta lam n nh th nay a! Thy ta bao ta lu y n
tn Tun Mai huyn Vn Thng. Ta u dam trai li.
Tht la l nh qua.
Pham Tin ben vi vang gi danh sach th sinh ra xem
mt lt, khng thy co tn Tun Mai, y lai do tt ca sau
trm quyn thi hong cac phong ra, xem tng quyn mt,
vn khng thy quyn nao la cua Tun Mai ht.
Long y bun ba noi:
Ng Knh T
150
- V l! No khng thi sao?

Pham Tin lai ngh:
- Nu tn no y ma tm khng ra th mai sau con
mt mui nao nhn thy ta na. Ta phai xem k! Du mai
co hoan cng b kt qua cung c.
Trong ba n vi nhng ngi mac khach (1). Pham Tin
ch ngh n vic y khng sao yn tm c, nhng mac
khach cung v vy ma bn chn khng yn.
Mt ngi mac khach tre tui tn la C Canh Ngoc noi:
- Tha ngai, vic nay ging nh mt vic cu. My nm
trc, co mt ng c c i chm thi T Xuyn. Mt
hm ng ta ang ung ru vi ng Ha Canh Minh, luc
ru say ng Canh Minh noi ln: Vn chng T Xuyn
nh T Thc(2) th ang xp hang th sau. ng ta nh li
noi o. Ba nm sau, ng ta ri bo T Xuyn tr v. Gp
ng Ha, ng ta noi: Con n T Xuyn ba nm, tm
khp ni nhng khng thy ai la T Thc i thi ca, co le
la ng ta tranh khng i thi chng?
Canh Ngoc noi xong, ly ng tay ao che ming ci, ri
lai noi:
- Khng bit Chu t nghip noi vi ngai v vic Tun
Mai trong trng hp nao?
(1)
(2)
Mac khach: Ngi giup vic.

T Thc la ng Pha, mt thi hao ln nht i Tng.
Chuyn lang nho
151
Pham Tin la ngi thc tha, khng hiu y noi ua nn

cau may:
- Nu vn chng T Thc kem, tm cung khng ra th
thi! Ch Tun Mai la ngi thy hoc bao ti ct nhc,
tm khng c tht khng tin chut nao(1).
Mt ngi nhiu tui la Ngu B Y noi:
- Ngi huyn Vn Thng a? Sao khng em my chuc
quyn cua nhng ngi ra ma xem? Nu vn ng ta
kha th a ly trc ri cung nn.
Pham noi:
- Phai y, phai y!
Pham vi vang xem lai mi my quyn nhng ngi
a ly . Khi xem k th thy ngi ng u la Tun
Mai. Pham thy th vui mng n may, n mt. Bao nhiu
bun ba ca ngay mt u ht.
Hm sau oc danh sach nhng ngi thi . Trc tin
oc tn nhng ngi tu tai, ri n hang nht, hang
nh, hang ba. oc n hang t, th ngi ng u la Mai
Cu huyn Vn Thng ang quy nghe oc vn mnh.
Pham lam ve gin noi;
- Vn chng la ngh nghip chnh cua ngi tu tai,
tai sao vn chng anh lai kem th nay. Th la ngay
thng anh khng lo n cng vic cua mnh, ch ngh vic
(1)
Ca hai ng quan chm thi u khng bit T Thc la ai.

Ng Knh T
152
u u. Ta nh cho ng bet, nhng nay khoan hng ch

chiu l phat roi ma thi.(1)
Mai Cu noi:
- Con hm y mc bnh, nn vn chng ln xn. Xin
thy lam n bo qua cho!
- Triu nh co phep, ta cung khng lam sao c. Ta
hu u, keo ra gh, anh theo ung phep tc cua triu
nh!
Noi xong, mt ngi li y ra. Mai Cu s hai ku ln.
- Xin ngai n mt thy con ma tha cho con!
- Thy anh la ai?
- La Chu Khoai Hin, hin ang lam t nghip Quc t
giam (2).
- Ngi cung la mn sinh cua thy ta a! Th th hay
tam tha cho.
Pham Tin ben ra lnh tha cho y. Mai quy trc mt,
Pham Tin dn:
- Anh a la hoc tro cua cu Chu, lai cang phai ra sc hoc
hanh mi c. Vn chng nh th lam nhuc ca thy! T
nay v sau phai c gng ma cha li. Ta chm thi ma con
thy th th quyt khng tha u!
Noi xong thet:
(1)
(2)
Nhng th sinh nao lam bai kem co th b anh.

Mai Cu mao nhn Chu Tin lam thy mnh mc du trc kia
a ch nhao Chu Tin.
Chuyn lang nho
153
- a anh ta ra.
By gi n lt goi nhng ngi mi . n huyn
Vn Thng th ngi c goi u tin la Tun Mai. Mt
ngi thiu nin trong am ng ra nhn quyn. Pham
Tin noi:
- Anh co phai la ban hoc vi Mai Cu khng?
Tun Mai khng hiu cu hoi y, nn tra li khng
c. Pham Tin lai hoi:
- Co phai anh la hoc tro cu Chu khng?
- Cu la thy day v long cho con.
- ung ri! Ta cung la hoc tro cu Chu. Luc ta kinh v
y, thy co dn ta y n quyn thi cua anh. Khng
ng luc tm th thy anh a u. Anh tui tre tai cao
nh vy, thc khng phu cng day d cua cu. T nay phai
chm lo hoc hanh mi tin ln c.
Tun Mai quy xung cam ta.
Sau khi a xem quyn xong va ting trng, ting ken
a moi ngi ra, Pham Tin quay tr vao nha.
Tun Mai va mi i ra th gp Mai Cu ang ng
ngoai ca. Tun Mai hoi ngay:
- ng Mai! ng hoc cu Chu bao gi?
- Anh la hu sinh lam sao bit c vic o. Khi ta hoc
cu th anh con cha e kia ma! By gi cu ang day
huyn. Ni day th toan la nhng nha lai trong huyn.
Mai sau, cu mi xung lang. Khi anh hoc th ta a thi
Ng Knh T
154
ri, cho nn anh khng bit y thi. Cu thch ta nht v

cu cho ta co vn tai, nhng phai cai khng theo quy cu.
Va ri, cu hoc ai ph quyn cua ta cung ht nh vy.
Ro rang nhng tay sanh vn chng u co y kin nh
nhau, khng sai nhau mt si t, si toc. Cu co th cho ta
vao gia hang ba. Nhng nu khng rn day th khng
th gp mt, cho nn cu cho ta vao hang th t, co
th rn day va nhc n chuyn cu Chu, nhn o to ro
tnh ring. Anh ma c ly u cung la v th. Chung ta
la ngi lam vn chng cn phai bit y t nh cua ngi
ta, ch co bo qua.
Hai ngi noi chuyn sung mt lat ri tr v nha tro.
Hm sau ho n tin Pham Tin ri thu nga cung v
lang Tit huyn Vn Thng.
By gi cu Tun a cht ch con ba me nha. Tun Mai
v chao me, me mng r noi:
- T khi thy con mt i mua mang kem, nha ca
rung vn dn dn ban ht; nay con thi sau nay co
th day hoc kim tin sinh sng.
Thn Tng Phu a gia, cung chng gy lai mng. ng
ta cung ban vi Mai Cu quyn tin trong lang mng
Tun Mai. Quyn c hai ba mi quan tin va mn am
Quan m n tic.
Sang hm y, Mai Cu va Tun Mai n trc. Hoa
thng ra tip. Hai ngi vao l Pht, ri vai chao hoa
thng. Hoa thng noi:
Chuyn lang nho
155
- Mng ng Tun nay a thi cao. Tht la khng phu

cu Tun ngay xa trung hu lam nhiu vic tt i vi
c Pht, nn c nhiu m c. Luc ng hoc y con
be lm, u con chom.
Lai ch cho hai ngi xem:
- y la cai ban th sng cu Chu!
Hai ngi xem ban th, co l hng, en sap? Trn co
bai v ch vang vit: Bai v sng cua cu Chu, tin s
lam ng s Quang ng, nay c b lam t nghip
Quc t giam. Bn trai co mt hang ch nho: Dn lang
Tit va tng nhn am Quan m cung phung th.
Hai ngi trng thy bai v cua thy mnh, u lay my
lay rt cung knh. Ho lai cung hoa thng i ra nha sau
xem ch cu Chu day hoc ngay trc. Phong sat me sng,
hai canh ca m toang, bn kia sng lom i mt t, bn
nay lai bi thm mt t. Ba gian nha lau lach, nay khng
dung day hoc na. Gian bn phai co mt ngi Giang
Ty , ngoai ca treo cai bin:
Trn Hoa Phu, ngi hu ngan Trng Giang, cu
tin, xem tng. ng nay khng co nha, nn phong
ong kn. Ch thy gia nha treo mt i cu i cua cu
Chu, giy o v lu ngay mau a bac thch. trn co
mi ch: Chinh thn d sy thi, Thu ky nhi lut vt
(Ngay tm thn ch c hi; gi phm hanh lam gng
moi ngi).
Chuyn lang Nho
156
Mai Cu noi vi hoa thng:

- Ch nay chnh tay cu Chu vit! ng khng nn treo
y. ng ly nc la dp vao cu i, boc i, ct gi cho
k(1) .
Hoa thng vng da, vi vang ly nc lt i cu i.
Mt lat Thn Tng Phu em moi ngi n, n ung mt
ngay mi tan.
Ba cu Tun dung my mi quan tin chuc t
dung, mua vai u gao, con bao nhiu giao lai cho Tun
Mai lam tin n ng i thi hng. Nm sau, Tun
Mai lai u k thi d b i thi hng. Qua tht ngi
tai th ngay luc con tre cung tai. Khi ln tnh thi lai
cao. Tun Mai vi vang n nha mn quan B chnh lnh
chen, mm, mu, c, ln kinh thi hi. Tun lai tin
s tam danh.
Theo l triu Minh, ai tin s th ngi ta bay ra mt
ni cng ng, ng tin s ln ngi y va nhng ngi
ty thuc sp hang cui u.
Trong khi lam l bn ngoai co ngi a thip vao
noi:
Ngi ng khoa ng hng ho Vng xin vao chao.
Tun Mai bao ngi nha ct don gh, con mnh th ra
mi vao. Thy Vng Hu ru toc bac ph i vao, Vng
cm tay Tun Mai ma noi:
(1)
Chu Tin a bin thanh thn!

Ng T Knh
157
- Tnh ban be gia ti vi ng la do tri nh, khng

phai nh tnh ng khoa thng thng.
Hai ngi chao nhau cung ngi. Vng Hu nhc ti
gic mng ngay xa noi:
- Cho hay ti vi ng u co tn trn bang tri. Sau nay
chung ta cung lam vic va co g th cung giup nhau.
Tun Mai t nho co nh mang mang cu chuyn y
nhng khng ro lm. Nay nghe Vng noi mi v le.
Ben noi:
- Tiu t tui may ma c cung bang vi tin sinh,
lai la ngi ng hng, moi vic mong tin sinh ch giao!
- ng anh y a?
- Vng.
- y cht qua, lai xa triu nh, khng tin. Khng
dam giu g ng anh, ti cung co bat n co mua c ngi
nha Kinh. ng anh c n y . Nay mai in th tin
hn nhiu.
Ngi chi mt lat, Vng ra v. Hm sau, Vng cho
ngi mang hanh ly cua Tun tin s n ph Giang M
cung vi mnh. Ngay xng danh in th, Tun Mai
nh giap, Vng Hu tam giap, u b lam chu s.
Sau y u c b lam vin ngoai.
Mt hm hai ngi ang ngi trong nha, th co ngi
a mt t danh thip o trn Van sinh Trn L xin
vao lay. trong danh thip co chua Trn L t la Hoa
Chuyn lang Nho
158
Phu huyn Nam Xng Giang Ty, gioi xem tng s va

cu tin a tng hanh ao am Quan m, tai lang Tit
huyn Vn Thng.
Vng vin ngoai hoi:
- Nay anh, anh co bit ng nay la ai khng?
Tun vin ngoai ap:
- ng ta rt gioi ngh cu tin. Ta nh ng ta cu tin
ln hoi vic cng danh xem sao?
Ben bao ngi nha cho mi vao.
Trn Hoa Phu vao. Y trac nm mi tui, u i
mu hnh ming ngoi, mc ao lua, tht lng t, ru lm
m bac. Thy hai ngi y lin chao:
- Xin hai v ngi cho ke sn nhn nay bai kin. Hai
ngi hai ba ln nhng, ri cung ngi, y ngi hang
u.
Tun vin ngoai hoi:
- Trc y luc ng am Quan m lang ti, rt tic ti
khng co dp may c gp.
Trn cui mnh ap:
- Hm o van sinh bit ngai n am. V ba ngay trc
Thun Dng lao t co giang. Ngai vit hm y vao gi
ngo, khc th ba, th co mt v quy nhn n. Luc by gi
ngai con cha cao, thin c cha th tit l c, cho
nn van sinh c tranh:
Vng vin ngoai noi:
Ng T Knh
159
- Phep cu tin cua ng do ai truyn? ng ch mi c

Thun Dng lao t hay co th mi c tt ca cac v tin?
Trn noi:
- V tin nao cung mi c. n vng, khanh tng,
thanh hin, hao kit, u co th mi c ca. Khng giu
g hai ngai, van sinh my mi nm nay khng hanh ao
chn giang h na ma ch ni vng phu, va ni nha
mn cua cac v ai thn. Nh nm Hong Tr th mi ba,
van sinh cu tin nha cu Lu lam thng th b cng.
Nhn vic cu Ly Mng Dng b bo nguc v tham d vic
lam cua Trng quc c, nn cu Lu bao ti cu tin
xem may rui th nao. Hm y lai chnh Chu Cng lao t
giang. Ngai ph bn ch ln Bay ngay ht han. Bay
ngay sau, qua nhin cu Ly c tha, ch phai phat co ba
thang lng. Sau o, cu Ly lai bao ti cu nhng cu
khng ln. V sau ln vit mt bai th, hai cu sau la
Mng n Giang Nam thm miu cu, bit ai la ke kinh
xa? Nhng ngi y u khng hiu v tin o la ai.
Ch co cu Ly hiu c li th lin t hng lay di
t hoi: V vua nao giang? By gi cai but vit: Trm
la Kin Vn hoang . Moi ngi s hai, quy xung lay.
Cho nn van sinh noi vng, thanh hin cung co th
cu c.
Vng vin ngoai hoi:
- ng thc cao minh nh th khng hiu co th bit
c vic quan tc sau nay cua chung ti chng?
Chuyn lang Nho
Trn Hoa
160
Phu noi:
- Cai g lai boi khng c? ai pham vic giau ngheo,

sng cht cua ngi ta u co th boi c ca. Cai nao
cung ng nghim phi thng.
Hai ngi thy noi chc chn nh th ben hoi:
- Hai chung ti mun c tin day bao xem vic lam
quan nh th nao?
- Hai ng thp hng ln!
Hai ngi kia noi:
- Hay khoan! Chung ta n cm a!
n cm xong sai ay t v nha Hoa Phu mang n mt
mm cat, mt cai sot (1). Tt ca u c bay ra, Trn noi:
- Hai v khn nho thi!
Hai ngi khn xong t sot u vao y.
Trn lai lay, t mt ao bua cu tin xung. Mi
hai ngi ngi hai bn cm sot. Y lai oc my cu chu, t
mt ao bua mi tin, th thy cai sot dn dn chuyn
ng! Trn goi ngi nha rot mt chen tra ri quy xung,
hai tay nng chen tra mi tin ung. Sot ve my vong.
Trn lai t mt ao bua bao moi ngi im lng. Tt ca
ngi nha u ra ngoai.
(1)
Sot: Ngay xa Vit Nam cung co tuc cu tin sot. Cai sot an
bng tre hai u co hai thanh g cho hai ngi cm, sot co
mt cai mo vit vao mm gao.
Ng T Knh
161
Mt lat sau cai sot vit bn ch ng vng nghe

phan. Vng vin ngoai vi vang bo sot, quy xung lay
bn lay. Lai hoi:
- Khng bit tin ng quy danh la g?
Hoi xong lai cm sot. Sot chay nh bay vit mt hang:
Ta la Phuc Ma ai quan thanh qun(1)
Trn sau cung lay nh t sao. Lai noi:
- Hm nay hai v co long thanh mi c ngai giang
an, o la mt vic khng d co. Tht la phuc cho hai v!
Cn phai ht sc tn knh! Nu co chut g s sut th ti
khng chu trach nhim.
Hai ngi s toat m hi, toc dng ngc, bung sot lay
bn lay. Lai cm sot.
Trn noi:
- Khoan, mm cat nho, s ngai vit nhiu khng u, ly
mt t giy ra y ti ghi li tin phan!
Ben ly ra mt t giy, Trn chep lai. Hai ngi lai
cm nh luc nay. Sot chay nh bay vit:
Khen may cng danh Ha hu, be mt canh hoa ti
hng. Mt mu song khoi phu trn sng. Hai ngay nha vang
long trong. Ch noi hoa lu m li; vn la thin phu Quy
Long(2) cm st ty ba gp la lung, mt chen ru nng
au bung(3).
(1)
(2)
Quan Vu thi tam quc.

Quy, Long: hai v ai thn i vua Tun.
Chuyn lang Nho
162
Vit xong lai vit nm ch ln theo iu ty giang

nguyt. Ba ngi u khng hiu y mun noi g. Vng
vin ngoai noi:
- Ti ch hiu cu u. Cng danh Ha hu la i Ha
hu mi ngi cay nm mi mu va np thu cng, y noi
ti cung nm mi tui thi cng sinh. Nh vy la
nghim. Con my cu di th ti khng hiu g ca.
Trn noi:
- Ngai khng co la ai bao gi! ng c nh ly sau nay
se nghim. Trong bai th co cu Thin phu Quy Long tc
la ng se lam mai n T tng.
Vng nghe noi ung y cua mnh trong long vui sng.
Noi xong, Tun vin ngoai lai cui xung lay xin cho bit
ngai phan nh th nao. Nhng sot vn khng chuyn. Cu
mai th sot ch vit thi. Trn xoa cat bng xin ch
th ch thy ch thi. Xoa ba ln lin tip cung ch co
ch thi ri sot khng chuyn ng na.
Trn noi:
- Ngai chc a v tri, khng nn lam phin na.
(3)
Bai nay la th theo li sm khng th dch ra ma hiu ngay c.

Nguyn vn cua bai la: Tin nh cng danh Ha hu, nht chi
cao chit tin hng. ai giang yn lang liu v tung, lng nht
hoang ng toa ung. Ch ao hoa lu khai ao, nguyn lai thin
phu Quy Long. Cm st ty ba l thng phung. Nht tran thun
giao tm thng.
Ng T Knh
163
Trn ben t mt ao bua tin, ri em sot, hng,

mm cat ct i. Hai ngi biu Trn nm ng cn bac,
lai vit mt phong th tin c vi cu Pham va mi thng
lam Thng chnh t. Trn bai ta i ra.
n chiu ngi nha vao bao:
- Co ngi nha ng Tun n.
Ngi nha cua Tun Mai mang tang phuc n cui
u quy bm:
- Ngay hai mi mt thang t cu nha a v chu tri
ri!
Tun vin ngoai nghe vy, khoc nga ln ra t.
Vng vin ngoai cha chay gi lu mi tnh. Tun Mai
nh vit n xin v nha chu tang th Vng Hu can lai
ma noi:
- Anh hay khoan, chung ta ban lai a! Nay a n luc
tuyn ngi co khoa muc ra lam quan. Ti va anh u co
hy vong ca. Nu ma bao tin rng nha co tang th phai
ch mt ba nm. Nh th th ung lm. Chi bng hay tam
giu i, ch khi c b lam quan ri hng hay.
Tun vin ngoai noi:
- ng noi nh th tht la yu quy ti ht sc, nhng s
vic nay giu khng c(1).
(1)
Ch hiu cua bon Tun Mai ch la hnh thc. Nghe tin me cht
nga ln ra t nhng ngay sau o lai bao ngi nha giu
tang.
Chuyn lang Nho
164
- Anh bao ngay ngi nha ci tang ra, khng c l

tin cho ai bit. Sang mai, ti se co cach.
Sang mai mi Kim ng Nhai lam trng n b lai n
ban.
Kim noi:
- a i lam quan lai con giu vic tang th khng c!
Tr phi ng lam chc vu trong yu bt buc phai lai b
th co th hoan vic chu tang. Nhng mun vy lai phai
co quan trn che ch ch chung ti th khng lam sao
c. Nhng nu vic nay a ln b th c nhin ti sn
long giup, cai o khng cn phai noi.
Hai ngi nh Kim ng Nhai giup. Kim ra v. Bui
chiu Tun Mai mc ao xanh, i mu thng n tm hai
ng thy la Chu Tin va Pham Tin cu xin che ch.
Ca hai u noi:
- Vic nay chm chc c.
Nhng ba ngay sau ho u ap:
- Chc quan ng nho, khng th nao theo l hoan vic
chu tang c. Mun hoan th phai la T tng hay la
Cu khanh. Hay nu lam quan bin cng th cung c
phep lam th. Nhng vin ngoai b Cng la mt chc
quan ranh cho nn vic che ch thanh ra kho khn.
Tun vin ngoai ch con mt cach lam n xin v chu
tang. Vng Hu noi:
Ng T Knh
165
- Ln nay chc tn kem nhiu. Anh la hoc tro ngheo

ly tin u ma tiu vao vic nay? Va chng, ti thy anh
cung chng thch g cai tro phin phc nay. Theo y ti, tt
nht la ti cung xin ngh va cung v nha vi anh. Ph tn
vai trm lang ti xin giup. Nh th mi c.
- Vic ti l a anh, nhng khng le v vic cua ti lai
lam l ca vic tuyn b cua anh na sao?
- Co b ban g th cung n sang nm! ng phai ch cho
ht tang th mi l, ch ti xin ngh th nhiu lm ch na
nm, t th ba thang, vn con kp chan.
Tun Mai khng th chi t. Hai ngi cung v nha lo
tang l. Lun bay ngay, cac quan khach tnh, phu,
huyn u n iu, lam nao ng ca lang Tit. Con trai,
con gai ngoai trm dm u n xem Tun vin ngoai lo
vic tang. Trng thn Thn Tng Phu a cht. Con trai
la Thn Vn Khanh lam trng thn thay cho b v la ng
Ha, lng xng n giup . Vic tng tang mt hai thang
mi xong. Vng Hu cho Tun Mai mn tt ca trn hai
ngan lang bac va t gia v kinh. Tun Mai tin ra khoi
lang, cam ta mai. Vng vin ngoai i mt mach v kinh.
Cht thy mt ngi mang giy bao n bao tin mng.
Nhn tin bao nay khin cho: Nhng ng lng thn
phut chc thanh ngi bi nghch, my ng quan ln tron
i lam khach lnh nh.
Khng bit Vng vin ngoai co tin mng g hay xem
hi sau phn giai.
Chuyn lang Nho
166
HI TH TAM
Vng quan sat gp ngi tt luc ng cung;

Lu cng t tip ban ngheo ni lang cu
Vng Hu va v kinh th thy ngi nha vao bao co
ngi mang tin mng n. Vng Hu hoi co vic g vui
mng, ngi bao tin cui u trnh t giy bao nh sau:
Tun Vu Giang Ty trnh tu: cn ngi co tai gi
ni trong yu. Hin nay khuyt chc tri phu Nam Xng.
Nam Xng la ni ven sng, trong yu, cn mt v quan
co tai nng am nhim. V vy lam ban tu xin ly mt
ngi trong B ra lam vic y. c ch bao rng:
Nam Xng khuyt tri phu, cho vin ngoai b cng la
Vng Hu lam chc y. Khm th.
Vng Hu mi ngi bao tin ung ru thng cng
cho y. Vng ta n nha vua, chnh n hanh ly i nhn
chc Giang Ty. Vai ngay sau Vng v n Giang Ty.
Quan phu Giang Ty trc la C thai thu ngi phu Gia
Hng, tnh Chit Giang, ng xut thn tin s, nay a cao
bnh v gia va a ra khoi nha mn. Cng vic n tn giao
Ng T Knh
167
cho ngi thng phan(1) gi. Vng thai thu n chao va

Vng i ap l. Nhng vic ban giao con co i im hai
bn cha thoa thun, nn Vng thai thu cha chu nhn
ngay.
Mt hm C thai thu sai ngi n bm:
- ang ly, thai thu phai thn hanh n ban giao vi
ngai nhng v tui gia lm bnh, tai nghe khng ro, nn
ngay mai se sai cu ca thay mt n y. Moi vic u
nh ngai giup cho.
Vng Hu gt u. Nha mn bay cm ru ch C
cng t n. Qua nhin, sau ba cm sm, co mt cai kiu
nho n. Trn t danh thip o vit: Van sinh la C
Canh Ngoc n chao.
Vng thai thu sai m ca mi vao. Vng thy C
cng t dang ngi phong nha, c ch khac thng. Hai
ngi thi l xong mi nhau ngi. Vng thai thu noi:
- Ti rt mong c gp cu nha ta. Hm nay nghe tin
cu khng c manh, trong long ti ly lam ay nay.
- Thy ti tui gia, mc bnh phi, khng lam vic c
nhiu, tai nghe lai khng ro, ngai bit cho th thc la may
lm.
- Khng dam. Nm nay ng bao nhiu tui?
- Chau ba mi bay.
(1)
Mt vin quan giup quan phu.
Chuyn lang Nho
168
- Th t trc n nay ng vn i theo cu nha ta hay

sao?
- Khi thy ti lam tri huyn th ti hay con nho. Ti vn
theo cu Pham lam c hoc Sn ng hoc va xem cac
quyn thi giup cu(1) . T khi thy ti lam thai thu qun
Nam Xng khng co ai giup vic cho nn ti mi v y
c my nm nay thi.
- Cu nha tinh thn con vng lm, tai sao lai vi vang
rut lui nh vy?
- Thy ti thng noi: B hoan phong ba, kho ma
lu. Va chng khi tu tai th thy ti a co t mu
rung co th lo cm chao, nha a co cua t tin lai co
th tranh nng ma. Lai co chen ru, lo hng, cy hoa,
iu nhac, th cung u tiu khin. Cho nn, ngay trong luc
phong trn thy ti cung vn ngh n vic v ni rng
nui co cy. Nay c dp th t quan v.
- T xa a co cu: Chuyn v hu khng nn ban vi
con. Nay ti thy ng cao thng nh vy, mi bit cu
nha ta treo n t quan mt cach vui sng la co ly lm.
Vng ci, noi tip:
- Khi nao ng at cao, chc cu lai cang vui sng
hn na!
- Tha ngai, ngi ta sinh ra hin hay bt tiu khng
phai khoa muc. Ti ch mun thy ti mau mau v nha
(1)
C Canh Ngoc trc y la khach cua Pham Tin hi bay.

Ng T Knh
169
lo rung vn, ti co th phung dng rau chao cho

thy ti vui long, o la iu vui thu nht trn i.
- Nu vy lai cang ang knh!
Ung ba chen tra xong, hai ngi ci ao ngoai ri cung
ngi ban giao. Thy Vng thai thu co ve lam kho d, C
cng t noi:
- Ngai bt tt phai phin long. Thy ti y my nm
n mc xunh xoang chng khac mt ngi nho s, nh
vy my nm bng lc danh c hn hai nghn lang
bac. Nu nh s thoc, s nga, ac vt vanh co g
thiu, th xin c ly o ma bu vao. Thy ti bit ngai my
lu lam quan kinh chc la thanh bn quyt khng dam
phin n ngai.
Vng thai thu thy y noi rng rai d dai nh vy,
trong long mng r, nim vui sng l ra net mt(1). Lat
sau ru em ln. Hai ngi cung ngi, Vng chm rai
hoi:
- Nhn tnh y nh th nao? Co nhng san vt g?
Thng kin nhau v nhng vic g?
- Ngi Nam Xng tnh tnh qu mua, khng leo la g.
Con chuyn san vt va chuyn kin tung y th thy
ti khng y n. Tr phi co vic g quan h n cng
thng ao ly th thy ti mi xet. Con vic rung nng,
hn nhn, u giao cho cac huyn lam. Thy ti ch ct
(1)
Miu ta long tham cua Vng Hu rt sinh ng.
Chuyn lang Nho
170
sao cho nhn dn ranh rang cung ho ngh ngi. Con cai
ch kim li lc th thy ti qua khng y n, hay nu
co y n th ti cung khng bit c. Ngai hoi ti vic
o cung nh hoi anh mu v ng i ma thi!
Vng thai thu ci va noi:
- Cho hay cai cu: Ba nm tri phu thanh lim. Mi
van lang bac s tin cung to nay a khng ung lm ri.
Ung xong vai tun ru, C cng t thy iu Vng
Hu hoi toan la chuyn b i(1) nn noi:
- Thy ti y khng lam c vic g hay, ch c
cai t kin tung. Cho nn ty thuc ranh rang ch co ngm
vnh ma chi. Ti con nh quan an trc y co noi vi
thy ti: nghe noi quy phu co ba th ting phai khng?
Vng thai thu hoi:
- Ba th ting g?
- Ting ngm th, anh c va ting hat.
Vng thai thu ci vang:
- Ba th ting y la cai thu v nht trn i ri!
- Sau nay ngai lam quan y ch s thay ba ting
khac vao.
- Ba ting g?
- Ting ban cn, ting ban toan va ting roi.
(1)
T cach cua Vng Hu nm trong ch nay.

Ng T Knh
171
Vng Hu khng hiu C noi xo mnh nn tra li:

- Vng! Chung ta lam vic triu nh th phai lam ra
tro ch! Khng nh th khng c.
C cng t tu lng rt cao. Vng thai thu cung la
tay rt thch ru. Hai ngi ung mai n chiu mi thi.
Vic ban giao nh th la xong. Vng nhn ban giao. C
cng t t bit. Vai ngay sau, qua nhin C thai thu a
n mt s tin va Vng thai thu vit giy ban giao. C
thai thu em con va gia quyn v Gia Hng mang theo
na thuyn tranh anh sach v.
Vng Hu tin C thai thu ra khoi thanh mi tr v.
ung nh li C cng t a noi, Vng ly mt cai cn
qua mc, goi tt ca th bin cua sau phong n hoi xem
cai g co li ma con tha lai th khng cho giu gim, y v
vet tt ca v mnh va c dm ba hm lai xet mt lt nh
vy. Vng dung th roi tht ln. Vng lai em hai cai
roi vao phong ring cn. Cai nao nhe cai nao nng u
anh du vao y. Khi ra cng ng Vng bao dung roi
nng. H thy dung roi nhe ra anh th Vng bit la lnh
l a c cua ut va Vng lai ly roi ln ra anh lnh
l. C lam nh vy, nha lai, nhn dn u b anh ta ti,
hn xiu phach tan.
Tt ca phu u s ng phu nh s cop, m nm chim
bao vn con s. Quan trn nghe n, lai cho Vng la
ngi co nng lc nht tnh Giang Ty. Lam c ba nm,
u u cung khen ngi(1) .
Chuyn lang Nho
172
Va luc y Ninh Vng ni loan Giang Ty, tt ca cac

ni co lnh gii nghim. Triu nh thng Vng ln lam
quan ao Nam Cng c thuc vic qun nhu. Vng thai
thu cm giy vi vang i n Nam Cng nhn chc.
n o t lu, Vng i xe bn nga tra xet cac
tram, ngay i m ngh. Hm y, n mt ni, tru tai cng
quan. Cng quan nay trc la nha cua mt nha giau,
Vng ngng u ln xem thy treo mt cai bin: trn
bin co t giy o vit bn ch Hoa lu khai ao (nga
hoa, nga lu i u).
Vng thy th trong long rn rn. Vng vao nha ngi.
Tuy tung lng xng lo cm nc. t nhin mt cn gio
thi, t giy o ri xung t, sau xut hin mt t giy
luc ch vang bn ch ln thin phu quy long Vng
lai cang s hai mi bit li Quan oan rt nghim. Y
mi hiu cai cu lng nht hoang ng tc la ch
Nam Xng v ch xng la gm hai ch nht chng ln
nhau. Mi hay moi vic u co nh sn. Vng ngi yn
khng noi g. Sau khi xem xet cng vic Vng tr v nha.
Nm sau, Ninh Vng em qun anh tan qun triu
nh Nam Cng. Dn chung m ca thanh m u chay
nh chut, tan loan bn phng. Vng chng khng
lai, ang m goi mt chic thuyn bo chay. Thuyn ang
i gia sng Trng Giang th gp hn mt trm chic
(4)
Danh t nay u anh gia tt ca ch quan trng phong kin.

Ng T Knh
173
thuyn cua Ninh Vng, qun s ao giap mu st sang

loang. Trn thuyn co ngan van bo uc. Khi uc chiu
thy chic thuyn con th co mt ting h: Bt ly.
My mi qun s nhay vao trong thuyn bt sng
Vng Hu troi cp canh lai, em ln thuyn ln. Nhng
ngi i theo, ngi b git, ngi s qua nhay xung sng
cht ui ca. Vng Hu s run cm cp. Di anh uc
sang, thy Ninh Vng ngi trn, Vng khng dam
ngng u ln. Ninh Vng thy Vng vi vang ng dy
thn hanh ci troi goi ly ao cho Vng mc va noi:
- Ta nay phung ch cua thai hu em binh git bon gian
thn. Ngi la quan co nng lc Giang Ty, nu ngi
hang theo ta th se c thng chc ngay.
Vng Hu run s cui u lay:
- Con xin tnh nguyn theo hang.
Ninh Vng noi:
- Nu a hang th ta thn hanh rot cho ngi mt
chen ru.
By gi Vng b troi, ngc au nh dn, quy xung
on ru ung mt hp can ht, ngc ht au, y lai guc
u lay ta.
Ninh Vng phong cho y lam an sat Giang Ty, t o
Vng theo qun cua Ninh Vng. Nghe noi Ninh Vng
la con th tam cua nha vua, Vng Hu mi hiu Quan
Chuyn lang Nho
174
thanh qun phan: Cm sat ty ba trn u co tam ch

vng, thc khng co cu nao la khng nghim.
Ninh Vng nao ng hai nm th b Tn Kin Ba la
Vng Thu Nhn(1) anh bai va b bt. Bon nguy quan
ngi th b git ngi th chay trn. Vng nha khng
kp thu thp g ch ly mt cai trap con trong co my
quyn sach cu va my lang bac, cai trang mc ao xanh,
i mu thng ang m chay trn. ang luc hoang ht,
y khng bit chay i u. i my ngay ng b y lai i
thuyn. i mit n Trn tnh Chit Giang. Ti hm y
thuyn dng lai. Moi ngi u i n im tm. Vng
Hu cung ly my ng tin ln b. Ch n nao cung cht
nch ngi, ch con mt ban co mt ngi tre tui ngi
ring o. Vng Hu thy ngi kia phang pht ging
mt ngi mnh quen nhng khng nh ra ai. Ngi chu
quan noi:
- ng khach! Mi ng ngi lai u ban vi ng khach
kia.
Vng Hu lai ngi i din vi ngi kia. Ngi thanh
nin ng dy ri cung ngi xung. Vng Hu nhn
khng ra ben hoi:
- Xin cho bit ng u?
- Gia Hng.
(1)
Vng Thu Nhn tc Vng Dng Minh nha chnh tr ng thi

la trit gia i Minh.
Ng T Knh
175
- Ho la g?
- Ho C.
- Trc y co v quan ho C lam thai thu Nam Xng
co phai la ba con vi ng khng?
Ngi thanh nin kinh ngac:
- o la ng ni ti y, lam sao ma ng bit?
- Th th ng la chau cu C ri, ti xin tht l.
- Nhng ti cha h bit ho ngai la g va qu quan
u?
- Cai o noi y khng tin, thuyn cua ng u?
- ngoai b.
Tra xong tin, hai ngi dt nhau ra ngi ngoai
thuyn.
Vng Hu noi:
- Trc y, ti co gp C cng t Nam Xng, ng
tn la Canh Ngoc, co phai la chu cua ng khng?
- o la thn sinh cua ti nay a qua i!
Vng Hu kinh ngac:
- La thn sinh cua ng! Thao nao ma din mao ging
nh uc, nhng sao? ng nha a quy tin ri ?
- ng ti nm y Nam Xng v hu. Nm sau thn
sinh ti bt hanh qua i.
Vng Hu nghe noi nc mt gian giua. Lai noi:
Chuyn lang Nho
176
- Nm trc ti Nam Xng c ng thn sinh ng

coi ti nh tnh rut tht! Khng ng nay a ra ngi
thin c! Nm nay ng bao nhiu tui?
- Ti mi mi bay. Nhng mai gi ti vn khng bit
tn va ch cua ng.
- Co ai trong thuyn khng?
- Ho u ln b ca ri.
Vng Hu ghe tai th thm:
- Ti la Vng Hu lam tri phu Nam Xng sau cu c.
C ngac nhin:
- Nghe noi ngai a thng lam quan ao Nam Cng kia
ma. Lam sao lai cai trang i mt mnh nh th nay?
- Ninh Vng lam phan, ti treo n bo trn v thanh b
vy cho nn khng ly c tin i ng.
- By gi ng i u?
- Cung ng lu lac, con bit i u!
Nhng Vng Hu giu khng noi n vic mnh u
hang Ninh Vng.
C noi:
- Nay ng a khng gi c bin cng, lai khng tin
ra trnh din, ch con cach lnh nh bn bin, tin nong
thiu thn, by gi lam th nao? Ti vng lnh ng ni ti
thu tin nhng ngi quen Hang Chu. Hin nay trong
Ng T Knh
177
thuyn co t tin, ti xin biu ng lam l ph. ng phai tm

mt ni heo lanh an thn mi c.
Noi xong ly ra bn tui bac a cho Vng Hu, tt ca
n hai trm lang. Vng Hu cam ta quy xung noi:
- Hai bn thuyn u sp nh neo, khng th lu, ti
xin cao bit. Vic ng lo lng n ti, ti xin bao ap, n
cht cung khng qun.
Vng quy xung. C cung vi vang quy xung lay my
lay.
Vng Hu lai noi:
- Ngoai hanh ly chn gi, ti khng con g, ch co mt
cai trap trong co my quyn sach cu. Ln nay tri ni lnh
nh, nu ngi ta nhn ra c vt nay, s xay nn
chuyn. Nay xin giao lai cho ng, ti i trn tranh cho
nhe mnh.
C gt u. Vng lp tc lai thuyn a tng goi sach.
Hai bn gat nc mt t bit.
Vng Hu noi:
- Xin lam n tha vi cu c: kip nay khng c gp
mt, kip sau xin lam tru nga n n.
Sau khi chia tay, Vng Hu tm ng i Thai H, i
ho tn, ct toc, mc ao en i tu.
Tr v Gia Hng, C noi lai vi ng ni vic gp Vng
thai thu. C thai thu tht kinh:
- ng ta u hang Ninh Vng ri!
Chuyn lang Nho
178
- ng ta khng noi g vi chau vic y, ch noi la treo

n t quan, lai noi khng mang mt ng tin nao.
- Tuy ng ta pham ti vi triu nh nhng la ch ban
cu vi ta, sao khng ly s tin a thu c a cho ng
ta?
- Chau a a ri.
- Tt ca bao nhiu?
- Ch thu c hai trm lang, chau a ng ta ht.
Thai thu vui mng khn xit.
- May tht la con cua thy may!
Ri em vic ngay xa C cng t ban giao vi Vng
Hu nh th nao k lai mt lt.
Cu C noi chuyn vi ng xong, lai vao phong noi
chuyn vi me la Lu th. Lu th hoi vic i ng an ui
my cu. C vao phong ngh.
Hm sau C noi vi ng ni:
- Trong trap cua Vng thai thu co my quyn sach.
Va a ra cho ng ni xem.
Thai thu xem th toan la sach chep tay, noi chung la
sach thng thng khng co g hay ch co mt quyn Cao
Thanh Khu tp thi thoai(1). Tt ca hn trm trang chnh
tay tac gia vit rt cng phu.
(1)
Cao Thanh Khu tc Cao Khai thi nhn ni ting thi Minh v
co ti nn b Chu Nguyn Chng git.
Ng T Knh
179
Thai thu noi:

- Sach nay a giu ni phu my chuc nm nay, bao
nhiu ngi mun xem ma khng c. Trong thin ha
khng co ban th hai. Nay chau may mn c quyn nay
thc la tri cho, chau phai ct gi cho kheo ch nn a
cho ngi ta xem mt cach d dang.
Cu C nghe vy ngh bung:
- Sach nay trong thin ha a khng co quyn th hai
nao, th sao khng em in no ra tn cua ta vao o. Nh
th la ni danh ngay.
Ngh th ben khc quyn sach o ra trn tn Cao
Quy ch, di C Dt Phu Gia Hng su tp.
Khc xong, in ra my trm quyn gi tng ba con thn
thch. Ai xem cung khng ri tay. Ca qun min ty Chit
Giang u hm m danh ting cua C Dt Phu. Thai thu
bit vy th vic a ri. T o thng day C lam th va
khuyn khch y lam th vi cac danh s.
Mt hm ngoai ca co ngi vao bm:
- Co hai ng phu Lu n.
Thai thu bao ngi chau:
- Cac cu may phu Lu n y! May ra ma mi vao.
Cu C chay ra on. Hai ngi nay la con cua Lu
thng th. Thng th triu hai mi nm. Sau khi
mt i, nha vua cho hiu but(1) la Vn Khac. Ngi con
trng lam thng chnh t. Hai ngi nay la con th ba
Chuyn lang Nho
180
tn la Bng t la Ngoc nh, u hiu lim, ngi con th

t tn la Toan t la St nh ang hoc trng Giam.
Ho u la chau goi C thai thu bng dng.
Cu C theo hai ngi vao. Thai thu mng r, ra ngoai
phong khach, i trn thm. Hai ngi kia n lay chao.
C thai thu ho dy bao C Dt Phu chao hai cu ri
mi ngi ung tra.
Hai cng t ho Lu noi:
- T khi t bit n nay thm thot a mi hai nm
nghe noi dng treo n t quan, khng ai khng phuc la
cao thng. Nay n y, thy dng u a bac ph. Cho
hay ngh lam quan qua tht nhoc nhn!
- Dng vn khng thch lam quan. Nam Xng my
nm cung khng lam nn tro trng g ch n hai cua cai
cua triu nh, chi bng v hu la hn. Khng ng mi v
nha mt nm th a con lai mt. Long lai cang thm
ngui lanh. Xet ra o la bao ng v mnh a lam quan ma
thi.
Lu Bng noi:
- Anh Canh Ngoc tai cao li lac, ai ng khng c tho.
Nhng nay a co chau ln hu ha di gi th dng cung
bun.
Lu Toan noi:
+
Tn t cho ngi khi a cht.

Ng T Knh
181
- Nghe tin anh Canh Ngoc mt, chau nh lai thi nho
cung chi bi vi nhau, khng ng gia ng lai chia tay.
Luc mt i, lai khng co mt li t bit. Chau va anh
Bng au xot nh in nh dai. Con anh ca chau th khoc
sut ca ngay.
Thai thu noi:
- Anh y lam quan co kha khng?
Hai cng t ap:
- Thng chnh t la chc quan thanh am, chng qua
la chm ni vi i tiu dao ngay thang, ch khng co
bng lc g. Hai chau kinh bun qua ban nhau v lang.
Ngi mt lat, thay y phuc, hai ngi vao thm ch du.
Cu C a ho vao phong. ng trc co mt cai vn hoa
nho. Co ca an, l hng, gh truc, a, chim, ca xem rt
xinh. Thai thu cung mc ao nha qu chng gy song ra
ngi tip chuyn. Cm ru xong, ho ung tra va noi
chuyn sung. Cu chuyn chuyn n vic Ninh Vng
lam phan, thai thu noi:
- Tht la nh Tn Kin Ba tai gioi lp nn cng trang
to ln, tr c cai nan ln nay.
Lu Bng noi;
- Cng trang cua Tn Kin Ba tht khng ai sanh kp!
Lu Toan noi:
- Theo em, vic lam cua Ninh Vng cung khng khac
vic lam cua Thanh T(1) . Ch khac mt im la Thanh T
Chuyn lang Nho
182
th gp may. By gi ngi ta goi la thanh la thn. Con

Ninh Vng th khng gp, by gi goi la tu la gic. Tht
khng cng bng!
Thai thu noi:
- Ke tm thng hay ly vic c thua ma anh gia
ngi. Nhng o la vic ln cua triu nh. Chung ta la
ti con n noi phai cn thn.
Lu Toan khng dam noi nng g na. Mi hay hai
ngi nay lng ng trong vic khoa c, khng thi
tnh, khng c vao han lm, nn trong long bc bi. Ho
thng noi: T khi Vnh Lac cp ngi chau n nay triu
Minh tht khng ra tro g(1). Mi khi ung ru say lai noi
nh vy. Thng chnh t khng chu c, s co vic g
xay ra, bt v Chit Giang.
My ngi noi chuyn mt hi, hai cng t hoi nay
vic hoc cua chau nh th nao? Vic hn nhn th th nao
ri?
- Khng giu g hai chau, dng ch co mt a chau.
T nho cng no. Dng thy my ng thy day hoc tro
khng day my t. Ho ch lam ra ve ng mt chut la chi
mng. Dng thng chau khng mun cho chau hoc ai.
Khi thy cua chau con sng co day chau mt t kinh s.
T dao thy chau mt i, dng lai cang thng chau hn,
++
(1)
Thanh T con th t cua Thai T nha Minh cp ngi chau nm

1403 nin hiu la Vnh Lac.
Cu nay am ch nha Thanh.
Ng T Knh
183
nn a mua cho chau mt chc giam sinh. Vic c nghip

th chau khng hoc. Gn y, dng ri co day lam th,
ngm vnh chau bit iu vui tri, theo mnh, cung
sng vi dng lam vui.
Hai cng t noi:
- Tht la dng co y nh rt hay. Tuc ng co cu:tha
lam mt anh nho thng co m c con hn lam mt ng
tin s tn hai n nguyn kh! Noi nh vy tht la ung.
Thai thu goi C em my bai th lam hng ngay cho
hai cu xem. Hai ngi xem, tan tung mai. Hai ngi
lai bn nm ngay ri t bit ra v.
Thai thu tht ru tin, trong luc ung ru ban n
vic hn nhn cua cu C. Thai thu noi:
- My nha giau y cung co bn tin v vic o.
Nhng dng la ngi quan ngheo, s ho oi snh l
nhiu, nn phai chm. Cac chau H Chu nu thy co
am nao trong ba con thn thch th y giup. Co ngheo
cung khng ngai g.
Hai ngi vng da. Hm y tic tan.
Sang hm sau, hai ngi thu thuyn. Hanh ly mang i
ri, thai thu bao C tin ho ln thuyn, va thn hanh tin
ra khoi nha, noi:
- Cac chau vi dng la ch ch thn; y my ngay
cung xem nh ngi trong nha. Chc cac chau cha ngh
chi iu o. Khi tr v phu, n thm phn m cua cu
Chuyn lang Nho
184
Thai Bao va cu Vn Khac, cac chau nh nhc n tn

dng va tha rng dng gia yu qua khng sao n
ving m cac cu c.
Hai ngi nghe vy knh cn vai chao. Thai thu cm
tay tin ra cng. Cu C a ch sn ngoai thuyn, vai
chao hai ngi, i thuyn i, ri mi tr v.
Hai ngi ngi trong thuyn vi mt t hanh ly. Nhn
hai bn b hang du san sat, chim choc reo vang. i
chng na dm th n mt cai bn nho thy mt chic
thuyn ch ngo sen trong lach i ra. Hai ngi noi:
- My nm nay chung ta sng trong canh phn hoa
hi lam g co canh thanh u nh th nay! Ngi i Tng
co cu: Xet ra ch co v la phai! Tht la ung vy! ung
vy!
Tri ti, ho n mt cai lang thp thoang co anh en
sau hang du chiu sang mai n b sng. Hai ngi noi:
- Bao thuyn dng lai y! y co nha tro ta ln o
ung ru va ngh mt m.
Ngi lai thuyn vng da, cho thuyn cp bn. Hai
ngi ung ru say tt noi chuyn c kim. Sang sau, chu
thuyn lam cm trong thuyn. Hai ngi ln b i chi th
thy mt ngi chay n va vai chao rt cung knh:
- Lu cng t nhn c con khng?
Nhn ngi nay lai khin cho, cng t ham khach kt
giao nhng bc danh nho; tng phu tic tung, nhom hop
my ngi han s.
Mun bit ngi y la ai xin xem hi sau phn giai.
Ng T Knh
185
HI TH CHN
Lu cng t em vang chuc ngi ban;

Lu Thu B mao ho anh nha o.
Hai ngi ang i chi trn b sng bng thy mt
ngi chay n cui u lay chao. Hai ngi vi vang
dy hoi:
- Anh la ai? Ti khng nhn ra.
Ngi kia noi:
- Hai cng t khng nhn c con sao?
Hai cng t noi:
- Mt th quen, nhng khng nh ra.
- Con la Tru Tam con ng Tru Cat Phu ngi gi m
cho gia nh hai cng t y ma!
- Sao ma anh lai y?
- Sau khi nghe cu nha thng chc vao kinh, cha con gi
gn lng m, lam n kha gia, co tu thm c mt t
rung ngoai m. By gi khng nha cu na, gia nh
con mi mua mt ngi nha pha ng lang. Cai nha cu
Chuyn lang Nho
186
th giao cho chu con . Sau o, my anh em con u ly

v. Nha pha ng lang, ch co anh con, ch con, anh hai,
ch hai thi, con c ngi ch ly chng Tn Th Trn.
Chng cht, ch con mi thy con va me con cung v y
. Con cung theo v y.
Hai ngi hoi:
- Nh th th vic lng m khng co ai coi soc sao?
Tru Tam noi:
- u dam th! Cac quan phu, huyn i qua y u
n vai, cui u. Mt cy co cung khng ai dam ung n
c!
- Cha me anh by gi u!
Tru Tam noi:
-Cung vi ch con u th trn, khng xa y my
bc. Cha con c lun lun nhc n cng c hai cng
t, tic khng sao c gp.
Lu Bng noi vi Lu Toan:
- Chung mnh cung nh n ng Tru Cat Phu. Nha
ng ta gn y, chung mnh cung i thm mt chut cung
c ch sao?
Lu Toan noi:
- Phai y.
Ho ben dn Tru Tam v thuyn bao ay t, dn chu
o. Sau o, Tru Tam dn ho n u th trn. Thy bay
Ng T Knh
187
tam gian nha lup xup, ca lip bng tre, na khep na

m. Tru Tam chay vao noi:
- Tha cha, ng Ba va ng T n y ri!
Tru Cat Phu trong hoi:
- Ai y?
Va chng gy i ra. Nhn thy hai ngi, Cat Phu mng
r nh ngi c cua, mi hai ngi vao nha, tha gy
sup xung lay. Hai ngi vi vang can lai noi:
- ng gia ri, lay luc lam g?
Hai ngi keo ng ta ngi xung. Tru Tam em nc
che ra. Tru Cat Phu bng ln mi hai ngi ung. Lu
Bng noi:
- Chung ti kinh v. nh n nha ri phai i tao m
t tin va nh th se co dp n thm ng. Nay nhn vic
i chi Gia Hng thm C thai thu, v tnh n y,
khng ng gp cu con noi ng y nn mi c gp.
Cach nhau mi nm, nay thy ng lai cang khoe ra. Va
mi nghe noi hai cu con ng u co v lai co thm my
chau na... Th nao? Bac gai co nha khng?
Va luc y, mt ba cu toc bac, ra chao hai ngi. Hai
ngi ap l. Tru Cat Phu noi:
- Ba may mau vao bao cac chau don cm mi hai cng
t lai n cm cho vui!
Ba cu i ra. Tru Cat Phu noi:
Chuyn lang Nho
188
- Hai v chng ti khng qun n cu nha va hai ng.

Nha ti mi ngay thp mt que hng di mai hin
chuc cac ng se lam quan nht phm. Chc ngay nay ng
ca nha ta lam quan to ri!
Lu Toan noi:
- Anh ti vng nha a lu khng giup c g cho ng
ca. ng c noi vy th chung ti ngng lm!
Lu Bng noi:
- Va chng, vic lng m nh ng trng coi my lu.
Chung ti phai cam n ng ch, ng noi th sao phai!
Tru Cat Phu noi:
- Cu C a xin v hu ri, ng con lai cht sm, khng
bit cu nho by gi a ln cha?
Lu Bng noi:
- Anh y nm nay mi bay tui, t cht thng minh.
Tru Tam bng cm ra: co ga, ca, tht, tht vt, bay bin
rt sach se gon gang lai co nhiu th rau. Tru Tam t
cm ln ban mi hai ngi n, Tru Cat Phu khng dam
ngi tip. Hai ngi hai ba ln keo cung ngi nhng khng
c. Tru Cat Phu rot ru va noi:
- Ru nay la ru nha qu, s hai ng dung khng
quen.
Lu Toan noi:
- Ru nay cung kha y ch!
Ng T Knh
189
Tru Cat Phu noi:

- Ti chng hiu sao ca! Nhn tnh by gi bac beo th
nao y! Ru cung nhat thch. Ti nghe thy noi ngay
trc thi Hng Vu cai g cung tt. Hai u np ma em
nu ra c hai mi cn ru tt. Sau nay Vnh Lac
chim ly giang sn, th khng hiu sao ma cai g cung
thay di ca! Hai u np ch nu c mi lm cn ru
thi! Nay xem ru nay, ti pha rt t nc, th ma no
vn nhat nh nc la.
Lu Bng noi:
- Tu lng chung ti kem. Ru nay a ngon lm ri!
Tru Cat Phu nng chen:
- Khng giu g hai ng, ti th a gia khng lam c
vic g na! Nhng nu ng tri con thng n, cho con
chau ti c sng lai cai thi Hng Vu th ti cht cung
thoa(1) .
Lu Toan nghe vy, nhn Lu Bng ma ci. Tru Cat
Phu noi:
- Ti nghe noi triu ta ang ly cung chng thua g i
Chu, i Khng T. Nhng v ng Vnh Lac lam hong ht
ca, vic o co phai khng?
Lu Bng noi:
(1)
Tac gia mn li Tru Cat Phu chm bim triu nh Man

Thanh.
Chuyn lang Nho
190
- ng la ngi nha qu, lam sao bit chuyn y? Ai noi

cho ng nghe?
- Thc ra ti cung chng hiu g vic y u. V trn
th trn co ca hang mui. Hiu ban mui thng ranh
nn ng ban mui hay n sn p lua nha ti, hay la
ngi di cy liu noi nhng chuyn o cho nn ti bit.
Hai ngi ngac nhin:
- ng ta tn ho la g?
- ng ta ho Dng, ngi ht sc trung thc, lai thch
xem sach. Trong ng tay ao luc nao cung co mt quyn
sach, luc ranh th xem. ng ta mi luc n cm xong,
thng hay n y chi, nhng nay th mun gp cung
khng gp c na!
- ng ta u?
- Ti khng con hiu tri t ra sao na! ng Dng
tuy xut thn nha bun nhng khng y g n vic s
sach. Luc ranh th ng i chi. Luc trong hiu, ng cung
c bung rem xem sach, giao moi cng vic cho ngi giup
vic. V vy, ngi trong hiu u goi ng ta la chang
ngc. Chu hiu bit ng ngay thng nn giao cho ng
trng coi hiu bun. Sau thy ng ng nghch, mi thn
hanh kim tra s sach, th thy thiu mt bay trm lang!
Khi hoi ng khng bit tin chay i u, nhng nht nh
khng chu cho rng mnh sai, c hoa tay mua chn noi
nhng cu g trong sach. Chu hiu gin lm, lam n a
Ng T Knh
191
ln huyn c Thanh. Quan huyn thy vic nay lin

quan n vic bun mui, lin cho ngi bt ng ta bo vao
nguc, cho n khi bi thng u s tin mi tha. ng ta
trong nguc a gn mt nm ri nay.
Lu Bng noi:
- Nha ng ta khng co g chuc sao?
- Nu co th a xong ri! Nha ng ta cng lang, cach
y bn dm. Hai a con la hai thng ngc khng lam
n g, lai khng oc sach, c n bam cha. Th th con
chuc vao cai kh nao na!
Lu Toan noi vi Lu Bng:
- Ni xom lang heo lanh ngheo nan nay, lai co mt
ngi qun t nh vy! Nh th ma lai b tin tai lam
nhuc th tht lam cho ngi ta tc gin in cung. Chung
ta hay tm cach cu ng ta i.
Lu Bng noi:
- ng ta chng qua la thiu n ch khng phai pham
phap. By gi cho ngi n huyn hoi ro u ui, gia n
cho ng ta la xong, kho khn g iu o.
Lu Toan noi:
- Cung co ly. Ngay mai chung ta v nha se ban vic o.
Tru Cat Phu noi:
- A di a pht! Hai ng thc la ngi thch lam vic
phuc c. T trc n nay hai ng cu vt bao ngi ri!
Chuyn lang Nho
192
Nay lai cu ng Dng th nhn dn trong trn nay ai lai

khng than phuc!
Lu Bng noi:
- ng Tru Cat Phu! Ch noi vic nay vi dn lang nhe!
i khi nao cng vic xong a.
Lu Toan noi:
- Phai y! Cha bit vic lam co c hay khng ma
noi ngay th tht khng con thu v g.
Ho khng ung ru na. n cm xong, ho v thuyn.
Tru Cat Phu chng gy i n thuyn noi:
- Chuc hai ng v phu bnh an. Vai hm na, ti se ln
phu hu thm.
Tru Cat Phu bao con mang ln thuyn mt bnh ru
va my a nhm hai ngi n ti. Ch thuyn i
khut, ho mi tr v.
Hai ngi v nha thu xp cng vic, tip khach trong
my ngay. Xong u y, goi mt ngi gia nhn la Tn
Tc bao y n Tn th trn do xet xem ngi lam hiu
ban mui b bt tn la g, thiu bao nhiu tin, co phai la
ngi co hoc hay khng, hoi cho minh bach ri v bao. Tn
Tc lnh mnh, i n huyn. Ngi lai huyn la ban
be cua Tn Tc, thy y n hoi, vi vang mang ban an
ra, ly giy vit mt ban a cho y v tha lai vi hai
cng t. T giy vit:
Ng T Knh
193
Cng Du Ky chu hiu mui lam n kin Dng Chp

Trung tc Dng Doan my nm nay hiu khng chu
lam n, c lo chi bi, trai gai c bac, tiu lam vao vn
bay trm lang, hai n thu nha nc. Chu hiu bt
Dng Doan tra tin, nhng Dng la ngi thi cng
sinh khng tin truy cu. Mun kt ti y th phai tc chc
tc y a. Nay hng tam giam ch i xet x.
Lu Toan noi:
- Tht la bun ci! a cng sinh th cung la hang
ao mu. Nay mi ly mt t tin cua nha bun ma lai lt
chc tc ngi ta bt ngi ta n tin th con ra th
thng g na.
Lu Bng hoi Tn Tc:
- Anh co bit ng ta con mc li g khac na khng?
- Ti a hoi k, ng ta khng mc li g khac na.
Lu Bng noi:
- Nu th th anh trch bay trm lang trong s tin
chuc rung cua ngi Hoang Gia Vu hm trc, np vao
kho h ng ta. Anh lai a cai danh thip cua hai chung
ta n tri huyn c Thanh noi rng Dng cng sinh la
ngi quen cua chung ta va nh quan huyn tha ng ta
ra. Anh lai vit mt t bao lnh va k tn anh vao y.
Lam vic o gp i.
Lu Toan noi:
Chuyn lang Nho
194
- Tn Tc! Vic nay anh phai lam gp ch co chm!

Khi nao Dng Doan ra khoi tu th anh khng c noi g
vi ng ta. Th nao ng ta cung se n nha ta.
Tn Tc vng da ra i. Y ch mang theo hai mi lang
n gp ngi th lai ut cho y mt s tin va noi:
- Ti va ng ban xem co cach g g cho ng Dng
khng?
- Nu a co danh thip phu thai s gi n th kho
khn g?
Ben vit giy trnh quan huyn nh sau:
Dng cng sinh la ngi phu Lu. Co hai cng t
phu Lu vit thip n. Hin nay co mt ngi n xin bao
lnh. Lu phu hoi: S tin nay khng phai n ut, n cp
th tai sao lai bt giam ngi ta? Vic y xin quan xet.
Tri huyn nghe Lu phu noi nh vy th hoang s,
nhng khng bit lam sao tra li hiu bun mui, nn goi
th lai vao cung ban. Tri huyn bao y ly t tin thu
mui tra cho nha bun. Cho Tn Tc lam ngi bao lnh
va tha ngay Dng cng sinh khng cn xet x.
Con s tin bay trm lang kia th Tn Tc vn ly. Y
tr v bao vi hai ngi rng vic a xong. Hai ngi bit
Dng a ra khoi nguc th t nhin se n ta n. Nhng
Dng Chp Trung vn khng hiu v c g ma mnh c
ra. Y hoi ngi ta th ngi ta noi co mt ngi la Tn
Tc bao lnh cho y. Trong long y ngh mai: Ca i chng
Ng T Knh
195
bit ai ho Tn ca! C ng vc mai khng ra nn cung

khng ngh n vic o na. By gi th la yn n, y lai
v nha oc sach nh cu.
V on y v nha, mng r v cung. Hai thng con ngc
nghch th ca ngay anh bac ngoai ch, na m cung
khng v. Ch co mt ba bo gia va ngy va ic lo cm
nc va trng nha. Dng Chp Trung hm sau i khp
lang thm ngi quen. Tru Cat Phu v co ngi con th
hai sinh chau trai nn a i xom ng khng co nha, cho
nn khng ai bit vic lam cua Lu cng t.
Mt thang sau, Lu cng t nha vn khng thy
Dng ti, trong long ly lam la. Nh ti cu chuyn Vit
Thach Phu(1) ngay xa c ngi cu ra khoi tu vn
khng cam n, trong long Lu cng t lai cang phuc
Dng Chp Trung la ngi hoc vn hn ngi, va cang
thm knh trong. Mt hm Lu Bng noi vi Lu Toan:
- Dng Chp Trung khng n ta n chc la ngi
phm hanh khac thng.
- ang ly ra, chung ta a hm m ng ta, th phai n
thm, kt ban, ch i ng ta n cam n, th chng ra
tm thng sao!
(1)
Thach Phu ngi nc T thi Xun Thu, An Anh cu ra khoi

tu nhng vn khng cam n.
Chuyn lang Nho
196
- Ta cung ngh vy, nhng xa co cu lam vic tt vi

ai th phai qun i. Nay ta n nha ng ta th hoa ra
khoe cng!
- Luc gp khng nhc ti chuyn o na. Ban be nghe
ting nhau n thm la vic thng. Khng co le v vic
y ma hoa ra cach bit khng quen nhau sao?
- Noi th thc la phai!
Ban bac xong lai noi:
- Chung ta phai i thuyn trc mt ngay hm sau
n nha noi chuyn sut ca ngay cho thu!
Lu Bng ben goi chic thuyn con, khng em theo
ngi tuy tung va xung thuyn bui chiu hm y.
Thuyn i c vai mi dm, by gi vao luc cui thu,
u mua ng, anh trng l m trn sng. Di anh trng,
con thuyn nho nhp nh. m y, cac thuyn ch gao kn
ca sng chen nhau i khng c. Thuyn nay c cai
nho cho nn lach gia cac thuyn ln ma i. n canh hai,
hai ngi ng nm ngh th nghe ting n ao vang ng
ca khuc sng. Thuyn con khng co en. Khoang thuyn
ong ca. Lu Toan nhn qua khe h thy mt cai thuyn
ln co hai cp en lng chiu sang. Trn mi cp vit hai
ch Tng phu, mt cp vit Thng chnh t ai
ng. trn thuyn co my ngi ay t nh lang nh
h, tay cm roi, anh cac thuyn trn sng. Lu Toan git
mnh goi nho.
Ng T Knh
197
- Anh Ba! Anh nhn xem! Cai g th kia?

Lu Bng nhn noi:
- Bon nay khng phai ngi nha ta!
Va noi n y, th thuyn kia a n trc mt.
Ngi cm roi anh ngi lai chic thuyn con. Ngi lai
noi:
- Ca mt con sng th nay, ng i u chng c, tai
sao lai anh ngi ta?
Ngi kia noi:
- suc sinh! May khng m mt ra ma xem my ch
trn en lng a! Thuyn nay cua ai may bit khng?
- en lng anh treo la cua phu t tng. Ti bit cua t
tng nao?
- May ui a! Ca H Chu nay tr Lu phu ra th co ng
t tng nao na!
- Lu phu! c! Nhng ma ai ch!
- Ta la thuyn gao cua ng Lu Bng may khng bit
a! Con cho nay con lai nhai na th troi lai u
thuyn. Ngay mai em v ng Ba, vit giy a quan
huyn anh mi my gy mi xong!
- ng Lu Bng trn thuyn tao! May lam th nao ma
a ra ng Lu Bng th hai c?
Hai ngi nghe vy mm ci. Lai thuyn mi Lu Bng
ra cho bon kia nhn. Lu Bng ra ng trc thuyn. By
Chuyn lang Nho
198
gi trng cha ln. Anh trng va anh sang en chiu ro.

Lu Bng noi:
- Cac anh la gia nhn cua ai?
Bon kia nhn ra Lu Bng u hoang s sup xung lay:
- Chu chung con thc ra khng phai la ngi cung mt
nha vi cng t. Chu chung con ho Lu, lam thu phu(1).
Nhn ch gao t qua y s b nghen trn sng, cho nn
chung con liu mang treo en mn quan tc cua nha
cng t. Khng ng lai gp thuyn cua cng t y, ti
chung con tht ang cht!
- Chu cac anh khng phai ngi nha ta nhng la ngi
lang th mn quan tc treo cung khng ngai g. Nhng
cac anh lai gi tro anh p ngi ta trn sng th khng
c! Cac anh v noi vi chu cac anh, cung khng cn k
lai vic gp ta lam g, nhng ch vic nay xay ra nh
th na. Ta khng phai v vy ma tr cac anh u!
Bon kia nghe vy ta n Lu Bng, tt my cai en ri
em thuyn i ngh bn b sng.
Lu Bng vao thuyn noi vi Lu Toan. Lu Toan noi:
- Nay ng lai! ang ly ng ng noi co ng Ba trn
thuyn va mi ra cho ngi ta xem. Lam nh th bon kia
mt cam hng.
- Khng noi th no anh thung ca thuyn! Tht la no
d tn qua. By gi mi loi cai mt ra!
(1)
Thu phu tc la thu b, chc quan vo coi cac trn.

Ng T Knh
199
Hai ngi lai ci ao i nm.

Thuyn cheo i sut m, sang sm n bn Tn th
trn. Hai ngi ly nc ra mt, ung tra n im tm
xong, dn lai thuyn:
- Trng nom thuyn cn thn, i y nhe!
Ri bc ln b. i gn n u th trn, n nha Tru
Cat Phu th thy ca ong. Hai ngi go ca hoi mi bit
v chng Tru a i xom ng. Ngi con gai mi ho ung
nc che, nhng ho khng ngi lai. Hai ngi ra th trn,
i men theo ng cai c bn, nm dm gp mt ngi
i cui, hoi:
- ng Dng Chp Trung u?
Ngi i cui ly tay ch:
- Nha ng ta sau cai ch o rc kia ka. i tt qua
mt con ng nho th n.
Hai ngi cam n, i lach qua cy co n mt cai xom
ch co bn nm nha. Co my gian nha tranh, sau co
hai cy phong ln. Sau trn sng lanh la phong u o.
Bit chc la nha cua Dng, ho i theo mt con ng
nho ti pha trc cng. Trc ca, co mt cai ngoi. Bc
qua ngoi la mt cai cu nho bng van. Hai ngi bc qua
cu, thy nha cua Dng ong kn ca. Thy co ngi n,
mt con cho sua.
Lu Toan n go ca. Go hi lu, mt ba gia trong ra,
ao qun rach ri.
Chuyn lang Nho
200
Hai ngi hoi:

- y co phai nha ng Dng Chp Trung khng?
Hoi n hai ln ba ta mi gt u:
- Phai y! Cac ng u n?
- Anh em chung ti ho Lu th trn n y thm ng
Dng.
Ba gia nghe khng ro, noi:
- Ho Lu a?
- Ho Lu. Nh noi vi ng nha co ai hoc s ho Lu th
ng ta bit.
- Chu ti khng co nha. Hm qua i xem anh ca nay
vn cha v. Cac ng co g noi th hm khac lai.
Noi xong, cung khng bit mi khach vao ung che na,
c ong pht ca lai.
Hai ngi bun ba v cung, ng mt lat ri lai theo
cai cu cu, theo ng cu xung thuyn tr v nha.
Dng Chp Trung n chiu mi v, bo gia k lai:
- Hi nay th trn co hai ngi nao ho Liu n tm
ng noi la ai giac t(1) cai g y.
- Ba noi ho th nao?
- Ti noi ng Dng khng nha, ngay khac lai n.
Dng Chp Trung ngh bung:
(1)
Ting Trung Quc ch ai hoc s vi ai giac t oc gn ging

nhau.
Ng T Knh
201
- Lam g co ngi ho Liu?

t nhin ngh n ngi sai nhn ho Liu huyn n
bt mnh. Nht nh la hn n bt tra tin! Lin
mng:
- Tht cht toi! Ngc i la ngc! Thng y tm tao
bt, th may noi tao khng nha la c. Lai con noi hm
khac n. Tht la v dung!
Bo gia khng chu, cai lai. Dng gin d lin tat cho
mt trn va ap my cai. T o, Dng s co ngi n
tm, c sang sm a i bin, mai n chiu mi v.
Hai ngi Lu phu rt bun bc. Nm, sau ngay sau,
lai i thuyn n. Ho lai n go ca. Bo gia m ca ra
thy hai ngi nay th ni nong, noi ngay:
- ng ti khng co nha? Cac ng c n tm lam g!
- Ba co noi chung ti la ai hoc s Lu phu khng?
- Ch con noi g na! Hai ng lam ti b a, b tat by
gi con n y lam g? ng ti khng nha vai ngay na
mi v. Ti phai vao nu cm y!
Noi xong khng cn ch hai ngi hoi na, ba gia ong
ca lai, chay i. Hai ngi go ca my ba gia cung khng
tha. Hai ngi khng hiu v sao, trong long va bc lai
va bun ci. ng mt lat thy goi cung khng c,
anh i thuyn v.
Thuyn lc l i c vai dm, thy mt cai thuyn
y cu u. Co mt cu be tay nu thuyn, ming rao:
Chuyn lang Nho
202
- Ai mua u! Ai mua u!
Ngi lai ly dy buc thuyn lai va cn cu u. Lu
Toan hoi:
- Chau xom nao?
- Tn th trn.
- Chau mt thn vi ng Dng Chp Trung vy chau
co bit ng Dng Chp Trung khng?
- Sao lai khng? ng ta ngi hin lanh nht hang!
Hm trc ng mn thuyn chau i xem tung co
ri mt t giy trn vit my ch.
Lu Toan noi:
- u?
- trong thuyn!
- Ly ra ta xem.
Cu be ly t giy ra, nhn tin cua ngi lai ri i.
Hai ngi xem th la mt t giy trng trn co mt bai
th tht ngn t tuyt:
Khng dam lam g sai vic phai.
Chng qua v oc sach vai dong.
Nng nng sng lanh thn tng trai
Mat me lu tranh on gio ng.
ng sau co my ch ng gia rng phong, Dng
Doan.
Hai ngi xem xong nc n khen.
Ng T Knh
203
- ng nay thc la ngi cao thng, thc ang knh!

Lu Toan trc thuyn, ang nhn ra xa ngm canh non
xanh nc bic th thy mt cai thuyn ln chay ln trc.
Trn thuyn co mt ngi ku:
- Lu cng t xin dng thuyn lai!
Lai o cho thuyn ghe sat lai ngi nay nhay sang
thuyn cui u nhn trong khoang noi:
- Ca ng Ba cung y sao?
Nhn gp thuyn y khin cho: Thiu nin danh s, c
hao mn kt mi t duyn; tng phu nho sinh, ni thng
a mi ngi tun kit.
Mun bit ngi nay la ai xem hi sau se ro.
Chuyn lang Nho
204
HI TH MI
L Bin Tu ken r tai hoa;

C Cng Tn ly v giau co.
Hai cng t ho Lu trn thuyn, bng ng sau co
mt chic thuyn bum ln tin n bn canh. Mt ngi
nhay sang. Hai ngi nhn ra ngi quan gia cua quan
Bin Tu ho L, ngi ng hng, ben noi:
- ng chu anh bao gi th v?
- ng ti xin v hu. Nay ang trn ng v!
Lu Bng hoi:
- By gi u?
- trong cai thuyn ln, mi hai v qua chi!
Hai ngi sang thuyn ln. Thy trn thuyn co cai
thip : Han lm vin.
Bin Tu ang i mu vung, mc ao thng, ng ca
thuyn. Bin Tu nguyn la hoc tro cua quan Thai Bao, y
ci va noi:
- Ti nhn ra xa thy ng T u thuyn, trong bung
nghi hoc, khng bit ng Ba co trong thuyn khng?
Ng T Knh
205
Khng ng lai co ca ng Ba y! Tht la thu v qua! Xin

mi cac v vao khoang!
Bin Tu ben mi hai ngi vao khoang. My ngi vai
chao nhau, ri ngi xung.
Lu Bng noi:
- T khi chia tay kinh v, khng ng n nay thm
thot a na nm. Tai sao ng anh lai v hu?
- Tha anh! Bon han lm xac ch mong co chc g kha
ma lam. Nay cai g beo b th ngi ta lam ht ri. Ti
ngi kinh ch co tiu ht tin thi. Hung chi, ti nay a
nm mi tui u lai khng co con giai, ch co mt mun
gai cha ga chng. Ti ngh i ngh lai thy khng co g
bng xin cao quan v lo vic nha. Tai sao hai ng anh lai
i co mt chic thuyn con gia sng nh th nay? y
t u ca ri? Co vic g th?
Lu Toan noi:
- Tiu nhan ri, nhn tit tri trong sang m ap, mi
cung anh i chi. Tht chng co vic g ca.
- Ti sang nay i thm mt ngi ban Trn. ng ta
gi ti lai n cm, nhng ti vi vang ra i. Tht la phai
t chi mai mi c. ng ta em ru va nhm xung
thuyn ti. Nay c co hai v y cung ung ru n
chuyn cu th con g cho bng.
Nhn hoi ngi tuy tung:
- Thuyn th hai a n cha?
Chuyn lang Nho
206
- Con xa lm, cha n!

- Nh th cung c! em hanh ly cua hai cng t sang
thuyn ln, con thuyn kia th cho ngi ta i.
Ri L Bin Tu ra lnh don tic ru, cung rot ru
ung, k nhng vic xay ra kinh. L lai hoi chuyn mua
mang qu nha va gn y co ai la ngi danh vong. Lu
Bng ben k chuyn Dng Chp Trung la ngi phm
hanh rt cao va em bai th ra cho L xem. L xem xong,
cau may ma rng:
- Tha anh, cac anh lam th nay tht la nhng ngi
hin t c ch kim, ca Tn Lng Qun, Xun Thn Qun(1)
cung n th la cung! Nhng hang nay th h danh nhiu,
ma thc hoc t! Ti noi nm na th nay: Nu ng ta co hoc
vn, th tai sao thi lai khng (2) . My cu th nay
lam g mi c ch? Yu ke s nh cac anh tht la mt
iu may mn nht trong i ng Dng! Hai ln n u
khng dam gp mt, nh th cung co th oan bit. C
nh ti th hi u ma lo lng n ho!
Hai ngi nghe vy im lng. Ung ru hi lu ho noi
chuyn sung, ri tr v. L Bin Tu tin hai ngi v
nha, ri mi i.
(1)
(2)
Tn Lng Qun va Xun Thn Qun la nhng ngi ni ting

hiu khach i Chin quc, s khach trong nha co hang ngan
ngi.
Cach anh gia con ngi cua L Bin Tu co th tom lai trong
cu nay.
Ng T Knh
207
Hai cng t v n nha thy co ngi lai bm.

- Cu chau cu C thai thu a n, ang trong phong
noi chuyn vi ba Ba.
Hai ngi vao nha trong th thy C Dt Phu ang ngi
tip chuyn ba Ba. Thy hai cu n, C vi vang lay
chao. Hai ngi dy mi vao th phong.
C a th cua ng ni cung l vt va tng mi ngi
mt tp th ma cu ta a khc in. Hai ngi xem my
trang a khen nc n.
- Chau tht la tre tui, tai hoa, cac cu khng thm vao
u.
- Chau khng bit lam liu mong cac cu cha h.
Hai ngi vui mng khn xit. Hm y t tic on tip
va gi C lai th phong.
Sang sau, sau khi dy noi chuyn qua loa vi C, hai
ngi thay qun ao goi ngi nha mang thip ri ln kiu
n nha L Bin Tu. Sau khi ap l, ho v dn ngi nha
chun b ba tic, vit thip mi L Bin Tu ngay mai
sang chi. Hai ngi vao th phong ci noi vi C:
- Ngay mai cac cu mi mt ng khach, nh chau tip
h.
C Dt Phu hoi ng y la ai, Lu Bng ap:
- ng L Bin Tu ng hng vi cu! o la ngi ma
quan Thai Bao nha ta xa kia ly khi lam chanh chu
khao.
Chuyn lang Nho
208
Lu Toan noi:
- Tom lai, mt anh tm thng! Nhng v ng ta vi cac
cu la ch ban be t tui nho, lai v hm trc cac cu
quy ry ng ta mt ba tic nn ngay mai phai mi ng
ta n o thi.
Va noi xong, th co ngi nha vao bm:
- ng Ngu B Y ang ngoai ch hai ng.
Lu Bng noi:
- Mi ngay vao!
C Dt Phu noi:
- Co phai ng Ngu B Y lam vic vi cu Pham khng?
Lu Bng noi:
- ung y! Sao chau bit?
- Cung la ban ng s vi thy chau, cho nn chau bit!
Lu Toan noi:
- Cac cu cung qun khuy i mt rng thy chau a
tng lam vi cu Pham.
Hai ngi lin ra gp Ngu B Y. Noi chuyn mt hi
lu ri a Ngu B Y vao th phong. C Dt Phu ra lay
chao. Ngu B Y noi:
- Va mi nghe ng Lu noi khng ng ng thn sinh
nay a la ngi thin c, trong long ti tht au xot. Nay
thy anh la ngi tai nng tun tu, thc la dong doi cu
Ng T Knh
209
nha, ti lai i bun lam vui. Cu c nha vn manh khoe

y ch?
- ng ti vn manh, thng nhc n bac.
Ngu B Y lai noi:
- Ti con nh ngay cu Pham lo tm quyn thi cua mt
th sinh nao o, phu thn cua ng co k cu chuyn ng
Ha Canh Minh, qua thc la y t su xa, co cai ve phong
lu cua ngi danh s. Nhn o Ngu B Y em cu
chuyn k lai mt lt, hai cng t va C u ci vang!
Lu Bng noi:
- ng Ngu! Chung ta la ban ch thn a my mi
nm nay. Nay lai co chau y hoc tp li day bao cua
ng, xin mi ng lai y chi.
Mt lat tic don ra, bn ngi ung ru, noi vn
chng mai n chiu, Ngu B Y t bit. Hai ngi hoi
a ch va tin ra ca.
Sang hm sau hai ngi cho ngi i mi L Bin Tu.
n tra L Bin Tu mi n, u i mu sa, mnh mc
ao rng, bc vao trong nha khach. Y c nng nc oi vao
lay ban th cua thy hoc, hai cng t phai noi i noi lai
hai ba ln y mi chu mc ao thng cung ngi. Ung tra
xong C Dt Phu ra lay chao. Lu Bng noi:
- y la chau ti. Chau ni cu thai thu Nam Xng.
L Bin Tu noi:
- a lu ti mong c gp ng, rt hn hanh!
Chuyn lang Nho
210
Ri hai ngi nhng nhau ngi. Han huyn xong, tic

ru bay ra. L Bin Tu noi:
- Tha anh! Th nay th khng phai, chung ta la ch
ban thn thit vi nhau t lu, xin ng khach sao. Theo
y ti cai nha nay rng qua, ti ch mong cung n cm
trong th phong, bn chung ta cung ngi mt ban noi
chuyn tm s th mi thc la thu!
Hai ngi nghe noi vy, khng dam trai y, ben mi vao
th phong. L Bin Tu thy bnh hoa, l hng bay bin
ep mt, rt ly lam va y. Va ngi xung cng t a
dn gia nhn:
- t hng!
Mt tiu ng toc dai n mt bng cai l hng trn
gh xung, ri i ra. Hai ngi quan gia vao bung rem
xung ri lai ra. Mt lat sau, khi ho a ung c ba chen
ru, th hai ngi quan gia n cun rem ln. Bng hai
bn tng nha hng thm toa ln ngao ngat khp th
phong. L Bin Tu cam thy mnh sung sng nh bay ln
my xanh say sa ngy ngt.
Lu Bng noi vi L Bin Tu:
- t hng phai t nh th th mi khoi.
L Bin Tu than th mt hi, cung C Dt Phu ban v
vic xay ra Giang Ty. L Bin Tu noi:
- Co phai ngi lam thai thu Nam Xng, sau cu c nha
la Vng Hu khng?
Ng T Knh
211
C noi:
- Chnh th.
L Bin Tu noi:
- Cai ng Vng y gm lm! Triu nh a ra lnh
bt.
Lu Bng noi:
- ng ta u hang Ninh Vng.
L noi:
- ng ta la ngi quan gioi nht Giang Ty th ma
lai u hang trc nht.
Lu Toan noi:
- ng ta hang th tht la khng phai.
L Bin Tu noi:
- Co cu tuc ng xa: Khng lnh, khng lng, khng
hang, khng xong th ma ung! Nguy quan trn tranh
cung nhiu, nhng ch co ng y la u hang vi my
qun Nam Cng. Cho nn triu nh mi kt ti nng
va treo thng cho ai bt c ng ta.
Nghe vy C khng dam noi mt cu v vic gp g
ngay trc.
L Bin Tu k lai chuyn Vng Hu cu tin, hai
ngi khng hiu. L Bin Tu em chuyn y k lai t m.
Y ngm lai bai th tin theo iu Ty Giang nguyt, sau
o giang tng cu mt.
Chuyn lang Nho
212
- Li tin tht la k la! Th ch noi ng ta u hang sau

o khng noi thm na. Khng bit hay d th nao!
Lu Toan noi:
- ai pham vic sp xay ra th iu may rui co th
thy trc. Nhng ke cu tin thy c cai le huyn
diu y. Con noi la co thn tin hay co ma quy u khng
lin quan g vi vic o.
Sau ba tic hai ngi em th va ban th C a khc
ra cho L Bin Tu xem.
L nc n khen tai. L Bin Tu tan thng hi lu, noi
vi hai cng t:
- Chau ngai nm nay bao nhiu tui?
Lu Bng ap:
- Mi bay tui.
- Th sinh vao ngay nao?
Lu Bng quay lai hoi.
C Dt Phu noi:
- Chau sinh thang ba, ngay 16, gi hi.
L Bin Tu gt u nh k iu y. Tic ru n ti
mi tan, hai ngi tin khach ra v ri cung vao ngh.
Vai ngay sau, C cao t v phu Gia Hng. Hai ngi
gi lai mt ngay na. Hm sau, Lu Bng ang ngi trong
phong vit th tra li C thai thu, th co tiu ng chay
vao:
Ng T Knh
213
- Ngi gi cng co iu g mun tha vi ng.

- Cho vao.
Ngi gi cng noi:
- ngoai co mt ngi mun gp hai ng.
- Ra noi rng chung tao khng nha, lai thip cung
c.
- ng ta khng co thip, hoi ho tn g ng ta khng chu
noi, ng ta bao ch gp hai ng noi mt chuyn.
- Ngi nh th nao?
- nm sau mi tui. i mu vung, mc ao lua, ng
tay rng, ra ve con nha vn nhn.
Lu Bng ngh thm:
- Chc la Dng Chp Trung n y!
Lu Bng vi vang th ra mt bn, mi Lu Toan lai
noi co le Dng Chp Trung a n va noi to ra ngoai ca:
- Mi ng y vao phong khach! Chung ta se ra tip.
Ngi gi cng vng da i ra, mi ngi kia vao phong
khach. Hai ngi ra tip kin. Sau khi thi l, tt ca cung
ngi. Ngi kia noi:
- Ti nghe ai danh hai v a lu, nh sm ng bn
tai trong long rt hm m nhng khng co dp nao bai
yt.
Lu Toan noi:
- Tin sinh cho bit tnh danh la g?
Chuyn lang Nho
214
- Van sinh ho Trn, t la Hoa Phu, my lu hanh ao

Kinh. Ti cung v vi ng L thm quy hng. Nay
c may mn thy hai v. ng Ba tai trng hn mt, tai
nng se ni ting khp thin ha. ng T sng mui ro
rang, chng bao lu se co tin mng ra lam quan.
Hai ngi nghe vy, bit y khng phai la Dng Chp
Trung, ben hoi:
- ng chc gioi v oan s?
- Boi toan, xem sao, xem tng, xem s, ni khoa, ngoai
khoa, luyn n trng sinh va vic cu tin, anh ng
but, van sinh u bit mt t. Kinh cac v trong cac
b va bn nha thng mi lun. Van sinh noi cai nao th
cai y ng nghim nh thn. Khng giu g hai v, van
sinh thch noi thng khng chu a dua v vy c cac v
quan cao thng n. Hm trc va noi ua vi ng L,
t khi ri Giang Ty n nay tr lai tnh nay thm thot
a hai mi nm va a i qua chn tnh ri(1) .
Noi xong ci khanh khach.
Ngi nha em nc tra ra, Lu Toan noi:
- ng cung v vi ng L. Nhng tai sao hm y ti
cung ng L lai trn thuyn sut mt ngay ma khng
thy ng?
(1)
n noi ba hoa qua la giong thy boi kim n.

Ng T Knh
215
- Hm y van sinh trong cai thuyn th hai. n

chiu mi bit hai v thuyn trc. o la v van sinh v
duyn nn ln la my hm, nay mi c bai kin.
Lu Toan noi:
- ng noi nng khoat at, rt tic anh em chung ti
c gp hi mun.
- ng L co nh van sinh noi vi hai ng mt vic. Co
th noi ring c khng?
Hai ngi noi:
- c ch?
Hai ngi ben mi Hoa Phu vao th phong. Trn Hoa
Phu lic mt nhn bn pha, thy sn nha rm mat, an,
sach phong lu ben noi:
- Tht la: trn tri th ch thn tin; di t la nha
t tng - va keo gh lai gn - ng L co mt c con gai
va tui cai trm. Van sinh trong phu, bit c ta c
tnh thun hoa, tai mao tuyt trn. L Bin Tu va phu
nhn v khng co con trai nn nng niu nh hon ngoc trn
tay. Nhiu ngi n hoi nhng khng bng long. Hm
trc y L Bin Tu thy ng C chau cu thai thu Nam
Xng tht la tai hoa nn yu mn, co nh van sinh n
hoi khng bit ng y a co v cha.
Lu Bng noi:
Chuyn lang Nho
216
- Chau ti hin nay cha co ni nao, nay c L tin

sinh yu mn nh th tht la ang quy. Nhng chng bit
tiu th bao nhiu tui, ngay sinh va tui co hp khng?
- Cai o khng cn phai ban na! L tin sinh luc y
co hoi va nh tui cua cu chau cua ngai. V nha, lin bao
ti tnh s! Tiu th kem cng t mt tui, nm nay mi
sau, tht la tt i. Nm thang ngay gi u hp, sau nay
phuc tho lu dai, con chau y nha. Tht chng con lo co
iu g ngn can c hanh phuc cua ho.
Hai ngi noi:
- Thao nao hm y thy ng L hoi ngay sinh cua chau
k lng lm! Ti ngh co vic g y. Hoa ra ng a ngh
n vic y!
Lu Bng noi:
- Th tht la tt! a c L tin sinh yu quy lai c
Trn tin sinh giup , chung ti phai vit ngay th v
nha Thai thu chon ngay tt cu hn.
Trn Hoa
Phu ra v noi;
- Ngay khac ti se n, by gi xin cao v bao vi

ng L.
Hai ngi tin Trn Hoa
Phu xong noi vi C:
- Nu vy th chau hay khoan v Gia Hng vi. Cac cu

se vit th v cho ng. Ch khi co th tra li ta se ban
sau. C vng li lai.
Ng T Knh
217
Ngi nha ra i, mi ngay sau em th cua Thai thu

v cho hai cng t va noi:
- Thai thu nghe vic nay rt la vui mng, co noi vi con
rng: Thai thu khng i xa c, vic nay nh hai v lam
chu. Tt ca vic ci xin, nh hai v lo liu giup. Sau khi
ly nhau, hoc lai nha v, hoc v th tuy hai v. Cung
vi th co nm trm lang bac lam snh l. ng C cung
khng phai v nha lam g, c y lo vic vui. Thai thu
khoe manh, ng c yn tm.
Hai ngi nhn th, bac, chon ngay lanh nh Trn Hoa
Phu lam mi. Lai nh Ngu B Y lam ngi mi th hai.
Hm y, hai ng t hng cung n Lu phu. y nha
trai tip ai, ri lai ln kiu cung quan gia mang thip
n nha L Bin Tu. L Bin Tu a sa soan tic, gi ho
t thip ng thun, ng thi gi la s cua tiu th sang.
n ngay th ba my ngi Lu phu, mang tin bac,
chu bau, ao qun, vai voc, lua, ru, d, qua n L phu
lam l. Lai sm mon qua cam n hai ngi mi la Trn
Hoa Phu va Ngu B Y, mi ngi mi hai lang bac tin
mu ao va bn lang tin ru, qua. Moi ngi u vui ve.
Hai cng t nh Trn Hoa Phu chon ngay hoa chuc. Trn
Hoa Phu chon ngay mng tam thang chap la ngay tt. L
Bin Tu noi:
- Ti ch co mt mun gai, khng mun chau ra khoi
nha, mun mi ng C r.
Lu phu cung bng long.
Chuyn lang Nho
218
Ngay mng tam thang chap, Lu phu treo en, kt hoa,

trc tin mi hai ng mi n mt ngay. n ti ni nhac
ln, Lu phu co trn tam mi cp en lng co ghi chc
tc cac quan, cng thm vi cac en lng nha C thai
thu, i cht nch ca ba bn con ng, chen chn khng
lot. Toan b chp s, lai mt oan nhac va tam cp en
lng bng sa. V by gi ma mi tanh, trn tri vn con
co my cho nn en u chup chao en bng vai sn, ng
sau la cai kiu ln do bn ngi khing. C Dt Phu ngi
trn kiu. ng sau co bn cai kiu nho: o la kiu cua
hai cng t ho Lu, cua Trn Hoa Phu, Ngu B Y. n
ca nha ho L, ho cho ngi gi ca tin phong bao. Kiu
i vao. Hai cng t mc ao l phuc, hai ngi mi mc ao
cat phuc. L Bin Tu i mu ra, mc ao gm, tht ai
vang, giay oan ra tip, mi ho ln them. Nhac c ln va
tam cp en lng a C Dt Phu vao. C i mu sa,
mang ao rng cui u i vao. Trc tin C lam l hin
chim nhan to tnh thn, ri lay chao L Bin Tu. Bin
Tu mi chang r mi ngi vao ban tic th nht. Hai cng
t, hai ng mi va L Bin Tu ngi hai ban bn tip.
Ung ba chen tra, th tic ru bay ra. Mi ngi ngi vao
mt ban. Tt ca sau ban. L Bin Tu trc tin lai mi
chang r, chang r lai ap l. cui ban th tu nhac. L
Bin Tu lai mi cac ban khac. C lic mt nhn thy ba
gian phong rt c, luc y thp my mi ngon en tht
la huy hoang.
Ng T Knh
219
Mt lat tic tan, nhac cung dng lai. C n mi ng

nhac, ng cu va hai ng mi ri tr lai ch ngi.
Nhng ngi ong tro ra cui chao cac v tn khach,
anh trng, thanh la, nhay iu gia quan ri din v
Trng tin tng t , v phong tng. By gi tri ma
hai hm lin va mi tanh, t cha kh. Nhng ngi
ong tro i giay mi, phai bc ln trn mt tm van
di hin i vao.
Ho hat xong ba khuc, ngi trum hat mang ban ghi tn
cac v tung n trc mt C Dt Phu va quy xung
xin chon v. Mt ngi quan gia bng ln mt bat yn sao,
t bat yn trn ban, bao cac din vin ng ln!. Din
vin ng yn. Va luc o, nghe mt ting bnh co cai g
ri trn xa nha xung, va vn ung ngay vao gia bat
yn sao lam bat yn tung toe vao mt ngi trum hat va
tran ra ban. Nhn k th chnh la mt chu chut t trn
xa nha tut chn ri xung. Con chut ri vao gia bat b
bong nn hoang ht giay bat va nhay vao gia chang
r, lam cho cai ao oan mi tinh cua chang r y ca m.
Moi ngi tht sc ct bat i, lau ban, ly mt cai ao khac
cho chang r thay. C Dt Phu hai ba ln nhun nhng
khng dam chon v. Mai mi chon v Ba oi vinh quang.
Cac din vin em danh sach ra.
Xong vai tun ru, ngi nha bp em canh ra. Anh
nay la mt ngi nha qu, chn i mt i giay inh, trn
u i mt cai mm vi sau bat canh, ang ng ngoai
Chuyn lang Nho
220
sn chu y xem tro. Ngi quan gia a ly i bn bat, con

lai hai bat. Y vn i mm ma xem tro. Thy ngi ong
vai mt c hat hnh dung yu iu, hn ta thch qua qun
pht moi vic, tng rng ngi ta a bng tt ca cac bat
i ri, nn bo mm xung, canh tung toe, hai bat u
b v tan. Anh ta hoang ht s cui xung vet. Va luc y,
hai con cho chay ra tranh nhau lim. Hn ni gin, em
ht sc bnh sinh a mt cai tht manh. Khng ng a
manh qua, khng ung con cho; trai lai chic giay inh lai
vng ra bay cao hn mt trng. Trn Hoa Phu ngi ban
u, pha bn trai, trc mt la hai mon im tm, mt
mon banh nng nhn tim ln va banh bao hp vi ng
va m ngng, nong nghi ngut, lai co mt a bat trn. Y
ang cm a vao ming th t nhin co mt cai g en
bay veo vao. Nghe xoang mt ting, hai a im tm v
tan. Trn Hoa Phu git nay mnh, vi vang ng dy, ng
tay ao gat bat canh ra ban. Moi ngi hoang ht. L
Bin Tu thy vic chng lanh, rt bc mnh nhng bit
noi th nao, ben goi quan gia vao ma gt:
- Chung may lam g ma goi cai thng y bng mm!
im tht la g! Tic xong, tao cho chung may bit tay!
V tung din xong, ngi nha cm en sap a C Dt
Phu vao bung c du.
Khach nha ngoai n tic xong lai xem tung cho n
sang.
Ng T Knh
221
Hm sau, C Dt Phu ra ngoai nha khach chao cha me

v va cung n tic. Tic xong i vao phong, lai co tic khac
cho v chng cung n vi nhau. By gi L tiu th a
thay ao, mc ao thng. C a mt nhn, tht la nhan
sa ca ln, hoa ghen thua thm. Ba, bn ngi a hoan thay
nhau tip ai, lai co hai a a hoan, mt la Thai Tn, mt
la Song Hng u hnh dung yu iu, nhan sc hn
ngi. By gi C nh lac vao Bng lai tin canh, Lac
Ph, Vu Sn!...
Nhn vic nay khin cho: Khu cac ni gia thanh, nh
c ngi thy quy bau; nha tranh n hin s, ni danh
yu khach tai hoa.
Mun bit vic sau th nao, xin xem hi sau phn giai.
Chuyn lang Nho
222
HI TH MI MT
L tiu th buc tn lang lam kinh ngha

Dng t hun tin hin s ni tng mn
C Dt Phu r L phu thy tiu th xinh ep v
cung, trong long say m. C khng bit rng tiu th lai
con la mt c gai tai hoa. Tai hoa cua nang hn hn cac
c con gai tai hoa khac. L Bin Tu khng co con trai nn
xem nang nh con trai. Luc nang ln nm, ln sau a mi
thy day hoc v long va nang a oc T th, Ngu kinh.
Nm mi hai tui a giang c sach, oc vn chng.
Tt ca cac b sach cua Vng Thu Kh, nang a thuc
long nh chao. Nang a hoc c cach lam pha pha
tha khi giang ty trung ty (1). Thy day hoc day
d nang cung nh day con trai. Tiu th la ngi thng
minh, tr nh rt gioi, cho nn thuc tt ca vn chng
cua nhng nha vit vn c ni ting nh Vng Thu Kh,
ng Thun Chi, Cu Canh Thun, Tit ng Cn(2) .
(1)
(2)
Cac oan vn trong kinh ngha.

Nhng nha vn bat c ni ting triu Minh.
Ng T Knh
223
Cac bai thi ni ting tnh tiu th co th nh n ba

nghn bai. Vn chng nang vit ra la vn chng gia dn,
hoa my. L Bin Tu thng than rng: nu la con trai, th
nht nh th nao cung tin s, trang nguyn. Nhng
luc ranh L Bin Tu lai thng noi vi con rng: nu lam
vn bat c ma gioi th mun lam th, lam phu, cung u
hay. Trai lai, nu lam vn bat c ma kem th co lam cai
g cung la nham nh lng nhng. Nang nghe theo li giao
hun cua cha, cho nn trn ban trang im cung nh
ch thu thua, u cung thy y ca sach vn chng.
Hang ngay, nang ly but son ra chm chm ph ph. Con
nu ngi nha co em th, phu n th nang khng them
nhn. Trong nha tuy co my quyn Thin gia thi, Giai hoc
s thi, ng Pha tiu mui thi thoai, nhng nang u giao
cho my a ay t gai la Thai Tn va Song Hng xem.
Luc nao ranh lai bao chung lam mt vai cu th cho vui.
T khi ly C Dt Phu, hai bn mn ng h i, tai
mao xng i. Tht la tai t giai nhn tt i va la.
Nang tng u rng C Dt Phu vic c nghip a xong,
cai tro tin s la n trc mt. Nhng ly nhau hn
mi ngay, trong phong y ca vn bat c ma vn khng
thy chang y g ht. Luc u nang ngh rng: nhng
th nay, chang u a thuc lau ca ri. Lai ngh rng:
chang ang vui duyn mi, ang luc ham vui ma ta em
vic nay ra noi th s khng nn. Nhng vai ngay sau, n
tic xong thy chang tr vao phong rut trong ng tay ao
Chuyn lang Nho
224
ra mt tp th ri ngi i din di en ngm nga va bao

v cung ngi bn canh oc. Nang then lm, khng dam
hoi, anh c gng xem mt lat cho n khi i ngu. Sang
hm sau, nang chu khng ni na, bit chang con ngi
trong th phong nn ly giy o ra vit mt muc:
Thn tu nhi hu gia t (phai sa mnh ri mi lo vic
nha c) goi Thai Tn n ma bao rng:
- May em cai nay n cho chang va bao rng phu thn
ta bao chang lam bai vn nay!
Chang cm t giy ci ma rng:
- Ta khng quen lam cai th nay. Va lai, mi phu
cha y mt thang, cn phai vit mt cai g thanh nha!
Tht ta khng co can am vit ni th vn tm thng
nay!
Chang ngh bung rng noi th se lam cho tiu th phuc
mnh la ngi thanh nha. Khng ng chnh no lam cho
nang pht y v cung.
Bui chiu, ngi vu nui vao phong thy tiu th mt
u may , th vn than dai, ben hoi:
- ang le tiu th phai vui mng co c mt ngi
chng nh th. Tai sao tiu th lai bun? Tiu th co vic
g vy?
Nang em vic xay ra k lai mt lt ma noi:
Ng T Knh
225
- Ta tng u vic c nghip cua chang a thanh, vai

hm na chang se c nhn, tin s. Co ng u quang
canh th nay! Tht la hong ca i ta!
Vu nui khuyn nhu mt hi. Chang vao thy v net
mt va li noi khng vui cung cam thy then thung. Hai
bn u khng tin noi ra. T o, hai ngi cam thy
khng kh nng n. Nang phin mun v cung. Nhng h
noi n thi c th thy chang lam l. Nang em li khuyn
giai, th chang lai cho la con ngi tuc. Do o, cang ngay
nang cang thm bun ru, mt may u dt. Phu nhn thy
vy khuyn bao:
- Con i! Con khng nn bun ru nh th! Ta xem
chng con la ngi hoan toan. Va chng cha con yu chang
v chang la mt danh s tre tui.
- Tha me, t xa n nay me co thy ai khng tin
s ma lai la danh s hay khng?(1)
Noi xong, lai cang bc mnh. Phu nhn noi:
- Con i! Vic v chng la vic sut i. Nay c s a
nh th th thi. Va chng nha hai bn la nha giau co.
Nu chang khng tin s, khng lam quan i na, th
hoi con con thiu thn cai g?
- Ngi con trai tai gioi khng ai nh va cha me, ngi
con gai tai gioi khng ai v nha chng con mc ao hi con
(1)
L Bin Tu va L tiu th u cho khoa c la cai thc o duy

nht v gia tr con ngi.
Chuyn lang Nho
226
con gai. C theo y con, vic cng danh th phai t mnh

lam ly ch! Ch co hang ngi khng ra g mi phai nh
va cha ng ma thi.
- Phai khuyn dn dn, lam gp khng c!
Vu nui noi:
- Nu nh chang khng thi , th khi nao tiu th sinh
cu con trai tiu th c day cho cu, khng cu lam
theo cha! Trong nha a co sn thy hoc nh tiu th, th
chng lo g cu y khng ni trang nguyn. Th la cu
se lam ni danh ting va tiu th se c sc phong.
Noi xong vu nui va phu nhn u ci. Tiu th th
dai mt cai, khng noi g na.
Nghe vic nay L Bin Tu cung ra cho chang hai u
bat c. Chang min cng lam cho xong chuyn. Nhng
khi Bin Tu xem bai th toan la li le ly trong th: cu
nay Ly tao (1) , cu kia trong sach cua Bach gia ch t(2)
ch khng phai li le rut trong cac kinh ra. V vy, Bin
Tu cung m bun, khng noi g. Ch co phu nhn th vn
yu chang r nh la con e.
Thi gian thm thoat n cui ng. Vao thang ging
u nm mi, C Dt Phu tr v nha hu thm ng ni
va me. Ngay 12 thang ging, hai cng t Lu phu mi
C Dt Phu n ung ru mng xun. Hai ngi mi C
(1)
(2)
Bai th ni ting cua Khut Nguyn.

Bach gia: danh t chung ch cac nha t tng i Xun Thu,
Chin quc nh Lao T, Trang T, Han Phi, Tun Khanh,v.v...
Ng T Knh
227
Dt Phu vao th phong ngi, hoi thm sc khoe cua thai

thu va noi:
- Hm nay trong nha khng co khach, lai gp c luc
thi tit tt, ta mi chau n y ung vai chen ru chi.
Va noi n y th ngi gi cng a vao bm.
- Co ngi gi lng la Tru Cat Phu xin vao.
Hai cng t t khi lo vic hn nhn cua C Dt Phu
phai bn rn hn mt thang ri lai lo chun b nm mi,
cho nn qun ca cu chuyn v Dng Chp Trung. Hm
nay c tin Tru Cat Phu n, t nhin lai nh n
Dng Chp Trung ben cho mi Tru Cat Phu vao. Hai
cng t cung C Dt Phu ra ngoai nha khach, thy Tru
Cat Phu u i mu lng chin mi, mnh mc ao bng
xanh, chn i giay, con la Tru Nh quay mt cai bao vai
trong co mt t cm va u phu kh. Hai cng t va cha
con Tru Cat Phu cung thi l xong, Hai ngi noi:
- ng Tru Cat Phu! ng c n ngi khng cung
c, mang l lat n lam g? Chung ti khng ly cua
ng th khng tin.
- Hai v noi th th con then cht! y la cy nha la
vn mang n hai cng t thng cho ngi nha.
Hai ngi bao ct don cac l vt i. Tru Nh xin ngi
ngoai, con Tru Cat Phu c mi vao th phong. Cat
Phu hoi ra bit la C Dt Phu ben hoi thm sc khoe cua
C thai thu:
Chuyn lang Nho
228
- Cai nm am ma cu c nha ta, ti co c gp thai

thu. Nay a hai mi bay nm ri! Cha trach ma chung
ti gia! Thai thu ru a bac ca cha?
- ng ti ru bac a ba bn nm nay ri.
Tru Cat Phu khng chu ngi trn C Dt Phu. Lu
Bng noi:
- Anh y la chau ngoai cua chung ti . Con ng la ngi
cao tui hn, ng phai ngi trn mi c.
Cat Phu vng li ngi xung. Cm don ra, sau ri n
nhng mon n va rot ru. Moi ngi ung ru. Hai cng
t noi n vic mnh a n nha Dng Chp Trung hai
ln, k lai t u n cui mt lt. Tru Cat Phu noi:
- ng ta khng bit vic o u! o la v my thang
nay ti i sang xom ng, khng v Tn th trn na cho
nn khng co ai em vic y noi lai. ng Dng ht sc
trung hu, khng co y lam th n mnh u! ng ta
thn mt vi tt ca moi ngi. Nu ng ta bit hai cng
t n thm, th du phai i sut m ng ta cung ln
ap l. Ngay mai, ti v noi vic y vi ng ta va se cung
ng ta n thm hai cng t.
Lu Toan noi:
- ng c y xem l rc en a! n ngay rm ng
cung vi ng C Dt Phu i ln ph xem en ri ngay
mi bay hay mi tam th chung ta se thu mt chic
Ng T Knh
229
thuyn n nha ng Dng chi. Chung ta n nha ng ta

trc th tt hn.
Cat Phu noi:
- Nh th lai cang tt!
m y cm ru xong, hai cng t tin C Dt Phu v
L phu va gi Tru Cat Phu lai th phong ngh. Ngay
hm sau la ngay rc en. trc sanh cua Lu phu treo
mt cp en lng to tng. o chnh la en trong Vu
anh in do Hy Tn Hoang ban. en nay lam trong
cung, xinh ep v cung. Tru Cat Phu bao con la Tru Nh
vao xem cho bit cho tr nao no m mang ra. Ngay
mi bn Tru cho con v nha trc va noi:
- Tao xem en xong se cung hai cng t v Tn th trn.
Nhn tin, ta se v thm ch may. n ngay hai mi, tao
mi v nha, may c v trc i!
Tru Nh vng da bc ra. Bui chiu ngay mi lm,
luc C Dt Phu ang n cm vi phu nhn va tiu th
L phu th co th Lu phu mi n ung ru ri cung
ra ph xem en. trc nha mn cua phu thai thu H
Chu treo mt cai en ln nh hnh con ca ngao i mt
qua nui. Ngoai ra cac miu, hat xng lam tro vui, ting
trng, ting thanh la dy t. Con trai con gai keo nhau
ra ng xem va ngm trng nhn nhp sut m.
Sang hm sau Tru Cat Phu noi vi hai cng t xin
phep v nha con gai Tn th trn trc. n ngay mi
Chuyn lang Nho
230
tam, khi hai cng t v th se cung theo n nha Dng

Chp Trung... Hai cng t bng long y v. Tru Cat
Phu thu thuyn i Tn th trn. y con gai on tip
lay chao va mi y ung ru, n cm.
Ngay mi tam, Tru Cat Phu ngh rng mnh phai n
nha Dng Chp Trung i hai cng t y. Nhng
y lai ngh bung: ng Dng ngheo xac, ngheo x. Nu hai
cng t n, th lam sao ma tip ai c? Ben noi vi con
gai bt mt con ga, ra ch mua ba cn tht, mt chai ru
va mt t rau. Lai mn mt chic thuyn cua ngi lang
ging ri t mnh cheo n nha Dng Chp Trung. Y
thuyn bn b sng i ln nha Dng Chp Trung. Go
ca, thy Dng Chp Trung i ra, tay bng mt cai l
hng, ang ra sc ly khn chui l hng cho tht bong.
Thy Tru Cat Phu, Dng vi vang t cai l xung. Hai
ngi chao nhau. Tru Cat Phu em n di thuyn
ln. Dng Chp Trung thy th git mnh kinh ngac hoi:
- i cha, ng Tru! ng em ru tht n y lam g
th? Trc y, ti a lam phin ng nhiu qua ri! By
gi ng lai con lam nh th sao?
Tru Cat Phu noi:
- Nay ng! ng c cm ly, y chng co g. Cai nay
khng phai la ti em n cho ng, ma chnh la tip
hai ngi khach. ng em tht va ga vao cho ba v, bao
ba y nu cho ra tro ri ti se noi cho ng bit hai ngi
khach kia la ai.
Ng T Knh
231
Dng Chp Trung ut hai tay vao ng tay ao ma ci:

- ng Tru i! Ti co vic nay mun noi cho ng bit.
Nguyn t nm ngoai luc ti tu ra th trong nha chng
con co g na. Thng ngay, ti ch n mt ba chao. Mai
n ti ba mi, anh chang Ung chu hiu cm ngoai
ch nh n cai l hng cua ti ma ng ta thch mi a
cho ti hai mi bn lang bac ly cai l hng y. Ro
rang ng ta mun nhn luc ti khng co gao n, khng co
cui nu th n bt b. Ti noi vi ng ta: nu ng mun
ly cai l nay cua ti th ng phai tra ba trm lang, thiu
mt ly cung khng c. Ti mun cm cai l nay cho ng
trong vong na nm cung phai ly mt trm lang. My
lang bac cua ng ta th tht la khng u tin mua than
t trong cai l hng. ng ta em tin v. Th la m y
chung ti khng co gao va cui. Ti va nha ti phai thp
mt cy nn ri ngi sut m m cai l hng nay.
Chung ti n tt nh th y!
Dng ben bng cai l hng ch cho Tru Cat Phu ma
rng:
- Nay ng xem! Mau cua cai l hng nay tht la ep!
Hm nay v khng co cm sang ti mi em no ra lau
cho khuy khoa ni long. Khng ng lai gp c ng. By
gi chung ta co ru tht, nhng lai khng co gao!
Tru Cat Phu noi:
- Tng th nao ch cai o th kho khn g!
Chuyn lang Nho
232
Ben ly hai ng cn bac trong goi tin lng ra a

cho Dng Chp Trung va noi:
- Nay ng, mau mau noi vi ngi nha mua vai thng
gao ri chung ta cung ngi noi chuyn cho vui.
Dng Chp Trung nhn s tin, bao ngi bo gia ra
ch mua gao. Mt lat sau ngi bo gia em gao v a
xung bp lam cm.
Dng Chp Trung ong ca, ngi xung hoi:
- Hai v quy khach n y la ai?
- Nay ng! Sau vic b lin luy trong hiu bun mui
y ri th ng lam sao ma ra khoi tu?
- Tht ra ti cung khng bit tai sao. Thy quan phu
mu t nhin tha ti ra, ti co hoi ngi ta. Ngi ta ch
noi: co mt ng ho Tn bao lnh cho ti ra. Ti suy ngh
mai vn khng bit ng ho Tn kia la ai ht. ng co bit
vic y nh th nao khng?
- Lam g co cai ng ho Tn! Anh ta tn la Tn Tc lam
quan gia cho cng t Lu Bng Lu Phu. Hai cng t
Lu phu nghe ting ng, khi ho n thm ti. Luc v phu
th ho gi n bay trm lang bac va nh mt ngi gia
nhn la Tn Tc lam bao lnh, cho nn ng mi c tha.
Sau khi ng tr v nha, hai v co n y hai ln thm
ng. ng khng bit ho hay sao?
Dng Chp Trung git mnh, tnh ng noi:
Ng T Knh
233
- Phai ri! Phai ri! Vic o ngi bo gia cua ti lam ti

hiu lm. Ln u tin, khi i xem anh ca v th ba ta
noi vi ti rng: co hai ngi nha ho Liu th trn n
thm ng. Ti tng o la anh sai nhn ho Liu trc y
a bt ti nn ti s khng mun gp. Ln th hai, khi
ti tr v th ba ta lai noi: cai ng ho Liu kia hm nay
lai n, nhng ti a ui ng ta i ri. Ti ch bit th
thi. By gi v le ra th khng phai la ho Liu ma chnh
la ho Lu! Ti c tng la anh sai nhn nha mn ch
co bit u la ngi Lu phu.
- Con ngi b rn c cn th ba nm sau nm chim
bao thy dy thng cung tng la rn. V ng mc kin
tung hn mt nm nay nn h thy ngi nao cung ng
ng la ngi sai nhn. Hm mi hai thang nay, ti ln
Lu phu thm, hai cng t co nhc n ng va ru ti hm
nay se cung n y. S khi n khng chun b kp, nn
ti em mt t mon n cho ng ai khach. Nh th c
ch?
- Nu hai cng t a thng nh th th ti phai ln
phu thm mi phai. Tai sao lai lam phin cac v phai n
y?
- Cac ng y a ban nh nh th ri, nht nh se ti
y. ng khng cn phai n y na.
Hai ngi noi chuyn mt luc, Dng Chp Trung pha
tra ung. Hai ngi ang ung tra th co ting go ca.
Tru Cat Phu noi:
Chuyn lang Nho
234
- Hai cng t n ri mau ra m ca!

Canh ca va m th mt chang say ru lao ao bc
vao. Hn nga ln lai lm ngm dy, xoa ln u ri chay
vao nha. Dng Chp Trung nhn ra th o la a con th
hai cua mnh tn la Dng Lao Luc, trn trn v thua
bac, lai ung ru say kht, bo v nha xin tin me ra
anh bac na. Dng Chp Trung mng:
- suc sinh! May i u y! Mau ra ma chao ng
Tru.
Dng Lao Luc bc ra, chn m a chn chiu, vai
chao ri bin vao nha bp. Thy trong ni co tht va ga
mui thm phng phc hn them chay nc dai. Hn lai
thy mt ni cm trng va mt chai ru na. Khng cn
hoi xem nhng mon n nay u ra, hn m ngay vung
nh chup ly ming tht, me hn y vung lai. Dng
Chp Trung mng:
- Thng n hai nay! n y la cua ngi ta danh
cho khach.
Nhng i nao hn chu nghe. Hn say ru bc lao
ao ch ct kim cai g n. Nghe Dng Chp Trung
mng, hn m to i mt uc ngu va mm lm bm.
Dng Chp Trung gin qua, cm cai que nhom la anh
vao u va ui ra. Tru Cat Phu gi hn lai va noi:
- Ru va n y la danh cho cac cng t Lu
phu y.
Ng T Knh
235
Dng Lao Luc tuy la mt thng ngc va say ru,

nhng nghe noi n Lu phu th khng dam lam by na.
Me hn thy hn hi tnh ben a cho hn mt cai ui
ga va mt bat cm y lai chan cho t nc canh. n xong,
hn ln xung ging ngu mt gic. n mai x chiu hai
cng t mi ti, ca C Dt Phu cung i. Tru Cat Phu va
Dng Chp Trung cung ra on va mi vao cai nha khach
nho. Trong y co sau cai gh bng truc, gia co mt cai
ban trn tng treo mt bc vit ban Chu T tr gia cach
ngn(1). hai bn co mt i cu i bng giy, trn vit:
Ba gian nha xiu xui, ngc; mt anh chang hat bc,
an nam(2) .
trn tng lai dan mt t thip bao hy vit: Mng
ng Dng tn la Doan a c tuyn lam thy hoc
huyn Trut Dng, phu Hoai An... My ngi cha xem
xong t thip bao hy th Dng Chp Trung a n mi
ngi. T mnh bng khay tra ln mi cac v khach.
Ung tra xong, hai bn u to li nghe ting nhau a
lu. Lu Bng ch t bao hy noi:
- Tin nay a lu hay mi y?
- Cach y a ba nm, trc khi xay ra vu kin. Trc
y ti may mn lam mt ngi lm sinh(3) . Nhng sau
thi hng mi sau, mi bay ln khng . Khi ti gia,
(1)
(2)
(3)
Nhng cu cach ngn cua Chu Hy tr gia

Vnh vang khng hp thi
Hoc sinh co hoc bng
Chuyn lang Nho
236
c b lam giao hoc. Ti thy lam giao hoc th phai trnh

bao, phai lun cui quan trn ma sng lng ti lai qua cng
khng lam c vic o. Cho nn ti cao bnh khng i.
Ti phai kho khn lm mi xin c giy chng nhn cua
quan a phng noi rng ti mc bnh. Ti cha t quan
c bao lu th xay ra vic kia. By gi ti ngh lai, i
Trut Dng con hn v khng mc cai va tu ti. Khng
co hai cng t nhn n canh pham trn, ven tay cu giup
th ti a mot xng trong tu ri. n c y bit ngay nao
bao ap c!
Lu Bng noi:
- Noi lam g cai vic vt y, ng khng nn bn tm.
Thy ng t quan, ti cam phuc ng la ngi phm cach
cao thng.
Lu Toan noi:
- Ban be vi nhau th tin tai tiu chung. Vic o khng
cn nhc n. Rt tic la khi chung ti bit th a qua
chm, khng th giup sm hn, cho nn trong long cung
khng an.
Dng Chp Trung nghe vy lai cang knh trong.
Dng lai ngi noi chuyn han huyn vi C Dt Phu.
Tru Cat Phu noi:
- Hai cng t va ng C xa n chc la oi.
Dng Chp Trung noi:
- Cm lam xong, xin mi cac v vao nha sau n.
Ng T Knh
237
Dng Chp Trung mi my ngi vao mt gian nha

tranh ng sau, lam nh mt cai th phong nho. Trc
mt la mt cai sn co vai cy mai a n hoa. Trong th
phong, trn tng y ca th va tranh. gia co mt i
cu i vit:
Ngi vai oa han mai trc ca, mc ta nghing nga
ma chi; Vin mt canh tin qu trong trng, nhng ngi
nhn nh ma mua.
Hai ngi xem xong khen ngi khng ngt, cam thy
nh mnh ang phiu diu trong chn Bng Lai.
Dng Chp Trung bng tht ga, tht ln, cm ru ra.
Ho ung my chen ru ri dung cm. n cm xong ho
ung tra ri bt u noi chuyn mt cach thoai mai.
Dng Chp Trung k lai chuyn ba bo gia ic bao lm.
Tt ca moi ngi u ci vang. Hai cng t mi Dng
Chp Trung n nha my hm. Dng Chp Trung noi:
- Nm mi ti con t vic vt, xin n hai ba ngay sau
ti se ln hu thm va ung ru nh ngi xa ung
ru sut mi ngay nha Bnh Nguyn Qun(1) .
Ho noi chuyn mai n khi tri ti, anh trng hin ln
chiu vao ca s, nhng canh mai trc mt ep nh mt
bc tranh. Hai ngi lu luyn ra i khng dt. Dng
Chp Trung noi:
(1)
a chu thch hi mi
Chuyn lang Nho
238
- Ti mun mi hai v lai nha nhng s ni thn qu

cht hep, cac v lai khng tin.
Ri Dng nm tay hai cng t ap anh trng ma i,
tin hai cng t va C Dt Phu n tn thuyn, ri cung
Tru Cat Phu quay v.
Hai cng t va C Dt Phu va v n nha th ngi
gi cng chay vao bao:
- Nha cu L co vic gp, mi ng C v ngay! Cu L
phai ngi n y ba ln ri!
C Dt Phu vi vang v nha vao hu L phu nhn.
Thy phu nhn noi: L Bin Tu thy chang r khng lo
lng n vic thi c cho nn trong long bun bc va nh
ly thip co c a con trai sau nay tin s ni
doi th hng. Khi L phu nhn can rng ng tui a gia
va tm cach ngn can th ng ni gin. Hm qua ng nga
mt cai, ngi ban than bt toai, mt va ming u meo
xch. Tiu th bn canh, nc mt gian giua, ch bit
th thn. C Dt Phu khng bit lam th nao vi vang
chay vao th phong thm hoi. Thy Trn Hoa Phu ang
bt mach. Bt mach xong Trn Hoa Phu noi:
- Mach ng yu lm. Phi lam chu vic th ma hi th
yu, la do mc chng m. o la v ng v hu, thn tuy
ni giang h, nhng long con lu luyn chn kinh , lo
bun, bc tc qua sc nn sinh ra bnh nay. Cach tr tt
nht la lam cho thun kh va tiu m. Ti thy gn y
cac ng thy thuc c s v ban ha tao nn h gp chng
Ng T Knh
239
m th dung v bi mu. Nh th khng n thua. ng

mc chng nay nn dung t qun t gia nh trn(1)
ung nong trc khi n cm. Ch dung vai ba thang lam
cho thn kh iu hoa, h hoa khng quy nhiu la bnh
giam.
Trn Hoa Phu ben vit n thuc, L ung lin bn
nm thang ming khng meo na, nhng cung li vn
con sng. Trn Hoa Phu lai bt mach, thay i phng
thuc, gia thm my v kh phong dn dn thy co hiu
qua.
C Dt Phu mi ngay lin bn ging chm soc
thuc thang khng co luc nao ranh. Mt hm, nhn luc L
Bin Tu ngu, C Dt Phu len ln Lu phu. Bc vao th
phong th thy Dng Chp Trung trong noi chuyn n
ao. C bit ngi khach cua hai ng cu a n. Y bc
vao chao Dng Chp Trung va ngi xung. Dng Chp
Trung noi:
- Ti va noi, hai cng t tht la trong ngi hin. Ti
th khng ang k vao u. Nhng ti co mt ngi ban
trong nui thuc huyn Tiu Sn. ng ta tht la mt tay
co tai kinh bang t th, t xa n nay khng h co. Tht
(1)
Tn mt thang thuc trong y hoc Trung Quc. Cach cha bnh

theo Trung y la bnh g, nn ung thuc g, gia giam th nao, o
la ky thut chuyn mn cua cac thy thuc. Thang t qun t
gm co sm, bach linh, bach trut, cam thao va thm hai v trn
b, ban ha na.
Chuyn lang Nho
240
la nu n th lam nha nho chn chnh, nu ra i co th

lam t phu triu nh. Hai cng t co mun gp ng ta
khng?
Hai ngi kinh ngac hoi:
- u co v cao nhn kia?
Dng Chp Trung gi ngon tay ra noi n tn ngi
y. Nhn phen nay lam cho: Phu tng cng mi khach,
nhom thm nhiu v anh tai; t danh thng hi he, lang
ht bao nhiu ch kh.
Mun bit Dng Chp Trung noi n ngi nao, hay
xem hi sau phn giai.
Ng T Knh
241
HI TH MI HAI
Danh s ai yn h Oanh u;
Hip khach gia t hi u ngi.
Dng Chp Trung noi vi hai cng t:
- Tha hai cng t, hai cng t thc la ngi yu ke s;
nhng nhng hang ngi nh tiu th ch hang xe
khng ht, k n lam g! Ti co mt ngi ban ho Quyn
tn la Vt Dung, t la Tim Trai, ngi huyn Tiu Sn
hin nay trong nui. Nu mi c ngi y n y noi
chuyn vi hai cng t, th hai cng t se thy ng ta co
tai kinh lun cua Quan Trong, Nhac Ngh, co sc hoc cua
Trnh Hiu, Chu Hy(1) . Qua tht la con ngi bc nht
trong thi ai nay!
Lu Bng kinh ngac noi:
- ng ta a la ngi hin tai nh th, tai sao chung ta
khng n thm.
(1)
Quan Trong nha chnh tr gia i Xun Thu, Nhac Ngh vin
tng gioi thi chin quc. Trnh Hiu va Chu Hy la hai trit gia
i Tng.
Chuyn lang Nho
242
Lu Toan noi:
- Chung ta va Dng tin sinh, ngay mai sao khng
thu mt chic thuyn cung i chi?
Va noi n y, thy ngi gi ca vao a mt t
thip o noi:
- Co ng Nguy mi b lam Nhai ao sanh ang i
ngoai ca, mun vao thm hai cng t. ng ta co mang
mt bc th cua ng ca kinh va mun gp hai cng t
tha chuyn.
Hai cng t quay lai noi vi C Dt Phu:
- Chau hay tip ng Dng, cac cu ra mt lat ri lai
vao ngay.
Hai ngi ben thay i y phuc, ra ngoai nha khach.
Nguy bc vao nha khach, ao mu chnh t, sau khi chao
xong, hai bn phn ngi chu khach cung ngi.
Hai cng t hoi:
- Cu kinh i t bao gi? Chung ti cha n chuc
mng cu mi n nhn chc lai phai phin cu n thm
chung ti!
- Khng dam! Mng ba thang trc, ti c lnh kinh
ra i. Ti co c gp ng ca. ng ca co a bc th nay
cho hai cng t. Cho nn ti n y hu thm hai
cng t! - Nguy hai tay cm bc th a ra.
Lu Bng cm bc th m ra xem ri a cho Lu Toan
va noi vi Nguy :
Ng T Knh
243
- Th nay noi v vic coi soc phn m. Cu nh lo ngay

vic y khi cu mi n nhm chc sao?
- Vng! Sang nay ti c lnh quan trn bao ti phai
lam ngay. My hm na, ti se n y tha vi hai cng
t bit lng m cua cu. Thai Bao rng bao nhiu. Khi
nao ti n y lam l ti se bao nha chc trach a
phng xem xet cho ky, s bon dn chung khng bit g
c n o cht cui hay gim ba ln trn. Ti se hiu du
cho chung bit.
Lu Toan noi:
- Cu nh i ngay sao?
- Ba bn ngay na, sau khi bm vi quan trn, ti se
i.
Lu Bng noi:
- Nu vy chung ti mi cu ngay mai n y n mt
ba cm. Khi nao cu i thm lng m c nhin chung ti
cung se i theo.
Ung ba chen tra xong, Nguy
vai chao hai ba ln ri ra v.
Hai cng t tin ra ca, thay qun ao va bc vao th

phong, tn ngn noi:
- Toan la nhng vic nh vy ca! Chung mnh nh n
thm Quyn tin sinh th cai ng kia lai n.
- Ngay mai phai ai ng ta mt ba cm, ri lai phai
cung ng ta i thm m Thai Bao. Th la phai hoan vic
i Tiu Sn. Lam th nao by gi?
Chuyn lang Nho
244
Dng Chp Trung noi:

- Hai v tht la long mong ngi hin nh khat nc.
Nu hai v nong long mun gp Quyn tin sinh nh vy,
th khng cn thn hanh i lam g. Hai v vit mt cai
th, ti thm vao y t ch. Hai v cho mt ngi nha
em th n tn tay cho ng ta trong nui, mi ng ta
n phu chi th ng ta se nhn li ngay.
Hai ngi noi:
- Ti s Quyn tin sinh cho chung mnh la ngi ngao
man.
Dng Chp Trung noi:
- phu lm cng vic, khng lam th khng c! Ht
vic nay lai n vic khac. Khng lam th th trong long
c ay nay mai khng bao gi thoa nguyn ht.
C Dt Phu noi:
- Phai y! Cac cu mun n gp Quyn tin sinh lai
khng bao gi c ranh. Chi bng vit mt bc th sai
ngi em n, lai co th ring cua Dng tin sinh th
chc Quyn tin sinh cung khng t chi c!
Cng vic ban bac xong. Ho chun b l vt sai ngi
con cua Tn Tc la Hoan Thanh mang hanh ly, th, va
l vt n Tiu Sn. Hoan Thanh vng lnh chu ap
thuyn i Hang Chu. Chu thuyn thy y hanh ly chnh
t, dang ngi nho nha nn mi y vao trong khoang ngi.
Trong khoang a co hai ngi i mu vung ngi y. Y
Ng T Knh
245
chao ho va ngi xung. n cm chiu xong, moi ngi

trong thuyn trai hanh ly ra ngu. Hm sau, trong thuyn
khng co vic g, ho bt u noi chuyn sung. Hoan
Thanh nghe hai ngi khach noi ting Tiu Sn (khach
trn thuyn hay trn ng u goi nhau la ng khach,
bt k ngi nh th nao) Hoan Thanh ben noi:
- Nay hai ng khach, hai ng co phai la ngi Tiu
Sn khng?
Mt ngi khach co ru ap:
- Phai, ti ngi Tiu Sn.
Hoan Thanh noi:
- ng co bit ai la ng Quyn Tiu Sn khng?
Ngi khach tre tui noi:
- Tiu Sn khng co ai la ng Quyn ca!
Hoan Thanh noi:
- Nghe noi ng ta hiu la Tim Trai.
Ngi tre tui noi:
- ng Tim Trai nao? Trong am hoc sinh chung ti
khng thy co tn ai nh th ca!
Ngi co ru noi:
- Th nao, co phai lao y khng? Nu nh th th tht
la bun ci!
Va quay lai noi vi ngi tre tui:
Chuyn lang Nho
246
- Anh khng bit chuyn hn ta u. ti noi cho ma

nghe! Hn ta sng trong nui. T tin u la dn cay. Cha
hn ta lam n khm kha cho nn cho hn ta n trng
hoc. Hn ta hoc n nm mi bay, mi tam. ng thy
cua hn ta tht la mt anh khng co lng tm v ng a
a hn i thi. Sau o cha hn cht. Hn khng lam nn
tro trng g. Cay th khng bit, bun cung khng hay.
Ming n nui l, rung vn u ban sach. Hn ta theo
ui thi c sut ba nm chng at g. Ngay thi huyn
cung chng . Hn ta noi nng chng co ngha ly g ht.
Hn sng trong mt cai miu th a, day dm ba a tre
con, mi nm lai lo vic thi c. Nh th cung u sng.
Khng ng hn khng gp may. Va nm trc y, hn
gp mt lao ho Dng, k toan cua mt hiu bun mui
Tn th trn n y oi tin. Lao tro miu. Lao nay la
mt tay cung nho, sut ngay hunh hoang nao thin vn,
a ly, nao kinh bang t th u u(1) . Hn nghe lao
Dng noi nh ngi b ma am, d in d cung. T o
khng thi c na mun lam mt cao nhn n s! Nhng
t khi lam cao nhn n s ri, th hoc tro khng n na.
Hn khng lam nn tro g kim n, ch con mt cach la
di ngi ta ma sinh sng. M ming ra la hn noi:
Chung ta la ban thn thit vi nhau ng nn phn bit
(1)
Tac gia mn Dng Chp Trung va Quyn Vt Dung ch

nhao bao cung nho ch n noi ba hoa, thc ra khng co tai nng,
ch kh g ngoai cai thai ra v u thi mn th.
Ng T Knh
247
lam g. Cai g cua anh la cua ti, cai g cua ti la cua anh.
Cu o lam chm ngn cua hn.
Ngi tre tui noi:
- Chc hn cha la c my ngi!
- Cai g cua hn cung nh la gat ma co ca. Ti vi
hn la ngi cung lang vi nhau, ti khng mun noi
nhiu v hn na.
Va quay v pha Hoan Thanh noi:
- Nay ng khach, tai sao ng lai hoi n lao y?
Hoan Thanh noi:
- Co g u, ti hoi chi y thi.
Nhng ngh bung rng: ng Ba va ng T nha ta la
nhng ngi bun ci. Bao nhiu quan to, co ting tm
n thm, th ma cac ng vn cho la khng co ban. ng
ta lai bt mnh i tm mt thng cha lng gat nh th
nay lam g? ang luc suy ngh nh th th thy mt
chic thuyn i ngang qua trc mt, trong thuyn co hai
ngi con gai ging nh la ch em Thai, Tn trong L
phu. Y git mnh tho u ra xem nhng te ra khng
phai(1) . Hai ngi khach kia cung khng noi g vi y na.
Vai hm sau, Hoan Thanh sang thuyn khac i Tiu
Sn. i tm na ngay tri thy mt cai thung lung, trong
thung lung co mt cai nha co. Ngoai ca dan mt t giy
(1)
Cu nay chun b cho vic se xay ra hi mi ba, khi Hoan

Thanh em Song Hng i trn.
Chuyn lang Nho
248
trng. Y go ca bc vao. Quyn Vt Dung ang mc tang

phuc, u i mu vai trng. Y hoi Hoan Thanh n y
co vic g. Y mi Hoan Thanh vao mt gian nha ng
sau, Hoan Thanh nm trn mt cai rm. Bui chiu,
Quyn mi Hoan Thanh ung ru n cm. Sang sau, vit
mt bc th a cho Hoan Thanh va noi:
- Ti rt cam ta hai cng t, nhng hin nay ti ang
co tang, khng th ra khoi nha. ng tr v noi vi hai
cng t va ng Dng rng ti a nhn l. hai mi
hm na, qua trm ngay ba cu ti, ti xin n phu thm
hu hai cng t. ng quan gia! Ti thc tht l vi ng:
ng hay tam cm hai ng cn bac nay ung ru.
Quyn a mt goi bac nho cho Hoan Thanh. Hoan
Thanh nhn ly va noi:
- Cam n ng, mong rng ng se n phu ung hen,
cac ng chu cua ti khoi ch i!
Va tin Hoan Thanh ra ca. Hoan Thanh lai thu
thuyn v H Chu va mang th cua Quyn Vt Dung v
cho hai cng t. Hai ngi c tic mai, ben t tn mt
lu rng ng sau th phong goi la Tim nh treo mt
cai bin Tim nh to y mnh ch i Quyn Tim
Trai n. Lai Dng Chp Trung mt cai phong sau
nh. Dng Chp Trung gia mc bnh m, ban m
phai co ngi sn soc, cho nn a con th hai la Lao Luc
ln y. Ngay hn cung say tuy luy khng cn phai noi.
mt thang sau, Dng lai gi cai th khac giuc
Ng T Knh
249
Quyn Vt Dung ln phu ngay. Nhn c th cua Dng,

Quyn Vt Dung thu xp hanh ly, ap thuyn i H Chu.
Thuyn cp bn ngoai thanh. Quyn mnh mc ao tang,
tay trai m cai chn, tay phai vung vy tay ao thung bc
thp bc cao ngoai ng. Khi i qua cai cu vao
thanh, cu cht, y khng bit rng ngi trong thanh i
ra th i pha bn trai, ngi ngoai thanh i vao th i
bn phai, cho tin khoi cham nhau. Y c ngang nhin
xng ba. Va luc y, mt ngi nha qu ban cui trong
thanh i ra. on ganh nhon hot vac bn vai. Quyn Vt
Dung va phai on ganh. Mu cua y mc vao y. Ngi
ban cui c xm xm bc i khng bit g. Quyn git
mnh s ln u thy cai mu a bin mt. Nhn thy no
ang l lng u on ganh, y hoa tay ri rt va ku ln:
- Mu cua ti! Mu cua ti!
Ngi ganh cui kia nao co bit, c cm c bc nhanh.
Quyn vn khng quen i ng ph, vi vang ba chn
bn cng chay theo. Mt y lai khng nhn pha trc, cho
nn chay c mt quang th va u vao mt cai kiu,
suyt na va phai ng quan ngi trn kiu, lam ng ta
suyt bn ra ngoai. ng quan gin lm, hoi y la ai, goi
ngi nha troi y lai. Quyn vn khng cho la mnh trai,
c vung vng hoa tay mua chn noi huyn thuyn. ng
quan ben xung kiu hoi. Bon ti t bt Quyn quy
xung, nhng y khng chu quy.
Chuyn lang Nho
250
Luc by gi sau bay mi ngi n xum lai xung

quanh xem. trong am ng co mt ngi mc ao
chen xanh, u i mu vo s, ru o hoe, mt to, bc n
noi vi ng quan:
- Tha ngai, xin ngai ng gin! V nay la mt v
thng khach Lu phu mi n. Mc du ng ta va phai
ngai, nhng nu i vi ng ta nh th s khng tin vi
Lu phu.
Ngi ngi trong kiu chnh la Nguy lam Nhai ao
Sanh. Nguy nghe noi th, ch qu mng qua loa ri ln
kiu i ngay. Quyn Vt Dung thy ngi kia la ngi
quen bit cu tn la Trng Thit Ty. Trng Thit Ty mi
Quyn vao ung tra trong mt tim tra ngh mt lat.
Ri Trng Thit Ty noi:
- Hm trc ti n l iu cu nha, nghe ngi nha ng
noi rng cac cng t Lu phu co mi ng lai chi. Hm
nay khng hiu tai sao thy ng i mt mnh trong
thanh va ht ngi nay n ngi khac nh vy?
Quyn Vt Dung noi:
- Lu cng t mi ti a lu nhng hm nay ti mi n
c. Khng ng lai va phai mt ng quan, cho nn xay ra
lm chuyn. May co anh n giup ti. By gi chung ta
cung i n Lu Phu.
Hai ngi cung n Lu Phu. Ngi gi ca ngac nhin
thy mt chang mc qun ao tang khng mu i vi mt
Ng T Knh
251
ngi ra ve vo bin. Hai ngi c noi mun gp ng Ba,

ng T. Khi hoi n ho tn, th ho nht quyt khng chu
noi ma ch tra li:
- ng chu anh a bit ca ri!
Ngi gi cng khng dam vao bm, th ho ngoai ca
ku m ln. Lam nao ng mt hi va noi:
- May vao bao cu Dng Chp Trung ra y!
Ngi gi cng khng bit lam th nao anh phai vao
mi Dng Chp Trung ra.
Dng Chp Trung thy Quyn Vt Dung nng ni nh
th nay th git mnh, cau may, noi:
- ng lam sao ma ca mu cung khng co!
Dng bao ho ngi trn mt cai gh ngoai ca i, con
mnh chay vao ly mt cai mu cho Quyn Vt Dung.
Dng Chp Trung hoi:
- ng nay la ai?
Quyn Vt Dung noi:
- o la ng Trng Thit Ty ma ti thng noi vi ng.
Dng Chp Trung noi:
- Ti mong moi c gp ng a lu.
Ba ngi cung nhau bc vao. Ho k cho Dng Chp
Trung nghe vic va xay ra ca thanh. Dng Chp
Trung lc u noi:
- Khi gp cac cng t, ng noi vic nay.
Chuyn lang Nho
252
Hm y hai cng t u khng nha, hai ngi theo

Dng Chp Trung vao th phong ra mt, n cm, co
ngi chm soc chu ao.
Bui chiu, hai cng t i n tic v, vao th phong, noi
chuyn. Hai bn to y gp nhau hi mun. Hai cng t ch
cho Quyn Vt Dung thy Tim nh to y mnh hm
m nh th nao. Lai thy Quyn em mt v hip khach
n, cang cho Quyn Vt Dung c ch khac nhng ngi
thng, nn ra lnh lam mt ba tic na. Quyn Vt
Dung ngi u; Dng Chp Trung, Trng Thit Ty ngi
i din, hai cng t ngi tip. Trong luc n tic mi hoi
tai sao Trng co hiu la Thit Ty (canh tay st) Trng
Thit Ty noi:
- Luc con tre, khoe manh, cac ban ti co anh cuc vi
ti, bao ti ra nm gia ng cai, dang hai tay ra. Cho
mt cai xe bo ch rt nng, t nht cung n bn nm
nghn cn, ln qua canh tay ti. Ti co bp tht lai gat tay
mt cai. Bng nghe rm mt tic, cai xe ln my mi
thc. Nhn ln canh tay ti khng co mt du vt g. Cho
nn ngi ta mi t cho ti cai hiu y.
Lu Bng v tay noi:
- Nghe chuyn nay th phai ung mt u ru mi
c. Chung ta thay chen tng ma ung i!
Quyn Vt Dung t chi noi:
- Ti co tang khng dam ung ru!
Ng T Knh
253
Dng Chp Trung noi:

- C nhn co cu: Gia th khng cu n v l, mc bnh
th khng cu n v l . Ti thy ng dung cac thc nhm
mt cach t nhin(1) vy ung mt vai chen ru ma
khng n ni say th cung khng can g!
Quyn Vt Dung noi:
- ng noi nh th khng ung! Ngi xa noi king
nm th: hanh, toi, cac th kch thch. Ru th cung vao
hang y, ti khng th nao ung c.
Lu Toan noi:
- Cai o c t nhin, khng nn ep.
Lin bao rot tra thay ru.
Trng Thit Ty noi:
- Ti thng thao hu ht cac th vo ngh. Ti co th s
dung mi tam th vo kh khng co nga, cung nh khi
ngi trn lng nga. Ti co th dung roi, dung bua, ao,
thng, kim, kch. Khng co th vo kh nao la ti khng
hoc. H gia ng gp s bt bnh la ti tut gm ra
giup . Ti rt thch anh nhau vi nhng ngi hao han
trong thin ha. Khi ti co tin la ti em cho ngi ngheo.
Cho nn mai n nay bn b khng nha. Hm nay lu lac
n t quy v.
Lu Toan noi:
(1)
Cach c tang cua Quyn Vt Dung cung la cach c tang cua

Pham Tin.
Chuyn lang Nho
254
- Nh th mi goi la anh hung!

Quyn Vt Dung noi:
- ng Trng va noi n chuyn vo ngh. Ngh mua
kim cua ng lai cang c bit tai. Sao cac v khng bao
ng ta mua ma xem!
Hai cng t rt mng r, sai ngi nha ly ra mt
thanh Tung vn c kim a cho Trng Thit Ty. Trng
Thit Ty tut kim di anh en xem, thy no sang quc.
Thit Ty ci ao ngoai, mang ao chen tht lai ai, tay cm
bao kim bc ra sn. My ngi khach cung ua ra theo.
Hai cng t bao:
- Khoan! thp en ln a.
Va noi mt ting th mi my ngi quan gia, y t,
mi ngi cm mt ngon nn sang choang ng thanh hai
hang gia sn.
Thit Ty mua kim, ln, xung, ta, hu. Cang mua cang
nhanh, mua theo nhiu kiu. Khi mua nhanh khng thy
ngi, ch thy mt cai g lp loang, nh nhng con rn
bac bay ra bn pha. ng thi mt ngon gio lanh thi lam
moi ngi rung mnh. Quyn ly mt thau nc, bao mt
ngi nha vy nc vao ngi Trng Thit Ty. Nhng
khng giot nc nao bn vao mnh. t nhin, Thit Ty
hin ra mt mnh vi thanh kim trong tay, mt may
khng h i sc. Moi ngi u than phuc. Ho ung ru
mai n canh t tic mi tan. My ngi khach u ngh
Ng T Knh
255
lai th phong. T y, Quyn Vt Dung va Trng Thit

Ty la nhng thng khach trong Lu phu.
Mt hm, Lu Bng noi vi ho:
- Vai hm na, chung ti se m mt ngay hi, mi cac
v tn khach ra chi h Oanh u.
By gi tri a m dn. Quyn Vt Dung mang trn
mnh mt cai ao vai to trng, qua day nn cam thy bc,
mun em i cm ly vai ng cn bac may mt cai ao
lam v thng khach d hi h Oanh u. Bung ngh
nh vy nn giu cng t nh Trng Thit Ty em i
cm c nm trm ng tin, giao cho Quyn Vt Dung
di gi. Ban ngay Quyn Vt Dung ra Tim nh
chi, n ti tr v phong, s ln u ging tin a khng
canh ma bay. Bit chc vic nay chnh la do thng con
xun ngc cua Dng Chp Trung n cp, y ben i thng
ra cai phong ngoai. Thy Lao Luc ang y Quyn ben
noi:
- Lao Luc, tao mun hoi may mt vic!
Lao Luc ang say mm noi:
- Bac goi ti lam g?
- Nm trm ng tin cua tao di gi, may co thy
khng?
- Co.
- May em i u ri?
Chuyn lang Nho
256
- Bui chiu ti em i anh bac thua ht ca ri. Ch

con lai mi ng trong bao, ti nh dung mua ru
ung.
- Lao Luc! Tin cua tao ma may dam i anh bac a?
- Nay bac! Ti vi bac cung la mt ca, cai g cua ti la
cua bac, cai g cua bac la cua ti ch g!
Noi xong m u chay.
Quyn gin lm nhng khng dam noi g, mt c nhn
trng trng, tc nghen hong. T o Quyn Vt Dung va
Dng Chp Trung hai bn khng hp nhau. Quyn Vt
Dung cho Dng Chp Trung la thng ngc. Dng Chp
Trung cho Quyn Vt Dung la thng in(1). Lu Bng
thy Quyn Vt Dung khng co g mc, ben ly mt cai ao
mau lam biu Quyn. Hai cng t mi cac v tn khach
xung hai cai thuyn ln. Nhng ngi bp sa soan ba
tic va nhng ngi hu tra th i mt cai thuyn khac.
Cai thuyn th t danh cho nhng ngi chi nhac va hat.
By gi vao khoang gia thang t. Tri sang va m. Tt
ca cac v tn khach u mc ao mat, tay cm quat. Mc
du khng phai la mt cuc ai hi nhng y cung u
mt moi ngi. Co hai cng t Lu Ngoc nh, Lu St
nh, co C Dt Phu, n s Ngu B Y, co t hun Dng
Chp Trung, n s Quyn Vt Dung, hip khach Trng
(1)
Va mi khen Vt Dung co tai cua Quan Trong, Nhac Ngh ch

v my ng tin ma Chp Trung a goi la thng in.
Ng T Knh
257
Thit Ty, thy boi Trn Hoa Phu. Co mi L Bin Tu

nhng khng n. Ngoai tam v danh s, tn khach, lai co
thm thng ngc con cua Dng Chp Trung la Dng
Lao Luc, thanh chn ngi tt ca. Ngu B Y ngm th,
Trng Thit Ty mua kim, Trn Hoa Phu noi chuyn
bng ua, hai cng t ung dung phong nha, C Dt Phu
ep trai phong lu, Dng Chp Trung dang iu nh
ngi xa, Quyn Vt Dung dang ngi ky quai, tht la
mt cuc hop vui ve. Ca thuyn nhn ra bn pha co th
nghe ting m nhac hai bn vang lai t nhng chic
thuyn con trong khi chic thuyn ln vn t t tin n
h Oanh u. Tic ru a bay ra. Mi ngi quan gia
mc ao rng, i mu cao trc thuyn thay nhau rot
ru va rot tra. Mon n tinh khit, tra ru thm ngon
khng cn phai noi. Ho ung mai n khi trng ln mi
thi. Trn nhng chic thuyn con hai bn, sau, bay
mi ngon en chiu sang rc r nh ban ngay. m nhac
vang ln. m hng vang i xa n cach mi dm vn
con nghe thy. Nhng ngi ng hai bn b xem u cho
la thn tin, ai cung than phuc. Ho chi thuyn sut m,
sang sau mi v.
Khi C Dt Phu tr v gp L Bin Tu, Bin Tu noi:
- Cac ng cu cua anh nn nha ong ca, lo vic c
nghip ni gia thanh con hn la chi vi nhng ngi
nh th! Cai li ngng nghnh nh vy tht la khng nn.
Chuyn lang Nho
258
Hm sau C Dt Phu em chuyn y noi vi hai cu.

Hai cng t ci pha ln ma rng:
- Khng ng rng ng nhac cua anh lai la con ngi tuc
nh th.
Noi cha dt li th ngi gi cng vao bm:
- Cu L c b lam Th c, giy bao kinh va v
n ni. Hai ng nn n chuc mng!
C Dt Phu nghe noi vy, vi vang chay v mng
ng nhac.
Nhng chiu hm o, C Dt Phu sai mt ngi nha
chay n bao:
- Hong ri! Cu L tip c mnh lnh cua triu nh.
Trong luc ca nha ang vui mng nh on tip khng ng
bnh m cua cu lai phat. Bnh nhp vao tang, bt tnh
nhn s. Mi hai cu qua thm.
Hai cng t nghe vy, khng co th gi i kiu na vi
vang sang thm. n ni bc vao ca a nghe ting khoc
vang, bit rng L Bin Tu a cht (1). Moi ngi thn
thch ang ban nhau lp ngi nao trong ho lam tha
t, sau o lo vic tang l. C Dt Phu lam tron ngha vu
cua chang r.
Bn rn mt my hm, lai co th cua Lu Thng Chnh
gi v nha. Hai cng t ang th phong ban vic vit
(1)
L Bin Tu cht khi c tin ra lam quan cung nh me Pham

Tin cht khi c tin con mnh giau co.
Ng T Knh
259
th tra li gi ln kinh. Hm y la hm hai mi bn,

trng cha moc, hai ngi ngi di anh en sap ang ban
bac. Qua canh hai t nhin trn mai ngoi co ting ng.
Mt ngi trn mai nha nhay xung mang mt cai b,
thn hnh mau me m a. Di anh en, hai ngi nhn
ra la Trng Thit Ty va git mnh kinh ngac noi:
- Anh Trng! Anh lam g ma na m vao phong
chung ti! Vic g th? Cai g trong goi th nay?
Trng Thit Ty noi:
- Xin hai v ngi yn ti trnh bay. Trong i ti co mt
ngi n nhn va mt ke thu. Ti m mi thu a mi
nm nay nhng khng co dp git no. Hm nay ti a ly
c u no y. Trong cai b da nay la mt cai u
ngi! Nhng ngi n nhn cua ti lai xa ngoai mi
dm va ti cn nm trm lang bac tra n cho n nhn.
Mt khi a tra n y ri, tm hn ti se nhe nhang va ti
se sut i em thn hu ha ngi tri ky. Ti bit rng
ch co hai cng t co th giup ti, cho nn ti nay anh
bao ti y c cu giup. Nu khng c, ti xin i
xa va khng bao gi gp nhau na.
Y cm cai b da gi ln va nh i.
Hai cng t s mt hn, mt va, vi vang ngn lai noi:
- Anh Trng! Khoan a! Lam g ma vi th! Nm trm
lang la vic nho, lo vic y lam g! Nhng con cai b nay?
Trng Thit Ty noi:
Chuyn lang Nho
260
- Cai o d lm. Ti ch dung mt chut kim thut la

tiu ht du vt. Sau khi ti a giao nm trm lang bac,
ch trong hai canh na la ti se v, ly cai vt trong b
da ra, bo vao y mt t thuc la no bin thanh nc ngay,
khng con mt si toc na. Hai v c don mt ba tic mi
tn khach n cho ng, ti se lam vic o cho ma xem.
Hai ngi nghe vy rt lam kinh ngac vi vang vao
trong nha ly ra nm trm lang bac giao cho Trng Thit
Ty. Thit Ty t b da trn thm, bo nm trm lang bac
vao ngi, cam ta mt ting ri nhay ln mai ngoi phi
hanh nh bay. Ch nghe ting mt ming ngoi v, ngi
bin i mt. m yn tnh, mt trng mi ln, chiu anh
sang vao trong thm. Cai b ng u ngi b bt nhng
mau ang nm y.
Phen nay khin cho: hao hoa cng t ong ca khng
hoi n th tnh; danh s, vn nhn, i nt tm toi vn c
nghip.
Mun bit cai u y nh th nao hay xem hi sau
phn giai.
Ng T Knh
261
HI TH MI BA
C Dt Phu tm thy hoc hoi;

Ma Thun Thng trong ngha khinh tai.
Hai cng t ho Lu a cho Trng Thit Ty nm trm
lang bac Trng ta n n nhn. Trng ra i lai
trong nha cai b da trong y co mt cai u ngi. Mc
du ho la ngi nha quan t tng khng co vic g phai
lo s, nhng khi thy mt cai u ngi y mau me
ngoai thm th ho cung khng khoi lo lng. Lu Toan noi
vi anh:
- Trng Thit Ty la mt tay hip khach, chc chn
ng ta khng tht tn vi chung ta u. Chung ta khng
nn lam nh th tuc. Chung ta c don mt ba tic, mi
tt ca cac ban thn nht, i ng ta n m cai b kia ra.
Co phai d dang g ma ngay nao cung thy u ngi bin
thanh nc? Tai sao chung ta khng t chc lam mt ba
tic u ngi?
Lu Bng nghe vy bng long? Tri va sang, y ra lnh
don mt ba tic, mi Ngu B Y, Trn Hoa Phu, C Dt Phu
Chuyn lang Nho
262
n. C nhin ba ngi khach trong nha cung c mi. Hai cng t

noi:
- y la mt ba cm xoang!
Ho khng noi v sao lai mi n tic cho nhng ngi
khach kia ngac nhin hn khi thy Trng Thit Ty tr
tai.
My ngi khach u n va noi chuyn sung sut ba
bn gi. Nhng mai n tra vn khng thy Trng
Thit Ty tr tai.
Lu Bng th thm vi em:
- Vic nay xem ra khng hay ri!
B da cua ng ta vn con y. Nht nh th nao ng
ta cung lai!
Ho i mai n chiu nhng Trng vn khng lai. Ba
tic a don xong. Ho mi khach cung ngi vao n. Hm y
tri lai nong, cai b da bt u bc ra hi thi. Hai cng
t nong rut t ngh:
- Nu nh hn khng n th con cai u ngoai thm
lam sao by gi?
i mai n chiu, hi thi bc ra. Cac ba v ngi thy
mui thi khng chu ni sai ngi n nh hai cng t ra
xem mt chut. Hai ngi khng bit lam th nao, anh
bao m b ra nhn th chng thy u ngi u ca. Ch
thy mt cai u ln nng nm, sau cn. Hai ngi nhn
nhau khng noi mt li. Lin ra lnh em thu ln xung
Ng T Knh
263
bp cho y t n. Hai ngi ban nho vi nhau ng em

vic nay noi cho ai bit va tr lai tip khach nh thng.
Trong long ang bun ru th co ngi gi cng vao bm:
- Co sai nhn huyn Trnh mang thip cua quan
huyn n y. Hn lai mang thm hai sai nhn huyn
Tiu Sn n mun tha chuyn vi ng.
Lu Bng noi:
- La tht! Co vic g vy?
Lu Bng Lu Toan ngi tip khach, con mnh th ra
nha khach, bao a sai nhn vao. Ngi nay n vai chao
va noi:
- Quan huyn chung ti co li hoi thm ngai. Sai nhn
a ra mt t cng vn. Lu Bng sai em en nn n.
T cng vn vit:
Tri huyn Ng, huyn Tiu Sn bao v vic bt coc.
Theo li cua thy tng chua Lan Nhc la Tu Vin th
ngi ni c trong chua la Tm Vin a b mt tn cn
la Quyn Vt Dung quyn ru va bt v nha. Trc khi vic
l ra tn nay a chay trn n quy huyn. V vy, ti gi
giy nay n quy huyn xet va nh quy huyn giup bon sai
nha cua ti tm xem tn pham nhn hin nay trn
u ng bt v huyn ti xet x. Vic gp.
Lu Bng oc xong. Ngi sai nhn noi:
- Quan huyn chung ti mun bm vi ngai rng quan
ti bit tn y hin nay ang trong quy phu. V ngai
Chuyn lang Nho
264
khng bit vic lam cua hn cho nn ngai cho hn tai

phu. Quan ti xin ngai giao hn cho nhng ngi sai
nhn hin ang i ngoai ca giai hn i. Nu hn
bit vic nay th se bo trn, kho long ma tra li vi quan
huyn Tiu Sn.
Lu Bng noi:
- Ta bit ri! Hay i mt chut.
Sai nhn vng da bc ra ng i ngoai cng.
Lu Bng trong long ht sc bun bc, goi Lu Toan va
Dng Chp Trung n, a cng vn va giy cua huyn
oi bt Quyn Vt Dung. Lu Toan cung khng bit lam
sao. Dng Chp Trung noi:
- ng Ba, ng T! Ngi xa co cu: Con ong a vao
ng tay ao th phai ci ra ma giu no i. Nay ng ta a
lam vic y th du hai cng t co che ch cung khng c.
Ti xin n noi thng vi ng ta va giao ng ta cho bon
sai nhn ng ta lo liu vi ho.
Hai ngi khng bit lam sao. Dng Chp Trung bc
vao th phong, noi s qua vic nay vi nhng ngi n
tic. Quyn Vt Dung o mt noi:
- S tht la s tht! Gia di la gia di! Ti c i vi ho,
s cai quai g?
Hai cng t tin Quyn ra ca, vn i x nh mt
thng khach va to y bt bnh v vic xay ra. Sau khi
ung hai chen ru tin bit va a cho Quyn hai goi bac
Ng T Knh
265
lam tin i ng, hai cng t tin y ra cng, bao mt

ngi nha mang hanh ly, ri vai chao t bit. Sai nhn
va thy Quyn ra khoi phu, lp tc gi cht ly va xch
tay lai.
Sau hai vic nay, hai ngi chan nan. Ho ra lnh cho
ngi gi ca h co ngi la n th bao ho a ln kinh
ri. T o tr i, ho ong ca, ch lo vic nha(1).
*
*
Vai ngay sau, C Dt Phu n cao t hai cu tr v,

noi rng thai thu mc bnh nn phai v Gia Hng chm
soc. Hai cng t nghe vy cung u v Gia Hng vi C
Dt Phu. Nhng v n Gia Hng th thai thu a mc
bnh nng lm, xem chng khng sng ni. Thai thu bao
C Dt Phu nh hai cu thu xp a L tiu th v
nha. Hai cng t vit th sai mt ngi y t gai n
bm vi L phu. L phu nhn khng chu nhng tiu th
hiu ao lam v nn xin phep me v nha chng chm
soc thuc thang. By gi Thai Tn a ly chng, ch con
Song Hng cung i vi tiu th, mang tt ca cua hi mn
xung thuyn. Khi n nha th nghe tin thai thu a cht
(1)
Tac gia dung hnh tng hai cng t ho Lu ta hang nha nho
ngng, con quan to ln giao du vi nhng ngi danh s nhng
rt cuc ch v phai hang nha nho gan, va nhng tn lng gat.
Hnh anh Lu Bng i lp vi hnh anh Thiu Khanh sau
nay.
Chuyn lang Nho
266
va C Dt Phu a c lp lam tha t. Tiu th chm

soc me chng va lo lng vic nha u vao u. Thn thch
ai cung khen ngi. Hai cng t lai n khi chn ct xong
mi tr v H Chu.
C Dt Phu chu tang ba nm. C nhn thy hai ng
cu cua mnh sut i lo tm kim ngi tai nhng cui
cung hoan toan tht vong cho nn long hiu danh cua C
cung do o ma ngui lanh. Y khng in th biu ai na.
Sau khi oan tang, con trai cua L tiu th a c bn
tui. Ngay nao tiu th cung day cho a con hoc T th
va Vn bat c. C Dt Phu bn canh day bao thm(1).
C cung ngh n vic giao du vi nhng ngi khoa c
Gia Hng, nhng tt ca nhng ngi nay cho rng C la
mt nha th co danh cho nn khng n gn. C cung cam
thy bun. Mt hm, C ang i chi ngoai ph, th thy
mt hiu sach ngoai ca dan mt t giy o, trn vit:
Hiu chung ti a mi ng Ma Thun Thng ngi
X Chu tuyn giup nhng bai vn i thi. Ai co nhng bai
vn cho chung ti mn xin lam n gi n hiu sach Vn
Hai Lu ng ph chnh, phu Gia Hng.
C ngh bung:
- ng nay la mt tay tuyn vn, tai sao ta khng n
thm mt chut?
(1)
S thay i nay ang chu y

Ng T Knh
267
Ben vi vang v nha, thay qun ao, vit mt cai thip

va a n hiu sach. C hoi:
- y co ng Ma khng?
Ngi chu hiu sach noi:
- ng Ma trn gac.
Va goi ln:
- ng Ma! Co khach n thm.
trn gac co ting ap:
- Ti se xung ngay!
Ma trn gac bc xung. C nhn thy Ma ngi cao
tam thc, rt to ln, u i mu vung, mnh mc ao
mau lam, chn i giay en trng, da mt en xam, ru
tha. Hai ngi vai chao nhau va mi nhau ngi. Ma
Thun Thng nhn thy t danh thip noi:
- Ti a thy quy danh trong nhiu bai th. Ti mong
c gp ng a lu.
C Dt Phu noi:
- Hin nay ng lam vn tuyn tht la mt tay c phach
v vn chng. Ti mong moi t lu. Tic khng c gp
sm hn!
Ngi chu hiu sach mang tra vao. C Dt Phu noi:
- Co phai ng thi X Chu khng? Chc ng cao
lm.
Chuyn lang Nho
268
- Ti thi X Chu, a hai mi bn nm nay. Ti

c cac quan chm thi cho u sau, bay ln phu,
nhng ln thi tnh mai vn khng .
- o chng qua la s phn. Chc chn ln sau ng se
khi nguyn.
Noi chuyn mt lat, C cao t ra v. Ma Thun Thng
hoi ch cua C ngay hm sau n thm. C v noi
vi v:
- Ngay mai co ng Ma Thun Thng n chi. ng ta
la mt ngi thao v vn chng c nghip, phai chun b
lam cm cho ng ta n!
Tiu th vui ve chun b cm nc. Sang hm sau Ma
Thun Thng mc ao, vit mt cai danh thip ri n
nha C Dt Phu. C Dt Phu noi:
- Chung ta khng phai la hang ban be tm thng. Tm
hn chung ta gp nhau t lu. Hm nay ng a ha c n
y. Chc ng cung vui long n cm vi ti. Ti a sa
soan mt ba cm thng, xin ng tha th cho vic tht
l.
Ma Thun Thng rt mng ro. C Dt Phu hoi:
- Khi ng chon cac bai vn th ng theo nhng tiu
chun g?
- Theo ly phap (1) la chnh. Phong cach th thay i lun.
Nhng ly phap th vn khng thay i g. Thi Hng Vu
(1)
Cach ly lun theo li Tng nho.

Ng T Knh
269
va Vnh Lac, theo phong cach khac, n thi Thanh Hoa

va Hong Tr lai theo mt phong cach khac. Nhng nu ta
xem ky th cach ly phap vn la mt. Noi chung khng nn
vit vn chng nh vn chu thch. Nhng vit nh vn
th phu lai cang phai tranh. Bi v vit nh vn chu thch
th ch kem v hnh thc ma thi, con nu vit nh th,
phu th trai vi khu kh cua thanh hin. Cho nn lai
cang phai tranh li vn th, phu.
- Vit vn th nh th, con ph vao cac bai vn th nh
th nao?
- Cung nh vy ca! Hoan toan khng co khu kh cua
th phu. Ti a oc nhiu li ph cua cac v tin bi. Khi
nao li vn co ve phong hoa tuyt nguyt(1) lam cho
ngi sau tng nh la th, phu th tc la co hai cho tm
thut. Ngi xa co cu rt hay:
Long ngi vit vn cung nh con mt vy. Con mt
ngi ta khng th co bui bm g ht, du bui bm y la
ngoc hay la vang cung khng c. V vy khi nao ti chu
thch hay ph bnh vn chng, ti ly tinh thn cua Chu
Hy trong Ng Loai, Hoc Vn. Ti thng ngi mai
n na m khng dam vit mt cu. Ti mun ngi oc
mt chng cua ti co th hiu c ao ly cua mi my
chng khac. Nh th mi co ch. Khi nao lam tuyn tp
xong ti se gi mt quyn n nh ng ch giao.
(1)
Gio, hoa, tuyt, trng bn tai hay nhc n trong th.
Chuyn lang Nho
270
Hai ngi noi chuyn th cm a don ra. o la mt ba

cm thng. Co mt bat vt hm, mt bat ga nu, mt con
ca, mt bat tht ln bung. Ma Thun Thng la ngi n
khoe. Va gi ua va noi vi C Dt Phu:
- Chung ta la nhng ngi ban thn gp nhau, khng
cn lam khach. Con ca nay th cha cn n n. Chung ta
hay n bat tht trc.
Ma lin n ngay bn bat cm va n ht sach ca bat tht.
trong nha bit vy lai a ra mt bat khac. Ma cung n
ht ca tht ca nc. Sau o, ngi nha don dep va bng
tra ln. Hai ngi bt u noi chuyn. Ma noi:
- ng tai nng nh th, lai la con nha danh ting. ang
le ng phai thi a lu ri. Tai sao vn c nm mt xo
y nh th?
C Dt Phu noi:
- V phu thn ti mt sm. ng ti noi ti phai lo vic
nha. Cho nn khng co th gi lo n vic khoa c.
Ma noi:
- Th la sai! Hai ch c nghip la vic t xa n nay
ai cung phai lam. Khng Phu T sng vao thi Xun Thu
by gi lam quan la cn c vao li noi va vic lam tt. Cho
nn Khng T noi: Noi t iu sai, lam t iu phai then,
lc la o. o la li c nghip thi Khng T y.
i chin quc ly vic du thuyt lam quan. Cho nn
Manh T i khp T, Lng. o la li c nghip cua
Ng T Knh
271
thi Manh T. i Han thi Hin lng phng chnh

nh vy Cng Tn Hong, ng Trong Th u . Hin
lng phng chnh la li c nghip i Han. i
ng, ly thi phu ra lam quan. Nu co ai noi gioi nh
Khng T hay Manh T th cung chu ngi xo thi. Cho
nn nhng ngi i ng u bit lam th. o la li c
nghip i ng. i Tng, ly ly hoc chon ngi
lam quan cho nn Trnh, Chu u giang ly hoc. o la li
c nghip i Tng. n ban triu ly ngi thi lam
quan bng vn chng. o la cai cach tt nht. Nu
Khng Phu T sng lai by gi th ngai cung phai lam vn
chng theo kiu c nghip. Nht nh, khng con noi cu:
Noi t sai lm, lam t iu phai then(1) na. V sao? V
nu ngai c lo noi t iu sai lm, lam t iu phai then
th ai cho ngai ra lam quan va cai ao cua Khng T
khng th thc hin c(2).
Li noi y lam cho C Dt Phu nh ngi trong m sc
tnh. C gi Ma lai ung ru, n cm chiu va kt
ngha ban be sut i. Ma cao t ra v. T o ho thng
n chi vi nhau.
(1)
(2)
Khng T cu Ngn qua vu, hanh qua hi, lc tai ky trung hi

tc la noi t iu sai, lam t iu phai then, tc lc chnh la
o.
oan nay rt ni ting, no lt tt ca t tng cua Ma Thun
Thng. c bit v m bat c qua nn Ma Thun Thng b ca
li ly lun kiu bat c bnh vc vn bat c.
Chuyn lang Nho
272
Hm y, hai ngi noi chuyn vi nhau hiu sach Vn

Hai Lu, C thy muc luc quyn Lch khoa mc quyn tr
vn(1) a c khc xong trn ban, di co mt hang
ch vit: Do Ma Thun Thng X Chu chon loc va
ph duyt. C noi vi Ma:
- Ti mun hoi ng mt vic. Khng bit trn tn cua
ng co th thm tn cua ti c khng? Nh th th ti
cung c thm ly v ti cung tham d vao vic lam vn
tuyn vi ng.
Ma nghim sc mt noi:
- Cai o khng c. Vit cai tn ngoai ba khng phai
la mt chuyn d. Ring ti, ti phai mt my mi nm
theo doi khoa c, at cao mi co mt chut h danh. Cho
nn ho mi nh ti lam. C nhin, tn cua ng co gia tr
hn la vit vao cai ba sach nay, nhng ch mt trong hai
ta nn co tn y ma thi. Cai o co ly do.
- Ly do nh th nao?
- Chng qua la hai ch danh, li ma thi! Ti khng
chu bo cai danh cua ti mang ting chay theo th li.
Nu nh vit tn ng ng th hai, th ngi ta ngh
rng: ngi xut tin ra khc chnh la ng. Con ti lam
vic ch v tin. Trai lai, tn ng ng trc th tt ca
cai h danh my lu nay ti co c chng qua la gia di
sao? Nu ng a v ti th ng cung cam thy nh th.
(1)
Tuyn tp cac bai vn trong cac ky thi.

Ng T Knh
273
Trong luc noi chuyn, cm a don ln. o la mt ba

cm thng, ch co mt bat canh rau va hai a rau. Ma
noi:
- Ti khng dam mi ng n ba cm rau nay! Ti bit
lam th nao?
- Chng cn g u! Ti bit ng khng quen n cm
rau nn a mang theo t tin lai y!
Noi xong a ra mt lang bac bao ngi con th hai cua
chu hiu sach i mua tht nu. n cm xong, C Dt Phu t bit.
nha mi ngay C Dt Phu va tiu th day cho con
mai n na m(1) . Va nu con khng hoc thuc bai, th
tiu th gi lai cho n sang. Tiu th C Dt Phu i
ngu trc, sai Song Hng mang tra va nc n hu ha.
Song Hng hu ha rt chm ch, lai bit oc th, thng
thng em th n cho C Dt Phu giang h. C Dt
Phu thy Song Hng chm ch cung giang th cho Song
Hng nghe. C em cai trap cu cua Vng Hu cho Song
Hng ng kim ch. Lai v tnh k lai cu chuyn gp
Vng Hu ngay trc cho Song Hng nghe.
Khng ng ga Hoan Thanh t trc a dan du vi Song
Hng. Y liu mang chay n Gia Hng mang Song Hng
i. C Dt Phu gin qua, bao vi quan tri huyn Tu
Thuy. Quan huyn vit cng vn ra lnh bt gi Song
Hng va Hoan Thanh nha mt ngi sai nhn. Hoan
(1)
Nhc lai ln th hai nhn manh s thay i cua C Dt Phu.
Chuyn lang Nho
274
Thanh nh mt ngi ban n xin C Dt Phu a ra

my mi lang bac xin chuc ngi y t gai em v lam
v. Nhng C khng nghe. Nu ngi sai nhn em Hoan
Thanh ln quan huyn th y se b anh mt trn va Song
Hng b giao lai cho gia nh ho C. V vy, Hoan Thanh
phai em tin ut lot. Tin ht, ao qun Hoan Thanh cung
phai em cm.
Bui chiu hm o, trong nha ngi sai nhn, Hoan
Thanh va Song Hng ang ban nhau lam th nao em ban
cai trap ly mt t tin mua cai g n. Song Hng la mt
ngi y t gai, cha hiu g v vic i. Song Hng noi:
- Cai trap nay trc la cua mt ng quan to. Chc la
no t tin. Nu em ban i, ly mt t tin th chng tt
hn sao?
- No la cua ng C hay ng L.
- u khng phai tt! No la cua mt ng quan to hn
ca C thai thu na c! Ti nghe ng chu noi cai trap nay
la cua Vng thai thu, lam thai thu Nam Xng sau C
thai thu. Sau o, ng Vng con lam chc quan g to lm
na, ri u hang Ninh Vng. Ninh Vng ngay m
ngh n chuyn git Hoang . Khng ng Hoang lai
git Ninh Vng va mun git lun ca ng Vng. ng
Vng chay n Chit Giang. Nghe noi Hoang v mt
le g khng ro mun ly cai trap nay nn ng Vng
khng dam mang theo trong mnh, s l tung tch. ng
Vng mi giao cho ng chu. ng chu gi no nha giao
Ng T Knh
275
cho ti ng kim ch, khng bit ti lai mang no theo

y. Ti cho rng cai g Hoang mun ly th chc la
t tin. Co phai khng? Nu anh nhn vao trong trap th
anh se thy ch ng Vng vit y.
- Hoang cn cai trap nay lam g? Chc la co ly
do nao khac, ch cai trap nay th ang my ng!
Va luc y, ngi sai nhn ng bn ngoai nghe tt ca,
chay vao mng:
- May tht la ngu! Tin nm trong tay ma khng
bit dung, c nm y ma chu ti!
Hoan Thanh noi:
- Tha ng, ti co tin cua g u?
- Tht la ngu! Nu tao noi cho may bit th tht la
may cho may. May khng nhng c v khng mt mt
ng tin ma se co my trm lang bac na kia! May co
chu tht tao mt ba tic va chia cho tao mt na tin,
tao mi noi cho ma nghe.
- Ti ma co tin th ti chia ngay cho ng mt na,
nhng ti khng th nao ai ng c, tr phi ngay mai
ti em ban cai trap i.
- Ban trap i! Th ht me tin ri con u na. May
khng co tin th tao cho mn. Ba tic chiu nay tao tra
cho! T ngay mai tr i, may cn g c noi vi tao. Tao se
lo liu giup ri sau nay tra lai gp i.
Lai noi tip:
Chuyn lang Nho
276
- Tht la may khng lam nn tro trng g ht!

Sai nhn lin a ngay ra hai trm ng tin mua
ru, tht cung Hoan Thanh ngi n. Hn noi rng cho
Hoan Thanh mn va ly but ghi vao s. Trong luc n
Hoan Thanh hoi:
- ng noi ti bit ly tin u ra?
- Hm nay chung ta c ung ru. n ngay mai se
ban.
Ti hm y chung anh bac, ung ru sut m, tiu
ht ca hai trm ng tin.
Hoan Thanh ung ru say cung ngu vi Song Hng
n tra vn cha dy. Tn sai nhn th dy t sang tinh
m. Hn i tm mt tn sai nhn gia ngh, k tt ca moi
vic va hoi:
- Vic nay nn lam th nao th hn. Co nn bao quan,
hay ch nn ging cung ma khng bn ri tm cach
kim tin.
Tn sai nhn kia nh toet mt cai va noi:
- Th cung bao quan! Lam th con c x mui g? Chi
bng bao cho hn bit. Hn nht nh phai xuy tin ra.
Lam vic quan my mi nm nay, khng bit g ht! Vic
nay ma lai bao vi quan a! Bao cai ma t nha may!(1)
(1)
Tm ly va thu oan cua bon sai nhn bc l rt sinh ng cu

nay.
Ng T Knh
277
Tn sai nhn b mng, va then lai va mng, vi vang

chay v nha. Hoan Thanh vn cha dy. Hn lin chi:
- Sng nh! By gi vn con m nhau nh hai con cho
y a? Dy mau, tao noi cho ma nghe!
Hoan Thanh vi vang dy, i ra ca phong. Tn sai
nhn noi:
- i ra ngoai tao noi cho ma nghe!
Hai ngi dt nhau ra ngoai ng, n mt ch vng.
Ho vao trong mt tim tra. Tn sai nhn noi:
- May la mt thng ngc! May ch bit co ung ru,
ngu vi gai; ngoai ra, chng con bit g na! May co mt
mon b ma khng bit v ly! Nh th khac nao vao trong
ca mt kho vang ma ra tay khng!
- Co vic g xin ng lam n cho bit!
- Tao se noi cho may bit nhng may phai cam n tao
mi c!
Va luc y, mt ngi i ngang qua chao tn sai nhn
ri i thng. Tn sai nhn nhn thy hn co ve lo lng
cho nn bao Hoan Thanh ngi i, con mnh th chay theo.
Tn sai nhn nghe ngi kia lm bm:
- No anh mnh mt trn nhng khng co thng tch
g. Ta ln quan kin th khng kin c. Ta phai lam ra
b thng th mi co th nh quan xet c!
Chuyn lang Nho
278
Tn sai nhn im lng, nht mt vin gach nem thng

vao gia u ngi kia lam v mt ming ln mau chay
m a. Ngi kia lao ao nga, hoi sai nhn:
- ng lam g th?
Sai nhn noi:
- May va noi khng co thng tch! y! Thng tch
y! Lai khng phai do tay may lam ra. Tao khng s
quan kham xet du! May c ln quan ma kin.
Ngi kia cam n sai nhn ri i. Hn ly mau xoa ca
mt may o ngu ri ln phu kin.
Hoan Thanh ng ngoai ca nhn ra thy vic o, hoc
c mt bai hoc. Tn sai nhn tr lai ngi, noi:
- Hm qua nghe v anh noi cai trap kia la cua Vng
thai thu. By gi Vng thai thu u hang Ninh Vng
va sau o chay trn. V vy Vng thai thu la mt tn
phan nghch va cai trap kia la mt tang chng ranh ranh.
Nay ng C la ban cua Vng, lai giu vt cho Vng.
Nu ta phat giac vic nay ra, th ng C b git hay b ay
ch con lam g c anh!
Hoan Thanh nghe vy nh ngi trong m sc tnh.
Hoan Thanh noi:
- Ti se bao vi quan vic y.
- Thng ngc! Chng lam c vic g! May phat giac
vic y ra th gia nh ng ta b git sach con may th
c cai g? May khng c mt ng tin nao ht. Va
Ng T Knh
279
chng may vi ng ta khng co thu hn g nhau. By gi

ta c a mt ngi n doa cho ng ta mt me bt phai
a cho may vai trm lang bac va mt khng Song Hng
cho may. Th la tt hn ca.
- ng tht la tt qua! Ti lam theo li ng.
- May khng nn gp!
Tra tin tra xong, hai ngi cung i ra. Tn sai nhn
dn do:
- Khi nao v nha may ch noi mt cu g vi v may v
vic y ht!
Hoan Thanh vng da. Sau o, tn sai nhn a tin cho
Hoan Thanh n ung thoa thch va Hoan Thanh sng rt h ha.
C Dt Phu i sai nhn em Hoan Thanh ln quan
nhng vn thy y dung dng mai. Hm nay th noi ngay
mai, ngay mai lai noi ngay kia, n ngay kia lai noi ba,
bn ngay na... lam cho C Dt Phu st ca rut doa em
vic y ln kin quan. By gi sai nhn mi noi vi Hoan
Thanh:
- Luc nay co th lam c ri! ng C thng ngay co
ban be g vi ai khng?
- Ti khng bit.
V nha hoi Song Hng, Song Hng noi:
- H Chu ng ta co nhiu ban. Nhng y ti
khng thy ai. Ti ch thy co ng Ma ngoai hiu sach
hay n chi.
Chuyn lang Nho
280
Hoan Thanh em vic nay noi lai vi tn sai nhn. Tn

sai nhn noi:
- Th th tt lm!
Ben i tm mt ngi lai nh vit mt t giy t cao bon
phan nghch ri mang i. Hoi thm ng Ma khp cac hiu
sach trn ng ph cho n khi n hiu Vn Hai Lu.
Ma thy co ngi trong huyn mun tm mnh khng hiu
y n co vic g nhng cung mi ln gac noi chuyn. Tn
sai nhn noi:
- Tha ng! ng co quen ng C Dt Phu chau cu C
thai thu Nam Xng khng?
- ng ta la ngi ban tt nht cua ti. ng hoi vic g
vy?
Tn sai nhn nhn quanh:
- y co ai khng?
- Khng.
Tn sai nhn keo gh lai gn, a ra t giy cho Ma
oc va noi:
- Nha ng ta co vic nh th nay! Chung ti la ngi
nha quan mun gi phuc c nn n y bao cho ng ta
bit vic nay tin lo liu. Chung ti n nao mt
lng tm.
Ma oc t giy, mt tai met va hoi thm v nhng chi
tit. Ma noi vi tn sai nhn:
Ng T Knh
281
- Vic nay khng th nao bao quan c. Xin ng lam

n gi t giy nay cho n khi ng C tr v, ng ta va
i sa m. Chung ta i khi v hay ban.
Sai nhn noi:
- Hn c mun gi n kin ngay hm nay. Vic nay
la mt vic ln, ai dam can tr c.
Ma hoang s noi:
- Lam th nao by gi?
Tn sai nhn noi:
- Co le nao mt ngi thng thai nh ng ma lai khng
bit vic y sao? Ngi xa a co cu Tin a ra vic
nha phai xong; la a ra ln ta phai chn. C a ra
mt t tin mua cai trap kia th la xong.
Ma v tay noi:
- Hay qua! Hay qua!
Lin khoa ca keo sai nhn n mt quan ru. Ma
ngi ngi chu, bao don mt ba cm tht sang ri cung
ban bac. Nhn phen nay khin cho: ni p lai thm
my v tuyn vn; vao chn cung hng xut hin mt
ngi danh s.
Mun bit tn sai nhn oi bao nhiu tin chuc cai
trap kia, hay xem hi sau phn giai.
Chuyn lang Nho
282
HI TH MI BN
C Dt Phu a ngi ban chn th phong;

Ma Thun Thng gp ng tin ni sn ng.
Ma Thun Thng ngi trong quan ru ban vi tn sai
nhn chuc cai trap h C Dt Phu. Sai nhn noi:
- Hn cm t giy t giac trong tay thc chng khac
cm vn t oi n. ng a t tin i nao hn lai xuy
cai cua y ra? t nht cung phai hai, ba trm lang! o la
ti a phai doa dm no mai. Ti phai noi vi no rng: Nu
anh phat giac vic nay, th anh khng c x mui g ht.
Anh lai con phai mang n i kin ht quan nay n quan
kia, t quan nho n quan ln. Anh th ngh xem: Anh co
u tin lam cai vic y khng? Ti phai doa no mai. Th
ri, khi no nghe co tin, no lai nong rut nong gan, mun
co tin ngay mi chu. Ti n y v long tt nn mi noi
cho ng bit cu chuyn y. Thc ra, ti cung lo lng nh
ng. Tnh ti mun v s, trong m ngoai m. Nhng
lam vic g th cung phai lam cho no chu ao, anh trung
u rn, bn trung u chim. ng ngh xem?
Ng T Knh
283
Ma lc u noi:
- Hai ba trm lang th khng th c! anh rng hin
nay, ng C Dt Phu khng nha, v vy ti phai lo liu
giup. Nhng du co y na, th cung chu. ng cu c tuy
co lam quan tht y, nhng ngay nay nha ca a sa sut,
lam th nao trong mt luc ma co c by nhiu tin?
- a th th thi! ng ta a khng co tin, lai khng
y th chung ta cung khng nn keo dai vic nay lam g?
Ti se giao n kin cho Hoan Thanh. Con hn lam g th
k xac hn!
- Sao lai lam th! ng vi ti la ch quen bit, ch ti
va ng C la ch thm giao. Nay nhn thy ng ta co vic
ma lai khng lo liu cho th con u la ban hu na. Nh
vy, ti phai c ht sc giup ng ta.
- Th cung c! ng a mun giup th ti cung giup
ng mt tay.
- Chung ta a ban bac nhiu v iu nay ri! Thc ra,
chng giu g ng, ti lam vn tuyn y my thang
ngi ta mi tra cng cho ti c my lang bac. Ti con
phai gi mt t dung, phong khi co vic g cn n. Nh
ng noi h vi ng Hoan Thanh rng ti se em n cho
ng ta hai, ba mi lang, xin ng ta nhn tam ci cai
iu oan trai nay.
Sai nhn ni gin noi:
Chuyn lang Nho
284
- Tht la ung nh li noi cua ngi xa: Gia th cao

ty tri ma tin th thp nh t. Ti noi hai, ba trm
lang ma ng lai noi hai, ba chuc lang! Ti khng mun
nh ngi ta gai ngoai giay u. Thao nao ma ngi
ta noi my anh ch bit co Thi vn T vit(1) khng ban
cai g ht! Tht la ran sanh co bao gi ra m c u!
a vy th thi! Ti cung bn nhiu vic, khng n y
gy chuyn lam g!(2)
Hn noi xong, ng dy cao t ra v. Ma vi vang gi
lai.
- Mi ng ngi ban mt chut a! i u ma vi th?
ng tng ti noi di ng sao? Qua thc ng C khng
nha! Khng phai la ti nghe phong thanh vic nay ri ti
giu ng ta ban chuyn gia ca vi ng u. Va chng,
ng la ngi y th ng cung bit ng C la ngi nh
th nao. ng ta la ngi khng hao phong lm. S tin
nay khng bit bao gi ng ta tra lai. Nhng nu vic nay
xay ra, th sau y ti co hi hn cung khng kp na.
Tom lai, ti vi ng u la nhng ngi ngoai cuc. Ti
mc vao vic nay cung la khng may cho ti. Con ng th
cung phai giup ti mt tay. Mt ngi a tin mt ngi
gop sc, nh th la chung ta c mt vic phuc ln. Hai
(1)
(2)
Thi vn: Kinh thi noi rng T vit Khng T noi rng: My
ng nho h noi chuyn la dn li Kinh thi va Khng T.
c im ngn ng tn sai nhn nay la m ming ra noi toan
tuc ng.
Ng T Knh
285
chung ta nu con gi ke nhau, th khng th xong vic

c.
- ng Ma! Ring ti, ti khng cn bit la ng bo tin
ra hay ng C bo tin ra, bi v cac ng u la ch ban be
thn thit vi nhau. Nu ng mun ti giup th xin noi
thng mt cu. Ti c xin noi toac mong heo ra: Vic nay
my chuc lang bac th chng bo ben g ht! Ti xin noi
thng: Khng co ba trm lang bac th t nht cung phai
hai trm lang ri mi noi chuyn vi nhau c. Ti khng
mun kho d vi ng, nhng my chuc lang cua ng th
khng bo ben g ht.
Ma thy ro rang hn mun kim chac, trong long rt
lo lng:
- Nay ng! Tin cng cua ti tom lai tht ch co mt
trm lang bac. Ti a dung mt my lang lai con phai gi
mt t lam tin l ph i Hang Chu. Gop nht tt ca,
moc ca tui ao ch con chn mi hai lang, nu ng khng
tin, xin c kham hanh ly, rng, hom, con mt ng tin
nao na th tht ti khng lam ngi, nu ng khng giup
c th ti cung khng bit lam th nao va ng C cung
anh oan trach s mnh mnh ma thi.
- Nu ng a co long tt vi ban nh th co le nao long
ngi sai nhn nh chung ti lai khng phai la long
ngi? Nu nc non con co phen hi ng th con ngi
cung phai giup nhau ch! Ch v cai thng cht tit kia
Chuyn lang Nho
286
no oi mt s tin qua cao bit lam sao by gi! Khng

bit no co nghe cho khng?
Ri hn im lng mt lat ra ve suy ngh va noi:
- Ti a co chu y. Tht ung nh li ngi xa: My
ng nho th phai co giy trng mc en mi c.
Hin nay, hn a quyn ru ngi a hoan i ri, lai xay ra
vic nay th ng C cung chng co cach nao oi a hoan v
c. Chi bng by gi ta vit mt t giy chng nhn
rng Hoan Thanh a a cho ng C mt trm lang bac,
cng vi chn mi hai lang cua ng na la gn hai trm
lang. Vi hai trm lang trn giy t ma khng co trong
thc t nh th la co th dan cai ming hn lai. ng ngh
th nao?
- Nh th th c, nh ng giup cho mt chut! Con v
vic giy t th khng kho khn. Ti se lo liu.
Th la cng vic ban nh xong. Sau khi a tra tin n,
Ma tr v nha. Tn sai nhn cung gia v v nha gp
Hoan Thanh. Hn i na ngay mi tr lai Vn Hai
Lu. Ma dn hn ln lu. Hn noi:
- Vic nay tht la hao hi tn sc. Thng kia c nng
nc bao ti oi cho c mt ngan hay tam trm lang bac.
No noi rng gia tai ng C co bao nhiu th phai a ht
tt ca cho hn. Ti gin qua phai doa em hn ln quan.
Ti noi: Trc tin, phai xet xem cai ti may quyn ru con
gai ngi ta. Chung tao phai bao vic nay ln quan va bt
may bo tu a. Ri sau o, mi xet vic may kin cao ngi
Ng T Knh
287
ta. iu o lam cho hn hoang s, phai chu nghe li ti.

Ti a em cai trap n y. Hin nay no di lu, ng
mau mau vit t hn thu em tin ra trang trai cho xong.
Con ti se lam t bm vi quan th la xong cai vic nay.
Nh th cho thng y no i cho ranh khng con sinh
s g c na.
Ma noi:
- ng lam nh th la phai lm. Ti a vit t hn thu
ri.
Ma a t hn thu va s tin cho tn sai nhn. Sau khi
tnh s tin, thy ung chn mi hai lang. Tn sai nhn
ly cai trap di nha giao cho Ma va cm t hn thu ra
v.
Khi hn v n nha, vic lam u tin cua hn la giu
t hn thu i va vit mt t k s tin Hoan Thanh a
mn cung vi tin n, tin , v.v... Tt ca la trn bay
mi lang. Con lai my lang giao cho Hoan Thanh. Hoan
Thanh cho la t. Hn mng ngay:
- May quyn ru con gai ngi ta, pham vao phep quan!
Tao khng che ch cho may th quan huyn a anh gy
cng may i ri. cho! Tao kim cho may mt con v
khng mt mt ng tin nao lai kim cho may bao nhiu
tin. May a khng cam n tao th thi lai con oi tin cua
tao a! May co mun tao a may ln quan huyn quan
huyn anh cho may vai chuc gy v ti quyn ru con gai
nha ho C, xem may co chu c khng?
Chuyn lang Nho
288
Hoan Thanh b mng, m ming khng c, vi vang

ly s tin cam n ri rt, mang Song Hng n mt chu
khac kim k sinh nhai.
C Dt Phu i sa phn m v, ang mun n noi vi
tn sai nhn giuc hn bm vi quan v vic Hoan
Thanh th thy Ma Thun Thng n. C mi vao th
phong. Ma hoi chuyn m ma ri dn dn em cu chuyn
kia ra noi. Luc u, C con tra li ham h. Ma noi:
- Anh con giu ti vic y lam g na Hin nay cai trap
y trong phong cua ti.
C nghe vy mt o nh gc. Ma em chuyn tn sai
nhn k lai mt lt. Ma k chuyn hai bn ban bac vi
nhau nh th nao va mnh phai tra chn mi hai lang
chuc cai trap nh th nao:
- May qua, cng vic nh th la xong xui. Con v vic
tin nong th ti tiu tin v tnh ban, c nhin ti khng
mun nghe n vic anh tra cho ti. Nhng ti cung phai
noi cho anh bit vic o ngay mai anh sai ngi em
cai trap v hoc che no i, hoc la em t i. Khng nn
gi no na s sau nay li thi.
C nghe vy hoang s v cung. Vi vang t mt cai
gh ngay gia th phong, bt Ma ngi ln cho mnh
lay bn lay. C mi Ma ngi y ri chay vao nha noi vi
v v nhng vic a xay ra. C noi:
Ng T Knh
289
- ng Ma tht la mt ngi vn nhn va mt ngi ban

ch tnh! Con ngi ch kh lam sao, can am lam sao! Ta
tht may mn mi co mt ngi ban chnh nhn qun t
nh th. Cac ng cu cua ta Lu phu kt ban vi nhiu
ngi, phn ln u la hang tiu nhn, cui cung u
khng ra g. Nu cac cu ta nghe chuyn nay th co th
cht then c!
Tiu th nghe vy cung rt ly lam cam kch, sa soan
cm ru mi Ma n, sai ngi i ly cai trap v va huy
no i(1) .
Hm sau Ma t bit C i Hang Chu. C noi:
- Chung ta mi gp nhau, by gi a chia tay ri. Sao
ma vi th?
- Ti vn la ngi soan sach Hang Chu. Ngi chu
hiu Vn Hai Lu mi ti ln y soan b sach. Nay a
xong, by gi ti khng co vic g y na.
- Nu cng vic soan sach xong, sao ng khng n nha
ti ti co th sm chiu nghe li day bao?
- By gi khng phai la luc nui khach na. Va chng,
nhng hiu sach Hang Chu ang i ti v y soan
sach. Ti con co my vic cha lam xong, khng bit lam
th nao, anh phai i thi. Khi ranh th th nao ng cung
(1)
Cu chuyn cai trap cua Vng Hu la vic xay ra hang ngay

trong xa hi i Thanh.
Chuyn lang Nho
290
phai n Ty H chi. Ty H nc non tht la ep!

ng tha h tm thi t ma lam th.
Bit la khng th gi Ma lai, C mun mi lai n
ba tic tin hanh, nhng Ma t chi:
- Ti con phai i t bit my ngi ban na.
Ma ra v, C tin ra ca. Hm sau, C goi hai lang bac
vi mt t tht kho va nem thn hanh n Vn Hai Lu
tin va xin v hai b vn tuyn mi in.
Ma xung thuyn n bn oan Ha hoi ng i n
hiu sach Vn Han Lu. Hiu nay cung thuc mt ngi
chu vi hiu Vn Hai Lu. Ma n y my ngay nhng
khng thy co bai vn bat c nao lam vn tuyn ben
mang theo mt t tin i chi Ty H.
Ty H la mt ni phong canh ep nht trong thin ha.
Khng cn noi n chua Linh n thanh u, chua Thin
Truc xinh ep, ch cn i qua ca Tin ng n chua
Thanh Nhn T bc ln T ng Pha, gia la bn
Kim Sa, i quanh mt quang th nhn thy thap Li
Phong, n chua Tnh T, i thm mi dm na th
quang canh thc la hoa l. Ro la nm bc mt lu, mi
bc mt cai gac, lu hng gac ta xen ln vi giu truc,
mai tranh. Ni nay ao liu xen nhau ua thm, ni kia
du, gai san sat y ng. Bang cac ca hiu ban ru
rung rinh, trong cac tim tra than hng o rc. Con trai,
con gai, khach i chi keo nhau i lu lt, tht la: Khp
ni tim ru, khp chn cm ca.
Ng T Knh
291
Ma mt mnh mang mt t tin i b ra khoi ca Tin

ng vao mt quan tra ung tra. n Ty H, Ma ln
mt cai lu ngi nhn nhng chic thuyn ch phu n
thn qu i hanh hng. Nhng ngi nay u chai toc
cao, co ngi mc ao mau lam, cung co ngi mc qun ao
mau luc. Nhng ngi tre tui th mc ao lua o. Co
nhng ngi ep, mt may trng treo, hai go ma cao.
Cung co nhng ngi gy go mc bnh hui, bnh u
mua, bnh l. Ch trong mt chc a co nm sau chic
thuyn i qua. Theo sau nhng ngi an ba la chng
mang , tay cm goi qun ao bc ln b, i vao trong cac
miu lam l. Ma nhn mt lt khng thy thu v g
ben ng dy, i thm mt dm na, nhn ra ven h thy
quan ru san sat, ngoai ca treo tht d rt beo. trn
cac mm, trong cac tu hang y ca hai sm, vt nu vi
ru, ca ti, vn thn va nhng banh hp to tng ang
bc hi nghi ngut. Ma khng u tin mua tt ca nhng
th nay. Ma them chay nc dai anh phai vao mt hiu
ban m n mt bat m mi sau ng tin. Vn cha no,
Ma i vao mt hiu tra ung thm mt chen tra, vao mt
cai hang bn canh mua hai ng mng kh nhai, ly
th lam thu v. n xong, Ma i ra, nhn thy hai chic
thuyn buc di bong liu bn b. Trn thuyn an ba
ang thay ao. Mt ngi ci cai ao mau huyn mc cai
ao mau xanh. Mt ngi ci cai ao mau da tri mc cai
ao mau ngoc thach. Mt ngi khac co ve ng tui ci cai
Chuyn lang Nho
292
ao mau lam mc cai ao mau da tri thu kim tuyn.

My ngi y t gai i theo cung u thay ao. Ba ngi
bc ln, theo sau mi ngi la mt ngi y t gai tay
cm cai quat che anh mt tri. Ho ung dung bc ln
b. Nhng vin ngoc trn u lp lanh di anh mt
tri, nhng vin ngoc ta ao cham nhau ku lanh tanh.
Ma rao bc, u khng dam ngng ln nhn(1). Ma i qua
sau cai cu va i vong quanh mt cai vung, n mt ni
co ve thn da, y ngi ta xp cac quan tai thanh mt
day dai i mt hai dm cha ht. Ma cam thy chan ngy
mun tr v, th gp mt ngi, Ma noi:
- ng trc co cai g ep khng?
- i quanh mt oan la chua Tnh T, thap Li Phong
ep lm ch!
Ma lai i n pha trc. i c na dm thy mt cai
lu ni ln trn mt nc. Co mt cai cu bng van bc
sang. Ma qua cu. ngoai co mt tim tra. Ma vao y
ung mt chen tra. Ca i vao lu khoa cht. Ma mun
vao xem th ngi gi ca oi tin. Ca m, Ma bc vao,
thy ba cai lu ln, trn lu co ch do chnh tay Nhn Tn
hoang vit. Ma git mnh anh thot mt cai, vi vang
sa ao mu ngay ngn, ly cai quat git di giay ln
lam cai ht va cung cung knh knh lay nm lay, ung
nh mt ng quan lay nha vua(2) . Lay xong, Ma nh thn,
(1)
(2)
ung la c ch nha nho

Ch ring c ch nay cung u noi Ma la mt ngi tn sung trt
Ng T Knh
293
quay lai tim tra ngi. Bn canh la mt vn hoa, ngi

ban tra noi chuyn rng quan B chanh ang tip khach
y nn khng c vao. Bp t bn ngoai. Ma ng
bn ngoai nhn vao thy yn sao, hai sm bng ln ti
tp. Ma tan thng mt hi ri i ra, i qua thap Li
Phong, xa xa nhn thy nhiu ngi nha cai cao cai thp,
lp bng ngoi lu ly quanh co un khuc vi nhng cai lan
can o rc. Ma i nhanh n mt cai ca rt cao trn
nui, trn co mt tm bin my ch vang: Sc t Tnh
t t(1). Bn canh cai ca ln la mt cai ca nho, Ma bc
vao thy ngi chua rng rai, mt cai sn rng gach lang
nh nc. Ma i qua ca th hai th n hai cai hanh lang
gm my chuc bc tam cp tht cao. Con gai nha giau co
va sang trong ang keo nhau n tp np thanh tng an
tng lu ra ra vao vao khng ngt. Ho u mc ao thu, ao
gm, trn gio a lai, mui hng thm nc n ngat mui.
Ma vn ngi a cao, lai i mu vung cao, da mt en
xam, bung th to, chn i i giay cu day, mnh mc b
ao qun a cu, ung ht ngi nay n ngi khac. Nhng
nhng ngi con gai cung khng y g n va Ma cung
khng y nhn ho. i quanh mt vong, Ma lai tr lai
ngi trong mt tim tra. Trc tim treo mt cai bin vit
hai ch vang Nam Bnh (Bnh phong pha Nam). Ma
ngi y ung mt chen tra. trn quy hang, co nhiu
(1)
t phong kin mt cach thanh thc nhng ht sc ngy th.

Vua ban cho tn chua la chua Tnh T.
Chuyn lang Nho
294
a mt cam, keo vng, banh, tao, hat de nng. Ma mua

mi th vai ng, n khng k g n mui v. n xong,
thy no. Trong ngi cung cam thy mt, Ma i thng n
ca Thanh Ba v nha ong ca lam mt gic. V i ng
xa nn ngu mt mach cho n sang.
n ngay th ba, Ma lai n nui Thanh Hoang. Nui
Thanh Hoang tc la Ng Sn trong thanh. Ma i mt
oan th a n chn nui. Ma nhn ln thy my mi bc
tam cp, treo ht my mi bc nay lai co my mi bc
na, Ma bc mt mach, cam thy mt. Thy mt tim tra
trc miu, ben vao o ung tra. n ni, th o la miu
th Ngu T T xa kia lam t tng nc Ng. Ma cui
u trc ban th, vai lay va ngm nhn cac cu i mt
lt. Ma lai i ln th hnh nh khng con co ng nao
na. Nhng bn trai lai thy mt cai ca, trn ca treo
cai bin Phin thach c. trong co mt cai vn hoa.
Co my cai lu. Ma bc vao thy ca ong. ng ngoai
nhn vao thy co mt cai l hng trn ban, xung quanh
co nhiu ngi nh mun cu tin, Ma ngh bung:
- Ho ang cu tin phan oan v vic cng danh ch
g! Ta cung vao xem sao!
i mt lat, thy mt ngi bc ra chao, ngi bn
canh noi:
- Chung ti a mi c mt n thi s.
Ma ci thm trong bung. Mt lat sau mt ngi hoi:
Ng T Knh
295
- Co phai la Ly Thanh Chiu khng?

Lai co mt ngi noi:
- Co phai la T Nhc Lan khng?
Lai co ngi v tay noi:
- Thi chnh la Chu Thuc Trnh ri!
Ma ngh bung: Bt ky ho la ngi nao(1) ho cung khng
th giup ta trong vic cng danh! Ta i ni khac th hn.
Ma lai i quanh cai vung, treo ln mt cai tam cp, thy
mt con ng bng phng. Bn trai co mt hon nui, co
my cai miu, bn phai la mt con ng, co nhiu nha co
sn trc va sn sau. Ca sau m rng nhn ra sng Tin
ng. Nhng nha nay hoc la nha ban ru hoc la nha
ban tap hoa, co nha ban thc n, co nha ban m, co nha
ban tra, lai co nha boi chit t. Trc cac ca miu co
nhng ban tra. Ring trn con ng nay, co n trn ba
mi tim tra rt la nao nhit.
Ma ang i th mt ngi an ba mt phn, toc chai
du trong tim tra mi vao. Ma quay i ch khac(2) i
vao tim tra bn canh ung mt chen tra, tra mi hai
ng tin mua mt cai banh ngot n, cam thy ngon. Ma
lai i ra, n mt cai miu ln rt la nguy nga. o la miu
Thanh Hoang. Ma bc thng n, ngng u nhn ln
mt lt. Sau khi i qua miu Thanh Hoang, Ma i quanh
(1)
(2)
Ma Thun Thng khng thch th, phu, v cho o khng phai la

vn chng c nghip.
C ch cua nha nho.
Chuyn lang Nho
296
mt cai vung, i ln mt con ng ph nho. Hai bn ph

co nhiu tim ru, tim banh m, lai co my hiu sach
mi m. Trong mt hiu thy co t quang cao trn :
Sach tam khoa trnh mc tr vn" do ng Ma Thun
Thng X Chu chon loc ban y.". Ma nhn thy vui
mng khn xit, i vao hiu sach ngi, cm mt quyn
sach xem, hoi gia tin. Ma hoi:
- Sach nay con ban c khng?
Ngi ban sach noi:
- Sach vn tuyn ch ban c tng luc, khng bng c
th!
Ma ng dy bc ra, v a ngh chn c mt lat nn
mun bc ln nui. By gi trn ng khng co hiu
bun na v nui rt cao, bc tng bc ln nh nui th
nhn thy pha tay trai la sng Tin ng hin ra rt ro.
Hm y, trn sng khng co gio, mt nc phng lng nh
t. Thuyn qua lai, kiu t trong thuyn nhn rt ro. i
vai bc na th bn phai la Ty H va thap Li Phong,
nh H Tm. Nhng chic thuyn anh ca lnh nh trn
mt nc nh nhng con vt. Ma cam thy trong long
khoan khoai lai bc ln. Y i n mt cai miu khac,
trc ca co nhng ban tra. Cam thy moi chn, Ma ngi
xung ung tra; va ung va nhn hai bn. Bn nay la
sng, bn kia la h, cach con sng xa xa day nui nhp nh
khi n khi hin. Ma th dai ma rng:
Ng T Knh
297
- Tht la mt t kia ch Hoa Sn, Nhac Sn ma khng

thy nng! Cha ng nao sng nao bin ma khng thy
tha, che ch tt ca mun vt!
Ung xong hai chen tra, Ma thy oi va nh tr v n
cm. Va luc y gp mt ngi nha qu mang mt r tht
bo va banh bao ban. Ma mng r mua mi my ng tin
banh va tht bo ngi ban tra n ht nhn. n ung no n
xong, Ma lai tip tuc i.
i c mt quang na, th thy bn trai co mt con

ng nho, cy co gai goc moc y, hai bn khng co li
i. Ma theo ng y ma i, th thy nhiu tang a hnh
dung quai d, thin hnh van trang lam thanh mt cai
tng a, trn tng co nhiu danh nhn vnh th. Ma
khng y n, i qua mt cai cu a, theo nhng tam
cp bng a nho va cht i ln mt cai chua ln. Lai co
mt cai cu a nho rt kho i. Ma tay vn dy leo i qua
cu. Trc mt la mt in th rt nho, trn co cai bin
: n th inh Tin. Ma bc n thy hnh anh v
tin chnh gia, bn trai la mt con hac va bn phai co
mt cai bia co hai mi ch. Ma thy co nhng the xm
ben ngh bung:
- Ta a n y, cung phai xin mt que the xem sao?
ang luc nh quy xung lay, th nghe sau lng co
ngi noi:
- ng mun phat tai phai khng ng Ma? Tai sao ng
khng hoi ti?
Chuyn lang Nho
298
Ma quay lai, nhn thy mt con ngi ng trc ca

n, mnh dai tam thc, u i mu vung, mnh mc ao
lua, tay trai ang vut si dy lng bng t, tay phai
chng mt gy truc u rng, co b ru bac dai mai n
rn, dang ngi thanh tu co ve mt v tin. Nhn gp
ngi y khin cho: hng hai v ngha, bac tin ht lai
sinh ra; rng kt giao du, nhn vt lu cang thnh mai.
Mun bit ngi kia la ai xin xem hi sau phn giai.
Chuyn lang Nho
299
HI TH MI LM
Tang thn tin, Ma tu tai a tang;

Nh cha me, Khung ng sinh tron hiu.
Ma Thun Thng ang quy khn xin the n inh
Tin th ng sau bng co ting goi:
- ng Ma!
Ma quay lai, nhn thy ngi o nh mt ng tin, ben
vi ng dy thi l va noi:
- Ti khng bit tin sinh n y nn khng kp chao.
Ti cung cha c bit tin sinh la ai, tai sao lai bit ti
ho Ma?
- Thin ha ai chng bit tin sinh? Tin sinh a gp gia
nay th cha cn phai xin the lam g! Xin mi n t xa noi
chuyn.
- Tin sinh u?
- gn y thi.
Ngi kia tro tay noi. Ri dt Ma ra khoi n inh
Tin. ng i rng rai bng phng, khng mt tang a
nao. Ch mt chc a n ca n Ngu Tng Quc.
Ng Knh T
300
Ma ngh bung: ng i u ngn th? Mnh va ri

i nhm ng chng?
Lai ng vc t hoi:
- Hay y la phep rut t cua thn tin cha bit
chng!...
n trc ca n, ngi kia bao:
- y la t xa, xin mi vao!
By gi mi bit sau n Ngu Tng Quc co mt am
t rng lai co vn hoa. Trong vn co nm gian lu ln.
Bn mt u co ca s nhn ra Trng Giang va Ty H.
Ngi kia mi Ma ln lu. Thi l xong ngi xung, co bn
ngi tuy tung mc ao tru oan, i giay mi, bng tra
ln rt knh cn. Y bao lam cm, bn ngi vng da lui
ra.
Ma lic mt nhn, thy gian gia lu treo mt t giy
vit hai mi tam ch ln! o la mt bai th t tuyt nh
sau:
Nam nm xa ti t nay(1)
Phong lu con mai n ngay nay.
Canh h sc nc u l lao
Ngm, hat mi chu vung vy tay.
di vit my ch: Thin thai Hng Ham Tin .
(1)
Vao th ky XII, Tng Cao Tng b qun Kim dn xung min

Nam sng Dng T, ong Hang Chu, lch s goi la cuc
Nam .
Chuyn lang Nho
301
Ma a oc qua sach Thng giam nn bit Nam la

vic Tng Cao Tng. Bm t ngon tay, a hn ba trm
nm. Nay ng ta con sng y. Vy ro rang ng ta la mt
ng tin, khng nghi ng g na! Ma ben hoi:
- Bai th nay la do cu lam ra?
V tin noi:
- Ham Tin la hiu cua ti. Ti ngu hng ma lam ch
no chng hay ho g. Nu ng thch xem th, ti co mt
quyn th do cac quan tun vu, phin ai, cac v ng s
va ti xng hoa vi nhau, ti xin ly ng xem.
Y noi xong, a ra mt quyn th chep tay. Ma m ra
xem u do chnh tay tac gia vit ra ca. Toan la th tht
ngn, vnh canh Ty H, ch vit rt ep. Ma tm tc
khen ngi mt luc, ri a lai. Cm a don ln. Trong
mm co mt a tht d hm, mt bat tht vt hm vi
ru, mt a tm cun ln va mt bat canh nong. Tuy la
ba cm thng, nhng rt tim tt. Ma tuy con no cung
chiu long tin ng c gng n tron ba cm. n xong tin
ng bao ngi tuy tung don bat a.
Hng Ham Tin noi:
- Ti nghe danh ng a lu. Cac hiu sach tranh nhau
mi ng. Hm nay sao ng lai ti n nay xin the?
- Khng giu g cu, nm nay Gia Hng ti co soan
c mt b vn tuyn, kim c my chuc lang bac,
nhng ti a tiu ht nhn giup cho ngi ban mt
Ng Knh T
302
vic. Nay ti n mt hang sach gn y, nhng cha co

vn chng g lam vn tuyn. Tin nha tro cung ht
rao, trong long bun bc, ti mi i dao mt chut cho
khuy. Ti nh n n nay xin mt que xem co c hi
phat tai khng. Khng ng lai gp cu. Cu a ro ca ni long
ti ri v vy cung khng cn xin the na.
- Kim tin th cung chng kho, nhng mun n to phai
thong tha. By gi ng co mun co mon tin nho tiu ngay
khng?
- Ti ch ct co tin, k g to hay nho. Nhng khng bit
cu co cach g khng?
Hng Ham Tin ngh ngi mt lat ri noi:
- Thi c, nay ti tam a cho ng vt nay, ng em
v nha lam th xem. Nu hiu nghim th ln noi vi ti
ly na. Khng hiu nghim th thi.
Hng Ham Tin noi xong, chay vao u ging ly ra
mt goi. Y m ra, trong co my cuc than a a cho Ma
ma rng:
- ng em cai nay v ri t mt lo la ln. ng bo no
vao cai chu em trn la xem no thanh ra cai g. Sau
o ln y noi cho ti bit.
Ma nhn goi than, chao Ham Tin ri v. Ti nha Ma
t mt lo la. Ma ly chu t ln lo. Ngon la chay lach
tach mt lat. Ma mang chu ra xem th thy mt nh bac
co hoa rt quy.
Chuyn lang Nho
303
Ma mng r, nu lun sau, bay chu na. Kt qua c

sau, bay nh bac tht tt.
Ma vn nghi hoc khng bit s bac nay la tht hay
gia. Sang hm sau, Ma em n hang bac ngoai ph nh
xem th, th ho u noi la mt th bac tt. Ma i ly
my nghn ng em v nha.
Ma ct tin ri ln ta n Hng Ham Tin. Hng Ham
Tin a on ca ma hoi:
- Vic hm qua nh th nao?
- Qua thc la phep tin.
Ri k lai cu chuyn va noi cho Ham Tin bit mnh
c bao nhiu thoi bac.
- Tt lm! Ti ang con y, m em v th na xem.
Y lai a cho Ma mt goi to gp ba, bn ln goi trc.
Y gi Ma lai n cm. n xong Ma t bit ra v. Ma
nha lun sau, bay hm, ngay nao cung lo t lo, bac.
Ma em tt ca than thanh bac ht. Ma ly cn, cn
c tam chn mi lang. Ma mng r em goi thanh tng
goi va ct i.
Mt hm Ham Tin mi Ma n nha va noi:
- ng X Chu, ti Thai Chu, qu quan cung gn
nhau. Ta co th xem nhau nh ng hng y. Hm nay
co ngi khach lai thm ti, ti va ng se nhn nhau la
anh em ho. y la mt dp may, ng ch co bo qua.
- Cu cho bit ngi khach y la ai.
Ng Knh T
304
- y la ng Ba, con cu thng H trong thanh, tn la

Chn hiu la Mt Chi. Cu thng lam quan cua lai
cung khng t. ng nay lai co bnh tham tin, c cang
nhiu tin lai cang thch. ng ta mun hoc phep t bac
cua ti. ng ta co th bo bac van ra lam ph tn p
lo mua thuc. Nhng vic nay cn phai co ngi lam trung
gian. ng ta a bit ting ng. Hn na, co ng lam ngh
lam vn tuyn hang sach, d tm tung tch th ng ta
mi yn tm. Nu hm nay chung ta gp nhau ban tnh
vic y xong, th n sau bay ln bay la bn mi chn
ngay, ti se ch tao xong cai cuc bac me. By gi bt ky
ng, ch, thic g cung co th lam phep hoa ra vang ca.
By gi co phai ch co my trm lang bac ma thi u. Ti
vn khng cn tin nn luc y se cao lui v nui, con tin
sinh a cuc bac me ri th trong nha tha h ma phong
lu.
Ma thy y co phep tin nh th, lam g ma chng tin,
ben ngi i H cng t. H cng t n chao Ham Tin
ri hoi Ma:
- V nay u, tn ho la g?
Ham Tin noi:
- Tha y la em ho ti. Cac hiu sach co vit my ch:
Sach vn tuyn, vn bat c do Ma Thun Thng tuyn,
Ma Thun Thng la em ho ti y.
H cng t n cn on tip. Thi l xong moi ngi ngi
xung. Cng t a mt nhn mt lt, thy Ham Tin
Chuyn lang Nho
305
ngi hin ngang, ac xung quanh bay bin ep e, bn

ngi tuy tung thay nhau bng tra, lai co nha lam vn
tuyn ho Ma la ch ch thn cho nn ht sc an tm, vui
ve. H cng t ngi mt luc ri v.
Ngay hm sau, Hng va Ma cung ln kiu n H phu
ap l. Ma lai biu H cng t mt b vn tuyn.
H cng t gi lai noi chuyn hi lu. Sau o hai ngi
tr v.
Ma v nha c mt lat, ngi nha H cng t a n
hai cai thip, mt cai cho cu Hng, mt cai cho cu Ma.
Trn thip u vit Sang mai xin mi hai cu n cai nh
trn h cung ung ru. Mong c thnh giao. H Chn
bai.
Ngi cm thip noi:
- ng chu ti mi cu n d tic tai vn hoa bn lu
oc sach Hoa Cang trn Ty H. Sang mai xin mi cu
cung vi cu Ma n sm.
Ham Tin nhn danh thip. Hm sau, hai ngi cung
n Hoa Cang d tic. Ca vn m rng, H cng t a
ng on y.
Hai ban tic don ra. Ho ngi xem mt v tung va n
chi sut mt ngay. Ma ngi trong ba tic ngh: Ngay
trc mnh ch ng xem ngi ta n ung. Ng u hm
nay lai chnh mnh c ngi ta mi n d tic y!.
Ng Knh T
306
Ru, cac mon n, im tm u rt ngon. Ma c

mt ba no say.
H cng t nh nm ba ngay sau se mi n nha vit
giy hp ng. Ma se lam trung gian. Sau o quet don
nha ca, sa soan vn hoa lam nha luyn an. Trc
tin H cng t a ra mt van lang bac, nh Ham Tin
mua ch cac th thuc va n trong nha luyn an.
Ba ngi ban nh xong. n chiu, tic tan, Ma ln
kiu tr v Vn Hai Lu.
Ma ch lun bn ngay khng thy Ham Tin cho ngi
lai mi, ben n nha Ham Tin. Vao ca, thy ngi hu
ang bi ri. Ma hoi tai sao, mi bit Ham Tin m, bnh
tnh rt nng. Thy thuc bao mach yu lm ri nn
khng chu cho n.
Ma kinh ngac lin ln lu thm th thy Ham Tin ch
con th thoi thop, u khng ngng ln c na.
Ma vn la ngi tt nn lai sn soc, n ti cung
khng v nha.
Hai ngay sau, Ham Tin th hi th cui cung.
Bn ngi hu tay chn rung ri, moi moc khp ni ch
con bn nm cai ao voc, nhiu em i cm cung c
dm lang bac. Ngoai ra khng con g khac, my cai rng
cung u trng khng. By gi ho mi noi ho khng phai
la ngi hu. Mt ngi la con, hai ngi la chau, mt
ngi la r.
Chuyn lang Nho
307
Ma nghe noi hoang ht, mun giup ho. By gi n

quan tai ho cung cha co tin mua. Ma co long tt, vi
vang v nha ly mi lang bac a cho ho. Ngi con ngi
canh xac cha khoc loc, hai ngi chau i mua quan tai,
chang r khng co vic g nn cung vi Ma ra tim tra
canh nha noi chuyn.
Ma noi:
- ng nhac cua ng la mt v tin sng, nm nay a
sng c ba trm tui, sao bng chc lai cht i nh vy?
- Thc bun ci! ng nhac ti nm nay mi sau mi
sau tui, lam g n ba trm tui. ng nhac ti la ngi
khng chu an phn lam n, c thch la ao. ng kim
c ng nao la phung ph ht ngay. n nay rut cuc
nh th! Khng giu g ng, chung ti trc y la ngi
bun ban nhng bo cng n vic lam theo ng ta lam cai
tro gian di nay. Nay ng ta cht ri, ch kh chung ti.
Th nay ri n phai i n xin v lang, tht la kho
ngh qua!
- u ging ng ta con co bao nhiu la goi than! t
lo ln than th u ra bac hoa ca.
- Nao co phai than thic g u! u la bac ca, ly than
bi en i y thi. Mi khi bo no vao lo ma t, th cht
bac chay ra. y ch la cai li la ngi. Khi dung ht
ri th la nhn!
Ng Knh T
308
- Nhng co mt iu, nu ng ta khng phai la tin, tai

sao thy ti n inh Tin, cha quen bit g ma ng ta
a bit ti ho Ma?
- ng lai nhm ri! Hm y, ng ta cu tin n
Phin Thach C, i ra thy ng ngi xem sach hiu
sach. Khi hang sach hoi ng ho g ng ta nghe ng noi ho
Ma. Ch trn th gian nay lam g co tin!
By gi Ma mi bit v le: te ra ng ta chi thn vi
mnh ch la ct mn tay mnh la gat H cng t!
Cung may vn nha ho H con vng nn mi cha mc
mu!
Ma lai lm bm noi: ng ta cung chng lam hai ta g?
Rut cuc ta vn phai mang n ng ta!
Ma quay vao lo vic khm lim, tnh tra tin thu
phong trong miu, ri thu my ngi khing quan tai ra
ngoai ca Thanh Ba.
Ma sm u ru tht, l vt, vang giy a n ch
quan tai ly gach xy t t. Con tha t tin, Ma cho bn
ngi kia lam tin l ph ri t bit ra v.
Ma a am xong, tr v, lai n ung tra nui Thanh
Hoang. Bng thy bn canh phong tra co t thm mt cai
ban nho co mt chang thiu nin boi chit t y.
Chang thiu nin kia tuy gy, nho, nhng co ve thng
minh. Lai co mt iu la, la trc mt y t but nghin,
Chuyn lang Nho
309
t oan ch, nhng trong tay y lai cm mt quyn sach

xem.
Ma ly lam la, gia b mun boi chit t, lai gn xem.
Th quyn sach kia chnh la quyn sach tuyn vn bat c
do mnh mi soan ra.
Ma n ngi trn cai gh canh ban. Ngi thiu nin
hoi:
- ng mun boi chit t phai khng?
- Ti i mt nn n y ngi mt lat!
- Mi ng ngi ti i ly nc tra ung.
Y lin vao phong tra ly ra mt chen tra a n trc
mt Ma va ngi xung mt bn.
Ma thy ngi kia co ve ng n, ben hoi:
- ng ho g? Ngi y sao?
Ngi thiu nin thy Ma u i mu vung bit Ma la
nha nho ben noi:
- Chau ho Khung, khng phai ngi y. Chau
huyn Lac Thanh phu n Chu.
Ma thy y u i mu rach, mnh mc ao vai n rt
la lam lu mi hoi:
- ng bo nha i xa my trm dm ln tnh ma lam cai
tro nay sao? Ngh nay tin khng c bao lm, nui
ming cung chng u. ng nm nay bao nhiu tui?
nha co cha me, v con g khng? Ti thy ng chm hoc
nh vy chc la ng phai la hoc tro?
Ng Knh T
310
Thiu nin kia tra li:

- Chau nm nay hai mi hai tui, cha co v. Cha me
vn con manh. Luc nho chau cung co i hoc my nm.
Nhng v nha ngheo, nn phai bo hoc. Nm ngoai, chau
theo mt ngi bun cui ln tnh, lam vic tnh s cho ho.
Khng ng nha chu ht vn, chau khng v qu c nn
phai lu lac y. Hm trc, co mt ngi lang n noi
cha chau nha b m, n nay khng bit sng cht ra
sao! Tht la au xot!
Thiu nin noi xong, nc mt chay rong rong.
Ma cung ai ngai ben noi:
- Thi, ng cung khng nn bun ba lam chi. ng tn
va hiu la g?
Thiu nin lau nc mt noi:
- Chau tn la Khung Hi, hiu la Siu Nhn. Dam xin
cho bit tn ng la g?
- Cai o chng cn phai hoi. Va ri, ng oc tp vn,
ngoai ba co my ch Ma Thun Thng. Ma Thun
Thng tc la tn t cua ti y.
Khung Siu Nhn nghe xong chp tay, dp u xung
t ma noi:
- Chau tht la co mt ma khng trng thy Thai Sn.
Ma vi vang dy noi:
- ng lam th! Ti vi ng beo my gp g, cung la
ch thanh kh vn chng vi nhau. By gi tri a gn
Chuyn lang Nho
311
ti, khach boi cung a van, sao ng khng thu xp ac

cung v nha ti noi chuyn cho vui.
- Th th tt qua! Mi ng ngi chi, cho chau thu xp
ac mt chc.
Khung ben thu xp but, nghin, giy mc, bo vao mt
goi mang ln vai, con ban gh th em gi vao trong cai
n trc mt va theo Ma v Vn Han Lu.
Ma v n Vn Han Lu, m ca phong mi Khung
Siu Nhn vao ngi va noi:
- Nay ng! By gi ng co mun hoc cu tin na
khng? Hay mun v nha chm nom ng cu?
Khung Siu Nhn nghe noi nh vy, cam ng ri
nc mt ma noi:
- Tha ng, by gi cm ao u thiu, con bit ly g
ma hoc hanh cu tin na? Cai o xin chu! Chau ch
co phu thn nha au m, lam con lam cai khng sao v
nha phung dng, ngh lai tht khng bng ging chim
mung. V th ma trong long au n, bc bi, i khi ch
mun cht cho xong!
- Sao ng lai ngh v vn th! Long hiu thao cua ng
thu n tri t. ng c ngi y, ti se lam cm ng n.
Ri Ma mi y lai n cm ti va noi:
- Nu ng mun v n nha th tin n ng cn
bao nhiu?
Ng Knh T
312
- Tha tin sinh, thc ra co nhiu g u? Ch ap

thuyn i ng thuy my hm, ri ln b, cung chng
dam xe cang g. Vai mang hanh ly, n vai ba cm la
xong! Chau ch mong sao chong v n nha gp mt phu
thn th du cht cung nhm c mt.
- Th th c thi! Hm nay ng c ngh lai y vi ti
mt m ri ta se ban.
n m Ma lai noi:
- ng trc y i hoc c my nm? a lam c vn
bat c cha?
- Chau a lam c bai ri.
Ma nhn y ci ma noi:
- Hm nay ti th ra muc cho ng lam, xem ng
co hy vong thi c khng? Y ng th nao?
- Chnh chau cung ang mun tin sinh day cho. Nu
khng thng xin tin sinh ng ci.
- Sao ng lai noi th? Ti ra mt u sang mai se
lam.
Ma noi xong ra u a cho Khung va bao Khung
i ngu.
Hm sau Ma va mi thc dy, Khung a lam bai
xong a cho Ma.
Ma vui mng noi:
- ng chm hoc lai thng minh lanh li, tht ang
khen! Tht ang khen!
Chuyn lang Nho
313
Ma cm bai xem ky mt ln ri noi:

- Vn chng co tai y! Nhng con thiu quy cu.
Ben cm ln ban ly but chm, t u n cui
giang ro cac ch h, thc, phan, chnh, thn,
th(1) cho Khung nghe.
Khung cui u cam ta ri xin i. Ma noi:
- Khoan! Khoan! Anh ln nay v nha phai co mt s
tin phung dng cha me, ri mi noi n vic hoc tp
c. y ti co mi lang bac, anh cm ly tuy tin lo
liu mi thy thuc chm nom cho ng cu.
Noi ri m hom ly ra mt goi bac mi lang, lai a
mt chic ao bng cu, mt i giay cho Khung va noi:
- S tin nay anh cm v nha, con giay va ao nay s i
ng ret mt, bui sang va ban m th em ra ma
mc (2).
Khung Siu Nhn cm ly qun ao, goi bac, hai hang
nc mt gian giua ma noi:
- Nh tin sinh thng cho nh th nay, Khung Hi
nay bit ly g ma bao ap! Mun xin cho th kt ngha
anh em, va con mong nh v sau. Nh vy s co qua bao,
khng bit huynh trng co nhn cho khng?
(1)
(2)
Nhng quy tc trong vn bat c.

Ma Thun Thng rt tt i vi ban.
Ng Knh T
314
Ma rt mng, cho Khung lay hai lay, lai cung lay

Khung hai lay, kt ngha lam anh em. Khung lai trn
lu. Ma i tm rau qua, lam ba n tin hanh.
Trong luc n, Ma noi vi Khung:
- Nay em! Em nn nghe li anh! Khi em v nha, em
phai cho rng thi c la cach phung th cha me tt nht.
Con ngi ta sinh ra trn i nay, ngoai cai o ra, th
khng con cach th hai nao na. y la khng ban n
cai ngh boi chit t la cai ngh hen ha. Ngay vic day
hoc hay lam th lai cung khng phai la cai ngh ang lam.
Ch co cach thi c nhn, tin s la cach lam cho cha ng
vinh hin. Sach Hiu kinh noi: Lam vinh hin cha me,
lam ni danh ting cho gia nh la th. Sach xa co cu:
Sach kia co sn nha vang, sach kia gao co v van khp
ni, sach kia c gai tuyt vi la nh vy. Ma sach by gi
la sach g, nu khng la vn bat c? V vy cho nn khi
em tr v phung dng cha me, th phai lo thi c la chnh.
Ngay nu vic lam n khng kha, phung dng khng
tron cung khng nn bn tm. Phai lo vn chng lam
chnh. Nu cha me co mang bnh nm ging khng co
cai g n ma nghe em ngm vn bat c, th cung phai ly
lam ha da, vui long. Bao nhiu bun ba se qua. Bao nhiu
bnh tt se ht! Tng T noi Nui cai ch ln la nh
vy. Ngay nu nh em khng gp may, sut i thi khng
, t nht em cung co th thanh mt lm sinh sau nay co
th lam thy giao va mt ao sc phong cho cha me. Anh
Chuyn lang Nho
315
la mt thng khng ra g! Anh a gia ri, ch em la thiu

nin anh tun. Em nghe li anh, sau nay lam quan chung
ta se gp nhau.
Noi xong, Ma lai gia sach chon cn thn my b vn
bat c nhet vao trong cun ao bng va noi:
- y u la sach hay ca! Em em v ma oc.
Khung Siu Nhn c qun quyt khng n ri nhng
lai st rut mun v nha thm cha nn phai gat nc mt
ma cao t.
Ma dt tay Khung i n ch Khung di chn nui
Thanh Hoang ly hanh ly. Lai a Khung n ca Thanh
Ba xung thuyn bn sng. Ma ch cho y ln thuyn ri
mi t bit tr v thanh.
Khung Siu Nhn qua sng Tin ng, mun ap
thuyn di n Chu. Thy mt chic thuyn ang cheo
nhanh long sng, ben hoi:
- Co ch khach khng?
Chu thuyn tra li:
- y la thuyn cua ng Trnh i vic cng, khng ch
khach u!
Khung Siu Nhn mang hanh ly ln vai toan i th co
mt ng gia toc bac nh t ngi ca thuyn noi vi chu
thuyn:
- Khach mt mnh, thi cho ngi ta i. ng lai c
thm t tin anh chen.
Ng Knh T
316
Chu thuyn noi:

- Cu ln a bao, thi mi ng khach ln i!
Ri ghe thuyn vao b cho Khung Siu Nhn xung.
Bc xung thuyn, Khung Siu Nhn t hanh ly xung
vai chao cu gia. Thy trong thuyn co ba ngi: cu Trnh
ngi gia, ngi con ngi mt bn, mt bn na la ngi
khach phu khac.
Cu Trnh chao lai ri mi Khung Siu Nhn ngi
xung, Khung Siu Nhn la ngi nha nhn kheo leo.
trong thuyn y to ve cn thn, im lng. H m ming ra
la mt cu, hai cu nn cu Trnh rt hai long. H n cm la
mi y cung n. Sau ba cm, ngi trong thuyn khng co
vic g, cu Trnh noi:
- By gi nhn tnh bac beo, bon hoc tro phn nhiu bt
hiu vi cha me. C xem ba anh em nha ho Trng n
Chu u la tu tai th ma nghi cha chuyn cua cho con
ut nn c sinh s luc uc trong nha. ng cha chu khng
ni, phai n quan kin. Hai thng anh mang tin ut lot
cho quan phu, quan huyn gia lam n noi rng: ng cha
thng hai con, xin rut n khng kin na. Nh co ng
thy trong trng thng thn khng chu, em vic y
bm ln tnh, cu ln sai chung ti v n Chu bt bon
can pham kia.
Ngi khach noi:
- Nu bt thu pham v xet x th cac quan phu,
huyn co b li khng nh?
Chuyn lang Nho
317
Cu Trnh noi:
- Nu xet ra ma ung th phu, huyn u b li thi ht!
Khung Siu Nhn nghe chuyn y trong long bui ngui:
- Bon co tin th bt hiu vi cha me, con hang cung
kh nh mnh, mun hiu thao vi cha me th lai khng
lam c! i tht lm ni bt bnh!
c vai ngay, Khung Siu Nhn t ta cam n cu
Trnh ri bo thuyn ln i b. Cu Trnh khng oi tin
cm. Y rt cam ta.
T o Khung Siu Nhn ngay i m ngh, v n
lang trng thy ca ngo nha mnh.
Nhn vic nay khin cho: Nt tt long ngay khin c
ngi i y; danh hay, thc d ch mang ting xu tron
i. Cha bit vic sau th nao, xin xem hi sau phn
giai.
Ng Knh T
318
HI TH MI SAU
Lang ai Liu, con hiu th cha,

Huyn Lac Thanh, quan hin yu s
Khung Siu Nhn xa trng thy nha mnh trong long
hn h. Khung bc nhanh n nha, chay lai go ca. Ba
me nghe ting, vui mng ra on. Ba thy con lin noi:
- Hai i, a v y ?
Khung Siu Nhn noi:
- Tha me! Con a v.
Y t hanh ly xung sa lai ao qun, cui u chao lay
me. Ba me vut ve khp ngi con, thy y mc ao bng
rt day mi an tm noi:
- T ngay con i theo ngi lai bun, a hn mt nm
nay, me khng bao gi yn tm. Co m, me nm m thy
con ri xung nc, me khoc oa va tnh dy. Co m me
nm m thy con nga gay chn. Co m me m thy trn
mt con moc mt cai bu ln. Con ch cho me xem, me
ly tay nn mai khng c. Co m, me lai m thy con
v nha, trng thy me th khoc lam cho me cung khoc theo
Chuyn lang Nho
319
ri tnh dy. Co m, lai m thy con u i mu sa, noi

la a lam quan. Me ci, noi: Ta la nha cay cy lam g
co ngi lam quan. Co ngi ng bn canh me noi: Nu
ng ta lam quan th ng ta khng phai con ba. Nu con ba
lam c quan th kip nay ba cung cha gp mt c
u! Me lai khoc ma noi: Nu con ti lam quan ma ti
khng thy mt th tha rng ng lam con hn! Cu y
lam me khoc mai, gao thet ri tnh dy, lam cho thy con
cung tnh dy. Thy con hoi me, me em u ui cu
chuyn trong mng k lai. Thy con noi, me nh qua hoa
m y thi. Khng ng m hm y thy con mc bnh
ban thn bt toai, nay ang nm trong bung.
Nghe ngoai noi leo xeo, cu Khung trong bung bit
con mnh a v, bnh tnh lin giam bt, tinh thn khoan
khoai.
Khung Siu Nhn chay vao ng trc ging noi:
- Tha thy, con a v!
Va sup xung lay. Cu Khung bao y ngi ln ging, k
t m cho nghe sao mnh lai mc bnh va noi:
- Sau khi con i ri, thng con chu Ba c mun ly cai
nha nay. Cha ngh bung, thi ban quach nha cho no,
tm cai khac. Con s tin tha, i khi con v lam vn
bun ban kim n. Lang ging bao thy rng: Nha ta gn
bn nha no, nu no mun mua, th tt phai bo thm vai
lang na. Nhng ng u, mc du lm tin, no vn ch
mun mua re. Chng nhng no khng bo ra mt s tin
Ng Knh T
320
kha kha theo ung gia ma con mun bt my lang na c!

Ro rang no bit mnh khng co gao vao ni, nn no
mun lp meo git mnh. Thy tc qua khng ban cho no.
No ben ngh ra mt k c ac, thng ng vi chu cm
nha, em tin nguyn gia n chuc. Chu cm nha la ai,
chc con a bit: u la hang chu ta ca y. No cy th
an anh m ming ra la noi: San nghip nha nay khng
ai c ban Thy noi: a anh khng ban, nhng s tin
bo ra sa cha my nm nay, phai tra cho chung ti ch!
No nht nh khng chu tnh mt ng, nao, c nng nc
oi chuc theo nguyn gia. Hm o, hai bn cai nhau
trong nha th ri no anh thy. Nhng ngi trong ho, n
tin thng Ba u bnh no, li cho thy la khng tn
knh t tin. Thng anh con lai khng ra tro trng g, noi
th ba iu khng c mt. Thy tc qua, v nha lm
bnh. T khi mc bnh n nay, ngay cang thm gieo neo.
Thng anh con lai nghe ngi ta chu theo gia cu vit giy
hoan lai cho no. Bac th ly vt v, ri tiu ht sach. Thy
rc ri n thn, anh con lin ban vi ch du con thy
ra ring. Thy t ngh a khng co cua ring g cho
chung thi thi, mnh phai t lam ly ma n, khoi phin
luy n chung no. Nay chung no ngay nao cung ganh hang
i cac ch ban, tin kim khng u nui hai ming n.
Thy th nm trong phong nay, bnh cang ngay cang
nng. Nha bn canh lai mun lp lai nha, cho nn ho
mun ui thy ra khng k sng cht. C dm ba ngay
Chuyn lang Nho
321
ho lai cho ngi n giuc, li qua ting lai khng bit

u cho ht. Phn con th khng bit con i u. Me con
h ngh n la lai khoc ra, khoc vao.
Khung Siu Nhn noi:
- Tha thy, vic a nh th ri, thy cung khng nn
nong nay, xin thy hng lo tnh dng cho lanh. Con
Hang Chu co gp mt ng. ng y cho con mi lang
bac. Ngay mai con se xoay ngh bun ban lt vt kim
cm chao nui gia nh. Nu chu Ba co n thi thuc, th
thy ng lo. Con se noi vi chu!
Ba me n goi Khung i n cm. Khung theo me
xung nha bp chao ch du. Ch du rot tra mi ung.
Ung tra xong n cm. n xong, Khung vi vang kim lai
mon tin n ng, con tha i mua ngay mt gio ln em
v quay, n ti mi cha n cm. Mua gio ln v th
cung va gp anh ganh hang v. Khung sup xung lay
chao anh. Ngi anh dy va cung ngi trong nha k
lai chuyn kh s trc y. Ngi anh cau may noi:
- Thy by gi m ra ln thn noi ba iu khng c
mt. By gi ngi ta n oi nha th lai c y ra khng
chu i, lam cho anh tht kh! Trong nha nay thy thng
nht la em, em nn sm ti khuyn can cho thy ro.
Noi xong y mang ganh vao bung.
Khung Siu Nhn i cho tht chn, don cm bng ra
trc mt cha, vc cha dy n.
Ng Knh T
322
Cu Khung thy con v trong long vui mng, lai co thc

n ngon nn ba y n c cm. Con tha bao nhiu
Khung t trn mt cai ban trc mt cha mi me va
anh cung n.
Cu Khung trng thy th rt vui mng. Cu ngi n
khuya mi nm xung ngu. Khung Siu Nhn em chn
lai nm ngu di chn cha.
Khung sang sm a dy, ly bac ra ch mua my con
ln em v nui. Lai mua thm t . Trc ht y bt mt
con ln ra lam tht lam lng sach se, xe ra em ban bui
ch sm. Lai ly xay lam u phu, ban ly tin v
di ging ri n ngi trc mt cha.
Trng thy cha co ve bun ru, Khung ben em nhng
canh ep Ty H, cac thc n va nhng thu vui, k
lai t m cho cha nghe. Cu Khung nghe va ci.
Ngi mt luc lu, cu Khung goi con lai noi:
- Ta mun i ng, goi ngay me con n y!
Ba cu vi vang chay n ly vai m cho ng cu.
Khung Siu Nhn noi:
- Thy mun i ng, khng nn lam th! Vai m y
trong chn, i ng khng tin. Hn na, mi ngay lai
phai git, git ri me lai phai h cho kh th no hi lm.
Cu Khung noi:
- Thi c tao ng dy i ng cung c, ch lam
sao by gi!
Chuyn lang Nho
323
Khung Siu Nhn noi:

- thy ng dy lam g! Ti a co cach.
Noi ri lin chay ngay xung bp ly mt cai chu sanh
bo y tro ri bng ln, t canh ging, ri lai bng
mt tm van t ngay bn ngoai cai chu. Khung t
mnh ng ln m ly ngang lng cha, hai ban chn
cha t ln tm van, t g vao ung chu. Khung m
ngang lng cha, mnh cui xung, hai ui cua cha vt
ngang vai. Cu Khung c nm yn trn vai ma i ng.
Xong, cu quay lai nm nh trc. i nh th a d dang
ma lai khng co mui thi. Sau o Khung mang van i,
mang chu tro i ra ngoai ri lai tr v ngi ch cu.
n ti Khung lai
ngi mt luc i cho
mang ra mt cai en
cha, ly vn bat c ra
vc cha ngi dy n cm, Khung

cha ngu, p chn cho cha xong,
st ln, y du vao, ngi bn
hoc.
Cu Khung ngu khng yn, na m lai dy khac m,

ung tra mai n trng canh t.
Cu Khung goi mt ting, Khung chay lai. Cu Khung
ang m mun i ng, trc kia khng co ai phuc dch
nn phai ch n sang. Ngay nay co con gn bn canh hu
ha, luc nao mun i cung c, cho nn ba cm ti lai an
tm n thm c t ming.
Khung Siu Nhn thng m thc n canh t, ch
ngu c mt canh ri lai phai dy git ln xay, .
Ng Knh T
324
Bn nm ngay sau, ngi anh ch v sm, mang mt

con ga t v nu trong phong ch du. Lai mua thm mt
h ru tht ai em. Y noi:
- Vic nay khng cn phai noi vi thy lam g.
Khung Siu Nhn khng nghe, ly tht ga bo vao mt
bat, mi cha me n. Con tha bao nhiu hai anh em mi
ngi lai cung n vi nhau. Va gp chu Ba n oi nha,
Khung Siu Nhn t chen ru xung vai chao chu Ba,
chu Ba noi:
- Tt qua! Anh hai a v ri a? Mc ao bng dy dn
ep e qua! Lai i ra hoc c l phep bit vai chao t t
qua nh!
- Chau mi v nha my ngay nay thi! Bn qua nn
cha kp lai hu chu, xin mi chu xi tam chen ru
sung vi chau cho vui.
Ngi chu ngi xung, ung c vai chen, em chuyn
nha ra ban. Khung Siu Nhn noi:
- Xin chu ng st rut! Anh em chung chau y co
phai dam liu nha chu u? Nu cha co tin mua nha
th cung gng thu vai gian tam a nha gia lai cho chu.
Ch v hin nay thy chung chau m, ngi ta noi ngi
m ma di ging th khng tt. Nay anh em chung chau
ang mi thy bc thuc cho thy chung chau. Nu thy
chung chau khoi c th tra nha ngay cho chu. Nu thy
chung chau m dai cha lanh th chung chau lam th nao
Chuyn lang Nho
325
cung phai tm nha khac don i. V con nha chu th

chng nhng chu phai i oi lun ma thy me chung chau
cung khng yn c.
Ln nay, ngi chu, thy Khung noi d nghe lai mm
mong nhun nhn, khng bit lam sao, ch noi:
- Cai nay cung t ngi nha mun sa sang lai tt ca.
Khng phai chu cn thuc giuc lam g. Chau a noi vy th
hay hoan lai t ngay cung c.
Khung Siu Nhn noi:
- Xin cam n chu. Chu c yn tm, vic y cung khng
dam chm lm u.
Ngi chu bng long ra v. Ngi anh noi:
- Mi chu xi thm chen ru.
- Thi chu khng ung na.
Va t gia ra v.
T o v sau, tht vi u phu cua Khung Siu Nhn
ban rt chay. Cha n tra hang a ban ht nhn.
Khung em tin v nha ngi bn canh cha. Ngay nao
kim c nhiu tin Khung lai mua thm tht ga, tht
vt hay ca ngoai ch. Cu Khung mc phai bnh m,
khng n c tht ln nhiu nn cn phai mua cac mon
khac. Sn ln hay long ln, phai co lun lun. Con thuc
thang th c nhin la khng th thiu. Cu Khung rt va
y. Ngay m cu i ai tiu tin u co sn soc, mi khi i
th Khung Siu Nhn lai quy trc, vac ui cha ln vai.
Ng Knh T
326
V th bnh cu Khung bt c nhiu. Cu ban vi hai con

v vic tm nha. Khung Siu Nhn noi:
- Bnh thy a hi bt, i cho bt na, dy i c
th se don nha cung cha mun g.
Co ai n thuc giuc don nha u do Khung Siu Nhn
thu xp xong xui.
Khung Siu Nhn rt chm ch thao vat. Bui sang y
lo bun ban lam n, chiu ti lai giup cha, y ht sc
chu kho hoc vn chng. Bui tra c ri lai n nha
hang xom anh c tng. Hm y, sau bui cm sm hu
cu Khung n xong, y thong tha ra sn truc lua chi, lin
cung mt ngi chn tru trong nha, ly cai thung ng
thoc up xung lam ban c, bay c tng ra chi. Bng thy
mt cu gia ru bac chp tay sau lng lai xem. Cu xem mt
hi lu ri ng ln noi rng:
- Van nay anh thua ri!
Khung Siu Nhn ngng u ln nhn ra la cu thn
trng Phan, ngi xom ai Liu. Y lin ng dy vai
chao. Cu Phan noi:
- Ti tng la ai. By gi nh ra cu la cu hai con cu
Khung! Cu nm trc i vng, v t bao gi y? Cu
nha ta m trong nha phai khng?
Khung noi:
- Khng dam noi giu g cu, chau v nha a na nm
nay! V khng co vic g nn chau khng dam ti nha, s
Chuyn lang Nho
327
phin cu. Thy chau vn m, gn y cung a hi . Cam

n cu nh n. Xin mi cu vao trong nha xi nc.
Cu Phan noi:
- Thi, bt tt phai lam th!
Ri bc lai gn Khung, ct mu cua Khung ra, lai
cm ly tay xem ky lng va noi:
- Cu hai, khng phai ti nnh cu u! T hi nho ti
co xem sach tng. Cu co ct cach quy tng, sau nay
khoang hai mi bay, hai mi tam tui, kh vn se tt
lm. Th, t, tai lc u co ht. Gia hai lng may co phat
sc vang, nay mai se co sao quy nhn chiu mnh.
Cu lai s vanh tai xem i xem lai ri noi:
- Ch co chut nay rui ro, nhng cung khng h g lm
u. Sau y kh vn se cang ngay cang tt.
- Tha cu! Chung chau bun ban ch mong sao khng
hut n vn ling, hang ngay kim c t lai nui cha me
la cam n tri, pht lm ri. Co u dam ngh n s giau
sang.
Cu Phan xua tay noi:
- Khng h g, vic o chc chn ri vn se co!
Noi xong moi ngi u ra v.
Chu Ba lai n oi nha, cang ngay cang gt. Khung
Siu Nhn kht khng c, noi xng my cu. Hn tc
qua, phat cau:
Ng Knh T
328
- Qua ba ngay nu khng don, th se cho ngi n d

ca, vt ngoi xung.
Khung Siu Nhn rt lo nhng khng chu noi cho cha
bit. Qua ba ngay, tri a ti, Khung va mi cha dy
i ng xong, cu Khung nm ngu, Khung em cai en
st t bn cha hoc bai, bng nghe ngoai ca co mt ting
n vang tri, hang my chuc ngi la ho m . Khung
trong long nghi hoc: co le chu Ba cho ngi n d ca,
vt ngoi chng. Mt lat nghe ting my trm ngi ku
rm ln mt lt, mt anh sang chiu vao ca giy lam
cho ca nha o rc. Khung ku ln mt ting:
- Hong to ri!
Vi vang m ca ra xem. Th ra trong lang b chay! Ca
nha u chay ra va ku ln:
- Hong to! Don nhanh ln!
Ngi anh ang m mang, nhay chm dy, v ngay ly
ganh hang xen. Trong ganh lai toan la nhng lt vt:
nao keo vng, nao u phu kh, ngi t, nhac, coi cua
tre em, gng lc, kep toc cua phu n. V c cai nay
th bo ri cai kia. Keo vng vi ngi t gay nat t tung
lam cho y toat m hi mi bc c, bo vao ganh va bng
chay ra ngoai. Ngon la a vut cao ln hn my trng,
tt ca nhng ngi cha chay u chay ra ging, ly nc
gii. Ch du m mt m chn, nm, ao, qun, giay,
dep, ku khoc m chay theo sau. Con ba me gia th s
hai hoang hn, hai chn bun run, mt bc cung khng l
Chuyn lang Nho
329
c. Ngon la o rc, chiu sang khp bn pha, ting

ku khoc vang tri dy t.
Khung Siu Nhn ngh bung: nhng cai khac th
khng cn lm. Y vi vang ln phong v ly ao, chn, nm
vao tay, ri ln ging cha dy, nm chc ly hai tay
cha cong ln lng. Khung cong cha ra ngi mt ch
trng ngoai ca, ri lai chay vao li ch ra, ch ng cho
ch chay ra ngoai ca, ri chay lai me cong ln vai. Va
chay ra th la a ben n ca gn nh khng co li ra.
Khung Siu Nhn noi:
- c ri! Cu c ca cha, me la tt ri!
Y lai t cha nm ngu trn ch t trng, ly chn p
lai t t. Me va ch du u ngi pha trc.
Khung lai i tm anh th khng bit anh a s hai
chay i ng nao ri! Ngon la c ung ung, p p o
rc nh con rng vang mua ln. Ngi lang khng bit
cach cha. Nc th xa, la chay qua na m mi dn
dn tt. Trn sn lua u la ng tro tan, hi la bc ln
ngun ngut. Tt ca nha ca trong lang u chay thanh
bnh a.
Khung Siu Nhn khng bit tnh sao. Khng ch
nng mnh, Khung thy u xom pha nam, trn con
ng ln co mt cai chua nho, lin cong cha n y.
Khung bao ch dt ba me i tng bc n ca chua. Hoa
thng khng cho vao va noi:
Ng Knh T
330
- Lang b chay, nhng nha b chay u b v khng co

ch tru. Nu ai cung don n chua ca th co bao nhiu nha
na cung khng cha ht. Hung chi nha anh lai co ngi
m, trong nay lam sao c?
Khung thy mt ng gia trong chua chay ra. Trng
ky th khng phai ai xa la, ma chnh la cu Phan.
Khung Siu Nhn ra vai chao va k vic b chay nha.
Cu Phan noi:
- Cu hai! Th trong trn chay hm qua nha cu cung
chay sao? Ti nghip!
Khung Siu Nhn em chuyn hoa thng khng cho
tru trong chua k lai cho cu Phan. Cu Phan noi:
- Bach s cu! Cu Khung y la mt ngi co ting
trung hu thn ta va tng mao cu hai nay tng lai
nht nh phat at. S cu la ngi tu hanh, lam phuc cho
ngi ta, tc la lam phuc cho mnh. Xin s cu cho ngi
ta mn mt gian phong tam vai hm ri se don i. Tin
hng en ti xin hu cu.
Hoa thng nghe vy, khng dam trai li, ben mi vao
va nhng cho mt gian. Khung Siu Nhn cong cha vao
chua nm ngu.
Cu Phan lin hoi thm cu Khung, cu Khung cam n.
Hoa thng nu mt m tra bng ln mi moi ngi ung.
Chuyn lang Nho
331
Cu Phan v nha, mt chc lai cho a cm va rau n

mi my ngi n. n chiu, ngi anh mi tm n, lai
trach em khng mang h t ac nao.
Khung Siu Nhn thy y khng tin ben nh cu
Phan thu h cho na cai nha gn chua, canh ng cai
don sang . Cung may, hm nha chay, Khung cha i
ngu, tin vn vn mang trong ngi nn git ln xay u
nh moi ngay trc va n ti lai thp en oc vn
chng. Cu Khung phai me s y nn bnh tnh nng
thm. Khung Siu Nhn tuy lo s nhng cung khng bo
vic hoc. m y hoc qua canh hai. ang luc oc cao
hng, nghe ngoai ca co ting thanh la. Nhiu ngi cm
uc rc mt v quan ngi kiu i qua y. ng sau co
ting chn nga i rm rp. y la quan huyn s tai.
Khung vn c oc sach, mc cho quan huyn i qua.
Khng ng quan huyn hm y ti tru cng quan lang
nay. Thy vy, trong long than th: Ni thn da nay ma
m khuya con co ngi oc sach chm ch tht la ang
knh! Khng bit ngi y la tu tai hay la hoc tro. Sao
khng truyn thn trng n hoi. Ben cho oi cu Phan
lai hoi:
- Trong gian nha gn u ca chua xom Nam co ngi
oc sach. Ngi y la ai?
Cu Phan bit y la nha ho Khung, nn em ht u
ui cu chuyn ra trnh bay.
Ng Knh T
332
- Anh ta chay nha nn thu y! Anh ta la con trai

th hai nha ho Khung, tn la Khung Hi, thng m
hoc n canh ba, canh t mi thi. Anh ta khng phai tu
tai cung khng phai la hoc tro, ch la mt ngi bun vt
ma thi!
Tri huyn nghe qua thng tnh ben bao:
- Nay ta vit mt cai thip, sang mai chu em n cho
Khung Hi noi rng by gi ta cha tin gp anh ta.
Hin nay a gn ky thi, bao anh ta nn khai tn ma i
thi. Nu qua bai v kha th ta se ct nhc cho.
Phan vng li lui ra.
M sang hm sau, tri huyn tr v nha. Phan tin chn
quan huyn ri chay thng n nha Khung goi m ca.
Cu Phan i vao va noi:
- Chuc mng!
Khung Siu Nhn hoi:
- Co vic g th?
Phan ly trong mu ra mt t thip a cho Khung.
Trong thip vit:
- Th sinh (1) Ly Ban Anh bai.
Khung Siu Nhn thy danh thip y ung la cua
quan huyn s tai, mng r v cung. Khung hoi:
- Tha cu, thip nay la vit cho ai?
(1)
Ngha en ngi hoc tro chu chc, ch s khim tn.
Chuyn lang Nho
333
Phan k lai cho nghe:

- Quan ln i qua nha anh, nghe anh oc sach, truyn
hoi ti. Ti em vic anh cung kh nh th nao, u bm
ro ca. Quan ln giao thip nay cho anh, nay mai thi c,
bao anh i thi. y la quan co y ct nhc anh o! Hm
trc ti noi anh kh sc tt co sao quy nhn chiu
mnh. Nay co ung khng?
Khung Siu Nhn mng nh trn tri ri xung, cm
ly cai thip y vao noi cho cha bit. Cu Khung rt
mng. n ti ngi anh v, trng thy danh thip,
Khung lai em chuyn y ra noi lai. Ngi anh cha chu
tin.
Vai ngay sau, trong huyn qua nhin yt th khao hach
hoc tro. Khung Siu Nhn mua giy np quyn i thi.
Thi xong, treo bang, y ky phuc th(1) . Khung Siu
Nhn np quyn i thi. Quan huyn ngi trn cng ng
goi tn u tin la Khung Siu Nhn. Quan huyn goi lai
gn hoi:
- Anh nm nay bao nhiu tui ri!
- Bm con nm nay hai mi hai tui.
- Anh cung bit lam bai o! Ky phuc th nay nn c
gng. Ta se cn nhc cho.
Khung Siu Nhn cui u lay ta, lnh quyn i ra.
Phuc th qua hai ln treo bang, Khung lai u. Giy
(1)
Ky thi xet lai nhng ngi a S th.

Ng Knh T
334
sc v lang, Khung Siu Nhn ln lay ta. Quan huyn

truyn cho vao. Hoi bit nha Khung ngheo nn quan
huyn em hai lang bac biu va noi:
- y la ti ly lng bng ti cho anh, em v phung
dng cha me. V nha anh nn c gng hoc tp. n khi
ln phu, ln tnh th anh nh n gp ti, ti se giup cho
tin n ng.
Khung Siu Nhn lay ta ra v, n nha em s bac y
trnh cha va em nhng li quan huyn noi thut lai cho
cha nghe. Cu Khung rt ly lam cam kch, cm ly goi
bac trn gi, ri cui u lay vong ta n quan huyn.
Khi y ngi anh mi tht la tin.
thn qu, tm mt vn hep. Thy Khung Siu Nhn
u lai c quan huyn mi ln hoi, moi ngi trong
thn u sm l vt n mng. Cu Khung bao sa soan
gian chua, t tic ru n mng.
Luc y, mua ng a qua. Sang u nm, quan huyn
i i n Chu, Khung Siu Nhn n tin. Quan huyn
lai cho hai lang bac. Y i khao phu, ri khao tnh,
khao xong i ra va gp quan huyn ln tnh chao quan
hoc ao. trong nha quan hoc ao, quan huyn bm rng:
- Chung ti xet ly tn Khung Hi u, anh nay la
con nha c han, lai rt co hiu.
Ri em vic hiu thao cua y k lai cho quan hoc ao
nghe. Quan hoc ao noi:
Chuyn lang Nho
335
- S phu phai co kh tit va tr thc trc, vn chng

la sau, hiu hanh lam u, vn t la ngh vt. Hm trc,
ti xem bai v cua Khung Hi, vn phap tuy co ch cha
tron nhng tai th rt kha. Ban chc hiu ri, xin quan
ln c v.
Nhn vic o khin cho: Hn nhn kt ban, tnh yu cha
me bt i; khoa c cao, long m quan tc cang nng.
Mun bit Khung Siu Nhn at th nao xin xem
hi sau se ro.
Ng Knh T
336
HI TH MI BAY
Khung Siu Nhn qua chi canh cu

Triu Tuyt Trai ni ting thi an.
Cu Khung t khi con i thi trn phu, ai tiu tin lai
u nm trn ging nh cu. Con mi i c hai mi
ngay ma hnh nh a hai nm. Hang ngay c trng ra ca
ma chay nc mt rong rong. Hm y noi vi v:
- Thng hai i a my lu khng thy v. Khng bit
no co nh phuc nha c khng? Nay mai ti cht,
khng c thy no trc ging khi nhm mt.
Noi th ri lai khoc. Ba cu khuyn giai mt luc. Bng
nghe ngoai ca co ting anh nhau, mt ngi ang hung
tn ui anh Khung ai, noi rng trong luc hop ch,
Khung ai chim ch don hang cua hn. Khung ai
cung khng chu thua, con mt o ngu, c nhn ngi kia
ma mng nhic. Ngi kia git ganh hang cua Khung
ai lam cho nhng lt vt trong ganh t tung ra
ngoai t, cai thung cung a bep g. Khung ai mun
keo no i trnh quan, ming noi:
Chuyn lang Nho
337
- Quan huyn la ngi quen cua em tao, tao s g may,

may co gioi th i ln quan vi tao!
Cu Khung nghe vy goi Khung ai bao:
- Khng nn noi nh vy! Nha ta la nha lng thin,
cha bao gi gy s vi ai, ma phai ng n quan trn
ca. Hung chi chim ch don hang cua ngi ta, la li tai
may. May phai nh ngi noi vi ngi ta cho xong, ng
cai nhau na lam tao ngu khng yn.
Khung ai khng chu nghe, mt o bng bng, lai
chay ra tru treo. Hang xom xum lai xem. Ngi th keo
ra, ngi th khuyn bao. ng luc x xat, cu Phan chay
n noi vi ngi kia my cu, ngi kia a hi du giong.
Cu Phan lai noi:
- Anh Khung, anh khng lo nht nhng kia bo vao
ganh ma i v ?
Khung ai ming va chi, tay va nht ac.
Bng thy trn ng cai co hai ngi, tay cm mt cai
thip o chay lai hoi:
- Trong nay co ai la ho Khung khng?
Cu Phan thy noi la ngi cua trng thi phai n ben
noi:
- Tt qua! Cu hai Khung may mn a tu tai ri.
Lin bao:
- Anh ai! Mau dn hai v nay v nha bao tin cho cu
bit!
Ng Knh T
338
Khung ai va nht xong ac bo vao ganh, ganh

ln vai va dn hai ngi v nha. Con ngi kia th cu
Phan a khuyn giai i v. Hai ngi bao tin vao ti ca,
thy cu Khung ngu trn ging ben chao mng ri cm
t giy thip a ln. Trong thip vit: Bao tin mng
rng ng Khung Hi a c quan hoc ao ly u
huyn Lac Thanh, c n lng vao hoc tnh. ng a
lin hai khoa. Cng bao cua hoc ao.
Cu Khung vui mng bao ba cu nu tra bng ln ly
ng va u phu kh trong ganh cua Khung ai ra don
lam hai mm, lai nu mi qua trng ga, mi hai ngi
bao tin n. Cu Phan cung mang mt chuc trng ga n
mng. Trng ga nay cung nu lun bng ln va mi cu
Phan lai tip nhng ngi bao tin cua hoc ao n cm
lun mt th. n xong cu Khung a ra hai trm ng
tin biu. Bon sai nhn ch t.
Cu Khung noi:
- Nha chung ti rt ngheo, lai va b chay. V vic chau,
phin hai bac lai y, s tin o cung chng ang g xin
biu hai bac nc tra y thi.
Cu Phan lai noi thm mt hi, a thm mt trm ng
tin na ho mi chu nhn ma v.
Bn, nm ngay sau, Khung Siu Nhn tin thy xong
tr lai nha, i mu, mc ao, lay chao cha me. Ch du sau
luc b chay nha a v vi me bn ngoai. Cho nn luc nay
Khung ch chao anh thi. Khung ai thy em a tu
Chuyn lang Nho
339
tai nn nim n hn trc. Cu Phan giup Khung thu tin

mng, chon ngay n mng, lai mn chua lam ni bay
tic. Ln nay khng nh ln trc, thu c hn hai mi
quan tin mng, lam tht hai con ln, nhiu ga vt, n
ung hai ba ngay. Hoa thng cung n mng.
Khung Siu Nhn cung cha ban tnh, khng xay
na, a my chuc quan tin cho Khung ai thu vai
gian nha m hiu tap hoa. Nh th, ch du cung v y
lun khng phai n ring hai ni na. S tin kim c
hang ngay cung u sinh sng. Vai ngay sau Khung Siu
Nhn lai ln huyn cam n quan huyn. Ln nay quan
huyn gi l phep vi Khung, mi Khung lai n ung
lai bao y goi mnh bng thy. Xong vic v nha, hai ngi
sai nhn nha hoc ao lai v. Khung mi cu Phan lai
tip khach. Sai nhn noi:
- Quan giao y mun mi ng Khung n chao, lai
mun co l yt kin.
Khung Siu Nhn gin ma noi:
- Ti ch bit thy cua ti ma thi. Ngi kia la ng
giao, ti n chao lam g? L yt kin lam g?
Cu Phan noi:
- Cu hai khng nn noi nh th! Cu th quan huyn
lam thy, y la tnh ring. Con quan giao la do triu
nh b n chuyn day nhng ngi tu tai. Cu co n
trang nguyn cung phai nhn ng y la thy. Tai sao lai
Ng Knh T
340
khng i chao? Cu la hoc tro ngheo th l yt kin cung

khng oi hoi lm, mi ngi vai ng cn bac la c.
c nh ngay gi xong, Khung cho bon sai nhn v
trc. n ngay, Khung mang l yt kin i chao thy
hoc. Khi v nha, cu Khung lai bao mua ru tht t
phn m t tin.
Hm y Siu Nhn i cung m v, cu Khung thy
trong mnh mt moi, bnh tnh cang ngay cang nng,
thuc thang khng , n ung giam dn. Khung Siu
Nhn i cu thn, boi toan u thy xu nhiu tt t.
Khung ban vi anh em s tin danh dum by lu ra
sm sa hu s cho cha con hiu bun th c bun ban
nh cu. Siu Nhn mua mt cai ao quan, my cai ao vai,
lai o u cha lam mt cai mu vung. Vic chun b xong
xui. Cu Khung c nm im lm trn ging khi m khi
tnh. Hm y cu Khung bit mnh khng khoi ben goi hai
con n ging dn:
- Bnh tnh cua ta nguy cp! Sp n luc phai gn t
xa tri! Ta la mt ngi v dung, khng lai cho cac con
c mt tc t hay mt gian nha. Thng hai th may
mn thi tu tai, ri y oc sach, co ng tin thn ln
cao cung cha bit chng. Nhng cng danh la ngoai
vt, c hanh mi la cn. Ta xet con co long hiu, thc la
him co. Nhng sau nay, may ma gp bc thun li th
cung ch v th ma bo long hiu thao luc thiu thi. Sau
khi ta cht, ht tang ri th con phai liu ma lp gia nh.
Chuyn lang Nho
341
Con nn tm nhng con nha bn han. Nht thit khng

nn tham hang giau sang, vi cao n nhng ni phu
quy(1) . Anh con la ngi th l, nhng con phai i vi anh
nh i vi ta!
Hai anh em khoc loc vng li. Cu Khung nhm mt tt
th. Ca nha u khoc. Khung Siu Nhn ku tri van t
rt la th tham va lo khm lim. V nha cht hep qua,
khng th lu, nn sau bay ngay em linh cu an tang
gn ni ma t. Tt ca ngi trong xom u i a am.
Hai anh em cam n khach. Sau o, Khung ai lai m
hang bun ban nh trc. n nm mi ngay cha,
Khung Siu Nhn ln m khoc va cung.
Mt hm va i cung trn m v, tri a sm ti. Va
ti nha, cu Phan a n noi:
- Cu hai, cu co bit quan huyn b cach ri khng?
Hm nay quan trn a sai quan pho tri phu phu n
Chu n thu n ri. Quan huyn la thy cu, cu th ln
huyn xem sao.
Hm sau Khung Siu Nhn thay tang phuc ln
huyn nghe ngong. Ln n huyn, c tin nhn dn
hang huyn mun gi quan cu lai, anh ching, bai ch,
vy boc ly quan v thu n, mun cp n lai. ng gia
ban ngay, ho ong kn ca thanh reo h m . Khung
(1)
o cung la li khuyn cua ngi me Vng Min trc khi nhm

mt.
Ng Knh T
342
Siu Nhn khng vao huyn c, phai lui v nghe ngong

tin tc. n ngay th ba nghe trn tnh a phai quan v
yn dn, lung bt nhng ngi cm u.
Lai ba bn ngay sau, Khung Siu Nhn trn m v
th cu Phan a on va noi:
- Hong ri! Tai va ti ni ri!
Khung Siu Nhn noi:
- Vic g th?
Cu Phan noi:
- Cu v nha, ti se noi chuyn!
V n nha Khung ngi xung, cu Phan noi:
- Hm trc, khi quan v huyn yn dn th dn a giai
tan ri. Quan trn bao ng y xet xem ai la ngi cm u
vu nay. Ho a bt giam my ngi. Trong nha mn co
my tn sai nhn v lng tm mt bao rng quan huyn
trc y rt yu mn cu, cu nht nh la mt trong
nhng ngi cm u vu nay. o tht la oan ung, nay
quan trn ng do xet. Vic nay bit u ma lng trc
c! Nu ho khng xet s thc, s ho cho ngi xung
bt cu. Theo y ring ti, cu nn lanh ra ngoai mt dao.
Khng co vic g th thi, nu xay vic g, ti se ng pho
h cu.
Khung Siu Nhn nghe noi s hai, chn tay rung ri,
noi rng:
Chuyn lang Nho
343
- Th nay tht la rui ro qua, nh cu thng n bao cho

bit nhng nay ti bit i u by gi?
- Cu ngh th xem, ni nao cu quen bit nht th n
o!
- Ti ch bit Hang Chu nhng cung khng co ai la
ngi ban be thn thit y ca.
- Nu cu mun i Hang Chu th ti se vit mt la th
cho cu mang i. Ti co ngi anh em ho o ng hang
th ba nn ngi ta quen goi la Phan Tam, hin lam th
lai ty B Chnh. Nha ng ta trn qua nui trc ca ty.
Cu n o tm ng ta. Moi vic nh ng ta thu xp cho.
ng ta la ngi rt khang khai. Cu ch qun nhe!
- Nu th th nh cu lam n bin th cho. Ti hm nay
ti se i ngay mi c!
Ri mt mt cu Phan lo bin th, mt mt Khung Siu
Nhn dn do ch du nhng vic trong nha, khoc lay t
bit me gia, goi hanh ly, bo th vao tui ri ln ng.
Cu Phan a n ng cai ri tr v.
Khung Siu Nhn mang hanh ly, i b my ngay n
n Chu xung thuyn. Hm y khng co thuyn, phai
ln quan cm ngu tam. n quan cm, thy trong quan
thp en. Co mt ngi ngi y. Cai ban trc mt t
mt quyn sach, y ang lng le ngi xem.
Khung Siu Nhn trng mt ngi y gy va vang,
tha tht my si ru. Ngi y mai xem sach, mt lai
Ng Knh T
344
cn th, khng trng ro ngi. Khung Siu Nhn n tn

trc mt, chp tay vai:
- Chao ng!
Ngi y ng dy ap l. Y mc ao lua xanh mong,
u i mu hnh ming ngoi, trng co ve mt ngi bun.
Hai ngi thi l ri ngi xung. Khung Siu Nhn hoi:
- Xin phep ng, cho bit quy quan u va tn ho la
g?
Ngi y noi:
- Ti ho Canh. Nha cach y chng nm mi dm.
Nhn co cai ca hang nho tnh nn ti i ln o, nhng
khng co thuyn nn tam tru y mt m.
Thy Khung Siu Nhn u i mu vung bit la tu
tai, Canh ben noi:
- Tin sinh quy quan u, tn ho la g?
Khung Siu Nhn ap:
- Tha ng, ti ho Khung t la Siu Nhn ngi qu
huyn Lac Thanh cung i ln tnh ma cha co thuyn.
Ngi khach ho Canh noi:
- Th th tt lm! Sang mai chung ta cung xung
thuyn mt th.
Ri hai ngi i ngu, sang hm sau xung thuyn. Hai
ngi thu chung mt ch, ng khach ho Canh bo hanh ly
xung, ly mt quyn sach ra xem. Khung Siu Nhn luc
u cha dam hoi, lic nhn quyn sach thy net khuyn
Chuyn lang Nho
345
o loe loet, oan chc la loai sach th. n tra cung ngi
n, lai thy ng khach em sach ra oc, mt chc lai cung
ngi ung tra. Khung Siu Nhn mi hoi:
- Hm qua ng bao co ca hang tnh. Vy khng dam,
tha ng ca hang ban nhng g a?
- y la ca hang ban mu.
- Tha ng a m ca hang th xem sach nay lam g?
ng khach ho Canh ci ma ap:
- ng noi sach nay ch co my ng i mu vung, lam
tu tai mi oc c ? Co nhiu danh s chung ti Hang
Chu khng hoc vn bat c tht y! Chng giu g
Khung tin sinh, ti y hiu la Canh Lan Giang. Trong
sach thi tuyn cac x u co in th ti a hn hai mi
nm nay. Nhn tin c gp tin sinh y, khi n
Hang Chu se mi tin sinh cung xng hoa vi chung ti .
Ri Canh m mt cai hom trong thuyn, ly ra my
chuc tp sach mi ong a cho Khung Siu Nhn va
noi:
- y la tp th cua ti mi tin sinh duyt h.
Khung Siu Nhn t bit la l li, trong bung h then,
cm ly tp th xem, tuy khng hiu lm, nhng cung lam
b xem ht ri tan tnh mt hi.
Canh Lan Giang hoi:
- Quan chm thi cua ng la ai?
- La v quan ang nhm chc?
Ng Knh T
346
- V hoc ai mi by gi la ban ng khoa vi cu L

H Chu. Cu L la ban th vi tiu y. Hi th lin
cu cua tiu hin co: ng Dng Chp Trung, ng
Quyn Vt Dung, ng C Dt Phu chau Cu thai thu Gia
Hng.
Con co hai v cng t con quan t tng, ng Ba, ng
T u la ban vn t rt thn cua bon ti. Ch tic co ng
Ngu B Y mi nghe c danh, cha tng c gp mt.
Khung Siu Nhn thy y noi my ngi y ben hoi:
- ng co quen ng Ma Thun Thng lam vn tuyn
Vn Han Lu tai Hang Chu khng?
- ng ta la mt ngi ban lam vn thi c, tuy co bit
nhng khng quen. Cha giu g tin sinh, trong danh an
Hang Chu chung ti, khng co hang ngi nh th, ch
co nhng ngi ng iu ma thi. Ri y ln tnh ti se
gii thiu vi tin sinh.
Khung Siu Nhn nghe xong rt kinh ngac. Khung
cung i mt ng vi y n bn oan Ha, thuyn ghe
bn. ang luc don hanh ly ln, Canh Lan Giang ng
u thuyn, trng thy mt cai kiu ng trn b. Trong
kiu mt ngi bc ra, u i mu vung, mnh mc ao
lam, tay phe phy cai quat th giy trng. Can quat co
treo mt cai du vung bng nga voi. ng sau, co mt
ngi i theo, lng eo mt hom thuc.
Chuyn lang Nho
347
Ngi kia xung kiu nh i thng vao mt cai nha

gn y. Canh Lan Giang trng thy goi:
- Anh Triu Tuyt a lu khng gp! i u y?
Triu quay c lai:
- i chao! Te ra chu! lai bao gi th?
- Ti va ti y thi! Hanh ly vn cha a ln b.
Ri quay vao trong thuyn:
- ng Khung, mi ng ra! y la ng Triu Tuyt Trai,
ban rt thn cua ti. Mi ng qua y gp lun!
Khung Siu Nhn i ra, cung ln b vi Canh Lan
Giang.
Canh Lan Giang bao chu thuyn mang hanh ly n
thng tim tra. Ba ngi chao nhau xong ri cung i vao
tim tra. Triu hoi:
- V nay la ai?
Canh Lan Giang ap:
- y la Khung tin sinh huyn Lac Thanh cung i
thuyn vi ti lai y.
Hai ngi chao nhau, ri u ngi xung, bao pha ba
chen tra a ra. Triu noi:
- Nay chu, chu lam sao i vng my lu nay? Lam ti
trng ngong sut ngay.
Canh Lan Giang noi:
Ng Knh T
348
- Chnh v my cai vic lt vt no lam ti bn bu. My

lu nay co hi th khng?
- Sao lai khng? Thang trc cu C Ni cac i dng
hng Thin Truc, ru chung ti ti o lam th mt ngay.
Cu Pham lam Thng Chnh T xin phep v thm m,
thuyn ch lai y co mt ngay cung hen chung ti
xung thuyn, ra han vn quy ry ng ta mt mt
ngay. Co cu Tun lam ng s n vay tin quan tun vu,
nhng ma lai khng lo vic vay tin c hang ngay mi
chung ti i lam th. My ngi y u hoi thm anh.
Hin nay cng t H Tam co a mi my t giy
trong nha ti nh lam th i iu cu L H Chu. Ti
lam cha xong. Anh v ung dp qua! Thi ta chia ra hai
phn ma lam.
Va noi va ung tra. Triu hoi:
- ng Khung chc a thi vao trng ri phai khng?
Nhng v hoc ai nao a ly ng ?
Canh Lan Giang noi:
- ng y la v hoc ai hin nay.
Triu ci mm noi:
- Th la ban hoc vi con ca ti!
Ung tra xong Triu v trc i thm mt ngi bnh.
Canh Lan Giang hoi:
- ng Khung! Hanh ly cua ng by gi a i u?
- By gi hng ch mang v Vn Han Lu.
Chuyn lang Nho
349
- Thi c! ng mang lai ng y, con ti th v hiu

bun. Hin nay ti trc ca chua Kim Cng trn
ng ph ln cu u Phu. Tin sinh thong tha mi lai
hiu ti noi chuyn chi!
Noi xong goi ngi mang hanh ly i.
Khung Siu Nhn vai mang hanh ly n Vn Han Lu
hoi Ma th Ma a v X Chu ri. Ngi chu lu Vn Han
bit Khung, bao y lai trn lu. Hm sau, Khung ly
th i n ty B Chnh tm Phan Tam. Vao n ca th
ngi nha noi:
- ng Phan khng nha! ng ta vng lnh n nha
mn quan hoc ao Chu Thai my ngay nay ri.
- Bao gi th v?
- ng ta va i! Chng ba bn mi ngay na mi v!
Khung Siu Nhn lai tr v, tm n ca hang mu nha
ho Canh ng ph ln cu u Phu. Canh Lan Giang
khng nha. Hoi nhng nha bn canh, ngi ta noi:
- ng
th chc
hoa, hoi
nh th
hoi Canh tin sinh phai khng? Tri ep th nay

la ng ta a i thm canh xun Luc Kiu, tm
liu, lam th trn Ty H. Co canh ep nn th
th i nao ng ta chu ngi nha?
Khung Siu Nhn thy khng c gp anh phai

quay i. Qua hai day ph, trng xa xa thy Canh Lan
Giang. Canh Lan Giang ch mt ngi noi rng:
- V nay la ng Chi Kim Phong.
Ng Knh T
350
Canh ch ngi co ru noi:

- V nay la ng Ph Mc Khanh, u la nhng ngi
ng u trong hi th chung ti.
Hai ngi kia hoi:
- V nay la ai?
Canh Lan Giang noi:
- y la ng Khung Siu Nhn huyn Lac Thanh.
Khung Siu Nhn noi:
- Ti va ti nha hu ng, lai gp luc ng i vng.
By gi ng i u?
Canh noi:
- Khng co vic g, i chi phim thi!
Lai noi:
- Ban hin gp nhau cha le chia tay ? Sao khng n
Ky nh ung my chen chi a?
Hai v noi:
- Th th rt tt!
Noi ri hai ngi dt Khung Siu Nhn cung i n
quan ru, tm ch ngi.
Tu bao lai hoi:
- Cac ngai dung th nhm g?
Canh Lan Giang bao mua mi hai phn nem, hai a
nhm nho, mt a cha nng va mt t rau gia. Bao ly
ru em ra. Chi Kim Phong noi:
Chuyn lang Nho
351
- Hm nay sao lai khng i tm Triu Tuyt Huynh!

Ph Mc Khanh noi:
- Nha ng ta hm nay mi mt v khach ky la n cm.
Chi Kim Phong noi:
- ng ta la khach ch co g ky la?
Ph Mc Khanh noi:
- Ky la tht ch, ng c ung ht mt chen tht y,
ti se noi cho ng nghe!
Ri Chi Kim Phong rot ru ra hai ngi cung ung.
Ph Mc Khanh noi:
- V khach y ho Hoang, tin s khoa mu thn nay
b tri huyn Cn, phu Ninh Ba ta y. Nm trc kinh
ng ta quen bit ng Dng Chp Trung. Dng Chp
Trung lai rt thn vi ng Triu. Nhn dp ng Hoang n
Chit Giang, ng Dng vit mt la th gii thiu ng ta
gp ng Triu. Hm y ng Triu khng nha nn
khng gp c.
Canh Lan Giang noi:
- Cac quan phu yt kin ng Triu rt nhiu, khng gp
cung la vic rt thng.
Ph Mc Khanh noi:
- Hm y ng Triu tht khng nha. Hm sau ng
Triu v ri i ap l, gp nhau. Chuyn, ng bao khng
ky la sao?
Ng Knh T
352
Moi ngi u noi:

- Th th ky la ch nao?
Ph Mc Khanh noi:
- ng ho Hoang sinh cung mt gi, mt ngay, mt
thang, mt nm vi ng Triu.
Moi ngi u ng thanh noi:
- Qua nh th th ky tht!
Ph Mc Khanh noi:
- Con co ch ky na: ng Triu nm nay nm mi chn
tui hai con trai, bn chau trai. Hai v chng lai rt tng
c. Ch thiu mt iu, ng vn la dn bach inh. ng
ho Hoang thi tin s, lam tri huyn, n nm hn ba
mi tui v cht, trai gai u khng.
Chi Kim Phong noi:
- Nh th th qua tht la ky! Gi sinh thang e nh
nhau ma ngi th no ke th kia, khac nhau n th. Hoa
ra Ngu tinh va T bnh(1) u lao ht.
Noi ri lai ung thm ru na.
Ph Mc Khanh noi:
- Tha ba v, ch y ti ang phn vn, cac ngai cho
bit y kin: V nh ng Hoang, ng Triu u sinh gi,
(1)
Ngu tinh: Nm th sao Kim, Mc, Thuy, Hoa, Th, nha xem s
cn c vao vic xem ngi sao cua ngi ta thuc Kim hay Mc
v.v... xet oan s mnh. T bnh la cach xem s do ng T T
Bnh ngi i Minh t ra.
Chuyn lang Nho
353
ngay, thang, nm nh nhau ma mt ngi thi tin s,

khng con, mt ngi thi khng g ma con cai y nha.
Th th trong hai ngi y, ngi nao sng hn? Va
chung ta thch lam ngi nao?
Ba ngi cha noi g ca. Ph Mc Khanh noi:
- Cai o nhng cho ng Khung noi trc. ng
Khung! ng th noi i nao?
Khung Siu Nhn noi:
- Nu hai cai y khng th c ca, th theo ngu y lam
Triu tin sinh tt hn.
Moi ngi u v tay va noi:
- a i hoc th tt nhin ai cung mun tin s. ng
Triu moi vic u tt, ch him mt iu la khng tin
s. Khng nhng chung ta, ch trong tm ly ng ta cung
ly vic khng tin s lam khng va y. Nay tin s
lai c toan phuc nh ng Triu th tri cung khng cho
u! anh rng trong i cung co ngi c ca hai.
Nhng chung ta a t cu hoi th ta khng th gp ca
hai lam mt, v nh th con t no ra lam g. Nu phai
chon, theo y ti ch tin s khng cn toan phuc, ch
lam ng Hoang khng lam ng Triu co c khng?
Chi Kim Phong noi:
- Khng noi nh th c! ng Triu khng tin s
nhng nay con ca ng a tnh, ri sau y tn hai
Ng Knh T
354
bang, cha me c phong. Khng th noi la con tin s

khng bng mnh tin s.
Ph Mc Khanh ci noi:
- Khng phai th u. Trc y, co mt ng, con a
lam quan to ma vn mun thi . n khi xng danh
quan trng khng cho . ng ta cm quyn thi vt
xung t ma noi:
- cho! Lam hai tao phai i cai mu nay.
Xem th th cung khng th noi rng con cung nh
ban thn mnh .
Canh Lan Giang noi:
- Cac ng noi u cha ung ca! Mi ngi phai ung
chen ru ri ti noi cho ma nghe.
Chi Kim Phong noi:
- Nu noi khng ung th sao?
Canh Lan Giang noi:
- Khng ung ti chu phat thm ba chen!
Moi ngi noi:
- Th th c!
Ri rot ru ung. Canh Lan Giang noi:
- Cac ngai noi tin s la v danh hay v li?
Moi ngi u noi:
- V danh!
Canh Lan Giang noi:
Chuyn lang Nho
355
- Nay nhe! ng Triu tuy khng tin s, nhng

nhng bai th hay cua ng khc ra n my mi x, i
khp thin ha, co ai khng bit ng Triu Tuyt Trai
khng? Ch s so vi my ng tin s, danh ng cang hn
nhiu na kia!
Noi xong ci khanh khach. Moi ngi u noi:
- Noi nh th tht la khoai!
Ri moi ngi u ung can chen.
Khung Siu Nhn nghe vy mi bit trong thin ha lai
con co mt iu o na.
Canh Lan Giang noi:
- Hm nay co cuc hop vui y, nn ly ch lu lam
vn, v nha u lam th, vit ln giy a n cho
Khung tin sinh nh thnh giao.
Tt ca tim ru ra chia tay v...
Nhn vic nay khin cho: Giao du thm kh sc, lai kt
hn nhn; vn t tr tai hoa, toan ng tin thu.
Mun bit vic sau th nao xin xem hi sau phn giai.
Ng Knh T
356
HI TH MI TAM
Hop hi th danh s v Khung Nh

Tm be ban hiu sach gp Phan Tam.
Chiu hm y Khung Siu Nhn ung ru xong v
nha tro ngu. Hm sau, va mi tnh m, ngi chu Vn
Han Lu ln lu noi:
- Tha tin sinh, nay ti co mt vic mun tha vi tin
sinh!
Khung Siu Nhn hoi vic g. Chu nhn noi:
- Hin nay, chung ti co chung vn vi mt ngi ban
nh khc mt b sach tuyn vn bat c ban, mun nh
tin sinh duyt h. Lam sao duyt cho hay va nhanh. Tt
ca hn ba trm bai vn khng bit bao nhiu ngay th
duyt xong? Nu duyt kp ngay th se co khach em i
Sn ng, Ha Nam ban. Nu chm lai, khach v mt
th b l vic. Sach nay khc ra ngoai ba tn hiu tin
sinh. Khi in ra se co mt s tin nhun but, va my chuc
quyn sach biu na. Khng bit tin sinh co th duyt
c khng?
Chuyn lang Nho
357
- Chng bao lu phai duyt xong mi khoi l vic?

- Trong vong na thang duyt xong th ngay gi con hi
rng, nu khng th ch hai mi ngay la cung.
Khung Siu Nhn tnh thm trong bung, na thang co
th duyt xong, nn nhn ngay. Chu nhn mang rt nhiu
bai thi bat c em ln lu. n tra, lai don bn mon
ngon mi Khung ngi n ma noi:
- Khi xong ban thao xin mi n mt ba. Khi sach in
ra lai xin mi n mt ba na. Thng ngay th n cm
thng. Ngay mng hai, mi sau, xin mi tin sinh n
n vi chung ti. Tra, nc, du en u do chung ti cung
cp ht.
Khung Siu Nhn rt mng. m hm y Khung
thp en ln duyt, lun lun khng ngh tay. Duyt
c nm mi thin mi nghe chung lu im canh t.
Khung Siu Nhn mng r noi:
- Th nay th lam g mt n na thang!
Khung tt en i ngu, sang thc dy lai duyt. Mt
ngay vi na m duyt c bay, tam mi thin.
n ngay th t Khung ang trn lu duyt vn
chng bng nghe co ting goi di:
- Khung tin sinh co nha khng?
Khung Siu Nhn ap:
- V nao y?
Ng Knh T
358
Noi xong vi chay xung lu th thy Canh Lan Giang

tay cm mt t giy cun lai. Thy Khung, Canh lin
chao va noi ngay:
- Ti a lu mi n, tht co li!
Khung Siu Nhn cm ly tay Canh Lan Giang dt
ln lu. Canh Lan Giang trai t giy ln ban:
- y la bai th han vn lu v cuc nhom hop hm
trc. Moi ngi u a vit vao t giy ca ri. ng Triu
Tuyt Trai xem qua thy cha va y cung ly lam tic,
nn cung lam mt bai theo vn lu. Chung ti nhng
cho ng vit ln mt trn, con mi ngi vit mt bai. V
th n hm nay mi a lai thnh giao.
Khung Siu Nhn nhn u : Cuc hop Ky nh
luc cui xun ly vn lu. Triu Tuyt Trai, Canh Lan
Giang, Chi Kim Phong, Ph Mc Khanh mi ngi vit
mt bai th va vit tn mnh ng sau.
Khung trng thy trang giy trng tinh, du son o
choi, tht la ang yu, ben cm ly dan ln vach lu ri
mi ngi xung. Khung Siu Nhn noi:
- Hm y ti qua say v nha a mun.
- Tai sao my hm nay tin sinh khng i u ca?
Chu nhn co nh ti tuyn h my bai vn bat c, ti
phai lam nhanh kp a ra in, nn khng n hu
thm c. Tht la co li!
Chuyn lang Nho
359
- Tuyn vn bat c la mt vic rt tt! Hm nay ti vi

anh i gp mt ngi.
- V nao?
- Khng phai hoi, anh thay qun ao ngay, i vi ti se
bit.
Khung thay qun ao, kh oa
ca lu, cung Canh xung lu i
ra ph. Khung Siu Nhn noi:
- Anh nh i u y?
- Chung ta se n thm ng H Tam con cu H trc
a lam n thng th b Lai. Hm nay la ngay sinh nht
cua cng t. Moi ngi u nhom hop y. Chung ti
mun n chuc tho nn ru anh cung i. n y ta se gp
nhiu ngi. Nhng ngi co tn trong t giy kia u co
mt ca.
- Ti cha gp H Tam tin sinh bao gi, vy co phai
em theo t danh thip khng?
- Cai y cung cn!
Hai ngi i n hang ban hng sap mua mt cai
danh thip. Khung lai quy hang mn but vit my ch:
Van sinh Khung Hi bai. Vit xong bo vao phong b ri
cung i. Canh Lan Giang noi vi Khung Siu Nhn:
- H Tam tin sinh tuy rt ham khach nhng nhat gan
v cung! Nm trc, sau khi cu Thng mt, ng ta ong
cht ca khng tip mt ai. H ng vic g la b ngi ta
la gat, khng bit ku vao u. Sau my nm, may nh
Ng Knh T
360
chi vi chung ti, i lai vi nhau c chung ti giup

nn by gi mi co nhiu ngi lui ti, khng ai dam la
ng ta na.
- La con mt ng thng th con ai dam la!
- Thng th ma lam g? o la vic ngay trc. ng ta
hin nay cung khng con ai na. Ban thn ng ta th
chng qua cung nh nhng anh hoc tro khac ma thi. Tuc
ng co cu ch ly: ng tri phu cht khng bng con chut
sng, nh th con ai s cng t na?
Nhn tnh by gi ch chay theo th li thi. Trai lai,
Tuyt Trai tin sinh chung ta ni ting v th, cac quan
phu, vin, ao, khng mt ngi nao la khng n chao
ng ta. Ngi ta ch thy cng ln nha ng nay dp du
long vang kiu o, mai lai nhn nhp nm bay cai vong ta
tan xanh. Con nhng hang , du, lep xep, quan nho chc
thp th v k. Nh th ai ma cha s! Gn y ngi ta
thy kiu cua ng Tuyt Trai hai ba ngay lai lui ti nha
H cng t, ngi ta oan rng H cng t co th lc g
cho nn nhng khach thu nha cua cng t u tra tin
rt nhanh chong, y u. H cng t rt cam n chung ti
v cai khoan y.
Ho ang i gia ph noi chuyn th gp hai ngi mc
ao rng, i mu vung t xa i lai. Canh Lan Giang on
chao va noi:
- Hai anh cung n nha H cng t chuc tho hay con
i v nao n va nh i u?
Chuyn lang Nho
361
Ngi kia noi:

- Chnh la lai ru anh i nhng a gp y ri, ta cung
i lun!
Khung Siu Nhn thy th ben hoi:
- V nay la ai?
Canh Lan Giang quay lai noi vi Khung Siu Nhn:
- V nay la ng Kim ng Nhai, v nay la ng Nghim
Tr Tung.
Va ch Khung Siu Nhn ri noi vi hai v kia:
- y la ng Khung Siu Nhn.
Bn ngi u chao nhau ri cung i. Ho n mt cai
cng rt ln, bit y la phu cua H thng th. Ho a
danh thip cho ngi gi ca. Ngi gi ca noi:
- Xin mi cac ngai vao ngi ch sanh.
Khung Siu Nhn trng thy gian gia co bin do tay
nha vua bn ch: Ct a triu nh. Hai bn co hai
day gh g trc. Bn ngi u ngi xung.
Mt lat sau, H cng t i ra, u i mu vung, mnh
mc ao oan dai mau nu, chn i giay en, trng,
ru ba chom, c chng hn bn mi tui. Cng t khim
tn vai chao tt ca moi ngi, moi ngi u chao lai. Moi
ngi chuc tho cng t, cng t khng dam nhn, cam ta
cac v va mi ngi. Kim ng Nhai ngi gh th nht,
Nghim Tr Trung ngi gh th hai, Khung Siu Nhn
ngi gh th ba, Canh Lan Giang la ngi s tai nn cung
Ng Knh T
362
vi cng t ngi gh chu. Kim ng Nhai quay v pha

cng t cam ta a lam phin hm trc. Cng t quay v
pha Nghim Tr Trung noi:
- My lu ngai kinh mi v bao gi?
Nghim Tr Trung noi:
- Tha mi v hm trc. My lu nay tam tru trong
nha ba con thn thch la Chu tin sinh lam t nghip
trng Quc T Giam Kinh (1) v th ma hang ngay
lun lun c gp cu Pham Tin lam Thng chnh. Nay
Thng chnh xin phep v thm m, hen ti cung i, nhn
tin ti ghe v thm nha.
H cng t noi:
- Quan Thng chnh hin tru u?
Nghim Tr Trung noi:
- Quan Thng chnh lun di thuyn, khng ln
thanh. Ba bn ngay na se i. Ti hm trc ln thanh
gp ng Tuyt Trai c bit hm nay la sinh nht cua
ng nn chung ti n chuc mng to tnh xa ngha cu.
Cng t noi:
- Khung tin sinh ln tnh t bao gi? Quy quan
u? Hin nay tro y?
Canh Lan Giang ap thay:
(1)
M ming la noi lao! Nghim Tr Trung a gia nhn la ba con

cua Chu Tin va b ui (xem hi VII).
Chuyn lang Nho
363
- Khung tin sinh qu Lac Thanh, ln tnh cung cha

lu, cung i thuyn vi ti. Hin nay ng ta tai Vn Han
Lu ang tuyn nhng bai vn trong cac khoa thi.
Cng t noi:
- Ti nghe ting ng a lu. Tht la hn hanh!
ang noi chuyn th ngi nha mang tra ln. Cng t
ng dy mi cac v khach vao th phong, bn ngi bc
vao th phong, thy gh trn a co hai ngi ngi trc,
i mu vung, ru bac co ve sang trong. Thy bn ngi
n ho thong tha ng dy. Nghim Tr Trung quen mt
lai chao:
- V tin sinh, Tuy tin sinh u y, chung ti xin
chao!
Chao hoi xong moi ngi ngi xung. V tin sinh, Tuy
tin sinh cung khng nhng gh cho khach, vn c ln
ngi ch cu. Ngi nha bm vi cng t rng co khach
n, cng t ra on!
My ngi ngi xong, Canh Lan Giang hoi hai v khach
ngi u.
Nghim Tr Trung noi thay:
- V
hng
Thanh
nhng
(1)
nay la V Th Thin tin sinh Kin c, thi

Kin c; v nay la Tuy Sm Am tin sinh
Mn, khoa Minh Kinh(1) a lu. Hai v nay la
nha lam vn tuyn ni ting tnh Chit Giang
Khoa thi hoi v ngha ly trong ngu kinh.

Ng Knh T
364
hn hai mi nm nay. Nhng bai vn bat c c tuyn

a lu hanh khp trong nc.
Canh Lan Giang ng dy vai chao va to y ngng m.
Hai ngi nay khng hoi tn ho nhng ngi kia. Tuy
Sm Am nhn c Kim ng Nhai v khi vao Kinh thi
Hi n nha giam th gp nhau. Tuy chuyn sang hoi:
- ng ng Nhai! T khi t bit nhau kinh n nay
phut chc a my nm. ng co vic g v phu chi th.
Chc ng a y nin han va c b lam quan to ri!
Kim ng Nhai ap:
- Khng phai th! Gn y trong b b vao nhiu ngi
rt la phc tap. Lai co chuyn Vng Hu u hang Ninh
Vng. Sau triu nh lai bt hoi Lu thai giam, sai kham
xet s sach trong b ti. Ti s lai b lu, co ngay cung
sinh chuyn cho nn xin ngh i khoi Kinh .
ang noi chuyn, ngi nha bng min ra.
n xong V va Tuy ngi ri em chuyn vn chng ra
noi. V noi rng:
- Gn y vic chon vn chng cang hong bet.
Tuy noi:
- Chnh th! Khoa trc hai chung ti co chon mt b,
va a chnh ly lai.
V a mt nhn xung quanh noi:
- Khoa trc khng co vn chng.
Khung Siu Nhn nhn khng c, ng dy hoi:
Chuyn lang Nho
365
- Xin hai tin sinh cho bit, quyn thi khoa trc u
cung co ban khc, tai sao lai noi khng co vn chng?
V noi:
- V nay ho la g nh?
Canh Lan Giang noi:
- y la Khung tin sinh phu Lac Thanh.
V noi:
- Noi khng co vn chng y la khng co vn chng
ung phep tc.
Khung Siu Nhn noi:
- Vn chng ma a c ri tc la vn chng co
phep tc, khng th noi ngoai vic thi lai con co phep
tc ring na.
V tin sinh noi:
- ng khng bit! Vn bat c la thay thanh hin ma noi,
phai co phep tc nht nh ch! Khng phai nh cac hang
sach nham, co th tuy y lam by c.
Cho nn xem mt thin vn bat c chng nhng thy
c ngi lam vn giau sang phuc m th nao ma con
thy c s thnh suy cua nc na. Thi Hng Vu va
Vnh Lac co phep tc cua thi Hng Vu va Vnh Lac. Thi
Thanh Hoa, Hong Tr co phep tc cua thi Thanh Hoa,
Hong Tr. u la mt dong lu truyn co mn phai ring
cua no. Th du nh chu khao ly nhng ngi , th
trong y vn co ngi hp phep ma cung co ngi gp
Ng Knh T
366
may. Tt ca phai qua nhng ngi lam vn tuyn nh

chung ti ph vao o th nhng bai y mi la vn chng
truyn ba c! Nu mt khoa thi khng co bai nao chon
c, goi la khng co vn chng.
Tuy tin sinh noi:
- Tha ng, chung ti khng s khng , chung ti ch
ct lam sao mt khi a ri bai vn cua chung ti co th
a cho ngi xem ma khng then. Nu khng, chng
khac la lam cu may, mang xu ca i.
Lai quay lai hoi V tin sinh:
- Gn y quyn Tam khoa trnh mc do Ma Thun
Thng la chon, ng a xem cha?
V tin sinh noi:
- Chnh ng nay a lam hong ht ca vic tuyn la. ng
ta c loanh quanh trong nha thai thu C Than Am qun
Gia Hng. Sut ngay noi nhng th nham nh. Nghe noi
ng ta ch kha v khoan hoc nham, con phep tc vn
chng th hoan toan khng bit ty g, c c noi by.
Nhng quyn tt u b ph hong ca! Cho nn h ti thy
vn tuyn cua ng ta th ti bao hoc tro x ca nhng li
ph o i(1).
(1)
Ma va Tuy u noi n phep tc, u ch ngi khac la hoc

nham. S thc ho ch ln nhau, va vn bat c ch la mt th
vn nham khng ra phep tc g.
Chuyn lang Nho
367
ang noi chuyn, H cng t va Chi Kim Phong, Ph

Mc Khanh cung ngi vao ban n cm. My ngi ch i
mai n ti vn cha vao n tic v con phai i cho c
Triu Tuyt Trai. i mai n ti Triu Tuyt Trai mi i
kiu ti. Lai co hai phu kiu i theo. Co thm ngi cm
bn bo uc i trc va sau. Triu xung kiu chao ht
moi ngi ri noi:
- Tht la co li, lam phin cac v ch i lu qua!
Nhiu ngi thn thch ho H n na, chu nha em
hai c chia lam ba, moi ngi vy quanh ngi n. Tic tan,
ai ny u tr v.
Khung Siu Nhn v nha tro duyt ht my bai vn
ri mi i ngu. Tnh ra trong sau ngay duyt hn ba trm
bai vn. Khung lai em nhng cu chuyn nghe c
trong ba tic tai nha ho H tan rng ra lam bai ta vit
ln u quyn. Luc ranh Khung i chao ht nhng ngi
ban cung d tic ru hm trc.
Ban vn tuyn a duyt xong, hiu sach em v xem
xong noi:
- Ngay trc Ma tin sinh nha ngi anh ti tai Vn
Hai Lu phai duyt n hai thang mi xong ba trm bai
vn. Cho ngi n giuc th lai phat cau. Khng ng tin
sinh duyt nhanh n th. Chung ti nh ngi xem u
noi a nhanh lai ky, tht la tt qua! Tin sinh y chc
cac hiu sach se n nh duyt vn va se kim c mon
li to.
Ng Knh T
368
Chu hiu sach nhn goi hai lang bac tin duyt a lai
va noi:
- n ngay khac in xong se xin a cho tin sinh nm
mi quyn sach.
Chu hiu sach lai soan tic ru ung trn lu. ang
ung ru th ngoai co ngi a mt t giy lai.
Khung Siu Nhn cm ly m ra xem th la mt t giy
Tung Giang xp thanh mt cai thip. trong vit:
Ngay nm thang nay n tic Ty H va lam th. Mi
v phai xut hai ng cn lam tin tn. Di y la
danh sach cac v:
V Th Thin tin sinh
Tuy Sm Am tin sinh
Triu Tuyt Trai tin sinh
Chi Kim Phong tin sinh
Nghim Tr Trung tin sinh
Ph Mc Khanh tin sinh
Khung Siu Nhn tin sinh
H Mt Chi tin sinh
Canh Lan Giang tin sinh
Cng tt ca chn v. ng sau vit Xin n d ng
u.
Lai co mt hang ch vit Mi v xin gop u phn cua
mnh cho H Tam cng t Ng Th ng.
Khung Siu Nhn thy di tn cac v u vit ch
a bit. Y cung vit nh th, ri cn hai ng cn bac
Chuyn lang Nho
369
va cm t giy giao lai ngi y t, bao em v. n ti

khng co vic g, nhn ngh n vic ngay mai i chi Ty
H, tt phai lam th, nu mnh khng i th cung kho coi,
ben ly mt ban thi phap nhp mn(1) trong hiu sach,
thp en ln oc. Khung la ngi rt thng minh nn
mi xem mt m ma a hiu ca. Ngay hm sau, lai xem
lun mt ngay, mt m na, ri ly but ra lam th. Lam
xong thy co ve hay hn nhng bai dan trn vach. Hm
y lai xem ln na cho thm tinh hn.
Sang ngay rm, Khung n mc chnh t sp sa ra ca
th thy Canh Lan Giang va Chi Kim Phong lai ru. Ba
ngi cung ra ca Thanh Ba. Thy cac v u ngi trn
mt chic thuyn ch i. Ln thuyn xem, th Triu
Tuyt Trai cha n. Trong s o khng thy Nghim Tr
Trung. Ho ben hoi H cng t:
- Nghim tin sinh tai sao khng thy n?
Cng t ap:
- Hm qua thuyn Pham thng chnh nh sao, ng ta
em phn tin cua ng ta n y va a v Quang ng
ri.
Moi ngi xung thuyn, cheo ra Ty H. Ph Mc
Khanh hoi H cng t:
(1)
Sach day v long cach lam th.

Ng Knh T
370
- Ti nghe noi ng Nghim co chuyn g rc ri trong

vic lp tha t th phai, v c thy ng chay lung tung
ma chng n thua vao u!
Cng t noi:
- Hm qua ti co hoi ng ta. Vic y a xong ri. Ngi
con trai th hai cua ng ta vn c lp lam t nh cu.
Gia tai chia mi phn, v hu cua em ng ta ly ba
phn, con trai th hai cua ng ta ly bay phn.
Thuyn cheo mt chc n Hoa Cang. Moi ngi u
giuc H cng t hoi mn vn hoa lam ni ung ru.
H cng t chay i mn nhng ca ong sm lai. Ngi
gi vn khng chu cho mn. H cng t phat bc,
nhng ngi kia vn lam l.
Canh Lan Giang dt ngi kia ra mt ch ring hoi.
Ngi kia noi:
- H cng t la ngi ni ting bun xn. Sut nm ng
ta mi ti c my ba ma ti phai hu ha ng ta ch?
Nm ngoai y, ng ta mn vn hoa nay lam hai tic
ru ma mt ng tin cung khng cho, n luc i cung
khng bao ngi quet tc. ng ta con sai ngi nha ly
ca hai thng gao nu cm tha mang i. Quan cach g ma
nh th! Ti hu ha lam quai g!
Canh Lan Giang noi mt hi, khng n thua g, moi
ngi anh phai i n ngi nh nha mt v hoa thng
n Vu Cng. Hoa thng pha tra bng ra.
Chuyn lang Nho
371
Tin gop dn ca cho H cng t. H Tam dn Canh Lan

Giang i mua cac th. Khung Siu Nhn noi:
- Ti cung i chi cho vui.
Khung i ra ph. Trc tin n mt tim ban tht vt.
Cng t s vt khng beo ben ha moc xung xem con nao
beo ri mi goi Canh Lan Giang lai mc ca. V co nhiu
ngi n nn lai mua thm my cn tht, mt cp ga, mt
con ca va rau sng, goi a nho mang v trc.
Lai mua mt t banh bao lam mon im tm. Hai
ngi chay lai mt hang banh bao, chon ba mi chic,
mi chic gia ba ng tin. Nhng cng t ch tra hai
ng, nn gy chuyn cai ln vi ngi hang banh. Canh
Lan Giang ngoai khuyn giai H Tam khng mua banh
bao na ch mua bt m va a cho Canh Lan Giang mang
v. Lai i mua mng kh, trng, mui, hat gie, hat da
v.v... lam nhm ru. Khung Siu Nhn cung mang
h. V n chua, ho a cho hoa thng ct vao trong
nha.
Chi Kim Phong noi:
- Bac H Tam, sao bac khng goi mt ngi bp nu
giup cho? Lam g ma bn rn th?
H Tam le li noi:
- Mn ngi nu bp! Lai tn mt mon tin na!
H cng t cn mt t bac a cho thng nho i mua
gao.
Ng Knh T
372
Bn rn n chiu, kiu Triu Tuyt Trai mi ti. Triu

xung kiu goi ly cai hom ra. Phu kiu bng hom n,
Triu m hom ly ra mt goi boc giy o trong o co hai
ng bn phn bac a cho H Tam. Di bp ru, n
a xong, don ln moi ngi ngi n. Ho va n cm va
ung ru.
Triu Tuyt Trai noi:
- Chung ta hm nay nhom hop vui ve y, khng th
khng lam th.
Ho bt u chia vn:
Triu tin sinh gp phai vn T chi (1) .
V tin sinh gp phai vn Bat t
Ph tin sinh gp phai vn Nht ng
H tin sinh gp phai vn Nh ng
Canh tin sinh gp phai vn Thp t han
Tuy tin sinh gp phai vn Ngu vi
Khung tin sinh gp phai vn Thp ngu san
Chi tin sinh gp phai vn Tam giang.
Chia vn a xong, ho lai ung my chen ru, ri u
v thanh. H Tam cng t goi ngi nha ly qua ng
n, nht nhng vt tha nh xng xu, rau co, qua, la,
(1)
Trong sach m vn cua Trung Hoa c, co cac ch xp theo vn

th nht, th hai, vn t chi la vn chi th t. Hoc sinh da
vao o ghep vn khi lam th.
Chuyn lang Nho
373
bo tt ca vao o. Qua nhin H cng t lai con hoi hoa

thng xem gao nu cm tha my thng, ly tt ca lai.
Ri a cho hoa thng nm phn bac tin hng en.
Xong y bao ngi nha khing ht v thanh(1).
Khung Siu Nhn cung Chi Kim Phong, Ph Mc
Khanh, Canh Lan Giang cung v mt ng. Bn ngi
cao hng, doc ng ci noi, chi ua, nn cha v n
thanh, tri a ti mt.
Canh Lan Giang noi:
- Tri a ti ri, chung ta i tht nhanh ln ch!
Chi Kim Phong say mm, ming noi lam nham:
- Cn quai g! Ai chng bit chung ta la hang danh s
i hop lam th Ty H? Va lai Ly Thai Bach ngay xa
con mc ao gm i trong cung, lang thang ca m. Va
mi chp ti a sao? C i t nhin! Ai dam lam g!
ang luc cao hng, hoa tay mua chn, bng trc mt
co mt cp en cao, lai mt cp en xach i n, trn mt
en vit my ch: Quan pho tri phu xet vic bun mui.
Ngi ngi trong kiu va mi trng thy a bit y la
Chi Kim Phong, ben goi ngi bt gi y lai.
- Chi Kim Phong! Anh la ngi gi vic bun mui
trong phn phu nay. Tai sao m hm lai che chen say
sa, lam n ao ca ng ph nh vy?
(1)
Cach ta tnh bun xn cua H Tam thc la sinh ng, khng mt

li chm bim nhng thc la chm bim su sc.
Ng Knh T
374
Chi Kim Phong qua say, chn ng khng vng, xiu

trc veo sau, ming lai con noi:
- Ly Thai Bach ngay xa mc ao gm trong cung i ca
m.
Vin quan thy y u i mu vung noi rng:
- Trong hang bun mui nha mn, lu nay khng co
hoc sinh, giam sinh! Anh la cai th g ma i mu nay! Ta
hu u! Bt no li i! Ly xing ma xing lai!
Ph Mc Khanh ti trc noi bnh my cu. Phn phu
tc gin noi:
- Anh la tu tai, tai sao ang m lai say ru! Bt giai
ngay ra trng!
Canh Lan Giang thy vy, lin len trong bong ti, nm
ly Khung Siu Nhn li qua ngo hem. Hai ngi chun
thng.
Hai ngi v n nha, m ca, ln lu nm ngu. Hm
sau i ra nghe ngong thy hai ngi kia cung khng vic
g, ben vn c chon vn lam th nh cu.
Khung Siu Nhn lam xong, n khi xem bai cua V
tin sinh, Tuy tin sinh thy nhng ch vy i, mang
rng(1) u vit vao ca. Con na, th c nht nhanh my
(1)
Trong th khng ai dung nhng ch vy i, mang rng v.v...

o la nhng danh t ch dung trong vn bat c. Tuy Sm Am
vn quen lam vn bat c nn khi lam th cung b tt ca vao.
ai khai nhng nhn xet cua Ng Knh T thng kn ao nh
Chuyn lang Nho
375
ch sao trong li ph vn chng cho vao. Nay em so vi

th cua mnh, th thy cung cha kem g th cua ho. Moi
ngi em bai th y vit ln tam trang giy. Khung
Siu Nhn em dan ln vach. na thang sau quyn
vn tuyn a khc xong. m y hiu sach mi Khung
n chen mt ba no say. Hm sau, Khung ang ngu
trn ging th nghe pha di co ngi goi ln rng:
- ng Khung! Co khach lai thm.
V gp c ngi nay, nn:
Hn nhn thoa nguyn bit rng kip trc co duyn;
danh d cang cao, so vi thng nhn khac hn.
Mun bit ngi kia la ai, hay xem hi sau phn giai.
vy.
Ng Knh T
376
HI TH MI CHN
Khung Siu Nhn may gp ban tt;

Phan Tu Nghip rui phai luc nguy.
Khung Siu Nhn ang nm ngu trn gac bng nghe
co ngi n thm, y vi vang mc ao bc xung. Khung
thy mt ngi di lu u i mu th lai, mnh mc
ao lua mau huyn, chn i giay en trng, ru o hoe,
go ma cao, da mt xam, hai con mt sang. Ngi kia thy
Khung Siu Nhn lai, ben hoi:
- ng co phai la ng Khung khng?
- Vng, ti ho Khung. Xin ng cho bit quy tnh la g?
- Ti ho Phan. Hm trc ti c th cua anh ti noi
rng ng a n.
- A th ra ng la ng Phan Tam!
Khung vi vang vai chao mi ln gac ngi. Phan Tam
noi:
- Hm y, ng lai thm nhng ti khng nha. Hm
qua, ti v thy th cua anh ti ht sc khen ngi ng la
ngi thng minh, lam nhiu iu tt, tht la ang knh.
Chuyn lang Nho
377
- Ti ln tnh chnh la nh va ng. Khng ng ng

khng nha. Nay c gp mt, thc la mng r v cung.
Noi xong Khung thn hanh i ly tra, lai nh chu hiu
sach mua hai a banh em ln gac. Phan Tam ang oc
nhng bai th trn tng thy a im tm em n, noi:
- Thi lam g th nay!
Va tay cm chen tra, tay ch vao tng noi:
- Nay anh! Anh n y chi vi bon nay lam g?
Khung hoi tai sao. Phan noi:
- Bon nay ni ting la ngc. Cai anh chang ho Canh m
hiu ban mu trc co hai ngan lang bac tin vn, nhng
c tiu vao vic th ht sach. Hang ngay ngi trong hiu
hn va ly tay chai mu ming ngm nga: Ngay thanh
minh ma ri lt pht, lam cho nhng ngi mua mu va
nhng hiu bun bn canh cung bt ci. Nay hn tiu
ht sach s vn ri, nn hn mn c lam th vay
mn tin ke khac. Ngi ta nghe n hn u phai s.
Anh chang ho Chi kia lam lai bun s mui. Ti v nha
nghe ngi nha mn noi cach y my hm anh ta say
ru, ngm th trn ng cai b quan pho tri phu bt
xch tay lai, cach mt chc bun mui. Ri y ch co cht
oi ma thi. Anh i! Anh n y t khach qu ngi cn
phai y n nhng vic g co li. Chi vi hang ngi
nay th c cai g?
Ng Knh T
378
Phan n hai cai banh ri gat a banh ra mt bn va

noi:
- Th im tm nay th n lam g? Ti vi anh ra ph
n cm i!
Phan bao Khung khoa ca i ra mt hang cm trc
nha mn. Phan Tam bao don ca mt con vt, mt a hai
sm nu vi tht ln. Lai bao don mt a tht ln tng.
Tt ca u c mang ln. Hang cm thy Phan Tam th
chay cung quyt chon vt va th tht beo nht, bo gia v
vao hai sm ri bng ln. Hai ngi trc tin ung ru.
Ung ru xong, hai ngi dung cm, con bao nhiu lai
cho ngi trong tim n. Luc i ra, Phan khng tnh tin
ch noi mt ting:
- Cua ti y!
Chu hiu n vai chao:
- Vng! Con bit ri!
Ra khoi tim n, Phan Tam noi:
- Nay anh! Hm nay anh i u?
- Hm nay ti nh n nha anh.
- Tt lm! Anh n nha ti chi!
Hai ngi cung i thng n mt cai ngo. n mt cai
nha, tng ngoai mau xanh co hai tng ca g. i qua
mt tng ca na n mt cai nha khach, o co mt am
ng ang bao quanh mt cai ban anh bac. Phan mng:
- cho! V s ru nhau n y lam n!
Chuyn lang Nho
379
Ho ap:
- Bit ng Ba v y a my hm, chung ti co gom gop
s tin h biu ng.
Phan Tam noi:
- Ta nhn g tin nong cua cac anh!
Lai noi:
- Thi c! Ta co ng ban y. Cac anh co a tin
th biu ng ta.
Khung mun thi l vi Phan, nhng Phan gat i:
- Thi, va mi chao nhau ri! Lai vai chao nhau lam
g na! Mi anh ngi!
Phan i vao trong nha ly ra hai ngan ng tin a
cho moi ngi noi:
- y la hai ngan ng, phn cua ng Khung! Ta a
cho cac anh, tin h hm nay la tin cua ng ta y.
Va quay lai noi vi Khung:
- Nay anh, anh c ngi y xem cai ng nay. Khi no
y tin th anh ra ri cho ho chi.
Phan Tam keo mt cai gh bao Khung ngi o con
mnh th ng bn canh xem.
Xem mt hi, ngoai co mt ngi vao mi Phan Tam
ra noi chuyn. Phan Tam i ra th te ra ngi y la Vng
Lao Luc, chu song bac. Phan Tam noi:
Ng Knh T
380
- Lao luc! a lu khng gp anh! Anh tm ti co vic g

th?
Lao Luc noi:
- Mi ng ra ngoai noi chuyn.
Phan Tam cung y i ra, n mt quan tra vng cung
ngi.
Vng Lao Luc noi:
- By gi co mt vic co th kim ra tin, ti mun ban
vi ng!
Phan Tam hoi co vic g. Lao Luc noi:
- Hm qua, nha mn huyn Tin ng co bt c mt
bon cn bt coc ngi con gai ph Mao Gia. a nay
tn la Ha Hoa, la mt a y t gai va chay trn ra
khoi mt nha giau huyn Lac Thanh. Bon cn nay a
b bt qua tang va a b a ln quan. ng huyn Vng
a em bon cn nay ra anh mi a mi gy. Sai
nhn a bt bon nay va em Ha Hoa giai v Lac Thanh.
By gi co mt nha giau ho H y thch con a hoan
nay nn ban vi ti co cach g bt no v. ng ta mun bo
ra vai trm lang bac mua no. Vic nay nn lam nh
th nao?
- Sai nhn la ai?
- La Hoang Cu.
- Hoang Cu co thn hanh giai no i khng?
- Khng! Hn sai hai ngi pho dn i.
Chuyn lang Nho
381
- i t bao gi?
- i c mt ngay ri!
- Hoang Cu co bit chuyn ng H khng?
- Sao lai khng! Hn ta cung mun ngh cach xoay tin
nhng khng bit lam th nao.
- Nh th th d lm! Anh mi Hoang Cu n y ta
noi chuyn.
Vng gt u bc ra. Phan Tam ngi mt mnh ung
tra. Lai thy mt ngi khac vi va bc vao noi:
- ng Ba! Ti tm ng khp moi ni, khng ng ng lai
ngi mt mnh ung tra y!
- ng tm ti co vic g?
- Cach thanh nay bn mi dm, co mt ngi tn la
Thi My Khanh. Anh ta em ban ngi em du cho Hoang
Tng Phu. Tin th a ly ri nhng ngi em du vn
mun thu tit khng chu ly chng. My Khanh ban vi
ngi mi bt coc c ta. Ngi mi noi: Ti khng bit
mt c em du cua anh, phai co du tch g th mi co th
nhn c ch. Thi My Khanh noi: Sang nao em du cua
ti cung ra sau nha vac cui. Ngay mai cac ng c np
y la co th bt i ngay. Moi ngi theo k thi hanh.
Khng ng sang hm y, ngi em du khng ra ma chnh
la v Thi My Khanh i ra ly cui. Ngi ta a bt em i
ba bn mi dm va a ngu mt m ri. Thi My Khanh
n oi v v, nhng ho Hoang khng chu. Thi lam n
Ng Knh T
382
kin ln quan. Vic kin tung ang tin hanh. By gi co

vic kho khn la luc Thi ly v vn cha lam giy hn thu
cho nn khng co bng c. Nay Hoang mun lam giy hn
thu nhng ngi lang khng bit lam th nao. V vy ti
n ban vi ng. ng Hoang nh ng lo liu giup tt ca
cng vic trong nha mn. Co my lang bac a n biu
ng.
- Cai o co g u ma phai ri rt ln! Ngi xung y.
Ti i ng Hoang n noi chuyn.
Mt lat Vng Lao Luc va Hoang Cu n. Hoang thy
ngi kia, noi:
- Th ng Hach Lao Nh cung y sao?
Phan Tam noi:
- Khng h g, ng ta n y co vic ring.
Ben cung Hoang Cu ngi mt cai ban ring. Vng
Lao Luc va Hach Lao Nh ngi mt cai ban ring. Hoang
Cu noi:
- ng nh x tr vic y nh th nao?
Phan Tam noi:
- ng nh tra bao nhiu tin?
- ng H noi: nu co c Ha Hoa th ng ta se tra s
tin la hai trm lang, k ca moi ph tn.
- ng nh ly bao nhiu?
- Nu ng lam vic nay xong xui ti ch xin vai lang
bac la nhiu lm. Co le nao ti lai mun n bt cua ng?
Chuyn lang Nho
383
- Nh th th c! Trong nha ti hin nay co mt ng

ngi huyn Lac Thanh la ban rt thn vi quan huyn
Lac Thanh. Ti nh ng ta ly ch thn tnh noi vi
quan huyn vit cho mt cng vn noi rng con Ha Hoa
a c giai va giao v cho gia nh. ng thi, ti se nh
mt ngi y xin quan huyn mt t giy co du son
hn hoi a Ha Hoa v ga cho nha ho H. ng ngh
nh th nao?
Hoang Cu noi:
- Nh th th tuyt! Nhng khng nn chm. ng lo
ngay cho.
Phan Tam noi:
- Hm nay se co du son. ng noi vi ng ta em ngay
tin lai y.
Hoang Cu vng da cung Vng Lao Luc i ra. Phan
Tam goi Hach Lao Nh:
- i theo ti.
Luc hai ngi tr v nha, am bac vn cha tan. Phan
Tam i ho anh xong, tin moi ngi ra ca ch gi
Khung Siu Nhn lai va noi:
- Nay anh, anh y vi ti! Ti co vic mun ban vi
anh.
Phan a Khung ln cai gac ng sau nha thao mt
t giy hn thu bao Khung Siu Nhn chep, ri a cho
Lao Nh xem, bao y ngay mai em tin n ly. Sau o
Ng Knh T
384
tin y ra ca. n cm chiu xong, Phan thp en ln oc

mt t cng vn gia bao Khung Siu Nhn chep. Trong
nha co nhng con du gia khc bng u phu kh. Y em
ra dung. Lai ly but son bao Khung Siu Nhn vit mt
t cng vn oi Ha Hoa v. Lam xong lai em ru ln
ung. Phan noi vi Khung Siu Nhn rng:
- Nhng vic nh th nay goi la nhng vic ang lam
khng ph cng suy ngh! Hi sc u ma chi vi bon ngu
ngc kia(1) !
m y Phan gi Khung ngu lai nha mnh. Hm sau
ca hai nha u em tin ti. Phan Tam nhn tin a
ngay cho Khung Siu Nhn hai mi lang bac, bao em
v nha ma tiu. Khung Siu Nhn vui ve nhn ly, ri
gp ngi quen nn nh mang v nha thm vao s vn
cua ngi anh. Nhng hiu sach lai nh Khung Siu
Nhn lam vn tuyn. Co vic g Phan cung chia cho
Khung mt phn tin. Nh th Khung dn dn tr nn
con ngi sang trong. Qua nhin Khung nghe li Phan
Tam cang ngay cang t i lai vi nhng ngi danh s.
hai nm sau, mt hm Phan Tam n nha noi:
- Nay anh, lu nay khng gp anh. Chung ta cung ra
ph ung dm ba chen i!
(1)
Nhn vt Phan Tam ch trong vai trang a l nguyn hnh mt

tn lu manh. Bai hoc Phan Tam day Siu Nhn qua la su sc.
Chuyn lang Nho
385
Khung Siu Nhn khoa ca lu, cung y ra ph. Va i

c my bc, a thy mt ngi y t nha Phan n
noi:
- Co ngi khach i ng nha.
Phan Tam noi:
- Nay anh, chung ta cung v nha i!
Hai ngi v nha Phan. Phan mi Khung Siu Nhn
ngi i trong mt gian phong khach nho. Phan Tam tip
ngi khach phong ngoai. Phan Tam noi:
- Anh Ly T a lu khng gp. My lu anh u?
- My lu ti nha mn quan hoc ao. Nay ti co mt
vic mun ban vi anh. Ti c s anh khng co nha. May
mn c gp anh. Chc chn vic nay xong!
- Giu gim nhau lam g! Cung lam vic vi nhau, ti
thy anh tht la ran sanh ra m, khng chu nha ra mt
ng tin.
- Vic nay th kim ra tin!
- Co vic g th?
- Hin nay quan giam khao sp n chm thi Thiu
Hng. Co ng Kim ng Nhai my nm nay lam vic b
kim c t tin, mun cho a con thi . Thng con tn
la Kim Dc, khng bit mt ch. Trong ky thi ti y,
ng ta mun tm mt ngi thi thay no. Ln nay v hoc
ao nay canh phong rt nghim, cn phai co mt cach g
mi me. V vy, ti mun em vic nay ban vi anh.
Ng Knh T
386
- ng ta nh a ra bao nhiu tin(1) ?

- ang ly, mt anh tu tai Thiu Hng phai tra mt
nghn lang nhng ng ta mun i ng tt th chung ta
t nht phai oi nm trm lang. Cai kho hin nay la phai
tm mt ngi thay th va phai lam sao cho hn ln song
vao. Sau o lai phai tra hn t tin v ch lam bai, phai
ut tin cho nha mn. Nh th con c bao nhiu ma
chia nhau na.
- Nu tt ca ch co nm trm lang ma anh con mun
chm mut vao y th ti khng chi u. Anh ch co th
ly khoan ta l cua ng ta thi ch khng c chm mut
vao s tin nay.
- ng Phan! Nh th cung c. Nhng by gi phai
lam cach nao?
- Anh khng cn lo lng v vic y. Tt ca vic kim
ngi ln song va ut lot cho nha mn u mc ti. Anh
ch vic noi vi ng ta a ra nm trm lang t vao mt
nha cm va a ba mi lang ti tiu vt. Ti cam
oan la con ng se tu tai. Nu hn khng , ti th
khng ng n s nm trm lang bac y u. Nh th
c cha?
- Th con noi g na!
(1)
M ming ra, Phan Tam ch noi n tin.
Chuyn lang Nho
387
Vic nh th la xong va nh ngay a tin. Phan Tam

tin Ly T ra ngoai va quay lai noi vi Khung Siu
Nhn:
- Nay anh, vic nay ti mun nh n anh.
- Ti va nghe vic o. Nu ng dung ti, ti se i thi
thay. Nhng ti nn ngi ngoai lam bai ri ut vao hay
thay chn hn vao thi. Thu thc ti khng co gan i thi
thay ngi khac u!
- ng lo! a co ti. i nao ti lai lam hai anh. i
khi nao no em u tin, ti se cung anh ti Thiu Hng.
Chiu hm y Khung t bit tr v nha tro.
Vai hm sau, Phan Tam qua nhin mang hanh ly cung
i vi Khung, qua sng Tin ng i thng n phu
Thiu Hng, tm mt ch tro vng ve trong mt cai ngo
gn nha mn quan hoc ao. Hm sau, Ly T mang ngi
hoc tro n gp. Phan Tam nghe noi quan giam khao thi
Ci K. Vao luc canh ba Phan mang Khung Siu Nhn
i n ca trng thi, a ra mt cai mu en cao, mt cai
ao vai mau xanh, mt cai dy tht lng o, bao Khung
ct mu vung, ci ao qun cua mnh ra mc no vao.
Sau o Phan Tam ghe vao tai th thm: Nh th, nh
th, ch co qun!. Ri Khung lai trng thi, con mnh
mang ao mu cua Khung i. Trng canh nm dt hi, ba
ting sung n. Quan hoc ao ra cng ng. Khung tay
cm cai gy ng xen ln vao am lnh hu ang ho het
bc vao ng trc cai ca th hai.
Ng Knh T
388
Hoc ao ra im danh. Khi goi n Kim Dc, Khung

Siu Nhn nhay mt ra hiu cho hn, Kim Dc hiu y
khng v lu cua mnh; trai lai y n vao bong ti, khi y
Khung Siu Nhn lui lai my bc n gn Kim Dc. Y
ng ln sau am ng, ct mu cua mnh trao cho Kim
Dc. Hai ngi trao i y phuc cho nhau. Kim Dc cm
ly gy, ng ra mt bn. Con Khung Siu Nhn mang
quyn, n lu lam vn chng. Lam n ba bn gi mi
np quyn, ri v nha, khng ai bit vic g ht. n khi
cng b kt qua, Kim Dc qua nhin cao. Phan Tam
cung Khung Siu Nhn v Hang Chu. Phan a cho
Khung hai trm lang bac lam tin giy but. Phan Tam
noi:
- Anh Hai! Anh khng nn em s tin nay tiu hoang.
Phai dung no vao vic cn thit.
- Vic cn thit g vy?
- Nay anh ht tang ri. Phai ngh ngay n vic ly v.
Ti co mt ngi ban ho Trnh lam vic nha mn quan
tun vu. ng Trnh la ngi rt trung hu. Con ng ta
cung lam vic nha mn. ng ta co nh ti tm mt am
cho a con gai th ba cua ng ta. Ti vn thng ngh
n anh. Hai ngi cung tui va cung xinh ep nh nhau.
Nhng mai vn cha co tin, cho nn ti khng th em
vic y noi vi anh. Nu nh anh ng thun, ti ch noi
mt cu la xong. Anh co th ngay nha ng ta. Con tt
Chuyn lang Nho
389
ca tin ph tn v l lat va ci xin, ti se giup anh tt

ca.
Khung Siu Nhn noi:
- Anh tht la thng ti ht sc, ti co g lai khng ng
thun? By gi ti a co tin y, ti con bt anh mt tin
cho ti lam g?
- Anh khng bit, ng nhac tng lai cua anh nha ca
cht chi. Nu anh cung y cung khng th lu c.
Anh cn phai thu vai gian phong khac. Sau nay, thm
mt ming n lai con sinh con na ch, khng th nh
ngi ta mai c.
Ti vi anh cung la mt. Ti giup anh vai lang bac th
k lam g? Sau nay anh phat at, anh tha h co dp tra
n ti.
Khung Siu Nhn v cung cam kch. Phan Tam n
noi vi cu Trnh, ly la s cua Khung Siu Nhn lai.
Trnh ch oi Khung Siu Nhn mi hai lang bac
mua trang sc, va bn b ao qun cho c du. am ci
nh vao ngay mi lm thang mi. n sang ngay y,
Phan Tam chun b my mon n, mi Khung n. n xong,
Phan noi vi Khung:
- Anh Khung! Ti la ngi mi. Hm nay ti a anh

n o. Ba tic nay co th xem la ba tic anh mi ng
mi y!
Ng Knh T
390
Khung Siu Nhn nghe vy cung ci. n xong, Phan

bao Khung tm ra, mc qun ao mi, u i mu vung
mi, chn i i giay mi. Phan Tam lai ly mt cai ao
rng mau lam a cho Khung mc. n gi tt, Phan bao
goi hai cai kiu. Hai ngi ln kiu n nha c du. Trc
kiu la mt cp en lng. Nha cu Trnh trong mt cai
ngo nho gn nha mn quan tun vu, ng trc mt gian,
ng sau ba gian. Hm y chang r n ca. Ca ong lai.
Phan Tam bo ra hai trm ng lam tin phong bao, sau
o ca m. Cu Trnh ra on. ng nhac va chang r nhn
nhau nhn ra la ngi nm xa cung i mt thuyn. Ho
cho vic hn nhn nay nh la do tri nh. Khung Siu
Nhn lay chao ng nhac ri vao chao ba nhac va anh v.
Nha ho Trnh t tic mi. Phan Tam n tic ri t bit.
Gia nh ho Trnh a Khung Siu Nhn vao phong c
du. Thy c du oan trang xinh ep Khung rt vui
mng. Hai ngi ung ru hp cn, thanh v thanh
chng khng cn phai noi nhiu.
Sang sau Phan Tam lai a mt tic ru n cho
Khung ap l ng nhac. Cu Trnh lai mi Phan Tam ngi
tip, n tic sut ngay.
Mt thang qua thy nha cua cu Trnh nho hep khng
tin, Phan Tam thu giup cho Khung Siu Nhn bn gian
nha gn hiu sach gia bn mi lang. Lai mua ban gh
dung, ri hai v chng Khung n . Khung mi lang
ging, mua hai u gao. S tin nh th la ht nhn.
Chuyn lang Nho
391
Cung may Phan Tam giup cho Khung mua cai g cung
c re, cac hiu sach lai n tm Khung nh lam h hai
b vn tuyn, tra cho Khung my lang bac va my quyn
sach ban sinh sng qua ngay. Hn mt nm sau, sinh
mt a con gai. Hai v chng rt tng c.
Mt hm, Khung ang ng ngoai ca th thy mt
ngi mc ao xanh, i mu ln n hoi:
- y co phai la nha ng Khung ngi huyn Lac
Thanh khng?
Khung noi:
- Ti la Khung Siu Nhn y. ng u n?
Ngi kia noi:
- Cu Ly lam cp s trung sai ti i Chit Giang a cai
th nay cho ng.
Khung Siu Nhn nghe vy vi vang mi ngi kia vao
ngi. Ly th ra xem, mi hay vic t cao cu Ly xet ra
khng co cn c nn cu lai c tr lai chc cu. Vai thang
sau lai c mi ln kinh lam chc cp s trung. Ln nay
cu vit th bao hoc tro ln kinh gp mt. Khung Siu
Nhn gi ngi lai n ung ri vit mt bc th tra li:
c thy goi n, con xin sa soan hanh ly ln thnh
giao. Xong o, ngi kia i. Ngay sau o lai nhn c
th cua Khung ai noi rng: quan giam khao a v n
Chu m khoa thi va bao Khung Siu Nhn v ma thi.
Khung Siu Nhn khng dam chm tr lin noi vi v
Ng Knh T
392
mi me v n chung cho vui. Con mnh th sa soan

hanh ly i thi. Thi xong, quan giam khao khen ngi ly
u trong hang th nht. Lai khen ngi la ngi hanh
kim tt va a vao trng thai hoc c hoc tp. Y
mng r cam n quan giam khao. Sau khi tin thy hoc
i khoi, Khung quay v ban vi Phan Tam, mun tr v
Lac Thanh treo bin va dng ct c lam vinh d cho
gia nh. Y lai n hiu thu ba b ao, mt b cho mnh,
mt b cho me va mt b cho v. Chun b xong xui, y
vay cac hiu sach mi hiu ba lang. Cac hiu nay cung
a l vt n mng. Khung Siu Nhn ang nh chon
ngay tt v nha th Canh Lan Giang n thm, mi
Khung n mt quan ru ung ru. Trong khu ung
ru, Khung Siu Nhn k nhng chuyn va qua. Canh
Lan Giang khen ngi mt hi ri noi n Phan Tam. Canh
Lan Giang noi:
- Anh khng nghe g ca sao?
- Khng! Co vic g?
- Phan Tam ti qua b bt. Nay ang giam trong nguc.
- V ly! Tra hm qua ti va gp ng ta. Le nao ng
ta lai b bt c!
Canh Lan Giang noi:
- S thc ranh ranh! Nu khng ti bit sao c. Ti
co mt ngi quen lam vic hnh trong huyn. Hm nay la
ngay sinh nht ng ta. Ti n y chuc tho, thy tt ca
Chuyn lang Nho
393
moi ngi u noi chuyn o cho nn ti bit. Hnh nh

lnh bt do quan tun vu a xung nn quan huyn
khng dam chm tr, bt ngay luc canh ba, s ng ta chay
trn. Ngi ta vy nha ri bt ngay tai ch. Quan huyn
cung khng hoi cu g ch a t giy sc bt cho ng ta
xem. ng ta xem xong cung khng chi cai ch lay my lay
va ngi ta a vao nha giam. ng va i c my
bc n cng ng th quan huyn bao ngay sai nhn
a vao nha giam pha trong, cung giam vi nhng bon
trm cp. Ngi nay hin nay nh th, nu anh khng
tin th anh cung ti n nha ngi ba con xem t giy
sc bt.
Khung Siu Nhn noi:
- Nh th th tt nht. Nh anh a ti n y xem
cng vic nh th nao?
Tra xong tin ru, hai ngi i n nha ngi gi vic
hnh.
Ngi nay ho Tng. Trong nha ang tip khach. Thy
hai ngi n, y mi vao th phong hoi co vic g. Canh
Lan Giang noi:
- ng ban ti mun xem t giy sc bt ng Phan Tam
ti qua!
Ngi kia a t cng vn ra, t nay ang dan trn mt
cai bang:
Phan T Nghip tc Phan Tam vn la mt tn cn
y, mn a v lam vic nha mn che giu hanh
ng, gy s kin cao, cho vay nng lai lam hai dn lanh.
Ng Knh T
394
Khng co vic g ma hn khng lam. Mt tn cn nh

th khng th no sng ung dung mt khc c. V vy
sc cho quan huyn phai bt ngay tra xet va bao cao
chiu theo lut ma tr ti. Khng c trai li. Hoa tc.
Tip theo la mi my khoan Phan Tam a pham. Th
nht, a la ngi ta ly nhng s tin ln. Th hai, a
che giu nhiu vu git ngi. Th ba, a dung du quan
huyn va but son vao nhng vu gian di. Th t, khc du
gia. Th nm, bt coc phu n. Th sau, cho vay nng lai
bt ngi ta phai bc t. Th bay, ut lot trong vic thi
c, tm ngi i thi thay ngi khac, v.v... k ra khng
ht. Khung Siu Nhn khng xem th thi, xem mt cai
ku ln mt ting, hn bay u mt. Nhn vic nay, khin
cho: Thy tro tnh quyn luyn, d vic kt thn; be ban
phai xa nhau, kho b hi din.
Mun bit vic sau nh th nao hay xem hi sau phn
giai.
Chuyn lang Nho
395
HI TH HAI MI
t Trang An Khung Siu Nhn cao hng:

Ca Vu H Ngu B Y cht ng.
Khung Siu Nhn nhn thy t cng vn th mt tai
ngt tht la:
u nh b v lam hai manh
Nc lanh t ngi gii but xng.
Tuy ngoai ming khng noi ra, nhng Khung a ngh
thm trong bung: ta a pham vao hai ti trong nhng ti
k y. Nu no b luc vn, hoi ky u ui, th ta lam
th nao
Ngay o Khung Siu Nhn va Canh Lan Giang t bit
ngi kia ri i ra ng. Canh Lan Giang cung t bit
Khung tr v nha.
Khung v nha bn khon mt m, khng sao ngu
c... V hoi v sao, Khung khng dam noi thc, ma ch
noi:
- Ta nay cng sinh, cn phai ln kinh lam quan.
Mnh nha mt mnh tht khng tin. Ta phai a mnh
Ng Knh T
396
v Lac Thanh cung vi me ta ta co th ln kinh nhm

chc. Nu cng vic xong xui, ta se cho ngi a mnh
ln.
V noi:
- Mnh c i lam quan. Em se y, mi me v na cho
co ban. Ch by gi mnh bao em v qu th em co quen
cng vic nha qu u, v lam sao c?
- Mnh tht khng hiu cai g ca. Khi ta y th con
kim ra ng tin; ch khi nao ta i ri mnh lam sao ma
sng? Thy bn y sinh sng cung cht vt con co tin
u ma nui mnh c? Va chng, ta khng th nao a
mnh n y c. y cht chi. Mnh phai nh rng
nay ta a lam quan th mnh tc la mt v phu nhn.
Mnh y th con ra th thng g. Thi, mnh c v nha
me ta ma . By gi ta cho thu lai cai nha nay ly bn
mi lang. Ta ly mt t lam l ph ln kinh. Con bao
nhiu mnh c em v gi hiu bun cua anh ta. Mi
thang ly ra mt t ma tiu. nha ta cai g cung re. Ngay
nao mnh cung co th n ga, ca, tht, vt. Co g la tr ngai
u?
V hai ba ln t chi khng chu v lang. Thy chng
c thuc bach sut ngay, mi ln mt gp, v ben vung
vng la khoc om som. Khung khng cn v i hay khng,
c ch ngi hang sach cho thu cai nha va em tin v.
V cung vn khng khng khng chu. Khung nh ng
gia va ba gia n khuyn v, nhng ba gia cung khng
Chuyn lang Nho
397
nghe. Ring ng gia thy chang r se lam quan nn chng

hiu u ui, mng con gai mt trn cho la khng bit t
g. V Khung khng bit lam th nao anh phai chu.
Khung thu mt chic thuyn, em tt ca ac trong
nha ln thuyn nh anh v a v v nha. Lai vit mt
bc th cho anh rut noi rng v mnh se em vn bo vao
hiu bun co th hang ngay ly ra mt t ma chi dung.
Ngay ra i, v khoc loc tham thit, bai bit cha me xung
thuyn.
Khung Siu Nhn cung thu thp hanh ly ln kinh ra
mt cu Ly lam cp s trung. Cu Ly mng r. Khi hoi,
thy Khung a co lng lai c chon vao hang cng sinh
bc u vao thai hoc nn lai cang vui mng hn h. Ly noi:
- Triu nh sp m khoa thi ly ngi lam giao tp(1)
ta ang lo vic y. Chc chn th nao anh cung . Anh
hay em hanh ly n y vi ta vai hm.
Khung Siu Nhn vng da mang hanh ly sang.
Vai ngay sau, Ly hoi Khung Siu Nhn xem y a co
v cha. Khung ngh thm: thy ta la v quan to, nu
mnh noi rng ng gia cua mnh la mt sai nhn nha
mn quan tun vu th s thy se khinh va ci mnh.
Khung tra li:
- Con cha v.
(1)
Chc tng ng vi giao s.

Ng Knh T
398
- Tui anh a ln ma vn cha v! Nh th la chm ri

y ta kim cho mt am.
Chiu hm sau, Ly sai mt quan gia gia vao th phong
noi vi Khung:
- Cu ln co li tha vi ng! Hm qua, ng noi rng
cha co phu nhn. Cu co mt c chau ngoai goi cu bng
cu, cu ln ba nui nng n cn t thu nho, nm nay
tui mi mi chn, tai mao tuyt vi. C ta hin nay
y va cu ln mun goi ga cho ng. Bao nhiu tin ph tn
v vic ci xin cu ln se lo liu ht, ng khng phai bn
tm g ca. Cu ln sai con n hoi y kin ng.
Nghe xong, Khung Siu Nhn git mnh anh thot mt
cai. Trong bung ngh mun tha lai rng mnh a co v.
Nhng nh th th lai trai vi li va noi hm qua,
Khung cung mun bng long i, nhng lai s tr ngai.
t nhin ngh n: co mt v tung v Thai trang nguyn
a co v ri lai ly thm con quan t tng ho Ngu.
Ngi ta xa nay vn cho o la mt cu chuyn ly thu(1).
Vy co g la khng c? Khung lin bng long.
Ly mng lm vao ban vi phu nhn chon ngay lanh
thang tt, treo en kt hoa, cho c chau gai mt s cua hi
mn vai trm lang va ga cho Khung Siu Nhn. n
ngay y, trng ching inh oi, Khung i mu sa tron,
mang ai vang, i giay en ra lay quan cp s trung va
(1)
Nhn xet nay tuy la khach quan, nhng rt chua chat.
Chuyn lang Nho
399
phu nhn. Ting nhac nhe nhang a vao ng phong.

Khi ct cai khn che mt v ra, Khung thy v mnh, tc
la Tn tiu th, nhan sc nhan sa ca ln, trng then hoa
nhng. Khng nhng ngi ep ma ci lai chnh t,
tht la moi ve moi a. By gi Khung bang hoang nh
ngi nhn thy nang tin giao ai, nang Hng Nga t
trn vng trng bay xung, hn bay phi phi ra ngoai
chn tng my.
T y, Khung sng cuc i gm voc rem chu, vui
sng vi ngi v mi, hng phuc tri lun my thang
rong.
Khng ng, sau khi thi giao tp, Khung phai v
tnh ly giy chng nhn. Khung Siu Nhn khng
bit lam sao, anh gat nc mt t bit Tn tiu th tr
v Chit Giang. V n thanh ph Hang Chu, cng vic
u tin la n thm nha ng gia cu ho Trnh. Nhng va
vao nha th Khung rt i ngac nhin v ng gia hai mt
khoc o ngu. Ngi anh cua Khung la Khung ai ang
ngi y, con bn canh la ba gia ang ku tri gao t.
Khung bi ri vai chao ng gia, va hoi anh:
- Anh n y bao gi? Tai sao thy me u khoc nh
th?
Khung ai noi:
- Hay em hanh ly vao a, ra mt ung tra ri anh
noi cho ma nghe.
Ng Knh T
400
Khung ra mt xong i vao chao ba gia. Nhng ba ta

p ban, p gh va khoc va nhic:
- Moi tai hoa u la do may gy ra ht ca! Con tao mm
mai, xinh ep nh th, may em git no i!
Khung by gi mi hiu rng ngi v ho Trnh cua
mnh a cht. Y vi vang chay ra nha ngoai hoi anh.
Khung ai noi:
- T khi chu i ri, thm v nha. Thm la ngi rt tt
nn me rt yu rt thch. Nhng thm vn la ngi tnh
thanh khng quen cng vic nha qu. Thy me va ch lam
vic, thm cung khng mun ngi khng, khng mun me
va ch phai chm soc n mnh. V th ma ngh ngi nhiu
qua va ho ra mau. May nh me con manh, sn soc thm
c. Nhng chnh v vy, thm lai cang ay nay. Sc khoe
mi ngay mt kem, trong lang lai khng co thy thuc ra
hn, cho nn mc bnh cha y mt trm ngay th mt.
Anh va n y. ng Trnh ba Trnh nghe tin lin khoc.
Khung nghe xong cm nc mt khng c, ben hoi:
- Vic chn ct nh th nao?
- Thm mt i, nha khng con mt ng tin. Anh cung
khng ly ra c ng nao hiu bun. Ma du co ly ra
th cung khng sao lo liu c u. Khng bit lam th
nao, anh phai ly ao qun, quan tai danh cho me ma
chn ct cho thm.
- Nh th cung c.
Chuyn lang Nho
401
- Khm lim ri, nha khng co ch , anh phai

tam sau miu i chu v. Nay chu v y tht va gp
dp. Chu mau mau thu xp hanh ly cung anh v nha.
- By gi cha n luc chn ct. Hin nay em con my
lang bac. Anh em v xy thm hai tng gach xung quanh
quan tai cho nha em, xy cho no chc chn co th chu
c vai nm. Nh li ng gia cua em va noi, nha em
by gi la phu nhn ri, anh v nha thu ngi ve cho mt
bc hnh mu phng, ao thu. n ngay gi, anh bao con
gai em thp hng cho linh hn nha em cung ngm
ci ni chn sui. Ngay trc khi em v nha, em co may
cho me mt cai ao thu. Nu co ba con thn thch n nha
th bao me mc ao y to rng mnh khng phai nh la
ngi ta(1). Con anh nha th cung bao ngi ta goi bng
ng. Bt ky vic g th cung phai gi ly th thng,
khng co th t ha thp mnh c. Em ri se nhn chc.
Luc y se mi anh ch cung ln hng phu qu vinh hoa(2).
Khung ai nghe thy noi th may quang mt hoa gn
nh mun ngt i va ha lam ung nh li em trai dn.
Bui ti, nha ng Trnh lo cm ru cho Khung Siu
Nhn va Siu ai ngu y. Hm sau, y i mua t vt
va a ra mi lang bac cho anh em v nha.
(1)
(2)
Nhn xet nay thng c nhc lai la co y su xa.

Ngn ng cua mt hang nha nho mt gc. Ch co my cu ma
lt c tt ca ve ti tin.
Ng Knh T
402
Ba bn ngay sau, Canh Lan Giang va ng Tng gi

vic hnh huyn n thm Khung. Thy nha ng Trnh
cht chi, ho mun mi Khung n mt quan tra. By gi
Khung Siu Nhn khng con la chang Khung ngay xa
na. Tuy ngoai ming khng noi ra, nhng trong y th
Khung khng chu n quan tra.
Canh Lan Giang oan bit y y noi:
- Khung tin sinh y i ly giy chng nhn ri i
lam quan, by gi mi tin sinh n mt tim tra th s
khng tin. Ring ti, ti mun mi tin sinh n mt ba
tic. By gi chung ta cung nhau n mt tu lu. Nh
th no ang hoang hn.
Canh Lan Giang lin mi hai ngi cung n mt tu
lu.
Rot ru xong, Canh Lan Giang hoi:
- Tha tin sinh, chc giao tp tin sinh lam co th i
thng ln quan khng?
- Sao lai khng? Xut thn nh th nay la i theo
ng thng. Chc giao tp la day con cai nhng nha
quyn quy.
- No co nh cac chc day hoc bnh thng khac khng?
- Nh sao c! Nh sao c! Trng hoc cua ti nh
ni nha mn vy, co cng ng, son, mc, but, nghin
ang hoang bay ra! Mi bui sang, ti ln gh ngi. Hoc
sinh em bai n th ti ch chm mt chm son vao y
Chuyn lang Nho
403
cho ho i. Hoc sinh u la hang tp m, ti thiu la con

cac quan tam phm tr ln va nu b ra lam quan la lam
tng c, tun vu, c, trn thu ca. Nhng ho u phai
lay chao trc mt ti. C xem nh ng thy cua ti th
bit, ng ta lam T Tu Quc t giam. ng ta la con quan
t tng hin tai. Quan t tng lai la thai lao s cua ti.
Hm trc thai lao s co bnh, tt ca triu nh n hoi
thm sc khoe nhng ngai khng tip ai, ngai ch co goi
ti n ngi trn ging bnh noi chuyn mt luc ri ra.
(1)
Nghe Khung noi xong, Tng dn dn ng ln:

- ng Phan Tam hin nay con b giam gi. Hm trc
ng ta hai ln noi vi ti rng nghe tin ng tr v, ng ta
mun gp mt chut trnh bay tnh canh kh cc cua
mnh. Khng bit y ng nh th nao?
- ng Pham Tam la mt ngi hao kit. Trc kia khi
ng ta cha b ti, mi ln mi chung ti n tu im la
t nht ng ta cung goi em ln hai con vt, o la khng
k bao nhiu tht d, tht ln, tht ga, ca. Ch c cai th
n y th ng ta khng co them n u! Tic thay
by gi ng ta mc nan! Ti cung mun n nha giam
thm ng ta mt chut nhng by gi ti khng con nh
luc con hoc tro. Mnh a lam vic cho triu nh th phai
(1)
Phm hanh, ao c ngay xa a mt ht. Khung Siu Nhn

bin thanh mt tn noi lao.
Ng Knh T
404
tun theo s thng phat cua triu nh. Nu nh n o

ma thm th vic thng phat hoa ra khng minh.
Tng noi:
- ng khng phai la quan y va ng ch n y
thm mt ngi ban, co cai g la tr ngai n vic thng
phat khng minh u?
- Ti noi nh th nay th tht la khng tin. Nhng a
la tri ky vi nhau th ti cung khng giu gim g. Nhng
vic anh Phan lam nu nh ti la quan a phng y
th ti cung phai bt giam. ng nay ti lai i vao nha
giam thm anh ta. Th co phai ti cho rng vic x ly
cua triu nh la khng ung khng? Nh th khng phai
la ao cua ke lam ti. Va chng, tt ca nha mn y u
bit rng ti v y ly giy chng nhn. Nu ti lai
i vao thm th vic nay n tai cac quan trn cua ti. Th
la cai thanh danh quan trng cua ti b nh nhuc i.
Nh th th con lam vic sao c. Nh ng Tng chu
kho noi lai vi anh Phan Tam anh ta hiu ni long ti.
Chuyn nay nu nh ti may mn c b n ni nao tt,
th mt nm, nm sau thang ti se gi cho anh my trm
lang bac tiu dung.
Hai ngi thy y a nht quyt nh vy ri, khng con
cach nao noi lai na. n xong, moi ngi ra v. Tng v
nha giam em cu chuyn k lai cho Phan Tam.
Nhn c giy chng nhn, Khung thu thp hanh ly
xung thuyn, thu mt ch nm trong khoang i
Chuyn lang Nho
405
Dng Chu. Y xung thuyn bn oan Ha. Khung

xung thuyn, thy trong khoang co hai ngi, mt ngi
gia, mc ao t, tht dy lng t, i giay o. Mt ngi vao
trac trung nin mc ao mau lam, giay en trng. Hai
ngi u i mu vung. Khung thy ho u la hang ao
mu, ben vai chao va cung ngi. Hoi ho tn th ngi gia
noi:
- Ti ho Ngu, t la B Y.
Khung Siu Nhn a nghe Canh Lan Giang noi n
tn Ngu B Y nn noi:
- Ti mong gp ngai a lu.
Lai hoi n ngi kia. Ngu B Y noi:
- V nay ho Phung t la Trac Am, la v tn khoa va
tnh nay ln kinh thi hi.
Khung Siu Nhn hoi:
- Ngu tin sinh cung ln kinh sao?
- Khng. Ti ch n huyn Vu H bn sng thm my
ngi ban. ng Phung vi ti la ban, ngu nhin gp
nhau trn thuyn. n Dng Chu th ti t bit thu
thuyn v Nam Kinh xung mai Trng Giang. Tin sinh
u, quy tnh la g va hin nay i u?
Khung Siu Nhn noi ro ho tn, Phung Trac Am noi:
- A! Th ra tin sinh la mt nha lam vn tuyn Chit
Giang! Ti a c xem qua my b sach hay cua tin
sinh.
Ng Knh T
406
Khung Siu Nhn noi:

- Ti cung co mt t ting tm trong lang vn. Nm, sau
nm nay, khi ti n Hang Chu, ti co lam nhng tuyn
tp nhng bai thi, cua nhng ngi thi c nhn, tin s va
cua nhng ngi co danh ting. Ti co soan T th giang
thoai, Ngu Kinh giang th, C Vn tuyn ban. Theo
con s ti tnh, ti a soan chn mi lm quyn tt ca.
Sach nao in ra cung ban n van quyn. Sn ng, Sn
Ty, Ha Nam, Thim Ty, Bc Trc, cac khach hang
tranh nhau mua, ch s khng co ma xem. Nm ngoai co
mt quyn a in i in lai ti ba ln. Khng giu g hai v,
nhng ngi oc sach trong nm tnh nay rt knh trong
ti. Ho u t hng thp en an sach goi ti la tin
nho(1) Khung T".
Ngu B Y noi:
- Co le ng noi lm! Goi tin nho th phai la ngi a
qua i ri. Nay tin sinh con sng y tai sao lai goi nh
th?
Khung Siu Nhn o mt noi:
- Khng phai! Noi tin nho cung nh la noi tin sinh
y thi!
(1)
Tin nho: ngha en la nha nho co danh ting a qua i nh

Chu T, Trnh T. T" ch nhng hoc gia co danh vong ln nh
Khng T, Manh T. Khung Siu Nhn n noi khoe khoang cho
nn bin thanh l bch, bun ci.
Chuyn lang Nho
407
Ngu B Y thy th cung khng bun tranh lun vi

hn na.
Phung Trac Am noi:
- Co ng Ma Thun Thng cung lam vn tuyn. ng
cho ng y nh th nao?
Khung Siu Nhn noi:
- ng ta la ban thn cua ti y? ng Ma th thng
thao ly phap nhng thiu sot v tai nng cho nn sach
in ra ban khng chay lm. Cai vic ban chay la vic quan
trong nht. Nu ban khng chay, hiu sach l vn. Con
tuyn tp cua ti th ngoai quc cung u co c?
Noi chuyn my ngay, thuyn a n Dng Chu.
Khung Siu Nhn, Phung Trac Am i sang thuyn
Hoai An i Vng Gia Dinh ri i ln kinh.
Ngu B Y mt mnh thu thuyn xung Trng Giang,
qua Nam Kinh n Vu H, ri tm mt cai am nho Phu
Kiu . Am nay goi la Cam L. Trc ca co ba gian.
Gian gia th Vi a B Tat. Gian bn trai khoa cht,
cui, rm. Gian bn phai thng ra mt cai sn rng, i vao
trong la ba gian in th. Sau in th co hai gian phong.
Mt gian la ni hoa thng gia . Mt gian la phong
khach. Ngu B Y y. Ban ngay, Ngu B Y i thm
be ban. n ti v, thp mt a en du ngm th, oc
t. Hoa thng thy Ngu co mt mnh, thng thng
pha tra a vao phong cung ngi noi chuyn mai n canh
Ng Knh T
408
mt, canh hai. Gp luc trng trong, gio mat, hai ngi
cung ra ngi ngoai sn noi chuyn xa rt la tng c.
Khng ng mt hm, Ngu B Y mc bnh. Mi thy
thuc n. Ngu ung lin my mi chen, bnh cung
khng bt. Hm y Ngu mi hoa thng vao ngi bn
ging va noi:
- Ti la ngi khach xa nha ngan dm. Hin nay y,
nh n s phu chm soc. Ti cung khng ng lai au yu
nh th nay. Ti liu ti khng sng c na. Ti khng
co con cai g, ch co mt ngi v tui a ngoai bn mi.
Ngi ban cung ti hm trc n y, nay a ln kinh
thi hi. Nh vy s phu la ngi ct nhuc, ch thn cua
ti. trong hom ti co sau lang bac. Nu ti cht i, phin
s cu mua cho ti mt cai quan tai. Con my b ao qun
vai th o th xin s phu ban i cho. Nh my v hoa
thng oc cho ti mt quyn kinh, tung kinh siu cho
ti ti co th ln tri. Nh s phu tm cho mt ming
t t linh cu ti y va ang u vit cho my ch:
ng Ngu B Y i Minh. ng t xac ti i. Nu sau
nay c hng, thn thch em xac ti v nha c ma chn
th ti di chn sui cung la cam kch cai n cua s
phu.
Hoa thng nghe vy hai dong nc mt ri la cha, noi:
- Xin c s c an tm. Noi vic d nhng se c vic
lanh. Nu c s co mnh h g, gia nay xin lo liu chu tt.
Chuyn lang Nho
409
Ngu B Y gng dy ly di chiu ln hai quyn

sach a cho hoa thng va noi:
- Hai quyn sach nay la gm nhng li th ti sinh bnh
vn lam. No khng ang gia la bao, nhng trong i ti
chi vi ai th u co th y ca. Ti cung khng mun
no mai mt i, cho nn ti giao lai s phu. Sau nay nu
co ai truyn ba no giup ti th ti cht cung c nhm
mt.
Hoa thng hai tay ly quyn sach. Thy Ngu hi
th yu hn, ang hp hi, hoa thng vi vang chay vao
phong mnh nu mt t nc long nhan va hat sen, em
n canh ging vc Ngu dy cho n. Nhng Ngu
khng n c na. Ngu c gng hup hai hup ri quay
u vao tng nh cu. n ti cn m ln, Ngu kho khe
mt hi ri tt th. Hoa thng khoc nc n.
By gi la ngay mng ba thang tam nm Gia Tnh th
chn(1) . Tri con nong, hoa thng vi vang ly tin mua
mt cai quan tai, thay y phuc cho Ngu, nh my ngi
lang ging quanh am, mi ngi mt tay giup vic khm
lim trong phong. Trong luc bn rn, hoa thng con i
vao phong mnh ly ra b ao ca sa mc va em mo n
trc linh cu tung nim. Khm lim xong hoa thng
ngh: By gi tm u ra ch t khng? Chi bng keo cui,
rm ra khoi cai gian phong kia va quan tai vao y.
(1)
Nm 1530.
Ng Knh T
410
Hoa thng em vic y ra ban vi my ngi lang

ging ri ci ca sa, cung nhng ngi hang xom don cm,
cui vao sn trong va t linh cu vao gian phong bn trai.
Hoa thng lai ly mt cai ban t l hng trc ban th
khoc nc n.
Sau o hoa thng mi moi ngi ra ngi ngoai sn va
nu nc che cho moi ngi ung. Hoa thng lai con nu
chao, mang n vai chuc cn ru, min, u phu, rau,
nh nhng ngi hang xom nu h. Khi a bay bin xong
u vao y, hoa thng rot ru trc linh cu Ngu B
Y, lay my lay va mang cac mon n ra ngoai sn cho
khach n. Hoa thng noi:
- ng Ngu la ngi xa la. ng ta a mt y, chng
lai cai g. Bn tng ch co c mt mnh khng sao lo
liu tt ca c. A di a pht! Lam cac v bn mt mt
ngay tron! Bn tng la ngi tu hanh thanh chng co thc
nhm, mon n g ra hn! Ch co mt chen ru va my
a rau mi cac v xi. Xin cac v ngh n vic thin, con
co g s sut th bo qua i cho.
Moi ngi noi:
- Chung ti u la lang ging ln cn ca thi. Bn phn
chung ti la phai giup s phu. Chung ti a lam s phu
mt tin ma cha giup c g nn rt la ay nay. Sao s
phu lai noi nh vy?
Sau khi a n chao, ung ru va n my a thc n
xong, moi ngi ra v. My ngay sau, hoa thng mi tam
Chuyn lang Nho
411
v tng chua Cat Tng n tung kinh sam hi cho

Ngu B Y mt ngay. T y v sau, sang va chiu mi
ngay hoa thng tung kinh, luc m hay ong ca am, bao
gi hoa thng cung n trc linh cu Ngu B Y ma
thp hng rot ru va gat nc mt vai.
Hm y vao luc ti, hoa thng tung kinh xong nh ra
ong ca th thy mt ngi thiu nin trac mi sau,
mi bay tui, tay phai cm mt quyn s n, tay trai cm
mt quyn sach n ngi di chn Vi a B Tat oc sach
di anh sang cua en lu ly. Hoa thng cung khng hoi,
y oc n canh hai ri ra v. Hoa thng ra ong ca
va i ngh. n ngay hm sau y lai n oc. C nh th
bn nm ngay lin. Hoa thng ngac nhin lm, thy y
n ca ben hoi:
- Nay con! Con la con nha ai? Tai sao ti nao cung n
y oc sach?
Ngi thiu nin cui u vai chao Lao s phu, hai tay
trc ngc, noi ho tn cua mnh. Nhn phen nay
khin cho lp tm lam danh s co ch th thanh s la
thng; v y sa nha, vn, sang nghip ma thu thanh th
kho..
Mun bit ngi thiu nin kia tn ho la g, xin xem hi
sau phn giai.
Ng Knh T
412
HI TH HAI MI MT
Mao ho tn, cu be cu danh;

Nh thn thch, ng gia mc bnh.
Ngu Ph Lang n am Cam L oc sach, hoa thng
hoi ho tn la g, y lin vai chao ma rng:
- Tha lao s phu, con ho Ngu, ph ng trc mt
y. V con sinh trng nha ba ngoai Ph Khu, cho
nn ngi ta goi la Ph Lang. Khng may cha me qua i.
Con ch con ng ni nm nay a ngoai bay mi, m mt
hiu bun hng nn nho sinh sng. Mi ngay, ng con
giao cho con cai s n nay i oi n. Con i ngang qua
trng hoc, nghe ting ngi ta oc sach vui tai cho nn
con cung n trm mt t tin trong hiu mua sach oc.
Con thy con lam phin s phu qua tht la khng phai.
- Ta vn thng noi co ngi mt tin on thy cho con
cai hoc ma con cai cung khng chu hoc! By gi th anh
trm tin mua sach ma oc, tht la mt vic ang khen!
Nhng con ngi di t th lanh, en lu ly lai khng
Chuyn lang Nho
413
sang. Ta co cai ban trong in, co ca ngon en treo

y. Con vao o ma oc th tt hn.
Ph Lang cam ta hoa thng va bc vao. Qua nhin co
mt cai ban vung trn treo mt ngon en du. Phong
rt la yn tnh. Ph Lang t y thng n am oc sach.
Hoa thng ngi tnh toa phong bn, m nao y cung
oc cho n canh ba.
Mt hm nghe y ngm th, hoa thng n hoi:
- Nay con! Ta tng rng con hoc i thi cho nn mua
sach vn chng ma oc. Khng ng hm nay nghe con
oc th lai la th. Th th oc lam g?
- i bun nh con th m vic thi c lam sao c? Ch
oc vai ba cu th cho no thanh cao nhun nha con ngi
thi.
Hoa thng thy y n noi khac ngi thng ben hoi:
- Con oc th vy co hiu c khng?
- Nhiu ch con khng hiu. Nhng h hiu c mt
hai cu th trong long thy hng thu.
- Con a thch th nh th, th hm nao ta se cho con
xem hai tp th. Chc chn con se cang thch thu na.
- S phu noi th u? Cho con xem vi!
Hoa thng ci ma rng:
- Khoan a! i vai hm na hng xem.
Ng Knh T
Qua mt thi gian, hoa
414
thng xung lang tung kinh, i lun
my ngay khng v. Hoa thng khoa ca phong lai va nh Ph Lang gi

h in th. Ph Lang trong long nghi hoc:
- S phu co nhng bai th g ma khng chu cho ta xem

lam ta nong ca rut?
Ph Lang c ngh mai, va noi:
- Ba xin khng bng mt trm.
Chiu hm y nhn luc hoa thng khng nha, y m
ca len vao phong. Thy trn ban co mt cai l hng,
mt a en du, mt chui trang hat. Trn ban lai co my
quyn kinh a nhau nat. Xem mt lt khng thy th
u ca. Ph Lang ng vc noi:
- Le nao s phu di ta?
Y lai tm u ging th thy mt cai hom khoa bng
mt cai khoa ng. Ph Lang m khoa ra thy co hai
quyn ba gm goi rt cn thn trn : Ngu B Y thi
cao.(1) Ph Lang mng r, noi:
- y ri!
Y vi vang ly sach ra, khoa hom lai, chay ra khoi
phong va ong ca phong lai nh cu. Ngu cm hai quyn
th em n di anh en xem mt lt, bng nhin mt
may ti tn, ng dy hoa tay mua chn. V sao? Th ra
hang ngay oc th ng, ngha th su sc y khng hiu
lm. Con y la th cua ngi ng thi xem ra th mi
(1)
Ban thao tp th cua Ngu B Y.
Chuyn lang Nho
415
phn hiu c nm, sau cho nn rt i vui mng. Lai

thy th co nhng muc nh: Trnh tng quc m ai
nhn, Nh c hoc Chu ai nhn, i chi h Oanh
u vi Lu cng t ng tng Thng Chnh, T bit L
Thai S, Tng Vng Quan Sat,, ngoai ra co nhng bai
th tng cac quan thai thu, t ma, tri phu, thiu doan
v.v... Ph Lang ngh bung:
- Tng quc, c hoc, thai s, thng chnh ri n thai
thu, t ma, tri phu u la tn goi nhng chc quan i
nay. Th ra ch cn bit lam dm cu th khng cn phai
hoc hoi at cung co th ti lui cac nha quan! Tht la
vinh hanh!
Lai ngh:
- ng ta ho Ngu, ta cung ho Ngu. Th ng ch vit
c co Ngu B Y khng co tn tht. By gi ta c cho tn
ta vao, ly hiu cua ng ta. Ta cho th khc hai con du
ong ln trn th la sach nay a thanh cua ta ri! T nay
ta ly hiu la Ngu B Y.
m y y v nha tnh toan xong mng qua khng ngu
c.
Hm sau, y lai ly trm thm t tin hiu, chay n
hiu khc cua Quach Thit But ca chua Cat Tng. Y
vai chao Quach Thit But va ngi xung:
- Nh ng khc cho ti hai con du vung.
Quach Thit But a ra mt t giy:
Ng Knh T
416
- Xin ng vit tn va hiu.

Ph Lang bo tn cua mnh la Lang vit mt con du
khc chm Ngu Ph Chi n, mt con du khc ni hai
ch B Y.
Quach Thit But cm t giy ln nhn Ph Lang mt
lt va noi:
- ng la ng Ngu B Y?
- B Y la tn t cua ti.
Quach Thit But hoang ht chay ra khoi quy hang vai
chao mt ln na, mi ngi, rot nc mi ung va noi:
- Ti lu nay nghe noi co ng Ngu B Y tru tai am
Cam L, ng ta khng thit tip khach, ban be u la
nhng v tai to mt ln. Xin li tht l, xin li! Ti xin
khc du biu ng, va khng dam ly tin. y co my
ngi ban cua ti cung ngng m ng, hm nao chung ti
n hu thm.
Ph Lang s ng ta n am se bit ro tng tch nn phai
ap:
- c tin sinh yu qu nh th ti rt cam n. Nhng
ray ti co mt ng ban lam quan huyn bn hen ti
n lam th. Ti phai vng mt mt t hm. n mai
phai i sm. Tin sinh ng n lam g. Khi nao tr v,
chung ta se noi chuyn. Con cai du th sang mai ti
cung xin ly lun.
Chuyn lang Nho
417
Quach Thit But vng li. Hm sau Ph Lang ly c

con du ong vao sach va em ct ky. Mi bui ti lai em
sach ra oc trong am.
Mt bui chiu ngi ng cua Ph Lang la cu Ngu
ang ngi ranh trong lang, thy cu Bc chu hiu bun gao
sat tng qua chi noi chuyn. Cu Ngu co sn ru
thuc trong hiu, ben i hm mt h. Cu ly ra hai
ming u phu, mt t mng kh, da mui t ln quy
hang va bt u noi chuyn.
Cu Bc noi:
- Cu th ma kha y, bun ban nm nay phat tai. Cai
thng chau ln lai lanh li. Cu co ngi ni doi nh th
th tht la co phuc sau nay.
- Cu noi g th! Ti nay khng may con trai va du th
cht ca, ch con lai mt thng chau quai quy y v con
cha co, nm nay a mi tam tui u ri! Ngay nao ti
cung bao no i oi n ma no th mai n khuya cung cha
chu v. Noi ra cu khng tin, vic nay a nhiu ln lm
ri! By gi no a khn ln ri, thi tha h ma i theo bon
du ang h thn mt nt. No c chi bi lu lng hong ca
mt i, nh th th sau nay con ai lo chn ct cai thn
gia nay na?
Noi xong, cu Ngu co ve rt bun. Cu Bc noi:
- Chuyn o khng kho khn g! Nu nh ng lo ngai
cu ta cha co v th sao khng ci cho cu ta mt c v
Ng Knh T
418
lo liu ca nha? Va chng vic o th sm mun th

nao cung phai lo!
- ng i! Cai ngh bun cua ti nui ming n cha u,
kim u ra tin ma lo cho no?
Cu Bc trm ngm, noi:
- By gi co mt ni, khng bit ng co ng y khng.
Nu ng ng thun th khng mt mt ng tin nao ht.
- Lam g co cai vic nh th?
- Ti trc y co mt gai ut ga cho nha ho Gia lam
vic chuyn vn thoc lua. Khng may no mc bnh mt.
Thng r cua ti lo bun ban xa lai mt chau gai
ngoai cho ti nui, nm nay mi chn, ln hn chau trai
cu mt tui. Nu cu khng ngh g, th ti ga chau gai ti
cho chau cu. Ti vi cu la ch lang ging vi nhau, yu con
ngon cua. Ti cung khng oi l vt, tin bac g, cu cung
khng oi ti cua hi mn lam g, ch cn my b ao qun
vai to la u. Nha chung ta sat vach nhau, chung ta ch
phai m mt cai ca la a chau sang. Moi tin ci xin
u co th bo i c.
Cu Ngu nghe vy mng r noi:
- Tht th cu tt qua. Ngay mai ti se a ngi mi lai
sang nha cu.
- Cai o cung khng cn! No khng phai chau ni ti,
ti vi cu khach sao vi nhau lam g! By gi ngi lam
chu la ti, ngi lam mi cung la ti. Cu ch phai mua hai
Chuyn lang Nho
419
cai thip. Ti se em thip ngay sinh thang e cua

chau, cu nh mt ngi xem ngay tt. Nh th la cng
vic xong.
Cu Ngu nghe vy lin rot mt chen ru a cho cu
Bc va bc ra khoi gh vai mt vai. Ngay o, cng vic
ban xong. Cu Bc tr v nha.
Bui ti hm y, Ph Lang v nha. Cu Ngu em vic
nay noi lai vi y mt lt. Ngu Ph khng dam trai li.
Sang hm sau y vit hai cai thip o, mt cai mi cu Bc
lam mi, mt cai xin c con gai nha ho Gia. Khi nha
gai nhn c thip, ben a la s sang. Cu Ngu nh
thy boi ho T chon ngay hai mi bay la ngay tt lam
ngay ci. Cu Ngu ban my u gao by lu con gi lai
mua mt cai ao vai ngn mau luc lot bng, mt cai
qun vai o, mt cai ao ngoai vai xanh, mt cai qun vai
tm, tt ca bn cai u bng vai. Lai sm bn cai trang
sc cai u a sang ba ngay trc hm ci.
Ngay hai mi bay, cu Ngu dy t sang sm, em
chn nm t ln quy hang v t nay ging cu la y.
Trong nha ch co mt gian mt chai, chai quy hang
con lai mt gian th na ngoai la ch tip khach va pha
trong la bung c du. Sau khi a nhng cai ging cua
mnh cho chau, cu Ngu giup chu r sa soan chn, man,
m. Cu lai con khing mt cai ban nho n t di
mai sau nha, co anh sang ca s roi vao cho c du t
gng soi ma chai u.
Ng Knh T
420
Sau khi don dep trong bung u vao y ri, cu ben

dng mt cai mai bng chiu sn trong lam nha bp.
Bn rn mt mt bui sang. Sau o a tin cho Ngu
Ph i mua cac vt. Cu Bc a sm sa gng, gia en,
bnh tra, chu ra mt, hai cai gi, bao con ca la Bc
Thanh ganh n. Bc Thanh n ngoai ca vai chao cu
Ngu. Cu Ngu trong long ay nay, mi ngi, vi vang ly
sau quy hang ra mt cai hp em ra hai ming mt
cam va mt t keo, rot mt chen tra cm hai tay a cho
Bc Thanh va noi:
- Nh th nay tht la lam phin anh qua, long ti ay
nay ht sc!
- Bac khng nn noi th. Vic nay la vic cua chau.
Noi xong, ngi xung ung tra.
Bng thy Ngu Ph u i mu hnh ming ngoi mi,
mnh mc ao xanh mi may, i i giay mi ngoai bc
vao. ng sau co mt ngi na tay cm my ming tht
tng, hai con ga, mt con ca to, mt t mng kh, rau.
Ngu Ph th tay bng m, mui va cac gia v. Cu
Ngu noi:
- y la cu cua chau! Chau lai ma chao cu i.
Ngu Ph t ac xung, cui chao Bc Thanh, ri
ng dy cho ngi ganh my ng tin. Con mnh
mang cac thc n xung bp.
Chuyn lang Nho
421
Va luc y Bc Tn, con th hai cua cu Bc bng mt

cai hom sang. trong y co u kim, ch, mt hai cua c
du. Lai em n mt cai khay ln. Trn khay co mi cai
chen ng keo boc hoa giy ngay mai lam l cung t
tin. Cu Ngu gi lai ung tra. Ngu Ph cung ra chao.
Bc Thanh va em ngi mt luc ri t ta v. Cu Ngu
xung nha bp chun b don tic, bn rn sut mt ngay.
n ti, cu Ngu thp hai cy sap o cao, mi cy sap
trang im thm my bng hoa giy va mi hai ba gia
hang xom a c du vao lay trc uc hoa. Cu Ngu lai
bay mt ba tic cho ho trong bung c du ho cung
c du ngi n. Sau o, cu lai t mt cai ban trong
phong khach, thp mt ngon nn, bay bat ua ra mi ba
cha con cu Bc ngi. Cu Ngu trc tin rot mt chen
ru cam ta tri t, ri rot mt chen na a cho cu
Bc, mi cu Bc ngi ln gh trn noi:
- Vic kt hn nay trm s nh cu co long yu. Ti cam
kch khn xit. Nhng chung ta u la ngi ngheo ca
khng lam sao don mt ba tic cho no kha kha. Cho nn
ch co mt chen ru nhat. Ti lai lam phin ca hai cu
n y. Co vic g xin th li cho.
Cu Ngu noi xong ng vai dai. Cu Bc cung ap l lai.
Cu Ngu lai mi Bc Thanh, Bc Tn ngi vao ban. Hai
ngi hai ba ln t chi mi chu ngi xung.
Cu Ngu noi:
Ng Knh T
422
- Thc ra th th nay khng phai la ba tic, nhng la

ch thn thit chc cac v cung khng ci. Nha chung ti
khng co g khac ngoai la che va than. Cho nn hm nay
chung ti co nu mt m che gi cac v cung lai noi
chuyn n canh nm, cho n khi hai chau ra lay chao.
Ti ch bit lam th to long bit n su sc.
Cu Bc noi:
- Nay ng! Chau ti no tre ngi cha bit g la l phep.
Cha no lai khng y, cua hi mn thanh ra cung khng
co. Ti xu h cht i c! Nu noi chuyn n sang th
ti cung xin vng, v ma lam g?
Tic xong, Bc Thanh va Bc Tn u tr v. Cu Bc
lai n canh nm. Hai v chng n mc xong ra, mi cu
Ngu ngi trn cung lay. Cu Ngu noi:
- Nay chau! ng nui chau n ngay nay khng phai la
vic d. Nay may nh co ng ngoai chau giup ng lo vic
trm nm cho chau nn chau a nn v nn chng. T nay
tr i, tt ca moi vic trong ca hang, ng u giao cho
chau lo liu ht. Tt ca moi vic mua ban, lai l cho vay
chau u phai t mnh lo liu ly. ng th gia mt ri, ch
co th ngi xem xet, giup chau trng hang. Chau xem
ng nh ngi gia giup vic vy. Chau c mt ngi v
tt. ng mong hai v chng chau se bach nin giai lao,
ng con nhiu chau.
Lay cu Ngu xong, hai v chng mi cu Bc ngi ln
nhn l. Hai ngi lai cui u lay.
Chuyn lang Nho
423
Cu Bc noi:
- Nu chau ngoai cua ti co lam iu g trai, xin anh
ch bay cho. Chau phai knh trong ngi trn, ch co trai
li cha, li chng. Chau la ngi an ba duy nht trong
nha. Pham vic g cung phai chm ch, chu ao, ch cho
ng chau phai lo.
Noi xong cu Bc hai ngi dy. Cu Ngu gi ng
thng gia lai n sang. Cu Bc cao t ra v. T y nha cu
Ngu co tt ca ba ngi, sng qua ngay qua thang.
Sau khi ly v, trong mt thi gian, Ngu khng n
am. Mt hm nhn vic i oi n, Ngu thun ng i
ngang qua am. Va ti ca Phu Kiu, trng thy ngoai
ca am co nm sau con nga, trn nga u co hanh ly,
co ngi coi nga. n gn th thy pha ty in Vi a
co ba bn ngi ngi trn gh dai, u i mu lng chin
rng, mnh mc ao lua. Tay phai th vut ru, tay trai ve
vy cai roi nga, ho ngi vt chn cho nn thy ca cai giay
u en trng. Ngu Ph khng dam vao, nhng hoa
thng a nhn thy, vi vang vy tay:
- Nay con! Sao my lu nay khng thy con n chi!
Ta ang i con n noi cu chuyn y. Mau mau vao
y!
Ngu Ph thy hoa thng goi, anh bao bc vao.
Thy hoa thng a thu xp hanh ly chnh t nh sp i
u Ngu Ph ben kinh ngac hoi:
Ng Knh T
424
- S phu! S phu mang hanh ly nh i u7?

- My ngi i ngoai la do cu ln T lam c
kinh sai n. Cu ln T trc y la mn cua ta, luc ta
con kinh. Nay cu a lam quan to, nn c bit cho ngi
mi ta v kinh coi chua Bao Quc. Ta vn khng mun
i, nhng v trc y co mt ngi ban cua ta cht
chua nay, ng ta co mt ngi ban ln kinh thi hi. Ta
mun nhn c hi nay ln kinh noi vi ngi kia em
quan tai ngi nay v nha ma chn. Nh th cung la thoa
iu mong c cua ta. Hm trc ta noi co hai quyn th
mun cho con, o la th cua ngi cht nay. Hin nay
trong hom. Ta cung khng co th gi m ra xem. Con c
m hom ra ly xem. Lai co cai nm lot ging va my cai
vt vanh ta khng mang i c, con gi h, i khi ta
v.
Ngu Ph mun hoi th my ngi kia vao noi:
- Hm nay tri con sm cn phai i vai mi dm. Xin
mi s phu mau mau ln nga cho chung con i keo
tr.
Noi xong, mang hanh ly, hoa thng ln nga va
my ngi nay cung u nhay ln nga i theo. Ngu Ph
tin ra ngoai, ch noi c mt cu: Chuc s phu ln
ng bnh an, th oan nga a phi nh bay.
Ngu Ph nhn khng thy hoa thng mi quay vao,
thn hanh xem lai cac vt, ly cai khoa ca phong
cua hoa thng em ra khoa ca am ri v nha ngh.
Chuyn lang Nho
425
Hm sau y lai n am, ngh bung:

- Hoa thng i ri, khng con ai bit na. Tai sao ta
khng nhn pht la Ngu B Y?
Ben ly mt t giy vit nm ch ln: Ngu B Y
y. Va t y, ngay nao cung n am.
Mt thang qua, cu Ngu ngi trong hiu khng co vic
g lam, mi em s sach ra xem th thy s ngi mc n
mnh khng con lai bao nhiu. Mi ngay ban c vai chuc
ng tin ch dung vao tin gao, tin cui la ht nhn. Sau
khi tnh toan thy s tin vn mi phn a mt i bay
phn, ca hang nay sp n ngay ong ca, cu gin lm
ch trn mt khng noi mt li. n ti Ngu Ph v nha,
cu em vic nay hoi y. Ngu Ph tra li p ung, trong
ming ch thy chi, h, gia, da(1) khng u vao u ht.
Cu Ngu tc qua sinh m. Ngi a gia bay mi tui,
nguyn kh suy nhc, lai khng co thuc thang tm b,
bnh ch trong mi ngay la tn s quy tin.
Hai v chng Ngu Ph khoc, la m . Cu Bc nghe vy
vi vang chay sang thy xac cu Ngu t ngoai ca lin
goi:
- Anh!
(1)
Chi, h, gia, da la bn tr t thng dung trong vn ngn nn

noi vn ngn thng goi la chi, h, gia, da.
Ng Knh T
426
Va hai dong nc mt chay nh ma. Nhn thy Ngu

Ph ng bn canh khoc nc n khng noi ra ting, cu Bc
noi:
- Vic a nh th nay khng phai la luc khoc than.
Chau hay bao v chau gi gn ng chau, con chau th cung
ta lo liu vic khm lim.
Ngu Ph gat l cam ta cu Bc. Hai ngi cung i ti
mt cai hiu cu Bc quen, mua chu mt cai quan tai, lai
mua my thc vai nh th may ct ao qun. n bui
chiu th khm lim. Hm sau thu tam ngi khing
quan tai i n ch phn m cua t tin an tang. Cu
Bc lai mi mt ngi thy boi la ng T. Cu ci con la,
cung i vi ng T n huyt. Nhn ngi thn ha huyt,
cu khoc mt hi ri cung thy boi tr v, lai Ngu Ph
trng coi phn m ba ngay.
Cu Bc va v n nha th ngi u moi lp n oi
tin. Cu Bc u ha tra cho ho. Nhng khi Ngu Ph v,
nht nhanh trong nha ch con u nm lang tra tin ao
quan. Ngoai ra tin vai, tin th may, tin ngi khing
u khng bit ly u ra. Khng bit lam th nao, Ngu
anh em cm cai nha mnh cho ngi gi p nc
cu Phu Kiu ly mi lm lang bac. Sau khi tra moi th
n, Ngu Ph con lai hn bn lang. Cu Bc bao gi lai
n tit thanh minh sang nm p m cho cu Ngu. Thy
Ngu Ph va v khng co ni , cu Bc don mt gian nha
cua mnh cho hai ngi n giao nha lai cho ngi
Chuyn lang Nho
427
kia. Hm don nha, cu Bc soan mt ba cm on hai

ngi v va ngi vi ho mt lat. Nhng ngh n ngi
thn a cht th cu lai nc n, nghen ngao.
Thm thot n ngay ba mi tt. Cu Bc sa soan n
mng nm mi. Du, con trong phong chun b ru,
n va mt lo than. Cu Bc a my cn than cho Ngu
Ph bao Ngu Ph t than trong phong. Lai a vao
mt ban ru tht bao y lp bai v ma cung ng ni. Ngay
mng mt u nm, lai bao y i ra m t vang giy. Cu
va noi va khoc:
- Anh ra ngoai m, tha vi cu rng ti tui gia, nm
nay tri lanh, ti khng th ra chuc cu nm mi c.
Ngu Ph vng da, i ra.
n mai ngay mng ba, cu Bc mi i mng lai cac nha
khac. Sau khi ung vai chen ru, n vai ming nha
ban, cu i qua cu Phu Kiu. Nhn thy nha ngi gi p
nc dan i cu i mng xun o choi, cu khng sao
cm c ni long, khoc hoai khoc mai. ang nh tr v
th bng gp ngi chau r nm ly tay cu mi vao nha.
Ngi chau gai mc qun ao ep ra chuc mng nm mi.
Chao xong, ho gi cu lai ung ru, n banh np. Cu n
c hai cai th thi. a chau gai mi mai, cu mi lai n
thm hai cai na. Luc tr v nha th gp phai cn gio c,
cu bit mnh mc bnh. n ti nhc u st nong va phai
i nm. Mi thy thuc n, noi la cu lo lng nhiu nn
sinh chng m. Ngi th bao phai dung thuc phat tan.
Ng Knh T
428
Ngi bao phai dung thuc n trung. Ngi lai cho la tui
gia phai dung thuc b, khng ai ging ai. Bc Thanh, Bc
Tn hoang ht, ca ngay bn canh. Ngu Ph sang chiu
vao phong hoi thm.
Hm y tri ti, cu Bc nm trn ging thy co hai
ngi treo qua ca s n trc ging tay cm mt t
giy a cho cu xem. Nhng luc cu hoi moi ngi, th tt
ca u tra li rng khng thy ai ca. Cu Bc cm t giy
trong tay, nhn ra la mt danh sach tn ngi vit bng
ch son, co tt ca ba mi bn, ba mi lm tn, tn u
la Ngu Tng, tn ngi thng gia cua cu, tn chot la
Bc Sung L chnh la tn cua cu. Cu lai nh hoi ngi
mang giy n nhng chp mt mt cai, ca ngi ln giy
u khng thy u.
Nhn phen nay lam cho ca quan giao kt nn chi thn
thch khn nng, ng hoan ngao du, may c ho hang
kha cy.
Mun bit cu Bc tnh mang ra sao hay xem hi sau
phn giai.
Chuyn lang Nho
429
HI TH HAI MI HAI
Nhn ng chau, Ngoc Ph tm tng;

a giao du, Tuyt Trai lu khach.
Cu Bc nm ngu thy co giy di m phu goi v, bit
rng s mnh a ht, lin goi hai con trai va con du n
bn canh, tri trng my li, k lai iu mnh va thy.
Cu noi:
- Mau mau em ao qun lai cho cha mc! Cha sp i
y.
Hai ngi con khoc loc, vi vang ly ao qun ra mc cho
cu. Mc xong cu noi:
- Ta vui mng, v thy cung chung mt danh sach vi
ng thng gia cua ta. ng ta ng u, ta cui. ng ta
a i trc ta xa lm, ta phai theo kp.
Noi xong, ngi dui ra, u nga xung gi. Hai con lay
khng c. Nhn ra, th cu a tt th. Vic chn ct a
sn sang, lai con phai lo vic ma chay, cung tht(1) , bao
(1)
Cung tht: bay ngay cung mt ln, cung bay ln nh vy, nm

mi ngay mi thi.
Ng Knh T
430
tang, lam rap cho ngi ta n iu. Ngu Ph lo vic tip

khach.
Ngu Ph cung co my ngi nha nho la ban quen bit.
Nhn luc tang gia bi ri, ho cung ln vao n ung. Luc
u, nha ho Bc cung vui vui v co thm nhng ngi mi
quen bit. Nhng sau thy ho n ng, nha mnh lai la
nha bun ban, ming ho c noi chi, h, gia, da u u
nghe khng chu c. Cho nn nha ho Bc cam thy chan
c than phin lun.
Mt hm, Ngu Ph i n am, ca am ong. M ra th
thy mt t danh thip ut qua khe ca ri di t.
Ngu cm ln xem. Trn t danh thip vit:
- Tiu la ng Anh. Khi ln kinh thi hi, n nha
ng Phung Trac Am, tiu co c oc nhng bai th
cua ngai trong long khao khat, mong sao c gp. Tiu
i n y tm ngai, nhng khng c gp, rt ly
lam n hn. Sang mai mong ngai lu lai mt lat cho
tiu c thnh giao. Rt hn hanh.
Ngu Ph xem xong bit rng ngi kia n tm Ngu
B Y. Nhng thy trong danh thip noi: Long khao khat
mong sao c gp, Ngu Ph oan bit ng nay cha
gp Ngu B Y bao gi, ngh bung:
- Tai sao ta khng c nhn mnh la Ngu B Y tip
ng ta? Ri lai ngh:
Chuyn lang Nho
431
- ng ta noi rng ng ta ln kinh thi hi, vy chc chn

la mt ng quan to. Ta phai bao ng ta n nha ho Bc
gp ta. Nh th ta se lam cho anh em ho Bc khip s
mt me chi.
Chu y a nh, Ngu Ph vao am ly giy but vit mt
cai thip :
Ngu B Y gn y nha ngi ba con ho Bc. Ai n
thm xin mi n hiu bun gao ho Bc u ng pha
nam cu Phu Kiu.
Vit xong, Ngu Ph i ra, kh oa
ca lai, dan t giy ngoai
ca. Y v noi vi Bc Thanh, Bc Tn rng:
- Ngay mai co mt ng ho ng n thm ti. ng ta

sp lam quan, chung ta khng nn khinh thng. Nh cu
ca sang mai quet cai nha khach cho sach se. Nh cu hai
bng cho chung ti hai chen tra. Vic ng ta n thm se
lam cho tt ca moi ngi m may m mt. Hai cu giup
cho mt chut.
Anh em ho Bc nghe noi co quan n thm, mng r v
cung, vui long nhn ngay.
Sang hm sau, t tinh m, Bc thanh a dy quet nha
khach va don nhng thung ng gao ra ngoai mai hin
sau ca s. Y ly sau cai gh t i din nhau, bao v
quat than pha mt m tra, tm mt cai khay, hai chen
tra, hai cai tha lai boc bn hat nhan. Mi chen bo hai hat:
Moi vic chun b sn sang. n cm sang xong mt ngi mc ao
xanh, tay cm t danh thip o i vao hoi:
Ng Knh T
432
- y co ng Ngu khng? ng ng mun vao thm.

Bc Thanh noi:
- ng ta y.
Bc Thanh nhn t thip, chay vao bao. Ngu Ph ra
on, thy kiu ngoai ca. ng hiu lim(1) xung
kiu, u i mu sa, mnh mc ao lam c tron, chn i
giay en trng. Ngi ru ba chom, da trng, trac
ba mi tui. Thi l xong, hai ngi phn ngi chu khach
cung ngi. ng hiu lim noi ngay:
- Ti a lu nghe ai danh cua ng, lai c oc nhng
bai th hay cua ng, trong long v cung hm m. Ti ngh
rng ng la bc tuc nho nhiu tui, khng ng nay thy
ng la mt trang thanh nin, lai cang thm knh phuc.
- Van sinh la ngi chn qu mua, vit lng nhng
my cu th, c ng Phung Trac Am qua khen tht la
rt then.
ng noi: - Khng dam!
Bc Thanh bng ra hai chen tra, i t pha trc mt
n a cho ng. ng cm ly chen tra, Ngu cung cm
mt chen, Bc Tn ng sng sng trc mt ng gia
nha. Ngu Ph vi vai ng hiu lim va noi:
- Ngi nha cua ti la ngi qu mua, khng bit l
ngha xin tin sinh ch ci.
ng ci va noi:
(1)
C nhn i Minh va i Thanh goi la hiu lim.
Chuyn lang Nho
433
- Tin sinh la mt v cao s, khac tuc, ti dam u ngh

th!
Bc Tn nghe noi vy cui u lm bm bc ra mang
theo khay tra, mt o gay. Ngu Ph lai hoi:
- Ln nay tin sinh i u?
- Tiu a c b lam tri huyn. Nay n phu ng
Thin i nhm chc. Tt ca hanh ly con di thuyn.
V khao khat mun c gp ng, cho nn ti hai ln n
tm. Nay may mn c thnh giao, chiu nay se ap
thuyn i T Chu.
- Van sinh may mn c lot vao mt xanh cua ngai
nhng ch mi gp nhau mt ngay cha lam ht ngha vu
cua ngi chu tip khach, tai sao ngai a vi vang i ngay
nh th?
- Chung ta la nhng khach vn chng ch thanh kh
quen nhau cn g phai theo th tuc! Khi nao nhm chc
xong, ti se mi tin sinh n nha ti c thnh giao.
ng noi xong, ng dy ra i. Ngu Ph gi lai khng
c noi:
- Van sinh xin xung thuyn tin tin sinh.
- Khng dam bn n tin sinh, ti xung thuyn la i
ngay, s khng co th gi noi chuyn vi tin sinh c.
Hai ngi chao nhau ri t bit. Ngu Ph tin ra ngoai
ca. ng ln kiu i.
Ng Knh T
434
Ngu Ph tr v, thy Bc Tn gin d, hai ma o gay

on y ngoai ca va mng:
- Nay anh Ngu! Ti vung v nh th nao th cung vn
la ngi cu cua anh, vn la bc ln hn anh. Th ma anh
lai goi ti bng tra ln. Cai o th khng noi g, cung c
i. Nhng tai sao anh lai xa xoi ti trc mt cu ng,
nh th lam g?
- Nay cu, pham quan n thm th theo l phep la
phai rot tra ba lt. Cu ch rot co mt lt. Ti a khng
trach cu th thi nay cu lai con noi ti nh th! Tht la
bun ci!
Bc Thanh noi:
- Nay anh! Anh khng nn noi nh th. Mc du cu
hai co bng tra t ng trc i lai th anh cung khng
c em vic y ra noi vi ng ng cho ng y ci!
Ngu Ph noi:
- ng ng thy hai cu lm ca lm cm nh th la
ng ta a ci ri, chng cn cho n luc bng tra ln
khng ung phep tc na.
Bc Tn noi:
- Chung ti la con nha bun khng cn cac quan thm
hoi. n chng c n hu g ht lai cho ho ci.
Ngu Ph noi:
Chuyn lang Nho
435
- Ti khng dam noi cai nay, nhng tht ra nu ti

khng nha hai cu th du n mt, hai trm nm cung
khng co ng quan nao n nha nay u.
Bc Thanh noi:
- ng co noi lao! Anh co ban lam quan tht y nhng
anh co phai la quan cach g u!
- Cu c hoi bt ky ai xem. Ngi vi cac ng quan vai
chao nhau tip chuyn nhau la hn, hay la bng tra mi
ho lai lam sai bet ho ci cho la hn?
Bc Tn noi:
- Anh khng c n noi hn xc nh th! Nha chung
ti khng quy trong g nhng ng quan nh th u!
Ngu Ph noi:
- Ngay mai ti se vit giy a cho ng ng, ng ta se
a giy n huyn Vu H ngi ta anh cho cac cu
mt trn mi c.
Hai ngi kia tru treo ln:
- Loan thc! Loan thc! Chau r ngoai ma lai mun lam
cho cac cu b anh a? Chung ta nui may trong nha sut
ca nm nay tht la toi cm. May c n huyn noi xem
a nao b anh.
- Ti s cac cu sao! Nao cung i nao!
Hai ngi kia keo Ngu Ph n trc ca huyn. By
gi mo mi anh hai ln quan huyn cha ra cng ng.
Ba ngi ng ch ngoai bnh phong. Bng nhin thy
Ng Knh T
436
Quach Thit But i qua. Quach Thit But hoi co vic g,

Bc Thanh noi:
- ng Quach! T xa a co cu mt u gao lam thanh
mt n nhn, mi u gao lam thanh mt ke thu.
Chung ti nui cai thng nay my lu nay tht la nh
vy!
Quach Thit But cung trach Ngu Ph:
- T xa n nay a co ke trn ngi di, ke gia ngi
tre. ng noi nh th la khng c. Thn thch vi nhau
ca ma keo nhau ln quan la vic khng hay chut nao.
Quach Thit But ben keo ho vao tim tra. Quach bao
Ngu Ph rot tra mi hai cu. Bc Thanh noi:
- Anh Ngu! Ti co iu nay mun noi vi anh. Ngay
nay, cha chung ti trm tui ri, trong nha ming n th
ng. Anh em chung ti lo lng khng ni. Nhn co ng
Quach y chung ti cung em cu chuyn nay ra noi
nt. Chung ti anh phai nui chau gai cua chung ti,
nhng con anh Ngu th anh phai kim ly vic ma lam,
nu anh ch lo nh va chung ti th khng c.
- Cac cu mun nh th a? Tt lm! Cai o th d, hm
nay ti se mang hanh ly i t kim k sinh nhai, khng
cn nh va n hai cu na.
Ung tra xong, vic chi ln cung xong nt. Ba ngi
cam n Quach Thit But. Quach Thit But cung t bit
ma v.
Chuyn lang Nho
437
Bc Thanh, Bc Tn tr v nha. Ngu Ph hm hm v

nha ly chn nm mang n am . Khng co g n, y em
cm tt ca thanh la, nao bat cua hoa thng. Ngi ranh
khng co vic g, y i n nha Quach Thit But. Thit But
khng hiu. quy hang, co mt quyn ghi danh sach
nhng ngi lam quan, Ngu Ph gi ra xem thy ng
Anh t la Ngan Phng, ngi phu Nhn Hoa, tnh Chit
Giang hin mi b lam tri huyn huyn An ng phu
Hoai An, ben noi:
- c ri! Tai sao ta khng i tm ng ta?
Ben vi vang v am xp chn lai, em l hng va
khanh a cua hoa thng i cm, c tt ca hai lang bac.
Y khng v nha ho Bc ma ap thuyn i ngay. Gp c
luc xui gio mt ngay mt m a n mom Yn T
Nam Kinh. Y nh ap thuyn i Dng Chu. Khi vao
mt hang cm, ngi chu hang noi:
- Hm nay thuyn u i ca ri! Phai ngh lai mt m
chiu mai se i.
Ngu Ph t hanh ly xung, bc ra ca hang thy
b sng buc mt chic thuyn ln. Y goi ngi chu quan
hoi:
- Thuyn nay bao gi i?
Chu quan ci ma rng:
- ng khng i thuyn y c u! Thuyn y ang
ch mt ng quan to mi i.
Ng Knh T
438
Ngu Ph lai bc vao hang. Ngi hu ban em n

mt i ua, hai a rau, mt a tht ln, mt a u
phu ran, mt bat canh, mt bat t cm tng. Ngu Ph
hoi:
- a rau va bat cm bao nhiu?
Ngi hu ban noi:
- Cm th hai ly mt bat, tht mt phn mt a, rau
na phn mt a.
Ngu Ph n ht ca rau va cm ri bc ra ca. Y thy
bn sng co mt cai kiu ang ch y, co ba ganh hanh
ly va bn ngi tuy tung. trong kiu bc ra mt ngi
u i mu vung, mnh mc ao lua mau g trm hng,
chn i giay en trng, tay cm mt cai quat giy trng.
Y u bac hoa rm, trac tui trn nm mi, i mt nh
con nhm, hai go ma cao. Ngi nay bc xung kiu th
bao chu thuyn:
- Ta mun n thm quan coi s mui Dng Chu,
anh phai lo lng cn thn, khi n Dng Chu ta se
thng cho. Nu anh s sut ta se vit giy cho quan
huyn Giang bt anh tr ti y.
Chu thuyn vng da lun ming, dt y xung thuyn.
Chu thuyn cung mang giup hanh ly xung thuyn.
Chnh ang luc bn rn, ngi chu quan noi vi Ngu
Ph:
- ng mau mau xung thuyn i!
Chuyn lang Nho
439
Ngu Ph mang hanh ly ln vai, chay ra ng ui

thuyn. Chu thuyn nm ly tay y li xung thuyn, gi
tay ra hiu bao y khng c noi nng g va a y vao
ngi bp.
Khi tt ca hanh ly u mang xung thuyn, Ngu Ph
thy ngi tuy tung em ra cai en lng co my ch:
Vic cng Lng Hoai treo ca thuyn, lao chu
thuyn em cai lo ra t mt t la nu tra a vao
khoang. By gi tri con ti, bn ngi tuy tung u ngi
ng sau thuyn sa soan cac mon n. Ho hm ru,
sp sn u vao y ri a vao khoang, t mt ngon sap
o. Ngu Ph lic mt nhn trm qua khe h thy ngi
kia ngi trc ngon nn, trn ban bay bn a n, tay trai
cm chen ru, tay phai cm mt quyn sach xem chm
chu, va xem va gt u, xem mt luc ri n cm. Mt
lat sau thi tt ngon en i ngu. Ngu Ph cung thiu thiu
ngu. m y, gio ng bc thi manh. n canh ba, ma
bt u ri lach tach. Cai chiu che sau bp b dt nc
chay lp bp, Ngu Ph trn troc tr mnh khng ngu
c. n canh nm nghe ting trong khoang noi:
- ng lai! Tai sao khng cho thuyn i?
Ngi chu thuyn noi:
- Gio rt manh, ng trc la vnh Hoang Thin ag.
Ti hm qua mi my chic thuyn phai dng lai y,
khng co cai nao dam i ht!
Ng Knh T
440
Mt lat sau, tri sang ro. Ngi chu thuyn nu nc

ra mt mang vao khoang. Nhng ngi tuy tung ra ra
mt sau thuyn. i cho ho ra mt xong ht ca, ngi
chu thuyn mi a mt chu nc cho Ngu Ph ra.
Ngu thy hai ngi tuy tung cm du ln b. Mt ngi
khac ang ra mt cai chn gio bn canh thuyn. Mt
lat sau hai ngi tuy tung kia v mang mt con ca, mt
con vt quay, mt ming tht, mng ti, rau cn em ln
thuyn. Chu thuyn ly gao thi cm. My ngi tuy tung
u quay lai lo vic nu n. Khi tt ca moi vic u xong,
ho don ln bn a to tng, lai co mt bu ru va bay
tt ca vao khoang ngi kia n sang. Bn ngi tuy
tung mang nhng thc n con lai ra sau thuyn cung n.
n xong, ho lau van thuyn sach se. Luc o, chu thuyn
mi ly bp ra mt a cu cai va mt bat cm cho Ngu
Ph n. Ngu Ph cung n.
Ma a ngt, gio vn con manh. Luc gn tra, ngi
trong khoang m ming van sau thuyn va nhn thy
Ngu Ph, ben hoi:
- Ngi kia la ai?
Chu thuyn nhn nh noi:
- o la mt ngi ti ch thm kim t tin mua
ru.
- Nh th tai sao khng a anh ta vao trong khoang?
Chuyn lang Nho
441
Ngu Ph ch ch co th. Y vi vang t pha sau bc

ra vai chao va quy xung. Ngi kia gi tay ra noi:
- Trn thuyn cht chi khng phai lam l! Anh c ngi!
Ngu Ph hoi:
- Khng dam, xin tin sinh cho bit quy danh.
Ngi kia noi:
- Anh hoi ti sao? Ti ho Ngu tn la Giao, t la Ngoc
Ph. Ti vn la ngi Huy Chu. Anh u?
Ngu Ph noi:
- Con cung ho Ngu, t tin con Tn An.
Ngu Ngoc Ph khng i y noi ht, lin noi ngay:
- Nu nh anh ho Ngu th nm trm nm trc y
anh cung la ngi mt nha vi ta, cung cung chung mt
t tin ca. Ta Huy Chu, nh th ta la ng ma anh la
chau, t nay anh phai goi ta bng ng nhe.
Ngu Ph nghe vy rt ly lam ngac nhin, nhng
ngi kia xem ra rt oai v, cho nn khng dam t chi
ben noi:
- Tha ng, ln nay ng i Dng Chu co vic g?
Ngu Ngoc Ph noi:
- Chng giu g chau, ta quen nhiu ngi ban lam
quan, to ai cung mun mi ta vao lam vic nha mn ho,
nhng tnh ta li khng mun ra khoi ca. Hin nay ta
ang i n nha ng Van Tuyt Trai. ng ta khng phai
Ng Knh T
442
la mt ngi quan trong lm, nhng ng ta mi ta v ta

quen bit cac quan va co thanh th. Ta y, mi nm
ng ta a cho my trm lang bac goi la tin giy mc.
Noi rng tin giy mc, chng qua la ly danh ngha ma
thi. Ta cung khng mun n nha ng ta v o la mt ni
th tuc, cho nn n cung Ty Ngo. Nay anh a bit ta
th ta co cach giup anh.
Va y noi ngay vi chu thuyn:
- ng a hanh ly cua anh y vao y! Ti se tra tin
o cho anh y.
Chu thuyn noi:
- ng lai nhn ra ba con! Nh th th phai thm tin
thng chung ti ung ru ch!
Hm o Ngu Ph n cm chiu vi Ngu Ngoc Ph.
n m lng gio, tri lai tanh. Canh nm, thuyn a n
Nghi Trng bn Hoang N. Ngu Ngoc Ph ra mt
xong, dt tay Ngu ln b va noi:
- n cm di thuyn mt th gi. y co tim ai
quan lu nu n rt ngon. Chung ta i n o, n mt
ba i!
Va quay lai bao ngi lai thuyn:
- Cac anh c n cm i! Chung ti n ai quan lu
n khng cn phai ngi i theo na.
Chuyn lang Nho
443
Hai ngi i n ai quan lu va cung ln gac. trn

lu thy mt ngi i mu vung. Khi nhn thy Ngu
Ngoc Ph ngi kia git ny mnh ku ln:
- Th nao! Lai gp ng anh y!
Ngu Ngoc Ph noi:
- A, th ra anh cung y sao!
Hai ngi vai chao nhau. Ngi kia hoi:
- ng nay la ai?
Ngu Ngoc Ph noi:
- y la thng chau cua ti.
Va noi vi Ngu Ph:
- Anh chao ng ta mau i! ng ta la ngi ban thn
thit vi ta a hai mi nm nay, tn la Vng Ngha An,
trc thng cung lam vic nha mn(1) vi ta.
Ngu Ph vai chao. Phn ngi chu khach cung ngi,
Ngu Ph ngi mt bn. Ngi hu ban em cm ln: mt
bat m xao, mt a nem, ba ngi cung n. Ngu Ngoc
Ph noi:
- T khi chung ta t bit nhau nha mn cu T n
nay, gi mi lai gp nhau.
Vng Ngha An noi:
(1)
Nha mn: Ngu Ngoc Ph la mt th nha nho lng gat, ch cach

y gii thiu Vng Ngha An vi Ngu Ph cung noi rt ro y la
hang ngi nao.
Ng Knh T
444
- Cu T nao?
- Cu T lam Cu mn c y ma!
- Cu T i ai vi hai chung ta tht la khng ch trach
vao u c.
ang noi chuyn thn mt th di lu bc ln hai
ngi tu tai i mu vung. Ngi i trc mc ao lua tru
trc ao co mt vt du. Ngi i sau mc ao mau tro,
hai ng tay ao rach ta ti. Hai ngi va ti thy Vng
Ngha An th ngi mc ao lua hoi:
- o co phai la cai thng cha Vng Ngha An kim gai
cho cac nha th ng Phong Gia Hang khng?
Ngi mc ao mau tro noi:
- Hn ch con ai na.
- Hn lam th nao lai dam i mu vung vac mt n
y?
Hai ngi kia lin chay n, ging ly cai mu vung(1)
cua Vng Ngha An tat mt cai rt manh vao ma. Vng
ta nga ln quay ra t, dp u lay nh t sao. Hai ngi
kia lai cang ni gin. Ngu Ngoc Ph n can th b mng
mt trn:
- ng la ngi ao mu nha nho tai sao lai con ngi n
cm mt ban vi cai thng kim gai cho nha th. ng a
(1)
Mu vung la mu cac nha nho i. Nhng y th moi ngi u

i: Vng Ngha An tn kim gai, Ngu Ph, Van Tuyt Trai
nha bun.
Chuyn lang Nho
445
khng bit th thi, ng lai con n xin xo cho no. Nh th

th ca ng na cung ang cht. Nu ng khng i ngay,
chung ti cung khng n mt u.
Ngu Ngoc Ph thy vic chng lanh vi vang keo
Ngu Ph i xung lu tra tin cm v thuyn.
Hai ngi tu tai kia nh cho tn kim gai mt trn
nh t. Mc du chu quan n xin h, va ca Vng Ngha
An xin li, hai ngi tu tai vn khng chu thi lai con doa
em y ln quan. Tn kim gai b anh au s hai, phai s
ly lng ra ba lang bay mi ng a cho hai ngi
lam l ra mt, ho mi tha cho y i.
Ngu Ngoc Ph va Ngu Ph xung thuyn i Hang
Chu. Thuyn cung Ty Ngo. ao s ra tip. Hai ngi
xp t hanh ly xong u y ri i ngu. Sang hm sau,
Ngu Ngoc Ph a ra mt cai mu vung cu va mt cai
ao lam cho Ngu Ph va noi:
- Hm nay ti cung anh i n nha ng Van Tuyt Trai.
Anh mc ao i mu va cung i vi ti.
Hai ngi goi hai cai kiu n, bao hai ngi y t i
theo mang boc chn ao. Ho i thng n bn sng thy
mt cai ca lu cao ln, co bay, tam ngi ang ngi trn
gh noi chuyn vi mt vu em. Kiu dng trc ca. Hai
ngi xung kiu, i vao. y t Van Tuyt Trai nhn ra
va noi:
- ng Ngu a v! Mi ng vao th phong!
Ng Knh T
446
Hai ngi i qua mt cai cng co p hai con h. i qua

mt cai sn trong lat gach phng phiu, ri n phong
khach. gia sanh treo mt cai bin ln co ba ch vang:
Thn t ng. bn canh co mt hang ch: Tun Mai,
la Dim vu s Lng Hoai vit. Hai bn la mt i cu
i ch vang:"c th hao, canh in hao, hoc hao tin
hao"; Sang nghip nan, thu thanh nan, tr nan bt nan.(1)
di treo mt bc hoa cua Ngh Vn Lm. an th bay
mt hon ngoc ln cha giua. Trong nha co mi hai cai
gh g hoa l. bn trai la mt cai gng soi cao sau
thc. Lun qua pha sau cai gng la mt cai ca, hai
canh m toang, di sn lat toan a cui. Ho i men theo
b ao co day lan can sn o. Vao su na mt cai sanh
gm ba gian. gian gia treo mt cai rem truc, co hai
tiu ng vi vang keo rem va mi vao. a mt nhn
thy nhng ac u bng g qu anh bong loang.
gia treo mt cai bin dan giy trng vit ch en Xem
hoa, lam th".
Hai ngi ngi ung tra. Chu nhn la Van Tuyt Trai
trong nha bc ra, u i mu vung, tay phe phy cai
quat lua mau vang, mnh mc ao lua, chn i giay o. Y
i ra vai chao Ngu Ngoc Ph. Ngu Ngoc Ph bao Ngu
Ph ra chao va noi:
(1)
oc sach la vic tt, cay la vic tt, hoc hai iu y tt la tt.

Khai sang c nghip la iu kho, gi gn no la iu kho, nhng
nu bit iu o la kho th khng con kho na.
Chuyn lang Nho
447
- y la chau cua ti n chao tin sinh.

Ba ngi phn ngi chu khach cung ngi. Ngu Ph
ngi di. Khi tra bng ln, Van Tuyt Trai noi:
- ng lam g Nam Kinh mai th?
Ngoc Ph noi:
- Ch v danh ting ti to qua! Ti va n Nam Kinh
tai chua Tha n th a co bao nhiu ngi n thm.
Ngi mang giy, ke mang quat, mang sach n. Ai cung
mun xin ti vai ch hay mt bai th. Co ngi, ti a ra
vn, th cho lam cung n tm toi hoi y kin va xin
ch giao. Tht ca ngay ca m khng luc nao ranh. n
khi ranh th cu hai con T quc cng khng bit tai sao,
bit ti n, nn lai nm ln bay lt cho ngi n mi.
Quan gia nha cng t u la hang ch huy bon Cm y v,
chc t ngu phm tr ln. Ho n mi ti nhiu ln thanh
ra ti cung phai n nha cng t chi my hm.
Ti xin i hai ba ln khng c. Sau ti phai noi ng
Tuyt Trai mun gp ti co vic gp, luc o ho mi ti
i. Cu hai rt hm m th ng, va t tay chm nhng
bai th cua ng.
Ngoc Ph noi xong, ly trong ng tay ao ra hai tp th
a cho Van Tuyt Trai. Van cm ly va hoi:
- Ti cha h gp ngi chau cua ng bao gi! Nm nay
bao nhiu tui? Hiu la g?
Ngu Ph noi khng ra li, Ngoc Ph noi:
- No nm nay hai mi tui, con tre nn cha co hiu.
Ng Knh T
448
Van Tuyt Trai ang xem tp th th thy ngi y t

chay vao bm:
- Co ng Tng xin vao!
Van Tuyt Trai ng dy noi:
- Ti mun tip ng nhng ngi thip th bay cua ti
m, ti co mi ng Tng n xem bnh nn phai vao tip
ng ta mt lat. Ti xin li. ng c t nhin, dung cm
xong xin c lai n chiu.
Van noi xong i vao.
Ngi quan gia bng ra bn a n, hai bat, hai i
ua va khing mt cai ban hai ngi ngi n cm. Ngoc
Ph noi vi Ngu Ph: Ho mi xp t chen bat, con mt
lat na mi co cm. Ta ra ngoai chi mt lat. y co
my cai phong ep lm!
Y dn Ngu Ph qua mt cai cu nho va i men theo
b ao. Nhn xa xa, thy co nhiu lu, cai cao, cai thp. B
ao hep, trng liu. Ngoc Ph quay lai noi vi Ngu Ph:
- Tai sao luc nay ng Van hoi anh, anh lai khng tra
li?
Ngu Ph nhn Ngoc Ph trng trng, khng ng trt
chn ri tom xung ao. Ngoc Ph vi vang chay n keo
ln. Cung may, y co my cy liu, Ngu bam ly ma
ln c. Giay va ao t sung. Ngoc Ph bc bi nghim
sc mt noi:
- Anh khng bit noi nng, c x trc moi ngi nh
th nao ht.
Chuyn lang Nho
449
Ben goi y t ly mt b ao qun ra cho y thay va bao

y v nha trc. Nhn vic o thanh ra: Ngi bn noi
chuyn, vach toang tng tch chu nhn; con tre ac tm, nn
ni ngi ta cut hng.
Mun bit s vic th nao hay xem hi sau phn giai.
Chuyn lang Nho
451
HI TH HAI MI BA
L m mu, thi nhn b anh;

Than canh gia, qua phu tm chng.
Ngu Ngoc Ph thy Ngu Ph snh chn nga xung
ao chng con ra th din g na, ben bao y t a y ln
kiu v nha. Ngu Ph tr v nha rt bc mnh, ngi c
lm bm. Mt lat tm c i giay kh thay. ao s
hoi y a n cm cha, y phai noi di rng mnh a n ri.
Kt qua la phai nhn oi na ngay. Ngu Ngoc Ph nha
ho Van ung ru mai n chiu ti mi tr v. Va ln
lu, thy mt Ngu Ph, y a mng cho mt trn. Ngu
Ph khng dam ho he. Sau o, hai ngi i ngh.
Hm sau, khng co chuyn g. Sang ngay th ba, Van
Tuyt Trai lai cho ngi n mi. Ngu Ngoc Ph dn do
Ngu Ph nha gi nha, con mnh th i kiu n nha
Van Tuyt Trai. Ngu Ph nha n sang vi ao s. ao
s noi:
- Ti phai i n vin Mc Lan ca thanh thm mt
ao s khac. ng nha gi nha nhe!
Ng T Knh
452
Ngu Ph noi:
- Ti nha chng co vic g, cung mun i chi vi ng
cho vui.
Ngu Ph ben khoa trai ca chua, cung ao s i n
mt cai thanh cu. Hai ngi vao mt tim tra. Ngi hu
tra mang n mt m tra, mt a keo va mt a u.
ao s hoi:
- ng la ba con th nao vi ng Ngu Ngoc Ph? Trc
y ti cha bao gi thy ng n y ca?
- Ti gp ng ta trn ng, luc noi chuyn mi bit la
ba con. Ti xa nay nha mn quan huyn ng An
ng. Cu ng rt tt vi ti. Nh ln u tin, ti a
danh thip vao, cu vi vang cho hai ngi sai nhn ra on
va ti xung kiu. Nhng luc by gi, ti khng i kiu
lai ci la. Ti mun xung la, hai ngi sai nhn
khng cho, dt con la i thng vao nha trong, la bc
ln tm van nha nghe loc coc. Cu ng thn hanh ra m
ca, chao ti, cm tay ti ma dt vao. Cu gi ti lai hai
mi ngay. Ti mun xin t bit tr v, cu lai cho ti bay
mi lang, bn ng cn, nm phn bac. Cu dt ti i qua
cng ng, nhn ti ln mnh la va noi: Anh i, nu va
y th thi, nu khng va y th c lai y tm ti. Con
ngi nh th thc la kho kim. By gi ti lai mun tr
lai tm cu...
- Nhng ngi nh th thc la him co?
Chuyn lang Nho
453
- ng Van Tuyt Trai la ngi danh vong nh th nao?

Sau nay ng ta co lam quan khng?
ao s kht mui ci, noi:
- ng hoi ng Van ? Ch co ng Ngu cua anh mi
knh trong ng ta ma thi! Con chuyn lam quan th du
mu sa kia bit bay, bay khp gm tri ri ri vao u ng
ta, cung vn c co ngi git i.
- Tai sao lai th? ng ta khng phai la con hat, khng
phai la n t, lnh trang, nh th nu mu sa ri vao u
ng ta, con ai dam git!
- Anh cha bit ng ta xut thn nh th nao a! ti
noi anh nghe, nhng cm anh khng c noi vi ai y
nhe! ng Van luc nho la ti t ng Trnh Minh Khanh,
ngi trc y lam chu hiu Van Hu Ky bn sng.
Luc nho, ng ta hu ha th phong, ngi chu la Trnh
Minh Khanh thy ng ta thng minh, nn nm ng mi
tam tui cho ng ta lam tiu t khach...
- Lam tiu t khach la th nao?
- Nhng ngi bun mui y, nu thu mt ngi
ban thay mnh tip khach, tip cac quan th mi nm
hng my trm lang va goi la ai t khach. Con nu nh
lam nhng vic vt vanh trong vic bun ban, hay sai
vt th goi la tiu t khach. ng ta lam tiu t khach
mt t lu rt la chm ch. Mi nm gom gop c my
lang bac, va bt u bun ban nho. Sau o, ng ta thu
Ng T Knh
454
giy phep bun mui. Trong my nm, gp s o, giy

phep bun mui rt cao, ng ta kim c bn nm van
lang bac. ng ben chuc c thn mnh ra khoi a v n
ty, mua mt cai nha va bt u t mnh ng ra bun
mui. Cng vic lam n phat tai, ng thanh mt ngi
giau, vn ling n my chuc van. Trong luc o, ng Trnh
Minh Khanh trc kia la chu hiu Van Hu Ky lai
ngheo tung, sa sut, ht ca vn ling, nn tr v Huy Chu.
V vy khng con ai bit vic cu cua ng ta na. Nm
ngoai, ng Van ci v cho con. Ngi con du la con gai
mt ng Han lm. Nha ho Van tn mt my ngan lang
bac mi ci c c du v. Hm ci, ting trng, ting
sao inh tai, en lng thp y na ph, tht la nao nhit.
Sang ngay th ba, ho hang n chao. Trong luc trong nha
ang hat xng, bay tic ru th khng ng ng chu cu
la Trnh Minh Khanh t sang sm a i kiu n y,
ngi ngay ngoai nha khach. Ho Van va bc ra thy
vy, lin phai quy xung vai chao ng chu cu my cai va
phai nhet cho ng ta n van lang bac, mi khng b l.
ang noi chuyn nh vy, th hai ao s Mc Lan
Vin n mi ao s i n chay. ao s cao t ra i.
Ngu Ph lai ung thm vai chen tra ri ra v. V
n cung Ty Ngo, a thy Ngu Ngoc Ph y. Y ang
ngi di lu, trn ban co mt goi bac tng. Ca lu
vn con khoa. Ngu Ngoc Ph thy Ngu Ph v, lin bao mau mau
m ca em s bac ln lu va mng Ngu Ph:
Chuyn lang Nho
455
- Ta bao may nha trng nha, sao may con lang vang
ngoai ng?
- Chau va ng ngoai ca th thy ng pho tri huyn
huyn chau. ng ta thy chau lin xung kiu noi: a
lu khng gp nhau. ng ta a chau xung thuyn noi
chuyn, cho nn chau co i mt luc.
Ngu Ngoc Ph thy y a gp quan nn cung khng hoi
na, ben noi:
- ng ta tn ho la g?
- ng ta ho Ly, ngi Bc Trc. ng ta cung bit ng.
- Nu ng ta trong quan trng th c nhin la bit
ting ta.
- ng ta cung noi rng ng ta quen ca ng Van Tuyt
Trai.
- ng Van Tuyt Trai giao du khp ca thin ha...
Ngu Ngoc Ph ben ch tay vao goi bac ma noi:
- Goi bac nay la cua ng Van Tuyt Trai a n y!
Ngi phu nhn th bay cua ng ta mc bnh, thy
thuc bao ba ta mc chng han, phai dung mt con ch
tuyt. Dng Chu, ng ta bo ra n mt trm lang bac
ma khng mua c. Nghe noi T Chu co th tm c,
cho nn ng ta ly ra ba trm lang bac bao ta i mua. Ta
khng co th gi, cho nn a tin c anh. Nu anh i mua
th anh se kim c my lang bac. Ngu Ph khng dam
trai li. Ngay m o, Ngu Ngoc Ph mua mt con ga va
Ng T Knh
456
mt t ru lam ba tic tin hanh. Hai ngi n ung

trn lu. Ngu Ph noi:
- Chau mun noi vi ng mt cu. Cu y la ng Ly
huyn cho chau bit.
- Cu g th?
- ng Van Tuyt Trai vi ng tht la tng c, nhng
mi ch la ban be vn chng, sach v. Ch vic tin nong,
vic ln th cha thy nh ng lam. ng Ly noi: ng Van
bnh sinh co mt ngi tm phuc, ng ch cn noi rng ng
quen ngi y la bt c vic g ng ta cung tin. Nh th
th khng nhng ng phat tai ma ca chau mai y cung
co phn nh cy.
- Ngi ban tm phuc cua ng ta la ai?
- La ng Trnh Minh Khanh, ngi Huy Chu.
Ngu Ngoc Ph ci va noi:
- o la ng ban kt ngha cua ta a hai mi nm
nay! Ta khng bit sao c!(1)
n ung xong, hai ngi i ngh. Hm sau Ngu Ph mang bac cao t
Ngu Ngoc Ph ln ng, ap thuyn i T Chu.
Hm sau, ho Van lai mi Ngu Ngoc Ph n ung

ru, Ngu Ngoc Ph ln kiu, n nha ho Van. y, a
co hai ngi bun mui, mt ngi ho C, mt ngi ho
Ung. Sau khi vai chao xong, hai ngi noi rng mnh la
(1)
Ngu Ph va Ngu Ngoc Ph la nhng hang nha nho lng gat

nn m ming ra la noi lao.
Chuyn lang Nho
457
thn thch vi ng Van nn khng dam ngi trc Ngu,

mi Ngu vao ngi gh u. Ung tra xong, ho bt u
noi n vic bun ban. Sau o, tic bay ra, hai ngi ngi
vao ban. Ru bng ln. Mon n u tin la mon ng
trung ha thao(1) Van Tuyt Trai mi hai v ngi n va noi:
- Cai mon nay xa n! y khng co, nhng
Dng Chu th co nhiu. Ch co cai con ch tuyt th
tuyt nhin khng tm u ra!
C noi:
- Vn cha tm ra sao?
Van Tuyt Trai noi:
- Cha! Dng Chu khng co! Hm qua a nh ng
Ngoc Ph sai ngi chau i T Chu tm.
Ung noi:
- Vt kho kim nay, T Chu v tt a co! Co le phai
n nhng nha gia th Huy Chu may ra mi co c.
Van Tuyt Trai noi:
- ng noi co le ung! Bt k cai g Huy Chu chung
ta cung tt hn.
C noi:
- Khng phai ch san vt ma thi u! Ngay n nhn
vt Huy Chu cung hn.
Ngu Ngoc Ph t nhin nh ra mt vic ben noi:
(1)
Tn mt v thuc n rt b.
Ng T Knh
458
- ng Tuyt Trai! Huy Chu co ng Trnh Minh

Khanh, ng ta co phai la ban thn cua ng khng?
Van Tuyt Trai nghe vy, ma o gay khng ap. Ngu
Ngoc Ph noi:
- ng ta la ban kt ngha vi ti y! Hm trc, ng
ta co vit th cho ti noi rng chng bao lu na se n
Dng Chu. Th nao ng ta cung se n thm ng Van.
Van Tuyt Trai nghe vy hai tay lanh ngt, khng noi
c mt cu. Ngi bun mui ho C noi:
- ng Ngoc Ph! C nhn co cu Giao du khp thin
ha, my ke bit long ta! Hm nay, chung ta hay ung
ru, ha tt phai nhc chuyn cu lam g!
Bui chiu hm y, tic tan mt cach min cng, moi
ngi tr v nha. Ngu Ngoc Ph cung v nha. My hm
sau, khng thy co ngi nha Van n mi. Hm y, Ngu
trn lu va ngu dy th thy co ngi y t mang ln
mt cai th noi:
- Cai th nay cua ng Van di sng. Ngi nha ng
Van ang ng di lu i tra li.
Ngu Ngoc Ph m th ra xem:
Ba cu ng Vng Han Sach Nghi Trung lam l n
mng tht tun. Mun nh tin sinh lam mt bai vn chuc
tho va vit gium cho. Mong tin sinh n o ngay!
Ngu Ngoc Ph xem xong bao y t goi mt chic
thuyn nho i rt nhanh v Nghi Trung. m y xung
Chuyn lang Nho
459
thuyn, sang sau a n b Su Ba. Ngoc Ph vao hang

bun gao hoi thm nha ho Vng.
Chu hiu bun gao noi:
- ng tm nha ng Vng Han Sach bn sng phai
khng? Nha ng ta la mt cai lu mi lam nhn ra hng
ng ng Phap Vn. Ngu Ngoc Ph i thng n o,
thy ba gian nha khach, trong nha khach my cai gh
y nhng bai vn chuc tho vit ch vang. bn trai ca
s la mt cai ban dai, mt ngi tu tai ang cui u, h
hoay vit. Thy Ngu Ngoc Ph vao, y lin bo but xung
bc ra; Ngoc Ph thy y mc ao lua, trc ngc co mt
vt du to tng ben git mnh. Ngi kia cung nhn ra
Ngu Ngoc Ph va noi;
- ng co phai la ngi n cm vi cai thng kim gai
ai quan lu khng? Hm nay ng n y co vic g?
Ngoc Ph ang nh mng cho hn mt trn th Vng
Han Sach trong nha i ra, noi vi ngi tu tai:
- ng hay ngi xung! Cai o khng lin quan g n
ng ca!
V tu tai nay mi chu ngi xung. Vng Han Sach
chp tay chao Ngu nhng khng vai. Hai ngi cung
ngi. Vng noi:
- ng co phai la Ngu Ngoc Ph khng?
- Chnh ti.
- Ti la ngi ai ly bun mui cua nha ng Van. Hm
qua, ng Van co vit th cho ti noi rng ng khng phai
Ng T Knh
460
la ngi ng n. ng hay chi bi vi nhng bon cn

trm cp. T nay v sau khng dam phin n ng na.
Y ben ly ra mt lang bac a cho Ngu noi:
- Ti cung khng gi ng. Mi ng i!
Ngu gin lm, noi:
- Ta khng cn lang bac nay cua anh, ta se v noi vi
ng Van Tuyt Trai.
Va nem lang bac xung gh. Vng Han Sach noi:
- ng a khng nhn, ti u dam ep! Ti khuyn ng
khng nn v nha ng Van Tuyt Trai na, v ng ta
khng tip ng u.
Ngu Ngoc Ph vung vng bc ra. Vng Han Sach
noi theo:
- Xin li, khng tin na.
Y chp tay chao mt cai ri quay vao.
Ngu Ngoc Ph anh em y t n mt hang cm
Su Ba, ming lm bm:
- Thng cha Van Tuyt Trai tht cho ma! Tai sao hn
lai i ai vi ta nh th?
Mt ngi hu ban i qua ci ma rng:
- ng Van Tuyt Trai rt tt vi tt ca moi ngi, tr
khi ng co noi n ng Trnh th ng ta mi phat cau.
Ngu nghe vy, bao y t n hoi, th ngi hu ban
noi:
Chuyn lang Nho
461
- ng Van trc la quan gia ng Trnh Minh Khanh.

ng ta rt s ngi ta noi vic y. Chc chn la ng a
noi, cho nn ng ta ni gin.
Ngi y t em vic nay noi lai vi Ngu Ngoc Ph.
Ngoc Ph tnh ng noi:
- Thi cht ri! Cai thng cho cht y hai ta ri!
Ngoc Ph lai mt m, hm sau goi thuyn i T
Chu tm Ngu Ph. Sau khi xung thuyn, tin nong u
nhn, y bo hai ngi y t lai, mang theo hai ngi lc
lng i thng n T Chu. n hiu thuc H Khu, th
gp Ngu Ph ang ngi y. Ngu Ph thy Ngoc Ph
n ben ra mi ngi:
- nga n ?
Ngoc Ph hoi:
- Chau a tm c con ch tuyt cha?
- Da, cha a.
- Gn y co mt nha Trn Giang co mt con, mau
mau em tin cung ta n mua. Thuyn cua ta hin nay
ngoai ca Xng Mn.
Ngu Ngoc Ph ly lai s tin va dn Ngu Ph xung
thuyn. Trn ng i, Ngu Ngoc Ph khng noi nng g.
i c my ngay, n t Long Bao Chu la ni bn b
vng ve. Hm y, n cm sang xong, Ngoc Ph trn hai
con mt tron xoe va thet ln:
- May co bit tao phai anh may khng?
Ng T Knh
462
Ngu Ph hoang ht, noi:

- Chau khng hiu chau co ti g! Tai sao ng lai anh
chau?
- cho! May chi tao mt v may co bit khng?
Va chng noi chng rng, Ngoc Ph bao hai ngi kia
lt trn Ngu Ph ra, khng cho mang giay dep g ht,
anh cho mt trn gn cht, ri em ln b troi go y.
Sau o, moi ngi xung thuyn ging bum i mt.
Ngu Ph b vt y, m mt khng con bit g na. Ho
lai vt y gn cai h tiu, h ca quy mt cai la ri tom
xung h. Y anh phai nm im, khng dam rn la va cung
khng dam ca quy g ht. Y i n na ngay, thy mt
con thuyn gia dong sng. Thuyn n bn b lai, mt
ngi khach n y i a. Ngu Ph ku cu cu. Ngi
khach hoi:
- ng la ai ma b lt trn troi go y?
Ngu Ph noi:
- Tha ng, ti la mt anh tu tai huyn Vu H. Cu
tri huyn ng mi ti n giup vic. Ti i ng b cp
lt ht qun ao, ly ht hanh ly ri bo i, may con sng
sot y. Ti ang gp nan, mong ng cu vt.
Ngi khach noi:
- ng n nha mn quan huyn ng An ng phai
khng? Ti la ngi huyn An ng y. ti ci troi
cho ng a.
Chuyn lang Nho
463
Nhn thy Ngu mnh trn nh nhng, khng con ra

th thng g na, ngi kia ben noi:
- ng ng i y mt lat ti xung thuyn ly
qun ao giay mu cho ng mc.
Ri y xung thuyn ly mt b qun ao vai, mt i
giay, mt cai mu hnh ming ngoi a cho Ngu Ph mc
va noi:
- Mu nay khng phai la mu nha nho, nhng ng c i
tam. n th trn trc mt, ti se mua cho ng mt cai
mu vung.
Sau khi a mc ao qun, Ngu Ph quy xung cam ta
n nhn. Ngi kia dy a xung thuyn. Moi ngi
trn thuyn nghe noi n vic va xay ra u kinh ngac
va hoi:
- ng ho tn la g?
- Ti ho Ngu.
Ngu hoi lai:
- V n nhn tn la g?
- Ti ho Hoang, ngi huyn An ng, vn lam ngh
bun qun ao phng tung. Hm trc, ti i Nam Kinh,
mua bay b tung cho mt ban hat, nhn i qua y
v tnh lai cu c ng. Nu ng mun i n nha mn
cu ng th ng cung i vi ti va v nha ti, ri ti lo
liu ao qun cho ng n nha mn.
Ngu Ph cam ta. T o y cung n cm vi ho Hoang.
Ng T Knh
464
Hm y tri nng to, Ngu Ph b lt trn phi nng

na ngay, lai b mui hi thi cua h tiu xng ln, cho nn
va xung thuyn th mc bnh ly. Bnh ly nay lai la
bnh ly cm khu, a lun. T sang n chiu, c phai
ngi ly ui thuyn, hai tay nm ly van thuyn. c
u ba bn ngay nh th, th ngi nh con ma, lai thm
mnh my b anh au nhc nhi, hai ui gac ln canh
thuyn lam thanh hai cai ranh. Nghe mt ngi khach
trong thuyn noi th thao:
- Thng kia xem ra khng sng c u! By gi hn
con sng, ta a hn ln b i, nu hn cht y th
ch thm tn sc ma thi!
Nhng Hoang khng nghe. Ngu au n ngay th
nm, t nhin mui ngi thy mui xanh, ben noi vi
hang thuyn:
- Ti mun n chao xanh!
Tt ca thuyn u khng cho. Y lai noi:
- Ti mun n lm! n
ri, du cht cung khng dam oan than.
Moi ngi khng bit lam sao anh phai mang y ln b

mua mt bat chao xanh cho n. Ngu Ph n xong thy
si bung va a mt bai tng. Luc xung thuyn th khoe
hn. Y bo xung thuyn cam n tt ca moi ngi ri ngu thng mt gic.
c hai ngay th dn dn bnh phuc.
n An ng, vic trc tin cua Ngu la n nha

Hoang, Hoang mua cho y mt cai mu vung, cho thm mt
Chuyn lang Nho
465
b ao qun, mt i giay i chao tri huyn ng. ng

tri huyn nghe tin, mng r, mi lai n ung, mun gi
lai nha mn. Ngu Ph noi:
- Ti co ngi thn thch y, ti mun nha ng ta
cho tin hn.
- Nh th cung c! Tin sinh nha ngi ban, con
sang chiu n y chi cho ti c thnh giao.
Ngu cao t ra v. Hoang thy y qua la ban be vi
quan cho nn ht sc knh trong. Ngu Ph hai, ba ngay
lai n nha mn mt ln, ly vic lam th mua danh.
Lai nhn o y noi vi quan huyn mt s vic, kim c
t tin. Ho Hoang ga con gai th t cho Ngu va Ngu
sng An ng nhng ngay hanh phuc.
Khng ng, ng tri huyn thng chc i ni khac.
Ngi n nhn chc la ho Hng, cung ngi Chit
Giang. Luc ban giao, Hng tri huyn hoi ng tri huyn
co vic g dn lai. ng tri huyn noi:
- Khng co vic g! Ch co mt ng ban th cua ti tn
la Ngu B Y, hin nay y ti rt cam n ngai nu ngai
y n ng ta mt chut.
Hng tri huyn nhn li. ng tri huyn ln Bc Kinh.
Ngu tin ngoai trm dm n ngay th ba mi tr v
nha. V noi:
- Hm qua co mt ngi n noi la ngi cu cua mnh
Vu H, trn ng i nhn tin ghe thm. Ti gi ng
ta lai y n cm, ng ta noi n cui nm se tr lai.
Ng T Knh
466
Ngu Ph trong long nghi hoc: Mnh khng co ng

cu nao ca. Khng bit ng nay la ai! Thi hay i na
nm na xem cng vic ra sao!.
ng tri huyn i thng ln kinh, n b Lai bao tin
mnh a n. Hm sau ng n xem c b i u.
By gi Phung Trac Am a tin s lam b, nha canh
y, cho nn ng n nha Phung trc. Phung mi ngi.
ang luc han huyn, ng tri huyn mi noi c mt
cu:
- Ngi ban cua ng la Ngu B Y trong am Cam L
huyn Vu H...
ng cha co th gi noi n vic mnh n thm Ngu
B Y va Ngu B Y a n huyn An ng, th thy mt
ngi y t chay vao quy bm:
- Cu ln a ra cng ng!
ng tri huyn vi vang t bit. Y n b thy mnh
c b lam tri chu Quy Chu, vi vang sa soan hanh
ly i Quy Chu, khng n thm Phung chu s na.
Sau o my hm, Phung chu s vit mt bc th a
cho ngi nha, lai ly ra mi lang bac noi:
- May co bit nha ng Ngu B Y khng?
- Da co.
- Vy may em mi lang bac n nha ng Ngu B Y,
noi vi ba Ngu rng ng Ngu hin nay am Cam L
Chuyn lang Nho
467
huyn Vu H. a cai th nay cho ba va noi rng s tin

nay la ta biu ba i ng.
Ngi quan gia vng li, v nha gp ba chu, thu xp
vic nha xong, ra i, i vao mt cai ngo hep, n mt cai
nha rao truc. Quan gia go ca ch thy mt a tre chay
ra, trong tay cm mt cai ra con i mua gao. Quan gia noi
rng mnh la ngi cu Phung kinh n. a tre a
ngi quan gia n phong khach. No i vao nha trong bao
ri ra hoi:
- ng n y co vic g?
Quan gia hoi a tre:
- Ba Ngu la ngi nh th nao cua chau?
- La c cua chau.
Quan gia ly ra mi lang bac a cho no va noi:
- S tin nay la cua ng chu ti sai em n a cho ba
lam tin l ph. Noi vi ba rng ng nha hin nay am
Cam L huyn Vu H. ng chu ti co a bc th n cho
ba ba khoi lo ngai.
a tre mi y ngi ri em bac vao. Quan gia thy
trong nha treo mt bc tranh c a rach, dan my i cu
i. Sau cai gh truc a h la tt ca ac trong nha.
ngoai sn co mt cai bn hoa, vai cai hoa va bn canh la
hang rao. Ngi mt lat, thy a tre bng ra mt chen
tra, tay cm mt cai goi a cho quan gia, trong goi co hai
ng cn bac, va noi:
Ng T Knh
468
- C ti cam n ng a chu kho, c ti co t tin ng

ung nc. Nh ng v nha noi vi ba chu va khi nao ng
v kinh th noi vi ng chu rng c ti xin a ta. Nhng
iu noi trong th c ti u nh ca.
Quan gia cam ta ra v.
Ba Ngu nhn s tin, trong long bn chn noi:
- ng nha ta nay a gia ri! C xa nha lai khng co
con cai g lam sao ma sng ni! Nay ta em my lang bac
nay n Vu H tm v.
Chu y a nh, ba lin khoa trai ca phong nh ngi
hang xom trng nha h, con mnh mang a chau gai, ap
thuyn i huyn Vu H. Khi tm n am Cam L ca
Phu Kiu, ch thy hai canh ca am ong. Ba y ca vao,
n trc n th Vi a B Tat khng thy l hng, en
sap u ca. Lai i vao th thy cac ca u a xiu veo h
hong. sn trong, mt ngi ao s gia ang ngi va ao.
Hoi y th y ch ly tay lam hiu. Th ra, y a cm lai ic.
Hoi y co ai la Ngu B Y khng, th y ch ra mt cai
gian phong ng trc. Ba Ngu mang a chau n ni
thy bn canh in co mt gian phong khng co ca. i
vao trong thy mt c quan tai ln. Trc mt co mt cai
ban ba chn nm nghing mt bn. Trn quan tai khng
thy bai v ch con mt cai gy. u quan tai co ch
nhng v nha khng co ngoi, ma dt lam cho ch m ht
ca ch con hai ch ai Minh, ch th ba ch con mt net
Chuyn lang Nho
469
ngang. Ba Ngu nhn thy bng nhin rung mnh, toc

dng ngc. Ba lai i ra hoi ao s:
- Ngu B Y cht ri chng?
ao s hoa tay ch ra ngoai cng. a chau noi:
- ng noi cu khng cht, lai i u ri!
Ba Ngu lai ra ngoai am, i hoi cac ni. Moi ngi u
noi khng nghe noi ng ta cht. i n hiu cua Quach
Thit But chua Cat Tng, Quach noi:
- ng nha y a! ng nha a n huyn An ng vi
cu ng ri!
Ln nay ba mi thc tin, quyt n An ng tm, nhn
vic y khin cho: a lm ri lai lm na, bng dng gy
vic ba ao; ngoai ngi y, tm ngi kia, c y lam nn
giao kt.
Ng T Knh
470
HI TH HAI MI BN
Ngu Ph Lang mc vong kin tung.

Bao Vn Khanh kim k sinh nhai.
Ngu Ph t khi ly con gai ho Hoang An ng, ho
Hoang cho ca mt day ba bn gian nha trc mt .
Trc ca nha Ngu dan mt t giy my ch: Ngu
B Y, lam th lam vnv.v... Sang hm y, Ngu ang
ngi trong phong th co ngi go ca. Ngu ra m ca mi
vao. Th chnh la ngi hang xom cu huyn Vu H ho
Thach bit hiu la chut nht. Hn ni ting la tn lu
manh, nhng ngay nay a gia. Ngu Ph thy hn th
git mnh anh thot mt cai, anh phai vai chao mi ngi,
va thn hanh rot tra. Ngi v sau bnh phong nhn ra,
noi vi chng:
- ng nay chnh la ngi cu cua mnh nm ngoai n
y, by gi ng ta lai n.
Ngu noi:
- Hn co ba con g vi ta u!
Chuyn lang Nho
471
Tra bng ra, Ngu mi chut nht ung. Chut nht

noi:
- Ti nghe noi cu gp may lai mi ly v y, tht
la khoai!
- a lu khng gp ng! Lu nay ng lam n co phat
tai khng?
- Ti i lu lac khp ca Hoai Bc, Sn ng, nhn qua
y, bao nhiu tin i ng u ht sach. Ti n thm
cu vay cu vai lang bac tiu. Th nao cu cung
phai giup ti mt t y!
-Ti vi ng tuy trc la lang ging, nhng khng bao
gi cung lam n vi nhau ca. Va chng, ti la ngi la
y, sng vi cha v ti, tin cua u ma cho ng!
Chut nht ci nhat:
- May la thng bt nhn lm! Th may khng nh cai
ngay tao tiu tin nh nc sao? Luc y may tiu mt bao
nhiu tin cua tao. Nay tao thy may a ly c v, tao
cung mun gi may gi mt cho may mi khng noi toac
ra. By gi may con n noi nh th a?
Ngu Ph bc mnh:
- ng noi g vy? ng tiu tin nh nc nhng ti thy
tin cua ng my ln? Thy nc cua ng my ln? Gia
nh ng, th phai lo lam n. ng nay c lo sut i i
bp ngi ta!
Ng T Knh
472
- Ngu Ph Lang! May ng co m ming noi cai cu

y! May khng nh nhng vic xu xa may a lam t luc
con nho sao? May ch la c ngi ta ch khng la
c tao u! bo v ly v khac! Trc kia may la
con gai ho Bc nay lai bp con gai ho Hoang... nh th th
ang ti g? Nu may khng xuy ngay ra my lang bac
th tao se n bao ngay cho quan huyn An ng cho ma
xem.
Ngu Ph chm dy:
- My tng tao s may lm a! Tao vi may cung ln
huyn An ng nao!
Hai ngi keo nhau ra ngoai ca nha ho Hoang i
thng n huyn, th gp hai ngi lnh huyn. Nhn ra
Ngu Ph, my ngi lnh vi vang can lai hoi co vic g.
Chut nht k lai luc nho Ngu Ph la ngi h hong
nh th nao. Sau khi a la chau gai cu Bc, hn ta n
y la con gai nha ho Hoang, lai con mao danh lam vic
by. Ngu Ph noi:
- Thng nay ni ting lu manh qu ti! Ngi ta t
tn cho no la thng chut nht. n nay cang gia hn
lai cang v s. Nm ngoai, hn n nha ti. Khng co ti
nha, hn xng ba la cu ti kim cm n. Nm nay,
hn lai n tm ti voi tin tht la v ly ht sc!
My ngi lnh noi:
Chuyn lang Nho
473
- Thi! ng Ngu! ng ta tui tac a gia, tuy khng la

thn thch nhng cung la lang ging cu. By gi ng ta
khng co tin i ng. T xa co cu: Ngheo nha cha
phai ngheo u; ra ng ngheo mi git nhau phen nay.
Nu ng co tin chc ng cung khng mun cho vay by
gi u. Chung ti se a ng ta vai trm ng giup ng
cho ng ta i cho ri.
Chut nht con mun tranh cai na. My ngi lnh
noi:
- y khng phai ni ng lam n. ng Ngu la ch thn
vi quan huyn. ng a gia ca ri, khng nn lam cai tro
xu xa y ch mang kh vao thn ma thi.
Chut nht nghe vy khng noi nhiu, nhn ly s
tin, cam n moi ngi ri i.
Ngu Ph cung cam ta moi ngi ri v nha. Va i
c my bc, bng thy ngoai ca co ngi hang xom
chay ra noi:
- ng Ngu! ng lai y ti noi cho ma nghe.
Ngi y keo Ngu n mt ch vng ri noi:
- Bac gai ang nha ngoai to ting vi ngi ta.
- To ting vi ai?
- ng va ra ca th co mt cai kiu va mt ngi quy
hanh ly n. Mt ngi an ba trn kiu bc xung. Bac
gai tip ba ta, th ngi an ba kia noi rng ba ta la v
trc cua ng mun n y nhn mt ng. Hin nay ba
Ng T Knh
474
ta ang to ting vi ba v ho Hoang cua ng, bac gai nh

ti bao vi ng mau mau v nha.
Ngu Ph nghe vy, nh ngi b gii mt gao nc
lanh vao sng lng, ngh bung:
- Thi! Cai thng chut nht no a ngi v ho Gia
cua ta n y gy s lam phin ta ri!
Khng bit lam th nao, y anh liu mang bc vao
nha. n ca, y ng nghe mt lat th khng phai ting
noi cua ngi v ho Gia ma la ting Chit Giang. Y ben
y ca vao. Ngi an ba kia cung y i din, hai ngi
khng nhn ra nhau, ngi v ho Hoang noi:
- y! Nha ti y! Ba xem co phai la chng ba khng?
Ngi an ba kia noi:
- ng nay la Ngu B Y sao c?
Ngu Ph noi:
- Ti khng la Ngu B Y th la ai? Nhng ti khng
bit ba la ai ca.
Ba Ngu noi:
- Tao chnh la v Ngu B Y. May mao nhn tn chng
tao treo bang y, ro rang la may a git cht chng tao
ri! ng tng tao tha cho may u.
Ngu Ph noi:
- Trong thin ha, ngi cung tn cung ho cung nhiu.
Tai sao ba lai dam cho ti git chng ba? Sao lai co cai
vic quai g nh th?
Chuyn lang Nho
475
- Ch lai khng a! Tao n Cam L huyn Vu H, trn

ng hoi ra th chng tao An ng. Nay may mao tn
hiu chng tao th phai tra chng tao y!
Ba va noi va khoc, bao a chau lai nm ly Ngu
Ph. Ba Ngu ln kiu, i thng n ca huyn, va i
va ku gao. Quan huyn Hng ra ca nghe ting ku
oan, lin bao ngi vit giup ba mt cai n. Quan huyn
nhn n, cho sai nhn goi moi ngi n, treo bin i
n ngay th ba se ra cng ng xet x.
Hm y quan huyn ra cng ng xet ba vu kin.
Vu th nht Vu kin git cha. Bn nguyn la mt v
hoa thng. Hoa thng nay ang trong nui kim cui th
thy ngi ta lua mt an bo n. trong an, co mt con
bo thy hoa thng th hai con mt nhn trng trng. Hoa
thng ng tm chay n trc mt con bo. Thy hoa
thng, con bo ri nc mt. Hoa thng n trc mt
quy xung. Bo kia le li ra lim trn u. Va lim va
ri nc mt, cang lim nc mt cang trao ra. Hoa
thng bit con bo nay la cha mnh hoa thn, ben khoc va
noi vi chu a no cho mnh mnh nui. Khng ng
ngi hang xom ly con bo i git mt. Cho nn hoa
thng n y kin, em theo ngi chu bo lam
chng.
Hng tri huyn nghe li cung cua hoa
thng quay sang
hoi ngi lang ging. Ngi nay noi:
Ng T Knh
476
- Ba, bn hm trc y, hoa thng nay co em mt

con bo n ban cho con. Con mua xong la git ngay. Hoa
thng hm qua lai n noi vi con rng con bo nay la hoa
thn cua cha ng ta cho nn phai tra thm hai lang bac
na. S tin hm trc nh vy la khng u. Con khng
chu, ng ta lin mng con. Con nghe ngi ta noi: con bo
kia khng phai hoa thn cua cha ng ta u! Hoa thng
my nm nay thng cao troc va bi mui ln u. Thy
bo nha ai beo nht la ng ta quy xung cho no lim ln
u. Bo lim phai mui, c nhin ri nc mt. ng ta ben
noi o la hoa thn cua cha ng ta va khoc xin vi ngi
ta. Sau khi nhn bo ri, ng ta em ban ly tin. Vic
nay khng phai xay ra mt ln. Xin quan xet cho.
Hng tri huyn hoi ngi chu bo:
- Co phai ng cho hoa thng con
bo ma khng ly tin
khng?
Ngi kia noi:

- Thc qua con khng, khng ly mt ng!
Hng tri huyn noi:
- Chuyn lun hi la chuyn hoang ng, lam g co! Va
chng, nu la cha hoa thanh bo th cung khng ai em
ban bo ly tin tiu bao gi! Lao troc nay chnh la mt
thng lng gat!
Tri huyn ben ra lnh anh hoa thng hai mi roi va
khng xet na.
Chuyn lang Nho
477
Vu hai: Dung thuc c git anh.

Cao nhn la H Lai, ngi b cao la thy thuc Trn
An. Hng tri huyn hoi cao nhn:
- ng ta dung thuc c git anh cua ng nh th nao?
H Lai noi:
- Anh con mc bnh, mi ng Trn An n xem. ng ta
cho mt n thuc, anh con ung xong th phat in ln
va nhay xung nc cht ui. Ro rang la ng ta cho thuc
git cht anh con.
Hng tri huyn noi:
- Thng ngay, hai bn co thu hn g nhau khng?
H Lai noi:
- Bm khng.
Hng tri huyn hoi Trn An:
- ng cha bnh cho ngi anh H Lai, dung thuc g?
-Trn An noi:
- ng ta mc chng han, con dung thuc phat tan.
trong cac v thuc co tam ng t tn. Luc by gi trong
nha ng ta co ngi ba con. ng nay ngi lun, mt tron,
c noi ra noi vao rng dung ba ng cn t tn th cung
u cht ri! Sach Ban thao co cu y khng? Ngi anh
ng ta n ba bn ngay sau mi nhay xung nc cht th
lin quan g n thuc cua con! Quan ln en tri soi xet,
xin quan xem lai tt ca dc tnh cua bn trm v, co v
nao ma ung xong th phat in nhay xung sng cht
Ng T Knh
478
khng. Tht la v ly. Con lam thy thuc la lam phuc lam
c, lai b vu cao nh th nay, xin quan xet cho!
Hng tri huyn noi:
- Th th qua la noi lao! Lam thuc la thng xot yu
quy bnh nhn! Nha anh co ngi mc bnh a khng gi
gn cn thn cho ngi ta nhay xung sng. Cai o lin
quan g vi thy thuc? Nh th ma anh cung i kin!
Lin sai ui ca ra.
Vu th ba la vu ba Ngu: Mu git chng ngi
Hng tri huyn goi ba Ngu hoi. Ba k lai mnh i
Chit Giang n Vu H nh th nao ri t Vu H n An
ng nh th nao va noi:
- Nay hn mao tn chng ti. Ti khng hoi chng ti
hn th hoi ai by gi!
Hng tri huyn noi:
- Lam sao lai co vic nay?
Ben hoi Ngu Ph:
- ng Ngu co bit ba nay khng?
Ngu Ph noi:
- Ti co bit ba ta bao gi u? Ti cung khng bit
chng ba ta la ai ht. Bng nhin ba ta n nha ti oi
chng, tht la mt vic u trn tri ri xung, oan ung
cho ti v cung.
Hng tri huyn noi vi ba Ngu:
Chuyn lang Nho
479
- Xem ra ng Ngu nay la Ngu B Y. Trong thin ha

ngi trung tn trung ho cung nhiu. C nhin ng ta
khng bit tung tch chng ba. Ba nn i ni khac ma hoi.
Ba Ngu khoc loc tham thit, oi Hng tri huyn thn
oan cho mnh. Tri huyn bc mnh noi:
- c! Ti se cho hai ngi sai nhn a ba v Thiu
Hng, ba c v qu ma kin! Ti khng phai la ngi lo
nhng vic khng u khng ui nh th nay. ng
Ngu! ng c v i!
Noi xong tri huyn vao nha trong.
Hai ngi sai nhn a ba Ngu v Thiu Hng.
Vic nay a ln quan trn. Quan trn cho rng tri
huyn Hng ban be vi ngi vn nhn va bo qua vic
an mang khng chu xet n ben oi xet x lai vic o.
Quan An sat ho Thi xet hoi vic nay.
Hm y quan An bao th k vit lai vu kin, mnh ngi
di ngon en xem: V vic trng tr vin tri huyn m
am khng lam tron trach nhim nu cao chc vu ngi
lam quan... trong ban an k nhiu s vic cua tri
huyn Hng nh An ng. Y mt mnh ang ngi xem
ri oc, oc ri xem. Di anh sang ngon en nn, bng
thy mt ngi quy di. Thi An sat a mt nhn, th
ra ngi ang quy di t la ngi hat tung tn la
Bao Vn Khanh.
An sat hoi:
Ng T Knh
480
- Anh mun noi g th ng dy ma noi!

Bao Vn Khanh noi:
- Va ri, con nghe cu ln mun xet x vic cua ng
huyn Hng An ng. Con cha tng gp mt ng ta.
Nhng luc bay tam tui, con a hoc tung. Thy con day
con hoc nhng v tung do ng ta lam. ng ta la mt bc
danh s ai tai th ma ln n hai mi nm nay mi lam
mt chc tri huyn. K cung ang thng. Va chng vic
nay, ng ta lam cung v knh trong nhng nha vn, khng
bit nh th co c cu ln tha th cho phn nao chng?
An sat noi:
- Ai ng mt ngi nh anh ma cung bit tic ngi tai!
Nh anh ma con bit thng nha nho s th ta ha lai
khng ngh ti hay sao! Nhng nu by gi ta min vic
cach chc ng ta, th ng ta vn khng bit chnh anh a
cu ng ta. By gi ta se vit nguyn do trong mt bc
th, ri anh a n cho ng ta, bao ng ta em vai trm
lang ra ta n cho anh co mon tin lam vn.
Bao Vn Khanh dp u lay ta. An sat bao y t n
noi vi th ky: Vic ng huyn An ng khng xet na.
My hm sau, qua nhin co sai nhn cm th cung i
vi Bao Vn Khanh n huyn An ng. Tri huyn Hng
m th ra xem, kinh ngac, vi vang bao m ca mi ng
Bao vao. Tri huyn Hng chay ra on. Bao Vn Khanh
mc ao xanh, mu o, bc vao ca, quy xung lay chao tri
Chuyn lang Nho
481
huyn. Tri huyn a hai tay dy, vai chao Bao. Bao
noi:
- Con la ngi nh th nao dam bt quan thi l!
Hng tri huyn noi:
- ng la ngi nha mn quan trn. ng a lam n vi
ti, tai sao ti khng thi l? ng mau mau ng dy
cho ti lay ta.
Noi hai, ba ln, Bao vn khng chu. Tri huyn y Bao
ngi xung, Bao vn khng dam ngi. Tri huyn khng
bit lam sao, noi:
- Cu ln Thi a ng n y. Nu ti ai ng nh th,
s ngai khng bng long!
Bao Vn Khanh noi:
- Tuy ngai i ai vi con mt cach khac thng, nhng
vic nay quan h n ca tn ti triu nh, nht nh con
khng dam nhn.
Bao ng dy, bung thng hai tay, tra li tri huyn ri
bc vao hanh lang. Tri huyn bao ngi thn thch trong
nha ra tip, Bao vn khng chu. Sau anh bao ngi
quan gia ra tip. Bao rt mng r, ngi trong phong khach
va noi va ci.
Hm sau, tri huyn sa soan tic ru bay trong th
phong, t mnh ngi tip, rot ru mi Bao. Bao quy
xung t khng dam nhn ru. Tri huyn bao Bao ngi,
Bao nht nh khng chu ngi. Tri huyn khng bit lam
Ng T Knh
482
sao anh phai bao t tic xung t, goi ngi quan gia
ra cung n. By gi Bao rt mng r. Tri huyn vit mt
bc th cam ta quan An sat, goi nm trm lang bac a
cho Bao cam n. Bao khng nhn mt ly, noi:
- Tin nay la tin bng lc triu nh cp cho ngai, con
la ngi bn tin, dam u dung bac triu nh! Nu con
ly tin nay ma nui gia nh th gia nh con cht mt.
Xin quan lam n gi tnh mang cho con!
Hng tri huyn thy Bao noi th, cung khng dam ep;
ben em nhng li noi nay vit lai trong th bm vi An
sat. Lai gi Bao lai my hm ri sai ngi a v.
An sat nghe vy, cho Bao la mt thng ngc, ri thi.
Mt thi gian sau, An sat lai thng ln sat vin nn
em Bao Vn Khanh ln kinh. Khng ng ln kinh, An sat
mc bnh mt, Bao Vn Khanh khng con ch nng ta,
lai vn la ngi Nam Kinh nn phai thu thp hanh ly tr
v Nam Kinh.
Nam Kinh la ni Minh Thai T ong . Thanh trong
mi ba ca, thanh ngoai mi tam ca. i xuyn qua doc
bn mi dm, i vong quanh mt trm hai mi dm.
Trong thanh co my mi con ng ln, my trm con
ng nho, u la nhng ni ph xa nh nm, lu ai
trang l. Trong thanh co mt con sng goi la sng Tn
Hoai, t bn sng pha ng sang bn sng pha ty dai
hn mi dm. Luc nc sng y, nhng chic thuyn
hoa mang theo nhng ngi thi sao, anh an, ngay m
Chuyn lang Nho
483
khng ngt. Trong thanh, ngoai thanh, cung in nguy

nga, n chua lng ly. Trong thi Luc Triu, co tt ca bn
trm tam mi ngi nha. n nay, t nht cung n bn
ngan tam trm ngi. ng ln, ng nho, co tt ca sau
ngan bay trm quan ru, va tim tra nao cung u thy
treo en lng, cm bo hoa ti, un m nc ma trong
vt. Nhng tim tra nay bao gi cung ng khach. n
chiu ti, hai bn quan ru, en thp sang nh ban ngay.
Ngi i ng khng phai mang en lng. Nhng m co
trng trn sng Tn Hoai, cang khuya cang nghe ting
nhac, ting ca cac thuyn a lai. Tht la thanh thot du
dng, lam rung ng ca long ngi! Nhng c gai cac
nha hai bn b sng, mc ao qun lua mong, git hoa lai
trn u, cung u cun rem ln ta vao lan can lng le
ng nghe. Cho nn h ting trng trong cac thuyn vang
ln, th rem cac nha hai bn sng cung ng thi cun
ln va mui thm cua long din hng va trm hng cac
nha cung bc ln ngao ngat, hoa ln vi anh trng toa
khp dong sng. Nhn ra xa, nh ngi tin sng ni Lac
Uyn, Giao Tr! Lai co nhng ky n cua nha nc trn
mi sau cai lu, ao qun lng ly, on tip khach t
phng. Tht la : m m han thc, ngay ngay nguyn
tiu!
Bao Vn Khanh ca Thuy Ty. Ca Thuy Ty gn
ca Tu Bu. Ngay trc Tu Bu, mi ngay co mt trm
con bo, mt ngan con ln, hang van ganh lng thc i
Ng T Knh
484
qua. By gi th co n mt ngan con bo, mt van con ln

va lng thc th v k! Bao Vn Khanh vao ca Thuy
Ty - v nha gp v. Nha Bao vn my i ong tro. Nay
lai tr v ngh cu.
cu Hoai Thanh, co hai xom tung va mt nha th T
s. ca Thuy Ty cung co mt xom tung va mt nha
th T s. xom tung treo bang danh sach cac ban
tung. Ai mun din th trc y my ngay, phai n ghi
tn mnh va ngay mnh nh din vao mt cai bang. Tn
Bao Vn Khanh ghi xom Thuy Ty. Lut l cua phng
tung rt la cht che! Pham ai trong ban hat lam mt vic
g sai lm th tt ca ban u n nha th T s, t hng
ri em vic o ra ban, ang anh th anh, ang phat th
phat. Ngi lm li khng c cai lai mt li. Lai co
nhng ban bt u thanh lp t nin hiu Hng Vu, mi
ban my mi ngi, dng mt cai bia a n th T s,
ca mi my ngi khc tn vao mt cai bia. Hn na, ai
co tn cha ng c khc vao bia th con chau i hoc din
tung u c xem la con nha noi, mc du t tui cung
c goi la bc an anh. Luc ban vic g chung u phai
noi vi cac bc an anh trc ri mi dam lam. Tn cua
ng ni Bao Vn Khanh vao cai bia th nht.
Bao v nha. Sau khi lo sm nhng vic cm nc trong
nha, Bao bao ly sao, tiu, an t ba, an tam huyn ra
xem. Co cai thung ca mt, co cai bui bm bam y. Bao
xem xong, lai mt ni va i n mt cai quan tra bn
Chuyn lang Nho
485
canh xom hat xem nhng ngi ban hat. Va bc vao

quan a thy mt ngi ang ngi y, u i mu cao,
mnh mc ao ngoc thach, chn i giay en trng, ang
ngi mt mnh ung tra. Bao Vn Khanh n gn nhn
xem th ra ngi cung ban hat vi mnh la Tin Mt R.
Mt R thy Bao ben noi:
- ng Vn Khanh, ng v t bao gi th? Mi ng vao
quan ung tra chi!
Bao Vn Khanh noi:
- Ti mi xa v. Nhn ng tng u la ng cu Han
Lm, Hoc ao nao bc lm n y ung tra! Te ra ng
ban ni kh ngay nao ngay nao!
Bao lin ngi xung ung tra. Mt R noi:
- ng Vn Khanh! ng Kinh S thy quan nhiu ri.
By gi v nha em tro Han Lm, Hoc ao ra doa anh em
phai khng?
- Nay anh! Ch anh em vi nhau ti u dam th?

Nhng anh n mc, giay dep th kia th chc chn la bon
hat tung chung ti khng dam lam. Anh n mc nh th,
ri hang nha nho ngi ta n mc cai g?
- By gi khac! Hai mi nm trc y qua nh th
thc! Nhng nay bon hng thn Nam Kinh nu co tic
mng tho hay tic vui ma ti cm mt ngon en sap n
la ho se gi ti lai ngi ban. Du ho la ng quan to n
u cung c phai ngi di! Con trong ban tic ma co anh
Ng T Knh
486
chang nao mi thi , tht ti khng co them lic mt

nhn u!
- Nay anh! Anh noi th la anh khng bit an phn. Nh
th th n kip sau anh vn con phai lam anh hat tung,
ri con phai lam la, lam nga cung la ang i!
Mt R ci v vai Bao mt cai. Ngi hu ban mang
im tm ln. n xong, thy ngoai co mt ngi bc
vao, u i mt cai mu cao, mnh mc ao lua, chn i
giay en trng, tay chng mt gy truc u rng.
Mt R noi:
- Cu Hoang! Mi cu n y ung tra!
Cu Hoang noi:
- Ti tng la ai! Te ra hai ng! n trc mt mi
nhn ra. La tht! Nm nay ti a tam mi hai tui ri,
mt cung kem i. ng Vn Khanh! ng v bao gi th?
- Ti mi v nha c vai hm thi, cha n thm cu
c. Tht la th gi thm thot, cach nhau nh th ma
a mi bn nm ri! Nh hm ti ra i, ti thy cu din
tung Ngi Hu Tra phu T quc cng. By gi cu co
trong ban khng?
Cu Hoang hoa tay noi:
- a lu ti khng n na.
My ngi lai ngi xung va em thm im tm ra
n. Cu Hoang noi vi Mt R:
Chuyn lang Nho
487
- Hm trc ng C Trng ngoai Ca Nam mi ti

vi ng n chi c, tai sao ng lai khng i?
Mt R noi:
- Hm y ban hat ti co vic. Ngay mai la ngay sinh
nht ng Tit ngoai C Lu. ng ta mi ban hat cua ti
n din mt bui. Mai chung ti phai n hat mng ng
ta.
Vn Khanh hoi:
- ng Tit la ai?
Cu Hoang noi:
- ng ta a tng lam tri phu inh Chu thuc tnh
Phuc Kin. ng ta cung tui vi ti - tam mi hai tui.
Triu nh cho ng ta lam tin ch.
Bao Vn Khanh noi:
- Nhn thy cu chng gy i b ung dung nh th, theo
ti cung ang la tin ch y?
Lai noi:
- Anh em xem cu Hoang co thua g mt ng tri phu
khng? Ngay n ca thng th va th lang cung n nh
cu Hoang la ht nc!
Cu Hoang khng hiu rng Bao ly mnh ra ua, nn
ly lam c y. My ngi ung tra xong, ra v. Mc du
Bao Vn Khanh khng thch cach c x cua ho, Bao vn
khng noi g. Bao mun tm mt vai a tre lp mt
ban mi cua mnh, v vy, Bao i tm khp ca ph. Hm
Ng T Knh
488
y n C Lu, gp mt ngi. Nhn vic nay: Dp may

gp g, ban be kt ngha thm thn; phai luc kt hn, con
em chu n cang nng.
Mun bit ngi Bao Vn Khanh gp la ai, hay xem hi
sau phn giai.
Chuyn lang Nho
489
HI TH HAI MI L M
t Nam Kinh, Bao Vn Khanh gp ban,

Phu An Khanh, Ngh nh Ty thanh hn.
Bao Vn Khanh i n pha Bc thanh Nam Kinh tm
tre con lp mt ban hat. Khi n dc C Lu, Bao va
ln dc th gp mt ngi trn dc i xung. Bao thy
ngi kia u i mu lng chin, mnh mc ao lua en a
rach, chn i i giay o cung rach tm, u bac hoa
rm, trac sau mi tui. Ngi kia tay cm mt chic
an cm a rach, trn an dan mt t giy trng co vit
bn ch: Sa cha nhac cu. Bao Vn Khanh bc n
my bc vai chao hoi:
- Cu bit sa cha nhac cu phai khng?
- Vng!
- Nu vy xin mi cu vao tim tra ngi chi!
Hai ngi cung bc vao tim tra ngi, goi em mt m
tra n, Bao Vn Khanh hoi:
- Cu ho g?
- Ti ho Ngh.
Ng T Knh
490
- Cu u?
- Ti xa. Nha ti tai Tam Bai Lu.
- Cu Ngh! Cu cha nhac cu, vy cu co cha c an
tam huyn, an ty ba khng?
- Ti cha c tt.
Bao Vn Khanh noi:
- Ti ho Bao, nha ca Thuy Ty, vn lam ngh hat
tung. Trong nha ti co my nhac cu h hong, mun nh
cu cha cho mt chut. Khng bit nn phin cu n nha
ti, hay la ti em nhac cu n nha cu cu cha th tt
hn.
- ng co tt ca bao nhiu nhac cu?
- Ti ch co chng bay, tam cai thi.
- Co bay, tam cai th mang i khng tin, ti n
nha ng ma cha vy. Ch mt hai ngay cng thi! Ti
ch phin ng mt ba cm sang, n chiu th ti v nha!
- Th th tt lm! Ch s tra nc nha ti khng ra g;
xin cu ch n ha vic o!
Lai noi:
- Bao gi cu co th n nha ti?
- Ngay mai khng ranh, n ngay kia ti se lai.
Cng vic nh th la ban bac xong. Va luc y, ngoai
ca co mt ngi ban banh mang n mt ganh banh phuc
Chuyn lang Nho
491
linh. Bao Vn Khanh mua na cn cung n vi cu Ngh.

Sau o, hai ngi chia tay. Bao Vn Khanh noi:
- Sang ngay kia ti se i cu nha!
Cu Ngh vng da ra i. Bao Vn Khanh v nha noi vi
v em tt ca nhac cu ra lau chui sach se, va bay sn
ngoai nha khach.
Sang sm hm y, cu Ngh n. Ung tra, n im tm
xong, cu Ngh em an ra cha. Cha mt lat, hai a tre
hoc tung trong nha bng ra mt mm cm thng, Bao
Vn khanh ngi tip va cung n vi cu Ngh. n chiu,
Bao Vn Khanh i ra ca, luc tr v noi vi cu Ngh:
- Chung ti i vi cu tht la thiu sot, ch co t cm
rau nh th nay tht la v l. By gi ti mi cu cung i
n quan ru. Cu c nhac cu y n mai lai
cha.
Cu Ngh noi:
- Tai sao ti lai lam phin ng nh th?
Hai ngi cung i ra mt quan ru, chon mt ch sach
se, vng ve cung ngi.
Ngi hu ban n hoi:
- Con co khach nao na khng?
Cu Ngh noi:
- Khng co ai na. y co nhng mon g?
Ngi hu ban xoe tay ra tnh:
Ng T Knh
492
- Co chn gio vt, ca ran, ca nu vi ru, nem, tht ga,

tht ln ran, tht nu kiu Bc Kinh, cha ran, ca qua ran,
u ca nu, lai co ca tht tai.
Cu Ngh noi vi Bao Van Khanh:
- ng khng phai ai ti nh mt ngi khach.
Chung ta n mt a thng thi.
Bao Vn Khanh noi:
- Mt a thng th khng nn!
Bao ben bao ngi hu ban trc tin em tht vt
nhm ru, ri em tht ln ran n cm. Ngi hu
ban vng da ri i. Mt lat y em n mt phn con vt
va hai h ru. Bao Vn Khanh ng dy rot cho cu Ngh
mt chen ru ri ngi xung ung ru. Nhn tin y hoi
cu Ngh:
- Ti xem cu ra ve con ngi co hoc, tai sao cu lai i
lam ngh sa cha nhac cu nay!
Cu Ngh th dai ma rng:
- Tha ng! Ti khng mun noi ra lam g! Ti a tu
tai huyn nm hai mi tui, n nay ba mi bay nm.
Nhng chng may, cai ngh oc my cu sach c a khin
cho ti thanh ra thy d th dt nn ti cang ngay cang
sa sut. Con cai lai nhiu, anh phai lam cai ngh nay
kim cm nui ming. Tht la khng co cach nao khac!
Chuyn lang Nho
493
- Th ra cu qua la mt con ngi xut thn trng c.

Ti hoi th nay th ng t, chng hay cu co bao nhiu
con tt ca, cu ba nha co manh khoe khng?
- Nha ti vn con. Ti trc y co sau a con nhng
nay noi n rt au long!
- Cu cho bit v c lam sao?
Cu Ngh noi n o, khng ng bun ba nc mt tun
trao. Bao Vn Khanh rot mt chen ru a cho cu ma
rng:
- Tha cu! Nu cu co iu g tm s xin cu ng ngai!
Cu c noi thng cho ti may ti co th san se ni bun
cung cu chut nao chng.
- Cai o ng noi ra th hn. Noi ra th ng lai ci ti.
- Ti la hang ngi nh th nao ma dam ci cu? Xin
cu c noi ng ngai!
- Chng dam giu g ng, ti co sau a con. Mt a
a cht. May ch con a th sau nha, con bn a kia...
Cu Ngh noi n y, ngng lai khng noi c na.
Bao Vn Khanh hoi:
- Con bn a kia nh th nao?
Cu Ngh b hoi dn gp qua phai noi:
- Tha ng, ng khng phai la ngi xa la, chc ng
khng n ci ti, ti khng dam giu g ng, bn a con
kia cua ti, v khng co g n ca nn ti a em ban cho
ngi ta tnh xa.
Ng T Knh
494
Bao Vn Khanh nghe noi n o cung cm long khng

u, nc mt rong rong.
Bao noi:
- Nh th tht la ang thng qua!
Cu Ngh ri nc mt noi tip:
- Nao phai ch ban bn a kia u! Nay n a con
nho nay, tng lai ti cung khng gi no c na, ri
cung phai em ban no cho ngi ta ma thi.
Bao Vn Khanh noi:
- Tha cu nh th cu va cu ba chu ri bo con sao c.
- Ch v thiu n, thiu mc, gi no nha th no cht
oi! Chi bng cho no i, may g no con sng c!
Bao Vn Khanh nghe vy ly lam cam ng, va noi:
- Ti co vic nay mun ban vi cu. Nhng khng bit
nn noi vi cu nh th nao?
- ng co iu g xin c noi co ngai g u!
Bao Vn Khanh nh noi, nhng lai thi.
- Ti khng noi con hn v noi ra s cu khng bng
long...
- u lai co chuyn nh vy, ng mun noi g, th c
noi vi ti. Tai sao ti lai dam gin ng?
- Ti cung xin anh bao noi vi cu...
- ng c noi i!
Chuyn lang Nho
495
- Tha cu! Nu cu phai ban cu con ut cho ngi ta, ma

lai phai ban cho ngi chu, phu khac th khng bao
gi con gp mt cu y na! By gi ti a qua bn mi
tui ri, sinh bnh ti ch co mt mun gai, khng co a
con trai nao! Nu cu khng cho ngh nghip cua ti la
ngh bn tin va cho ti nui cu be lam con nui th ti
a cho cu hai mi lang bac, va se ht sc nui nng.
Hang nm n ngay tt ngay l, cu se v thm cu. Sau
nay cu lam n kha gia ti se lai em tra lai cho cu. Nh
th co c khng?(1) - Nu c nh th th a con cua
ti co n tinh chiu mang, ti con oi hoi g ma chng
bng long? Nhng ng nui chau, tc la bt ng phai
nui nng no, ti con ly tin lam g?
- Nu c nh th th a con cua ti co n tinh chiu
mang, ti con oi hoi g ma chng bng long? Nhng
ng nui chau, tc la bt ng phai nui nng no, ti con
ly tin lam g?
- Sao cu lai noi nh vy! Ti nht nh a cu hai mi
lang bac.
Hai ngi n xong, tra tin i ra ca hiu. Tri cha
ti. Cu Ngh v nha,
(1)
Bao Vn Khanh de dt v Bao thuc tng lp thp hen trong

xa hi (ngh hat tung) khng dam nhn con mt nha nho lam
con nui.
Ng T Knh
496
Bao Vn Khanh v nha em vic nay k lai vi v, v

cung rt mng r. Hm sau, cu Ngh t sang sm n
cha nhac cu. Gp Bao Vn Khanh cu Ngh noi:
- Cu chuyn ban hm qua, ti a em noi lai vi nha
ti. Nha ti cung rt ly lam cam kch. By gi mt li a
ha vi nhau, ti xin chon mt ngay tt em chau lai y.
Bao rt mng r, t y hai ngi goi nhau la ba con.
My hm sau nha Bao don mt ba tic mi cu Ngh. Cu
Ngh mang a con n, lam giy t ban con. Bao ly hai
ngi hang xom la Trng Quc Trong ban vai va Vng
Vu Thu ban en nn lam chng. Hai ngi u n. Giy
t vit nh sau:
Ngh Sng Phong nay em cho a con th sau cua
mnh la Ngh nh Ty tui mi mi sau. V thiu n
khng nui c cho nn v chng ban bac tnh nguyn
cho ng Bao Vn Khanh nhn no lam con nui, i tn la
Bao nh Ty. V sau nay vic nui nng ly v u do ng
Bao Vn Khanh lo liu. No se tha t ng Bao. Hai bn
u bng long. Nu nh a be co vic g bt trc, ca hai
u vng theo mnh tri. T giy nay vit lam bng, va
c gi mai.
Nm Gia Tnh th 16 thang 10 ngay 1.
Ngi lam giy: Ngh Sng Phong.
Ngi lang ging lam chng: Trng Quc Trong,
Vng Vu thu.
Chuyn lang Nho
497
Giy t lam xong, Bao Vn Khanh a ra hai mi lang

bac cho cu Ngh va cam ta moi ngi. T y hai gia nh
lun lun n chi vi nhau.
Ngh nh Ty i tn la Bao nh Ty la mt ngi rt
thng minh lanh li. Thy y dong doi con nha, Bao Vn
Khanh khng cho y hoc hat ngay. Bao Vn Khanh cho y
i hoc hai nm trc khi giup mnh coi ban hat. Nm
nh Ty ln mi tam tui, cu Ngh mt. Bao Vn Khanh
ly my mi lang bac trao cho nh Ty em v lo vic
chn ct. Con mnh th thn hanh n khoc my ln trc
quan tai, lai cho nh Ty i mu gai mc ao tang i theo
quan tai cho n m(1). T o v sau, nh Ty to ra rt
c vic. Ngi me nui vn coi y la con cua ngi khac
cho nn khng yu bng con gai, con r cua mnh. Trai lai,
Bao Vn Khanh cho y la dong doi con nha, cho nn con
yu hn con e cua mnh na. Ngay nao i n quan tra,
quan ru, Bao cung mang nh Ty i theo, khi nao i
kim n ngoai cung mang y i, y kim tin thm mua
ao mu, giay dep. Bao con ngh ci v cho con nui na.
Sang hm y Bao mang nh Ty ra ngoai. n cng th
gp mt ngi ci la i lai. Ngi kia n cng xung
la bc vao. Bao Vn Khanh nhn ra la ngi quan gia
ho Thiu cua cu huyn Thin Trng(2) ben noi:
(1)
(2)
Theo phong tuc cu, lam nh vy tc la nh Ty vn la con cua

Ngh Sng Phong.
Tc la cha nui cua Thiu Khanh (xem hi 31).
Ng T Knh
498
- Nay ng Thiu! ng qua sng n y luc nao y?

Quan gia Thiu quay lai noi:
- Ti va sang sng tm ng y!
Bao Vn Khanh vai chao, bao con ra chao va mi ngi.
Bao sai em nc ra cho ngi quan gia ra mt va pha
tra ung. Ung xong, Bao hoi:
- Ti nh ba cu nm nay bay mi. Co phai ng n y
bao chung ti din tung khng? ng chu phu vn manh
khoe ch?
- Ti n y chnh la vic y. ng chu ti co bao ti

nh din hai mi v. ng Bao, ng co mt ban hat ring
khng? Nu co th mi ban ng i giup cho.
- nha ti hin nay co mt ban nho. C nhin la chung
ti se c giup sc nhng khng bit luc nao th cn n
chung ti.
- Cui thang nay.
Noi xong quan gia Thiu bao ngi gi la em hanh
ly vao va cho dt la v. Y ly hanh ly ra mt goi bac
a cho Bao va noi:
- ng tam cm ly nm mi lang bac. Con bao nhiu
na khi ban hat n, ti se a.
Bao Vn Khanh nhn bac. Chiu hm y Bao don mt
tic ru tht to. Bao gi quan gia lai n ung n na
m. Hm sau, quan gia Thiu ra ph sm , sau khi
mua sm bn nm ngay, y thu thuyn qua sng v nha.
Bao Vn Khanh cung thu xp hanh ly mang theo nh Ty
Chuyn lang Nho
499
va ban hat n phu Thin Trng. Din c bn mi

ngay th tr v, c tt ca mt trm my mi lang bac.
Hai cha con trn ng v c cam n nhn c gia nh
cu . Ba cu lai cho thm mi my ngi trong ban hat
mi ngi mt cai ao bng va mt i giay. Khi cha me ho
bit th, ho u cam ta n c va cam n Bao Vn Khanh.
Sau o, Bao Vn Khanh lai em ban hat v Nam Kinh
din.
Hm y, ho n din m Thng Ha. Din n canh
nm mi tan. Ban tung mang rng hom v thanh trc.
Hai cha con ho Bao n mt cai nha tm, tm ra sach se
ri vao mt tim tra, ung tra n im tm. Sau o, hai
ngi mi thung thnh tr v. n cng nha, Bao Vn
Khanh noi:
- Chung ta khng cn v nha lam g, Ni Kiu co nha
mi chung ta ngay mai n din, chung ta hay n y
ly tin a.
Bao nh Ty theo cha i n u ph th thy mt cai
tan vang co bn ngi lnh i mu en vin o, mt cai
long va mt cai kiu i n pha ho.
Bit rng y la mt ng quan to phu khac i qua,
hai cha con ng di mai nha nhn ra xem. Tan va my
ngi lnh i qua, trc mt co ch : Tri phu An
Khanh. Bao ang nhn, th cai kiu i ti. ng quan trn
kiu nhn thy Bao Vn Khanh th git mnh. Bao Vn
Khanh quay lai nhn thy v quan kia chnh la tri huyn
Ng T Knh
500
Hng An ng nay a thng ln tri phu. Kiu va i

qua, v quan quay lai bao ngi sai nhn mc ao xanh i
sau my cu.
Ngi nay chay n trc mt Bao Vn Khanh noi:
- Cu ln hoi ng co phai la ng Bao khng?
Bao Vn Khanh ap:
- Chnh ti. Co phai cu ln la tri huyn An ng nay
mi c thng quan khng?
- ung y. Hin nay cu ln nha ng Trng bn b
sng, canh trng thi. Cu ln mi ng n y gp mt.
Noi xong, ngi kia chay nh bay v kiu. Cha con Bao
Vn Khanh n mt hiu ban hng sap gn trng thi
mua mt cai danh thip my ch Mn ha la Bao Vn
Khanh. Khi n nha ho Trng bn b sng th Bao
bit rng Hng tri phu a v ni tro. Bao lin a danh
thip cho ngi gi ca va noi:
- Nh ng tha lai ti la Bao Vn Khanh n hu thm
cu ln.
Ngi gi cng cm thip i vao noi:
- ng hay i mt lat.
Hai cha con Bao Vn Khanh ngi trn chic gh dai, i
mt lat. Trong nha co ting ngi y t noi ra:
- Nay, anh gi cng! Cu ln hoi ng Bao Vn Khanh a
n y cha?
Ngi gi cng noi:
Chuyn lang Nho
501
- n ri. Danh thip cua ng ta y.

Y vi vang a danh thip vao. trong co ngi noi:
- Mau mau mi ng ta vao.
Bao bao con ng i ngoai, con mnh i vao vi ngi
gi cng. Bao n cai phong bn b sng, Hng tri phu
i mu sa, mc ao thng ra tip, va ci, va noi:
- ng ban gia cua ti n y ri a?
Bao Vn Khanh quy di t hoi thm sc khoe .
Hng
tri phu hai tay dy va noi:
- Nu ng ban gia con cu n v l i vi ti nh th

th chung ta kho noi chuyn vi nhau lm.
Hng tri phu hai ba ln dy mi ngi. Bao Vn
Khanh vn quy di t. Mai sau, Bao mi ngi trn mt
cai gh thp va nho. Hng tri phu cung ngi va noi:
- ng Vn Khanh, t khi ti xa ng n nay, khng ng
a hn mi nm ri. Nay ti a gia, ng ru cung a bac
i nhiu.
Bao Vn Khanh ng dy noi:
- Cu ln thng quan, con khng bit ma n chao!
- ng c ngi xung ri ti noi cho ma nghe. Ti An
ng c hai nm th i n lam tri chu T Xuyn
ri lam pho tri phu, nm nay mi c b n y. T khi
cu Thi mt, ng tr v nha, my lu nay ng lam g?
Ng T Knh
502
- Con vn lam ngh hat tung, v nha khng co vic g

con lai quay tr v ngh cu, con co day mt ban hat nho
sinh sng qua ngay.
- Ngi tre tui cung i vi ng la ai?
- o la a con trai cua con. Con no ngoai cng
cng quan khng dam a vao.
- Tai sao lai khng a vao? Mau mau ra mi con ng
Bao vao y!
Hng tri phu lin bao mt a tiu ng ra mi Bao
nh Ty vao. Bao Vn Khanh bao nh Ty lay chao.
Hng tri phu thn hanh dy, hoi:
- Nm nay con bao nhiu tui.
nh Ty ap:
- Chau nm nay mi bay.
Hng tri phu noi:
- Mt may khi ng trng nh con nha dong doi.
Va bao nh Ty ngi bn canh cha.
Hng tri phu noi:
- ng Vn Khanh ng co day con ng hat tung kim
n khng?
- Con cha day cho chau hat tung, chau a i hoc c
hai nm nay. Nay chau i theo ban hat bin s.
Chuyn lang Nho
503
- Nh th cung tt! Hin nay ti con phai n thm cac

quan trn. ng ng i u, hay y n cm a. Khi
nao ti v, ti se noi chuyn vi ng.
Noi xong Hng tri phu thay qun ao ln kiu i. Hai
cha con Bao Vn Khanh vao phong nhng ngi quan gia
thm quan gia ho Vng ma Bao Vn Khanh a quen
t trc. Hai ngi chao nhau. Bao Vn Khanh bao con
chao ngi quan gia. Ngi con cua Vng la Tiu Vng
nm nay a hn ba mi tui va a co ru y ca mep.
Vng rt mng r, rt yu Bao nh Ty, cho Bao nh
Ty mt cai v ln ng tin bng oan o co thu kim
tuyn, trong co mt lang bac. nh Ty cam n va my
ngi ngi noi chuyn ri n cm.
n chiu Hng tri phu mi tr v. Hng thay qun
ao, lai vao ngi trong cai phong bn b sng va bao hai
cha con Bao Vn Khanh vao noi chuyn. Hng tri phu
noi:
- Ngay mai ti phai tr v nha mn khng th y noi
chuyn nhiu vi ng c na.
Hng bao mt ngi y t mang ra mt goi bac a
cho Bao Vn Khanh va noi:
- ng cm ly hai mi lang bac nay! Sau khi ti i,
ng cung nn thu xp vic nha giao ban hat lai cho ngi
khac trng nom, ri trong vong na thang th nao hai cha
con ng cung n nha mn ti, ti se co cu chuyn nay
noi vi ng.
Ng T Knh
504
Bao Vn Khanh nhn s tin thng cam ta noi:

- Trong vong na thang con se a chau ln thm cu.
Hng tri phu gi Bao lai ung ru. Sau o hai
ngi v nha ngh. Sang hm sau Bao Vn Khanh n
cng quan tin tri phu ln ng v nha. Bao ban vi v
tam giao ban hat lai cho ngi con r la Quy cung vi mt
thy tung la Kim Th Phuc trng coi. Con Bao th thu
xp hanh ly mua mt t vt Nam Kinh, nh xa
phong, dy tt u, lam qua tng nhng ngi quan
gia nha mn. My hm sau, hai ngi xung thuyn
ca Thuy Ty, i n Tr Khu. n o, co hai ngi
khach cung ln thuyn, vao trong khoang. Trong khi noi
chuyn Bao Vn Khanh noi mnh n nha mn Hng tri
phu. Hai ngi kia lam th bin phu An Khanh. Ho i
ai vi cha con Bao rt lch s, mua ru tht mi hai cha
con Bao n. n m ch tt ca moi ngi trong thuyn
u ngu ca, hai ngi ghe tai Bao Vn Khanh ma bao
thm:
- Co mt vic ch mong cu ln ph cho mt ch chun
la co th a ng hai trm lang bac. Lai co mt vic sp
a ln ch mong cu ln bac i la co th a ng ba trm
lang! ng Bao! ng lam n noi vi cu ln cho ti mt li.
Bao Vn Khanh noi:
- Khng giu g hai ng, ti ch la mt ke hat tung, con
nha ti tin, nay c cu ln ha c goi n nha mn. Ti la
Chuyn lang Nho
505
hang ngi nao ma dam m ming ra noi vi cu ln nhng

vic y?
Hai ngi th bin kia noi:
- ng Bao! ng tng chung ti la ng sao? Min ng
bng long noi iu o giup cho th luc ln b ti se a
ngay cho ng nm trm lang bac.
Bao Vn Khanh ci ma rng:
- Nu ti la ngi ham tin th trc y An ng,
khi quan huyn thng cho ti nm trm lang bac, ti a
nhn ri. Nhng ti khng nhn. Ti bit s ti vn ngheo,
phai m hi nc mt mi co cm n. Nay ti lai la
di cu ln ly th tin y nh th lam g? Va chng
nu ho co ly th nht nh khng i nao ho lai chu xut
my trm lang a cho ngi khac. Nu quan ln nghe
li ti th la ngi khac se b oan va sau nay ti se mt
m c. Theo y ti, khng nhng ti khng dam lo vic y
ma hai ng cung khng nn y n no na. T xa a
co cu: Chn ca quan phai lo tu nhn tch c. Nay cac
ng lam vic vi quan phu th cac ng cung khng nn lam
mt danh ting cua quan phu va phai lo gn gi tnh
mnh gia nh cua mnh.
My cu y lam cho hai ga th bin kia lanh ca xng
sng, noi lang sang chuyn khac. Sang hm sau, hai cha
con Bao Vn Khanh n An Khanh a danh thip cho
ngi gi cng. Hng tri phu bao a hanh ly hai cha
con vao th phong ho y. Ngay ngay cha con Bao
Ng T Knh
506
Vn Khanh cung n cm mt mm vi ba con Hng tri

phu, Hng tri phu lai cho hai cha con Bao vai va lua
may qun ao mc lut u lut c.
Mt hm, Hng tri phu vao th phong noi:
- ng Bao, ti co vic nay noi vi ng. Ngi con cua
ng a co dam hoi ni nao cha?
- Nha con ngheo cho nn n nay vn cha lo vic o
c.
- Ti co mt chuyn mun noi vi ng ch s ng gin,
nhng nu ng ng thun th ti rt vui long.
- Cu co iu g dn bao, con dam u khng tun theo.
- ng Vng, quan gia cua ti co mt c con gai rt la
kheo leo, ba nha ti rt yu quy, thng a c ta vao
phong chai u bo chn. C ta nm nay mi bay cung
bng tui vi con ng. Gia nh ho Vng vi gia nh
ti ba i. Ti a tra lai giy mua ng Vng lam y t
va nay khng xem ng ta la ngi quan gia na. Ti a
mua cho ngi con cua ng ta la Tiu Vng mt chc th
bin. Sau nm nm na anh ta se lam in lai. Nu ng
khng ly th lam ti tin, a con trai cua ng co th ly
con gai ng Vng. Sau nay anh ta se co mt ngi anh
v lam quan. Khng bit ng co bng long khng?
- Cu tht la thng n chung con, con khng bit ly
g ma ta n. Nhng a con cua con con dai dt. Khng
bit ng Vng co chu nhn no lam r khng?
Chuyn lang Nho
507
- Ti a noi vic y vi ng ta, ng ta rt yu quy cu

con ng. Vic nay ng khng mt g ht. Ngay mai, ng
vit mt cai danh thip a n ng Vng. Con tt ca
moi th: ging, man, qun ao, trang sc, n ung v.v.
.. ti se lo liu ht, cho i la thanh v thanh chng.
Ti ch mun ng co con du ma thi.
Bao Vn Khanh quy xung cam ta Hng tri phu.
Hng tri phu dy ma noi:
- Co g u! Sau nay ti con phai tm cach n n ng
xng ang hn.
Hm sau, Bao Vn Khanh a danh thip n nha
Vng. Vng lai thm Bao Vn Khanh. n ti, vao luc
canh ba, t nhin co ngi do quan tun vu sai n,
trong o co mt quan vo, mt quan pho tri phu. Ho i
thng n nha mn mi Hng tri phu ra. Tt ca moi
ngi u hoang ht noi:
- Co vic g khng hay ri! Chc ho n y ly n
quan phu.
Ch nhn phen nay, khin cho: Vinh hoa phu quy hng
thu chng c bao lu; ln n li thi, rc ri lai thm
nhiu t.
Mun bit s vic nh th nao hay xem hi sau phn
giai.
Ng T Knh
508
HI TH HAI MI SAU
Hng thu ao khoc ban khi thng chc;

Bao nh Ty ly v luc tang cha.
Hng tri phu thy co quan n ly n vi vang goi
nhng ngi th lai lo vic h va vic hnh n. Hng
n noi:
- Cac anh phai xem lai tt ca giy t trong phong cua
mnh cho tht k cang, ch bo sot iu g!
Noi xong, Hng sai m ca va chay ra chao pho tri
phu. Pho tri phu a mt t giy, ghe vao tai noi nho my
cu ri ln kiu i thng con sai nha th vn ng i
ngoai. Khi Hng tri phu bc vao nha, ba con va Bao
Vn Khanh u on hoi xem co vic g. Tri phu noi:
- Chng co iu g ht! Tri phu Ninh Quc lam vic
hong bet, ta c uy nhim n y ly n cua ng ta.
Ngay luc o, ngi nha sp sa nga. Tri phu i n
ngay phu Ninh Quc trong m y.
phu cho ngi mua trang sc, may qun ao mi.
Chun b mung man, chn mn, don dep nha ca lo
Chuyn lang Nho
509
am ci cho con gai Vng quan gia. Vic nay bn rn

mt my ngay cho n khi Hng tri phu tr v, chon
ngay mi ba thang mi la ngay lanh.
Hm o, ngoai sn anh trng. Hai ngi chu l a c
du vao phong. Bao nh Ty git mt cai hoa trn mu,
mc ao oan, mang giay en trng. Sau khi lay chao
cha, an sao rc nh Ty n chao cha me v. Anh v la
Vng mc l phuc ra tip em r. Ung xong ba tun tra,
ngi ta a nh Ty vao phong c du cung lam l hp
cn. Vic o khng cn phai noi nhiu.
Sang sm hm sau, hai v chng mi ra chao tri phu va
phu nhn. Phu nhn thng cho ho tam trang sc trn
u va hai b ao qun mi. Tic ru mng keo dai ba
ngay. Tt ca moi ngi trong nha mn u n ung khp
lt.
Sau y mt thang, Vng ln kinh lam quan. Bao Vn
Khanh don mt ba tic tin hanh. Sau o, Bao nh Ty
thn hanh tin n tn thuyn, cung ngi thuyn mt
ngay mi tr v. T y nh Ty sng trong nha mn mt
cuc i sung sng.
Nm mi qua, cng vic lai tip tuc. Th sinh cac huyn
lai n thi phu. Hng tri phu noi vi cha con Bao Vn
Khanh:
- Ti phai i chm thi, nhng nu ti ly y t kim
soat th nht nh la chung lam gian. Hai cha con ng la
Ng T Knh
510
ngi tm phuc cua ti, co th giup ti trng nom my

ngay khng?
Vng li tri phu, cha con Bao Vn Khanh n trng
thi xet tt ca cac phong thi. An Khanh co tt ca ba
trng thi. Trong cac th sinh co ke tm ngi vit thay
mnh chuyn bai cho nhau, hoc nem giy cho nhau, giao
bai, nem gach, ra hiu bng mt, ra du hiu cho nhau,
lam u moi cach. Khi n gi n chao, Bao nh Ty rt
bc mnh thy ho x lai thanh ng, chen nga nhau. Mt
th sinh mn c i a, n trc cai tng t dui mt l
hng, tho tay vao ly bai cua mt ngi khac ngoai. Y
b nh Ty bt qua tang, nh a ngay ln tri phu nhng
Bao Vn Khanh can lai noi:
- Con ti la mt a con nt khng bit g, ch ng la
mt ngi oc kinh oc s. Thi ng i v ch lam bai nu
quan phu bit vic nay, thy ng y th tht la bt
tin.
Bao Vn Khanh vi ly t trt l hng va dn th sinh
kia v ch.
Thi xong, treo bang Quy Hoan ngi huyn Hoai Linh
u. Ngi cha cua Quy cung Tin s vo cung mt
nm vi Hng tri phu th vn, hin nay ang nha ch
b i lam thu b. Vai hm sau, Quy thu b n thm
Hng tri phu cam n. Hng tri phu mi lai, tht
tic th phong, goi Bao Vn Khanh cung ra ngi tip.
Chuyn lang Nho
511
Quy thu b ngi gh u, Hng tri phu ngi gh chu, Bao

Vn Khanh ngi bn canh. Quy thu b noi:
- Cu chm thi ln nay tht la cng minh, tt ca phu
khng ai khng phuc.
Hng tri phu noi:
- a lu ti khng chm thi. Tnh ti vn l nh,
nhng nh co ng ban cua ti la ng Bao Vn Khanh kim
soat trng thi cho nn ln nay khng co ai gian di.
By gi Quy thu b mi bit tn Bao Vn Khanh, dn
dn nghe n chuyn Bao Vn Khanh la mt ngi hat
tung net mt cua Quy thu b l ve k quai. Hng tri phu
noi
- By gi bon nhn vn co th noi mi ngay mt kem.
Nu ta bao nhng ngi tin s, lam han lm phai hoc
kinh, truyn ao thanh hin, th ho se cho la vin vng v
ch. Nu ta bao ho lo hoc cho thng kim bac c th ho se
bao ta la mt ngi khng i su vao cai g ca. Con n
vic trung vi vua, tn vi ban be th ho khng h y
n! Tht ho kem xa ng ban Bao cua ti y! Tuy ng ta
lam mt cai ngh thp hen, nhng vic lam cua ng ta
chng kem g mt ngi qun t(1) .
Nhn tin, Hng tri phu k lai mt vai vic tt ep
cua Bao. Quy thu b nghe vy rt ly lam knh phuc. Sau
ba tic Quy cao t ra v.
(1)
Nhn xet nay la s anh gia cua tac gia.

Ng T Knh
512
Ba bn ngay sau Quy thu b mi Bao Vn Khanh n

nha n cm ung ru. Ngi con la Quy Hoan va mi
thi u cung ra tip. Thy y la mt ngi thiu nin
dung mao xinh ep, Bao Vn Khanh hoi:
- Xin ng cho bit hiu ng la g?
Quy thu b noi:
- Hiu chau la Vi Tiu.
Cm ru xong, Bao Vn Khanh tr v. Khi v nha
mn, Bao Vn Khanh khen ngi tng mao cua Quy Vi
Tiu trc mt tri phu va oan trc Quy Vi Tiu sau nay
se rt kha.
Vai thang sau, ngi v ho Vng cua Bao nh Ty cht
trong luc sinh n. Bao Vn Khanh va con trai khoc loc
tham thit. Hng tri phu an ui hai ngi:
- Thi ng khoc loc, thng xot lam g! o chng qua
la s mnh cua c ta. Anh con tre, ti se kim cho anh mt
ngi v khac. Nu anh c khoc mai, ch lam cho phu
nhn thm au bun thi.
Bao Vn Khanh cung bao con thi khng khoc na.
Nhng ban thn Vn khanh mc phai chng m ho sut
m thanh ra khng ngu c. Bao mun xin t bit
Hng tri phu tr v nha, nhng khng dam noi ra.
May sao Hng tri phu lai c thng lam thu ao ao
inh Chng tnh Phuc Kin. Bao Vn Khanh noi vi
Hng tri phu:
Chuyn lang Nho
513
- Chung ti chuc mng cu thng quan. ang ly, chung

ti phai theo cu n ni mi b nhim. Nhng ti mi
ngay mt gia, lai mc bnh, xin chau lai y hu
ha cu, con ti xin t bit tr v Nam Kinh.
Hng tri phu noi:
- ng ban gia i! By gi ng i Phuc Kin xa xi va
kho khn. ng lai gia, ti cung khng n mang ng i,
ngi con cua ng th no theo ng hu ha ch ti mang
i lam g? By gi ti phai ln kinh b kin. Vy ti hay
a ng v Nam Kinh trc, con ti se liu cach.
Hm sau tri phu goi mt ngan lang bac va sai y t
mang n th phong. Hng tri phu noi:
- ng Vn Khanh! ng a sng vi ti hn mt nm
nay, khng bao gi ng xin ti mt n hu g, du nho nht
n u. Ti rt bun v a con du ti tm cho ng nay
a cht. Ti mun ng cm ly mt ngan lang bac nay
mua san nghip va kim mt ngi v khac cho chau, nh
th ng co th an hng tui gia. Nu sau nay lam quan,
lai co dp n Nam Kinh th ti se lai thm ng.
Nhng Bao Vn Khanh khng nhn s bac.
Hng tri phu noi:
- By gi khng phai nh ngay trc na. Nay ti lam
chu mt ao, ti co th danh ng ngan lang bac mt
cach d dang. Nu khng nhn th ng cho ti la ngi
nh th nao?
Ng T Knh
514
Bao Vn Khanh khng dam t chi, cui u cam ta.

Hng tri phu dn do, goi cho Bao mt chic thuyn ln,
don mt ba tic tin hanh va thn hanh tin ra ca. Bao
Vn Khanh va con cung quy di t a nc mt ma t
bit. Hng tri phu gat l chia tay.
Hai cha con Bao Vn Khanh mang tin tr v Nam
Kinh. V nha, Vn Khanh noi vi v v n c cua Hng
tri phu, ca nha u cam kch. Mc du bnh hoan, Bao
Vn Khanh cung i tm ngi em tin i mua mt cai
nha, hai b tung cho hai ban tung thu. Con tha
bao nhiu tin th dung vao vic nha.
Vai thang sau, bnh cua Bao Vn Khanh cang ngay
cang nng, phai nm lit ging. Bit mnh sp cht, Bao
goi v con, con gai, con r n bn ging va noi:
- Ta mun ca nha sng hoa
thun sung sng. Khng nn i
ht tang mi ci v cho nh Ty. Vic nay cn phai
lam nhanh.
Noi xong Vn Khanh nhm mt qua i. Ca nha khoc

loc, lo vic tng tang. Quan tai gia phong my ngay.
Ngi hat tung cac ni cung n iu.
Bao nh Ty nh thy a ly tm t va chon ngay tt
chn nhng cha co ngi minh tinh(1)dng cht
thy mt ngi mc en chay vao hoi:
(1)
Minh tinh: ming lua dai vit tn, ho, chc tc ngi a cht.
Thng thng ngi ta nh mt ng quan hay mt ngi co
ting vit.
Chuyn lang Nho
515
- y co phai nha ng cu Bao khng?

nh Ty noi:
- Vng, ng n y co vic g?
- Cu Hng lam thu ao inh Chng tnh Phuc Kin
a n. Hin nay kiu cua cu ang ngoai ca.
nh Ty vi vang ci tang, mc mt cai ao xanh chay
ra ngoai ca quy xung tip. Hng thu ao xung kiu,
thy ngoai ca boc vai trng lin hoi:
- ng cu anh mt ri a?
Bao nh Ty khoc va noi:
- Cha con mt ri.
- Mt bao gi?
- n mai th c hai mi bay ngay.
- Ti b kin xong tr v i ngang qua y mun vao
thm ng cu anh, khng ng cu anh nay a thanh ngi
thin c. Anh hay a ti n trc quan tai.
Bao nh Ty quy khoc chi t. Hng tri phu khng
chu i thng n trc linh cu noi:
- ng ban gia Vn Khanh i!
Hng khoc rng mt hi cm mt bo hng vai bn
vai. Me cua Bao nh Ty cung ra lay ta. Hng thu ao
ra nha khach hoi:
- ng cu anh bao gi th ha huyt?
- nh vao mng tam thang sau.
Ng T Knh
516
- Ai vit minh tinh?

- Con a hoi nhiu ngi nhng ngi ta t chi, noi
vit minh tinh kho lm.
- Co g ma kho! em but giy ra y.
nh Ty lin em giy but ti. Hng thu ao cm but
vit:
Linh cu cua Ngi dn Triu Minh" la Bao Vn
Khanh nm nay hng tho 59 tui. Ngi vit la ngi
ban cu Hng inh tin s, quan t phm lam thu ao
ao inh Chng tnh Phuc Kin.
Vit xong, Hng a cho nh Ty noi:
- Anh em cai nay cho hiu lam tang ho lam cho.
Ri lai noi:
- Sang mai ti phai xung thuyn. Ti co t tin giup
vao vic tang, chiu nay ti se cho a lai.
Noi xong, Hng ung mt chen tra ri ln kiu i. Bao
nh Ty chay theo n thuyn vai chao ri tr v. Bui
chiu, Hng thu ao sai mt ngi quan gia mang mt
trm lang bac n cho gia nh Bao. Ngi quan gia
khng kp ung tra, vi vang chay ra thuyn.
n ngay mng tam thang sau, minh tinh a lam xong.
Ken cao, hoa thng, ao s va nhng ngi hat am ma
tin Bao Vn Khanh n m ngoai Ca Nam.
Tt ca nhng ngi hat tung u i a am. mt
quan ru ngoai Ca Nam co bay my mi ban chay.
Chuyn lang Nho
517
Nhng ngi a am u vao y n. Cng vic chn ct

nh th la xong.
Na nm sau, mt hm Kim Th Phuc n thm va
mun noi chuyn vi ba Bao. Bao nh Ty mi vao nha
khach ngi va vao noi vi me. Ba Bao ra noi:
- a lu lm khng gp ng! Hm nay cn gio nao thi
ng n y th?
- Tht vy, a lu ti khng gp ba! Xem th ra ba gp
may. Co phai ba a cho mt ban tung khac thu ao qun
ri khng?
- Phai, v ban trc ch din trong thanh ph va khng
kim c bao lm. V vy nn ti a em tung cho
ban Vn Nguyn thu. Trong ban nay, mt na la hoc tro
cua nha ti. Ho i khp Vu Thai, Thin Trng, y co
nhiu ngi giau, nhiu thn s, cho nn ho kim ra tin.
- Th nay th nay ba lai co dp phat tai na y!
Sau khi ung mt chen tra Kim Th Phuc noi:
- Hm nay ti n y mach mi mt am cho ng
nh Ty. Nu am nay thanh ba lai con phat tai hn
nhiu kia!
- C y con cai nha ai th?
- Con gai ho H Ni Kiu. ng cha lam vic nha
mn quan B chnh. Luc u c ta ly ng Vng Ba Beo
chu hiu cm An Phong. Nhng khng y mt nm
th ng kia cht. C ta hin nay mi hai mi mt tui va
Ng T Knh
518
rt ep, thc la ep hn tranh ve. Nhng v c ta con tre,

lai khng co con cho nn gia nh mun ga c ta. ng
Vng cht i lai cho c ta mt nha y ac gia hn
mt ngan lang, mt cai ging ln, mt cai ging nm
mua ha, bn cai tu va bn cai rng - tu va rng u y
ca qun ao, ut tay khng lot va nht la c ta co ba cai
xuyn vang, hai cai mu xch kim va v s chu bau m
khng xu. C ta lai co hai ngi y t gai. Mt ngi
tn la Ha Hoa, mt ngi tn la Thai Lin, u n tui
ga chng. Nu c ta ly ng nh Ty th thc la hp tui,
xng i va la.
Y noi mt hi lam ba Bao rt mng r. Ba Bao noi:
- ng Kim! Cam n ng co long tt. Ti se noi vi con
r ti no hoi chau xem. Nu thc nh th th nh ng
lam mi cho.
- Cai o chng cn hoi han g ht. Nhng thi, i hoi
cung c. Ti se i tin sau.
Noi xong Kim Th Phuc ra v. Bao nh Ty tin chn
Kim ra ca.
n chiu, ngi con r ba Bao la Quy v, ba Bao noi
vi con r tt ca nhng vic va nghe va nh Quy hoi
xem.
Quy xin ba my mi ng tin sang mai ra tim
tra.
Chuyn lang Nho
519
Sang hm sau Quy n nha mt ngi chuyn lam mi

la Thm Thin Phu. V Thm Thin Phu la ba Thm chn
to, mt ba mi nha ngh. Quy keo Thm Thin Phu n
mt tim tra ung tra va em vic y hoi lai. Thm
Thin Phu noi:
- Th nao? Anh hoi v chuyn con mu yu tinh y
chng? Cu chuyn cua no dai lm. Anh i mua vai cai
banh nng em lai y. Ti n ri k cho ma nghe.
Quy chay sang nha bn canh mua tam cai banh nng
em n tim tra ri cung n vi Thm. Quy hoi:
- Cu chuyn nh th nao?
- Hay thung thng! ti n xong a.
Sau khi n xong my cai banh nng Thm hoi:
- Anh lai hoi ti v c y lam g? Co phai nha ng mun
hoi c ta khng? C y th xin phep khng ly c u.
Rc cai y la chuc n vao ngi y!
- Th la nh th nao?
- C ta la con lao H bet u, lam vic vi quan B
chnh. Ngi cha cht, c ta sng vi ngi anh - anh
chang nay chng ra g, ca ngay ch lo anh bac va ung
ru, ri em ban chc cua mnh trong ty B chnh
ly tin. V c ta co t nhan sc cho nn nm c mi tam,
ngi anh ban cho ng Lai Ca Bc lam thip. Nhng
c ta khng chu yn thn lam thip. Ai goi c ta bng c
th c ta mng va bt phai goi bng ba. Ngi v ca bit
Ng T Knh
520
vy tat cho mt trn va ui i. Sau o, c ta ly ng

Vng Ba Beo. ng nay ang ch i c b i tri chu.
Ln nay th c ta lam ba. Nhng ba nay n qua
ang. Thng anh mng ngi con ca va ngi du ca
ng Vng mi ngay ba, bn ln va anh p bon y t
a hoan sut ngay. Moi ngi u ghet c ta nh ghet ta.
Khng ng khng y mt nm, ng Vng cht. Ngi
con trai nghi rng c ta a ly ht ca cua cai cua ng
Vng, cho nn hm y vao phong kham. Gia nhn a
hoan cung vao tm giup, cho ha gin. Nhng c ta tinh
ranh nn a bo tt ca mt trap kim ngn, chu bau vao
cai thung ct. Ho tm khp ni trong phong cung khng
ra, lai kham khp ngi ba cung khng thy tin bac
u ca. C ta mi la li tru treo ln em n ln huyn
Thng Nguyn kin ngi con ca. Khi xet vic nay, quan
huyn Thng Nguyn mng ngi con ca mt trn va
khuyn c ta: C a ly hai i chng ri, th con thu tit
lam g? Xem cai quang canh nay th c khng th vi
ngi con ca c u! Chi bng bao anh ta chia san
nghip cho c, ri i ring mt ni. Con vic thu tit hay
ly chng o la tuy c. Sau vic nay xay ra, c ta n
my gian nha ng Yn Chi. C ta ni danh anh a
n ni khng co ai dam rc. Vic nay xay ra a bay
tam nm nay. Tui c ta t nht cung hai mi lm, hai
mi sau ri, nhng gp ai c cung vn noi mnh mi hm
mt.
Chuyn lang Nho
521
- Nghe noi c ta trong tay co mt nghn lang bac phai

khng?
- Xem chng my nm nay c ta tiu cung nhiu, nhng
con vang bac, chu bau, ac, trang sc, qun ao
cung n nm, sau trm lang bac. Cai o th c ta co.
Quy ngh bung: Nu c ta a co nm, sau trm lang
bac th ba me v ta cung a mng r lm ri. Con cai vic
c ta anh a th nao th thy k thng con nha ng
Ngh.
Cho nn Quy noi vi Thm Thin Phu:
- Nay ng. Ngi con nui cua cha ti mun ly c ta
y. Vic nay do ng Kim Th Phuc mach mi. By gi
chng cn c ta anh a hay khng. Nu ng lam cho ho
ly nhau th la chc chn ng c hu ta kha nhiu v
cng lam mi y. Tai sao ng lai khng lam?
- Cai o khng kho khn g. ti v nha bao v ti
n noi vi c ta mt ting, ti cam oan rng th nao vic
y cung xong thi. Nhng ng phai tra tin cho ng mi
y!
- Cai o a d nhin! By gi ti v, mai kia se lai hoi
ng xem c ta tra li nh th nao.
Quy tra tin tra, i ra, mi ngi i mi ni.
Thm v nha noi vi v la ba Thm chn to v vic y.
Ba Thm lc u ma rng:
Ng T Knh
522
- Tri i! Cai ba y th ai ma chu c! Hn mun

ly mt anh chng giau ep, lam quan, lai khng co me
chng, khng co cha chng, khng co ng chu, ba c c!
Ngay nao hn cung ngu n tra mi dy va khng chu
s vao cai g du ch la ngon co. Mi ngay hn xi n
tam ng cn bac thuc b lai khng chu n tht. Hm
nay th n vt, ngay mai th n ca, ngay kia lai n canh
mng ti, nm hng. Ngi khng chng co vic g lai xi
mt cam, long nhan, hat sen. Hn lai la mt tay tu lng
kha. Mi bui ti phai ung ba cn bach hoa tu, nhm
vi chim se nng va tm. i ngu phai co hai ngi y
t gai thay phin nhau m bop mai n canh t. ng va
noi co mt ngi phng tung mun ly c ta phai
khng? Nhng cai th ba y th i nao chu ly phng
tung.
- Th c ba ra mt hi la xong ca!
- c! Ti se giu cai vic ng ta la ngi hat tung,
ti cung khng noi ng ta cho thu tung. Ti se noi
rng ng ta a c nhn nay mai se lam quan, con gia
nh lam chu mt hiu bun ln, lai co nhiu t ai. Noi
nh th c ch?
- Tt lm! Tt lm! C noi nh th!
Ba Thm n cm xong n ngo Yn Chi go ca.
Ngi y t gai la Ha Hoa ra m ca va hoi:
- Ba u n?
Chuyn lang Nho
523
- y co phai la nha ba Vng khng?

- Vng! Ba n y co vic g?
- Ti n y noi vi ba Vng mt chuyn mng.
- Mi ba ngi phong khach! Ba chu ti va ngu dy
cha trang im xong.
- Ti ngi phong khach lam g? Ti phai i vao trong
phong noi chuyn vi ba ch!
Noi xong ba thm ven man bc vao phong.
Ba Vng ang ngi bn canh ging bo chn. Thai
Lin ang ng bn canh bng cai hp phen chua. Thy
ba Thm n, ba Vng bit ba ta n lam mi, nn bao
ngi i va sai em tra cho ba Thm ung. i mt hi
lu, ba Vng mi bo xong hai cai chn. Sau o, lai ung
dung chai toc, ra mt va mc ao. Ba Vng trang im
chm n ni mt tri gn ln vn cha xong. Khi a
xong u y ri, ba Vng hoi:
- Tn ba la g? Ba n y co vic g?
- Ti ho Thm. Ti n y v co ngi nh ti lam mi
cho ti c ung ru mng ba.
- ng ta nha ca th nao?
- ng ta Bao phu trn ng chnh, gn ca Thuy
Ty. Ngi ta thng goi ng ta la ng c Bao. Nha ng
ta giau, rung vn nhiu, lai co mt hiu bun ln, gia
tai c, triu. Nm nay ng ta hai mi ba tui, trn khng
co cha me, di khng co anh em ch em. ng ta mun ly
Ng T Knh
524
mt ba v hin lo ca lo nha. ng ta noi vi ti vic o

a lu, nhng ti ngh khng ai xng ang bng ba. Cho
nn ti anh bao ti y.
- Ba noi ngi c nhn la ngi nao trong nha y?
- Chnh la con ngi mun ly ba y! Nha y con co
ng c th hai nao na.
- C nhn vn hay c nhn vo?
- ng ta c nhn vo. ng ta co th ging cai cung
nng mt trm cn, nng mt qua ta nng ba trm cn!
Tht la mt con ngi khoe manh.
- Ba Thm! Ba phai bit rng ti la ngi a sng
nhng ni quyn quy, ch khng phai nh ngi ta u
y! Nh cai ngay ti mi n Vng phu c mt thang
th gp am ci ngi con gai u cua ng ta. C nay ly
mt ngi thn s ho Tn co ba gian nha khach rt ln.
Trong nha t mt trm cy en sap ln, lam nhng ng
tin bng ng, n ung, tic tung tht la linh nh.
Phng tung thi sao anh an rc ti vao. ng Tn
u i mu phng, mc ao thu mi ti vao ch ngi
chnh ban cao nht. Ti mang trn u mt cai mang co
nhng vin ngoc chu to nh hat che kn ca ma. hai
bn la hai con n ty keo cai mang ra cho ti ung nc
tra ngon, nghe hat, ung ru sut m. n ngay hm
sau ti tr v vi bn ngi gia nhn. Mt ngi lam mt
vt bn trn cai ao lua trng thu kim tuyn cua ti. Ti
mun anh cht tt ca. Mc du ca bn ngi u n quy
Chuyn lang Nho
525
phong ti dp u xung t ma lay ti cung khng tha.

Ba Thm! Ba noi vic nay phai mi phn chc chn. Co
mt iu g khng ung th ba se bit tay, ti khng n
nang u.
-C nhin la th! Xa nay ti u noi ung s thc, ti
co ging hang ba mi tm thng u. Nu ngay mai ba
thy ti noi mt ch g sai th ti xin vac hai cai ma nay
n cho ba tha h va.
- Tht khng? Th th tt lm. Ba c noi vi ngi ta
rng ti bng long. Ti ang i ba bao tin y.
Ba Vng goi my chuc ng tin, my qua tao, my cai
banh va noi vi ba Thm mang v cho con. Nhn phen
nay khin cho: con nha trung hu, khng may v phai ac
nhn duyn; ct nhuc chia la, co dp gp c thn huynh
.
Mun bit am ci nay co thanh hay khng hay xem
hi sau phn giai.
Ng T Knh
526
HI TH HAI MI BAY
Vng thai thai v chng ry ln;

Ngh nh Chu anh em gp nhau.
Ba Thm n hoi ba Vng. Sau khi ba Vng nhn li,
ba Thm tr v noi vi chng rng ba Vng a bng long.
Hm sau, Quy n hoi tin, Thm Thin Phu em vic y
noi lai vi Quy mt lt:
- Nha ti a n noi u ui cu chuyn vi c ta. C
ta bng long cht i ri! Nhng chung ti noi vi c ta
rng ng ta khng con cha me, cho nn khng nn ba
Bao thn hanh em l vt n hoi. Ngay mai, ng a cho
nha ti bn cai trang sc trn u em n ch c
ta. Khi nao chon c ngay lanh thang tt la co th a
c du v nha thi!
Quy nghe xong, v nha noi vi me v:
- C ta trong tay co my trm lang bac. Cai o co thc.
Co iu c ta tnh tnh khng tt, s sau nay lam kh
chng. Nhng thi! o la vic cua hai ngi, mc k ho.
Ba Bao cung bng long noi:
Chuyn lang Nho
527
- Cai thng y cng u cng c lm. Cn phai co mt

ngi v cay nghit mt chut th mi tr ni.
Sau khi ban nh ly Vng th xong, ba goi nh Ty
n bao i mi Thm Thin Phu va Kim Th Phuc lam
mi. nh Ty noi:
- Nha ta la con nha tm thng th ch nn ly con gai
nha ngheo. em cai cua y v nha rt d sinh cai co li
thi.
Ba Bao mng cho mt trn:
- ngu, v phuc! Ro tht la con nha ngheo!
C m ming la noi n ngheo. Sau nay may cung n
cht ngheo thi! Trong nha no co bao nhiu rng hom.
May ly no v th trong phong bay bin cung ep mt i
ch! Ro tht la ngu, khng bit cai g ca!
nh Ty b mng mt trn khng dam noi nng g na,
ch con cach nh Quy a mnh n nha ng mi.
Quy noi:
- Me a chu kho nh th ma anh khng m ming cam
n ly mt cu! Nu con noi ra noi vao, th con cung
khng hi u ma giup na.
Ba Bao noi vi con r:
- No co bit cai g u! May khng nn chp v vic y
lam g!
Sau o Quy mi chu cung nh Ty n nha hai ng
mi.
Ng T Knh
528
Hm sau, ho lam mt tic ru mi hai ng mi n

nha n. V Bao nh Ty phai i theo ban tung cho nn
Quy nha tip khach. Ba Bao a ra bn cai trang sc
trn u bng vang va bn cai bng bac cua ngi v
trc cua Bao nh Ty giao cho Thm Thin Phu em n
cho ba Vng. Thm Thin Phu bo bn cai vao tui con bn
cai th giao cho ba Thm a n. Sau khi ba Vng a
nhn, ngay a du nh vao ngay mi ba thang mi.
Sang ngay mi hai, bn cai hom, bn cai tu, bao nhiu
chu thau thic, hai cai ging ln c em n trc.
Hai ngi y t gai i kiu theo sau. n nha Bao, nhn
thy ba Bao, ho khng hiu ba ta la ai nhng khng dam
hoi. Sau khi a bay bin ac chnh t trong phong,
hai ngi ngi i y. Hm sau, v Quy i kiu n.
y a co v Kim Th Phuc va v Tin Mt R i on c
du. n chiu, kiu c du n vi bn cp en lng va
uc. C du, chu r vao phong oc nhng li theo nghi
l, lai trc uc hoa va ung ru hp cn. Vic o khng
cn phai noi nhiu.
n canh nm, luc phai ra nha th lay t tin, c du
mi bit mnh co me chng va tc gin v cung. C ta ch
cui u lay my cai ra ve bc tc, ch khng dng tra,
khng a giay cho me chng g ht. Lay xong, c lin vao
bung. Hai ngi y t gai chc chc lai ra xin nc ma
pha tra cho ba chu, xin than t hng cho ba
chu, ri lai chay xung bp bao nu im tm, nu chao
Chuyn lang Nho
529
em ln cho ba chu. Ho c lun lun chay i, chay lai

trong nha, ming th c ba chu th nay, ba chu th kia.
Ba Bao nghe vy noi:
- Ta la ba chu y! Goi c ta bng ba la khng c,
phai goi la c du.
Hai ngi y t chay vao phong k lai iu o cho ba
chu. Ba chu gin cht ngt.
Sang ngay th ba, gia nh ho Bao mi my ba v
nhng ngi hat tung n. Theo tuc l Nam Kinh, ai
mi lam du th n ngay th ba cung phai xung bp
nu mt mon n cu may. Mon n nay nht nh phai
la ca, co y ngha giau sang co tha(1). Con ca th nha ho
Bao a mua ri, ni nc si a si bp nhng khi mi
c du xung bp nu th ba Vng nht nh khng
chu, c ngi yn nh phng. Ngi v cua Tin Mt R
vao phong noi:
- Cai o khng c! Nay ch a v lam du nha ngi
ta th ch phai theo quy cu nha ngi ta ch!
Ba Vng nen gin, khng noi g, ci ao gm, mc ao
lam bp chay xung bp, cm con ca trong tay ly dao ct
ba bn cai ri cm ui nem vao trong ni nc si. V
Tin Mt R ang ngi bn canh ni nhn ba Vng lam
ca, b nc si bn vao ca mt, cai ao oan nh th thu
(1)
Ting Trung Quc ch ng la ca va d la tha oc ging

nhau.
Ng T Knh
530
kim tuyn t m ht. Th git ny mnh ku ln: Th

la th nao! Va vi vang ly khn tay lau mt. Ba Vng
nem dao xung, bo chay vao phong. n chiu, khach n
n tic, c du cung khng chu ra tip.
Sang ngay th t, nh Ty vao phong mc ao qun
trc khi i theo ban hat din m. Ba Vng thy
chng mnh my hm nay vn mang mt cai mu hnh
ming ngoi ch khng phai la cai mu sa, trong bung ng
chng mnh khng phai c nhn. Thy chng i mu i
ra, ba Vng hoi:
- Anh i u ma i m hm nh th?
nh Ty tra li:
- i kim n.
Va i ngay. Ba Vng trong long cang ng vc ng ta
lam ngh g? Hay la i tnh s sach hiu chng? n
canh nm sang ro, nh Ty mi tr v. Ba Vng hoi:
- Ti qua anh tnh s sach g ngoai hiu ma sut m
nh th?
- Nao co hiu hic g u! Ti la trum mt ban hat, va
mi em ban hat i din m v y thi.
Ba ta khng nghe cu y th thi, ch a nghe cu y
th kh tc xng ln chen ca tim. Ba thet ln mt ting,
nga ln ra, nghin cht hai ham rng, bt tnh nhn s.
nh Ty hoang ht bao hai ngi y t gai nc gng.
mt na ngay ba Vng mi tnh dy, va khoc va
Chuyn lang Nho
531
ku gao, nm ln ra t, u bu toc ri, bt toc bt tai.

Ri lai mun bo ln nh ging, khoc rng ln va hat
nhng iu hat tung. Th ra, v tc gin qua th a phat
in. Ba Bao va con gai s hai chay vao, thy c s nh
vy va bc mnh lai va bun ci. ang luc n ao th
ba Thm chay n, tay cm hai goi im tm a vao
phong mng. Nhng va mi bc vao phong, v nh
Ty trng thy lin chay n nm ly. Th keo Thm n
trc thung ct, m np thung ra bc ln mt nm ct
trat ngay ln mt, ln ming ba Thm. Ba Thm mt mui
b trat y ct, hi thi v cung. Moi ngi keo hai ngi
ra. Ba Thm chay ra ngoai lai b ba Bao ch vao mt mng
cho mt trn. Ba Thm ht sc bc mnh, ch con cach i
ly nc ra mt, ri lui thui ra ca, i thng v nha.
Khi mi thy thuc n, thy thuc bao:
- o la v co nhiu m. Chnh kh b h, phai dung
nhn sm, h phach.
Mi t thuc tn nm ng cn bac. T o th au lin
min sut hai nm. Bao nhiu qun ao, trang sc trn
u u tiu ht nhn. Hai ngi y t gai cung ban i
nt.
Quy ban vi ba Bao va v:
- Hn la con nui khng lam nn cng vic g. Hn
lai sng vi cai con in y lam cho ca nha m . Nu c
th nay mai th nha ca rung vn cua ta cung khng
u mua nhn sm va h phach cho no n u! By gi
Ng T Knh
532
lam th nao? Chi bng chung ta ui quach hn i. Hn

co i khoi nha nay, chung ta mi co th sng yn tnh,
kim n qua ngay c.
Ba Bao nghe theo li con gai va con r ui v chng
nh Ty phai i khoi nha. nh Ty hoang ht nh hai
ngi lang ging la Vng Vu Thu va Trng Quc Trong
noi giup. Trng Quc Trong va Vng Vu Thu chay sang
noi:
- Tha cu! Cu lam th khng c u! ng cu nha ta
a nui anh ta lam con nui. Hn na, anh ta lai giup cu
nha ta trong vic lam n a my nm nay. Le nao cu lai
ui anh ta i nh th?
Ba Bao lin noi u ui, k ti nh Ty bt hiu nh
th nao, v anh ta khng hin nh th nao va noi:
- Ti nht nh khng th nao gi anh ta y c
na! Nu anh ta mun y th ti ch con cach mang con
gai, va r i cho anh ta mt mnh!
Hai ngi kia thy khng th can ngn ba Bao c
na ch con cach noi:
- Ba mun ui i th cung phai cho anh ta t vn
lam n sinh sng ch! ui i tay khng nh th nay th
hai v chng sng lam sao c?
Ba Bao tra li:
- Xa kia no n y tay khng ch co con ngi trn
trui vi my si toc vang hoe trn u. Ti nui n ln ln
Chuyn lang Nho
533
nh th, lai ci cho no hai ngi v. ng cha cua no cht

a ly mt bao nhiu tin cua ti. Ti a khng bt no tra
tin th thi cac ng lai con bt ti a tin cho no na
sao?
Hai ngi noi:
- Tuy vy ba a lam n th cung lam n cho chot. Ba
phai thng n anh ta mt chut ch!
Ho noi i noi lai mai cho n khi ba ta phai ha cho
ngi con nui hai mi lang bac hn i ni khac. nh
Ty cm ly bac ma khoc, nc mt chay rong rong. Vai
hm sau, nh Ty n mt gian nha Vng Vu Thu a
don cho mnh sau tim bun cua y. V ch co hai mi
lang bac trong tay, nh Ty khng lp c mt ban hat,
khng bit dung vao vic g, cho nn dn dn n ht nhn
ca s tin. Khi tin a gn ht th v nh Ty cung anh
phai thi khng dung nhn sm va h phach na. Bnh
cung khng phat, th ch ngi nha va khoc va mng,
ht ngay nay sang ngay khac.
Mt hm, nh Ty ph v thy Vng Vu Thu chay
n chao hoi:
- Anh co ngi anh nao T Chu khng?
- Cha ti ch co mt mnh ti la con, khng co anh em
nao na.
- Ti khng hoi gia nh ho Bao u! Ti mun hoi gia
nh ho Ngh Tam Bai lu kia!
Ng T Knh
534
- Vng, ti co my ngi anh, nhng cha ti noi vi ti

rng cha ti a em ban i tt ca luc con nho. Va sau o
th nao th ti khng h bit. Ti khng bao gi nghe noi
co ngi anh nao T Chu ca.
Va ri, co mt ngi n tm khp ni. ng ta n nha
ba Bao bn canh va noi vi ba Bao rng ng Ngh i tm
ngi em th sau cua ng. Thy ba Bao khng noi nng
g, ng ta lai n y. Ti ngh rng ng ta tm anh y.
ng co phai ngi con th sau trong gia nh khng?
- Vng, ti la con th sau.
- V khng tm thy anh, nn ng ta i u y mt lat,
chc na chc chn ng ta se tr lai. Tai sao ng khng
ngi trong hiu nay i mt lat?
Qua nhin mt lat sau ngi kia n tm. Vng Vu
Thu noi:
- y chnh la ng Ngh th sau. ng n y co vic
g?
Ngi kia ly trong tht lng mt t thip o a cho
nh Ty xem. nh Ty cm t giy oc. T giy vit:
Ngi con nui cua ng Bao Vn Khanh ca Thuy
Ty trc tn la Ngh nh Ty chnh la con th sau cua
ng Ngh Trng Phong phu thn cua ti. Ti la Ngh
nh Chu. Nu tm thy em ti th a ngay n cng
quan cho ti c gp, rt gp!
nh Ty reo ln:
Chuyn lang Nho
535
- ung ri. Hoan toan khng sai mt ly! ng la ai?

- Ti tn la A Tam lam vic vi ng anh cua ng.
- Anh ti by gi u?
- ng ca hin nay lam vic nha mn quan tun vu T
Chu, mi nm c mt nghn lang bac. ng ca by gi
ang cng quan. Nu ng la ngi con th sau th xin
mi n y vi ti gp ng ca.
nh Ty mng r i theo A Tam n cng quan cu
Hoai Thanh. A Tam noi:
- ng Sau! Mi ng vao tim tra b sng ngi i mt
lat ti i tm ng ca n.
A Tam ra i, nh Ty ngi i mt lat thy A Tam tr
lai vi mt ngi la, u i mu vung, mnh mc ao hoa
thm, chn i giay en trng, ru ba chom va trac
nm mi. Ngi nay va bc vao tim tra th A Tam
ch nh Ty: y la ng Sau! nh Ty vi vang chay n
chao. Ngi kia nm cht ly nh Ty va ku ln:
- Ngi em th sau cua ti y ri!
nh Ty cung ku ln!
- Anh i!
Hai ngi m nhau khoc nc n mt hi ri cung ngi
xung. Ngh nh Chu noi:
- Em i, khi nha ho Bao nhn em lam con nui th anh
Bc Kinh cho nn anh khng bit g v vic y ca. T
khi anh hai mi tui, anh lam mac khach va lam vic
Ng T Knh
536
trong cac nha mn. tnh nao anh cung tm cac em,
nhng khng bao gi thy. Nm nm trc y, khi anh
cung i vi mt ng tri huyn n Quang ng nhm
chc, n Tam Bai Lu, anh nghe mt ngi lang ging
gia ngay trc noi rng em a c nha ho Bao nui lam
con nui va ca cha me chung ta u a mt...
Noi n y nh Chu dng lai khoc. nh Ty noi:
- Cai vic nha ho Bao...
Ngh nh Chu ngt li:
- Em anh noi ht a. My nm nay anh may mn
c cu C i ai tht la t t, mi nm tra cho ngan
lang bac. My nm trc, cu Sn ng vi anh. Nm
nay cu v lam tun vu T Chu. V T Chu la qu hng,
cho nn anh vi vang n y tm em. Anh mun em s
tin danh dum by lu mua mt nha Nam Kinh va
a ch t Bc Kinh v cung . Nh th la anh em ta lai
cung sng chung mt nha. Nay em, em a co v cha?
- Tha anh em a co v ri.
nh Ty k lai u ui t khi mnh c nhn lam con
nui ng Bao i ai tt nh th nao, ngi v u ho
Vng mnh ly nha mn Hng tri phu a cht va ln
th hai ly v ri b ba Bao ui ra khoi nha nh th nao.
nh Chu noi:
- Khng h g. Hin nay thm u?
Chuyn lang Nho
537
- Chung em thu mt cai phong cua ng lang ging

sat vach nha ba Bao.
- Anh em ta tr v nha mt t ri chung ta ban tnh
cng vic.
Sau khi tra tin tra, hai ngi cung tr v hiu bun
cua Vng Vu Thu. Vng ra chao. nh Ty mi anh vao
nha sau, v nh Ty chay ra chao bac. By gi th n mc
nh tt ca moi ngi an ba thng v bao nhiu ao qun
trang sc u a em i ban ht. Ngh nh Chu ly
trong tui ra bn lang bac a cho nh Ty lam l gp
mt. Nhn thy mt ng bac th din nh th, v nh Ty
mt ht ca bun ru lin thn hanh bng tra ln. nh Ty
cm chen tra mi anh. Ngh nh Chu ung xong mt
chen tra noi:
- Nay em! By gi anh phai tr v cng quan mt lat
ri se tr lai noi chuyn vi em. Em c nha i anh!
nh Chu noi xong i ra, nh Ty ban bac vi v:
- Chc na anh lai, chung ta phai lam mt ba n ra
tro mi anh. By gi phai mua mt con vt, my cn
tht, mt con ca va nh ng Vng lam h bn a n.
V noi:
-Thi i! Mnh la ngi khng bit g ht! Mnh tng
mt ngi nha mn quan tun vu n y ma lai ngh
n vic n tht vt vi tht ln cua mnh a? Nht nh la
n cm xong ri anh mi n. Anh khng them y g n
Ng T Knh
538
ba n cua ta u. By gi c cn ly ba mi sau phn

bac n hiu ban keo mua mi sau a keo tht ngon va
i mua vai chai ru Bach hoa, nh th la c!
- Phai y!
Bao ben cn bac ri ly tin mua keo va ru mang v
nha. Chiu hm y, qua nhin co mt cai kiu n trc
nha i u co hai cai en lng ch Tun vu b vin .
A Tam i theo sau. Ngi anh cua nh Ty a n. nh
Chu xung kiu noi vi em:
- Nay em! Anh hin nay mi n tro khng co g, ch
mang theo co bay mi lang bac.
nh Chu sai A Tam ly trong kiu ra s bac tng
goi mt a cho nh Ty. nh Chu noi:
- Em c cm ly s tin nay. n ngay mai anh phai
v T Chu vi cu C. Anh mun em tm cho anh mt cai
nha, tm cang chong cang tt, gia t hai trm n ba trm
lang tr lai. Sau khi v chng n y ri em phai thu
xp hanh ly i n nha mn T Chu. Anh se noi vi cu
C a cho em tt ca s tin lng mt nm nay cua anh
la mt ngan lang bac. Em se em s tin y v Nam Kinh
lam vn hoc mua san nghip sinh sng.
nh Ty nhn s tin va gi anh lai ung ru. Trong
khi ung ru, hai ngi k lai canh cha me, anh em tan
tac, noi ri lai khoc, khoc ri lai noi. n canh hai, nh
Chu mi ra v.
Chuyn lang Nho
539
Hm sau, nh Ty ban vi Vng Vu Thu goi mt ngi

mi nha n tm mt cai nha. T o v sau, ngi xung
quanh bit rng ng Ngh nh Chu hin nay lam nha
mn quan tun vu a n tm em, nn u goi Bao nh
Ty la ng Ngh ma khng goi la ng Bao na, va cung i
ai vi nh Ty mt cach knh n. Con ba Vng th
chng cn phai noi. na thang sau, ngi mi nha tm
c mt cai nha co ba phong va sn xung quanh ng
ho Thi cu Ha Phu. o la nha cua Thi ng s. Thi ng s
vng nha, mun cho thu vi gia hai trm hai mi lang
bac. Sau khi a lam giy t xong, nh Ty tra tin trc
hai mi lang va chon ngay tt n nha mi. Hm y ba
con u em l vt n mng. Ca Quy cung em l n
tng. By gi Quy trong long ch lo lng lam sao ni lai
mi tnh xa. nh Ty mi khach kha ung ru hai
ngay, chuc lai mt s ao qun va trang sc v a em
cm. By gi ba Vng lai cam thy kho . C hai ngay
lai mi thy thuc n mt ln. Mi ngay tiu mt tam
ng cn tin thuc. C th s tin bay mi lang bac kia
cung dn dn tiu tan ht.
nh Ty thu thp hanh ly n T Chu tm anh, nhng
v thuyn i ngc gio cho nn phai cm sao pha bc b
sng. Thuyn i mt m n Nghi Trng, dng bn
Hoang N. Gio lai cang ln, khng th qua sng c,
nh Ty ln b ung tra va n im tm. Bng nhin gp
mt ngi thiu nin u i mu vung mnh mc ao mau
Ng T Knh
540
ngoc thach, chn i giay o c nhn nh Ty t u n

chn va hoi:
- ng co phai la chu Bao khng?
nh Ty kinh ngac noi:
- Ti la Bao. Tn ng la g, tai sao ng lai goi ti bng
chu?
- Co phai ng ly con gai ng Vng nha mn Hng
tri phu An Khanh khng?
- ung! Tai sao ng bit?
- Ti ly chau gai goi ng Vng bng ng. Nh th
khng phai ng la chu ti sao?
nh Ty mm ci noi:
- Thi mi ng vao tim ung tra vi ti i!
Hai ngi ben bc vao mt tim tra bao pha tra va
a n mt mon tht Nghi Trng. nh Ty hoi:
- ng tn la g?
- Ti ho Quy. Chu khng nhn c ti sao? Khi ti thi
tu tai phu, chu lam ngi i tun tra, cho nn ti bit.
Sau o ng thn cua chu co n n cm nha ti. Chu
qun ri sao?
- A! Th ra ng Quy Vi Tiu con cu Quy Thu B. Nhng
tai sao sau y ng lai ly chau ni ng Vng?
- Khi cu Hng i i ni khac, ng Vng khng i
theo ma lai An Khanh. Sau o, ng nhac ti lam in
lai. Nhng ngi thn s An Khanh u knh trong ng
nhac ti, cho la nha tu nhn tch c, v vy gia nh ti
hoi con gai ng y cho ti.
- Tt lm! Th ng cu nha vn manh khoe ch?
Chuyn lang Nho
541
- Thy ti mt a ba nm nay.
- ng n y co vic g?
- Nhn co ng Tun lam Dim Vn S la ban ng khoa
vi cha ti, nm ng ta thi vn th cha ti thi vo cho nn
ti n y thm ng ta. Con chu th i u?
- Ti i T Chu thm mt ngi ba con.
- Bao gi chu v?
- hai ngay na.
- Khi tr v nu chu ranh th mi chu n Dng Chu
chi. Chu c tm a ch cua chau trn danh sach hoc sinh
ca trng th se thy.
- Th nao ti cung n.
Hai ngi chia tay. nh Ty thu thuyn i T Chu,
n ca Xng Mn va ln b th gp A Tam, ngi y
t cua anh mnh.
Nhn phen nay khin cho: Vinh hoa phu quy, ro rang
mt chc thanh khng; ng sa bn ba, may mn bng
dng tu hi.
Mun bit A Tam noi g vi nh Ty hay xem hi sau
phn giai.
HT TP I
NG KNH T
CHUYN LANG NHO
Chuyn lang Nho
(NHO LM NGOAI S)
(Hai tp)
Tp II
PHAN VO - NH THANH dch
In ln th ba
NHA XUT BAN VN HOC

HA NI 2001
Chuyn lang Nho
HI TH HAI MI TAM
t Dng Chu Quy Vi Tiu r

Thanh Nam Kinh Tiu Kim Huyn chon vn.
Bao nh Ty n Xng Mn th gp ngay ngi y t
cua anh mnh la A Tam. A Tam i trc, ng sau co
ngi quy tam sinh, vang ma, nga giy. nh Ty hoi:
- A Tam! ng Ngh co nha mn khng? Anh mang
nhng nay i u?
- Tri i, ng Sau y ri! Khi ng chu ti Nam Kinh
v nha mn, th ng cho ngay ngi i Bc Kinh a ba
chu v. Ngi kia tr v bao tin rng ba chu a mt c
mt thang. ng chu ti bun ru qua mang bnh nng,
c vai ngay cung mt. Quan tai cua ng con ngoai
thanh. Con ti th hin nay mt nha hang cm. Hm nay
c bay ngay cho nn ti mang tam sinh va nga giy
n m t cho ng.
nh Ty nghe noi nh vy cp mt m to, noi khng ra
ting, ht hoang hoi:
- Th nao? ng chu anh a mt ri sao?
Ng Knh T
- Vng ng a mt ri.
nh Ty ln ra t khoc, A Tam phai vc dy. Khng
vao thanh na, nh Ty bao a n ni chn ct anh
mnh, t l vt rot ru t vang ma ri khoc:
- Anh i! Anh khn thing xin v chng giam, em n
y qua chm khng con trng thy mt anh!
nh Ty khoc loc tham thit mt hi. A Tam khuyn
nhu a nh Ty v hang cm ngh. Hm sau, nh Ty
ly tin i ng ra mua l vt va vang ma ri tr lai m
cua anh. Y lai hang cm my ngay na cho n khi s
tin ht nhn va A Tam phai i ni khac. Sau o, khng
con ngh ra k g na, nh Ty em cm cai ao tru mi
may nh dung vao dinh quan tun vu c hai lang
bac. nh Ty nh i tm Quy Vi Tiu, ben thu thuyn i
Dng Chu. Ti ni, vao ca trng xem danh sach thy
tai chua Hng Giao. nh Ty vi vang n chua
Hng Giao. V hoa thng y bao:
- ng tm ng Quy sao? ng ta hm nay ly con gai ho
Vu bn canh hang bun mui ng Ngu Thanh. ng
n y ma tm.
nh Ty n thng nha ho Vu. n ni, thy ngoai
ca treo vai o. Ba gian nha cht nch nhng khach.
gia hai ngon en sap o ang chay, trn treo mt bc
tranh trm con, hai bn dan i cu i:
Trng trong gio mat thng nh th;
Tai t giai nhn vn co y.
Chuyn lang Nho
Quy Vi Tiu u i mu vung mi mnh mc ao tru

o ang tip khach. Thy Bao nh Ty, Quy ngac nhin
ng dy vai chao va mi ngi. Quy noi:
- Chu T Chu v phai khng?
- Phai, nhn nghe tin anh ly v cho nn ti n y
ung ru mng.
Nhng ngi khach ngi y hoi:
- V nay la ai?
- y la ng Bao ly c cua nha ti tc la chu cua ti.
Moi ngi noi:
- Th la chu cua ng Quy, tht la hn hanh! Hn hanh.
Bao nh Ty hoi:
- Anh lam n cho bit quy v la ai?
Quy Vi Tiu ch hai ngi ngi u ban:
- V nay la ng Tn ng Chi, v nay la ng Kim Ngu
Lu la hai v danh s ni ting Dng Chu, th va ch
vit cua hai ngi thc la tuyt diu. Trong thin ha
khng co ai la ngi th ba.
Noi xong, cm don ln, hai ngi danh s ngi gh
khach, nh Ty ngi bn canh. Ri n my ngi khach
khac u la ho hang thn thuc nha ho Vu ngi vao mt
ban. n cm xong, nhng ngi thn thuc va Quy Vi
Tiu i vao chun b lam l. Bao nh Ty noi chuyn
vi hai ngi danh s. Tn ng Chi noi:
Ng Knh T
- Bon bun mui giau Dng Chu tht la ang ghet.

y c xem nha lao Phung chu hiu Hng Thnh di
sng th bit! Hn ta co mi my van lang bac. Hn mi
ti Huy Chu n c na nm, ti noi: ng mun
to cam tnh vi ti th ng phai cho ti hai ba ngan lang
bac. ng nay hn ta khng mun mt mt cai chn
lng. Sau o ti lai noi vi ngi ta: ang ly ng Phung
phai a ti s tin y. Sau nay ng ta cht i, s tin
mi my van lang bac cung khng sao mang theo c.
Xung m phu th cung ch la mt thng qu oi ma thi.
Trai lai, khi nao Dim Vng bao ti vit cai bin bn
ch Sm la bu in (1) th t nht Dim Vng cung
phai tra cho ti mt van lang bac. By gi ti lai cho ng
ta vai ngan lang bac ma tiu cung cha bit chng! C chi
ly lam g cho kh!.
Tt ca u ci r! Kim Ngu Lu noi:
- ng noi khng sai chut nao! Cach y khng lu, ng
Phng di sng nh ti vit mt i cu i, tt ca hai
mi hai ch. ng ta bao mt a y t em n tam
mi lang bac cam ta. Ti goi no vao nha va bao:
May v noi vi ng chu rng ch cua ng Kim th cac
cung in, cac bc vng hu trong kinh a nh gia ri.
Ch nho mt lang mt ch, ch ln mi lang mt ch.
Theo gia y, hai mi hai ch nay gia hai trm hai mi
lang. Nu a hai trm mi chn lang chn phn cung
(1)
in quy cua Dim Vng.
Chuyn lang Nho
khng ly c cu i v. Sau khi tn y t tr v noi

lai, th thng suc sinh ho Phng kia mun to rng mnh
lm tin, lin i kiu thng n nha ti. No a cho ti
hai trm hai mi lang bac. Ti a cho no i cu i.
Khng ng no cm cu i xe tan. Ti gin qua nem goi
bac ra ngoai ng cho nhng ngi ganh mui va ch
phn nht. Ti hoi cac ng, u co th tiu nhn ang
ghet nh th khng!
Va luc y Quy Vi Tiu i ra. Ngi ta em m ln. Bn
ngi n, Bao nh Ty noi:
- Ti nghe noi trong s coi v mui co nhng ngi giau
khi nao vao hang m th mt bat m tam phn bac ho ch
up mt t nc con tt ca cho nhng ngi khing kiu.
Co phai nh th khng?
Tn noi:
- Tht th.
Kim noi:
- o la v ho n khng c na. nha ho a chen cm
no ri mi i n hiu m.
Moi ngi noi chuyn va ci mai n chiu ti. trong
nha nghe ting nhac. Ngi ta dn Quy Vi Tiu vao ng
phong. Moi ngi ngi vao ban tic. n ung xong moi
ngi ra v, nh Ty lai tr v hang cm gn s thu(1)
(1)
Ni kim soat thuyn be qua lai phai np tin, ch Trung Quc

la sa quan.
Ng Knh T
10
ngu mt m. Hm sau nh Ty n chao mng, xem c

du xong ra ngoai phong khach ngi. Bao nh Ty hoi
thm Quy Vi Tiu:
- Nay ng, ngi v trc cua ng khng co vic g kia
ma? Tai sao lai co chuyn nay?
Quy Vi Tiu ch i cu i cho nh Ty xem va noi:
- Chu khng thy Tai t giai nhn vn co y sao? Ti
la mt ngi phong lu, cho nn tai t th phai gp giai
nhn, mt v, hai v th co g la la?(1)
- anh ri! Nhng anh ly u ra tin ma ci v?
- Ti n Dng Chu th bac Tun cho mt trm hai
mi lang, lai cho ti lam chc coi thu mui Qua Chu.
Ti co le con y vai nm cho nn ti phai ly thm mt
ngi v na. Con chu th khi nao chu tr v Nam Kinh?
- Chng giu g anh, khi ti n T Chu tm ngi
thn thch nhng khng gp. Hin nay ti khng con tin
tr v Nam Kinh na.
- Nh th th d lm! By gi ti se a cho chu t tin
lam tin l ph tr v Nam Kinh. Ti nh chu mang h
ti mt bc th v Nam Kinh nhe!
ang luc noi chuyn th Tn va Kim cung vi mt ao
s va mt ngi na vao thm phong c du. Quy Vi Tiu
a ho vao phong. Sau khi nhn nhp trong phong c du
(1)
Cu nay la tt ca t tng va hanh ng cua Quy Vi Tiu.
Chuyn lang Nho
11
mt luc, ho lai ra phong khach ngi. Tn ch hai ngi va

noi vi Quy Vi Tiu:
- V ao s nay la Hai Ha S, mt nha th Dng
Chu, v nay la ng Quach Thit But Vu H rt gioi
ngh khc du. Hm nay nhn ng co vic vui nn n
y thm.
Quy Vi Tiu hoi ch nha hai ngi va ha se n
thm.
Tn va Kim noi:
- Hm trc ng Bao noi ng Nam Kinh lai y. ng
co th cho bit bao gi ng se tr v Nam Kinh?
Quy Vi Tiu noi:
- Vic o ch trong mt hai ngay ma thi.
Hai ngi kia noi:
- Nh vy th chung ti khng th cung i vi ng c.
cai t tuc nay ngi ta khng bit knh trong tai nng
cho nn chung ti mun i Nam Kinh.
Noi chuyn mt hi, bn ngi t bit.
Bao nh Ty hoi:
- Nay anh! Th anh gi i Nam Kinh la gi cho ai?
- Gi cho mt ngi ban ti An Khanh tn la Quy
im Dt nhng khng phai cung ho Quy vi ti. Trc
y anh ta cung i Nam Kinh vi ti nhng nay ti khng
th tr lai o c. Anh ta la ngi v dung, nn ti phai
gi my ch bao anh ta v nha.
Ng Knh T
12
- Anh a vit th cha?

- Cha vit! Chiu nay ti se vit, ngay mai chu ly th
va tin lun ri n ngay kia chu ln ng.
Bao nh Ty gt u i ra. Chiu hm y Quy Vi Tiu
vit xong bc th, goi nm trm ng i Bao nh Ty
n ly. Sang hm sau mt ngi khach i kiu n a
vao mt cai thip : Ban hoc Tn C n thm. Quy Vi
Tiu vi vang chay ra on. Ngi nay mc mt cai ao
rng, i mu vung ra ve con ngi sang trong. Y vao nha
ngi xong, Quy Vi Tiu hoi:
- ng tn t la g?
- Ti t la Muc Am ngi H Quang. Trc kia ti
kinh cung ng Ta Mu Tn day hoc nha Triu Vng.
Hin nay ti ang trn ng v nha, nghe n ai danh
cua ng nn lai y thm. Ti co mang theo mt bc tranh
xin ng my ch. Mai y mang bc tranh v n Nam
Kinh, ti cung se xin cac danh s vnh vao y.
- ai danh cua tin sinh nh sm ng bn tai, ti dam
u anh trng trc ca nha sm mua ci.
Hai ngi noi xong ung tra, Quy Vi Tiu chao khach,
tin khach ra ca th va gp luc Bao nh Ty n ly
th, tin va cam n Quy Vi Tiu. Quy Vi Tiu noi:
- Khi nao chu n Nam Kinh th th nao chu cung phai
tm n ng Trang Nguyn khuyn ngi ban cua ti la
Quy im Dt v nha. Nam Kinh la ni rt d cht oi
khng th nao lu c.
Chuyn lang Nho
13
Noi xong, Quy tin Bao ra ca.

Bao nh Ty co tin lin thu thuyn v Nam Kinh. Y
tr v nha em ni au kh nay noi vi v. Lai b v
mng cho mt trn. Thi ng s lai n oi tin nha. Bao
khng co tin tra, phai giao nha lai cho Thi ng s, lai
mt lun s tin t coc la hai mi lang bac. By gi,
khng bit i u, ho anh n nh mt cai phong cua
ho H, mt ngi ba con bn v nh Ty Ni Kiu.
c mt vai ngay, nh Ty tm ng Trang Nguyn em
th n cho Quy im Dt. im Dt xem th, mi Bao
ung tra ri noi:
Cam n ng nhng li nay ti a bit tt ca ri.
nh Ty t gia ra v.
Quy im Dt v khng co tin nn khng co ch nao
tro, mi ngay ch tiu tam ng tin, mua bn cai banh
n lam hai ba. n chiu ti nm ngu trn quy hang
mt hiu khc ch. Hm y xem th, bit Quy Vi Tiu
khng n, im Dt lai cang lo. Khng co tin i ng
tr v An Khanh, mi ngay n banh xong, im Dt ch
con mt cach ngi th trong hiu khc ch. Mt bui
sang, tin n banh cung ht. Va luc y, thy mt ngi
ngoai i vao, u i mu vung, mc ao mau xam, cui
u vai chao. Quy mi ngi trn cai gh dai bn canh.
Ngi kia hoi:
- ng cho bit quy tnh?
- Ti ho Quy.
Ng Knh T
14
- ng lam n cho bit y co danh s nao lam vn

tuyn khng?
- Ti bit nhiu ngi lm: V Th Thin, Tuy Sm
Am, Ma Thun Thng, Khung Siu Nhn, C Dt Phu,
ti bit tt ca. Lai con ng ban trc cung y vi ti la
ng Quy Vi Tiu, u la nhng danh s ca. ng mun
ngi nao?
- Ngi nao cung c. Ti co hai ba trm lang bac
mun tuyn mt b vn bat c. Nh ng tm h cho ti
mt ngi cung cng tac.
- ng lam n cho ti bit ho va ni ti noi vi ho.
- Ti ho Gia Cat ngi huyn Vu Thai, noi ra th ai
cung bit ca. ng c tm cho ti mt ngi th tt lm!
Quy mi y ngi y con mnh i ra ngoai ph. Quy
ngh bung:
- Mc du cac v kia hay n y, nhng by gi ho
rai rac cac ni co hoa tri mi bit! Khng bit tm u ra c by
gi. Tht tic Quy Vi Tiu khng con y na!
Ri lai ngh: Cn quai g! Ta ra ca Thuy Ty v mt

anh nao o la co mt ba chen ri!(1)
Chu y a nh, Quy lin i n ca Thuy Ty. Ch thy
mt ngi mang mt goi hanh ly ang bc vao thanh.
Nhn ra ngi y la Tiu Kim Huyn ngi huyn An
Khanh, y mng r reo ln:
(1)
Vic chon ngi lam vn tuyn thc la c ao.
Chuyn lang Nho
15
- Tt lm!
Va chay lai nm ly tay hoi:
- Anh Kim Huyn! Anh n y bao gi?
- Anh im! Anh vn vi anh Vi Tiu kia ma!
- Anh Vi Tiu v Dng Chu a lu ri. Ti hin nay
y. Anh n y va ung dp lm. Anh i vi ti, ti
kim cho mt vic tha h ma sng. Nhng anh phai nh
n ti mi c.
Tiu Kim Huyn hoi:
- Vic g th?
- Khng cn hoi. Anh c i vi ti. Ti am bao vi anh
la mt mon rt b.
Tiu Kim Huyn nghe vy cung i vi Quy n hiu
khc ch ng Trang Nguyn th thy Gia Cat a ngi
i mon ca mt. Quy goi to:
- ng Gia Cat! Ti a tm cho ng mt v ai danh s
y ri!
Gia Cat chay ra vai chao mi vao hiu, em hanh ly cua
Tiu Kim Huyn vao hiu khc ch ri ba ngi cung vao
mt tim tra. Sau khi chao nhau, tt ca cung ngi. Gia
Cat noi:
- Ti la Gia Cat Hu t la Thin Thn.
Tiu Kim Huyn noi:
- Ti la Tiu nh t la Kim Huyn.
Ng Knh T
16
Quy im Dt em cu chuyn Gia Cat Thin Thn co

my trm lang bac nh soan mt vn tuyn noi lai vi
Tiu Kim Huyn nghe. Gia Cat Thin Thn noi:
- Ti cung co bit lam vn tuyn chut t. Nhng n ni
hi, ti cn phai co mt danh s tin theo chn ni
got. Nay gp c Tiu tin sinh thc la nh ca gp nc.
Tiu Kim Huyn noi:
- Ti ch s sc mon tai hen khng lam ni vic.
Quy im Dt noi:
- Hai ng khng cn phai khim tn na. Hai ng hm
m nhau a lu nay c gp mt khac nao ban cu. ng
Gia Cat phai ai mt ba tic mi ng Tiu n va sau o
ta ban cng vic u vao y.
Gia Cat noi:
- ung y! Ti la mt ngi khach y. Ti xin cac
ng tam vao hiu n noi chuyn.
Ba ngi tra tin xong i ra, n mt tu lu ln
ng Tam Sn. Tiu Kim Huyn ngi gh u. Quy ngi
i din. Gia Cat ngi gh chu. Hai ngi hu ban n
hoi. Quy bao em ln gio, tht vt, ca nu vi ru. Trc
tin em ln tht vt va ca nhm ru. Con chn gio
y lai mua thm ba ng cn bac canh n vi cm.
Mt lat, ngi hu ban em ru n va ho bt u ung.
Quy noi:
Chuyn lang Nho
17
- Vic u tin phai ban la phai tm mt cai phong rng

rai yn tnh. Sau o, khi chon loc vn chng, cac ng co
th bao ngi th khc n va trng nom ho khc ch.
Tiu Kim Huyn noi:
- Ch vng ve nht la chua Bao n ngoai Ca Nam.
y khng n ao, phong lai rng, gia tin lai re. n cm
xong, chung ta n y tm ch i.
Ho noi chuyn, ung can ht my h ru. Ngi hu
ban em gio ln va cm ln. Quy im Dt n mt ba no
nn. Sau khi a tnh tin va tr lai hiu khc ch noi vi
ngi y gi h hanh ly cua Tiu Kim Huyn, ba ngi
cung i n Ca Nam. Ca Nam la mt ni bun ban nao
nhit, xe, nga chen nhau nh nc chay. Ba ngi phai
len mai mi tm c mt li i. Xa xa nhn thy chua Bao
n ho lin i ti. Quy im Dt noi:
- Chung ta hay thu mt cai phong gn cng.
Tiu Kim Huyn noi:
- Khng nn, ta c vao trong nay. Nh th yn tnh
hn.
Ho i mt oan qua nha ngh cua cac hoa thng, i
n nha mt v hoa thng va go ca. Mt chu tiu ra m
ca hoi co vic g. Khi nghe noi ba ngi n thu nha,
chu tiu lin mi vao nha. Mt v hoa thng gia i ra,
mc ao lua, i mu nu bng oan, tay cm trang hat.
Sau khi chao hoi, hoa thng mi ngi hoi ho tn va u
Ng Knh T
18
n. Ba ngi noi n thu mt gian phong. Hoa thng

noi:
- Ti co nhiu phong. Cac quan khach u n y .
Xin ba v c xem mun chon phong nao th chon. Ba ngi
vao xem ba phong. Sau o ho i ra, ngi noi chuyn vi
hoa thng va hoi gia tin. Hoa thng oi ba lang bac
mt thang. Mc du ho noi n na ngay hoa thng cung
khng chu bt mt ng tin nao. Gia Cat xin tra hai
lang bn mi ng, hoa thng cung khng nghe, lai bt
u mng chu tiu.
- Sao khng quet nha i. Ngay mai Thi ng s cu
Ha Phu n ung ru y coi sao cho tin.
Tiu bc mnh noi vi Quy:
- Phong th tt, nhng phai cai hi xa ch mua ban.
Hoa thng net mt ng nghch noi:
- Khach y nu ch dung mt ngi y t mua
ban hay nu n th khng u, cn phai co hai ngi, mt
ngi nu n va mt ngi mang xach, mua .
Tiu va ci va noi:
- Khi chung ti n y, ngoai mt ngi nu n va
mt ngi y t lai con mt con la troc u ci i
ch na, nh th mi nhanh.
Hoa thng trn mt nhn ba ngi. Ba ngi ng dy
noi:
- Chung ti xin chao. Chung ti se lai ban bac sau.
Chuyn lang Nho
19
Hoa thng tin ho ra ca.

Ba ngi i na dm na th go ca mt nha tng.
Thy tng ra tip, mt may hn h ci mi ba ngi vao
phong khach ngi, pha tra mi, a ra chn a mt, co
nhng banh rt ngon mi ba ngi n. Co ca mt cam,
hanh ao. Khi nghe ba ngi noi mun thu phong, thy
tng ci va noi:
- Cai o khng kho g! Ba v mun chon mt phong nao
th tuy y va c chon ngay cho.
Ho hoi gia tin thang, v tng noi:
- Khng cn ban vic nay lam g. Co khi mi cung cha
chc cac v a n cho. Cac v tra th nao cung xin vng,
u tin du hng la c. Ngi tu hanh ban n vic o
lam g?
Tiu Kim Huyn thy thy tng noi khac tuc ben noi:
- Ti xin hoi cu th nay xin cu ng gin. Nu chung
ti tra mt thang hai lang, y cu nh th nao?
Thy tng lin nhn ngay. Tiu va Gia Cat lai o con
Quy th tr v ly hanh ly. V tng bao ngi ao nhn
don dep quet tc, trai nm ln ging, bay bin ban gh
va em tra n cung ung vi hai ngi. n chiu hanh
ly u em n. Thy tng cao t rut lui. Tiu Kim Huyn
goi Gia Cat Thin Thn bao phai cn trc hai lang bac,
ly giy goi lai, ong du va a cho thy tng. Thy tng
lai ra chao va cam n. Sau o, ba ngi thp en va bt
u ban n vic n ti. Gia Cat cn mt t bac a cho
Ng Knh T
20
Quy i mua ru va nhm. Quy i ra mt lat mua v

bn h ru, bn a nhm: mt a lap xng, mt a
tm mui, mt a ui ch, mt a sa t trn ban. Gia
Cat la ngi nha qu, khng bit lap xng la g noi:
- Cai nay la cai g y trng nh dai ln(1)
Tiu Kim Huyn noi:
- ng c n i, khng cn hoi.
Gia Cat n ri noi:
- o la tht kh.
Tiu Kim Huyn noi:
- Lai khng ung ri! Tht kh u lai co da boc xung
quanh. o la tht ln nhi vao trong rut ln y.
Gia Cat Thin Thn lai khng bit sa la g noi:
- Cai th mm mm nh th nay la cai g? n ngon
tuyt! Ln sau phai mua th nay ma n mi c.
Tiu va Quy hai ngi n mt hi mai n ti tic ru
mi xong, sau o tt en i ngu. Quy khng co hanh ly,
Tiu a cho y cai chn cua mnh p ma ngu.
Sang hm sau thy tng bc vao noi:
- Hm qua ba v ha c n y. Hm nay bn tng co
mt ba cm thng mun mi ba v cung xi cho vui. Sau
o ti se dn cac v xem canh xung quanh chua.
Ba ngi noi:
(1)
Mt nha nho khng bit lap xng, sa la g lai vac tin i

kim ngi cung lam vn tuyn th c nhin se b la.
Chuyn lang Nho
21
- Khng dam.
Thy tng mi ba ngi n ngi trong mt cai phong
di lu. y co bn a n to tng n sang.
n xong thy tng cung ba ngi bt u i dao chi. V
tng noi:
- Chung ta phai i xem Thin Lm cua Tam Tang.
Thy tng dn ho n mt cai in, rt cao. Trn in
co mt cai bin co sau ch vang Thin ha nht t
nh(1) ho i qua hai gian phong th n mt cai lan can
un khuc co tng bc a ho ln trn lu. Ho tng rng
ng sau khng co cai g na. Nhng v tng a m cai
ca sau lu va mi ho i vao. Ho i n mt ni t
phng, ng ch tht cao co th nhn thy ca bn pha.
gia la mt rng cy ln cao tn tri xanh, co hang van
cy truc trc gio thi r rao. chnh gia la mt cai thap
gi nhng di tch cua phap s Huyn Trang i ng.
Sau khi dao chi mt lat, thy tng lai mi ho tr v
nha. Bui chiu ho ung ru co chn a nhm. ang luc
ung ru th thy tng noi:
- Bn tng t khi n y cha h mi khach. n
ngay kia trong chua co l va din tung, mi cac v n
xem. C nhin la khng mt tin. Ba ngi noi:
- Chung ti th nao cung n mng.
(1)
Ngi m u mt mn phai ma Pht la t. y ch Huyn

Trang i ng.
Ng Knh T
22
n khuya ba tic tan. Ngay th ba, v tng mi

khach cac ni t quan phu doan ng thin n cac nha
mn tnh va huyn, tt ca nm, sau mi ngi.
Nhng ngi bp, nhng ngi hu tra n trc. Nhng
ngi din tung cung a mang rng hom n. V tng
ang noi chuyn sung trong phong ba ngi, t nhin
co mt ao s chay vao noi:
- Tha thy thng y lai n y ri!
Nhn phen nay, khin cho: Song gio t bng, v thin
n trc Duy Ma xut hin; (1) nha khng yn hop, gia
by ga chim bach hac nhn nh.
giai.
(1)
Trch trong kinh pht, v thin n sau khi nghe nha ai c s

Duy Ma Ct thuyt phap, lin hin ra nguyn hnh, nhng Duy
Ma Ct khng b no cam d. y dung v sau nay Long Tam
gia dang con gai n gheo nha chua.
Chuyn lang Nho
23
HI TH HAI MI CHN
Gia Cat hu tng phong gp ban

Thn Khanh giang qun ci hu
V tng ng noi chuyn trong phong cua ba ngi
th mt ao nhn hoang ht chay vao bao:
- Thng y lai n y ri!
V tng t gia ba ngi, cung ao nhn i ra va hoi ao
nhn:
- Co phai cai thng Long Tam khn nan y khng?
- Ch con ai na! Ln nay hn n y nh gi tro g
con ky la hn trc na kia. Thy ra ma xem!
V tng xung lu, i qua phong tra. Nhng ngi hu
ang quat tra ngoai ca. Thy tng n ch thy mt
ngi ang ngi trn gh: hn mt en, mt vang, ru ria
xm xoam, u i mt cai mu phng ct bng giy,
mnh mc mt cai ao an ba bng vai lam, mt cai qun
vai trng chn i mt i hai rng thu hoa. Hai ngi
khing kiu ang ng sn trong oi tin. Ngi la mt
nay thy v tng lin ci nhn nh. Hn noi:
Ng Knh T
24
- Nay mnh! Hm nay mnh co vic vui cho nn ti n

y tht sm giup mnh. Mnh tra tin ngi khing
kiu cho ti i!
V tng cau may noi:
- Nay Long Tam! May lai n y lam g th? Lam cai
tro g th nay?
Va vi vang tra tin cho nhng ngi khing kiu
cho ho i.
V tng lai noi:
- Long Tam! May con cha ci th ao qun y i a! May
n mc g ky quc th kia?
Long Tam noi:
- Mnh i! Sao mnh lai t th? By gi mnh lam quan
ri th ma mnh khng cho ti mt cai mu phng bng
vang cho ti i, khng may cho ti mt b ao thu o
ti mc cho ra ve mt ba quan, n ni ti phai mang mt
cai mu phng bng giy. Ngi ta ci mc k ngi ta!
Tai sao mnh lai bao ti ct no i?
- Mnh i, mnh lai noi sai ri! V chng vi nhau thn
thit, ti gin mnh lam g?
- Tao nhn rng hm nay tao co li v tao khng mi
may, nhng may phai thay ao qun i ri vao ban ma
ung ru. Ch c n mc nh cai thng in nh th
nay th thin ha ngi ta ci cho!
- Nu vy th ti co li! Ti la ba v th phai ngi
phong trong chun b cac thc n, got trai cy va lo
Chuyn lang Nho
25
cng vic nha cho mnh ch! Co le nao lai co an ba ngi

ngoai nha khach nh th nay? Ngi ta ma vao th ngi
ta ci rng y an ng, an ba chng co g phn bit
ca. Va noi xong, hn lin chay tot vao phong. V tng
can khng c, chay vao phong noi:
- Long Tam! Cai li ua nh th by gi khng c
u. Nu quan trn ngi ta bit th ca hai ngi con ra
th thng g na.
- Mnh i, mnh c yn tm! C nhn a co cu: Cac
quan khng th ban n vic nha ngi khac.
V tng gin d gim chn anh ach. Long Tam ngi
im nhin trong phong va goi ngi ao nhn vao bao:
- May bao ngi hu tra em tra vao y cho ba nghe
khng?
V tng i ra, trong long bc bi. Ra n ngng ca th
gp ba ngi la Tiu, Gia Cat va Quy. V tng khng th
can ho vao. Quy noi:
- A! Ba nay u n y?
Ba kia ng ln ci va noi:
- Mi ba v ngi.
V tng tc bc noi khng ra li, ba ngi khach nhn
ci khng c. Va luc y, ngi ao nhn chay vao
bao:
- ng Vu nha mn quan phu a n.
Ng Knh T
26
V tng anh phai ra tip khach. Vu va Quach la hai

ngi th bin nha mn. Ho bc vao vai chao va ngi
ung tra. Nghe ting ngi noi phong bn, ho lai bc
vao xem, v tng khng lam sao can c. Hai ngi bc
vao trng thy Long Tam lin git mnh hoi:
- Cai g th?
Va hoi va nhn ci khng c. Bn nm ngi ng
thi ci r ln. V tng lai cang tc lng ln, khng bit
lam sao, noi:
- Tha cac v, no la mt thng lng gat, no a nhiu
ln lng gat ti.
Vu ci hoi:
- Tn no la g?
- Tn no la Long Tam.
Quach hoi:
- Nay Long Tam! Hm nay v tng cua chung tao co vic
vui mng, may n y lam nao loan lam g. Mau mau
ci qun ao ra va xeo i ngay.
- Vic nay la vic ring cua chung ti khng lin quan
g n cac ng.
Vu noi:
- A may lai con noi lao a? May chng qua la mun
lng gat ng ta. Lam nh th khng c u!
Tiu Kim Huyn noi:
Chuyn lang Nho
27
- Chung ta mi ngi cho cai thng xuc sinh nay mt t

tin no i cho ranh khoi lam n ao y.
Nhng Long Tam cung khng chu.
Trong luc moi ngi ang ban bac th ao nhn lai vao
bao:
- ng ng va ng Kim u n.
ang noi th ng lam th bin va Kim ng Nhai a
bc vao phong. Kim ng Nhai nhn ra Long Tam lin
quat:
- May la thng Long Tam phai khng? cho cht!
kinh may a cp cua tao my mi lang bac ri bo i.
Nay may lai con dam n y n mc nh th nay a! Ro
rang may la lng gat, kha !
Ri quay ra bao nhng ngi y t:
- Git ngay cai mu phng trn u no i, lt ngay ao
qun no ra, ui no ra ngoai cho tao.
Long Tam thy Kim ng Nhai th s hai, ct mu
phng thay qun ao va noi:
- Ti n y ch cac ngai thi.
Kim ng Nhai noi:
- Ai mn may n y? May lai n lng gat v tng
phai khng? Ri y, ta se noi vi ng ta cho may t tin
may lam vn kim n, nhng nu con gy s nh th
th tao li may n nha mn cho may bit tay!
Ng Knh T
28
Long Tam thy th khng dam lam g, cui chao Kim

ng Nhai ri i ra. V tng a cac v khach xung lu
lai vai chao, mi ngi, c bit cam n Kim ng Nhai.
Khi nhng ngi hu tra a bng tra ln, Quach noi:
- ng Kim, my lu nay ng vn Kinh, th ng v
Giang Nam bao gi th?
- Gn y ti gp phai nhiu vic rc ri tn tin, nn
phai ngh n vic v nha. V nha, a con cua ti may
mn thi tu tai, khng ng lai gy ra nhiu chuyn ban
tan no kia. Mc du cai thc bao gi cung khng th gia
c nhng cung mt my lang bac. nha bun khng co
vic g, ti ln Dng Chu thm cu Tun(1) la ch quen
bit cu Kinh. Cu Tun co long tt giao cho ti lam mt
chc trong s mui, kim c my trm lang bac.
ng hoi:
- ng co bit cu Tun hin nay co vic mi xay ra
khng?
- Khng, vic g th?
- ng ta va mi b bt my hm nay v ti n hi l.
Kim ng Nhai noi:
- Tht la hoa
phuc sm chiu khng ai bit trc c.
Quach hoi:
- By gi ng u?
ng noi:
(1)
Tc la Tun Mai nguyn hoc tro Chu Tin.
Chuyn lang Nho
29
- ng Kim a mua c mt cai nha bn b sng gn

cu Li Thip.
Moi ngi noi:
- Nh th th hm nao chung ti se n thm.
Kim ng Nhai ben hoi ho tn ba ngi khach. Ba
ngi nay u noi ho tn cua mnh. Kim ng Nhai noi:
- Th ra tt ca cac v u la nhng danh s ca. Ti cung
co chu thch T Th Ngu Kinh. Hm nao ti se em
n xin ch giao.
Mt lat sau, my chuc ngi khach n, cui cung la ba
ngi i mu vung va mt ngi ao s i vao. Moi ngi
khng bit v ao s nay la ai. Mt trong nhng ngi mi
n, i mu vung hoi:
- y co ai la ng Quy im Dt khng?
Quy im Dt noi:
- Chnh ti! Tin sinh co vic g day bao?
Ngi kia ly trong ng tay ao mt bc th:
- ng ban cua ti la ng Quy Vi Tiu gi li thm ng.
Quy im Dt m th cung oc vi Tiu va Gia Cat
bit rng bn ngi y la Tn ng Chi, Kim Ngu Lu,
Quach Thit But va Lai Ha S. Quy noi:
- Mi cac v vao!
Bn ngi thy y co vic nn xin cao t. V tng gi
ho lai noi:
Ng Knh T
30
- Bn v t xa n y, chung ti rt hn hanh c
on tip, xin mi cac v ngi vao ban.
Bit la khng th t chi, bn ngi u ngi xung.
Kim ng Nhai ben hoi n vic cu Tun xem co ung
hay khng. Quach Thit But noi:
- ng ta b bt ung hm ti xung thuyn.
Ho n tic, din tung.
n ti, Tn ng Chi va Kim Ngu Lu tr v thanh
ngh am ng Hoa Vin. Nhng ngi khach khac cung
u v nha. Quach Thit But va Lai Ha S lai mt m
vi Gia Cat Thin Thn. Hm sau, Lai ao s n Thn
Lac Quan tm mt v ao s khac. Quach Thit But
thu mt cai phong ca chua Bao n va m mt hiu
khc du y.
Quy im Dt va hai ngi kia bt u ghi s n chu
tai hiu Tu Thng Lu trc ca chua. Mi ngay mua
cm, n va ung ru y, tt ca bn nm mi
ng tin. Khi vic lam n tuyn a xong, ho thu bay
tam ngi th n khc mua chu mt trm cun giy
va chun b in. nm thang sau th s tin cua Gia Cat
khng con lai bao nhiu na. Nhng ho vn tip tuc n
chu nh th. Hm y, Quy im Dt va Tiu Kim Huyn
cung nhau dao chi quanh chua. Quy noi:
- S tin cua anh Gia Cat a gn ht, chung ta a mc
n ri y! Con sach th cha bit ban chay hay khng.
By gi lam th nao ma tra?
Chuyn lang Nho
31
Tiu noi:
- Vic nay la do ng ta tnh nguyn lam, khng ai ep
buc ca. Nu ht tin th c nhin ng ta phai v nha ma
ly ch! C mc k ng ta!
ang luc noi chuyn th Gia Cat n. Hai ngi khng
noi na. Ba ngi i dao chi mt lat ri cung v phong
th thy mt cai kiu, vi hai ngi mang hanh ly tin v
pha ho. Ba ngi cung i theo oan ngi nay vao chua.
Rem kiu va m, trn kiu la mt ngi thanh nin
i mu vung. Gia Cat nh mang mang la mt ngi mnh
quen. Nhng kiu chay nh bay. Gia Cat noi:
- Ti nh ti co quen ngi ngi trong kiu kia.
Va chay theo hoi ngi y t:
- Cac ng u y?
- ng chu chung ti la ng Thin Trng.
Gia Cat quay tr lai. Ba ngi thy cai kiu va nhng
ngi mang hanh ly n nha hoa thng sat vach vi cai
nha ba ngi ngh tro. Gia Cat Thin Thn noi vi hai
ngi - Ngi va i qua la chau thng th Thin
Trng. Ti a gp ng ta. ng ta la mt v danh s t
chung ti. Khng bit ng ta n y co vic g? Ngay mai
ti phai n gp mi c!
Hm sau, Gia Cat Thin Thn n thm, nhng
khng nha. Ba hm sau, mi n ap l. Ba ngi
cung ra on. Hm y la mt ngay cui xun u ha. Tri
a dn dn m ap. mc ao sa mau da cam, tay cm
Ng Knh T
32
mt cai quat th, chn i giay t bc vao. Khi n

gn, may ngi nhn thy mt trng nh di phn,
mt en lay lay, dang ngi nho nha, tht la mt v thn
tin giang th. ep trai nh Phan An(1), th hay nh
Tao T Kin(2), la ngi danh s ni ting nht nh t
Giang Nam. Sau khi vai chao, tt ca ngi xung. hoi
ho tn hai ngi, va u n. lai noi: Ti la
Thuyn t la Thn Khanh va quay lai pha Gia Cat noi:
- Anh Thin Thn, t khi gp nhau nm ngoai luc i
thi, n nay a qua na nm ri nh?
Gia Cat Thin Thn noi vi hai ngi:
- Nm ngoai, cu Thn lam hoc ai phu ti co ra u
th phu cho danh s hai mi bay chu huyn trong khi
thi chung phu. Quyn cua ng ng u.
Thn Khanh ci noi:
- o chng qua la vic lam tng nhau trong mt luc,
k no lam g! Va chng hm o ti mt, phai mang thuc
n trng; lam qua loa cho xong chuyn thi.
Tiu Kim Huyn noi:
- Gia th ng ni ting phong lu khp ca Giang Nam
chng kem ho Vng ho Ta(3) u u cung khm phuc.
(1)
(2)
(3)
Phan An tc la Phan Nhac ngi i Tn rt ep trai, luc i ra

ng con gai thng nem qua cy vao y ca xe cho anh ta.
Tao T Kin tc Tao Thc, con Tao Thao ni ting v th.
Vng ao, Ta An i Tn, nhng ngi phong lu i ng
Tn.
Chuyn lang Nho
33
ng lai la bc tai gioi nht trong gia nh, hm nay may

mn c gp, rt mong c ch giao.
- Cac ngai u la nhng bc danh s mt thi, ti ang
ly phai thnh giao mi phai ch, noi nh th sao c?
My ngi ngi xung ung mt chen tra ri vao trong
phong. Nhn thy trn ban y ca nhng ban vn tuyn
khc ch o, trng loan ca mt, Thn Khanh nhn qua
ri sang mt bn. t nhin gi n mt bai th cua
Tiu Kim Huyn lam ngay trc nhan i thm m
long vao mua xun. nhn xong, gt u noi:
- Nu ng cho phep, ti cung xin man phep noi liu.
Theo ti th ly kh lam chu: hai cu nay cua ng: Hoa
ao ti g thm nh vy Dng liu bng dng xanh d
thng
vit nh th nay th e no qua cng phu va, c y. By
gi ta thm mt ch hoi cu u.
(Hoi) hoa ao ti g thm nh vy?
th thanh mt cu t rt hay theo iu Ha Tn Lng
ngay. By gi tin sinh lai em vit no thanh th va thm
vao ng sau mt cu go ep thanh ra no phat.
Li ph nay lam cho Tiu Kim Huyn s toat m hi.
Quy im Dt noi:
- ng ban v th nh vy, nu gp ng ban cua ti la
ng Vi Tiu th chc chn la tm u y hp!
Thn Khanh noi:
Ng Knh T
34
- ng Vi Tiu co phai ba con cua ng khng? Ti co

c oc th cua ng ta. ng ta cung co tai.
Ngi mt lat Thn Khanh xin t bit.
Hm sau, Thn Khanh vit thip nha ti hoa
mu n n nhiu. Ti a sa soan my chen tra nhat mi
cac v n noi chuyn chi. Ba ngi vi vang mc ao n.
Thy mt ngi na ngi vi . Sau khi vai chao nhau,
ho mi ngi y ngi gh u. Thn Khanh noi:
- ng Bao y la ngi trong nha chung ti. ng ta
khng dam ngi trc cac v.
Quy im Dt nhn ra ngi kia la Bao nh Ty a
a th t Dng Chu n cho mnh. Va noi vi hai
ngi:
- y la ng chu cua ng Vi Tiu.
Ben hoi:
- ng n y co vic g?
Bao nh Ty ci va noi:
- ng Quy khng bit y thi. Gia nh ti vn la mn
ha Phu my i nay. Cha ti va ti chu n nha cu
Thng rt nhiu. Nay nghe tin ng Mi bay y,
chung ti dam u khng n thm.
Thn Khanh noi:
- Bt tt phai noi vic o, thi bao ngi nha em ru
ra y!
Chuyn lang Nho
35
Bao nh Ty va mt ngi y t mang ban n.

Thn Khanh noi:
- Hm nay ti mun bo ht nhng mon n tuc. Chung
ta ch dung ca, anh ao va mng Giang Nam nhm vi
ru. Chung ta va ung ru va noi chuyn sung.
Luc bng ln, qua nhin ch thy co my a s sai nh
th thi. Ru rot y chen, toan la ru qut thng
hang ph Vnh Ninh, Thn Khanh la mt tay tu
lng rt kha. khng n g, sau khi nng ua mi
khac, ch gp my ming mng va vai qua anh ao
nhm ru. Cc ru c can lai y, ung mai ti qua
tra. goi mang im tm ln. Banh nhn tht, banh
nhn tht vt quay, banh ran m ngng; banh ngot c
mang ln. Sau khi dung im tm, mi ngi ung mt
chen tra Luc An pha vi nc ma, ring Thn Khanh ch
n mt cai banh ngot va ung mt chen tra. Y bao thu don
ban tic, lai bao em ru ln ung.
Tiu Kim Huyn noi:
- Luc nay ngm hoa n, gp ban hin, khng le khng
co th! Chung ta hay chon vn co c khng?
Thn Khanh ci ma rng:
- Vic nay cac thi xa hin nay vn thng lam, nhng
theo y ti, cai o la vic cua bon tuc khach to ra mnh
phong nha. Chung ta th c noi chuyn sung th nay la
hn.
Ng Knh T
36
Noi xong, lic mt nhn Bao nh Ty. Bao nh Ty

ci va noi:
- Ti xin gop vui.
Bao lin i vao phong, ly mt cai sao trong bao gm
ra ri ngi ban tic bt u thi. Trong khi o, mt a
tre ng bn canh Bao nh Ty va v tay anh nhp, va
hat bai Thanh bnh iu cua Ly Bach. Ting sao khi
trm khi bng, reo rt nh xe tri xanh. Ba ngi dng
chen ngy ngt lng nghe. Thn Khanh lai mt mnh
ung lun my chen. Ho ung mai n luc trng ln, anh
trng chiu vao hoa mu n lam cho sc ep cua hoa lai
tng thm bi phn, ca cai vn trng nh tuyt. Ba
ngi ngy ngt nh mun ng dy nhay mua. Thn
Khanh a say mm. Va luc y, mt v hoa thng chm
rai bc vao, tay cm mt cai hp boc gm. M hp ra,
trong y co mt trang phao Ky Mn. Hoa thng noi:
- Bn tng n y thc cac ngai tnh ru. Ben t
phao ban tic, phao n nghe ung ung. Thn Khanh
ngi da vao gh ci vang. Hoa thng i ri, khoi phao
mui lu hoang vn con phang pht trn ban tic. Ba ngi
khach a say mm ng dy chn i khng vng, xin cao t v.
ci:
- Tiu say ri; xin li, khng th tin cac v c, ng
Bao! ng tin ba v h ti ri tr v y ngh.
nh Ty cm mt cy en sap, a ba ngi ra ngoai
va ong cng lai.
Chuyn lang Nho
37
Ba ngi v nha, bang hoang nh i trong gic mng.

Hm sau, ngi ban giy n oi tin. Khng co tin, hn
lam n mt trn. Ri n ngi chu quan hiu Tu Thng
Lu n oi tin n. Gia Cat phai cn hai nm bac vun
a cho hn cho hn i. Ba ngi ban nhau mi
Thn Khanh n tic ap l. V khng th don tic
nha, ho anh phai mi Thn Khanh n quan Tu
Thng Lu.
Hai ngay sau, tri trong gio mat, ba ngi n cm xong
n nha Thn Khanh. Bc vao ca a thy mt ba
chn to ang ngi trn gh dai noi chuyn vi mt ngi
gia nhn. Ngi gia nhn thy ba ngi n, lin ng
dy. Quy im Dt hoi ngi gia nhn: Ba y la ai?.
Gia nhn noi:
- o la mt ba mi tn la ba Thm chn to.
- Ba n y co vic g?
- Ba y n y co vic ring.
Ba ngi oan bit rng mun ly v le cho nn
khng noi na. Bc vao nha, thy ang dao chi ngoai
hanh lang. Thy ba ngi n, lin mi vao nha ngi
va bao ngi nha pha tra.
Quy noi:
- Hm nay ep tri, chung ti mun mi ng i chi vi
chung ti.
mang mt tiu ng i theo. Ba ngi keo n
quan ru Tu Thng Lu. khng t chi, anh phai
Ng Knh T
38
ngi xung. Quy bit tnh khng thch tht ln cho nn

bao don tht vt, ca, tht bo tai, nem va ru. Ung hai
chen ru xong, ho mi n nhm. Thn Khanh
gng n mt ming tht vt, nhng va bo vao ming th
a nn ra, moi ngi cung khng tin mi. Tri con sm,
ho khng ung nhiu ru ma n cm ngay. mt
chen tra vao bat cm ri c gng n nhng khng th n
ht, lin a cho ngi tiu ng n. Ba ngi n cm va
ung ru xong, xung lu, tra tin, i ra.
Tiu Kim Huyn noi:
- Anh Thn Khanh, chung ta cung i n i Vu Hoa
ai i.
Thn Khanh noi:
- Vng, nh th th thch lm.
My ngi cung i ln i vao trong n th, thy ban
th Phng Hiu Nho va Canh Thanh(1) rt la nguy nga.
Ho lai treo ln nh i. Xa xa, nhn thy khoi cac mai
nha trong thanh bc ln. Con sng Trng Giang trng
xoa nh mt dai lua bach. Nhng ngon thap lp ngoi lu ly thip vang
sang choi ca mt. Thn Khanh i n trc in nhn bong cua mnh
di anh mt tri, trong long bi hi khn xit. Ho ngi xung co. Gia
(1)
Phng Hiu Nho con goi la Phng Chnh Hoc va Canh Thanh
la hai nha nho co ting i Minh, chng lai Minh thanh t va b
git. oan nay tac gia noi n, co y am ch nhng vu tan sat i
Thanh luc tac gia con sng.
Chuyn lang Nho
39
Cat Thin Thn thy xa co mt cai bia nho lin chay n xem. Xem
xong chay v ngi xung noi:
- Trn cai bia nay khc my ch Ni y a git mi

ho.
noi:
- Noi rng mi ho th khng ung. i Han b ti nng
th git ba ho la ho cha, ho me va ho v. Chn ho cung b
git vi Phng Chnh Hoc la Cao, tng, t, khao, t, tn,
tng, huyn(1) . o u la ho cha ca. Con ho me, ho v u
khng b lin quan. Con noi vic git ca hoc tro la v ly.
Va chng, hoang Vnh Lac khng tan nhn n nh
th. Triu ai ta, nu khng co vua Vnh Lac chn chnh
lai ma c vua Kin Vn nhu nhc tr v th thin ha
con lm chuyn khng kem g thi Nam Bc Triu(2)
Tiu Kim Huyn noi:
- Theo y ng, Phng Chnh Hoc la ngi nh th nao?
- Theo y ti, ng ta la ngi vin vng khng lam nn
vic g. Trong khi thin ha con bao nhiu vic ln phai
lam, tai sao ch lo n vic truyn ngi ma thi. B chem
(1)
(2)
ng ba i, ng hai i, ng, cha, con, chau, chau hai i, chau

ba i; co th dch la ng s, ng c, ng, cha, con, chau, cht,
chut.
Nam Bc triu (th ky IV - th ky VI) thi gian Trung Quc b
chia ct lam hai, pha nam Dng T co ng Tn, T, Lng,
Trn goi la Nam triu, v pha Bc co Nguyn Nguy, Chu, Cao
T goi la Bc Triu. Sau nha Tuy thng nht ca Nam Bc. Thi
gian nay chin tranh lin min, nhn dn iu ng.
Ng Knh T
40
gia ch trong khi mang triu phuc la khng oan ung

chut nao!
Ho ngi chi mai cho n khi mt tri x bong. Bng
thy hai ngi ganh phn quay hai thung khng cung ln
nui ngh. Mt ngi v vai ngi kia noi:
- Nay anh, hm nay cng vic xong ri, chung mnh i
ung mt bnh nc sui Vnh Ninh ri v Vu Hoa ai
ngm mt tri ln i.
Thn Khanh ci ma rng:
Tht la phong kh Luc Triu(1) lai n nay vn khng
phai chut nao! Nhng ngi nu n va nhng ngi ganh
phn ma cung thanh lch nh th!
Ho xung i v nha. n ca chua, Gia Cat noi:
- Mi ng vao nha chung ti chi.
Thn Khanh noi:
- Cung c.
Tt ca i vao. Va bc n ca a thy Quy Vi Tiu
ngi trong phong. Quy im Dt mng r noi:
- Anh Vi Tiu! Anh a n y a!
Quy Vi Tiu noi:
- Anh im Dt! Ti tm anh hiu khc ch mi bit
anh y. Hai v nay la ai?
Quy im Dt noi:
(1)
Luc Triu: Thi Ng, ng Tn, Tng, T, Lng, Tn nhng

thi nay u ong Kim Lng va ni ting Thanh Lch.
Chuyn lang Nho
41
- V nay la Gia Cat Thin Thn, ngi Vu Thai. V

nay la Tiu Kim Huyn ng hng vi chung ta. Chc
th nao anh cha bit.
Quy Vi Tiu noi:
- ng ca Bc phai khng?
Tiu Kim Huyn noi:
- Vng.
- Con v nay?
Quy im Dt noi:
- V nay mi n, nghe tn th anh lai cang thch. y
la ng Huyn, chau th mi bay cua cu Thng
Thin Trng t la Thn Khanh. ng bit ng nay ch?
Quy Vi Tiu noi:
- Co phai ng ng u ky thi nm ngoai trong tt
ca hai mi bay chu huyn phu nay khng? By lu
khao khat, nay mi c gp mt.
Vi Tiu ng dy vai chao. Thn Khanh cung cui
u ap l. Moi ngi thi l xong ngi xung, va luc y
mt ngi ci r bc vao, noi:
- m nay cac v co lai ung ru cho vui khng?
Quy Vi Tiu nhn ra ngi y chnh la Bao nh Ty
ben noi ngay:
- Chu lam sao lai n y?
Bao nh Ty noi:
Ng Knh T
42
- Ti la ngi nha ng th mi bay. Ti la mn ha

nn n y la le d nhin. Anh cung bit ng sao?
Tiu Kim Huyn noi:
- Chung ta qua u la nhng ke mt ci cung u nn
tri ky, u phai th khach gia ng.
Quy Vi Tiu noi:
- Mc du tiu t tui, cung a i du lch giang h
va c gp nhiu ngi. Nhng cha bao gi tiu thy
mt con ngi sang trong, xinh ep nh tin sinh.
Tht la mt v tin trn tri. Ngay nay c gp mt tin
sinh th tiu cung la mt v thn tin vy.
Thn Khanh noi:
- Tiu gp tin sinh cung ging nh chuyn Thanh
Lin cheo thuyn trn bin(1) . Tht la mt vic thu v. Ch
nhn phen nay, khin cho:
Phong lu hi ca, Giang Nam lai thy du ky;
Trac lac t tri, thin ha u truyn phong nha
giai.
(1)
Thanh Lin ngi i Xun Thu - Ba Nha hoc an cm vi ng,

ng a n mt hon nui gia b, ri cheo thuyn i mt, cho
Ba Nha theo trong canh tnh mch t nhin, ma hiu bit cai hay
cua nhac.
Chuyn lang Nho
43
HI TH BA MI
a Thiu Tun tm ban quan Thn Lac;

Snh phong lu hi khach h Mac Su.
Thn Khanh va Quy Vi Tiu gp nhau rt la y hp
tm u. Chiu y, v Quy Vi Tiu tro lai chua Tha n,
trong thanh cho nn thy tri ti, Vi Tiu vi vang tr
v thanh. Bao nh Ty theo Thn Khanh v nha.
Thn Khanh mua ru cho Bao nh Ty ung va hoi:
- ng Vi Tiu la ngi nh th nao?
nh Ty k lai vic ngay trc Quy c Hng tri phu
ly u, sau o Quy ly chau gai Vng quan gia tc
la chau cua Bao. Nm nay, cu Tun lam Dim vn s cho
Vi Tiu my trm lang bac. Nh th, Vi Tiu, va mi
ci mt c v ho Vu Dng Chu. Bao k lai t u
n cui mt lt. Thn Khanh nghe vy mm ci va
nh tt ca. gi Bao lai nha mnh ngh. m y, Bao
nh Ty lai k chuyn Hng tri phu i ai vi mnh tt
nh th nao. Thn Khanh khn xit bui ngui. Bao lai
noi n chuyn mnh ly Vng th vt va nh th nao.
Thn Khanh ci vang. Sau o hai ngi i ngu.
Ng Knh T
44
Sang hm sau, Quy Vi Tiu va mt ngi ho Tn trc

lam vic vng phu cung n thm. Hai ngi bc vao,
vai chao va ngi xung. Tn k lai chuyn mnh xng hoa
kinh vi bay ngi danh s ho Vng, ho Ly phu
Triu Vng(1)
Thn Khanh noi:
- ng Phung Chu va ng Vu Ln la chu cua ti.
Tn nhc n ngi th ba la Tn T Lng. noi:
- ng Tn la ban ng khoa vi thy ti.
Nhng khi Tn noi rng mnh la ngi anh em ho vi
Tn T Tng th Thn Khanh khng ap. Ngi nha
bng tra ln. Ung tra xong, Tn v trc Quy Vi Tiu
lai noi chuyn. Thn Khanh noi:
- Anh Vi Tiu! Ti rt ghet nhng ngi h m ming
ra la noi n bon mu sa (2). Va ri, cai ng kia noi rng
ng bac ti la Tn T Tng lai la anh em vi ng ta. Ti
ch s ng bac ti xu h v a co mt ngi anh em hen
ha nh th!
ang luc noi chuyn, cm don ln. Hai ngi ngi n.
Ngi y t vao bm:
(1)
(2)
Bay danh s nin hiu Gia Tnh i Minh: Vng Th Trinh, t

Phung Chu, Ly Phan long t Vu Ln, Ta Trn t Mu Tn; Tn
Thn t T Tng, Ly Hu D, T Trung Hanh va Ng Quc
Lun.
Nhng ngi lam quan i mu sa; cho nn nhng ngi lam
quan thng goi la hang mu sa.
Chuyn lang Nho
45
- Co ba Thm i ngoai.
- Goi ba ta vao. Co ngai g vic y?
Ngi y t ra a ba Thm vao. Thn Khanh bao:
- em mt cai gh dai cho ba ta ngi.
Ba Thm hoi:
- V nay la ai?
- o la ng Quy An Khanh. Vic ti nh ba th nao
ri?
- Ti n y chnh v vic y y. Sau khi ngai noi vic
y vi ti, ti tm gn khp thanh Nam Kinh cho ngai
mt ngi. Bi v ngai la mt ngi ht sc lch s, sang
trong xem chng khng co c nao xng i, cho nn ti
khng dam n y noi. Nay nh cng phu tm kim, ti
a tm c mt c Hoa Bai Lu. C nay ho Vng, lam
ngh dt lua, thc la tai mao tuyt vi, khng ai sanh kp,
nm nay mi lm tui. Con noi c ta ep nh th nao th
ch nhn ngi em trai c ta kem c ta mt tui la u bit.
Nu anh ta n mc ao qun ep, trang im vao th tt
ca nhng ngi ong vai con gai trong mi ban hat
cu Hoai Thanh cung u khng thm vao u. Anh ta
bit hat, bit din tung. C nay vi ngai thc la xng i
va la. Ngai co i xem mt khng?
Thn Khanh noi:
- Ba noi vi c ta ngay mai ti lai.
Ba Thm vng da i ra. Quy Vi Tiu noi:
Ng Knh T
46
- Ti co li mng anh.
Thn Khanh cau may:
- Anh a! y cung ch v mun co con trai ni doi,
khng bit lam th nao. Nu khng ti ly hu lam quai
g!
- Trai tai gai sc phai vui chi kp thi ch! Tai sao
anh lai noi ngc i nh vy?
- Anh Vi Tiu! Anh noi th la cha hiu ti. Thai T
Cao hoang chung ta(1) noi: Nu ta khng phai do ngi
an ba e ra th ta a git tt ca nhng ngi an ba
trong thin ha ri. Lam g co ngi an ba tt! Tnh tnh
cua ti khng chu ho c. Ho cach xa ba gian phong,
ti a ngi thy mui hi thi cua ho ri!
Quy Vi Tiu cha hoi tai sao th ngi y t a a
mt t danh thip vao va noi:
- bn ngoai co ng Quach Vu H n thm.
noi:
- Ti khng quen ai ho Quach Vu H ca.
Quy Vi Tiu cm t thip xem va noi:
- ng ta tn la Quach Thit But, chu mt hiu khc
du ngoai ca chua. Chc ng ta a khc cho hai ng
con du vung nn n chao ch g. C goi ng ta vao!
(1)
Tc la Chu Nguyn Chng.
Chuyn lang Nho
47
Thn Khanh bao y t mi Quach Thit But vao.

Quach Thit But vao vai chao, noi mt trang dai to long
ngng m:
- Gia nh ng Mt nha ba giap bang, bn i sau
thng th. Con hoc sinh va ti t th khp ca thin
ha: S ngi lam tng c, tun vu, b chanh, thu ao,
m khng ht. Ca nhng ngi quan gia, khi ra khoi nha
cung c ham cu phm. Nay ng Quy: Khi nho ti vn
nghe ngi ta noi ngi con cu la bc thin tai gioi
nht trong thin ha, th nao ng ta cung trang nguyn.
Quach noi xong, ly ra mt cai hp boc gm, trong co
hai con du vung, ngoai vit hai ch ai n. Quach
cm hai tay a cho . Thn Khanh nhn ly. Noi
chuyn sung mt lat, Quach bc ra. tin ra ri quay
tr lai noi vi Quy Vi Tiu:
- Hn va mi gp ta a noi lai nhai kho chu. Nhng
iu hn noi k ra ung s thc ca.
Quy Vi Tiu noi:
- Chuyn trong quy phu ai ma cha bit!
mi Quy lai n cm. Ru bng ln, hai ngi ngi
ung ru noi chuyn tm s. Quy Vi Tiu noi:
- Bnh sinh anh co thch chi sn thuy
- Sc khoe
khng?
ti kem cho nn treo nui, chi trn sng cung u min
cng.
- Th anh co thch m nhac khng?

Ng Knh T
48
- Ngu nhin ma nghe th cung c. Con nghe lu th

thy no m inh tai.
Hai ngi lai ung thm vai chen. nga nga say bng
th dai ma rng:
- Anh Vi Tiu! T xa n nay ngi ta u b ch tnh
lam luy.
Quy noi:
- Tnh con ngi ta chng qua la tnh trai gai; nhng
theo anh va noi, th anh khng thch an ba.
- Tai sao anh lai noi tnh ngi ta chng qua la tnh
trai gai? Tnh ban be chng hn tnh trai gai sao? Chng
cn noi g ch xem chuyn Chic chn thu cua Ngac
Qun th u ro(1) . C nh y ti trong thin ha ch co vua
Ai nha Han nhng ngi cho ng Hin (2) la ngi
hiu tnh yu mt cach ung n ma thi. Nghiu, Thun
nhng ngi cho nhau chng qua cung la nh vy. ang
tic ngi i khng ai hiu!
- Anh noi nh vy ung lm! Th nhng bnh sinh anh
a gp ai hiu long mnh cha?
(1)
(2)
Trong quyn Thuyt Uyn co chuyn ng vua nc Ngac i

thuyn em nm gm ln trn cheo ma hat nhng vic cua ngi
nc Vit. Sau nay ngi ta dung vic y ta cam tnh cua
ngi con trai i vi nhau".
ng Hin ep trai c vua Ai (nm 61 trc cng nguyn)
yu, mun nhng ngi cho y.
Chuyn lang Nho
49
- Nu trong thin ha co con ngi nh vy, sng cht

co nhau th ti a khng bun ba, m au nh th nay!
V ti, duyn i, phn hm cha h gp c ngi tri ky
cho nn nhn bong trng ma ngm ngui, nghe ting gio ma
ri l.
- Mun tm mt ngi ban th phai tm trong am con
hat.
- Anh Vi Tiu! Anh noi cu y lai cang ra ngoai na.
Tm ngi ban trong am con hat, chng khac g ngi
thch sc ep ma tm tnh yu trong chn thanh lu. Nh
th chng la sai lm v cung sao? Phai la nhng ngi
gp nhau trong gan rut, cam nhau bn ngoai hnh hai,
nhng ke cao quy nht trong thin ha th mi co c cai
tnh yu nh vy.
Noi xong, lai v ui ma than:
- Nhng trong thin ha khng co con ngi nh th.
ng xanh kia bt Thn Khanh nay anh m mi su
dng dc, c c mt mnh. Noi xong, sa nc mt. Quy
Vi Tiu ngh bung:
Lao nay xem ra in ri. Ta phai chi cho hn mt me
mi c.
Ben noi:
- Anh khng nn noi trong thin ha khng co ngi nao.
Ti a c gp mt trang thanh nin, anh ta khng phai
la con hat, cung khng phai nh bon ta, ma la mt ao s.
Con ngi nay phong lu tao nha, nhng khng phai la
Ng Knh T
50
xinh ep theo kiu an ba, ma xinh ep theo kiu an

ng. H ti nghe ai khen mt ngi ep trai ma noi ep
nh an ba la bao gi ti cung ni gin. Tht la bun ci!
Ai thch cai ep an ba th c vic ngm an ba la u ri.
Nhng trong thin ha lai con co cai ep an ng ma t ai
nhn thy.
p tay vao ban noi:
- Cu nay phai khuyn my khuyn. Anh noi ai y?
- ng ta la hang khac thng! Co nhiu ngi tm cach
lam quen vi ng ta, nhng ng ta khng chu d dang noi
ci vi ai. ng ta lai rt quy trong tai nng, v ti hn
ng ta my tui, nn trc mt ng ta, t bit mnh xu
x, ti khng dam m n vic lam quen. Nay anh! Anh co
mun i xem ng ta nh th nao khng?
- Khi nao anh a ng ta n y?
- Nu ti a ng ta n y th chng co g la ht. Anh
phai thn hanh n tm ng ta ch.
- ng ta u?
- Thn Lac Quan.
- Tn ho la g?
- Tn ho th nay cha th noi c. Nu tit l thin
c, ng ta ma bit th se trn ngay ma anh mun gp
cung khng th gp c na. By gi ti vit tn ho ng
ta vao mt t giy, bo vao phong b dan ky a cho anh.
Khi nao anh n ca Thn Lac Quan mi c phep m,
Chuyn lang Nho
51
xem xong, i tm ngay th anh se gp ng ta mt cach d

dang.
va noi va ci:
- c lm!
Quy Vi Tiu lin vao trong phong ong ca lai mt hi
lu, vit vao mt t giy ri nim phong cn thn. Trn
phong b lai vit hai ch sc lnh, ri a cho va noi:
- By gi ti phai i ngay. n mai khi anh a gp
con ngi ky la nay ri, ti se tr lai mng anh.
Noi xong Vi Tiu ra v.
Thn Khanh tin Vi Tiu ra ca ri vao nha bao y
t:
- Sang ngay mai may n ngay nha ba Thm noi rng
sang mai tao khng co th gi ri n Hoa Bai Lu xem
mt c y. Ba hay i n ngay kia. Ngay mai bao ngi
khing kiu a ta n Thn Lac Quan thm mt ngi
ban.
Chiu hm y, khng co vic g xay ra. Sang hm sau,
ly xa phong ra mt may, thay qun ao mi, bi nc
hoa y ngi thm phc ri bo bc th cua QuyVi Tiu
vao trong ng tay ao, ln kiu i thng n Thn Lac
Quan. Kiu dng ngoai cng, i b vao, ly bc th
ra xem. Trn bc th i n ao vin Qu Hoa u
hanh lang pha bc, hoi ao s la Lai Ha S Dng Chu
n.
Ng Knh T
52
Thn Khanh bao ngi khing kiu i. Con mnh

i theo mt con ng quanh co vao trong chua. trong
chua nghe co ting m nhac. trc mt la mt cai lu.
Ca lu m rng. trong co ba gian phong. gian gia
co mt quan Thai giam lo vic coi soc lng tm, mc mt
cai ao thu rng, ang ngi o. bn phai co hn chuc
ngi con hat. Bn trai la bay tam ao s nho ngi trn
mt day gh dai ang hat va chi nhac. trong long
nghi hoc khng bit ng Lai Ha S co y khng!.
a mt nhn tt ca nhng ngi ao s tre mt
lt nhng vn khng thy ai xut sc. Lai quay u
nhn tt ca con hat, cung toan la nhng ngi tm thng.
ngh bung: Lai Ha S a la ngi cao thng, t trong,
chc la khng them chi vi bon nay. Ta n Qu Hoa
Vin hoi xem. n Qu Hoa Vin go ca. Mt ao s
mi vao ngi. Thn Khanh noi:
- Ti n thm ng Lai Ha S mi Dng Chu n
y.
- ng Lai Ha S trn lu. ng c ngi y. Ti i mi
ng ta xung.
Ngi ao s kia i c mt lat th thy mt v ao s
beo ph trn lu i xung, u i mu ao s, mnh mc
ao mau g trm hng, mt en lang nh du, lng may
rm, mui to, ru ria xm xoam trac nm mi tui. V
ao s vai chao hoi:
- Ngai u n, quy tnh la g?
Chuyn lang Nho
53
- Ti ho ngi Thin Trng.

- Chung ti co nhn c mt s tin cua Phu
Thin Trng. Co phai la cua quy chu khng?
- Vng.
ao s vui mng l ra net mt cung knh noi:
- Ti khng bit ngai y, ang ly ti phai n quy
phu bai kin, nay lai bt ngai phai mt cng giang lm
nh th nay...
Va vi vang bao ao nhn pha tra mi va em trang
ming n. Thn Khanh ngh bung: y chc la
ngi s phu cua Lai Ha S. Ben hoi:
- ng Lai Ha S la hoc tro hay la chau ng?
ao s kia ap:
- Ti chnh la Lai Ha S.
Thn Khanh nhn kinh ngac noi:
- A! Th ra ng la ng Lai Ha S sao?
By gi khng nhn c, c ly ng tay ao che
ming ma ci. ao s khng bit vic g, sai em cac a
qua n pha tra, lai ly trong ng tay ao ra mt tp th,
yu cu ch giao. Thn Khanh khng bit lam sao, anh
phai gng gng xem mt lt. Ung xong hai chen tra,
lin ng dy cao t. ao s nht nh oi cm tay tin
ra ngoai ca, ao s hoi:
- Co phai ng chua Bao n khng? Ngay mai ti se
n y chi vai hm vi ng.
Ng Knh T
54
ao s tin ra ca, ch cho ln kiu ri mi tr

vao nha. Thn Khanh ln kiu trn ng nhn ci
khng c, ngh bung: lao Quy Vi Tiu cho ma thc, ch
toan noi by!
va vao nha, th ngi y t noi:
- Co my ngi khach trong nha.
i vao thy Tiu Kim Huyn, Tn ng Ch, Kim
Ngu Lu va Kim ng Nhai n thm. Tn ng Chi a
ra mt bc ai t, Kim Ngu Lu a ra mt i cu i,
Kim ng Nhai a ra quyn T th giang chng do y
soan nh xem h. Vai chao xong, moi ngi ngi xung.
My ngi u k lai lch cua mnh. Ung tra xong moi
ngi ra v. Thn Khanh kht mui mt cai, quay vao
noi vi y t:
- Mt anh chang th bin lai v nha lo giang T th.
Sach thanh hin lai n hang nay giang sao!
ang luc y th co ngi y t cua Tn mang n mt
phong th va mt bc tranh nh vai ch.
Thn Khanh chan ngan anh phai nhn va vit th tra
li cho ngi y t mang v nha. Hm sau, i xem
mt ngi thip. Vit giy nh ngay, chon ba ngay sau
a du v, bn rn v vic di n cai nha bn sng
on ngi thip v y.
Hm sau, Quy Vi Tiu n mng Thn Khanh.
Thn Khanh ra on vao. Vi Tiu noi:
Chuyn lang Nho
55
- Ti xin li hm qua khng n mng anh c, hm

nay mi n co hi chm, xin tht l!
- Chiu qua ti khng don tic nn cung khng dam mi
anh.
Vi Tiu ci hoi:
- Hm trc anh a thy con ngi ky la y cha?
- Anh thc la cho ma, ti mun anh cho anh mt trn.
Nhng thi tha cho v cai v anh chi ti cung thu v y.
- Tai sao anh lai anh ti? Ti noi ng ta ep theo li
an ng ch khng phai ep theo li an ba. Khng phai
nh th sao?
- Chnh v th nn ti mun anh cho anh mt trn.
Hai ngi ci r. Va luc y, Lai Ha S va Bao nh
Ty cung bc vao chuc mng. Hai ngi lai cang nhn
ci khng c. Thn Khanh ra hiu cho Quy Vi Tiu
khng c ci na. Bn ngi vai chao cung ngi.
Thn Khanh gi ho lai n cm. n cm xong, k
chuyn hm n Thn Lac Quan thy mt ngi Thai
giam ngi di lu, bn trai hn ta co nhng ngi hat
tung, bn phai co nhng ngi ao s chi an va ca
hat. Quy Vi Tiu noi:
- Thu vui kia ma ch danh ring cho bon y chi sao?
Tht la ang bc!
Thn Khanh noi:
- Anh Vi Tiu! Ti co mt vic nay rt t co, mun ban
vi anh.
Ng Knh T
56
- Vic g vy?
Thn Khanh hoi Bao nh Ty:
- ca Thuy Ty va bn cu co tt ca bao nhiu ganh
hat?
- Trn mt trm ba mi ganh.
- Ti nh chon mt ngay nao o m mt hi vui mt
ni tht rng rai, mi tt ca nhng ngi ong vai an ba
trong s mt trm my mi ganh hat n. Mi ngi ra
ong mt tro. Ti vi anh Vi Tiu bn canh nhn xem
voc dang ngi va dang iu ngi din. Vai ngay sau, se
nh th bc; ri vit ln mt cai bang. Ai ma nhan sc
va tai ngh u tuyt th se c ghi vao bang va yt
ni ng ngi qua lai. C nhin, ai n cung co tin. Mi
ngi c biu nm mi ng, hai cai tui, mt cai quat
th. Chi nh th co c khng?
Quy Vi Tiu mng r:
- Sao anh khng noi iu y vi ti sm hn? Th tin
vui cht i c.
Bao nh Ty ci va noi:
- ti i goi ho. Mi ngi c nm mi ng va
sau nay khi c cac ngai chon, yt tn vao bang th se
ni danh. Ti khng dam noi ch ai c yt tn vao bang
th se c i lai vi cac quan va se kim c nhiu tin.
Ho ma bit th th ai ma cha keo n y din tung.
Lai Ha S v tay noi:
Chuyn lang Nho
57
- Tuyt! Ti cung mun xem lm! Khng bit hm o

cac ngai co cho ao s nay xem khng?
Thn Khanh noi:
- Tai sao lai khng? Chung ti se gi giy mi tt ca
cac ban hu n d tic.
Quy Vi Tiu hoi:
- By gi chung ta nh lam u?
nh Ty noi:
- Ti sng ca Thuy Ty bit ca Thuy Ty rt ro. Ti
xin i mn mt cai nh Mac Su H. Ni o rng rai
va mat me lm.
- C nhin la chu Bao phai i loan bao cac din vin.
Nhng chung ta cung phai vit mt t yt th ch. Chung
ta chon ngay nao y?
Lai Ha S noi:
- Hm nay la ngay 20 thang 4. ng Bao con phai i
loan bao my ngay. Loan bao xong, cung mt mi
ngay. Nh th th nh vao ngay mng ba thang sau la
va.
Thn Khanh noi:
- Anh Vi Tiu! Ly mt t giy o ra y! Ti oc cho
anh vit.
Quy Vi Tiu cm but, Thn Khanh oc:
Quy Vi Tiu An Khanh va Thn Khanh Thin
Trng chon ngay mng 3 thang nm m hi Mac Su
Ng Knh T
58
H. Bao cho tt ca cac con hat trong cac ban hat trong
tnh, ai mun n d thi th ghi tn va ngay y n Mac
Su H. Mi ngi din mt tn tung tuy y mnh. Ai din
cung c nm mi ng, mt cai tui, mt cai quat
th, ba cai khn tay. Nu nhan sc va tai ngh u kha
th c thng thm. Cuc thi vn tip tuc khng k ma
gio. Bao cho tt ca moi ngi bit.
Vi Tiu vit xong a ngay cho Bao nh Ty. Thn
Khanh sai y t ra ph mua hn mt trm cai quat v.
Thn Khanh, Lai Ha S va Quy Vi Tiu mi ngi chia
nhau my chuc cai th. Sau o, ho ban vic mi
khach. Vi Tiu ly t giy o ra t trc mt va vit:
Tn tin sinh, Tn tin sinh, Kim ng Nhai tin sinh,
Kim Ngu Lu tin sinh, Tiu Kim Huyn sinh, Gia Cat
tin sinh, Quy tin sinh, Quach Thit But, v tng, Lai
ao s, ng Bao va hai chu nhn na tt ca mi ba ngi.
Ho vit mi mt thip ly tn hai ngi mi.
ang khi chun b th Vng Lu Ca ngi thip cua
Thn Khanh mang l vt n thm ch: Hai con vt,
mt cp ga con, mt ming tht, tam th banh va mt
bnh ru. noi:
- Em n y ung luc qua.
Vng Lu Ca vai chao Thn Khanh, cm ly
tay va nhn mt lt. Ro rang la mt ngi thiu nin ep
trai, co phn ep hn ca ch. bao Vng tr lai sau khi
a thm ch. dn ngi nha lam tht con ga va con vt
Chuyn lang Nho
59
Vng va em n nhm ru. Khi Vng Lu Ca tr

lai, noi n y nh mnh mun m hi cai nh trn
h. Lu Ca reo ln:
- Tuyt qua! Ti cung xin din mt oan.
Quy Vi Tiu noi:
- Th th hm nay anh hay hat mt bai cho chung ti
nghe vi.
Vng Lu Ca ci. Chiu hm y sau khi a ung
ru, Bao nh Ty chi sao, Lai Ha S go nhp va Vng
Lu ca hat bai Tin bit Trng nh ly trong Ty
Sng Ky. Bai hat rt du dng. Hat xong mt luc, tt ca
moi ngi u say kht va tr v.
n ngay mng ba hai hom ng ao qun cua hai ban
tung c mang n Mac Su H. Quy va hai ngi
chu n trc. Khach kha cung ln lt n. Bao Bnh
Ty em n sau bay mi ngi hat tung. Ho u la
nhng ngi a ghi tn vao t giy hm trc. Ho n
chao Thn Khanh, bao ho trc tin n cm ri
trang sc ln lt i ra trc nh cho cac quan khach
xem mt lt ky ri mi vao din. Moi ngi vng da bc
ra. Cac danh s nhn Mac Su nh, thy ca bn pha m
toang, bn b la nc h bao boc. Ngon gio nhe lam rung
rinh mt nc, nhng lan song gn ln tn. Trn cai cu
van bn ngoai nh, nhng ngi din tung a trang
sc ep e. Ho u i qua cu y i vao. bao ong ca
gia lai. Nhng ngi din tung sau khi i qua cu, i
Ng Knh T
60
vong qua hanh lang mt lt theo cai ca pha ng vao

trong nh ri i ra cai ca pha ty. Nh th, tt ca cac
quan khach u co th thy ro iu b va dung nhan cua
ho.
n cm xong, moi ngi trang im ep e, i mu mi,
mc ao mi, ln lt i qua cu vao nh ri i ra. Trong
khi o va Quy cm but trong tay. Lat sau tic don ra,
ting trng va ting thanh la ni ln va mi ngi hat
tung bc ln din mt v. Ngi nay din v Ba tic,
ngi kia din v Chang hat say. Ngi no din oan
Git h, ngi th din oan Xin ung tra. Khng co
oan nao trung nhau. Vng Lu Ca din v Nh n
canh pham tuc. m n, my trm ngon en cai cao cai
thp chiu sang nh ban ngay. Giong hat reo rt cao vut
tri xanh nhng ngi giau co lam cac nha mn, cac
hiu bun va nhng ngi chu hiu bun trong thanh
nghe noi Mac Su H co hi, u thu thuyn treo en
lng, cheo ra gia h xem. Khi nao cao hng th ho ng
thanh leo ln. Chi mai n khi tri sang, ca thanh a
m, ho mi tr v thanh. Mt ngay sau, ca Thuy Ty
co mt cai bang : Th nht Trnh Khi Quan ban
Phng Ln, th hai: Cat Lai Quan ban Linh Hoa, th
ba Vng Lu Ca v.v... Hn sau mi ngi khac cung
u c xp theo th t nh vy. Bao nh Ty em
Trnh Khi Quan n yt kin Thn Khanh. Thn
Khanh cn ra hai lang vang bao Bao nh Ty em ra hiu
Chuyn lang Nho
61
hang vang lam mt cai chen vang trn khc bn ch:

ep hn anh ao tng ring cho Trnh Khi Quan.
Nhng ngi khac cung u c thng tui bac, khn tay
va quat th. Sau khi xem bang, cac v quan quen thn vi
mi ngi hat tung c ng u bang rt la vui
mng. Co ngi keo ho v nha ung ru. Co ngi mua
ru ngoai tim em v cung ung. Tic tung keo dai ba
bn ngay. T o, ting truyn khp ca Thuy Ty lan n
cu Hoai Thanh. Danh ting cua Thn Khanh lam nao
ng ca Giang Nam. Ch nhn phen nay, khin cho:
ngoai phong lu tai t, lai co ngi ky; sau khi hoa ru
vui tnh, con nhiu vn s.
giai.
Ng Knh T
62
HI TH BA MI MT
Huyn Thin Trng n thm ngi hao kit

Lu T Th say tt nhom cao bng
Thn Khanh m hi, Bao nh Ty thy tiu
nhiu tin qua trong long kinh ngac, ben ngh thm:
ng ta la ngi khng khai, tai sao ta khng nhn o
mn vai trm lang lp mt ban hat kim n nh ngay
trc. Chu y a nh, nh Ty ngay nao cung n nha bn
b sng, sn soc lo lng n ni khng ng nh th.
Mt hm, m a khuya, tt ca ti t trong nha u i
ngu ht, hai ngi noi chuyn tm s vi nhau. noi:
- ng Bao. ng hin nay sinh sng nh th nao? Phai
tm mt cng vic g ma lam mi c?
Bao nh Ty nghe cu hoi y lin quy xung t.
git mnh y dy ma rng:
- Anh lam cai g th?
- Con la mn ha cua ng c ng hoi nh vy thc ng
lng rng nh tri nh bin. Nhng con xut thn lam
ngh day hat tung, ngoai cai ngh y ra con khng bit
lam cai ngh nao khac. Xin ng thng con, giup cho con
Chuyn lang Nho
63
vai trm lang lp mt ban hat nh ban hat trc. Khi

nao con kim ra tin th nao con cung xin a lai.
- Cai o th d. Ngi xung ri ti ban vi ng. Vai trm
lang bac th khng u lp mt ban hat c. t nht
cung phai mt n ngan lang. y khng co ai ngoai ti
va ng nn ti cung khng giu gim g ng ht. Nha ti
tuy co mt hai ngan lang bac tht y, nhng hin nay ti
khng mun tiu n. V sao? V trong mt hai nm na
ti se thi va th phai tiu. Cho nn ti phai gi tin
dung vao vic y. Con v vic ban hat cua ng, th ti
mach mt ngi co th giup ng. Lam th cung nh la ti
giup ng vy. Nhng ng khng c cho ng ta bit rng
chnh ti noi vi ng iu y nhe!
- Ngoai ng ra y con co ai giup ti na?
- ng ng lo, hay nghe ti noi a. Ho hang chung ti
co tt ca bay nganh chnh. Cu Thng th b L thuc
nganh th nm. Trc y hai i, cu ng u chi ho
nganh th bay thi trang nguyn, ng con lam tri phu
phu Cng Chu Giang Ty. ng y la bac ti va ngi
con cua ng la ngi anh ho th hai mi lm cua ti tn
la Nghi, hiu la Thiu Khanh. ng nay kem ti hai tui
va a tu tai. Bac ti la mt ng quan thanh bach. T
tin lai mt t nha ca, rung vn. Sau khi bac ti
cht lai gia tai trn di mt van lang bac. Nhng
Thiu Khanh la ngi ngc, tiu xai nh la ngi co mi
my van lang. ng y khng bit phn bit bac tt hay
Ng Knh T
64
bac xu, th ma lai rt thch giup ngi khac. Bt ky

ai n k canh ngheo kh cua mnh cung c ng ta cho
nhiu tin. By gi ng y giup ti t lu. n mua thu
mat tri, ti se a tin i ng cho ng n nha ng anh
ho ti. Ti cam oan vi ng, th nao ng cung co mt
ngan lang bac.
- Luc by gi xin ng vit cho con mt bc th cho con
cm i.
- Khng c! Vit th th nht nh khng c. ng
ta ch mun lam ngi giup duy nht, ngi chiu c
duy nht n ngi khac ma thi. ng ta khng mun ai
nhung tay vao vic giup y. Nu ti vit th th ng ta
cho rng ti a giup anh ri, va ng ta se gin nn khng
giup anh na. Nhng trc tin ng phai n tm mt
ngi.
- Tm ai?
- ng anh ho ti co mt ng quan gia gia ho Thiu. ng
co bit ngi y khng?
Bao suy ngh mt lat ri noi:
- Luc thy con con sng th ng Thiu co bao chung con
n din tung mng sinh nht ba cu chu. Con cung
c thy ca cu tri phu Cng Chu.
- Th th tuyt! ng Thiu by gi a cht ri. Ngi
quan gia hin nay la lao Vng Ru. Hn la mt thng
ht sc hen ha nhng ng anh ho ti lai ht sc tin cy.
ng anh ho ti co mt cai bnh nh th nay: H ai ma noi
Chuyn lang Nho
65
bit n ng cu thn sinh anh ti th du hn la con cho,

anh ti vn knh trong nh thng. Vy, trc tin ng
phai n gp lao Vng Ru. Thng cha nay thch ung
ru. Nu ng mua ru cho hn ung va nh hn noi
vi chu rng: ng la ngi cu phu ngay xa thch nht th
ng anh ho ti se cho ng v khi tin tiu. ng ta co tnh
khng thch ngi ta goi ng la lao gia (cu chu). ng c
goi ng ta la thiu gia (ng chu tre) ng ta lai co mt cai
tt nh th nay: ng khng thch ngi ta noi chuyn v
cac quan hay nhng ngi giau trc mt mnh. Chng
han noi vi ng ta rng Hng tri phu trc kia rt tt
vi ng. ng noi vi ng ta iu o. C ng ta tin
rng ng ta la ngi duy nht a che ch ng, giup ng
va nu ng ta hoi ng co bit ti khng th c tra li la
khng bit(1) .
Bao nghe vy trong long mng r, ht sc giup vic
nha cho . Hai thang na, vao cui thang bay, tri bt
u mat. nh Ty xin Thn Khanh hai lang bac, thu xp
hanh ly qua sng i Thin Trng.
Ngay th nht, Bao qua sng n ngu huyn Luc
Hp, ngay th hai, Bao dy sm i mi dm n mt
(1)
Tt ca hi hai mi chn n y miu ta Thn Khanh, mt

nha nho giau co, co tai, ep trai nhng rt tm thng. Thn
Khanh chu mt tin mua cai danh la hao hoa, ch khng
chu mt tin giup ngi khac. oan nhn xet v Thiu
Khanh cang chng to Thn Khanh la mt ngi tuc khach.
Ng Knh T
66
ni goi la i T Hiu. Bao vao mt cai quan ngi. ang

nh goi em nc ra ra mt, th thy mt cai kiu dng
trc ca. trn kiu bc xung mt cu gia, u i
mu vung, mnh mc ao sa trng, chn i giay lua o co
cai mui o cua mt tay bm ru va b ru dai, bac nh
si t. Cu gia va bc vao hiu, th chu quan vi chay ra
ly hanh ly.
- Cu Vi th t a n y a? Xin mi cu vao!
Cu Vi bc vao nha. nh Ty ng dy vai chao, cu Vi
ap l. nh Ty mi cu Vi ngi gh trn, mnh ngi gh
di va hoi:
- Ngai ho Vi, vy ngai lam n cho bit ngai u?
- Ti ho Vi, trn Y thuc T Chu. ng ho la g va
u?
- Ti ho Bao ngi Nam Kinh n phu trang nguyn
Thin Trng thm ng Thiu Gia.
- ng nao? Thn Khanh hay Thiu Khanh?
- Thiu Khanh.
- Gia nh ng co sau bay mi ngi, nhng ch co
hai ngi nay giao du vi cac tn khach bn phng, con
nhng ngi khac toan ong ca, bo bo gi ly rung vn
va lo thi c. Ti hoi ng nao trong hai ngi la v vy.
Ca hai u la tay ni ting khp min Trng Giang
nay. Thn Khanh la ngi phong nha, nhng ti thy ng
ta co ve uy m mt chut. Con Thiu Khanh la mt ngi
Chuyn lang Nho
67
hao kit. Ti cung n nha thm ng ta y. Chung ta n

cm ri cung i.
- Cu co phai la ba con vi phu khng?
- Ti la ban hoc rt thn vi cu phu Cng Chu t khi
con nho.
nh Ty nghe vy lai cang knh trong.
n cm xong, Vi ln kiu, bao thu la ci cung i
n cng thanh huyn Thin Trng. Vi xung kiu noi:
- ng Bao! Chung ta cung vao phu i.
- Cu c ln kiu i trc. Ti con n nha gp ngi
quan gia ri n gp thiu gia cung c.
- Tt lm!
Cu Vi ln kiu i thng vao phu. Ngi gi cng vao
bao tin. Thiu Khanh vi vang ra mi vao nha khach.
Thiu Khanh noi:
- a na nm nay xa cach, chau cha n thm bac va
bac gai. Sc khoe cua bac my lu nay nh th nao?
- Cam n! u manh khoe ca. u mua thu nay nha
ri, ti nh n vn hoa trong phu anh hoa qu chc
chn n y cho nn ti n y thm anh ri cung ung
ru.
- Ung tra xong mi bac vao th phong ngi chi!
Ngi y t bng tra ln, Thiu Khanh dn:
- Mang hanh ly cua cu Vi vao th phong ri tra tin cho
ngi khing kiu cho ho i nhe.
Ng Knh T
68
Thiu Khanh dn cu Vi theo mt con ng nho quanh

co sau nha khach i vao vn hoa. Trong vn hoa, co
ba gian phong, ca nhn ra hng ng. Mt cai lu bn
trai, do trang nguyn ngay xa lam, goi la lu t th.
Trc lu la mt cai sn rng, co mt bn hoa mu n,
mt bn hoa thc dc, va hai cu qu rt ln, hoa n
thc ep. i din vi no la ba gian nha ngh mat. Co
ba gian th phong nhn ra mt cai h con... Mt cai cu
bc ngang qua h a ngi ta n mt cai phong kn ao
la ch Thiu Khanh thng oc sach mt mnh. Thiu
Khanh mi cu Vi vao cai th phong nhn ra hng Nam.
Hai cy hoa qu trc ca s. Cu Vi ngi xung va hoi:
- ng Lu con y khng?
- Bac Lu gn y rt yu. Chau bac vao phong
trong ngh. Bac va ngu sau khi a ung thuc nn khng
ra chao bac c.
- Nu ng ta au, tai sao khng ng ta v nha?
- Chau a a con, chau bac y n y hu ha
thuc thang, chau cung sm chiu chm soc thm.
- ng ta a lam vic vi gia nh ng hn ba mi nm
nay, ma khng co cua cai g sao? ng ta khng mua c
san nghip nao ca sao?
- Sau khi ng cu chau c b lam tri phu Cng Chu
th cu chau giao tt ca nha ca, rung vn cho bac y coi
soc. Bac Lu hoan toan trong nom vic tin ra tin vao,
khng bao gi ng cu chau hoi qua mt li. Nhng ngoai
Chuyn lang Nho
69
tin lng mt nm bn mi lang bac ra, th bac y

khng ng n mt ng tin nho. n luc thu t, bac
Lu thn hanh v n nha ta in, ho don ra hai mon n
th bac y ch n co mt va bao ct i mt. Con chau n
thm, bac y ch cho mt hai ngay ri bao v khng bao
gi cho mt ng, tr tin i n ng. Co khi bac y
kham ca tui chung yn tr la chung khng ly tin bon
quan gia cho chung. Khi nao thu t, thy thn thch bng
hu thiu thn la bac y tm ht cach giup . Cu ti bit
vy nhng khng h hoi. Co ngi thiu tin khng sao
tra c th bac y t vn t. Ngay nay, mc du bac y
a gia vi hai a con trai va bn a chau trai, nhng
bac vn ngheo xac, ngheo x. Chau rt ly lam ay nay v
vic o.
Cu Vi th dai ma rng:
- Tht la con ngi qun t i xa(1)
Va hoi:
- ng Thn Khanh nha co manh khoe
khng?
- Anh chau a i Nam Kinh.

Va luc y, quan gia Vng Ru tay cm mt cai thip
o ng ngoai ca s khng dam i vao. Thiu Khanh
nhn thy hoi:
- ng Vng co vic g th? ng cm cai g th?
(1)
Tac gia dung danh t nay ch nhng ngi ma xa hi khng

tha nhn la nha nho nh Bao Vn Khanh, cu Lu.
Ng Knh T
70
Vng Ru lin n th phong a danh thip vao bm:

- Co mt ngi ho Bao Nam Kinh lam ngh hat tung
my nm nay i cac ni kim n, hin nay va v. Anh ta
va qua sng n y hu thm thiu gia.
- Nu anh ta la con hat th noi trong nha ta co khach,
khng th tip anh ta c. Tra t thip nay lai cho anh
ta anh ta i.
- Anh ta noi rng xa kia anh ta chu n cu phu cho
nn mun n y ta n thiu gia.
- ng cu ta co giup anh ta tht khng?
- Tha co a. Nm xa ng Thiu thu ban hat ng ta
bn kia sng, va cu phu rt thch anh chang Bao nh Ty
nay. Cu co ha se giup anh ta.
- Nu vy th dn anh ta vao.
Cu Vi noi:
- Ti gp anh ta trn ng cai.
Vng Ru i ra a Bao nh Ty vao ra ve rt khum
num. nh Ty nhn thy vn hoa bat ngat mnh mng.
Va n ca th phong, Bao thy Thiu Khanh ang
ngi noi chuyn vi mt ngi khach. u i mu
vung, mnh mc ao xam i giay co ngoc chu. Da mt hi
vang, i may xch nh li kim ging nh bc tranh ve
lng may Quan Cng. Vng Ru noi:
- Thiu Gia y anh c i vao.
Chuyn lang Nho
71
nh Ty vao, quy xung p u. Thiu Khanh dy

ma rng:
- Chung ta la ngi quen cu ca ma! Cn g phai l phep
th.
nh Ty ng dy vai chao xong, lai vai chao cu Vi.
mi Bao ngi cai gh thp. Bao noi:
- Con mang n cu phu tht la su nng, sau nay du tht
nat xng tan cung kho long tra c. My nm nay con
lam n cung qun, phai i lu lac kim n khng sao tr
v hu thm Thiu Gia c. Hm nay mi v nha thm
Thiu Gia, xin Thiu Gia tha li cho.
- Va ri, ng Vng noi ng thn cua ti rt thch anh
va co y mun giup anh. By gi anh a n y th hay
y ta xem co th giup anh c vic g khng?
Vng Ru noi:
- Tic a don ri, Thiu Gia mun n u?
Cu Vi noi:
- Tai sao khng n y!
ngn ng mt lat ri noi:
- Con mi mt ngi khach na.
Ben goi mt ngi y t trong th phong la Gia
Tc.
- Gia Tc! May ra ca sau mi ng Tng lai y!
Gia Tc vng da i ra. Mt lat sau a vao mt ngi
mt to, ru mep vang hoe, u i mt cai mu hnh ming
Ng Knh T
72
ngoi, mnh mc mt cai ao rng bng vai, rut re khep nep

gia dang vn nhn. Bc vao, y thi l, ngi xung va hoi
tn cu Vi. Cu Vi noi tn ho mnh xong quay lai hoi:
- ng cho bit tn ho?
- Ti ho Trng tn t la Tun Dn, my lu nay la
mn ha cua Thiu Gia. Ti co bit mt t thuc, Thiu
Gia cho mi ti n sn soc hang ngay cho ng Lu. Nhn
tin, Trng Tun Dn hoi:
- Hm nay ng Lu ung thuc nh th nao?
Thiu Khanh sai Gia Tc i hoi. Mt lat sau, Gia
Tc tr vao bm:
- ng Lu ung thuc xong ngu c mt gic, by gi
a tnh va a thy khoai khoai hn mt chut.
Trng Tun Dn lai hoi:
- V nay la ai?
Thiu Khanh noi:
- ng Bao ban ti Nam Kinh lai.
Tic bay ra, moi ngi ngi n. Cu Vi ngi gh u,
Trng Tun Dn ngi i din, Thiu Khanh ngi gh
chu, bao nh Ty ngi gh di. Rot ru ung mt lt.
nhm u la trong nha lam ra, rt la tinh khit.
Trong cac thc nhm, co th gio thui treo a ba nm nay,
nhng con cua, mi con nng na cn a boc mai nu
canh. Moi ngi n. Cu Vi hoi Trng Tun Dn:
Chuyn lang Nho
73
- Chc trong ngh lam thuc cua ng, ng a at n

ch cao minh.
- oc thuc sach cua Vng Thu Hoa(1) cung khng
bng co kinh nghim tr bnh. Khng dam noi di g, ti
tuy khng oc c nhiu sach, nhng a cha bnh rt
nhiu. Gn y c Thiu Gia day bao, ti mi thy cn
phai oc sach. V vy a con ti, ti cha day no hoc
thuc vi, hay on mt ng day vn chng cho no a.
Ti co a nhng bai vn no vit cho Thiu Gia xem,
Thiu Gia cung co ph vao bai. Ti v nha hoc thuc
nhng li ph y nn cung bit i chut v vn chng.
Sau nay, hai nm na, ti se cho con ti i thi huyn
kim hai ba banh. Khi treo bin no se ng thi la mt
nha nho kim thy thuc.
Cu Vi nghe noi vy, ci khanh khach, Vng Ru lai
cm mt t danh thip vao bm:
- Ngay mai ng Ung chu hiu bun mui ca Bc n
sinh nht. ng ta co mi quan huyn n va mi Thiu
Gia n tip quan huyn. ng ta mong moi Thiu Gia
th nao cung n cho.
Thiu Khanh noi:
- Noi vi ng ta rng ta nha co khach khng n d
tic c. Cai lao kia tht bun ci! Nu hn mun lam
vic nay cho rm r th c vic mi nhng ngi c
(1)
Vng Thu Hoa la mt danh y i Tn co vit quyn Mach kinh

la sach cac thy thuc u phai oc.
Ng Knh T
74
nhn, tin s trong huyn ho tip quan huyn! Ta co

th gi u ma tip khach cho hn.
Vng Ru vng da i ra. noi vi cu Vi:
- Bac tu lng rt cao. Trc y bac thng ngi
ung ru vi thy chau n na m. Hm nay, xin mi
bac ung cho tht say.
- Phai! Nay anh! Ti co mt cu chuyn, khng tin noi
ra. Hm nay cac thc nhm cua anh u ngon ca nhng
ru nay mua ngoai ch nn ch ngon mt phn thi.
Anh co mt vo ru trong nha t nht a ct c tam
chn nm. Ti chc hin nay ang con.
- Chau khng bit chuyn o.
- Anh khng bit c u! Nm ng cu cua anh i lam
quan Giang Ty, ti tin cu n tn thuyn, cu noi vi
ti: Ti co chn mt vo ru trong nha. Khi nao ht han
lam quan tr v nha, chung ta se cung ung vi nhau mt
trn ra tro. V vy cho nn ti nh mai n nay. Tai sao
anh khng hoi ngi nha xem.
Trng Tun Dn ci ma rng:
- Cu chuyn nay c nhin Thiu Gia khng th bit
c!
Thiu Khanh i vao hoi ngi nha. Cu Vi noi:
- Thiu Khanh tuy con tre nhng trong chung ta,
ng thc la mt con ngi hao kit.
Trng noi:
Chuyn lang Nho
75
- Thiu gia la ngi ht sc tt, nhng co mt iu ng

ta qua rng rai bt ky ai xin ng ta, ng ta cung dc bac
ra ma cho.
Bao nh Ty noi:
- Trong i con, cha bao gi con thy mt ngi rng
rai hao hip nh Thiu Gia.
Thiu Khanh i vao nha trong hoi v xem co bit g v
vo ru y khng. Nhng ngi v noi khng bit. Hoi tt
ca nhng ngi y t trai, y t gai cung khng ai bit.
Cui cung, hoi n vu gia la ba Thiu th ngi vu gia nh
lai va noi:
- Qua co mt vo ru nh th thc! Nm cu nha ta lam
tri phu, co ct mt vo ru va em chn cai phong nho
ng sau cai nha th bay. Cu noi la danh cho cu Vi
ung. Ru nu gm hai u bp, hai mi cn men lai
thm hai mi cn tinh ru. Tuyt nhin khng co mt
giot nc la nao. Nay ao ln th va ung chn nm bay
thang. Ru nay ung say cht ngi. Nu ly ra xin
Thiu Gia ng ung.
Thiu Khanh noi:
- Ta bit ri.
cung hai ngi y t i vao bao ngi vu gia ly
cha khoa m ca. My ngi ao hu ru ln va em vao
th phong. Thiu Khanh goi:
- Bac i! Tm c vo ru y ri.
Cu Vi va hai ngi khach chay lai xem va noi: ung
Ng Knh T
76
Hu ru c m ra, ho muc ra mt chen, thy ru

c nh np, quanh ln trong chen, mui hng sc ln
mui. Cu Vi noi:
- Tt lm! Ru nay khng phai ung nh cac th ru
khac u! Anh cho ngi ra ngoai ph mua mi cn ru
em v y trn ln vi no ri mi ung c. Hm nay
cha nn ung, hay y. n mai chung ta se ung
sut mt ngay. Hai v se cung ung vi chung ta.
Trng noi:
- C nhin la ti n tip cac v.
Bao nh Ty noi:
- Con la ngi nh th nao ma lai c ung th ru
cu c lai! Ngay mai la ngay sung sng nht trong i
con!
Mt lat sau, Gia Tc c lnh cm en lng tin
Trng Tun Dn v nha. inh Ty ngu lai th phong
vi cu Vi. Thiu Khanh i cho cu Vi ngu say ri mi i
ngh.
Sang hm sau, Bao dy sm n phong Vng Ru. Gia
Tc cung ngi y vi mt ngi y t na. Vng
Ru hoi Gia Tc:
- Cu Vi a dy cha?
Gia Tc ap:
- Cu a dy va ang ra mt.
Vng Ru lai hoi ngi y t kia:
Chuyn lang Nho
77
- Thiu Gia a dy cha?

- Thiu Gia a dy t lu, hin ang trong phong ng
lu xem sc thuc.
Vng Ru noi:
- ng chu cua chung ta tht la mt ngi ky quc! ng
Lu chng qua ch la ngi ay t cua cu phu ngay trc
ma thi. ng ta au m th ch cn cho vai lang bac ri
cho v nha. Th la xong! Ch gi ng ta y, i ai nh
ng ni, chu chc t sang n ti nh th lam g?
- Ngi y t noi:
- ng Vng! Tai sao ng noi nh vy? Khi chung ti
nu xong chao hay n cho ng Lu n, con chau ng
Lu xem Thiu Gia vn cho la cha u nn phai thn
hanh xem, ri mi a cho ng Lu n. Hp nhn sm
trong phong ba chu la do ba chu t tay bao ch ly, con
thuc th chng noi lam g. Sang chiu, nu ng chu khng
thn hanh mang sm n, th ba chu lai t tay mang n
cho ng Lu. Nu ng chu nghe ng noi nh vy th ng
mng cho mt trn y!
Va luc y ngi gi cng bc vao:
- ng Vng! ng mau mau vao bao rng ng Tang a
n, ng ta ang ngi ngoai nha khach i Thiu Gia.
Vng Ru noi vi ngi y t:
- Anh vao ma tm Thiu Gia trong phong cua ng Lu.
Ti khng vao o hoi thm sc khoe ng ta u.
nh Ty noi:
Ng Knh T
78
- Nh vy cang to rng Thiu Gia la ngi nhn hu!

Ngi ay t vao mi Thiu Khanh ra gp Tang Tang
vai chao, ngi xung. Thiu Khanh noi:
- Anh Ba! a lu ti khng gp anh. Hi th vn cua
anh nay co g vui khng?
- Ti nghe ngi gi cng noi anh co mt ngi khach
xa lai y. Thn Khanh Nam Kinh vui thu qua qun
ca v nha.
- Bac Vi Y hin nay y. Hm nay ti ang lam
mt ba tic tht ai bac y. Th nao anh cung phai
lai y vi chung ti. Chung ta hay cung vao th phong
i.
- Hay ngi xung a! Ti co mt vic mun ban vi anh.
Quan phu mu huyn la thy hoc cua ti. ng ta nhiu
ln noi vi ti rng ng ta rt cam phuc tai nng cua anh.
Khi nao anh cung ti ln thm ng ta i!
- Cai tro i lay quan huyn lam thy th ti phn
anh. Khng cn noi thi ng c cua ti va thi ng ni cua
ti lam g. Noi ngay thi cha ti thi. Bit bao ng huyn
a n y. Tht ra, nu ng ta ngng m tai nng cua
ti, tai sao ng ta khng n thm ti trc, ma lai bt
ti phai n thm ng ta. V ti khng may tu tai nn
h gp quan huyn la phai goi ng ta la thy phai khng?
ng Vng kia la tin s hu lu, ng ta mun goi ti
lam thy ti con cha chu nhn na la. By gi ti n
thm ng ta lam cai g? V vy nn hm nay nha ho
Chuyn lang Nho
79
Ung bun mui cho mi ti n tip quan huyn th ti

t chi ngay.
- Chnh v vy cho nn hm nay ti mi n y. Hm
qua nha ho Ung co noi vi quan huyn Vng rng ng
ta mi anh n tip cho nn quan huyn mi chu n
nha, ct gp anh. By gi nu anh khng n th ngi
ta se cut hng. Va chng, khach kha hin nay hay con
y ca. Anh c i hm nay, mai v tip cung c ch sao!
Hay la, ti se tip khach thay anh cho anh n nha ng
Ung.
- Thi anh Ba! Anh khng phai noi lam g cho mt.
Ngi thy cua anh khng phai la ke yu ngi hin tai
u. ng ta ch mun co ngi xin lam hoc tro nhn l
vt ma thi. ng ta mun nhn ti la hoc tro ? ng ta
m ngu sao? Du sao hm nay ti cung co khach. Ti a
nu bay cn tht vt, a ao c mt vo ru ct chn
nm ri nay. Nha ho Ung khng th co cai g ngon nh
th ai ti u! Khng noi dai li, anh va ti vao th
phong i.
keo Tang i vao. Tang noi:
- Khoan a! Lam cai g ma ri ln th! Ti cha bao gi
gp ng Vi ca. ti vit mt cai danh thip ch.
- Tt lm!
bao y t mang nghin but va mt cai thip n.
Tang vit: Ban hoc va thn thch cua Thiu Khanh,
Tang . Tang bao y t a danh thip vao trc.
Ng Knh T
80
Thiu Khanh i vao. Cu vi ra ngoai ca chao hai ngi.

Moi ngi ngi xung gh! Cu Vi hoi Tang:
- ng cho bit tn t.
Thiu Khanh noi:
- Anh y t la Liu Trai, la ban hoc cua chau, lai la ban
thn cua anh Thn Khanh.
Cu Vi noi:
- Ti a nghe ting ng t lu.
Tang noi:
- Ti ngng m ngai a lu nay c gp tht la may
mn.
Tang bit Trng Tun Dn, nhng khi nhn thy Bao
nh Ty th hoi:
- V nay la ai?
Bao noi:
- Ti ho Bao. Ti va Nam Kinh n y.
- ng Nam Kinh n, vy ng co bit ng Thn
Khanh phu nay khng?
- Ti co c gp mt ng Mi Bay.
n cm xong, cu Vi goi mang vo ru ra, thm vao y
mi cn ru mi mua, bao ngi nha ly than hng ra
xp thanh chng bn canh cy qu, t vo ru ln trn.
Mt lat sau ru bt u nong. Trng Tun Dn cung
ngi nha thao sau canh ca s ra, a cai ban t di
mai hin. Moi ngi cung ngi, lai co nhm mi mang
Chuyn lang Nho
81
ra na. Thiu Khanh bao ly ra mt cai chen bng vang

va bn cai chen bng ngoc rot y ru. Cu Vi nng chen
vang ln, cu ung xong mt chen lai khen:
- Ngon tuyt!
Ho ung mai, Vng Ru a bn ngi vao mang mt
cai hom lai. Thiu Khanh noi:
- Cai g th.
Vng Ru noi:
- y la cai hom qun ao cua Thiu Gia, cho phu nhn
va cu ca. Ao qun mua thu mi may xong, ti em n
cho Thiu Gia xem qua. Tin may a tra ri.
Thiu Khanh noi:
- cai hom y i ta con ung ru xong a.
Cai hom va t xung t, th ngi th may a i
vao, Vng Ru noi:
- Anh Dng la th may co li mun tha vi Thiu
Gia!
- Anh ta mun g?
va ng dy th ngi th may bc vao sn trong,
quy xung p u rng ln. Thiu Khanh kinh hoang
noi:
- Anh Dng! Anh lam cai g th?
- Con lam vic my hm nay trong nha Thiu Gia.
Sang nay, con em tin cng may v nha, khng ng mi
c mt lat th me con b bnh cp chng ma cht. Khi
Ng Knh T
82
con em tin cng v nha, con khng ng xay ra vic nh

th, nn bao nhiu tin cng u a dung tra hang gao
va hang cui ht. Hin nay con khng co tin mua quan
tai, ao qun cho me con na. Con ch con mt cach la n
y nh Thiu Gia cho con vay hai lang, sau nay con se
tnh vao tin cng tr dn.
- Anh cn bao nhiu tin?
- Con nha ngheo khng dam mong nhiu, ch t bn n
sau lang la nhiu lm. Con se lam ly tin cng bu
vao.
bun ru noi:
- Ta khng oi anh tra lai u. Anh tuy lam ngh hen
mon nhng cai vic me anh cht la vic ln khng th lam
qua loa c, keo sau nay hi hn sut i. My lang bac
co la bao nhiu. Anh phai mua mt cai quan tai t nht la
mi sau lang. Lai con tang phuc va tin tiu vt na
tt ca cung phai n hai mi lang. Hin nay trong nha
ta khng co ng nao. Nhng thi! Cai hom ao qun nay
co th em cm i ly hai mi lang bac. Vng Ru! Anh
a cai hom y cho anh Dng. em cm c bao nhiu
tin th cho anh ta.
Nhng lai noi:
- Anh Dng, anh khng nn nh vic nay lam g. Mong
anh qun i cho. Anh co phai ly tin cua ta em i anh
bac va ung ru u! Vic me mt la vic ln. Ngi nao
ma chng co me, cho nn ta phai giup anh.
Chuyn lang Nho
83
Ngi th may ho Dng cung Vng Ru khing hom

ao qun ra, va khing va khoc. Thiu Khanh quay
lai ngi xung gh. Cu Vi noi:
- Qua la mt vic t co.
Bao nh Ty le li noi:
- A di a Pht! Trong thin ha lai co con ngi tt nh
th sao?
Ho n tic ung ru sut ngay. Tang tu lng kem
cho nn ung n chiu a nn, phai vc v nha. Cu Vi
va nhng ngi khac ung mai n canh ba, can ht ca vo
ru. Ch nhn phen nay khin cho:
Trong ngi nhe cua, mt long giup lm ban be;
t nguyt tri hoa, bn b lai nghe hao kit.
giai.
Ng Knh T
84
HI TH BA MI HAI
Thiu Khanh ngay thng hao phong

Lu Hoan Vn t bit dn li.
Sau khi tan vic, cu Vi ngu mai n gn tra hm sau
mi dy. Cu t bit Thiu Khanh:
- Ti con phai n thm cac chu va anh em ho hang cua
anh na. Ba tic hm qua anh ai ti tht lam cho ti
vui sng v cung! Ti ngh rng khng ai co th ai ti
mt ba tic thu v nh th. By gi ti phai i. Ti cung
khng co th gi n thm ng Tang c. Nh anh noi h
ti co li thm.
Thiu Khanh gi lai mt ngay na. Hm sau, Thiu
Khanh thu ngi khing kiu va ly ra mt cai chen
ngoc, hai b qun ao cua cha mnh ngay xa biu cu Vi
ma rng:
- Cac ban thn cua thy chau nay ch con co bac, chau
mong bac n y lun va chau cung phai nng n hu
thm bac. Chau mong bac cm cai chen ngoc nay ung
ru. Hai b qun ao nay la cua thy chau trc y bac
Chuyn lang Nho
85
nhn giup, khi nao bac mc no, chau se tng nh thy

thy chau sng lai.
Cu Vi vui ve nhn. Bao nh Ty lai ngi tip cung ung
thm mt bnh ru na va n cm.
va nh Ty tin cu Vi ra khoi thanh va cui u chao
khi cu Vi ln kiu. Hai ngi tr v, n phong cua
ng Lu xem bnh tnh nh th nao. ng Lu noi bnh
a bt, mun cho ngi chau tr v, ch gi lai ngi con
hu ha mnh ma thi. bng long. Ngh n vic ng
Lu khng co tin, sai goi Vng Ru n ban:
- May em ban nhng tha rung cua ta pha trong
cho thng y i.
- Hn mun Thiu Gia ban re cho hn. Thiu Gia oi
mt ngan nm trm lang. Hn ch tra mt ngan ba trm
lang thi. V vy, con khng dam ban.
- Mt nghn ba trm lang cung c.
- Con mun tha Thiu Gia ro vic o trc khi ban.
Keo ban re s Thiu Gia mng.
- Ai mng may lam g? i ban i, mau ln. Ta cn tin
ngay tiu.
- Tha Thiu Gia, con mun bm mt vic nay na. Khi
Thiu Gia co tin trong tay xin Thiu Gia dung vao vic
co ch. Ban san nghip i la mt vic ang tic. Nhng
Thiu Gia lai cho ngi ta hang trm hang ngan lang, va
c cho khng nh vy.
Ng Knh T
86
- May thy tao co bao gi dung tin khng c vic g

ca khng! May mun kim chac mt t phai khng? ng
noi liu! Thi i mau cho c vic.
- Con ch bm qua th thi!
Vng Ru i ra, noi thm vi nh Ty:
- Tt ri! Anh co hy vong kim chac ri y. By gi ti
n ban rung, ban rung v ti se bay k cho anh.
Vng Ru i. My ngay sau, y em v mt ngan my
trm lang ng trong mt cai tui va tha vi Thiu
Khanh.
- S bac nay ch co t chn mi lm n chn mi bay
phn trm la bac thc. V cn la cn ch, nn mi lang lai
thiu i mi ba ng ri. Hn lai rut bt i hai mi
ba lang bn ng tra tin cho ngi mach mi, hai
mi ba lang cho ngi lam chng. S tin y nha ta u
phai chu ca. Nay s tin a em v y. con i ly cn
v cho Thiu Gia cn.
- Ai con hi sc u ma ngi nghe may tnh toan rc
ri nh th. Nay tin a em v ri con cn lam quai g.
Thi em ct i.
- Con ch mun tha ro.
nhn c tin lin goi ngi chau ng Lu vao th
phong noi:
- Ngay mai anh v nha phai khng?
- Tha vng, ng chau bao chau v.
Chuyn lang Nho
87
- y ta cho anh mt trm lang bac, anh khng c

noi cho ng anh bit y nhe. Anh co me goa phai nui v
vy phai em s tin nay v nha lo lam n nui me.
Nu nh ng anh khoe, chu anh co th v c th ta cung
cho chu anh mt trm lang bac na mang v.
Ngi chau ng Lu mng r nhn s bac cam ta Thiu
Gia. Hm sau y vao t gia ra v. ng Lu ch cm cho
chau ba ng cn lam tin i ng. Khi ngi chau i
ri, Thiu Khanh tr vao, thy mt ngi nha qu
ang ng trong phong khach. Thy Thiu Gia n, hn
lin quy ngay xung va p u lay. Thiu Khanh noi:
- Anh co phai la Hoang ai ngi trng nom t ng
cua t tin chung ta khng? Anh n y co vic g?
- Cai nha cua con bn t ng la nha cua cu phu
mua cho con. n nay a lu nm nha h hong cn phai
sa cha lai. Con liu cht n ly my cy kh lng v
thay ct keo. Khng ng co my v trong ho bit
chuyn y lin bao con n trm cy, anh cho con mt
trn gn cht ri sai mi ngi quan gia n nha ly
my cy kia v. Ho keo ca nhng gian nha con vng
cua con. Con khng con bit sng u, cho nn by gi
con n y cui xin Thiu Gia noi vi ho hang mt chut
ho cho con t tin sa cha nha ma .
- Anh bao ta noi vi ho hang ta a? Noi vi ho ch v ch
ma thi. ng cu ta mua nha cho anh th d nhin phai sa
Ng Knh T
88
cha nha cho anh. By gi no h hong anh cn bao nhiu

tin lam lai.
- Lam mt cai nha mi phai cn mt trm lang. Nhng
nu cha lai th t bn mi lang n nm mi lang la
u.
- Thi hin nay ta khng co tin. Anh tam cm ly nm
mi lang. Nu ht, lai n y noi vi ta.
Thiu Khanh lai ly nm mi lang a cho Hoang
ai. Hoang ai cm s tin i ra.
Ngi gi cng lai cm hai t danh thip a vao bm:
- ng Tang mi Thiu Gia ngay mai n nha ng ta
ung ru. Thip nay th mi ng Bao cung i.
- May noi ta cam n ng Ba, n mai ta se lai.
Hm sau, Thiu Khanh va Bao nh Ty n nha
Tang. Tang a don mt ban tic chnh t va rot ru. Ho
ung ru va noi chuyn sung. Khi ba tic gn tan,
Tang rot mt chen ru gi cao ln i quanh ban, vai mt
vai va dng ru cho Thiu Khanh ri quy xung:
- Anh i! Ti mun nh anh mt iu!
git mnh, vi vang t chen ru xung ban, cung
quy xung cm ly tay Tang:
- Anh Ba! Anh in ri sao? Lam cai g th?
- Nu anh cha ung ht chen ru va ha se giup ti
th ti khng ng dy.
Chuyn lang Nho
89
- Ti khng hiu anh mun noi cai g? Anh ng dy va

noi cho ti bit.
nh Ty cung Tang dy. Tang noi:
- Anh co ha giup ti khng?
- C nhin la giup.
- Vy th anh ung chen ru nay a!
- Ti se ung ngay.
- Ti i anh xung xong a.
Sau o Tang mi ng dy va ngi vao gh.
noi:
- By gi anh co g th c noi i!
- Hin nay quan gia khao ang chm thi L Chu,
nay mai ng se n huyn ta. Trc y, ti co nh mua
h mt chc tu tai cho mt ngi va tra cho ngi lam
vic y ba trm lang bac. Nhng sau o, hn noi vi ti
quan giam khao nm nay rt nghim, ti khng dam ban
chc tu tai. Vy anh khai tn anh ti ban cho anh mt
chc lm sinh. Ti mi khai tn ti va v vy nm nay
ti thanh mt ngi lm sinh. Nhng hin nay ngi
nh mua chc tu tai kia lai n ti oi tin v. Nu ti
khng tra th hn se t giac vic nay ra va se nguy n
gia nh va tnh mang. Anh cho ti vay ba trm lang trong
s tin anh va ban rung hm trc ti thu xp vic
nay. Ti se tra dn. Anh va ha vi ti la anh giup
ti.
Ng Knh T
90
- i cha! Ti tng la cai chuyn g, hoa ra th chuyn

vt y. Th ma anh cung lam ti s ht hn, p u lay
luc lam g! Thi c! Mai ti se a tin cho anh.
nh Ty v tay:
- Khoai qua! Khoai qua! em chen ru tng ra y
ung lun my chen i.
Chen tng a ra va ho ung mai. Thiu Khanh say
mm hoi:
- Anh Tang! Nay ti hoi anh, anh mua chc lm sinh
lam cai g th?
- Anh khng bit rng lam lm sinh th co nhiu hy
vong thi a! Thi th c lam quan. Nu nh khng
, sau mi my nm ti cung thanh ngi cng sinh.
Ri nu thi triu nh th ti se c lam tri huyn.
Th ri, ti se i hia thu cm, ngi trn cng ng x
kin, anh ngi ta; va nu nhng ngi nh anh n
quy ry th ti co th khoa ca lai, cho n u phu cm hi mt
thang n cht mi thi!
ci noi:
- Th th la ke cp! Thc la ht sc hen ha, v s!
Bao nh Ty ci noi:
- Hay qua! Hay qua! Hai ng u ang b phat mi
ngi mt chen ru.
Tic n m mi tan.
Chuyn lang Nho
91
Sang hm sau, bao Vng Ru a mt hom bac

n. Vng Ru lai c sau lang bac thng. Khi tr v,
hn vao mt hiu ban ca ti n mt bat m, th gp
Trng Tun dn ang n y. Trng Tun Dn noi:
- Cu Vng! Mi cu vao y ngi vi ti.
Vng Ru vao ngi. M a ln, hai ngi bt u n.
Trng Tun Dn noi:
- Ti co mt vic mun nh ng giup cho.
- Vic g? Co phai ng a cha ng Lu nn mun c
l ta y khng?
- Khng. Bnh cua ng Lu khng cha c.
- ng ta con sng c bao lu?
- Xem chng kho long sng c mt trm ngay na.
Nhng ng khng nn noi cho ng ta bit y nhe.
Ti mun nh ng mt vic.
- ng c noi i!
- ng giam khao sp v y. a con cua ti mun i
thi nhng v mao s(1) ngi ta khng cho thi. Ti nh ng
noi h vic y vi Thiu Gia mt chut.
Vng Ru lc u.
- Cai o khng n thua. Thiu Gia ti xa nay khng
bao gi chu noi vi nhng ngi chm thi u. Thiu Gia
lai khng mun nghe noi n vic thi c. Nu ng nh
(1)
Mao s: gia mao qu quan, khng phai la ngi a phng

nhng khai gian la ngi a phng.
Ng Knh T
92
Thiu Gia vic y, Thiu Gia se khuyn ng ng cho con

i thi na.
- Lam sao by gi?
- Ch con mt cach nay: Ti se noi vi Thiu Gia rng:
cu con trai cua ng qua thc khng c phep i thi.
Nhng trng thi phu Phung Dng lai chnh do cu phu
nha bo tin ra lam. Nay Thiu Gia mun a mt ngi
vao thi th con ai dam khng nghe? Noi nh vy mi khch
ng ta, va ng ta se giup ng. Nu cn n tin, ng chu
cung se sn long giup ng tin.
- ng Vng! Tuy y ng lam th nao th lam! Lam xong
ti khng dam qun n ng u.
- Ti cn ng n n lam g? Con ng tc la chau ti.
Sau nay hn thi , i mu vung mi tinh, mc ao mau
lam p u my cai lay chao ng chu, th la c ri.
Noi xong, Trng Tun Dn tra tin va hai ngi i ra.
Vng Ru v nha hoi ngi y t:
- Thiu Gia u?
- Thiu Gia trong th phong.
Hn i thng vao th phong va gp Thiu Khanh
ang ngi y. Vng noi:
- Con a a s tin cho ng Tang ri. ng ta ht sc
cam n Thiu Gia. ng ta noi Thiu Gia a lam ng tranh
khoi tai ting, lam cho ng gi tron c cng danh. Ngoai
Thiu Gia ra thc khng co ai dam lam nh th.
Chuyn lang Nho
93
- o chng qua la vic vt, xong th thi.

- Con co mt vic mun tha vi Thiu Gia. Thiu Gia
a cho ng Tang tin mua chc lm sinh, cho ngi gi t
ng tin lam nha. Vai hm na la n ky thi. Ngi
ta lai nh Thiu Gia giup cho vic sa cha trng thi. Cu
nha ta xut ra my ngan lang bac lam trng thi nay,
ro rang ch li cho tt ca moi ngi. Nu Thiu Gia a
mt ngi vao thi th con ai dam noi nng g.
- Th sinh ai mun th c thi, ta a ho vao lam g?
- Nu con co mt ngi con ma Thiu Gia a vao thi
th con ai dam noi na.
- Chuyn o c nhin khng phai ban na. Bon tu tai
kia xem ra cung la bon hen mat.
- Ngi con trai ng Trng ca sau chu kho hoc
hanh tai sao Thiu Gia khng bao anh ta i thi?
- Anh ta mun i thi sao?
- Anh ta la ngi mao s nn khng dam i thi.
- May ra noi vi anh ta rng, c vic i thi. Nu co th
sinh nao noi nng g may c bao chnh ta a i thi y!
Vng Ru vng da ri i ra.
Bnh cua ng Lu mt ngay mt nng. Thiu Khanh
mi mt thy thuc khac n thm. Thiu Khanh trong
nha rt bun ba.
Mt hm Tang chay n, noi ht hoang:
Ng Knh T
94
- Anh co nghe chuyn g khng? ng huyn Vng hong

to ri! Hm qua ng b ly n tn, va v quan mi a n
thay. ng ta phai ra khoi nha mn. Ngi trong huyn noi
ng ta la ng quan thi nat nn khng ai chu cho . By
gi ng ta nguy lm, cht n ni ri!
- Hin nay ng ta nh th nao ri?
- Ti hm qua, ng ta con ly tai nha mn, nhng nu
n ngay mai ma khng ra khoi th se khng con mt mui
nao na. Chng co ai cho ng ta thu nha. Co le ri ng
ta phai n c lao vin(1) thi.
- Tht khng?
sai ngi i tm Vng Ru va noi vi Vng Ru:
- May i ngay n huyn, noi vi nhng ngi y t
nh ho tha lai ng Vng rng nu ng Vng khng bit
u th c n vn hoa cua ta ma . ng ta cn ch
gp. May i ngay i.
Vng Ru i, Tang noi:
- Hm trc, anh khng chu gp ng ta. Tai sao by
gi anh lai cho ng ta trong nha? Nu vic nay xay ra
th lin luy n ca anh. Nu dn ho xng vao lam nao
ng th ho se pha ca vn hoa cua anh mt.
- ng cu ti co cng c i vi dn y nh th nao,
moi ngi u bit ht. Ngay nh ti co giu mt tn n
(1)
Mt th t chc t thin ngay trc, nhn nhng ngi gia

khng ni nng ta.
Chuyn lang Nho
95
cp trong nha cung khng co ai vao pha nha ti bao gi.

Anh c yn tm. Con v vic ng Vng kia a bit
ngng m ti, th la cung co im nao kha y. Trc
y ti khng chu n thm ng ta bi v ng ta ang lam
tri huyn. Nhng by gi ng ta mt chc ri, lai khng
co nha , vy bn phn cua ti la phai giup ng ta. ng
ta nghe vy nht nh la n. Anh c ng i y ma
noi chuyn vi ng ta.
ang noi th ngi gi cng i vao noi:
- ng Trng n y ri.
Trng Tun Dn vao quy xung sup lay. Thiu
Khanh hoi:
- ng co vic g th?
- V vic a con trai cua ti i thi. Ti rt cam n
Thiu Gia.
- Ti a noi ri kia ma.
- Khi cac lm sinh bit la Thiu Gia noi, ho u khng
dam noi nng g, ch oi ti a ra mt trm hai mi
lang bac sa cai trng thi. Ti kim u ra tin? V
vy lai n y cu cu vi Thiu Gia.
- Mt trm hai mi lang bac thi ch? Ngoai ra co cn
g na khng?
- Da khng dam a.
- Th th d lm. Ti se xut tin h ng. ng ch phai
vit mt cai n xin ghi tn con vao danh sach cac th sinh
va tnh nguyn np tin sa trng. Anh Tang! Anh em
Ng Knh T
96
tin n trng cho ng ta. Hin nay s tin ti ang co

y.
Tang noi vi Trng:
- Hm nay ti bn, ngay mai se i vi ng.
Trng Tun Dn cam n i ra. Va gp Vng Ru
chay vao noi:
- ng Vng a n chao, hin nay ng ta a xung
kiu ang ngoai ca.
va Tang ra on. Vng tri huyn u i mu sa,
mnh mc ao thng, vai chao, lay hai lay noi:
- a lu ti ngng m danh ting cua tin sinh nhng
tic cha c gp mt. Ln nay, ti trong tnh trang
khn cung nhng nh tin sinh co long khng khai cho ti
nh, ti rt ly lam h then. V vy, trc tin ti xin
n ta n ri sau se xin thnh giao. May qua! ng Tang
cung y.
Thiu Khanh noi:
- Cu noi lam g cai vic vt y, xin cu ch bn tm. Nha
ca ti rng, mi cu c n .
Tang noi:
- Con n y ru anh ban cung n thm thy.
Khng ng thy lai chu kho n y trc.
Vng tri huyn noi:
- Khng dam, khng dam.
Chuyn lang Nho
97
Y cui chao ri ln kiu i. Thiu Khanh gi Tang

lai, ly ra mt trm hai mi lang bac a cho Tang bao
thu xp cng vic giup Trng Tun Dn. Tang mang tin
i. Hm sau Vng tri huyn n. Hai hm sau, Trng
Tun Dn lam mt ba tic a n phu mi Tang
va nh Ty ngi tip. Vng Ru noi thm vi Bao nh
Ty:
- By gi n lt anh phai noi i thi! C theo nh ti
tnh, chng bao lu na, ng ta se tiu ht nhn ca s
tin, va nu co ai n xin xo g th anh khng co c
ng nao na. Chiu nay anh phai noi mi c!
By gi khach kha a n. Ba tic trong th phong
gn phong khach. Bn ngi cung ngi vao ban tic.
Trng Tun Dn nng chen cam ta Thiu Khanh ri
rot ru cam ta Tang . Moi ngi u ngi vao ch. Noi
chuyn sung mt lat, Bao nh Ty noi:
- Con y a na nm nay, thy Thiu Gia tiu tin
nh nc. n anh th may cung c nhiu tin. Ring
con phu bay tam thang nay khng c ng tin nao,
con ch c n tht ung ru ma thi. Con cam thy c
nh th nay mai th con y lam g! Con anh phai gat
nc mt khoc va xin i ni khac. n ngay mai con xin
t bit.
Thiu Khanh noi:
Ng Knh T
98
- Anh ngh g th? Anh co bao gi noi g vi ti u. Ti

co hiu trong long anh co vic g u. Anh cn g th phai
noi ra ch!
Bao nh Ty vi vang rot mt chen ru a cho Thiu
Khanh va noi:
- Cha con va con lam ngh day cac ban hat kim n
qua ngay. Khng may cha con cht, con chng lam cho cha
c ep may ep mt, lai ht ca tin vn. Con co mt
ngi me gia nha ma khng nui ni. Con la ngi ang
cht nu Thiu Gia khng cho con t vn ling em v
phung dng me gia...
Thiu Khanh noi:
- Anh la ngi con hat ma lai bit ngh n cha, hiu
vi me gia nh th tht la ang knh. Ta phai giup anh
ch!
nh Ty ng dy noi:
- Con xin i n Thiu Gia.
- Ngi xung y! Anh mun bao nhiu tin?
nh Ty lic mt nhn Vng Ru ang ng y.
Vng Ru bc ln, noi:
- ng Bao ng phai cn nhiu tin. Mun sm sa cho
mt ban hat co u qun ao, ac th phai mt t nm
trm n sau trm lang, Thiu Gia hin nay khng co
nhiu tin. Thiu Gia ch co th cho anh vai chuc lang
anh qua sng va ly o ma lo liu thi.
noi:
Chuyn lang Nho
99
- Vai chuc lang th n thua vao u? Ta se cho anh mt

trm lang anh em v day mt ban hat. Khi nao ht
tin, anh lai n y.
Bao nh Ty quy xung cam ta. noi:
- ang le ra, ti phai cho anh nhiu hn na. Nhng
hin nay ng Lu au nng, ti phai co tin lo liu moi
vic cho ng ta.
Tang va Bao u ca ngi long khng khai cua .
n xong moi ngi ra v.
T y v sau, bnh cua ng Lu cang ngay cang nng.
Hm y, ngi bn ging bnh. ng Lu noi:
- Tha ng, trc y ti tng rng ti co th khoe
c, nhng xem tnh trang nay, bnh cua ti khng th
bt c. Xin phep ng cho ti tr v.
- Ti cha lam c g bao ap mi tnh cua bac, bac
oi v nha sao c?
- Sao ng lai noi ky th? Ti co con, co chau, ti lai sng
xa ca, xa nha by gi c nhin la ti phai cht nha. Le
nao ngi ta lai trach ng khng gi ti lai?
Thiu Khanh nc mt rong rong noi:
- Nu a vy th ti khng dam gi bac lai... Ti a
sm sa hu s cho bac ca ri, by gi nu bac khng
dung th mang i cung khng tin. Vy ti a cho bac
my mi lang mua ao quan khac. Ao qun chn nm
tt ca u co sn bac em i.
Ng Knh T
100
- Ti xin nhn quan tai va ao qun, nhng xin ng ng

cho con chau ti tin lam g. Ba ngay na ti xin v nha.
V ti khng ngi dy c, nn ti phai nm trn ging
cho ngi ta khing. Ngay mai, ng n nha th cu c
khn rng ng Lu xin phep cu v nha. Ti vi gia
nh ng ba mi nm nay nh mt ngi ban thn nht
nha. Sau khi ng cu a mt i vic lam cua ng qua thc
khng ai sanh kp. V phm hanh va vn chng, ng la
ngi tuyt vi. ng lai co mt cu con c bit hn
ngi(1) . Sau nay phai giao duc cu thanh con ngi chn
chnh. Nhng ng khng phai la ngi bit lo vic nha, va
khng bit chon nhng ngi ban tt. Nh th, gia tai
chng bao lu ri se khanh kit. Ti thy ng co long
khng khai giup ngi, trong long ti rt vui. Nhng ng
phai hoi xem ng giup nhng ngi nh th nao mi
c. Ch cai li giup cua ng xem ra th se b ngi
ta la ht ca nha ma khng c bao ap g. anh rng,
lam n khng cn bao ap, nhng mnh cung phai tm
xem mnh lam n cho ai ch! ng Tang va ng Trng
Tun Dn ma ng knh trong u la nhng ngi khng
co lng tm. Gn y, thm anh chang Bao nh Ty la
(1)
Trong Nho lm ngoai s khng h noi n ngi con Thiu

Khanh ma ng Lu bao la c bit hn ngi. Co le y la tac
gia am ch ngi con cua mnh: Ng Lng con cua Ng Knh T
la mt nha toan hoc v ai cua Trung Quc. ng Lu khng goi
Thiu Khanh bng Thiu Gia ma goi bng ng. S i lp gia
ng Lu va Vng Ru rt ro.
Chuyn lang Nho
101
mt anh hat tung co g tt u, th ma ng cung chm

soc n anh ta. Con cai lao Vng Ru cua ng th lai
cang t na. Tin bac tuy la vic nho, nhng sau khi ti
cht i ri, hai cha con ng nht nht vic g cung phai
hoc c hanh cua cu c nha ta, nu c hanh ma tt th
du khng co n cung khng ang lo. Ngi ma bnh sinh
ng thn nht la ng Thn Khanh anh em ho cua ng.
ng Thn Khanh co tai nhng cung khng phai la ngi
ao c lm. ng ch nn bt chc ng cu thn sinh th
sau nay mi khoi kh. ng khng ngh g n vic lam
quan, gia san lai khng con g na. ni nay khng phai
ch ng . Nam Kinh la mt h, tai hoa, ng ln o,
hoc gia co th tm c ngi tri ky va lam nn mt s
nghip g. Gia t cua ng chng con bao lu na se ht
sach. ng i! xin ng nghe li ti, ti cht mi nhm mt
c(1).
Thiu Khanh nc mt gian giua noi:
- Bac noi nhng li ang quy, ti xin ghi nh.
lin ra bao ngi nha thu bn nhiu khing kiu
a ng Lu qua Nam Kinh v ao Hng Tun. Lai a
mt trm lang bac cho con ng Lu lo vic hu s.
n ngay th ba, tin ng Lu ln ng.
Ch nhn phen nay, khin cho:
Kinh canh ep, on ngi tun kit lai chi;
(1)
Tac gia danh cho ngi lao bc nhng li noi su sc va ng

n nht. S anh gia cua ng Lu la s anh gia cua tac gia.
Ng Knh T
102
Giang Bc qu nha, vng ke anh hin hao phong.

giai.
Chuyn lang Nho
103
HI TH BA MI BA
Thiu Khanh chi nui hai v chng

Tr Hanh Sn ban l cung bu ban.
Thiu Khanh sau khi a tin ng Lu v nha ri th
khng con ai khuyn rn mnh na, cho nn lai cang ra
sc tiu tin phung ph. Khi s tin kia a ht, Thiu
Khanh lai bao Vng Ru ban nt tha rung khac ly
hn hai ngan lang bac em v tiu. Thiu Khanh lai
cho nh Ty mt trm lang bac qua sng Dng T tr
v nha. Khi vic cua Vng tri huyn a xong, Vng tri
huyn ri Phu tr v nha. nha na nm na, tin
cua khng con lai bao nhiu, tru tnh ban nha ca cho
ngi trong ho, con mnh th ln Nam Kinh. em vic
y ban vi v. V cung bng long. Moi ngi khuyn bao
my cung khng nghe. Na nm sau, nha cung ban
lun. Tra xong n va chuc nhng em cm v, ch
con lai hn ngan lang bac. noi vi v:
- By gi ti nh ln Nam Kinh trc thm ngi
chau ngoai ho L. Sau khi tm c nha ti se a mnh
ln y.
Ng Knh T
104
ben thu xp hanh ly cung Vng Ru va Gia Tc

qua sng Dng T. Vng Ru trn ng i thy cng
vic chng hay g ben cum hai mi lang bac ri bo i
mt. Thiu Khanh ch ci mt ting, ri em Gia Tc
qua sng. Khi n nha ho L la ho ba ngoai ng
Thng Hang, ngi chau la L Hoa S chay ra mi va
a vao nha khach. ln lu lay bai v ng ba ngoai,
thm me L Hoa S va bao Gia Tc m goi ra ly gio ln
thui va nhng san vt qu nha tng. L Hoa S dn
vao th phong n cm, mi thy hoc ang day o
cung n ngi tip. Ngi thy hoc ra chao, mi ng
ta ngi gh u va hoi tn. Ngi thy hoc noi:
- Ti la Tr Qun t la Hanh Sn. Tin sinh ho la g?
L Hoa S noi:
- y la ng cu cua con, ho Thin Trng.
- Co phai la ng Thiu Khanh khng? Thc la mt
ngi hao kit trong thin ha, xa nay cha tng co. Ti
ch nghe danh cha tng c gp mt. Hm nay may
mn sao c gp v hin nhn y
Hanh Sn lai ng dy vai chao mt ln na. thy
ng thy hoc ngi gy, mong tay dai, cp mt sang, lng
may dai. Bit ng ta khng phai hang ngi tm thng,
cho nn tuy mi gp mt nhng khac nao mt ngi quen
cu. Sau ba cm, noi mnh mun thu mt cai nha. Tr
Hanh Sn ht sc mng r, vi vang noi:
Chuyn lang Nho
105
- Tai sao tin sinh khng tm mt cai nha bn b

sng?
- Th th tt nht! Ti va ng nhn dp nay i xem song
Tn Hoai lun th.
Tr Hanh Sn bao Hoa S nha, con mnh i vi Thiu
Khanh. i n vn Trang Nguyn thy ngoai hiu sach
co my cai ba sach mi dan ngoai hiu. Trong o, co
mt quyn la: Lch khoa trnh mc tr vn do Ma Thun
Thng X Chu va C Dt Phu Gia Hng cung choc
loc. noi:
- ng Dt Phu la chau ni cu C Thai thu Nam
Xng, ng ta vao hang anh cua ti y! Nu ng ta y,
ti phai n thm ng ta mi c.
ben cung Tr Hanh Sn i vao. C Dt Phu chay ra
chao. Hai bn thi l xong, Ma Thun Thng cung ra chao
hoi:
- Xin cho bit qu tnh.
C Dt Phu noi:
- y la ng Thiu Khanh con cu phu Thin Trng,
va y la ng Tr Hanh Sn Cu Dung, u la nhng
ngi bc nht trong hang danh s t Giang Nam nay.
Ti rt tic rng khng c gp sm hn.
Ung tra xong, Tr Hanh Sn noi:
- Anh Thiu Khanh mun tm mt cai nha. Ln nay
khng th noi chuyn lu, vy xin t bit.
Ng Knh T
106
Bn ngi bc ra, cht thy mt ngi ang cui xung

xem mt quyn th quy hang. Y ch vao quyn th, noi:
- Bai th nay la cua ti y!
Bn ngi i lai, thy ngi kia cai quat giy th
bn canh. C Dt Phu cm cai quat xem va oc: Canh
Lan Giang. C ci ma rng:
- ng la ng Canh Lan Giang co phai khng?
Canh Lan Giang ngng u ln nhn hai ngi vai chao
va hoi ho tn. Thiu Khanh keo Tr Hanh Sn i ma
noi:
- Hay i tm nha a! Sau nay chung ta gp ho cung
c. Hai ngi n cu Hoai Thanh. Tr Hanh Sn thuc
ng, tm ngi mi nha ch cho hai ngi my cai nha
bn sng, nhng khng cai nao va y. Ho i n ng
Thuy Quan. Nm y la nm thi hng, gia nha bn b
sng rt t, phai thu mt thang tam lang bac. Thiu
Khanh noi:
- Th nay cung c, ta thu a. Sau nay se tnh vic
mua.
Theo tuc Nam Kinh mun thu phai t tin coc va a
trc mt thang tin nha.
Ngi mi nha cung chu nha n nha ho L Thng
Hang va vit giy thu nha a ra mi tam lang bac.
Ho L mi va Tr lai ung ru. Ho noi chuyn mai
n khuya, Tr Hanh Sn cung ngu lai y.
Hm sau, ho ang ra mt th co ngi goi ngoai ca.
Chuyn lang Nho
107
- Co ng Thiu Khanh y khng?

Thiu Khanh ang nh ra th ngi kia a bc vao
noi:
- Khoan noi tn cac ng! ti oan th xem.
Ngi y nhn ky mt luc ri nm ly Thiu Khanh
ma noi:
- ng la ng Thiu Khanh?
ci ma rng:
- Vng, ti la Thiu Khanh. ng nay la ng Tr
Hanh Sn va y la ngi chau ngoai cua ti. ng lam n
cho bit ng ho g?
Ngi kia noi:
- ng Thiu Khanh? ng thc la mt ngi hao kit
trong thin ha, oai v khac thng. Tiu mi nhn ma
a mt hn b va. ng khng phai la ngi trang trong,
lao thanh nh Tr tin sinh, cho nn nhn mt cai la ti
nhn ra c. Ti la Quy Vi Tiu.
Tr Hanh Sn noi:
- ng co phai la ng Quy Vi Tiu a chm thi nhng
ngi hat tung y khng? Ti ngng m ng a lu,
nay mi c gp mt.
Quy Vi Tiu ngi xung noi vi Thiu Khanh:
- Ngi anh ho cua ng a i Bc Kinh ri!
- i luc nao?
Ng Knh T
108
- Mi i c ba hm nay thi. Ti tin ng ta n ca

Long Giang. ng ta a cng sinh va ang ln kinh
thi hng. Ti nghe noi ng tiu tin nh nc. Tai sao
ng c nha lam g khng em tin ln y cho chung
ti tiu vi! (1).
- Hin nay ti n y thu mt cai nha bn b sng
a gia nh ln .
Quy Vi Tiu v tay!
- Ti phai thu hai gian nha bn b sng lam lang
ging vi ng va a nha ti ln lam ban vi ba ch.
ng co tra tin nha cho chung ti khng?
- Cai o la d nhin!
Lat sau, nha ho L don cm ln, ho mi Quy Vi tiu
lai n. Trong luc n cm, Quy k lai vic mnh a la
Thn Khanh bt Thn Khanh i thm ao s nh th nao,
lam cho moi ngi ci v bung phun ca cm. n cm
xong, Ma Thun Thng, C Dt Phu, Canh Lan Giang
u n. Noi chuyn mt luc, ho tin my ngi khach ra
ca. Va vao nha th Tiu Kim Huyn, Gia Cat Thin
Thn, Quy im Dt lai n thm. Quy Vi Tiu cung ngi
tip chuyn. c mt lat, Vi Tiu cung ba ngi khach
ra v. Thiu Khanh vit mt bc th, sai ngi v Thin
Trng em gia quyn ln.
(1)
Chu y cua Vi Tiu la cu nay!
Chuyn lang Nho
109
Hm sau, t sang sm, nh n thm Quy Vi Tiu

va my ngi ban th Quach Thit But va Lai Ha S lai
n thm. ra mi vao. Thy Lai ao s, nh n cu
chuyn hm qua nhn ci khng c. ao s noi chuyn
mt hi ri a ra mt tp th, Quach Thit But a ra
hai con du vung. Thiu Khanh u nhn. Ung tra
xong, ho i ra. by gi mi n thm my ngi ban.
lun bay tam ngay nha ho, cung Tr Hanh Sn noi
chuyn v l nhn, tm u y hp. Khi gia quyn n tt
ca bn thuyn, bn b sng canh nha, t bit L
mang hanh ly v nha mi.
Hm sau, moi ngi n mng. By gi, vao khoang
u thang ba, nha bn sng ep lai nghe ting tiu, ting
sao. don mt ba tic ru mi ban be n ngi tt ca
bn ban tic. Hm y, Quy Vi Tiu, Ma Thun Thng, C
Dt Phu, Quy im Dt, Tr Hanh Sn, L Hoa S, Canh
Lan Giang, Gia Cat Thin Thn, Tiu Kim Huyn, Quach
Thit But, Lai Ha S u n d tic. Kim ng Nhai
cai nha bn canh cung n thm. Hu tra va nhng ngi
bp n trc, ri n Bao nh Ty mang nhng a tre
trong ban hat Tam Nguyn ti vai chao Thiu Gia
va phu nhn. Ho c thng rt nhiu qua. Tip n chu
nha a ba Diu ban hoa n chao, phu nhn bao ba
ta lai. n tra, khach kha n ng u, cac canh ca
u m toang. Tt ca moi ngi ngi rai rac khp ni.
Ngi th da vao lan can ngm mt nc, ngi th va
Ng Knh T
110
nhp tra va noi chuyn, ngi gi nhng quyn sach trn

ban, ngi th lai ngi xm cho thoai mai. Mt cai kiu
ngoai ca i vao, Bao nh Ty a v la ba Vng n
thm phu nhn. Ba Vng xung kiu vao nha. Khi ba ta
va bc vao, ba Diu nhn ci khng c, quay lai noi
vi v cua :
- Ba Vng nay ni ting Nam Kinh, khng ai khng
bit. Ba ta n y lam g th?
Ba Vng thy phu nhn th ht sc cung knh
khng dam trai l, nn phu nhn cung vui long. Khi
Thiu Khanh n, ba Diu va ba Vng u vai chao
Thiu Gia. Bao nh Ty thy khach kha ng nn k
chuyn vui, lam rn rp mt hi. Khi tic don ln,
thiu Khanh bc ra mi khach lai ch ngi. Tic keo dai
mai n m mi tan. Bao nh Ty mang en lng, soi cho
ba Vng ln kiu va cung v nha lun.
My ngay sau v ba mi n Nam Kinh ln u cho
nn cung mun i ra ngoai xem phong canh. Thiu
Khanh noi:
- Cai o th d!
Ben cho goi my cai kiu n va cho mi ba Diu cung
i tip, theo sau la kiu cua ba ngi gia nhn. Ngi
bp mang theo n va ru n mn vn cua ho Diu
nui Thanh Lng. Vn nay rt rng. i vao phai qua
mt cai cng bng tre, trong, ng rai a cui. hai
bn la lan can o lam ni bt nhng cy liu xanh. i vao
Chuyn lang Nho
111
ba gian nha khach la ch thng ban ru nhng hm y

cac ban ru u don i ht. Qua nha khach la mt con
ng tt ln nui. Trn nh nui co mt cai nh bat giac
tic bay y. Ba va ba Diu cung my ngi na u
ln y ngi xem phong canh. Mt bn la nui Thanh
Lng vi nhng khom truc, cy cao, cy thp. Mt bn la
chua Linh n, cy ci xanh um, lam ni bt nhng bc
tng o trong rt la ep mt. Thiu Khanh mt lat
sau cung i kiu n, tay cm mt cai chen vang. t
chen vang ln ban, rot ru ung. Tay cm chen ru,
ngy ngt v kh m ap va anh sang ti mat cua tri
xun. da vao lan can ung mit. Thiu Khanh say
mm, mt tay dt v i ra ca vn, mt tay cm cai chen
vang va i va ci vang. Hai ngi i c mt dm
trn nui Thanh Lng, sau lng ba bn ngi an ba i
theo noi ci vui ve. Ngi hai bn nhn xem sng st, hoa
mt them thung, khng dam ngng u ln nhn. Khi
va v a ln kiu i v, ba Diu va my ngi an ba ly
nhng canh hoa ao bo ln kiu mang v nha. v n
nha bn b sng th tri t ti. thy L Hoa S a
ngi i y. L noi:
- Cu Trang cu ca Bc nghe tin cu n y, mun
n thm cu. Ngay mai th nao cu cung nha, ng i
u cho cu Trang n thm.
Thiu Khanh noi:
Ng Knh T
112
- ng Trang Thiu Quang la bc thy cua ta, hm trc

ta khng mi ng ta n v ng ta khng thch chi vi
nhng thi s. Ta ang nh n thm. Co le nao lai bt
ng ta n y? Nay chau! Chau v nha ngay va cho ngi
n noi rng ngay mai th nao cu cung n thm nhe.
Hoa S vng da i ra. Thiu Khanh tin ra ca. Ca
va mi ong a nghe ting go. Ngi y t m ca dn
mt ngi khach vao va bao:
- ng Lu a n.
Thiu Khanh nhn ra th thy ngi chau cua Lu
Hoan Vn mc ao tang ang lay di t va khoc va
noi:
- ng chau a cht. Chau n y bao tin.
- Cht luc nao?
- Cht ngay hai mi sau thang trc.
Thiu Khanh khoc loc mt hi, vi vang bao sm
sa t l ngay m o. Sang sm hm sau, ln kiu
n ao Hng Trn. Quy Vi Tiu nghe chuyn i chi
vn ho Diu t sang sm a n hoi thm(1) . Nhng nghe
tin a i ao Hng Trn nn bun bc tr v.
n ao Hng Trn, n trc quan tai ng Lu
khoc loc tham thit my ln, bo tin thu hoa thng n
lam l siu cho ng Lu. Thn thch nha ng Lu n
(1)
Quy Vi Tiu la mt nhn vt phong lu nhng cung gioi cai

ngh n bam vao ngi khac c ting phong lu.
Chuyn lang Nho
113
tip. y bn nm ngay lin, khoc ri lai khoc lam

nhng ngi ao Hng Trn khng ai khng than phuc
ng Thin Trng tht la con ngi nhn c. Lai
co ngi noi: ng Lu xa kia phai la ngi tt nh th
nao nay ng mi quy trong nh th! Lam ngi phai
nh ng Lu mi thc la khng then!. Thiu Khanh lai
ly my mi lang bac a cho con chau ng Lu mua
t chn ct. Ca nha ng Lu, con trai con gai u ra lay
ta. Thiu Khanh lai khoc mt hi na ri mi t bit.
Thiu Khanh v n nha th v noi:
- ng i c mt ngay th co v quan c quan tun
vu phai n y tm ng, cung i vi mt ngi nha mn
Thin Trng em mt t cng vn n cho ng. Ti bao
ho rng ng khng nha. Hin nay ho ngoai hang cm,
ngay ngay lai n hoi khng bit co vic g vy.
noi:
- Cai o cung la tht.
ang luc phn vn th ngi y t vao bao:
- V quan phai n va ngi nha mn Thin Trng
ang i ngoai.
ra tip. V quan c phai n chao mng va ngi
bao tin a n mt t cng vn: cm t cng vn:
Quan tun vu ho Ly v vic tin c ngi hin tai: Vng
theo lnh cua thanh thng tm hoi nhng ngi tai gioi
trong thin ha, ban h a hoi ra c ng Nghi
huyn Thin Trng phm hanh oan chnh, vn chng
Ng Knh T
114
mu mc, v vy sc cho quan giao hoc mi ng n ngay

tnh xet va tu ln triu nh b dung. Vic gp.
Thiu Khanh xem xong noi:
- Cu Ly la hoc tro cua ng ni ti, tc la bc chu ti,
cho nn cu tin c ti. Ti u dam nhn iu o. Nhng
cu a i ai vi ti tt nh th th ti phai lp tc n
nha mn cam ta.
ben gi v quan lai ung ru, biu my lang bac
lam tin l ph. Ngi mang cng vn cung c hai lang
bac va cho v trc.
Trong nha khng co tin i ng, em cm cai chen
vang ly ba mi lang. em theo mt ngi y t i
thuyn n An Khanh. n An Khanh, khng ng cu Ly
co vic cng i vng. My ngay sau, Ly tun vu tr v,
a thip n, ngi nha m ca mi vao th phong.
Cu Ly ra. Thiu Khanh vai chao hoi thm sc khoe.
Cu Ly mi ngi va noi:
- T khi thy mt i n nay, ti vn nh n cac anh.
Nay nghe noi cac anh tai nng, phm hanh hn ngi, cho
nn khi triu nh bt chc i xa, on mi ngi tai
c, ti lin mn ai danh cua anh. Xin anh ng t
chi!
- Chau tai hen, hoc kem, s cu ch thy cai h danh,
khng xng ang vi li tin c.
- Anh khng nn khim tn lam g! Anh c ti ly
giy chng nhn cua quan phu, huyn.
Chuyn lang Nho
115
- Chau rt cam n cu a thng n, nhng tnh chau

xa nay qu mua, sng ni thao da a quen, gn y lai
lm bnh, xin cu tm ngi khac.
- Con nha gia th tai sao khng chu ra lam quan? Ta
hoi rt ung nn mi tin c.
khng dam noi na. Cu Ly gi lai mt m, em
ra mt s bai th nh ph giup.
Hm sau t bit ra i. Tin i ng mang i a t,
lai nha mn nhiu ngay, phai cho bon y t nhiu tin
phong bao, cho nn khi thu thuyn v Nam Kinh th
phai chu chu thuyn ba lang bac tin o. Trn ng i
lai ngc gio bn nm ngay thuyn mi n huyn Vu H.
Thuyn khng i c na, chu thuyn xin tin mua gao
thi cm. bao y t luc loi xem nhng ch con lai
nm ng tin nn phai em ao qun i cm. Trong long
bun ba, ln b n chua Cat Tng, vao mt cai ban
tra goi tra ung. Trong bung oi, goi em ln ba cai
banh n. Gia tin tt ca la sau ng. khng co tin
tra thanh khng ra khoi tim tra. Va luc y, mt ao s
i qua, khng nhn ra la ai; nhng v ao s quay lai
nhn va chay lai noi:
- ng Thiu Gia! Tai sao ng lai y?
- A te ra anh Lai Ha S! Anh ngi y ung tra a!
- Tai sao Thiu Gia y mt mnh?
- ng anh n y bao gi?
Ng Knh T
116
- Sau khi ti nha ng, ng Trng huyn Vu H co

vit th mi ti n lam th cho nn ti n y... Ti
hin nay nh Thc Chu canh rt la ep, co th nhn ra
sng, mi ng n o chi!
- Ti cung n An Khanh thm mt ngi ban, tr v
y thuyn b ngc gio. By gi ti se n ch anh chi.
Lai Ha S tra tin tra ri hai ngi cung n nh Thc
Chu. Mt ngi ao s i ra hoi tn ho. Lai Ha S noi:
- y la ng Thiu Gia trong trang nguyn phu
phu Thin Trng.
V ao s nghe vy lin cung knh mi ngi ung tra.
nhn thy trn tng treo mt bai th Thc Chu nh
hoai c(1) tng Lai Ha S do Vi T Huyn lam, noi:
- Bai th nay co phai la cua cu Vi Y Trn lam
khng? Cu n y bao gi?
V ao s noi:
- Cu Vi hin nay trn lu.
- Nh th th ti phai cung anh ln lu thm cu.
My ngi ln lu. V ao s goi:
- Cu Vi! ng Thiu Khanh Thin Trng n y.
Cu Vi bc xung hoi:
- Ai?
Thiu Khanh noi:
- Tha bac, chau y ma!
(1)
nh Thc Chu nh thi xa.
Chuyn lang Nho
117
Cu Vi hai tay vut ru ci khanh khach:

- Ti tng la ai, hoa ra anh Thiu Khanh! Tai sao anh
lai n cai ni hoang vng nay? Thi ngi xung y
ti pha tra cho ma ung, ri anh noi cho ti bit anh n
y lam g.
Thiu Khanh em cu chuyn cu Ly tin c k lai qua
loa ri noi:
- Chuyn nay chau mang t tin i ng. Hin nay ch
con nm ng tin. Va ri, ng Lai Ha S tra tin tra cho
y. Gi chau khng co tin tra tin o cung khng co tin
mua gao.
Cu Vi ci r:
- Tt! Tt lm! Th la ng chu ht thi ri y!
Nhng anh la mt ngi hao kit, thi cn quai g cai vic
nay. lai y n mt ba vi ti a. Ti nhn co day mt
ngi hoc tro Vu H, hm trc anh ta thi , ti n
mng, anh ta ta n ti hai mi bn lang bac. Khi nao
anh n cm xong, xem gio i chiu ri th ti se biu anh
mi lang.
Thiu Khanh ngi ung ru vi cu Vi va Lai Ha S.
n x chiu, nhn nhng con thuyn ngoai sng i qua
trc ca, thy nhng ngon c cm trn mui a t t
chuyn hng, cu Vi noi:
- Tt, gio i chiu ri!
Ng Knh T
118
My ngi da vao ca s nhn ra sng. Mt lat, mt

tri ln, anh nc phan chiu lam cho my ngan ct bum
u o rc. Thiu Khanh noi:
- Tri a quang, gio ng bc a dng thi, chau xin
chao bac xung thuyn.
Cu Vi a cho Thiu Khanh mi lang bac va cung
Lai Ha S tin Thiu Khanh xung tn thuyn. Lai Ha
S nh gi li thm nhng ngi ban Nam Kinh. Sau
khi t bit, hai ngi tr v nha.
Thiu Khanh ngh m trn thuyn. n canh nm,
qua nhin gio ty nam thi nhe, ngi lai o lai ging
bum ln. Gp gio thun, thuyn ch i na ngay la n
ca Bach Ha. a tin cho chu thuyn ri mang hanh
ly ln b, ln kiu v nha. V ra tip, k lai cu chuyn
i ng ht tin mt lt, v cung ci theo. Hm sau
n cu ca Bc thm Trang Thiu Quang. Ngi y
noi:
- T tun vu Chit Giang mi ng ta i chi Ty H,
my ngay na mi v. Thiu Khanh lin n nha ho
L ng Thng Hang. Gia nh ho L gi lai n cm,
ung ru. Trong cu chuyn sung, Tr Hanh Sn noi:
- By gi bon oc sach chng qua ch ngh n khoa c.
Lam c my cu th, my cu phu, th la cho ht sc
phong nha ri y! Con nh l, nhac, binh, nng, kinh, s,
th ho hoan toan khng bit cai g. Thai T triu ta bnh
nh thin ha, cng lao khng kem g vua Thang vua Vu
Chuyn lang Nho
119
nhng vn cha lam c l, nhac. Anh Thiu Khanh!

Ln nay anh c mi ra th anh phai lam mt vic g cho
triu nh khng then vi nhng iu chung ta a hoc.
- Ti a t chi vic y ri. Ch s khng lam nn tro
trng g, nhng v cao nhn ho ci mnh, cho nn ti cho
rng khng ra lam quan la tt nht.
Tr Hanh Sn lai ly trong phong ra mt cun giy
ma noi:
Ti mun ban vic nay vi anh.
- Vic g th?
- Con ngi hin nht xa nay Nam Kinh la Thai
Ba (1) nc Ng, nhng Thai Ba vn cha co mt n th
nao ca. Con n th Vn Xng va c Thanh Quan th
u cung co. Ti nh cung my ngi ban mi ngi
quyn mt t tin lam n th Thai Ba. Vao gia mua
xun va mua thu, ta se dung l xa va nhac xa ma t.
Nh th moi ngi se bit c l nhac. Sau nay co th
tao nn nhng nhn tai giup ch c cho chnh giao(2).
Nhng mun lam n th phai co my ngan lang bac. Ti
a lp quyn s nay, ai gop tin th vit vao y. Anh
Thiu Khanh, anh nh gop bao nhiu?
Thiu Khanh noi:
- Cai o nn lam lm.
(1)
(2)
Thai Ba: con trai Thai Vng thi Ty Chu. Thai Ba nhng ngi
cho em, bo trn v phng Nam, lp ra nc Ng.
Giup trong vic cai tr va day d dn.
Ng Knh T
120
Lin ln quyn s: Nghi Thin Trng quyn

ba trm lang Tr Hanh Sn noi:
- Th la nhiu. Ti cung ly s tin day hoc my nm
nay danh dum c la hai trm lang quyn vao y.
Tr Hanh Sn vit s tin va noi vi Hoa S:
- Anh cung c gng bo vao nm mi lang.
Moi ngi vit vao s, Tr Hanh Sn cun quyn s lai.
Moi ngi ngi lai noi chuyn sung. Thy mt ngi y
t nha Thiu Khanh n bm:
- Co ngi sai nhn Thin Trng n mun gp
Thiu Gia. Mi Thiu Gia v cho. t bit Tr Hanh Sn
v nha.
Ch nhn phen nay khin cho:
Hin s ng thi, t tc lc khoi b rang buc;
Danh lu hai tnh, sa l nhac theo li ngay xa.
giai.
Chuyn lang Nho
121
HI TH BA MI T
Ban l nhac danh lu hi ban

u nghi vn thin t vi hin.
Thiu Khanh t bit Tr Hanh Sn v hoi ngi y
t:
- Ngi sai nhn noi g vy?
- Anh ta noi co cng vn n. Cu Ly a bao quan huyn
mi Thiu Gia ln kinh lam quan. Quan huyn ng hin
nay ang chua Tha n. Sai nhn noi mun mi Thiu
Gia v nha quan huyn ng co th thn hanh n
mi.
- Nu a nh th th ta khng i vao ca trc. May
mau mau goi mt chic o ta i di sng ln theo lan
can ma vao nha.
Ngi y t thu mt chic thuyn cu Ha Phu.
v nha, vi vang mc ao cu, i mu cu, ly khn mt t
p ln u, leo ln ging nm va goi y t n dn:
- May ra ngoai noi vi sai nhn rng ta ang mc bnh,
cu ng hay khoan n thm. Khi nao khoi bnh, ta se
n ta n cu.
Ng Knh T
122
y t ra noi lai vi sai nhn nh vy, sai nhn i ra.

V cua mm ci hoi:
- Triu nh mi ng ra lam quan, tai sao ng lai cao
m khng i?
- Mnh ngc lm! Nam Kinh nay la ni vui thu nh
vy, ta nha mua xun va mua thu cung mnh xem hoa,
ung ru. Nh th cha hn sao? Mnh bt ta ln kinh
lam g? Gia th ta phai em ca mnh ln Kinh, Kinh tri
lanh mnh lai yu, mt ngon gio thi la u cht cong. Nh
th c cai g, chi bng khng i la hn.
Ngi y t tr v noi:
- Cu ng a n! Hin nay, cu ang ngi ngoai
phong khach. Cu nht nh th nao cung gp ng cho
c.
bao hai ngi y t vc mnh dy, lam ra ve bnh
tnh nng lm, i khng vng, ra lay chao quan huyn
lay ta. Va lay xung th khng dy c na. Tri huyn
vi vang dy. Hai ngi cung ngi. Tri phu noi:
- Triu nh mun lam l ln theo ngay xa, cu Ly
mun mn cai danh ting cua ngai. Khng ng ngai bnh
nng nh vy. Khng bit bao gi ngai co th c gng ln
ng?
- Ti khng may mc bnh nng, vic sng cht cha
th noi trc, xin cu t chi giup cho...
Chuyn lang Nho
123
ly trong tay ao ra mt cai n a cho tri huyn.

Tri huyn nhn quang canh nay, bit rng lu cung
khng tin ben noi:
- Ti xin tam bit, s lai lam ng mt. Ti se vit cng
vn bm ln quan trn xem y kin.
- Rt mong ngai giup , ti mc bnh khng lam sao
tin ra ca c.
Tri huyn t bit ln kiu i. Sau o vit cng vn noi:
Thiu Khanh au nng khng th ln ng. By gi
cu Ly a i i lam tun vu Phuc Kin, cho nn vic nay
cung thi. thy cu Ly a i ni khac, trong long rt ly
lam mng r noi:
- Tt lm! Th la chm dt cai i tu tai cua ta! Sau
nay, khng i thi Hng, ch vui chi ngay thang va lo
cng vic cua mnh ma thi!
V a noi vi tri huyn mc bnh nng cao t, cho
nn mt thi gian khng i u. Hm y, mt ngi
hng thn ho Tit ng C Lu mi n ung
ru, nhng t chi khng i. Tr Hanh Sn n trc,
ri Ma Thun Thng, C Dt Phu va Quy Vi Tiu u
n. Lai co hai v khach na, mt ngi la Tiu Ba Tuyn
Dng Chu, mt ngi la D Hoa Thanh Thai Thach,
la hai ngi danh s tre tui. Ca hai mt may trng treo,
mi o nh son, n mc rt dim dua, bi nc hoa thm
nc, c ch phong lu. Hai ngi nay con co hai b danh
Ng Knh T
124
na. Mt ngi la D My Nhn mt ngi la Tiu C

Nng hai ngi chao moi ngi ri ngi xung. Tit noi:
- Hm nay mi cac v, ti co mt ng ban ho Tin cu
Hoai Thanh n tip; nhng ng ta bn vic khng n
c.
Quy Vi Tiu noi:
- Nay bac! Co phai bac noi cai ng Tin Mt R lam
ngh hat tung khng?
- ung y.
Tr Hanh Sn noi:
- Ti va cac v danh s n y n tic. Tai sao ng lai
cho ngi con hat cung ngi vi chung ti!
- Tuc l xa nay vn lam th! Hm nay ti co mi cu
Cao Tnh cu rt thch noi chuyn vi nhng ngi hat
tung, cho nn ti cung mi ng Tin n.
Tr Hanh Sn hoi:
- Cu Cao la ai nh?
Quy Vi Tiu noi:
- Cu ngi Luc Hp, hin nay lam th c vin han
lm.
My ngi ang noi chuyn th ngi gi cng vao bao:
- Cu Cao a n!
Tit chay ra mi vao.
Cu Cao i mu sa, mc ao mang bao bc vao chao moi
ngi, ri ngi gh u. Nhn ra Quy Vi Tiu, cu Cao noi:
Chuyn lang Nho
125
- ng Quy! Rt tic hm trc ng n thm, ti khng

nha tip. Ti cha oc nhng bai vn ng a ti.
Hai v tre tui nay la ai?
D My Nhn va Tiu C Nng u noi ho tn cua
mnh. Cu Cao lai hoi n C Dt Phu va Ma Thun
Thng. Ma Thun Thng noi:
- Chung ti la nhng ngi soan quyn Lch khoa trnh
- mc tr vn ban cac hiu sach.
D My Nhn noi:
- ng C la chau ni cu thai thu Nam Xng. Thy ti
trc cung lam quan chm thi Nam Xng. Nh vy, ti
vi ng C la ch anh em.
Hoi xong, lai hoi n Tr Hanh Sn. Tr Hanh Sn noi:
- Ti ho Tr t la Hanh Sn.
Quy Vi Tiu noi:
- ng Tr gioi v l nhac, la mt danh s Giang Nam
nay.
Cu Cao nghe vy khng noi g na. Ung ba tun tra
xong, my ngi ci ao ngoai va vao th phong. Mc du
cu Cao la bc tin bi nhng cu khng h y n vic
o, ma vn vui ci noi chuyn vi tt ca moi ngi khng
cn gi gn g. Va vao th phong, cu Cao a hoi:
- Tai sao khng thy ng Tin n?
Tit noi:
- Hm nay ng ta cha v.
Ng Knh T
126
- Tht la mt thu! Th la ba tic hm nay mt vui!

Tit bay ra hai ban tic. Moi ngi ngi vao ban. Trong
luc n tic, moi ngi noi n nhng ngi danh s Chit
Giang, noi n phong canh Ty H, noi n hai anh em
ho Lu kt giao vi nhng ngi tn khach.
D My Nhn noi:
- Ring ti, ti khng thch nhng chuyn nay, ti ch
thch c Song Hng trong nha ng C Dt Phu. Noi n
cai tn c ta, trong ming cua ti cung a thm phc ln
ri.
Quy Vi Tiu noi:
- Co g la la! ng la mt my nhn thao nao ng ch
thch cac my nhn thi.
Tiu Ba Truyn noi:
- Ring ti, ti thch nht la nhng ngi han lm
vin. Ti tic rng khng c gp L Bin Tu, nhng
nghe cach noi nng va phong thai ng ta, ti chc ng ta
la mt ngi qun t. Nu c gp ng ta th ti th nao
cung xin thnh giao. Tht ang tic, nay ng ta a qua
i(1) . C Dt Phu noi:
- Nhng hanh ng hao hip cua nha cu Lu cua ti
tht by gi khng lam g co na.
Quy Vi Tiu noi:
(1)
Tiu Ba Truyn la mt nhn vt ch ngh n khoa c. iu nay

se thy ro hi sau.
Chuyn lang Nho
127
- Anh C! Anh noi cai g vy? Anh em ho Thin

Trng s con hao hip hn cu cua anh nhiu.
Tr Hanh Sn noi:
- Trong hai ngi nay th Thiu Khanh lai cang tt hn.
Cu Cao hoi:
- Co phai cac ng noi n ngi con quan tri phu Cng
Chu khng?
Tr Hanh Sn noi:
- Tha vng, chc cu cung bit ch?
Cu Cao noi:
- Luc Hp sat vach Thin Trng tai sao ti lai khng
bit? Nhng nu cac ng cho phep ti noi th cai anh
Thiu Khanh kia qua la mt tay pha cua nht trong
nha ho . T tin anh ta my mi i lam thuc, lai
nhiu m c, co nhiu tin, nhiu rung. n i ngi
ng th phat at. Nhng mc du lam quan my mi
nm ng ta vn khng kim c bao nhiu tin. Ngi
cha cua Thiu Khanh thi tin s, lam quan tri phu,
nhng cung la mt anh ngc. Luc lam quan khng bit
knh trong quan trn, ch lo lam sao cho va long dn.
Sut ngay ch noi toan nhng cu ngc nao la n c
vic hiu , khuyn khch vic nng nang, nhng cu
kh nay chng qua la nhng sao ng lam u vn
bat c ma thi. ng ta lai tng o la s thc! Kt qua la
quan trn khng thch ng ta, cach chc ng ta. n i
anh con th lai ngng cung qua i! Sut ngay ch lo chi
Ng Knh T
128
bi vi nhng ngi hoa thng, ao s, lam th, n may,

chng bit chi vi nhng ngi chnh qun, qun t.
Trong vong mi nm nay, anh ta tiu ht sach sau bay
van lang bac. Anh ta phu Thin Trng khng c na,
phai ln Nam Kinh, ngay ngay dt v ra quan ru n
ung, mt tay cm cai chen ru bng ng ging nh mt
thng n may y. Mt cai nha nh th ma lai e ra mt
con ngi nh th! Luc day con chau hoc nha, ti thng
bao chung ly ng ta lam gng. Mi a phai dan trn
ban mt t giy vit: Ch co bt chc Thiu Khanh
Thin Trng!.
Tr Hanh Sn nghe xong mt o gay noi:
- Gn y triu nh co mi ng ta ra lam quan ng ta
khng ra!
Cu Cao ci nhat:
- ng noi nh th la lm ri! Nu ng ta co hoc th ng
ta a thi ri!
Ri lai ci ma rng:
- Cai vic mi ra lam quan co phai la con ng chnh
xut thn u!
Tiu Ba Tuyn noi:
- Cu Cao noi th la ung!
Va quay v pha moi ngi noi:
- Tt ca bon hu bi chung ta nn ly nhng li cu Cao
lam chm ngn.
Chuyn lang Nho
129
Ho ung ru va noi chuyn sung mt hi, tic tan. Cu

Cao ln kiu ra v. Trn ng v, Tr Hanh Sn noi vi
moi ngi:
- Va ri cu Cao noi nh th ro rang la mng Thiu
Khanh. Khng ng rng chnh cu lai lam cho Thiu
Khanh ni ting. Tha cac v, t xa n nay khng co
my ngi c nh Thiu Khanh u.
Ma Thun Thng noi:
- Tuy vy li noi cua cu Cao cung co ch ung y!
Quy Vi Tiu noi:
- Du sao cai nha bn b sng cua ng ta cung la ep
tuyt. Ngay mai chung ta cung n y bao ng ta mua
ru ung i!
D Hoa
Thanh noi:
- Hai chung ti cung se i thm.

Ngay o, cng vic ban bac xong. Hm sau va mi
dy ang ngi trong cai nha bn b sng th ngi lang
ging la Kim ng Nhai a a n mt quyn T th
giang chng cua mnh lam nh ph giup. t no
trn ban, va mi oc xong mi oan, th Kim ng Nhai
ch vao mt oan ma hoi:
- Nay ng, ng noi: dng tao la cai g. Dng tao tc
la dai d. Tuc ng noi: ch ct trng dai d, ch khng k
n tnh mang no; v vy thy Tng T khng n(1) .
(1)
Dng tao. Trong Manh T noi ng Tng T khng n dng

Ng Knh T
130
Thiu Khanh ci ma noi:

- Ngi xa giang ngha cac kinh cung co ch giang sai
va xuyn tac. ng noi nh th la khac ngi y.
ang luc noi chuyn, th Tr Hanh Sn, Ma Thun
Thng, C Dt Phu, Tiu Ba Tuyn, Quy Vi Tiu, D
Hoa Thanh u n, vai chao va cung ngi xung. Thiu
Khanh noi:
- My lu nay ti khng ra khoi nha cho nn khng co
dp c cac v day bao. Hm nay tai sao cac v lai n
y ng u nh vy? Xin cac v cho bit ho tn.
Tiu Ba Tuyn va D Hoa Thanh t noi ho tn, Thiu
Khanh hoi:
- Tai sao khng thy ng Canh Lan Giang?
C Dt Phu noi:
- ng ta hin nay va m mt hiu bun mu ng
Tam Sn kim n.
y t bng tra ra. Quy Vi Tiu noi:
- Chung ti n khng ct ung tra, chung ti hm nay
mun ung ru c.
Thiu Khanh noi:
- Cai o la d nhin, nhng hay noi chuyn a.
Tr Hanh Sn noi:
tao v ngi cha thch n dng tao, luc n th nh n cha.
Trong cac sach chu thch dng tao la qua dng tao.
Chuyn lang Nho
131
- Hm trc ng a cho ti xem quyn Thi Thuyt

cua ng, ti rt phuc. ng co th cho bit mt vai im v
cach chu giai kinh thi cua ng khng?
Tiu Ba Tuyn hoi:
- Co phai ng nghin cu Kinh Thi la ct dung vao
vic thi c phai khng?
Ma Thun Thng noi:
- Ti chc ng cn c vao quyn Vnh Lac ai toan (1)
ma chu giai.
Tr Hanh Sn noi:
- Chung ta hay nghe ng Thiu Khanh ban v kinh thi
a.
Thiu Khanh noi:
- Khi Chu T chu giai cac kinh th ng lp mt hoc
thuyt cua ring mnh, cung mun ngi i sau so
sanh vi cac nha nho khac tham khao. Nhng ngay
nay, ngi ta bo cac li chu giai cua nhng ngi khac ma
ch gi li cua Chu T ma thi. o chng qua la cai sai
lm cua ngi sau khng co lin quan g n Chu T. Ti
a xem tt ca cac thuyt cua cac nha nho. Ti cung thy
co mt hai y kin mun ban vi cac ng. Chng han trong
thin Khai Phong(2) chu giai trc kia bao rng bai nay
(1)
(2)
y ch b ngu kinh ai toan xut ban i Vnh Lac nha Minh,

do H Quang bin soan. B nay la sach hoc i thi.
"Khai Phong" la mt bai th trong Kinh Thi thin Gai noi ga
gay, trn v v.v... cung vy.
Ng Knh T
132
noi co mt ngi an ba bay con nay mun tai gia, ti cho

la khng ung. an ba i xa hai mi tui mi ly
chng nui c a con th bay khn ln thanh ngi th
a nm mi tui ri con ngh g n vic tai gia na? Cai
cu noi rng: Nha ca khng yn theo nh y ti o la ba
noi n vic n mc khng va long; v vy ba a cai ln
trong nha va bay ngi con nhn thy rng mnh lam
khng phai. iu nay ngi trc khng h noi n.
Tr Hanh Sn gt u noi:
- Noi co ly!
Lai trong thin Gai noi ga gay theo y cac ng ct
ngha nh th nao?
Ma Thun Thng noi:
- o la bai th trong Trnh Phong noi ngi an ba
khng dm loan ch con cach giai thch g khac na!
Tr Hanh Sn noi:
- Cung c y, nhng nghe no vn khng su sc,
thu v.
noi:
- Khng phai th! S la nhng ngi qun t sau khi
a lam quan th kiu ngao i vi v. Con cac ba v th
mun lam phu nhn nhng khng c thanh ra moi vic
u khng va long nn cai ln vi chng. Cac anh xem:
cp v chng kia khng y g n cng danh phu quy,
anh an ung ru vui mnh tri, vui i mnh chng
phai la nhng con ngi qun t bit tu thn, t gia cua
Chuyn lang Nho
133
thi tam ai(1) o khng? Vic nay ngi xa vn khng

thy noi n.
C Dt Phu noi:
- Noi nh vy th thc la hay!
Thiu Khanh noi:
- ng C xem bai th Trn v ch thy noi hai v
chng cung i chi vi nhau. Co g dm loan u!
Quy Vi Tiu noi:
- Thao nao, hm trc anh i chi vi ch vn ho
Diu. Anh anh an, ung ru, hai hoa lan, tng hoa
thc dc thc la phong lu!
Moi ngi nghe vy u ci vang. Tr Hanh Sn noi:
- ng Thiu Khanh noi tht la hay, nghe ng Thiu
Khanh noi chuyn nh la ung ru tin y!
D Hoa
Thanh noi:
- Ru tin n y ri!
Moi ngi nhn ra th thy ngi y t a mang ru
n.
Trn ban bay ru va nhm, tam ngi cung ngi.
Quy Vi Tiu ung thm my chen say va noi:
- Anh Thiu Khanh! Anh thc la phong lu tuyt trn.
C nh y ti, ngi y xem hoa, ung ru vi mt
ngi an ba a ngoai ba mi tht la mt hng. Nhng
ngi tai danh nh anh, lai ni xinh ep nh th nay,
(1)
Thi Ha, Thng, Chu goi la thi tam ai.

Ng Knh T
134
tai sao anh khng ly mt ngi v xinh ep lai co tai, a

tnh ri Tai t giai nhn vui chi kp thi , nh th
chng hn sao?
Thiu Khanh noi:
- Anh Vi Tiu! Anh khng nghe An T(1) noi sao? Khi
v ti a gia va xu th ti nh lai ngay v ti tre va ep.
Va chng cai vic ly thip, ti khng thy no hp vi le
tri. Trong thin ha chng qua ch co by nhiu ngi.
Nu mt ngi an ng ly my ngi an ba th trong
thin ha th nao cung co ngi khng co v. Ti mun
triu nh t ra phep tc: ai qua bn mi tui ma
khng co con th mi c ly v le. Nu ngi v le nay
cung khng co con na, th ho co quyn ly ngi khac.
Nh th la nhng ngi khng co v trong thin ha se bt
i. Cung la mt cach bi b nguyn kh cua tri t vy!
Tiu Ba Tuyn noi:
- Qua la mt li tr nc yn dn thc phong lu!
Tr Hanh Sn th dai noi:
- Nu nh nhng ngi t tng ma lo lng vic nc
nh vy th thin ha se thai bnh ngay.
Ung ru xong, moi ngi t bit ra v.
Vai hm sau, Tr Hanh Sn n mt mnh. Thy
nha, Tr Hanh Sn noi:
(1)
An T, tn la Anh mt nha chnh tr nc T co ting thi

Xun thu.
Chuyn lang Nho
135
- n th Thai Ba nay a bt u dng ln. Ti a

thao mt ban v l nhac, n y cung ban vi anh anh
chm chc.
Thiu Khanh cm t giy noi:
- Vic nay cn ban vi mt ngi na.
- Ai vy?
- ng Trang Thiu Quang.
- Hm trc ng ta a i Chit Giang ri.
- Ti cung mun i. Ti nay ti va ng, chung ta cung
i Chit Giang.
Hai ngi cung thu mt cai thuyn n cu ca Bc.
Ln b, ho n mt cai nha ngoanh mt v hng nam.
Tr Thanh Sn noi:
- y la nha ng ta.
Hai ngi bc vao nha. Ngi nha chay vao bao vi
Trang Thiu Quang. Thiu Quang ra tip. Trang tn la
Thng Ch, t la Thiu Quang la con mt nha dong doi.
Nm mi mt, mi hai tui, Thiu Quang a bit lam
mt bai phu dai bay ngan ch. Ca thin ha u bit ting.
By gi Thin Quang a gn bn mi tui va ni danh
nhng vn ong ca vit sach, t khi giao thip vi ngi.
Hm y, nghe tin co hai ngi khach n, Thiu Quang ra
tip. Ch thy mt ngi u i mu sa tron, mnh mc ao
mau lam, ru tha, da mt trng, Thiu Quang cung knh
chao hai ngi khach va noi:
Ng Knh T
136
- Anh Thiu Khanh! Xa nhau my nm nay, ti nghe

tin anh sng Tn Hoai lam cho phong canh ni nay lai
cang ep thm. Hm trc ti bn ngao du Quan Giang,
anh n ri i ngay k cung qua vi.
- Hm y ti nh n thm nhng gp luc co ngi ban
cu mt, phai n o t ngay. n khi tr v thm ng th
ng i Chit Giang ri.
- Anh Hanh Sn thng vn nha, tai sao khng hay
n chi?
- Ti c mai lo n n th Thai Ba, chay vay bao nhiu
ngay. By gi n a bt u dng ln. Ti a vit ban
l nhac, em no n y c anh ch giao.
Hanh Sn ben rut trong ng tay ao ra mt quyn a
cho Trang. Trang cm ly xem t u n cui rt ky ri
noi:
- Vic nay la vic ln, nghn nm mi co mt ln. C
nhin ti se xin ht sc gop phn. Nhng hin nay ti co
vic phai i, nhiu la ba thang, t nht la hai thang mi
tr v. By gi ti se lai cung ban bac vi ng.
Tr Hanh Sn hoi:
- ng i co vic g vy?
- ng T Muc Hin lam tun vu Chit Giang hin nay
lam Thiu Tn Ba co tin c ti ln Kinh, cho nn ti phai
i.
Tr Hanh Sn noi:
- Nh th th khng tr v c!
Chuyn lang Nho
137
- Anh c yn tm, ti se tr v, khng l vic t n

Thai Ba u.
Thiu Khanh noi:
- Vic t nay ma thiu ng th khng c. Phai v cho
sm y!
Tr Hanh Sn hoi xem cng vn. Ngi y t ly t
giy ra. Hai ngi cung xem. T giy vit: L b th lang
T v vic tin c ngi hin tai, phung thanh ch mi
Trang Thng Ch ln kinh b kin. Khm th. Hai ngi
xem xong noi:
- Chung ti xin chao. Khng phai tin a lam g!
Noi xong Thiu Quang tin hai ngi ra ca.
Bui ti, Trang lam ba tic tam bit v. V hoi:
- ng thng khng chu ra lam quan. By gi tai sao
co lnh ng lai ra?
- Ta khng phai nh mt ngi n s chn sn lm.
Mt khi a co chiu ch ban ra triu th khng th ngao
man khng theo cai l vua ti. Mnh c yn tm, ta se tr
v. Nht nh khng cho v cua Lao Lai T(1) phai ci.
Hm sau, khi cac quan phu a phng la phu ng
Thin n giuc, th thy Thiu Quang a i ri. Thiu
Quang goi mt cai kiu nho, m theo mt ngi y t
quy mt ganh hanh ly theo ca sau, i ra ca Han ty.
(1)
i Xun Thu, vua S cho mi Lao Lai T ra lam quan v Lao

Lai T khuyn chng ng ra.
Ng Knh T
138
Thiu Quang i ng thuy qua sng Hoang Ha va thu

mt cai xe ngay i m ngh n Sn ng. Khi i khoi
Duyn Chu bn mi dm n mt ni goi la tram Tn
Gia. Thiu Quang dng xe y ung tra. Hm y, tri
con sm. Thiu Quang giuc anh xe thm vai mi dm,
nhng chu quan noi:
- Khng giu g ng, gn y min nay trm cp nh
ri. Khach b hanh u phai i mun ngh sm. Mc du
ng khng phai la mt ngi bun ban giu co g, nhng
cung nn cn thn th hn.
Trang Thiu Quang nghe vy, bao ngi anh xe hay
dng lai ngh. Ngi y t chon mt gian phong, mang
hanh ly vao, trai nm ging cho Thiu Quang ngh va
em tra n cho Thiu Quang ung. Bng nghe ting nhac
la ku vang ngoai, trn mt trm con la i n, mang
theo ng g ng bac, co mt ngi mc ao qun nha vo
ap tai. Cung i vi ng ta la mt ngi trac ngoai sau
mi, ru lm m bac, i mu lng chin, mc ao giap,
lng eo mt cai na, chn i giay da bo. Hai ngi nhay
xung la va xach roi cung vao quan, noi vi chu quan.
- Chung ti em tin thu t T Xuyn n kinh .
Hm nay tri a sp ti; ngh y; ngay mai se i sm.
Cac ng phai ht long sn soc.
Chu quan vng vng da da. Ngi ap tai dc sut
nhng ngi phu i chn khing tin vao quan. Khi la
a vao chung ca ri, y treo roi, bc vao quan vi ngi
Chuyn lang Nho
139
kia ri quay lng lai chao Trang Thiu Quang. Triu

Quang hoi:
- Cac ng em tin t T Xuyn v kinh a? Khng dam,
xin cho bit quy danh.
V quan ap tai tin noi:
- Ti ho Tn lam chc thu b. Ban ti ho Tiu, t la Hao
Hin ngi phu Thanh .
Nhn tin ho hoi Thin Quang ln kinh co vic g?
Thiu Quang noi ho tn va k vic mnh c mi ln
kinh nh th nao.
Tiu Hao Hin noi:
- a lu ti nghe noi Nam Kinh co ng Trang Thiu
Quang la ngi danh s. Khng ng hm nay t nhin
c gp y.
Tiu Hao Hin to ra rt knh trong Trang Thiu Quang.
Thiu Quang thy Hao Hin dang ngi hin ngang, khac
hn ngi thng ben noi chuyn thn mt. Thiu Quang
noi:
- Nc nha lu nay thai bnh v s. Gn y quan a
phng chng qua lam vic qua loa, bon trm cp hoanh
hanh ma ho hoan toan khng chu ngh n cach dep gic
yn dn. Ti nghe noi trn ng trc mt co nhiu cp
cho nn chung ti phai y phong b.
Tiu Hao Hin noi:
Ng Knh T
140
- Xin ng c yn tm. Ti bnh sinh co chut ngh mon,

trong vong mt trm thc, bon cp co n th ch cn
ging na la bach phat bach trung, nu bon cp n, ti
ch cn ging na ln la chung khn ng chay thoat,
ngi ngi bo mang, chng sot mt ai.
V quan ap tai noi:
- Nu ng khng tin tai nng cua ng ban chung ti th
chung ti xin lam thnh giao.
Trang Thiu Quang noi:
- Ti thch xem lm, khng bit nh th co c khng?
Tiu Hao Hin noi:
- Co h g! Ti xin tr chut ngh mon.
Ben cm ly na trong tay bc ra ngoai sn ly hai vin
an cai tui bn sn bn vin th nht ri bn vin th
hai tip theo ngay. Hai vin gp nhau n tung trn khng.
Trang Thiu Quang thy th khen ngi mai khng thi.
Chu quan nhn thy cung git mnh kinh s. Tiu Hao
Hin ct na ri bc vao nha ngi noi chuyn. Mt hi
sau, moi ngi n cm va i ngu. Hm sau, tri cha
sang, Tn a dy giuc anh la i. Nhng ngi i theo
chuyn bac ln lng la, tra tin tro ri i. Tt ca moi
ngi i c mi dm, luc by gi tri cha sang, sao
mai con lp lanh trn khng, bng thy canh rng trc
mt, thp thoang co nhng bong en. Nhng ngi anh
la ku ln:
- Nguy ri! Trc mt co cp.
Chuyn lang Nho
141
Hn mt trm con la u c anh xung mt bn

ng me i. Tiu Hao hin nghe vy, vi vang rut cai
na cm tay, Tn tut kim, ngi yn trn mnh nga.
Bng nghe ting mui tn bay vu ra. Mui tn va bay qua
th thy v s nhng ngi ci nga trong rng chay
ra. Tiu Hao Hin thet ln mt ting, bn mt phat.
Khng ng ch nghe mt ting pht dy na t lam hai
oan. My chuc tn cp ci nga reo ho chay n trc
mt. Tn s hai quay nga chay, nhng ngi ganh, ngi
dt la u s hai nm rap xung t, bon cp bt tt
ca mt trm con la, ly ht tin bac theo con ng nho
i mt.
Trang ngi trong xe mt hi lu, khng noi na li,
cung khng hiu bn ngoai co vic g. Khi thy cai dy na
b t, Tiu Hao Hin khng tr tai c, lin quay nga
chay lui. Chay n mt cai quan nho; dng nga ngoai
quan, chu quan nhn thy, oan ngay la Tiu Hao Hin a
b mt cp. Chu quan hoi:
- Ti qua ng ngu u?
Tiu Hao Hin k lai u ui. Chu quan noi:
- Thng chu quan kia la tay chn cua tn tng cp
Triu ai. Chnh no m qua a ct t my dy na cua
ng y!
Tiu Hao Hin tnh ng, hi cung khng kp na.
Nhng trong luc hoang ht th lai ngh ra mt k. Tiu ly
toc trn u buc lai dy cung ri phi nga quay lai. Gp
Ng Knh T
142
Tn, Tn noi qun cp a theo con ng nho i v

hng ng. By gi tri a sang. Tiu Hao Hin phi nga
nh bay. Nga chay c mt quang th thy ng trc
bon cp ang ra sc dt nhng con la ch bac chay.
Tiu lin phi nga nh bay v pha trc ri bn loan xa
nh ma vao bon nay. Bon nay b bn m u chay nh
chut, lai tin bac. Tiu va Tn ly lai bac va la ri
cung ra ng cai ln. y ho gp Trang, Thiu Quang.
Trang nc n khen. Ho cung i na ngay. Trang Thiu
Quang hanh ly nhe cho nn t gia hai ngi ri i trc.
i c my ngay th gn n L Cu Kiu. Cht mt
ngi ci la i n. Thy xe cua Trang y lin hoi:
- Xin cho bit v khach trong xe la g?
Ngi phu xe noi:
- ng Trang.
- Co phai ng Trang Nam Kinh n y khng?
Va noi va nhay xung la. Trang Thiu Quang nh
xung xe, th ngi kia a quy lay di t. Ch nhn
phen nay khin cho:
Triu nh co ao, sa ai l tn hin;
Nho gia tic mnh, t cao quan ma chng chu.
Mun bit vic sau th nao hay xem hi sau phn giai.
Ng Knh T
146
HI TH BA MI LM
Thanh Thin T cu hin hoi ao

Trang Trng Qun t chc v nha.
Trang Thiu Quang thy ngi kia xung la va lay
di t, lin vi vang xung xe dy va hoi:
- ng la ai? Ti cha h c gp.
Ngi kia ng dy noi:
- Cach y ba dm, co mt cai quan. Mi ngai ln xe,
ti se i theo cung n y noi chuyn.
Thiu Quang noi:
- Tt lm! Mi anh ln xe.
Ngi kia cung ci la cung i n quan.
Hai ngi thi l xong ngi xung. Ngi kia noi:
- kinh ti a tnh thi gian
ti Nam Kinh nn oan luc nay
cho nn ngay t khi ra khoi ca
la nao, cai kiu nao la ti u
ngai. Thc la may mn qua!
t khi chiu ch nha vua

la luc ngai ln Bc Kinh
Chng Nghi thy cai xe
hoi. Qua nhin tm c
- ng ho tn la g, qu quan u?
Chuyn lang nho
147
Ti ho L tn la c t la Tn hu ngi H Quang.
Ti vn co cai ch mun su tm tt ca cac tp vn cua
nhng danh nhn trong triu ai ta. Trong hai mi nm
nay ti a tm c nhiu khng con thiu my na. Mt
trong bn v danh s la ng Cao Thanh Khu, nhng sau
khi ng ta mc nan th khng con ai gi lai vn chng
na. kinh ch con mt ngi gi c. Ti ln o mua
quyn sach y vi mt gia rt t. ang luc nh v th
nghe tin triu nh mi ngai. Ti ngh rng nhng ngi
xa a mt ma mnh con su tm sach cua ho oc,
hung chi ngai la mt ngi danh s trong i nay, tai sao
mnh lai bo qua khng gp mt. V vy ti ch i Bc
Kinh a kha lu va c i hoi thm doc ng.
- Ti nm dai Nam Kinh, trong long chng ngh g
n vic lam quan. Nhng nay i n hoang thng khng
dam khng n. Khng ng lai c gp ng y thc la
mt vic thch thu. Ch tic rng hai ta va mi gp mt
a phai chia tay bit ly g to tnh thn. m nay,
chung ta tam ngu y mt m. Ti va ng cung nm
mt ging noi chuyn cho thch.
Hai ngi ban n vn chng cua cac danh nhn.
Trang noi vi L Tn hu.
- ng oc nhiu sach, yu ngi xa nh vy thc la
mt ngi ham hoc. Nhng nhng sach cua ng Thanh
Khu quc gia vn co lnh cm, tai sao ng khng bit lo
tranh i. Mc du vn chng cua ng Thanh Khu khng
Ng Knh T
148
co nhng li ph bang triu nh, nhng Thai T ghet ng

ta, sach ng ta hin nay la sach cm. Ti khuyn ng
ng nn oc sach y. Theo nh y ti, trong vic oc sach,
trc phai oc t rng sau mi n chuyn. Ct la lanh
hi c. Trn ng v, mi ng tat vao nha ti, ti cung
co vit vai quyn sach mong c ng ch giao.
L Tn Hu vng li. Hm sau chia tay, L v Nam
Kinh trc, i Trang y.
Trang Thiu Quang vao ca Chng Nghi, tro tai chua
H Quc. T Th Lang lp tc cho ngi nha n hu ha
va thn hanh n chao. T Th Lang hoi:
- Tin sinh i ng co mt khng?
- Ti vn la ngi nha qu, tnh tnh qu mua, khng
quen xe c, voc ngi ti nh cy b liu gp tit thu. V
i ng xa mt, ti cha co dp n yt kin ngai, lai
phin ngai phai n thm.
- ng nn thu xp chong chong, trong ba bn ngay na
th se c triu vao.
By gi la ngay mng mt thang mi nm Gia Tinh
th 35(1). Sau ba ngay, T Th Lang a chiu ch cua Ni
cac n, chiu ch vit:
Mng hai thang mi Ni cac vng lnh ao du cua
Hoang thng: Nay nh hng phuc cua t tin, trm ngay
m cu hin lo vic tr dn. Trm nghe noi: Ai th ti
(1)
1556.
Chuyn lang nho
149
lam thy, ngi y se lam Vng" o la cai le xa nay.

Nay quan th lang b l co tin c ng Trang Thng Ch.
Ngay mng sau cho vao triu b kin nu ro phep tc
cua triu nh. Khm th."
Canh nm ngay mng sau, v s lm qun a chu chc
ngoai ca Ngo Mn. Cac nghi trng cua thin t u
c bay bin. Cac quan n chu chc ngoai ca Ngo
Mn. Trong anh sang cua mt trm ngon uc, T tng
i vao. Ca Ngo Mn m rng. Cac quan vao theo ca bn
canh. Ho i qua ca Phung Thin, n in Phung Thin,
trong nghe ting nhac va nghe ting quan Hng L ang
xng Bai ban! (ng vao hang).
Nghe ba ting roi, nhng ngi thai giam i ra tng
oan, mang nhng l hng bng vang trong t long
din hng. Nhng ngi cung n tay cm quat a Thin
T i ra ngi ngai vang. Moi ngi tung h van tu ri
sup xung lay. Trang Thiu Quang mc triu phuc ng
cui hang, cung tung h, phuc xung lay chao Thin T.
Sau o ting m nhac dt. Bai triu, hai mi bn con voi,
mang nhng cai bnh rt quy t t i ra khng co ngi
dt. Ro tht la:
Hoa on gm mang sao mi ln
Liu khu c quat moc cha kh(1)
(1)
Mt bai th i ng ta canh i chu vua bui sm. Y noi trong

khi sao mi ln hoa on gm cua cac quan eo, trong khi sng
mu cha kh th la liu pht ph trn hang c quat cua nha vua.
Ng Knh T
150
Trang thy cac quan i ra, cung tr v nha. Ci triu

phuc xong, Trang i i lai lai th va thy T Th Lang
n chao. Trang mc ao thng ra tip. Ung tra xong, T
Th Lang noi:
- Hm nay Hoang thng ra in tht la mt cai l ln
t co. ng nn nha i co lnh phai triu kin chng?
Ba ngay sau, co mt ao du a n Ngay mi mt,
cho Trang Thng Ch ln in triu kin. Cho ci mt
con nga trong chung cua nha vua.
n ngay mi mt, T Th Lang a Trang n ca
Ngo Mn. T Th Lang ng ngoai phong i, con Trang
mt mnh bc vao ca Ngo Mn. Ch thy hai ngi Thai
giam dt mt con nga cua nha vua, mi Trang ci. Hai
ngi quy xung gi ban ap nga i Trang a ngi yn
ri, hai ngi kia mi cm dy cng, dy cng cung mau
vang! Ho dt Trang i chm chm qua ca Cn Chanh. i
n ngoai ca Tuyn Chnh in, Trang xung nga ng
y. Lai co hai ngi Thai Giam khac truyn lnh cho
Trang i vao in. Trang nn th bc vao. Thin T mc
ao thng, ngi trn ngai vang. Trang bc n sup lay
Thin T noi:
- Trm lam vua a ba mi lm nm nay, nh hng
phuc cua tri t va t tin, bn b thai bnh, bin cng
v s. Nhng trm ho th vn cha no m ca, cac s va
ai phu vn cha theo ung l nhac. Trong vic day d va
nui dn; cai g phai lam trc? Trm mi tin sinh t ni
Chuyn lang nho
151
thn da n y chnh la mun hoi v vic o. Mong tin

sinh c vic tu ln, khng cn phai giu gim g ht!
Trang sp sa tu ln, khng ng trn nh u co mt
cai g t au nhoi khng chu c, anh phai cui xung
tu rng:
- i n Hoang thng hoi n vic o, nhng thn
khng th tu ngay c. Xin cho thn suy ngh ky, sau
se trnh tu.
- Nh th cung c! Tin sinh nh lam va long trm.
Ct nht la noi nhng vic co th lam c, hp vi thi
xa ma cung khng trai vi thi nay.
Noi xong ng dy v cung. Trang ra khoi in Cn
Chnh. Thai Giam lai a nga n Trang ci i ra
Ngo Mn. T Th Lang i ngoai ca cung Trang tr v.
T Th Lang cao t v nha. Trang v nha ci cai mu ra
xem th thy trong mu co mt con rt. Trang ci ma
rng:
- Te ra cai con vt nay! Xem ra u bit ao cua ta
khng th thc hanh c!
Hm sau, Trang ra tay, t hng, boi mt que th
c que Thin Sn n(1) Trang ci ma rng:
- ung ri!
Ben vit t m mi chnh sach day d va nui dng
dn va lam mt t s xin nha vua cho v nha th quan
(1)
Mt que trong kinh dch, ch n co ngha la trn.
Ng Knh T
152
thng chnh t a ln. T y, tt ca cac quan to trong

triu khng ai la khng n thm. Mc du Trang khng
chu ni s phin phc y, nhng cung anh phai thm
lai tt ca cac nha mn. Quan ai hoc s noi vi T Th
Lang:
- ng Trang Nam Kinh lai. Hoang Thng co y mun
dung ng ta vao vic ln, tai sao ng khng a ng ta
n thm ti? Ti mun nhn ng ta lam mn ha.
Th Lang khng dam trai li lai em vic y noi vi
Trang. Trang noi:
- Trong i nay a khng co c Khng, ti khng mun
lam hoc tro ai ht. Hn na, quan Thai Bao ai hoc s a
bao nhiu ln lam chu khao cac ky thi, s hoc sinh trong
vin han lm v s cn g phai ly mt ngi qu mua
nh ti lam hoc tro? Ti u dam lnh giao.
T Th Lang em vic nay noi lai vi quan Thai Bao,
Thai Bao khng bng long.
My hm sau, thin t trong in hoi Thai Bao:
- Mi chnh sach cua Trang Thng Ch trm a xem
ky thy hoc vn tht la uyn thm. Con ngi nay co th
dung lam phu bt(1) c khng?
Thai Bao tu rng:
- Trang Thng Ch qua la mt ngi tai nng xut
chung, c thin t i ai rt hu, trm ho u mng
(1)
Danh t chung ch chc quan cao nh t tng.

Chuyn lang nho
153
r. Nhng ng ta khng xut thn tin s(1) ma a vut

nhay ngay ln hang khanh tng. Trong ban triu ta xa
nay cha co vic nh th nay lam nh vy s tng thm
cai long cu may cho thin ha. Cui mong thanh thng
xet.
Nha vua th dai mt hi ri bao ai hoc s truyn lnh:
Trang Thng Ch c phep v nha. Ly nm trm
lang bac trong kho nha vua ra cho Trang Thng Ch
va cho H Nguyn Vu Nam Kinh lam ni vit sach, ca
ngi cai sang to cua triu nh.
ao ch truyn xung, Trang n ca Ngo Mn ta n,
t bit T Th Lang thu xp hanh ly v Nam Kinh. Cac
quan trong triu n tin va biu l vt. Trang u t
chi. Trang lai i mt cai xe ra khoi ca Chng Nghi.
Hm y tri lanh, Trang i thm my dm nhng
khng tm ra quan tro, phai re vao mt con ng nho n
mt cai nha xin ngh tro. o la mt cai nha tranh, trong
thy mt a en du. Mt cu gia trac sau bay mi
tui ng ngoai ca. Trang Thiu Quang n vai chao
va noi:
- Tha cu, chung ti i ng khng co ch tro xin cu
cho nh y mt m, n mai ti xin tra tin tro.
Cu gia ap:
(1)
i Minh: t tng thng ly trong nhng ngi tin s

han lm.
Ng Knh T
154
- ng khach! i ng co ai mang theo nha i u, ng

mun y cung khng ngai g. Nhng nha ti ch co mt
gian. Hai v chng ti u a bay mi tui. Khng may
sang nay nha ti va mt, khng co tin mua quan tai.
Thi hai hin con trong nha, ng nm ch nao? Hn na,
ng lai co ca xe c khng th a vao nha c.
- Khng h g, ti ch xin mt khoang t trai chiu
ngu tam mt m, con xe th ngoai ca.
Cu gia noi:
- Nu vy th ti va ng cung ngu mt ging.
- Tt lm!
Trang bc vao nha thy xac cua ngi an ba ang
nm cng trong mt goc phong, canh cai ging t
Trang trai nm ra bao y t va ngi anh xe cung ngu
trong xe, nhng cu gia nm ngu pha trong, con mnh
nm ngu pha ngoai. m nm c trn troc khng sao
ngu c. n canh ba, thy cai xac cht ca quy. Trang
git ny mnh nhn thy hai tay no gi ra nh mun ngi
ln. Trang noi:
- Ngi kia sng lai ri!
Va vi vang anh thc cu gia nhng lay mai vn khng
thy cu tnh dy. Trang ngh bung cu gia nhiu tui ma
sao ngu say qua nh vy. Ben ngi dy nhn ky th ra cu
gia khng th na va a cht ri!
Quay lai nhn Trang thy ngi an ba kia a ng
dy, hai chn ng thng, cp mt trng da: th ra, khng
Chuyn lang nho
155
phai la ngi o sng lai, ma chnh la xac cht ang i!

Trang hoang ht chay ra ca bao ngi anh xe y xe
chen ca lai khng cho cai xac kia i ra. Trang mt mnh
bi hi ngoai ca, trong long bui ngui: Trn i, cai may
cai rui la do ng" ma ra. Nu ta c ngi nha th lam
g co chuyn nay xay ra n ni b mt me s ht va!".
Nhng ri lai ngh: i sng cht la vic thng. Cai
o chng qua v ta l, ngha con kem nn mi nh vy!.
Ben ly lai tinh thn, ngi trong xe cho n khi tri
sang bach. By gi, cai xac kia a nga. Trong gian phong
tr lai hai cai xac nm ln loc. Trang rt ly lam thng
xot noi:
- Cp v chng gia nay thc la ngheo kh v cung! Ta
tuy ch ngu y mt m nhng nu khng chn ho th
ai se chn? Ben bao ngi y t, ngi anh xe n mt
cai ch, Trang a my chuc lang bac mua hai chic
quan tai, thu ngi khing v khm lim cho ho. Trang
lai xut tin mua mt ming t cua nha gn y va nh
ngi mang i chn ct. Chn ct xong, Trang mua t
l va vang giy, lam mt bai iu vn va t va khoc.
Tt ca nhng ngi trong lang u vy quanh ly Trang,
quy xung lay ta n.
Trang ri ai Nhi Trang, thu mt chic thuyn nho,
trong o co th tha h xem sach. Trong vai ngay a n
Dng Chu. Trang y mt ngay ch sang thuyn v
Nam Kinh. Sang hm sau, Trang va xung thuyn th
Ng Knh T
156
thy trn hai b co hai mi cai kiu dan ra hai bn.

Nhng ngi bun mui Lng Hoai n a danh thip
c gp mt. V thuyn nho, trc tin Trang ch mi
mi ngi xung thuyn. Trong s nay co my ngi ba
con. Ngi th goi Trang bng chu, ngi th goi bng ng,
ngi th goi bng anh. Tt ca u chao va ngi xung.
Ngi ngi th hai la Tiu Ba Tuyn. Nhng ngi bun
mui noi:
- Hoang thng trong dung ng, ng khng chu lam
quan, tht la mt con ngi cao thng!
Tiu Ba Tuyn noi:
- Ta a bit y cua tin sinh. Tin sinh t phu tai nng
cua mnh ch mun ra lam quan bng con ng chnh,
khng cn nha vua phai mi mnh. Sau nay tin sinh nht
nh se trang nguyn. Hoang thng nay a bit ting
tin sinh ri y chc chn se ng u bang.
Trang ci ma rng:
- Vic nha vua mi la mt cai l ln, sao lai noi khng
mun? Con vic trang nguyn trong khoa thi sp ti th
nht nh la ng, ch ti th ch vui thu yn ha nghe
tin mng cua ng thi.
Tiu Ba Tuyn noi:
- Anh co nh gp cac v quan y khng?
- Ti rt vi nn ch mun i ngay.
Noi xong cao t mi ngi kia. Ln th hai lai mi
my ngi na xung. Trang ly lam bc mnh. Sau o
Chuyn lang nho
157
quan coi mui n, ri cac quan trong s mui, quan tri

phu Giang Chu, tri huyn Giang u n, cang lam
cho Trang thm nong rut. Sau khi tin cac quan ln b,
Trang lin bao thuyn i nhanh. n chiu, nhng ngi
bun mui gop nhau c sau trm lang bac em xung
thuyn biu Trang lam tin l ph th thuyn Trang a
i xa, theo khng kp na. Ho anh phai em tin tr v.
Thuyn xui gio thun, chng bao lu n mom Yn T.
Trang vui mng ngh thm Hm nay ta lai c thy
nhng canh ep trn sng Dng T ri!. Ben thu mt
chic thuyn nho, mang hanh ly i n ca Han Ty.
Trang bao ngi khing hanh ly ln b. Con mnh i b
v nha n trc ban th t tin vai lay ri gp mt
v.Trang ci noi:
- Ta noi nhiu lm la ba thang, t th hai thang la tr
v. Hm nay nh th nao? Ta khng noi di y ch?
V cung ci. Chiu hm y, hai ngi ung ru ty
trn...
Sang hm sau Trang Thiu Quang va mi dy ra mt
th ngi y t a vao bao:
- Co cu Cao Luc Hp n thm.
Trang ra tip. Va tin cu Cao ra ca xong th quan b
chnh n, quan tri phu ng Thin n, ri tri huyn
Thng Nguyn, Giang Ninh, cac v thn s a phng
cung n thm. Trang c phai xo giay vao ri ci giay ra,
trong long rt bc bi. Trang noi vi v:
Ng Knh T
158
- Nh th nay th lam n ra th nao na? Triu nh

a cho ta h Nguyn Vu, tai sao ta lai y, y ngi
ta c n quy ry. Ta phai mau mau don n h Nguyn
Vu mi c.
Cng vic ban nh xong. Ngay m hm y, Trang
cung v ap thuyn n h Nguyn Vu . H nay rt rng
rai. Rng khng kem Ty H Hang Chu my. ng
trn thanh pha bn trai h nhn thy chua k Minh.
Trong h mi nm co th co my ngan u sen, cu sen, cu
u. Co tt ca bay mi hai thuyn anh ca, sang nao cung
mang ca ln ban khp cac nga trong thanh Nam Kinh.
Trong h co nm cai ao ln. Trn bn cai ao co phong
oc sach. Cai ao gia co mt vn hoa rng, co mt
ngi nha vai mi gian do nha vua cho Trang Thiu
Quang. Trong vn co nhiu cy c thu to va mt ngi
m, co mai, ao, mn, qu, chui, cuc n hoa sut ca bn
mua. Lai co mt vn truc co my van cy. Nha cua Trang
co nhng ca s ln nhn ra bn pha, non xanh nc bic
trong nh canh tin. ngoai ca buc mt chic thuyn.
Mun i thm hon ao nao th phai xung thuyn cheo i.
Nu ct chic thuyn i th du co canh cung khng bay
n c. Trang Thiu Quang t o sng trong vn hoa.
Mt hm, Trang cung v da vao lan can ngm nc ci
ma rng:
- Mnh xem ka, canh non xanh nc bic cua h nay
u la cua chung ta ca! Ngay ngay chung ta dao chi,
Chuyn lang nho
159
chng bu vi Thiu Khanh phai tay cm h ru, tay

dt v i ngm hoa nui Thanh Lng!
Luc nao nhan ri, Trang lai rot mt chen ru, bao v
ngi bn canh oc cho mnh nghe quyn Thi Thuyt cua
Thiu Khanh. n ch nao thu v Trang lai ung mt
chen ru ln ri ca hai cung ci vang. Trang sng h
tht la nhn nh vui thu.
Bng mt hm bn kia b co ting goi o. Ngi cheo
thuyn vi vang cheo sang. Trang thn hanh ra on, thy
ngi kia chnh la L Tn Hu. Trang mng r v cung
noi:
- T khi xa nhau n nay, ti mong moi c gp anh.
Hm nay anh lam sao ma n c y?
- Hm qua ti n nha ng, hm nay mi ti y. Qua
tht ng sng nh mt v tin! Long ti xit bao hm m.
- y cach xa trn th. Tuy cha phai la t ao
Nguyn nhng cung khng khac my. Mong anh y
chi vi chung ti t lu keo ln sau se b lac li.
Trang sai em ru ln, hai ngi cung ung mai n
canh ba. Va luc y, mt ngi y t vi vang chay vao
bao:
- Vng phu Trung Sn co sai my trm ngi lnh
va n mt ngan bo uc. Ho bt tt ca bay mi hai chic
thuyn anh ca ch qun lnh sang y bao vy cht ly
vn hoa.
Trang hoang s. Mt ngi y t khac vao bao:
Ng Knh T
160
- Co v tng binh ang i ngoai nha khach. Trang

chay ra. V tng binh thy Trang lin cui u vai chao.
Trang hoi:
- Khng bit trong gia nh ti co vic g?
- Vic nay khng lin quan g n gia nh ngai.
V tng binh ghe vao tai Trang noi thm:
- Va ri co ngi bao rng L Tn Hu co gi tp vn
cua Cao Thanh Khu tc la nhng sach cm. Kinh
ngi ta bao ng ta co vo nn phai em qun n bt.
Hm nay, c tin ng ta trong phu cua ngai cho nn
chung ti n y. Xin ngai ng l vic nay keo ng
ta trn mt.
- Xin cu c mc ti. Ngay mai ti se bao ng ta em
mnh n np. Nu ng ta chay trn ti xin chu ti.
- Nu ngai a noi nh vy, ti xin cao t.
Trang tin ra ca, Tng binh ra lnh mt ting, qun
u cheo thuyn sang bn kia h. L Tn Hu nghe vic
nay noi:
- Ti vn khng phai ngi hen nhat, le nao lam lin
luy n anh. Ngay mai ti se em mnh n np.
Trang ci ma rng:
- Anh hay tam n o t ngay, chng mt thang. Ti
cam oan vi anh th nao anh cung c tha ra, sng
nhn nh sung sng.
Chuyn lang nho
161
Sau khi L Tn Hu em mnh n np ca quan,

Trang b mt vit mi bc th cho nhng v quan to
Kinh. Sau y co cng vn b a ra bao tha L Tn
Hu, trai lai hoi ti ngi t giac. L Tn Hu ta n Trang
va lai vn hoa. Hai ngay sau lai co ngi goi o sang.
Trang ra tip. o la Tr Hanh Sn va Thiu Khanh.
Trang reo ln:
- May qua! ang mun noi chuyn vi anh th anh lai
n!
Trang mi vao ngi trong mt cai nh gia h. Tr
Hanh Sn k vic l nhac mnh a xp t n Thai Ba.
Trang gi hai ngi lai ung ru n cm mt ngay ri
a cho Tr Hanh Sn ban l nhac nh lam n Thai
Ba a c sa cha lai em v.
Thi gian thm thot, chng bao lu la n trung tun
thang hai. Tr Hanh Sn hen Ma Thun Thng, C Dt
Phu, Quy Vi Tin, Kim ng Nhai cung n nha Thiu
Khanh bn b sng ban v vic t t n Thai Ba.
Moi ngi noi:
- By gi ly ai la ngi chu t?
Tr Hanh Sn noi:
- Chung ta t mt v ai thanh nhn, vy ngi chu t
phai la hoc tro cua thanh hin th mi xng ang. By gi
phai tm mt ngi nh th.
Moi ngi noi:
- Chung ta tm ai?
Ng Knh T
162
Tr Hanh Sn gi hai ngon tay noi n tn ngi y.

Ngan dong, mun phai, sng Hoang Ha chnh thc la
ngun;
Go khanh, khua chung, ng Hoang Chung cung u
rp iu.
Mun bit ngi kia la ai hay xem hi sau phn giai.
Chuyn lang nho
163
HI TH BA MI SAU
Huyn Thng Thuc ke chn nho giang sinh,

n Thai Ba bc danh hin chu t,
huyn Thng Thuc phu T Chu, t ng Thin co
mt cai lang nho, goi la lang Ln Pht. Lang co hai
trm nha u lam ngh nng. Ch co mt ngi ho Ngu
trong thi Thanh Hoa (1465-1487) co i hoc tu tai a
ba mi nm nay. ng ta ch day hoc tro trong lang.
Lang nay cach thanh ph mi lm dm. Ngoai luc i thi,
Ngu tu tai khng h bc chn n thanh ph bao gi.
ng ta tho ngoai tam mi tui. Ngi con thi hong, cung
sng bng ngh day hoc. Luc trung nin, vn cha co con
ni doi. Hai v chng n in Vn Xng qun cu
t. Ban m nm m thy Vn Xng tay cm mt t giy
a cho ho, trn co vit mt cu Kinh Dch Qun t d
qua hanh duc c (Ngi qun t nui dng cai c tt
bng hanh kim ng n).
Sau o, ngi v co mang, u mi thang sinh c mt
a con trai. Ngi chng n ta n va t tn cho con la
Duc c, t la Qua Hanh, sau nay la Ngu bac s. Ngu Duc
Ng Knh T
164
c ln ba tui m ci me, ngi cha mang con theo n

ni mnh day hoc. Nm Duc c ln sau, ngi cha bt
u day cho hoc. Nm Duc c ln mi th ngi cha
c mi day hoc mt nha cu Ky trong lang. Thy hoc
va chu nha rt la tng c. Day hoc c bn nm, cha
cua Duc c mc bnh mt. Luc lm chung co giao Duc
c by gi mi bn tui cho cu Ky. Cu Ky noi:
- Con cua ng khng ging nh con cua ngi khac. Khi
ng mt i, ti se nui anh y day con ti hoc.
Cu Ky lin vit ngay tn cua mnh la Ky Lin vao mt
cai danh thip, vao th phong cung vi a con ln chn
tui lay chao thy hoc mi. T y Ngu Duc c day hoc
nha cu Ky.
Huyn Thng Thuc la mt ni co nhiu vn nhn ni
ting. By gi co mt ngi la Vn Tnh Xuyn ni ting
nht trong thin ha v th, t va c vn. Ngu Duc c
mi mi bay, mi tam tui thng theo Tnh Xuyn hoc
th vn. Cu Ky noi:
- ng Ngu, ng la hoc tro ngheo th hoc th vn lam g
cho v ch. ng phai hoc cai g ma kim n ch! Luc
nho ti co hoc a ly, co hoc s t vi. Ti se em day lai
ng cho ng dung khi nao cn.
Ngu Duc c ra sc hoc tp. Cu Ky lai noi:
- ng cung nn mua my quyn sach thi c oc. Sau
nay nu thi , vic day hoc lai cang d.
Chuyn lang nho
165
Nghe li cu Ky, Ngu Duc c cung ly sach thi c ra

oc. Nm hai mi bn tui, Ngu i thi huyn. Nm
sau, nha ho Dng thn Dng Gia cach y hai mi
dm mi Ngu n day, mi nm ba mi lang bac. u
thang ging Ngu n o day hoc, n thang chap lai tr
v nha cu Ky n tt.
c hai nm, cu Ky noi:
- Cu nha ta khi con sng a tm cho ng mt am
thn Hoang. Nay nn ci i.
Ngu con danh c mi my lang bac tin day hoc
va mn thm mi my lang tin day hoc sang nm
ci v. Cu Ky cho hai v chng nh nha mnh. Sau mt
thang, Ngu lai i day. Hai nm sau, Ngu danh dum c
hai, ba mi lang bac, thu mt cai nha bn gian bn nha
cu Ky , va thu mt ngi y t nho. Sau khi Ngu
a i day, ngi y t mi bui sang i ba dm ng
n ch mua thc n, du, mui, rau em v cho ba
chu. Sau khi sinh n, v Ngu Duc c mc bnh, tin day
khng u thuc thang, mi ngay ch n ba ba chao trng.
Sau o, sc khoe dn dn bnh phuc. Nm ba mi hai tui, Ngu
khng co ni nao mi day hoc na, ngi v noi:
- Nm nay lam g y?
- Khng lo! T khi ta i day hoc n nay, mi nm ch
c ba mi lang. Nm nao, thang ging ho ch tra hai
mi lang thi, th trong long ta bun ru. Nhng n
thang t, thang nm, lai thm my a hoc tro, thm my
Ng Knh T
166
bai vn cha co thm my lang bac na bu vao tc

la u s. Nm nao ho tra thm my lang th trong long ta
vui mng, noi Tt! Nm nay kha y. Nhng trong nha
lai co vic xay ra phai tiu nhn s tin. Cho nn xet cho
cung cai g cung co tin nh, khng cn lo lam g.
Qua nhin, qua mt thi gian, cu Ky n noi:
- lang xa co cu Trnh mun mi ng n ct ma.
Ngu Duc c mang la ban c y tm mt ch t tt.
Chn ct xong, ho Trnh em mi hai lang bac ra ta n.
By gi vao khoang gia thang ba, Ngu goi mt chic
thuyn v nha. Hai bn b nao hao, nao liu, lai co gio
thi nhe nhang, trong long Ngu rt khoan khoai. n mt
ni vng ve, thy mt chic thuyn ang anh ca trn
sng, Ngu nm trong thuyn nhn ra ngoai ca bng thy
bn kia h co mt ngi nhay xung sng t t. Ngu
git mnh bao ngi lai bi thuyn n cu. Khi li ln,
th ngi kia ao qun t sung. Cung may by gi tit tri
m ap. Ngu bao ci qun t ra, bao ngi cheo thuyn
ly mt b ao qun kh cho ngi kia thay ri mi vao
khoang thuyn hoi tai sao lai liu thn vy. Ngi kia noi:
- Con vn lam ngh cay rung lang nay. Con cay
rung cho ngi ta, nhng kim c bao nhiu th b chu
rung ly mt ht. Cha me con mc bnh cht trong
nha, con khng co tin mua quan tai. Con ngh rng lam
ngi n th th sng lam g na khng bng cht i con
hn(1)
Chuyn lang nho
167
Ngu Duc c noi:

- Cai o to rng ng la ngi con co hiu, nhng ng
khng nn ngh n vic quyn sinh lam g. y ti co
mi hai lang bac la cua ngi ta cho ti. Ti khng th
a cho ng ht v ti cn phai gi mt t sng vai
thang. Ti xin a ng bn lang. ng v noi vi ba con
thn thch trong lang giup thm. Nh th ng se co th
chn ct ng cu c.
Ngu ben ci hanh ly ra cn ly bn lang bac a cho
ngi kia. Ngi kia nhn s tin lay ta va noi:
- n nhn tn ho la g?
- Ti ho Ngu thn Ln Pht. Chung ta khng nn noi
chuyn n c lam g. Anh mau mau lo liu vic cua anh
i.
Ngi kia cam ta ri i.
Ngu v nha, na nm y, Ngu lai tm c ch day hoc.
Mua ng, v Ngu sinh mt a con trai. nh n cu
Ky a giup mnh, Ngu t tn cho con la Cam Ky (Cam
n c cua Ky). Ngu day hoc nm sau nm na cho n
nm bn mi mt tui. Nm y thi hng, cu Ky tin
Ngu ln ng va noi:
- Nm nay th nao ng cung cao.
- Tai sao bac bit?
(2)
Ng Knh T hay noi n sinh hoat hin thc cua dn ngheo nh

chuyn hai v chng cu gia hi th ba mi lm; chuyn ngi
nng dn i t t hi th ba mi sau.
Ng Knh T
168
- Bi v ng lam nhiu vic co m c.

- Tha bac, nao ti co lam c vic g co m c u.
- Nh vic ng tht long tht da tm t cho ngi ta.
Ti lai nghe u ng cu ngi, giup ho chn ct cha ho
nh th la co m c.
Ngu ci ma rng:
- m c la phai lam th nao ma ch co ngi lam n
bit ma thi. Nay cu a bit vic o ri th con m c
u na!
- Nht nh la co m c. Th nao ng cung .
Sau khi thi Nam Kinh v, Ngu mc bnh phong han
khng dy c. Ngay treo bang. Ngi bao tin n lang;
cu Ky dn anh ta n nha noi:
- ng Ngu, ng ri!
Ngu ang m nghe tin, ban vi v em cm ao qun
ly tin nh cu Ky ta ngi bao tin. My ngay sau, bnh
lanh, Ngu ln Kinh, cung khai tam ai. Luc tr v, ban be
va chu nha u n mng. Ngu thu xp cng vic ln
Kinh thi hi nhng khng tin s.
May mn sao, Trng Thuc co mt ng quan ho
Khang c b lam tun vu Sn ng. Khang hen Ngu i
Sn ng lam vic nha mn cua mnh. Hai ngi i
ai vi nhau tng c lm. nha mn co ngi ng s
ho Vu tn la T, t la T Thm. Thy Ngu Duc c la
ngi vn chng va phm hanh u gioi, Vu lin xin
lam hoc tro, cung mt phong sm ti hoc hoi. By gi la
Chuyn lang nho
169
luc nha vua cu hin. Khang tun vu ngh n vic tin

c mt ngi. Vu T Thm noi:
- Nay theo phep ln cua triu nh, c nh y con th cu
Khang tin c thy la ung nht.
Ngu Duc c ci ma rng:
- Ti u xng ang nha vua mi ra. Cu Khang
mun tin c ai th tuy y cu. Nu ti lai n nh cu tin
c th con u la phm hanh na?
- Nu thn khng mun lam quan th i n khi nao
cu Khang tin c ln hoang , luc y hoc la thy b
kin, hoc la thy khng b kin ri thy xin t quan v
nha th cung to la ngi cao thng.
- ng noi nh th la sai. Nu ti nh quan tun vu tin
c ti ri th c b kin ti lai t quan xin v, th khng
phai la thc tm(1) , khng thc tm trong vic cu tin c,
cung nh khng thc tm trong vic t quan. Lam nh
th lam g?
Ngu noi xong ci khanh khach. Ngu Sn ng hn
hai nm lai ln kinh thi hi, nhng vn khng . Ngu i
thuyn v Giang Nam day hoc nh cu.
Ba nm sau, Ngu Duc c nm mi tui, nh mt
ngi ho Nghim vn lam quan gia cho ho Dng cung i
vi mnh ln kinh thi hi. Ln nay Ngu tin s. Thi
in th lai nh giap. Triu nh nh b vao han
lm. Trong s nhng ngi tin s cung co nhng ngi
nm mi tui, nhng ngi sau mi tui. Nhng l
(1)
c tnh cn ban cua Ngu la s thanh thc.
Ng Knh T
170
thng khi i thi ai cung u bt tui ca. Ch co mt mnh

Ngu la vit ung tui ma thi. Nha vua nhn thy danh
sach ben noi:
- Ngu Duc c tui a gia vy cho ng ta lam mt chc
quan ranh.
Cho nn Ngu Duc c c b lam bac s trng Quc
T Giam Nam Kinh, Ngu mng r noi:
- Nam Kinh la ni phong canh ep, nc non thanh tu,
lai gn nha. Ln nay n y ta em v con cung i. Nh
th con hn lam mt anh han lm xac.
Ngu ben t bit cac quan chm thi va cac ban ng
hng cua mnh. Mt ngi ban ho Vng lam han lm
vin th c dn:
- Trong trng Quc T Giam Nam Kinh co mt ngi
tn la Vu Th t la Chnh T, la mt ngi con rt co
hiu vi me va rt tai hoa. ng n o nn chiu c anh
ta mt chut.
Ngu nghe li, thu xp hanh ly n Nam Kinh nhm
chc, sai ngi n huyn Thng thuc a gia quyn
mnh ln. By gi, cu con trai la Ngu Cam Ky a mi
tam tui cung theo me ln Nam Kinh. Sau khi n thm
cu Ly lam T tu trng Quc T Giam, Ngu bc vao
cng ng, hoc tro trng giam u keo nhau n chao.
Nhn trong s danh thip thy co tn Vu Th, Ngu hoi:
- y ai la Vu Th?
Trong am hoc tro, co mt ngi thp be bc ra noi:
- Tha con la Vu Th!
Chuyn lang nho
171
- kinh ti co c nghe noi anh la mt ngi con co

hiu lai rt co tai.
Ngu cui chao Vu Th va mi tt ca moi ngi ngi.
Ngi xong Vu Th noi:
- Tai vn chng cua thy sang ngi nh sao bc u.
Chung con hm nay may mn c hoc khac nao tri han
c ma.
Ngu bac s noi:
- Ti ln u tin n y, moi vic mong c ch giao.
Anh trng Giam my nm ri?
Vu Th noi:
- Khng dam giu g thy, con m ci cha t khi con
nho, c lo lang phung dng mu thn. V c c mt
mnh, khng co anh em ba con, con phai lo liu tt ca vic
n mc. V th luc me con con sng, con khng co th gi
hoc hanh va i thi. Khng may me con mt i, tt ca moi
vic chn ct u nh ng Thiu Khanh Thin
Trng giup ht. Con co hoc lam th vi ng Thiu
Khanh.
Ngu bac s noi:
- Trc y ti co c xem mt tp th cua ng
Thiu Khanh trn ban nha ng Vu T Thm. Qua thc
la mt bc ky tai! ng Thiu Khanh co y khng?
- ng ta cai nha bn b sng gn cu Li Thip.
- Lai con mt v na la ng Trang Thiu Quang c
nha vua cho h Nguyn Vu. ng ta co trong h khng?
Ng Knh T
172
Vu Th noi:
- ng ta hin nay h Nguyn Vu rt ken chon trong
vic tip khach.
Ngu bac s noi:
- Ngay mai ti se n thm ng ta.
Vu Th noi:
- Con tht khng bit vit vn bat c cho nn my lu
nay vn c ngheo kh, khng bit lam th nao. i day hoc
cung khng ai mn. Sau o con anh phai mua my
quyn sach hoc ri cung lam c vai bai. Nh vy i
thi cung , c vao trng. Cac v thy y khng
hiu tai sao cho con u, co hoc bng. Vn chng cua
con thc khng hay nhng thi ln nao cung u. Ln
trc y co mt v tn s cho thi hoc sinh tt ca tam ni,
con cung u, v vy con mi c vao trng nay. Tuy
vy, con vn thy vn chng cua con con kem lm.
Ngu bac s noi:
- Ti cung khng chu kho lam vn bat c.
Vu Th noi:
- V vy hm nay con khng em vn bat c n thy
xem. Khi nao chep xong nhng bai th phu thng ngay
vn lam cung vi quyn giai thch v c vn va nhng bai
tan vn khac, con se em n nh thy ch giao.
- Nh vy u thy ng lm tai khin cho ngi ta knh
phuc. Nu co th phu va c vn lai cang tt, ti se xem
cn thn. A ba cu nha ta a c sc phong cha?
Chuyn lang nho
173
- Me con ang ly c sc phong ri nhng nha con

ngheo qua khng sao co tin a n nha mn lo liu
vic y. Cho nn c anh phai chm mai n ngay nay.
Cai o thc la li con.
Ngu bac s noi:
- Vic o tr hoan sao c?
Ben bao ngi ly nghin but ra, va noi vi Vu Th:
- Anh hay vit mt t khai ky cang v vic y.
Sau o goi ngi th lai n va dn:
- Anh phai lam ngay mt t trnh v tit hanh va long
hiu cua ba cu ng Vu cn c vao o lam mt bao cao
tng tn, con vic tin nong c mc ti lo liu.
Ngi th lai vng da ri i ra. Vu Th cui u lay ta.
nhng ngi khac cung thay mt Vu Th lay ta ri t bit
i ra. Ngu tin ho ra ca mi tr vao.
Hm sau, Ngu n h Nguyn Vu thm Trang Thiu
Quang nhng khng gp c. Ngu lai n thm Thiu
Khanh cai nha bn b sng. thn hanh ra tip. Ngu
k lai rng ng ni mnh la hoc tro trang nguyn tc
c cua Thiu Khanh, ben goi Ngu bng chu. Hai
ngi k lai chuyn cu. Ngu nhc n vic mnh i thm
Trang Thiu Quang nhng v duyn khng c gp mt.
Thiu Khanh noi:
- ng ta khng bit chu la ai! chau n nha noi vi
ng ta.
Ng Knh T
174
Hm sau Thiu Khanh n h Nguyn Vu gp Trang

Thiu Quang. Thiu Khanh hoi:
- Hm qua Ngu bac s n thm anh tai sao lai khng
tip?
- Ti a oan tuyt vi nhng ngi ao mu ri. ng ta
tuy la quan nho, ti cung khng mun gp.
- ng ta khac hn nhng ngi khac. Khng nhng ng
ta khng co ve con ngi bac hoc, lai khng co ve cua mt
anh tin s. Long ng ta cao thng va trong sach, co th
so sanh vi Ba Di, Liu Ha Hu, ao Uyn Minh(1) Khi
nao anh gp se thy.
Trang Thiu Quang nghe vy ben n nha thm. Hai
ngi mi gp nhau a xem nhau nh ban cu. Ngu knh
phuc Trang la ngi im am, Trang knh phuc Ngu la
ngi nho nha. Ho kt ngha lam ban sng cht vi nhau.
Na nm sau, Ngu ci v cho con mnh. Ngi con ly
chau gai cu Ky. Ngi con cu Ky trc kia la hoc tro cua
Ngu, sau thanh thng gia. Nh vy, Ngu a n n cu Ky
i vi mnh. Cu Ky a chau gai n nha Ngu bac s
lam l ci, ng thi co mt ngi a hoan i theo. T o
v sau, v cua Ngu mi co mt ngi y t gai sai vt.
(1)
Ba Di, ngi cui i nha Thng, khng chu theo nha Chu, ln
nui Thu Dng n ri cht oi. Liu Ha Hu ngi nc L
thi Xun Thu lam quan ngay thng b cach chc ba ln vn vui
ve. ao Uyn Minh; ngi i Tn, t quan v ly th; ru lam
vui, mt thi gia ni ting cua Trung Quc.
Chuyn lang nho
175
Vic ci va xong, Ngu lai em ngi a hoan ga cho con

trai cua ngi quan gia ho Nghim. Ngi quan gia em
mi lang bac n lam tin chuc a hoan. Ngu noi:
- ng con phai lo chn man ging chiu ch! Mi
lang bac nay la cua ng. ng c em tin v ma sm sa.
Ngi quan gia rp u lay ta i ra.
Thm thoat n thang hai, mua xun a n. Nhng
cy hng mai nm ngoai do tay Ngu bac s trng khi n
nhm chc, nay a n hoa. Ngu bac s mng r bao ngi
nha sa soan tic ru mi Thiu Khanh ngi di gc
mai noi chuyn. Ngu noi:
- Anh Thiu Khanh! Mua xun a n ri! Khng bit
doc b sng my mi dm hoa mai n nh th nao ri!
Luc nao ti vi anh mang theo ru dt nhau i xem i!
- Chau cung ngh nh vy. Phai hen vi anh Trang
Thiu Quang cung i chi sut mt ngay mi c!
ang noi chuyn th co hai ngi khach bc vao. Ca
hai u trc ca trng Quc T Giam va my nm
nay vn hoc y, mt ngi la Ch Tn, mt ngi la Y
Chiu. Thy hai ngi vao, Ngu bac s vai chao va cung
ngi. Hai ngi khng dam ngi trc Thiu Khanh.
Ru em ln, ho bt u ung. Ch Tn noi:
- Vao ngay u xun, thy cung nn n mng ngay sinh
nht. L vt thy nhn c co th dung ht ca mua
xun.
Y Chiu noi:
Ng Knh T
176
- Chung con mun tha vi thy chung con se vit giy

thng bao cho tt ca hoc tro.
Ngu bac s noi:
- Ti sinh vao thang tam, lam by gi lam g?
Y Chiu noi:
- Cai o khng ngai. Thang hai lam, thang tam lai lam
na.
- Sao lai lam th? Lam th ngi ta ci cho! Xin mi
hai ng ung ru.
Thiu Khanh cung ci, Ngu bac s noi:
- Anh Thiu Khanh! Ti co mt vic mun ban vi anh.
Hm trc y trong phu Trung Sn Vng co mt ngi
lit n, ngi ta nh ti lam mt bai vn bia, ho a cho
ti tam mi lang bac hin nay con y. Ti nh anh
lam h vic o va cm giup s tin nay dung vao vic
mua ru, xem hoa.
- Chu c vit vn bia cung c ch sao? Chu sai chau
lam vic y lam g?
Ngu ci ma rng:
- Tai cua ti lam sao bng c tai cua anh? Anh c
lam i.
Ben ly trong ng tay ao ra mt t giy co ghi s lc
tt ca i cua ngi lit n. Ngu a t giy cho ri
bao ngi nha mang hai goi bac n nha . Ngi nha
mang bac i. Lai co ngi vao bao:
- ng Thang a n!
Ngu bac s noi:
Chuyn lang nho
177
- Mi ng ta vao y!
Ngu noi vi nhng ngi khach:
- ng Thang la chau ti, goi ti bng cu. Luc ti ln
Nam Kinh ti nha lai cho ng ta , v vy ng ta n
y thm ti. ang noi chuyn th Thang bc vao chao
ri ngi xung. Sau my cu chuyn sung, Thang noi:
- Tha cu, na nm nay v thiu tin nn chau a ban
nha cua cu ri.
- Cai o khng co g la. Nm nay anh khng co cach g
sinh sng, trong nha lai phai n tiu th co cai g ma
chng ban. Nhng ng sa xa xi nh th ma anh n
mai y noi vi ti lam g.
- Tha cu! Sau khi ban nha ri chau khng bit vao
u cho nn chau n y tha vi cu mn cu t tin
thu my gian nha .
Ngu gt u:
- c! Ban i ri th vao u! May qua hin nay ta
co ba bn mi lang bac y, anh cm ly ngay mai
thu mt cai nha ma .
Thang khng noi g na. Ba tic xong, Thiu Khanh
t bit ra v. Hai ngi khach con lai. Ngu bac s ngi
tip. Y Chiu hoi:
- Thy va ng Thiu Khanh quen nhau nh th nao?
- ng ta la ban cu cua ti. Thc la mt ngi tai hoa!
Y Chiu noi:
- Theo y con, con khng ngh th. Nam Kinh ngi ta
u bit ng ta trc kia giau co, by gi sa xut. ng ch
Ng Knh T
178
chuyn la ngi khac ly tin ch khng co phm

hanh g ht.
- Anh bao ng ta khng co phm hanh nh th nao?
- ng ta c em v ra ngoai quan ung ru, ai cung
ch ci.
- Cai o ch to rng ng ta la ngi nho nha phong lu.
Nhng ngi tuc khach bit sao c!
Ch tn noi:
- Noi nh vy cung ung, nhng ln sau thy co th
vn g vit ma co tin th ng giao cho ng ta. ng ta
khng phai la ngi thi c, vy kho long vit c cai g
hay, s lam mt danh ting cua thy. trng Giam co
bao nhiu ngi hoc sinh a thi . Thy bao lam, chung
con se lam, a hay lai khng mt tin.
Ngu bac s nghim net mt noi:
- Noi nh vy khng c! Tai danh cua ng moi
ngi u bit, vn th ng ta ai ma khng phuc. Mi khi
ti nh ng ta vit mt cai g, ng ta ch lam cho ti thm
ni ting. Va chng, ngi ta a cho ti mt trm lang
bac nhng ti con gi lai hai mi lang cho ngi chau
cua ti kia ma(1)
Hai ngi kia khng bit n noi nh th nao ben xin
cao t ra v.
(1)
Cach ta s chn tht cua Ngu tht la c sc.

Chuyn lang nho
179
Hm sau, Phu ng Thin a mt anh giam sinh n

giao cho Ngu bac s trng tr v pham ti anh bac. Sai
nhn anh ta ngi trong nha ngi gi cng ri vao bao
vi Ngu bac s.
- Tha ngai! Nn kh oa
anh ta u?
- Hay mi anh ta vao y!

Anh giam sinh nay ho oan ngi nha qu ln. Anh
ta bc vao, nc mt m a vi vang quy xung t
ku oan. Ngu bac s noi:
- Ta bit ca ri.
Ngu ben gi y lai th phong, ngay ngay cung n cm
ung ru, lai em chn m cua mnh trai cho y ngu.
Hm sau Ngu n nha mn quan phu doan minh oan cho
anh ta ri tha cho v.
Anh giam sinh cui u lay ta noi:
- Du tan xng nat tht con cung khng lam sao bao
ap c n thy.
- o la vic thng! Anh oan ung th ti phai minh oan
cho anh ch co g u!
- Minh oan c nhin la n cua thy. Luc u b a n
y trong long con phn vn khng hiu thy se x tr vi
con nh th nao, ngi sai nhn se oi con bao nhiu tin
hay con se b giam vao ni nao. Khng ng thy lai i ai
vi con nh i vi mt ngi khach quy! Khng nhng
con khng b x phat g ht, trai lai con lai c sng hai
ngay sung sng nht trong i. Cai n su y con tra bao
gi cho ht!
Ng Knh T
180
- Anh a bo ph mt bao nhiu ngay tri vao cai vic

nay ri. Thi mau mau v nha ng noi dng dai lam g
na.
Ngi giam sinh t bit ra v.
Vai hm sau, ngi gi ca a vao mt t danh thip
ln mau o trn vit: Tr Hanh Sn, Ma Thun Thng,
Quy Vi Tiu, C Dt Phu, Vu Th, D Hoa Thanh va Thiu
Khanh cung n chao.
Ngu hoi:
- Ho n y co vic g?
Ben vi vang chay ra tip.
n Tin Thanh c xem ai l, mt vic vinh quang
Quc T Giam lam chu t vn, moi ngi knh phuc
Mun bit nhng ngi nay n y co vic g hay xem
hi sau phn giai.
Chuyn lang nho
181
HI TH BA MI BAY
T tin thanh Nam Kinh sa l

a Hiu T Ty Thuc tm cha.
Ngu bac s ra tip my ngi khach. Sau khi thi l, tt
ca moi ngi ngi xung. Tr Hanh Sn noi:
- Hm nay chung ti n y ban v vic tm ngi
chu t trong bui l n Thai Ba. V Thai Ba la mt v
thanh nhn cho nn ngi lam chu t cung phai la mt
ngi hin nhn mi khng then. V vy, chung ti n
y mi ng lam chu t.
Ngu noi:
- ng noi nh vy ti u dam nhn. Nhng t l la
vic ln, c nhin ti rt vui long gop phn vao vic o.
Ngay t nh vao hm nao?
Tr Hanh Sn noi:
- nh vao mng mt thang t nay. Trc y mt hm,
mi ng n y, n chay, ngu mt m tin vic lam
l.
Ng Knh T
182
Ngu bac s nhn li. Tra c bng ln mi khach ung.

Sau o khach cao t ra v, cung nhau n nha Thiu
Khanh bn b sng ngi. Tr Hanh Sn noi:
- Ch s chung ta khng u ngi t.
Thiu Khanh noi:
- May mn va gp luc co mt ngi ban cua ti
huyn ln y.
Thiu Khanh lin mi Tang ra gp mt moi ngi.
Thi l xong, Tr Hanh Sn noi:
- Trong vic t l ln nay nh ng giup cho thm
phn long trong.
Tang noi:
- Ti rt vui long cung d vao l ln nay.
Sau o, moi ngi ra v.
n ngay hai mi chn thang ba, Tr Thanh Sn hen
Thiu Khanh, Ma Thun Phng, Quy Vi Tiu, Kim
ng Nhai, L Hoa S, Tn ng Chi, C Dt Phu, D
Hoa Thanh, L Tn Hu, Ngu Cam Ky, Gia Cat Thin
Thn, Canh Lan Giang, Quach Thit But, Tiu Kim
Huyn, Ch Tn, Y Chiu, Quy im Dt, Kim Ngu Lu,
Tn C, Vu Th, Tang u n ca nam. Trang Thiu
Quang cung n y. Moi ngi cung n xem n Thai
Ba. My chuc bc tam cp cao a n ca chnh vao n.
Bn trai la mt cai nha kham tht t. Pha trong i qua
ca ln la mt cai sn rng. Lai co my chuc bc tam cp
i qua tam quan n mt cai sn rng, hai bn la hanh
Chuyn lang nho
183
lang nhng bai v cua cac bc tin hin cac triu ai

trc. gia la nm gian in th ln. Trong in bai
v Thai Ba co hng an, l hng, en sap. Pha sau in
lai la mt cai sn rng vi nm gian nha lu, hai bn ta
hu, mt bn la ba gian nha oc sach. Moi ngi bc vao
ca ln thy trn cao treo mt cai bin bng vang :
Thai Ba chi t (n th Thai Ba). Ho i theo cai ca th
hai vao pha ng doc theo hanh lang n mt cai in
ln. Ngng u ln thy treo mt cai bin my ch
vang Tp l lu (lu tp l). Moi ngi ngi mt lat
trong th phong pha ng. Tr Hanh Sn cung Ma Thun
Thng, Vu Th va C Dt Phu m ca lu va cung ln
lu em tt ca nhng nhac cu xung. Co cai trong
sanh, co cai a ra ngoai sn. Trong sanh t mt cai
chuc bai(1) , bn hng an cm mt la c ch dn ban
nhac, ngoai sn t nh liu(2) , canh cai ca th hai co
nhng chu ra tay, nhng chic khn tay.
Kim Th Phuc va Bao nh Ty mang mt ban nhac:
ngi cm khanh ngoc, ngi cm an cm, an st, ngi
cm sao, ngi cm trng boi, ngi cm chuc(3) ngi cm
ng(4) ngi cm sinh, ngi cm chung ln, ngi cm
(1)
(2)
(3)
(4)
Gia g vn t.
dung thp, lam bng st trn cm g thng luc lam l t
g thng ln.
Chuc la nhac kh c hnh vung; bng g, ngi ta ly dui g
go vao chuc.
Ng la nhac kh c hnh con h lam bng g trn lng co 27
Ng Knh T
184
tiu, ngi cm chung, ngi cm khanh va ba mi sau

a tre mua luc dt(1) . Tr Hanh Sn cm nhng cai
sao o va nhng cp lng tr giao cho nhng a tre. n
chiu, Ngu bac s n Trang Thin Quang, Tr Hanh Sn,
Ma Thun Thng, Thiu Khanh cung ra tip. Ung
tra xong, ho mc l phuc va bn ngi a Ngu Duc c
vao phong kham tht t. Moi ngi u n chay va ngu
lai hai th phong hai bn.
Hm sau, canh nm, ca n m rng, moi ngi u
dy. Trn in, di in, trc ca, trong sn, hai hanh
lang, en uc sang choang, nh liu c t ln. Tr
Hanh Sn trc tin mi Ngu Duc c lam chu t, ri mi
Trang Thiu Quang lam a hin (dng ru th hai). Khi
mi n ngi tam hin (dng ru ln th ba) moi ngi
nhng nhau noi:
- Nu khng phai ng Tr, th phai la ng .
Tr Hanh Sn noi:
- Hai chung ti lam dn tan (ngi a cac v tham d
vao ch ng lam l). ng Ma la ngi Chit Giang,
xin mi ng Ma lam ngi dng ru ln th ba.
Ma Thun Thng hai ba ln chi t. Moi ngi keo Ma
n cung ngi vi Ngu va Trang, Tr Hanh Sn va
Thiu Khanh a ba ngi n xem tht t. Tr Hanh Sn
(1)
ming kim kh gay vao thanh ting.

Mua luc dt la mt li mua c chia lam 6 hang, mi hang 6
ngi.
Chuyn lang nho
185
va Thiu Khanh quay tr lai mi Kim ng Nhai lam

xng l mi Vu Th cm c, mi Tang oc vn, mi
Quy Vi Tiu, Tn ng Chi, D Hoa Thanh dng ru,
mi C Dt Phu, L Tn Hu, Ngu Cam Ky dng ngoc,
mi Gia Cat Thin Thn, Canh Lan Giang, Quach Thit
But dng lua, mi Tiu Kim Huyn, Ch Tn, Y Chiu
dng xi, mi Quy im Dt, Kim Ngu Lu, Tn C dng
c. Sau o, mi L Hoa S giup Kim ng Nhai xng l.
Tt ca cac v u cung bc ra ngoai cai ca th hai.
Trng t anh ba hi: Kim Th Phuc, Bao nh Ty
mang theo ca ban m nhac; ngi cm khanh ngoc, ngi
cm an cm, ngi cm an st, ngi cm sao, ngi
cm trng boi, ngi cm chuc, ngi cm ng, ngi cm
sinh, ngi cm chung ln, ngi cm tiu, ngi cm
chung, ngi cm khach va ba mi sau a tre mua,
tt ca ng trong sanh hay ngoai sn.
Kim ng Nhai, L Hoa Sy bc vao sanh. Kim ng
Nhai xng:
- Chp s gia cac t ky s!(1) (Tt ca moi ngi u lo
n cng vic cua mnh).
Nhng ngi c nhac cm cac nhac kh trong tay.
Kim ng Nhai xng:
- Bai ban! (ng vao ch!).
(1)
Nhng cu nay chung ti phin m v trong t l Vit Nam ngi

ta cung xng nh vy.
Ng Knh T
186
Vu Th cm c, dn Qu Vi Tiu, Tn ng Chi, D
Hoa Thanh cm chen ru, C Dt Phu, L Tn Hu, Ngu
Cam Ky cm ngoc, Gia Cat Thin Thn, Canh Lan Giang,
Quach Thit But cm lua, tt ca vao ch ng pha ng
sn. Sau o, Vu Th cm c dn Tang ln in lo
oc vn. Ri lai dn Tiu Kim Huyn, Ch Tn, Y Chiu
lo dng xi. Qu im Dt, Kim Ngu Lu, Tn C lo dng
c ng pha ty sn. Vu Th cung cm c ng pha
tay di moi ngi. Kim ng Nhai xng:
- Tu nhac!
Trong sanh va ngoai sn, nhac ni ln.
Kim ng Nhai xng:
- Nghinh thn! (on thn)
Tr Hanh Sn, Thiu Khanh hai tay dng hng, i
ra ca on tip. Kim ng Nhai xng:
- Nhac ch (nhac dng lai).
Trong sanh va ngoai sn, nhac dng bt. Kim ng
Nhai xng:
- Phn hin gia tu v (Cac v chu t th hai th ba vao
ch) Tr Hanh Sn, Thiu Khanh ra mi Trang Thiu
Quang, Ma Thun Thng ra ng bn trai hng an.
Kim ng Nhai xng:
- Chu t gia, tu v (chu t vao ch).
Tr Hanh Sn, Thiu Khanh ra mi Ngu Duc c
gia sn. Tr va ng hai bn hng an. Tr Hanh Sn
xng:
Chuyn lang nho
187
- Quan ty (ra tay)!

Va cung Thiu Khanh a chu t n ch ra tay.
Tr Hanh Sn xng:
- Chu t gia, ngh hng an tin! (chu t ra trc hng
an).
Trn hng an co mt cai l hng trong co cm my
cai c o. Thiu Khanh ly ra mt cai c trn co hai ch
tu nhac, Ngu Duc c n trc hng an. Tr Hanh
Sn xng:
- Qu! Thng hng (dng hng) quan a ( ru
xung t) Bai! Hng! Bai! Hng! Bai! Hng! Bai! Hng!
Phu v (tr lai ch ng)!
Thiu Khanh lai rut mt ngon c co my ch nhac chi.
Kim ng Nhai xng:
- Tu thn nhac chi nhac (tu thn nhac)
Kim Th Phuc dn phng nhac trong sanh u c
nhac ln. c mt lat th nhac dng.
Kim ng Nhai xng:
- Hanh s hin l:
L Hoa S mang in mt cai bin hai ch s
hin (l th nht). Tr Hanh Sn, Thiu Khanh dn
chu t Ngu Duc c vao t. Vu Th cm c i trc. Ba
ngi t pha ng sn in i qua, theo sau la Qu Vi
Tiu dng ru, C Dt Phu dng ngoc, Gia Cat Thin
Thn dng lua, tt ca ra on chu t. Ho i qua pha ty
sn in th va luc Tiu Kim Huyn dng xi, Qu im
Ng Knh T
188
Dt dng c, t pha ty ra on chu t va i qua hng

an ri sang pha ng. Khi bc vao in, Thiu
Khanh va Tr Hanh Sn ng hai bn hng an, bn trai
la Qu Vi Tiu dng chen, C Dt Phu dng ngoc, Gia Cat
Thin Thn dng lua; bn phai la Tiu Kim Huyn dng
xi, Qu im Dt dng tht. Tr Hanh Sn xng:
- Tu v (lai ch ng)! Quy!
Ngu Duc c quy trc hng an, Tr Hanh Sn xng:
- Hin Tu! (dng ru)!
Qu Vi Tiu quy xung dng ru cho Ngu Duc c,
Ngu t chen ru ln hng an. Tr Hanh Sn xng:
- Hin ngoc! (dng ngoc)
C Dt Phu quy xung, dng ngoc cho Ngu Duc c,
Ngu t ngoc ln hng an. Tr Hanh Sn xng:
- Hin bach! (dng lua)!
Gia Cat Thin Thn quy xung a lua cho Ngu ln
hng an. Tr Hanh Sn xng:
- Hin tc! (dng xi)!
Tiu Kim Huyn quy xung dng xi cho Ngu ln
hng an. Tr Hanh Sn xng:
- Hin soan! (dng c)!
Quy im Dt quy xung dng c cho Ngu ln ban.
L xong, nhng ngi chp s lui v. Tr Hanh Sn
xng.
- Bai! Hng! Bai! Hng! Bai! Hng! Bai! Hng!
Chuyn lang nho
189
Kim ng Nhai xng:

- Tu nhac Ch c mua bai Ch c!
m nhac bt u ni ln trong sanh. Ba mi sau a
tre tay cm sao o, lng tr u ra mua. Mua xong, Kim
ng Nhai xng:
- Giai ha d t gia giai quy! (nhng ngi di thm
qu xung)! oc chuc vn! (oc vn)!
Tang quy xung oc vn. Kim ng Nhai xng:
- Thoai ban! (tr v ch).
Tr Hanh Sn xng:
- Bnh thn! (ng ln)! Phuc v! (v ch)!
Vu Th, Thiu Khanh, Tr Hanh Sn, Qu Vi Tiu,
C Dt Phu, Gia Cat Thin Thn, Tiu Kim Huyn, Qu
im Dt a chu t la Ngu Duc c t pha ty v ch
ng. Sau khi Ngu v ch, nhng ngi chp s cung v
ch ng cua mnh.
Kim ng Nhai xng:
- Hanh a hin l! (l th hai c hanh)
L Hoa S lai ln in mang mt cai bin co hai ch a
hin (l th hai) Tr Hanh Sn, Thiu Khanh, dn chu
t ln th hai la Trang Thiu Quang ra trc hng an.
Tr Hanh Sn xng:
- Quan ty! (ra tay)
Va cung Thiu Khanh dn Trang Thiu Quang n
ch ra tay va l tip tuc ba ln nh vy, ln th ba la
Ng Knh T
190
Ma Tun Thng lam chu t va nhng ngi lam l thay

i nhau dng cac l vt(1) .
L tip tuc cho n khi ht. Kim ng Nhai xng:
- L tt!
Moi ngi em ct cac t, cac nhac cu, thay l phuc
va cung ra pha sau lu. Kim Th Phuc va Bao nh Ty
mang ba mi sau tre em i mua va nhng ngi nhac
cng vao hai th phong hai bn. Trong vic t l nay
ngi chu t la Ngu bac s, hai ngi giup la Trang Thiu
Quang va Ma Thun Thng. Tt ca ba ngi. Ngi
xng l la Kim ng Nhai, ngi oc vn la Tang , L
Hoa S tt ca ba ngi. Ngi dn tan la Tr Hanh Sn va
Thiu Khanh, cm c la Vu Th, dn ru la Qu Vi
Tiu, Tn ng Chi, D Hoa Thanh, dng ngoc la C Dt
Phu, L Tn Hu, Ngu Cam Ky, dng lua la Gia Cat
Thin Thn, Canh Lan Giang, Quach Thit But, dng lua
la Tiu Kim Huyn, Ch Tn, Y Chiu, dng tht la Qu
im Dt, Kim Ngu Lu, Kim Th Phuc va Bao nh Ty
em theo mi hai ngi tu nhac va ba mi sau tre em
mua. Cng tt ca la bay mi sau ngi.
Luc nay nhng ngi bp a khing ln mt con bo, bn
con d cung n vi tht t va rau. C ban bay ra: tt
ca mi sau ban, tam ban di lu cho hai mi bn v
(1)
Trong nguyn vn co ca ba ln cung t m nh ln th nht va

cung in ht nh ln th nht ch thay i ngi thi. y
chung ti lc bt v ban oc se cho la tha.
Chuyn lang nho
191
khach, tam ban trong hai th phong tip ai nhng

ngi khac. Sau khi n ung mt ngay, Ngu bac s ln
kiu v thanh. Nhng ngi khac hoc ln kiu hoc i
chn v nha. Hai bn ng gia tre keo nhau lu lt ra
xem. Moi ngi u vui ve. Ma Thun Thng ci, hoi:
- Cac ng xem nh th nao?
Moi ngi u noi:
- Chung ti sinh Nam Kinh co ngi a n bay tam
mi tui ri. Nhng t xa n nay ti cha bao gi thy
mt bui l, cha bao gi nghe mt bui nhac nh th nay.
Cac cu gia noi rng v chu t la mt v thanh nhn giang
th cho nn chung ti u keo nhau ra xem.
Moi ngi u vui ve keo nhau v thanh.
Vai ngay sau, Qu Vi Tiu, Tiu Kim Huyn, Tn ng
Chi, Kim Ngu Lu u t bit Ngu bac s v Dng
Chu. Ma Thun Thng va C Dt Phu n cai nha bn
b sng t bit Thiu Khanh v Chit Giang. Hai
ngi bc vao nha thy Thiu Khanh, Tang va
mt ngi na cung ngi y. C Dt Phu nhn thy
git mnh, trong long ngh rng:
- y chnh la lao Trng Thit Ty a dung cai u
ngi gia la cac cu cua ta Lu Phu. Hn n y
lam g?
Hai ngi chao nhau. Trng Thit Ly nhn thy C
Dt Phu cung thy kho chu, o ca mt. Ung tra xong,
noi my cu t bit, Ma Thun Thng va C Dt Phu
Ng Knh T
192
cao t ra v. Thiu Khanh tin ra ca. C Dt Phu

hoi:
- Tai sao anh lai quen cai thng Trng y?
Thiu Khanh noi:
- Anh ta tn la Trng Tun Dn ngi huyn Thin
Trng cua ti.
C Dt Phu mm ci, k lai s lc nhng vic hn a
lam Chit Giang khi mang danh la Trng Thit Ty va
noi:
- Anh khng nn chi thn vi thng y. Nn cn thn!
Thiu Khanh noi:
- Ti bit ri.
Hai ngi t bit ra v. Thiu Khanh tr vao hoi
Trng Tun Dn:
- Nay ng, co phai ngay xa tn ng la Thit Ty phai
khng?
Trng Thit Ty mt o gay noi:
- o la tn ti luc con tre.
Trng p ung khng noi c na li. Thiu Khanh
cung khng hoi g na. Trng Thit Ty thy ngi ta bit
ro chn tng cua mnh ri, bit rng lai cung khng
c. Vai hm sau Trng cung Tang v Thin Trng.
Tiu Kim Huyn cung Gia Cat Thin Thn va Quy im
Dt mc n chu quan nn khng th v c phai n nh
Thiu Khanh giup cho my lang bac. Sau o ca ba u
Chuyn lang nho
193
tr v. Con Tn tr v H Quang va mang mt bc tranh

n nh Thiu Khanh cho my ch. ngay va
tin ra ca. Va gp luc Vu Th n. Thiu Khanh hoi:
- Anh Vu Th my lu nay khng gp anh, anh u?
- Hm trc co thi tt ca sau lp cua trng, ti lai
u.
- o la mt vic rt thu v.
- Chng co g thu. Nhng nhn vic o ti bit c mt
vic rt la.
- Vic g vy?
- Ln nay triu nh co lnh sp xp lai tt ca cac sinh
vin trong trng, cho nn sinh vin ca sau lp cung u
thi chung. Co lnh kham xet rt cn thn t u n chn
chng khac g thi hng vy. Bai thi ra ly trong hai oan
cua T Th, mt oan cua Ngu Kinh. Co mt ngi hoc
v kinh Xun thu(1) mang theo mt quyn kinh Xun
Thu trong mnh. Cai o khng co g la. Nhng sau khi i
ng anh ta bo ln quyn nay vao trong quyn thi va np
ln cho quan giam khao. May sao, quan giam khao la Ngu
bac s. Ngu bac s cung ng vi mt ngi giam th. Khi
nhn quyn thi, Ngu bac s nhn thy quyn Xun Thu
lin bo vao ng giy. Ngi giam th ng bn canh hoi co
vic g vy, Ngu bac s noi:
- Khng co g ca!
(1)
Sach do Khng T soan.
Ng Knh T
194
Sau khi ngi sinh vin kia quay lai, Ngu bac s noi vi
anh ta:
- Anh cm ly i, anh va np ln ca quyn y vao
quyn thi. May sao ti thy vic o ch nu ngi khac
thy th th nao?
Ngi kia git mnh kinh s va xu h. Khi kt qua
cng b anh ta hang th hai. Anh ta n cam ta Ngu
bac s, nhng Ngu bac s khng nhn noi:
- Ti co noi g vi anh u. Co le anh lm ri, khng
phai ti.
Hm y ti cung va ung luc n cam ta. Chnh mt
ti trong thy vic o. Khi ngi kia i ri, ti mi hoi
thy Ngu tai sao thy khng nhn. Thy noi:
- Hoc tro ai cung phai gi ly lim s. Anh ta n cam
n ti, nu ti nhn la co noi th anh ta con mt mui nao
na.
Ti khng bit tn ngi kia la ai, ti hoi thy Ngu tn
anh ta la g. Thy khng chu noi. Anh thy vic y co la
khng?
Thiu Khanh noi:
- ng ta thng lam nhng vic nh th y.
Vu Th noi:
- Lai con vic nay bun ci hn. Anh bit ngi con
cua thy ly v, ngi v co mang theo mt ngi y t
gai, thy em ga ngi y t gai cho quan gia ho
Nghim. Thng khn nan nay thy nha mn nay thanh
Chuyn lang nho
195
am khng kim ra tin, cho nn co xin t gia ra i. Trc

y, thy a khng oi mt ng nao cho khng ngi y
t gai. Nay thy lai cho mang ngi y t gai i. Nu
nh ngi khac th nao cung bt chuc lai vi s tin
khng bit bao nhiu ma k. Thy nghe hn noi ben bao:
C nhin la hai v chng anh ra i cung c. Nhng nay
tin n tin u khng co th lam th nao?. Thy lai
cho thm mi lang na.
Khi anh ta i thy lai gi anh ta n giup vic cho nha
mn mt quan huyn. Anh thy nh th co bun ci
khng?
Thiu Khanh noi:
- Thng cha y la hen ha khng co lng tm g!
Nhng thy cho anh ta tin hai ln c nhin khng phai
la c khen. Cai o mi la t co.
Thiu Khanh gi Vu Th lai n cm. Sau o, Vu Th
t bit Thiu Khanh i ra. Mi n cu Li thip a gp
ngi, u i mu vung, mnh mc ao cu, lng tht dy
t, chn i giay co, trn vai mang hanh ly, u bac hoa
rm, dang ngi tiu tuy . Ngi kia bung hanh ly xung vai chao
Vu Th. Vu Th kinh ngac noi:
-ng Quach! T khi t bit trn Giang Ninh nay a

ba nm. My lu nay ng i nhng ni nao?
- Noi ra dai lm!
- Mi ng vao quan tra ngi!
Hai ngi cung vao quan tra. Ngi kia noi:
Ng Knh T
196
- Ti my lu nay v tm cha (1) nn i khp thin ha.

Trc y, co ngi noi cha ti Giang Nam cho nn ti
n o. n ln nay la ln th ba. Lai co tin noi cha ti
khng Giang Nam ma a ln T Xuyn cao u i tu.
Cho nn ngay nay ti lai ln T Xuyn.
Vu Th noi:
- Tht ang thng, ng i ng hang van dm, co
phai d dang u. Ti bit mt ng huyn phu Ty An,
ho Vu, la ban hoc vi thy Ngu trng Quc T Giam.
Nay ti nh thy Ngu vit mt bc th n o. Nh th
la tin n ng co thiu th ng ta co th giup ng.
- Ti vn la ngi qu mua, nay bc vao trng Quc
T Giam s khng tin.
- Khng h g. Nha ng Thiu Khanh cach y co
my bc, ti cung ng n nha ng ta. Ti se i ly bc
th cho ng.
- ng Thiu Khanh a! Co phai cai ng thin
Trng c nha vua mi ra nhng khng i phai khng?
- ung y!
- Nh vy th ti phai n mi c.
Tra tin tra xong, hai ngi ra khoi quan tra cung n
nha Thiu Khanh. Thiu Khanh ra tip hoi:
- V nay la ai?
Vu Th noi:
- V nay la Quach Lc hiu la Thit Sn, hai mi nm
nay ng ta i khp thin ha, tm cha nn co tn la Hiu
T.
(1)
Cha Quach la Vng Hu u hang Ninh Vng a noi trn.

Chuyn lang nho
197
Thiu Khanh nghe noi, vai chao mt ln na, mi

Quach Hiu T ngi ln gh trn va hoi:
- Tai sao my mi nm nay ng khng nghe tin v cu
nha ta?
Quach Hiu T nn lng. Vu Th ghe tai Thiu
Khanh th thm:
- Trc kia ng ta lam quan Giang Ty, sau u hang
Ninh Vng cho nn bo trn.
Thiu Khanh nghe vy kinh ngac, lai cang knh
trong hanh ng cua Quach Hiu T ben bao Quach Hiu
T bo hanh ly xung.
- ng hay tam y mt hm, ngay mai hay i.
- ng Thiu Khanh, ng la ngi hao kit, ca thin ha
u bit. Ti khng lam khach, cung xin lai mt m.
Thiu Khanh vao bao v git ao qun cho Quach Hiu
T, sa soan cm ru ai khach. Khi Thiu Khanh i ra,
Vu Th nhc n chuyn Quach mun xin mt bc th
cua Ngu bac s.
Thiu Khanh noi:
- Cai o th d, ng Quach! ng c ngi y. Ti va ng
Vu se i ly th v. Ch nhn phen nay, khin cho:
Kho nhoc ch, sa quan vao trong hang cop:
Non sng xa thm, lai i n coi Tam Tung (1).
giai.
(1)
Tam Tung tn vua t Ba Thuc i thng c; sau nay dung

ch v a phng T Xuyn
Ng Knh T
198
HI TH BA MI TAM
Quach Hiu T nui su ung cop

S Cam L ng hep gp thu.
Thiu Khanh gi Quach Hiu T lai nha mnh
bn sng n cm, ung ru. Sau o, cung Vu Th
n nha Ngu bac s noi cho Ngu bit Quach la ngi
nh th nao va xin Ngu vit mt bc th Quach mang
i Ty An. Ngu bac s chm chu lng nghe va noi:
- C nhin, ti se vit th! Nhng vit th vn cha u.
ng ta cn tin v ng xa van dm. Anh Thiu Khanh!
Ti nh anh a cho ng ta mt vai lang bac ma khng
cn noi o la tin cua ti.
Ngu lin vit ngay mt bc th, ly bac a cho
Thiu Khanh. nhn tin va th ri cung Vu Th v cai
nha bn sng. cung em cm ao qun cua mnh ly
bn lang bac. Vu Th cung em i cm c hai lang
na. Ho c tnh gi Quach lai thm mt ngay. Trang
Thiu Quang nghe vy cung vit mt bc th va a cho
bn lang bac. Sang ngay th ba, don ba cm sang
mi Quach n. Vu Th cung ngi tip. n xong hai ngi
Chuyn lang nho
199
buc hanh ly h Quach, a cho Quach hai mi lang bac

va hai phong th. Quach khng dam nhn. Thiu
Khanh noi:
- S tin nay la s tin cua my ngi chung ti
Giang Nam ch khng phai la tin phi ngha, tai sao ng
lai khng nhn?
Quach Hiu T mi chu nhn. n cm xong, Quach cao
t ra i. Thiu Khanh va Vu Th tin n ca Han
Ty mi tr v.
Quach ngay i m ngh, i mt mach n Thim Ty.
V Vu lam tri huyn ng Quan, nn Quach Hiu T
lai phai i vong n ng Quan gp Vu. ng Vu tn
la Phu Lai t la Thuy nh, vn la mt danh s t Nam
Kinh. Nm ngoai, va n ng Quan, Vu a lam mt
vic tt. Co mt ngi nguyn quan Quang ng b ay
ln Thim Ty cung mang v i theo, khng ng anh ta i
c na ng th cht. Ngi v khoc than tham thit.
Ngi i ng nghe noi u khng hiu ting nn phai
a ln gp quan. Vu thy ch ta mun tr v lang, long
khng n, cho nm mi lang bac va sai mt sai nhn gia
a v qu quan. Vu t mnh ly mt ming lua trng
vit mt bai vn rt cam ng, ky tn mnh la Vu Phu
Lai vao y, ong du tri huyn ng Quan di va dn
sai nhn: May dn ngi an ba kia i va mang theo tm
lua nay. n u, huyn nao may cung a tm lua ra
cho quan a phng va xin ong du vao y. Sau khi a
Ng Knh T
200
a ba ta v qu quan ri, may phai mang th cua quan

a phng v cho ta.
Sai nhn vng da. Ngi an ba rp u lay ta ri ra
i. Non mt nm sau, sai nhn tr v noi:
- Doc ng i cac quan a phng oc bai vn cua
ngai, u thng xot ngi an ba o. Ngi cho mi
lang, ke cho tam lang, sau lang. Luc ba ta v nha co c
hai trm lang! Con a ba ta v n Quang ng, trong
ho co hn mt trm ngi u qu gia tri lay ta n c
cua ngai! Ho lai rp u lay con, goi con la B Tat. Nh
n ngai, con cung mang n ly!
Vu Cng nghe noi rt mng r thng cho hn my
lang bac va cho hn ta.
Mt ngi mang thip vao bao vi Vu rng: Quach
Hiu T a n, mang theo mt bc th cua Ngu bac s.
Vu m th ra xem, trong long v cung cam phuc, lin
mi vao chao hoi va sai don cm n. ang luc noi chuyn,
ngi gi cng vao bao:
- Mi quan xung lang kham nghim!
Vu noi vi Quach:
- Tha ng, vic nay la vic quan, cho nn ti phai i,
ba ngay na mi v. Ti mong ng i y, khi v ti se
co my li tha lai. Va chng, ln nay ng i Thanh ,
ti cung co mt ngi ban o mun nh ng mang giup
cho mt cai th, xin ng ch t chi!
Chuyn lang nho
201
- ng a noi vy, ti u dam chi t! Nhng co mt

iu ti la ngi tnh tnh qu mua khng th ch nha
quan. y co cai am nao th cho ti n y vai ngay.
- Am th cung co, nhng hep. y co vin Hai Nguyt
Thin Lm, v h oa thng y la ngi co hoc thc, a ng n
y cung c.
Ben dn bon nha dch:

- Dn ng Quach va em hanh ly cua ng n vin Hai
Nguyt Thin Lm. Noi vi hoa thng rng ta a ng ta n
nhe!
Sau dch vng da. Quach cao t. Vu tin ra ca mi

i.
Quach Hiu T cung sai dch n phong khach vin Hai
Nguyt Thin Lm. Nghe co khach n, co ngi chay vao
bao. V hoa thng gia ra hoi thm mi ngi ung tra, va
bon sai dch tr v. Quach hoi hoa thng:
- Co phai cu t trc n nay vn y khng?
- Bn tng trc am Cam L phu Thai Bnh, huyn
Vu H Nam Kinh. Sau o, bn tng c i v chua
Bao Quc Bc Kinh. Nhng v chan cai canh nao nhit
kinh , bn tng mi xin n y. ng ho Quach phai
khng? ng i Thanh co vic g?
Thy hoa thng mt may kham kh nhng rt hin
t, Quach noi:
- Vic nay con khng dam noi ra vi ai, nhng con xin
noi thc vi cu.
Quach ben em vic mnh tm cha gian kh nh th nao
k lai mt lt. V hoa thng gia th than ri l, gi
Ng Knh T
202
Quach lai va n ti lam cm chay cho n. Quach a

cho hoa thng hai qua l mnh mi mua trn ng cai.
Hoa thng cam n Quach, bao ngi bp mang hai cai
vai ln ra trc sn, bo mt qua vao cai vai ri y
nc, ly gy p qua l nat nh. Sau o go mo goi hai
trm v tng n, mi ngi ung mt chen. Quach thy
vy gt u than phuc.
Sang ngay th ba, Vu tr v sai don mt ba tic, mi
Quach n, luc ung ru xong, Vu em ra nm mi lang
bac, mt bc th va noi:
- Tha ng, ti mun mi ng lai t lu, nhng vic i
tm cha la vic ln, ti khng dam gi lai. Nay ti co nm
mi lang biu ng dung tam lam tin n ng. ng n
Thanh em bc th nay cua ti cho ng Tiu Hao
Hin. ng ta la mt ngi co ao c cua c nhn, nha
cach Thanh hai mi dm, ni y goi la ng Sn. ng
n tm ng ta, co vic g cn, ng ta co th giup.
Quach thy Vu ht sc khn khoan khng t chi
c nn ch con cach nhn tin va cam n. Quach ly
tin va th ri cao t. Quach n vic Hai Nguyt Thin
Lm, t bit hoa thng. Hoa thng chp tay noi:
- Khi n Thanh gp c phu thn, th nao c s
cung vit cho bn tng mt bc th bn tng khoi lo
lng.
Quach vng da. Hoa thng tin ra ca noi quay vao.
Quach vai mang hanh ly lai i my ngay na. ng i
g gh cheo leo. i mt bc, s mt bc. Hm y, i n
Chuyn lang nho
203
mt ni th tri sp ti. Nhn xa khng thy lang xom g.

Quach i mt lat na th gp mt ngi, Quach vai chao
hoi:
- Cu lam n cho bit con i bao nhiu na th n quan
tro?
Ngi kia ap:
- Con hn mi dm na. ng khach! ng nn i gp
i. Ban m trn ng co h y! Cn phai cn thn!
Quach Hiu T nghe vy vi vang bc nhanh. Tri a
gn ti. May sao khp thung lung hm y la khoang mi
bn, rm, mt trng ln cao chiu rt sang. Quach Hiu
T ap anh trng ma i, n mt khu rng bng mt cn
gio thi manh, la cy ri ao ao. Cn gio va qua th mt
con h nhay ra! Quach Hiu T ku ln:
- Nguy ri!
Va nga ln ra t.
Con h v Quach va ngi ln trn. No ngi mt luc thy
Quach nhm nghin hai mt, no tng Quach a cht, ben
i moi mt cai h. No keo Quach vt vao h ly la kh
phu ln trn ri bo i. Quach trong h m mt nhn thy
h ta a i xa my dm. H ln nh nui, hai con mt o
nh hai hon than vn quay lai nhn. Thy Quach nm
yn, no ben bo i. Quach trong h bo ra, ngh bung:
- Tuy con qu kia i ri, nhng th nao no cung tr lai
n tht mnh. By gi lam th nao?
Ng Knh T
204
Luc by gi Quach cha ngh ra c cach nao. Nhn

thy mt cy to trc mt. Quach lin treo ln. Trong
bung lai ngh: nu con vt tr lai ma het ln mt ting th
mnh co th hoang s nga ln xung c! Quach ben ngh
ra mt k, thao dy buc chn ra, buc mnh vao thn cy.
n na m, mt trng sang nh ban ngay. Quach
thy con h kia i trc mang theo mt con vt g toan
thn trng nh tuyt, trn u co mt cai sng, hai con
mt o rc nh hai ngon en va luc i th ng thng.
Quach nhn khng bit o la con g, ch bit no tin n
gn va ngi xung. H ta vao h tm. Khng thy ngi,
no hoang ht nm rap xung. Con vt kia gin lm, gi
chn ra tat mt cai vao ung u con h lam con h cht
ti.
Con vt kia dng ngc ca lng, trng rt gh s. No
ngng ln nhn thy trn canh cy co bong ngi. No ben
nhay vot ln. Ln u tin no v trt va ri ach xung
t. No lai ra sc v ln na. Ln nay, no ch cach Quach
co mt thc. Quach ngh bung: Chuyn nay mnh ht i
ri. May sao trn cy co mt cai canh kh, con vt kia
nhay ln, bung va ung vao canh kh. V dung sc manh
qua canh cy m thung ca bung, su n mt thc. No
cang giy giua th canh cy cang m vao su. No vt ln
ht sc, n na m th b cht treo trn canh cy.
Khi tri tang sang, co my ngi i sn, tay mang vo
kh. Nhn thy hai con vt kia, ho git mnh hoang s.
Chuyn lang nho
205
Quach trn cy ku ln, nhng ngi i sn Quach

xung, hoi ho tn. Quach noi:
- Ti la ngi qua ng. Cung may tri pht phu h
khin cho ti bao toan c tnh mang. By gi ti vi
phai i ngay. Cac ng em hai con vt nay n quan a
phng xin tin thng.
My ngi i sn a lng kh tht kh va tht nai ra
mi Quach n. Ho mang hanh ly h, a Quach nm sau
dm ri t bit.
Mang hanh ly ln vai, Quach i thm my ngay ng
na, ri vao ngh tro mt am nho trong thung lung. V
hoa thng trong am hoi Quach v ng i, a cm rau
ra ngi bn ca s cung n. ang luc n cm, Quach Hiu
T thy co anh sang o hnh nh chay nha u y.
Quach vi vang t bat xung ku ln:
- Chay nha! Chay nha!
Hoa thng mm ci noi.
- C s c ngi yn, khng nn hoang s. o la con Anh
tuyt cua ti y!
n cm xong, thu don bat a, hoa thng ra m ca s,
ch cho Quach thy:
- C s xem ka!
Quach a mt nhn thy nui trc mt mt con vt
g ky la ang ngi xm. No ch co mt cai sng va mt con
mt, mt lai sinh ng sau tai. Con vt ky la nay goi la
Ng Knh T
206
con Bi hoan(1). Bng du day n my thc no ch het

mt ting la v tan. Hoa thng noi:
- y la con Anh tuyt y!
m y tuyt ri la ta, sut mt ngay mt m, day n
ba thc, Quach khng i c anh phai lai mt ngay.
Sang ngay th ba, tuyt tanh. Quach t bit hoa
thng ra i, men theo ng nui i mt bc lai trt
mt bc. Hai bn u la khe sui, bng tuyt nhon hot
nh dao. Quach i chm. Tri a chiu, anh sang tuyt
chiu xa xa chng na dm thy mt cai g o ang treo
lung lng trn canh cy trc mt. Mt ngi i ng
ng trc nga ln xung khe. Quach ng lai, trong long
nghi hoc:
- Tai sao hn thy vt kia lai nga ln xung khe?
Nheo mt nhn, Quach thy mt ngi t cai vt o kia
nh ra, ly hanh ly cua ngi kia mang i mt. Quach
nghi ng, vi vang bc ln. Th thy trn canh cy treo
mt ngi an ba, toc xoa, ngi mc mt cai ao o, ming
ngm mt ming vai o long thong gia lam li le ra.
di chn, chn mt cai vai co mt ngi ngi trong.
Ngi kia thy Quach i n lin nhay x ra. Nhng thy
Quach dang ngi oai v, hn khng dam gi tro, lin
chp tay noi:
(1)
Ng la con Hung cu, tn mt quai vt trong truyn thuyt thi

xa.
Chuyn lang nho
207
- ng khach, ng i i, vic nay khng lin quan g n

ng ca!
Quach noi:
- Anh lam tro o, ta bit ca ri! Anh ng s ta se giup
cho. Ngi an ba nao gia lam b cht treo y?
- o la v ti.
- Anh thao dy cho ngi ta xung i! Nha anh u?
Ta n o chi!
Ngi kia thao cai dy tht ng sau gay va ngi
an ba ng xung. Ngi an ba vn lai mai toc xoa, rut
li gia ming ra, thao vong git c buc si dy va
ci ao o ra. Ngi kia ch cai nha co hai gian bn ng
noi:
- o la nha cua ti.
Hai v chng a Quach n cai nha y. n nha, ho
mi Quach ngi, i nu mt m tra. Quach noi:
- Anh chng qua la khng co k sinh nhai, nhng tai
sao lai lam nhng vic ac nh th? Lam ngi ta s hai
ma cht la trai vi le tri. Ti tuy ngheo, nhng thy v
chng anh n tnh cam y, cung rt thng! Ti y co
mi lang bac, xin biu hai v chng anh, anh nn kim
k sinh nhai khng nn lam cai tro nay na, tn anh la
g?
Ngi kia nghe vy, sup lay Quach, noi:
- Cam n ng giup . Ti tn la Mc Nai, hai v chng
vn la con nha t t. Gn y, v oi ret qua cho nn phai
Ng Knh T
208
lam vic nay. Nay nh ng giup ti tin vn, t nay ti se

bo cuc i cu. Xin n nhn cho bit ho tn?
Quach noi:
- Ti ho Quach, ngi H Quang, nay i n phu Thanh
.
Ngi v cung ra lay, lam cm mi Quach n.
Quach n cm xong noi vi Mc Nai:
- Thy anh co gan doa dm ngi ta trn ng, chc
anh phai co t vo ngh. Ch s vo ngh anh khng cao,
thanh khng lam c vic g ln. Ti co bit ngh mua
ao, anh quyn, ti truyn cho anh.
Mc Nai mng lm, gi Quach Hiu T hai ngay lin.
Quach day cho y ao va quyn cn thn. Mc Nai nhn
Quach lam thy. Sang ngay th ba, Quach kin quyt ra
i. Mc Nai goi lng kh, tht kh, mang hanh ly h
Quach, tin ngoai ba mi dm mi cao t tr v.
Quach lai mang hanh ly i c my ngay na. Hm y
tri rt lanh, gio ty bc thi, ng nui ng lai nh sap
trng, va cng va trn. Quach i n chiu, nghe trong
hang nui co ting gm, mt con h nhay x ra. Quach noi:
- Ln nay th cht tht ri!
Lin nga ln ra t, bt tnh nhn s. H vn ch n
tht nhng ngi nao s no. Nay thy Quach nm thng
cng ra y, h khng dam n tht, ch cui xung ngi vao
ma, ru mep h m vao mui Quach, lam cho Quach ht
hi mt cai tht manh. H ta git ny mnh, quay lng
Chuyn lang nho
209
nhay ln nh nui ri vao mt cai khe. Khe nay su lm,

h b bng nhon hot nh ao kim m ngang mnh cht
cng.
Quach lm ngm bo dy, khng thy con h na, noi:
- Tht la hu va!
Quach lai mang hanh ly i. Quach n Thanh va
bit tin rng cha mnh a lam hoa thng trong mt cai
am cach y bn mi dm. Quach hoi c ch lin i
n am, go ca. Hoa thng ra thy con git ny ngi,
Quach thy cha, quy di t, khoc nc n. Hoa thng(1)
noi:
- Xin ng ng dy! Ti khng co con. ng nhn lm
ti.
- Con i van dm n y tm cha, sao cha khng nhn?
- Ti a noi ma! Ti khng co con. ng co cha th ng
tm, tai sao lai nhn bn tng ma khoc?
- Mc du my mi nm con khng thy cha nhng co
le nao con khng nhn ra cha?
Va quy xung khng ng ln na. Hoa
thng noi:
- Bn tng t nho xut gia, lam g co con vi cai?

Quach khoc rng ln noi:
- Cha khng chu nhn con, nhng con nht nh nhn
cha!
(1)
Hoa thng y la Vng Hu sau khi u hang Ninh Vng bo

trn ln Thanh ; cao u i tu (xem hi tam).
Ng Knh T
C th nm ln bay lt, hoa
210
thng gin lm:
- May la a cn u n y quy nhiu ta! Cut

i! Ta ong ca chua by gi!
Quach Hiu T qu di t, khoc rng ln khng
chu ra. Hoa thng noi:
- May khng ra th tao ly dao git may!
Quach Hiu T nm rap di t, khoc va noi:
- Tha cha! Cha c git con i! Con khng ra u!
Hoa thng gin lm, hai tay nm ly c ao Quach li
ra ngoai ri ong ca lai. Quach ku my cung khng
tha.
Quach khoc ngoai ca mt hi, khoc ri lai khoc,
nhng khng dam go ca.
Thy tri sp ti; Quach ngh bung.
- Thi! Thi! Chc cha ta khng chu nhn ta ri!
Ngng u ln nhn Quach thy am nay la am Truc
Sn. Quach anh thu mt cai phong cach y na dm.
Hm sau, thy mt hoa thng ca am i ra. Quach ut
tin cho hoa thng a cui va gao vao nui cha.
Khng y na nm, tin bac ht nhn. Quach mun n
ng Sn tm Tiu Hao Hin nhng lai s i th khng
gp va khng ai lo cm nc cho cha. Quach phai lam
thu cho mt nha gn y, ganh t va cht cui cho ho,
mi ngay kim vai ng cn bac nui cha. Co ngi bn
canh i Thim Ty, Quach vit th k lai t m cu chuyn
Chuyn lang nho
211
tm cha, nh ngi kia a n cho hoa thng Hai

Nguyt Thin Lm.
Hoa thng nhn c th rt la mng r, lai cang
knh phuc Quach. c my hm, mt v s n vin. Hn
chnh la Triu ai cm u bon cp. Hn toc xoa, hai
con mt trn trng, dang iu hung ac. Hoa thng t bi
gi hn lai nhng hn ung ru, hanh hung, anh
ngi, khng co cai g ma hn khng lam. Ngi s trng
dn cac tng n noi vi hoa thng:
- Gi hn lai vin th pha hoai ht ca quy cu!
Hoa thng mi hn i, hn khng chu.
Sau o, ngi s trng bao mt ngi n noi vi hn.
- Hoa thng bao ng i, ng khng i, hoa thng co
truyn: nu ng khng chu i th se chiu theo qui cu cua
vin mang ra sn sau bo vao la ma thiu sng.
Tn s hung ac nghe vy, ni gin. Hm sau, khng cn
t bit hoa thng, hn mang ao qun ra i.
Hoa thng y na nm, mun n nui Nga Mi chi,
nhn tin i Thanh gp Quach. Ben t bit moi ngi
mang hanh ly, dm sng, dai nng, i thng n T
Xuyn.
Sang hm y, sau khi i khoi Thanh trm dm, hoa
thng i xem canh nui vao mt cai quan tra ung tra.
y a co mt hoa thng khac nhn ra mnh nhng
hoa thng th khng nh. Khi nhn ra hoa thng, ngi
kia hoi:
Ng Knh T
212
- Hoa thng! y tra khng ngon, cach y khng

my bc co cai am nho, ta n y ung tra i!
Hoa thng vui mng noi:
- Tt qua!
V hoa thng kia dn i quanh co bay tam dm ng,
n mt cai am nho. Am lam kiu ch tam, am trc co
tng Gia Lm B Tat. Am sau ba gian khng co tng,
am gia co mt cai ging. Ngi kia a hoa thng vao
am mi noi:
- Hoa thng! May nhn ra tao khng?
Hoa thng mi nh ra hn la Triu ai, tn s hung
ac trc y a n Hai Nguyt Thin Lm ben git ny
mnh noi:
- Ti qun khuy i mt, by gi mi nh!
Tn s hung ac leo ln ging ngi ging mt tron xoe
noi:
- May hm nay a n y th co chay ng tri! Tao
co cai h l nay may mang ra ngoai nui chng na dm,
y co mt ba gia m mt quan ru. May em cai h
l nay n y, ly y ru v. Mau ln!
Hoa thng gia khng dam trai li xach h l ra i.
Qua nhin thy sn nui mt ngi an ba gia ban
ru. Hoa thng a h l cho ba ta. Ngi an ba cm
ly h l, nhn hoa thng t u n chn, nc mt ri
la cha trong khi vn rot ru vao h l.
Hoa thng git ny mnh, hoi:
Chuyn lang nho
213
- M pht! Sao ba thy bn tng lai au xot nh vy.

Ngi an ba nc mt rong rong, noi:
- Ti thy s phu, din mao t bi, khng ng lai gp
phai cai nan nay!
Hoa
thng kinh ngac hoi:
- Bn tng gp nan nh th nao?

- Ti bit cai h l nay! Khi nao hn mun n nao ai,
th hn bao mang h l n hiu ti ly ru thuc. S
phu i! S phu mang h l v la khng sng c u!
Hoa
thng nghe vy hn xiu phach tan, kinh hoang noi:
- By gi lam th nao! Ti phai chay trn thi.

Ngi kia noi:
- S phu chay lam sao c! Trong vong bn mu dm
u la ang cua hn ht. Nu s phu i trn, th hn
ch anh mo ln la lp tc co ngi troi go s phu lai em
v am ngay.
Hoa
thng quy xung t ma khoc:
- Xin b tat cu mang!

Ba gia noi:
- Ti cu lam sao c? Nu no bit ti noi ra, th tnh
mang ti cung khng con. Nhng thy s phu t bi cht
tht ang thng! Ti ch cho mt con ng s phu n
tm mt ngi.
Hoa
thng gia noi:
- M pht! Ba bao ti tm ai?

Ng Knh T
214
Ba gia mi noi tn ngi y ra.

Nhn vic o khin cho:
Nong long cu nan, lai thy ngi ng a kinh thin,
Mang kim lp cng, u nhng vic trung thn bao
quc.
Mun bit ba gia noi n ai, hay xem hi sau phn giai.
Chuyn lang nho
215
HI TH BA MI CHN
Nui Minh Nguyt Tiu Vn Tin cu nan

Thanh thanh phong Bnh Thiu Bao lp cng.
Hoa thng nghe ba gia noi nh vy lin quy xung
di t khoc. Ba gia noi:
- Ti cu s phu sao c? Nhng ti co th ch ng
s phu i tm mt ngi.
Hoa thng noi:
- M pht! Ba bao ti tm ai by gi? Noi cho ti i!
- Cach y mt dm co mt cai go nui goi la Minh
Nguyt Lnh, theo con ng sau nha ti th i gn c
mt quang. Trn nh go co mt ngi tre tui ang tp
bn na. S phu ng hoi g ng ta ht, c qu trc mt.
i khi ng ta hoi, s phu se noi cho ng ta hay. Ch co
ngi nay mi co th cu c. S phu i mau nh ng
y. Nu nh ng y cung khng cu ni th tnh mang cua
ti cung nguy n ni v hm nay ti a noi vic nay ra.
Hoa thng nghe vy, run cm cp, cam n ba gia,
mang h l y ru theo con ng g gh ng sau nha,
vu dy leo ma i. Qua nhin i c mt dm; thy mt
Ng Knh T
216
hon nui nho. Trn hon nui co mt chang tui tre ang tp
bn na. ca hang mt hon a trng to ch bng ng
tin. Chang ngm ngha cn thn, bn phat nao la trung
phat y. Hoa thng n trc mt, thy chang u i
khn vo s, mnh mc ao chin bao mau xam, mt trng,
hnh dung tun tu. Chang tui tre ang say sa tp bn.
Hoa thng n gn qu trc mt. Chang ang nh hoi
th thy mt oan chim se bay qua thung lung. Chang
tui tre noi:
- Hay i ti bn ri con chim se kia.
Va gi cai na ln, con chim a ri anh xung t.
Nhn thy hoa thng nc mt rng rng ang qu
trc mt, chang tui tre noi:
- S phu! Xin s phu ng dy ngay cho! Ti a hiu y
cua s phu ri. Ti tp bn y chnh la v vic y.
Nhng v mi hoc c co chn phn con mt phn na
cha at, ti s con co ch s h nn cha dam ra tay. Nay
s phu a n y, ti khng lam khng c. Chc la no
a n ngay tn s. Tha s phu! S phu khng nn dung
dng y, hay mau mau mang h ru v am. Ve mt
nht thit khng c to ra lo s, lai cang khng c to
ra au bun. S phu v y, no bao lam g th c lam,
khng c may may trai y no. Ri ti se n cu.
Hoa thng khng bit noi g, mang h ru theo ng
cu v n am. n gian nha th hai, thy tn s hung ac
Chuyn lang nho
217
kia ang chm ch ngi trn ging, tay cm mt con dao

sang loang. Hn hoi hoa thng:
- May i u ma by gi mi v?
- Bn tng lac ng, cho nn v chm.
- c! Qu ngay xung y!
Hoa thng qu xung. Tn ac tng noi:
- Qu gn y!
Thy ngon dao lp loang trong tay hn, hoa thng
khng dam n gn. Ac tng noi:
- May khng n gn, tao che i u may i by gi!
Hoa thng qu xch lai gn. Tn ac tng noi:
- May ct mu i!
Hoa thng ri nc mt, ct mu. Tn ac tng ly tay
nn cai u troc cua hoa thng, dc ngc h ru ung
mt hi, ri tay trai cm h ru, tay phai cm con dao
sang quc, hn nhm dao vao chnh gia u. Hoa thng
luc by gi cha i dao ri xung th hn a bay i ng
nao ri. Tn ac tng nhm ung gia u, ch co nao. Hn
tng rut dao ra la nao cung phot theo ra va cung ung
nong vi ru. Y nh nh vy, hn cm dao nhm u
hoa thng ma b xung. Khng ng li dao cha cham
n u hoa thng th nghe vu mt ting, mt hon a t
ngoai ca bay ung vao mt trai cua tn ac tng. Hn
kinh hoang bung dao, bung ca ru, a tay ln bng
mt bn trai nhay ra gian nha ngoai. Thy trn u Gia
Lam b tat co mt ngi ngi y. Tn ac tng ngng u
Ng Knh T
218
ln lai b mt phat an th hai bn mu ca hai mt. Hn

nga vt xung. Ngi tui tre nhay xung i vao gian nha
trc mt th thy hoa thng s qua a nga ln ra t.
Ngi tui tre kia goi:
- S phu! Mau mau chay i!
Hoa thng noi:
- Ti s bun run ca ngi ri, khng ng dy c na.
Ngi tui tre noi:
- Cu ng ln ti cong cu chay!
Ngi tui tre ben vc hoa thng dy, cong ln vai, vi
vang ra ca am, chay mt mach bn mi dm. Y t hoa
thng xung va noi:
- May qua, s phu va thoat khoi mt cai nan ln t
nay tin may mn khng co g ang ngai.
Hoa thng by gi mi tnh hn, qu di t bai ta
ma hoi:
- Cho bit n nhn tn ho la g?
Ngi tui tre noi:
- Ti chng qua mun tr mt cai hai ch khng phai
la co y cu s phu. Nay s phu a thoat xin i ngay, hoi
ho tn ti lam g?
Hoa thng lai hoi nhng ngi kia vn khng chu noi.
Hoa thng anh phai phu phuc lay chn lay va noi:
- Xin t bit n nhn, va nguyn bao n cho n cht!
Lay xong ln ng.
Chuyn lang nho
219
Ngi tui tre thy mnh a mt ben tm mt cai quan

bn ng vao ngi, thy trong quan co mt ngi
ngi, trc mt mt cai hp. Ngi kia u i khn
tang, mnh mc ao tang, chn i dep gai, hnh dung bun
ba, khoe mt con dnh l. Ngi tui tre n vai mt vai
ri ngi trc mt.
Ngi kia mm ci noi:
- Th gii thai bnh v s th nay ma anh lai bn mu
mt ngi ta ri vao quan ngi im nhin nh khng th
a?
Ngi tui tre hoi:
- Lam sao ma ng bit? ng u n th?
- Ti noi ua y thi! Tr nhng bon ac, cu nhng
ngi thin o va vic ht sc qu. ng ho tn la g?
- Ti ho Tiu tn la Thai t la Vn Tin, ng Sn
cach phu Thanh hn hai mi dm.
Ngi kia kinh ngac noi:
- ng Sn, cach Thanh hai mi dm co ng Tiu
Hao Hin, ng y co phai cung ho vi ng khng?
- o la cha ti. Tai sao ng bit?
- Chnh la phu thn cua ng a?
Ngi kia ben noi ho tn cua mnh va duyn do tai sao
i T Xuyn:
- huyn ng Quan ti co gp ng huyn Vu, ng ta
co gi mt bc th cho cu nha ta. Nhng ti nong rut tm
Ng Knh T
220
cha, nn cha th n c, ti cung bit v Hoa thng

ma ng va cu. By gi ti lai c gp ng, tht la
duyn tri un ui. Ti thy ng anh hung xng ang la
con ng Hao Hin. Thc ang phuc! ang phuc!
Tiu Vn Tin noi:
- ng a tm c phu thn ri, tai sao khng cung
o, lai n y mt mnh lam g?
Quach nghe vy, khoc ma rng:
- Khng may thn sinh ti a qua i ri! Hai ct cua
cha ti hin trong cai hp nay! Ti vn ngi H
Quang, nay ti v qu nha mai tang.
Tiu Vn Tin nghe noi ri nc mt ma rng:
- Tht la au xot! Nhng may nm c gp ng, khng
bit ti co th mi ng v nha gp phu thn c khng?
- ang ly ti phai n ni bai yt. Nhng nay ti mang
hai ct cua phu thn, tht la khng tin. Hn na ti ang
nn nong v qu. Xin ng tha lai vi cu nha, sau nay,
nu co luc nao tin, ti se xin n thm.
Quach ben ly bc th cua Vu trong hanh ly ra a
cho Tiu Van Tin. Quach lai ly ra mt trm ng tin
goi chu quan mua ba u ru, ct hai cn tht va mt t
rau, bao em nu cung Tiu Vn Tin n. Quach noi
vi Tiu:
- Ti vi anh mi gp nhau ma nh la ban cu, o la vic
rt kho thy trong i ngi. Va chng, ti t Thim Ty
lai y mang th n cho cu nha, lai cang khac xa ke s
Chuyn lang nho
221
giao. Vic anh va lam tht la mt vic him co trn i.

Nhng ti co mt li khuyn khng bit co th noi c
chng?
- Ti la ngi nin thiu, mong cac bc cha anh ch
giao. Co iu g lai khng nn?
- Mao him qun mnh, o la vic lam cua ngi hip
khach. Nhng ngay nay khng con nh thi Xun Thu,
Chin Quc la luc nhng vic kia co th lam ni danh, ma
a la luc bn b mt nha. Kinh Kha, Nhip Chnh(1) sng
by gi cung ch la mt thng gic. Anh tai mao, vo ngh
nh th, lai co can am ngha kh th nn ra giup triu
nh. Ri y ra bin cng, mt ao, mt thng tung
hoanh, nh vy v se c phong, con se c tp m lu
danh s sach. Khng giu g anh, t nho ti co hoc qua
vu ngh, nhng gp canh cha ti khn kh, nn lu lac
gian nan my mi nm tri. Nay ti a gia, khng lam
nn tro trng g na! Anh con tui tre sc di dao, khng
nn no ln na qua ngay. Xin anh nh ly li cua
thng gia nay!
- Ti nay c li day bao cua tin sinh thc nh lung
gio quet ht my mu lai thy mt tri, ti xin v cung cam
ta.
(1)
Hai ngi hip khach thi Chin quc, Kinh Kha am sat Tn
Thuy Hoang nhng khng thanh cng. Nhip Chnh git tng
quc nc Han tn la Hip Luy.
Ng Knh T
222
Hai ngi noi chuyn. Sang hm sau, tra tin xong,

Tiu tin Quach ngoai hai mi dm, n nga ba ng
gat l chia tay.
Tiu Vn Tin v n nha, hoi thm sc khoe cua cha
va a bc th cua Vu cho cha xem. Tiu Hao Hin noi:
- ng ban gia va ta cach nhau a hai mi nm nay,
khng bit tin tc cua nhau. Nay ng ta lam quan c y
cung mng cho ng ta.
Lai noi:
Quach Hiu T vo ngh tinh thng, t nh danh ting
cung ngang vi ta. ang tic ngay nay hai ngi n gia.
Nay ng ta a hai ct phu thn v nha mai tang cung la
lam c mt iu bnh sinh ng ta mong moi.
Tiu Vn Tin nha hu ha cha c na nm. min
bin cng Tung Phin xay ra vic xch mch gia ngi
Han va ngi Phin, do vic bun ban khng cng bng.
Ngi Phin tnh tnh d tn, khng bit phap lut nha
vua nn mang dao, gy, kh gii xng vao anh. Lnh bn
cung n cu u b git hoc b thng. Qun Phin anh
chim ly thanh Thanh Phong. Tun Vu em vic nay phi
bao v kinh. Triu nh ni gin, sai Thiu Bao Bnh Tr
lam c quet sach bon phin loan nu ro s trng
phat cua triu nh. Thiu Bao Bnh Tr c thang ch,
ra ngay khoi kinh , em qun ra ong Tung Phin.
Tiu Hao Hin nghe vic y goi Tiu Vn Tin n ma
rng:
Chuyn lang nho
223
- Ta nghe Bnh Thiu Bao xut qun, hin nay ong

qun Tung Phin, mun chinh phuc bon Phin. Thiu
Bao vi ta la ch quen bit cu. Luc nay chnh la luc ke
hao han co dp ra tay.
- Cha a gia, con khng dam i xa!
- Con noi nh th khng c! Ta nay tuy gia nhng
trong ngi khng co bnh tt g; n c, ngu c, cn
g phai co ngi sn soc bn canh! Nu con ly c y
khng i tc la tham vic yn vui, nha quyn luyn v
con, o la bt hiu. T nay ng co nhn mt ta na!
My li y lam cho Vn Tin noi khng ra li anh phai
t bit cha mang hanh ly i u qun. Trn ng i
khng cn phai noi.
Hm y, Vn Tin i con cach Tung Phin hn mt
tram ng, nhn i t sang sm nn a c mi dm,
tri vn cha sang. Tiu Vn Tin vai mang hanh ly, chn
ang bc nhanh th nghe ng sau co ting chn ngi,
Vn Tin vi vang nhay ra mt bn, quay lai nhn. Th ra
mt ngi cm cai cn ngn, ang xng n anh. Nhng
y a b Tiu a cho mt cai nga ln xung t. Tiu Vn
Tin git ly cai gy ngn nhm anh vao u ngi kia.
Ngi kia di t ku:
- Xin ng n mt s phu ti ma tha cho ti.
Tiu Vn Tin dng tay hoi:
- S phu may la ai?
Ng Knh T
224
Luc by gi tri a sang. Vn Tin thy ngi kia trac

hn ba mi tui, mnh mc ao chen, chn i dep gai, trn
cm lun phun ru. Ngi kia noi"
- Ti ho Mc tn Nai, la cua ng Quach Hiu T.
Tiu Vn Tin dng y dy hoi cn vn. Mc Nai mi k
lai mnh lam mt tn cp ng nh th nao cho n khi
gp Quach Hiu T va thanh hoc tro cua Quach. Tiu Vn
Tin noi:
- Ta bit s phu cua anh. By gi anh i u?
Mc Nai noi:
- Nay Bnh Thiu Bao ang Tung Phin chiu tp
qun s anh Phin, ti mun n o u qun. Nhng v
i ng ht tin nn mi c ti vi bc huynh trng.
Xin ng tha ti cho!
Tiu Vn Tin noi:
- Nu vy, th ta cung ang i u qun y. Chung ta
cung i co c khng?
Mc Nai mng qua, nhn lam ngi h v cho Vn Tin
ri cung n Tung Phin np giy u qun dinh trung
qun.
Thiu Bao sai hoi cn vn lai lch, bit Vn Tin la con
Tiu Hao Hin lin di trng cho lam chc Thin
tng anh gic. Con Mc Nai c thng mt sut
lng va i lnh iu ng.
My ngay sau, lng thc cac ni u a a n.
Thiu Bao ra lnh cho cac tng lnh n vin mn nhn
Chuyn lang nho
225
lnh. Tiu Vn Tin n sm thy hai v c ang ng

y. Tiu hoi thm sc khoe ri ngi bn canh.
Mt v c noi:
- Hm trc, Ma tng trn xut binh, b qun Phin
thanh Thanh Phong dung k ao h lam cho ca ngi ln
nga u sa xung h. V vy ma ng ta b thng nng,
hai ngay sau th cht. Nay thi hai vn cha tm ra. ng
Ma lai la chau ngoai cu T L Giam hm nay trong ni co
th ra noi nht nh phai tm cho c cai u cua Tng
Trn, nu khng th sau nay cha bit se b x phat nh
th nao! Lam th nao by gi?
Mt v c noi:
- Ti nghe noi my mi dm xung quanh thanh Thanh
Phong khng co co, khng co nc g ht, ta hay i luc
ht ng, khi tuyt mua xun tan thanh nc, by gi
ngi va vt mi co nc ung. Nay nu ta xut binh n
y, ch trong vai ngay khng co nc ung la cht khat.
Nh th th anh lam sao c?
Tiu Vn Tin nghe vy, ra bm:
- Xin hai v khng nn bn tm. Thanh Thanh Phong
khng nhng co nc va co ma con co nhiu na.
Hai v c noi:
- ng Tiu Thin Tng! ng a n y bao gi cha?
- Ti cha bao gi n y.
- ng cha n th lam sao ma bit c?
Ng Knh T
226
- Ti xem trong sach s thy noi ni o co va nc u

nhiu.
Hai v c i sc mt noi:
- Li noi trong sach, tin lam sao c?
Tiu Vn Tin khng dam noi na.
Lat sau, ting mo vang ln. Vin Mn ting trng va
ting thanh la dy t. Thiu Bao ra trc trng truyn
lnh sai hai c em binh ma cua mnh lam trung qun
ng chin. Tiu Vn Tin lnh nm trm b binh lam i
tin phong m ng, con Thiu Bao th ch huy i qun
i sau iu khin. Mnh lch ha xung cac tng chia
nhau tin qun. Tiu Vn Tin mang theo Mc Nai, em
nm trm b binh xng nhanh ln trc. Nhn xa, mt
ngon nui cao ht sc him tr, trn nh nui co cm c.
Nui nay goi la nui Y Nhi Sn, la ca ngo cua thanh Thanh
Phong. Tiu Vn Tin dn Mc Nai:
- Ngi hay mang hai trm qun, theo con ng nho
treo qua nui va i ng chnh. H nghe trn nui co
ting sung th phai reo ho xng n tr chin, khng c
chm tr.
Mc Nai vng da i ra.
Tiu Vn Tin lai goi mt trm qun bao mai phuc
thung lung. H nghe ting sung trn nh nui th ku to:
ai qun a n! Va xng ln tr chin.
B tr xong, Tiu Vn Tin mang theo hai trm ngi
va xng thng ln nui. trn nui co my trm ngi
Chuyn lang nho
227
Phin n trong cac hang. Thy ngi anh ln, ho u

xng ca ra anh. Tiu Vn Tin lng mang na tay hoa
thanh ao hng hai xng ln trc. Tiu chem cht my
ngi Phin. Chung nhn thy b dang dung manh nh
vy nn nh bo chay. Hai trm qun ao ln nh ma sa
bao tap. Bng mt ting sung n, binh lnh mai phuc
di thung lung u h ln:
- ai qun n ri!
Va xng ln nui nh bay. Qun Phin hn xiu phach
tan. Lai thy sau nui co hai trm ngi pht c reo ho
xng n, qun Phin tng rng ai qun a ly c
thanh Thanh Phong ri, nn hoang ht chay trn tan loan.
Nhng ho lam sao tranh c nhng phat an cua Tiu
Vn Tin. Phat th bn ung vao mui, phat th bn vao
ming, khng con bit chay ng nao. Tiu Vn Tin tp
hp nm trm ngi lai, reo ho dy t, git sach my
trm ngi Phin nh bm bu, chem chui, va cp c
v s c x, kh gii.
Tiu Vn Tin cho qun ngh mt luc ri ho het xng
ln, th thy mt day rng su bat ngat. i na ngay, qua
quang rng n mt con sng ln. Xa xa nhn thy thanh
Thanh Phong cach vai dm. Tiu Vn Tin thy khng
co thuyn cheo qua, ben goi qun s n tre, g lam be.
Lat sau, be lam xong, tt ca cung cheo qua sng. Tiu Vn
Tin noi:
Ng Knh T
228
- ai binh cua ta con ng sau, anh ly thanh nay

khng phai vic nm trm ngi lam c. Ct nht la
ng cho qun ch bit h thc cua ta nh th nao.
Vn Tin ben ra lnh cho Mc Nai ly c x cp c
xe lam thang dy, em theo hai trm ngi, mi ngi
mang mt bo tre kh n mt ni vng pha ty thanh,
treo ln thanh t kh lng thc va kho co. Tiu noi:
- Nh th la ta co th tha c hi anh vao ca ng.
K hoach ban nh xong.
Hai v c em trung qun n chn nui Y Nhi Sn.
Hai ngi cha bit Tiu Vn Tin a anh ly nui nay
ri nn ban nhau:
- Ni him yu nh th nay chc chn la co mai phuc.
Ta c ra sc bn vao lam cho chung khng dam ra va ta
bao tin thng trn(1) .
Va luc y, mt ky ma phi n bao rng: Thiu Bao ra
lnh: phai tin nhanh tip ng, v s Tiu Vn Tin t
tui, khinh ch, lam hong cng vic. Hai c c
lnh, khng dam chm tr ben ra lnh cho qun i gp.
n sng ai T Ha, thy nhng be na a co sn y,
ang cheo be qua sng th thy thanh Thanh Phong khoi
bc ngut tri.
By gi chnh la luc Tiu Vn Tin ang n sung, anh
vao ca ng. Qun Phin trong thanh thy la bc ln,
(1)
Cach bao tin thng trn qua d dang.

Chuyn lang nho
229
hoang ht chay tan loan. ngoai thanh trung qun a

n hp vi canh qun tin phong, khep cht thanh Thanh
Phong trong mt cai km st. Bon Phin m ca pha bc,
liu mang giao chin mt hi. Ch con mi my qun ky
vt vong vy trn thoat. Qun cua Thiu Bao lai n,
trm ho trong thanh, u i hng hoa on qun Thiu
Bao vao thanh. Thiu Bao truyn lnh cu hoa, an dn t
hao khng cho pham n. Sau o vit giy sai quan bao
tin thng trn vao kinh.
Tiu Vn Tin ra nghnh tip Thiu Bao. Thiu Bao rt
mng, thng cho mt ui d, mt vo ru va ht sc
khen ngi. Mi ngay sau, co lnh Thiu Bao v kinh. Hai
c ch lnh thng chc con Tiu Vn Tin c lam
Thin Tng thc thu. tin cng vic, Thiu Bao giao
cho Tiu Vn Tin vic cai tr thanh nay.
Sau khi tin Thiu Bao v kinh, Tiu Vn Tin tr v
thanh. Qua mt cn binh la, thanh b pha hoai, kho thoc
b h hai. Tiu lam giy bao t m gi v trnh Thiu Bao.
Thiu Bao ph vao giy sa cha thanh nh sau: Giao cho
Tiu Vn Tin chu trach nhim sa cha thanh cn thn.
Khi nao cng vic xong se tu ln nha vua. Nhn vic o
khin cho:
Cam ng rp bong(1). ngi sau lung nhng nh
nhung.
(1)
Thiu Cng i Chu i tun hanh thng ngh di cy cam

ng x vic. Sau dn nh cng c ng, khng n cht cy cam
Ng Knh T
230
Phi tng(1) khng phong s xu ch thm than th(2) .

Mun bit Tiu Vn Tin sa cha thanh nh th nao,
xin xem hi sau phn giai.
(1)
(2)
ng
Ly Quang i Ty Han, anh gic rt gioi. Hung n goi la quan
tng bay. Nhng v b giem pha, nn khng c phong hu.
Theo cac nha khao cu hi ba mi tam va ba mi chn, co
nhiu ch khng phai cua Ng Knh T v vn cua Ng Knh T
la vn hin thc ch nhm chm bim xa hi, ch khng phai
vn vit chuyn phiu lu, hoang ng. Nhng oan Quach
Hiu T mao him tm cha va cu chuyn Tiu Hao Hin trng
tr tn ac tng Triu ai co tnh cht cua tiu thuyt ngha hip
luc by gi rt thnh hanh co le do ngi khac a vao.
Chuyn lang nho
231
HI TH BN MI
Nui Quang Vu Tiu Vn Tin thng tuyt

Cu li Thip Thm Quynh Chi ban vn.
Tiu Vn Tin vng lnh Thiu Bao trng coi vic xy
thanh lam vt va mt ba bn nm mi xong. Thanh chu
vi mi dm, co sau ca, trong thanh co nm nha mn.
Tiu Vn Tin vit bang chiu tp lu dn n va cho
nhn dn n khai khn t hoang ngoai thanh.
Tiu Vn Tin ngh bung:
- t nay kh, nu gp nm oi kem th nhn dn
khng co lng thc ma n. Ta phai lo vic thuy li mi c.
Tiu Vn Tin ben em tin va lng thc ra thu dn
phu. Tiu Vn Tin thn hanh ch dn nhn dn ao
nhiu con sng trn khp canh ng. Sng chay vao ngoi,
ngoi chay vao lach, cai cao, cai thp, trng nh canh tng
Giang Nam vy. Khi lam xong, Tiu Vn Tin ci nga
mang theo Mc Nai i n cac ni khao thng, n ni
nao, Tiu Vn Tin cung git bo, m d, truyn lnh goi
nhn dn a phng n ng u. Tiu Vn Tin xy mt
cai an, t bai v Thn Nng y va mang tht bo, tht
d n t. Tiu Vn Tin i mu sa, mc ao l ng trc
Ng Knh T
232
an, nhn dn ng ng sau. Mc Nai bn canh xng

l. Sau khi dng hng, rot ba tun ru, va lay tam lay,
Tiu lai dn nhn dn hng v Bc khuyt(1) tung h cui
u, cam ta n c nha vua. Sau o, cho moi ngi ngi
thanh mt vong, Tiu ngi gia, tut kim cht tht, ly
chen tng ra ung ru, reo ho ci vui. Ho ung ru va
vui chi mt ngay. Tiu Vn Tin quay v pha moi ngi
noi:
- Ta va trm ho c ung say ht mt ngay tri y
la co nguyn do. Ngay nay nh n hoang lai nh sc
cua trm ho mi khai khn c nhiu rung. Ta la Vn
Tin cung gop mt phn vao y. Nay ta trng mt cy
liu, mi ngi cac ngi cung trng mt cy, hoc liu,
hoc ao, hoc m u c, nh cng vic hm nay.
Moi ngi reo ho nh sm dy! Ai cung i trng ao,
liu bn ng cai. Tiu Vn Tin va Mc Nai nay ni
nay, mai ni khac, cung nhn dn n ung mt my
mi ngay, trng c my van cy liu. Nhn dn cam
n c cua Tiu Vn Tin dng ln miu Tin Nng T
ngoai thanh. chnh gia la bai v Thn nng, bn
canh co bai v th sng Tiu Vn Tin, chuc Tiu sng lu
va hng lc nhiu. Lai tm mt ngi th ve ve trn
tng hnh Tiu Vn Tin u i mu sa, mnh mc ao l,
(1)
Ca khuyt pha bc cung in nha vua, v vy khi quay v

pha kinh ngi ta cung goi la quay v bc khuyt. Khuyt la
cai ca gm hai ct tru trn co lu gia trng.
Chuyn lang nho
233
ci nga, ng trc ve hnh Mc Nai(1) tay cm mt

cai c o, dt nga to ra khuyn khch ngh nng. Trm
ho, trai gai n ngay mng mt ngay rm hang thang n
o t hng, thp en va gui khn vai.
Nm sau, vao mua xun, dng liu xanh ti, hoa ao
hoa hanh dn dn n. Tiu Vn Tin ci nga, mang
theo Mc Nai ra ngoai chi. Thy di bong cy xanh, tre
con trm ho, tum nm tum ba chn bo, a th ci trn
lng bo, co a lai nm ngang trn lng, dt bo n ngi
bn rung ung nc. Ung xong, bo t t i khut sau
cac nha. Tiu Vn Tin trong long vui sng noi vi Mc
Nai:
- Xem quang canh nay th trm ho co th kim n c.
Nhn a tre nao cung xinh xn va thng minh. By gi
phai lam th nao tm thy day cho chung hoc th mi
c!
Mc Nai noi:
- ng khng bit sao? Hm trc co mt ngi qu
Giang Nam n tai miu Tin Nng, co le hin nay ng
ta vn con y. ng i ban vi ng ta xem!
Tiu Vn Tin noi:
- Nh th th tt lm!
Tiu Vn Tin ben quay nga n miu. Hai ngi bc
vao vai chao ngi kia. Vn Tin noi:
(1)
Qua trnh bin i cua Mc Nai cung ang chu y.
Ng Knh T
234
- Nghe noi tin sinh qu Giang Nam, lam sao lai n

ni bin cng xa xi nay? Xin tin sinh cho bit ho tn.
Ngi kia noi:
- Ti ho Thm, ngi Thng Chu. Nm trc, ti co
n thm mt ngi thn thch bun ban Thanh Phong,
khng ng gp canh chin tranh, ti phai lu lac y a
nm sau nm khng tr v nha c. Gn y, nghe noi
ng Tiu triu nh lai y p thanh, lo vic thuy li
cho nn ti n xem. ng tn ho la g, nha mn cua ng
u?
- Tiu la Tiu Vn Tin, ang lo vic thuy li y!
Ngi kia ng dy vai chao va noi:
- ng tht la nh Vin Hu i nay(1) ti khm phuc
v cung!
- Tin sinh a ti y, vy ti la chu, xin mi tin sinh
n cng ng chi.
Vn Tin ben goi hai ngi mang hanh ly cua Thm,
bao Mc Nai dt nga, Tiu Vn Tin va Thm dt tay
nhau v cng ng, sai don cm ru tip ai va noi
n vic mnh mi Thm day hoc. Thm nhn li. Tiu
Vn Tin lai noi:
- Ch co mt ngi day th khng u!
Ben chon ly mi ngi bit nhiu ch nht trong s
hai ba ngan qun s ong y nh Thm hang ngay day
cho ho hoc thm va m lun mi lp hoc. Nhng a tre
(1)
nh Vin Hu: Ban Siu i ng Han i xa lp nhiu qun

cng Ty Vc; co cng c phong lam nh Vin Hu.
Chuyn lang nho
235
nao hi thng minh mt chut u c nui hoc ng

day d. c hn hai nm. Thm day cho ho cai tro
pha pha tha, khi giang vn vn. Nhng ngi
lam c u c Tiu Vn Tin tn trong to rng mnh
u ai. Nhng ngi kia cung bit vic hoc la mt vic
sang trong.
Sau khi cng vic a xong. Tiu Vn Tin vit mt cng
vn sai Mc Nai mang i. Mc Nai yt kin Thiu Bao,
Thiu Bao hoi t m s tnh thng cho y chc Ba Tng(1)
va cn c vao t cng vn cua Tiu, vit mt t cng vn
trnh ln b Binh.
Nhng b Cng vit giy hach toan nh sau:
Vic Tiu Vn Tin xy p thanh Thanh Phong a
c quan phu trach bao cao ln: V gach, vi, th n cng
tt ca tin mt 19.360 lang 12 phn 1 ly 5 hao.
Nay xet lai, th ni y co nc gn, vic lam gach lam
vi rt d. Dn lu tan lo vic cng dch lai nhiu. Khng
th tuy y xa ph nh th c! Nh vy, phai rut ra
7.525 lang bt quan s tai chu. Xet ra, vin quan nay la
ngi phu Thanh , tnh T Xuyn. Vy bao cho cac
quan a phng bit lu y lam sao cho s tin nay
c tra ung han. Ch nay a c hoang y".
Sau khi Tiu Vn Tin nhn c cua quan trn ban
sao v cng vn nay va lnh tra tin cua quan trn, Tiu
Vn Tin ch con cach thu xp hanh ly tr v Thanh .
V n nha, thy cha a nm lit trn ging bnh khng
sao dy ni. Tiu Vn Tin n trc ging hoi thm sc
khoe cua cha, va k lai t u n ui moi vic xay ra
(1)
Ba Tng: chc quan vo nho.
Ng Knh T
236
t khi u qun. Sau o, cui u nm xung t khng

ng ln na.
Tiu Hao Hin noi:
- Con khng lam vic g sai trai, tai sao con lai khng
ng ln?
Tiu Vn Tin k chuyn v vic xy thanh, b b Cng
hc rut bt chi ph nn phai bi thng va noi:
- Ngi con hiu phai giup cha me. Nay con chng
giup cha c may may nao lai lam mt ht ca san
nghip cua cha. Thc la con khng bng ngi ta, cho nn
con rt ly lam h then!
- o la mnh lnh cua triu nh, ch khng phai la con
tiu tin hoang ph, con khng nn bun ba lam g cho v
ch. San nghip cua ta nht nhanh tt ca cung c chng
bay ngan lang. Con c lam giy giao ht cho triu nh.
Tiu Vn Tin khoc va vng li. Nhn thy cha bnh
nng. Tiu Vn Tin khng kp thay qun ao, chm soc
cha mi ngay m lin, nhng cung khng n thua g.
Tiu Vn Tin khoc ma hoi:
- Cha co tri lai g khng?
Tiu Hao Hin noi:
- Con noi g ma ngc th! Ta con sng ngay nao th con
lam chu ngay y, ta cht i ri th tt ca u la vic cua
con. i ct nht la phai lam con ngi trung, hiu, con
ngoai ra u la vic vt ht!
Noi xong Hao Hin nhm mt qua i.
Tiu Vn Tin ku tri gao t ht sc au xot va lo
vic chn ct chu ao theo ung tang l. Vn Tin mt
mnh th dai:
Chuyn lang nho
237
- Ngi ta noi: Tai ng mt nga bit u la hoa hay

la phuc (1) Nu khng b quan bt bi thng th chc chn
ta khng th v nha. Nh th, th khng sao ma lo liu
c vic tng tang cha. Cho hay vic v nha ln nay cung
khng th noi la bt hanh c.
Chn ct xong, Vn Tin em tt ca gia san ra bi
thng con thiu trn ba trm lang. Quan a phng vn
thuc bach gt gao. May gp luc quan tri phu v an trm
cp nn b giang chc i ni khac. Quan tri phu mi n
la ngi c Bnh Thiu Bao c khi Thiu Bao con
lam Tun Vu. Sau khi nhm chc, tri phu bit Tiu Vn
Tin la ngi cua Thiu Bao cho nn lam mt t trnh
rng Tiu Vn Tin a thanh toan khoan bi thng kia
ri, va khuyn Vn Tin n gp Bnh Thiu Bao tm
cach bi thng sau. Thiu Bao trng thy Tiu Vn Tin
an ui mt luc va vit mt cai giy ln b Binh. Quan
ng s noi:
Vic Tiu Vn Tin xy thanh khng co l thng
thng. Phai c lam chc Thin tng cu nhng cho n
(1)
Tai ng mt nga: Co ng gia cha ai mt con nga, nhng

ngi xung quanh n chia bun. ng noi: Bit u o lai la
phuc". Sau con nga y v vi mt con nga khac, nhng ngi
xung quanh n mng, ng noi: Bit u o la hoa! a con
trai cua ng ci nga nga gay chn, nhng ngi xung quanh
n chia bun, ng lai noi: Bit u o la phuc!. Mt nm sau
ngi H xm lng, nhng ngi trai trang u phai i lnh nn
phn ln cht trn, a con trai cua ng v que nn sng sot. Y
noi vic may rui khng th bit ngay c.
Ng Knh T
238
lng bng cua thu b. Khi nao khuyt chn thu b th se

dn n b yt kin.
Tiu Vn Tin i nm sau thang trong b mi c
thng lam thu b v Giang Hoai, phu ng Thin. Khi
ln kinh yt kin th nhn c chiu ch phai i ngay n
ni nhn chc.
Tiu Vn Tin mang cng vn ra khoi kinh theo ng
pha ng v Nam Kinh. i qua cu Chu Long, n v
Quang vu, bui chiu vao ngh trong mt cai quan. By
gi la luc gia mua ng. Tri rt lanh. Vao khoang cui
canh hai, chu quan noi vi cac hanh khach:
- Cac ng mau mau tnh dy! ng Ba tng Moc Nai i
soat.
Moi ngi u khoac ao ngi dy. Thy bn nm ngi
lnh mang en lng soi ng cho ng Ba tng i kham
xet danh sach hanh khach. Tiu Vn Tin nhn ra th
chnh la Mc Nai. Mc Nai thy Vn Tin mng r khn
xit hoi thm sc khoe, vi vang mi Vn Tin v ch
mnh lam vic ngh mt m.
Hm sau Tiu Vn Tin mun i. Mc Nai gi lai noi:
- ng hay th lai mt hm. Tri nay sp co nhiu tuyt.
Hm nay hay n xem n th Nguyn Cng nui Quang
Vu va ng hay cho con lam tron trach nhim ngi chu.
Vn Tin bng long.
Mc Nai bao sa soan hai con nga, cung Vn Tin ci
nga, lai bao mt ngi lnh mang theo nem, tht va mt
Chuyn lang nho
239
h ru n n th Nguyn Cng nui Quang vu. ao

s ra tip, mi vao ngi lu pha sau. ao s khng dam
ngi tip ch mang tra n Mc nai nhn tin m sau cai
ca s nhn ra nui Quang Vu.
Trn nui cy ci tiu iu, gio bc thi, lam cho quang
canh th lng. Nhng bng tuyt t trn tri ri xung.
Tiu Vn Tin thy vy, noi vi Mc nai:
- thanh Thanh Phong hai chung ta a thy tuyt
khng bit bao nhiu ln ri! Nhng khng luc nao thy
no th lng bun ba nh hm nay. Qua tht lanh but
xng!
Mc Nai noi:
- Nh ti hai ng c luc by gi mc ao iu ao cu
ng bn la, chc la ho vui sng lm nh!
Ung ru xong, Tiu Vn Tin ng dy i dao chi.
lu bn phai co mt cai gac nho, trn tng co nhiu
danh nhn th ngm vnh. Tiu Vn Tin xem thy
trong o co mt bai la Quang Vu sn hoai c, oc ln
la mt bai th tht ngn c phong. Tiu oc i oc lai my
ln khng ng ri nc mt. Mc Nai ng bn canh
khng hiu tai sao. Tiu Vn Tin lai nhn ng sau co
mt hang ch Do Vu Th hiu la Chnh T Nam
Kinh vit. Vn Tin xem xong ghi nh trong long, sau o
thu thp hanh ly v ch lam vic cua Mc Nai, lai y
mt m na. Hm sau, tri sang, Tiu Vn Tin t bit
Mc Nai ra i. Mc nai tin n tram ai Liu mi tr v.
Ng Knh T
240
Tiu Vn Tin qua sng Dng T Ph Khu ri n

kinh thanh. Sau khi a giy t, Tiu n nhn chc mi.
Tiu xet lai s ngi vn chuyn, s thuyn va ban giao
vi ngi a lam trc. Hm y Tiu hoi ngi lam vic
vn chuyn:
- Anh co bit y co ai ho vu hiu la Chnh T khng?
- Ti khng bit. ng hoi ng ta v c g?
- Ta V Quang vu thy th cua ng ta nn mun gp.
- Nu la ngi lam th th con n trng Quc T
Giam hoi la bit.
- Th th anh i hoi nhanh i!
Hm sau ngi kia tr v noi:
- Ti n hoi trng Giam, ngi ta noi co ng Vu, goi
la Vu Th la giam sinh hin Hoa Bai Lu.
- Mau goi mt ngi i theo khng cn mang theo g.
Ta mun gp ng ta lm.
Vn Tin i ngay n Hoa Bai Lu. lu nay quay mt
v hng ng. Tiu Vn Tin a danh thip, Vu Th ra
gp. Vn Tin noi:
- Ti la mt ke vu phu mi n y; nhng ngng m
bc hin nhn qun t. Hm trc, trn tng nui
Quang Vu, ti c oc bai th hoai c cua ng cho nn
mun n y bai yt.
- Bai th y cua ti, chng qua la xuc cam trong luc y
ma lam khng ng lam bn mt ngai.
Chuyn lang nho
241
Vu Th mang tra ra cung ung. Vu Th noi:

- ng t Quang Vu n y, ti chc la kinh phai n.
- Khng giu g ng. Vic noi ra th dai. Sau khi ti ly
lai c thanh Thanh Phong, ti sa cha thanh lang ph,
nn va mi trang trai xong s tin bi thng. Va y,
ti c thng t chc thin tng n lam v Giang Hoai
nay. Nay c gp tin sinh, ti rt mng, co iu g mong
tin sinh ch giao.
- Ti cung mong c ng day bao.
Noi chuyn xong Tiu Vn Tin ng dy ra v!
Vu Th tin ra ngoai ca, thy mt ngi lam vic
Giam chay vao noi:
- Cu Ngu mun gp ng nha.
Vu Th ben n thm Ngu bac s, Ngu bac s noi:
- Vic sc phong cua ba cu a b bac ba ln v n xin
qua chm. Nay mi c chun y. Tin lam nha bia(1)
hin nay nha ti, anh mau n ma ly.
Vu Th cam ta i ra. Hm sau Vu Th mang thip n
thm Vn Tin, Vn Tin mi vao nha, rot nc, mi ngi,
Vu Th noi:
- Hm qua ng ha c n thm ti, ti rt ly lam cam
kch. Bai th cua ti lai c ng khen qua ang trong
long khng an. Hin nay ti co mang theo y mt s bai
th mong ng ch giao.
(1)
Nha biu dng mt ngi nao.
Ng Knh T
242
Vu Th rut trong ng tay ao ra mt quyn th. Tiu

cm ly, xem my trang, nc n khen. Tiu mi Vu vao
th phong n cm. n xong, Tiu ly ra mt quyn tranh
a cho Vu Th va noi:
- y la mt tranh ve mt vai vic ti a lam! Mong
ng tr tai vn chng vai bai th hay mt bai vn
cho cng vic lam cua ti sau nay khoi mai mt i.
Vu Th nhn ly, t ln ban, gi ra xem. T ngoai co
bn ch Ty chinh tiu ky. trong co ba bc ve: Bc
th nht: Pha ch Y Nhi Sn. Bc th hai: anh ly
thanh Thanh Phong". Bc th ba: Mua xun khuyn
khch vic nng. Di mi bc tranh co vit t m s vic
xay ra. Vu Th xem vui mng noi:
- Phi tng qun gp s khng may(1) . Xa nay ai
khai th ca! ng cng lao nh th, ngay nay vn lam chc
thp! Con vic lam th th ti xin lnh giao. V ng a v
thp nn cng danh s nghip to tat nh th vn khng
c ghi vao s sach. Nay cn phai co vai tay vn tai k
lai, nh th vn tp se c lu truyn va long trung
ngha cua ng se khng b mai mt.
- Ti xng u vi li khen nh th! Nhng nh vn tai
cua ng, ti cung nh o ma khng b mai mt.
(1)
Vu Th v Tiu Vn Tin vi Ly Quang i Han hiu la: Phi

tng qun, Ly Quang anh trn gioi nhng v khng c ai
nng nn n gia vn khng c phong hu.
Chuyn lang nho
243
- Khng phai th u! Ti xin mang tp tranh nay v.

y co my v danh s, rt thch tan dng nhng ngi
trung hiu. Nu ho thy s nghip cua ng chc ho se lam
th ngm vnh. Nh th vic lam cua ng se c lu
truyn mai.
- Theo y ng, ti co th n thm cac v y khng?
- c ch!
Tiu Vn Tin ly ra mt t thip o va bao Vu Th
vit tn va ch Ngu Duc c, Tr hanh Sn, Trang
Thiu Quang, Thiu Khanh. Vu Th vit xong, giao
cho Tiu Vn Tin con mnh th mang tp tranh v nha.
Hm sau, Tiu Vn Tin n thm nhng ngi kia va
ho u n thm lai. Sau o Vn Tin vng lnh mang
lng thc vn chuyn n min Hoai. Tiu xung thuyn
i n Dng Chu. Trc ca s thu cht nch nhng
thuyn. ang luc n ao thy ng sau co mt chic
thuyn, trn thuyn co mt ngi ng. Thy Tiu, ngi
kia ku ln:
- ng Tiu! Sao ng lai y?
Tiu Vn Tin ngoanh lai:
- A! Te ra ng Thm! ng n y luc nao th?
Tiu Vn Tin ben bao ghe thuyn lai gn. Thm nhay
ln thuyn. Vn Tin noi:
- T luc xa nhau thanh Thanh Phong n nay a my
nm. ng v Nam t bao gi?
Ng Knh T
244
- T khi khi c ng oai ti, ti day hoc c hai nm

danh c t tin tr v lang, em con gai ti n ga cho
nha ho Tng Dng Chu. Hin nay ti ang a chau
v nha chng.
- Chuc mng lnh ai!
Tiu bao tuy tung a cho ngi con gai mt lang bac
lam l mng va noi:
- Ti phai vn lng v phng Bc cho nn khng dam
chm tr. Khi tr v ni lam vic, ti se gp ng.
Hai ngi vai chao nhau va t bit.
*
*
Thm em con gai la Quynh Chi ln b thu cho nang

mt cai kiu nho, va thn hanh mang hanh ly vao tro
hiu ai Phong Ky gn ca Khuyt Khu. Nhng ngi
bun y tip on va bao vi chu hiu mui ho Tng,
tn la Vi Phu(1) . Tng Vi Phu cho ngi nha n noi:
- ng chu bao a c du vao trong nha, con cu Thm
cu th c lai hiu va don tic mi cu n.
Thm ai Nin nghe vy, noi vi Quynh Chi:
- Ta nh lai y i ngay tt se a du. Tai sao ng
ta lai vi vang nh th? Xem tnh hnh nay th chc ng
(1)
Trong sach c co cu Vi phu bt nhn ngha la nhng ke lam

giau th khng co nhn ngha g. Ng Kinh T t cai tn cho
anh chang nay tht la thch ang.
Chuyn lang nho
245
ta khng ly con lam v chnh u? Vic nay nn lam nh

th nao y! Con i, con nh nh th nao?
- Tha cha, cha c yn tm. Ta cha lam giy t g va
cung cha nhn tin g cua ho, th i nao con lai chu
lam thip? Nu ng ta a lp mu nh th ma cha lai
sinh s vi ng ta th ch lam cho ngi ngoai ch ci.
By gi c con ln kiu, n o xem ng ta i ai vi
con nh th nao.
Thm ai Nin anh phai nghe li con, nhn con t
im; u i mu, mnh mc ao o rng, vai chao cha ln
kiu. Ngi nha ho Tng i theo kiu, a n bn sng
vao mt cai ca ln. My ba vu em bng con ng chu ang
noi chuyn bng ua vi ngi quan gia. Nhn thy kiu
n ho hoi:
- Co phai c du ho Thm y khng? Xin mi xung
kiu, i vao nha theo ngo bn canh.
Thm Quynh Chi nghe vy, khng noi g, bc xung
kiu, i thng vao phong khach, Quynh Chi noi:
- Mi ng chu ra! Ti ho Thm Thng Chu ch
khng phai con nha hen ha! ng ta a mun ly ti; th
phai treo en, kt hoa, chon ngay tt lam l ci. Tai
sao ng lai cho mang ti len lut nh mang mt ngi
thip? Ti khng hoi g chuyn khac, ch cn ng a ti
xem t hn thu co ch ky cua cha ti, co th ma thi!
Ba vu va ngi nha git mnh kinh ngac, chay vao nha
sau bao vi chu. Tng Vi Phu by gi ang trong phong
Ng Knh T
246
thuc xem ngi iu ch nhn sm. Nghe vy, Tng o

mt noi:
- Bon nha bun chung tao, mi nm ly t nht la bay
tam ngi thip. Nu a nao cung bng bnh th nay
th con sng sao c na. No a bc vao y th co bay
i ng tri!
Y suy ngh mt lat ri bao a hoan:
- May ra noi vi c du: hm nay ng chu khng nha,
c c tam vao phong. Mun noi g th i ng v hay noi.
A hoan tr lai noi nh vy. Thm Quynh Chi ngh
bung:
- Ngi y cung khng n thua. Chi bng ta hay c
vao o xem sao. Ben theo a hoan ra sau sanh theo mt cai
ca nho. Quynh Chi qua ba gian nha g hng, mt cai
sn rng, xy nui gia ly a t Thai H v, men theo mt
con ng nho bn trai nui gia, vao mt cai vn hoa.
y, bui truc xen nhau, nh ai rng rai, mt cai ao ca
vang rt rng. Hai bn b ao toan la lan can mau o sat
vi mt cai hanh lang. cui la mt cai ng nho hnh
tron co bn cai ca thip vang. Bc vao la ba gian nha,
mt gian la phong phu, bay bin gon gang ep e, co ring
mt cai sn. Ngi vu gia a tra vao, Thm Quynh Chi
ung tra va ngh bung:
- Ni nay ht sc tnh mch, chc g chang kia a
thng thc ni! Thi ta hay ngh lai y vai hm a.
A hoan tr lai bm vi Tng Vi Phu
Chuyn lang nho
247
- C du la ngi rt xinh ep, nhng xem ra co ve

bng bnh, khng th tru choc c u?
Hm sau, Tng Vi Phu bao quan gia n hiu bun noi
vi ngi chu hiu a ra nm trm lang bac cho cu Thm
bao cu tr v nha Quynh Chi lai y. Vi Phu cho
rng cu Thm khng n noi vao u c. Cu Thm nghe
vy noi:
- Hong ri! Th ro rang la no ly con ti lam thip, nh
th sao c?
Thm ai Nin lp tc n huyn Giang , phat n
kin. Tri huyn xem n noi:
- Thm ai Nin a la cng sinh Thng Chu, cung
la mt con ngi ao mu, lam sao lai chu con gai i lam
thip? Bon bun mui ngang ngc n th la cung.
Va nhn la n, Tng bit th, vi vang cho tay chn
mang n ln kin Thm va ut lot trn di lam kho
d. Hm sau, quan ph vao n kin: Thm ai Nin nu
a ga con gai cho Tng Vi Phu lam v chnh th tai sao
lai a con thm len n nha Tng, ro rang ng ta ga con
lam thip nhng t iu noi by(1) . n kin cua ng ta
b bac.
Va trn la n kin cua Tng th vit:
Xem li ph trong la n cua Thm ai Nin.
(1)
Quan huyn thay i y kin qua d dang.
Ng Knh T
248
Thm ai Nin lai lam mt la n khac. Tri huyn ni

gin cho ng ta la gy s kin tung, vit giy sai hai
tn sai nhn giai v Thng Chu.
Thm Quynh Chi trong nha ho Tng my ngay khng
co tin tc g, ngh bung:
- Hn lai tm cach n bao cha ta im, va sau o se lam
kh ta ch g! Chi bng ta c trn khoi nha nay ri se liu
sau.
Quynh Chi ben goi ghem tt ca s chu bau, chen bat
bng bac va trang sc, mc bay cai qun, cai trang lam
y t gai va ut tin cho a hoan. Vao canh nm Quynh
Chi chay ra ca sau, sang tinh m th i qua ca s thu
va xung thuyn. Thuyn nay co ca gia quyn cua chu
thuyn. Quynh Chi ngh bung:
- Nu ta v Thng Chu vi cha me, th ngi lang se
ch ci.
Lai ngh:
- Nam Kinh la ni co nhiu danh nhn, ta lai bit lam
vai ba cu th, sao ta khng ln o ban th ma sng? Bit
u gp may cung nn.
Chu y a nh, nang n Nghi Trung ap thuyn i
thng ln Nam Kinh. Ch nhn phen nay khin cho:
N s ban th, lai hoa ra phng trn tranh;
Nho sinh khoa c, se lam ke khach phong lu.
Chuyn lang nho
249
HI TH BN MI MT
Sng Tn Hoan Trang Trac Giang noi chuyn xa,

Huyn Giang Thm Quynh Chi b ap giai.
Thanh Nam Kinh mi nm t rm thang t tr i,
phong canh sng Tn Hoai cang thm xinh ep. ngoai
sng, thuyn u ct lu, gac mui va cheo ra gia sng.
Mi thuyn gia khoang t mt cai ban vung thip
vang. Trn ban bay mt m Nghi Hng, nhng chen s
xinh xn t thi Thanh Hoa, Tuyn c. Tra la th ngon
hang nht pha bng nc ma. Khach chi thuyn mang
theo ru, trong khi thuyn t t qua sng. n ti, mi
thuyn treo hai cai en lng hnh banh u, i i lai lai, anh
sang phan chiu xung dong sng. T cu Vn c n
cu Li Thip, ca ng Thuy, m n ting sao ting
hat khng luc nao ngt. Lai co nhng du khach mua th
phao chut nem xung sng. Khi nem xung phao chiu
sang loe t mt nc bay ln nh nhng canh hoa l. m
nao cung vui chi n canh t mi thi.
Sinh nht cua giam sinh Vu Th vao cui thang t.
Nha Vu th ngheo, khng mi khach c. Thiu
Ng Knh T
250
Khanh phai sa soan cac th qua, my cn ru, goi mt

chic thuyn bng nho cung Vu Th i chi gia sng.
T sang sm, Thiu Khanh a mi Vu Th n n cm
cai nha bn sng. Ri hai ngi theo ca sau xung
thuyn. Thiu Khanh noi:
- Anh Vu Th, chung ta n ni nao yn tnh ma chi
i!
Thiu Khanh bao chu thuyn cheo n khuc Tin
Hng, ri lai quay v. Hai ngi khoan thai ung ru.
n chiu, ca hai nga nga say. Thuyn o cu Li Thip,
hai ngi ln b nhn thy bn co mt cai bin trn vit
Thm Quynh Chi ngi n s Ty Lng, thao ngh thu
thua vit th trn quat, tai bn ao Vng Phu ngo Thu
Bac. Khach hang nh y n Ty Lng Thm.
Vu Th xem xong ci r:
- Anh ! Anh thy Nam Kinh co nhiu vic la
khng? Nhng ni nay ch co gai im thi. C nay xem
ra cung la gai im thi, nhng lai treo bin th tht la
bun ci!
- o la vic ngi ta, lin quan g n mnh? Ta c tr
v thuyn pha tra ung i!
Hai ngi xung thuyn, khng ung ru na, pha tra
ung ri noi chuyn sung. Mt lat, quay u nhn vng
trng a hin ln, anh bac chiu sang khp man thuyn.
Con thuyn c t t tri trn mt nc, n ao Nguyt
Nha, thy bao nhiu thuyn ang chi phao hoa y.
Chuyn lang nho
251
trong s nay co mt chic thuyn ln, treo bn cai en u

to, ang bay tic ru. Trn thuyn trai mt chic chiu.
Co hai ngi khach ngi pha trc, ng sau la mt
ngi ngi a v chu, u i mu vung, mnh mc ao sa
trng, chn i giay mua he, da mt vang, gy go, ru bac
tha tht. Bn canh la mt chang thanh nin lun phun
my si ru, da mt trng ang lic ngang lic nga nhn
nhng c gai trn cac thuyn. Khi cheo lai gn, Thiu
Khanh va Vu Th nhn ra hai ngi khach trong thuyn
ln kia la L Tn Hu va Trang Thiu Quang, con hai
ngi na th khng nhn ra la ai. Trang Thiu Quang
trng thy hai ngi lin ng dy goi:
- Anh Thiu Khanh! Mi anh sang y chi!
Thiu Khanh cung Vu Th i sang cai thuyn ln,
chu khach chao nhau. Ngi ngi a v chu hoi:
- Cho bit qu tnh?
- V nay la ng Thiu Khanh Thin Trng, v nay
la ng Vu Th.
Ngi chu noi:
- ng ! Trc y co mt v lam Thai thu Cng
Chu co phai la ngi nha cua ng khng?
Thiu Khanh kinh ngac noi:
- Tha o la cha ti.
Ng Knh T
252
- Cach y bn mi nm ti cung ng cu nha chi vi

nhau sut ngay. ng v mt ngi bc ma noi cu nha anh
la anh ho ti.
Thiu Khanh noi:
- Th cu co phai la cu Trang Trac Giang khng?
- Chnh ti.
- Luc y chau con be, chau cha dc gp chu, hm nay
may mn c gp.
cui u chao Trang Trac Giang. Vu Th hoi Trang
Thiu Quang:
- V nay co phai cung ho vi ngai khng?
Trang Thiu Quang ci ma rng:
- ng ta la chau ti, lai la hoc tro cua phu thn ti. Ti
vi ng ta xa nhau a bn mi nm nay, gn y ng ta
mi Hoai Dng lai.
Vu Th noi:
- Con v nay?
Trang Trac Giang ap:
- o la con ti.
Ngi thanh nin bc ra chao. Tt ca ngi xung.
Trang Trac Giang bao ly ru mi ra mi cac v cung
ung. Trang Trac Giang hoi:
- Anh Thiu Khanh n y t bao gi? Hin nay anh
u?
Chuyn lang nho
253
- ng ta Nam Kinh a bay tam nm nay, hin nay

nha gn sng ...
Trang Trac Giang kinh ngac noi:
- Nha cua ng co vn, nha ngh mat, cy ci vao hang
nht Giang Bc, tai sao ng lai di ln y?
Trang Thiu Quang k lai nhng c ch hao hip cua
Thiu Khanh, do o ngay nay tin bac ht nhn. Trang
Trac Giang khn xit than phuc noi:
- Ti con nh cach y mi bay, mi tam nm, khi ti
con H Quang, ng Vi Y co vit cho ti mt bc th
noi rng tu lng cua ng ta rt kha, hai mi nm nay
cha co mt ba nao tht say. Ch co mt ln T Th
Lu phu Thin Trng c ung mt chum ru gi
chn nm la say mm mt m. ng ta thch qua nn cach
xa ngoai ba ngan dm, vit th cho ti. By gi ti khng
bit ai la chu nhn phu y. Nay nhc n, bit ngay la
anh Thiu Khanh ch chng con ai vao y.
Vu Th noi:
- Ngoai ng y ra, con ai dam chi nha nh th na?
Thiu Khanh noi:
- Bac Vi cung ban vi chu sao?
Trang Trac Giang noi:
- Chung ti quen nhau t thi con chom. Luc cu nha
ta con nho, tht la mt v hin cng t, khng ai khng
knh trong. By gi nhn hnh dung, din mao ng, ti nh
lai nh thy cu nha trc mt.
Ng Knh T
254
L Tn Hu va Vu Th noi n vic t n Thai Ba.

Trang Trac Giang v ui than:
- Tic qua! Mt vic quan trong nh th ma mnh lai
n chm khng d c! Th nao ti cung phai tm mt
vic g ln hi hop tt ca cac v th mi thch!
Bn nm ngi k lai chuyn cu, cung ung mai n
na m. Trc nha Thiu Khanh bn sng, nhng
ngon en lng gia dong sng con le loi; nhng ting
an, ting ca a dn dn tt. Cht bn tai nghe ting sao
ngoc, moi ngi noi:
- Thi chung ta chia tay.
Vu Th cung ln b i v.
Trang Trac Giang tuy a gia nhng rt knh cn l
phep vi Trang Thiu Quang. Khi thuyn n nha,
Thiu Khanh t bit v nha, Trang Trac Giang tin Trang
Thiu Quang n cu Ca Bc ri hai ngi cung ln b.
Ngi nha cm en lng a L Tn Hu n nha Trang
Thiu Quang ri mi tr v. Trang Thiu Quang gi L
Tn Hu lai mt m, sang hm sau hai ngi lai ra
vn hoa gia h chi. Hm sau Trang Trac Giang cung
con cm t thip ru Trang Thiu Quang va con la Phi
Hung n thm Thiu Khanh. Thiu Khanh lai n
cu Lin Hoa ap l va lai noi chuyn mt ngay.
Thiu Khanh cung n h Hu H gp Trang Thiu
Quang, Trang Thiu Quang noi:
Chuyn lang nho
255
- Anh chau ho ti khng phai la tay va. Cach y bn

mi nm anh hun vn vi mt ngi khac m mt hiu
cm T Chu. Ngi kia b sa sut, anh em tt ca s
tin kim c la hai van lang bac va ca hiu cm
nhng cho, ri vai mang hanh ly ci mt con la gy,
ra khoi T Chu. Mi my nm nay, anh bun ban min
Vit, min S lai kim c my van lang bac, dng ln
c san nghip va n Nam Kinh. Anh ngay thng rt
tt vi ban va tn trong lun ly. Khi phu thn anh mt,
anh mt mnh lo vic tang l khng h bt anh em phai
chu mt ng tin. Co nhiu ngi ban quen cht khng
co ho hang thn thch th anh chn ct giup. Anh rt knh
trong li day cua thy ti, rt qu ngi vn nhn va ham
m khng di tch c. Hin nay anh bo ra ba, bn ngan lang
bac xy miu Tao Vu Hu Vng(1) nui K Minh. Anh
Thiu Khanh! Khi nao miu lam xong anh noi vi anh
Hanh Sn lo vic t l giup anh ta nhe!
Thiu Khanh nghe vy trong long vui ve. Noi
chuyn xong Thiu Khanh t bit ra v.
Thm thot ha qua thu ti, gio hiu ht bao trc mua
lanh a v. Canh sng Tn Hoai lai thay i hn. Ngi
Nam Kinh u thu thuyn, nh cac hoa thng treo
tranh c Pht trn thuyn, t an tung kinh nim
pht; ho rai nhng cung chung sinh t ca Thuy Ty
(1)
Tao Bn danh tng i Tng luc cht c phong lam Hu

Vng.
Ng Knh T
256
n mai quang sng Tin Hng. Trong vong mi dm,

khoi hng nghi ngut bay ln nh my mu. Ting thanh
la, nao bat va ting tung kinh khng luc nao t. n ti
ngi ta tha nhng chic en hoa sen rt ep tri trn
sng. Lai co nhng chic thuyn giy rt ln siu
nhng c hn ln tri theo thuyt ngay rm thang bay xa
ti vong nhn cua ao Pht. V vy, sng Tn Hoai Nam
Kinh bin thanh nc Ty Vc va Thin Truc. Vao nga
hai mi chn thang bay, co l a Tang nui Thanh
Lng. Ngi ta noi rng a Tang B Tat nhm mt
quanh nm, ch n m hm y mi m mt. Nu thy
nhn dn ca thanh ph bay hng hoa n sap th B Tat
se cho rng sut nm u nh th, ngi se phu h. V
vy m y khp Nam Kinh trc ca nha nao cung bay
hai cai ban trn co mt cai l hng va thp hai ngon en
sap sut m. Trn con ng dai bay tam dm t cu ai
Trung n nui Thanh Lng en sang rc nh mt con
rng bac.
Mui hng xng ln ngao ngat du gp gio to cung
khng th thi bat i c. Tt ca con trai con gai trong
thanh u ra t hng xem hi.
Thm Quynh Chi mt cai phong bn ao Vng Phu,
cung i ra vi v chu nha t hng. T khi Thm
Quynh Chi n Nam Kinh n nay cung co khach n
thu lam th, vit ch va thu thua. Lai co nhng bon v
lai gy s, ke nay khao vi ke khac keo nhau n ngm
Chuyn lang nho
257
sc ep cua nang, iu nay xay ra khng phai ch mt hai

ngay. Hm y Quynh Chi i t hng v, n mc xinh
ep nn ng sau co n hn trm ngi i theo. Trang
Phi Hung cung theo sau. Thy nang n bn ao Vng
Phu, trong long Phi Hung nghi hoc. Hm sau Phi Hung
n nha Thiu Khanh noi:
- C Thm Quynh Chi bn ao Vng Phu co mt bon
v lai chay theo tru th c ta mng lai. Con ngi nay
xem ra ky la lm. Anh Thiu Khanh, ta hay n o xem
sao?
- Ti cung nghe noi th. Thi nay co nhiu ngi khng
va y, bit u c ta khng phai v lanh nan ma n ni
y? Ti cung nh n hoi thm c ta.
Thiu Khanh gi Phi Hung lai nha bn sng xem
trng non mi ln, lai mi thm hai ngi khach na la
Tr Hanh Sn va Vu Th. Sau khi noi chuyn sung mt
hi Trang Phi Hung lai em vic Thm Quynh Chi ban
th ra noi. Thiu Khanh noi:
- V lun c ta la ngi nh th nao, nhng nu bit
th vn th cung la him co.
Tr Hanh Sn noi:
- Anh khng bit thanh Nam Kinh th nao ? Danh s
bn phng y k khng ht, ai con hi u xem th
vn cua an ba lam quai g? o chng qua la mn c
lam cai mi nh ngi ta thi. Co lam c hay khng th
cung mc ngi ta!
Ng Knh T
258
Vu Th noi:
- Vic nay cung la! Mt ngi con gai tre tui, khng co
ban be g, lai sng bng cach ban th vn, o la iu
khng co trn th gian nay! Chc co n tnh g y! Nu
c ta a bit lam th th tai sao ta khng mi c ta n
lam th chi?
My ngi noi chuyn va n cm chiu. Mt trng li
lim a t long sng nh ln soi sang trn cu. Thiu
Khanh noi:
- Anh Vu Th! Hm nay a mun ri. Ngay mai, anh
n nha ti n cm sang, ri cung i thm c ta.
Vu Th bng long cung Tr hanh Sn va Trang Phi
Hung t bit ra v.
Hm sau Vu Th n nha Thiu Khanh. Sau ba
cm sang, hai ngi cung n Vng Phu, ch thy mt
gian nha lup xup trc ca co hn chuc ngi ang ho
het om som. Vu Th va Thiu Khanh n gn, thy
trong nha co mt c gai trac mi tam, mi chn tui,
ang mng nhic. Toc c ta chai theo li con gai nha
ngheo, ngi mc ao sa rng mau lam, c tron... Thiu
Khanh va Vu Th nghe mt lat mi hiu co ngi n
mua nhng tui thu ng hng, nhng co my tn v lai
v c mng nhic ho, va b Quynh Chi mng cho mt trn.
Hai ngi nghe tt ca ri mi bc vao. Bon kia thy hai
ngi vao ben lang ra dn.
Chuyn lang nho
259
Thy hai ngi thanh nha khac thng bc vao. Thm

Quynh Chi vi vang ra knh cn vai chao. Sau khi noi
my cu chuyn, Vu Th noi:
- ng Thiu Khanh y la thi ba trong thi an, hm
qua chung ti nghe noi c th hay cho nn n y thnh
giao.
- Ti ti Nam Kinh a hn na nm nay. Ai n y
nu khng cho ti la con gai giang h th cung nghi la bon
trm cp. Nhng ngi nh th ti khng them chp. Hm
nay hai v n y khng co y doa nat ti, cung khng
nghi ng ti. Ti thng nghe cha ti noi: Danh s Nam
Kinh tuy nhiu nhng ch co ng Thiu Khanh la
ngi hao kit Cu noi o qua khng lm. Nhng ti
khng bit ng ln y chi hay la ca phu nhn cung ln
Nam Kinh?
- Nha ti cung ln Nam Kinh vi ti, hin nay cai nha
bn b sng.
- Nu vy ti n qu phu thm phu nhn, k lai tm
s cua ti co c khng?
Thiu Khanh vui long nhn li cung Vu Th t bit
i ra.
Vu Th noi vi Thiu Khanh:
- Theo ti, c ta qua la mt ngi la! Nu c ta la hang
giang h th tai sao khng co chut g dm ang. Nu la
hang ty thip chay trn, th tai sao khng co chut g to ra
hen ha? Ti thy c ta tuy la hang an ba nhng vn co
Ng Knh T
260
ve hao hip. C ta n noi n gian, b ngoai co ve thuy

m nhng nhn hai canh tay th phai la tay thao ngh
quyn thut. C nhin thi by gi cung v tt a co
nhng ngi hip n nh Sa Trung N T, Hng Tuyn
trong tiu thuyt i ng,(1) nhng ti cho c ta la mt
ngi b bac ai hanh ha nn trn nha ra i. Khi nao c
ta n chi, anh th hoi xem con mt nhn xet cua ti co
ung khng?
ang noi chuyn, hai ngi a n ca nha . Nhn
thy ba Diu ang eo mt cai gianh hoa i lai, noi:
- Ba Diu! Ba n ung luc qua. Hm nay ti co mt
ngi khach la, ba y ma xem.
mi Vu Th vao nha ngi va cung ba Diu vao noi
chuyn vi v. Mt lat sau, Thm Quynh Chi i kiu n.
Thiu Khanh mi vao nha trong, y v tip va
mi ung tra. Thm Quynh Chi ngi gh khach, ba
ngi gh chu, ba Diu ngi tip. Thiu Khanh ngi bn
ca s. Sau my cu chuyn sung ba hoi:
- C Thm! Ti thy c con tre nh th tai sao lai y
mt mnh ni t khach? C co ai la bu ban khng?
(1)
Hai n hip trong tiu thuyt i ng. Xa Trung N T co

thut phi hanh nhanh nh bay, cu ngi trong chn nguc su.
Hng Tuyn a tng m khuya ln vao nha hao phu ly trm
hp vang bn gi no. T o nha hao phu s khng dam git hai
ngi na.
Chuyn lang nho
261
Trong nha ta ng cu ba cu vn con ca ch? C a ha hn

vi ai cha?
- Cha ti bao nhiu nm i day hoc xa, me ti a qua
i. T be, ti co hoc qua ngh thu thua cho nn n
Nam Kinh lam ngh o sinh sng. Va ri, ti c
tin sinh ha c n nha va hen ti lai y chi, nay lai
c phu nhn tuy mi gp ln u nhng a xem nh
ngi thn, tht la ngi tri ky ni goc bin chn tri!
Ba Diu noi:
- C Thm thu ep tuyt trn! Hm qua con c xem
bc tranh thu Quan m tng t nha ng Cat Lai
Quan ngay trc ca nha ta. Ba Cat mi mua v, noi la
cua c thu. Thc la khng bc tranh nao ep bng!
Thm Quynh Chi noi:
- Ti lam liu y, no ch mua ci ma thi.
Ba Diu i ra. Thm Quynh Chi qu di chn ba ,
Ba hoang s dy. Thm Quynh Chi em chuyn tn
bun mui la bt lam thip va nang mang theo t
nhuyn ri trn i nh th nao k lai mt lt.
- Ti ch s hn theo doi, tm ra tung tch. Vy xin phu
nhn cu ti vi!
Thiu Khanh noi:
- Bon bun mui giau co, xa hoa, nhiu bon s ai phu
thy vy ma kinh hn hoang va. Nang la mt ngi con
gai yu ui lai coi chung nh co rac, thc la ang knh
v cung. C nhin, hn se do la tung tch, tai hoa cua
Ng Knh T
262
nang t khng xa. Nhng cung khng co g ma phai lo

lm.
Va luc y, th mt ngi y t vao bao vi Thiu
Khanh.
- ng vu mun noi g vi ng.
i ra phong ngoai, thy hai ngi bung thong tay
ang i ca ging nh hai sai nhn. git mnh hoi:
- Cac anh u n? Lam sao lai vao mai y?
Vu Th noi:
- Ti bao ho vao y! La qua! Quan huyn Giang co
giy bt c ta bao rng c ta la nang hu cua ngi bun
mui ho Tng trn i. Anh thy ti xet co ung khng?
- C ta hin nay trong nha ti. Nu ti a ra cha hoa
ra ti gy ra vic nay sao? Vic nay ma truyn n Dng
Chu th ngi ta se cho rng ti a giu c ta trong nha.
C ta trn hay khng cai o khng quan h g n ti,
nhng giao c ta cho sai nhn th khng c.
Vu Th noi:
- V vy ti mi bao sai nhn vao y! Anh Thiu
Khanh a. By gi tt nht la a cho ho mt t tin, bao
tr v bn ao Vng Phu. Khi nao c ta v nha hay bt.
Thiu Khanh nghe li Vu Th thng cho sai nhn bn
ng cn bac, sai nhn ra i, khng dam trai li. Thiu
Khanh lai vao noi vi Thm Quynh Chi. V va ba Diu
rt kinh hoang. Thm Quynh Chi ng dy noi:
Chuyn lang nho
263
- Cai o khng can g. Sai nhn u ri? Ti xin cung

i vi ho.
Thiu Khanh noi:
- Ti a bao sai nhn i ri. C hay y n cm. ng
Vu Th co mt bai th mun tng c. C hay i ng ta
vit xong a.
Thiu Khanh bao v va ba Diu ngi tip, con mnh ra
phong ngoai ly mt tp th a khc cung vi bai th cua
Vu Th va cn bn lang bac goi lai bao ngi y t a
cho ba biu Thm Quynh Chi goi la mon qua khi chia
tay.
Thm Quynh Chi t bit ln kiu i thng v ngo Thu
Bac. Hai tn sai nhn ng sn trc ca can lai:
- C mun i kiu hay la i b theo chung ti? C
khng cn phai vao nha lam g?
- Cac ng nha mn quan huyn n hay nha mn
quan tun, quan an n? Ti khng phai la ngi pham
phap, lai khng phai la can an g quan trong, le nao cac
ng lai ngn can ti khng cho ti v nha? Cai li doa nat
cua cac ng ch doa c nhng ngi nha qu ng nghch
ma thi!
Noi xong Quynh Chi xung kiu khoan thai bc vao
nha. Hai ngi sai nhn phai cho nang i.
Sau khi a mang theo tp th va tin bac bo trong mt
cai hp n trang, Quynh Chi i ra, noi:
- Phu kiu! Cang ti ln quan huyn!
Ng Knh T
264
Phu kiu oi tin thm. Sai nhn vi vang noi:

- Nay c! Ai sai u th sai ch bon sai nhn th
khng"noi sai" u y! Chung ti dy t sang sm ng
i na ngay trc nha ng . Lai mun gi th din cho
c, chung ti c i kiu v nha. C la an ba con gai le
nao lai khng bit n vic tht chung ti hay sao?
Bit rng bon sai nhn oi tin, nang khng them y
ch cho nhng ngi khing kiu thm hai mi bn ng
tin bao ho a nang n huyn. Bon sai nhn khng bit
noi sao, chay vao huyn bm:
- Chung con a mang Thm th v y.
Tri huyn nghe noi, sai goi n cng ng hoi. Khi
dn ln, tri huyn nhn din mao cung kha ben hoi:
- Nang a la an ba tai sao khng chu trong chn
bung the lai ly trm vang bac nha ho Tng ri trn n
huyn ta lam g?
Thm Quynh Chi noi:
- Tng Vi Phu ep buc con gai nha lng thin lam
thip, cha ti i kin ng ta, ng ta ut tin cho quan nn
cha ti thua kin. No la ke thu khng i tri chung cua
ti. Va chng, ti tuy bt tai cung bit qua dm ba ch.
Tai sao mt ngi con gai co th ly Trng Nh lai i lam
n ty cho Ngoai Hoang?(1) V vy cho nn ti bo trn. o
la s thc.
(1)
Thi chin quc, co mt ngi an ba khng chu ly Ngoai

Chuyn lang nho
265
- Vic nay la vic tri huyn Giang ta khng xet? Nu

nang bit ch, vy co th lam mt bai th ngay trc mt
ta khng.
- Xin quan c ra ti c thnh giao.
Tri huyn lin ch cy hoe di sn:
- Ly cy hoe lam u .
Thm Quynh Chi khng chut s st, ngm mt bai th
bat cu, a lanh lai hay. Tri huyn tan thng, sai ngi
mang hanh ly cua nang ngoai sn vao kham xet. Khi
m hp trang sc thy mt goi bac vun, mt cai goi
trn vit mon qua ln ng trong co mt quyn sach,
mt quyn th. Tri huyn xem xong, bit nang a xng
hoa vi cac danh s Nam Kinh. Y vit cng vn va dn
sai nhn:
- Chung bay mang Thm Quynh Chi n huyn Giang
. Trn ng i phai sn soc c ta, khng c gy s,
n ni phai ly giy chng nhn em v y.
Tri huyn nay la ban ng khoa vi tri huyn Giang
, y b mt vit mt cai th kem vao t cng vn dn tri
huyn tha nang, tra v vi cha nang nang ly chng
khac.
Thm Quynh Chi va hai sai nhn ra khoi huyn. Nang
thu kiu n ngoai ca thuy Ty, xung thuyn i Nghi
Hoang la ngi giau va ngc, sau ngi y ly Trng Nh c
phong lam Triu Vng.
Ng Knh T
266
Trng. Sai nhn hanh ly u thuyn va nm ngh

y. Thm Quynh Chi khoang trong. Nang va ngi
xung th thy co mt chic thuyn bng ch hai ngi
an ba n, mt ngi trac hm sau, hm bay, mt ngi
trac mi bay, mi tam. Ho n mc mc mac, nhng iu
b co ve lng l. Ngi an ng i theo i mu lng chin
a rach, mt o nh say ru, lng may rm. Y mang
hanh ly a vao khoang. Hai ngi an ba cung ngi canh
Quynh Chi va hoi:
- C i u?
- Ti i Dng Chu. Co le cung i mt ng vi hai
ch.
Ngi an ba ln tui hn noi:
- Chung ti n Nghi Trng khng i Dng Chu.
Mt lat sau, ngi chu thuyn oi tin. Hai ngi sai
nhn nh toet mt cai va a cng vn ra:
- Coi nay! Cai g y! Chung ti i vic cng khng hoi
tin anh la may ri! Anh con hoi tin chung ti sao?
Chu thuyn khng dam hoi tin na. Quay lai hoi tin
nhng ngi khac. Thuyn mom Yn T. Trong m
o, gio ty nam thi, sang sm, thuyn n bn Hoang N.
Sai nhn oi tin Thm Quynh Chi.
Quynh Chi noi:
- Hm qua ti nghe ro rang cac anh noi la vic cng
khng phai tra tin o kia ma!
Sai nhn noi:
Chuyn lang nho
267
- C Thm! C cay nghit va va ch! Chung ti gi

chua th n oan ch! Nu ai cung nh c ca, khng chu
mt mt ng nao th chung ti hp gio ma sng a!
Thm Quynh Chi nghe vy noi:
- Ti khng cho cac anh tin, cac anh lam g ti?
Nang ra khoi khoang, nhay ln b, hai chn nho xu
chay nh bay. Sai nhn vi vang xach hanh ly chay theo,
nhng khi va tum c th lin b my cai m nga hn
xung t. Khi ho ng dy th nang ku la m n ni
ca chu thuyn va ngi i mu lng chin rach phai chay
lai can va thu cho nang mt cai kiu. Hai tn sai nhn
leo eo chay theo.
Ngi i mu lng chin kia a hai ngi an ba i
qua p u Dao, thng n ngo Phong Gia. Vng Ngha
n ra on noi:
- C T va C Thun n y phai khng? ng Ly thn
hanh dn n y ch. Cng vic lam n ca Thuy Ty
Nam Kinh gn y ra sao?
Ly Lao T noi:
- Gn y bon con hat cu Hoai Thanh no pha am
nn phai chay n nh ng y.
- Tt lm! y ang thiu hai ngi!
Vng ngha An a hai ngi gai im vao mt cai
nha tranh ba gian co phn ngn ra tng bung, ng sau
co mt cai bp. Mt ngi ang ra tay y. Nhn thy
Ng Knh T
268
hai ngi gai im, y vui mng khn xit. Ch nhn phen
nay khin cho:
Trong lang hoa nguyt, ch a cy th khoe quan,
Gia am but nghin, co luc v hoa n liu.
Chuyn lang nho
269
HI TH BN MI HAI
Cng t noi chuyn khoa trng ni quan d

Ngi nha bao v tin tc t Miu Cng
Vng ngha An thy hai ngi gai im bc vao
phong ben noi vi ngi ang ra tay:
- ng Luc! ng lai y ma xem hai c mi n!
Hai ngi gai im ngng u ln. Thy mt ngi mt
en, r, hai con mt hp ha hp hay, u i mt cai mu
a rach, mnh mc ao lua xam dnh bt ca u, chn i
i giy cu mui nhon, ang xn ng tay ao ln ra tay
xem chng co ve g la vn nhn hay vo s ca.
Khi hn nha bp i ra th hai ngi con gai chay lai:
- Chao ng Luc.
Va cui u, xoay mng t mt cai, mt tay s cheo ao,
cui chao. lao Luc gi hai tay ly:
- Hai con ngoan ngoan cua ti! Cac con n y gp
c lao Luc nay la may phuc lm y!
Vng Ngha An noi:
Ng Knh T
270
- ng Luc noi ung y! Cac c n y u nh ng

Luc sn soc ca y! Mi ng Luc ngi. em tra n y
cho ng Luc!
Thang Lao Luc ngi trn mt cai gh dai. Hn keo hai
c gai ngi xung, mi ngi ngi mt bn. Hn sn qun
ln, gac cai ui en bong ln trn ui c T, keo cai ban
tay trng non cua c T t ln cai ui en thui cua hn.
Ung tra xong, hn ly ra mt cai b ng cau, bo cau vao
ming nhai rau rau. Nc giai tran ra ngoai, chay rong
rong xung ru. Hn nga ngi sang bn phai lai nghing
sang bn trai, mi ghe vao ma hai c chui nc giai.
Khi hai c kia ly khn tay ra lau ma th hn git ly
khn lau nach. Vng Ngha An cm chen tra noi:
- ng co nghe tin tc g gn y khng?
- Co ch! Hm trc ng ta co sai mt ngi n Nam
Kinh thu may hai mi bn la c nhiu iu thu
rng, va mt cai c soai mau vang ln. Thang nay, ng se
ln kinh. Vao thang chn, luc co sng se lam l t c.
Hoang Thng se lam ai tng qun va ng chu cua ti
lam Pho tng qun. Hai ngi se cung ng trn mt
tm tham va cui u. Cui u xong, chu ti se lam tng
c.
ang noi chuyn, co mt tn kim gai goi Vng Ngha
An ra ngoai, th thm mt hi, Vng bc vao noi:
Chuyn lang nho
271
- ng Luc, ti xin hoi ng. Va ri co mt ngi khach

n y mun gp c T, nhng thy ng y nn khng
dam vao!
- C a ng ta vao y, co vic g u? Ti se ung
ru vi ng ta.
Vng Ngha An a ngi kia vao. Y la mt ngi lai
bun tre tui.
Ngi khach kia vao ngi. Vng ngha An lin noi vi
y bo ra mt t tin mua mt a tht la, mt a ca, mi
be ru. V Thang Lao Luc la ngi Hi giao nn Vng
Ngha An lai mua thm hai, ba mi qua trng ga luc.
Sau o, thp mt ngon en treo, Lao Luc ngi gh u,
ngi khach ngi i din. Lao Luc goi c T ra cung ngi
mt gh u vi khach. C T c nung nu oi ngi vi
Lao Luc. Khi bn ngi a ngi, ru rot ra. Sau o bay
tro anh ai thua phai ung ru, ai c th hat. Lao
Luc c va hat giong bai Ky sinh thao. Ri n c
T va khach chi, c T c Lao Luc bao rot thm ru
nghe c T hat. C T quay mt khng chu hat ma ch
ci. Lao Luc ly ua go trn ban lam nhp, nhng c T
ch ci khng hat? Lao Luc doa:
- Mt ti nh cai rem, cun ln cung c, bung xung
cung c! Ti bao c T hat mt bai, th c phai hat ngay.
Vng ngha An lai giuc, c T anh phai hat my cu.
Hat xong ngha An noi:
- ng Vng n y ri!
Ng Knh T
272
Vin Ba tng ho Vng i tun n. Thy Lao Luc

y, y khng noi nng g. Nhng ngi gai im cui lay.
Y vao ban ung ru. Ngi ta lai mua thm nm, sau be
ru na. n canh t, mt tn y t cua nha c
mang en lng c phu n noi:
- Trong phu goi ng Luc v!
Lao Luc va ng Vng ra ngoai. Khach bun bc vao
phong. Ngi muc nc ra tay n xin tin, ngi mang
khn mt n xin tin. C gai im chai u ra mt va
tm, bn rn mt hi. Sau o, hai ngi cung ln ging.
Luc by gi ga a gay sang.
Sang sm hm sau, Lao Luc n bao don mt ba tic
tin hai cng t i Nam Kinh. Vng ngha An nghe noi
hai ngi con cua quan c n th mng r nh bt
c vang, vi vang hoi:
- ng Luc! Hai cng t n ngay by gi hay chiu?
Lao Luc moc lng ra mt goi bac co nm mi sau
ng cn a cho Vng, bao sa soan mt ba tic co bay
mon n ngon va hai mon im tm:
- Nu cha u tin th n noi vi ti.
- Khng dam! Khng dam! Nu ng Luc tm c am
nao cho hai c kia th con noi g na. Va lai, hm nay lai
la ba tic tht ng ca, ng hai con quan c, chung ti
xin c gng giup ng Luc!
- Phai cho ngoan ngoan y! Ti mun sao cho hai c
con gai ng v c hai ng th tht la co phuc mi i!
Chuyn lang nho
273
Vang bac, ngoc nga, chu bau nha ng ta cha thiu th g.

Nu gai ung tim en hai ng y th tha h ma tiu! Ca
n bon y t, bon nu bp cung kim c chan tin!
Ly T ng bn canh, nghe vy cung mng quynh ln.
Dn do xong, Lao Luc ra i. nha moi ngi vi vang
lo don tic. n chiu Lao Luc cung hai cng t n, u
i mu lua, mt ngi mc ao ta thu kim tuyn, mt
ngi mc ao xam nhat thu kim tuyn, chn i giay en
trng, mang theo bn ngi hu, ngay gia ban ngay
cung xach hai cai en lng, mt cai c phu, mt
cai Nam Kinh hng th. Hai ngi vao ngi. Hai c
gai cui chao. lao Luc ng bn canh. Ngi ln tui hn
la Thang Do, noi:
- Anh Luc, co gh y, ngi xung ch!
- Vng, vng! Xin hoi ng ca, ng hai, con hai c y th
co cho phep ngi khng a?
Thang Thc noi:
- Sao lai khng? Bao hai c ngi xung ch! Hai ngi
con gai lam ra ve ron ren, rut u rut c, ngi ln mt cai
gh dai ly khn tay che ming ci.
Thang Thc noi:
- Hai c nm nay bao nhiu tui?
Lao Luc ap h:
- Mt c mi bay, mt c mi chn.
Chuyn lang nho (quyn 7)
275
Vng Ngha An mang tra ln, hai ngi con gai tay
bng chen tra, ly khn tay lau xung quanh chen cho kh
ri mang n a cho hai cng t. Hai ngi tip chen tra
va ung. Lao Luc hoi:
- Khi nao hai ng i?
Thang Do noi:
- Ngay mai, v quan chu khao a n Nam Kinh ri, cho
nn chung ti khng th nan lai na.
Trong khi Lao Luc noi chuyn vi Thang Do th Thang
Thc keo c T lai gh cua mnh va s tay, s chn, u
ym mt hi.
Lat sau, ru em ln. Ho a thu mt ngi bp Hi
giao don nhng mon n Hi giao: yn sao, tht vt, tht ga,
ca. Lao Luc t rot ru, mi hai cng t ngi gh khach;
con mnh ngi di tip, hai c ngi hai bn. n em
ln, ht mon nay n mon khac. lao Luc tay chn lung
tung, ngi di ung ru. Lao Luc hoi:
- Hai ng ln Nam Kinh th co vao trng ngay khng?
T canh nm ngay mng tam, trc tin oc tn th sinh
phu Thai Bnh. Khi oc n phu Dng Chu, s co mun
qua chng?
Thang Do noi:
- u a oc ngay n th sinh phu Thai Bnh? Trc
tin trc vin n ba phat sung va cai cng ln m ra.
Sau o, n ba phat na, cai ca chnh m, lai n ba phat
na th ca Long Mn m. Co tt ca chn phat sung.
Ng Knh T
276
Thang Thc tip li: Sung y nho hn sung trc

vin mn ng cu ti.
Thang Do noi:
- Nho, nhng khng nho hn lm. Sau khi a n sung,
ngi ta t hng an nha Ch Cng ng. Quan Phu
Doan phu ng Thin mang l mc ao mang bao ra lam
l. Khi ngai ng dy co hai cai long che. Quan B chnh
quy xung mi Tam gii phuc ma ai quan thanh
qun n trn ap trng thi. Sau o lai mi Chu
tng qun ra kim soat trng thi. Cai long re ra,
quan Phu Doan lai ra lam l. Th bin cua quan B chnh
ra quy mi Tht khuc vn xng, Khai hoa t ng
qun ra trng lam chu khao, mi Khi Tinh ra soi
sang. Lao Luc le li:
- Mi nhng v thn, Pht kia ra ca nh th ro rang la
mt vic ln!
C Thun noi:
- Hai ng tht la to gan, dam n cai ni co nhiu thn
pht nh th! Chung em th tha cht cung khng dam
vao!
Lao Luc noi:
- Hai ng u la, sao Vn khuc tinh trn tri, co
phai nh th cac c u?
Thang Do noi:
277
- Sau khi a mi Vn xng quan Phu Doan lai vai

ba vai va Th bin mi tt ca nhng ngi cha me co cng
c cua nhng ngi i thi.
Lao Luc hoi:
- Th nao la cha me co cng c?
Thang Thc noi:
- Cha me co cng c la cha me nhng ngi tin s
va ra lam quan. Ch co nhng ngi nay mi c mi ma
thi. Con hang thi tu tai n gia i va hang bach tnh
th mi ra lam g?
Thang Do noi:
- Trc mi phong co mt la c o, di cm la c en.
Di la c o la linh hn nhng ngi ma th sinh a cu
giup, di la c en la linh hn nhng ngi co thu oan
vi th sinh. Sau khi quan Phu Doan tr v ch, Th bin
h ln: n qu vao, oan qu vao! va hai bn t vang
giy. Mt trn gio thi ao ao, cac linh hn theo vang giy
vao ngi di nhng la c o va nhng la c en.
C Thun noi:
- A di a pht! Cho hay ai la ngi tt th n luc y
mi thy ro rang!
Lao Luc noi:
- Nh cu nha ta bin cng co nhiu cng c, cu
c bao nhiu nhn mang th n qu chc la khng bit
bao nhiu ma k. di c o chc la khng u ch ma
ngi.
Ng Knh T
278
Thang Do noi:
- Cung may anh Luc khng i thi. Ch nu i thi th
cac oan qu no li anh i mt.
- Tai sao th?
- C xem anh Nghim ban ti Nghi Xng thi khoa
trc th bit. Anh la mt ng tu tai hay ch. trong
trng thi anh a vit xong bay bai vn va ang cao giong
ngm nga th bng co mt trn gio nhe lam cho ngon nn
lao ao, cai vai che ca b keo ra mt bn va mt cai u
tho vao. Anh Nghim nhn ky th thy o la u mt c
gai giang h a cung sng vi mnh. Nghim noi:
- Ngi a cht ri con n y lam g?
Ngi con gai nhn nghim ci khanh khach. Nghim
hoang ht cm the s hiu p mt cai, nghin mc b lt
, mc en ln quyn thi thanh vt bn to tng. Sau
o, ngi kia bin mt. Nghim th dai ma rng: s ta
phai nh th. Khi Nghim np quyn th tri ma to, anh
liu t v nha, b m ba ngay lin. Luc ti n thm, anh
ta noi n vic o, ti noi:
- Chc v anh a lam hai n i c ta nn c ta tm
n anh. Anh Luc! Trong i anh, anh a lam hai bao
nhiu ngi? Nh th anh co vao trng thi c khng?
Hai c gai im v tay reo:
- Nay ng Luc! ng a lam hai i chung ti! Nu ng
i thi th hai chung ti se lam oan qu cua ng y.
279
n xong. Lao Luc gi cai giong khan khan ra hat mt

bai, hai cng t v ui cung hat mt bai. C nhin hai c
gai cung hat. n ao mai n canh ba, hai ngi mi sai
xach en v nha.
Hm sau, hai ngi thu mt cai thuyn ln i Nam
Kinh. Lao Luc cung tin chn n tn thuyn mi tr v.
Hai ngi trn thuyn noi chuyn sung, ban n cai
canh nao nhit khi vao thi. Thang Thc hoi:
- Anh bao nm nay se ra u g?
- Ta oan nht nh se ra u v chuyn phu thn
chung ta anh dep bon Miu nm ngoai Qu Chu.
- y th chc se ra Qu Chu.
- Nu vy th se ra v vic cu ngi hin hay min
thu g y thi, ch khng co g khac.
Ho noi chuyn sut trn ng n Nam Kinh. Ngi
quan gia la Vu Ru tip ho, mang hanh ly n ng
iu Ng.
Hai ngi i vao nha, i quanh mt cai nha hai tng
qua mt cai ca nach vao ba gian nha sach se, mat me
nhn ra sng. Ngi y nhn qua bn kia sng la mt day
nha lan can mau o, song ca s sn xanh va treo rem
truc. Nhng ngi tu tai cac ni u v, o co th
nghe ting ngm th bnh vn.
Hai ngi va n o lin sai ngay Vu Ru mua hai
cai mu vung mi, gianh, siu ng, vai che lu, vai che
ca, hoa lo, coc sap, keo ct bc, en sap bao ng quyn
Ng Knh T
280
thi mi th hai cai. Ri ho vi vang n chua Tu Phong

vit tn vao quyn ri em i. Ho lai sp sn nhng mon
n, banh mt trng, mt cam, mt sen, long nhan, nhn
sm, cm, da mui, gng, vt mui. Ngi anh noi vi
em:
- Em nn mang theo mt t a nguy(1) Qu Chu i,
th o lam tnh tr, khi vit ch co sai th khng hoang
ht.
Ho sa soan mt ngay mi xong; hai ngi soat lai t
m tng cai mt, noi:
- Cng danh la chuyn to, khng co th lam chi c!
Sang ngay mng tam, hai ngi giao hai cai mu vung
cu cua ho cho hai ngi y t i, cho ho co th sach
gianh n chc sn trng thi. Trn con ng i t cu
Hoai Thanh, hai bn la hiu sach cua nhng ngi hoc tro
ngheo dng ln ban nhng quyn vn tuyn vn bat c ba
o, ba xanh do Tiu Kim Huyn, Gia Cat Thin Thn,
Quy im Dt, Khung Siu Nhn,
Ma Thun Thng, C Dt Phu ... chon loc. n mai
chiu ti, mi oc xong danh sach nhng ngi tu tai
Nghi Trng va oc n tn hai ngi. Hai ngi phai thn
hanh xach gianh, mang hanh ly vao. Khi ho ang ngi
xung t ci ao va thao giay th thy hai bn cui t
ln, la chay bc cao tn tri va nghe trong co ting h:
(1)
A nguy: cht nha cy rt hi dung lam thuc, ngi ta con

cho no tr c ma.
281
- Phai kham xet cn thn!

Hai ngi cung vi nhng th sinh khac i vao cai cng
th hai nhn quyn ri i qua ca Long Mn tr v ch
ngi cua mnh. n ngay mng mi th xong ca, hai
ngi moi mt, mi ngi n mt con vt ri anh mt
gic.
Thi tam trng xong, n ngay mi sau, ho bao y t
mang danh thip cua c phu thu mt ban hat
ta n thn Pht.
Mt lat sau, ngi hu tra n bn. Ho theo Hi giao
cho nn co ngi bp ring cua mnh khng thu ngi
ngoai. Nhng ngi trong ban hat mang rng hom n,
theo sau la mt ngi mang mi my cai en lng trn
co ba ch Tam nguyn ban. ng sau la mt ngi co
mt a y t nho i theo, tay cm mt hp danh thip.
n ca, y noi vi quan gia nh mang danh thip vao.
Thang Do m ra th t danh thip kia vit:
Ti la Bao nh Ty, a hai cy sap, va mt ban hat
n chuc mng.
Thang Do bit Bao la chu ban hat, ben goi vao. Bao
nh Ty gp hai ngi noi:
- Con co mt ban hat nho y, chuyn hu cac vn
nhn va cac quan. Hm qua nghe noi hai v bao din
tung, hm nay con xin n y hu hai v. Thang Do
thy Bao nh Ty vui tnh, gi y lai cung n cm. Mt lat,
my ngi hat tung n. Ho t nga giy cng Vn
Ng Knh T
282
xng qun va Quan thanh qun trong cai nha

nhn ra sng. Hai ngi sup lay. L xong, ho cung Bao
nh Ty ngi vao mt ban. Ting thanh la va ting trng
vang ln. M u din bn v ngn trc khi n cm. n
ti trong sn t ln mi my ngon en chiu sang
khp nha. Tung din mai canh ba mi xong. Bao nh
Ty noi:
- Nhng a tre cua ti chi tro ci nga rt hay!
ti bao no din hu cac cng t xem cho tnh ru!
My ngi din tung mnh mc ao khoac bng lng
iu, u cm lng tr, ao bn trong rt mi, nhay ra,
nhay thanh nhiu hnh khac nhau. Hai ngi nhn xem
rt thu v. Bao nh Ty noi:
- Nu hai v cho phep, ti xin chon hai a tre lai y
hu ha hai v.
Thang Do noi:
- Nhng a tre nh th nay th hu ha g c? Anh
phai tm mt tro vui g khac ch?
Bao nh Ty noi:
- Cai o d lm. Bn kia sng la nha anh Cat Lai
Quan. Anh y la hoc tro ti. Anh y a c nu tn ln
bang khi ng Thin Trng co m cuc thi hat
trong cai nh gia h. Nu ngai n ngo Thuy Mit th
thy co cai ca hang cua thy thuc ngoai khoa ho Chu,
bn kia ca hang co mt cai hang rao en; o chnh la nha
cua Cat Lai Quan.
283
Thang Thc hoi:

- Nha ng ta co an ba khng? Nu co, ta cung mun
i vi anh.
- y, co cai nha Mi hai lu ni ting, sao hai ng
khng n o chi? Th nao ti cung i theo hu.
By gi tung a din xong, Bao nh Ty t bit ra v.
Hm sau, Thang Do sp sn tam h ru, hai bnh
huyt sn dng, bn tm gm Min, va sau goi tra ngon,
bao ngi mang tt ca n nha Cat Lai Quan. Go ca, mt
ngi an ba chn to ra a vao. Nha trc gm co hai
gian, chia thanh ba phong. Ca pha bn trai i thng
vao cac bung, pha sau nhn ra sng. Cat Lai Quan mc
ao ca sa mau ngoc thach, mi ngon tay bup mng ang
mn m cai quat lng ngng tri, ta vao lan can hong
mat. Nhn thy Thang Do vao, y hoi:
- Mi ng ngi! ng u n?
Thang Do noi:
- Hm qua ng Bao noi vi ti rng nha ng nhn ra
sng rt ep mt, cho nn ti n y thm ng. Ti co
mang theo t l mon, mong ng nhn giup.
Gia nhn a cac l vt n. Lai Quan nhn thy vui
mng hin ra net mt noi:
- Ti dam u nhn tt ca nhng th nay.
Va goi ngi an ba chn to:
- Mang vao nha va noi vi ba don mt ba n.
Ng Knh T
284
- Chung ti la ngi Hi giao khng n c tht.

- Ti mi mua c my con cua Dng Chu rt to.
Khng bit cac ng co dung c khng?
- No la san vt qu ti y, ti rt thch. ng bac ti
Cao Yu(1) vit th cho ti noi mun n cua lm ma khng
tm c con nao.
- ng cu nha ta co lam quan khng?
- Thy ti lam c Qu Chu. Ti v y i thi.
ang noi chuyn, ru bng ln. My va sng mu bao
phu con sng trc mt, nha hai bn b sng u ln en.
Nhng ngi i thuyn qua lai khng ngt. Cat Lai Quan
ung xong my chen ru, mt bng bng o, di anh
en nn, y gi my ngon tay bup mng mi Thang ung
ru:
- Ti ung nhiu ru ri! Cho ti chen tra!
Cat Lai Quan bao ngi an ba chn to don cua va cac
a trai cy, lau ban, ly mt cai m t va nu mt m
tra mai phin. Hai ngi ang vui thu nh th th bng
bn ngoai co ting n ao. Cat Lai Quan ra ca nghe, th
thy ng Chu thy thuc ngoai khoa mt o, bung ph
ang mng ba chn to tai sao ba nem cua vao y ca
nha ng ta. Cat Lai Quan ra noi lai b mng mt me:
(1)
Tc la tri huyn Thang hi bn.
285
- Nha anh la th nha g ma n cua khng ra trc

ca nha mnh lai ht vao ca nha ngi ta. Anh khng co
mt hay sao?
Hai ngi ang mng nhau th ngi quan gia cua
Thang ra bao Cat vao nha. Va vao nha ngi th Vu Ru
a vi chay vao:
- Con tm ng khp ni! ng vn y sao?
- Anh lam g ma ra ve hoang ht th?
ng Hai cung i vi ng Bao n ung tra cai nha
nao gn chua Tu Phong vn ng Hoa, nhng b my
thng cn xng vao lt ca ao qun. ng Bao hoang s
qua nn bo chay mt. By gi ng hai b gi lai trong cai
nha y va khng sao v c. ng hai nh in cung. Co
ba Diu ban hoa canh y noi rng c cua ngi con gai
o a ong ca lai khng cho ng hai ra.
Thang Do nghe vy, vi vang bao v nha ly en lng
a ng n chua Tu Phong.
y bon cn khao nhau:
- a lu chung ta khng co dp nao may mn! Nu
khng co tin chuc th chung ta khng tha ra.
Thang Do hung h gat moi ngi i vao, y ba Diu
ra mt bn va m bt ca sp xung. Ngi em thy anh
n, vi vang xng ra. Bon cn mun can lai nhng
thy ve mt cua Thang Do hung h, lai thy cp en lng
c phu thanh ra s hai bo chay tan i ni khac. Hai
ngi tr v nha.
Ng Knh T
286
Hn hai mi ngay sau, ngi ta em mc vao trng

thi vit vao bang nho(1) , ho bit la kt qua se c
cng b.
Hai ngay sau, bang cng b, ca hai khng co ai . Ho
ngi trong phong bun ba, bay tam ngay lin, ri i ly
quyn thi hong v, Thang Do ly ba quyn, Thang Thc
ly ba quyn. Khng co quyn nao c oc sut t u
n cui. Ho chi mng cac quan chm thi dt nat. Gia
luc o, th mt ngi nha t Qu Chu mang th cua
c n. Hai ngi m ra oc. Ch nhn phen nay khin
cho:
Be qu xem hoa, canh y ch trong gic mng,
Tranh long ua h phen nay lai thy chin chinh.
(1)
Bang nho lam n hay lam bng la cai bang ghi tn nhng
ngi pham quy. Ngay xa thng goi la bng got trai vi bang
g ghi nhng ngi thi .
287
HI TH BN MI BA
m a Dng tng qun git gic

Ni hat mua tu trng cp inh
Thang Do va Thang Thc sau khi ly nhng quyn thi
cua mnh v ang ngi bun ba th mt ngi nha t phu
Trn Vin Qu Chu n a cho ho mt phong th. Ho
m ra va cung oc:
Bon Miu cang ngay cang thm hung d. Sau khi treo
bang ri bt ky hay hong, cac con phai v ngay trn
th cua ta...
Thang Do noi vi em:
- Phu thn mun ta v nha mn. Chung ta hay v Nghi
Trng, thu xp ac ri se i.
Ho bao Vu Ru thu mt chic thuyn va tra tin thu
phong. Sau o hai ngi ln kiu, bao y t mang hanh
ly i ra ca Thuy Ty ln thuyn. Cat Lai Quan nghe noi
ho i, ben mang theo hai con vt mui va tra n thuyn
tin.
Thang Do lai dui ngm cho y mt goi bn lang bac. Sau
o Cat lai Quan ra v. m y, thuyn nh sao va sang
Ng Knh T
288
hm sau n Nghi Trng. Hai ngi ln b v nha. Ho va

ra mt xong va ngi ung tra th ngi gi cng vao bao:
- Co ng Luc n.
Lao Luc vao, co mt ngi la i theo. Lao Luc noi:
- Ti nghe tin cu nha em qun i anh gic dep qun
Miu. Qun Miu b anh tan. Sang nm, triu nh nht
nh m khoa thi va ca hai ng nht nh . Cu nha ta
se c phong hu. Cai g ch chc tp m nht phm th
hai ng khng cn va se thng cho ti chc y. By gi
ti se em mu sa ra khoe vi c T va c ta se cang knh
phuc ti thm.
Thang Do noi:
- Anh Luc! Anh mun co mt cai mu sa cho c T s
khng? Nu vy ti se cho Vng Ngha An mt cai.
Thang Thc noi:
- Cac anh c lo chuyn ma thi. Con anh nay th u
n?
Ngi kia cui u chao, ly ra mt bc th. Lao Luc
noi:
- Anh nay tn la Tang Ky, ngi huyn Thin Trng.
Th nay la cua ng Thiu Khanh. ng noi Tang Ky
la mt con ngi co th tin cy c nn cho anh ta n
y hai cng t sai vt.
Thang Thc m phong th va cung anh xem. La th
bt u hoi thm sc khoe ri n: Tang Ky a lam vic
Qu Chu va thng thao ng nui y, co th dung
289
hn tin sai khin. Thang Do xem xong noi vi Thang

Thc:
- a lu chung ta khng gp anh . Nu anh a tin
c ngi nay th ta gi lai ma sai vt.
Tang Ky chu cui u lay ta va lui ra.
Ngi gi ca lai vao:
- ng Vng Han Sach n, ang i ngoai nha sanh.
Thang Do noi vi Thang Thc:
- Em ra ngoai xem ng ta mun g, con anh va anh Luc
i n cm.
Thang Thc ra tip khach, trong khi o Thang Do bao
don cm va cung ngi n vi Lao Luc. Hai ngi ang ngi
n th Thang Thc vao noi a tin khach i ri. Thang Do
hoi:
- ng ta noi g th?
- ng ta noi ng chu cua ng ta la Van Tuyt Trai co
hai thuyn mui hai ngay na se i. ng ta mong rng
khi i ng chung ta y n thuyn mui giup ng ta.
Thang Thc ngi xung n. n
xong, Lao Luc noi:
- Ti phai i y. Ngay mai ti se lai tin hai ng. ng

hai co ranh n thm c T mt chut. Ti se bao c ta i
ng.
Thang Thc noi:
Ng Knh T
290
- Anh Luc! Anh thc la cai con ma oi n khng bng.

Anh mun git ngi ta a? By gi con th gi u ma
thm cai cua n y na!
Lao Luc ci, i ra. Hm sau, hai ngi thu mt chic
thuyn ln, Vu Ru, Tang Ky mang hanh ly xung
thuyn. C bin cm u thuyn rt oai nghim. Lao
Luc n bn Hoang N noi dm ba cu ri t bit goi mt
chic thuyn nho v nha.
Ngi ta t phao khi chic thuyn bt u i ngc
dong. Luc sp n ai c ng th gp gio to. Thang
Thc ra lnh goi moi ngi lai buc thuyn. Trn sng
Dng T song bac cun cun trng xoa nh tuyt. Hai
chic thuyn mui b gio anh giat vao b y co hai
trm chic thuyn con t trong lach cheo ra co chng hai
trm ngi mt may hung ac, cung reo ln:
- Thuyn mui a giat vao b ri! Chung ta mau ra
khing i thi!
Chung lin cheo thuyn con, nhay ln hai thuyn ln,
va nhanh nh chp, cp ht bao nay n bao khac, mang
tt ca mui ln nhng chic thuyn nho. Khi hai trm
chic thuyn kia a y mui ri, mi ngi v mt cai
cheo, cheo nh bay, phut chc u cheo vao trong lach
chay bin mt, khng lai mt du vt g!
Ngi lai thuyn va ngi coi mui nhn nhau ng ngac,
bo tay khng bit lam th nao. Nhn xa, thy cai thuyn
bn canh mang c hiu Qu Chu tng trn c phu
291
ho nh ra o la thuyn cua anh em ho Thang. Ho lin n

quy, ku van tham thit:
- Chung con la nhng ngi trong hai chic thuyn
mui cua ng Van va b cp gia ban ngay! Cac v cung
thy ro rang. Xin cac v ngh cach g cu chung con vi!
Hai ngi noi:
- Chung ti tuy la ngi cung huyn vi ng chu cac
anh, nhng vic mt cp la do quan s tai xet. Cac anh
phai n nha mn ma trnh vi quan a phng.
Nhng ngi kia anh phai nghe theo. Ho vit n va
a n huyn Banh Trach. Quan huyn nhn la n
xong, lin ra cng ng goi ngi lai thuyn, ngi coi
mui va nhng ngi cheo thuyn n.
- Tai sao thuyn mui cua cac anh lai khng nh neo
ma i. Tai sao cac anh lai dng thuyn huyn ta? Noi
cho ta bit tn nhng ke n cp! Cac anh co bit chung
khng?
Ngi lai noi:
- Thuyn chung con b gio anh tat vao b. y co
mt cai lach. Trong lach co hai trm chic thuyn con vi
hang trm bon cn xng ra cp ht ca mui cua chung
con trn thuyn.
Quan huyn nghe vy ni nong:
- Huyn ta la mt huyn phap lnh nghim minh, dn
c v s, lam g co nhng vic y! Ro rang la chung may
a thng ng vi anh coi mui ban ht ca mui ly
Ng Knh T
292
tin i chi gai va anh bac. Sau khi n cp va ban ht

ca doc ng, chung may bay ra cai tro nay hong
thoat thn ch g! Nay a n huyn ta, co th nao th
phai noi thc.
Va khng cn hoi han g, y nem mt nm roi xung.
Bon lnh nh lang nh soi nhay vao e ngi lai xung
anh hai mi roi cho n khi bt mau ti. Ri tri huyn
lai ch vao ngi coi mui:
- May cung la tay can d vao vu nay! Co noi thc ra
khng?
Noi xong lai tum ly bo roi nem ra.
Tn coi mui nay vn la ngi ln ln trong canh n
chi. Gn y hn moc my si ru nn chu mi sai hn
i theo thuyn mui ln u. Da tht vn non nt, b roi
vot th chu sao ni. Cho nn thy th, hn s ai ra
qun, tri huyn bao hn noi g th hn noi th, khng
dam cai lai mt cu. Hn lay nh t sao va xin tha tnh
mang! Sau o tri huyn mng bon thuy thu mt trn nn
thn doa bt giam tt ca n ngay mai se em ra x(1).
Mt hn, mt va, tn coi mui cho mt ngi chay v noi
vi Thang Do ngoai thuyn va nh giup. Thang Do sai
Tang Ky mang thip cua mnh n quan huyn. Tang Ky
noi:
(1)
Li x kin cua quan huyn thc la ky quc. Co quan huyn nh

th khng trach g co nhiu gc cp.
293
- Ngi nha Van tht khng cn thn g ht! Nhng s

mui mt i th cung khng nhiu. Nay ngai a phat
ngi lai sau nay hn cn thn hn. Vy xin ngai rng
lng ma khoan th cho ho.
Quan huyn bao Tang Ky mang thip v noi vi hai
cng t rng quan huyn gi li thm, va xin theo ung
li dn.
- ang ly phai giai chung may n huyn Giang
bi thng. Nhng nay ta tha cho v ln nay la ln u!
Sau o, cho tt ca moi ngi ra.
Tn coi mui dn ngi lai n thuyn Thang Do vai
chao va cam ta. Ri moi ngi in lng tr v thuyn.
Hm sau gio lng, thuyn lai ging bum ra i. Sau
khi ng nhiu ni, hai ngi ln b va i n phu Trn
Vin. Ho sai Vu Ru chay i trc bao tin ho a v
va cung n nha mn.
Hm y Thang tng trn ang tip khach. Ngi khach
la tri phu Trn Vin tn la Li Ky t la Khanh Tch, tin
s xut thn, nm nay ngoai sau mi. ng la khoa muc
lu nm, qu huyn ai Hng, do b b ra y va sau
nm sau nm lam vic, ng rt thuc tnh hnh ngi
Miu y. Sau khi cung n cm ung tra vi quan tng
trn nha khach pha ty, hai ngi bt u noi chuyn
v dn Miu. Tri phu noi:
- Co hai th Miu, bon Miu lanh la bon Miu d. Bon
Miu lanh th rt tun theo phap lut khng bao gi lam
Ng Knh T
294
iu g by ba. Trai lai bon Miu d th lun lun ni day.

Bon Miu Thin Thach Nhai va Kim Cu ng th lai
t nht! Hm trc y, quan a phng la in c co
bm: Tu tai Phung Qun Thuy b bon Miu Kim Cu
ng cm u la Bit Trang Yn bt i, Bit Trang Yn
khng chu tra, bt phai co s tin chuc la nm trm
lang. Theo y cu th vic nay nn lam nh th nao? Phung
Qun Thuy la mt ngi tu tai cua ta, cai o quan h n
danh d cua triu nh. Tn Bit Trang Yn sao lai dam
bt coc oi tin chuc? Nh th tht la khng coi phep
nc ra cai g na! Cach duy nht by gi la keo qun vao
ng quet sach bon Miu nghch tc kia bt Phung Qun
Thuy v giao cho quan a phng xet xem thu pham
la ai ma tr ti. Ngoai ra khng con cach g khac.
Li tri phu noi:
- Y nh cua cu rt phai. Nhng nay v vic cua mt
ngi ma ta huy ng binh ma, ti s khng nn. Theo y
ti chi bng a in c n ng gp tu trng Miu,
bao no tra Phung Qun Thuy lai. Nh th cng vic co th xong.
- ng noi th la sai ri! By gi nu cho ng in n
ng lai b bon Miu bt coc i va oi chuc mt ngan
lang, ri n ng thn hanh n thuyt phuc, no lai bt
ng va oi chuc mt van lang ... nh th th lam th nao?
Va chng, mi nm triu nh tn hang triu bac lng,
tin nui lnh trang lam g? Nu c s huy ng binh
ma th ng nui nhng ngi n khng con hn.
295
Li tri phu khng bit noi sao, anh noi:

- Th cung c! Ti se vit mt cng vn trnh ro vic
nay quan trn ph nh th nao! Chung ta se tun theo
lnh ma thi hanh.
Sau o Li tri phu cam n va v nha mn.
vin mn sung n va ca ong lai. Thang tng trn
sau khi tin khach ra, tr vao phong. Hai con ra chao va
hoi thm sc khoe. Tang Ky cung cui u chao. Thang
tng trn hoi qua v vic nha my cu, moi ngi i ngu.
Vai ngay sau, co lnh quan tng c a xung: Giao
cho quan tng trn lnh binh ma cua mnh i dep bon
Miu phan nghch nu phep tc va ky lut. Mnh lnh
nay phai thi hanh ngay!.
Thang tng trn nhn c cng vn lp tc sai goi
ngi th bin cua phong binh phu n va cho y vao th
phong ri khoa lai. Th bin hoang s khng hiu tai sao. n gn
na m, tng trn mi n th phong va ra lnh cho bon ti t u phai
rut lui ht. Y a ra nm mi lang bac t ngay trn ban va noi:
- Nh ng cm ly cho! Ti mi ng n y la ch co
vic nay thi: Ti mun mua cua ng mt ch.
Th bin run cm cp:
- Xin cu noi cho con bit cai g; nu con co th lam c
th xin lam. Nhng du cht con cung khng dam nhn mt
cai g cua cu thng.
- ng noi th! Ta khng lam vic g lin luy n anh
u! Ngay mai co lnh cp trn cho ta em qun i. Khi
Ng Knh T
296
nao lnh nay n phu, anh ch vic thay cai ch em binh

ma cua mnh bng em nhiu binh ma. y la tin
thng cng cho anh. Ti khng oi hoi g na.
Th bin vng da, ly s tin va c tha v.
My hm sau, tri phu a lnh xut qun n giuc
Thang tng trn, trong lnh co cu em nhiu binh ma
Thang ly ba dinh va hai hip(1) do mnh iu khin.
Qun s u chun b lng thc sn sang.
m giao tha, tham tng va thu b hai hip Thanh
Giang va ng Nhn bm:
- Binh phap tranh dung binh ngay hi. (2)
- Khng can g! Dung binh ky diu la tuy theo ngi!
Hm nay bon Miu ang n tt, ta co th nhn luc chung
s h ma anh.
Tng trn ra lnh cho tham tng Thanh Giang dn
qun cua mnh t Tiu Thach Nhai n C Lu Pha
ct t ng rut lui cua ch. Lai sai thu b ng Nhn
dn qun cua mnh i t nui Thach Bnh thng n go
Ca Khuc anh vao pha trc. Con mnh dn trung
qun n Da Dng. iu ng xem, bt u tin qun.
Thang noi:
- Sao huyt cua bon Miu phan nghch m Da
Dng. Nu chung ta theo ng cai ma anh vao th
(1)
(2)
Mt dinh c nm trm ngi, mt hip co ba nghn ngi.

Ngay ba mi.
297
chung se a vao ch him, c ung dung i chung ta n

anh va do o kho long anh thng c.
Thang tng trn hoi Tang Ky:
- Ngi co bit ng nho nao i xuyn v pha sau
khng?
- Ti bit. Nu i t sn nui Hng L vt nui n
khe Thit Kh i qut ra pha sau th co th bt c
mi tam dm. Nhng sui y lanh lm, nay a ong
bng ri va i cung kho.
Thang tng trn noi:
- Khng ngai.
Ben ra lnh cho i ky binh mang giay da sn du va
i b binh mang giay treo nui. Ri tt ca trung qun i
theo con ng a nh.
By gi, tu trng Miu ang tu tp ng u an ng
an ba trong ng n mng nm mi, ung ru va
chi nhac, Phung Qun Thuy vn la mt thng lu manh,
a ly con gai cua tu trng Miu, ang ngi vi b v
nhn nhng ngi an ba Miu mc ao xanh, ao o anh
trng va thanh la, mua hat theo iu Miu. t nhin
ngi lnh canh chay vao!
- Nguy ri! Hoang a sai binh ma n y tiu dit
chung ta! Ho a n go Cu Khuc ri!
Tu trng hn va bay ln my, vi vang ra lnh cho
hai trm ngi mang giao ra i ch. Mt tn lnh canh
khac lai chay vao bao:
Ng Knh T
298
- Rt nhiu binh ma a n sn C Lu! Nhiu v k!

Tu trng va Phung Qun Thuy ang hoang ht khng
bit tnh sao th nghe ting sung n, ng sau nui, uc
sang rc tri va ting ho het git! git! vang tri, ri
qun lnh t trn cao ao ao xung nh ma. Tu trng
dn qun ra liu mang giap chin. Nhng ch lam sao
ni qun lnh cua Thang, tay cm giao, kch quet sach n
m Da Dng. Binh lnh Miu cht va b thng qua
na. Tu trng va Phung Qun Thuy tm mt con ng
nho chay n mt ng Miu khac.
Tin qun cua thu b ng Nhn va hu qun cua
tham tng Thanh Giang u gp nhau m Da Dng.
Ho lung tt ca cac sao huyt, git tt ca nhng ngi
Miu sng sot, bt gai Miu thi cm hu ha trong doanh
trai. Thanh tng trn ra lnh cho ba qun ong m Da
Dng. sau o, tham tng va thu b n trng chuc
mng thng trn. Thang noi:
- Hai tng qun khng nn coi thng. Mc du bon
Miu bai trn, nhng chung a chay n ng khac ri.
Chc chn chung a xin qun cu vin va ti nay se
anh vao dinh trai chung ta. Chung ta phai phong b mi
c.
Va hoi Tang Ky:
- ng gn y nht la ng g?
- Co ng Thu Nhan cach y khng y ba mi dm.
Thang tng trn noi:
299
- Ta a co cach!
Va quay lai noi vi tham tng va thu b:
- Hai v tng qun! Hay em binh ma cua mnh mai
phuc cu Thach Tru v chc chn bon Miu se i theo
ng y. i n khi chung rut lui va nghe ting sung
hay ra lnh cho tt ca nhay x ra quet sach chung.
Hai ngi vng lnh ra i. Sau o, Thang tng trn sai
chon nhng ngi an ba Miu hat hay nht, bao ho chai
toc, mc qun ao thu ri hat va mua trong trng
trung qun, trong khi tt ca lnh, nga va tng s n su
vao trong nui. Qua nhin, canh nm m y, tu trng
Miu dn binh lnh t ng Thu Nhan mang dao, giao, im
lng sang qua cu Thach Tru. Chung thy en lng va
en sap sang trng trong trng trung qun m Da
Dng, lai nghe ting hat va ting nhac. Chung va xng
vao va reo ho. Nhng chung lm! Trong trng ngoai
my mi ngi an ba Miu th khng con ai na. Bit
la b mc mu, chung lao ra ngoai. By gi binh ma mai
phuc sn trong nui nht t xng ra, ting ho reo vang
tn tri xanh. Tu trng Miu liu mang dn qun xng
ra pha cu Thach Tru. Va luc y, sung n vang va qun
mai phuc di cu nhay ln, vy ly qun Miu. Cung
may, qun Miu da chn rt day, khng s nui a cung
nh gai nhon. Cho nn nhanh nh nhng con kh hay
nhng con tho, chung treo ln nui trn thoat.
Ng Knh T
300
Tng trn ai thng. Sau khi im lai ngi nga ba

dinh hai hip th thy tn tht rt t. Ho c thng
tr v, n phu Trn Vin, y Li tri phu ra gp va
chuc mng.
Sau o tri phu hoi v tu trng Miu la Bit Trang Yn
va Phung Qun Thuy. Thang noi:
- Chung ta a anh thng my trn, chung chay ban
sng ban cht. Ti cho rng chung cht rp ngoi ranh
nao ri!
Li noi:
- anh rng th! Nhng cac quan trn hoi vic y th
kho ma tra li ngay. Noi nh th co ve qua loa qua!
Thang khng bit tra li sao. Y tr v nha mn, hai con
chao on va hoi thm sc khoe. Nhng v vic trn, y c
ay nay khng yn, m o khng sao ngu c. Sang sau,
y gi mt bao cao t m v vic xut binh va thng trn.
Li ph cua tng c cung y nh li noi cua Li tri phu.
Tng c ch hoi v hai ngi ti pham chnh la Bit
Trang Yn va Phung Qun Thuy:
Phai bt c chung ngay va gi v nha mn, sau o
mi tu ln trn c.
Thang hoang s khng bit tnh sao. By gi Tang Ky
ang ng bn canh quy xung ma bm:
- Con bit tt ca moi con ng trong ng Miu.
con i tm xem Bit Trang Yn u, ri cu hay ngh cach
bt hn.
301
Thang tng trn mng qua, cho Tang Ky nm mi

lang bac bao y i iu tra cho cn thn.
Tam chn ngay sau, Tang Ky tr lai noi:
- Con a i thng n ng Thu Nhan. Con bit tin v
Bit Trang Yn mn binh anh cp dinh b thua nn tu
trng Miu y bc bi vi hn by gi hn lai chay
sang ng Bach Trung va nghe tin rng Phung Qun
Thuy cung y. Tt ca ch co trn mi ngi trong
gia nh thi, khng con mt tn lnh va mt con nga nao
na! Con cung nghe noi n cai k chung nh bay ra
ngay mi tam thang ging la ngay thn Thit Kh xut
hin, khp thanh ai ny u ong ca ngi trong nha.
Hm y chung nh n mc gia lam ma va vao nha mn
ngai tra thu. Mong ngai ngh cach phong.
Thang tng trn noi:
- c ri!
Ben thng d va ru cho Tang Ky va bao y i ngh.
Theo phong tuc nhn dn a phng phu Trn Vin th
ngay mi tam thang ging la ngay Thn Long cho em gai
i ly chng. V c em xu x lm, nn c ta khng mun
cho ai nhn mnh. Thn Long sai mt oan binh i h v.
Nha nao cung phai ong ca va khng ai c ra ngoai
nhn. Nu ra ngoai, c ta ma bit th se lam ma to gio
ln nc dng cao ba thc va nhiu ngi cht. o la tuc
l lu i y.
Ng Knh T
302
Hm mi bay. Thang tng trn goi binh lnh tuy tung

n bao:
- y co ai bit Phung Qun Thuy khng?
Trong o co mt ngi cao ln ra quy xung bm:
- Con bit!
- Tt lm!
Thang bao y mc mt b ao trng i mt cai mu en
bng giy tht cao, ly phn bi mt cho ung nh cu
chuyn ta con quy y. Lai bao bon y t gia lam lu
u tru mt nga Dim Vng, quy da xoa, nhng quai
vt rt hung ac. Thang noi vi ngi cao ln:
- Thy Phung Qun Thuy th ngi phai tum cho c
hn ri ta se trong thng.
Khi tt ca a sn sang, tng trn ra lnh cho ngi gi
ca Bc m ca thanh trc khi tri sang.
Bit Trang Yn va Phung Qun Thuy tra hnh la ngi
nha qu i xem hi, mang theo trong ngi mt con dao
nhon, ang gia na m len n ca Bc. Thy ca
thanh m, chung len n trng chung nga cua Thang
tng trn, mi ngi tay cm vu kh treo tng nhay vao
sn. Anh trng l m chiu sang cai sn rng. Chung ang
ng ngac khng bit i ng nao, th bng thy mt con
quai vt nm np bn tng, tay cm cai thang la, anh
hai hi lanh lanh. Tng lung lay nh b , ri hang chuc
ngon uc chiu sang va hang chuc con quy nhay ra tay
cm giao, cu lim.
303
Bit Trang Yn va Phung Qun Thuy hoang s qua

chn nh b chn xung t, thn Thit Kh bc ra, ly
cu lim moc ly Phung va reo ln:
- Tao a bt c thng Phung Qun Thuy ri!
Moi ngi xng vao, ca bon Miu mi my ngi u
b bt. Khng a nao chay thoat. Chung b a vao giam
nha th hai cho tng trn im s va hm sau dn ca bon
n nha mn tri phu. Li tri phu mng r thy tn u
so va Phung Qun Thuy u b bt. Sau khi oc mnh
lnh nha vua. Li tri phu em chem va bu u Bit
Trang Yn va Phung Qun Thuy rn dn chung.
Nhng ngi Miu khac cung b git. Sau o y tu v
kinh. Du kinh ra tra li:
trng tr bon Miu ng Kim Cu, Thang Tn a
khinh sut tin vao su, lam hao tn tin va lng. Nay
giang ba cp va iu i ni khac rn nhng ke khac
tham cng Khm th.
Thang tng trn nhn c ban sao th dai. Sau o co
cng vn b n va vin quan mi n thay. Sau khi ban
giao n tn xong. Thang ban vi hai con cung thu xp
hanh ly v nha.
Tng qun i mt, cy cao x xac lung bui ngui;
Danh s ngi ban, m ma tin nhn lo ct t.
Mun bit vic sau th nao, hay xem hi sau phn giai.
Ng Knh T
304
HI TH BN MI BN
Thang tng trn thanh cng v c hng

D minh knh nng chen ban tang s.
Thang tng trn ban bac vi hai con thu xp hanh ly
v. Li tri phu a ra bn lang bac nh bon bp cua
Thang lam mt ba tic ri mi Thang n nha mn cua
mnh n. Hm Thang ln ng, cac quan trong thanh u
i tin. Thang i ng thuy n Thng Tc, qua h
ng nh theo Trng Giang v Nghi Trng. Trn ng
v s. Thang hoi hai con v vic hoc hanh hang ngay va
ngm xem phong canh trn sng. Trong vong hai mi
ngay n ao Sa Ma, Thang sai mt ngi y t v nha
trc chun b on tip. Lao Luc nghe tin lin n bn
Hoang N on, chao chu va hai em ho va noi chuyn
nha. Thang thy hn n noi lin thng nn rt bc va
noi:
- Ta i a ba mi nm v thy may a ln, nhng may
hoc u cai li n noi ha lu y?
Ri Thang y thy thng chau h m ming th mt
la bm cu hai la bm cu nn ni gin:
305
- ha lu! Sao may n noi nh th! Tao khng phai

chu cua may sao? Tai sao may khng goi tao la chu ma
c goi la cu.
Nhng Lao Luc th vn c noi vi hai cng t la ng
ca ng hai. Cai o cang lam cho Thang tng trn ni
gin hn na:
- n cp, may ang cht! May a khng lo day d
em ho may, lai goi no la ng ca, ng hai a!
Lao Luc b mng mt hn cui mt xung.
V n nha, Thang tng trn lay ta t tin va m hanh
ly ra. Ngi anh nguyn la tri huyn Cao yu nay cung
cao lao v nha, anh em gp nhau rt vui mng, cung ung
ru my ngay lin. Thang khng i ra ph cung khng
i ln phu thm cac quan, ch trong cai bit th gn b
sng, vui chi cm sach va day con hoc. Tuy vy sau ba
bn thang, y vn khng va long v nhng bai vn bat c
cua con mnh. Y ngh bung:
- Vn chng nh th nay th khng bao gi thi ! By
gi nhn luc nha, ta phai tm cho chung mt thy hoc.
Va trong long y c lo lng v vic y.
Mt hm ngi gi cng i vao bao:
- Co ng Tiu th hai Dng Chu n thm.
Thang tng trn noi:
- o la con ng ban ta, nhng khng bit khi gp anh
ta, ta co nhn ra c khng?
Ng Knh T
306
Ben bao mi ngay vao, Tiu Ba Tuyn vao chao. Tng

trn thy y ep trai va n mc rt lch s; tng trn ap
l, hai ngi ngi xung. Tiu Ba Tuyn noi:
- Xin chuc mng chu a v. Chau ang ly phai n sm
hn hu thm. Nhng gn y ng cu Cao han lm th
giang Nam Kinh v hu, cu Cao i qua Dng Chu nn
chau co gi cu lai t hm. V vy chau n y hi mun.
- Anh a thi vao trng cha?
- Chau c may mn la ng chu khao trc y a ly
chau vao trng bac s. Tuy iu nay khng phai la
him nhng chau rt mng la cach y ba hm ca thanh
u hoc vn chng cua chau, iu o chng to nhn xet
va s cn nhc cua quan chm thi khng phai la thin
lch.
Thang tng trn thy y n noi linh li, nn gi lai th
phong n cm, goi hai con ra tip. Chiu hm y, Thang
noi vi y rng mnh mun tm mt thy hoc giang c
nghip cho hai con. Tiu Ba Tuyn noi:
- Chau gn y co bit mt ngi, ng ta tn la D c,
t la Hu at ngi huyn Ngu Ha khoa minh kinh,
rt thng thao v c nghip. Hin nay ng ta day trong
nha mt ngi bun mui, nhng y ng ta khng va
y lm. Nu chu mun mi thy day th mi ng ta la hn
ca. Chu gi mt cai th cho ng ta va cho mt trong hai
anh cung i vi chau th ng D se n ngay. Tin nui
mi nm chng qua ch n nm mi lang bac thi.
307
Thang tng trn nghe vy rt mng, gi Tiu Ba Tuyn

lun hai m, sau o vit th mi va bao ngi con ca
thu mt chic thuyn con cung i vi Tiu n Dng
Chu, n cai nha bn b sng cua mt ngi bun mui
ho Ng thm D tin sinh. Tiu Ba Tuyn bao Thang
Do vit mt t danh thip vn sinh, sau nay ng D
a lam thy ri th se i la mn sinh, Thang Do noi:
- ng ta va la thy va la ban ma thi. Ben vit ban
hoc va em.
Tiu Ba Tuyn khng lam th nao c, anh phai
min cng cm danh thip va cung i n nha D. Ngi
gi ca a thip cua Tiu va mi vao th phong. Thy
D i ra u i mu vung, mnh mc ao mau lam, chn
i giay o, da mt trng, ru ba chom, mt cn th, trac
nm mi. Sau khi vao th phong, D chao hai ngi
va ngi xung:
- Anh Ba Tuyn! Hm trc anh i Nghi Trng phai
khng? Anh v y t bao gi th?
- Ti i Nghi Trng thm chu ti la Thang tng trn.
Chu ti gi ti lai my hm. y la ngi con cua chu ti
la anh Thang Do.
Tiu ly trong ng tay ao ra mt t danh thip. Sau
khi nhn t danh thip D t no trn ban noi:
- Nh th nay tht la hn hanh cho ti qua!
Tiu noi Thang tng trn mun mi D lam thy day
hoc!
Ng Knh T
308
- V th cho nn chung ti n y. Nu anh vui long

nhn, ti se a th va tin.
D Hu at ci, noi:
- Cu nha lam quan cao, cac cng t lai tai gioi, ti gia
nua va dt nat dam u day! Xin cho ti suy ngh ri
se tra li.
Hai ngi t bit ra i. Hm sau, D Hu at n
thm Tiu Ba Tuyn, D noi:
- Anh Ba Tuyn a! Ti khng th lam c vic anh noi
hm qua.
- Tai sao th?
- Nu ng ta a nhn ti lam thy, tai sao lai vit danh
thip la em. Ro rang ng ta khng mun hoc g ti.
S vic la nh th. Ti co mt ngi ban cu nay lam tri
chu chu V Vi. Hm trc y, ti co nhn c th
cua ng ta mi ti n y, cho nn ti nh n thm.
Nu ng ta giup ti mt t th con hn la day hoc mt
nm. Trong vai ngay na ti se t bit ra i. Nh anh
tha lai va tin c ngi khac cho quan tng trn.
Tiu Ba Tuyn bit khng sao ep nai c na, nn noi
lai vi Thang Do tm ngi khac.
Vai hm sau qua nhin D Hu at cao t nha chu,
thu xp hanh ly tr v ngu Ha. Nha D ng Kim
Gia. Mi bc ra ca, ngi em rut a chay ra. Ngi
nay la Kim Tr t la Hu Trong cung la mt trong nhng
ngi tu tai gioi nht Ngu Ha.
309
By gi ngu Ha, ho Banh co my ngi tin s, hai

ngi c vao han lm. Ngi Ngu Ha vn tm mt
hep hoi, cho nn tt ca huyn u knh phuc ho. Lai co
mt gia nh khac ho Phng, ngi Huy Chu, m hiu
cm Ngu Ha, sau chuyn sang bun mui, mao nhn
la ngi a phng va mun ly ngi a phng o.
Trc y, ho D ng D Gia vn i i kt hn vi
gia nh ho Ngu la gia nh hng thn. Luc u, ca hai
ho u khng mun kt hn vi ho Phng. Nhng v sau,
cung co mt vai ngi bt tai va v lim s tham cua hi
mn cua ho Phng nn bt u ly con gai ho Phng
va hai bn thanh ba con. Nhng sau nhiu am ci nh
th th ho Phng khng nhng khng cho cua hi mn
ma lai noi vung ln rng ho D va ho Ngu tham tin ho
Phng nn n cu thn.
Trong ho Ngu va ho D co hai hang ngi khng k g
n th din ng cha. Mt bon la bon ngc. Hanh ng cua
ho tom lai trong tam ch Ly gai ho Phng, chi ban ho
Banh. Mt bon th tinh ranh hn, hanh ng cua ho tom
lai trong tam ch Bung ngh ho Phng, ming noi ho
Banh. Hai cu o u noi ln ho la ngi v s nh th
nao. Gia th khng phai ho Phng ma mao nhn la
ngi Ngu Ha th chc ho se khng sao co v, va nu ho
Banh khng co ai tin s ca th ho se khng co ban. Bon
nay trong bung ch toan ngh n th li. Nhng ky thc
ch la bon ngc thng hang. Con nh bon gian giao th
Ng Knh T
310
trong bung mun ly con gai ho Phng, nhng ho

Phng lai khng them. a khng dam nhn vic o cho
ri, chung lai m ming noi quanh noi qun la ngi
khac. Ngi th noi: Cu Banh la thy hoc cua ti! ng
Banh th ba co mi ti vao th phong, chung ti noi
chuyn tm s na ngay tri. Ngi th noi: ng Banh
th t Bc Kinh mi vit cho ti mt la th:
Nh cach n noi nh vy cho nn khi ho c mi i d
tic, ho thng em nhng cu chuyn y noi trong ba
tic loe ngi khac. Phong tuc Ngu Ha xu nh vy.
Nhng anh em D Hu at va D Hu Trong th vn
gi li giao hun cua ng cha, cho nn ong ca oc sach,
khng ngh g n vic th li bn ngoai. D Hu at tuy
trong luc giao du quen nhiu ngi lam quan cac phu,
chu, huyn nhng khi nao v th khng bao gi ng ta
nhc n ho. Ly do la v dn Ngu Ha yn ch rng ai
c nhn, tin s th cung nh la tri chu, tri huyn vy.
Khi nhng ngi nay xin xo vic g, th nht nh quan
tri chu, tri huyn phai y. Nu co ai noi cho ho bit quan
huyn knh trong ngi nao y v phm hanh cua ng ta
hay quan chi vi ngi nao y v ng ta la mt danh s,
th ho se ci meo ca ming. o la khng noi n nhng
ngi thi hong. Nu ho a danh thip vao th dn Ngu
Ha, noi chung, cho rng gp tri huyn khng phai la vic
d. V phm hanh va vn chng, hai anh em ho D xa
nay khng my ai bng. Nhng v quan huyn khng bao
311
gi n thm ho va ho cung khng ly con gai ho Phng,

khng chi vi ho Banh nn mc du ba con khng dam
khinh nhng cung khng knh trong ho.
Hm y D Hu Trong a anh vao nha, chao va sa
soan cm ru tip anh. Hai anh em va n va noi
chuyn vic xay ra trong nm. Ung ru xong, D Hu
at khng vao phong ngh ma lai th phong cung ngu
mt ging vi em. n m, Hu at noi y nh cua
mnh i chu V Vi thm mt ngi ban. D Hu Trong
noi:
- Anh nha mt thi gian na ch! Em mun ln phu
thi mt chut, anh i khi nao em v hng i.
- Em khng bit bao nhiu tin day hoc Dng Chu
ta tiu ht rao ca ri a! By gi phai i ngay n chu V
Vi ly t tin tiu vao mua ha y! Em c ln phu ma
thi. nha a co v va ch lo liu cho. Anh em mnh by
lu vn c ong ca ma sng. Vy em cn anh nha lam
g?
- Ln nay anh i, nu co c vai chuc lang th khi tr
v chung ta co th chn ct cho thy me. Quan tai cha me
mi my nm nay trong nha. Mi khi ngh n vic o
la em khng sao an tm c.
- Phai y! Khi nao tr v, ta phai lam vic y ngay.
Vai ngay sau, D Hu at i chu V Vi. Mi hm
sau, quan chu khao n Phng Dng. D Hu Trong
thu xp hanh ly n y thu mt cai phong . Hm
Ng Knh T
312
y la ngay mng tam thang t. Hm mng chn, quan chu

khao hanh hng. Mng mi, treo bang nhn n. Ngay
mi mt, nim yt s hoc sinh tam huyn Phung Dng
c thi. Ngay mi lm cng b ngi : Mi huyn ba
ngi , trong o co D Hu Trong. Ngay mi sau, thi
phuc th. Ngay mi bay, cng b kt qua. Hu Trong
th hai trong s hang nht. Y Phung Dng n ngay
hai mi t tin quan chm thi xong mi tr v Ngu Ha.
Khi ngi anh la Hu at n chu V Vi, tri chu
y nh tnh ban cu, gi lai my ngay noi:
- Ti mi lam quan t lu nn khng co tin cho anh.
Nay co mt vic anh co th giup va ti se chun y. Con
ngi y co th a ra bn trm lang chia cho ba ngi.
Nh vy, phn cua anh la mt trm ba mi lang. Khi tr
v anh co th dung s tin y chn ct hai bac. Sau
nay ti se giup anh vic khac na.
Hu at mng lm cam n tri chu va tm b cao. Hn
la Phong Anh can ti git ngi. D noi giup hn Quan
tri chu chun y. Hn a tin ra va D t bit tri chu,
thu xp hanh ly v nha.
ng v i qua Nam Kinh, Hu at ngh bung:
Thiu Khanh by gi ang cai nha bn sng gn
cu Li Thip. ng ta la em ho mnh; mnh nhn tin n
thm chi.
Hu at ben vao thanh n tm Thiu Khanh.
Thiu Khanh ra tip. Thy D, Thiu Khanh mng r.
313
Chao nhau xong, hai ngi cung ngi, n lai nhng

chuyn xay ra hn mi nm t khi xa nhau. D th dai
ma rng:
- Ca cai c nghip s nh th, tht la ang tic. Em
trc la con mt ng quan, nay phai vit vn ma sng.
Cuc i sa sut nh th th chu lam sao c!
- Ti y vui vi ban be sng nui. By gi cung quen
ri. Khng giu g anh, ti la cai thng qu mua mc mac,
v chng nui my a con, ao vai n rau, trong long bnh
than. Vic cu a qua co tic cung v ch.
Noi xong Thiu Khanh bng tra mi anh ho ung.
Ung tra xong, i vao nha hoi v xem co th don
mt ba tic mi Hu at n khng. By gi Thiu
Khanh a ngheo, khng don c tic nn ang ngh n
vic em cai g cm. Hm y la mng ba thang nm,
va gp luc nha Trang Trac Giang gi n mt ganh l
vt tt Thiu Khanh. Ngi y t mang mt cai qua
trong co mt con ca, hai con vt ran, mt trm banh np,
hai cn ng trng, lai co bn lang bac. Thiu Khanh
nhn l vt xong vit thip cam n va a cho ngi y
t cm v. Thiu Khanh noi vi v:
- Th la co th tip khach ri y!
Thiu Khanh sai mua thm t thc n na va v
thn hanh don tic. Tr Hanh Sn va Vu Th vn canh.
Thiu Khanh cung vit giy mi ho n gp D Hu at.
Khi ho n, hoi thm sc khoe xong moi ngi cung ngi
Ng Knh T
314
vao ban ung ru. Trong khi n tic, D nhc n y nh

cua mnh mun tm mt ch chn ct cha me. Tr Hanh
Sn noi:
- Nay anh! Min la t kh rao, khng co gio va mi la
anh co th chn ct hai cu. Con cai chuyn phat phu, phat
qu, hoan toan la ba t tt.
D noi:
- ung th! Nhng qu ti, ngi ta chu y vic nay
lm. Do vic tm t rt kho khn nn ho thng hoan
vic chn ct cha me. Ti khng bao gi tm n vic
phong thuy. Cac anh co bit ngun gc cu chuyn v
Quach Phac(1) nh th nao khng?
Tr th dai:
- T khi chc quan coi vic chn ct b bo b, l chn
theo ho(2) khng c tn trong na. Nhiu ngi co hoc
thc cung chay theo thuyt phong thuy. Nhng cang chay
theo phong thuy th cang to ra bt hiu.
D kinh ngac:
- Anh noi g th?
- ti oc anh nghe my cu th:
Kh tan gio xng t chng lanh
Tin sinh im huyt le sao anh?
(1)
(2)
Quach Phac ngi i Tn; tuc truyn la t phong thuy; lam sach
tang kinh. Sau b Vng n git khi chnh tra.
Thi xa co l chn ct theo ho, trong vong nm i chn mt
ni.
315
Gia tra cha khoi vong tai nan.

Ngi th tin g sach tang kinh!
o la mt bai th cua mt nha th vit trn m Quach
Phac. Khng iu g lam ti bc mnh hn la bon thy a
ly ngay nay, chung ch mn li Quach Phac noi: t nay
phat tin s, t nay phat trang nguyn. Ti hoi anh: danh
hiu trang nguyn la bt u t i ng mi co. Nh
th th Quach Phac sng i Tn lam sao bit c danh
hiu o ma lai noi t th nao th phat trang nguyn?
Tht la bun ci v cung. Nu t xa co th oan c
cng danh theo a ly th tai sao Han Tn luc chn me tm
mt ni cao rao rng rai, sau o lam n Hoai m hu
nhng vn khng khoi b tru di tam tc? Nh th th t
kia tt hay xu? Lai cang bun ci hn khi nhng cai
bon tuc nhn kia noi rng lng m triu ta la do Lu C
chon t. Lu C la con ngi ai hin nht trong triu
ai ta. ng ta lo vic binh, nng, l, nhac, con cha u th
gi, hi u ma lo n vic chn t? Khng! Khi Hng vu
ln ngi th vic chon t la vic bon thut s lam ch Lu
C khng co lin quan g n o ht.
D Hu at noi:
- Anh giang giai nh vy tht la ro rang, ic cung phai
to, mu cung phai sang.
Vu Th noi:
Ng Knh T
316
- Li cua anh Hanh Sn tht la khng sai chut nao.

Nm trc y co trong thanh nay co mt chuyn xay ra,
ti xin noi cac anh nghe.
Hu at noi:
- Ti mun nghe lm, anh noi i.
- cu Ha Phu ngo Thi gia co nha thi ng s...
Tr Hanh Sn noi:
- Cai vic cua Thi ng s ti cung co nghe nhng khng
ro lm.
Vu Th noi:
- Thi ng s co mt ngi em, anh nay cho rng Thi
ng s tin s ma mnh th khng la v m ma ba
me khng tt nn ch phat v pha ngi anh ma khng
phat v pha ngi em. ng ta mi nui mt thy phong
thuy trong nha va sut ngay ban bac v vic chn ct
me. Ng s noi: Me chn ct a lu ri khng nn di i
ni khac na. Noi ri khoc loc van xin ngi em, nhng
ngi em vn c oi di ma me i. Anh chang phong thuy
kia doa dm: Nu ng ma khng di ma me i th khng
nhng ng hai khng bao gi lam quan ma con se b mu
mt. Ngi em lai cang hoang s, lin nh thy phong
thuy i khp ni tm t. Ngi em nui sn mt thy
phong thuy trong nha nhng lai quen rt nhiu phong
thuy ngoai. Khi ng thy phong thuy nay a tm ra c
t, ngi em mi thm my thy phong thuy khac n
xem. Tro i tht bun ci! My ng thy kia c ch bai
317
ln nhau chng ai chu ai! Khi mt thy phong thuy tm

c t nay, th tc khc thy phong thuy kia cho t
y hong.
Cui cung, ng thy phong thuy lai tm mt ni khac.
Hn ut tin cho mt ngi thn thch bn trai ming
t kia tung tin rng mt m nm m thy ba cu ng
ng s mc ao l, i mu phng a ch ming t y cho
hn, y mun c ct m y. V chnh ba cu a chon
t cho mnh, nn tt ca cac thy phong thuy kia khng
noi vao u c. Th la di ma me n vao o. Hm
y, Thi ng s va ngi em quy bn canh ma me. Khi ma
va ao ln th hi nong trong quan tai phut ra, p vao
mt ngi em. Ngi em mu ngay tai ch. Nhng hn lai
cang yn ch rng ng thy phong thuy cua hn la mt
ng thy bit ca qua kh ln tng lai. Sau o, hn tra
cho ng ta my trm lang.
D Hu at noi:
- Dn ch ti rt thch vic di ma. Anh Thiu Khanh!
Theo anh nh th la ung hay sai?
- Ti xin noi thng: triu nh phai ra mt cai lut bt
buc ai mun di ma th phai lam mt cai n a n
nha mn va ngi thy phong thuy phai cam oan ranh
mach rng trong quan tai co bao nhiu tc nc, co bao
nhiu u mi. Nu m ra ma qua nh vy th c. Trai
lai nu co mi co nc ma khi khai qut ln khng co, th
ngi ao phu ng bn canh se cht ngay u thy
Ng Knh T
318
phong thuy cho ma, con ngi ct ma se b x vao ti con

chau mu git ng cha va b xeo ra tng manh. Co th,
cai tro phong thuy mi co th chm dt c.
D, Vu, Tr v tay reo:
- Hay, hay, phai ung mt chen ru mi c!
Noi chuyn mt hi, D em vic Thang tng trn mi
mnh day hai ngi con ra noi, va ci:
- Ro tht la vu phu!
Vu Th noi:
- Cung co nhng ngi vu phu nhng lai nha ht sc.
Vu Th em chuyn Tiu Vn Tin ra k lai va noi:
- Anh Thiu Khanh, anh em tp tranh y a cho anh
D xem.
Thiu Khanh em tp tranh ra. Sau khi
tranh, Hu at oc my bai th cua Ngu bac
nhng ngi khac. Va nhn hi men, Hu at
mt bai th hoa theo vn cua moi ngi. Ba
khen ngi. Ho ung mai n na m va D
lin ba ngay.
nhn bc
s va cua
lam thm
ngi kia
lai vi
Ngay th ba, mt ngi bun vt Ngu ha n, mang

mt bc th cua Hu Trong. Khi D Hu at gi ra oc
th mt tai ngt. Nhn phen nay khin cho: anh em giup
, tnh ct nhuc nao dam hng h; bu ban nhng
nhau, ngha thanh kh cang thm qun qut.
319
Mun bit ni dung bc th th nao, hay xem hi sau

phn giai.
Ng Knh T
320
HI TH BN MI LM
Day hu ngh thay anh chu ti li,

Ban a ly v quan tang song thn.
D Hu at a bc th nha cho Thiu Khanh
xem. ai khai bc th vit: nha va xay ra mt vic,
em ang lo liu. Anh nht thit nh co v. Nghe tin anh
y vi chu. Thiu Khanh, em rt yn tm. Anh c y
va ng co bn tm g ht. Khi nao thu xp cng vic xong,
em se n on anh v.
D Hu at hoi:
- Co vic g xay ra?
noi:
- Nu em anh khng mun noi ra th anh cung khng
co cach g bit c. Anh c y ri se bit.
D Hu at vit th cho em: Co vic g th? Em vit
tt ca cho anh bit th anh mi yn tm c. Em khng
noi ch cang lam anh thm lo lng ma thi.
Ngi ban vt mang bc th v cho D Hu Trong. Luc
o Hu Trong ang noi chuyn vi mt tn sai nhn nha
321
mn phai n. Hu Trong cm bc th va bao ngi ban

vt v. Hu Trong noi vi tn sai nhn:
- T cng vn nay la bt tn pham ti D Hu
Trong. Nhng ti khng bao gi V Vi ca. Nh vy ti
n nha mn lam g?
- Ai bit ng n hay khng? Tt ca cng vic cua bon
sai nhn chung ti la c chiu theo cng vn ma bt
ngi. Trong nha mn chung ti, khi bt bon n cp th
i nao chung lai thu nhn, ngay luc b km kep gn cht
chung cung chng noi thc bao gi!
Hu Trong anh phai ln nha mn vi hn. Y n cng
ng gp tri huyn, quy va bm:
- Con khng bao gi n V Vi. Con khng bit g v
vic nay ht.
- Ta khng bit anh co y hay khng! Nhng ta co
mt t cng vn chu V Vi gi n. Anh noi khng bao
gi chu V Vi ht th hay nhn y.
Tri huyn ly mt cng vn co du son o, bao sai nhn
a cho Hu Trong. Hu Trong oc: V vic quan tri
chu chu V Vi n hi l. D cng sinh ngi Ngu Ha
a nhn cua hi l....
Hu Trong noi:
- Vic nay th ngai thy rt ro: T cng vn nay noi
cng sinh Hu Trong. Nhng con la tu tai, t nht cung
phai mi nm na mi la cng sinh.
Ng Knh T
322
Hu Trong noi xong tra t cng vn va nh quay i ra.

Tri huyn noi:
- ng D! i mt lat a! Ti hiu li cua ng! Cai o
co th ro ngay.
Va quay hoi ngi th lai:
- Trong huyn co ai la cng sinh D Hu Trong khng?
- Gia nh ng D co mt ngi cng sinh nhng
khng phai tn la Hu Trong.
Hu Trong noi:
- Nh th tht la t cng vn nay noi vu v khng vao
u! Hu Trong lai ng dy nh i ra. Tri huyn noi:
- ng D! ng v nha vit mt t trnh noi ro mnh v
ti. Sau o ti se tra li h ng.
Hu Trong vng da i ra. Y cung vi tn sai nhn ra
khoi nha mn vao mt tim tra ung tra. Hu Trong
ng dy nh i th sai nhn noi:
- ng i u th? Ti theo ng t nha n nha mn
sut ca bui sang ma cha h co cm nc g ca. Mc du
y la vic cua triu nh, nhng ng cung phai n ti th
nao ch? Ti gi hi sc u i mai vi ng c na.
- Quan huyn bao ti v nha vit mt t trn tnh.
- cng ng, ng va noi rng ng la tu tai. Nhng
tu tai th sut nm vit n h ngi khac, con v n cua
mnh lai phai nh ngi khac vit h. Bn kia ng sau
323
tim tra la ch cho cac ng tu tai vit n. ng vao y

ma nh ngi ta vit.
Hu Trong va tn sai nhn vao mt cai nha sau tim
tra. Tn sai nhn noi vi mt ngi ngi y:
- ng D mun vit mt cai n, anh vit giup, ng D
se vit ban nhap va anh chep lai. Nu ng ta ma khng
tra tin cho anh th tht lai nguy cho ti. Ti con phai n
hang cm tm cai thng b nht hm qua, ri ti se tr lai
y.
Hu Trong vai chao ngi vit h.
Ngi kia ngi cai gh bn ban, u i mu rach, mc
ao canh rach, i i giay long ca . Hu Trong nhn ra
la ng Tam am, mt ngi ban trong huyn, vn la
mt ngi gy kin tung, la ao. ng Tam am thy
Hu Trong lin noi:
- ng D! Mi ng ngi!
- ng ng! ng n y sm th?
- Nao co sm g u! Sang sm tinh m, ti n min
nha ng Phng th sau. Sau khi tin ng ta ra khoi
thanh ti mi n y. Vic y ti bit ca ri.
Y keo Hu Trong ra mt pha va noi thm:
- Nay ng hai! Vic nay tuy khng phai la an quan trn
a xung, nhng cung gn nh la an quan trn a
xung. Ai lai khng bit ng anh cua ng hin nay ang
Nam Kinh sao? Nhng trong nhng vic nh th nay, iu
quan trong nht vn la vic xet x cua quan huyn y.
Ng Knh T
324
Ma quan huyn y th ho Banh noi g la quan lam ny.

Nh vy, ng nn mau mau n gp ng Banh th ba
ban bac. Tt ca gia nh ho Banh u d tn nh soi nh
cop ca. Ch co ng Banh th ba la ngi tt ma thi. Nu
nh ng ta giup trong luc nguy cp th co le ng ta
cung chng ngh g n vic trc y anh khng i lai vi
ng ta. ng ta la ngi nhn c lng, anh khng s
g ht. Nu nh anh mun, ti se cung i vi anh. Thc
ra hng ngay phai nng lui ti vi nhng ngi thn s
nh th. Tt ca ch v ng anh cua anh qua kiu ngao. By
gi, gp phai vic nay, anh bit nh va vao ai.
- Cam n anh co long sn soc n ti. Nhng va ri
quan huyn bao ti vit t trnh cho ngai tra li h.
Con vic kia xin cho ti suy ngh sau.
- Cung c! Ti xem anh vit nh th nao.
D vit ngay t trnh va np cho tri huyn, tri huyn
bao th bin cn c vao o vit cng vn tra li cho chu
V Vi. Va c nhin th bin khng qun oi tin giy but.
Na thang sau, mt cng vn khac lai n. Ln nay vit
ro rang hn: Pham nhn D Hu Trong la cng sinh
Ngu Ha, ngi tm thc, mt trng va lun phun ru
trac nm mi tui. Ngay mng tam thang t, hn n
chu V Vi gp Phong Anh trong miu Thanh Hoang
dp tt mt vu an mang. Ngay mi mt, hn n nha
mn V Vi xin xo, ngay mi sau sau khi thm cung
chu, Phong Anh sa soan mt ba tic a n miu
325
Thanh Hoang, Phong Anh a ra bn trm lang chia cho

ba ngi. D Hu Trong ly mt trm ba mi ba lang v
phn mnh. Ngay hai mi hn ri khoi nha mn i Ngu
Ha theo ng qua Nam Kinh. Chung ti co nhng chng
c ro rang v vic hn a nhn s tin hi l. Tai sao lai
noi khng co ngi nh th? y la mt vu an mang va
lut phap b vi pham. Phin qu huyn tra xet vic nay va
giai ngay pham nhn n chu chung ti co th xet x
cho ra manh mi. Vic gp.
Tri huyn lai bao sai nhn n tm Hu Trong. Hu
Trong noi:
- Vic nay ro rang lm ri. ti vit mt cai n
khac, xin quan xet giup cho.
Sau o, Hu Trong v nha vit mt cai n khac. Ngi
em v la Triu Lm Th noi:
- Anh khng nn lam th. Ro rang la ng anh cua anh
can vao vic y! Ngay nay cng vn v ti tp. Anh con
chuc ly ti vao thn lam g? Anh nn trnh bay s thc
i, va noi toac ra rng ngi anh cua anh hin nay Nam
Kinh, ho vit cng vn n o bt. Nh th la anh v
s Con nt khng khoc th bao gi me cho bu. Rc quan
tai ngi ta v khoc loc lam g?
- Vic cua anh em ti, ti se co cach, cu khng phai lo.
- Nu khng phai ti th ai noi th lam g! Anh xem,
tnh kh ng anh cua anh tht la ngang ngc, c sinh s
vi ngi ta. ng Phng th ba hiu Nhn xng va
Ng Knh T
326
ng Phng th sau hiu Nhn ai la hai hng thn

khet ting Ngu Ha. Ho chi vi quan huyn Vng thn
nhau nh rut tht. Th ma ng anh cua anh lai gy
chuyn vi ho. Cach y mt hai ngay, con ng Phng
th hai kt hn vi con gai ng Banh th nm. ng Banh
th nm lai va tin s. Ti nghe noi ng huyn Vng
lam mi va am ci nh vao ngay mng ba thang sau.
Trong am ci th nao ngi ta cung ban chuyn nay.
ng Banh th nm khng cn noi nhiu v nhng tt xu
cua ng anh anh. ng ch cn noi bong mt cu la quan
huyn hiu. Luc y quan huyn ni gin cho la anh a
giu ng ta th la anh u cht. Anh phai nghe ti mi
c.
- Ti hay vit t trnh mt ln na, nu quan thuc bach
rit lm, ti se noi tht cung cha mun.
- Anh co th nh ng Banh th nm giup cho.
- Cai o hay khoan!
Triu Lm Th thy Hu Trong khng nghe mnh, lin
bo i. Hu Trong vit mt t trnh khac a ln huyn.
Quan huyn cn c theo t trnh, vit cng vn tra li nh
sau: T cng vn cua qu chu bao phai bt pham nhn
D Hu Trong, cng sinh Ngu Ha, dang ngi tm
thc, co ru lun phun, nm mi tui, da mt trng,
mng tam thang t hn V Vi, gp Phong Anh trong
miu Thanh Hoang ban vic dm vu an mang. Ngay mi
mt, hn n nha mn chu V Vi xin xo. Sau khi vu
327
an a xet xong, ngay mi sau Phong Anh co lam mt ba

tic a n miu Thanh Hoang. Phong Anh a ra bn
trm lang bac chia u cho ba ngi. Hu Trong c mt
trm ba mi ba lang. Ngay hai mi tam, hn ri khoi
V Vi v Ngu Ha theo ng qua Nam Kinh. Co nhng
chng c ro rang v vic hn nhn s tin hi l. Sao lai
noi la khng co con ngi nao nh th? ay la vu an
mang va lut phap b vi pham... Khi chung ti nhn c
cng vn th lp tc cho ngi bt Hu Trong. Theo trong
li khai: Hu Trong dang ngi tm thc, mt r, ru
lun phun, bn mi t tui la mt lm sinh cha phai la
cng sinh. Ngay mng tam thang t; quan chu khao n
Phung Dng, mng chn quan hanh hng, mng mi
treo bang, mi mt th sinh tam huyn u thi. D Hu
Trong cung i thi. Ngay mi lm, cng b kt qua. Hu
Trong . Ngay mi sau Hu Trong thi Phuc Th, th
hai trong hang th nht. Ngay hai mi t, Hu Trong
tin quan chm thi ln ng ri tr v nha. Nh vy lam
th nao mt ngi ng thi thi Phung Dng, ng thi
ly tin hi l V Vi? Huyn ti sau khi hoi, co em s
sach nha trng ra xem th qua la y co thi Phung
Dng, v vy khng th nao n V Vi ly tin hi l cho
nn khng th bt y c. Chung ti ngh rng co tn v
lai nao mao danh D Hu Trong bao vi ngai nh vy
trn tranh ti cua mnh.
Ng Knh T
328
Sau khi t cng vn gi i, khng thy hoi han g na.

Hu Trong nh ngi ct c ganh nng, vit th cho
anh v nha. Hu at v nha hoi t m xem cng vic nh
th nao, noi:
- Tt ca tht la u nh em ht. Va noi:
- Em tiu nha mn mt bao nhiu tin?
- Vic o anh hoi lam g? Nay anh co tin em v y,
chung ta lo vic chn ct cho cha me.
Vai ngay sau, hai ngi ban vi nhau n nha thy
phong thuy la Trng Vn Phong. Va luc y co mt ngi
ba con mi hai ngi n nha ung ru. Sau khi n
thm Trng Vn Phong, hai ngi n nha ngi ba con.
y khng co ngi khach nao, ngoai hai ngi anh ho
la D Phu va D n. Thy Hu at va Hu Trong n,
hai ngi ra chao. Moi ngi ngi noi chuyn. D Phu noi:
- Hm nay quan huyn Vng ung ru nha ng
Banh th hai.
Ngi chu noi:
- Quan huyn Vng cha n u, quan va sai thy
boi cm danh thip n y.
D n noi:
- ng Banh th t ln nay lam chu khao. Hm trc
ti nghe noi khi ng ta triu ra i, ng co mt cu g sai
nn b nha vua tat mt cai.
Hu at ci, noi:
329
- Khng bit ng y co noi g sai khng? Nhng nu ng

ta co noi sai th nha vua xa lam sao ma tat c?
D n o mt noi:
- Khng phai th! Nay ng ta lam quan to, lam han lm
vin ai hoc s. ngay nao ng ta cung trong ni cac ban
bac. Nu ng ta co noi cai g sai th chc la b nha vua
anh. Khng co le nha vua lai s ng ta?
Ngi chu noi:
- Anh Hu at, trc y Nam Kinh, anh co nghe
quan phu ng Thin i v kinh khng?
D n cha tra li, th D Phu a noi:
- Vic nay cung do ng Banh th t y. Mt hm nha
vua hoi ng ta co nn thay ngi khac lam tri phu ng
Thin khng? ng Banh mun tin c ngi ban hoc cua
mnh la Thang Tu lin tu vi vua xin i. ng lai mun
tranh ting nn vit mt bc th dn quan Phu Doan ln
kinh b kin. V vy cho nn quan Phu Doan phai ln
kinh.
Hu Trong noi:
- Vin han lm khng lo vic thuyn chuyn quan lai.
Cha chc vic nay a ung!
D n noi:
- o la chnh ming quan huyn Vng hm trc noi
ba tic trong hiu Nhn ai, khng ung sao c?
Ng Knh T
330
ang noi chuyn th tic ru bng ln. Co chn a:

tht xao rau, ca chin, ga nu min, trng, tm xao hanh,
mt a hat da, mt a sm, mt a lu, mt a u
phu kh. Lai co mt vo ru nong y kn mt. Ho ung
ru mt lat, ngi chu vao phong ly ra mt cai bao bng
vai o, ngoai buc si dy o, co my cuc t. Y hoi D
Phu va D n:
- Hm nay ti mi hai ng n mun nh hai ng xem
h cai t nay trn nui co th dung c khng?
Hu Trong hoi:
- t nay ly luc nao?
- Ly hm kia.
D Phu mun m tui ra xem hon t th nao. D n
tranh ly va noi:
- ti xem a.
Y git ly moc hon t ra t trc mt, ht nghing
u v bn phai, lai nga u v bn trai nhn, cui
cung be hon t ra, bo vao ming nhai ly nhai . Nhai
mt hi, D n a hon t cho D Phu va noi:
- Anh Bn, anh xem t nay nh th nao?
D Phu cm hon t di en ht quay bn no lai
quay bn kia ri bo mt ming vao ming nhai chm
chm, mt nhm tt, ming ngm lai(1). Nhai mt hi lu
mi m mt ra va ht cuc t mt lat ri noi:
(1)
Miu ta c ch cua thy phong thuy thc la sinh ng.
331
- t nay khng ra g thc!

Ngi chu hoang ht:
- Co th chn ct c khng?
D n noi:
- t nay khng th chn ct c. Nu chn vao y
th gia nh ngheo oi ngay lp tc.
D Hu at noi:
- Ti xa nha a mi my nm, khng ng ngay nay hai
em lai tinh thng phong thuy nh vy.
D Phu noi:
- Khng giu g anh, t nao hai anh em ti a xem th
khng co ai trach vao u c na.
D Hu at hoi:
- t nay ly nui nao?
D Hu Trong ch ngi chu nha noi:
- y la t ly m chu T. Ho ang lam vic di ma
y.
D Hu at tnh t ngon tay noi:
- Chu T cht n nay a hai mi nm, ca gia nh
u bnh yn, di i lam g?
D n noi:
- Sao anh lai noi nh vy? t nay nc ngm vao, lai
b mi n, lam con chau ma cha nm ni nc ngm
vao, b mi n khng di i sao con la ngi c?
D Hu at noi:
Ng Knh T
332
- By gi tm t mi u?
D n noi:
- t nay khng phai ti tm, t chung ti tm la
nh nui Tam Tin. ti noi cho anh bit kiu t y
nh th nao?
Ben ct hai a trn ban i, chm ngon tay vao ru,
ve mt vong ln ban va noi:
Nay anh xem, y la nh Tam Tim mach bt u t
nui Ph Khu chay xung, c mt cn to lai mt cn nho,
ngon ngoeo quanh ln i mai, dn n go Chu Gia
Cng trong huyn, long thn" un khuc i qua, ri lai
mt cn to, mt cn nho, l nh my mi cai cn i thng
xung, kt thanh mt cai huyt tnh. Huyt tnh nay goi
la hoa sen mt nc.
ang noi chuyn th ngi y t em vao nm bat
min. Chu nha a tht xao vao bat min, ti dm, ri
mi my ngi n, moi ngi cm ua, bt u n. D n
n xong ly ra hai s min t nm ngon ngoeo trn ban
ging nh con rng ri m tron i mt ma noi:
- t ti chon th phai trang nguyn. Nu a chn
vao y ma bang nhan th c moc mt ti i.
Ngi chu hoi:
- ng co chc la chn y th phat khng?
D Phu noi:
- Sao lai khng? Phat ch ly! Khng phai i n ba
bn nm u!
333
D n noi:
- Chn ct xong la phat lin. ng c em n y th
bit ngay.
D Hu at noi:
- Trc y, Nam Kinh, ti nghe my ngi ban noi
vic chn ct ch ct yn long cha me, con vic con chau
phat at la vic hoang ng.
D Phu noi:
- Khng phai th u! Cha me c yn th con chau se
phat at ch!
D n noi:
- ung th! C xem m cua nha ho Banh th bit! Mong
con rng va nm ngay vao pha tay trai cua ng thn
sinh ra ng Banh, v vy, nn ng Banh th t b vua tat
y. ng co th chi khng phai la mong con rng c
khng? Nay anh! Nu anh khng tin, ngay mai ti se a
n m xem th anh thy ngay.
Ung vai chen ru na, moi ngi ng dy ra v. Mt
ngi y t mang en lng a ho v ng D Gia. Moi
ngi v nha ngu.
Hm sau Hu at noi vi em:
- Theo y em th hai ngi em ho cua chung ta noi nh
th nao?
- Noi th hay lm nhng hoc khng ung thy. Chung
ta n mi ng Trng Vn Phong th hn.
Ng Knh T
334
- Noi nh vy ung y.
Hm say hai ngi sa soan ba cm, mi Trng Vn
Phong n. Trng Vn Phong noi:
- Ngay thng ti nh va cac ng rt nhiu. By gi cac
ng co vic ai s ti xin ht long.
D Hu at noi:
- Anh em ti la hoc tro ngheo, c ng thng n, co
vic g tht l xin ng bo qua cho.
Hu Trong noi:
- Chung ti ch mun chn ct cha me cho phai phep,
nn n y nh ng. Chung ti khng mong phu qu, ch
mong co ch t kh rao, m ap, khng co gio, khng co
mi nh th la chung ti cam n ng ht sc.
Trng nhn li, vai hm sau Trng tm c mt
ming t bn canh m t. Hu at va Hu Trong cung
Trng Vn Phong n y xem. Hu at a ra hai
mi lang bac mua ming t, nh Trng Vn Phong
chon ngay tt. Hm y, trc khi chon c ngay tt Hu
at nha sanh, mua hai chai ru, lam sau, bay a
nhm nh mi em n noi chuyn. Va luc y vao bui
chiu co t danh thip a n, vit:
Chiu nay nha em co ba cm rau, mi hai Anh n
chi, noi chuyn, xin ng chi t. - Ngu Lng.
Hu at xem danh thip, noi vi ngi y t.
- Ti bit ri, v noi vi ng chu rng chung ti se lai.
335
Ngi y t va i khoi, th co mt ngi T Chu

m hang ru cho ngi mi Hu at va Hu Trong n
nha tm. Hu at noi vi Hu Trong:
- Th nao
ng Lng Phong cung mi chung ta n ung ru. Chung
ta n o trc ri hay n nha ng Ngu.
Hai anh em n nha Lng Phong. Va mi bc vao

ca th a nghe thy ting n ao. V gia nh Lng Phong
khng y nn y co thu hai c gai chn to lam vic.
an ng Ngu Ha u thng ngu vi hai c nay. Ngay
trong nhng ba tic cua nhng gia nh ln, moi ngi
u em vic nay ra noi, ci ln ci loc, cho o la vui
va chng ly th lam xu h g ca. Hai c gai nay nha
ho Lng, ng vc ln nhau. Ngi nay nghi ngi kia, ly
c nhiu tin cua chu, nn mng mo nhau va anh ln
nhau. Trong luc mng nhau, hai ngi lai bi moc nhau
rng ho ngu ca vi ngi th ky trong hiu, cho nn ngi
th ky chay vao cai nhau vi hai ngi nay. Sau khi a
p v ca chen a, ho p v lun ca thung nc tm.
Hai anh em ho D n y a khng c ung ru,
khng c tm lai phai dan xp n na ngay mi xong.
hai ngi cao t chu nha ra v. Chu nha be mt, c xin
li hoai va mi hm sau n. Hai ngi ra khoi nha Lng
n nha Ngu, th thy tic ru a tan, cng a ong.
Hu at ci, noi vi em:
- Thi chung ta v nha n tic cua chung ta i.
Ng Knh T
336
D Hu Trong ci, cung anh v nha bao ly ru ra

ung khng ng hai chai ru va sau bay a nhm a
c hai ba v dung ht, gi ch con tr lai co chai khng,
va my a khng. D Hu at noi:
- Hm nay chung ta co ba ba ru, rt cuc cha con ba
nao. Mi bit n ca vic n ung cung la do tri nh
trc!
Hai ngi ci vang, ly cm rau ra n. n
xong, ung vai
chen tra, hai ngi lai tr v phong ngu.
n canh t, ngoai ca co ting n ao. Hai ngi kinh

ngac nhn ra th thy ca s o rc, mi bit nha trc
mt b chay, hai ngi vi vang mang qun ao chay ra, goi
ngi lang ging mang giup quan tai cua cha me ra ngoai
ng. Hai cai nha b chay mai n sang mi dp tt c
ngon la. Quan tai vn ngoai ng. Theo nh tuc l
Ngu Ha, nu quan tai a vao nha th nha se ngheo tung.
V vy ban hu giuc Hu at va Hu Trong mang i va
chon ngay chn ct. Hu at noi vi em:
- Theo y anh th ta c khing quan tai vao nha ri chon
ngay chn ct sau.
- Anh noi th la phai, nu co ngheo th cung ch trong
hai anh em ta thi.
Moi ngi u khuyn bao nhng ho khng nghe, goi
ngi khing quan tai vao nha, i Trng Vn Phong
chon ngay tt em chn theo ung nghi l. Hm y cung
co nhiu ngi Ngu Ha i a. Gia nh ho Thin
337
Trng cung co my ngi i. T y u u cung nghe

noi n cu chuyn y. Ho cho la anh em ho D cang ngay
cang ngu ngc toan gy nhng vic rc ri. Ch nhn
phen nay khin cho:
Trong ni thoi xu phong trn, cung con ngi gioi;
Ngoai vic tnh cm lng cui, lai co kinh lun.
giai.
Ng Knh T
338
HI TH BN MI SAU
Ca Tam Sn ngi hin tin bit

Huyn Ngu Ha th li nc long.
Sau khi a chn ct cha me, D Hu at ban vi em
rng mnh mun tr lai Nam Kinh cam n Thiu
Khanh va tm mt ch day hoc v tin bac a ht. Hu
at thu xp hanh ly quan sng Dng T n nha Thiu
Khanh bn b sng, Thiu Khanh hoi v vu an, Hu at
k lai t m moi vic xay ra, Thiu Khanh ht sc than
phuc D Hu Trong. Hai ngi ang noi chuyn th
ngoai co ngi vao bao rng cu Thang Nghi Trng n
chi. D hoi cu Thang la ai. Thiu Khanh noi:
- Cu chnh la ngi a nh anh day con hoc. Anh cung
nn gp cu mt chut.
Hai ngi ang noi chuyn th Thang tng trn vao, vai
chao ri ngi xung. Thang noi:
- ng Thiu Khanh! Ngay ti c hn hanh gp ng
nha ng Ngu, bng nhin, bao nhiu thoi xu xa qu mua
cua ti u tiu tan ht. Ti lin n nha ng, nhng
339
khng c gp lam cho ti ch i sut ngay. V nay la

ai?
- o la ngi anh ho cua ti la D Hu at, nm ngoai
bac co mi anh y n day hoc.
Thang ci vang ma rng:
- May mn qua, khng ng lai c gp mt v hin s
y. Tht la hn hanh.
Thang ng dy vai chao mt ln na ri ngi xung.
D Hu at noi:
- Ngai a kho nhoc i vi xa tc, nay lai v nha n,
khng h nhc n cng lao cua mnh. Thc la phong thai
cua nhng v tng ngay xa.
Thang ap:
- o chng qua la tnh th bt buc, khng th nao lam
khac. Ngay nay ngh lai, thy mnh khng qua nong nay
cha lam c vic g co ch cho triu nh ch lam cho cac
quan trng thm t ghet. Nhng nay hi cung mun ri.
D Hu at noi:
- Ngai lam vic nh th nao thin ha u bit ca. Ngai
khng cn phai khim tn qua ang nh vy.
Thiu Khanh noi:
- Bac n Nam Kinh ln nay co vic g? Hin nay bac
u?
- nha khng co vic g ti mi ln Nam Kinh c
gp cac v danh s. Hin nay ti nha Tha n. Ti nh
Ng Knh T
340
n chao Ngu bac s, Trang thiu Quang va ngi chau

cua ng.
Ung tra xong, Thang t bit i ra, hai ngi tin
Thang ln kiu, D Hu at tam tai nha Thiu
Khanh. Nhng khi Thang tng trn n trng Quc T
Giam va a danh thip vao thi Ngu bac s khng nha.
Thang lai n cu Bc Mn thm Trang Trac Giang.
Trang lin mi vao. Thang xung kiu va i vao nha
khach. Chu nhn i ra, hai ngi vai chao ngi xung, u
noi mnh my lu ngng m nay mi gp. Thang noi y
nh mun n thm Trang Thiu Quang Hu H.
- Chu ti hin nay y. ng co mun gp khng?
- Th th con g hn na!
Trang Trac Giang bao ngi nha mi Trang thiu
Quang ra. Trang Thiu Quang ra chao Thang tng trn
ri ngi xung. My ngi lai ung mt lt tra, Trang
Thiu Quang noi:
- Ln nay cu n y va ung luc ng Ngu sp i ni
khac. Ngay trung cu gn n, tai sao chung ta khng hi
hop mt bui nhn tin tin ng Ngu, lai vui chi c
mt ngay tron.
- Hay lm! n ngay y chung ta co th gp nhau
y.
Thang tng trn ngi mt lat ri ng dy ra v, noi:
341
- Vai hm na vao ngay hop, ti se n. Chung ta se

noi chuyn sut ca ngay.
Hai ngi tin Thang ra ca. Thang lai n thm Tr
Hanh Sn va Vu Th. Trang Trac Giang sai y t em
nm lang bac n nha tro cua Thang thay cho ba tic.
Ba ngay sau ngi quan gia cua Trang Trac Giang mang
giy mi cac v khach n sm. Trac Giang ngi nha i.
Thiu Quang cung a y. Mt lat sau, Vu Th, Tr
Hanh Sn va Thiu Khanh u n. Trang Trach
Giang sai don dep mt gian phong rng, bn pha u
trng hoa cuc. By gi la mng nm thang chn, tri trong
sang, moi ngi mc ao kep, va ngi noi chuyn va
ung tra. Mt lat sau, Thang c, Tiu thu b va Ngu
bac s n. Moi ngi on chao. Thi l xong, tt ca ngi
xung Thang noi:
- Chung ta u la nhng ke chn tri goc b, nay may
mn c chu nhn mi n gp nhau y, thc la
duyn n ba sinh! Ch tic rng ng Ngu chng bao lu
na se i. Cuc gp g nh th nay chng bit bao gi lai
co.
- Cac v la nhng bc ky tai, hm nay n y thc la
vinh d cho nha chung ti. Qua thc nhng ngi hin
nhn nm trm dm xung quanh by gi u y ca!
My ngi ngi xung, ngi nha bng tra ln. Nhn
nc tra trong nh nc la, nhng hng c bit thm,
Ng Knh T
342
vang trng ni trn mt nc. Sau o lai ung tra Thin

. Tra nay tuy ct a mt nm nay nhng hng lai
cang thm hn. Ngu bac s ung tra, mm ci hoi:
Luc trong qun ngu, ti chc hai v khng bao gi
thy th tra nh th nay.
Tiu Vn Tin noi:
- Khng nhng trong qun ngu ma thi, sut ca sau
nm thanh Thanh Phong, ti cho c ung nc la a
la may mn ri. No con hn nc ai nga.
Thang tng trn noi:
- By gi thanh Thanh Phong co u nc va co cho
quan s sng my nm.
- ng Tiu co th sanh vi Thi Hao thi Bc Ng uy(1)
c.
Tr Hanh Sn noi:
- Mi thi mi khac! Ngay nay hoan canh khac trc.
Thiu Khanh noi:
- Nhng ngi t tng phai la nhng ngi oc sach
a anh, nhng tng soai cung cn phai la nhng ngi
oc sach. Nu khng co hoc thc, Tiu tin sinh lam g co
c nhng cng lao to tat nh vy!
Vu Th ci ma rng:
(1)
Thi Hao thi Bc Nguy gioi ca vn chng va qun s.
343
- Ti thy cai nay rt bun ci: v tng bin cng

khng bit co nc va co th ma hang th bin khi tnh
n vic o lai bit la co. Vy th o la quan thng th
co hoc vn hay la hang th bin co hoc vn?
Nu cac quan thng th co hoc vn th triu nh
trong vn khinh vo cung la phai. Nhng nu vic nay lai
chnh la do bon th bin tnh toan, th cung thy ro phep
tc tnh toan khng th thay i c.
Noi n y, tt ca u ci r. Nhac dng lai, moi
ngi ngi vao ban tic. Nhng ngi din tung n chao.
Trang Phi Hung ng dy.
- Hm nay cac v n y, con co thu mi chn ngi
hat tung ni danh trong bang L Vin. Xin cac v mi
ngi chon mt oan din.
Ngu bac s hoi:
- Bang L Vin la bang g?
D Hu at k lai cu chuyn phong lu nm xa cua
Thn Khanh. Moi ngi ci vang. Thang hoi Thiu
Khanh:
- Ngi anh ho cua ng a c tuyn vao b cha?
Thiu Khanh tra li:
- a!
Vu Th noi:
- S anh gia cua ng Thn Khanh co th noi bao gi
cung cng bnh va ung n. Nhng ti ch s sau khi
Ng Knh T
344
lam quan, lam chu khao, bit u ng ta se quang mt

trc nhng mau sc choi loi cung nn.
Moi ngi lai ci. Ho n tic sut ca ngay, khi tt ca
cac v tung u din xong, n hoang hn tic mi tan.
Trang Trac Giang nh mt hoa s ve mt bc tranh ng
cao tng bit(1) ghi lai cuc tin bit hm y va tt ca moi
ngi u th. Sau o moi ngi ln lt n nha Ngu
bac s tin bit.
Hn mt ngan gia nh Nam Kinh a n tin Ngu
bac s. Ngu cam thy mt qua, cho nn khng ai tin
mnh xung thuyn. Hm y, Ngu thu mt chic thuyn
con, cm sao Thuy Ty ch mt mnh Thiu
Khanh tin xung thuyn. Thiu Khanh bai bit va noi:
- Chu i ri, chau se khng con co ai nng ta.
Ngu bac s cung bun ru khn xit, mi vao khoang
thuyn, noi:
- Anh Thiu Khanh, ti khng giu g anh, tuy ti la
anh hoc tro ngheo nhng sau bay nm nay lam bac s
Nam Kinh, ti a danh mi nm c my lang bac u
mua mt tha ung, mt nm kim c ba mi ganh
gao. Ln nay ti co th c b vao b, hoc b i cac chu
cac huyn. Ti se lam nhiu la ba nm, t la hai nm,
danh mt t tin, mua thm mt tha rung, mt nm
c thm hai chuc ganh gao. Nh th v con ti khng
(1)
Ln ch cao tin nhau.
345
phai cht oi la u lm ri. Con v vic con chau, ti cung

khng y n. Hin nay, ngoai vic day ch cho con, ti
con day thuc cho no no kim n sau nay. Ti thch g
lam quan? Anh Nam Kinh, ti se gi th cho anh lun.
Hai ngi gat l chia tay. ln b ch cho thuyn cua
Ngu bac s i khut, mi quay v nha. D Hu at ang
ngi o. k lai nhng cu Ngu bac s va dn. D
Hu at th dai ma rng:
- Khng thch lam quan, ch thch rut lui, ng Ngu thc
la mt ngi qun t. Nu chung ta co ra lam quan chung
ta phai bt chc ng ta.
Hai ngi tan thng mt hi. Chiu hm y. Hu at
nhn c th cua em, th vit:
Thy hoc nha Ngu Lng em ho cua chung ta nay a
i ni khac. ng ta mun nh anh day con ng ta. Xin
anh v ngay.
D Hu at noi cho Thiu Khanh bit ri t bit.
Hm sau Hu at mang hanh ly qua sng, Thiu
Khanh tin Hu at sang sng mi tr v.
Hu at qua sng v nha. Ngi em ra on va a cho
anh xem bc th vit:
Em ho la Ngu Lng knh mi anh D n day cho
a con cua em, mi nm tin cng bn mi lang bac l
tt khng k.
Ng Knh T
346
D Hu at xem xong, hm sau n nha Ngu Lng,

Ngu ra on trong long mng r. Hai ngi vai chao va
ngi xung. Ngi y t mang tra ra. Ngu Lng noi:
- Chau no ngu ngc, tht hoc t nho. My nm nay, em
mun nh anh day cho chau, nhng anh c xa. Nay anh
v y thc la may mn cho chau. Gia nh anh va gia
nh em, ngi thi tnh va kinh ch hang xe khng
ht chng phai him hoi g. Em ch mong chau hoc c
phm hanh cua anh, mi la co ch hn nhiu.
- Anh vn gia va vung. Hai gia nh ta my i ho hang
vi nhau nhng ch co em la tm u y hp vi anh. Con
cua em cung nh con cua anh c nhin anh phai ht long
day d. V vic no co c nhn tin s hay khng th
ngay ban thn anh cung cha bao gi, cha chc anh
a lam c. Con v phm hanh va vn chng th chau
vn co n np gia giao, anh cung khng phai lo n vic
o.
Hai ngi u ci, nh ngay tt mi thy n khai
trng. Sang hm y Hu at dy tht sm, a con cua
Ngu Lng ra chao. No rt thng minh. Chao xong Ngu
a no n lp hoc, Hu at ngi gh thy. Ngu Lng
cao t va vao th phong. Ngu ang ngi th ngi gi ca
a mt ngi khach n. Ngi nay la anh rut cua
ng Tam am, tn la ng Nh Bng Thuy. Trong
khoa thi trc y c nhn vn va trc y cung vao
trng mt nm vi Ngu Lng. Nhn hm y trong nha
347
mi nui thy, ng cung n tip thy hoc. Ngu

Lng gi ng Nh ngi lai ung tra. ng Nh hoi:
- Hm nay chau bt u hoc phai khng?
- Vng.
- ng thy nay hoc rt gioi, nhng thiu kin nhn, lai
thch nhng th hoc nham, ma sao lang vic chnh. Con
v vic thi c, tuy ng khng bt chc thoi xu cua bon
hoc tro ngay nay, nhng lai mun theo oi nhng nho s
thi khai quc. Nh th cung u la qua ang!
- Chau no con nho qua cha lo vic thi c c. Ti mi
anh D n ct day cho chau ao c, ng bt chc
bon tiu nhn, chay theo th li, nh th la u.
Mt lat sau ng Nh noi:
- Anh Ngu, ti co mt iu mun hoi con ngi thng
thao c hoc nh anh.
- Ti nao co thng thao c hoc g u? Anh ua ti y
phai khng?
- Khng phai ua u. Ti mun hoi thc anh y ma!
Trong ky thi trc y ti may mn . Ti co mt ngi
chau, nha phu Phung Dng, anh ta cung thi phu
Phung Dng. Nh th la cung mt bang lai la ban
hoc. T khi anh ta ri, cha bao gi anh ta n huyn.
Nhng nhn vic t t, nn hm qua anh n nha ti, a
t danh thip vit: chau va ban hoc. Nay ti n thm
lai, co nn vit Chu va ban hoc hay khng?
- Anh mun noi g vy?
Ng Knh T
348
- Anh khng nghe sao? Ngi chau cung mt bang

vi ti, cung do mt quan chm thi ly , vit: Chau va
ban hoc by gi ti nn vit danh thip th nao?
- C nhin hai ngi cung c mt quan giam khao ly
ca th goi nhau la ban hoc. Nhng vit ch chau va
ban hoc th no quai g, ng ngn th nao y?
- Tai sao lai ng ngn?
Ngu ngng mt ln tri ci ma rng:
- T xa n nay ti cha bao gi nghe mt vic la nh
th nay.
ng Nh bin sc mt noi:
- Anh khng nn gin ti! Mc du anh la con nha gia
th, nha anh co nhiu ngi thi , nhng anh cha thi
. Co le anh khng ro nhng nghi l trong quan trng.
Ngi chau cua ti a gp nhiu cu ln kinh, anh ta vit
nh vy chc la co duyn c, khng th noi la vit ba
c.
- Nu anh a cho nh th la ung th anh hoi ti lam
g?
- Anh khng hiu. i ng D ra y n cm, ti se hoi.
ang noi chuyn th ngi y t vao bm:
- ng Diu th nm vao thm.
Ca hai ng dy, Diu bc vao vai chao va ngi xung.
Ngu Lng noi:
349
- Anh Nm, hm qua sau ba cm anh i u? Bui

chiu ru a sn sang ca nhng anh khng ti.
ng Nh noi:
- ng Nm, hm qua ng n cm y sao? Chiu qua
ti gp ng th noi rng ng va n cm vi cu Phng
th sau hiu Nhn xng. Tai sao ng lai noi di nh
vy?
Ngi y t em cm ra, mi D Hu at n. D ngi
gh u. ng Nh ngi i din, Diu ngi gh khach,
chu nhn ngi tip. n cm xong, Ngu ci em chuyn
danh thip ra k lai vi D Hu at. D mt o gay, gn
c ni ln noi:
- Ai dam noi nh vy? Ti hoi trn i vic t tin,
cha ng quan trong hn hay vic cng danh quan trong
hn?
Ngu noi:
- C nhin la vic t tin quan trong hn. Cai o khng
cn ban na!
D Hu at noi:
- Nu vy tai sao va mi c nhn lai vt t tin i,
goi chu la ban hoc? Nh th la co ti vi ao c lun ly.
Ca i ti cha bao gi thy iu o. ng ta co c nhn
cung la mt anh dt c can mai. Nu chau ti ma nh
vy th ti li ra trc ban th t tin anh cho my chuc
gy!
Ng Knh T
350
ng Nh va Diu thy D Hu at nong mt, bit

rng D ni gin nn noi lang sang chuyn khac.
Mt lat sau ung tra xong, D tr lai lp hoc. Diu
ng dy noi:
- Ti i chi mt lat ri se tr lai.
ng Nh noi:
- Hm nay i ra chc ng se noi va n cm vi cu
Banh th hai.
Diu ci ma noi:
- Hm nay ti ngi tip thy hoc y, ai ma chng
bit, khng th noi ti n cm u c.
Diu ci va i ra, mt lat quay tr lai noi:
- ng Ngu, ngoai sanh co ngi khach n thm. ng
ta noi nha mn quan phu n. Hin nay ng ta ang
ngi i ngoai nha khach. ng mau ra ma tip.
- ng ta u? Ti chng quen bit bao gi.
ang luc phn vn th ngi y t a danh thip vao.
Danh thip : Ba con va ban hoc la Qu Vi Tiu n
thm
Ngu Lng ra ngoai sanh tip. Quy Vi Tiu vai chao
ngi xung ri a ra mt bc th ma rng:
- Ti Bc Kinh lai. Ti nhn cung quan phu n
huyn nay, ngi anh ho cua ng la ng Thn Khanh
co nh ti mang bc th cho ng. Hm nay c gp ng
y, thc la hn hanh.
351
Ngu Lng cm bc th gi ra xem, hoi:

- ng co phai la ban vi L tri phu phu ti khng?
- L tri phu la hoc tro cua bac ti la cu Tun. V vy
ng ta mi ti n lam vic trong nha mn.
- ng n y co vic g?
- y chng co ai, ti co th noi cho ng bit. L tri
phu nhn thy nhng hiu cm y cho vay nng lai
qua, boc lt dn, cho nn bao ti n y xem xet. Nu
qua thc nh vy th phai lam th nao tr bo cai t y
i.
Ngu Lng keo gh lai gn Quy Vi Tiu va noi thm:
- Nh th u thy ro vic cai tr cua quan phu thc la
nhn c. Trong huyn ti khng ai cho vay nng lai tr
hai hiu cm cua ho Phng la hiu Nhn Xng va
hiu Nhn ai. Ho u la bc hng thn, lo vic bun
mui ng thi lai quen bit cac quan phu, huyn, cho nn
ho mun lam g th lam. Nhn dn rt cm ghet nhng
khng ai dam noi ra. Mun tr cai t nay th ch cn tr
hai nha kia. Nay cu ln ng ng la mt ng phu cn
g phai i lai vi nhng ngi nh th! Ti noi nh vy
ng nghe thi ng ng cho ai bit ti noi y nhe!
- Ti xin lnh giao.
- c ng n thm, ti cung mun mi ng n mt
ba cm xoang cung noi chuyn. Nhng ti s lam
khng ra g. y tai vach mach rng, ng n khng tin.
Ng Knh T
352
Ngay mai ti se a mt ba n n nha ng. Xin ng

ng chi t.
- Ti u dam th!
Noi xong Vi Tiu t bit i ra. Ngu quay vao th phong.
Diu on hoi:
- Co phai ng ta nha mn quan phu lai y khng?
- Ch g na!
Diu lc u, ci ma noi:
- Ti khng tin.
ng Nh trm ngm:
- ng Diu noi co le ung, khi nao ng ta lai nha mn
n y? Quan phu khng phai la ch quen bit vi ng.
Quan phu ch co i lai thn thit vi cu Banh th ba va
cu Phng th sau ma thi. Nghe noi ng kia n, trong
bung ti cung ly lam ng. Nu ng ta qua nha mn
quan phu n th ng ta nht nh a n nha cu Banh,
cu Phng trc, ch n nha anh lam g? Noi ra kho
tin lm! Ti s rng anh chang kia la mt tn lng gat,
t cho rng mnh nha mn quan phu n la ngi
ta ly tin thi. Anh phai phong mi c.
Ngu noi:
- Co le ng ta cha n nha hai ngi kia.
Diu ci va noi:
- C nhin la cha n. Nu a n nha ho th con n
nha anh lam g?
353
Ngu noi:
- Khng phai quan phu bao ng ta n y. Ngi anh
ho cua ti la Thn Khanh ngi Thin Trng, hin
nay Bc Kinh co nh ng ta a cho ti mt bc th.
ng ta la Quy Vi Tiu, mt danh s ni ting.
ng Nh hoa tay noi:
- Th lai cang kho tin na! Quy Vi Tiu la mt nha
danh s a chm thi trong cuc thi nhng ngi hat
tung. La mt danh s nh vy, chc chn ng ta bit cac
nha mn va cac vin han lm kinh. Hn na, Thn
Khanh ngi Thin Trng lai rt thn vi ng Banh th
t. Nu ng Vi Tiu mang th Bc Kinh v cho anh, co
le nao lai khng mang th n cho ng Banh! Nht nh
khng th la Quy vi Tiu c.
Ngu noi:
- Chuyn y by gi khng cn ban n. Ta noi sang
chuyn khac.
Va quay lai mng y t:
- Tai sao tic ru mai n gi vn cha xong?
Mt ngi y t khac bc vao, vai mang hanh ly, noi:
- Cu Thanh nha qu ln.
Mt ngi bc vao, u lm m bac, trng mt ra ve
mt tay bm ru, i mu vung, mc ao vai xanh, i giy
vai mong. Y vao vai chao va noi:
Ng Knh T
354
- May qua! Ti n va ung luc ng mi mi thy day

hoc, nhn tin vao ung vai chen ru chuc mng.
Ngu bao y t em nc ra cho cu Thanh ra mt,
ky co sach bun trn qun ao va bp chn. Sau o Ngu mi
tt ca moi ngi vao phong khach. Trong phong khach,
tic a don. D ngi gh u, moi ngi ngi tip. Tri a
ti, Ngu bao thp mt cp en. Cp en nay la do hoang
ly in Vu Anh ra tng ngi c cua Ngu xa kia
lam thng th, n nay a hn sau mi nm nhng vn
hoan toan nh mi. D noi:
- C nhn co cu: Nha xa, cy cao. Cu y thc la
ung. Ti khng thy gia nh nao trong huyn ta lai co
nhng cai en nh th nay.
Cu Thanh noi:
- ng D, c ba mi nm th nhn dn pha ng
b sng phat at, ri lai n lt nhn dn pha ty.
Cach y ba mi nm, hai gia nh cua hai ng thnh
vng bit la dng nao! Chnh mt ti trng thy iu
y. Nhng ngay nay gia nh ho Banh va ho Phng mi
nm lam n mt kha hn. Khng noi g khac c xem quan
phu va quan huyn Vng i lai vi ho thn mt nh th
nao, co chuyn g cung sai th lai trong nha n bao ho.
Nh vy dn en ai ma cha s ho. y c xem nhng
ngi th lai kia chng vao nha ai bao gi u!
ng Nh hoi:
355
- Gn y co ngi th lai nao nha mn quan phu n

y khng?
Cu Thanh noi:
- Gn y co mt ngi ho Cat(1) n co vic g y.
ng ta vi v tng trong chua Bao Lm. Sang hm nay,
ng ta n hiu Nhn Xng cua cu Phng th sau. Cu
Phng th sau lai mi cu Banh th hai n nha tip
khach. Ca ba ngi vao th phong noi chuyn mt ngay
tri. Khng bit trong nha quan phu lam vic g khng
hay nn mi sai ng Cat kia n y hoi.
ng Nh lic mt nhn Diu va ci nhat:
- Thy khng!
D Hu at nghe vy ly lam chan ngan, ben hoi cu
Thanh:
- Nm ngoai cu co nhn c ao va mu tu tai khng?(2)
Cu Thanh ap:
- Co, may qua, ngi giam khao lai la ban hoc vi cu
Banh th t. Ti nh cu Banh vit cho mt bc th nn
nhn c ao mu ngay.
D ci va noi:
- Khi quan giam khao thy b mt o gay cua cu th
chc g ng ta a cho?
Cu Thanh noi:
(1)
(2)
Tc la Quy vi Tiu. Theo m Trung Quc, ch Cat va ch Quy

oc gn nh nhau.
Tu tai n mt tui nao o co th mc ao qun tu tai.
Ng Knh T
356
- Ti noi la cai mt ti no b sng ln y.

Moi ngi u ci r va cung ung ru. Cu Thanh
noi:
- ng D, ti vi ng u la nhng ngi gia ca bo i
ri. By gi hang anh hung la thuc nhng ngi tre. Ti
mong rng anh Ngu n ky thi ti y se cao, cung vi
ng ng ca hai u tin s. Nh vy, tuy khng lam
quan to nh cu Banh th t, th hai ng cung c lam
quan huyn nh cu Banh th ba, th hai, nh th cung
lam vinh hin cho t tin va chung ti cung c m may
m mt.
Cu noi y lai cang lam cho D Hu at chan ngy.
D noi:
- Thi chung ta ng ban chuyn y na, chung ta hay
chi tro ung ru i.
Moi ngi ben chi tro goi la tro ung ru vui. Ho
ci mai n na m, tt ca moi ngi u say mm. Cu
Thanh c a vao phong ngu. Ngi nha Ngu mang en
lng dn D Hu at, ng Nh, Diu v nha. Cu Thanh
ngu, na m tnh dy va ma va i ng. Khng i
n tri sang, cu goi mt ngi y t vao quet tc.
Sau lai bao nho mt a y t goi hai ngi quan gia lo
v vic thu t vao ban bac. My ngi th thm vi
nhau mt luc, khng bit noi chuyn g. Sau o mi Ngu
Lng vao. Ch nhn phen nay khin cho: chn lang
357
qu, thoi m th ngh ma chan ngt; trc ni trng hoc,

vic lng nhng lai thy xay ra.
giai.
Ng Knh T
358
HI TH BN MI BAY
Gac Huyn Vu, Ngu tu tai tu ly,

n Tit Hiu, Phng dim thng lam n.
Ngu Lng khng phai la hang ngi va. T nm ln
bay, ln tam, Ngu a la thn ng. V sau, Ngu oc tt
ca kinh s, bach gia ch t, khng co cai g la khng oc,
khng co cai g la khng tinh va khng co cai g la khng
thng sut. Nm hai mi tui, hoc vn toan tai, tt ca
moi vic t binh phap, canh nng, nghi l, m nhac, thu
cng, sn bn, thuy li... u bit. Vn chng hay nh
Mai Cao, T Ma Tng Nh(1) . Thi phu nh Ly Bach,
Phu. Ngi c lam thng th, ng lam han lm, cha lam
tri phu, thc la mt nha ni ting. Mc du Ngu hoc vn
su rng, ngi Ngu Ha u khng coi Ngu ra g. Phong
tuc Ngu Ha nghe noi ai co phm hanh la ho ci meo
ca ming. Nghe noi ngi nao la dong doi th gia my
chuc nm trc y th ho kht mui ch nhao. Ai i lam
th phu c vn th ho cau may ma ci. Hoi ho huyn
(1)
Hai nha vn ni ting thi Han.
359
Ngu Ha co phong canh nui non g th ho noi: Cu Banh.

Hoi ho Ngu Ha co san vt g ky la, ho noi Cu Banh.
Hoi ho Ngu Ha co ai co tai nng va ao c, ho noi Cu
Banh. Hoi ho Ngu Ha co ai c moi ngi knh trong,
ho cung noi Cu Banh. Lai con mt vic lam cho ho phuc
nht la vic gia nh ho Phng Huy Chu kt hn vi
gia nh ho Banh. Moi ngi y nht n vic ho Banh
bo s bac ln ra mua rung. Ngu Lng sng trong cai
ni phong tuc hu bai nay, lai v co my mu rung vn,
khng i u c, cho nn cang thm bc tc. Ngi cha
lam tri phu thanh lim ngay luc lam quan, gia nh cung
sng mt cach thanh bach. nha, Ngu Lng n tiu tit
kim nn danh c mt t tin. By gi ngi cha v
hu khng lo g vic nha. Mi nm Ngu Lng danh dum
c vai lang bac, nh anh em mua giup manh rung hay
mt cai nha. Nhng khi ban bac gn xong th Ngu lai
mng anh em mt trn va khng chu mua na. Ca huyn
u cho Ngu la mt ngi in, nhng ho them my lang
bac cua y, cho nn cung lam quen.
Cu Thanh la ngi cm u vic mi lai v rung t.
Hm y cu bao nhng ngi quan gia mi Ngu vao th
phong va noi:
- Hin nay co mt tha rung bn trai nha ti. Rung
nay khng phai lo g han han va nc lut, mi nm co th
thu v c sau trm u gao. Ho oi hai ngan lang bac.
Hm kia, ng Phng th sau a mun mua, ngi chu a
Ng Knh T
360
nh ban cho ng y; nhng ngi trai y khng bng

long.
- Tai sao ho khng bng long?
- Bi v hm ng Phng xung thm rung, chu rung
oi ngi trai o phai bay hng an on tip ng ta.
Nu nh t np khng u th ho s b anh cho nn ho
khng chu ban!
- a khng ban cho ng ta th con ban cho ti lam g?
Ti xung thm rung ho co bay xu an(1) ra on tip
khng? Ti khng anh ho th ho co anh ti khng?
- Khng phai vy! Ngi ta bit rng ng la ngi rng
rai nhn c, ch khng phai ac nghit nh ngi khac,
cho nn ti n y ban vi ng. Khng bit ng co sn
tin khng?
- Tin th ti co y, ti bao y t mang ra cho cu
xem.
Ngu bao y t mang ra ba mi nh bac t ln trn
ban. Bac ln long loc. Cp mt cua cu Thanh cung nhp
nhay theo nhng nh bac. Ngu bao em bac vao nha ct
i va noi vi cu Thanh:
- Ti khng phai la cu u, cu c v lang thu xp cng
vic cho xong, th nao ti cung mua.
- Ti con phai lai y my hm cha v lang c.
(1)
"Xu an" xu la thi ngc vi hng la thm. y Ngu Lng

dung li chi ch.
361
- Co vic g th!
Ngay mai ti phai n thm quan huyn Vng lnh
tin lam mt cai nha bia cho ngi thm cua ti a cht
c khen la co tit hanh. ng thi ti mun np thu
lun. Ngay kia ti phai n chuc tho ngi con gai cu
Banh ung mi tui. Ngay kia lai la ngay ng Phng
th sau mi ti n n cm tra. Ti phai n y ri mi
v qu c.
Ngu kht mui ci, gi cu Thanh lai n cm tra. Khi
cu Thanh n Nha Mn, Ngu sai mt ngi y t mi
ng Tam am n. V ho Phng hang ngay ch mi
ng Nh a c nhn n n tic, ma khng mi Tam
am, cho nn ng Tam am lun lun do la tin tc ho
Phng: ng ta bit hm nao gia nh ho Phng mi
khach, mi bao nhiu ngi va cach do la cua ng ta bao
gi cung ung. Ngu bit ng ta co cai tt y nn mi n
nha hoi:
- ng lam n hoi xem ng Phng th sau hiu Nhn
Xng chng ba hm na co mi cu Thanh n n tic
khng? Nu ng hoi do ung th hm y ti mi ng n
mt ba cm.
ng Tam am nhn li, i mt lat ri tr v noi:
- Khng co vic y u. Ba ngay na ng Phng th
sau khng mi ai ht.
- Tt! Tt lm! Ba ngay na ng n y t sang sm
va chung ta n tic sut ngay.
Ng Knh T
362
ng Tam am i ri, Ngu bao y t n hiu bun

hng, sap nh ngi lam cng y vit giup mt t
thip o, trn my ch: Tra mi tam mi ng n
nha ti n cm. Di : Phng thc. T thip c
bo vao phong b va dan lai. Ngu sai bo trn an th trong
phong cu Thanh ngu. Sau khi a np thu xong, cu Thanh
tr v thy t danh thip mi, mng quynh, ngh bung:
- Ta th ma gp may! Noi liu mt cai ma lai hoa
ung.
Cu Thanh vui ve i ngu.

n ngay mi tam, ng Tam am n t sang sm.
Ngu mi cu Thanh vao nha khach cu Thanh thy y t
ln lt i qua cng xung nha bp. Ngi th mang ru,
ngi th mang ga vt, ngi lai mang ca, do ln, ngi
mang bn goi mt, ngi mang mt a banh nng. Cu
bit la co ba tic nhng khng hoi g. Ngu hoi ng:
- Anh co noi vi nhng ngi th n va th mc v vic
sa nha Nguyn Vu khng?
- Ti a noi ri. Cn rt nhiu vt liu. Tng ngoai a
, cn phai xy lai, lai phai lam mt cai nn mi. Nh
th, th lp nha phai lam mt ba thang. Ct nha keo cn
phai thay va xa nha phai ong inh. Cn nhiu th mc.
Nhng trong vic sa cha nha, th mc, th n ch lam
na ngay thi. Ho noi mt ba trm lang nhng ti s phai
mt n nm trm lang mi cha xong.
Cu Thanh noi vi Ngu:
363
- T tin ng ngay xa a dng nn nha Nguyn Vu, no

a lam cho nhiu ngi trong huyn nay thi . Nhng
nay lai phat v ho Banh. Nh vy ho Banh phai xut tin
ra cha mi phai. Vic o co lin quan g n ng, tai sao
ng lai chu mt nhiu tin nh vy?
Ngu noi:
- ung y! Nh cu lam n noi h vi ho Banh ho
giup ti t tin. Ti se tra n cu sau.
- Khi ti gp ho, ti se noi vic o. Mc du trong gia
nh y co nhiu ngi lam quan, t phu va khinh ngi,
nhng ho vn tin nhng iu lao gia nay noi lm.
Ngi y t cua Ngu th thm vi mt ngi ban co
ca sau, a cho ngi kia bn ng tin bao vao trc
cng goi:
- Cu Thanh, ti nha ng Phng th sau lai y, ng
Phng mi cu n chi. ng ang i cu nha.
- Cu Thanh noi:
- V bm vi cu ti se lai ngay.
Ngi ban co ra ngay. Cu Thanh chao Ngu Lng i
thng n hiu Nhn Xng. Ngi gi cng a vao, chu
nhn la ng Phng th sau ra on. Hai bn th l ri
ngi xung. Phng hoi:
- Cu n y bao gi?
Cu Thanh kinh ngac ap:
- n y hm kia.
Ng Knh T
364
- Cu u?
Cu Thanh lai cang hoang s tra li:
- nha ng Ngu Lng.
y t bng tra vao. Cu Thanh noi:
- Hm nay tt tri!
- Phai.
- Cu a gp quan phu mu cha?
- Ti a gp hm kia.
Hai ngi ngi khng bit noi g, ch ung tra. Cu
thanh noi:
- Quan phu my lu nay khng xung huyn. Nu quan
phu xung huyn th th nao cung n nha cu trc. Ngai
thn vi cu nht. Thc ra cu la ngi nha ngai knh trong
nht chng ai co th sanh c!
- Quan an sat mi a n. Ti chc quan phu th nao
cung xung huyn.
- Phai y!
Hai ngi ngi, ung mt lt tra na nhng khng
thy co khach nao n va cung khng thy tic tung g
bay ra. Cu Thanh rt phn vn, trong bung lai oi, anh
phai cao t mt ting xem cu Phng noi th nao. Ben
ng dy noi:
- Ti xin chao cu.
Phng cung ng dy noi:
- Cu ngi chi lat na.
365
- Khng, ti bn phai i.
Cu Thanh t bit, Phng tin ra cng. Cu Thanh ra
khoi cng vo u, gai tai, trong long suy ngh:
- Hay la ta n sm qua chng?
Lai ngh:
- Hay la ta a lam pht y ng ta chng?
Lai ngh:
- Hay la ta oc t danh thip sai chng?
Cu ch suy ngh mai nhng khng sao hiu c. Ri lai
sc nh:
- nha ng Ngu hin nay co ba tic. Mnh phai v n
ngay, ri sau hng hay.
Cu Thanh i mt mach v nha Ngu. Ngu ang ngi n
vi ng Tam am, Diu va hai ngi nha trong th
phong. Trc mt la nm sau bat n, hi bc nghi ngut.
Ho ang n ung vui ve th thy cu Thanh vao. Tt ca
ng dy.
Ngu noi:
- Cu Thanh bo chung ta n nha cu Phng n mt ba
tic ngon hn.
Ri lai thm:
- Mau mau a mt cai gh ra y cho cu ngi. Rot mt
chen tra lu nm cu ung cho tiu cm.
y t em ra mt cai gh t trc mt mi cu Thanh
ngi. Lai rot tra lin tip cho cu ung, ht chen nay n
Ng Knh T
366
chen khac. Cu Thanh cang ung cang oi, cc qua noi

khng ra li. Mt nhn thy ngi ta xi tht ln, tht vt,
ca, ba ba, ma them chay nc dai tc phat in ln c.
Ho n mai n ti ma cu Thanh th phai nhn oi tran.
i cho Ngu tin khach ra ca, cu Thanh mi goi quan gia
vao phong xin mt bat cm rang qua ri n. Sau o cu vao
bung ngu, nhng gin qua khng sao ngu c. Hm sau,
cu Thanh t bit Ngu Lng v lang. Ngu Lng noi:
- Bao gi cu tr lai?
- Khi nao vic rung kia thu xp xong xui ti se tr
lai. Nu cha xong, ti phai i cho n khi ba thm cua
ti c vao n th tit hanh ti mi tr lai.
Noi xong cu t bit ra v.
Mt hm Ngu Lng nha khng co vic g. ng Nh
n chi, hoi:
- Anh Ngu, ng ho Quy hm trc qua tht la nha
quan phu n y. ng ta chua Bao Lm. ng Phng
th sau va ng Banh th hai u gp ng ta ri. Anh noi
ung thc!
- Hm trc chnh anh noi la khng ung, hm nay lai
chnh anh noi la ung. Nhng thi, ung hay khng ta
cung khng cn ban chuyn o na.
ng Nh ci va noi:
- Ti cha bao gi gp quan phu. Th nao anh cung n
phu thm ng Quy vy cho ti cung i c gp quan
phu co c khng?
367
- Nh th cung c.
My hm sau, hai ngi thu hai cai kiu n phu
Phung Dng. n nha mn, ho a danh thip. Ngu lai
a mt danh thip khac gi cho Quy Vi Tiu. Sau khi
nhn danh thip, mt ngi ra noi:
- ng Quy a i Dng Chu ri. Cu mi cac ng vao.
Hai ngi vao, tri phu tip th phong. Sau khi i ra,
hai ngi vao tro trong mt gian phong pha ng thanh
ph. Tri phu vit thip mi ho n cm. ng Nh noi vi
Ngu Lng:
- Quan phu mi chung ta n mai n cm nhng nu
chung ta c ngi y i cho quan phu cho ngi n tm
th khng tin. Ngay mai chung ta c vao chua Long
Hng trc cng phu, h thy quan sai ngi n mi
la chung ta vao lun.
Ngu ci ma noi:
- Cung c!
Hm sau, n cm tra xong, hai ngi n ngi i
trong nha mt v hoa thng chua Long Hng. Nghe
nha mt v hoa thng bn canh co ting an, ting hat
rt hay. ng Nh noi:
- Hat hay lm. Ti phai sang xem mi c.
ng i xem nhng quay tr lai ngay, mt may gin
d trach Ngu Lng:
- Anh chi ti mt v cay qua. Anh co bit ai hat y
khng? o la cu Phng th sau chu hiu Nhn Xng
Ng Knh T
368
huyn ta vi cng t con quan phu. ba tic ht sc sang

trong. Mi ngi lai m mt con hat tung. Qua thc ho
n chi sung sng qua. Nu ti bit ho thn thit vi
nhau nh vy th hm qua ti a cung cu Phng th sau
n thm quan phu ri. Nu ti cung n vi ng ta th
nay ti a cung ngi mt ch vi cng t. Con ti i vi
anh th tuy c gp mt quan phu y nhng khng sao
thn mt nh i vi cu Phng c. Qua thc la tic!
- o la anh noi vi ti y ch! Ti co ep anh u. By
gi cu Phng y, anh c vic vao nhp bon vi ng ta
cung c ch sao!
- a cung i vi nhau th phai i cho trot. Ti a cung
anh n thm quan phu, th cung phai n n tic y
ch.
Va luc y, trong nha mn co ngi ra mi, hai ngi
i vao. Tri phu ra tip noi rng mnh ngng m a lu,
lai hoi:
- Khi nao nhng ngi tit hanh trong huyn c
a vao n th, ti se phai xung huyn d l.
Hai ngi ap:
- Luc tr v chung ti se nh ngay, th nao cung xin
mi ngai n.
n cm xong ho t bit ra v. Hm sau, ho lai vit
thip cao t va tr v huyn. Ngu Lng v nha c mt
ngay th D Hu at n noi:
369
- Ngay mng ba sp n se lam l a nhng ngi tit

hanh vao n th. Hai gia nh chung ta co nhiu ba bac
va ba thm c a vao n th. Chung ta phai sm
t l, tt ca ho hang u phai ra rc vao nha th.
Chung ta phai sm t l, tt ca ho hang u phai ra rc vao
nha th.
Chung ta nn i bao moi ngi.

- C nhin, gia nh em co mt ngi, gia nh anh co
hai ngi c phong tit hanh. Hai gia nh chung ta co
tt ca non mt trm nm mi ngi, chung ta phai n
mc l phuc rc vao nha th, nh th mi goi la
lam theo li mt gia nh ln ch.
- Ti se i bao vi gia nh va ho hang ti, anh se i
bao vi gia nh va ho hang anh.
Ngu i thm ho hang mt lt, bc bi v cung, v nha
ca m khng sao ngu c. Sang hm sau D n, cp
mt tron xoe noi mt cach gin d:
- Ho hang cua em noi nh th nao?
- Con ho anh th sao? Tai sao anh co ve tc ti nh vy.
- Em ng hoi anh na! Anh em vic y noi vi ho
hang anh, khng ai i ca, cai o khng cn noi. Nhng ho
lai noi rng ba cu Phng c a vao n th, th nao
ho cung phai i rc va ho lai keo anh cung i. Anh khng
nghe, ho ch nhao bao anh khng hiu g thi th ht. Em
thy nh th co tc khng?
Ngu ci va noi:
Ng Knh T
370
- Ho hang em cung th. Ca m em khng sao ngu

c. n mai em se sm sa t l va rc ba thm,
khng cn g n ho.
- Anh cung phai lam nh th mi c.
Ban nh nh th la xong.
n ngay mng ba Ngu mc ao, i mu mi sai y t
mang mt ban l vt n nha ngi em ho th tam. Vao
ca, Ngu thy vng tanh khng co mt ngi khach nao.
Ngi em ho la mt anh tu tai xac, ao qun rach ri ra
vai chao. Ngu vao nha n trc ban th ba thm vai lay
a bai v ln xe. Ho thu mt cai long nh(1) nh bn
ngi khing. Bn ngi nha qu tht thu khing i.
ng sau khng co mt ai i theo, ch co bn ngi thi
sao i trc thi lung tung trong khi khing long nh i
qua ph. Ngu Lng va em ho i theo sau. T ca t
ng nhn ra, hai anh em Ngu Lng nhn thy hai cai
long nh a rach, lai khng co ngi thi sao, theo sau
ch co hai anh em D Hu at va D Hu Trong. n
trc ca t ng bn ngi gp nhau vai chao. Nhn
thy lu Tn Kinh trc nha th a treo en, treo c bay
tic ru. Lu nay rt cao ln, lai ngay gia ng,
ng u cung nhn thy. Nhng ngi hat tung ang
mang rng hom n. Nhng ngi khing long nh noi:
- Nhng ngi hat tung cua cu Phng a n ri.
(1)
Long nh: Hng an trn co lp mai, trong bai v, hng

hoa, co th khing i.
371
Ho ng y mt lat th nghe ting sung ca ty.

Nhng ngi khing long nh noi:
- Ba cu Phng a ra!
Lat sau nghe ting thanh la va ting trng. Hai cai du
vang, tam cai c, va bn i ci nga mang theo nhng
cai bin : Thng th b l, han lm hoc s, c
hoc vin, Trang nguyn cp . Nhng cai bin nay u
do gia nh ho D va ho Ngu a n ca. Khi am rc
i qua, ting thanh la, ting ken vang ln, khoi trm nghi
ngut, oan ngi rc bai v cua ba cu Phng n. Bai v
nay c tam ngi an ba chn to khing i. Cu Phng
th sau u i mu sa tron i theo sau bai v. ng sau,
la hai hang quan khach, hng thn va tu tai. Trong am
hng thn co ng Banh th hai, th ba, th nm, th
bay. Ngoai ra, nhng ngi c nhn, tin s, cng sinh,
giam sinh trong hai gia nh cua D Hu at va Ngu
Lng, tt ca n sau bay mi ngi u i mu sa mc
ao c tron, ra ve cung knh lm. Lai n sau bay mi
ngi tu tai cua hai gia nh Ngu va D mc ao dai, i
mu vi vang chay theo sau. Ngi hng thn i cui cung
la ng Nh, tay cm mt quyn s ang ghi chep. Ngi
tu tai cui cung la ng Tam am, tay cung cm mt
quyn s ang ghi chep. Bi v gia nh ho Ngu va ho D
la gia nh thi l va cung con bit t trong cho nn khi
n trc ban th, nhn thy long nh cua ngi trong ho
mnh y, cung co bay, tam ngi n vai lay. Sau o
Ng Knh T
372
tt ca oan ngi x nhau a long nh cua ba cu

Phng vao nha th. ng sau la tri huyn, c hoc, th
lai, ba tng co u cac chp s, ken trng. Quan huyn,
quan hoc ao, th lai, hng thn, tu tai, nha chu ln lt
vao lay. Lay xong, moi ngi keo nhau ra, n lu Tn
kinh n ung. i cho moi ngi i ht, D va Ngu mang
long nh t vao ung ch. Trong ho Ngu, th Ngu Lng
soan mt ban l t, trong ho D th D Hu at sa l
tam sinh. L xong, ho khing ban t ra ngoai. Nhng
khng co ni nao n, ho nh mn nha ngi gi trng
thi. D Hu at ngng u ln nhn lu Tn Kinh thy
khach kha mc ao gm i giay o ang rot ru chuc
nhau. Cu Phng th sau sau bui l thy go bo nn ct
cai mu sa va ao c tron, i mt cai mu vung, mc qun
ao thng, i i lai lai, ngoai hanh lang. Co mt ngi an
ba ban hoa ho Quyn, co i ban chn to, bc ln lu va
ci va noi:
- Ti n y xem a ba cu vao n th.
Ve mt cu Phng th sau vui mng hn h. Cu ng
da vao lan can nhn nhng ngon c va nhng ngi chi
nhac, ch vao vt nay, vt kia va ct ngha cho ba kia
nghe. Ba Quyn th mt tay vn vao lan can, mt tay s
vao lng bt rn. Bt c con nao lai bo vao ming cn.
Nhn thy th, D Hu at chu khng ni, noi:
373
- Nay em, chung ta khng ung ru y lam g, hay

khing ban v nha chung ta. Hai anh se n nha em n.
Nh th con hn ngi nhn cai canh tng nay.
Moi ngi ben khing ban th v nha, bn nm ngi
theo sau. Trn ng cai, Hu at noi vi Ngu Lng:
- Nay em! Trong cai huyn nay khng con bit l ngha,
lim s g na, cung v y chng con mt ng thy nao
ra hn. Nu Nam Kinh ch Ngu bac s th lam g co
nhng vic nh th nay!
D Hu Trong noi:
- Ngu bac s khng ngn cm ai vic g. Nhng nhn
nhng hanh ng cua ng moi ngi u cam hoa nn
khng ai lam nhng vic trai l.
My ngi th dai, cung v nha ung ru ri ai v nha
ny.
Luc nay a bt u sa cha lu Nguyn Vu. Ngay nao
Ngu Lng cung n n c cng vic. Hm y Ngu tr
v nha th thy cu Thanh a ngi trong th phong. Ngu
vai chao, sai em tra ra ung va hoi:
- Tai sao trong ngay l trc y khng thy cu n?
- Hm y ti cung mun n lm nhng con mc bnh
khng th n c. Em ti v lang noi bui l tht la nao
nhit, ngi i a am nha cu Phng cht mt na
ng, quan huyn Vng va nha cu Banh cung u i
a. trn lu Tn Kinh co n ung, hat xng. Ngi
cac ni u keo nhau n xem, ho noi rng: Ngoai gia nh
Ng Knh T
374
cu Phng ra, khng co ai lam c mt cai l nh vy.

Th nao? ng cung co mt va ung ru trn lu co phai
khng?
- Cu khng bit hm y ti cung phai a ba thm cua
ti.
Cu Thanh ci nhat noi:
- ng em ho cua ng ngheo qua khng co tin mua
qun ao ma mc, con ai chu a am lam g? Chc ng
ua vi ti y thi. Th nao ng cung a am ba cu
Phng.
- Thi, vic y a qua ri, noi lam g na.
n cm chiu xong, cu Thanh noi:
- Ngi chu rung va ngi mach mi u ln y. Hin
nay ho trong chua Bao Lm. Nu ng mun mua rung
th n mai la co th xong.
- Nh th cung c.
- Lai con mt vic na. Ti chnh la ngi noi cho ng
bit v tha rung y. Ti mun c nm mi lang v
tin cng. ng phai tra cho ti s tin y, ti lai se ly
tin ngi mach mi na.
- Cai o chng cn phai ban.
Cu Thanh mi k lai tt ca t, gia tin mua rung, cn
cn, s ba, gia tin v ga, co, tin t, tin ru, tin
ch ky, tin biu nghip chu vn vn... Cu Thanh em
ngi chu rung, ngi mach mi n nha Ngu Lng t
sang sm. Cu Thanh n, bao vit kh cho xong. Nhng
375
khi bc vao th phong bao Ngu Lng ky vao kh ban

rung th cu Thanh thy nhng ngi th n, th mc
ang lnh tin y. Ngu Lng em tin ra phn phat
tng nh nm mi lang mt, mt lat phat ht my trm
lang. Ch cho ho i ht, cu Thanh n bao ky vao kh ban
rung. Ngu Lng trn mt noi:
- Rung t qua, ti khng mun mua.
Cu Thanh git mnh khng bit noi g. Ngu Lng noi:
- Tha cu, qua tht ti khng mun. Va quay lai bao
y t:
- May ra bao nhng ngi nha qu ngoai sanh i cho
ranh mt.
Cu Thanh cau may nhn mt anh phai i ra. Ch
nhn phen nay khin cho: La ni ac tuc, thoi nha nho lai
rang mn tng; n chn danh bang, ngi hin trit tic
khng gp mt.
giai.
Chuyn lang nho
376
HI TH BN MI TAM
Phu Huy Chu lit phu cht theo chng

n Thai Ba hin xa ghi vic cu
D Hu at day hoc nha Ngu Lng, theo thng l
c sang i chiu v. Hm y Hu at dy sm, ra mt
xong, ung tra nh sang lp hoc. Nhng va ra n ca
th thy ba ngi ci nga n. Tt ca xung nga chao
mng D Hu at, Hu at hoi:
- Co vic g ma chuc mng th?
Nhng ngi bao tin a ra mt t giy bao rng D
Hu at a c b lam hun ao Huy Chu, D rt
mng r, mi ho n cm, ung ru ri cho tin ho v.
Sau o, Ngu Lng va ba con, ban be cung n mng. D
Hu at lo bn vic tip khach mt my ngay, ri thu xp
n An Ninh lnh bng. Lnh bng xong, Hu at em
gia nh n ni lam vic. Hu at mi Hu Trong cung
i vi mnh. Hu Trong noi:
- Lng anh chng bao nhiu. Khi anh n y s
khng u chi dung. Em nha thi.
Ng Knh T
377
Hu at noi:
- Hai anh em ta gp c nhau ngay nao la qu ngay
y. Trc y, hai ta u phai i day hoc cac ni, co khi
hang nm khng gp mt nhau. Nay chung ta a gia ri,
ch mong anh em c sng vi nhau cho lu dai ch vic
no hay oi th ta se ban sau. Lam quan le nao chng hn
day hoc nha ring sao! Em c i vi anh.
D Hu Trong bng long thu xp hanh ly, cung n
Huy Chu. V Hu at la mt nha vn rt ni ting, moi
ngi Huy Chu u bit, cho nn ng n y lam
quan, nhn dn Huy Chu nghe tin u mng r. Sau khi
n nhm chc, moi ngi thy Hu at tnh tnh rng
rai, n noi to thng sut, cho nn nhng ngi tu tai nao
cha n gp cung u mun n. Ho u thy mnh c
mt v thy sang sut. n luc noi chuyn vi Hu Trong
thy li noi nao cua Hu Trong cung la li cua con ngi
co hoc vn, moi ngi lai cang thm knh trong. Ngay nao
cung co my ngi tu tai n thm. Hm y, Hu at
ang ngi ngoai nha sanh bng thy bn ngoai co mt
ngi tu tai bc vao. Y u i mu vung, mnh mc ao
mau lam, da mt en sam, ru lm m bac, tui trac sau
mi. Ngi nay cm trn tay mt t danh thip a cho
Hu at. Hu at xem t danh thip : Hoc tro la
Vng Un. Sau khi a danh thip, Vng vai chao.
Hu at ap l va hoi:
- Co phai tn t cua ng la Ngoc Huy phai khng?
Chuyn lang nho
378
- Vng chnh ti.

- Anh Ngoc Huy! Ti mong anh a hai mi nm nay,
ngay nay mi c gp mt. Chung ta ch nn xem nhau
la anh em, khng cn phai theo l tuc lam g.
Hu at mi Vng vao th phong sai y t mi Hu
Trong ra. Hu Trong ra gp Vng Ngoc Huy. Ca hai u
noi mnh my lu khao khat nay mi c gp nhau. Sau
o, ca ba ngi xung. Vng ngoc Huy noi:
- Con la tu tai trng nay a ba mi nm nay. Con
vn la mt con ngi ngng cung, my nm trc i vi
thy hoc chng qua ch gp qua mt ln cng ng ma
thi, nhng nay c tin thy va chu y la hai ngi
ni ting, con se xin n lun c thy va chu day
bao. Mong thy khng xem con nh moi ngi mn sinh
khac ma xem con nh a hoc tro mi hoc.
Hu at noi:
- Sao anh noi nh vy? Chung ta la ban be t lu.
Hu Trong noi:
- Trc y ti co nghe noi ng gia th thanh bn.
nay ng co day hoc nha khng. My lu nay ng lam
ngh g sng?
- Chng giu g chu, snh bnh ti, co mt ch hng.
Ti mun vit ba b sach giup i.
Hu at hoi:
- Ba b sach g vy?
Ng Knh T
379
- Mt b sach v l, mt b sach v vn t, mt b sach

v hng c.
Hu Trong hoi:
- B sach v l noi g?
- B sach v l noi n ba th l ln nh noi v l vi
cha me, l vi ngi ln, bc huynh trng chng han.
Nhng ch ly trong kinh ra th vit ln di co chu
thch thm li ban cua cac nha va ly nhng vic trong s
dn chng. Nh vy hoc sinh t be co th hoc tp c.
Hu at noi:
- Mt b sach nh vy cn phai c b hoc cho lu
hanh khp thin ha. Con b sach v vn t noi g?
- B nay con lam mt bay nm. Nay a xong, con se
a ln thy xem.
Hu at noi:
- Vic hoc v vn t my lu nay ngi ta a bo. Nay
co quyn sach nay thc la cng lao khng phai nho. Con
quyn v hng c th noi g?
- Quyn hng c chng qua la ghi thm nhng l
nghi day cho nhn dn.
Ba b sach nay lam cho con bn rn sut ngay cho nn
khng co th gi day hoc.
Hu at hoi:
- ng co my ngi con trai?
Chuyn lang nho
380
- Con ch co mt chau trai, bn chau gai! Chau gai u

goa
chng nha. My chau gai nho cung va ly chng mt nm nay.
D Hu at gi Vng lai n cm, tra lai Vng t

danh thip, ma rng:
- Hai anh em ti mi ng thnh thoang n chi, xin ng
ng n ha g cai canh cm rau cua chung ti.
Sau o, hai ngi tin Vng ra ca. Vng bc thung
thnh v nha. Nha cach thanh ph n mi lm dm.
Vng Ngoc Huy tr v nha noi vi v va con v vic
D hun ao i ai mnh tt nh th nao. Hm sau, D
Hu at i kiu xung lang thm va ngi trong gian nha
tranh noi chuyn. Mt lat ri v. Hm sau na, D Hu
Trong lai thn hanh n mang theo mt ngi y t quay
mt u gao. Hu Trong bc vao chao Vng Ngoc Huy,
hai ngi cung ngi. Hu Trong noi:
- u gao nay la bng lc cua anh ti.
Va ly trong tay ao ra mt goi bac noi:
- y la mt lang bac tin lng cua anh ti, chung ti
a n cho ng mong gop phn vao vic cui nc vai
ngay.
Vng Ngoc Huy nhn ly bac va noi:
- Ti khng co chut g knh biu thy va chu nay lai
c thy sn soc n tht la qua ang.
Hu Trong ci ma rng:
Ng Knh T
381
- Noi lam g cai vic y! Lng hun ao vn chng bao

nhiu, anh ti lai mi n nhm chc. Ngu bac s Nam
Kinh vn thng biu nhng ngi danh s hang chuc
lang bac. Anh ti cung mun bt chc ng ta.
- y la vt tng cua bc trng gia, ti dam u khng
nhn, vy xin bai lnh.
Ngoc Huy gi Hu Trong lai n cm ri a ra ban
thao cua ca ba quyn sach cho Hu Trong xem, Hu
Trong xem rt ky, trong long khn xit than phuc.
Hu Trong ngi mai n chiu, cht thy mt ngi vao
bao vi Ngoc Huy:
- Tha ng, anh y nha bnh rt nng, ch bao ti n
mi ng v thm. Xin mi ng i gp cho.
Vng Ngoc Huy bao D Hu Trong:
- o la ngi nha cua a con gai th ba cua ti. V
thng con r cua ti mc bnh cho nn no bao ti v
thm.
Hu Trong noi:
- Nh vy ti cung xin t bit. Ti xin em ban thao
cua ng v cho anh ti xem. Xem xong ti se tra lai.
Noi xong Hu Trong ra v. Ngi y t a n xong
ba cm cung bo my quyn sach vao cai thung khng
ganh v thanh.
Vng i c hai mi dm n nha con r. Qua nhin
thy con r mc bnh rt nng. Thy thuc ngay y
Chuyn lang nho
382
nhng cung v hiu. Sau my hm ngi con r qua i.

Vng Ngoc Huy khoc rng. Con gai cua Ngoc Huy ku
tri gao t tham thit i n khi khm lim chng xong
mi ra lay cha me chng va cha mnh ri noi:
- Tha cha, ch ca cua con a goa chng, nha bt cha
me phai nui. Ngay nay n lt chng con cung mt. Co
le nao con lai bt cha me nui na. Ngheo nh cha nui
lam sao c by nhiu a con gai!
Vng Ngoc Huy noi:
- By gi con nh lam g?
- Nay con mun xin t bit cha me chng, t bit cha
va xin xung sui vang vi chng con.
Cha me chng cua nang nghe vy kinh hoang, nc
mt nh ma va noi:
- Con i! Con in ri sao? T xa n nay con su con
kin con tham sng kia ma! Tai sao con n noi nh vy?
Con sng la ngi nha cua ta, cht la ma cua gia nh ta.
Ta se nui nng con, khng cn n cha me e con u.
Con khng nn ngh nh vy!
Ngi con gai noi:
- Cha me nay a gia ri. Con lam du khng hiu thun
vi cha me lai lam cho cha me phai lo lng v con, nh
th long con tht khng yn. Cha me c con lam theo
y cua con. Vai hm na th con cht, xin cha v nha noi
Ng Knh T
383
vi me con, n y con gp mt, t bit trc khi cht.

Con tha thit mong vic o.
Vng Ngoc Huy noi:
- Ti a ngh ky vic o ri. a con gai cua ti thit
tha mun cht theo chng, o la y mun cua con ti. Ta
c cho no lam theo y no. T xa a co cu: Long a
mun lam sao ma can c.
Ben quay lai noi vi con gai:
- Con i! Con a mun th o la mt vic lu danh s
sach. Cha ngn can con lam g! Con a bit iu hay le
phai. Cha se v nha noi vi me con n y t bit con.
Bn cha me chng khng chu nghe, nhng Vng Ngoc
Huy vn c gi y cua mnh, bc mt mach v nha, em
vic y noi vi v. Ba v noi:
- ng cang gia lai cang in ri sao? Con gai ng mun
cht, ng khng khuyn no thi i lai giuc no cht. Nh
th la ngha lam sao?
- Ba lam g ma hiu c nhng vic nh th!
Ngi v nghe vy, nc mt nc mui rong rong vi
vang ln kiu n nha con gai khuyn bao con. Trong
luc y Vng Ngoc Huy nha vn c im nhin xem
sach nh trc ch i tin tc con gai. Ba me n khuyn
bao con, nhng ngi con vn khng lay chuyn. Mi ngay
nang chai u ra mt ngi hu canh me chng nhng
khng h hup qua mt tha chao. Me chng va me e c
Chuyn lang nho
384
ra sc khuyn ln. Mc du trm phng nghn k nang

vn khng n. Nhn c sau ngay, yu qua khng dy
ni. Ba me e n nhn thy au long xot rut nn cung
mc bnh phai khing v nha nm. nha, c ba ngay,
chng canh hai, co my ngi cm my bo uc n nha,
go ca bao tin.
- C ba nhn oi a tam ngay va a mt vao tra hm
qua.
Ba me nghe vy khoc ngt i, phai muc nc ti vao
mt mi tnh dy. Tnh dy lai khoc mai khng thi.
Vng Ngoc Huy n trc ging noi:
- Ba may tht la ngc! Con ba nay a thanh tin ri.
Ba khoc ma lam g? Cht nh th la gioi! Ch s sau nay
ta mun cht cho co mt tai hay nh th ma khng
cht c thi!
Ben ngng ln tri ci khanh khach:
- Cht nh th la gioi! Cht nh th la gioi!
Va c ci khanh khach bc tng bc dai ra khoi
phong.
Hm sau D Hu at bit tin, kinh ngac khn xit.
Ben em hng hoa, tam sinh n trc quan tai lam
l. Lam l xong tr v nha mn, lp tc bao ngi th lai
lam cng vn xin cho nang c sc phong lam lit n.
D Hu Trong cung giup trong vic lam cng vn gi
i ngay m o. Sau o, Hu Trong cung em l vt
Ng Knh T
385
n ving. Hoc tro thy thy hoc cua mnh knh trong
ngi an ba mi mt nh vy nn cung keo nhau n
ving khng bit bao nhiu ma k. Hai thang sau, quan
trn chun y cho phep a vao n th. ngoai cng n
lam mt cai cng chao. n ngay a vao n th, D
Hu at mi tri huyn a ngi lit n vao n. Cac
quan thn trong huyn cung u mc l phuc rc vao n
th. Sau khi a a bai v vao n th, tri huyn, cac
quan thn, D Hu at va ba con hai gia nh tt ca u
vao lam l. L keo dai mt ngay. Ngi ta bay tic nha
Minh Lun va mi Vng Ngoc Huy vao, noi rng Vng
Ngoc Huy e mt ngi con gai qu nh vy lam ni ting
cho ca ho. Nhng Vng Ngoc Huy by gi cam thy au
n t chi khng vao d tic(1). Moi ngi Minh Lun
ng ung ru xong ri v.
Hm sau Vng Ngoc Huy n trng hoc cam ta D
Hu at. D Hu at va D Hu Trong tip va gi lai
n cm. Vng Ngoc Huy noi:
- nha,
khng chu
rng ni i
ni in sach
ti thy nha ti lun lun khoc loc, trong long

c cho nn mun i chi xa t lu. Ti ngh
chi thch nht la Nam Kinh. y co nhng
rt ln, ti co th in c ba b sach nay.
D Hu at noi:
(1)
Tnh cam chn tht cua cha con a thng lun ly Tng nho.
Chuyn lang nho
386
- ng mun n Nam Kinh nhng tic rng Ngu bac s

a i ri. Nu Ngu bac s con Nam Kinh th ch cn ng
ta xem mt ln va khen mt ting la cac hiu in tranh
nhau in.
D Hu Trong noi:
- Nu ng i Nam Kinh th anh co th vit mt bc th
cho ng Thiu Khanh la em ho, va ng Thiu Quang. Li
noi cua nhng ngi nay rt co gia tr.
Hu at vui long vit my bc th cho Trang Thiu
Quang, Thiu Kanh, Tr Hanh Sn, Vu Th.
Vng Ngoc Huy gia nn khng th i b, xung thuyn
i t Nghim Chu ti Ty H. Trn ng nhn phong
canh nc non xinh ep lai chanh nh n con gai, Vng
cang bun ru. n T Chu phai chuyn sang thuyn
khac. Vng ngh bung. Ta co mt ngi ban cu nui
ng Uy, ng ta rt thch sach cua ta, nhn tin ta cung
n thm mt th.
Vng ben hanh ly trong mt cai quan h Sn
ng, ri thu thuyn n nui ng Uy. By gi tri con
sm, n chiu thuyn nay mi bt u i. Vng Ngoc
Huy hoi chu quan:
- y, ni nao xinh ep co th du ngoan?
- Cach y ch sau bay dm la go H Khu. o la
mt ni rt xinh ep.
Ng Knh T
387
Vng khoa trai ca ri ra. ng i luc u con hep.

i c hai ba dm, ng dn dn rng. Bn ng
co mt quan tra, Vng vao ung mt chen tra ri nhn
nhng chic thuyn i qua. Co nhng chic thuyn rt
ln, ct keo lam bng g, cham tr tinh vi. trong ngi
ta t hng, bay tic ru, Vng i thng n go H
Khu. Ht nhng thuyn cua cac du khach i qua, lai n
nhng chic thuyn khng treo rem, trong co nhng
ngi an ba n mc rt xinh ep, ngi ung ru. Vng
ngh bung:
- Phong tuc T Chu y khng ra g, an ba th phai
trong chn bung the, co le nao lai chi thuyn xui
ngc trn dong sng nh th nay!
Nhn mt lat, lai thy mt ngi an ba tre lam Vng
sc nh n con gai mnh. Long Vng nghen ngao nc
mt la cha tui ri. Vng Ngoc Huy lau nc mt bc
ra, i thng n go H Khu. Trn ng ch thy ngi
ban u phu, ban chiu, ban chi, ban hoa bn mua rt
la nao nhit. Cung co nhng ngi ban ru, ban im
tm. V Vng a gia, i khng c nhanh nn phai i
thung thnh mt mt luc mi n ca chua H Khu. Bc
ln my bc tam cp ri i quanh th n cai bia Thin
nhn bi y ngi ta a bay mt ban tra. Vng ngi
xung ung mt chen tra, nhn quanh bn pha, phong
canh thc la hoa l. By gi sc tri u am, hnh nh sp
co trn ma. Vng khng dam ngi lu, ng dy bc
Chuyn lang nho
388
ra ca chua. i c na ng cam thy oi, Vng vao

quan n my cai banh, mi cai sau ng tin, tra tin ri
i ra, thung thnh v quan tro. Khi y tri a ti sm, chu
thuyn giuc Vng mang hanh ly xung thuyn. Cung
may ma khng to nn m y thuyn i sut m, n
nui ng Uy. Vng n nha ngi ban th thy cai nha
lup xup, ngoai cng co my cy liu ru, hai canh cng
ong kn, ngoai dan giy trng. Vng git mnh, vi
vang go ca. Ch thy ngi con cua ban mnh mc
tang i ra ca. Thy Vng Ngoc Huy, y lin hoi:
- Tai sao mai n by gi bac mi n? Cha chau ngay
nao cung mong gp bac. Ngay n luc nm trn ging
bnh hp hi cha chau con mun gp bac mt ln na,
trong long c tic khng sao c oc ht sach cua bac.
Vng Ngoc Huy nghe vy bit rng ban mnh a qua
i, nc mt ri nh ma, noi:
- Cha chau mt t bao gi.
- Cha c bay ngay.
- Quan tai co nha khng?
- Vn con trong nha.
- Chau dn bac n!
- Mi bac hay ra mt ung tra ri chau xin a bac
vao.
Y mi Vng Ngoc Huy vao nha, muc nc cho Vng
ra mt. Nhng Vng khng chu ung tra c bao ngi
Ng Knh T
389
con a mnh n trc quan tai. Ngi con a vao gian

gia, quan tai con gia nha. Trc mt la l hng,
en sap, chn dung ngi cht, c phan. Vng Ngoc Huy
khoc mt hi, sup lay bn lay. Ngi con ap l. Vng
ung tra xong, lai ly mt s phn tin i ng mua
hng, giy ma, tht t, ri t nhng quyn sach cua
mnh trc linh cu, khoc rng mt hi. Vng ngh lai
mt m hm sau mi ra i. Ngi con gi lai khng c.
Vng lai n trc quan tai cua ban cao t, khoc loc
tham thit ri gat nc mt xung thuyn. Con cua ngi
ban tin chn n tn thuyn mi tr v.
Vng n T Chu, sang thuyn khac i thng mt
mach n ca Thuy Ty, thanh Nam Kinh, mi ln b.
Bc vao thanh, Vng vao tro trong am Ngu Cng. Hm
sau Vng mang th n tm gp cac danh s. Nhng
by gi Ngu bac s a c b i Chit Giang. Thiu
Khanh cung i Chit Giang thm ban. Trang Thiu Quang
tr v lang sa lai phn m t tin, Tr Hanh Sn, Vu
Th u i xa. Vng ngoc Huy khng gp c ai nhng
cung khng ly lam bun, hang ngay vn am Ngu Cng
oc sach nh thng. Hn mt thang sau, s tin a ht,
Vng ang dao chi trn ng re vao ngo hep th gp
mt ngi vai chao hoi:
- Bac tai sao lai n y?
Vng nhn ra, th ngi kia la ngi ng hng tn
la ng Ngha T va Cht Phu. Cha cua ng Cht Phu
Chuyn lang nho
390
la ban hoc vi Vng. ng Cht Phu vao trng chnh

nh Vng Ngoc Huy lam bao lnh, v vy ng Cht Phu
goi Vng ngoc Huy la bac. Vng Ngoc Huy noi:
- a lu khng gp chau. Hin nay chau u?
- Bac u?
- Bac am Ngu Cng trc mt, cach y khng xa.
- Chau hay n nha bac a.
n nha, ng Cht Phu vai chao va noi:
- T khi chau xa bac, chau Dng Chu c bn nm
nm. Gn y ng chu cua chau bao chau n ban mui
trn sng. Chau tro Triu Thin Cung. By lu nay
chau c nh bac, bac co manh khoe khng? Bac n Nam Kinh
lam g?
Vng ngoc Huy mi ngi va noi:

- Chau co nh khng? Trc y me chau thu tit th
chng, nha lang ging b chay, me chau cu tri khn
Pht, co cn gio ni ln thi tt ngon la. Vic o thin
ha u bit. Ngay nay ngi con gai th ba cua bac cung
la mt lit n.
Vng k lai cu chuyn con gai mnh tun tit theo
chng. Va noi:
- V bac nha thy bac gai khoc loc trong long khng
anh. Quan hun ao phu la ng D Hu at co vit
my bc th cho bac gp my ngi ban Nam Kinh.
Khng ng bac n y khng c gp ai.
Ng Knh T
391
- Ho la ai?
Vng Ngoc Huy k lai u ui. ng Cht Phu th
dai ma rng:
- Chau cung tic bac n y a mun. Trong thi gian
Ngu bac s Nam Kinh, y co nhiu ngi danh s ni
ting, moi ngi u bit n vic t n Thai Ba. T
khi Ngu bac s i ri, cac v danh s cung tan i bn
phng nh my tri nc chay. Nm ngoai chau co c
gp ng Thiu Khanh va nh ng Thiu Khanh,
chau c gp ng Trang Thiu Quang h Nguyn Vu.
Nhng nay, ho u khng co nha. Bac y khng tin,
mi bac n Triu Thin Cung vi chau.
Vng Ngoc Huy nhn li, t bit hoa thng sai ngi
mang hanh ly, cung ng Cht Phu n tai Triu Thin
Cung. Bui ti, ng Cht Phu don tic ru k lai cu
chuyn v n Thai Ba. Vng Ngoc Huy noi:
- n Thai Ba u? Ngay mai ti mun n thm.
- Ngay mai chau se cung i vi bac.
Hm sau, hai ngi i ra ca nam, ng Cht Phu cho
ngi gi cng my ng tin. Cng m, ho bc vao in
chnh. Sau khi lam l in chnh, ho i ra pha nam.
di lu ho nhn thy t giy vach chng trnh bui l va
nhng ngi c c vao t do Tr Hanh Sn dan ln
tng trc kia. Hai ngi ly ng tay ao lau bui bm va
cm ln xem. Ho lai bc ln lu, thy tam cai tu ln
Chuyn lang nho
392
ng cac nhac cu, t. Vng Ngoc Huy mun xem,

ngi gi in noi:
- Cha khoa hin nay trong nha ng Tr Hanh Sn.
Ho anh phai i xung theo hai ng hanh lang, hai
bn la phong oc sach. Ho i thng n gian nha kham
tht t ri t bit ngi gi n th. Hai ngi lai n
chua Bao n xem. Ho ung tra di chn thap lu Ly
va n cm trong mt quan ru trc ca chua. Vng
Ngoc Huy noi vi ng Cht Phu:
- Bac i chi a lu, nay mun tr v nhng khng sao
co tin i ng.
- Bac noi g vy? Chau xin a tin i ng bac v
nha.
ng Cht Phu lam mt ba tic tin hanh, a ra
mi my lang bac cho Vng, lai thu mt cai kiu a
Vng v Huy Chu. ng Cht Phu noi:
- Nay tuy bac a i nhng bac c lai cho chau my
bc th cua ng D Hu at. Khi nao cac v danh s tr
v, chau se em th n cho ho, ho bit rng bac a
n thm.
- Nh th th rt tt!
Vng ben trao my bc th cho ng Cht Phu va ln
kiu v nha. Vng Ngoc Huy i c mt vai hm, ng
Cht Phu nghe tin Vu Th a tr v ben em th n
Ng Knh T
393
nha. Vu Th khng nha, ng khng gp mt nhng

th lai va bao ngi nha rng:
- Th nay la cua ng ng Triu Thin Cung em
n. ng ta mun gp ng chu trnh bay u ui.
Vu Th v nha oc th, nh n Triu Thin Cung
thm lai. Nhng va luc y th Cao Han Lm mi, ch
nhn phen nay khin cho:
Ban be yn hi, bng dng lai gp ngi ky;
Hoan nan giup nhau, cung phai nh tay gioi vo.
Mun bit s vic nh th nao, hay xem hi sau phn
giai.
Chuyn lang nho
394
HI TH BN MI CHN
Han lm ban tan bang long h

Trung th mao chim ao phng hoang.
Vu Th nh n nha ng Cht Phu th co ngi a
t danh thip n. T danh thip vit:
Cao han lm hm nay mi ng n chi Vu Th tra
li ngi kia:
- Ti phai i thm mt ngi khach ri se n ngay.
Anh v trc bao vi ng chu nh vy.
- ng chu ti gi li thm ng. ng chu ti co mi ng
Van Chit Giang la ngi ban rt thn t trc n nay.
Lai co mi ca ng Tr na. Ngoai ra co ng Tn la ba con
ng chu.
Vu Th nghe noi co Tr Hanh Sn nn cung min cng
nhn li. Vu Th n thm ng Cht Phu nhng khng
gp. Bui chiu, ngi nha Cao n mi hai ln, Vu Th
mi i. Cao Han Lm ra tip, mi vao th phong. Thi ng
s, Tn trung th cung n y. My ngi ang ung
Ng Knh T
395
tra th Tr Hanh Sn n. Cao bao quan gia mi ng Van

n va noi vi Thi ng s:
- ng Van la mt ngi ban cua ti gioi bc nht
Chit Giang, vit ch rt tt. Cach y hai mi nm, luc
ti tu tai ti co gp ng Dng Chu. Luc o, ng
cung tu tai, nhng hanh ng cua ng khac hn ngi
thng. By gi my ng quan coi mui u khng dam
khinh thng ng va vic ng lam y hn ti. T khi
ti ln kinh n nay hai bn khng gp nhau na. Hm
trc y, ng kinh v noi a c b lam trung th.
Nh vy, nay mai ng se la ban cung nha mn vi ng
Tn y...
Tn ci:
- ng la ban ng s vi ti ma c cu tn knh nh
th sao? Nu vy, ngay mai cu phai n chi nha ti mi
c.
By gi Van a i kiu n ca va a danh thip vao.
Cao Han Lm chp tay ng di thm nha khach bao
quan gia m ca cho kiu i vao. Van xung kiu t ngoai
ca bc vao, vai chao moi ngi va ngi.
Van noi:
- Ti c cu mi thc la hn hanh! Xa nhau a hai
mi nm, nay ti cung mun mn chen ru noi chuyn
xa. Khng bit hm nay cu co mi v khach nao na
khng?
Chuyn lang nho
396
- Hm nay khng co v khach nao khac, ch co Thi ng

s, ng Tn la ba con va ng Vu, ng Tr la ban cua ti.
Hin nay tt ca u trong nha khach pha ty.
- Cho ti c gp mt.
Ngi quan gia vao mi bn ngi khach vao gian nha
khach chnh. Thi ng s noi:
- Cu Cao mi chung ti n y tip ng.
Van noi:
- Ti gp cu Cao cach y hai mi nm Dng Chu
khi cu cha hin at.
Nhng nhn cu, thy khac ngi thng; ti cung oan
bit sau nay cu se thanh mt ct tru cua triu nh. Sau
khi cu Cao thi cao, ti lu lac bn phng cha bao gi
co dp tr v kinh gp mt. Nm ngoai ti co ln kinh,
khng ng cu Cao a v hu. Hm qua, ti Dng Chu
gp my ngi ban, bn chut vic cho nn mai n gi mi
c gp. May sao hm nay lai c gp cu va cac v.
Tn noi:
- ng bao gi th nhm chc. Tai sao ng lai ri khoi
kinh ?
Van noi:
- Chc trung th th co th i theo con ng tin s,
hay con ng giam sinh. Nhng ti th c c theo con
ng ty thuc ch khng phai theo ng khoa c, cho
nn sau nay s sut i cung khng thoat khoi hai ch
Ng Knh T
397
trung th. Con mun lam n han lm, hoc s th s

khng lam c.
- Gn y, vic tm c mt chc khuyt cung rt kho.
Tn noi:
- Gp dp lam quan ma khng lam th cung nh la
khng gp.
Van lang sang chuyn khac, noi vi Vu Th va Tr
Hanh Sn"
- Hai ng u la nhng bc tai cao nhng a lu vn
cha hin at. Ngi tai cao thng thanh at chm.
Chc quan cua ti thc ra no chng ra g. Ke s th trc
sau phai xut thn theo con ng khoa giap.
Tr Hanh Sn noi:
- Chung ti u la bon tm thng dam u sanh vi
bc ai tai nh cu.
Vu Th noi:
- Cu Cao cung vi cu la ban thn. Sau nay bit u hai
ngi chng hin at nh nhau?
Va luc y mt ngi y t vao bao:
- Mi cac v ra ngoai nha khach pha ty dung cm.
Cao Han Lm noi:
- Chung ta n cm xong ri se noi chuyn.
Sau khi moi ngi sang nha sanh pha ty n cm, Cao
Han Lm bao quan gia m ca vn hoa mi moi ngi
Chuyn lang nho
398
xem. Moi ngi i t ngi nha pha ty qua mt cai ca

tron ri i doc theo mt cai tng dai quet vi trng, n
mt cai ca nho goc tng i vao cai hanh lang. Ho theo
hanh lang re sang pha ng, i xung my bc tam cp,
n mt cai vn hoa lan hnh vung. By gi kh tri m
ap, lan ang n hoa. Trc mt la mt hon non b. Mt
cai bnh phong bng a c p rt cng phu. Trn nui
la mt cai nh nho co th ngi ba bn ngi. Bn canh
bnh phong la hai cai n s va ng sau co hn mt trm
cy truc. Sau bui truc la mt cai lan can thp, mau o,
bao boc nhng khom thc dc cha n. Cao Han Lm
va Van trung th to nho vi nhau trong khi dt tay nhau
bc ln nh. Thi ng s va Tn trung th i b t bui
truc n vn thc dc. Tr Hanh Sn noi vi Vu Th:
- Vn rt tnh mch nhng phai cai co t cy to.
Vu Th noi:
- Ngi xa a noi: nh va ao cung nh cng danh,
gp thi la co th co. Cy to nh kh tit, khng nui
dng th khng thanh.
Luc y Cao Han Lm va Van trung th a trn nh
bc xung. Cao noi:
- Nm ngoai, trong nha ng Trang Trac Giang, ti co
c oc bai th Hoa thc dc n cua ng Vu. Vai hm
na, hoa thc dc se n.
Ng Knh T
399
Tt ca chu va khach sau ngi dao chi mt lat, ri tr

v nha khach pha ty. Quan gia bao nhng ngi pha tra
rot mt tun tra. Tr Hanh Sn hoi Van trung th:
- Ti co mt ban X Chu cung tnh ng, khng bit
ng co bit ng ta khng?
Van trung th noi:
- Ni ting nht X Chu khng ai bng ng Ma
Thun Thng. Ti co my ngi ban khac na nhng
khng bit ngi ban ng noi y la ai?
- Chnh la ng Ma Thun Thng y!
- ng Ma la ban rt thn vi ti, tai sao ti lai khng
bit! Ln nay ng ta a ln kinh. ng ln kinh ln nay
chc la gp thi vn.
Vu Th vi vang noi:
- ng ta n nay vn cha thi , vy ng ta ln kinh
lam g?
Van ap:
- Sau khi n nhm chc ba nm, quan hoc ao nhn
thy ng ta la ngi co c hanh nn c ng ta. Nay
ng ta ln kinh la i theo con ng tt. Chnh v vy cho
nn ti noi rng ng ta gp thi vn.
Thi ng s noi:
- Cng danh i theo con ng tt cung khng i c
xa u! Nhng ngi co ch kh nht nh phai xut thn
theo con ng khoa c.
Chuyn lang nho
400
Tr Hanh Sn noi:
- Nm ngoai ng ta co n y chi, ti thy ng ta qua
thng thao v c nghip. Khng hiu tai sao mai n nay
vn c mai mai la mt anh tu tai. Cho hay vic thi c
khng ly u lam bng c ht.
Cao Han Lm noi:
- ng Tr noi nh vy la sai! Triu ai ta hai trm nm
nay, khng co thay i chut nao v vic nay ht. Ai u
bao gi cung c la u. ng Ma Thun Thng ban v
thi c, thc ra ch bit lt pht bn ngoai, con nh cai
phn b n bn trong th tuyt nhin khng bit g. Nu
ng ta co lam anh tu tai sut ba trm nm th huyn,
hai trm ln u, nhng luc thi phu cung c hong.
Vu Th noi:
- Nh vy th cu cho rng cac quan chm thi phu va
quan hoc ao xem bai khac nhau chng?
Cao Han Lm noi:
- Tai sao lai khng? Ai trong ky thi huyn cao th
khi thi phu lai khng . V vy cho nn ti khng dam
cu may, ti ht sc chu y vao vic thi phu. Luc thi
huyn hoc ao chm ti vao hang th ba c!
Van noi:
- Th nhng bai thi cua cu c ng u, hoc sinh
tnh ti khng ai khng hoc thuc long bai y.
Cao Han Lm noi:
Ng Knh T
401
- Phai oan bit y thch cua ngi chm thi o la cai

manh khoe trong ngh thi c. Trong ba bai vn i thi
hng cua ti khng co cu nao do ti t ra, ch nao
cung co in tch. V vy nn ti . Nu khng bit manh
khoe y th n thanh cung khng ni.
ng Ma kia my lu nay ban v thi c, nhng iu ng
ban chng phai la c nghip. Nu ng ta hiu c manh
khoe nay th ng ta khng bit a lam n chc quan g
ri.
Van noi:
- Li noi cua cu qua thc la theo y ti khun vang
thc ngoc cho bon hu bi. Nhng ng Ma vn la ngi
hoc rng. Ti co c oc kinh Xun Thu cua ng xut
ban trong nha ngi ban cua ti Dng Chu. Ti thy
ng ta chu thch rt cng phu.
Cao noi:
- ng khng nn noi nh vy, y co mt ng ho
Trang. ng ta c triu nh mi ra. Nhng ngay nay
ng cung ong ca chu thch Kinh Dch. Hm trc co
mt ngi ban gp ng ta trong mt ba tic nghe ng ta
noi: ng Ma Thun Thng bit tin ma khng bit lui
nh con rng trong Kinh Dch(1) . ng Ma sanh vi con
rng c hay khng iu o cha cn ban n. Nhng ly
(1)
Kinh Dch noi Cang long hu hi y noi luc tin th phai bit
lui.
Chuyn lang nho
402
mt ng tu tai con sng giai thch cho li day cua thanh

hin th thc la bun ci ht sc!
Vu Th noi:
- ng Trang noi nh vy chng qua la ngu nhin noi
cho vui thi. Nu khng ly ngi sng ra lam th du
c th tai sao Chu Vn Vng, Chu Cng lai ly Vi T,
C T ra lam th du? Tai sao sau nay Khng T lai noi
n Nhan T? Nhng ngi kia luc by gi vn con sng
ca.
Cao Han Lm noi:
- Cu noi cua ng chng to ng hoc rt rng. Ti chuyn
hoc v Kinh Thi khng hoc v Kinh Dch cho nn co
nhng vic trong Kinh Dch ti khng ro lm.
Vu Th noi:
- Cu nhc n Kinh Thi lam ti ngh n mt vic
bun ci. Gn y, nhng ngi i thi c cu n theo
nhng li chu giai cua Chu T; nn cang giai thch lai
cang kho hiu. Bn nm nm trc y, ng Thiu
Khanh Thin Trng soan quyn Thi Thuyt co trch
dn nhng li noi cua cac v danh nho i Han, tt ca
nhng ngi ban xem u than phuc. Nh vy u thy
trong vic hoc vn thi cha phai la gioi.
Tr Hanh Sn noi:
- Noi nh vy u lch ht? C theo y ti, ai theo ui
hoc vn th c lo theo ui hoc vn khng cn hoi n
Ng Knh T
403
cng danh. Ai theo ui cng danh th c theo ui cng

danh khng cn ngh n hoc vn. Mun c ca hai
ng th rut cuc chng c ng nao.
Va luc y ngi quan gia bao:
- Mi cac v dung cm.
Cao Han Lm mi Van trung th ngi gh u, Thi ng
s ngi gh th hai, Tr Hanh Sn ngi gh th ba, Vu
Th ngi gh th t, Tn ngi gh th nm, con mnh
ngi gh chu. Tic bay ra ba ban nha khach pha ty.
Ru va cac mon n rt chnh t, nhng khng co hat
tung. Trong ba tic ho ban v vic triu chnh. Tr Hanh
Sn noi vi Vu Th:
- T khi Ngu tin sinh ra i n nay chung ta dn dn
t tu hop.
Mt lat sau, lai chuyn sang ba tic khac. en sap t
ln, ung c mt tun ru, Van trung th ng dy
cao t. Tn trung th gi lai noi:
- ng n chi nha ngi ban thn cua ngi ba con ti
th cung nh la ba con cua ti. Va chng, ti vi ng u
lam trung th ca. Nay mai c b lam quan chc cung
c lam mt ni. Ngay mai th nao ng cung phai n
nha ti chi. Ln nay, ti v nha se vit danh thip a
n mi ng.
Va lai noi vi moi ngi:
Chuyn lang nho
404
- n mai vn sau ngi chung ta khng thm cung

khng bt mt ai.
Tr Hanh Sn, Vu Th khng noi mt li, Thi ng s
noi:
- Tt lm! Ti cung co y mun mi ng Van ngay mai
n nha ti chi. Nhng nu nh th nay th phai i n
ngay kia.
Van trung th noi:
- Ti mi n y hm qua, khng ng hm nay lai c
cu Cao mi. Ti cha n thm cac v ln nao, ti u
dam quy nhiu cac v nh th!
Cao Han Lm noi:
- Co ngai g vic o! ng Tn la ba con cua ti lai la
ban trung th vi nhau. ng c xem ng Tn nh ngi
quen. Ngay mai ng phai n tht sm y nhe!
Van trung th min cng nhn li. Moi ngi t bit
chu nhn ra v. Tn trung th v nha vit nm cai danh
thip mi Van trung th, Thi ng s, Tr Hanh Sn, Vu
Th va cu Cao. Tn vit giy mi mt bon tung n din
vao sang hm sau, lai ra lnh cho nhng ngi y t hu
tra va bon quan gia phai lam mt ba tic thc long
trong.
Hm sau, Van trung th dy, ngh bung: Nu ta n
nha ng Tn trc th ng ta se gi lai. By gi ta phai
i thm my ngi kia. Nh th ho se khng gin, cho
Ng Knh T
405
rng ta ch n thm con ngi mi ta n tic. Ta phai

n chi nha ho trc, sau mi n nha ng Tn. Van ben
vit bn cai danh thip. Trc tin Van n nha Thi ng
s. Ng s ra tip. Bit rng Van con phai n nha Tn
trung th ung ru nn Thi ng s khng dam gi lai.
Van lai n thm Tr Hanh Sn. Ngi nha Tr Hanh Sn
noi:
- Ti qua ng a i Cu Dung xem cha trng hoc, nay
cha v.
Van n nha Vu Th, ngi nha noi:
- ng chu t ti qua vn cha v, khi nao v, ng se
n thm.
Hm y vao bui n sang. Van trung th n nha Tn
trung th. Thy ngoai ca la mt cai tng xanh dai.
gia la mt cai ca ln co lu p hoa ni. Kiu cua Van
dng cng. Van thy trn bnh phong quet vi co dan
mt t giy o vit bng ch son: Ni cac trung th. Hai
bn la nhng ngi quan gia sp thanh hai hang. Sau
lng ho la nhng gia mu cua nhng ngi lam vic trn
dan hai t cao th : Nhng iu ngn cm. Tn trung
th ra on tip. Ca gia m rng. Van trung th xung
kiu, cm tay Tn vao nha khach. Hai ngi vai chao ri
ngi ung tra. Van trung th noi:
- Ti rt hn hanh c lam ban ng s vi ng, sau
nay co vic g mong ng ch bao. Hm nay ti a danh
Chuyn lang nho
406
thip n y bai yt. Ln sau, ti se n thm cam

ta.
- Ngi ba con cua ti cho ti bit ng la mt ngi rt
co tai. Sau nay ti c lam quan, co vic g cung mong
ng che ch cho.
- Cu Cao bao gi lai y?
- Cu va cho ngi n y noi hm nay th nao cu
cung n. Chc ch lat na thi.
ang noi chuyn th Cao Han Lm va Thi ng s a i
hai cai kiu n trc ca. Hai ngi xung kiu bc vao,
ngi ung tra. Cao Han Lm noi:
- Nay ng Tn! Bao gi ng Tr va ng Vu n y.
- Ti a cho ngi i mi.
Van trung th noi:
- ng Vu th co le con n, ch ng Tr th khng n
c.
Cao Han Lm hoi:
- Tai sao cu lai bit?
Van trung th noi:
- Ti va n thm hai ng. Ngi nha ng Vu noi m
qua ng cha v. Con ng Tr th a i Cu Dung cha
trng hoc cho nn ti bit ng ta khng n c.
Thi ng s noi:
Ng Knh T
407
- Hai ng y thc la la! H ti mi ho, th mi ln la

chn ln ho khng n. Nu noi rng ho bn th mi tu
tai ma bn cai g ch? Mi la mt anh tu tai ma lam b
lam tch nh th?
Tn trung th noi:
- Thi c! Min la cu va cu Van y con hai ng kia
n hay khng cung c.
Van trung th noi:
- Hai ng kia chc la nhng ngi co hoc vn su rng.
Cao Han Lm noi:
- Nao co hoc vn g u! Nu co hoc vn th a chng
la mt anh tu tai xac. Ch v nm trc y trong trng
Quc T Giam co Ngu bac s thng ho nn nhiu ngi
cung chi bi vi ho. Nhng gn y a t i ri.
Va luc y thy phong bn trai co mt ngi ku to:
- Hay qua! Hay qua!
Moi ngi u kinh ngac. Tn trung th bao quan gia
vao nha sau xem ngi nao lam n ao nh th.
Quan gia bm:
- o la ng Phng ngi ban ng hai.
Tn trung th noi:
- Co ng Phng sau nha, sao khng mi ng vao noi
chuyn?
Chuyn lang nho
408
Ngi quan gia vao th phong mi th thy mt ngi

to ln trac bn mi, hai con mt c nhi, cp lng
may thng, ru en dai mai n ngc, u i mu lc s,
mnh mc ao oan mau xam, chn i i giay mui nhon,
tht dy lng t, di nach lung lng mt cai dao ngn.
Ngi kia bc vao nha khach vai chao moi ngi va noi:
- Cac v u y ca, ti nha sau khng bit xin tht
l!
Tn trung th mi Phng ngi va noi vi Van trung
th:
- ng Phng y la mt ngi rt co ngha kh min
nay. ng rt gioi v quyn thut, thuc lu ca b Dch
cn kinh nu ng ta ln gn th du mt tang a nng
my ngan cn ri trn u hay trn mnh cung khng h
g. Em ti mi ng y day vo ngh.
Van trung th noi:
- Xem ve ngi cua ng ti cung u thy la ngi khac
thng thc chng phai la hang troi ga khng cht!
Tn trung th lai noi vi Phng:
- ng va bao hay qua, hay qua, la v c g?
- o khng phai la ti noi, ma la li ngi em cua ng.
ng ta va bao ti rng ngi ta manh hay yu la do tri
sinh ra. Ti bao ng ta nn th ri sai ngi ly gy anh
vao ngi, cang anh cang khng thy au. ng ta mng
qua nn mi ku ln nh vy.
Ng Knh T
409
Van noi vi Tn trung th:

- Nu ngi em cua cu y sao khng mi ng ta vao
ngi?
Tn trung th bao quan gia mi nhng Tn Nh a ra
ca sau, ci nga i xem bn tn ngoai trai lnh ri.
Ngi y t mi thy ngi khach vao sanh dung cm.
Cm xong, nhng ngi y t m ca pha bn trai mi
moi ngi vao. Moi ngi bc vao thy hai gian nha nho
hn nha khach mt chut, nhng bay bin rt la ep mt.
Moi ngi thch u ngi y. Ho ung mi hai th tra
ngon trong luc mt cu be mi mt, mi hai tui bo
trm vao l hng. Van trung th ngh bung: nha ng ta
bay bin thc la ep mt. Khi ta tr v cung bay bin nh
th nay, ch tic cai cng nha ta khng to ln bng, cac
quan s tai khng n, va khng u ngi phuc dch nh
y.
ang luc suy ngh th mt ngi mc ao hoa vao qu
xung trnh bay ban cac v tung va noi:
- Mi cu chon mt hai v tung!
Van trung th nhng cho Cao Han Lm va Thi ng s
chon trc, sau o chon v Mi n tic, v Tin bit.
Thi ng s chon v Anh em gp nhau trn nui Ngu ai.
Cao Han Lm lai chon v ui theo Han Tn". Ngi kia
vit tn cac v tung vao cai ht ri em vao phong cac
din vin chun b. Tn trung th bao rot mt lt che
xanh. Ngi quan gia vao bm:
Chuyn lang nho
410
- Mi cac v ra ngoai ngi.

Moi ngi theo Van trung th ra cai nha khach th hai;
y a thy ch din tung bay bin rt chnh t. Hai
bn la nm cai gh da lot vai o thu kim tuyn. My
ngi ln lt ngi. Ngi trum tro dn toan ban ra chao,
ngi nao n mc theo vai cua ngi y. Nhng ngi
anh trng ng trc va go nhe nhe. Ngi ong vai
Hng Nng dang ngi yu iu bc ra. Ngi trum tro
lai vao qu mt chn noi: Xin cho phep ngi. Luc by gi
nhng ngi thi sao mi ngi xung. Hng Nng mi
hat c mt cu th ngoai ca nghe co ting thanh la.
Lai co nhng ngi i mu o vin en bc vao. Moi
ngi u ng vc v trong v Mi n tic khng thy m
u nh th nay. Ngi quan gia chay vao noi khng ra
li. Thy mt v quan u i mu sa mnh mc ao mau
ngoc thach, chn i giay en trng bc vao nha
khach. ng sau la hai mi ngi lnh.
Hai ngi i trc n nm ly Van trung th, ly xch
st xch c ri keo tut ra ngoai. V quan cung i ra
khng noi na li. Moi ngi nhn nhau ng ngac. Ch
Con em ban hat, t nay coi re hng thn;
Anh kit gia ng, ra sc ganh thay hoan nan.
Mun bit vic sau th nao, hay xem hi sau phn giai.
Ng Knh T
411
HI TH NM MI
Gia quan vin gia ng l ty

Tht ngha kh thay ban cu danh.
Van trung th ang ngi trong nha khach cua Tn
trung th xem din tung th t nhin co mt ng quan
n, mang theo my ngi lnh xch tay Van ri em i.
Cao Han Lm, Thi ng s, Tn trung th nhn nhau ng
ngac khng bit nn lam th nao. Vic din tung cung
dng lai. Moi ngi im lng, Thi ng s noi vi Cao Han
Lm:
- Cu co oan bit tai sao ng ta b bt khng?
- Vic nay thc ti khng hiu may may. Nhng ti cho
rng ng huyn Phng nh vy cung bun ci thc. Ha
tt phai lam th.
Tn trung th c nen gin noi:
- Quan huyn xch tay ngi khach cua ti ngay trong
ba tic thc lam cho ti be mt qua!
Cao Han Lm noi:
Chuyn lang nho
412
- Cu khng nn noi nh vy. Ta ngi trong nha, lam sao

bit c ng ta lam vic g? Du sao ngi bt cung la
ng ta, ch khng phai ti. Nh vy th s cai g.
Va luc y, quan gia vao bm:
- Nhng ngi din tung xin cu cho bit co nn din
na hay ho v.
Tn trung th noi:
- Khach cua ti pham ti ch ngi trong nha ti khng
ai pham ti, tai sao lai khng din?
Moi ngi ngi lai xem tung. Phng ngi mt mnh
xa va nhn moi ngi ci nhat. Tn trung th lic mt
thy hoi:
- ng Phng, chc ng co bit chut g v vic nay ch!
- Ti bit lam sao c.
- ng khng bit, th lam sao ng lai ci?
- Ti ci v bun ci cho cac v. Ngi ta a b bt
ri, lo lng cung v ch. C theo y ti, phai sai mt ngi
nha lanh li n huyn do la tin tc xem th nao. Trc
ht, bit ng Van b ti g, th hai, bit cac v co b
lin can hay khng.
Thi ng s noi:
- ung lm, ung lm.
Tn trung th cung noi ngay:
- ung lm, ung lm!
Ng Knh T
413
Lin sai mt quan gia n huyn do la tin tc. Ngi

quan gia ra i. Bn ngi lai ngi. Nhng ngi din
tung lai ra din v Mi n tic ri n v Tin bit.
Thi ng s noi vi Cao Han Lm:
- Chon hai v nay ro rang la khng co li. Va mi mi
n tic a tin bit ngay. Thc ra th cha mi n tic
ma a tin bit ri.
Lai din mt v Anh em gp nhau nui Ngu ai. Luc
sp din n v ui theo Han Tn th ngi quan gia
tr v, y n trc mt Tn trung th noi:
- n ca huyn cung khng ai hiu g ht. Con co nh
ng Tiu lam th lai phong hnh lut chep cho cai cng
vn sc bt y. Va noi, y a cng vn cho Tn trung
th xem. Moi ngi u n xem. Ch thy trn t giy
vit nguch ngoac my ch: Ky tri phu Thai Chu bao
v vic tun phong bin. Trong an cua quan Tru tun
vu Chit Giang kim sat vin, tr ti vin tng binh
Thai Chn la Miu Nhi Tu co mt tn pham nhn quan
trong la Van Ly (tc Van Thanh Vn). Van Ly a b cach
chc sinh vin phu. Y dang ngi tm thc, da vang,
ru tha, bn mi chn tui a trn khoi phu chung ti.
Hin nay quan tun vu ra lnh bt, chung ti a phai
ngi i bt va thng tri i cac ni. Bt c u em
ngay ln phu tra xet, khng c chm tr. Vic gp.
Lai co mt dong chua thm vao: Cac quan huyn u
phai y vic nay.
Chuyn lang nho
414
Nguyn do la co sai nhn mang cng vn n huyn.

Tri huyn vn ngi Chit Giang, thy quan tun vu tnh
mnh mun bt mt ngi pham ti th lp tc thn hanh
mang sai nhn i bt ch cung khng hiu ng ta pham
ti g. Cao Han Lm noi:
- Khng nhng vic bt h ma n ca li le trong
cng vn cung h nt. ng Van noi ng ta lam trung
th, tai sao y lai bao ng ta b cach chc sinh vin?
Nu ng ta lam sinh vin b cach chc th lin quan g n
cai an cua Miu tng binh?
Tn trung th noi vi Phng:
- ng va ci chung ti. By gi ng co hiu tai sao
khng?
Phng ap:
- Anh chang quan gia kia th nghe ngong c cai g!
ti i cho.
Noi xong ng dy ra i. Tn trung th noi:
- ng noi thc y ch?
- Ti noi di ng lam g.
Phng noi xong, ra i.
Phng i mt mach n ca huyn, thy hai ngi
lnh y. Hai ngi nay thy Phng bao g th lam theo
khng dam cng lai. Phng noi vi hai ngi lnh dn
mnh n gp nhng ngi sai nhn t Chit Giang n.
Ng Knh T
415
Hai ngi lnh a Phng n Tam Quan ng

gp. Phng hoi nhng ngi sai nhn:
- Cac ng phu Thai Chu phai n phai khng?
- Vng.
- ng Van pham ti g?
- Chung ti cung khng bit, ch thy quan phu chung
ti noi ng ta la mt tn pham nhn nguy him v vy a
co cng vn gi i cac tnh. By gi ng co dn iu g
chung ti se c gng lam.
- Hin nay ng ta u?
- Quan huyn va mi hoi ng ta. ng ta cung khng
noi ro rang. Hin nay tam giam ng ta ngoai. Ngay mai
c cng vn tra li, co le chung ti cung phai v. ng
co mun gp ng ta khng?
- Nu ng ta b tam giam ngoai, th ti co th n
thm c. Ngay mai cac ng em cng vn i, th nao
cung cho ti c gp mt ri hay i.
Nhng ngi sai nhn bng long. Phng cung my
ngi lnh vao ch giam Van trung th. Van trung th noi
vi Phng:
- Ln nay, ti tht la oan c v cung. ng lam n noi
h ti gi li thm cu Cao va cu Tn, khng bit sau nay
con co th gp nhau na khng?
Phng hoi rt cn ke nhng Van khng bit tra li th
nao. Phng ben ngh bung"
Chuyn lang nho
416
- Mun bit vic nay cho ro rang, mnh phai i Chit

Giang mi c!
Phng khng noi vi Van vic o, t bit i ra va noi:
- Ngay mai ti se lai thm.
Phng i mt mach v n nha Tn trung th th thy
ban tung a v. Thi ng s a v nha. Ch con Cao Han
Lm ngi y i tin tc. Thy Phng tr v, Cao vi
vang hoi:
- Cng vic nh th nao ri?
- Thc la la v cung! Khng nhng quan phu khng
hiu ma n ca nhng ngi sai nhn Chit Giang cung
khng hiu. Khng nhng nhng ngi sai nhn khng
hiu ma n ca ban thn ng Van cung khng hiu ni!
Vic nay thc la mp m. Ti phai i Chit Giang vi ng
ta th mi hiu ro c. Tn trung th noi:
- Nh th th thi! Vic nay khng lin quan g n
chung ta.
Phng noi:
- Ti a co chu y, ngay mai ti se i cung ng ta. Nu
nh vu an nay co g nguy him ti se giup ng ta, v
cung la ni quen bit.
Cao Han Lm vn s b lin luy n mnh nn cung
giuc Phng i. Chiu hm y, Cao Han Lm em n
nha Phng mi lang bac va noi:
- ng nhn s tin nay lam tin n ng.
Ng Knh T
417
Phng nhn s tin.

Hm sau va ngu dy, Phng n Tam Quan ng
gp nhng ngi sai nhn. Nhng ngi sai nhn noi:
- ng n sm qua!
Phng cung nhng ngi sai nhn n ca huyn vao
phong lo vic hnh gp ngi th lai ho Tiu giuc ng ta
lam xong giy t a ln quan huyn ph va lam giy
chon bn tn lnh quan cho ch, ong du. Quan huyn
ngi cng ng bao lnh l hu ban goi Van n. Nhng
ngi sai nhn Thai Chu ng i ngoai ca. Van
trung th u vn i mu sa, mnh mc ao tht phm.
Phng tri huyn sc nh:
Trong cng vn noi ng ta la sinh vin b cach chc,
tai sao lai n mc nh vy?
Ri lai nhn xem tn va din mao, nhng thy khng co
g sai ri hoi tip:
- Anh la sinh vin hay la quan?
- Ti vn la sinh vin trng phu Thai Chu. Nm
nay ti kinh v vit ch ep nn c c lam trung
th. Ti khng bao gi b cach chc sinh vin ht.
- Giy nhm chc cua ng cha bao gi n Thai Chu
ca. V ng pham ti, quan tun vu a cach chc sinh vin
cua ng cung cha bit chng. ng la ngi Chit Giang,
ti cung la ngi Chit Giang. Ti cung khng mun kho
Chuyn lang nho
418
d vi ng lam g. Vic cua ng, ng c v xem xet x th

nao.
Tri huyn ngh bung:
Khi ng ta v nha, quan a phng cho ng ta la sinh
vin b cach chc,
tr ti nh mt ngi thng, nhng ta vi ng ta la
ngi ng tnh, le nao lai khng giup mt chut?".
Va cm ly but son, tri huyn vit thm mt hang:
Tui tac va din mao cua pham nhn Van Ly th ung
nh trong cng vn. Nhng hn i mu sa, mc ao tht
phm, lai noi rng nm nay kinh c c chc lam
trung th. Ti cho giai hn v. Bon sai nhn khng c
oi tin cua hn, cung khng c hn trn thoat.
Vit xong tri huyn cho goi sai nhn Triu Thng va
nhng ngi sai nhn Thai Chu dn:
- Ngi nay khng phai la trm cp. Hai anh vi mt
ngi trong huyn ta dn hn i la u. Trn ng cn
phai cn thn.
Ba ngi sai nhn cm cng vn dn Van i ra. Phng
ng i ngoai ca hoi sai nhn phu:
- Co phai ng ap giai ng ta i khng? Cng vic xong
ri ch?
Va ch sai nhn huyn hoi:
- ng ap giai ng ta i co phai khng?
Ngi sai nhn phu noi:
Ng Knh T
419
- Xong ri! ng ta i ap giai y.

Thy mt ngi i mu sa, mc ao qun b xch tay ra
khoi ca huyn, hai trm ngi vy quanh lai xem, ngi
chen khng lot.
Phng noi:
- ng Triu! ng u?
Triu Thng noi:
- Ti gn y thi.
Phng noi:
- Chung ta n nha ng Triu a.
Moi ngi n nha Triu Thng, vao ngi trong nha.
Phng bao Triu Thng thao xch cho Van trung th ri
ci ao ngoai cua mnh a cho Van bao Van ci ao tht
phm, mc ao mnh vao. Phng lai bao ngi sai nhn
Thai Chu v nha Van goi ngi quan gia cua Van lai. Sai
nhn i mt lat tr v bao:
- Nhng ngi quan gia u khng v y chc la ho
chay trn ca ri! Hanh ly cua ng Van con nha, nhng
hoa thng khng cho em i. Phng nghe vy ly mu
cua mnh cho Van i, mnh ch mc mt cai ao chen, i
mt cai bo toc(1) . Phng noi:
- Phong nay cht lm. Cac ng v nha ti.
(1)
Bao toc: cai li up trn u cho tc khoi ri trc khi i mu.
Chuyn lang nho
420
Ba ngi sai nhn cung Van n nha Phng ng

Hng Vu. Ho bc vao ca, i vao cai nha khach hai tng.
Van trung th bc vao sup xung lay. Phng dy.
- Nay khng phai luc lam l, ng c ngi.
Va noi vi my ngi sai nhn:
- Ba ng u la nhng ngi hiu bit. Cai o khng
phai noi nhiu. Cac ng c y. ng Van la ban ti.
Chuyn nay ti cung mun ln quan vi ng ta xem cng
vic nh th nao. Ti cung khng lam kho d g vi cac
ng u!
Triu Thng hoi hai ngi sai nhn kia.
- Cac ng ngh th nao?
Hai ngi kia noi:
- ng Phng bao g chung ti xin lam ny. Nhng
mong ng lam chong chong cho.
- C nhin!
Va ch cho ba ngi sai nhn cai phong khng
trc mt va noi:
- Cac ng tam y hai ngay. Ba ng c em hanh ly
vao y.
Ba ngi sai nhn giao Van lai cho Phng gi, yn
tm i ly hanh ly v.
Phng keo Van trung th vao th phong pha tay
trai va hoi:
Ng Knh T
421
- ng Van! ng phai cho ti bit s tht v vic nay.

Du co vic g tay ty tri ti cung vn giup ng. Nhng
nu ng noi mp m th ti khng giup g c.
- Trong vic nay ti thy ng tht la mt ngi hao
kit. Trc mt mt con ngi qun t ti dam u di
tra. Nu vic nay xay ra phu Thai Chu th ti khng
thua u. Nhng y lai la huyn Giang Ninh.
- ng noi g vy? ng huyn Phng Giang Ninh i
vi ng t t lm ch?
- Khng giu g ng! Ti ch la mt anh tu tai khng
phai la trung th. V trong nha lam n kho khn, ti phai
i y i o. Nu ti noi rng ti ch la anh tu tai th ti
se cht oi, nhng nu ti noi rng ti lam trung th th
nhng thng nhn va nhng hng thn se vui long giup
ti. Khng ng hm nay quan huyn lai vit ca chc
tc, ao qun cua ti vao cng vn. Ln nay n Thai
Chu, v cai an th ti khng ngai; nhng ti gia lam
quan th chc la nng lm.
Phng trm ngm mt lat ri hoi:
- ng Van, gi nu ng la ng quan thc th ng co
thng trong vic nay khng?
- Ti co quen vi Miu tng binh. Ti khng bao gi n
hi l hay pham phap g ca. Ti ti nht nh khng nng,
min la ho khng bit cai vic gia mao lam quan th tt
ca xong xui.
Chuyn lang nho
422
- ng ngi y! Ti a ngh ra mt k.
Van trung th lai th phong. Ba ngi sai nhn
trong cai phong bn canh nha sanh. Phng mt mt sai
ngi lam mt ba tic, mt mt n nha Tn trung th.
Tn trung th nghe tin Phng n nha, vi vang chay
ra, khng co th gi mc ao ngoai. Tn hoi:
- ng Phng! By gi cng vic nh th nao ri?
- ng khng bit g sao, ng ong ca ngi trong nha,
tai va trn tri ri xung ng khng bit sao?
Tn trung th hoang ht hoi:
- Cai g? Cai g?
- Cai g vi cai g na! Co mt vic no lam ng na i
thn oan khng xong.
Tn trung th mt xam nh cham , noi khng ra
ting. Phng noi:
- ng noi ng ta lam chc quan g nao?
- ng ta noi ng ta lam trung th!
- Sau nay, xung m phu ng ta se lam trung th.
- Co le nao ng ta lai gia lam trung th?
- Gia ch con g na! Mt ngi mc ti nng, gia lam
quan lai b bt trong nha ng. Tun Vu Chit Giang ch
cn ph mt cu y th thc khng giu g ng, i cua
ng sau nay cung nh la con chut b gi nc nong.
Ng Knh T
423
Tn trung th nghe noi vy cp mt trng da nhn

Phng ma rng:
- By gi lam th nao? ng bao ti by gi lam th nao?
- Khng co cach g khac. Nu ng lam cho ng ta thng
trong vu nay th s phn cua ng mi kha c.
- Lam cho ng ta thng la lam th nao?
- Nu ng ta la ng quan gia th thua. Trai lai nu ng
ta la ng quan thc th khng thua ch g na!
- By gi ng ta a lam gia ri, lam sao co th thanh
mt ng quan thc c.
- ng la ng quan gia hay ng quan thc?
- Ti c c hn hoi theo ung lut l.
- ng c c, vy ng ta cung co th c c
ch!
- Du co c i na th cung chm mt ri.
- Tai sao lai chm? Co tin th lam c quan! Co Thi
ng s y thu xp vic o ch s g!
- Phai mau mau bao ng ta lo liu vic y.
- Nu nh ng ta co th lo liu c th ng ta a chng
lam ng quan gia lam g!
- Theo y ng nn lam nh th nao?
- Theo y ti nu nh ng khng ngai b lin quan vao
vic nay th c mc ng ta. Con nu nh ng mun
c yn n th phai lo liu giup ng ta. Khi nao c kin
Chuyn lang nho
424
va c lam quan ri ng ta se tra tin lai. By gi se

khng lo thiu mt ng, hay ng ta co rut bt i vai ba
phn th cung chng h g.
Tn trung th nghe vy, th dai mt cai va noi:
- Khng ng lai lin luy nh th nay. Thi khng co
cach g khac ng Phng a. Ti se xut tin, ng se thu
xp giup.
- Vic nay co khac g mo trng di nc. Con phai
co ca cu Cao na mi c.
- Tai sao lai cn n cu Cao?
- Th ng s la ban thn cua cu Cao. Cu Cao co th nh
ng ta vit ngay mt cai giy a vao ni cac nh th th
mi c ch.
- ng Phng! ng qua la con ngi bit vic!
Tn lp tc vit mt cai thip mi cu Cao n ban. Mt
lat sau Cao Han Lm n. Tn trung th em chuyn cua
Phng noi lai mt lt. Cao Han Lm vi vang noi:
- Ti se lo liu vic y!
Phng ng bn canh noi:
- Vic nay rt gp xin cu lo liu cho. ng Tn trung th
mau mau em khoan tin cho cu Cao lo liu.
Tn lin vao nha mt lat sau, ngi quan gia a ra
mi hai goi bac, mi goi mt trm lang, giao tt ca cho
Cao Han Lm, Tn noi:
Ng Knh T
425
- Cai nay mt na trang trai nha mn, mt na la l

vt. Ti xut tin cung vao vic tiu dung trong ni cac.
ng la ba con vi Thi ng s, co vic g nh giup h.
Cao Han Lm lung tung khng bit noi sao anh phai
ng thun. Y cm s tin n nha Thi ng s giuc Thi
ng s ngay m hm o phai ngi ln kinh lo liu.
Phng v nha i thng vao th phong thy Van trung
th ang ngi trn gh ch i. Phng noi:
- Xin chuc mng ng, vic nh th la c y.
Ben k lai moi vic rt t m. Van nhay xung t lay
Phng lia la hai ba mi lay, Phng phai kho khn
lm mi keo dy c. Phng noi:
- Ngay mai ng c mc ao quan cua ng n nha hai v
kia ma ta n.
- Nh th la phai, nhng ti thy th nao y!
Sai nhn vao hoi Phng bao gi th co th i. Phng
noi:
- Ngay mai cha i c, hay i n ngay kia.
Hm sau, Phng dn Van n cam n Cao va Tn. Hai
ngi nhn danh thip cua Van nhng u noi khng
nha. Khi Van tr v, Phng lai bao Van n chua Bao
n ly hanh ly. Hm sau Phng cung thu xp hanh ly va
cung vi nhng ngi sai nhn a Van n phu Thai
Chu tnh Chit Giang. Ch nhn phen nay khin cho:
Chuyn lang nho
426
Nho sinh ln n, hoa nn ao gm v lang,

Ng s ru long, ch s mt ngi oan khut.
Mun bit vic sau th nao hay xem phn sau phn
giai.
Ng Knh T
427
HI TH NM MI MT
Gai im la ngi phu trng gio

Trang s cao hng th quan hnh
Sau khi a thu xp cho Van thanh mt ngi trung th
thc s, Phng cung thu xp hanh ly cua mnh cung ba
ngi sai nhn a Van n Thai Chu cho quan tra
xet. By gi la luc u thang t, kh tri m ap, ca nm
ngi u mc ao n i ra ca Han Ty goi thuyn i
thng n Chit Giang. Ho goi mai cung khng co mt
chic thuyn nao i Hang Chu, nn phai thu mt chic
thuyn i T Chu. n T Chu, Phng tra tin ri
thu thuyn i Hang Chu. Thuyn nay to gp ri
thuyn i t Nam Kinh ln. Phng noi:
- Chung ta khng cn mt thuyn ln lam g, ch cn
hai khoang ma thi.
Phng tra mt lang tam ng tin bn thu mt
khoang gia va mt khoang u thuyn. Sau o, nm
ngi xung thuyn i T Chu. i mt ngay, mi co mt
ngi bun t ngi khoang trc. Ngi nay trac hai
Chuyn lang nho
428
mi, dang ngi rt xinh ep, ch co mt ganh hanh ly

nhng rt nng. n chiu chu thuyn cho thuyn va
cm sao mt cai bn cach lang nm dm. Ngi lai
thuyn noi vi nhng ngi cheo thuyn.
- Cm thuyn cho chc, tha hai cai neo xung, chm
soc cac v hanh khach con ti i v nha mt lat.
Nhng ngi sai nhn Thai Chu ci va noi:
- Chuc ng i thun ng xui gio nhe!
Ngi lai thuyn ci khanh khach ri i.
Van va Phng ln b i bach b. Xa xa thy khoi chiu
tan dn, anh trng chiu sang trn mt nc. Hai ngi
dao chi mt lat lai ln thuyn nm ngu. Ho nghe ting
nc b bom, co mt chic thuyn con cheo ngc dong
sng n ch bn canh. Luc by gi, nhng ngi cheo
thuyn a p chn ngu ky con ba ngi sai nhn thp
en anh bai, Van trung th, Phng va ngi bun t m
ca s ngm trng. Trong chic thuyn con co mt ngi
trac bn mi tui, gy go, ang cm sao. ng sau la
mt ngi con gai mi tam, mi chn tui, ng be lai.
Nhn thy ba ngi an ng ang ngm trng, c ta np
vao khoang sau. c mt lat, Phng va Van u i ngu
ch con khach ban t cha ngu.
Hm sau luc mt tri cha moc, ngi lai thuyn tr v
vi mt cai b trn vai. Thuyn lp tc bung cheo.
Ng Knh T
429
Thuyn i c ba mi dm mi n sang. n sang xong,

Phng ngi trong khoang noi chuyn vi Van trung th:
- Ti cho rng ln nay ng khng ang s lm. Nhng
mt cai an lam theo lnh quan tun vu th cung kha gay
go. Theo nh y ti, khi ngi ta hoi, ng c noi la do mt
ngi du khach trong nha la Phng Minh Ky lam. Khi
ho bt ti, ti se co cach x tr.
Va luc y th ngi ban t, cp mt o gay ra trc
thuyn ng khoc. Phng va moi ngi lin hoi:
- ng khach! ng co vic g th?
Ngi kia khng ap, Phng t nhin nh ra, ch vao
ngi khach ban t ma noi:
- Ti bit ri. ng mc mu ch g, tre ngi non da
nh ng...
Ngi khach cam thy xu h lai cang khoc. Phng
hoi cn vn th bit ra ngi khach m qua luc moi ngi
u ngu ca co tho c ra ngoai ca s nhn ngi con gai
thuyn bn kia. Khi thy hai ngi khach trong thuyn
a i ngu, ngi con gai cung ra khoi khoang thuyn va
ci vi anh ta. Ngi khach ban t khe tho tay sang.
Ngi con gai ci kh kh, treo qua ca s sang ngu vi
ngi khach. Khi ngi khach a ngu say, ngi con gai
m hanh ly ly trm bn goi bac co tt ca la hai trm lang
ri mang i. Sang dy, thuyn nh sao i, ngi khach
vn con ang m man. Mt lat sau, thy hanh ly b ngi
Chuyn lang nho
430
ta m tung, anh ta mi bit mnh b mt cp. By gi anh

ta nh ngi cm nm m gp me, khng bit noi nng
th nao, Phng trm ngm mt lat, hoi chu thuyn:
- ng co nhn ra c chic thuyn nho n y hm
qua khng?
- Nhn th nhn c, nhng kin ln quan th khng
kin c u v khng co bng chng g ht.
Phng noi:
- Nhn c la tt ri! Hm qua hn ly trm c tin
th hm nay nht nh hn i ngc chiu vi chung ta.
Cac anh cun bum i, lp cheo vao ri cheo quay tr lai
xem. Khi nao thy c thuyn kia th chung ta neo
xa. Nu ly c tin ri, chung ti se thng cho cac anh.
Nhng ngi cheo thuyn bng long quay tr lai. Cheo
n chiu mi n ch cm sao ti qua, nhng vn khng
thy chic thuyn kia u ca. Phng bao c cheo na.
Cheo c hai dm na, thy chic thuyn con kia buc
di cy liu. ng xa nhn khng thy ngi. Phng bao
cheo thuyn n gn cm sao di mt cy liu khac, bao
moi ngi nm khng c noi nng g, con mnh th i
b ln b dao chi n trc chic thuyn con. Qua nhin
thy ung la chic thuyn hm qua. Ngi con gai va
ngi an ng gy ang noi chuyn vi nhau trong
thuyn. Phng i chi mt lat ri quay tr lai th thy
chic thuyn con kia lai n bn canh thuyn mnh va
Ng Knh T
431
ngi gy go kia khng thy u na. m y, anh trng

sang hn m trc. Ngi con gai ang bung m toc en
lay ngi mt mnh, chai toc ngm trng. Phng hoi nho:
- m yn tnh th nay c em ngi trn thuyn mt
mnh khng s sao?
Ngi con gai ap:
- Anh hoi ti lam g? Ti ngi nh th nay quen ri, s
cai g?
Va noi va a mt nguyt mt cai. Phng nhay sang
thuyn kia m ly ngi con gai. Ngi con gai gia v y
ra, nhng khng ku. Phng b ngi con gai ln ui.
Ngi con gai ngi yn, thu mnh vao trong long. Phng
noi:
- Thuyn nay khng co ai, m nay em hay tip anh
mt m, chung ta gp g la do duyn tri.
- Em la ngi trn thuyn xa nay khng h by ba
vi ai. m nay, khng ng lai gp anh phai gio nay, em
bit lam th nao? Anh y, em khng sang u!
- Trong hanh ly cua anh bn kia thuyn co tin, anh
khng yn tm thuyn em. Va noi, Phng va nhc
bng ngi con gai qua thuyn mnh.
Luc by gi nhng ngi trn thuyn u gia ngu, ch
co mt a en du leo let va mt cai chn n, Phng
t ngi con gai xung m, ngi con gai ci qun ao
nm vao trong chn. Nhng la thay ngi con gai thy
Chuyn lang nho
432
Phng khng ci qun ao ma tai lai nghe ting cheo

khoat nc. Ngi an gai ngng u ln nhn nhng
Phng a ly ui n xung nm cht cng khng dy
c. C ta lng tai nghe bit chic thuyn ang i, ben
hoang ht noi:
- Tai sao chic thuyn lai i?
- Thuyn i mc k no, em c ngu cho sng!
Ngi con gai cang hoang ht noi:
- Tha cho ti v!
- ngc, may la ngi ta ly tin th tao cung la
ngi ta cp v. Cung la hang lng gat th may con s
cai g!
Ngi con gai bit rng mnh b mc mu, ch con cach
ku xin:
- ng tha cho ti i, s tin kia ti xin tra lai ng.
- cho may i sao c! May co a tin n y th
tao mi tha v, tao khng lam g may u.
Ngi con gai ng dy th ca ao qun cung khng con
na. Van trung th va ngi khach ban t trong khoang
thuyn nhn thy th, nhn ci khng c.
Phng hoi nha cua ngi con gai va tn cua ngi
chng ri bao chu thuyn cm thuyn mt ni vng ve.
Sang hm sau, Phng bao ngi khach bun t mang
qun ao ngi con gai i hn mi dm ng, n tm
ngi chng. Ngi chng thy thuyn i u mt, v
Ng Knh T
433
cung bin i u, ang ngi lo lng di gc liu. Ngi

bun t nhn ra lin n v vai ma rng:
- Chuyn nay th anh xi hong bong khng ri. Cai o
la do tri tra n y.
Ngi chng khng dam noi nng g.
Ngi khach m goi ly ao qun lot va giay cua v
y ra. Tn kia hoang s ch con cach sup lay. Ngi khach
noi:
- Tao khng bt may u! May phai mau mau em bn
goi bac tra cho tao ri tao tra v cho may.
Ngi chng vi vang xung thuyn lt ming van
u lai ly ra mt cai b ln va noi:
- S tin nay ti cha ng n mt ly nao, mong ng
lam n tra v lai cho ti!
Ngi bun t mang bac v, ngi chng mang theo
qun ao cua v n nhng khng dam ln thuyn. Nghe
ting v di thuyn goi hn mi liu mang bc xung.
Th thy v mnh cun chn ang nm tron khoang
gia. Ngi chng n a ao qun cho v. Sau khi mc
ao qun xong hn ra lay mi ngi hai lay lui lui ln b.
Ngi bun t biu Phng mt goi nm mi lang bac
cam n. Phng suy ngh mt lat ri nhn, chia lam ba
phn cho ba ngi sai nhn va noi:
- Trong vic nay cac anh cung kho nhoc, biu cac anh
t tin.
Chuyn lang nho
434
Nhng ngi sai nhn cam ta.

Chng bao lu, thuyn n Hang Chu. Moi ngi lai
i thuyn i thng n Thai Chu. Ca nm ngi u
vao thanh. Ngi sai nhn Thai Chu noi:
- ng Phng! Vic nay s co tai ting, nu quan phu
bit th con lam th nao?
Phng noi:
- C mc ti!
Phng thu bn cai kiu nho bung rem xung, bao ba
ngi sai nhn va Van ln kiu, con mnh th i chm
theo sau. n nha Van, moi ngi bc vao ca ln. Thy
cai nha trc co hai ca, sau la cai nha khach cha i
cha lai a hai ba ln. Van trung th va mi bc vao
nha th thy co ting khoc. Mt lat sau khng co ting
khoc na. trong ang sa soan lam cm. n cm xong,
Phng noi:
- Cac ng hay khoan i by gi, ti thp en a ri n

bao vi ngi th lai lo vic nay, ti a co cach noi vi ng
ta.
Nhng ngi sai nhn vng li. Thp en xong, ho tr
v nha mn phu Thai Chu noi vi ngi th lai Triu
Cn. Triu Cn nghe noi ng Phng Nam Kinh cung
n vi ho, git mnh noi:
- ng Phng la mt ngi hao kit. Chuyn nay ng
Van cung i vi ng ta thc la tt phuc!
Ng Knh T
435
Va cung sai nhn n ngay nha Van. Triu gp Van,

hai ngi coi nhau nh ban cu. Phng noi:
- ng Triu, ti ch nh ng vic nay, ng thu xp th
nao khi bin cung, ngi b khai ra se c giai i
ngay.
Triu th bin nhn li.
Hm sau, Van trung th i kiu n miu Thanh
Hoang nha mn. ng ta vn mc ao tht phm, i mu
sa, i giay nhng c co mt dy xch. Nhng ngi sai
nhn a giy vao. Ky tri phu lp tc ra cng ng.
Triu Thng a cng vn ln, em giai Van trung th ra
trc mt. Ky tri phu thy Van trung th i mu tron,
git mnh, lai nhn thy cng vn ph noi Van lam trung
th lai cang kinh ngac. Tri phu a mt nhn thy Van
vn ng khng chu quy, ben hoi:
- ng c lam trung th bao gi?
- Thang ging nm nay.
- Tai sao ti khng thy chiu ch?
- Chiu ch trong ni cac a ra, ri t ni cac n
tun vu cung phai mt mt thi gian. Nhng co le by gi
chiu ch a n ri.
- Nh vy sm mun ng cung b ct chc!
- Nm ngoai ti i Bc Kinh, nm nay ti v Nam
Kinh, ti co lam iu g pham phap u. Ti xin hoi quan.
Chuyn lang nho
436
Tai sao quan lai cho ngi i bt ti trong tnh khac v?

Phai co ly do g ch!
- Miu c khng lo vic phong b bin b quan
tun vu bt. trong nha mn ng ta co mt bai th cua
ng. o la mt bai th chuc tung, li le xu nnh (1). Hn
cho ng tin lam. S tin bao nhiu y co chng c.
ng con chi na i!
- o la iu ht sc oan ung. Khi ti nha ti khng
bao gi thy mt Miu c nh th th lam sao lai co
th tng ng ta c!
- Chnh mt ti trng thy. o la mt bai th trng
thin dai dng dc, co ong du cua ng. Hin nay quan
tun vu i trn b bin. Quan tun vu ang dng y
xet cho xong vu an nay. ng c chi na i!
- Mc du ti la hoc tro nhng ti
con nh du va tn hiu th ti khng
ngi khach khc cho my con du
trong th phong khng ct i. Co le
ong du cua ti xin cu xet cho.
khng bit lam th,

co. nha ti co mt
ln, nho. Ti no
anh ta lam th ri
- Tn anh ta la g? By gi u?
- Tn anh ta la Phng Minh Ky hin nay nha ti.
Ky tri phu lp tc cp mt cai the hoa tc cho sai nhn
i bt Phng Minh Ky, em n hoi.
(1)
Trong Nho lm ngoai s toan la nhng vu vn t nguc!

Ng Knh T
437
Sai nhn i mt lat dn Phng Minh Ky v. Ky tri

phu ngi cng ng, sai nhn vao bm:
- Phng Minh Ky a n.
Tri phu sai goi n hoi:
- Anh co phai la Phng Minh Ky khng? Anh xa nay
co ban be g vi Miu c khng?
- Ti khng bao gi gp ng ta ca.
- Van Ly co vit tng ng ta mt bai th. Hm nay tra
hoi th Van Ly noi anh a vit bai th y va ong du cua
ng ta vao y, du kia do tay anh khc. Tai sao anh lai
lam vic pham phap nh vy?
- Khng nhng trong i ti khng lam th bao gi, ma
ngay ti co lam th tng ngi khac th o cung khng
phai la vic pham phap.
- Thng kia may dam n noi th a!
Tri phu ra lnh anh. Bon lnh trn cng ng va
ngoai sn da vang mt loat, vao cng ng. Hai ngi vt
Phng xung t va kep cht ly chn. Ky thai thu noi:
- Bay c kep tht cht cho tao!
Ngi lnh c ht sc buc dy thng tht cht th ch
nghe rc mt ting cai kep gay lam sau manh. Ky thai
thu noi:
- Hay la cai thng kia co phap thut g!
Ben ra lnh ly mt cai kep tht mi, ly du son ong
ln ri bao kep ngay vao chn cua Phng. Nhng dy
Chuyn lang nho
438
thng cha buc cht th anh rc mt cai, kep lai gay.

Lam lin ba ln nh vy ch thy kep gay thanh mi tam
manh. Phng ch mm ci khng noi mt cu. Ky tri
phu hoang s ri khoi cng ng bt giam pham nhn,
con mnh th ln kiu, n cng quan bm vi tun vu.
Tun vu nghe noi bit Phng Minh Ky vn la ngi
trang s, trong vic nay chc co duyn c. Va chng Miu
c a cht trong nguc, chiu ch c Van Ly lam trung
th a n, vic Van pham ti khng ly g lam nng cho
nn tun vu bao tri phu khoan th. Van va Phng u
c tha. Tun vu tr v Hang Chu. Vu an nay thc la
nh la chay ngun ngut ch mt gao nc lanh cua
Phng di vao la tt ht. Khi vu kin xong, Van trung
th cho nhng ngi sai nhn v, Van cung Phng v
nha, ming lun lun noi cam n;
- ng thc la cha me cu sng ti lai! Ti bit ly g
bao ap.
Phng ci ma rng:
- Ti vi ng khng phai la ch quen cu, ti cung khng
chu n hu g cua ng. o chng qua la mt vic cao
hng ngu nhin. Nu ng c noi chuyn cam n mai ti
thy no cung tm thng qua. By gi ti phai i Hang
Chu tm mt ngi ban. n mai la phai i ri!
Van trung th hai ba ln gi lai, Phng vn c oi i.
Hm sau Phng t bit Van, khng h ung mt cc nc
Ng Knh T
439
ta n, ln ng i mt mnh n Hang Chu. Ch nhn

phen nay khin cho:
Ke ngha s lay thanh c vac (1) lai to thn thng;
Bon gian chc i mu su, kp n n cu.
Mun bit Phng tm ai, hay xem hi sau phn giai.
(1)
Sc manh chuyn nui, lay thanh ct c cai vac; noi sc manh

phi thng.
Chuyn lang nho
440
HI TH NM
MI HAI
u vo th cng t b thng
Pha nha chi anh hung oi n
Phng t bit Van trung th i Hang Chu. Hang
Chu Phng co mt ngi ban la Trn Chnh Cng trc
y co vay Phng my mi lang bac. Phng ngh bung.
- Ta phai n thm ng ta ng thi ly tin n ng
v nha.
Trn Chnh Cng ngoai ca Tin ng, Phng i
n o tm. Mi i c mt quang th thy trn b T
ng Pha co mt nhom ngi ang vy xung quanh hai
ngi tp ci nga di bong liu. Mt ngi nhn ra
Phng vi ku ln:
- Anh Phng! Anh u n y?
Phng n gn nhn, ngi kia nhay xung nga
nm ly tay Phng. Phng noi:
- Tng ai h oa
ra anh Tn Nh! Anh n y bao gi? Anh lam g
y?
Tn Nh noi:
Ng Knh T
441
- Anh ra i a lu, vic ng Van lin quan g n anh?

Cng u n cm nha vac nga voi, nh th co phai la
in khng? c anh n y ung luc qua, ti va H
cng t va nhc n anh. Phng hoi:
- V nay la ai?
Tn Nh noi:
- V nay la H cng t, con th tam cua H thng th
a phng y, mt ngi rt vui tnh lai la ban rt
thn cua ti.
Khi H cng t bit la Phng, hai bn u noi mnh
by lu khao khat c gp nhau. Tn Nh noi:
- Nay co ng Phng n y, chung ta khng i nga
na, hay tr v nha ung mt chen ru i.
Phng noi:
- Ti phai i thm mt ngi ban.
H cng t noi:
- Ngay mai ng i thm ban cung c. Hm nay may
mn chung ta c gp nhau, chung ta hay n nha anh
Tn chi.
Va Phng noi th nao ho cung mc, c keo i, bao
ngi nha em n cho Phng mt con nga. n trc
n th Ngu T T, ho xung nga cung vao.
Tn Nh tai tng di v pha sau lu. Phng vao
nha thi l ri ngi xung. Tn bao ngi nha mau mau
don cm ru. Tn Nh noi vi H cng t:
Chuyn lang nho
442
- Hm nay may mn co anh Phng n, ngay mai anh

se thy tai vo ngh cua anh ta. Hm khac ti va anh
Phng se n nha anh va se con lam phin anh nhiu.
H cng t noi:
- C nhin!
Phng ch cu i trn tng noi vi hai ngi:
- Ti bit ng Hng Ham Tin. Co mt thi gian ng ta
cung thch hoc vo ngh. V sau khng hiu sao, ng ta hoc
phap lut va c la ngi ta v vic luyn an. Khng
hiu by gi ng ta con sng na khng?
H cng t noi:
- Noi ra cung bun ci. Anh Ba ti suyt na cung b
la mt v. Nm y ng Hng keo ng Ma Thun Thng
X Chu va bay cho anh ti luyn an. Anh ti a em
bac goi sn ca. Cung may s anh ti con o, t nhin ng
Hng mc bnh, c vai ngay th cht. Nu khng th ro
rang b ng ta la!
Phng noi:
- Co phai ng Ba tn la Thn khng?
- ung ay, anh ti va ti tnh tnh khac nhau. Anh ti
ham chi vi mt bon khng ra g, lo lam th va t xng
la danh s. Thc ra, anh ta khng dam ung mt cn ru
ngon hay n mt cn tht ngon, nhng b ngi ta la mt
hang ngan, hang trm lang bac ma cung khng tnh ng.
Trai lai, tnh ti th thch nui nga. Anh ti sinh chuyn
Ng Knh T
443
noi rng nga hay vao pha sn, ti chu khng c, cho
anh ti cai nha cu ri di i ch khac. Th la hai ngi
oan tuyt vi nhau.
Tn noi:
- Ch mi cua anh H rt la sach se, khi nao anh
Phng n vi ti se thy.
ang luc noi chuyn th ru bng ln. Ba ngi rot
ru mi nhau. Ru a nga nga say, Tn Nh noi:
- Anh Phng! Anh va noi i tm ngi ban. Vy anh
i tm ngi nao?
- Ti co mt ngi ban la Trn Chnh Cng ngi y.
Anh ta n ti my lang bac, ti n y ly.
H noi:
- Co phai ng ta trc ngo Truc Can, nay a di n
ca Tin ng phai khng?
Phng noi:
- ung y.
H noi:
- Hin nay ng ta khng nha. ng ta a i Nam Kinh
ban t vi Mao Nh ri. Mao Nh la ngi khach trong nha
anh Ba ti. Anh Phng! Anh khng cn i tm ng ta lam
g. Ti se cho ngi nha em th n nha ng ta bao khi
nao ng ta tr v se n y.
Cm xong, moi ngi ra v. H cao t v trc. Tn Nh
gi Phng lai. Hm sau, Tn Nh em Phng n
Chuyn lang nho
444
thm H cng t. H cng t lai n nha ap l va cho

ngi nha n mi.
- Ngay mai mi ng Tn va ng Phng qua nha n
cm xoang. ng chu ti noi v ch thn nn khng vit
thip.
Hm sau, n sang xong, Tn bao ngi nha chun b
hai con nga cung Phng n nha H cng t. Ngi nha
i theo sau. Chu nha ra tip mi vao sanh ngi. Tn hoi:
- Tai sao chung ta khng vao th phong ma ngi?
- Chung ta hay dung tra a.
Ung tra xong, H cng t mi hai ngi i theo mt
con ng ra pha sau, ng y ca phn nga. n th
phong, thy co my ngi khach u la nhng ngi ban
thng ngay ci nga va anh kim vi H cng t. Hm
nay, tt ca u n y xem vo ngh cua Phng. Moi
ngi vai chao nhau ri ngi xung, H noi:
- Nhng ngi nay u la ban thn cua ti. Nghe noi
hm nay co ng Phng n, nn ho u n y c
day bao.
Phng noi:
- u dam th.
Ung tra xong, moi ngi u ng dy i dao chi. Ba
gian lu cua H cng t khng ln lm. bn canh nha
co hanh lang, trn hanh lang bay nhiu yn nga, trn
tng lai co my cai bao ng tn. Sau khi i qua cai ca
Ng Knh T
445
tron, moi ngi n mt cai sn rng ri n mt cai

chung nga. H cng t noi vi Tn Nh:
- Anh Tn! Ti mi mua mt con nga voc dac cung
kha, anh xem th no ang gia bao nhiu.
Ben sai ngi chn nga dt nga ra. Nhng ngi
khach xum lai xem. Con nga nay ht sc d tn. Thy
moi ngi khng phong, no a mt cai lam mt ngi
khach tre nga ln ra t au n v cung.
H cng t ni gin tin n a mt cai vao ung chn
con nga, chn con nga gay guc xung. Moi ngi kinh
s.
Tn Nh noi:
- Hay qua, my lu nay ti khng gp anh, khng ng
vo ngh cua anh nay a cao cng nh vy.
Ngi khach b thng c a v nha. Tic ru lai
bay ra. Chu va khach, bay tam ngi ung nhng chen to,
n nhng a ln rt la vui ve. n tic xong Tn Nh noi:
Anh Phng, anh phai tr mt vai mon vo moi ngi
xem ch!
Moi ngi u noi:
- Chung ti mun xem lm.
Phng noi:
- Ti cung xin lam tro ci anh em xem cho vui.
Va ch vao mt cai bn hoa cao sn trong noi:
Chuyn lang nho
446
- em my vin gach vung u kia lai y.

Tn Nh bao ngi nha em tam vin gach n. Phng
thong tha xn ng tay phai. Tam vin gach vung chng
ln nhau trn thm lam thanh mt chng cao hn mt
thc. Phng ly tay m mt cai. Ca tam vin gach u
v tan thanh mi my manh khng sot vin nao. Moi
ngi u tan thng. Tn Nh noi:
- ng Phng cua chung ta a luyn c mn nay.
Trong sach cua ng hoc noi Nm tay lai co th p nat
u con h, m tay ra co th cht t u con bo . Nhng
o cha phai la cai tai gioi nht cua ng. Anh H! Anh
va ly chn a gay chn nga. Nh vy chn anh cng
lm. Nu anh dam a vao dai ng Phng th ti mi thc
phuc anh la ngi tai gioi.
Moi ngi u ci ma noi rng:
- Lam nh th sao c!
Phng noi:
- Anh H! Nu anh mun th th anh c t nhin. Nu
ti co b thng th ti cung khng trach anh u, ti ch
trach anh Tn ma thi.
Moi ngi u noi:
- ng Phng a bng long chc la phai co l do.
Moi ngi giuc H cng t c a i. H cng t ngh
bung. ng Phng kia cung khng phai la Kim Cng, C
V Ba(1) mnh s cai g? Va noi:
Ng Knh T
447
- Anh Phng! Nu anh bng long th ti xin lam.

Phng keo thn ao trc ra l cai qun. H em tt
ca sc lc bnh sinh a ngay vao qun ui nhng la lung
sao, chn khng phai a vao tht ma a vao mt cuc st.
Nm ngon chn c h b gay. H suyt ngt i v au. Phai
mt lat sau cai chn mi c ng c. Phng n noi
xin li.
Moi ngi thy vy va kinh s va bun ci. Mt lat
sau, tt ca cao t ra v. H i khp khing tin khach ra
ca. Chn khng th xo giay v sng ln au nhc bay
tam ngay.
Phng lai nha Tn. Ngay nao cung anh quyn, phi
nga cho nn khng cam thy bun. Mt hm, ang tp
anh quyn th thy mt ngi gy go nho be, trac hai
mi tui n hoi:
- ng Phng Nam Kinh co y khng?
Phng i ra gp, nhn ra la ngi chau cua Trn
Chnh Cng tn la Trn Ha T. Phng hoi n y co
vic g. Trn Ha T noi:
- Hm trc H cng t co vit th noi ng a n y.
Chu ti hin nay con Nam Kinh ban t. Ln nay ti i
(2)
Kim Cng la pht Kim Cng, C V Ba la ngi khng l i

Han ng ln cao qua ca thanh. Y noi nhng con ngi to ln
i xa.
Chuyn lang nho
448
Nam Kinh ri cung chu ti v. ng co dn g ti, co vit

th, th ti se em i.
- Ti mun gp chu anh. Ngoai ra khng co vic g. Chu
anh trc y n ti nm mi lang bac, nu tin th tra
cho ti ngay. Ti con y mt t hm cho n khi chu
anh v. Anh lam n noi h vi chu anh nh vy, ti cung
khng vit th lam g.
Trn Ha T vng da v nha thu xp hanh l dap thuyn
i Nam Kinh. Y i n hiu ban t cua ng Pho trc ca
huyn Giang Ninh, tm Trn Chnh Cng. By gi Trn
Chnh Cng ang ngi n cm cung mt ban vi Mao Nh.
Thy chau n, Trn bao vao ngi cung n va hoi vic
nha. Trn ha T em chuyn ng Phng oi tin noi lai
ri mang hanh l ln lu.
Mao Nh trc kia m mt ca hang ch Hang Chu
vi mt s vn la hai ngan lang bac. Sau nay y lai kt ban
vi H Tam cng t ly c thm hai ngan lang bac ri
n phu Gia Hng m mt hiu cm nho. Anh chang
nay co cai tt la ha tin vt ra nc xem ng tin quy
hn mang cua mnh. Phen nay y lai cung Trn Chnh
Cng ban t. Trn Chnh Cng cung la con ngi coi ng
tin quy hn mang cua mnh cho nn hai ngi tng c
vi nhau lm.
Ca hang ban t Nam Kinh cho khach ban t n ung
rt hu. Mao Nh noi vi Trn Chnh Cng:
Ng Knh T
449
- ng chu cua phng bun chung ta ngay nao cung cho

chung ta n tht. y khng phai la tht cua ng chu
chung ta ma la tht cua chung ta v chung ta se phai tnh
tin vao y. Chi bng chung ta ch n cm khng cua ng
ta thi, con tht th t mua ly. Nh th re hn.
Trn Chnh Cng noi:
- Noi nh vy ung lm!
n ba n, Trn Chnh Cng sai Trn Ha T mua
mi bn ng tin long nha ban tht nu cho tt ca ba
ngi n. Trn Ha T khng n c bao nhiu nn c m
c trong long.
Mt hm Mao Nh noi vi Trn Chnh Cng:
- Hm qua ti nghe mt ngi ban noi ng Tn Trung
Th ngo Yn Chi ln Bc Kinh lam quan. ng ta khng
co tin i ng, mun vay mt ngan lang khu lai trc
ba mi phn. Ti thy ng ta la mt chu n rt chc
chn. Ch trong ba thang la tra n. S tin mua t cua
anh con tha lai hn hai trm lang. Sao anh khng ly
hai trm mi lang cho ng ta vay, sau ba thang la co th
c ba trm lang. Nh th chng li hn la ban t sao?
Nu anh khng tin ti th ti vit cho anh mt t giy cam
oan. Ti quen bit ngi mach mi. Khng co chut may
may nao ang ngai ca.
Chuyn lang nho
450
Trn Chnh Cng nghe li cho vay. Ba thang sau Mao

Nh tra lai ca vn ln lai. Bac toan bac tt, cn lai rt
ung. Trn Chnh Cng rt mng r.
Mt hm, Mai nh lai noi vi Trn Chnh Cng:
- Hm qua ti gp mt ngi ban. ng ta ban nhn
sm. ng ta noi T Cng t trong phu Quc Cng co mt
ngi anh ho la ng Trn mua cua ng ta mt cn nhn
sm. Nay ng ta mun v T Chu, ng Trn hin nay
cha u tin cho nn mun vay mt trm lang. Sau hai
thang se c tra hai trm lang. Cai nay cung hoan toan
chc chn. Trn lai a mt trm lang bac cho Mao Nh
Mao Nh cho vay. Sau hai thang c hai trm lang
con thm ba mi ng na. Trn Chnh Cng lai cang
mng r.
Con Trn Ha T th b Mao Nh i x khng ra g,
ru khng co, tht cung khng, cho nn Trn Ha T rt
ghet Mao Nh. Nhn luc vng, y noi vi Trn Chnh Cng:
- Chu y ban t. c lai bao nhiu th giao cho
ngi chu phng bun mua t. Nu chu mua c th
t tt va em cm th se co li. Lai ly s tin li mua t
th chu se co nhiu t na em cm. Tin lai hiu
cm th rt nhe. Nh vy, c mua t ri lai cm i, th
vi mt ngan lang bac, chng bao lu chu se c hai
ngan. Nh th chng hn sao? ng nay chu lai nghe li
ng Mao Nh em tin cho vay. Cho vay la vic khng
Ng Knh T
451
chc chn. Nu chu c mc cng y th bao gi mi

tr v nha.
Trn Chnh Cng noi:
- Khng h g, trong vai hm na chung ta se thu xp
hanh l tr v.
Mt hm Mao Nh tip c th nha. Mao xem th
ri mm mi co ve m chiu suy ngh mt mnh.
Trn Chnh Cng hoi:
- nha ng co vic g ma th ngi nh th?
- Khng can g. Vic nay noi vi anh khng tin.
Trn Chnh Cng hoi hai ba ln Mao Nh mi noi:
- Ti mi nhn c th cua a con nha noi ca hang
cm cua ho am ng pha ng a v n sp giao
cho ngi khac. Hin nay ho co mt cai nha y ca ac,
ang gia mt ngan sau trm lang. Ti ang ngh cach lam
th nao co th co nhng ac y em v hiu ti th
thc la mt dp phat tai. Ch tic rng nay gp luc en,
tin khng co sn.
Trn Chnh Cng hoi:
- Th tai sao ng khng hun vn vi ngi khac?
- Ti cung a ngh n iu o. Nu ti hun vn vi
ngi khac vi tam phn trm tin li th ti vn con li
mt t. Nhng nu ho oi thm hai phn na th ti mt
sach: Tht d khng c nm ma ch ngi c mui d
nh th chng bo cng.
Chuyn lang nho
452
- Tai sao anh lai ngc th, anh khng em ban vi ti

chng hn ? Ti co t tin y, co th cho anh mn. Ti
khng s anh la u.
- Thi, thi, anh i! Vic lam n co ch nao khng chc
chn hoc la nu sau nay b l vn, ti khng tra cho anh
c th con mt mui nao ma nhn anh!
Thy anh ta thc tha nh vy, Trn Chnh Cng quyt
tm cho vay.
- Nay anh, chung ta cung ban vic y cho k. Anh co th
ly tin cua ti mua ac. Ti khng oi nhiu lai
u. Ch mi thang hai phn thi. Nh th anh se lai to.
Sau nay anh se tra ti dn. Nu anh khng tra c ngay
tt ca th chung ta la ban thn vi nhau, le nao ti lai lam
kho d vi anh.
- Nh th th anh tt qua. Nhng vic nay phai co
ngi lam chng vit giy hn hoi giao cho anh lam bng
th anh mi yn tm. Le nao vic nay lai em ban ring
gia hai ngi?
- Ti bit anh co phai nh ngi ta u? Co g ma
khng an tm. Khng nhng khng cn ai lam chng ma
cung khng cn giy t g ht. Ch ct ly vic tin cy
nhau la hn.
Ri Trn Chnh Cng giu Trn Ha T, em tt ca s
tin cua mnh trong b cung nh s tin n a thu c,
Ng Knh T
453
gp lai c mt ngan lang, goi ghem cn thn ri giao

cho Mao Nh va noi:
- Ti ang i ng chu phng bun nh gia v s t
cua ti. Ti cung nh em s tin nay v H Chu mua
mt t t nhng nay ti giao tt ca cho anh thu xp vic
y. Vai ngay na, ti cung v nha.
Mao Nh cam n ri nhn s tin, tr v Gia Hng.
Vai hm sau khi a thu c tin ban t, Trn Chnh
Cng t gia ngi chu phng bun, mang theo Trn Ha
T xung thuyn v Hang Chu. Nhn tin ng, y ghe
qua Gia Hng thm Mao Nh. Hiu cm cua Mao Nh
ng pha ty. Chnh Cng hoi thm ng i n. Ch
thy ba gian nha nho ca nhn ra dng, bn ngoai co
bnh phong. i qua bnh phong thy mt cai nha khach co
ba gian. Co mt cai quy hang va my ngi bun y.
Trn Chnh Cng hoi:
- y co phai la hiu bun cua Mao Nh khng?
Ngi bun quy hang noi:
- ng la ai?
- Ti la Trn Chnh Cng, mi Nam Kinh n y
thm ng Mao Nh.
- Mi ng vao trong nha ngi chi.
ng sau la mt cai lu ac, Trn Chnh Cng
bc vao ngi di lu. Ngi kia em tra n.
- ng Mao co nha khng?
Chuyn lang nho
454
- Hiu nay trc kia cua ng Mao nhng nay ng ta a

ban cho ng chu chung ti la ng Ung ri.
Trn hoang ht noi:
- Hm trc ng y co n y khng?
- y khng phai la hiu cua ng ta, ng ta n y
lam g?
- By gi ng y u?
- ng ta i lang thang khp ni, ai bit i Bc Kinh
hay Nam Kinh ma tm?
Trn Chnh Cng nghe thy cu chuyn u Ng mnh
S, m hi toat ra nh tm. Y cung Trn Ha T xung
thuyn v nha. Hm sau, co ngi n go ca. M ca ra
th thy Phng. Trn mi vao phong khach k chuyn.
My lu xa cach nh nhung, Trn noi:
- ang l ti phai tra tin cho anh a lu, nhng ngay
nay ti b la, khng co cach g tra cho anh ca.
Cng vic xay ra nh th nao?
Trn k lai u ui cho Phng nghe. Phng noi:
- Khng h g, anh c mc ti. Ngay mai ti se i
Nam Kinh vi ng Tn. Anh c Gia Hng i ti. Ti
cam oan se a tin v cho anh khng thiu mt ng.
Anh ngh th nao?
- Nu anh lam c th, ti khng bit ly g cam n.
- Cai vic cam n khng cn noi n!
Ng Knh T
455
Phng v nha k lai cu chuyn u ui vi Tn Nh.

Tn Nh noi:
- By gi ng lai co vic ri. Vic nay chc ng thch
lam lm.
Tn goi ngi nha n tra tin thu phong ri cung
Phng thu xp hanh l n bn an Ha xung thuyn.
Sp n Gia Hng, Tn noi:
- Ti cung i theo anh xem anh lam g.
Tn cung Phng ln b n thng hiu cm cua
Mao. Thy Trn Chnh Cng ang cai nhau vi ngi ta
trong hiu bun cua Mao. Phng bc nhanh n cng va
nm ly cng goi to:
- ng Mao co nha khng? ng co mun tra tin cho
ng Trn hay la khng tra?
Ngi coi hang cha kp chay ra th Phng a nm
ly ca, nga mnh v pha sau na bc tng b y
sm xung. Tn Nh bc vao xem suyt na v u.
Khach hang va ngi bun ng nhn mt trn trng
ming ha hc. Phng lai bc vao nha khach da lng
vao ct quy hang, hoi:
- Chung bay mun sng th mau mau chay ra.
Noi xong keo hai tay ra ng sau, vn mnh mt cai,
ct b nh bt ln. Mt na nha khach sup, ngoi va
gach ri xung nh ma, tro bui bay t tung. May sao,
nhng ngi coi hang u a chay ra ht, nn khng vic
Chuyn lang nho
456
g. Ngi ngoai ng xum lai xem v ho nghe thy ting

nha . Mao Nh thy vy anh phai chay ra. Phng mt
may y bui lai cang kin quyt. Phng bc n chn
lu da vao ct chnh. Moi ngi chay n lay luc. Mao
Nh phai nhn li; ha tra ca vn ln lai va van xin
Phng ng lam sup nha ca cua mnh. Phng ci
ma noi:
- Cai t cua anh to ln bao nhiu th ch trong mt ba
cm ta cung co th san phng.
Tn Nh va Trn Chnh Cng u di lu nhn. Tn
noi:
- Anh Mao! Anh lam nh vy la khng ung; anh tng
khng co ai lam chng th ng Trn khng th ln quan
kin. V vy anh la ng ta. Cho hay: S chi ke kho i
vay. S chng, oi n la tay anh hung. Ngay nay anh a
gp ng Phng chc cha n qut c u.
Mao Nh khng bit lam th nao anh phai tra lai ca
vn ln lai va vic y nh th la xong. Trn Chnh Cng
nhn c tin, tin Tn va Phng xung thuyn. Sau
khi moi ngi a ra mt xong, Trn a cho Phng hai
goi bac, tt ca mt trm lang cam ta. Phng ci ma
noi:
- o chng qua ti cao hng ma giup anh y thi. Ti
khng mun anh cam n g ht. Ti ch ly nm mi lang
s tin anh n ti, con nm mi lang kia th anh cm ly.
Ng Knh T
457
Trn Chnh Cng cam ta nhn s bac, t bit hai ngi,

thu mt chic thuyn nho v nha.
Tn va Phng va ci va noi chuyn, chng bao lu
n Nam Kinh va tr v nha. Hai ngay sau, Phng n
ngo Yn Chi thm Tn Trung Th. Ngi gi cng noi:
- Chu chung ti gn y c i chi sut ngay vi ng
Trn T, ngi phu Thai Bnh trong nha ng Trng lu
Lai Tn, khng thy v nha.
Sau o Phng gp Tn Trung Th, khuyn Tn Trung
Th khng nn lam nh vy. Va luc y, may sao co mt
bc th kinh a n, noi rng Tn sp sa c b
lam quan. Tn vi vang thu xp hanh l ln kinh. Ch con
mt mnh Trn T vui chi lu Lai Tn. Ch nhn phen
nay khin cho:
Phu Quc Cng chi tuyt, cung dc chen quynh,
Lu Lai Tn m khuya, cht m gic mng.
Mun bit lu Lai Tn nh th nao hay xem hi sau
phn giai.
Chuyn lang nho
458
HI TH NM MI BA
Phu Quc Cng m tuyt tip tn bng

Lu Lai Tn hoa en kinh gic mng
Mi hai cai lu nay Nam Kinh, ca trc, cu Vu
nh ca sau vn ng Hoa, v cui pha nam ng
Sao Kh cu Trng Ban. T khi a ly c thin ha,
Minh Thai T bt con cai cac cng thn nha Nguyn u
phai lam con hat, t ti giao phng(1) cai quan. Ngi cai
quan y co nha dch hang ngay ngi cng ng anh
ngi. Ch khi nao cac vng tn, cng t n chi th ho
mi khng dam xem mnh ngang hang vi khach va bung
tay ng hu. Mi nm vao mua xun thang hai, thang
ba cac ch em y t son, im phn, ng trc ca
di bong liu mi khach vao chi. Lai co mt hi chi
nhiu ngi thng n, cac thc n ht sc ngon lanh,
nhng ngi bp tranh nhau tr tai. Ch em nao co nhan
sc khng phai ba ai cung tip. Lai co nhng ba gia,
(1)
C quan quan l cac con hat day hat mua va phn phi ho
phuc vu s thch cua khach chi.
Ng Knh T
459
chuyn n cac nha, t hng, chui l hng, bay bin

cac bnh hoa, lau ban gh, day anh an, anh c, ve va
vit. Mc du cac ch em co nhiu khach lang chi, nhng
ngi nao cung mun co vai danh s lui ti cho co ve
khac tuc. lu Lai Tn co mt ngi con gai tn la Snh
Nng. Ngi cha ngay xa la con hat trong ban Lm
Xun, luc con tre ni ting trong vic ong vai con gai, sau
nay co ru, nn phai bo ngh, i ly mt ba v, hi vong
ba ta se tip khach h mnh. Khng ng ba v a beo lai
en. T khi v chng ly nhau, khng co ma nao n chi
ca. V sau, khng bit lam sao, anh phai nui mt ngi
con nui va kim cho y mt c gai nho lam v. Khi ln
mi sau tui; c rt xinh ep. T y khach kha keo
nhau n chi cht ca nha. Mc du Snh Nng la gai
giang h, c ta vn thch i lai vi cac quan. Ngi cu la
Kim Tu Ngha con Kim Th Phuc, thnh thoang cung a
n nha mt, hai ng quan. Hm y Kim Tu Ngha noi:
Ngay mai, se co mt ngi khach n nha chau chi.
ng ta la anh em chu bac vi T cng t trong phu Quc
Cng. ng ta ho Trn, v la con th t nn moi ngi goi
la Trn T. Hm qua trong phu Quc Cng din tung,
ng Trn T co noi vi cu rng ng ta nghe ting chau,
mun n xem mt. Chau ma i lai vi ng ta th ri se
c lam quen T cng t. Nh th la may cho chau lm!
Snh Nng nghe noi mng r v cung. Kim Tu Ngha
ung tra xong i ra.
Chuyn lang nho
460
Hm sau Kim Tu Ngha lai n thm Trn T. Trn T

la ngi phu Thai Bnh tro cai nha bn b sng cua ng
ng ca Thuy ng. Khi Kim Tu Ngha n th co hai
ngi y t mc qun ao mi tinh ra a vao. Trn i ra,
u i mu vung mnh mc ao mau ngoc thach, trong
la cai ao lng chn, chn i giay en trng, da mt
trng, c chng hai mi tam, hai mi chn tui. Thy
Kim Tu Ngha, Trn hoi:
- Hm qua ng co noi vic y giup ti khng? Khi nao
th chung ta i?
- Hm qua con a n noi, hm nay c ta i ng.
- Tt lm! Th chung ta cung i thi.
Noi xong, Trn vao nha thay ao qun mi, ri ra bao
hai ngi y t goi ngi khing kiu n. Va luc y, co
mt ngi y t nho mang n mt bc th, Trn nhn
ngay la ngi nha cua T cng t, ben cm bc th m ra
oc, th vit: Knh gi anh ho la Mc Nam. By gi
tuyt bt u tan, trong vn, hoa hng mai a bt u
n. Mong anh n nha em noi chuyn. Anh ch co t chi.
T Vinh knh th Trn xem xong noi vi Kim Tu Ngha:
Nay ti phai n phu Quc Cng. Ngay mai, ng lai n
y.
Kim Tu Ngha i ri, Trn lai ln kiu, co hai y t
theo hu. i n ng ai Cng. Kiu dng trc phu
Ng Knh T
461
Quc Cng. Ngi y t vao trc. Mt lat sau, trong

nha co ting noi:
- Mi vao!
Trn xung kiu bc vao ca i qua in Ngn Loan.
T cng t ang ng trc ca vn on chao va noi:
- Anh T, anh mc ao qun g ma nhiu th?
Trn thy T cng t i mu iu en, mnh mc ao
kep oan thu kim tuyn, lng tht ai t, chn i giay
o. Hai ngi cm tay nhau. Trong vn nhng hon nui
gia long la long lanh, cai cao, cai thp l nh xy toan
bng a ly Thai H. Tuyt trn nui vn cha tan ht.
T cng t dt Trn T i men theo cai lan can quanh
co, n mt cai nh. Cai nh nay la ni cao nht trong
vn. ng y co th nhn thy my trm cy mai n
hoa lm m hng. T cng t noi:
- Tit tri Nam Kinh ray m ap sm hn moi ngay.
Cha n thang mi ma hoa mai a n ht.
Trn noi:
- y khng phai nh ch khac. Mc du nh nhn
ra bn pha nhng ngi ta khng cam thy lanh chut
nao. Trong th ng co cu: Tri lanh bn ngoai ai bit
u? Khng n y th khng th bit cai hay cua cu
th ngi xa.
ang noi chuyn th ru em ln. Cai mm bng bac
trn mt cai gia di t bng ru, ru vn chay si
Chuyn lang nho
462
lam cho nhng thc n nong ma khng co mt chut mui

khoi nao. Hai ngi ung ru, T cng t noi:
- Nhng dung gn y rt ep mt. Nhng ngi
xa cung khng bit lam nh vy. Cho hay ngi xa
cung khng kheo tay bng ngi by gi.
Trn noi:
- Ti tic rng ti n y hi chm. Nm Ngu bac s
Quc T Giam, Tr Hanh Sn co mi Ngu bac s lam chu
t n Thai Ba th ch dung l nhac xa, cac vt dung
trong bui l u bt chc xa. Nu by gi ti Nam
Kinh th th nao cung n d l xem l nhac ngay xa
nh th nao.
- Mi nm nay ti c Kinh , khng bit nha co
nhng v hin nhn qun t nh vy! Nay v y khng
c gp mt tht ly lam tic.
Ung ru mt lat, Trn cam thy trong ngi nong rc
ben ci ao ngoai ra.
Ngi quan gia vi vang ly ao, xp lai va t ln
gia T cng t noi:
- Ti nghe trc y co ng nao y Thin Trng
co m cuc thi hat tung Mac Su H. Luc by gi con
co vai ngi ong tung kha. Nhng tai sao ngay nay
khng tm thy mt ngi nao ong vai an ba nn hn?
Hay la ngay nay khng con hang ngi y na sao?
Ng Knh T
463
- Cai vic y tht la ng bay t ra! T xa n nay

an ba khng co ai hen, ai quy. Ngay mt c t thip
thanh lu cung co th lam hu va nu sinh c mt
ngi con trai lam quan th ngi me lai c phong na.
Con nhng ngi i hat tung th bt k anh ta nh th
nao chung quy vn la mt con ngi hen ha. T ngay ng
bay ra cai tro chm thi y, cac danh s hay cac quan
y khi nao co tic thng mi my ngi hat tung n
cung ngi noi chuyn, ht chuyn nay sang chuyn khac,
khng con ra th thng g na! ng phai chu li v
vic o.
- o cung la do li cua nhng nha mi ni ln ch trong
nha ti khng co anh hat tung nao dam lam th.
Noi chuyn mt lat, Trn lai thy bc hn va ci thm
mt cai ao na. Ngi quan gia lai ly. Trn noi:
- Ti bit phu nay khng phai nh bn ngoai.
Nhng tai sao lai m nh vy?
T cng t noi:
- Anh T, anh khng thy cach nh mt trng th
khng co tuyt hay sao? nh nay lam trong thi cha ti
con lam quc cng. No uc toan bng ng trng, trong
than cho nn mi nong nh vy. Anh khng th thy
u co mt cai nh nh th nay na!
By gi Trn mi hiu nguyn do. Hai ngi cung ung
ru mt luc th tri bt u ti. Trn my trm cy mai
Chuyn lang nho
464
co treo nhng ngon en lng, cai cao cai thp, trng nh

hang ngan hon ngoc chiu sang khp ni. Anh sang chiu
vao nhng cy mai va nhng canh mai lai cang thm xinh
ep. Ung tra xong, Trn cao t ra v.
Hm sau, Trn vit th cho ngi nha em n phu
Quc cng vay T cng t hai trm lang bac. Trn em
tin mua my tm oan may my b ao qun cung ngi
y t mang n nha Snh Nng lam l ra mt. n
ca lu Lai Tn, nghe ting cho sua thy mt ngi an
ba en va beo i ra. Thy Trn dang ngi phong nha,
ngi an ba lin mi vao nha. Trn bc vao thy hai
gian phong ngu, trc mt la mt cai phong trang im,
co nhng bnh hoa va l hng rt ep mt. By gi Snh
Nng ang cung mt ngi anh c. Nghe noi Trn n,
c ta vi vang bo van c va ra chao, noi:
- Khng bit ngai a n, xin ngai tha li.
Mu du noi:
- y la ng Trn T Thai Bnh. C thng oc th
cua ng va khao khat mong c gp. ng T va phu
Quc Cng n y.
Trn noi:
- y co hai b ao qun. Nu ba nhn giup, ti rt vui
long.
Mu du noi:
Ng Knh T
465
- Sao ng lai noi nh th? co khi mi cha chc ng a

n cho.
Trn nhn tin hoi:
- V nay la ai?
Snh Nng li:
- y la ng Tru Thai Lai cu Ca Bc. ng la
ngi anh c gioi nht Nam Kinh va la thy day anh c
cua em.
Trn noi:
- a lu mong c gp.
Tru Thai Lai noi:
- ng la ng Trn T phai khng? Ti nghe noi ng la
anh ho cua T Cng t, thc la mt v quy nhn. Hm nay
ng ha c n y thc la dim phuc cho Snh Nng.
Snh Nng noi:
- Chc ngai la mt tay cao c, sao ngai khng anh vi
thy hoc ti mt van? Ti hoc c ng Tru a hai nm
nay, nhng khng bao gi ha c nhng nc hay cua
ng ca.
Mu du noi:
- Mi ngai cung anh vi thy Tru mt van, ti xin i
lam cm.
Tru noi:
- Ti u dam, mong c ng day bao.
Chuyn lang nho
466
Snh Nng noi:

- Khng ngai, thy Tru thch anh c hn g ht.
Noi xong, Snh Nng ben bay c ra hai ngi anh.
Tru Thai Lai noi:
- Ti va ng T cung anh c ngang nhau.
Trn noi:
- ng la tay anh c gioi nht nc. Ti anh vi ng
sao ni, ng phai bt cho ti vai con mi anh c.
Snh Nng ngi bn canh khng i noi nng g, ly i
bay con c en. Tru Thai Lai noi:
- Tai sao lai ly i nhiu th? C mun ti lam tro ci
phai khng?
Trn noi:
- Ti bit ng khng anh khng tin, ti xin t s tin
y.
Noi xong ly ra mt nh bac a cho Snh Nng. Snh
Nng ngi bn canh giuc Tru Thai Lai. Tru Thai Lai
min cng i mt con c. Luc u, Trn cha thy g,
nhng i c na van th b bao vy bn pha, khi mun
tn cng th qun cua Tru a bao vy ngoai, mun
dng tn cng th th c a thua. Cui cung, mc du
c Tru v qun nhng phai tn rt nhiu sc mi anh
ni. Tru Thai Lai noi:
- ng T cao c qua la i thu cua Snh Nng vy.
Snh Nng noi:
Ng Knh T
467
- Thy Tru khng bao gi thua. Nhng hm nay nh

th nay cung la thua ri!
Trn noi:
- o la va ri ng Tru co y nhng ti, ch ti ch
sao ni. ng nhng ti hai con na, ri chung ta cung
anh mt van.
V anh c tin, lai thy Trn anh rt ti, cho nn
chng s Trn gin. Tru nhng lun chn con khng
chut ngn ngai ma vn con hn ba mi con. Trn lai
cang tc ti, oi anh na. Mc du Tru nhng mi ba
con c, Trn cung khng sao thng ni. Trn noi:
- ng qua thc la cao c. Gi ng nhng cho ti vai
con.
- Nu ti nhng thm vai con na th con ch u t
con c!
Snh Nng noi:
- Tru s phu! By gi chung ta chi mt tro khac, s
phu khng c i con u tin. Ti cm con c tha xung
ban, no nm u th phai y.
Nh th goi la tri ban phuc.
Tru Thai Lai noi:
- Cai tro chi y ti cha bao gi thy.
Nhng Trn vn mun anh, Tru phai Snh Nng
cm mt con c trng tha xung ban va hai ngi lai bt
u anh. Ln nay, bn nm con c cua Tru b loai. Trn
Chuyn lang nho
468
vui mng hn h nhng Tru lai tm cach g cac nc b,

va Trn lai sp thua. Luc by gi con meo hoa cua Snh
Nng nhay vao gia ban c, lam ban c . Moi ngi
ci ng dy. Va luc y, mu du vao bao cm a don
xong.
Khi ru bng ln, Snh Nng gi cao ng tay ao mau
canh tra, ung mt chen mng Trn T, ung chen th
hai mng Tru Thai Lai. Tru Thai Lai khng dam nhn,
gi tay ly chen ru va ln ban. Mu du vao, ngi
bn canh. Ch Trn a ung xong mt chen ru, mu du
cung ung mt chen ru mng va noi:
- Ngai a ung cac th ru ngon, nm cac th n ngon
trong phu Quc Cng, chc ngai khng quen n trong
nha chung ti.
Snh Nng noi:
- Me noi g vy? trong nha ngai thiu g nhng thc
n ngon, cn g phai n phu Quc Cng.
Mu du va noi va ci:
- C noi nh vy la ung. Ti sai ri, xin ung mt chen
ru phat!
Sau o rot ngay mt chen ru ln va ung ht ca. Trn
ci ma noi:
- Ru va thc nhm th u cung th ca.
Mu du noi:
Ng Knh T
469
- Ti sng Nam Kinh a hn nm mi nm nay,

ngay nao cung nghe noi n phu Quc Cng, nhng cha
bao gi ti bc chn ti. Trong phu chc la phai ep nh
trong ng tin. Ti nghe noi trong phu Quc Cng ngi
ta khng thp nn.
Tru Thai Lai noi:
- Ba noi g ma ngc th. trong phu khng thp nn
th thp en du ch g?
Mu du gi tay ra hiu noi:
- ng Tru noi g th! Khng phai ngi ta khng thp
nn ma thp en du u. Ti nghe noi ho khng thp
en nn v nhng ngi con gai trong phu mi ngi u
co mt hat minh chu da quang treo trn xa nha, chiu
sang ca gian phong cho nn khng phai thp en sap. Co
phai th khng ng Trn?
Trn noi:
- C nhin trong phu co chu ngoc, nhng ti chc cung
khng ai dung lam en sap. Ngi em gai ho cua ti
tnh tnh rt du dang. Nay mai ti se em Snh Nng
n thm va ba se n mc gia lam ngi hu, mang mt
goi qun ao, nh th ba tha h xem.
Mu du v tay:
- A di a Pht! Nu ti c xem nhng vt quy gia y
th qua thc ha ca mt i! Ngay nao ti cung thp hng
cu Pht. Nay ng Trn qua la v phuc tinh n nha em
Chuyn lang nho
470
ti n thin cung. Kip sau chc chn ti se c lam

ngi khng phai lam la nga na.
Tru Thai Lai noi:
- Khi Thai T a ba Dng va ng Quy vao hoang
cung th ho tng hoang cung la mt toa miu c. Mai
y, ba vao phu Quc Cng ch s ba cung tng y la
mt toa miu c ma thi.
Tt ca moi ngi lai ci vang. Ung c hai chen
ru th mu du nga nga say, a cp mt say nhn va
noi:
- Nhng ngi con gai trong phu chc la ep nh bc
tranh. Nu ngai a Snh Nng vao th no sanh lam sao
c?
Snh Nng lm me mt cai va noi:
- Ngi ta sinh trn i, xu hay ep u phai ch
sang hay hen ma ra. Nu vy th con gai cac quan co tin
u ep ht ca hay sao? Nm xa em n dng hng
am Thach Quan m thy hn mi ngi trong phu
Quc Cng i kiu ra, ngi nao mt mui cung tron trnh
khng co g khac moi ngi.
Mu du lai noi:
- Ti lai sai ri. C noi nh vy la ung. Ti xin ung
mt chen ru phat.
Ng Knh T
471
Sau khi ung mt chen ru na, mu du lao ao, thu

don ac, bao ngi nha cm en a Tru Thai Lai v
nha va mi Trn T vao phong ngu.
Trn T xung lu bc vao phong th ngi thy mt
mui hng ngao ngat. Canh ca s, trn ban g co mt cai
gia gng, trn tng treo mt bc tranh do Trn Mi Cng
ve(1) . Mt bc tng quan m bng ngoc trn ban, hai
bn la tam cai gh bng g nam, gia phong la cai
ging kham xa c, mc cai man bng nhiu o. Trn
ging, nm chng cao n ba thc, u ging la mt
cai lng p. Trc ging la mt cai gia co chuc qua thanh
yn buc lai lam thanh mt cai rem tua. trong phong co
mt cai hoa lo ln, than hng chiu sang rc. Trn hoa lo
la mt m nc bng ng, trong la nc ma ang si.
Snh Nng gi hai tay mm mai ra ly mt t tra trong
bnh bng bac va bo vao cai m tra Nghi Hng, rot nc
vao m va mi Trn T ung. Hai ngi sanh vai nhau
ngi ung va sai mt ngi y t gai em nc vao. Snh
Nng trai khn tay o trn ai Trn T va hoi:
- Anh T! Anh la ba con vi phu Quc Cng, nh vy
bao gi anh se lam quan?
- iu nay anh khng mun noi vi ai, anh ch noi vi
em rng ngi anh ho cua anh kinh a tin c anh.
Trong mt nm na, anh se lam tri phu. Nu em yu anh
(1)
Trn Mi Cng la mt nha hoa s ni ting i Tng.
Chuyn lang nho
472
th anh se noi vi me em em vai trm lang bac chuc

em ri em se i vi anh.
Snh Nng nghe noi vy vi nm ly tay cua Trn,
nga vao long va noi:
- iu anh noi ti nay co Thn en nghe ht! Nu anh
bo em ma i ly ngi khac th Quan m B Tat cua em
rt la linh nghim. Em ch quay mt quan m vao tng
th la khi nao anh nm vi ngi khac la u se au. Bao
gi anh ng dy mi ht au. Em la con nha danh gia,
khng phai em ham lam ba quan u nhng em yu anh,
xin anh ch phu long em.
Ngi y t gai y ca phong mang thung nc vao,
Snh Nng ngi dy keo ngn keo ra ly mt nhum g
an hng vun bo vao nc bao Trn T ngi xung va
ra chn cho Trn. ang luc ra chn th mt ngi y
t gai khac cm en lng vao; theo sau la bn nm ch em
cung u i mu iu, mc ao qun sang trong. Ho ngi
trn my cai gh, ci noi vui ve.
- Ch Snh Nng hm nay tip mt ngi khach quy,
ngay mai th nao cung co mt ba tic va phai mi tt ca
chung ti y nhe.
Snh Nng noi:
- Cai o la c nhin.
Ch em ci ua mt lat ri i ra. Snh Nng ci ao
ln ging. Trn T thy Snh Nng da tht mp map,
Ng Knh T
473
mm mai, rt ly lam sung sng. Lat sau Snh Nng

ngu say, luc tnh dy thy ngon en a tan, quay lai nhn
Trn T, thy Trn T ngu m mt. Luc y la na m,
canh ba va anh. Snh Nng qun chn xung quanh
ngi Trn T ri lai nm ngu.
Nm c mt lat th nghe ngoai ca co ting thanh
la, Snh Nng ngh bung:
- By gi la na m, tai sao trc ca nha ta lai co
thanh la inh oi?
Lai nghe ting thanh la n gn, ngoai phong co
ngi noi:
- Mi ba n ni b nhim.
Snh Nng mc ao thu, i giay ri ra ca th thy bn
ngi y t gai ang quy ngoai noi:
- ng Trn nay c b lam tri phu Hang Chu, cho
chung con n y mi ba n Hang Chu cung hng
phu quy.
Snh Nng nghe vy vi vang vao phong chai u, mc
ao qun. Nhng ngi y t gai lai a mu phng l
phuc n. Ra ngoai sanh th thy mt cai kiu ln, Snh
Nng ln kiu ra ca th thy ngoai ca, c, quat, long,
m nhac, ke hu, ngi ha ng i tp np. Mt ngi
noi:
- a ba n phu Quc Cng a!
Chuyn lang nho
474
ang luc hng thu nh vy th bn ng co mt ni

c u troc, mt vang, tin n bn kiu nm ly Snh
Nng va mng:
- y la cua ti. Cac ng a no i u?
Snh Nng noi:
- Ta la v quan tri phu Hang Chu. Mu ni c troc u
nay la ai ma dam nm ly ta.
Snh Nng nh ra lnh cho ti t xch ngi kia th
bng thy ngi kia bin mt. Snh Nng ku tht thanh
va va phai ngi Trn T. By gi Snh Nng mi bit
la gic chim bao. Nhn phen nay khin cho:
Phong lu cng t, bng dng du lch t Mn
Yu iu giai nhn, kt cuc quy y ca Pht.
giai.
Ng Knh T
475
HI TH NM MI T
Giai nhn m, oan s lu xanh,

Danh s kh dng th quan d
Snh Nng ang ngu vi Trn T, m thy Trn T a
c lam tri phu Hang Chu, luc tnh dy nhn ra ngoai
ca s thy tri a sang. Snh Nng dy ra mt chai
u. Trn cung dy. Mu du vao phong hoi thm sc
khoe. ang luc n im tm th Kim Tu Ngha vao oi
Trn T cho mnh ung ru mng, Trn T noi:
- Hm nay ti phai ln phu Quc Cng, ngay mai ti se
tr lai va ai anh mt ba.
Kim Tu Ngha bc vao phong thy Snh Nng vn
chai u cha xong. B toc my en nhanh bung thong
n t. Kim Tu Ngha noi:
- Chuc mng chau Snh Nng hm nay c mt ngi
khach quy. Ka! n by gi chau vn con t im cha
xong kia a! Th nay th cang ngay lai cang li bing ri.
Noi xong quay lai hoi Trn T:
Chuyn lang nho
476
- Ngay mai luc nao ng tr lai y? Ti se thi sao va

bao Snh Nng hat vai khuc cho ng nghe. Trong tt ca
cac ch em mi sau lu nay khng ai hat bai Thanh
bnh iu cua Ly Bach hay bng Snh Nng ca.
Trong khi Kim Tu Ngha noi th Snh Nng ly khn
tay lau bui trn mu Trn T va dn:
- Chiu mai th nao anh cung phai n, ng em i
y!
Trn T gt u v nha vi hai ngi hu. V khng
con tin na T vit mt cai th khac sai ngi a n
phu Quc cng nh T cng t th chn phu T quc
cng cho mn hai trm lang na. Mt lat sau, ngi y
t tr v bao:
- ng Chn gi li thm ng, ng ta va Bc Kinh
n phu Quc Cng. ng Ba c b lam tri phu Chng
Chu tnh Phuc Kin. Trong ngay mai, ng Chn se n
thm ng ri se cung i Phuc Kin giup vic cho ng
Ba. Con s tin th ngay mai ng Chn se mang lai, nhn
tin t bit ng mt th.
- Nu ng Ba a v th ta phai n thm trc.
Noi xong Trn lp tc ln kiu, mang theo ngi hu
n phu Quc Cng. Khi ngi gi cng vao bao, mt
ngi quan gia ra noi:
- ng Ba va ng Chn u i n tic Mc Phu. Nu
ng co danh thip, ti xin a lai.
Ng Knh T
477
- Ti cung khng co vic g noi, ch n hu thm ng

Ba thi.
Noi xong, Trn tr v nha. Hm sau hai cng t n
nha Trn t bit. Ho xung kiu ngoai ca, Trn ra
tip, a vao ngi trong nha khach bn b sng. Cng
t th Ba noi:
- a lu lm chung ta khng gp nhau. Nay trng em
lai ep trai hn trc . Khi c mt i th anh Bc Kinh
khng th n iu. My nm nay, chc hoc vn cua em
lai cang su rng hn trc.
- Me em mt i n nay a hn ba nm. V em rt phuc
hoc vn cua em Chn nn em n Nam Kinh mong c
hoc tp. Nay em anh lai c b nhim n Phuc Kin, ca
em Chn cung i theo, em khng bit nh vao ai.
Cng t th chn noi:
- Nu anh khng ngai g xin anh cung i vi em. ng
xa i ng cho bun.
- Em cung mun cung i lm, nhng trong nha con t
vic vt cha thu xp xong, phai i hai ba thang sau mi
co th n Phuc Kin c.
Cng t th chn bao ngi nha mang vao mt cai hp
trong o co hai trm lang bac, a cho Trn Cng t th
ba noi:
- Anh i em n nha mn. y co nhiu vic cn em
giup , th nao em cung n giup anh.
Chuyn lang nho
478
Ung tra xong, hai ngi cao t ra v. Trn cung ln

kiu n phu Quc Cng. Trn tin hai ngi n tn
thuyn ri cao t v nha.
By gi Kim Tu Ngha ang ngi i nha lin theo
Trn T n Lu Lai Tn. Hai ngi bc vao phong ngu;
thy Snh Nng ve mt xanh xao. Kim Tu Ngha noi:
- My lu nay chau khng c gp ng Trn nn au
tim.
Mu du ng bn canh noi:
- Chau no c nng chiu t luc con be, khi nao chau
no bun bc vic g th bnh au tim lai phat ra. Hai hm
nay ng khng n, chau noi rng ng ghet chau, nn
bnh lai phat.
Snh Nng nhn thy Trn T, hai hang nc mt
rng rng khng noi c mt ting. Trn T noi:
- Em au u? Mun cha bnh nay th lam th nao?
Trc y khi bnh nay phat ra th ung thuc g?
Mu du noi:
- Trc y chau mc bnh nay, chau thng khng
chu ung mt t nc tra nao. Thy thuc co cho n;
nhng chau ch thuc ng khng chu ung. Ti phai
nu nhn sm cho ung tng tha mt; nh th dn dn
mi khoi c.
Trn T noi:
Ng Knh T
479
- Ti co tin y. Ti se a nm mi lang bac ba

mua nhn sm cho nang dung. Sau nay mua c th
nhn sm tt ti se a lai.
Snh Nng nghe vy da lng vao gi thu, qun chn
xung quanh mnh; mc mt ao lot mau o, th dai mt cai
va noi:
- Khi nao bnh nay phat ra, khng hiu tai sao trong
long em thy rn rn.
Thy thuc bao em nu ung nhn sm thi th h hoa
cang manh. V vy em phai dung nhn sm vi hoang
lin. Nh vy m mi chp mt c. Nu khng th
mt c m thao lao mai n sang.
Trn noi:
- Cai o cung d. Ngay mai anh se a hoang lin n
cho em.
Kim Tu Ngha noi:
- ng T trong phu Quc Cng, nhn sm va hoang
lin ang gia la bao Snh Nng c tha h ma dung.
Snh Nng noi:
- Em khng hiu tai sao trong long em thy rn rn, c
nhm mt la nm m lung tung. Ngay ca ban ngay cung
con s.
Kim Tu Ngha noi:
- o la v con ngi c yu ui cho nn khng chu
ng c s kho nhoc khng chu c iu phin mun!
Chuyn lang nho
480
Mu du noi:
- Hay la co xuc pham n v thn nao chng? Phai nh
mt nha s n giai han cho mi c.
Va luc y bn ngoai co ting mo. Mu du chay ra thy
s c Ban Tu trong am Din Tho n xin gao hang
thang. Mu du noi:
- i chao! S c y ri. Hai thang nay khng gp. My
lu nay s c trong chua l Pht co bn lm khng?
- Khng giu g ba, nm nay gp luc khng may. Ti co
mt c tiu hai mi tui, va mt thang trc. n ca l
Quan m cung cha lam c. Ngi du cua ba nh th
nao?
- C nay khoe, mai lai au. May co ng Trn phu
Thai Bnh chm soc cho. ng Trn la anh em ho vi T
cng t trong phu Quc Cng, thng hay n nha ti.
Nay bnh cua chau lai phat ra. Mi s c vao xem.
S c i theo phong. Mu du noi:
- y la ng Trn T phu Quc Cng.
S c chao va hoi thm. Kim Tu Ngha noi:
- ng T! S c y la mt ngi rt co ao c.
Sau khi chao Trn T, s c n ging nhn Snh
Nng. Kim Tu Ngha noi:
- Chung ti va ban n vic l giai han. Nay khng g
bng mi s c cung giup.
Ng Knh T
481
- Ti khng bit vic l giai han nhng ti xem sc

mt nh th nao.
Va bc vao ngi bn ging. Snh Nng vn bit s
c. Nang va ct u ln nhn, thy cai mt vang, cai u
troc, t nhin nh n s c trong gic chim bao lai
cang hoang s, lin ku ln mt ting: Xin li ly chn
trum ln u nm xung. S c noi:
- Xem c co ve mt, ti xin ra. S c chao moi ngi ra
khoi phong. Mu du em gao hang thang cho s c. S c
tay cm mo, tay phai cm tui gao i ra.
Trn T v nha tro a cho ngi nha mt t tin bao
i mua nhn sm va hoang lin. Ba cu ng la chu nha
chng gy ra hoi:
- ng T, ngi ng manh khoe nh vy th mua nhn
sm va hoang lin lam g? Ti nghe noi nay ng chi
bi ngoai. Ti la chu nha, lai la mt ngi gia cho nn
khng mun noi vi ng. Nhng ngi xa a noi: Ca mt
chic thuyn y vang cung khng tra c cai n yn
hoa. Nhng ngi an ba nh th khng phai la ngi tt
g u. Khi nao ng ht tin th ngi ta quay t lai vi
ng ngay thi. Nm nay ti a bay mi tui. Ngay ngay
ti tung kinh, nim Pht, co Quan m B Tat chng giam
ti n nao ging mt nhn ng lai b la nh th.
- Cu noi phai lm, ti bit ht ca ri. Nhn sm va
hoang lin nay la phu Quc Cng nh ti mua y!
Chuyn lang nho
482
V s cu ng noi thm nn Trn T noi tranh:

- Ti cung s chung no mua nhng th khng tt, ti
phai thn hanh i mua mi c.
Ben i n hiu thuc, sai ngi nha mua na cn
nhn sm, na cn hoang lin va boc nh giu vang, em
n lu Lai Tn. Va bc vao lu th nghe thy ting
an tam huyn trong. Mu du a nh mt ngi mu
oan s cho Snh Nng. Trn T em nhn sm, hoang
lin a vao cho mu du va cung ngi nghe oan s. Thy
s noi:
- Nm nay c mi bay. Nhng lai gp phai mt iu
khng hay, pham phai ngi sao k (1) lam c bc bi
khng yn. Nhng vic nay khng lo ngai g. Ti xin noi
thng, cung ban mnh cua c nng pham vao sao hoa
cai(2) by gi c phai th mt v Pht th mi khoe c.
Sau nay c se ly chng quan, se i mu phng va lam
ba ln.
Noi xong ngi kia cm an tam huyn va anh va
hat ri ng dy i ra. Mu du mi ung tra, a ra mt
a keo, mt a tao t ln ban, cung ngi.
Ngi y t gai rot tra. Trn hoi:
- ng Nam Kinh lam n ra sao?
(1)
(2) Sao k la mt th sao xu, sao hoa cai cung vy. Theo
m tn th cac ngi sao co anh hng n s mnh con ngi nn
phai cung, giai han.
Ng Knh T
483
Ngi mu noi:
- Noi lam g vic y! Chng bng moi nm. Moi nm ch
co nhng ngi mu chung ti lam thy boi thi. Nhng
dao nay nhng ngi mt sang cung lam thy boi, cp
mt ngh cua chung ti. Cach y hai mi nm, Nam
Kinh co ng Trn Hoa Phu. ng ta xa n, nhng va
n Nam Kinh th cac cu ln tranh nhau nh oan s. Nay
ng ta a cht; co mt ngi con trai ly con gai ngi
lang ging cua ti. Ngay nao anh ta cung cai nhau vi b
v, lam cho xung quanh hang xom khng th yn c.
By gi ti v nha th nao cung nghe hn cai co thi.
Noi xong, y ng dy cam n ri ra v. Ngi kia v
nha i n vn ng Hoa, vao mt con ng nho th
qua nhin nghe thy ting con trai Trn Hoa Phu ang
cai nhau vi b v. ng b v noi:
- Ngay nao anh cung i boi, anh kim c my mi
ng tin th em mua tht thu ln, banh ngot n ht,
khng a v nha ly mt ng. Anh tng ti nui v cho
anh phai khng? ! No la con gai cua ti, cai o con co l,
nhng tai sao tin tht ln anh khng tra lai c hoi ti?
Tai sao anh lai c m sut ngay? S ti sao ma en nh
th?
- Nu thy n cai thu ln y th phai tra tin ch?
- Thng nay lao, nu tao n th tao tra tin. Nhng
chnh may n c ma!
Chuyn lang nho
484
- Gia th con a tra tin cho thy ri, thy em tin i

th thy phai tra tin ch.
- cho! May mc n ngi ta, sao lai bao tao tiu tin
cua may?
- Nu nh con ln khng u th ngi ta n hoi tin
con lam g?
Nghe anh ta noi liu lnh nh th, ng b v ben cm
mt cai gy ma anh... Ngi mu lai can. ng b v gin
run ln, noi:
- ng i! No khng phai la cai th ngi. Ti bao no th
no quay lai noi hn vi ti. Nh th ai ma khng tc!
- Con co hn lao g u? Con khng ung ru, khng
anh bac, cung khng chi gai, mi ngay ngoai luc boi lai
oc mt quyn th. Nh th th co g la by?
- May khng lo nui v lai bt tao phai nui, may lam
kh tao.
- Thy khng mun ga con gai cho con th thy c em
v nha.
B v mng:
- suc sinh! Tao em no v lam g!
- Thy em v ga cho ngi khac cung c.
ng b v gin qua noi:
- Thng cht toi nay! Tr khi may cht i hay i tu th
mi lam c th ch!
Ng Knh T
485
- Cht th con cha cht u, nhng ngay mai th con

i tu.
ng b v tc gin qua noi:
- , mai may c i tu.
Ngi mu nghe mt hi lu thy hai ngi noi toan la
chuyn nham nh, nn cung khng can ngn g na, ln
ng v nha.
Hm sau con trai cua Trn Hoa Phu em ban mu cua
mnh i cao troc u mua mt cai mu hoa thng ri n
trc mt b v chp tay chao noi:
- Tha cu, bn tng n y xin t bit.
B v thy vy, nc mt chay rong rong, trach ngi
con r mt hi, nhng bit s vic a ri, khng lam sao
c na ben bao con r vit mt t giy li hn va con
gai cung sng vi mnh.
T y Trn hoa thng khng bn bu v vic v con,
ngay nao cung co tht n. Mi ngay boi c tin, lai em
mua tht. n no n ri y ln cu Vn c ngi trc ban
boi ch oc th rt ung dung. c na nm nh vy,
mt hm, ang oc sach th co mt ngi boi ch la inh
Ngn Ch n. Thy Trn ang oc sach, ngi kia hoi:
- ng mua quyn sach nay bao gi?
- Mi mua c ba bn hm nay thi.
- y la nhng bai th xng hoa h Oanh u. Nm
y cng t H Tam co hen vi Triu Tuyt Trai. Canh Lan
Chuyn lang nho
486
Giang, Dng Chp Trung, cung cac v danh s Khung

Siu Nhn, Ma Thun Thng hop nhau h Oanh Du,
chia vn lam th. Ti con nh ng Triu Tuyt Trai chon
c vn bat t. ng xem cu m u:
H ta diu Oanh (1) bong x chiu
Ch mt cu y, chu cua bai a ni bt. Nhng cu
sau, cu nao cung gn lin vi chu , ta thy ro khng
th em gan no vao muc cua cuc hi hop nao khac.
Trn h oa
thng noi:
- ng noi nh vy khng ung! ang l ng phai hoi ti

mi phai. Cng t H Tam khng phai la chu trong cuc
hop mt h Oanh u. Bui tic nay do hai cng t
Lu Phu, ng Ba va ng T lam chu. Thy ti ngay xa
chi rt thn vi hai cng t Lu Phu. Luc by gi hop
nhau h Oanh u co ng Dng Chp Trung, thy ti,
ng Quyn Vt Dung, ng Ngu B Y, ng C Dt Phu,
ng Trng Thit Ty, hai cng t. Lai con co con trai ng
Dng Chp Trung, cng lai tt ca la chn ngi. Thy ti
noi vi ti, ti khng nh hay sao. ng bit lam sao c?
- C theo nh y ng th nhng bai th nay cua Triu
Tuyt Trai, Canh Lan Giang u do ngi khac lam
chng? ng c ngh xem ng co lam c khng?
(1)
H ging nh cai diu con Oanh.

Ng Knh T
487
- ng noi nh vy lai cang v l na. ng Triu Tuyt

Trai cua ng va nhng ngi khac lam th Ty H ch
khng phai Oanh u.
- ng khng thy ro rang bai th noi H ta diu
Oanh bong x chiu! nh th khng phai la cuc hop h
Oanh Du sao?
- y la tp th tuyn tp cua cac v danh s. C xem
ng Ma Thun Thng th bit. ng ta thng khng lam
th, nhng tai sao y lai co mt bai cua ng ta?
- ng noi nh ngi ngu m vy! ng Ma Thun
Thng va ng C Dt Phu lam khng bit bao nhiu la
th, ng lam sao ma bit c!
- , du cho ti cha c xem chng na, con ng th
ng xem ri. Nhng ng khng bit rng trong cuc hop
h Oanh u khng co ai lam th ht. Khng bit ng
nghe chuyn nay u ri n y cai liu vi ti.
-Ti khng tin! Lam g co chuyn nhng ngi danh s
ni ting gp nhau lai khng lam th! Co le ng thn sinh
ng cha chc a n hop h Oanh u. Nu ng ta co
bui hop o th ng ta a la mt v danh s ri. Va, nu
nh th, th ti s ng khng phai la con ng Trn u.
Trn hoa thng nong tit noi:
- ng noi nham! Trong thin ha co ai nhn ngi khac
lam cha bao gi.
Chuyn lang nho
488
- Trn T Nguyn! May mun lam dm ba cu th th

may c lam, nhng may khng c mao nhn la con ng
Trn Hoa Phu c!
Trn hoa thng ni gin:
- inh Ngn Ch! May la th con nha chua th quet la
a. May i i! Hoc lom c my bai th cua ng Triu
Tuyt Trai ri cung hoc oi ban bac v cac danh s c
a!
inh Ngn Ch nhay chm ln noi:
- Tao noi n cac danh s y a can g? Cai hang may
nht nh khng th la mt danh s c!
Hai ngi nong tit nm ly c ao nhau, bt u anh
nhau. inh c nhm cai u troc cua Trn ma nn tht
au, li Trn n cu, Trn hoa thng mt hoa ln, li
inh xung sng. inh Ngn Ch manh hn, ap Trn
mt cai. Trn ln xung chn cu, va nm va la.
Va luc y, Trn T n. Thy mt v hoa thng nm
ln di t, khng con ra hnh thu g na, Trn dy
va hoi:
- Tai sao th?
Trn hoa thng nhn ra c Trn T lin ch ln trn
cu va noi:
- Cai thng inh Ngn Ch ngu dt kia, no n noi vi
ti rng cuc hop h Oanh u la do H Tam cng t
mi. Ti ct ngha cho no nghe no vn c khng khng c
Ng Knh T
489
cai k c. No lai noi ng Trn Hoa Phu khng phai la

cha ti! ng xem con tri t nao na.
- Vic nay co g quan trong u ma phai mng nhau
nh th. Thc ra ng inh Ngn Ch khng nn noi ng
Trn mao nhn cha. Noi nh vy la co li.
inh Ngn Ch noi:
- ng Trn, ng khng bit u. Co le nao ti lai khng
bit anh ta la con ng Trn Hoa Phu? Nhng anh ta c
lam ra ve mt nha danh s thc la kho coi?
Trn T ci, noi:
- Hai ng u la cung hi cung thuyn vi nhau, tai sao
lai i ai vi nhau nh th? Nu ng Trn T Nguyn
lam danh s th nhng ng Ngu bac s hay Trang Thiu
Quang se lam cai g? Thi mi hai ng cung ti vao quan
ung tra ri dan hoa vi nhau i, khng nn cai co na.
Trn T keo hai ngi vao mt quan gn cu ung tra,
Trn hoa thng noi:
- Ti nghe noi ngi anh em ho ng co mi ng i Phuc
Kin, tai sao n nay ng vn cha i?
- Chnh v vy ti n y nh ng boi y. Khi nao
th nn i?
inh Ngn Ch noi:
- Tha ng, cai ngh boi ch cua chung ti la cai ngh
bp ngi ta kim n. ng c chon ngay i, khng
cn boi na.
Chuyn lang nho
Trn h oa
490
thng noi:
- a na nm nay ti khng c gp ng. Ngay th

hai sau khi ti i tu, ti co lam mt bai th v vic cao
u i tu, co a n nha ng, nh ng ch giao. Nhng
ng ng la chu nha noi rng ng i chi. My lu nay
ng u? Tai sao khng thy ngi hu u ca ma i
chi mt mnh nh vy?
- C Snh Nng lu Lai Tn thch th cua ti cho nn
mi ti n chi.
inh Ngn Ch noi:
- Mt ngi con gai thanh lu ma cung bit yu tai,
cai o thc ht sc phong nha.
Va quay lai noi vi Trn hoa
thng:
- y ng xem! Ho la an ba ma bit xem th. Nh vy,

nhng ngi danh s gp nhau h Oanh u lai khng
lam th sao c!
Trn T noi:
- ng Trn T Nguyn noi khng sai u. ng Lu
Ngoc nh la bac cua ti, ng ta rt thn vi ng Dng
Chp Trung va ng Quyn Vt Dung. Nhng ngi nay
u ni ting hay th.
Trn hoa thng hoi:
- Ti nghe noi ng Quyn Vt Dung v sau co pham li
g, khng bit kt qua ra sao?
Trn T noi:
Ng Knh T
491
- ng ta b my ngi tu tai vu khng. Nhng sau quan

xet ra th khng co vic g.
Noi chuyn mt lat, Trn hoa thng va inh Ngn Ch
u cao t ra v.
Trn T tra tin xong, mt mnh n lu Lai Tn. Bc
vao ca thy mu du cung vi mt ngi ban hoa xu
nhng vanh hoa qu. Thy Trn T, mu du noi:
- ng Trn, mi ng ngi.
- Ti phai ln lu thm c Snh Nng.
- Hm nay chau khng nha, chau i lu Khinh Yn,
co ba tic y.
- Ti n y t bit. Nay mai ti se i Phuc Kin.
- ng i ngay ? Sau nay ng co tr v khng?
ang noi chuyn th ngi y t gai bng tra ln. Trn
ly chen tra, nhng ch ung mt t lai t chen xung
v tra ngui. Mu du hoi:
- Tai sao may khng nu tra mi?
Va bo hoa qu y, mu i vao nha trong mng tn
kim gai.
Trn T thy mu ta lanh nhat vi mnh nn i ra. i
c vai bc th gp ngay mt ngi, ngi kia reo ln:
- ng Trn! ng phai gi li ha ch? Tai sao ng bt
ti tm ng sut mt ngay nh th?
Chuyn lang nho
492
- Hiu ng la mt hiu ln chuyn ban nhn sm, co

my mi lang bac ma ng phai lo nh vy? Ti se tra
tin cho ng ngay.
- Ti khng thy mt hai ngi y t cua ng u ca.
n nha ng tro ch thy ba chu nha la cu ng. ng bao
ti noi g vi ba cu gia y.
- ng ng s, trn hoa thng khng trn c chua.
Th nao ti cung tra tin cho ng. Ngay mai ng n nha
ti.
- Ngay mai th nao ng cung phai nha. ng ng bt
ti phai chay i tm ng na y nhe.
Noi xong ngi chu hiu i v. Trn T v nha ngh
bung:
- Mnh by gi nguy ri. y t th bo trn, mu du th
khng cho vao nha, tin bac th ht sach, n nn th chng
cht. Ta phai cun goi i ngay Phuc Kin mi c.
Va giu ba cu ng, Trn T i thng. Hm sau chu
hiu nhn sm n t sang sm, ngi mai chng thy
bong ma nao ra. Co ting ket ca, mt ngi bc vao, phe
phy mt cai quat giy trng, ngi ban nhn sm hoi:
- ng la ai?
- Ti la inh Ngn Ch, ti mi lam mt bai th em
n y nh ng Trn ch giao.
- Ti cung ang i ng ta.
Ng Knh T
493
Lai ngi mt hi lu khng thy ai ra, ngi ban nhn

sm go ca. Ba cu ng chng gy i ra, hoi:
- ng n y tm ai?
- Ti n oi n ng Trn.
- ng Trn phai khng? Hin nay chc ng ta a n
chua Quan m.
Ngi ban nhn sm kinh ngac hoi:
- Nh vy ng ta co tin lai cho cu khng?
- ng noi g la vy? Tin nha cua ti ng y con qut
na la! T khi cht m cht mt vi con lu Lai Tn
th ng ta la di ht moi ngi kim tin. ng con
tng ng ta tra lai cho ng my lang bac sao?
Ngi ban nhn sm nghe vy nh ngi cm nm m
thy me noi khng ra ting, gim chn anh ach. nh
Ngn Ch noi:
- ng khng nn nong rut nh vy. Nu ng lam th
cung v ch. ng c tr v i. ng Trn la hoc tro, khng
co le ng ta lai la ng. Th nao ng ta cung tra n ng.
Ngi kia gim chn mt hi. Khng bit lam th nao,
anh phai tr v.
inh Ngn Ch phe phy cai quat i ra, ngh bung:
an ba cung bit xem th sao? Ta cha tng n mi
sau lu bao gi, nay boi toan c t tin, ta n y xem
sao.
Chuyn lang nho
494
Chu y a nh; inh v nha mang mt quyn th, mc

mt b a hi cu, i mt cai mu vung ri n lu Lai
Tn. Tn kim gai thy y co ve ngc ben hoi y n lam
g. inh Ngn Ch noi:
- Ta n y cung c nng cua anh noi chuyn th.
- Nu vy th phai cho tin vao ca.
Tn kim gai a ra mt cai cn mau vang. inh Ngn
Ch a ra mt goi tt ca la hai lang bn mi lm phn.
Ngi kia noi:
- Con thiu nm mi lm phn na.
- ta gp c nng a ri ta a tin.
inh Ngn Ch bc ln lu thy Snh Nng ang hoc
anh c. inh Ngn Ch tin n vai dai mt cai. Snh
Nng c nhn ci, mi ngi, hoi y n co vic g. inh
Ngn Ch noi:
- Lu nay nghe ting c thch th, ti co my bai th,
mun nh c ch giao.
- Trong nha ti co l khng oc th sung, ng phai cho
tin ti mi oc.
inh Ngn Ch s vao tht lng mai, ch con hai mi
ng tin ng. Y t trn ban, Snh Nng ci r:
- My ng tin nay th a n cho bon kim gai ngo
Phong Gia Nghi Trng, ch ng co lam bn ban cua ta.
Mau mau em tin v nha mua my cai banh nng ma
n.
Ng Knh T
495
inh Ngn Ch then o mt cui u cm quyn th

nhet vao tay ao lng le xung lu v nha.
Tn kim gai nghe Snh Nng oi tin chang ngc, ben
bc ln lu hoi Snh Nng:
- Thng ngc y cho may my lang? May a cho tao,
tao mun mua mt t vai oan.
- Thng ngc y lam g co tin! No ch co hai mi ng
tin, c nhin la ti khng nhn. B ti ci, no a bo i
ri.
- May kheo noi di lm. May kim c mt thng ngc
a khng ly c tin cua no lai ui no i. May tng
ta tin may sao? May kim c bit bao nhiu tin thng
cua khach th ma may chng cho tao ng nao ht!
- Ti kim cho nha anh bit bao nhiu tin, tai sao anh
lai i ai vi ti nh vy? Mai y ti se ly mt ng
quan, lam mt ba ln. Tai sao anh lai thng ngc y
bc ln lu. Ti khng mng anh a la may ri, anh lai
con dam mng ti nh vy a?
Tn kim gai gin qua, bc n tat mt cai, Snh
Nng nga ln xung t bt toc, bt tai ku khoc:
- Ti lam g ma anh i x vi ti th nay. Nha anh co
nhiu tin, anh co th ly mt ngi khac. Anh ti i
u k xac ti.
Chuyn lang nho
496
Va chng ai noi nng g na, Snh Nng va mng

mu du va la khoc om som; ri nh ly dao ct c
va ly dy t t. Co bao nhiu toc u ct ht.
Mu du s qua bao tn kim gai n khuyn giai mai
nhng Snh Nng cung khng nghe lam rm ln. Ho
khng bit lam th nao anh phai Snh Nng n am
Din Tho cao troc u lam cua ni c Ban Tu. Ch
Phong lu my tan, hin hao tai sc hoa thanh khng
Cui ht la truyn (1) ang ch th thuyn nhiu ke lch.
giai.
(1)
Y noi ngi tuy cht nhng ao vn truyn cho i sau.

Ng Knh T
497
HI TH N M
MI L M
Thm bn khach thut trc ngh sau

an mt khuc cao sn lu thuy
Vao nm Van Lch th 23 (1) cac danh s ni ting Nam
Kinh dn dn tiu mon ht. Nhng ke ng thi vi Ngu
bac s, ngi th a gia, ngi th a cht, ngi th tan
mat bn phng, ngi th ong ca khng lo g n th
s. Nhng ni ung ru, dao chi khng con co nhng
ngi tai cao hoc rng. Nhng ngi qun t khng con ai
lo n l nhac, vn chng. Ai thi lam quan la gioi, ai
thi hong la dt. Nhng ngi giau lai cang xa hoa, nhng
ngi ngheo lai cang cc kh. Du vn co hay nh Ly Bach,
Phu, phm hanh co cao nh Tng Sm, Nhan Uyn(2)
cung khng ai them m xa n. trong cac nha nhng
bui l gia quan(3) , am ci, am tang, t l, bon hng
(1)
(2)
(3)
1595.
Nhng hoc tro gioi cua Khng T co ting v mt c hanh.
L gia quan: Trung Quc ngay xa, khi con trai ln hai mi
tui th lam l gia quan. Ngi cha trao mu cho con y noi t nay
con a thanh ngi ln.
Chuyn lang nho
498
thn khng ban chuyn g ngoai chuyn ai c thng, ai

i i, ai b goi v, ai b giang chc. Bon nha nho bn tin
tm moi cach lam va y cac quan chm thi. Tuy vy
trong am thng dn cung co my ngi k la.
Mt ngi lam ngh vit ch tn la Quy Ha Nin. T
nho, anh ta khng nha khng ca, khng ngh nghip g,
phai vao chua . Thy Hoa thng anh mo goi cac s vao
n, anh ta cung xach mt cai bat, ng bn canh. Hoa
thng cung khng ui. Ch anh ta vit rt ep. Anh ta
khng chu hoc li vit cua ngi xa, t t ra mt li
ring, c vit theo hoa tay. Ai n nh anh ta vit, th t
ba ngay trc, anh ta n chay mt ngay, ri mai mc mt
ngay, va khng cho ngi khac mai h. Ch vit mi
bn ch cu i thi, anh ta cung mai mt na bat mc.
But anh ta dung la th but a hong; ngi ta bo i. Khng
nhng th, luc anh ta vit, phai co bn ngi gi giy. H
ho gi giy khng nn hn la anh ta mng va anh. Lai
phai i khi nao cao hng, anh ta mi vit, nu a khng
co hng, th du co vng hu, t tng, du co chng tin
hang ng cho anh ta, anh ta cung khng them nhn. Tnh
anh ta khng lo chai chut bn ngoai, ch mc mt cai ao
rach i i giay rach. Mi khi vit ch co tin th anh ta
mua n. Con tha lai bao nhiu, anh ta em cho nhng
ngi ngheo cha h quen bit, khng gi ly mt ng
nao. Hm y, tuyt xung rt nhiu. Quy i thm mt
ngi ban, l i giay rach vao lam bn ca th phong. Chu
Ng Knh T
499
nha bit tnh anh ta bng bnh, trong long khng dam to
ve kho chu, ch noi:
- ng Quy, giay cua ng rach ri, sao khng mua mt
i giay mi?
- Ti khng co tin.
- Nu ng vit cho ti mt i cu i, ti se mua cho
ng mt i giay.
- Ti co giay cua ti ri, ly cua ng lam g?
Chu nha bc mnh v anh ta bn thu, chay vao nha ly
ra mt i giay noi:
- Mi ng i tam i giay nay keo chn lanh.
Quy Ha Nin tc gin, khng t bit i thng ra ca
noi:
- Nha anh la ni th nao? Ta khng c mang giay vao
nha a? Ta vao ngi nha anh la lam cho nha anh thm
danh ting, ch ta cn quai g n i giay cua anh.
Anh ta i thng mt mach n chua Thin Gii, ra ve
tc gin. Anh ta cung n cm vi v tng y. n xong
thy trong phong hoa thng co mt hp mc rt thm.
Quy Ha Nin hoi:
- Mc nay ng nh dung vit phai khng?
Hoa thng noi:
- Ngi chau cua Thi ng s hm qua a n cho ti,
ti gi y cho mt th chu khac (1) ch ti khng vit.
Chuyn lang nho
500
- ti vit cho mt i cu i.
Va chng noi, chng rng, anh ta i thng vao phong
ly ra mt cai nghin ln, chon mt thoi mc, mt t
nc ri ngi trn ging cua hoa thng ma mai mc.
Hoa thng vn hiu tnh cua anh ta nn cung c y khch
anh ta vit. ang luc anh ta mai mc cao hng th mt
ngi y t vao bao:
- Co ng Thi cu Ha Phu n chi.
Hoa thng ra on tip. Ngi chau cua Thi ng s
bc vao sanh, nhn thy Quy Ha Nin, nhng hai ngi
khng chao nhau, trai lai ngi kia lai noi chuyn ring
vi Hoa thng. Quy Ha Nin mai mc xong, ly ra mt
t giy, trai trn ban, goi bn chu tiu ra gi giy. Anh ta
cm mt cai but a hong chm y mc, nhn ng sau t
giy mt hi ri vit ngay mt hang.
Chu tiu me bn phai ng y mt cai, Quy cm cai
but d vao ngi lam chu tiu cui gp ngi xung ku la.
Hoa thng thy vy vi vang n. Thy Quy rt gin d,
hoa thng khuyn giai va t mnh gi giy anh ta vit
cho xong. Ngi chau cua Thi ng s cung n xem, sau
o t bit hoa thng. Hm sau, mt ngi y t nha ho
Thi n chua Thin Gii gp Quy va hoi:
- y co ng Quy lam ngh vit ch khng?
- ng mun hoi ng ta lam g?
(4)
Th chu: ngi hay biu nha chua l vt, tin bac.

Ng Knh T
501
- ng chu ti mun mi ng ta ngay mai n vit.

Quy nghe vy noi:
- c, hm nay ng ta i vng ngay mai ti noi ng
ta n.
Hm sau Quy n nha Thi cu Ha Phu. Anh ta va
vao ca th b ngi gi ca gi lai hoi:
- ng la ai lai mun vao y?
- Ti n y vit.
Ngi y t trong nha chay ra thy anh ta lin noi:
- Te ra anh! Anh cung bit vit a?
Ri a anh ta vao phong khach. Chau Thi ng s
sau bnh phong i ra, Quy Ha Nin nhn va mng:
- Anh la ai ma dam goi ta n vit. Ta khng tham tin
cua anh, khng tham th lc cua anh, cung khng mong
nh g anh, tai sao anh dam goi ta n vit?
Anh ta mng nhic mt trn lam cho ngi chau cua
Thi ng s cng hong khng noi nn li, cui u bc vao.
Quy mng, mt hi na ri lai tr v chua Thin Gii.
*
*
Lai co mt ngi ban giy cun (1) tn la Vng Thai.

ng cha ngay trc ban rau Tam Bai Lu, nhng v
ngi cha ngheo qua nn phai ban ca vn i. T be, anh
(1)
Giy cun lai nhen la.
Chuyn lang nho
502
ta rt thch anh c. Khi ngi cha mt i, khng co g

sinh nhai, anh ta ngay ngay n ca H C ban giy cun
sinh sng. Hm y, am Diu Y, gn m Long, co
cuc hi hop. By gi ang luc u mua ha nhng la sen
mi n xoe trn mt nc. Trong am co nhiu con ng
quanh co, co nhiu nh, ta. Du khach keo nhau vao xem.
Vng Thai i quanh cac ni n di gc liu, co mt cai
ban a hai bn co bn cai gh a. y co ba bn ng
quan to ng nhn hai ngi anh c. Mt ngi mc ao
mau lam noi:
- ng Ma cua chung ta ngay thanh Dng Chu,
anh c vi nhng ngi bun mui, mi van mt trm
mi lang. ng ta c hn hai ngan lang bac.
Mt ngi tre tui mc ao mau ngoc thach noi:
- ng Ma la tay cao c nht nc, ch co ng Bin la co
th ch ni, nhng cung phai bt i hai qun. Con chung
ta th gia i cung khng sao theo kp ng Bin c.
Vng Thai cung lach vao nhn trm. Ngi y t thy
anh ta ao qun rach ri, li thi lch thch, nn khng
cho vao. V quan ngi gh chu noi:
- Mt ngi nh may th hiu c sao c.
- Ti cung bit chut t.
Vng Thai ng nhn mt lat ri ci h h.
Ma noi:
- Anh dam ci a! Anh co gioi c hn chung ti khng?
Ng Knh T
503
- Co le hn.
Ngi chu noi:
- Anh la ngi th nao ma dam o c vi ng Ma?
Bin noi:
- Hn a to gan, n noi lao lu, nh vy, ta phai cho
hn mt bai hoc, sau nay ng co cho mm vao khi
thy cac cu no ang chi c.
Vng Thai khng t chi, bay cac con c ra, mi Ma i
trc. Nhng ngi ng bn canh u bt ci. Hai ngi
va i c vai nc th Ma bit anh ta khng phai tay
va. i c na van, Ma ng dy noi:
- Ti thua.
Tt ca moi ngi u khng hiu g.
Bin noi:
- C xem th c th ng Ma hi kem mt t.
Moi ngi kinh ngac, gi Vng Thai lai ung ru,
Vng Thai ci vang noi:
- Trong i co g sng hn la anh c ma c. Ti
anh thng, trong long sung sng qua, khng mun ung
ru na.
Noi xong ci khanh khach ng dy ra i khng quay
lai nhn.
*
*
Chuyn lang nho
504
Mt ngi khac lam chu mt tim tra tn la Cai Khoan.

Xa kia anh ta lam chu mt hiu cm . Nm hai mi
tui, gia nh giau co m hiu cm , lai co rung t va
h ao. Ba con thn thch u giau co, nhng anh ta cho
ho la tuc, ca ngay ch ngi trong phong xem sach, lam th,
anh ta lai thch ve. Anh ve rt ep cho nn co nhiu hoa
s va nhiu nha th n thm.
Mc du tranh cua ho ve khng ep bng tranh cua
mnh, th lam khng hay bng th cua mnh. Cai Khoan
vn la ngi yu quy tai nng, cho nn co ai n thm
cung gi lai ung ru. Nha nao co l gia quan, ci xin,
am ma hay co t t g ma khng co tin n mn th
Cai Khoan khng bao gi chi t, sn sang cho hang trm,
hang chuc lang bac. Nhng ngi lam cng trong hiu
cm thy vy cho anh ta la mt ngi ngc, tm cach
la di, v vy chng bao lu gia tai ht sach. Rung vn
my nm lin b nan lut, mua mang khng ra g. Co
nhng ngi n khuyn anh ta ban i. Ngi mua rung
lai cho la rung xu nn ch tra nm sau trm lang, mc
du rung kia ang gia mt ngan lang. Cai Khoan khng
bit lam sao cung anh phai ban nt. Ban c bao nhiu
tin anh ta khng bit dung bun ban c em ra tiu
dung trong nha. Chng c bao lu, s tin ht sach. Cai
Khoan khng con g na ch sng nh s hoa li am t
bi bn sng, khng ng co nhiu ke khng co lng tm
phong hoa vao nhng ng cui cua anh ta ngoai sn.
Ng Knh T
505
Lai b vn mnh khng may, b my ln hoa tai lin tip,

my van bo cui ngoai sn u b thiu ht. Nhng bo
cui b t dnh vao nhau lam thanh tng tang ging nh
a Thai H, sang ngi, long lanh. Nhng ngi y t
em vai cuc cho anh ta xem. Thy no hay hay anh ta gi
trong nha. Ngi nha noi:
- o la cai vt rui ro, gi no lam g!
Anh ta cung khng chu tin, gi trong nha chi. y
t thy khng co am t bi, cung t gia ra i. Na nm
sau, vic kim n hang ngay kho khn... Cai Khoan anh
phai ban cai nha ln sng trong mt cai nha nho. Lai
c na nm, ngi v cht. Anh ta lai em ban nt cai
nha nho i kim tin chn ct v. By gi, Cai Khoan
anh phai em mt a con trai va mt a con gai n
hai gian nha trong mt cai ngo heo lanh va m hiu ban
tra. Anh ta danh gian phong trong cho hai con , phong
ngoai bay my cai ban tra, mai hin cai hoa lo nu
nc tra. Pha bn phai la quy hang, ng sau la hai vai
ng y nc ma. Sang nao Cai Khoan cung dy tht
sm, nhom la, quat than, nc vao lo ri lai n quy
hang ngi xem th, ngm tranh. Trn quy hang mt
cai bnh cm my bng hoa mi n, bn canh bnh hoa la
my quyn sach cu. Bao nhiu ac trong nha u ban
ht ca, ch con lai my quyn sach c nay khng n ban.
Khi nao khach vao ung tra th Cai Khoan t sach
xung, bng m va chen tra n. Tin kim c chng
Chuyn lang nho
506
bao nhiu, c mi m tra c mt ng tin. Mi ngay

ban c d nm sau mi m tra kim c nm sau
chuc ng tin va u tin mua gao va mua cui.
Mt hm, Cai Khoan ngi trong quy hang, co mt
ngi lang ging vao noi chuyn. Ngi lang ging thy
n thang mi ma Cai Khoan vn con mc ao mua ha,
ben hoi:
- Ti thy ng tung thiu qua chng. Ngay xa bao
nhiu ngi chu n hu cua ng nhng ngay nay khng
co ai n y. Ba con cua ng u giau co ca. Tai sao, ng
khng n ban vi ho, vay mt s vn kha kha kim
k sinh nhai?
- Tha cu th tnh m lanh, long ngi i thay. Ngay
xa ti co tin, ti n mc sang trong, ngay n bon y
t cung n mc chnh t. Ba con n thm ti, khng bao
gi ti lanh nhat. Nhng ngay nay tnh canh ti nh th
nay, nu ti n thm ho, du ho khng knh ti th ban
thn ti cung thy chan. Con nh cu noi ngay xa ti co
giup nhiu ngi th nhng ngi y u ngheo ca, ho
lam g co tin tra lai ti. Hin nay ho cung i tm
nhng ni nao co tin ch ho n y lam g? Nu ti
i tm ho th ti ch lam phin ho ma thi, khng n thua
g.
Ngi hang xom thy anh ta noi chua chat nh vy ben
noi:
Ng Knh T
507
- Hm nay tri mat me, quan lai vng khach, chung ta

cung ra ca nam chi i.
- Nh th th hay lm. Nhng ti khng co tin.
- Ti co mang theo t tin y, u n mt ba cm.
- Nh th th lam phin cu nhiu qua!
Cai Khoan bao con ra coi hang ri cung i vi ngi
lang ging ra ngoai ca nam. Hai ngi n mt ba cm
rau trong mt hiu n Hi giao mt nm phn bac. Sau
khi tra tin n, hai ngi i n chua Bao n. Ho nhn
in chnh, hanh lang pha Nam in th Tam Tang. Sau
o ho i vao ca mua mt goi keo ri vao trong mt quan
tra sau thap ung tra. Ngi lang ging noi:
- Ngay nay khac hn ngay xa, ngi i chi chua Bao
n t hn trc, ho cung mua keo t hn cach y mi
nm.
- Cu nm nay a bay mi tui, chc a thy nhiu
vic. Ngay nay khng phai nh ngay xa. Ngay xa nu
mt ngi bit ve nh ti sng trong thi Ngu bac s, luc
con nhng ngi danh s thi u n ni phai lo lng ba
n. Co ai ng u vic i n nng ni nay!
- ng khng noi th ti cung qun mt. bn tr Vu
Hoa ai la th Thai Ba, ngay xa do ng Tr Hanh Sn
Cu Dung lam. By gi co mi Ngu bac s n t, tht
la nao nhit. Luc y ti hn hai mi tui, co chen vao
xem, rach ca mu. Nhng ngay nay n th nay khng co
Chuyn lang nho
508
ai oai hoai n. Nha ca nat. Chung ta ung tra xong

cung n y xem mt chut i.
n mt a u phu kh, tra tin xong, hai ngi ra i.
Ho treo ln pha bn trai Vu Hoa ai. Xa xa, nhn thy
th Thai Ba. Ho bc n ca trc thy nm sau a
tre con a cu y. Hai canh ca ln a mt mt,
nm ln xung t. Bc vao thy ba bn ngi an ba
gia ang nht rau ngoai sn. Ca in khng con na.
Tt ca nm gian lu pha sau u trng trai, bao nhiu
tm van u mt ht. Hai ngi i mt vong. Cai Khoan
th dai noi:
- Mt ni danh thng nh th nay ma nay nat n
th, khng ai chu sa cha. Nhng ngi co tin chu tn
hang ngan lang bac lam nha tng, nha ao, th ma nay
chng ai ng ra sa cha n th thanh hin ca.
- Ngay xa Tr tin sinh mua rt nhiu, dung u
lam theo kiu i xa vao trong my cai tu ln di
lu. Nhng ngay nay ca n cai tu cung khng con!
- Cu nhc n vic xa ch lam ngi ta thm thng
tm. Chung ta tr v nha th hn.
Hai ngi chm chm tr v. Ngi hang xom cua Cai
Khoan noi:
- Chung ta cung ln nh Vu Hoa ai xem i.
Hai ngi ngm nui bn kia sng, mau xanh canh tra,
nhn nhng chic thuyn qua lai, ct bum hin ln ro
Ng Knh T
509
tng chic mt. Mt tri dn dn ln sau nui. Hai ngi

chm rai bc xung nui tr v thanh. Cai Khoan lai ban
tra c na nm. Thang ba nm sau co ngi mi Cai
Khoan day hoc tin lng tam lang.
*
*
Mt ngi khac lam th may tn la Kinh Nguyn, a

ngoai nm mi tui, m hiu may ng Tam Sn. Mi
ngay, sau khi cng vic xong, con bao nhiu th gi th anh
ta anh an, vit ch. Tnh rt thch lam th. Ban be va
nhng ngi quen bit hoi anh ta rng:
- ng a la ngi phong nha nh vy, tai sao vn con
lam cai ngh nay? Tai sao ng khng chi vi nhng ngi
trong trng hoc?
Anh ta ap:
- Khng phai ti mun lam ngi phong nha u. Ch
v ti thch cho nn ti thng lam. Con ngh mon cua ti
la do cha ng truyn lai, co le nao lam ngh may ao qun
lai lam nh bn n vic oc sach hay sao? Va chng
nhng ngi trong trng hoc khng nh chung ta u,
i nao ho lai chi bi vi chung ta! Nay mi ngay ti
kim c sau bay phn bac, sau khi n no, ti mun
anh an hay vit ch la tuy y ti. Ti khng mun giau
co, phu quy, cung khng mun phai lun luy ai. C sng
nh th nay, ung dung ngt ngng ha chng sng sao?
Chuyn lang nho
510
Khi nhng ngi ban nghe vy, ho bt u i ai vi

anh ta mt cach lanh nhat.
Mt hm Kinh Nguyn n cm xong khng co vic g
lam, n nui Thanh Lng chi. Nui Thanh Lng la ni
yn tnh nht trong thanh Nam Kinh. Anh ta co mt
ngi ban gia ho Vu sau nui. Cu Vu khng oc sach,
cung khng bun ban, nui nm ngi con, ngi con u
bn mi tui, ngi con ut hn hai mi tui. Cu Vu
ang bao cac con ti vn. Vn rng hai ba trm mu,
ch gia trng trng hoa, trng cy va p mt
hon nui gia. y cu Vu dng my gian nha tranh t tay
mnh trng my cy ng ng to n bn mi vong m.
Sau khi bao cac con ti vn xong, cu Vu vao nha, nhom
la, ung tra, nhn canh vn xanh mat. Hm y Kinh
Nguyn n chi. Cu Vu noi:
- a lu ti khng gp ng. Vic lam n bn rn lm
phai khng?
- Vng! Hm nay ti mi co th gi ranh n y thm
cu!
- Ti va un mt m tra, mi ng ung mt chen.
Ben rot mt chen tra. Kinh Nguyn ly ngi ung,
noi:
- Tra nay sc, hng, mui v u tt. Cu ly nc u
ma ngon th?
Ng Knh T
511
- Chung ti pha ty thanh sng hn pha nam

thanh. Ging nao y cung ung c.
- Ngi xa noi n Ngun ao, thoat khoi n trn! C
theo y ti, cn g co Ngun ao. C sng nh cu y, yn
tnh, t tai th ngay thanh th, sn lm, cung la v tin
sng hin nay ri!
- Phai! Nhng co mt vic ti khng lam c la lam
th nay gy c an cm nh ng cho tiu khin i
chut. nay chc ng chi an hay hn trc ch! Co khi
nao ng gy cho ti nghe c khng?
- Cai o d lm. Nu cu khng s rac tai, ngay mai ti
se em an cm n. Noi chuyn mt hi Kinh Nguyn t
bit ra v.
Hm sau, Kinh Nguyn thn hanh mang an cm n
vn. Cu Vu a t sn mt lo hng thm ngi i y.
Hai ngi gp nhau, noi my cu chuyn, cu Vu t an
cm cua Kinh Nguyn ln gh a. Kinh Nguyn ngi trn
chiu trai di t, cu Vu ngi canh Kinh Nguyn dn dn
ln dy va bt u gy an. Ting an thanh thot rung
ng ngan cy. Chim choc u trn canh lng nghe.
an mt hi, m thanh rung chuyn, ting nghe nao nut.
Nghe n ch su xa, b n, cu Vu khng ng thy bun
ba nc mt m a. Kinh Nguyn t bit ra v. T y
hai ngi thng n nha nhau chi.
Chuyn lang nho
512
*
*
Cac ban! Co le nao t nay v sau khng con co v hin

nhn qun t nao co th vao quyn S cua Rng nho
na chng?
Co bai t noi:
Nh luc nm xa, ta yu Tn Hoai (1) ben la c hng
Ti sau lo Mai Cn(2) my phen ngm ngi Trong lang
Hoa Hanh, nhiu luc thnh thang!
Phng u cy cao,
D ngm bui nho,
Vi ngi i cung chut vnh vang
Nay thi hn! Lt trn ao mu, chn ra sng Thng (3)
Ngi bun rot chen quynh tng!
Goi my ngi ban mi chen mt trang
i trm nm my chc! Cn g bun bc.
Ngan thu vic ln, cn chi lo lng.
Giang Ta khoi my
Hoai Nam ky cu (4)
Chep lai thanh th, thay oan trng
(1)
(2)
(3)
(4)
Sng Tn Hoai Nam Kinh.

Lo Mai Cn: mt ni ep Nam Kinh, ngay xa i Luc triu
uc st y. Lo Mai Cn va lang Hoa Hanh la c tch huyn
Quy T tnh An Huy.
Sng Thng, tc la sng Han Thuy Hoa Nam.
Ky cu: ban cu.
Ng Knh T
513
T nay v sau,
Lo thuc, quyn kinh,
Ca pht ta nng.
HT
Chuyn lang nho
514
PHU LUC
CH KHOA C VA NHNG CHC TC NHC

N TRONG SACH NAY
Trong sach nay co noi n mt s danh t chuyn mn
khoa c va chc tc i Minh, nu nguyn s kho
hiu. Mt khac ch thi c va chc tc i Minh ging
ht nh triu Nguyn trc nn cung cn trnh bay nhng
im chnh mt cach co h thng tin vic theo doi.
Noi chung ch thi c va h thng quan lai i Minh
cung nh i Thanh, luc tac gia sng. Gia hai triu ai
co s khac nhau nhng khng ang k.
Vic thi c gm ba bc: Vin th, Hng th, va nhng
ky thi cao nht kinh gm Hi th, Phuc th, in th.
Vin th la ky thi m huyn. Trc khi m Vin th co
hai ky thi th. Ky thi u goi la Huyn th do quan huyn
chu toa. Ai c thi th goi la ng sinh. Ai thi phu th
goi la tu tai . Quan hoc ao phu trach vic thi c ba nm
mt ln va phai i cac ni trong a hat cua mnh t
chc hai ky thi huyn th va phu th.
Ng Knh T
515
Muc ch cua Vin th la chon nhng ngi tu tai. Ai

gioi c thng, ai kem b phat, co th b on. S tu tai
ly t tam n hai mi tuy theo. Mt s tu tai mi nm
c chon lam lm sinh. Nhng ngi nay c u ai
hn v ho co hoc bng cua chnh phu. Co nhng ky thi
ring cua triu nh chon mt s cng sinh. Nhng
ngi cng sinh sau mt ky thi nhng co th ra lam
quan.
Noi chung, nhng ngi tu tai khng cn phai gioi
lm. Ct nht la bit vit vn bat c la co hy vong . Co
nhng ngi khng thi lai nh ngi khac thi thay mnh
hay ut lot tin cho quan chm thi ly tu tai.
a v xa hi mt anh tu tai khng phai cao lm, nhng
vn con hn a v dn thng. o la v ho co th giao
thip trc tip vi cac quan. Ho khng phai quy lay quan
phu, huyn va co khi co th xem cac quan phu huyn cung
ngang vai v vi mnh. Nh vy ho thng da vao y
ap bc ngi khac. Sau khi tu tai, ho co th kim cach
sinh nhai bng vic day hoc.
Hng th thi tnh mt nm sau phu thi, va nh vy
la c ba nm mt ln. Ky thi t chc cac tnh ly cung
nh Bc Kinh va Nam Kinh. Th sinh thi goi la c
nhn. Mun thi hng phai la tu tai, hay cng sinh hay
nu thi hong tu tai th phai co tin mua chc giam sinh
mi c thi hng.
Chuyn lang nho
516
Trng Quc t giam Bc Kinh va Nam Kinh la t

chc giao duc cao nht i Minh va i Thanh. Theo l
th phai cng sinh hay con cac quan to mi c vao Quc
t giam. Nhng i Thanh, min la tra mt s tin la
c vao, cach nay ro rt la mt phng tin bnh vc con
nha giau va quyn th v ho co th i thng ln cng danh
va tin tai khng phai qua nhiu bc thi c.
Quan chu khao chu toa ky thi hng, co nhng quan
pho chu khao giup vic. Lai co nhng ngi th ky goi la
mac khach oc cac bai trc. S c nhn thay i tuy
tnh, t nm mi n hn mt trm. thi hng la mt
s kin quan trong. No co ngha rng th sinh co th thi
hi va nu thi hi co hong cung co th lam quan.
Thi hi do b L t chc. Phuc th do mt ng quan ai
thn c nha vua ch nh lam chu khao. Con in th
th chnh nha vua lam chu khao. Trong ba ky thi cui
cung nay th quan trong nht vn la hi th. Hi th ba
nm mt ln Bc Kinh. C nhn tt ca cac tnh u
n thi. Ai th goi la cng s c chon thi Phuc th.
Thng a thi Phuc th th t ai hong. Phuc thu va in
th goi la tin s chia lam ba giap la nht giap, nh
giap, tam giap tin s. Ba ngi trong nht giap
la Trang nguyn, Bang nhan, Tham hoa. nh giap gm
t sau mi n bay mi ngi.
*
*
*
Ng Knh T
517
Thi d xong cac ng tn khoa c b lam quan. Nhng

ngi nht giap th c vao Han lm bin tu. Co
ngi thi in th nhng khng chu lam quan. a v
xa hi cua ho tuy vy cung rt cao.
H thng quan lai i Minh gm chnh quyn trung
ng va chnh quyn a phng tnh, phu, huyn.
Chnh quyn trung ng gm co nhng c quan trung
ng nh la Ni cac, Luc b, sat vin, Thng Chnh s
t, Han Lm vin, Quc t giam.
V quan cao nht trong chnh quyn trung ng la
ai hoc s tng ng vi chc t tng. Di ai hoc s
co cac th c hoc s va Th giang lo v vic giy t va cac
Trung th lam cac giy t, sc lnh. Chc vu Trung
th la mt chc vu co th mua c.
Luc b la sau b: b Lai, b L, b H, b Binh, b Hnh
va b Cng. o la nhng c quan cai tr chnh.
sat vin lo vic kim soat va giam sat cac quan lai.
Trong sat vin co Ta, hu ng s va mt s ng s
co th kinh hay gi i cac ni iu tra.
Thng Chnh t la chc quan lo vic giy t cng vn
cac a phng gi v trung ng. Vin Han lm gm mt
s hoc gia do Chng vin hoc s cm u. Nhng ngi
khac goi la Th c hoc s hay Th giang hoc s. Ho co
nhim vu thao cac ao du, sc, lut va cac Tu soan va
Bin tu soan cac b s.
Chuyn lang nho
518
T trung dip i Minh tr i, hu ht nhng ngi

trong Ni cac u xut thn Han lm ra. V vy, mt
ngi vao Han lm la co hy vong sau nay lam t tng.
T th ky XVIII cac quan chu khao cac tnh u ly trong
nhng ngi lam Tu soan hay Bin tu Vin han lm.
Quc t giam la c quan giao duc cao nht. ng u
Quc t giam la T tu ri n T nghip.
Ngoai cac chc vu co thc quyn lai co nhng chc
phong. Nhng ngi lam thng th c phong lam Thai
bao hay Thiu bao, Trung tn ai phu cung la mt chc
phong rt cao.
a phng chia ra cac tnh, cac ao, cac phu hay
chu va huyn . tnh co quan Tng c va quan Tun vu
cm u. Di quan Tun vu co quan B chanh va quan
An sat. Quan B chanh lo vic tai chnh va dn s, quan
An sat lo vic t phap. C hai hay ba phu th co ng ao
ai kim soat. Cm u mt phu la Tri phu, cm u mt
huyn la Tri huyn . lang cm u mt lang goi la Bao
giap.
V vic hoc, phu, chu, huyn co nhng hoc quan lo
vic s sach hoc sinh, va cac quan khac lo cac ao s va
nha s.
V vic bun mui tnh nao san xut mui th c quan
Dim vn s thu thu mui va gi c quyn v mui.
Vic chuyn ch th do nhng nha bun phu trach di s
Ng Knh T
519
kim soat cua chnh phu. iu nay khin cho nhiu nha
bun mui thanh triu phu.
V vic binh, cm u nhng v tr qun s la quan
c di c co Tham tng, Thu b, Thin tng, Ba
tng.
Nhng danh t nay thng c nhc lun trong sach.
Cac ban oc nn xem lai trong bang phu luc nay th
ln ln va co th co ch cho vic hiu t chc xa hi i
Minh Thanh hn.

Chuyen Lang Nho PDF

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Chuyen Lang Nho PDF

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

VN HOC C IN NC NGOAI

VN HOC TRUNG QUC

CHUYN LANG NHO

NHA XUT BAN VN HOC

Dch theo ban cua Nhn dn

Chuyn lang nho

Cung vi Thuy H truyn cua Thi Nai Am, Hng lu

s, sang i ng ni, co ngi bang nhn, tin s. Ngi

Chuyn lang nho

Kinh d vao khoa thi Bac hoc hng t, vinh d ln nht

Thanh ra sc thng tr v mt tinh thn. Mt mt, chung

Chuyn lang nho

tm... By gi tac gia noi n th moi ngi thy ngay y

gi bon oc sach chng qua ch bit thi c... Con nh vic

Chuyn lang nho

Tin ngoai nm mi tui b lao hang tht mng nh tat

bt cng. Cuc i han vi cua Khung thc la cam ng,

Chuyn lang nho

Chnh v vy, s ph phan thc cht thi nat cua ch

cho va long dn, ca ngay c ngi ma lo hiu " vi

Chuyn lang nho

i la ng co th kim ba trm lang. ng Bao: ng lam n

Chuyn lang nho

Ly tng cua tac gia la ly tng cua Vng Min,

Chuyn lang nho

v mt chng, phong kin sung bai thut phong thuy th

ang vi li khen cua Thiu Khanh: Bon bun mui kia

Chuyn lang nho

vua. Vua hoi cach tr dn, Trang quy xung nh tra li

cua u chu th k XIX. Tac gia a nhn thng vao hin

Chuyn lang nho

hi. Ca mt xa hi b no u c, bt u t a con cua

xa hi. iu nay vn khng lam giam gia tr cua tac

Chuyn lang nho

gii thiu, chung ti a c s ch giao cua cu Bui Ky va

Ly cu chuyn trnh bay ai ngha

Ngi i nam bc ng mun nga

Chuyn lang nho

Tuy nhin, vao cui triu Nguyn(1) cung xut hin mt

sang, ri dt tru ra giao cho Vng Min. Gia ch ra

Chuyn lang nho

chnh mua hoang mai(1), kh tri nong nc, Vng Min

con ngi gy go th ngi trc mt. Chc y la chu v y

Chuyn lang nho

- Nghe noi, gn y, khi ri kinh, Hoang thng co thn

Nhng tnh Vng khng ging nh ngi ta. Vng

Chuyn lang nho

- Trong huyn ai lai khng bit? Hm trc cu huyn

- Ta bo nha ra i a lu. qu co ngi hin s nh

Chuyn lang nho

- Tha ng, khng phai nh vy! Nu nh ti co lam

oan Can Mc ngi i Chin quc, Nguy Vn Hu mi ra lam

luc tr v. Nay ti co mt cach: Tr v, ng khng nn noi

Chuyn lang nho

Nhng lai ngh:

Nhn xet tht la ma mai.

Ba cu noi xong ong ca i vao.

Chuyn lang nho

Tri huyn Thi rt tc gin, mun sai ngi bt Vng

- Noi th cung co l. Va chng, ng mai mt cai ni

Chuyn lang nho

nhng khng thn hanh n. Chung sai bon ay t th

tranh va phung dng me gia nh cu. Sau nm qua, ba