Ilovepdf Merged 3 PDF

KHNG GIA NH
KHNG GIA NH
Hector Malot
http://ebooks.vdcmedia.com
Hector Malot
MUC LUC
CHNG 1: LANG .................................................................................................................... 3

CHNG 2 : VNH BIT NGI NHA CUA MA....................................................................... 17
CHNG 3 : I KHP O Y................................................................................................ 34
CHNG 4 : NGI BAN U TIN CUA TI..................................................................... 49
CHNG 5 : TUYT VA CHO SOI ........................................................................................... 61
CHNG 6 : N PARIS........................................................................................................... 79
CHNG 7 : MT TAY CHU ..................................................................................................... 84
CHNG 8 : GIA NH LY TAN............................................................................................... 97
KHNG GIA NH
CHNG 1: LANG
Ti la mt a tre ngi ta nht c.

Nhng cho ti luc tam tui ti vn tng rng ti co mt
ngi me bi v mi luc ti khoc lai co mt ngi an ba nhe nhang
m sit ti trong hai canh tay va ru ti khin nc mt ti ngng
chay.
Khi ti i ngu khng bao gi ba khng n m hn ti va khi
gio thang mi hai lam tuyt dan cht vao cac tm knh ca s
trng xoa, ba nm ly hai ban chn ti va c ngi si m chn ti
trong hai ban tay ba, va hat cho ti nghe mt bai hat ma n nay
ti con nh lom bom vai cu. Khi ti cai nhau vi mt a ban ba
lai bao ti k cho ba nghe nhng ni bun cua ti tm li an ui
hoc tha nhn ti co ly.
Bng vao nhng cai o va nhiu cai khac na nh cach ba
noi vi ti, nhn ti, vut ve ti, mng ti mt cach tru mn, ti tin
rng ba la me ti.
Va y la v sao ti bit ba khng phai me ti.
Lang ti, noi cho ung hn, lang ni ti c nui day, goi la
Chavanon, mt trong nhng lang ngheo nht min Trung nc
Phap.
t rt bac mau, mun gt hai tt phai bon phn hoc cho
thm cht cai tao t ma trong nc khng co. V th ngi ta
ch gp (hoc t ra la thi ky ti noi n) rt t canh ng cay cy
trong khi trng thy nhiu vung mnh mng moc toan co thach
thao va cy u kim. Ht vung t toan bui cy lai n vung t
trung.
ung vao mt np gp cua vung t o, trn b mt dong
sui la nha ti, ni ti sng nhng nm u tin cua cuc i. Cho
Hector Malot
n luc tam tui ti khng bao gi trng thy an ng trong nha

nay, tuy th me ti khng goa chng, chng ba la th eo a cha
tr lai qu hng ln nao k t khi ti n tui hiu bit c
nhng g xay ra quanh mnh. Ch thnh thoang ng mi gi ban be
v lang vai mu tin.
- Ma Barberin nay, ng nha ba khoe, ng y nh ti bao ba la
cng vic vn chay tt va chuyn tin cho ba y nay. Ch co th.
ng Barberin Paris lu th ta ng tng v ng khng
thn tnh vi v ng ma ng Paris do cng vic oi hoi. Khi nao
gia ng se v vi ba v gia cua ng, va vi s tin ky cop c ho
se tranh c ngheo kh.
Mt bui chiu thang mi mt, mt ngi an ng dng lai
trc hang rao nha chung ti va hoi ti co phai y la nha ma
Barberin khng.
Ti mi ng ta vao.
ng y rao va chm bc v pha nha ti.
Ti cha nhn thy ai lm bun b bt n th. Hang mang
bun phu t chn ln n u ng khin ngi ta hiu ngay ng a
i trn nhng con ng rt xu trong thi gian kha dai.
Nghe ting chung ti ma Barberin chay ra.
- Ti mang tin t Paris v y.
- A! Tri i! - Ma Barberin ku ln. - Tai va n vi Jerme
ri!
- Phai y, s thc la ng nha ta b thng, chc se que mt
thi. Hin gi ng y ang nm bnh vin. Ti nm canh ging
ng y nn khi ra vin ng y nh ti qua nha nhn gium. Ti
khng lai c u v con ba dm na phai i.
Ma Barberin mun bit ky hn ben mi ng ta lai n ti.
Ma bao ng xu va nghe noi trong rng co cho soi, sang mai hay
i.
ng ngi xung trong goc lo si va n va k cho chung ti
nghe tai nan a xay ra th nao: ng Barberin b gian giao e
KHNG GIA NH
bep na ngi va v khng chng minh c tai sao ng cn phai

ng ni xay ra tai nan nn nha thu khng chu bi thng mt
ng nao.
- Con ngi ti nghip y khng gp may ri, ng ta noi, bon
lau ca th tm ngay c cach kim li nhng ng nha ba th khng
c cai g ht. Tuy nhin ti khuyn ng y kin tay thu khoan.
Ma Barberin nh i Paris.
Sang hm sau chung ti xung lang hoi y kin muc s. ng
muc s vit th cho cha tuyn uy bnh vin ng Barberin nm
va vai hm sau nhn c tra li noi rng ma Barberin khng cn
ln Paris ch cn gi mt mon tin ln cho chng thi ng i
kin nha thu.
Ngay lai ngay, tun lai tun c th tri qua, nhiu th gi
v, th nao cung yu cu gi tin thm, la th cui cung noi rng
nu khng co tin th ban con bo Roussette i..Ch nhng ngi a
sng thn qu mi hiu c canh khn qun au thng trong
ba ch "Ban con bo". Thc t du ngheo tung n my, gia nh
ng n my ngi nng dn vn vng tm khng lo oi nu nha
co mt con bo cai.
Ma Barberin va ti a nh con bo cai cua chung ti ma sng
no u, cho ti tn luc y ti hu nh co bao gi n tht u.
Vi lai chung ti yu con bo lm.
y th ma nay phai xa no ri.
Mt ng lai n nha chung ti, sau khi xem i xem lai
Roussette va nhc i nhc lai hang trm ln la con bo nay khng
thch hp vi ng, khng ban lai c cho ai, khng co sa, cui
cung mi noi la bng long mua nhng ch la v long tt mun giup
ma Barberin ma thi.
Roussette hnh nh am hiu nht nh khng chu ra khoi
chung.
- Ra pha sau no ui no ra. - Ngi lai noi va a ti cai roi.
- Lam th khng c. - Ma Barberin bao.
Hector Malot
Ma cm ly si dy dt, nhe nhang bao con bo:

- Ra nao, ra nao, c gai ep.
Va Roussette khng chng lai na, ra ti ng cai ngi lai
buc no ng sau chic xe.
Th la ht sa, ht b. Bui sang mt mu banh, bui chiu
khoai ty n vi mui.
Sau o khng bao lu n ngay th ba beo; nm ngoai vao
ngay nay ma Barberin a lam cho ti mt ba tic co banh xeo,
banh tm bt ran, ti n nhiu n ni ma rt sung sng.
Nhng luc y chung ti con Roussette nn co sa tm bt
va co b cho vao chao.
Tuy nhin ma Barberin a lam ti ngac nhin; ma xin hang
xom nha nay mt chen sa, nha kia mt ming b, th la n tra
v ti thy ma ang bt vao mt chic chao bng t.
- nay co ca bt c a. - Ti va noi va bc lai gn.
- ung y be Remi cua ma a. Th ngi ta lam g vi bt
nao? - Ma Barberin nhn ti hoi.
- Lam banh.
- G na?
- Quy bt.
- G na nao?
- i tri... con cung khng bit na..- Con bit hm nay la
ngay th ba beo ch, ngay cua banh xeo va banh ran ma...
- i, ma Barberin!
- Ma a thu xp sao cho ngay th ba beo i vi con khng
n ni t qua. Nhn vao thung xem nao?
Ti hng hai nhc np thung ln, thy trong co sa, b va
ba qua tao.
- a trng cho ma. - Ma noi. - Trong khi ma p trng con
got tao nhe.
KHNG GIA NH
Khi bt a nhao xong ma Barberin t chic lin trn tro

nong, th la ch con i n chiu na thi v vao ba ti chung ti
mi n banh xeo va banh ran.
Cui cung nn c thp ln.
- Nhom la i con. - Ma Barberin bao ti.
Khng cn phai nhc ti n ln th hai.
Chng my chc ngon la ung ung bc ln ng khoi, anh
sang chp chn cua no toa khp gian phong.
Ma Barberin nhc chic chao ran treo trn tng xung
no ln trn ngon la.
- a ma b nao.
Ma ct t b bng u con dao bo vao chao.
Ai cha! Thm tht la thm!
Tuy nhin du tp trung chu y n my i na ti vn nghe
nh co bc chn ngoai sn.
Ai co th n vao gi nay nh?
Mt chic gy cham vao ngng ca, ca m tung ra.
Mt ngi an ng bc vao, nh anh sang ngon la ti thy
ng ta mc mt chic ao b-lu trng tay chng mt chic gy to.
- y ang lam tic y a? C yn! - ng ta noi bng mt
giong th l.
- A! Tri i! - Ma Barberin ku ln, t manh chic chao
xung t.
Ri cm ly canh tay ti ba y ti v pha ngi an ng
ang dng lai trn ngng ca:
- y la cha con.
Ti lai gn hn ng nhng ng ly u chic gy ngn ti
lai.
- Thng nay la thng nao y?
Hector Malot
ng bc my bc v pha ti, chic gy vn gi ln lam ti

lui lai.
- A ra cac ngi lam tic ngay th ba beo. - ng ta noi. - Sup
g y?
- Chng co sup g ca. Chung ti co ch ng u.
ng ta nhn quanh:
- B nay, hanh nay. - ng noi. - Bn nm cu hanh vi ming
b la co mon sup ngon ri con g. Ta boc hanh i.
Ma Barberin vi lam theo yu cu cua chng trong khi ng ta
ngi vao chic gh dai goc lo si.
Ti khng dam ri ni chic gy a a ti ti. Da vao ban,
ti nhn ky ngi khach mi ti nay.
o la mt ngi an ng nm mi tui mt th net anh
lai, u ngoeo sang vai phai sau chn thng va ri.
- Ba nh nu sup cho chung ti vi mu b nay ch g?
T mnh bng chic a trn co ming b ng ta tot ming
b vao trong chao.
Ht b, con g la banh xeo na c ch.
Gia nh vao luc khac hn ti phai xot xa vi tai hoa nay lm
nhng luc nay y ngh ngi an ng y la cha ti chim c ca tm
hn ti.
Ti cha bao gi t hoi mnh mt cach cu th th nao la mt
ngi cha, nhn con ngi bng nhin t trn tri ri xung nay ti
cam thy s hai.
- May ng ng im th, ng ta noi, i ma don a ln ban i
ch.
Ti vi vng li. Sup a nu xong. Ma Barberin muc sup ra.
n luc o ng ta mi ra ban ngi va bt u n, ch thnh
thoang mi dng lai nhn ti.
Ti hoang mang qua n khng ni.
KHNG GIA NH
- Bnh thng no co n t nh th nay khng?

- A, vn th y.
- K xac no! Gia nh no khng n th cang tt!
D nhin ti khng noi g, ma Barberin cung vy, ma c i lai
quanh ban chm chu phuc vu chng.
- May khng oi a? - ng ta hoi ti.
- Khng a.
- Th th i ngu i, va ngu ngay i.
Ging nh trong a s nha nng dn, cn bp cua chung ti
cung ng thi la phong ngu.
Ti vi vang thay qun ao i ngu. Nhng ngu c hay
khng lai la mt chuyn khac. Ti khng bun ngu! Ngi an ng
y la cha ti! Th th tai sao ng i vi ti nghit nga nh th?
Dan mui vao tng ti c xua ui nhng y ngh trn ma
khng c.
Sau mt luc ti nghe co ngi n gn ging ti.
Nghe ting bc chn chm chap, keo l va nng n ti nhn
ra ngay khng phai ma Barberin.
Mt hi th nong hi lt trn toc ti.
- May ngu cha? - Mt giong nghen nghen hoi ti.
Ti cn thn khng tra li.
- No ngu ri, ma Barberin noi, no co thoi quen nm xung la
ngu, ng co th noi c.
Co le ti phai noi la ti cha ngu, nhng ti khng dam.
- Vu kin cua ng n u ri? - Ma Barberin hoi.
- Thua ri! Cac quan toa u bao rng li ti.
Noi n y ng m mt cai xung ban.
Hector Malot
10
- Kin thua, ng noi tip, tin mt, que qut, oi ngheo. Nh

th cha u, v n y lai con thy mt a tre con na. Ba hay
giai thch cho ti v sao khng lam theo li ti bao?
- V ti khng th lam c. Ngi ta khng th bo mt a
tre nui bng chnh sa mnh.
- Co phai con ba u.
- Cui cung ti cung mun lam theo li ng bao y nhng
ung luc y th no m, khng phai luc em no n trai tre v tha
nhn c.
- Th no khoi khi nao?
- Sau trn m o lai n trn khac, no ho gh lm, thng be
ti nghip, ho n lam nat long ngi ta ra c. Chng phai v ho
ma thng Nicolas cua chung ta a cht y ? Ti tng nh em
no ln tnh no cung se cht nh th.
- Nhng sau o?
- Thi gian c dn tri.
- No ln my ri?
- Ln tam.
- Th no se n ni no phai n vao luc ln tam.
- A! Jerme, ng khng nh lam iu o y ch?
- Ai ngn can c ti nao?.
Co mt luc im lng va ti th c, xuc ng lam ti nghen
ngao n tc th.
Chng my chc ma Barberin noi tip:
- Paris a lam ng thay i ri!
- Co le th. Nhng co iu chc chn la no a lam ti que.
Lam sao kim sng by gi? Ta u con tin na. Chng le trong
khi mnh khng co g n lai con phai nui thm mt a tre khng
phai con mnh?
- No la con ti.
KHNG GIA NH
11
- Chng phai con ba cung nh khng phai con ti vy. No

khng phai mt a tre con nha nng. Ti a nhn no trong ba
ti: no mong manh lm.
- o la mt a tre trung hu. Sau nay no se lam vic cho
chung ta.
- Nhng trong khi ch i ta phai lam vic nui no.
- Nu cha me no oi th sao?
- Nu th hn ho a i tm no. Co le ho a cht.
- Nhng ho con sng th sao? Mt ngay kia ho n hoi ta th
sao?
- Ta a ho n trai tre ch sao? Thi ti n chao Francois
y.
Ca ra vao m ra ri ong lai. ng ta i mt.
Th la ti nhom dy, goi ma Barberin.
Ma chay n chn ging ti.
- Ma khng con i n trai tre v tha nhn ch?
- Khng, be Remi cua ma a.
Va ma m hn ti, gh cht ly ti trong hai canh tay.
S u ym cua ma lam ti can am ln.
- Th ra con a nghe thy ht nhng iu Jerme noi ri ?
- Vng, ma khng phai ma con, ng y khng phai cha con.
Ti khng noi hai cu trn bng cung mt giong, bi v nu
nh ti kh tm bit ma khng phai me ti, ti lai mng v bit
ng ta khng phai cha ti.
- Co le ma nn cho con bit s tht th hn. - Ma Barberin
noi. Khng ai bit me con la ai ca. Ba con sng hay khng cung
khng ai bit.
Mt bui sang Paris trn ng i lam Jerme.qua ai l
Breteuil va nghe thy ting tre con khoc. Ting khoc nh vng ra
t mt khe ca vn. Luc o vao thang hai. ng lai gn va thy
Hector Malot
12
mt em be nm trn ngng ca. Jerme rt lung tung ben b be

n s canh sat. s canh sat ngi ta m ta lot be ra trc la
si. o la mt em be khoang nm sau thang, ta lot chng to em
la con nha giau co. ng canh sat giai thch co le be b ngi ta n
cp ri bo y. ng cung noi se gi be n trai tre nht c nu
khng ai nhn trng nom be. Cha me em be th nao cung i tm,
co ngi trng nom be th ho se trong thng. Jerme ben noi
mun nhn trng nom be, ho trao be cho ng. Ma cung co mt a
con trai bng tui y. Th la ma tr thanh me con. Con ma cht,
ma cang gn bo vi con hn. Ma qun hn con khng phai con rut
cua ma. Khng may Jerme khng qun. Ba thang sau thy cha
me con khng tm con, ng a mun em con vao trai tre.
- i! ng vao trai tre! - Ti ku ln.
- Con se khng i trai tre. Jerme khng phai ngi ac, ch
tai bun phin ngheo kho lam ng ta m ra nh th ma thi.
Chung ta se lam vic, ca con cung se lam vic.
- Vng, ma mun g con lam ny. Min la ng vao trai tre.
Sau khi m hn ti ma quay mt ti vao tng. Ti mun
ngu nhng v qua xao ng nn khng sao ngu c.
Ti khng mun i trai tre... Ti s ng Barberin... Cui cung
th ti cung ngu c va ngu sut m. Sang hm sau ng tac
u tin cua ti la nhn quanh bit chc chn la ho khng em
ti i.
Sut bui sang Barberin khng noi g vi ti ca va ti bt u
tin rng ng ta a qun k hoach cua mnh.
n gia tra th ng ta bao ti i mu i theo ng.
Ti s qua a mt v pha ma Barberin. Ma trm ly tay ra
hiu bao ti c yn tm.
Th la ti ln ng.
T nha ti n lang kha xa, i b phai mt hang ting ng
h. Sut trong ting ng h o Barberin khng h noi vi ti mt
ln nao.
KHNG GIA NH
13
ng ta i trc, khp kha khp khing, thnh thoang lai

quay lai nhn xem ti co i theo khng..ang ta a ti i u? Cu
hoi nay lam ti lo lng, ti ngh n bo trn.
Vi muc ch o ti c chn ch lai sau.
Ti nh khi nao xa ng ta ti se nhay xung h, ng ta se
chu khng tom c ti.
u tin ng ta bng long bao ti i ng sau, nhng chng
my chc ng oan ra y nh cua ti nn nm ly c tay ti.
C th chung ti i vao lang.
Khi i qua quan ca-ph, co ngi goi Barberin va mi ng ta
vao. Barberin nm tai ti, y ti i trc, va khi chung ti a vao
trong quan, ng ong ca lai. Trong khi ng ngi mt chic ban
vi ng chu quan ca ph, ti ti ngi bn lo si.
goc i din ni ti ngi co mt cu gia cao ln ru bac
trng, mc mt b qun ao rt ky quc. Bn canh cu co ba con cho:
mt con cho bng trng, mt con cho bac-be en va mt con cho cai
con nom va ranh ma va du dang.
Trong khi ti ngm cu gia, Barberin th thm chuyn tro vi
ng chu quan. ng ta bao ng chu quan la chung ti t lang ln
tm ng xa trng nh ng nay yu cu trai tre tra cho ng ta
tin tr cp nui ti.
o la iu ma Barberin yu cu c ng chng y...
Cu gia cung nghe tuy lam ra ve khng nghe thy g. Bng
nhin cu ch tay v pha ti va hoi Barberin:
- Thng be nay lam ng vng vu ? Va ng tng rng
chnh quyn se tra cho ng tin tr cp ?
- Ch con g na! No khng co cha me, ti nui no, vy phai
co ngi chi tin cho no ch?
- Ti khng bao la khng nhng ti tin la ng khng at c
iu ng yu cu.
Hector Malot
14
- Th th no se vao trai tre, chng co lut nao bt no phai

trong nha ti ca.
- Ngay xa ng a bng long nhn no v, co ngha a cam kt
gi no.
- Ti khng gi no na.
- Co le co th co cach giu no ra c, ma bit u con kim
chac c chut g na y ng a. - Cu gia noi sau mt lat suy ngh.
Ri chic gh da cua mnh cu ti ngi trc mt Barberin.. ti nhn no, cu noi, ti thu no. Mi nm ti tra ng hai mi
phrng. Gia cao y va ti tra trc.
- Nu ti gi no, trai tre co th tra ti mi thang hn mi
phrng.
- Th nu trai tre ang le ng gi lai em no cho ngi
khac th sao, th la ng chng c g ht, trong khi vi ti ng ch
vic a tay ra.
Cu gia luc tui ly ra mt tui tin bng da ly ra bn ng bac
bay ln ban va lam chung ku lanh canh.
- Cu th ngh xem, Barberin ku ln, mt ngay nao o a be
tt phai co cha me! Luc o ai nui no hn se co li. Nu khng tnh
n chuyn o ha tt ti a nhn trng nom no.
Cu noi cua Barberin lam ti ghet ng ta thm chut na.
- Th chnh v ng khng trng mong g cha me no, cu gia
noi, nn ng mi ui no.
Cu ranh manh nhn Barberin.
- a be nay se i cung vi ti, cu noi, ti gia ri, sau mt
ngay mt nhoc, thi tit xu, ti thng co nhng y ngh u am, no
se lam ti vui ln. No se tham gia ganh hat cua xi-nho Vitalis.
- Ganh hat cua cu u?
- Xi-nho Vitalis la ti, con ganh hat, y.
Noi ri cu m ao mng-t ly ra mt con vt ky la ang ap
ngi vao ngc cu.
KHNG GIA NH
15
Ti khng bit goi con vt ky quai nay la g v y la ln u

tin ti nhn thy no.
- A! Con kh xu x! - Barberin ku.
Ting o lam ti ht ngac nhin bi v tuy cha nhn thy
con kh bao gi t nht ti cung a nghe noi ti.
- y la ngai Joli - Coeur. Ban i hay chao i nao.
Joli - Coeur a ban tay khep cht ln mi va gi chung ti
mt cai hn.
- By gi, - va noi cu Vitalis va a tay v pha con cho
bng trng, - ng Capi y se hn hanh gii thiu cac ban ng vi
c toa knh mn.
Nghe lnh, con cho bng ng ngay dy, bng hai chn sau,
khoanh hai chn trc lai trc ngc, cui chao chu mnh tht
thp. Hai con cho kia, nhn chm chm vao Capi cung lp tc
ng ln, mi con gi mt chn ra trc ta nh a tay cho ngi
ta bt, bc sau bc ra trc ri lui ba bc ra sau, cui chao.
- Capi, cho ta bit my gi ri.
Capi khng khoanh tay na, lai gn chu vach ao mng-t luc
trong tui ao gi-l li ra mt cai ng h qua quyt, nhn vao mt
ng h ri sua ln hai ting to sau o n ba ting nho hn.
Qua luc o la hai gi ba khc.
- Tt. By gi ngh con mi nang Dolce ra nhay cho chung
ta xem nao.
Capi lp tc luc tui ao vet cua chu li ra mt oan dy thng.
No ra hiu cho Zerbino, con cho bac-be nho, th la con nay ra ng
ngay trc mt Capi. Capi ben nem cho no mt u dy va hai con
bt u quay dy. Dolce lao vao vong quay va nhay va nhn chu.
Ro rang la hoc tro cu Vitalis tht nc ci va c i chi sut
nh th hn phai thu v, nhng nu i theo ho ti phai xa ma
Barberin.
Hector Malot
16
- By gi, cu Vitalis noi tip, tr lai cng vic cua chung ta.
Ti tra ng ba mi phrng.
- Bn mi.
Bt u ban bac. Cu Vitalis ngt li:
- Thng be ngi y chc chan lm, cho no i ra ngoai sn
chi i.
ng thi cu lam hiu cho Barberin.
- Phai y, ng nay noi, ra sn chi i bao gi tao goi hay
vao.
Ti i ra sn, ngi trn mt tang a suy ngh. S phn ti
ang c quyt nh y.
Lanh va lo lng lam ti run ln cm cp. Cuc ban bac keo
dai kha lu. Cui cung ti trng thy mi mt mnh Barberin. ng
ta ra tm ti giao cho cu Vitalis chc?
- Nao, i v nha nao. - ng ta noi.
V nha ? Khng phai xa ma Barberin ?
Ti mun hoi nhng khng dam.
- Mi phut trc khi ti nha, Barberin dng lai:
- May ma k lai mt li nao may nghe thy, ng ta va noi
va veo manh tai ti, th may se phai tra gia t y. Liu hn!.
KHNG GIA NH
17
CHNG 2 : VNH BIT NGI NHA CUA MA
- Nao! Th ng xa trng bao th nao nao?

- Ma Barberin hoi khi chung ti v ti nha.
- Khng gp. Mai chung ti quay lai.
Nh th la Barberin a t bo giao keo mua ban cua lao ta.
Sut doc ng ti a nhiu ln t hoi i v nha nh th nay liu
lao co gi tro mu meo g khng, cu noi va ri cua lao pha tan
moi nghi ng.
Nhng sang hm sau, khi tnh dy ti khng thy ma
Barberin u ca.
- Ma u?
- Ma ra lang, chiu mi v.
S vng mt nay lam ti lo lng. Barberin nhn ti ve rt la.
Bng nhin ti thy cu Vitalis va my con cho i vao.
A ra th! Cu n on ti, Barberin bao ma ra lang ma
khng bao v c ti.
- i, xin cu, cu ng mang chau i!
Va ti oa ln khoc nc n.
- Nao nao, cu con trai cua ng, cu noi vi ti tht du dang,
vi ng chau khng kh u, lai c bn my a hoc tro rt
ng cua ng, chau tic cai g c ch?
- Ma Barberin!
- Kiu g th may cung khng lai y, Barberin vn tai ti
noi, hoc la cu y hoc la trai tre, may chon th nao th chon.
- Khng, ma Barberin c!
Hector Malot
18
- Thng be nay co tnh, la du hiu tt. Thi ta vao vic!

Noi ri cu bay ln ban tam ng nm phrng, Barberin v
lun vao tui lao.
- a goi qun ao cua no cho no, nao ln ng. Remi! i
trc con Capi.
Ti cam thy cu Vitalis nm ly c tay ti.
Barberin i vao nha. Th la ht.
Ln dc kha dai. Cu Vitalis khng ri tay ti..- Cu cho chau
ngh mt chut co c khng a? - Ti hoi cu.
- Sn sang.
Ln u tin cu ri tay ti. Nhng ng thi ti thy cai nhn
cua cu hng v con Capi lam hiu. Capi lp tc n ng ng
sau ti. No la tay cai nguc cua ti: ch mt c ng bo trn no se v
ly chn ti ngay.
Ti i ti ngi trn u t, Capi i theo va vi i mt m l
ti tm ngi nha cua ma Barberin.
Bng nhin trn con ng dc ln lang ti nhn thy mt
chic khn nho mau trng. Xa qua nn ti ch thy c mau
trng cua chic khn nhng co nhng luc trai tim nhn tinh hn
i mt: ti nhn ra ma Barberin. ung ma ri. Ma bc tng
bc dai.
Ti rao nha chung ti ma y ra, vao sn va i qua sn kha
nhanh.
Ti lp tc ng ln trn u t khng ngh ti con Capi a
chm n gn ti.
Ma Barberin khng trong nha lu. Ma i ra ngay va chay
trong sn.
Ma tm ti.
Ti cui xung pha trc va ku ln bng tt ca sc lc cua
mnh:
- Ma i! Ma i!
KHNG GIA NH
19
Nhng giong ti chm nghm trong khng trung.

- Chau in a? - Cu Vitalis hoi.
Ti khng tra li ch dan mt vao ma Barberin nhng ma
u co ng ti gn ma n nh th nn khng ngh n chuyn
ngng u ln. Ma i qua sn, ra lai ngoai ng, quay nhn t
pha.
Ti cang gao to hn.
Luc o cu Vitalis oan ra s th ben cung leo ln u t. Cu
nhn thy cai khn trng.
- Ti nghip thng be! - Cu th thm.
- i! Chau xin cu, cho chau v. - c s thng cam cua cu
ng vin, ti noi.
Nhng cu nm ly c tay ti a ti xung ng.
- Chau a ngh ri, thi ln ng, chang trai cua ng. - Cu
noi.
Ti mun g tay cu ra nhng cu nm cht lm.
- Capi, Zerbino! - Cu goi.
Hai con cho vy ly ti..anh phai theo cu Vitalis thi.
Ti a co bng chng hiu cu khng phai ngi ac.
Sau khi i mi lm phut cu bo canh tay ti.
- By gi chau i canh ng, nhng ng qun nu chau mun
trn th Capi va Zerbino se theo kp chau ngay.
Ti bung mt ting th dai:
- Chau bun, ng hiu. - Cu Vitalis tip tuc noi. - Chau co th
khoc. Nhng ch cn chau c ma cam thy c la ng mang chau
i khng phai lam chau kh. Chau ma khng i th sao nao? Se
vao trai tre. Nhng ngi nui chau khng phai cha me chau. Ma
tt vi chau va chau yu ma, chau kh tm phai xa ma, tt ca
nhng cai o la tt thi, nhng ba y khng gi ni chau. Chang
Hector Malot
20
trai cua ng a, chau phai hiu rng cuc i thng la mt trn

chin ma trong o co phai ngi ta mun lam g la lam c u.
Nhng li cua cu rt khn ngoan nhng luc nay mt s thc
con ku to hn bt ky li noi nao: o la s chia ly.
T nay ti khng bao gi con nhn thy ngi a nui ti ln
ln na va y ngh nay lam ti nghen ngao trong c hong.
- Hay suy ngh v nhng iu ng noi vi chau, thnh thoang
cu Vitalis lai nhc lai, chau khng phai kh khi vi ng u.
Cui cung th cu gia cao ln va ep lao nay co le khng n
ni kinh khung nh luc u ti tng.
o la ln u tin ti i mt mach khng ngh nh vy. Keo
l i chn, vt va lm ti mi theo c chu ti. Tuy nhin ti
khng dam xin cu dng chn.
- i guc cua chau lam chau mt y. - Cu bao ti. - n
Ussel ng se mua giay cho chau.
Cu noi nay lam ti thm can am. Thc t i giay la th
ti hng khat khao mong mun.
- Ussel con xa khng a?
- A ra o la ting noi cua long chau, cu Vitalis va noi va
ci, chau mun co giay i ch g?
c, ng ha, giay inh. Mt chic qun cut bng nhung,
mt ao vet, mt chic mu na. ng hy vong chung lam chau kh
nc mt va se giup cho i chn chau i nt sau dm ng con
lai.. Khng, ng chu ti khng phai mt con ngi tan ac. Mt
ngi tan ac lam sao nhn ra i guc lam ti mt c?
Tri y my xam xt va khng bao lu bt u ma nhe
hat.
Vi tm da cu cu Vitalis c bao v kha kn lai con che ch
c Joli - Coeur na, anh chang nay ngay t giot ma u tin a
n ngay vao ch np. Nhng my con cho va ti chng my chc
t thm vao da tht, bon cho th thnh thoang con giu c lng
KHNG GIA NH
21
ch con ti, ti c phai i di mt sc nng lam ti gia bng ln

c.
- Chau co d b cam lanh khng? - Chu ti hoi.
- Chau khng bit, chau nh la cha bao gi th phai.
- Tt. Qua chau tt tht y. Nhng ng khng mun phi
chau ra ma th nay, chng c ch g, hm nay chung ta khng
i xa hn na. Co lang y ri ta se vao ngu o thi.
Trong lang khng co cai quan nao va khng ai mun nhn
mt ngi n may keo theo mt a tre va ba con cho tt ca u
vy bun be bet lam g.
Cui cung mt ngi nng dn m ca cho chung ti vao mt
va thoc.
Cu Vitalis la mt ngi cn trong. Trong cai tui cu eo vai
co mt chic banh m tron to tng. Cu a cho ti mt ming con
cu th va n va chia banh thanh nhng ming nho phn phat
cho lu hoc tro phn danh cho chung.
Mt n gy ngi, hai chn b try da v i guc, ti run
ln v lanh trong b qun ao sung nc.
- Rng chau va lp cp ri ka, cu Vitalis noi, chau co ret
khng?
- Hi ret thi a.
Ti nghe ting cu m cai tui:
- y la cai ao s-mi kh va ao gi-l, chau mc vao i, sau o
ruc vao co kh chau se m ln nhanh thi va ngu c.
Tuy nhin ti khng m ln nhanh nh cu Vitalis noi, rt lu
sau ti c tr mnh mai, long qua au bun, qua khn kh. Luc
nao cung nh th nay sao? i b khng ngng di tri ma, ngu
trong mt va thoc, run ln v lanh, ch co mt mu banh m cho
ba ti, khng ai thng xot ti, khng ai yu ti. ang ngh ngi,
long nng tru va hai mt m nc mt, ti cam thy mt hi th
m m pha vao mt ti. a tay ra ti s thy lan lng mt nh
Hector Malot
22
len cua con Capi. No nhe nhang ti bn ti, nm xung ch co kh

bn canh ti va t nh lim vao ban tay ti.
Cam ng qua ti hi nhom mnh dy hn vao chic mui
lanh ngt cua no. No ku ln mt ting nghen ngao, t chn no
vao ban tay ti ri nm im.
Th la ti qun mt, qun bun, hong ti nghen lai, ti khng
con ch co mt mnh na: ti a co mt ngi ban.
Hm sau chung ti ln ng t sang sm.
a tanh ma, bu tri xanh va nh lan gio kh thi sut
m, khng con bun ly na. Lu cho nhay nhot quanh chung ti.
Thnh thoang Capi lai ng trn hai chn sau hng v ti sua ln
mt ting ma ti hiu rt ro y ngha.
- Can am ln! - No bao ti nh vy.
o la mt con cho rt thng minh cai g cung hiu va bit
cach lam cho ngi ta hiu mnh. Gia no va ti khng cn li:
ngay t ngay u tin chung ti a hiu nhau ri.
Cha bao gi ra khoi lang nn ti rt st rut mun trng
thy mt thanh ph. Nhng Ussel khng lam ti loa mt. Nhng
ngi nha c co thap bn trn khin ti ch thy lanh am th .
u oc ti ch co mi mt y ngh: hiu giay.
u la hiu giay se cung cp cho ti i giay ma cu Vitalis a
ha?
Chng my chc ti co cai hanh phuc xo chn vao i giay
inh nng gp mi ln i guc cua ti. Long hao hip cua chu ti
khng dng o; mua giay xong cu mua cho ti mt ao vet nhung
mau xanh da tri, mt qun len va mt mu pht. Tt ca nhng g
cu ha.
Ro rang cu la ngi tuyt nht trn i ri!
Nhung a nhu, len a sn, cai mu th khng ai oan c
trc y mau g na, nhng choang ngp v nhng huy hoang o
ti chng cn bit n nhng nhc im nay lam g.
KHNG GIA NH
23
Ti ch mong chong c mc b canh mi, nhng trc khi

a cho ti cu Vitalis con lam chung bin i a.
V n quan cu ly keo trong tui ra ct hai ng qun ti ln
n tn u gi. Khi ti nhn cu vi i mt s hai:.- Nh vy
chau trng khng ging ai, cu noi. Chung ta ang Phap, ng mc
cho chau nh ngi y, nu ta y ng lai mc cho chau nh ngi
Phap. Chung ta la ngh s. B ngoai cua chung ta a phai gy to
mo ri. Chau th tng tng xem nu ngay chiu nay ta ra ni
cng cng ma n mc nh nhng nha t san hay nhng nng dn
lam sao ta buc moi ngi phai nhn ta va dng lai quanh ta?
Khng c. Hay hoc ly rng i nay i khi s xut hin thi
cung a la mt vic ti cn thit ri.
y la tai sao bui sang la ngi Phap bui chiu ti a thanh
ngi y. Qun ti ngn n gi, cu Vitalis lai buc quanh tt ti
nhng si dy o bt cheo nhau sut cng chn. Trn chic mu
pht cua ti cu cung buc cheo nhau nhiu dy ruy-bng khac va
trang tr thm mt bo hoa bng len.
Tht tha ma noi ti thy mnh tuyt ep, chng th ma anh
ban Capi cua ti sau khi ngm ti rt lu phai cha chn ra cho ti
vi ve hai long.
Trong khi ti xo qun ao mi, Joli - Coeur ng trc mt ti
bt chc iu b ti lai con lam qua ln na. Ti thng xong b
canh, ngm vut xong xui th no t hai tay ln hang, nga u
ra sau bt u pha ra ci vi nhng ting ku l nh giu ct. a
sng thn tnh vi Joli -Coeur kha lu ti co th khng nh no rt
hay ci. Co le cai ci cua no khng ging ht nh cai ci cua
con ngi. Nhng cui cung, mi khi co mt tnh cam nao o lam
cho no vui ln, ngi ta thy hai mep no keo ra sau, hai mi mt he
he, hai ham rng ng y rt nhanh va i mt en cua no hu
nh bn ra nhng tia la.
- By gi chau sa soan ao qun a xong, cu Vitalis bao ti,
ta bt u lam vic n mai ngay phin ch co th ra mt mt
bui biu din ln trong o chau khi s bc vao ngh.
Hector Malot
24
Ti hoi cu th nao la bc vao ngh, cu giai thch co ngha

ln u xut hin trc cng chung din v hai kch.
- ng se phai tp cho chau vai ma ng danh cho chau.
i mt ngac nhin cua ti noi vi cu la ti khng hiu.
- ng mun chau hiu vai tro chau phai lam.
ng mang chau theo la chau lam vic. Vic cua chau la
din hai kch vi Joli - Coeur va my chu cho cua ng..- Nhng
chau co bit g u! - Ti s hai ku ln.
- Chnh v th ng mi phai day chau. Khng phai t nhin
ma Capi i ng duyn dang nh th trn i chn sau cung
khng phai Dolce nhay dy la y thch cua no. Capi a phai hoc
ng va Dolce a phai hoc nhay; chung thm ch a phai lam vic
kha lu mi at c nhng tai o. Cho nn chau cung phai lam
vic hoc nhng vai khac nhau ma chau se din vi chung.
V kch, cu Vitalis noi tip, co tn la Ngi y t cua ngai
Joli - Coeur hay Ke ngu hn trong hai ngi lai la ke ma ngi ta
khng ngh ti.
tai nh th nay: Cho ti hm y ngai Joli -Coeur vn co
mt tn y t ma ngai rt hai long, o la Capi. Nhng Capi a v
gia, ngai Joli - Coeur mun co mt y t mi. Capi chu trach
nhim cung cp tn y t mi. Nhng o khng phai la con cho se
ni tip s nghip cua Capi ma la mt chang trai nng dn tn la
Remi.
- Kh lam g co y t a.
- Trong hai kch th co. Chau n va ngai Joli - Coeur thy
chau co ve n n ngy ng.
- Th chng hay t nao.
- Co ngha ly g u nu ch ci? Va chng chau hnh
dung mnh thc s n nha mt quy ng lam y t va gia du
ho bao chau don ban n. y chnh la cai ban trong v trnh din
cua chung ta. Nao chau bc ln va don ban ra.
KHNG GIA NH
25
Trn cai ban co cac a, mt cai cc, mt con dao, mt cai da

va khn ban mau trng.
Lam sao bay ra by gi?
Ti t hoi mnh cu hoi o, hai tay thong xung, cui ngi
xung trc, ming ha ra chng bit bt u t ch nao; chu ti v
tay ci pha ln.
- Hoan h! - Cu noi. - Tuyt! Lam ra ve mt nh chau tht
xut sc. Ve ngy th cua chau ang phuc y.
- Chau chng bit phai lam g.
- Chnh v th ma m xut sc. Vai ngay na chau se bit
tng tn chau phai lam g. n luc o chau lai phai nh lai cai
lung tung ma luc nay y chau ang cam thy va gia v nhng
th ma chau khng cam thy na. Nu chau tm lai c cach tao
ra ve mt va thai nh luc nay th ng noi trc la chau se
thanh cng rc r y. Nhn vt ma chau phai th hin trong
v.hai kch la nh th nao? La mt chang trai nng thn cha
nhn thy g va khng bit g ca; thm ch thy mnh vung v ngu
si hn con kh; do o v kch co tn Ke ngu hn trong hai ngi lai
la ke ma ngi ta khng ngh ti. Ngu hn Joli - Coeur, o la vai
din cua chau.
V Ngi y t cua ngai Joli - Coeur khng phai mt hai
kch ln, biu din cha y hai mi phut. Nhng chung ti tp
n gn ba ting ng h, cu Vitalis bt chung ti lam i lam lai
n mi ln cung mt th, lu cho cung nh ti. D nhin lu cho co
luc qun vai phn trong vai cua chung.
Ti rt ngac nhin thy chu ti kin nhn va du dang bit
nhng nao. Cu khng h tc gin mt ln nao.
- Nao ta lai bt u lai, mi ln yu cu cua cu khng at
c cu lai noi: cha c, Capi; con ngai Joli - Coeur, ngai khng
chu y g ca.
Ch co th, nhng th cung la u.
Hector Malot
26
- c ri, cu bao ti, tp a xong, chau co ngh rng mnh se

quen ong kch khng?
- Chau chng bit na.
- Chau co chan khng?
- Khng, chau thch la khac.
- Th th tt. Chau thng minh, lai chu y.
Va chu y va vng li ngi ta se at ti tt ca moi th.
Chau hay xem lu cho va so sanh chung vi Joli - Coeur. Joli Coeur co le hiu ng hn, thng minh hn nhng khng d bao.
Bao no cai g khng bao gi no vui long lam.
o la do ban cht no va chnh v vy ng khng bao gi gin
no. Kh khng ging cho, khng co y thc v bn phn.
Ti manh dan noi vi cu rng cai lam ti ngac nhin nht
trong bui tp va qua la cu to ra v cung kin nhn.
Cu mm ci:
- Ngi ta thy ngay la, cu noi, trc nay chau ch sng vi
nhng ngi nng dn tan nhn vi suc vt.
- Ma Barberin du dang vi con bo cua chung chau lm. - Ti
noi.
- Ba lam th la ung. Ba hiu ro iu ma ngi nng dn
thng khng bit: du dang th ngi ta c nhiu hn. Chnh v
khng bao gi tc gin cac con vt cua ng ma ng a ao tao c
chung nh ngay nay. Nu ng anh chung, chung se s, s hai lam
t lit tr thng.minh. Hn na nu mnh i n gin d ng se
mt long tin chau. My con cho cua ng a day cho ng nhiu bai
hoc nh nhng bai hoc ng day chung. ng a lam phat trin tr
thng minh cua chung con chung tao tnh cach cho ng.
Cac ban ti, lu cho va con kh, co thun li hn ti ch a
quen xut hin trc cng chung thanh ra ngay hm sau chung
khng h s hai.
KHNG GIA NH
27
Nhng ti khng co c cai an tm bnh tnh cua chung.

Ni xuc ng cua ti tht manh me khi chung ti ri quan i n
ni biu din.
Cu Vitalis m u cuc diu hanh bng mt iu van-x thi
trn sao. Theo sau la Capi, trn lng Capi, Joli - Coeur trong b
qun phuc ai tng Anh ung dung ngi thoai mai. Ri cach xa ra
mt oan kha kha la Zerbino va Dolce tin ti. Cui cung ti kt
thuc oan diu hanh.
Nhng cai lam ngi ta chu y con nhiu hn ca s hung
trang cua cuc diu hanh cua chung ti lai la nhng ting sao choi
tai. Moi ngi ra ca xem chung ti diu qua, tt ca cac rem
ca s u c keo ln nhanh chong.
Vai a tre i theo chung ti, nhiu nng dn sng st nhp
bon vi chung, khi n ni biu din chung ti a co ca mt am
rc ng sau mnh ri.
Phn u bui biu din cua chung ti gm mt s tro do cho
thc hin. Cu Vitalis bo ng sao, thay vao o mt chic v cm, keo
m theo cac tit muc cua cho luc th iu van-x luc th mt iu
nhac bun reo rt.
Tit muc u tin kt thuc, Capi ngm mt cai bat g gia
hai ham rng, i trn hai chn sau bt u lam mt vong quanh
"c toa ang knh". Khi nao khng thy xu ri xung no ly hai
chn trc t ln ngi v khan gia chai san, sua hai ba cai ri
p nhe nhe vao cai tui ma no mun m. Th la trong cng chung
xut hin nhng ting ku, nhng li ban tan vui ve, nhng ting
ch giu.
- Con cho bng nay thng minh tht, no bit nhng ai co tui
y y nhe.
Th la cui cung nhng ng xu anh c dc ra.
n lt Joli - Coeur va ti ra mt.
- Tha quy ba quy ng, cu Vitalis noi, chung ti tip tuc bui
biu din bng mt hai kch d.thng co tn: Ngi y t cua
ngai Joli -Coeur hay Ke ngu hn trong hai ngi lai la ke khng ai
Hector Malot
28
ngh ti. Mt ngi nh ti khng ha mnh; khen v kch va

din vin cua chnh mnh, ch xin cac v hay m to mt, hay dong
tai va chun b tay v.
Tuy nhin lam cho din xut cua cac din vin d hiu
hn, cu Vitalis kem theo my li bnh.
Th la, vi ve hiu chin ngm, cu tuyn b ng Joli - Coeur,
ri n Capi, n ti, ln sn khu. Cu bnh lun tom tt tng
canh mt. V kch c dng ln nhm th hin s ngu si n n
cua ti trong tt ca moi mt: mi canh ti phai gi vai hanh ng
ng ngn trong khi Joli - Coeur ngc lai phai tm c hi tr ht
thng minh va kheo leo. ai cha! Duyn dang va lch s cua ngai
Joli - Coeur sao ma khin khan gia m say n th! Con s vung
v lung tung cua ti lam ho ci i la ci! Ting v tay vang di
t pha, bui biu din kt thuc thng li. Con kh mi thng minh
lam sao! Tn y t mi ngu ngc lam sao!
Cu Vitalis khen ti nh vy va ti t hao lm.
Chc chn cac kch s trong oan ng Vitalis tai cao ri - ti
mun noi lu cho va con kh -nhng tai nay cung chng nhiu ve
lm. Biu din my bui ngi ta a bit ht v.
T o i n kt lun la khng lu mai mt thanh ph
c.
Sau ba ngay n Ussel lai phai ln ng.
i u by gi nh? Ti a kha manh dan vi chu ti hoi
cu cu hoi nay.
- Chau co bit t nc nay ch? - Cu va nhn ti va tra
li.
- Khng a.
- Th tai sao chau lai hoi ng la ta i u?
Nu ng bao chau la ta i Aurillac tip tuc i Bordeaux
ri t Bordeaux i Pyrenees th chau bit c cai g?
- Nhng cu bit x s nay ch a?
KHNG GIA NH
29
- ng cha bao gi n y.
- Th tai sao cu lai bit la mnh i u?
Cu nhn ti rt lu.
- Chau khng bit oc phai khng? - Cu hoi ti.
- Khng, nhng chau a nhn thy ngi ta oc. - Ti t hao
noi..Qua tht ngi ta co cho ti i hoc nhng ch co mt thang.
- oc co kho lm khng a? - Ti hoi cu Vitalis sau khi i kha
lu va i va ngh ngi.
- Kho i vi ke nao rn u thi, lai cang kho vi nhng ai
khng thin ch. Chau co rn u khng?
- Chau khng bit nhng co ve nh nu cu day chau oc th
chau khng ngai kho u.
- c, chung ta se xem; ta con thi gian trc mt ma.
Ti khng bit hoc oc kho th nao nhng ti hnh dung ngay
thy mnh m mt quyn sach va bit c co nhng g trong o.
Hm sau trong khi i ng ti thy chu ti cui xung nht
trn ng cai mt manh van phu bui n mt na.
- y la quyn sach, chau se hoc oc trong o. - Cu bao ti.
Ti nhn cu xem co phai cu giu ti khng.
Ri khi thy cu rt nghim tuc, ti nhn ky cai vt ma cu tm
c. o la mt manh van bng g si, dai bng canh tay, rng
bng hai ban tay, rt nhn, bn trn chng co ch co hnh g ca.
- Cu giu chau y a?
- u co, con trai ta, c ch ti luc chung ta n bui cy ng
kia a, ta ngh y va chau se thy ng day chau oc bng cai
manh g nay nh th nao.
Cu Vitalis ly mt con dao trong tui ra, ct t manh van mt
lp g mong got nhn i rt ky cang. Sau o cu ct no thanh tng
ming nho u nhau.
Hector Malot
30
- Trn mi ming g nay, cu noi, ng se ly mui dao khoet

mt ch cai. Qua o chau hoc c hnh dang cac ch va khi a
thuc chau ghep chung lai thanh cac t. Khi chau a tao thanh cac
t ma ng bao ri, chau se oc c mt quyn sach.
Chng bao lu cac tui ao ti y nhng ming g va ti mau
chong bit mt cac ch cai, nhng bit oc lai la mt chuyn
khac. S vic khng nhanh c nh th thm ch co luc ti a hi
tic mun hoc oc.
Du sao phai noi rng, cng bng ma noi, khng phai v li
ma ti hi tic ma chnh la do t ai.
Trong khi day ti ch cai cu Vitalis co y ngh day lun ca con
Capi. Chung ti cung hoc vi nhau. D nhin Capi khng th oc
ln nhng.ch cai ma no trng thy v no khng bit noi, nhng
khi nhng ming g c bay trn co no phai ly chn tha ra
nhng ch ma cu Vitalis oc ln.
Luc u tin b cua ti nhanh hn no nhng nu nh ti co
tr thng minh nhay ben hn th no lai co tr nh vng vang hn.
Th la c mi ln ti pham li chu ti lai khng qun bao ti:
- Capi se bit oc trc Remi cho ma xem, tht xu h.
iu o kch thch ti n mc ti dc long ra hoc ma trong
khi con cho dng lai ch vit c tn no ti tin ti oc c mt
quyn sach.
- By gi chau a oc c ch, cu Vitalis bao ti, chau co
mun oc c nhac khng?
- Chau co hat c nh cu khng a?
Thnh thoang cu Vitalis hat va cu u co ng nghe cu hat
nh mt ngay hi i vi ti.
- Chau mun hat ? Nghe ng hat chau thy thch ?
- Thch nht y a. Mi khi cu hat chau ch mun khoc, khi
cu hat mt khuc hat m m hay bun ba, khuc hat lai a chau
v vi ma Barberin, chau ngh n ma, chau nhn thy ma trong
KHNG GIA NH
31
nha. y th ma chau co hiu g v nhng li cu hat u v no la

ting y ma.
Va noi va nhn cu, ti thy i mt cu nh m nc mt,
ti ben hoi cu noi nh vy co lam cu kh tm phin nao g khng.
- Khng con a, cu noi vi ti bng mt giong cam ng, con
lam ng nh ti tui tre cua ng, thi thanh nin ep e cua ng.
C yn tm, ng se day con hat. Va v con la ngi co tm long, ca
con na, con cung se lam ngi ta khoc va v tay.
Th la ngay hm sau chu ti day m nhac nh a day ti hoc.
Cu bt u got nhng ming g nho ri ly dao khc ln o.
Chun b xong cac bai hoc, phai thu tht la hoc nhac khng phai
kem nhoc nhn hn hoc oc. Cu Vitalis, vn kin nhn vi my con
vt cua cu la th ma nhiu ln phai bc vi ti.
Cui cung nhng bc u a vt qua va ti hai long thy
mnh a co th xng m mt iu nhac ma cu Vitalis vit trn
mt t giy.
Ngay hm y cu tat nhe vao mi bn ma ti hai cai tat yu
va tuyn b rng nu c tip tuc nh th ti se tr thanh mt ca s
ln..D nhin chuyn hoc hanh noi trn khng phai ch lam trong
mt ngay, va trong rt nhiu thang tui qun tui ao ti nhet y
cac ming g.
Hn na hoc khng u bi v ch nhng luc ri cu Vitalis
mi day ti hoc.
Mi ngay chung ti phai hoan tt oan hanh trnh, dai ngn
tuy theo xom lang xa nhau hay khng; phai biu din tt ca
nhng ni co c may kim c chut thu nhp t oi; phai tp vai
cho my con cho va cho Joli - Coeur; chun b ba n; ch sau tt
ca nhng cai o mi noi n chuyn hoc oc hay hoc nhac.
Cui cung ti a hoc c mt cai g o va ng thi hoc i
nhng quang ng dai. Ti la mt a tre kha gy com m yu
khi sng vi ma Barberin; nay bn canh cu Vitalis, sng gia kh
tri, vi gian kh, i chn va hai canh tay ti khoe ln, phi ti n
ra, da ti sn sn lai, ti co th chu ng c lanh cung nh
Hector Malot
32
nong, nng cung nh ma, nhng thiu thn nhng mt nhoc ma

khng au kh chut nao.
Chung ti a vt qua mt phn cua min Nam nc Phap.
Chung ti c thng tin, gp u i y va c thy mt cai lang
nao khng n ni ngheo kh qua chung ti lai chun b tin vao
mt cach oai v. Ti trang im cho lu cho, chai lng cho Dolce,
mc qun ao cho Zerbino, dan ming dan ln mt bn mt con
Capi no co th ong vai mt ng gia cau nhau cau nhau, ti
buc Joli - Coeur phai mc qun ao ai tng vao.
Cu Vitalis cho ti c hoan toan t do phong tung:
- Khng ng chau lai c ng cho i qua toan b nc Phap
cai tui ma tre con ch i hoc tiu hoc hoc trung hoc, chau hay
nhn, hay hoc i. Thy cai g khng hiu hoc mun hoi iu g, c
hoi ng. Co le khng phai luc nao ng cung tra li c bi v ng
khng cho rng mnh hiu bit tt ca nhng bit u ng co th
thoa man c to mo cua chau th sao? Khng phai xa nay ng
vn lam giam c mt ganh hat suc vt thng thai, ng cung a
hoc c nhng iu ngoai nhng cai b ch cho ng luc nay gii
thiu Capi va Joli - Coeur vi "c toa ang knh". Nhng ta se noi
vi nhau chuyn o sau. Chau ch cn bit la mt ngi lam tro
cho cung co mt v tr ang k trong thin ha y ch. Khng phai
thng u. Sau khi ri day nui Auvergne chung ti ti vung cao
nguyn a vi Quercy.
Gia bnh nguyn nay co mt lang ln tn la Labastide Murat, chung ti qua m o trong va thoc mt cai quan.
- Chnh y, cu Vitalis bao ti bui ti trc khi i ngu,
cung co th ngay tai cai quan nay, a sinh ra mt con ngi bt
u i mnh lam mt thng be quet chung nga. Tn ng ta la
Murat. ng a tr thanh mt anh hung va ngi ta a ly tn ng
t cho lang nay. ng bit ng ta va a tng chuyn tro thng
xuyn vi ng ta.
- Khi ng ta con la thng be quet chung nga y a?
- Khng, cu Vitalis ci noi, khi ng y lam vua c.
KHNG GIA NH
33
- Cu a tng quen mt ng vua?

Hn giong ti tht ln phai bun ci lm bi v cai ci cua
chu ti lai ct ln va keo dai rt lu.
- ng se k chau nghe chuyn ng vua nay.
Th la trong nhiu gi sau o chung ti ngi trn chic gh
dai, ng th noi, ti th dan mt vao khun mt ng ang c anh
trng m nhat chiu sang.
Chu ti bit tht nhiu iu!
Hector Malot
34
CHNG 3 : I KHP O Y
Ri vung t kh cn cua nhng cao nguyn a vi va vung

t trung, ti nh lai la chung ti ti mt thung lung xanh ti
vi mt thu nhp kha kha, t ai giau co cua x s lam ngi dn
sung tuc, chung ti biu din nhiu bui, nhng ng xu cung d
dang ri xung chic bat g cua Capi.
Mt ln, chung ti ngu trong mt ngi lang kha ngheo kh,
tri va sang a lai ra i. Chung ti i mai trn con ng cai bui
mu va bng nhin tm nhn cua chung ti, cho ti luc o vn b
han ch trong mt con ng bao quanh nhng rung nho, t
nhin m ra mt khng gian mnh mng.
- Bordeaux y. - Cu Vitalis noi.
i vi mt a tre nh ti, t trc n nay mi ch nhn
thy vai thanh ph nho gp trn ng i, y ung la mt quang
canh thn tin. Trn sng tau be qua lai tp np: mt s tau tr v
t nhng chuyn i dai ngay trn bin ca, mt s khac t cang ra
i. Khi ti chic cu ni Bastide vi Bordeaux, cu Vitalis khng
con th gi tra li mt phn trm nhng cu hoi ma ti t ra
cho cu na!
T Bordeaux chung ti phai i qua Pau.
Hanh trnh khin chung ti phai i qua bai sa mac ln trai
dai ti tn day Pyrenees nay co tn goi la min Lander. Khng con
vn nho, khng con ng co, khng con vn cy n trai. Him
lm mi trng thy nha ca. Bnh nguyn trai dai trc mt
chung ti n v tn, t mau xam.
Sut doc ng ch thy thach thao kh vi cy u kim cn
ci.
KHNG GIA NH
35
- Chung ta ang min Lander, cu Vitalis noi, ta con phai i

t hai mi n hai mi nhm dm na gia sa mac nay. i
chn chau phai can am ln.
Nhng khng phai ch lam cho i chn can am ln ma con
phai lam cho cai u va trai tim cung can am ln na bi v bc
chn trn con ng tng nh khng bao gi tn cung nay ngi
ta lun cam thy tran ngp mt ni bun khng sao ch ng
ni..K t hi y ti a nhiu ln i nhng chuyn i bin va c
mi ln gia ai dng khng mt canh bum ti lai tm lai c
trong ti cai tnh cam bun ba khng sao nh ngha ni ma ti a
cam thy trong canh c n y.
Pau lai cho ti mt ky nim thu v. Chung ti o ca mua
ng, ngay nao cung i ra ph va nhng ni cng cng. Chung ti
co mt cng chung tre con khng bit chan cac tit muc cua chung
ti.
Mt bui sang, chung ti ln ng. Khng bit hang bao
nhiu tun chung ti c thng trc mt ma tin bc. Ri mt ti
kia chung ti ti mt thanh ph ln. Nha ca xy bng gach o,
ph xa co va he lat bng nhng hon cui nhon. Chung ti a n
Toulouse.
Hm o cung nh moi khi vic u tin chung ti lo lng la
tm ni thun tin biu din. Chung ti tm c mt con ng
nhng mt vin canh sat bao chung ti i ch khac.
Mc du chu ti ch la mt ngi lam tro thu ngheo va gia,
nhng cu co t trong cua mnh, khng chu i. Vin canh sat quay
lng i nhng hm sau lai ti, bc qua dy thng quy thanh rap
hat cua chung ti vao ung gia luc biu din. S can thip nay
gy ra nhiu ting x xao.
Ro rang la ngi ta ung h cu Vitalis. Ho ch giu vin canh
sat va thch thu vi b dang nhn nho cua Joli - Coeur.
Vin canh sat khng co ve mt con ngi kin nhn, t ngt
quay got.
Hector Malot
36
- Nu ngay mai cho cua ng khng b buc mom, ti se a ra

toa.
Ngay hm sau ti ti ch moi khi chng dy thng. Ch va
dao ln vai nhp an hac-p moi ngi a x n t t pha.
Vin canh sat cung n ngay sau o. Joli -Coeur trng thy
trc tin ben hai tay chng nanh, u nga ra sau, i i lai lai
quanh ti ngi cng , ngc n ra vi mt ve oai v rt la l
bch.
Cng chung ci ln va v tay nhiu trang dai. Vin canh
sat chng hng, nem v pha ti nhng cai nhn gin d lam cho
cng chung cang la o thm.
Ban thn ti cung mun ci nhng khng dam. Vin canh
sat c i i lai lai ngoai dy thng. Ti goi Joli - Coeur nhng no
khng chu vng li c tip tuc i nh th, c mi khi ti mun
tom ly no no lai chay thoat khoi tay ti..Vin canh sat cho la ti
kch ng con kh, phng phng bc vao bn trong vong dy
thng va ngay lp tc giang cho ti hai cai tat veo ngi.
Khi ti ng vng lai c, cu Vitalis khng hiu bng cach
nao a ng gia ti va vin canh sat, nm ly c tay vin canh
sat.
- Ti cm ng khng c anh thng be nay.
Vin canh sat mun ging tay ra nhng cu Vitalis c nm
cht ly c tay hn khin hn gin in ln. Chu ti trng cao
thng tuyt vi. Vin canh sat tum ly c ao chu ti va d dn
y cu ra trc hn. Cu Vitalis tc qua ng thng ngi ln anh
manh vao c tay vin canh sat g ra.
- ng mun g chung ti nao? - Cu Vitalis hoi.
- Ti mun bt cu.
- Khng cn thit phai anh thng be.
- Theo ti!
Cu Vitalis a ly lai c bnh tnh; cu khng ap li hn,
nhng quay lai ti:
KHNG GIA NH
37
- Chau v quan. y vi lu cho. ng se tin cho chau sau.

Cu khng noi c g thm na v vin canh sat a li cu i.
Th la tan cuc biu din.
Cng chung mau chong tan i; ch con vai ngi lai ban tan
v nhng g va xay ra.
Ti v quan rt lo lng. Trong thi gian nay ti lam g? Sng
th nao? Sng bng g? Chu ti co thoi quen mang tin trn ngi
cha kp a cho ti ng nao. Ti ch co vai xu trong tui.
Ti tri qua hai ngay nh vy trong lo lng, khng dam ra
khoi sn quan tro, ch trng nom Joli - Coeur va lu cho.
Cui cung n ngay th ba co ngi mang n cho ti mt la
th cua cu Vitalis. Trong th chu ti bao ho cho cu vao tu ch th
bay sau a ra toa tiu hnh v ti a chng lai vin chc chnh
quyn.
Ti i nm thm tnh hnh, ngi ta noi toa x bt u luc
mi gi. Chn gi sang th bay ti la ngi u tin vao phong
x. Dn dn phong ng ln. Ti khng hiu g v toa an va phap
lut nhng theo ban nng, ti hai hung kinh khung. Co ve nh
chung ti ang gp nguy him.
Ti ngi thu mnh ng sau chic lo si..Chu ti khng c
em ra x u tin. Bt u la nhng ngi a n cp, a anh
nhau, ai cung noi la mnh v ti nhng tt thay u b kt an.
Cui cung cu Vitalis ra ngi trn gh dai ma nhng ngi trc cu
a ngi, gia hai tay hin binh.
Nhng g luc u ngi ta hoi cu va cu tra li nh th nao ti
khng bit g ht. Ti qua xuc ng nghe va hiu. Hn na
ti khng ngh n nghe. Ti c nhn chu ti ng thng, mai toc
dai bac trng ht ra sau trong thai mt con ngi va h then
va au bun. Ti nhn v quan toa thm vn cu.
- Nh vy la cu tha nhn a anh nhiu ln vin canh sat
bt cu?
Hector Malot
38
- Khng, tha chanh toa, ch co mt ln thi a, ti g ra khoi

cai sit cht cua ng ta. Khi ti ni chung ti nh biu din ti
thy ng canh sat tat thng be i cung vi ti.
- Thng be co phai con cu khng?
- Khng, tha chanh toa, nhng ti yu no nh con trai ti.
Khi thy no b anh, ti a mnh ca gin mt khn, nm cht
ly ban tay ng canh sat ngn ng ta tip tuc anh no na.
- Chnh ng cung anh vin canh sat ch g?
- Khi ng nay nm vao c tay ti ti qun mt ngi lao vao
ti la ai va mt ng tac ban nng, khng c y a a ti i qua
xa.
- tui ng khng th mnh i qua xa c.
- Khng may la khng phai ngi ta luc nao cung lam c
nhng vic phai lam.
- Ta se nghe n ng canh sat.
Tay nay k lai nhng chuyn a xay ra, nhn manh vao cach
ngi ta ch giu con ngi hn hn la cu b anh.
Trong khi tay canh sat khai vi toa cu Vitalis ang le chu y
nghe th lai nhn quanh khp gian phong. Ti hiu cu tm ti. Ti
ben ri ch np, len loi gia nhng ngi to mo, ln hang gh u.
Cu nhn thy ti va gng mt bun ru cua cu sang hn ln, ti
cam thy cu sung sng khi nhn thy ti, nc mt tran mi ti du
ti c km lai.
- Cu ch noi co th bao v mnh thi ?
- Cui cung chu toa phin toa hoi.
- Phn ti ti chng co g noi thm ca, nhng v a be ma
ti thng yu thm thit sp sa t c v thn, v no, xin toa rng
lng. chung ti ch phai xa nhau trong thi gian ngn nht.
Ti c tng ngi ta tra lai t do cho chu ti, cu se khng
lam sao ht.
KHNG GIA NH
39
Mt vin thm phan khac phat biu vai phut, ri n chu toa
phin toa, bng giong trang trong, noi rng ngi co tn Vitalis a
lng ma va co nhng hanh ng lam tn thng n nhn vin
chnh quyn, b kt an hai thang tu va bi thng mt trm
phrng.
Qua hang nc mt ti nhn thy canh ca qua o cu Vitalis
i vao nay lai m ra, ng sau cu la mt tay hin binh, sau o ca
ong lai.
Hai thang xa cach! i u by gi ?
Khi v ti quan tro long ti nng tru, hai mt hoe o, ti
thy ng chu quan a ch ti ca.
- Th nao, ng ta hoi, chu may th nao?
- B kt an hai thang tu va bi thng mt trm phrng.
- Th trong hai thang nay may lam g?
- Tha ng, chau khng bit.
- A! May khng bit? May co tin t nui thn va nui lu vt
nay khng? - Tha ng khng a.
- Th may trng vao tao co ch chc?
- , khng a. Chau co trng vao ai u.
Li ti noi khng g thc bng.
- c y con a, may noi ung, chu may a n tao qua
nhiu ri, tao khng th may n thm na ma rut cuc khng
chc co c tra hay khng. May phai i thi.
- ng mun chau i u a?
- Co phai vic cua tao u, tao chng phai b may cung
khng phai chu may, tao gi may lam g? Tt nhin may phai
lai y cai tui cua chu may. Khi nao chu may ra tu se n y ly
tui va thanh toan. Con may, may lam g chng tm c cach kim
sng. i n nhng sui nc nong y, kim tin c y. May
ch cn tr lai khi nao chu may ra.
Hector Malot
40
Ti cam thy co chng lai cung v ch. Ti vao chung nga,

thao cho va Joli - Coeur, buc cht cai tui cua mnh, eo dy chic
an hac-p ln vai, i ra khoi quan.
Chu quan ng ca.
- Nu co th tao se gi cho may. - ng ta ku to bao ti.
Ti vi vang i khoi thanh ph nay. Ti ch co mi mt xu.
Ti a tr thanh chu gia nh, ti, mt a be khng gia nh, va
ti y thc c trach nhim cua mnh.
Mi mt xu cua ti khng th cho chung ti n ca ba sang
ln ba ti, chung ti anh dung mt ba vao gia tra. Quan tro
ni chung ti va b ui ngoai Saint Michel trn ng i
Montpellier, le t nhin la ti theo con ng y.
Cui cung ti thy a u xa Toulouse khng con s na.
Ti vao hiu banh m u tin yu cu ban cho mt pao ri va tra
ho tam xu. Ti i ra cp cht banh m di canh tay. Ti cai cy
u tin gp trn ng, chung ti yn v, ti chia u chic banh
m tron ra cho nm chung ti.
Mc du ba tic nay khng phai la mt ba tic sau o cn
mt bai din vn, ti vn thy a n luc cn noi vi cac ban ti
mt vai cu. Co le Capi hiu y nh cua ti v no c dan cht i
mt thng minh va u ym cua no vao mt ti.
- Phai, cac ban a, ti co mt tin xu bao cho cac ban y. Chu
chung ta phai xa chung ta hai thang. Vic nay trc nht lam cu
rt bun, sau n chung ta cung vy. Cu la ngi nui chung ta
sng, vng cu, chung ta ri vao tnh canh kinh khung. Chung ta
khng co tin.
Nghe thy ch tin ma no rt hiu, Capi ben ng ln trn
hai chn sau i mt vong nh vn i quanh "c toa ang knh"
vy.
- May mun chung ta biu din ch g, ti noi tip, qua o la
mt li khuyn tt. Nhng liu chung ta co thu c g khng? Tt
ca la o. Nu chung ta khng thanh cng, ti xin bao trc vi
cac ban la ca gia san chung ta ch co ba xu. Phai tht lng buc
KHNG GIA NH
41
bung. Tnh hnh la nh vy y, ti mong cac ban hiu s nghim

trong cua no, em ht thng minh ra phuc vu xa hi chung ta. Ti
oi hoi cac ban vng li va can am. Hay trng cy vao ti, cung
nh ti trng cy cac ban.
Ngh ngi mt lat ti ra lnh ln ng: phai kim mt ch
ngu, kim ba sang mai, mun vy chung ti anh ngu ngoai tri
tit kim.
Sau khoang mt gi i b chung ti ti mt ngi lang xem ra
phu hp vi vic thc hin muc ch cua ti. Ti trang im cac
kch s cua mnh, i thanh hang ngu chnh t nht co th, tin vao
lang. Khng may thiu ng sao cua cu Vitalis, thiu ca cai oai v
cua cu lam moi ngi phai nhn. Ti cung lai khng co dang cao
ln va cai u din cam cua cu, trn mt ti th hin ni lo lng
th ung hn la s t tin.
Ti mt bai t gia co mt cai may nc di bong my
cy tiu huyn, ti ly an hac-p ra dao mt khuc van-x. Nhac
rt vui, ngon tay ti nhe nhang nhng long ti bun ba, ti cam
thy mnh ganh trn hai vai mt trong lng qua nng.
Ti bao Zerbino va Dolce ra nhay, chung vng li ngay va ra
nhay theo nhac. Nhng chng ai bun ti xem chung ti ca mc
du trn ngng cac ca ra vao ti nhn thy nhng ngi phu n
ngi an lat hoc chuyn tro vi nhau.
Ti tip tuc chi an, Zerbino va Dolce tip tuc nhay. Hnh
nh co ngi tin lai gn chung ti, nu mt ngi n th se co
hai ngi, ri mi, hai mi ngi khac na.
Nhng tha h ti chi, tha h Zerbino va Dolce nhay, moi
ngi vn c yn v trong nha thm ch chng them nhn v pha
chung ti na.
Tht tuyt vong! Co le nhng ngi nay khng thch nhay
chng? Ti bt u hat khuc can-z. Ti thy mt ngi an ng
mc ao vet i mu pht tin n gn chung ti. Ti hat cang hng
hai.
Hector Malot
42
- Nay! - ng ta ku ln. - May lam g y th thng nghch

ngm nay?
- ng thy y, ti ang hat.
- May co giy phep hat xa tao khng?
- Khng a.
- Th th cut nu khng tao a ra toa by gi, thng n may
xu xa nay. Tao la ngi gac ng qu y!
Ngi gac ng qu!
Ti lai i trn con ng ma ti a n.
n may! Ti co i xin n u: Ti hat, ti nhay, o la cach
lam vic cua ti, ti co lam g xu u!
Ch nm phut sau ti a ra khoi cai thn xom kem hiu
khach nay. Lu cho theo ti, u cui xung, hiu la chung ti a
gp chuyn khng may.
Chung ti c theo con ng trng trc mt ma i. Ht cy
s nay sang cy s khac, cho n luc nhng anh hng cui cung
cua mt tri ang ln a bin mt khoi bu tri, chung ti vn
cha tm thy mt ch nao co th ngu c.
Chung ti dng chn bn mt canh rng, ngh ngi o,
Capi canh gac.
Ngay du hanh u tin th nay tht la xu.
Chuyn i ngay mai se ra sao? Ti oi va khat, ma ch con co
ba xu. Lam sao nui ca oan, nui ban thn ti, va nu ngay mai
va ca nhng ngay tip theo na khng tm c cach biu din?
Cht oi ca hay sao?
Va lt i lt lai nhng cu hoi nay ti va nhn nhng v
sao lp lanh trn u trong bu tri ti thm. Chung ti b v qua
va b bo ri!
Ti cam thy mt mnh ngp l ri bng nhin ti oa khoc.
Ti khoc trong hai ban tay, khoc khng sao ngng lai c va bng
ti cam thy mt hi th m m lt qua toc mnh: o la Capi.
KHNG GIA NH
43
Ti ly hai canh tay m ly c no va hn ln cai mom m cua

Capi, no ben tht ln hai ba ting rn nghen ngao, co le no cung
khoc vi ti.
Khi ti tnh dy, tri a sang ro va Capi ngi trc mt ti,
ang nhn ti, chim hot trn canh la, mt tri a ln cao, chiu
xung nhng tia nng nong lam m ca long ngi..Ti a quyt
nh: tiu nt ba xu ri sau o liu sau.
Ti lang, chng cn hoi thm u la hiu banh m, cai mui
chung ti a a chung ti ti o. Ba xu banh m ch u cho chung
ti mt ba sang com coi, nut qua nhanh chong.
Sau o ti i qua ngi lang tm xem co ch nao thun tin
cho biu din khng.
Y nh cua ti la nghin cu a phng trc a, n tra
mi quay v th vn may. Ti nhm mt ni chung ti tam thu
mnh trong chc lat vung ng qu bn canh, bn b mt con
sng ao. Chan nan xm chim long chung ti, nhu cu n tr nn
thi thuc. Phai tao ra mt cng vic g o cho no bn bu.
Ti nh lai cu Vitalis bao trong chin tranh khi mt trung
oan hanh qun lu mt moi, ngi ta chi nhac khin binh lnh
qun ca mt.
Ti ly an hac-p ra dao mt iu nhay ri mt khuc vanx. Luc u cac din vin cua ti xem chng cha sn sang lm, ro
rang mt mu banh luc nay mi lam nn chuyn. Nhng dn dn
m nhac phat huy hiu qua: chung ti qun mu banh khng co va
ti ch con ngh n chi nhac, lu cho ch con ngh n nhay ma
thi.
Bng nhin ti nghe thy giong trong treo cua mt a tre
reo ln: Hoan h!
Mt chic tau dng lai trn sng ao, mui quay v pha b ti
ang ng, hai con nga keo no dng lai b bn kia. o la mt
chic tau c bit, ti cha trng thy cai tau nao ging th bao
gi: no ngn hn nhiu so vi cac xa-lan thng phuc vu vic i lai
trn sng, trn cu tau lai c xy mt nha cu lp knh. Pha
Hector Malot
44
trc nha cu la mt cai hin co bong mat cua nhng cy leo che
phu. Canh la cy moc vao ch nay mt t ch kia mt t cac vt
ct trn mai nha ru xung tng chum dy leo xanh mt. Di cai
hin o ti trng thy hai ngi: mt phu nhn con tre, ve quy
phai va bun bun ang ng va mt cu be trac tui ti hnh nh
ang nm.
Co le o la thng be a reo ln: Hoan h!
Khng con ngac nhin na ti nng mu cam n cu be a v
tay ti Ba phu nhn hoi vi giong ngi nc ngoai:
- Chau ch v thch ma chi an y ch?
- Da lam cho cac kch s cua chau din tro... vi lai cung
cho khuy khoa.
Cu be ra hiu va ba ta cui xung..- Chau mun tip tuc chi
an na khng?
- Ba ta hoi.
- Xin chi mt iu nhay, va nu c toa ang knh mun, ti
se gii thiu nhiu tro khac na ging nh cac tit muc trong cac
rap xic Paris.
o la mt cu noi cua chu ti, ti c gng tun ra nh cu mt
cach cao quy. Ti cm ly chic an hac-p va bt u chi mt
iu van-x, lp tc Capi ly hai tay m ly mnh Dolce va chung
bt u nhay theo nhac. Sau o Joli -Coeur nhay mt iu s-l.
C th chung ti trnh din tt ca moi tit muc khng bit mt la
g. Cac din vin hai kch cua ti u hiu rng ngi ta se tra
cng cho ni kho nhoc cua chung bng mt ba cm, chung lam
vic khng tic mnh, ca ti cung vy. Va chi an va trng coi
cac din vin, thnh thoang ti lai nhn cu be, co iu ky la la tuy
co ve rt thch nhng tro biu din cua chung ti, no vn c nm
bt ng, ch ng y hai ban tay v tay tan thng chung ti
ma thi. No lit chng?
Ngon gio v tnh a a chic tau sat vao b ni ti ng, va
luc nay ti nhn cu be ro nh ti ngay trn tau vy: toc no vang,
KHNG GIA NH
45
mt no nht nhat n ni nhn thy ca nhng mach mau xanh

di lan da trong sut.
- Tra tin cac chau din nh th nao nh? -Ba phu nhn hoi.
- Tuy theo khan gia thch nhiu hay t.
- Me i, th th tra cho t vao me a. - Cu be noi.
Ri no noi thm my li bng mt th ting ma ti khng
hiu.
- Arthur mun nhn gn cac din vin xem sao. - Ba ta bao
ti.
Ti ra hiu cho lu cho, chung nhay phoc xung tau. Joli Coeur nhay th d ri nhng ti khng bao gi tin no: mt khi ln
tau no co th gi nhng tro h bit u khng hp vi th hiu cua
ba quy phai th sao?
- Con kh co d khng? - Ba ta hoi.
- Tha ba khng a, nhng khng phai luc nao no cung vng
li.
- Th th chau hay xung tau cung vi no.
Noi xong ba ra hiu cho mt ngi an ng ng pha sau
gn banh lai va lp tc ngi nay i ra pha trc, bc mt tm
van ln b lam thanh mt cai cu cho phep ti ln tau ma.khng
phai nhay liu nguy him. Th la ti bc ln tau mt cach trang
trong, chic an hac-p trn vai va Joli - Coeur trong tay.
- Con kh! Con kh! - Arthur ku ln.
Ti n gn cu be va trong khi no nnh not vut ve con kh
ti tha h ngm no.
Tht la la! Qua la no b buc vao mt tm van ung nh luc
u ti a ngh.
- Chau co cha me hay t nht la mt ng chu ch? - Ba quy
phai hoi.
- Co a, nhng luc nay chau sng mt mnh, trong hai thang.
Hector Malot
46
- i, chu be ang thng! Lam sao phai sng mt mnh lu

n th, tui chau!
- Phai vy a, tha ba.
- ng chu co le bt chau sau hai thang phai em v cho ng
ta mt mon tin chng?
- Khng a, ch ct u sng cung ganh hat thi a.
- Cho ti hm nay chau u sng ch?
Ti do d trc khi tra li. Ti cha bao gi gp mt ngi
an ba quy phai lam nay sinh trong ti mt tnh cam tn trong
nh con ngi ang hoi ti y. Ba hoi ti vi bit bao long tt,
giong ba sao ma du dang, cai nhn cua ba sao ma nha nhn, th la
ti quyt nh noi s thc.
Ti k cho ba nghe v sao ti phai xa cu Vitalis va lam sao
ma t khi di Toulouse ti khng sao kim ni mt xu.
Trong khi ti noi chuyn Arthur chi vi lu cho tuy vy no
vn lng nghe.
- Th th bon anh hn ang oi lm nh. -No ku ln.
Nghe thy t oi ma chung hiu rt ro, lu cho sua m ln con
Joli - Coeur th ly tay xoa bung mt cach cung nhit.
- i, me i! - Arthur noi.
Ba quy phai hiu ngay li goi o la ngha th nao, ba noi vai
li bng ting nc ngoai vi mt ngi an ba va tho u ra khoi
canh ca he m va gn nh ngay sau o ba ta bng ra mt cai ban
trn a don sn thc n.
- Ngi xung con. - Ba quy phai noi.
Ti khng phai van nai lu hn, t an xung, nhanh
nhen ngi ngay vao ban; lu cho.ngi quanh ti theo th t, Joli Coeur th ngi trn u gi ti.
- Lu cho cua anh co n banh m khng? -Arthur hoi.
Lai con co n banh m hay khng? Ti cho mi con cho mt
mu banh m, chung nhai ngu nghin.
KHNG GIA NH
47
- Con con kh th sao? - Arthur lai hoi.

Nhng chng cn phai hoi han chm lo n no: trong khi ti
cho lu cho n no a chp ngay mt ming vo pa-t va ang nghen
di gm ban.
n lt ti, ti ly mt lat banh m, va nu nh ti khng
nghen nh Joli - Coeur th ti cung n ly n nh no.
- Ti nghip chu be. - Ba quy phai va noi va rot y cc
nc cho ti.
- Nu bon anh khng gp chung em th se n ti u? Arthur hoi.
- Th se nhn n ti.
Arthur ben quay v pha me no, hai me con noi vi nhau
bng ting nc ngoai, co ve nh no yu cu me no iu g o con
me no a ra vai y kin phan i.
t nhin ba bao ti:
- Chau co ng y lai y cung chung ti khng?
Ti nhn ba khng tra li v cu hoi nay bt cht qua i vi
ti.
- Trn tau nay y a?
- Phai. Con trai ti b m, bac s yu cu buc no vao mt tm
van nh chau trng thy y. no khoi bun chan ti a no i
chi trn chic tau nay. Chau lai y vi chung ti.
Con kh va lu cho cua chau se biu din cho Arthur xem. Con
chau, nu mun, chau se chi an hac-p. Nh vy chau giup
chung ti, v pha chung ti, chung ti cung co ch cho bon chau.
Mi ngay chau phai lo tm cng chung, vic nay i vi mt a
tre tui chau khng phai d dang g.
Se c sng trn tau, trn mt nc, hanh phuc nao bng!
o la y ngh u tin p vao u oc ti va lam cho no sang loe
ln. Tht la mt gic m!
Hector Malot
48
Ch cn suy ngh vai giy la ti u cam thy tt ca nhng g

khin ti sung sng qua xut nay va ngi a y kin o ra
rng lng bit bao nhiu!.Ti cm ly ban tay ba quy phai ma
hn. Ba co ve cam kch v s th hin long bit n nay va vut ve
tran ti mt cach u ym.
V ngi ta yu cu ti chi an hac-p, vy th lam sao ti co
th th i vi vic lam thoa long mong mun cua ho? Ti cm
ly cy an, ng trc mui tau va bt u chi nhac.
Cung luc o ba quy phai a mt chic coi bng bac ln
ming va thi ln mt ting choe tai.
Ti lp tc ngng an. Arthur oan ra ni lo lng cua ti.
- Me thi coi cho hai con nga lai tip tuc i y.
Qua tht con tau nay a xa b ang bt u lt trn lan
nc lng le cua con sng ao do nga keo i. Song v vao thn
tau, hai bn ng cy ci chay ngc lai chung ti, mt tri ang
ln chiu nhng tia nng xin nghing lam chung sang ln.
- Anh chi an i ch? - Arthur bao.
Va gt u lam hiu goi me lai gn, no nm ly tay me va
gi ban tay me trong tay mnh sut thi gian ti chi nhng ban
nhac ma chu ti a day ti.
KHNG GIA NH
49
CHNG 4 : NGI BAN U TIN CUA TI
Me Arthur la ngi Anh, tn la ba Milligan.

Ba goa chng va ngay sau o ti c bit ba con mt cu con
trai ln na nhng a mt tch trong hoan canh rt b mt, ung
vao luc ng Milligan hp hi, ba th ang m nng. Khi ba hi
phuc th chng a cht, con mt tch. Cuc tm kim c ng
James Milligan, em trai ng Milligan iu hanh. Nhng ng
James Milligan lai co quyn li ngc vi ba ch du. Thc vy,
nu ng Milligan cht khng con cai ng ta se tr thanh ngi
tha k cua anh mnh.
Tuy nhin ng James Milligan khng tha k c, v bay
thang sau cai cht cua ng Milligan, ba Milligan sinh ha cu be
Arthur.
Nhng cac bac s tuyn b a be m yu nay khng sng
c. a hai chuc ln tng no cht nhng ri hai chuc ln no lai
c cu sng..Thi gian gn y ngi ta phat hin no mt
bnh quai ac goi la lao khp hang. iu tr chng nay bac s ra
lnh cha bng nc co lu huynh cho nn ba Milligan mi n
vung nui Pyrenees. Nhng sau khi cha bng nc lu huynh
khng n thua, ngi ta th mt cach iu tr khac: bnh nhn
phai nm khng c ng dy.
Luc o ba Milligan mi t ong mt chic tau Bordeaux,
chic tau ma ti a t chn ln.
Ba khng th ngh ti chuyn con nm nh th trong nha,
no se cht v bun chan. Ngi ta bin con tau thanh mt cn nha
ni, co phong ngu, bp, phong khach va hin. Tuy theo thi tit ma
Arthur nm phong khach hay cai hin nay, co me bn canh. Ch
cn m mt ra la no nhn thy canh vt diu qua.
Hector Malot
50
Ngay xung tau ti ch bit co mi phong ngu cua ti trn

tau Thin Nga nay. Mc du no be xu, y la cai ca-bin ep nht
ma tr tng tng th ngy cua ti co th c m.
Ca s khoet vao vo tau, co th ong lai bng mt ca knh
tron, va chiu sang va lam thoang cn phong. Cha bao gi ti
nhn thy mt cn phong xinh xeo sach se n th, tng c lat
bng g lanh sam anh vec-ni, trn san trai tm bat anh xi ke
en trng.
Nhng khng phai ch cp mt la thch thu.
Khi nm trn ging ti co mt cam giac thoai mai hoan toan
mi la, ln u tin nhng chic khn trai ging xoa du da ti
ch khng phai cao vao ngi ti.
Tuy ngu rt ngon trong chic ging m cung y, ngay t
sang sm ti a tr dy v lo lng khng hiu cac kch s cua ti
qua m ra sao.
Ti thy tt ca nm ung vao v tr ma m qua ti t
chung vao, chung ang ngu say sa nh a t nhiu thang nay
sng trn con tau nay ri. Khi ti lai gn, lu cho tnh dy, vui ve
n bn ti c ti vut ve bui sang. Joli -Coeur, bng mt
ng tac kch cm, giai thch la no sn sang ln mt t.
ng thuy thu ng sng hm qua ng gn banh lai cung
a dy va lo vic co ra cu tau.
ng bc tm van ln b va th la ti va ca oan kch ngh
cua ti i ln bai co trn mt t.
ua nghch vi lu cho va Joli - Coeur, nao chay, nao treo cy,
thi gian tri tht nhanh. Khi.chung ti tr lai, nga a c moc
vao tau va buc vao mt cy dng trn con ng keo tau: chung
ch ting coi ra i.
Ti xung tau, vai phut sau ngi ta tha dy buc tau vao b
ra, ngi thuy thu ng vao sau tay lai, ngi keo tau ci ln
nga, chic rong roc dy keo lun qua o ku ln ken ket; chung
ti ln ng.
KHNG GIA NH
51
Sung sng bit bao c i chi trn tau!

Nga phi nc kiu trn b khng h cam thy ng y g
th ma chung ti c lt nhe trn mt nc, hai bn b co rng cy
lui lai sau chung ti, chng con nghe thy g ht ngoai ting nc
xoay vao long tau, ting nc v hoa ln vi ting leng keng cua
chic nhac buc vao c nga.
Ti ang chm chu chim ngng canh vt th co ting goi
ng sau. o la Arthur, ngi ta a mang no ra ngoai cung vi
tm van, me no bn canh.
- Anh ngu co ngon khng? - Arthur hoi ti.
Ti n gn, tm li l phep noi vi ba me va ca cu be.
Ba Milligan t con vao ni khng co anh nng chiu vao va
ngi xung canh no.
- Chau ra ch khac nhe, chung ti sp hoc y.
Ti lam theo yu cu va i ra mui tau.
Ti thy Arthur hoc thuc long mt bai hoc ma me no oc t
trong sach ra. Nm dai trn van, khng c ng, no lp lai hay noi
ung hn, c gng lp lai, v no ngc ng kinh khung va kho long
noi tri chay c ly ba t, thng thng la nhm. Me no bt no
hoc lai t u, rt du dang nhng cung rt cng quyt.
- Con khng thuc bai ngu ngn ri. - Ba noi. - Hm nay con
vp nhiu li hn hm qua.
- Con a c hoc... Con m ma...
- Me khng bng long con khng hoc hanh g ca, ly ly do m
con se ln ln trong ngu dt.
Ba Milligan co ve rt nghim khc tuy vy ba noi ma khng
gin d, giong rt du dang.
- Con khng hoc c me a, con oan chc nh vy.
Va Arthur bt khoc..Nhng ba Milligan khng b nhng giot
nc mt lam lung lay mc du ba to ra xuc ng.
- Con ch c chi sau khi a hoc thuc bai.
Hector Malot
52
Noi xong ba a quyn sach cho Arthur ri i vao trong tau.

Ngay lp tc Arthur bt u oc cu chuyn ngu ngn, t ch ti,
ti thy mi no ng y. Ro rang la no ang chuyn tm vao hoc.
Nhng s chuyn tm nay keo dai chng c bao lu, no ngc
mt ln khoi quyn sach, mi ch mp may chm chm. Ri no
khng oc cung chng nhc lai na. i mt no lang thang y o,
gp mt ti. Ti ra hiu bao no hoc i. No ci vi ti, mt lai nhn
vao quyn sach. Nhng chng my chc mt no lai ngc ln nhn
t b no sang b kia sng.
Ti lai gn.
- Em khng hoc c, no noi, mc du em mun lm.
- Bai ngu ngn nay co g la kho u.
- , ngc lai la khac, no rt kho.
- Anh thy no rt d ch nghe me em oc anh a hu nh
thuc ri.
No ci nghi ng.
- anh oc cho em xem.
Ti cm ly quyn sach bt u oc thuc long ma ch phai
nhn vao sach ba bn ln.
- , anh thuc ? - No ku ln. - Anh lam th nao vy?
- Anh nghe me em oc nhng va nghe va chu y khng
nhn nhng cai g din ra xung quanh anh.
No o mt quay i va sau mt lat h then, no noi:
- Em hiu, em cung a c nghe nh anh, nhng lam sao
nh lai tt ca moi t?
- Truyn ngu ngn nay noi v cai g nao?
Ti noi. - V mt con cu ch g. Anh ngh n nhng con
cu. Sau o anh ngh n chung lam g. "Nhng con cu sng yn
n trong bai quy cua chung". Anh nhn thy chung ang nm va
ngu trong bai quy va th la anh khng qun na.
KHNG GIA NH
53
- Phai y, no noi, em cung nhn thy chung: cu trng co

cu en co, ca nhng con cu cai, cu con. Em nhn thy ca cai bai
quy na, co rao chung quanh.
- Th th em khng qun na ch?.
- ! Khng.
- Bnh thng con g gi cu nao?
- Nhng con cho.
- Th khi cu c an toan th cho lam g nao?
- Chng lam g ca.
- Chung co th ngu. Ta noi "Nhng con cho ngu".
- ung vy, d tht.
- Phai khng nao? By gi ta ngh n chuyn khac. Cung vi
lu cho con co ai gi cu na khng?
- Ngi chn cu.
- Nu nhng con cu ang an toan ngi chn cu khng co
vic g phai lam th anh ta dung thi gian lam g?
- Thi sao - Em co nhn thy khng?
- Co. Anh ta ngi di bong mat mt cy du non, cung vi
nhng ngi chn cu khac.
- Vy th, nu em trng thy cu, thy bai quy, nhng con
cho, ngi chn cu ri, em co th oc thuc long bai ngu ngn t
u ma khng li khng?
- Co le co th.
- Th xem nao.
Sau vai phut lng l, no bt u oc:
- Nhng con cu nm an toan trong bai quy, lu cho ngu, va
ngi chn cu, di bong mat mt cy du non, ang thi sao vi
nhng ngi chn cu lang ging.
Th la no v hai tay vao nhau, ku ln:
Hector Malot
54
- Ti thuc ri!
- Th em co mun hoc phn cui cua bai ngu ngn theo nh
cach o khng?
- Co. Me em se hai long.
Th la cha n mi lm phut no a thuc long bai ngu
ngn va ang oc lau lau khng h ngc ng th va luc me no
cht ti sau chung ti. Luc u me no tng chung ti gn nhau
chi, nhng Arthur khng cho ba noi n hai cu.
- Con thuc bai ri, no ku ln, chnh anh y day con hoc.
Ba Milligan nhn ti rt ngac nhin khi Arthur ln ting oc
thuc bai Cho soi va con cu non.
No oc vi mt ve thng li va vui mng, khng h ngp
ngng..Ti nhn ba Milligan. Khun mt ba rang r ln vi mt nu
ci ri hnh nh mt ba n t nhng luc nay ba cui xung hn
con trai mt cach tru mn.
- Nhng t, Arthur noi, chng ngha ly g, nhng ngi ta
nhn thy moi th va Remi a lam con nhn thy ngi chn cu
vi ng sao, con nghe thy ca iu nhac ma anh ta thi sao na.
Ba Milligan khoc, khi ba ng ln ti thy trn ma con trai
co nc mt cua ba. Ba lai gn ti, cm ly tay ti va sit tay ti
mt cach du dang n ni ti v cung cam ng.
- Chau la cu con trai tt qua i mt. - Ba noi.
S d ti k lai s kin nay la moi ngi hiu c s thay
i cua v tr ti k t ngay hm o. Ti hm qua ngi ta con coi
ti la mt ngi lam tro vi cho mua vui cho a con au m
nhng bai hoc va ri a tach ti ra khoi lu vt va ti bng tr
thanh mt ngi ban, gn nh mt ngi ban thn cua gia nh.
Luc nay khi ti nh lai nhng ngay tri qua bn canh ba
Milligan va Arthur, ti thy o la nhng ngay ep nht trong ca
thi th u cua ti.
Arthur kt ban vi ti v cung nhit tnh, v pha ti ti c
bung tri nh th va do anh hng cua thin cam ti coi no
KHNG GIA NH
55
nh mt a em, chung ti khng bao gi cai nhau, no khng bao

gi to ra trch thng do v tr xa hi cua mnh con ti ti cung
khng bao gi to ra lung tung du ch la mt chut xu.
Tt ca nhng iu nay la do tui ti va s ngu dt cua ti i
vi cuc i va cung nh s t nh va long tt, ba Milligan thng
noi vi ti nh vi mt a con.
Cuc du hanh tht tuyt diu i vi ti, khng mt phut
mt moi hay chan nan, sut t sang n chiu gi nao cung co
vic.
Nu quang canh hay hay th ca ngay chung ti ch i c
vai dm, nu quang canh n iu chung ti i nhanh hn.
Vao gi nht nh cm c don ra ngoai hin va va n
chung ti va yn lng theo doi canh quan di ng hai bn b.
Khi mt tri ln, chung ti dng lai.
Khng luc nao chung ti bit n nhng gi n khng ngi
ri luc chiu ti, nhng gi ma.ngi du hanh lun cam thy dai
dc va bun ba. Nhng gi nay, ngc lai, i vi chung ti lai qua
ngn ngui, gi i ngu n bt cht vao ung luc chung ti chng
ngh n ngu chut nao.
Tau dng lai ma tri lanh th chung ti giam mnh trong
phong khach, sau khi t mt ngon la nho cho m thp va
sng mu, ngi ta mang en n, t Arthur trc ban, ti ngi
bn canh no, ba Milligan cho chung ti xem nhng sach tranh hay
nhng bc anh. Ba cung k cho chung ti nghe cac truyn truyn
thuyt, cac s kin lch s lin quan n t nc ma chung ti
ang i qua.
Phn ti, bui ti nao ep tri, ti m chic an ln b ng
hi xa xa sau mt cai cy, hat tt ca nhng bai hat ma ti bit,
chi tt ca nhng khuc nhac ma ti thuc. i vi Arthur c
nghe nhac trong m khuya tnh lng khng nhn thy ngi chi
an la mt nim vui ln.
Hector Malot
56
Tht la mt cuc i m du va sung sng i vi mt a

tre ch va di mai nha tranh cua ma Barberin i theo nhng
con ng ln cua xi-nho Vitalis.
a hai ln ti tng nh nhng si dy rang buc ti vi
nhng ngi thn yu nht phai tan v, phai kt thuc: ln u khi
ti b rt ra khoi ma Barberin, ln th hai phai xa cach cu Vitalis,
ca hai ln ti u thy mnh tr troi trn coi i nay, khng ni
nng ta, khng ngi nng ch co lu vt lam ban.
y th ma trong canh c n tuyt vong ti lai tm thy mt
ngi to ra tru mn ti, ma ti khng c phep yu: mt ngi
an ba xinh ep, du dang, u ym; mt a be i x vi ti nh
em i vi anh. Tht vui sng, tht hanh phuc i vi mt trai
tim lun khao khat yu thng khng bit bao nhiu ma k nh
tim ti.
Ti phai sung sng ch, ma thc t ti sung sng tht.
Thi gian tri i rt mau, a ti luc chu ti ra tu. Ti va vui
mng ng thi va bi ri.
Cang xa Toulouse bao nhiu y ngh nay cang giay vo ti by
nhiu. i thuyn nh th nay th thch tht nhng lai phai i b
quay v sut chng ng a tri qua trn mt nc. Nht la phai
xa ba Milligan va Arthur, t bo long thng mn cua ho, mt ho
na. y ngh nay la bong my duy nht trong nhng ngay xan lan
nay.
Mt hm ti quyt nh bao cho ba Milligan bit va hoi ba
theo ba th mt bao nhiu ngay. chung ti tr v Toulouse v ti
mun co mt cng nha tu ung luc chu ti bc ra.
Nghe noi n ra i Arthur ku ln:
- Ti khng mun Remi i!
Ti tra li la ti khng c t do, ti thuc v chu ti va ti
phai tr v lam vic vi cu.
- Me i, phai gi Remi lai. - Arthur noi tip.
KHNG GIA NH
57
- Me th me rt sung sng c gi Remi, ba Milligan noi,

con a kt ban vi anh y ri ma, me cung rt mn anh y, nhng
mun gi anh y lai cn hai iu kin: Vic u tin la Remi phai
mun cung chung ta a...
- A! Remi th mun lm ch. - Arthur ngt li.
- Vic th hai, ba Milligan noi tip khng i ti tra li, la
chu anh y t bo quyn gi anh y.
D nhin cu Vitalis la mt ngi chu tt i vi ti ri va ti
bit n s sn soc cung nh nhng bai hoc cua cu, nhng khng
th so sanh cuc i sng bn cu vi cuc i ma ba Milligan
ngh vi ti.
- Trc khi tra li, ba Milligan noi tip, Remi phai suy ngh
a. Me khng ngh mt cuc sng ch vui, ch i chi ma la mt
cuc sng lao ng. Phai hoc, phai theo Arthur trong hoc hanh,
phai cn nhc li hai so vi cuc sng t do trn nhng con ng
ln.
- Tha ba, ti noi, co g ma phai cn nhc, chau am bao vi
ba nh vy, chau thy ngay gia tr li ngh cua ba la th nao.
- y me xem! - Arthur reo ln. - Remi mun ma.
- By gi, ba Milligan noi tip, ta cn phai co c s thoa
thun cua chu anh y, v vy me se vit th cho cu cu gp
chung ta Cette v chung ta khng th quay lai Toulouse c. Me
se gi tin tau xe va giai thch cho cu tai sao chung ta khng th
i tau hoa. Me mong cu se ti theo li mi cua chung ta. Nu cu
chp nhn nhng ngh cua me, me vn con phai thoa thun vi
cha me Remi na, ho phai c hoi y kin.
My li sau cung nay lam ti cay ng tr lai thc t au
bun t gic m ma ti ang bay bng.
S tht th la bung n. Ti rung ri. Ba Milligan nhn ti
ngac nhin mun ti noi ra nhng ti khng dam tra li nhng cu
hoi cua ba. Ba lai tng ti lo lng v vic chu ti sp ti nn
khng gng hoi na.
Hector Malot
58
May thay a sp n gi i ngu ti co th vao bung suy ngh

va s hai. Va sau khi a ngh i ngh lai hang trm ln cung mt y
ngh, sau khi a chp nhn bit bao cach giai quyt mu thun
ln nhau, ti dng lai cach thun tin nht: mc no n u
th n, cai g n vi ti ti anh chp nhn.
Ba ngay sau khi gi th i ba Milligan nhn c tra li. Cu
Vitalis vit vai dong noi la rt hn hanh c n theo li mi cua
ba, th bay sau cu se n trn chuyn tau hai gi chiu.
Ti xin phep ba Milligan ra ga, em theo lu cho va Joli Coeur. Chung ti i tau n.
Bon cho ng ngi khng yn, chung cam thy co cai g o,
con ti, ti v cung xuc ng.
Trong tm hn dt nat cua ti bao u tranh mu thun vi
nhau ang din ra.
Chnh lu cho bao cho ti bit tau a n va anh hi thy
chu ti. Bng nhin ti thy mnh b keo i va v khng chun b,
chung thoat khoi tay ti. Chung chay va sua ln mng r, ngay lp
tc ti thy chung nhay quanh cu Vitalis va xut hin trong
trang phuc moi khi. Nhanh hn cac ban, Capi lao vao vong tay chu
ti trong khi Zerbino va Dolce bam rit vao chn cu. n lt ti
tin ti, cu Vitalis t Capi xung t m sit ly ti trong hai
canh tay va ln u tin va m hn ti va nhc i nhc lai:
- Ti nghip, con yu du ti nghip cua ta.
Chu ti vn khng phai ngi khc nghit nhng cung khng
bao gi thch vut ve mn trn, ti khng quen vi nhng th hin
tnh cam yu thng tru mn nh th nn cam ng qua, mt ti
ngp l.
Ti thy cu gia i trong nha tu, lng cong xung, mt xanh
xao.
- Con thy ng thay i, ung khng? Nhng by gi th se
kha ln thi.
Ri cu i tai:
KHNG GIA NH
59
- Ba ma vit th cho ng o, con bit ba ta trong hoan canh

nao.
Ti k lai cu nghe chuyn gp g cua chung ti. Ti k tht
dai v s n hi kt thuc phai cp ti vn lam ti ang ht
hn v t luc nay khng bao gi ti co th noi vi chu ti la ti
mun lai vi ba Milligan na. Nhng ti cha phai thu nhn
chuyn nay, k cha xong th chung ti a ti khach san ba
Milligan . Hn na cu Vitalis cung khng noi g vi ti v bc th
cua ba Milligan, cung khng noi ti nhng li ngh ma ba se
phai noi vi cu.
- Cho ng bit s bung cua ba y con con lai y vi lu cho
va Joli - Coeur.
Tai sao cu Vitalis khng mun ti tham d cuc noi chuyn
vi ba Milligan? Cha tm c cu tra li th ti a thy cu quay
v.
- Con n tam bit ba i, cu bao ti, mi phut na ta se i.
Ti ngn ng, mc du cam giac v quyt nh o lam ti
nga nga.
- Th ra con cha hiu sao? - Cu noi.
Cha bao gi cu co thoi quen noi xng vi ti. Ti ng dy.
- Cu noi la... - ti hoi.
- La con co ch i vi ng, ng cung co ch vi con, va ng
khng mun bo con.
Vao bung ba Milligan ti thy Arthur ang khoc con me no
ang cui xung an ui no.
- Remi, co phai anh khng i khng? - Arthur ku ln.
Ba Milligan tra li thay ti, giai thch la ti phai vng li.
- Chu chau thc s yu thng chau Remi a, chau giup ch
c cho cu nhiu. Hn na li cu noi la li cua mt con ngi
lng thin. Cu noi nh th nay ct ngha li t chi cua mnh:
"Ti yu thng be nay, no cung yu ti, bai hoc khc nghit cua
Hector Malot
60
trng i hoc c bn ti i vi no se co ch hn tnh trang

y t gia danh ma ba danh cho no du ba khng mun. Ba se em
lai cho no hoc vn, giao duc, tao nn tr tu no nhng khng tao
c tnh cach cho no. No khng th la con trai ba. No se la con
ti. Ti, ti cung se day d chau." - Con khng mun Remi i! Arthur ku ln.
- Nhng anh y phai i. - Me no tra li.
Ti ben lai gn Arthur, m no trong tay va hn no nhiu ln,
t trong nhng cai hn o tt ca tnh cam cua ti i vi no. Ri,
rt ra khoi cai sit cht cua no ti ti ch ba Milligan, cm ly ban
tay ba ma hn..Ba hn ti trn tran. Th la ti ng ngay ln va
chay ra ca:
- Arthur, anh se yu em mai mai! - Ti va noi va thn thc
lam giong ti b ngt quang.
- Con ba, tha ba, chau se khng bao gi qun ba!
- Remi! Remi! - Arthur ku.
Nhng ti khng nghe thm na, ti a chay ra ngoai.
Mt phut sau ti bn chu ti.
- Ln ng! - Chu ti noi.
KHNG GIA NH
61
CHNG 5 : TUYT VA CHO SOI
Lai phai theo got bc chn chu ti i doc theo nhng con
ng ln, dy an eo cng trn chic vai au. Lai phai lam tro
nhng ni cng cng, phai ci phai khoc mua vui cho "c toa
ang knh".
S chuyn tip nay kha ngt ngheo v bao gi ngi ta cung
thng mau quen vi sung tuc, vi hanh phuc. Ti co nhng chan
ngan, bun nan va mt nhoc cha tng cam thy trc khi c
sng cuc i cua nhng ngi sung sng trn th gian nay trong
hai thang m m va qua.
Trong nhng chuyn i b dai dng dc nh vy, nhiu ln
ti tut lai sau mc sc ngh n Arthur, n me no, n tau
Thin Nga, cho tm tng tr v sng vi qua kh.
May thay trong ni bun cua ti lai co mt nim an ui: chu
ti du dang hn nhiu, trc.y cha tng thy bao gi. V mt
nay tnh tnh cu co thay i ln, hoc t nht la trong cach i x
vi ti. iu nay nng ti nhiu, ti cam thy mnh khng n
ni c n trong cuc i.
Sau khi t Cette ra i, rt nhiu ngay chung ti khng noi
ti ba Milligan va thi ky ti sng trn tau Thin Nga; nhng dn
da tai nay xut hin trong nhng cuc chuyn tro gia chung
ti, bao gi chu ti cung la ngi u tin cp ti va chng my
chc khng ngay nao tn ba Milligan khng c nhc ti.
- Con yu ba y lm ha? - Cu Vitalis bao ti. - ng hiu iu
o lm, ba y tht tt vi con. Khng phai con ch ngh n ba y
v long bit n ma thi u.
Ri cu thng noi thm:
- Phai nh vy thi.
Hector Malot
62
Luc u ti khng hiu, nhng dn dn ti i n t bao

phai nh vy co ngha la phai t chi li ngh cua ba Milligan
mun gi ti lai vi ba. Hn o la iu chu ti ngh khi noi "Phai
nh vy thi" va hnh nh trong my ch nay co chut g luyn tic.
Mi ln n mt thanh ph nao o, ni u tin ti i thm
u la ke sng va cu, ti tm tau Thin Nga. Khi nao thy mt
con tau mt na chm trong sng mu m mt ti lai ng ch.
Nhng khng phai no.
Thnh thoang ti manh dan hoi thm cac thuy thu, ti m ta
con tau, nhng ho khng nhn thy.
Chung ti Lyon nhiu tun l, khi nao co thi gian cho
ring mnh ti lai ra ke sng Rhne va sng Sane. Nhng du cho
co tm hoai ti cung chng thy tau Thin Nga u ca.
a n luc phai di Lyon i Dijon, ti bt u cam thy
khng con hy vong nao gp lai ba Milligan va Arthur na, v
Lyon ti a nghin cu moi ban nc Phap tm c trn gia
cac quy ban sach, ti bit con sng ao chnh ma tau Thin Nga
i theo ti sng Loa tach khoi sng Sane Chalon.
Chung ti ti Chalon ri lai ra i ma khng gp tau Thin
Nga, anh t bo c m. Phai lam iu nay ti khng khoi bun
gh gm.
lam cho ni tht vong cua ti tng thm, ung luc nay
thi tit tr nn rt xu, mua ng.a ti, i b di ma, trong
bun ngay cang kho khn. Bui ti khi ti mt cai quan ti tan hay
mt va thoc, nhoai ngi ra v mt, nc ma ngm vao tn ao s
mi, bun lm n tn chn t ke toc, ti khng th nao i ngu vi
nhng y ngh ti vui c.
Khi di Dijon, chung ti i qua day i B Vang th cht gp
mt trn lanh m lam chung ti ret thu xng, Joli - Coeur con
bun bc cau knh hn ca ti na.
Muc ch cua chu ti la i n Paris cang nhanh cang tt bi
v ch co o chung ti mi co c hi biu din trong mua ng.
KHNG GIA NH
63
Nhng v tui tin co han khng i tau hoa c chung ti anh i

b sut chng ng.
Cho ti Chation moi vic vn tam xui chiu, nhng khi di
thanh ph nay ma tanh va gio quay v hng bc. Bu tri keo
y my biu hin sp co tuyt.
Tuy nhin chung ti a ti c mt ngi lang ln ma khng
gp tuyt, nhng y chu ti la phai n Troyes cho tht nhanh bi
v Troyes la mt thanh ph ln co th biu din vai bui c nu
nh v tri xu ma phai tru chn tai o.
- Con i ngu sm i, cu bao ti ngay sau khi chung ti n
nh ch trong quan, mai ta ln ng sm.
Cu c ngi bn lo si trong bp si m cho Joli - Coeur
sut ngay a phai chu lanh va khng ngng rn r mc du chung
ti a cn thn boc no trong nhiu tm chn.
Sang hm sau ti dy sm.
- a v cu, chu quan noi vi chu ti, ti se khng i, tuyt
xung n ni ri.
- Ti ang vi, cu Vitalis ap, ti hy vong n c Troyes
trc khi tuyt ri.
- Khng i ni ba mi cy s trong mt gi u.
Tuy vy chung ti vn c i. Cu Vitalis m cht Joli - Coeur
di ao vet mong truyn cho no chut hi m cua chnh mnh, lu
cho chay trc chung ti; Dijon chu ti a mua mt tm da cu
bn di la len, ti trum vao ngi tm da cu o, gio qut vao
mt lam cho tm da dnh cht vao ngi ti.
M ming ra chng thu v g, chung ti c nhanh chn lng
lng ma i..Vung chung ti i qua bun tham v cung cang lam
tng thm yn lng, c nhn tht xa trong cai ngay ti tri nay
ngi ta cung ch thy nhng canh ng tr trui, nhng ngon i
cn ci va nhng canh rng chay sem.
Hector Malot
64
Gio vn thi t pha bc va hi co xu hng thi v pha ty,

pha nay bu tri co nhng am my mau ng hu nh e nng
ln cac ngon cy.
Ngay sau o mt vai nu tuyt to bng canh bm bay qua
trc mt chung ti, no c bay ln lai bay xung, quay cung
khng cham xung t.
Chung ti i cha c bao xa, ti cho rng kho long n
c Troyes trc khi tuyt xung; nhng ti chng lo lm, thm
ch con t bao mnh tuyt va ri se lam ngng gio bc, lanh se
giam i.
Nhng ti cha hiu th nao la mt trn bao tuyt ma ti se
hoc c ngay sau y.
T pha ty bc nhng am my bay lai gn va bu tri pha
o c chiu sang trng ln; man sn chung a m: o la tuyt.
Mt cn ma tuyt bao phu chung ti.
- Ro ranh ranh la chung ta khng n c Troyes ri, cu
Vitalis noi, ta phai tru trong cn lu u tin ta gp thi.
Noi th d y nhng tm u ra nha? Trc luc tuyt bao
phu chung ti, ti a xem xet ky ca vung ti tn ni xa nht ma
mt ti nhn thu c, ti chng thy mt ngi nha hay bt c cai
g chng to co lang mac u y. Ngc lai chung ti sp vao mt
khu rng th co.
Lam sao trng mong vao mt ngi nha c?
Nhng co le sau ht th tuyt se khng tip tuc ri na
chng?
Tuyt cang ri nhiu hn.
Chng bao lu tuyt a phu kn nhng g can no trn mt
ng: nhng ng a, ng co bn v ng, bui rm, bui cy
trong cac h. Du vy chung ti vn c i, thnh thoang lai quay
mt ra sau th.
Lu cho theo got chung ti, oi hoi mt ch n ma chung ti
khng th em lai cho chung c. Chung ti tin ln rt vt va,
KHNG GIA NH
65
khng nhn thy g, ngi t sung, lanh but, va mc du a

gia rng nhng chung ti chng c che chn t g, con ng
vn phi ra trc gio..May mn thay (co phai la may khng y?),
cn gio ang lng ln giam i mt chut nhng tuyt cang ri
manh, tuyt khng con ri nh bui na ma tng mang cng, to.
Ch trong vai phut con ng phu mt lp tuyt day. Thnh
thoang ti thy chu ti nhn sang bn trai ta nh tm toi cai g
o; nhng o ch thy mt khu rng trng kha rng. Cu hy vong
tm thy g y?
Bng nhin ti thy cu Vitalis a tay v pha trai nh
lam ti chu y. Ti hnh nh nhn thy trong khoang rng tha o
mt cai lu bng canh cy phu y tuyt. Phai tm mt con ng
i ti lu. Rt kho.
ch tn cung cua khu rng trng o, ni tip cn khu rng
co cy to, ti co cam giac cai h ch con ng ln a c lp
y co le co ng i vao lu.
Ly lun nh vy la ung, chung ti gim vao h tuyt ma
khng b thut va chng bao lu chung ti ti cai lu.
Ch tru nay ang gia mt ngi nha. Lu cho nhanh chn hn
chung ti, hng hai hn chung ti xng vao u tin, chung ln ln
trn mt t va sua ln mng r. Chung ti cung man nguyn
khng kem ch co iu la th hin ra khac chung ma thi.
- ng a ngh ngay la quang rng tha nay th nao cung co
lu cua ngi i n cui.
Gi th mc sc tuyt ri.
- Vng, tha h cho no ri. - Ti noi vi ve thach thc.
Ti ra ca lu giu ao vet va mu.
ac trong lu ch co mt cai gh dai bng t va vai tang
a dung lam ch ngi. Nhng cai ma trong hoan canh hin tai con
co gia tr hn nhiu i vi chung ti, o la nm sau hon gach t
sn trong mt goc lu lam bp.
Hector Malot
66
Chung ti co th nhom la. La c nhom rt nhanh va mt

ngon la sang bng n lep bep ti vui trn cai lo si cua chung
ti.
A! Ngon la tuyt ep! Ngon la quy hoa!
D nhin chay nh vy lam cho khoi toa y lu nhng quan
trong g i vi chung ti? Chung ti ch cn m.
Trong khi ti nm xep xung t chng hai tay thi la, lu
cho ngi quanh bp mt cach trang trong trn hai chn sau, c
ngong ln, phi chic bung t va lanh ngt ra trc ngon
la..Ngay sau o Joli - Coeur he chic ao vet cua ng chu ra, thn
trong tho mui ra ngoai nhn xem mnh ang u; xem xet chc
chn ri no nhay pht xung t chim ch tt nht trc ngon la
va h hai ban tay run ry be xu ra trc la.
By gi chung ti a yn tm khng cht ret na, nhng
cha giai quyt c vn oi. May thay chu ti la ngi thn
trong va y kinh nghim, bui sang luc ti con cha dy cu a
chun b thc n i ng: mt chic banh m tron va mt ming
pho mat nho, cho nn trng thy chic banh tt ca chung ti u to
ra rt hai long.
Khu phn khng nhiu, ti a hy vong nhm: ang le n ca
cai banh, chu ti ch cho chung ti co mt na.
- ng khng thuc ng, cu noi tra li cho cai nhn do hoi
cua ti, ng cha bit t y n Troyes co cai quan nao khng.
Hn na ng cung khng bit khu rng nay. ng ch bit vung
nay rt nhiu rng. Co le con xa mi co ngi . Bit u ta b
ham lu trong cai lu nay th sao. Phai lu lai thc phm.
Tuy nhin du cho ba n tht am bac chung ti cung vng
da ln nhiu, chung ti a co ch tru, ngon la ngm dn vao
chung ti mt nim m ap m ai. Lu cho a ngu va ti cung mun
lam nh vy.
Ti khng bit a ngu trong bao lu, khi ti tnh dy tuyt
a ngng ri. Ti nhn ra ngoai: ng tuyt phu trc lu a day
ln nhiu, nu phai ln ng hn tuyt phai ngp n u gi ti.
KHNG GIA NH
67
Trong khi ti ang ng ca lu ti nghe thy ting chu ti

goi:
- Con mun lai ln ng chng? - Cu bao ti.
- Chau khng bit, chau se lam theo li cu bao.
- Th nay nhe, y ng la hng lai y, t nht ta con co ch
tru n, co la si.
Ti ngh chung ti lai se khng co banh m, nhng ti gi y
ngh y trong bung.
- ng cho la tuyt lai sp ri tip ngay by gi y, cu Vitalis
noi, ta khng th phi mnh ra trn ng trong khi khng bit
nha ca co gn ta khng. Tuyt th nay ma qua m doc ng
chc chng m a g, tha lai y con hn.. n ti cu Vitalis chia
u mu banh con lai lam sau. Hi i! Chng con c bao nhiu,
chng my chc ma ht nhn mc du chung ti chia banh thanh
tng ming nho xu ma n keo dai ba cm!
Tuyt tip tuc ri, dai dng nh luc trc, gi nay sang gi
khac lp tuyt phu trn mt t c day ln dn doc theo cac cum
chi. n cm xong th chung ti ch con thy l m nhng g xay
ra bn ngoai tup lu bi v vao cai ngay ti tm nay bong ti ti rt
sm.
m ri ma tuyt vn khng ngng ri. V phai qua m
y nn tt nht la chung ti i ngu sm, ti cung lam nh lu cho,
sau khi qun mnh trong tm da cu ma ti a hong kh luc ban
ngay, ti nm dai bn ngon la, u gi trn mt phin a nhn
dung lam gi.
- Ngu i, cu Vitalis bao ti, khi nao mun ngu ng se anh
thc chau dy, bi v mt trong hai chung ta phai thc duy tr
ngon la.
Ti khng nhc n hai ln.
Khi chu ti anh thc ti dy, m a khuya.
Tuyt khng ri na, la vn chay.
Hector Malot
68
- By gi n phin chau, cu Vitalis bao ti, ch cn chau

thnh thoang cho thm cui vao bp.
n lt cu nm dai trc ngon la, sat vao Joli - Coeur
qun trong mt cai chn va chng bao lu cu th u va to, ti bit
cu a ngu.
Th la ti ng dy, ron ren trn u ngon chn i ra ca lu
xem bn ngoai th nao.
Tt ca c chn vui trong tuyt, nhn ra tht xa cung ch
thy nh mt chic khn trai ban mp m y mt mau trng xoa.
Bu tri im vai ngi sao lp lanh nhng du chung co sang n
my chng na chnh tuyt mi tao nn anh sang nht nhat chiu
trn quang canh nay. Tri lai tr lanh, ngoai kia chc lanh but
v khng kh tran vao lu ret cong ln c.
Chung ti tht sung sng gp c cn lu nay. Nu khng
se ra sao gia rng?
Du i lai rt khe ti a lam lu cho thc gic, Zerbino theo ti
ra ca. No mau chan, mun ra ngoai. Ti ly tay ra lnh cho no
vao. No vng li nhng cai mui vn hng ra ca, to ra la mt con
cho bng bnh.
Cui cung ti ti gn ngon la. Trong mt luc lu, ti nhn
nhng tia la bp bung lam vui. Dn dn, ni mt moi lam ti
n. Ti lai chm vao gic ngu trong khi vn tng mnh ang
thc..Bng nhin ti choang tnh bi ting cho sua gin d.
- Cai g vy? - Cu Vitalis cung thc dy ku ln. - Co chuyn
g xay ra th?
- Chau khng bit.
Capi lao ra ca.
ap lai ting sua cua Capi la hai ba ting ru tham thit
trong o ti nhn ra ting con Dolce.
Nhng ting ru nay vang ln t pha sau lu. Ti nh i ra,
chu ti ngn lai.
- Cho thm cui vao la a.
KHNG GIA NH
69
Trong khi ti theo li cu th cu ly ra t trong bp mt que

ci la va thi vao u toan cho no rc ln. Cu gi que ci o trong
tay.
ung luc chung ti nh i ra th mt ting tru khung khip
vang ln trong yn lng.
- Cho soi ri! Zerbino va Dolce u?
Ti khng tra li c. Co le trong luc ti ngu hai con cho a
ra ngoai.
- Cm ly mt que ci la ra cu chung i.
Nhng khi ra n quang rng tha, chung ti chng thy
cho cung chng thy cho soi, ch thy vt chn nhng con cho in
trn tuyt.
Chung ti c i theo vt chn nay, nhng vt chn i quanh
lu; ri mt quang cach lu kha xa trong bong ti chung ti thy
mt vung tuyt b cha ap, nh th nhng con cho a ln ln trong
o.
Cu Vitalis a khng nh ni hoang s cua ti.
- Cho soi cp chung i ri.
Chu ti tr v cn lu, ti theo sau, mi bc lai ngoanh lai
sau va dng lai nghe ngong, nhng ti ch nghe thy ting lao xao
cua tuyt.
Trong lu mt s ngac nhin ang ch i chung ti, nhng
canh cy ti xp trn ngon la chay bung ln trong khi chung ti
khng co mt trong lu.
Ti chng nhn thy Joli - Coeur u ca.
Ti goi no, n lt cu Vitalis goi no, nhng khng thy no
ra. Chung ti cm mt nm canh cy ang chay, i ra tm vt tch
no.
Chung ti khng tm thy du vt nao cua no ca.
Hector Malot
70
Chung ti lai vao lu, xem no co thu mnh sau bo cui nao
khng. Chung ti tm rt lu, ti.treo ca ln vai cu Vitalis tham
him nhng canh cy dng lu, cung v ch.
Ti hoi chu ti xem cu co cho la no cung b cho soi tha i hay
khng.
- Khng, cu bao, soi khng dam vao lu khi co anh sang u.
Chung ti lai bt u i tm nhng cung nh ln u khng
em lai kt qua g.
- Phai i ban ngay ban mt thi. - Cu Vitalis noi.
Nhng ngi sao tt i va tri sang dn.
Ngay khi anh sang lanh ngt cua ban mai khin chung ti
nhn ro hnh thu cac bui cy va cac cy to, chung ti i ra ngoai.
Cu Vitalis vu trang bng mt cai gy to, ti cung vy. Trong khi
chung ti mai tm du vt cua Joli - Coeur trn mt t, Capi bng
nhn ln va sua vang mng r, iu o co ngha phai tm trn
khng ch khng phai di t.
Qua nhin chung ti thy mt tuyt phu mai lu a b gim
ln y o cho ti mt canh cy ln ru xung mai lu. Mt chung
ti doi theo canh cy nay, no la canh cua mt cy si, th thy tt
trn cao ch mt chac cy co mt cai bong thm mau thu mnh
o.
o la Joli - Coeur va chung ti d dang oan c cai g a
xay ra: qua s hai nhng ting ru cua cho va cho soi, Joli - Coeur
lao ln noc lu trong khi chung ti ra ngoai, ri t o leo tt ln cy
si cao va c n mnh trn o ai goi cung khng tha. Con vt be
nho ti nghip mong manh y hn phai lanh cong.
Chu ti nhe nhang goi no. No leo thon thot t canh no
sang canh kia ri nhay phoc xung vai cu Vitalis, chui vao trong
ao vet cua cu.
Tm c Joli - Coeur k cung a la nhiu, nhng nhng con
cho vn mt dang. Co le chung a b soi ngoam t c ri tha n
mt bui rm nao o n tht thoa thch.
KHNG GIA NH
71
Ti nghip Zerbino, ti nghip Dolce.

Chung a la ban chung ti, la ng hanh cua chung ti, vui
sng hoan nan co nhau, va i vi ti, trong nhng ngay bun ba
c n, chung la nhng ngi ban thn thit.
Mt tri lp lanh trn bu tri khng gn my va nhng tia
nng lai c tuyt trng ngn khng t vt phan chiu lai, khu
rng luc nay tht rc r. Thnh thoang cu Vitalis lai tho tay.vao
trong chn s Joli - Coeur, nhng no khng m ln chut nao.
- Phai ti mt lang nao thi, cu Vitalis noi, ch khng Joli Coeur cht mt.
Chn c h nong ln, Joli - Coeur c qun vao o ri t
vao trong ao vet sat ngc chu ti.
Chung ti chun b i.
- y la mt cai quan a bt chung ta tra tin tro qua t. Cu Vitalis noi.
Cu i u, ti i ng sau. Chung ti phai goi Capi, no c
ng ngng ca cn lu, mui hng v ni cac ban no gp nan.
Ti ng cai c mi phut th chung ti gp mt cai xe ba gac,
ngi anh xe cho bit ch mt gi na chung ti se ti mt ngi
lang. Chn chung ti tng thm sc manh.
Cui cung, di chn mt sn i xut hin nhng mai nha
trng cua mt ngi lang.
Chung ti khng h co thoi quen vao nhng quan hang nht,
nhng cai quan ma ve sang trong cua chung ha hen n ngon ngu
ngon. Chung ti thng dng lai nhng quan tro ngi ta khng
lam chung ti rng tui.
Nhng ln nay khng phai nh vy: cu Vitalis c i ti mt
cai quan co treo tm bin vang rc.
Chu ti ly ve "ng chu" vao thng bp ngh chu quan cho
mt bung tt co si.
Luc u chu quan, mt ngi co b dang chng chac khng
them nhn chung ti, nhng dang dp oai v cua chu ti a khin
Hector Malot
72
ng ta phai knh n, mt ngi hu gai nhn lnh dn chung ti

i.
- Con i nm i. - Cu Vitalis bao ti trong khi c hu nhom lo
si.
Ti ngac nhin ng yn.
- Nhanh ln! - Cu Vitalis nhc lai.
Ti anh vng li.
Trong khi ti nm di chic chn lng cho m ln, cu Vitalis
c quay i quay lai chu Joli -Coeur ti nghip nh mun lam cho
no nong ln.
- Chau nong cha? - Sau t lu cu Vitalis hoi ti.
- Nong phat ngt ln ri y a.
Cu nhanh chong i v pha ti, t Joli -Coeur vao ging ti
va dn ti m gh no vao.ngc. Con vt be bong ti nghip sn
sang lam tt ca moi th. No dan cht mnh vao ngi ti im thin
tht, ngi no nong hng hc.
Chu ti xung bp, chng my chc cu bng ln mt bat ru
nong pha ng. Cu mun Joli - Coeur ung vai tha ru nay
nhng hai ham rng Joli - Coeur c nghin cht lai khng sao m
ra c.
No tho mt tay ra khoi ging v pha chung ti.
Trc khi ti vao ganh hat, Joli - Coeur a mt ln b sung
huyt phi, ngi ta a mt ln trch huyt canh tay no, luc nay
cam thy mnh lai m no ben gi canh tay ra ngi ta lai trch
huyt va cha cho no khoi nh ln trc.
Cu Vitalis khng nhng xuc ng ma con lo lng.
- Ung ch ru nay i, cu Vitalis noi, ng i tm thy thuc.
Khng i cu ra lnh hai ln, ti ung bat ru ri nm vao
trong chn, nh thm cai nong cua ru na ti tng mnh cht
ngat.
Chu ti i khng lu tr lai ngay em theo mt thy thuc.
KHNG GIA NH
73
Cu Vitalis khng noi la thm cho bnh nhn nao, cho nn

thy ti nm trong ging mt o nh gc ng thy thuc ben tin
n pha ti:
- Sung huyt ri. - ng ta noi.
Va ng ta lc u, to ra khng co g la tt ca.
a n luc lam ng ta tnh ng. Ti ben keo chn ln mt
chut, ch vao Joli - Coeur noi:
- Bnh nhn y c a.
ng thy thuc lui lai hai bc, quay v pha cu Vitalis, ku
ln:
- Mt con kh !
Ti tng ng ta sp tc gin i ra.
Nhng chu ti la mt ngi khn kheo.
Va l phep va ra ve rt ang hoang, chu ti ngn ng thy
thuc lai, giai thch hoan canh cho ng ta.
Ngi y vn la nhng ngi bit ly long ngi ta mt cach
kheo leo, ng thy thuc lai t ca ra vao i ti gn ging bnh.
Trong khi chu ti giai thch, co le Joli-Coeur oan c con
ngi eo knh nay la thy thuc, no gi canh tay ra n mi ln
c trch huyt.
- ng xem con kh nay thng minh nh th nao, no bit ng
la bac s nn a tay ra ng xem mach y.
Cu noi o khin bac s quyt nh kham.
- Ca nay k cung la thc y. - ng ta noi.
Hi i! Tht bun cho chung ti. Joli-Coeur b e doa sung
huyt phi.
Joli - Coeur yu quy s chm soc cua ti lm, no ban cho ti
mt nu ci du dang; cai nhn cua no ging nh cai nhn cua mt
con ngi vy. Do chu y n tt ca moi th, chng lu la g no
Hector Malot
74
nhn xet thy mi ln no ho ti lai cho no mt vin ng ai

mach.
Mt bui sang khi i n tra v, trong khi ti ang bn Joli
- Coeur - khng bao gi chung ti bo no mt mnh - ti bit chu
quan oi tin chu ti.
Ch con co nm mi xu. Lam th nao by gi?
Ch co mi mt cach ra khoi ni khn n nay: o la ngay ti
hm o t chc mt bui biu din.
Ma theo ti chuyn nay hu nh khng th lam c. y th
nhng phai bng bt c gia nao chm soc Joli - Coeur va cu sng
no.
Trong khi ti trng ngi m, cu Vitalis tm c mt phong
biu din ch. Cu vit va dan my tm ap-phch, b tr mt sn
khu bng my tm van va dung cam chi nm mi xu mua nn.
Ti lo lng t hoi chng trnh biu din cua chung ti se
gm nhng g. Nhng ngay sau o ti khng nh c ngay: tay
anh trng trong lang i mt cai mu k-pi o choang ln dng lai
trc quan va sau mt hi trng rn ra, oc ln chng trnh biu
din nay.
Khng bit moi ngi se ngh th nao khi ho bit la cu Vitalis
a khng tic nhng li ha hen qua ang v "Capi, con cho thng
thai" va "mt ca s thn ng", tc la ti.
Phn ang chu y nht cua li chiu hang la ch ngi ta
khng quy nh gia ch ngi, ma tuy thuc long lng cua khan
gia.
Vic nay theo ti kha tao bao. Liu ngi ta co v tay chung
ti hay khng? Capi th ni ting la ung thi. Nhng ti, ti
khng tin ti la mt thn ng..a n gi ra ch: ti nhom mt
ngon la to trong lo si bng nhng cy cui ln cho no chay
c lu; ti u ky Joli - Coeur trong chn - Joli - Coeur khoc nc n
v khng c tham gia biu din. Sau o chung ti ra i.
Chu ti giai thch cu ch i nhng g ti.
KHNG GIA NH
75
V thiu ba din vin nn ti va Capi se phai em ht nhit

tnh va tai nng ra lam vic lam sao thu c bn mi phrng.
Cu Vitalis a chun b tt ca, ch con vic thp nn ln;
nhng chung ti ch cho phep mnh co c cai xa x o khi ma
phong a gn ng ch khng th nn se chay ht trc khi biu
din xong.
Trong khi chung ti chim lnh sn khu, tay anh trng con
i mt tua cui cung quanh lang. Ting trng lai gn va ngoai ph
co ting n ao: hai chuc a tre n xem.
Vn khng ngng anh trng, tay anh trng ng gia hai
chic en xp ngay ca vao sn khu, cng chung ch con vic
vao ch ch xem biu din na thi.
Ti xut hin u tin, hat hai bai hat hoa theo an hac-p.
Tht tha ma noi, v tay khng c si ni my. Xa nay ti chng
bao gi co cai t ai cua ngi kch s, nhng ln nay s lanh nhat
cua khan gia lam ti nan long. Ro rang la nu ti khng lam vui
long ho th i nao ho m tui tin ra.
u co phai v thanh danh ma ti hat, ti hat la v Joli Coeur. i chao! Ti nhng mun lam ng long cng chung, lam
ho phn khi ln; nhng nhn trong gian phong y nhng bong
ngi ky la nay ti thy hnh nh mnh chng lam ho quan tm
bao nhiu.
Capi may mn hn, c khan gia v tay nhiu trang.
Cuc biu din vn tip tuc, nh Capi no kt thuc trong
nhng ting v tay rm rp.
Gi phut quyt nh a n. Trong khi ti nhay mt iu vu
Ty Ban Nha trn sn khu co cu Vitalis hoa an theo, Capi
ming ngm chic bat g, i qua tt ca moi hang khan gia.
Liu no co thu c bn mi phrng hay khng?
Ti mt n t hi nhng vn tip tuc nhay bi v ti ch co
th dng khi Capi quay v. No khng h vi va, khi ngi ta
khng cho tin th no ly chn v nhe vao cai tui tin khng mun
Hector Malot
76
m ra..Cui cung, no xut hin, ti nh ngng, nhng cu Vitalis

ra hiu cho ti c nhay tip.
Ti gn Capi, ti thy cai bat g con vi, con phai thm
nhiu.
Luc nay cu Vitalis cung anh gia thu nhp xong ben ng
dy:
- Ti tin la mnh co th noi mt cach khng t khen rng
chung ti a biu din xong chng trnh; tuy nhin v nn vn
con chay, nu nh khan gia mun nghe, ti xin hat mt vai khuc:
Capi se lai i thm vong na, va nhng ai cha tm thy ch
m tui tin u trong ln Capi i qua luc nay th ln nay se m
tui tin kheo leo hn.
Mc du cu Vitalis la giao s day ti, ti cha bao gi thy cu
hat nh a hat bui ti hm o.
Ti nhn thy mt phu nhn tre ngi hang gh u v tay
nhit lit n ht sc mnh. Ti a y nhn xet ba ta v o khng
phai mt ba nng dn ma la mt phu nhn thc thu, bn canh ba
la mt a be cung v tay tan thng Capi rt nhiu, co le no la
con trai ba.
Sau khuc r-man Capi lai i quyn tin, ti ngac nhin thy
ba ta khng cho g vao trong bat Capi ca.
Khi chu ti hat xong khuc Ri-sa, ba ta ra hiu cho ti lai gn.
- Ti mun noi chuyn vi chu chau.
iu nay lam ti hi ngac nhin. Tuy nhin ti cung truyn
at y mun nay ti cu Vitalis, luc nay Capi a tr v ch chung ti.
Ln quyn tin th hai nay con c t hn ln trc.
- Ba ta mun g ng? - Cu Vitalis hoi.
- Mun noi chuyn vi cu a.
- ng chng co g noi vi ba ta ca.
- Ba y khng cho g Capi, co le by gi mun cho no chng?
- Th th Capi phai n ch ba y, khng phai ng.
KHNG GIA NH
77
Tuy nhin cu quyt nh i nhng dt Capi theo. Ti cung i

theo ho.
Trong luc o mt ngi y t mang mt cai en lng va mt
cai chn ti ng bn canh ba phu nhn va a be.
Cu Vitalis n gn va chao.
- Xin li a lam phin cu, ba phu nhn noi, nhng th nao ti
cung phai ngi khen cu mi xong. Ti la nhac s ma, thanh th
mun noi .cu hiu mt tai nng ln nh cu a lam ti xuc ng
n th nao.
- Noi n tai nng lam g mt ng gia nh ti. - Cu Vitalis
ap.
- Xin cu bit cho la khng phai ti b thuc y bi to mo xoi
moi. - Ba phu nhn noi.
- Ti sn sang lam thoa long to mo cua ba thi, chc ba ngac
nhin thy mt ngi lam tro cho ma lai hat c?
- Phai noi la ngac nhin n than phuc.
- Co g u, ti th khng phai luc nao cung nh th nay,
ngay xa, thi ti con tre, a lu lm ri, ti la... y t cho mt ca
s ln va ti c bt chc hat i hat lai mt vai iu, ch co th
thi.
Ba phu nhn khng tra li nhng nhn cu Vitalis kha lu
trong khi cu ng trc mt ba ta vi mt thai lung tung.
- Xin chao cu. - Ba ta noi.
Ri cui xung Capi, ba ta t vao chic bat g mt ng
vang.
Ti c tng cu Vitalis se a ba ra xe kia y, nhng cu
khng lam g ht. Khi ba ta a cach xa cu vai bc, ti nghe thy
cu rua thm vai li bng ting y.
- Nhng ba ta cho Capi ca mt ng lu-i c ma cu. - Ti noi.
Hector Malot
78
- Mt ng lu-i! - Cu noi, nh ra khoi mt gic m. - nh!

Phai, ti nghip Joli - Coeur, ng a qun mt no. Ta i v vi no
i.
Chung ti vi va tr v quan tro.
Ti ln cu thang u tin va chay vao bung. La cha tt,
nhng khng bc ln c thanh ngon na. Ti mau chong thp
ngay mt ngon nn va tm Joli - Coeur v khng thy ting no u.
No nm trn tm chn ve nh ang ngu. Ti cui xung nhe
nhang cm ly tay no cho no khoi thc gic. Ban tay no lanh
ngt.
Luc nay cu Vitalis bc vao phong. Ti quay mt v pha cu.
Cu Vitalis cui xung:
- i thi! - Cu noi. - No a cht. Chuyn nay t phai xay ra
thi.
KHNG GIA NH
79
CHNG 6 : N PARIS
Chung ti con cach xa Paris lm. Phai ln ng trn nhng

con ng tuyt phu va i b t sang n chiu ngc vi gio bc
qut vao mt chung ti.
Nhng oan ng dai nay sao ma bun tham! Chung ti c
lm l tin ti chng trao i vi nhau ly mt li, mt tai ngt i
v gio bc, chn t ma da day th rng.
Yn lng lam ti kh s khng bit th nao ma k; ti cn
noi, cn khuy khoa; nhng cu Vitalis ch tra li bng vai t ngn
gon mi khi ti hoi cu g.
May thay, Capi c cai d th l tnh cam va thng trong
khi i ng ti hay cam thy mt cai li m va nong t trn
ban tay ti.
Ti du dang vut ve no. No co ve cung sung sng v s th
hin long thng mn cua ti chng khac g ti sung sng trc
s th hin long thng mn cua no. Trai tim cua mt con cho
cung chng kem nhay cam hn trai tim cua mt a tre la bao.
Chung ti c i b trn ng cai, thng trc mt ma i
trong gia lanh va tnh mch cua mua ng, ch ngh ngi bng gic
ngu ban m trong mt chung nga hay mt chung cu vi mt
lat banh mong lam ba n ti.
Cy s tip theo cy s, oan ng nay tip theo oan
ng kia, chung ti dn ti gn Paris, ti nhn ra iu nay khng
cn n s bao trc cua nhng ct mc cm bn ng: giao
thng ngay cang tp np hn, mau tuyt phu ng xa bn hn
vung ng bng Champagne Chung ti se lam g Paris, nht la
trong tnh canh khn kh hin nay? o la cu hoi ti t ra cho
mnh vi nhiu lo lng va thng chim tron tm tr ti trong
Hector Malot
80
nhng bui i b dai ng ng. Ti mun hoi cu Vitalis nhng

khng dam v trng cu rt u am.
Cui cung mt hm, theo cai cach cu nhn ti, ti cam thy
sp c bit cai iu a bao lu hng mong moi.
o la vao mt bui sang, ti hm trc chung ti ngu trong
mt cai trai, sang hm sau ln ng t tinh m, t trn nh mt
sn i.chung ti a thy trc mt mt am my bng hi nc
mau en bay trn mt thanh ph khng l ma ngi ta ch phn
bit c my toa nha cao vut ln. Paris! Paris! Cui cung a la
Paris.
Ti ang c gng t t mnh vao trong am ln xn nao mai
nha, nao gac chung, nao thap ang mt hut sau sng mu va
khoi th cu Vitalis chm bc lai ti bn canh ti.
- Th la i chung ta thay i ri, cu noi, ch bn ting ng
h na chung ta se ti Paris.
Va... Paris chung ta se chia tay nhau.
Ti a mt nhn cu Vitalis. Cu cung nhn ti, mt ti tai i,
mi ti run ln, thay u noi ln cho cu bit nhng g ang din ra
trong ti.
- Chau co ve lo lng phai khng? - Cu noi, cung kh nao nh
ti.
- Chung ta chia tay nhau! - Cui cung ti noi khi nhng giy
phut ngac nhin u tin a qua i.
- Thng be ti nghip!
Cu noi nay va nht la giong noi ln cu noi o lam nc mt
ti trao ra: a lu qua ri ti mi c nghe mt cu noi y thin
cam n th!
- i! Cu la con ngi tt qua! - Ti ku ln.
- Chau mi la cu be tt, mt trai tim t hon dung cam. Chau
thy y, i co nhng luc ngi ta cam thy sung sng khi tm
thy mt ngi ma ta co th da vao c. ng sung sng co
chau bn canh, thy chau nghe ng noi ma mt nhoa l ng nhe
KHNG GIA NH
81
nhom hn ngi. Bi v ng, chu Remi be bong cua ng a, ng cung

rt au long.
Ch mai v sau nay, khi ma ti a co mt ngi yu ti
mi cam nhn va hiu thu tt ca s ung n cua cu noi nay.
- Kh mt ni la, cu Vitalis noi tip, bao gi ngi ta cung
phai chia tay ung vao luc cam thy ngc lai tc la mun gn
nhau hn na.
- Nhng, ti rut re noi, chng le cu mun bo chau Paris?
- Tt nhin la khng. Ti cui mua ng ng chau cho mt
padrone hn a chau vao trong am tre cung chi an hac-p.
Ring ng, ng se day an hac-p va an v cm cho bon tre y lam
vic trn ng ph Paris. Paris ho bit ng, ng a y nhiu
ln, t Paris ng mi n lang chau y. ng ch cn yu cu c
day la ngi ta cho ng day nhiu khng lam xu. Mi ngi
chung ta se sng theo mt cach ring. Ri ng thi ng cung lo
day hai con cho thay th cho Zerbino va Dolce. ng se day chung
gp, sao cho sang xun ta lai co th ln ng, chau Remi be bong
a, va ta se khng ri nhau na. Luc nay ng oi hoi chau phai
dung cam va chu ng. Sau nay moi vic se kha hn. Ta lai tr v
cuc sng t do. ng se a chau sang c, sang Anh. Chau se ln
ln, tr tu m rng. ng se day chau nhiu iu chau tr thanh
mt con ngi. ng a cam kt vi ba Milligan va ng se gi li.
thc hin nhng chuyn du hanh o ng a bt u day chau
ting Anh, ting c, ting y ri y, i vi mt a tre tui
chau o cung la mt cai g ang k, cha noi n vic chau a
manh me rn roi ln nhiu. Chau xem y, Remi be bong cua ng
a, tt ca khng phai la lang ph.
Thu xp nh th nay co le la thch hp cho hoan canh hin
tai cua chung ti hn ca. By gi y khi ngh lai, ti thy chu ti
a tm c cach giai quyt tt nht ra khoi tnh th tht tai
hai cua chung ti. Nhng nhng y ngh khi hi tng khng ging
nh y ngh ti co thoat u.
Trong cac iu cu noi ti ch nhn thy hai th: s chia ly cua
chung ti va tay chu ma thi.
Hector Malot
82
Trong nhng chuyn i qua cac lang mac va thanh ph ti a

gp nhiu tay chu, chung thu hoc kim bon tre con t ch nay
ch khac ri dung roi vot ma dn bon tre i. Chung khng ging cu
Vitalis mt chut nao ch anh ac, bt cng, lun oi hoi, say
ru, ming luc nao cung chi rua, ban tay luc nao cung gi cao
chc anh.
Ti co th ri vao tay mt thng chu nh th lm. Va lai,
ngay ca may mn gp chu tt th cung lai la mt thay i.
Ti mun tra li nhiu iu lm, nhng cu noi nh dn ln
tim ti va ming ti nhng ti c km nen lai. Chu ti a oi hoi ti
phai can am, phai nhn nhuc, ti mun vng li cu lam cu khoi
au kh thm. Hn na cu khng con bn ti na va ta nh s
phai nghe cu tra li cua ti, cu a i ln trc ti my bc nh
luc nay.
Ti i theo cu, khng bao lu chung ti ti mt con sng, qua
mt chic cu y bun ly cha tng thy bao gi; tuyt en nh
than gia nho, phu ln va he mt lp di ng ngp n mt ca
chn.
u cu co mt ngi lang vi nhng con ph hep, sau o lai
tip n vung qu nhng nhng cn nha y chen chuc nhau rt
tham hai. Trn ng cai xe c i lai khng ngng.
Ti ln gn cu Vitalis va i bn phai cu, Capi theo sat got
ng sau.
Chng my chc ht lang qu, chung ti n mt ph khng
nhn thy u la tn cung ca, hai bn xa xa la nhng cn nha
ngheo nan bn thu khng c ep nh nha Bordeaux,
Toulouse va Lyon.
Tuyt c vun vao tng ng va trn nhng ng tuyt bn
cng nay ngi ta tro, rau co thi ra, u cac loai rac ri,
khng kh sc mui hi thi, tre con chi trc ca nha a nao mt
cung xanh xao, chc chc lai thy nhng xe ch rt nng i qua,
tre con tranh rt kheo leo.
- Chung ta ang u th nay ha cu? - Ti hoi.
KHNG GIA NH
83
- Paris con a.
Co th tng tng c khng?
Thc t tht xu xa va khn kh!
y la Paris ma ti vn tha thit mong c nhn thy?
Hi i! ung y, y la ni ti se sng qua mua ng, xa cu
Vitalis... va Capi.
Hector Malot
84
CHNG 7 : MT TAY CHU
Tuy tt ca nhng g quanh ti u lam ti gh tm, ti vn

m to mt, hu nh qun hoan canh nghim trong cua chung ti,
nhn xung quanh. Cang tin su vao Paris ti cang thy t
nhng g ap ng c hy vong hao huyn cua ti. Ro rang la
Paris khng bng Bordeaux ri.
Sau khi i tht lu trong mt ph ln, o co nhng ca
hang cang to cang ep hn khi chung ti tip tuc i, cu Vitalis re
sang phai va ngay sau o chung ti ti mt khu hoan toan ngheo
kh: nhng ngi nha cao va en hu nh cham vao nhau trn
cao, mt con sui khng ong bng chay gia long ph, va chng
m xa g n lan nc hi thi cun trong o, mt am ngi
ng nght c dn b trn va he nhy nhua. Cha bao gi ti
trng thy nhng khun mt xanh xao n nh th, cung cha
bao gi ti trng thy bon tre con c i qua i lai gia.nhng ngi
b hanh mt cach tao tn n nh th. Trong cac quan ru, ma
quan ru th rt nhiu, co nhng ngi an ng va an ba ng
ung trc nhng quy ru bng thic, va ung va la li om
xom.
goc mt ngi nha, ti oc thy tn ph Lourcine. Cu Vitalis
nhe nhang tach nhng nhom ngi lam vng li i cua cu ra va
ti theo sat cu ch s lac mt cu.
Sau khi qua mt cai sn ln va mt li i chung ti ti mt
ni nh mt loai ging ti tm va xanh ngn ngt chc hn mt
tri khng bao gi chiu ti. Ni nay trng con thm t va ang s
hn tt ca nhng g ti a trng thy cho ti luc y.
- Garifoli co nha khng? - Cu Vitalis hoi mt ngi an ng
ang moc nhng gie lau ln tng di anh sang cua mt cai en.
- Ti khng bit, ng ln ma xem.
KHNG GIA NH
85
- Garifoli la tay chu ma ng a noi vi chau y. - Cu bao ti.

- Hn y.
Con ph, cai nha u khng phai la nhng th co kha nng
nng long hng hai cua ngi ta ln. Vy th tay chu nh th nao
y?
Cu thang ln bn tng, ti gn ca chung ti nghe thy mt
ting vut gon, ri mt ting na, tip ngay sau o la mt ting ku
n xe rut. Mt giong an ng, giong ngot ngao u li, noi mt
vai ting g o. Cu Vitalis xng vao gian phong va git khoi tay
ngi an ng kia, chng phai ai khac chnh la Garifoli, mt cai
roi ma tay nay ang dung anh mt a be ci trn.
Chung ti trong mt ni ging nh va thoc ln. gia la
mt khoang rng co mt lu tre con, chung quanh k mi cai
ging.
Tng va trn mau g khng th nh ngha ni.
Trn ng i vao ti thy mt a be ngi tr troi trong mt
goc. Gng mt no th hin ca ni au n va du hin n su
sc. Ngi ta khng th nao khng nhn no bi v no co mt net
quyn ru toat ra t i mt m l.
Nhng ti tr lai chu y n chu ti.
Cu khoanh hai tay ng trc mt Garifoli.
Tt ca xay ra qua nhanh khin Garifoli ngac nhin mt mt
luc.
- Tht la nhuc nha! - Cu Vitalis ku ln. - ung, tht nhuc
khi hanh ha tre con nh vy!
- Vic g cu dy vao? - Garifoli noi..- Vic ma lin quan n
canh sat y.
- Canh sat? - Garifoli ku ln.
- Phai! - Chu ti tra li khng tay chu kia lam cho e de s
st.
Hector Malot
86
- Vitalis, nghe nay, - Thng cha o bnh tnh lai noi vi mt

giong ch giu. - ng co doa ti la se tun chuyn ra, bi v, v
pha ti, ti cung mun tun chuyn ra y. Nu nh ti nhc lai
cai iu ma ti bit, nu nh ti noi ra ch mt cai tn thi th ai se
la ngi phai lo giu gim ni nhuc nha cua mnh nao?
Chu ti im khng tra li c.
Ni nhuc nha cua cu? Ti sng st. Ti cha kp ht ngac
nhin cu a nm tay ti li ra cu thang.
Cu Vitalis c i khng noi cu g chng nao chung ti con
trong ph ng ngi nhng ti mt ph nho vng ve, cu ngi
xung mt cai ct mc, a tay ln tran nhiu ln, cu o la du
hiu cua s lung tung.
- Nghe theo long hao hip la tt, co le th, cu noi nh noi vi
chnh mnh, nhng v th ta ra va he Paris trong tui khng mt
ng xu.
Con co oi khng?
- Sut t luc cu cho chau mu banh m sang nay chau a n
g u.
- Th th chau ti nghip cua ta i, ti nay chau phai nhn oi
ma i ngu thi, nu nh ta bit c ta se ngu u!
Luc nay a v khuya, lanh cang ngay cang but gia, gio bc
thi v, m nay se gay go y.
Cu Vitalis run ln. Tri tuy lanh ma tay cu nong bong, ngi
cu co git tng hi.
- Cu m ri! - Ti noi.
- ng s th tht, ang le luc nay ng phai co mt cai ging
m, mt ba cm ti no n trong mt cn bung co la si. Nhng
tt ca nhng cai o ch la gic m thi! Gi ta se lam th nay nhe:
Khi nao ta gp canh sat ta se ho a v n vy. ng rt mun
tranh iu o, nhng ng khng mun con cht ret, con i, hay
can am ln.
KHNG GIA NH
87
Cu Vitalis i rt vt va, th to va hn hn nh ngi ang

chay. Ti hoi cu, cu khng tra li va ly ban tay ra hiu la cu
khng noi c.
Chung ti c i gia nhng bc tng ma trn cao treo lung
lng y o mt ngon en m, ngon en ung a vi ting ku
cua st cu..Cu Vitalis dng lai, ht hi.
- ng phai ngh thi, khng i c na. -Cu noi.
Mt cai ca ra vao m vao mt hang giu va bn trn hang
giu o dng mt ng phn chung to, gio thi lam kh lp rm
phu trn cung cua ng phn va lam tung kha nhiu rm ra trn
mt ph ngay chn ng phn chung.
- ng se ngi y thi. - Cu noi.
Cu ra hiu cho ti thu thp ch rm lai, ri nga phch trn
lp rm rac y ung hn la ngi xung o; rng cu va vao nhau lp
cp va ca ngi cu run ln.
Khi ti a vun ven tt ca ch rm thu thp c, ti ti ngi
bn cu Vitalis.
- Ap cht ngi vao ng, cu noi, va t Capi ln trn mnh
chau, no se truyn cho chau mt chut hi m.
Cu co ve mt n ra ri.
Liu cu co y thc c tnh trang cua mnh khng? iu o
ti khng bao gi bit. Nhng luc ti thu rm vao mnh va ap sat
mnh vao thn cu, ti cam thy cu cui xung mt ti va cu hn ti.
Thng khi tri qua lanh co th lam ngi ta t cong va sng
s n m i nu ngoai tri.
Trng hp cua chung ti la nh vy.
Va thu mnh sat vao cu Vitalis xong th mt ti c dp lai.
Ti c ht sc m mt ra nhng khng sao lam ni, ti cu vao
canh tay mnh tht manh nhng da ti khng con cam giac g, ti
kho long lam mnh thy au du ch hi mt chut. Tuy nhin chn
ng o cung lam ti con co c phn nao y thc. Cu Vitalis, lng
da vao canh cng, th mt cach mt nhoc.
Hector Malot
88
Capi a ngu, nm gia hai chn ti, nep mnh vao ngc ti.
Trn u chung ti gio vn thi ao ao. Trong ph khng co mt ai,
ngay bn canh chung ti, xa xa, xung quanh chung ti, tt ca la
mt ni im lng cht choc. Cai im lng lam ti hai hung. Ti cam
thy nh mnh cung sp cht y.
Y ngh v cai cht a ti tr v Chavanon.
Ti nghip ma Barberin! Cht ma khng gp lai ma! Ri ti
ngh n Arthur, n ba Milligan.
Hai mt ti nhm cht, tim ti lanh cong, hnh nh ti ngt
i.
Tnh dy ti thy mnh nm trn mt cai ging, phong ti
nm co mt ngon la to chiu sang..Ti nhn quanh.
Ti khng h bit cn phong nay cung nh nhng khun mt
quanh ti: mt ngi an ng mc ao vet mau xam va i i guc
mau vang, ba bn a tre trong o co mt a be gai trac nm,
sau tui nhn chong choc vao ti vi i mt ngac nhin.
Ti nhom dy. Moi ngi vn va quanh ti.
- Cu Vitalis u? - Ti hoi.
- No hoi cha no y. - Mt thiu n co le la ch ca cua bon tre
con noi.
- o khng phai la cha ti ma la chu ti, vy cu u? Con
Capi u?
Cu Vitalis ma la cha ti co le ho con la li noi v cu vi ti
nhng v cu ch la chu ti nn ho xet thy c n gian noi s tht,
va sau y la nhng iu ho cho ti bit.
Khe ca ni chung ti nau mnh la nha mt ngi lam vn.
Khoang hai gi sang ng ta m ca i ch thy chung ti nm o.
Ngi ta goi chung ti dy ly ch cho xe i nhng v chng ai
trong hai chung ti ng y g ca, ch co Capi sua ln tra li, ho
nm canh tay chung ti lay dy. Chung ti chng ca quy thm
chut nao. Th la ho ngh co chuyn quan trong y.
KHNG GIA NH
89
Ngi ta mang en ti, kt qua kham nghim cho thy cu

Vitalis a cht ret con ti th cung chng hn my t. Tuy nhin
nh co Capi nm trn ngc ti nn ti con gi c chut hi m va
con thoi thop th. Ngi ta ben mang ti vao trong nha ng lam
vn, t vao trong ging cua mt a con va b li dy. Ti
nm o sau ting ng h gn nh a cht, nhng ri tun hoan
c thit lp lai, th manh ln, va ti va mi tnh dy. Lanh
cong va t lit n nh th ca v th xac ln tr tu, th nhng ti
vn u tnh tao hiu tm quan trong cua nhng li ti va c
nghe. Cu Vitalis a mt!
Ngi an ng mc ao vet mau xam, co ngha la ngi lam
vn, a k cho ti nghe cu chuyn nay va trong khi ng k c be
con co cai nhn ng ngang khng ngng a mt nhn cha. Khi cha
c noi n ch cu Vitalis cht, c hiu tin nay la mt on th nao
i vi ti, bi v c nhanh chong di khoi goc mnh ng tin v
pha ngi cha, t ban tay mnh ln canh tay ng con ban tay kia
ch vao ti ng thi tht ln mt m thanh rt la khng phai
ting ngi, no nh mt ting th dai m m y thng
cam..Ln u tin k t khi chia tay vi Arthur, ti cam thy mt
tnh cam tin cy va u ym, chng khac g thi ma ma Barberin
nhn ti trc khi m hn ti. Cu Vitalis a cht, ti ch co mt
mnh th ma hnh nh ti khng c n, c nh th cu vn con bn
canh ti.
- Phai, con a, c be Lise cua cha. - Ngi cha cui xung c con
gai. - iu o lam cho cu ta kh tht y nhng anh phai noi s
tht thi; ta ma khng noi canh sat cung se noi.
Va ng tip tuc k cho ti nghe moi ngi a i bao canh sat
nh th nao, ho a mang cu Vitalis i ra sao, trong khi ti c
t vao ging Alexis, cu con ca cua ng.
- Con Capi u a? - Ti hoi khi ng ngng li.
- Capi?
- Vng, con cho y a?
Hector Malot
90
- No i theo cai cang ri. - Mt trong nhng a tre noi. - No

c khe khe ku ln nhng ting ku tham thit.
Ti quyt nh ng dy nhng va ng ln ti suyt nga,
phai vn vao mt cai gh da.
- Chau cam thy kho chu ? - ng lam vn hoi ti giong
thng cam.
Ti tra li qua ti thy kho chu trong ngi va nu nh moi
ngi cho phep ti se ngi canh ngon la mt luc. Nhng ti khng
cn thm hi nong, cai cn la thc n kia. Mui thm cua sup bp
cai bay ti ch ti lam ti cang yu la thm.
C be con co cai nhn la la ma cha c goi la Lise hnh nh
oan c y ngh cua ti v t nhin c bo i va ngay sau o tr
lai vi mt a sup bp cai. Ti yu n ni noi khng ra ting, ti
ly tay ra hiu cam n c, nhng ng b khng ti con th gi
na, ng noi:
- Cm ly i, cu con trai cua ti a, Lise cho cu ung th
cn cho y va nu cu mun, sau a nay se n thm a na.
Ti ngn ht a sup ch trong co vai giy.
Khi ti t chic tha xung, Lise tht ln mt ting ku hai
long. C cm ly chic a t tay ti a cho cha i ly thm ri c
mang lai cho ti vi mt nu ci.
Cung nh ln u, a sup ht ch trong mt thoang..- ai cha,
cu be cua ti, ng lam vn noi, n gon nh.
Ti o mt ln n tn mang tai nhng sau mt lat, ti thy
tt nht la nn thu tht, ti ben tra li ngay hm qua ti khng n
cm chiu cung khng n cm sang.
- Con chu chau th sao?
- Cung nh chau vy.
Sup lam ti khoe ln, ti ng dy nh i.
- Chau nh i u? - Ngi cha hoi.
- Chau i tm cu Vitalis nhn mt cu ln cui.
KHNG GIA NH
91
- Nhng chau bit ch nao ma tm? Chau tro u?

- Chung chau cha co ch v va ti hm qua.
- Th chau lam g?
- Chau chi an hac-p, hat kim sng.
- Tt nht chau nn tr v vi cha me.
- Chau khng co cha me.
- Th th cung phai co chu, co d ch.
- Khng, chau chng co ai ca.
Va noi ti va tin v pha ca, chic an hac-p eo trn
lng.
- Chau khng s nhng con ng xa ?
- D nhin chau thch mt cai ging m, mt chn si m.
- Chau mun ging m, si m bng lao ng ch g? Nu
nh ca ngay phai ao t vt va chau co nhn khng? Nhng bao
am co banh m, ti v co ging ngu sn sang, chau n a sup
ma trong long thoa man a kim c no. Va cui cung, y vi
chung ti chau se co mt gia nh.
Mt gia nh!
Ti se khng n c na. My cu con trai kia se la anh em
cua ti, c be Lise se la em gai ti.
Trong nhng gic m tre th cua ti ti a nhiu ln tng
tng mnh tm thy cha va me nhng cha bao gi ngh n mnh
co anh co ch co em. Th ma by gi t nhin ngi ta mang lai cho
ti.
Ti vi bo dy eo an xung khoi vai.
- Th la tra li ri nhe. - Ngi cha ci mt cai ci thc s
thoai mai. - Cu con trai cua ti hay treo an vao chic inh nay,
khi nao khng mun vi chung ti na cu lai ly no xung
ma bay i..- Chau ch i ra ngoai mt ln nay thi, ti noi vi ng,
i tm cu Vitalis.
Hector Malot
92
- ung qua ri. - Con ngi trung hu o noi.

Ngi nha ma chung ti nga khuy trc ca thuc vung
Glaciere, ng lam vn o tn la Acquin. Luc ti c nhn vao
nha nay gia nh gm co nm ngi: ngi cha, Pierre; hai con trai
Alexis va Benjamin; hai con gai, Etiennette -c ln va Lise - c ut.
Lise b cm nhng khng phai la cm bm sinh. c chng
cm khng phai la do ic.
Hai nm u c noi c nhng v sau, luc gn bn tui t
nhin khng noi c na. Tai nan nay xay ra sau mt trn co
git, may mn khng anh hng n tr thng minh cua c be, cai
g c cung hiu, hn th na c con th hin c tt ca moi iu.
Ba Acquin mt sau khi sinh Lise c mt nm, k t ngay
y ch Etiennette la me cua gia nh. Ch nha cm nc, khu
va...
Ti treo cy an hac-p ln va chun b k cho moi ngi
nghe chung ti a t ngt b lanh, b kit lc ra sao th co ting
cao vao cng vn va mt ting sua rn xit.
- Capi ri! - Ti ng ngay ln.
Lise m ca va Capi nhay vot vao long ti, ti m no trong
tay, no lim vao mt ti va sua ln nhng ting mng r.
Ti nhn ng Acquin, ng hiu ti ngay.
- Capi se y cung vi chau.
Con cho hnh nh hiu, no nhay xung t, a chn phai
ln ch trai tim, cui chao. Tre con ci thch thu lm, nht la Lise,
ti rt mun Capi biu din mt tit muc cho bon tre con xem
nhng Capi nhay ln u gi ti, hn ti, ri lai nhay xung t
keo keo tay ao vet cua ti.
- No mun chau i ra ngoai, no co ly.
- a chau n ch chu chau y.
Nhng nhn vin canh sat a mang cu Vitalis i noi la ho
cn thm vn ti va ho se tr lai trong ngay. Ch ho lu qua.
KHNG GIA NH
93
Thy ti lo lng va oan ra ly do, ngi cha a ti n s

canh sat, o ngi ta hoi ti ht cu no n cu kia. Nhng iu
ti bit rt n gian ti c vic k ra.
- Con by gi th nao? - ng cm hoi.
n y ngi cha can thip vao cu chuyn..- Chung ti se
trng nom chau, nu cac v giao chau cho ti.
Gi th tra li n vn cu Vitalis, iu nay kha kho i vi
ti v ti hu nh khng bit g v cu ca. Tuy nhin co mt im b
n ma le ra ti co th noi c: o la chuyn xay ra trong ln biu
din cui cung cua chung ti khi cu Vitalis hat hay n ni lam
mt ba phu nhn phai ngac nhin va tan thng; lai con nhng
doa dm cua Garifoli, ti c t hoi khng bit co nn gi im lng
hay khng. iu ma chu ti cn thn gi kn n nh th v cuc
i mnh liu co th l ra sau cai cht cua cu khng?
Nhng mt a tre kho ma giu ni ng cm canh sat cai g.
Canh sat la nhng ngi co cach thm vn lam ban thua ngay
khng thoat ni. o la iu a xay n vi ti.
- Ch con cach dn no n nha tay Garifoli nay. - ng cm noi
vi mt nhn vin canh sat.
- Anh se hoi thng cha o.
Ca ba chung ti cung i: nhn vin canh sat, ngi lam vn
va ti. Ti d dang nhn ra cn nha. Thy canh sat n, lai nhn
ra ti na, Garifoli tai mt. Tuy nhin hn trn tnh ngay khi bit
v sao chung ti n.
Hn k tom lc nhng iu mnh bit:
- n gian thi. Cu tn la Carlo Balzani.
Cach y khoang ba mi nhm bn mi nm, y, Carlo la
ca s ni ting nht. Nhng mt ngay kia cu b mt giong, luc o,
khng con la vua cua cac ca s na, cu khng mun vinh quang cua
mnh b giam sut do mt thanh danh nhng nha hat khng xng
ang vi mnh. Cu i tn, tr thanh Vitalis. Cu th lam rt nhiu
ngh nhng khng thanh cng. Cu tr thanh ngi lam tro cho.
Hector Malot
94
Nhng du khn kh my i na trong cu vn con long t trong, cu

se cht v h then nu cng chung bit rng con ngi hin hach
Carlo Balzani a tr nn cu Vitalis ngheo tung hin nay.
o la li giai thch iu b n a kch thch tr to mo cua ti
khng bit n bao nhiu!
Cu Vitalis ang phuc qua! Gia nh co ngi bao ti cu a
tng lam vua chc ti cung chng ngac nhin.
Hm sau ngi ta se an tang chu ti va ngi cha ha dn
ti n d l an tang..Nhng hm sau ti v cung tht vong v
khng sao dy c, ban m ti ln cn st nng. Ti b sung
huyt phi.
Chnh nh trn sung huyt phi o ma ti bit c long tt
cua gia nh Acquin va c tn tuy cua ch Etiennette.
Thy thuc bao phai a ti i nha thng.
Nh vy n gian nht. Tuy nhin ngi cha khng theo li
khuyn nay.
- V chau ri vao ca nha ti, chung ti phai gi chau.
Bnh ti keo dai va au n, b i b lai nhiu ln nhng ch
Etiennette vn khng h giam kin tr va hy sinh. Rt nhiu m
phai co ngi canh ti, Alexis va Benjamin ln lt thay nhau ngi
bn ging ti. Cui cung th thi ky dng bnh cung n nhng
phai i ti mua xun mi ra khoi nha c.
n luc y Lise a ti i chi bn b sng Bievre. Gia tra
khi mt tri ln cao nht, chung ti ra i, tay nm tay chung ti c
i thong tha, Capi i ng sau.
Trong nhng cuc i chi cua chung ti d nhin Lise khng
noi g nhng chung ti khng cn n li noi. Chung ti nhn nhau
va hiu thu nhau n ni chnh ti cung chng cn noi vi em.
Sau ri th sc lc ti lai tr lai va ti a co th lam vn. Ti
st rut ch i n luc nay, v ti mun mau mau lam cho moi
ngi nhng g ma moi ngi a lam cho ti, ti mun lam vic
cho ho, n ap lai bng sc lc cua ti nhng g ho a cho ti. Ti
KHNG GIA NH
95
cha bao gi lao ng chn tay nhng hnh nh ti lao ng c,

t nht la rt can trng, ti c nhn moi ngi chung quanh ma
lam theo.
o la mua ma cy qu truc bt u c em ti cac ch
Paris cho nn cha Acquin luc nay trng qu truc, vn chung ti
y mt ging cy nay.
Cng vic ngi ta giao cho ti gm co bui sang khi sng
mui a tan nhc cac tm che ln va bui ti trc khi sng mui
xung th lai y chung trn cy qu truc. Ban ngay ti phai ly
mt lp rm phu ln cy khoi b nng. Cng vic keo dai kha
lu v co hang my trm tm che mi ngay phai nhc ln t
xung hai ln va phai trng nom cy.
lang ti, ti a trng thy nhng ngi nng dn lam vic
nhng ti cha bao gi co.mt y nim nao v s chuyn cn, long
can am va cng lao ng cua nhng ngi lam vn ngoai
Paris. Ho dy sm hn mt tri moc nhiu, mt tri ln rt lu ri
mi i ngu, em ht sc mnh ra lao ng sut ngay dai ng
ng. Ti cung a nhn thy ngi ta trng trot trn t, nhng
cung lai khng co y nim nao v vic bng lao ng ngi ta bt
t phai san xut khng ngh. nha cha Acquin ti a co thy tt
ban tt.
Mc du cuc sng mi lam ti rt mt nhoc nhng, ti quen
vi no kha mau. ang t do i y i o by gi phai giam mnh
gia bn bc tng mt cn vn va sut t sang n ti phai lao
ng vt va, nhng y ti a gp mt th ma ti tng a mt
i vnh vin: cuc sng gia nh. Ti co cai ging cua mnh, co ch
cua mnh ban n ni a tp hp tt ca chung ti lai vi nhau.
Chung ti cung co nhng gi ngh ngi vui chi. Chiu chu
nht, tt ca chung ti tu tp di mt gian nho xinh xn sat ngay
np nha; ti ly an hac-p treo trn cai inh xung va dao nhac
cho hai anh em va hai ch em nhay. Khi ho chan nhay th ho bao
ti hat cac tit muc cua ti cho ho nghe, bai hat v thanh ph
Napolitaine bao gi cung gy cho Lise mt hiu qua khng sao
cng lai c: c hat n oan cui cung la mt em m l.
Hector Malot
96
Luc o lam em khuy khoa ti chi mt iu nhac h cung

vi Capi. i vi Capi chu nht cung la ngay l hi: chu nht lam
no lin tng lai qua kh.
Nhng ngay chu nht nay cung la nhng ngay chu nht cua
cu Vitalis. Ti chi an hac-p va hat nh la ang co mt cu. Cang
ln ln ti cang thm hiu cu i vi ti co y ngha nh th nao.
Hai nm tri tri qua nh vy, va v ngi cha thng em
ti cung i ch, i n ke ban hoa, n Madeleine, Chteau d'Eau
hoc cac ca hang hoa, dn dn ti bit Paris.
Ti a trng thy cac toa nha, a vao mt vai toa nha o, ti
i dao doc theo ke sng, trn cac ai l, trong vn Luxembourg,
in Tuiler-ies, ng Champ Selysees.
Cha Acquin cung co mt b su tp sach v thao mc rt
phong phu. Mua ng u tin cua ti trong gia nh tht la dai,
cng vic lam vn chm lai trong nhiu thang. Luc o bui
ti.co cng co vic, sach c phn phat cho chung ti oc.
Alexis va Benjamin khng tha hng c cua cha thu hoc
hanh, thng ti nao cung vy, mi xem c ba bn trang a ngu.
Ring ti, t ngu hn va to mo hn, ti oc ti tn gi i ngu mi
thi.
Lise khng bit oc, nhng thy ti m chm trong sach em
to mo mun bit cai g a lam ti ham thch n nh th. Em
mun ti oc cho em nghe, ch cho em xem. o la mi quan h mi
gia chung ti. Ti day em ve. Day lu va kho nhng vui bit my
khi em ch vach vai net ngi ta a hiu em mun ve g! Cha
Acquin m hn ti.
- c y, ng ci noi, sau nay Lise se tra n chau.
Sau nay co ngha khi em noi c v ngi ta khng t bo
vic lam em lai bit noi. Ch co iu cac bac s noi rng ngay luc
nay cha th lam g c, phai ch mt cn kch ng a.
c cha Acquin nhn lam con va bon tre i x khng khac
g anh em rut, co le ti se ni lanh gia nay mai mai nu nh
khng co mt tham hoa mt ln na lai xay ra lam thay i i ti.
KHNG GIA NH
97
CHNG 8 : GIA NH LY TAN
Ngi cha la mt trong nhng ngi chon cy kheo nht

Paris; v th n giai oan phai thc hin thao tac t nh la chon
cy, co ngha la la ra nhng cy qu truc n ra hoa kep, ng bn
rn sut ngay. Thi ky o i vi chung ti, c bit vi
Etiennette, la thi ky xu, v cac ng nghip n thm nhau
khng bao gi khng ung n mt lt, co khi ba lt ru, mi ln
ng i thm hai hay ba ngi lam vn khac ng u tr v nha
mt o gay, tay run, noi nng ngong nghu.
Khng bao gi Etiennette i ngu trc khi ng v, mun my
th mun.
Luc o, nu ti con thc, hoc ting ng v lam ti thc gic,
t phong ti ti nghe ting hai cha con trao i vi nhau.
- Sao con khng i ngu i? - Ngi cha noi.
- V con mun bit cha co cn g khng? - Thy cha khng v
n ti Lise co noi g khng?
- No c nhn vao ch cha mai.
- Em no a ngu cha?
- No mi i ngu mi lm phut thi, no c mun ch cha.
Sau mt lat im lng:
- Etiennette nay, con la c con gai ngoan, nghe cha bao y,
ngay mai, cha n Louisot, cha th vi con se v n ti.
Ha ri u lai vao y, ng vn khng v sm hn chut nao
mt khi a nhn mt ly ru.
Nhng khng phai thng thng nh vy.
Hn na thi ky chon cy cung khng lu lm, ht thi ky o
ngi cha lai khng i ra ngoai na.
Hector Malot
98
Cha Acquin, sau mua qu truc, trng hoa cho nhng ngay l
ln vao thang bay nht la vao thang tam, thang co ngay l Sainte Marie va Saint - Louis; phuc vu nhng ngay o chung ti chun
b hang nghn cy cuc sao Trung Quc, cy van anh, cy truc ao,
tt ca nhng g khung vn va nha knh cua chung ti cha ni.
Phai lam sao cho hoa cua chung n ung vao nhng ngay noi trn.
Ai cung bit iu o oi hoi tai nng, v ai ma lam chu c thi
tit, c mt tri! Cha Acquin con hn ca bc thy v ngh thut
nay.
Mua hoa cua chung ti tin bao la se tuyt vi, chung ti a
vao ngay mng nm thang tam va toan b cac cy hoa cua chung
ti a n ra hoa. Chung ti a lam vic v cung vt va, khng
co ly mt gi ngh ngi k ca ngay chu nht. Tuy nhin, v tt ca
a u vao y, thng cng cho chung ti, chu nht, ngay
mng nm thang tam hm y chung ti c i n ti Arcueil tai
nha mt ngi ban cua ngi cha, Capi cung c tham d. Chung
ti se lam vic cho ti tn ba, bn gi chiu hm o ri mi i.
Thc hin ung nh th, vai phut trc bn gi, ngi cha
quay cha trong khoa ca ln.
- Ca nha ln ng nao! - ng vui ve noi.
Chung ti thay u lng ly trong nhng b qun ao ep.
Thi gian tri nhanh n ni ti khng nhn ra na, ti ch bit la,
vao cui ba n, mt ngi trong bon chung ti co nhn xet la tri
y my en, va v ban n c don ngoai tri di mt cy cm
chay to, chung ti d dang thy ngay sp co bao..- Cac con i, phai
mau mau v, gio ma ni ln co th lt nhao cac tm che. Ln
ng thi!
Chung ti u bit cac tm che lp knh la ca tai san cua
nhng ngi lam vn, gio ma p v knh th ho sat nghip.
- Cha i trc y, ngi cha noi, Benjamin va ca Alexis na,
i theo cha.
Ch Etiennette va ti dt tay Lise, em theo kp chung ti rt
vt va lam chung ti co mun i nhanh cung khng c.
KHNG GIA NH
99
Liu chung ti co n nha trc cn bao c khng?

Bng nhin ma a bt u ri xung, luc u ch vai vin,
sau ti tp nh mt trn a l thc s. Chung ti phai lao vao tru
di mt cai cng.
Va th la chung ti thy mt trn ma a khung khip nht
ma ngi ta co th tng tng ra c. Ch mi mt luc ma mt
ph a phu mt lp trng xoa nh gia mua ng; nhng vin a
to bng trng chim b cu ri xung p m m vao nhng ni ma
thnh thoang lai n ra ting knh v. Tt ca moi th ri y xung
ph, nhng vin ngoi, nhng mang l thach cao, nhng vin a
en nat vun.
- Tri i! Nhng tm knh! - Ch Etiennette ku ln.
- Bit u cha n c trc ma a th sao?
- Ngay ca n c cung khng kp phu chiu rm ln, th la
toi ht ca ri. Cha se sat nghip, tri i! Cha cn s tin o bit
bao nhiu!
Ti mun hoi ch Etiennette, nhng chung ti hu nh
khng nghe thy ting nhau, hn na, ch nhn ma a ri vi b
mt su nao nh ngi nhn nha mnh b chay vy.
Trn ma a khung khip keo dai nm sau phut ri t
ngt ngng lai nh luc no bt u; my bay v Paris va chung ti
co th i c. Trong ph cac vin a ln lng lc nh nhng vin
cui bin, chung tao thanh mt lp day n ni ngp mt ca
chn.
Chung ti mau chong v ti nha: ca ln vn ngo; chung
ti vi bc vao vn.
Quang canh mi hai hung lam sao! Tt ca u b p v tan
tanh, cn vn ban sang ep la th nay khng con lai mt chut g.
Ngi cha u? Chung ti i tm ng nhng khng thy ng
u, n nha knh, ni ma khng mt ming knh nao con nguyn
ven, chung ti.thy ng quy ngi trn mt chic gh u gia
ng nat y mt t, Alexis va Benjamin ng im canh ng.
Hector Malot
100
- i! Cac con yu quy cua cha! - Thy chung ti n gn, ng

ngng u ln.
Ri ng m Lise trong tay ma khoc.
Ngay sau o ti c bit qua ch Etiennette va hai cu con
trai v sao ma ngi cha tht vong n th. ng mua cn vn nay
a mi nm va t xy ly ngi nha. Ngi chu ban t cho vay
tin mua cac vt dung cn cho ngh trng hoa cua ng. Toan b
tin se tra trong mi lm nm, mi nm tra mt ln. Cho ti giai
oan o, ngi cha a tra c u n nh lao ng kho nhoc va
chu thiu thn. Cac t tra tin cang thit yu khi ma chu n ch
ch c hi, co ngha mt t tra chm nao o ly lai t, nha va
moi vt liu ma lai vn gi, tt nhin, s tin a thu mi nm
trc. o la cach lao ta u t, lao hy vong trong mi lm nm
th nao chng co ngay ngi cha khng tra ni cho nn lao mi
liu u t nh th.
Ngay o cui cung a n do ma a. By gi se xay ra
chuyn g y?
Chung ti khng phai phn vn lu, ch mt ngay sau han
tra tin hang nm ma le ra ngi cha a tra bng tin ban cy,
chung ti thy mt ng mc qun ao en i vao nha a cho chung
ti mt t giy co dan tem trn o vit vai ch trong mt dong
trng.
o la ng mo toa.
Va k t ngay y ng ta c n lun lun n ni cui cung
thuc tn chung ti.
- Chao Remi, ng ta noi, chao Alexis; c khoe ch c
Etiennette?
Va ng ta a cho chung ti t giy dan tem.
Ngi cha chay khp thanh ph. ng i u?
Co le n toa an chng? Ch ngh n o ti a cam thy s
hai. Cu Vitalis cung a phai ra toa, va kt qua th nao ti a ro.
KHNG GIA NH
101
i vi ngi cha th kt qua phai ch lu hn. Mt phn

mua ng tri qua nh th. Va d nhin la chung ti khng th sa
cha nha knh va lp knh lai.
Chung ti trng rau va cac loai hoa khng phai che chn, tuy
khng co li lm nhng cung goi la co cng vic.
Mt bui ti, ngi cha tr v u ru hn moi khi.
- Cac con i, ng noi, ht ri..Ti nh ra ngoai, ti bit ng
sp noi mt iu g quan trong ma co le ti khng nn nghe.
Nhng bng mt c ch, ng gi ti lai.
- Con chng phai ngi trong gia nh hay sao? Cac con i,
cha sp t bo cac con ri.
Mt ting ku au n tht ln.
Lise nhay vao vong tay ng va m hn ng va khoc.
- ! Chng le cac con ngh cha c tnh bo nhng a con
ngoan nh th nay hay sao?
Nhng cha b kt ti khng tra ni tin, v cha khng co tin
ho se ban tt ca nhng th nay i, nhng cung khng u cho nn
ngi ta bt cha i tu nm nm. Trong thi gian y cac con se ra
sao?
Moi ngi im lng.
- Remi se vit th cho ngi em cua cha la c Catherine
Suriot Dreuzy, giai thch cho c ro tnh hnh va mi c n y;
vi Catherine, ta se quyt nh.
Ln u tin ti vit mt bc th, tht la mt s bt u ac
nghit.
Du sao, chung ti vn hy vong. C Catherine se n, iu o
cung la u i vi nhng a tre nh chung ti.
Tuy nhin c n khng nhanh nh chung ti tng, va lnh
gac bn thng mai, tc la nhng ngi i bt cac con n, n
trc c.
Hector Malot
102
Ngi cha ang nh i ra ngoai th cham tran ho, luc o co

ti i cung. Ch trong mt giy ho vy ly chung ti. ng tai xanh
i nh b choang vang va bng mt giong yu t xin c m hn
cac con.
- ng co kh nao qua ng ban dung cam a, mt trong nhng
ngi lnh gac noi, i tu n khng n ni kinh khung lm u.
Ti i tm my anh em trai trong vn.
Khi chung ti tr lai, ngi cha ang b Lise trong tay, em
khoc st mt.
Mt trong nhng ngi lnh gac th thm vao tai ng cai g
o ti nghe khng ro.
- Phai, ngi cha noi, ng noi ung, phai th thi.
Ri t ngt ng ln, ng t Lise xung t, nhng em c
bu cht ly ng khng ri ban tay ng ra..ang m hn Etiennette,
Alexis va Benjamin.
Ti ng trong mt goc, mt m i v nc mt.
ng goi ti:
- Con con, Remi, con khng n m hn cha ? Con khng
phai la con cua cha sao?
Chung ti cung cung ca ln.
- Cac con c ng y, ngi cha noi, cha ra lnh y.
Va ng vi vang ri bo chung ti sau khi t ban tay Lise vao
tay ch Etiennette.
Chung ti sng s ng gia bp, ai cung khoc. Chung ti
vn bit th nao cung co ngay nay, nhng chung ti u ngh c
Catherine luc o se co mt.
Nhng c Catherine cha n. C n sau khi ngi cha i
khoi mt gi va thy tt ca chung ti im lng trong bp khng
ai noi vi ai mt li. Ngi ma cho n luc y vn nng tinh
thn chung ti n lt mnh cung phai quy: ch Etiennette, xa
nay vn can am la th, nay cung yu ui nh chung ti.
KHNG GIA NH
103
C Catherine la mt ngi an ba cng ngh, a tng lam

vu nui Paris mi nm, c hiu nhng kho khn i nay.
Chung ti nhe hn ngi khi c nghe c ra lnh, c vng li
c.
i vi mt ngi an ba nng thn khng cua cai g, phai
ganh vac mt trach nhim nh vy tht la nng n.
Cha cua mt a be c nui trc kia lam cng chng vin,
c n hoi y kin ng nay va theo li khuyn cua ng, s phn
chung ti c nh oat. Ri c n nha tu nht tr vi ngi
cha, tam ngay sau khi n Paris, c cho chung ti bit quyt nh
nay nh th nao.
V chung ti con nho qua t i lam nn mi mt ngi se
n vi chu hoc c sn sang nhn a chau: Lise vi c
Catherine Morvan, Alexis nha mt ngi chu Varses, Benjamin nha mt ng chu khac lam vn Saint - Quentin, ch
Etiennette nha mt ngi c Esnandes.
Ti nghe nhng s xp t o, ch n lt mnh.
Nhng v c Catherine khng noi g thm, ti ben tin ln
hoi:
- Con chau th sao a?
- Chau ? Chau co phai trong gia nh u!.- Chau lam vic
cho gia nh.
- Nhng chau khng phai ngi trong gia nh.
- Co ch, co ch, anh y la ngi trong gia nh. - Tt ca u
noi.
Lise tin ti trc mt ngi c, hai tay chp lai, c ch o
con noi ln nhiu hn nhng li noi dai dong.
- Chau be nho ti nghip i, c Catherine noi, c hiu chau
lm, nhng i nay khng phai vic g ngi ta mun u co th
lam c, ch ring cho gia nh khng thi ming banh a qua
nho ri.
Hector Malot
104
Ti cam thy khng lam g hn c. iu c Catherine noi

ch qua ung ma thi.
C Catherine cho chung ti bit ngay mai se chia tay ri c
cho chung ti i ngu.
Va vao n phong tt ca moi ngi u vy quanh ti, Lise
sa vao ti ma khoc. Ti hiu rng tuy ai ny u bun v phai xa
cach nhau ho vn ngh n ti, phan nan cho ti, ti cam thy
mnh ung la anh em rut cua ho.
- Cac anh ch nghe em noi nay, ti bao ho, em thy ro la cac
anh ch coi em nh ngi trong gia nh vy.
- ung th, bao gi em cung la em, anh rut cua chung ti. Ho noi.
- c, th th em se to ra cho cac anh ch thy em la em,
anh rut cua moi ngi. Em se lai ly tm da cu va cy an hacp xung, em se i t Saint - Quentin ti Varses, t Varses ti
Esnandes, t Esnandes n Dreuzy, em se thm ln lt tt ca cac
anh ch. Em vn con nh cac bai hat, cac iu nhac nhay, em se t
kim sng.
Trn net mt moi ngi thy ro s hai long: ti bit y ngh
cua ti cung la khat vong cua mi ngi.
Chung ti c noi v d nh o mai. Ri ch Etiennette mun
chung ti vao ging, nhng nao co ai ngu c m hm y.
Ngay t sang sm, Lise a a ti ra vn va lam ti hiu
rng em mun ti ti thm nhng ngi khac trc em em bit
c tin tc cua tt ca moi ngi.
Ho phai ra i luc tam gi sang, c Catherine a thu mt
chic xe nga trc tin a moi ngi vao nha tu m hn ng
b sau o em theo boc hanh ly cua tng ngi mt ra ga. Ti bay
gi n lt ch Etiennette a ti ra vn.
- Ch mun lai cho em mt ky nim, o la b cua ngi
ni tr; em se thy kim, ch, keo, nhng th ma em cn y.
KHNG GIA NH
105
Trong khi ch Etiennette noi chuyn vi ti th Alexis c

qun quanh ch chung ti. Ch vao nha xong th Alexis lai gn
ti.
- Anh co hai ng mt trm xu, Alexis noi, em nhn mt
ng th anh se rt vui long.
Trong nm chung ti, Alexis la ngi duy nht co y thc v
tin, chung ti vn thng ch nhao thoi ha tin cua anh, anh lun
thu thp va v cung thch thu cac ng tin mi. Vic anh cho ti
tin lam ti xuc ng qua, ti mun t chi nhng anh c ep ti
phai nhn. Qua o phai thy la tnh cam cua anh i vi ti tht
manh me.
Benjamin cung khng qun ti; anh cho ti mt con dao i
ly mt xu "bi v dao la th ct t tnh ban".
Thi gian tri nhanh qua.
n luc nghe ting xe nga lai gn, Lise ben t phong c
Catherine bc ra va ra hiu cho ti theo em. Trong vn chung
ti co mt cy hoa hng Bng-gan mt goc heo lanh. Lise i v
pha cai cy, ct mt canh hng ri chia canh hng o lam hai
nhanh, mi bn co mt nu hoa ham tiu, a cho ti mt nhanh.
A! Ting noi cua i mi tht chng ngha ly g so vi ting
noi cua i mt! So vi cai nhn th li noi tht lanh nhat va trng
rng bit bao!
- Lise! Lise! - Ngi c goi.
Cac boc qun ao a em ln xe ca ri.
Ti cm ly cy an, goi Capi, no nhay ln v mng r, hiu
rng chung ti lai ln ng.
Gi phut chia tay a n. C Catherine rut ngn gi phut o
lai.
- Hn cha h em vi nhe! - Ti ku ln...
Mt ting nc n lam giong ti nghen lai.
Xe nga i mt.
Hector Malot
106
Th la ht.
Mt ngi lang ging chu trach nhim ong ca cn nha,
ng ta lam ti tnh ni sng s:
- Chau khng lai y ? - ng ta hoi.
- Khng a, chau i.
- i u?
- Chau c thng trc mt ma i thi.
Co le ng lam mt ng tac v tnh thng, bi v ng cha
tay cho ti:
- Nu chau mun lai y, ng noi, th bac se gi chau
nhng khng co lng.
Ti cam n ng. ng bo i. Th la ca ong lai.
Ti eo dy an ln vai.
- i nao, Capi!
Capi nhay ln trc mt ti sua vang.
Mt tri a ln cao chn tri, tri trong vt va m ap.
Mt cuc i mi m ra trc mt ti.
Ti ch la mt a tre ma a la chu mnh!
Hi i! Hoan canh ti tht ang bun.
Mc du con nho ti a phai chu nhiu bt hanh tr nn
thn trong va khn ngoan hn nhng a tre bnh thng tui
ti, o la mt li th ma ti a phai tra bng mt gia t.
V vy, trc khi lao mnh vao con ng m ra trc mt
ti, ti mun i thm con ngi ma trong nhng nm cui cung
nay a nh mt ngi cha i vi ti, nu nh c Catherine khng
em ti theo cung cac con ng ti t bit ng th ti se i mt
mnh n m hn ng vy.
Cha bao gi ti nha tu n nhng thi gian gn y ti a
nghe noi n no kha nhiu nn chc chn la co th tm c. Buc
Capi vao mt si dy thng, ti dt no i n nha tu Clichy.
KHNG GIA NH
107
Ti ngng lai mt luc trc khi dam vao tng nh mnh vao
o se b bt gi. Ti vn hnh dung ra khoi nha tu rt kho nhng
ti khng bit mun vao cung chng d dang g.
Cui cung, khng chu ngi ta khng cho mnh vao, ui
mnh v, ti a gp c ngi ti mun gp.
Ngi ta a ti vao mt hanh lang khng thanh chn,
khng chn song st nh ti a ngh va ngay sau o ngi cha i
ra khng b xch xing g ca.
- Cha ang ch con y Remi a, ng bao ti, cha a mng
Catherine khng a con ti. Tre con noi vi cha la con tr lai
ngh hat. Con a qun mnh suyt cht v oi va ret ca nha ta
ri chng?
Nu ti t bo cuc i o th ch con mt cach la c nh
mt ch nao. Nhng lam vy.se tht ha vi ch Etiennette,
Alexis, Benjamin va Lise. Thc t ch Etiennette, Alexis va
Benjamin chng cn nh ti, ho co th vit th cho nhau; nhng
Lise, em khng bit vit, c Catherine cung vy, nu ti bo Lise,
em se hoan toan b bo ri.
Em se ngh v ti th nao?
- Th chng le cha khng mun con cho cha bit tin tc cua
cac anh ch em con hay sao? - Ti noi.
- Chung co noi vi cha v chuyn o, nhng khng phai ch v
ngh n mnh ma cha mun con t bo cuc i ngi hat rong.
- Chnh v vy y cha a, nu con t bo cam kt ma con a
ha th iu o co ngha con khng ngh n Lise.
ng nhn ti rt lu ri t nhin nm ly hai ban tay ti:
- Con trai cua cha, cha se m hn con v li noi o; con la mt
a tre co tm.
Ch co hai chung ti trong hanh lang, chung ti ngi bn
nhau trn mt chic gh dai, ti lao vao tay ng.
- Cha ch mun noi vi con mt li nay na thi, ngi cha
noi tip: - thi anh nh Tri!
Hector Malot
108
Va ca hai chung ti ngi im lng mt luc, nhng thi gian a

ht, a ti luc chung ti phai chia tay.
Bng nhin, ng luc tui ao gi-l li ra mt chic ng h qua
quyt to, co dy da buc vao khuyt ao.
- Chng nhe ta chia tay nhau ma con lai khng mang theo
mt ky vt nao cua cha? y la chic ng h cua cha. Cha cho
con. No chng co gia tr g ln lm, nu ang gia, cha a ban i ri.
No chay khng c tt, thnh thoang lai phai ly ngon tay y.
Nhng cui cung th luc nay cha ch con co th.
Noi xong ng t chic ng h vao tay ti, ri thy ti co ve
mun t chi mt mon qua tng quy n th, ng bun ba noi
thm:
- y cha khng cn xem gi, thi gian ch tri qua chm
ma thi. Vnh bit con, Remi be nho cua cha.
Va ng cm tay ti dt ra ca. Ti cam ng khn xit.
Ti ng trn ph kha lu, rt lu la khac, khng bit nn i
sang trai hay sang phai va co le ti con ng nh th cho n m
nu nh tay ti khng bt ng cham vao mt vt tron cng.
Mt cach may moc va cung khng hiu mnh lam g, ti s
vao no: hoa ra cai ng h cua ti.
ung gia tra.
Capi keo ng qun ti. No sua ln vui mng.
- May mun g, Capi?
No nhn ti, ch i my phut, vn ngi ln t chn vao
cai tui co chic ng h. No mun xem gi noi vi "c toa ang
knh" nh thi lam vic cung cu Vitalis.
Ti cho no xem; no nhn kha lu nh c nh lai, ri bt u
vy ui, sua ln mi hai ting. Th la no vn khng qun. A!
Chung ti se kim c tin vi cai ng h nay y! Thm mt
iu ti khng tnh n.
KHNG GIA NH
109
V chuyn nay din ra gia ph ngay ca nha tu, co nhiu

ngi ng lai to mo nhn chung ti. Gia ma dam th ti a chi
ngay mt bui biu din nhng v s canh sat nn ti thi.
Ngh cua ti luc nay cn nht la mt cai ban nc Phap,
ti bit ngi ta ban no di ke sng, ti quyt nh mua mt cai.
Ti i v pha ke.
Ti nha th Saint - Medard, hnh nh ti nhn ra a tre
ang ng da vao tng nha th, a tre ky la ma ti a nhn
thy nha Garifoli, vn i mt t y, vn ve du dang nhn
nhuc y.
Ti lai gn, no nhn ra ti.
- Co phai anh, no noi, n nha Garifoli cung vi cu gia ru
bac trc hm ti vao bnh vin khng nh?
- Ti y. Garifoli vn la chu anh a?
- Ngi ta a bt hn ri v hn anh mt a tre nhiu qua
n ni no cht.
Ln u tin ti thy nha tu co ch.
- Bon tre con th sao? - Ti hoi.
- A! Ti co bit g u. Ti vao bnh vin v thng cha
Garifoli i x vi ti t qua n ni ti m. bnh vin ra ti v
lai ch Garifoli th chng con ai, mt ngi hang xom k lai cho ti
nghe nhng iu ti va noi vi anh. Thanh ra ti mi y,
khng bit i u, khng bit lam g..Ti khng giau co g nhng
ti u lam cho thng be nay khng n ni cht oi. Ti chay
n ca hang banh m ri quay v a no mt cai banh m tron.
No v ly nhai ngu nghin.
- Con by gi anh nh lam g? - Ti hoi no.
- Ti khng bit. Ti ang nh ban cy v cm i, le ra ti a
ban ri nu nh vic xa no khng lam cho ti bun ba qua. Cy v
cm nay la nim vui, nim an ui cua ti, nhng luc bun ti tm
mt ch co th ng mt mnh c ri keo an cho ban thn
Hector Malot
110
mnh, luc y ti nhn thy tt ca nhng th ep e trn tri, con

ep hn ca trong m na.
- Th sao anh khng keo an trong ph?
- Ti a chi an trong ph ri y ch, nhng chng ai cho
tin ca. Con anh th sao? Anh lam g?
Khng hiu tnh cam khoe khoang tre th nao a gy cam
hng cho ti:
- Ti la chu ganh hat. - Ti noi.
- ! Th anh co cho ti nhp vao ganh c khng? Tn ti la
Mattia. - Thng be noi.
- Nhng ca ganh hat cua ti ch co th nay. - Ti ch vao
Capi.
- Cn g! Ta co hai ngi. i! Xin anh, ng bo ri ti, ti se
ra sao? Ti lam vic c, chi v cm c, lam trt khp c,
nhay dy c, chui qua vong c, hat c; anh mun g ti lam
ny! Ti khng yu cu tin, ch mong co cai n. Ti ma lam ti
anh c vic anh ti, ch xin anh co mt iu: ng anh ti vao
u.
Nghe Mattia ti nghip noi vy ti mun khoc.
- c. - Ti bao no.
No lp tc cm ly ban tay ti hn ln o: nc mt ti dng
ln.
- i theo ti, nh mt ngi ban y! - Ti bao.
Va xoc lai chic dy eo an hac-p trn vai:
- Tin ln!
Ch mt khc ng h sau chung ti ra khoi Paris.
Gio hanh thang ba lam ng kh rao, trn t cng i b d
dang. Kh tri du, mt tri rc r trn bu tri khng my..Tht
khac bit bit bao so vi cai ngay tuyt ri ma ti vao Paris ni ti
khat khao bao lu nh mt vung t ha!
KHNG GIA NH
111
Cuc du hanh cua chung ti khi u tht ep, ti sai bc

trn con ng vang ting bc chn vi y nim tin. Capi, c
thao dy buc, chay quanh chung ti, bt c cai g va chng lam
sao cung sua. Co le no ch v thch ma sua.
Bn canh ti Mattia i khng noi nng g, ti cung im lng.
Ti a ha vi Lise i gp hai anh cua em va ch Etiennette
trc em, nhng ti khng cam kt se thm ai u tin: Benjamin,
Alexis hay ch Etiennette? Ti n thm ai trc tin se do ti
chon, ngha la ti co th i Cevennes, Charente hoc Picardie.
V ti ra khoi Paris v pha nam, ti ch con chon hoc Alexis
hoc ch Etiennette.
Mt trong nhng ly do lam ti mun i xung pha nam
trc, o la v mong gp ma Barberin.
Nu nh a t lu ti khng noi ti ma, khng co ngha co
th kt lun la ti a qun ma. Cung khng nn tng rng ti la
ke v n a khng vit th cho ma.
Bit bao ln ti a nh vit cho ma bao vi ma nh th
nay: "Con lun ngh n ma va yu ma vi ca tm long con".
Nhng, mt phn v ma khng bit oc, phn khac, ni s lao Barberin km tay ti lai. Nu Barberin nh th ti ma bit ti u,
hn co oi lai ti chng? Ri lai em ban ti i ln na chng? Co
le lao co quyn lam vic o. Ngh n o tha ti b ma Barberin
buc ti la v n con hn v phuc lai ri vao quyn hanh cua lao
Barberin.
Nhng by gi khi ma ti mun i u th i, ti co th gp
lai ma lm ch. Hn na, v a thu nhn Mattia vao "ganh hat"
cua ti, ti thy vn nay cung d thi. Ti co th c Mattia vao
trc, ti khn ngoan lui lai sau. No se ly c g o vao nha ma
Barberin; nu ma co mt mnh, no se k s thc cho ma nghe ri
ra bao cho ti bit, ti se vao cn nha ni tri qua tui u th cua
ti sa vao vong tay ba vu nui, con nu nh lao Barberin ang
nha th Mattia se ngh ma Barberin n mt ch a hen trc
ti c m hn ma.
Hector Malot
112
Va i ti va xy dng ca mt k hoach nh vy. Luc nay

chung ti ang gia chn ng qu chung ti co th ngh chn
mt luc..Ti bao Mattia:
- Nu anh mun, chung ta se ngh mt chut.
- Vng nhng ti mun xin anh xng h cu, t vi ti.
- Ti mun th lm.
Th la no ci, mt cai ci chn thanh du dang gi ht ca
rng ra, b rng trng nga trn khun mt ram nng.
Ti ly ban ra trai trn co. Ti nh hng kha lu, cui
cung vach ra hanh trnh cua mnh nh sau: Corbeil,
Fontainebleau, Montargis, Gien, Bourges, Saint - Amand,
Montlucon. Co th ti Chavanon c va nu gp chut may mn
th doc ng chung ti se khng cht oi.
Trong khi ti nghin cu ban , Mattia quan sat ti mt
cach chm chu.
- Cu bit oc ?
- Co ch. Th con cu, cu khng bit oc a?
- Khng.
- Th co mun hoc khng?
- ! Co ch.
- c, th th t se day cu.
M cai tui ra ti bng co y ngh xem th trong co nhng th
g. Ti ben bay ca ra trn co. Ti co ba ao s mi bng vai toan, ba
i tt, nm khn tay, tt ca u con rt mi, va mt i giay a
bt u cu.
Mattia loa mt.
- Con cu, cu co nhng g nao? - Ti hoi no.
- Cy an va b qun ao mc trn ngi.
KHNG GIA NH
113
- c! - Ti noi. - Ta se chia ra, v ta la ban ma: cu se co

hai ao s mi, hai i tt, ba khn tay, co iu la mi a se eo cai
tui trong mt gi ng h.
Mattia mun t chi phn u cua li ngh, nhng ti a
co thoi quen ch huy, ti khng cho no cai lai.
Ti bay cai tui ni tr ma ch Etiennette cho ti trn my
chic ao s mi, ca cai hp trong ng bng hoa hng cua Lise na.
Mattia mun m cai hp ra nhng ti khng cho phep, ti ct cai
hp o vao tui.
- Nu cu mun lam vui long t, ti bao no, th ng bao gi
m cai hp nay ra. o la mt qua tng.
T khi tr lai khoac tm da cu va khoac cy an hac-p, co
mt iu lam ti kha lung tung, o la chic qun cua ti. Ngh s
khng.mc qun dai. xut hin trc cng chung phai mc
qun cut, i tt trn co buc cheo nhng si ruy-bng.
Ti ben m cai tui ni tr cua ch Etiennette ra, cm ly cai
keo.
- Trong khi t sa cai qun, ti bao Mattia, cu cho t bit tai
ngh chi v cm cua cu nao.
No cm ly an va bt u chi.
Trong thi gian o ti dung cam a mui keo vao ct qun.
Thoat u ti va ct qun va nghe Mattia, sau ri chng
my chc ti dng hn lai dong tai ln nghe: Mattia chi v cm
chng kem g cu Vitalis.
Ti va v tay va hoi no:
- Ai day cu an th?
- Mi ngi mt t, chu yu t hoc trong khi lam vic. T chi
nhng g nghe c ngi khac.
n lt ti, ti cung mun to cho Mattia bit mnh cung la
mt tay chi nhac khng ti: cm ly an hac-p ti hat mt khuc
ma ti yu thch.
Hector Malot
114
Th la, nh gia nhng ngh s vi nhau, Mattia ap lai li

ca cua ti bng nhng cai v tay.
Nhng, sau khi chi nhac cho vui cung phai ngh n chi
nhac co cm chiu, co ch ngu na ch. Chung ti lai ln ng.
- Cu day t bai hat cua cu i, Mattia noi, ta se cung hat, t
ngh chng bao lu t se m v cm c, nh th rt hay.
Sau Villejuif, chung ti n mt ngi lang no. Khi qua cng
mt cai trai chung ti thy trong sn y ngi: ang co am ci.
Ti cht co y ngh ho cn co ngi chi an nhay, th la ti
bc vao, theo sau la Mattia va Capi. Tay nga mu chao tht cung
knh, ti ngh vi ngi u tin gp trn ng vao.
o la mt chang thanh nin to ln co ve d chu, tnh tnh
im am.
- Nay, cac v i, anh ta goi, cac v ngh sao nu co chut nhac?
Ta ng vao nhay ca-ri nao!
Ch vai phut sau ai ny ng thanh tng nhom gia sn
nhay.
- Cu co chi c iu nhay ca-ri khng? - Ti hoi khe
Mattia v ti kha lo lng.
- c.
No keo th an v cm cho ti nghe, may ma ti cung bit
iu y. Th la chung ti thoat him.
Ngi ta em mt cai xe bo t trong nha xe ra, cho chung
ti ln o. Tuy cha hoa nhac vi nhau bao gi nhng chung ti
cung chi iu nhay ca-ri khng n ni d. Cung may chung ti
chi y cho nhng i tai khng sanh nhac cung khng kho tnh
lm.
- Co cu nao trong hai cu bit chi ken y cooc-n khng
nh? - Anh thanh nin to ln hoi chung ti.
- Co, co, Mattia tra li, nhng ti khng co ken.
KHNG GIA NH
115
- ti i kim, v cm th hay tht y nhng hi nhat

nheo.
- Cu chi ca ken y na c a? - Ti hoi Mattia.
- Ca ken t-rm-pet co ranh, ca sao, tt ca cac nhac cu.
Qua thng be ang quy tht.
Chng my chc ken cooc-n c mang n, chung ti lai
cung chi khuc nhay ca-ri, pn-ka, van-x... c nh th cho n
ti.
Chung ti mt ra ri. C du xut hin.
- Thi thi, c noi, hai a tre khng an ni na ri. Chun
b t tay vao tui tin i nao.
- Nu c cho phep, ti noi vi c, chung ti se cho thu quy cua
chung ti i thu tin a.
Ti nem cai mu cua mnh cho Capi, no ngm vao mom. Moi
ngi v tay rm rp khi thy no duyn dang chao ngi ta mi
khi ngi ta cho tin, nhng iu ang gia hn i vi chung ti la
ngi ta cho nhiu lm. Ti theo doi thy nhng ng bac trng
xoa ri xung mu, cui cung chu r bo vao mt ng nm phrng.
Cha phai a ht. Ngi ta mi chung ti vao bp n cm va
cho chung ti ngu trong va thoc. Sang hm sau, khi ri cn nha
mn khach o chung ti co vn ling la hai mi tam phrng. Ca
mt tai san!
- Nh cu ma co y, Mattia a. - Ti bao ban ti. - Mt mnh
t th lam sao thanh ban nhac c.
Chung ti lai ln ng, long thnh thang y hy vong. Cui
cung tng lai mm ci vi chung ti chng?
KHNG GIA NH
MUC LUC
CHNG 9 : MT THANH PH EN ....................................................................................... 2

CHNG 10 : NGP LUT .......................................................................................................... 12
CHNG 11 : M NHAC VA CON BO CAI .............................................................................. 24
CHNG V: TM KIM ............................................................................................................. 57
CHNG VI : CHA VA ME DANH D ..................................................................................... 66
CHNG VII : NHNG M GIANG SINH ........................................................................... 78
CHNG VIII : TAU THIN NGA............................................................................................ 94
CHNG IX : TRONG GIA NH........................................................................................... 109
Hector Malot
CHNG 9 : MT THANH PH EN
Chung ti lai ln ng, khng oi khng mt vi hai mi

tam phrng trong tui nh s on tip nng nhit ma ngi ta a
danh cho chung ti nhn mt am ci gn Villejuif.
Phai noi rng chung ti a toan tm toan lc chi an cho c
du va cac khach mi cua c nhay.
Vi hai mi tam phrng trong tui, chung ti la hai v chua
t, khi ti Corbeil ti a co th mua thoai mai mt s th khng
dai dt chut nao: trc ht la mt cy ken y cu mt ca hang
st tuy khng mi khng ep nhng c lau chui ky cang bao
dng cn thn, rt c vic cho chung ti; ri nhng dy ruybng o buc vao tt, cui cung mt tui cu cua qun i cho
Mattia. Khi ri Corbeil, sau khi tra ht tin nhng th a mua,
tui tin chung ti co ba mi phrng bi v nhng cuc biu din
.y cua chung ti thu c kha nhiu. Chung ti iu hoa cac
tit muc sao cho lai ni nay c nhiu ngay. Sau na Mattia va
ti rt hp nhau, n ni coi nhau nh hai anh em rut.
Sau khi ri Corbeil chung ti tin v Mon-targis ti nha
ma Barberin.
By gi ti a giau, ti phai co qua tng ma ch.
Chng phai tm toi g lu. Co mt th se co th lam ma sung
sng hn tt ca moi th: o la mt con bo cai.
Cai chnh luc nay la lam sao bit gia. Ln u tin ti hoi
mt ng lai bo ng nay ci vao mui ti tra li. Nhng ti khng
ngi ta lam cho bi ri.
- Phai cho sa tt lai khng n qua nhiu.
ng ta co mt con bo cai ung theo yu cu cua ti, nu a
ng nm mi -quy th con bo se thuc v ti.
KHNG GIA NH
Con lu ti mi co u mon tin ln o.

Chng le khng mua ni no sao? Kheo khng mua ni mt.
Nhng nu vn may vn n vi chung ti nh nhng ngay u
tin th ti co th thu thp tng xu mt lm ch! Ch cn co thi
gian thi.
Luc o mt y tng mi nay ra trong oc ti.
ang le u tin i Chavanon th hay i Varses a, nh vy
chung ti se co u s thi gian b thiu nu i thng ti Chavanon.
Phai i Varses trc a, luc v mi ti nha ma Barberin.
Bui sang ti thng bao cho Mattia y ti, Mattia khng phan
i g ca.
Chung ti mt ba thang mi vt qua ngn y cy s, nhng
ti gn Varses ti vui mng m tin thy mnh a tn dung tt
thi gian: chung ti co mt trm hai mi tam phrng, ch thiu
hai mi hai phrng la mua c con bo cai.
T Varses ti Chavanon chc chn chung ti se kim c
kha.
Varses, cach y mt trm nm, ch la mt ngi lang nho heo
lanh gia nui non. Tht qua trn mt t tht hiu quanh: ch co
a vi, t trung, khng cy ci ngoai y o my cy de, cy du
tm va vai cy oliviers com coi; t khng trng trot c, ch nao
cung thy a xam, a trng; ch nhng ni t hi su mt chut
mi.co chut m thp mt t thc vt sng c lam ni bt ln
trng rt vui mt.
V ni y tr trui nh th nn hay xay ra nhng trn lut
kinh khung: mi khi tri ma, nc c chay theo nhng sn dc
trui cy nh trn mt ng ph lat a va nhng con sui xa nay
can kh nay chay ao ao nh thac lam cho bng chc bao nhiu
sng trong thung lung y p ln ri tran ra, ch vai phut nc
ngp n nm met va hn ca th na.
Khi chung ti ti ngoai vi Varses la ba gi chiu, mt tri rc
r toa trn bu tri trong vt, nhng cang tin ti ngay cang ti i;
Hector Malot
gia bu tri va mt t mt am my khoi day c bc t nhng

ng khoi nng n ra xu xe ln nhau ri lan dai ngt ngat. T hn
mt gi nay chung ti nghe thy nhng ting vu vu rt manh,
nhng ting r rao nh ting r rao cua bin cung vi nhng ting
p ung uc. Ting vu vu th la ting quat ri con nhng ting
uc la ting bua va ting v.
Ti ch bit chu cua Alexis la cng nhn mo lam vic mo
Truyere va ch co th. Chu Varses hay ngoai Varses?
Vao ti lang ti hoi thm mo u, ngi ta ch cho ti n
b bn trai cua con sng Di-vonne.
Ngi ta cung cho chung ti a ch cua chu Gaspard, chu
cach y mt quang ngn trong mt ph quanh co va dc ng t
ngon i xung con sng.
Khi hoi thm ng th mt ngi an ba ang noi chuyn vi
mt ba hang xom a tra li la lam vic xong n sau gi ng mi
v.
- Th chau hoi ng y co vic g?
- Chau mun gp Alexis.
Ba ben nhn ti t u n chn va nhn Capi.
- Chau la Remi phai khng? Alexis co noi chuyn vi chung
ti, no i chau n y. Th con cu nay la ai?
- La ban chau a.
o la ba thm cua Alexis. Ti c tng ba ta mi chung ti
vao trong nha ngh ngi v i chn y bui cung nh khun mt
sam nng gio cua chung ti cho bit ro chung ti mt lm; th
nhng ba ta chng lam g ca ch nhc lai la nu chung ti quay lai
luc sau gi th se gp Alexis.
Cach on tip nh vy lam chung ti khng mun quay lai
nha lam g na, chung ti i n i Alexis ca vao mo luc gn
sau gi. Ti ng o vi Mattia va Capi va sau sau gi vai phut
ti bt u nhn thy t trong ng hm su thm va tm ti
KHNG GIA NH
nhng chm sang ln dn. o la nhng ngi th mo tay cm en

tr ln chn ban ngay ban mt.
Ho i rt chm, bc i nng n ta nh b au u gi vy,
iu o sau nay ti mi bit, khi ma ti bc xung nhng bc ln
xung cua chic thang dn xung mc su nht cua mo; mt ho
en nh mt nhng ngi nao ng khoi, ao qun va mu ho phu
y bui than cung nhng mang bun t. Qua kho en, tng
ngi i vao treo en ln mt cai inh.
Mc du rt chu y ti khng nhn thy Alexis, nu anh khng
nhay ln ba c ti hn ti a anh i qua trc mt ma khng
bit: en t u n chn nh th by gi anh u con ging ngi
anh cua ti vn thng chay trn nhng li i vn xa kia?
- y la Remi. - Anh va noi va quay lai pha mt ngi
an ng khoang bn mi tui i bn canh.
Ti bit ngay y la chu Gaspard.
- Bon chu ch chau a lu. - ng hin t noi.
Capi mng r v gp lai Alexis. Trong khi o ti giai thch
cho chu Gaspard rang Mattia la mt ngi ban cua ti, mt cu be
rt kha ma ti a quen t lu, chi ken y khng kem g ai.
- Con y la Capi ch g, - chu Gaspard noi, - ngay mai la
chu nht: ngh ngi xong bon chau biu din cho chung ti xem
mt bui nhe. Alexis noi la con cho nay thng thai hn ca mt ng
giao hoc mt kch s y.
Ti lung tung trc mt ba thm bao nhiu th thoai mai vi
ng chu by nhiu.
Khi sp sa v ti nha, chu Gaspard lai gn chung ti:
- Bon chau n ti vi chung ti nhe.
Cha bao gi co mt li mi nao lam ti vui n th bi v ti
ang t hoi liu n ca chung ti co phai chia tay nhau hay
khng, cach on tip cua ba thm chng lam ti may may hy vong.
- y la Remi, - ng noi khi bc vao nha, - va ban cua chau.
Hector Malot
- Ti a gp cac cu y ri.
c tri qua bui ti cung ng, ti tht sung sng, tht
tnh ma noi ti cung sung sng.c n cm ti na. Sut t
Paris chung ti c gp u n y, t khi c n mt ba cm
thc s. Thc ra vi nhng g thu c chung ti cung kha giau,
u n nhng ba cm sang trong trong cac quan, nhng con
phai danh tin tu bo na.
Cm ti keo dai khng bao lu.
- Chau se ngu vi Alexis nhe. - Chu Gaspard bao ti. - Con
Mattia, nu chau ng y ngu trong lo banh m, chu se lam cho
chau mt cai ging m rm.
Ti va phn ln m o ti va Alexis dung ban chuyn.
Chu Gaspard la th cuc than, ngha la ng cuc than trong
mo bng mt cai cuc chim. Alexis la ngi y goong, co ngha
y than trn mt toa xe goi la xe goong trn ng ray t ni
than c cuc ra cho ti mt cai ging. Xe goong trong co cha
than khi n ging c moc vao mt dy cap co may a ln trn
mt t.
Du cho mi la th mo co t lu, Alexis a yu mo, t hao v
mo, theo anh o la cai mo ep nht, ly ky nht x s nay, anh t
vao cu chuyn k cua mnh tt ca tm quan trong cua mt ngi
khach phng xa n t vung t la tm c nhng i tai chu y
lng nghe mnh.
Alexis tip tuc k v cuc sng cua mo, nhng him nguy cua
mo nh vu n ga khung khip tc la n kh mo vai tun trc y
lam cht hang chuc cng nhn mo, tai nan nay gy cho anh mt n
tng rt manh.
Nhng g Alexis k kch thch tr to mo cua ti n ni ti
mun xung mo nhng mun xung mo phai la th mo a.
Tuy nhin, mt s tnh c a khin ti cam nhn c tt ca
ni hai hung i khi vn e doa th mo.
KHNG GIA NH
Ti hm trc ngay ti ln ng, Alexis v nha vi mt ban

tay b gip do mt tang than ri vao. Mt ngon tay anh nat ra n
mt na, ca ban tay gip tm bm lai.
Bac s cua cng ty n nha thm va bng bo cho anh. Vt
thng khng trm trong nh Alexis phai ngh vic.
Chu Gaspard co tnh cach la i lam sao ng chp nhn lam
vy, chng bun chng gin bao gi, nhng co mt iu khin ng
mt ca hin lanh: o la co cai g can tr cng vic cua ng..Khi bit
Alexis phai ngh lam vic trong nhiu ngay, ng ku tng ln. Ai
se y xe goong trong sut thi gian nay? Chng co ai thay no ca,
mo ang thiu ngi nht la tre con.
ng i tm mt ngi y xe goong nhng lai v khng. ng
bt u phan nan.
Thy ng bun va hiu v sao ng bun, ng thi cam thy
co ngha vu trong trng hp nay, mnh nn co cach ring n
ap long hiu khach cua ng a danh cho chung ti, ti ben hoi
ng y goong co kho lm khng.
- Ch vic y no trn ng ray.
- Xe co nng khng a?
- Khng n ni nng lm.
- Alexis y c th chc la chau cung y c.
ng ci m ln nhng sau o tr lai ng n ngay:
- Chau la cu be tt qua, ung th y, ngay mai chau xung
mo vi chu. ung la chau giup chu, nhng co le cung co ch cho
chau. Nu chau thy thch cng vic nay, th no con hn la c lang
thang trn ng.
Nhng nu nh th th Mattia se lam g? Ti ben hoi no co
mun cung Capi i biu din trong vung ln cn khng th no ng
y.
- T se rt hai long t mnh kim nt tin tu bo. - No ci
noi.
Hector Malot
Qua ba thang chung ti cung vi nhau, sng gia khng

kh thoang ang, Mattia a khac xa cu be m yu ma ti gp
ang ng da vao nha th Saint - Medard. Mt tri va cuc sng
ngoai tri a em lai sc khoe cho no, lam no vui ln. Sut hanh
trnh luc nao no cung vui, cung ci. Nu khng co no khng hiu
ti se ra sao?
Chung ti thoa thun vi nhau trong thi gian ti xung mo
Mattia se i biu din tng thm thu nhp.
Sang hm sau ngi ta a cho ti b qun ao lao ng cua
Alexis. Ti i theo chu Gaspard.
- Chu y vao nhe, - ng a cai en cho ti, - c theo chu ma
i.
Chung ti i su vao ng hm, ng i trc.
- Chau ma trt chn bc thang th bam cht vao nhe,
di kia su lm va cng lm y..Khng cn phai nghe nhng li
dn do nay ti a u xuc ng ri, bi v t ch anh sang bc vao
trong m ti, t mt t bc vao trong long t, ai chng thy
xn xang trong long.
Theo ban nng ti quay lai pha sau: ban ngay ch con la mt
chm sang nho tt tn u kia. Ti theo kp bc chn chu
Gaspard rt nhanh.
- n bc thang ri y nay. - Chng bao lu ng noi.
Chung ti n trc mt cai l en ngom va trong cai chiu
su ma mt ti khng th lng ni ti thy nhng vt sang ung
a, u vao th ln sau c nho dn n ch con la nhng
chm nho khi chung c cang ngay cang xa i. o la en cua nhng
th mo a vao mo trc chung ti. Ting ho noi chuyn nghe nh
ting r rm vng ti tn tai chung ti nh mt lung khng kh
m m thi vao mt, lung khng kh co mui g o ma ln u tin
ti ngi thy: no nh mui -te ln vi mui et-xng.
Khi ti ni lam vic, chu Gaspard ch cho ti phai lam nhng
g, va khi goong y p than, ng cung y vi ti day ti cach
KHNG GIA NH
y goong ti tn ging, day ti cach a goong vao nhng ng

tranh khi gp nhng ngi y xe goong ti t pha ngc lai.
K cung co ly khi noi rng ngh nay khng ly g lam kho
lm, sau vai gi nu nh ti cha tr nn thanh thao th cung co
th goi la lam c. Ch cha kheo lm cha quen lm ma thi, bu
vao o ti buc phai mt nhiu sc hn, kt qua la lam c t hn
va mt nhiu hn.
Canh ni chu Gaspard lam vic, co mt ngi y goong lang
ging vi ti, le ra la mt a tre nh ti va cac ban ti, th lai la
mt cu gia ru bac trng; noi bac trng v vao ngay chu nht, ngay
ai ny tm ra sach se, bi qua ca mt tun l, ngay th hai ru
xam ngay th bay ru en. Cu n ngoai sau mi tui. Ngay xa,
thi con tre, cu la th g, co ngha chu trach nhim bao tr cac ct
chng bng g chng hm, nhng sau mt vu sut hm cu b
nghin nat ba ngon tay anh phai bo ngh. Cng ty cua cu co cho
cu mt chut tin tr cp v tai nan nay xay ra khi cu cu ba cng
nhn ban. Cu sng bng tin tr cp o c vai nm. Cng ty cua
cu pha san, cu chng con ngun nao ma sng, chng thuc din
nao, cu phai vao mo.Truyere y goong. Ho goi cu la cu giao, bi v
cu hiu bit nhiu iu ma cac th cuc, th mo bc thy con phai
chu, nhng ngi nay sn sang noi ln nh vy.
Trong gi n cm chung ti lam quen vi nhau va cu thn vi
ti rt nhanh. trong mo thng ngi ta t noi v th ngi ta goi
chung ti la nhng ngi hay chuyn.
Nhng cu chuyn k cua Alexis khng cho ti bit ht
nhng iu ti mun bit, nhng cu tra li cua chu Gaspard cung
khng lam ti thoa man, bi v khi ti hoi chu:
- Than a la g ha chu?
Th luc nao chu cung ch tra li:
- La than tm c trong t.
Nhng khi ti hoi cu giao cung cu hoi y th cu lai tra li
khac hn:
Hector Malot
10
- No khng g khac ch la than g ma thi: ang le cho vao lo

si nhng cai cy cua thi ai chung ta, ta lai cho vao o cy ci
moc trong nhng khu rng c ai a bin thanh than do sc manh
cua thin nhin, do chay rng, do nui la, do ng t.
Va khi ti ngac nhin nhn cu th cu noi:
- Hm nay ta khng co th gi noi v chuyn o, nhng mai
la chu nht, chau n ti, ti se giai thch cho chau.
Ngay hm sau ti noi vi chu Gaspard la mnh n thm cu
giao.
- A, chu ci, th la chau a tm c ngi chuyn tro ri
y ha, i i, nu long chau mun vy. Ch co iu la nu nh
chau hoc c cai g cu th cung ng ln mt ta y nhe.
Ti bc vao th cu ra on ti.
- Ti a goi mon biroulade ri y, bi v tui tre co tai co
mt nhng cung co ca c hong na, mun lam ban vi ho cach tt
nht la lam thoa man ca yt hu ho.
Mon biroulade la mon hat d nng ngm vao ru trng,
vung Cevennes nay c mi n mon o la mt vinh d.
- Sau khi n mon biroulade, ti se cho chau xem b su tp
cua ti.
B su tp nay v cung phong phu, t nht la theo anh gia
cua ti, no chim toan b ch cua cu, trn cac ban va cac gia nu
la vt mu nho, vt mu ln th xp di t.
a t hai mi nm nay, cu su tm tt ca nhng cai g ma
cu thy hay hay gp trong khi lam.vic, va bi v khu mo lu vc
sng Cere va sng Divonne rt nhiu thc vt hoa a, cu co nhng
mu rt him ma nha a cht hoc va t nhin hoc nao co c
hn phai v cung sung sng.
Cu vi noi va ti cung chm chu nghe:
- Bi v chau mun bit th nao la than a, chau hay nghe
y: mt t ni chung ta khng phai luc nao cung nh ngay
nay. Co nhng thi ky ma nc ta phu y loai cy gi y ch moc
KHNG GIA NH
11
nhng nc nhit i. Ri bng nhin co mt cuc cach mang,

toan b lp thc vt nay b thay th bng mt lp thc vt khac
hn, n lt no lai b thay th bi mt lp khac na, c nh th
trong hang ngan, hang triu nm. Cy nho cy ln tch tu lai, va
phn huy va chng ln nhau sinh ra nhiu lp than a. Ti se cho
chau xem nhng mu ly t va ta goi la tng hay la mai con
mang du n cua cy ci, c gi nh la thao mc gia nhng t
giy cua tp mu thao mc.
Cuc ving thm cua ti keo dai n m v cu hiu bit qua
nhiu va nhng li giai thch cua cu lam ti say m.
Hector Malot
12
CHNG 10 : NGP LUT
Ngay hm sau chung ti lai xung mo.

Ti va y chic xe goong v pha ging Sainte - Alphonsine
ln th ba th nghe thy t pha ging mt ting gm khung
khip. Co ch nao sat l hay toan b hm b sut? Ti lng nghe,
ting huyn nao vn tip tuc va di i t pha.
Cam tng u tin cua ti la khip va ln c, ti ngh
n vic chay trn v pha thang nhng v a nhiu ln b moi
ngi ch giu v thoi nhut nhat nn ti xu h ma ng lai.
Bng nhin mt lu chut lun qua hai chn ti ma chay: ri
hnh nh ti nghe thy mt ting la lung lt trn mt t va trn
thanh hm vi ting nc v. Ni ti ng vn hoan toan kh c
ma. Ti ly en soi ri cui xung nhn mt t.
ung la nc, nc t ging n va ngay cang dng ln trong
hm. Bo xe goong trn ng ray ti chay v ni cng trng lam
vic.
- Chu Gaspard i, trong mo co nc!
- V vn!
- Chu nghe ma xem.
Giong ti xuc ng n ni chu Gaspard ngng cuc nghe,
vn cai ting o ngay cang to hn, nghe cang th tham hn. Khng
con nhm ln g na.
- Chay nhanh i thi. - ng bao ti.
Chu cm ly en, bao gi o cung la ng tac u tin cua
ngi th mo, ri len ngay vao ng hm.
Cha i c mi bc th ti thy cu giao cung xung
ng hm.
KHNG GIA NH
13
Mc nc tng rt nhanh, luc nay a ln ti u gi lam

chung ti tin rt chm. Ca ba chung ti luc i qua cac cng
trng lam vic u ku to:
- Chay i, nc vao mo ri!
Mc nc tng vi mt tc hoang loan, may thay chung
ti ngay gn thang nu khng khng th nao n o c. Cu
giao ti thang trc tin.
- Anh va chau ln trc i. Ti gia ri, lng tm yn n.
Luc nay chng cu n l phep lam g na, chu Gaspard ln
trc, ti theo sau ri n cu giao, sau cu mt quang cach kha xa
mi n vai cng nhn theo kp chung ti.
Cha bao gi bn mi met ngn cach mc su th hai vi
mc su th nht cua mo c vt nhanh nh th! Nhng va ti
nc thang trn cung th mt lan song nc ua xung u chung ti
lam en cua chung ti tt ngom. Tht la mt thac nc!
- Gi cho cht vao! - Chu Gaspard ku.
Chu, cu giao va ti, chung ti bam tht cht vao nc thang
chng c lai, nhng ngi ng sau chung ti b song keo i
lun, va chc chn la nu chung ti con phai leo mi nc thang
na hn chung ti cung nh ho a b ri xung ri bi v ch ngay
sau o thac nc tr thanh mt khi l up xung.
Ln ti mc trn cung ri chung ti vn cha thoat, mun
ln khoi mo con nm mi met na va ngay ca tng hm nay cung
co nc, anh sang th khng co..- Ta nguy ri. - Cu giao noi vi
giong hu nh bnh tnh. - Remi chau cu kinh i.
Cung luc o co bay tam anh en chay ti ch chung ti, nc
ln ti u gi chung ti, khng cn cui xung tay chung ti cung
cham vao nc. o khng phai la mt th nc lng ma la lung
nc cun, va tri no va keo theo nhng tang g quay cung
nh nhng chic lng chim.
Nhng ngi cm en ma chung ti nhn thy nh theo
ng hm i ti thang va nhng bc thang gn y, nhng
Hector Malot
14
trc dong thac nh th nay th vic o khng th lam ni bi v

lam sao ma y ngc c dong nc cung nh khang c lai c
sc thuc cua nc va nhng tang g no cun theo?
Ho cung tht ra li ma cu giao tht ra luc nay:
- Chung ta nguy ri!
Ho tin n ch chung ti.
- i li nay, phai ri. - Cu giao noi, cu la ngi duy nht
trong chung ti con gi c chut bnh tnh. - Ni duy nht ta tru
n c la ni cng trng cu y.
Cng trng cu la mt phn cua mo a b bo i t lu khng
ai lai vang tr cu giao, cu vn thng ti thm khu o mi khi cn
tm hiu mt iu la lung nao o.
- Cac anh quay lai i, - cu ra lnh, - a ti mt cai en, ti
se dn cac anh i.
Bnh thng mi khi cu noi ngi ta hay giu cu i chut
nhng luc nay tt ca my cai en u c a ra. Cu vi vang
cm ly mt chic, tay kia keo ti i, cu dn u ca oan. V chung
ti i cung chiu vi dong nc nn i kha nhanh.
Sau khi i doc theo ng hm mt lat, cu dng lai.
- Ta khng con thi gian na ri. Nc ln nhanh qua.
Qua tht nc mau chong chim c chung ti, t u gi ti
no ln ti hang, t hang ln n ngc.
- Phai treo vao mt dc ngach hm thi. -Cu giao noi.
- Sau o th sao? Dc ngach hm chng dn n u ca!
Qua thc o la mt cai tui cung, nhng chung ti khng con
thi gian ch i va chon.la, hoc vao mt dc ngach hm va co
ly vai phut trc mt co ngha hy vong sng sot hoc c theo
ng hm ma i du bit chc chn ch vai giy la b chm nghm.
Cu giao dn u, chung ti i vao trong mt dc ngach hm.
Hai ngi trong s chung ti c i theo ng hm, chung ti
khng bao gi trng thy ho na.
KHNG GIA NH
15
Trong mo la mt s huyn nao ang s: ting t a sut l,

ting nc xoay, ting nc xung, ting gay rng rc cua g
chng hm, ting khng kh b nen n bung, tt ca lam chung ti
sng s m mui.
- Tn th ch khng con la cai g na!
- Lay Tri, hay thng chung con!
Sut t luc vao trong dc ngach hm, cu giao khng noi g
na, tm hn cu bay bng cao hn nhng li phan nan v tac
dung.
- Cac con i, - cu noi, - khng th ta mt th c, nu ta
c dung tay chn ma bu vao vach dc cua ngach hm nh th
chng my chc ta se ri ra, phai ao ly nhng im ta gia
nhng phin than a.
Li khuyn o rt ung nhng cung rt kho thc hin, co ai
mang theo cuc chim u, tt ca chung ti u mang en nhng
khng ai co mt dung cu nao trong tay.
- Ly nhng cai moc en ma ao. - Cu giao noi.
Th la ngi nao ngi y bt u ao t, cng vic chng
d dang g, vach cua ngach hm va dc va trn. Nhng ai cung
bit rng nu trt tay trt chn mt cai la cht, v th moi ngi
u ao khoe u kheo tay. Ch vai phut chung ti a ao c
mt cai hc t chn vao c.
Nhng ting ng trong mo vn d di nh trc. Chung ti
s hai nhn nhau, ngi no tm trong mt ngi kia li giai thch
ma tr oc cua ban thn mnh khng em lai c.
Cu giao, sau mt hi im lng, noi tip:
- Chung ta ang trong khng kh cua mt cai chung,
khng kh b nc dn ep tu lai trong hm nay n by gi lai
khang c lai nc va y lui nc. Chng khac g ngi ta vt mt
cai cc up ngc xung nc trong mt cai x, nc khng bao gi
tran ln ay cc ca. Cai cc vn rng nh khng kh trong.
Hector Malot
16
y cung th. Nc khng th ln n ch.chung ta c.

Ta khng cht ui nhng cung kho ma sng sot. Khng kh khng
thoat i u c v ngach hm nay ong kn. Khng kh tu ham
th ta cung b tu ham. Im lng va s hai bao trum mt luc.
Cu giao lai noi tip:
- Theo y ti tt nht chung ta nn ao mt cai thm nh
chiu ngh cu thang y, chung ta co bay ngi hai cai thm la
u.
Moi ngi bt u vao vic, thp ln bn cai en. Sau ba gi
lam vic khng ngh, vi moc en, vi dao, chung ti a ao c
mt cai thm phng co th ngi trn o c.
- Phai tit kim en, - cu giao noi, - thp mt cai thi.
Mo luc nay im lng, di chn chung ti nc ng yn.
Trong mo y nc, sau khi tran ngp tt ca moi ng hm t
ay ln ti trn mo, nc giam cht chung ti trong dc ngach
hm nay, giam cht con hn trong nhng bc tng a. Cai im
lng m thm khng sao thm nhp c con ang s, ang ngac
nhin hn ca cai n ao huyn nao luc nc v up vao. Chung ti b
chn sng trong mt nm m.
Khng kh nng n kho th, chung ti ngt ngat, tai ong ong
ln. Khng con y nim nao v thi gian. By gi la tra hay la sau
gi chiu?
Bng nhin gia yn lng co ting chu Gaspard ct ln:
- Theo ti y ma, - ng noi, - cha ai lam g cu chung ta
ca, ta a nghe thy g u.
- Phai lam cho ho thy la ta con sng, -cu giao noi, - hay p
vao vach hm tht manh vao.
Khng phai ch, mt ngi trong chung ti co i bt to bt
u p manh vao vach, ting ng nay cung nh y tng gy ra
ting ng o lam chung ti n. Ngi ta co nghe thy
ting chung ti khng? Ngi ta co tra li chung ti khng?
KHNG GIA NH
17
Mt cuc tranh lun n ra v vic moi ngi se dung cach

nao cu chung ti, kt qua la gia s co mt tp hp nhn hoc
n ngoan muc va trong nhng iu kin tht thun li, t nht
chung ti cung phai trong cai ngi m nay n tam ngay. Tam
ngay! Khi y thc c iu nay th chung ti khng ai ban lun g
na.
- Nghe ka. - Mt ngi th mo noi..- Cai g vy?
- Co ting ng trong nc.
- o la anh lam ri mt ming a y.
- Khng. Ting nay uc.
Chung ti lng nghe. Tai ti vn rt thnh th ma cung
chng nghe thy g ca. Nhng ngi ban cua ti, v a quen vi
nhng ting ng trong mo, phn khi hn ti.
- ung ri, - cu giao noi, - co cai g o trong nc tht.
- Ting nc chay xung thi.
- Khng. Ting nay khng lin tuc ma tng hi u n.
- Tng hi u n! Ta sng ri! Cac con i! o la ting
nhng chic xe ben tha gu xung muc nc ging ln!
- Gu tat nc!
Th la cung mt luc tt ca chung ti hoa cung mt giong lp
lai my ting nay. Va chung ti nhom ngi ln.
Khng kh khng con ngt ngat na, thanh cua dc ngach
hm khng con e nng ln chung ti na, chung ti th d dang
hn, tim chung ti p manh trong lng ngc.
Tuy nhin, trc khi nhn thy anh mt tri, nghe ting gio
thi trong canh la, chung ti con phai lai y trong nhiu ngay
dai nghit nga va th la chung ti lai lo bun tuyt vong.
Trong luc nay ngi ta mau chong t chc cu nan, cac ky s
dn u oan th mo cua cac mo xung quanh chay ti. Mt am
ng, ht hoang v nhng ting n ting rung cung ti.
Mt trm hai mi ngi goi tn khng thy.
Hector Malot
18
- Chng ti u?
- Cha ti u?
- Tra con ti y!
Nhng giong noi ngt quang, nhng cu hoi nghen ngao v
nc n. Bit tra li th nao?
Va cng cuc cu nan bt u. Ngi ta ao cu may, nhng
ho c ao. Ngi ta ao vao cac ng hm mt cach khng mt
moi, ngi ta t cac xe muc nc. Ky s hy vong la moi ngi n
trong khu cng trng cu.
Nu nh thi gian tht la dai i vi nhng ngi ngoai
ang tm cach giai phong chung.ti, i vi chung ti, nhng tu
nhn bt lc, no con ng ng hn nhiu.
Ting xe muc nc chng lam cho nim vui bt phat cua
chung ti luc ban u tn tai c lu. Ngi ta cu chung ti, o
la nim hy vong, nhng tat can nc liu co nhanh khng? o la
ni lo lng.
au n v tinh thn con kem thm au n v vt cht. T
th chung ti buc phai cm c trn thm ngh tht v cung moi
mt, khng th lam c c ng nao cho gian gn ct va chung
ti nhc u gh gm.
- Ta ung c khng nh? - Chu Gaspard hoi.
- Tha h, nc th thiu g, - cu giao tra li, - Remi se xung
ly nc, no nhe nht ma.
- Ly vao u?
- Ly vao ung cua ti y nay. - Mt th mo tn la Carrory
noi.
Ngi ta a ti chic ung va ti chun b xung muc nc.
- Ch mt chut, - cu giao noi, - ti a tay cho a.
ung luc cu cui xung, cu nhao ra trc va khng hiu cu l
a hay do lu khng c ng ngi b cng, hoc va than l ra
di sc nng cua cu, cu trt lun xung, u chuc chm nghm
KHNG GIA NH
19
trong nc. Chic en cu soi cho ti cung bin mt. Ngay lp tc

chung ti ngp trong bong ti en ngom va mt ting ku tht
thanh cung luc thoat ra t ngc chung ti. Ti ang trong t th
xung nc, ti nga nga ngi ra va lao xung nc ch sau cu
giao mt giy.
Ngay lp tc ti cam thy mt ban tay co qup bu vao vai
ti va ti b keo vao trong nc.
ap chn mt cai ti ngoi ln: ban tay vn bu cht vao ti.
- Cu gi cht ly chau, cu giao a, cu c cu thoat ri.
Cu thoat! Ca hai chung ti nao co ai c cu thoat, v ti
chng bit bi v pha nao.
- Thp en ln. - Ti noi.
Ngay lp tc anh en xut hin, ti ch cn dui canh tay la
cham vao b. Chu Gaspard va Carrory a tay ho cho chung ti,
trong khi Pages, mt th mo khac, soi en cho chung ti.
Cu giao c keo ln thm trong khi ti y cu t pha sau.
Cu ln ri n lt ti ln. - Lai y chau, - cu noi, - ti m hn
chau. Chau a cu ti.
- Th cu a cu sng tt ca chung chau y thi.
- Th la, - Carrory noi, - anh ta la ngi khng bao gi b anh
hng bi xuc ng, ti mt chic bt a?
- chau i tm.
Nhng moi ngi ngn ti lai.
- Thi, moi ngi hay a chau chic bt khac vy, t nht
chau cung em c nc v!
Thoat khoi cht ui, cu giao va ti b t sung t u n
chn lam cho chn tay cng ri ra.
Lanh cong lam chung ti khng th qun c chuyn o.
Moi ngi a ao vet cho chung ti.
Sau s c nay chung ti lai m mui ca ngi va ngh n cai
cht. Co le y ngh nay e nng ln cac ban ti hn la ti v trong
Hector Malot
20
khi ho tnh th cui cung ti ngu thip i. Nhng ch ngi khng

thoai mai chut nao co nguy c ri xung nc. Luc o cu giao gi
u ti trong canh tay cu. Cu gi khng qua cht ch u ti
ng ri xung nc ma thi, ti nh mt a tre nm trn u
gi me. Cu khng phai ch co cai u vng vang ma con co mt trai
tim nhn hu na. Khi ti hi thc dy, cu i tay cho moi ri
lai ngi tht im va bao ti:
- Chau c ngu i, ng s.
Va ti lai ngu tip.
Thi gian c tri.
T th cua chung ti khng con chu ng ni na. Liu a
n luc chung ti c cu ra cha? Chung ti nghi ng v cung.
Tuy nhin vic tat nc c tin hanh khng ngng di s
lanh ao cua mt ng ky s lun ng vin th mo vi mt nim
tin, mt hy vong st a.
- Cac ban i, con mt ngay na, - ng noi vi nhng ngi th
mo, - ti oi hoi cac ban nhng g ma nhng ngi ban cua cac
ban oi hoi, cac ban a v ho ma xem.
Nim tin khin ng hng hai a truyn sang trai tim nhng
ngi th mo. Ngi ta c ao su xung mai. n ngay th bay,
trong khi thay i v tr, mt ngi th cuc vao ti va than tng
nh nghe thy nhng ting p yu t.
Anh ta dan tai vao lp than ri goi mt ngi.ban n cung
nghe vi mnh. Ca hai im lng va mt lat sau mt ting yu t u
n lp i lp lai vng ti tai ho. n lt ho, ho ly cuc chim go
go.
Lp tc tin nay c truyn i rt nhanh.
ng ky s a ung! Di o vn con co ngi sng. Tin tc
lan khp thanh ph nh mt vt thuc sung, am ng chay ti
mo Truyere.
Cng vic cang khn trng hn, cac cng ty ban gi n
nhng th cuc tinh nhu nht.
KHNG GIA NH
21
Hy vong cung tng ln khi nc rut dn.

Trong ngach hm, luc nghe thy ting go tra li cua cac ban,
chung ti b tac ng chng kem g luc nghe thy ting xe muc
nc tha gau xung cac ging.
- Thoat ri!
Ai ny tht ra mt ting ku vui mng. Ri, cung ging nh
sau khi nghe thy ting gu muc nc, hy vong lai bin thanh
tuyt vong. Ting cuc chim cho bit nhng ngi cu nan con xa
lm. Ch co cu giao la con noi nng mt cach can trng nhng
dn dn s u ru cua chung ti cung lan sang cu. Nu nh chung
ti co th ung th chung ti khng th co cai n, cai oi tr nn
khng con co th chu ni na.
Chung ti ngi im khng ng y, ch con duy tr cuc sng
bng ting cuc chim va ting gau muc nc. Dn dn nhng ting
ng nay ngay cang to ln, nc rut xung, ngi ta n gn
chung ti hn. Nhng ho co n kp khng?
Chung ti ngay cang yu lm ri.
Cui cung chung ti nghe thy ting noi cua cac ban ti, ho
nghe thy ting chung ti. Ri chung ti noi chuyn c vi ho.
Ho tht ln my ting thng thit sau y:
- Cac anh co bao nhiu ngi?
Chu Gaspard tra li:
- Sau!
Im lng mt hi. Co le ngoai hy vong mt con s ln hn.
- Mau ln cac ban, - chu Gaspard ku ln, -chung ti kit sc
ri.
- Tn cac ban la g?
- Bergounhoux, Pages, Carrory, cu giao, Remi, Gaspard.
o la luc ing ngi nht cho nhng ngi ng ngoai. Khi
ng ky s tuyn b chung ti ch co sau, moi ngi tht vong n
au n..Hi i! Trong s mt trm hai mi ngi me va ngi v
Hector Malot
22
ch co bn ngi nim hy vong tr thanh s thc. Bit bao au

n! Bit bao nc mt!
V pha chung ti, chung ti ngh n nhng ngi co th
c cu thoat.
- Co bao nhiu ngi c cu thoat?
Khng ai tra li.
- Chc ho khng nghe ting.
- Ho khng mun tra li th ung hn.
- Hay hoi ho xem chung ta a trong mo bao nhiu lu?
- Mi bn ngay. Gi th khng con lu na u. Cac ban hay
can am ln. Ch con vai gi na thi.
Ti tng nh my gi nay la nhng gi dai nht trong canh
tu ham cua chung ti, du th nao i na cung la nhng gi au
kh nht. Mi nhat cuc chung ti lai tng la nhat cuc cui
cung. Nhng sau nhat o lai tip n nhat khac, sau nhat khac
nay lai n nhat khac na.
Cac xe muc nc cung khng ngng hoat ng phut nao,
nc c t t rut xung.
Co iu la la gi phut giai phong cang ti gn chung ti cang
yu la i.
Cui cung dc ngach hm c m ra t pha trn: anh en
roi vao lam chung ti loa mt.
Nhng ch trong phut chc chung ti lai ri vao bong ti en
ngom: mt lung khng kh khung khip lam tt phut en!
Lai phai ch thm!
Cung mt luc co ting ng manh trong nc di hm, va
quay lai ti thy mt anh sang choi di ng trn nc lom bom.
- Can am ln! Can am ln! - Ngi ta ku ln.
Moi ngi ng thi n cu chung ti t hai pha. Cha kp
noi li nao ti a ri vao tay ng ky s. Va vn ti ngt i.
KHNG GIA NH
23
Ti y thc c la ngi ta mang ti i, ri ngi ta boc ti

vao trong nhiu tm chn. Ti nhm mt lai nhng ngay sau o
ti cam thy mt cai g choi loi n ni phai m mt ra.
Chung ti ra n gia tri.
Cung mt luc mt cai bong trng nhay vao ti: o la Capi
nhay pht vao hai tay ng ky s. lim vao mt ti. Ti cung cam
thy co ai nm ly ban tay phai ti va hn ti. o la Mattia.
Ti nhn xung quanh: mt am ng v k, im lng va xuc
ng.
Ngi ta mang ti n tn vn phong mo, o a co sn
nhng cai ging ch i chung ti.
Hai ngay sau ti i b trong ph xa Varses, tt ca moi ngi
trn ng u dng lai nhn ti.
Co nhng ngi n bt tay ti, nc mt lng trong. Cung
co nhng ngi, ngc lai, lai quay i. o la nhng ngi ang
tang toc, ho xot xa t hoi tai sao thng be m ci nay lai sng sot
trong khi ngi chu gia nh no, cu con trai kia lai lai di mo,
lai la nhng cai xac khn kh b nc cun i.
Hector Malot
24
CHNG 11 : M NHAC VA CON BO CAI
Tt ca moi ngi u mun gi ti lai Varses.

- Chu se tm cho chau mt th cuc, - chu Gaspard noi, - va
chung ti se khng bao gi xa nhau na.
- Nu chau mun lam vic trong vn phong, - ng ky s bao
ti, - ti se danh cho chau mt ch.
Chu Gaspard c tng le t nhin la ti se quay lai mo ni
ma ban thn chu sp tr lai vi cai v t cua nhng ngi a hang
ngay quen thach thc vi cai cht. Nhng ti u co sn long tr
lai ngh y goong! Bit c th nao la mo ti rt sung sng,
nhng ti khng h cam thy mt chut them mun nao c
xung lai o. Ch ngh n mo ti a cam thy ngt ngat, cuc
sng ngoai tri phu hp vi ti hn..Ti giai thch nh vy vi tt
ca nhng ngi em lai cho ti vic lam.
- Nu chau thch phiu lu va t do, - cu giao noi, - chau c
vic theo con ng cua chau.
Trong khi moi ngi mun gi ti lai Varses, Mattia co ve
bn tm lo lng cai g o; ti hoi th luc nao no cung bao la no vn
nh moi khi, ch n luc ti bao la ba ngay na ln ng no mi
thu tht vi ti v sao no bun. No nhay ln m c ti.
- Th la cu khng bo t a? - No ku ln.
Ti huych cho no mt cai tht au day no ng co nghi
ng ti va ng thi cung giu nim xuc ng trong sit cht ly
ti khi nghe ting ku cua tnh ban o. V tnh ban ma no tht ln
ting ku o ch khng phai v li lc. Mattia khng cn phai nh
ti mi kim sng c.
Ch ring cai ci mm cua no, i mt du dang cua no, ve
ci m cua no a u lam xuc ng long ngi ngay ca nhng ngi
KHNG GIA NH
25
v cam vi nhng tnh cam cao thng nht. Chnh v vy ma

trong chuyn du hanh ngn ngay vi Capi, no a kim c mi
tam phrng, mt mon tin ang k.
Mt trm hai mi tam phrng trong tui vi mi tam
phrng Mattia kim c tng cng la mt trm bn mi sau
phrng, ch cn bn phrng na la mua c con bo cai.
Mc du khng mun lam vic mo nhng ri Varses ti
cung bun lm v phai xa Alexis, chu Gaspard va cu giao, nhng
s phn ti la phai xa cach nhng ngi ti yu du ma lai!
Cy an hac-p trn vai, lng eo tui, chung ti lai i trn
nhng con ng ln cung vi Capi ang vui mng ln mnh trong
cat bui.
Trc khi ln ng, Mattia va ti a thoa thun rt lu v
hanh trnh, v ti a day no cach xem ban . Sau khi cn nhc li
hai, chung ti quyt nh le ra i thng ti Ussel ri t o i
Chavanon th chung ti qua Clermont trc a, khng xa hn bao
nhiu ma lai co li v qua vung sui nc nong luc nay ang ng
ngi n cha bnh. Trong thi gian ti lam vic trong mo,
Mattia a gp mt ngi lam tro gu ang i ti nhng thanh ph
co sui nc nong ma theo nh ng ta noi co th kim c tin.
Mat-tia mun kim tin v cho rng mt trm nm mi phrng
khng u mua mt con bo cai. Cang co nhiu tin cang mua c
bo ep, ma Barberin.cang hai long. Vy la chung ti phai i
Clermont a. Doc ng t Paris n Varses ti a bt u day
Mattia hoc, day no oc va ca nhng yu lnh u tin cua m nhac
na; t Varses n Clermont ti lai day no tip.
Co th v ti khng phai mt giao s gioi (co th lm) ma
cung co th v Mattia khng phai hoc tro gioi lm (iu nay cung
co kha nng) nn day no oc rt kho, no tin b rt chm. Mattia
rt chuyn cn, tha h dan mt vao sach, no ch oc ln c
nhng iu phong tung bng lng do tr tng tng em lai ch
khng phai do t chu tm ma co.
Nhng luc nh vy i khi ti mt bnh tnh, ti p vao
quyn sach va gin d ku ln: thng nay cng u qua!
Hector Malot
26
No chng gin ti t nao ch nhn ti vi i mt du dang,

ci noi:
- ung y, u t ch mm ra khi co ai nn vao no thi,
thng cha Garifoli thy ngay iu o y.
Tra li nh th th th hoi ai ma gin c?
Ti cung ci va chung ti lai hoc tip.
Nhng trong m nhac th khng gp nhng kho khn nh
vy. Ngay t u Mattia a tin b rt ky la va rt ang chu y; rt
nhanh chong no tin ti ch hoi ti nhng cu hoi lam ti ngac
nhin. T ngac nhin i n lung tung, cui cung nhiu ln ti bi
ri tt ngc.
Phai thu tht la chuyn nay lam ti pht y va ly lam nhuc,
ti gi vai tro mt giao s nghim tuc y th ma khi hoc tro hoi lai
khng tra li c, th co nhuc khng c ch?
Ma no vn khng tha ti:
- Tai sao nhp u va nhp cui cua mt ban nhac lai khng
phai luc nao cung bao gm s phach u nhau? Tai sao ngi ta
khng vit nhac vi cung mt khoa? Tai sao i vi an v cm
ngi ta ch hp m mt s nt nhac nay ma khng phai nhng
nt nhac khac?
n cu hoi cui cung nay th ti trang trong tra li la v cm
khng phai lnh vc cua ti, ti cha bao gi quan tm n vic v
sao ngi ta phai hp m hay khng hp m v cm va th la
Mattia cung khng i ap lai c na.
i vi nhng cu hoi khac th khng th g kho hiu nay
c.
Thy day, ng thy thc thu ma chung ti cn, phai la mt
ngh s c, mt ngh s ln thng hay nhng thanh ph quan
trong. Ban. cho ti bit trc khi ti Clermont, thanh ph quan
trong nht chung ti gp trn ng se la Mende.
Cui cung chung ti ti Mende.
KHNG GIA NH
27
Luc nay tri a ti t my ting ng h trc nn m o

khng th i hoc nhac c va lai chung ti a mt nhoai ca ngi.
Tuy nhin Mattia rt st rut khng hiu Mende, thanh
ph trng chng co g quan trong nh ti bao, liu co c mt ng
thy day nhac hay khng, th la va n sup ti va hoi ba chu
quan xem trong thanh ph co ng thy day nhac nao khng?
Ba tra li la cu hoi cua chung ti lam ba ngac nhin: chng
le chung ti khng bit ng Espinassous sao?
- Chung chau t xa ti. - Ti noi.
- T xa lm khng?
- T bn Y a. - Mattia tra li.
Ba ta khng con ngac nhin na va tha nhn t tn xa nh
th ti th khng bit ng Espi-nassous la phai.
- T hy vong chung ta ri vao ung ch ri.
- Ti noi vi Mattia bng ting y.
i mt ban ti sang ln. Chc chn ng ta se giai ap c
tt ca nhng cu hoi cua no, ng ta khng th lung tung khi phai
giai thch ly do khin ngi ta dung du giang khi xung thp va
du thng khi ln cao na.
Nhng ti cht s: mt ngh s ni ting n th liu co ln
lp cho nhng a tre khn kh nh chung ti mt bai hoc nhac
c chng?
- Tha, ng Espinassous co bn lm khng a?
- ! Ti cho la ng y bn lm.
- Ba co cho rng sang mai ng y tip chung chau khng a?
- Hn ch lai, ai ng y cung tip min la trong tui co tin.
Nghe thy nh vy chung ti yn tm hn ln, trc khi i
ngu tuy mt vn con thao lun vi nhau mai v nhng cu hoi ma
chung ti se t ra cho v giao s li lac y.
Hector Malot
28
Khi ti trc ca cn nha v giao s ma ngi ta ch cho

chung ti, chung ti c tng mnh nhm nha, bi v trc ca treo
lung lng hai cai a cao ru bng ng: no khng th la biu hin
cua mt thy day nhac c..ng mai nhn cai mt hang co ve
nh mt ca hang th cao o th co mt ngi i qua, chung ti
ben ngn lai hoi ng Espinassous u?
- y ch con u na. - Ba ta ch vao ca hang th cao
o.
Cui cung th mt giao s day nhac cung co th trong nha
mt ngi th ct toc c ch sao!
Chung ti bc vao. Ca hang c ngn thanh hai phn u
nhau: bn phai trn cac gia bay nao lc nao ban chai nao cac lo
pom-mat, nao xa phong; bn trai trn mt cai ban th k sat vao
tng co t hoc treo cac dung cu m nhac, an v cm, ken y
cooc-n, ken t-rng-pet co ranh.
- Xin hoi ng Espinassous a? - Mattia hoi.
Mt ngi an ng nho be linh hoat va nng ng nh mt
con chun ang cao ru cho mt bac nng dn ngi trn gh ct toc,
tra li:
- Ti y.
Ti a mt nhn Mattia co y noi ng th cao - nhac s nay co
le khng phai ngi ma chung ti cn va hoi ng nay th bng nem
tin i, nhng Mattia n ngi ngay vao mt chic gh da, noi
thoai mai:
- ng ct toc cho chau co c khng a?
- c ch, chang trai tre.
Ti sng st trc thai t tin cua Mattia, no nhn trm ti
mt cai.
Chng my chc ng Espinassous cao ru cho khach hang
cua mnh xong, tay cm chic khn mt, bc ti ct toc cho ban
ti.
KHNG GIA NH
29
- Tha ng, - Mattia noi khi ng nay buc khn vao c no, chau va ban chau va co mt cuc tranh lun, va bit ng la mt
nhac s danh ting, chung chau ngh ng co th cho chung chau
mt li khuyn v vn ang lam chung chau bn khon.
- Cac cu c noi th xem ang bn tm v cai g nao.
Ti hiu ngay Mattia mun i ti u: trc ht no mun
bit ng nhac s kim th ct toc nay co tra li c nhng cu hoi
cua no khng a, ri trong trng hp nhng cu tra li lam no
thoa man th no ch cn tra tin bai hoc m nhac bng gia tin ct
toc ma thi, thng nay lau tht.
Mattia hoi:.- Tai sao ngi ta lai ch hp m an v cm trn
mt s nt nhac nay ch khng trn cac nt khac?
Ti c tng ng th ct toc, ung vao luc a cai lc vao
mai toc dai cua Mattia, sp tra li bng mt cu ai loai nh cu
tra li cua ti, ti a ci thm th ng ta bt u noi:
- Dy th hai bn trai cua nhac cu phai cho nt la theo thanh
m mu, cac dy khac phai hp m lam sao cho cac nt mu t
quang nm sang quang nm, co ngha sol dy th t; r, dy th
ba; la, dy th hai; mi, dy th nht con goi la dy tiu.
Hoa ra khng phai ti ci ma Mattia ci, no ci b mt
ngy ra cua ti ? Hay ch n gian vui mng a bit c iu
mun hoc? No c ci to gion gia. Sut trong thi gian ct toc
Mattia khng ngng hoi ht cu nay n cu khac, va cu hoi nao
ng th ct toc cung tra li mt cach d dang va chc chn nh tra
li v v cm vy.
Nhng sau khi tra li xong, n lt ng ta t hoi mnh va
chng my chc hiu ngay chung ti n ng vi y nh g.
Th la ng ci pha ln:
- Bon tre ranh nay hay tht, - ng noi, - n la nhn!
Ri ng mun Mattia, ngi ma ro rang nhn hn la ti, chi
cho ng nghe mt oan nhac. Mattia dung cam cm ly cy an v
cm, chi mt iu van-x.
Hector Malot
30
- Th ma may khng h bit mt nt nhac nao! - ng th ct

toc v tay ku ln va xng h may tao vi Mattia ngay nh th
quen no t a lu.
Mattia chi mt bai bng v cm xong, cm ly cy ken clari-net treo trn tng.
- Chau chi c ca ken cla-ri-net va ken y cooc-n na.
- Vy may chi i xem. - Espinassous ku ln.
Va Mattia chi mi nhac cu mt bai.
- Thng be nay la thn ng ch chng chi! - Espinassous
ku. - Nu may lai y vi bac, bac se ao tao may thanh mt
nhac s ln, nghe cha chau! Bui sang chau ct toc cao mt, con
bao nhiu th gi trong ngay bac se cho chau hoc nhac; ng tng
bac la thy xoang khng day ni chau v bac la th ct toc u nhe;
ngi ta phai sng ch, th cho nn cao mt la vic tt.
Khng phai v lam ngh cao mt ma Jasmin.khng la nha
th gioi nht nc Phap. Agen co Jasmin, Mende co Espinassous.
Nghe xong bai din vn nay ti nhn Mattia.
No se tra li th nao y? Ti sp mt ban ti, em rut ti
chng, cung nh a lin tuc mt tt ca nhng ngi ti yu quy?
Tim ti tht lai.
Tuy nhin ti khng mnh b chi phi v tnh cam nay.
- Hay ngh n cu, Mattia a. - Ti ngm ngui bao.
Nhng no nhanh nhen n ch ti, cm ly tay ti:
- Phai ri bo ban chau y a? Chau khng th. Chau xin cam
n bac, bac a.
Espinassous nhn manh rng sau khi Mattia hoc xong nhac
ly c ban, ng se tm cach gi no n Toulouse, ri n nhac vin
Paris; nhng Mattia ap:
- Bo Remi y a! Khng bao gi!
KHNG GIA NH
31
- Thi c, thng be nay, bac mun lam mt cai g o cho

may qua, - Espinassous noi, - thi bac cho may mt cun sach
co th hoc trong o nhng g may khng bit.
Va ng bt u luc tm cac ngn keo. Sau mt luc kha lu,
ng tm thy quyn sach co nhan Ly thuyt m nhac. Quyn
sach a cu lm, nhau nat ca, nhng quan trong g.
ng ly cy but, vit trn trang u nh sau:
"Tng cu be ma sau nay khi tr thanh ngh s se khng
qun ng th ct toc thanh Mende".
Khi ti Mende ti a yu Mattia lm ri nhng ra khoi
thanh ph Mende ti cang yu no hn nhiu. Con g tt ep hn,
du long hn la cam nhn c mt cach chc chn tnh yu bi
ngi ma mnh yu?
Va con biu hin tnh yu thng nao ln hn khi ma Mattia
t chi li ngh cua Espi-nassous, co ngha t chi s yn n, s
an toan, cuc sng thoai mai, hin tai th c hoc hanh, tng lai
th c giau sang, ma cung ti chia se i phiu lu gian kh
khng co tng lai thm ch co le khng con co ca ngay mai na.
Trc mt Espinassous ti khng th noi c vi no rng li
no ku ln "Bo Remi y a!" a lam ti xuc ng n th nao, nhng
khi ra ngoai ri, ti cm ly tay no, sit cht ma noi:
- Cu bit y, tnh ban gia chung ta, trung thanh vi nhau
n tron i y nhe!
No mm ci nhn ti vi i mt m to:
- T a bit iu o t trc ngay hm nay ri.
Mattia xa nay vn khng say m oc sach lm th ma nay
oc v cung tin b k t ngay oc cun Ly thuyt m nhac cua
Kuhn. Khng may la ti khng th no oc bao nhiu tuy thch
theo y ti va theo ca y no c v chung ti buc phai i b sut t
sang n chiu, phai i tng oan ng dai sao cho mau chong
qua vung Lozere va Auvergne nay i, v ni y ho chng a g ca
s, nhac s. Trn vung t ai kh cn nay ngi nng dn thu
Hector Malot
32
nhp t, khng my sn sang s tay vao tui tin, anh mun chi
nhac ? Ho bnh than nghe nhng sp n luc quyn tin th ho
lnh hoc ong ca lai.
Trong nhng li i dao chi vung sui nc nong co nhng
ch ngi ta goi la phong khach, o la nhng lum cy cao ma
nhng ngi n cha bnh ngi bn di vai ting ng h
c ngoai tri. Mattia nghin cu cng chung ngi nhng
phong khach nay, chung ti c theo nhng nhn xet o ma t chc
trnh din.
Nu thy mt ngi bnh bun ru ngi trn mt chic gh
ta mt xanh xao, ma trung xung, chung ti tranh n ngay
trc mt ho mt cach th bao mong li ho khoi nhng y ngh nao
nut. Chung ti bt u chi an t xa nh th chi cho chnh
mnh, tuy th vn co y thc chu y xem sao. Chung ti lic mt
quan sat: nu ho gin d nhn chung ti, chung ti i ch khac,
nu ho co ve thch thu c nghe th chung ti lai gn, Capi co th
manh dan a cai bat g ra ma khng s b ui.
Nhng chu yu la nh am tre con ma Mat-tia thu c
nhng kt qua thng li: nh cai v keo an ma chung m ra
mun nhay, chung ang bun th Mattia lam cho chung ci ln.
Lam sao no lam c nh vy ti khng bit.
Ch bit la nh th: no lam cho ngi ta vui, ngi ta yu no.
Kt qua cua chin dch nay tht la tuyt vi: chung ti thu
c sau mi tam phrng. Cng vi mt trm bn mi sau
phrng a co la hai trm mi bn phrng. a n gi tin v
Chavanon khng chm tr, trc o qua Ussel ni ngi ta noi
ang co ch phin gia suc rt quan trong.
Ch phin, trung vic cua chung ti ri! Cui cung chung ti
co th mua con bo cai ra bo cai ma chung ti luc nao cung noi n,
con bo ma v no chung ti a danh dum rt quyt lit.
Ca hang qun ao cu trc kia cu Vitalis a ti n sm
cho ti b ngh s vn nh cu khi ti tm thy no. Ngoai ca vn
ung a nhng b qun ao co khu nh cac giai trang sc a
KHNG GIA NH
33
khin ti khm phuc n say m, ti cung thy vn nhng khu

sung cu, nhng cy en cu y.
Ti cung mun ch cho Mattia thy cai ni ti a khi u s
nghip cua mnh bng vai tro ngi ay t cua ngai Joli - Coeur,
Capi cung nhn ra ch o.
Sau khi tui va nhac cu quan tro ma trc y ti a
cung cu Vitalis, theo moi ngi ch dn chung ti n tm ng thu
y.
- Chung chau mun mua mt con bo cai cho nhiu sa. Tha
ng thu y, chung chau n nh ng giup, kin thc khoa hoc cua
ng se khin bon lai bo khng th n cp cua chung chau c.
Ti va noi va bt chc iu b quy phai ma cu Vitalis vn
dung khi mun chinh phuc long ngi.
- Cac chau mua bo cai lam g mi c ch?
Ti giai thch ngn gon cho ng hiu y nh cua ti.
- Cac chau la nhng cu be tt qua, - ng noi, - ngay mai ti
se cung cac chau ra ch phin, ha vi cac chau ti se chon cho cac
chau mt con bo va tt va ep, nhng mun mua c phai co
tin y.
Ti khng tra li, m chic mu-xoa boc tai san cua chung ti
ra.
- Th th c ri, bay gi sang mai cac chau n y i vi
ti.
- Tha ng thu y, chung chau phai tra ng bao nhiu tin a?
- Khng phai tra g: i nao ti lai ly tin cua nhng a tre
ngoan nh cac chau!
Ti khng bit lam th nao cam n ng, nhng Mattia co
mt y hay.
- Tha ng, ng co yu m nhac khng?
- Rt yu thch, chau a.
- ng co i ngu sm khng a?
Hector Malot
34
Hai cu chuyn chng n khp g vi nhau, tuy nhin ng

thu y vn tra li:
- Vao luc chn gi va im.
- Cam n ng. Xin hen mai gp ng a.
Ti a hiu y Mattia.
- Cu nh biu din hoa nhac cho ng thu y ch g? - Ti noi.
- ung th y: mt khuc nhac chiu vao luc ng y sp i
ngu; o chnh la th ta lam cho nhng ngi ma ta yu.
- Cu co y o hay tht, thi ta v quan chun b nhng bai
nhac se chi ti nay.
Chn gi kem hai, ba phut g o chung ti a trc nha ng
thu y, Mattia vi cy v cm, ti vi cy an hac-p. Ph rt ti, v
chn gi trng ln nn ngi ta chng cn thp en ng lam g,
cac ca hang ong ca, ngi qua lai tha tht.
Ting u tin cua chn gi va im, chung ti vao nhp
ngay, va trong con ph hep tnh lng nay ting an cua chung ti
ct ln khng khac g trong mt phong hoa nhac tht vang. Cac
ca s m ra, chung ti trng thy nhng cai u i mu ngu, buc
mu-xoa, buc khn quang dai; t ca s nha no sang nha kia ngi
ta goi nhau ngac nhin.
ng ban thu y cua chung ti mt ngi nha ma pha goc co
mt cai thap con rt duyn dang, mt trong nhng ca s cua cai
thap m ra, va ng ta cui xung xem ai chi nhac nh vy.
Co le ng nhn ra chung ti va hiu y nh cua chung ti nn
ng ta ly tay ra hiu bao chung ti im.
- Ti se m ca cho cac chau vao chi nhac trong vn. - ng
noi.
Va gn nh ngay lp tc ca ra vao m ra.
- Cac chau tht tuyt vi, - ng va noi va bt tay mi
chung ti tht cht, - nhng lam nh vy la quy ry moi ngi:
KHNG GIA NH
35
chng le cac chau khng ngh rng canh sat co th bt cac chau v
ti ban m lam m trn ng ph cng cng ?
Bui hoa nhac cua chung ti din ra trong vn, tuy vn
khng ln nhng xinh xn co vom cy leo bao phu.
V ng thu y co v va rt nhiu con nn chung ti co s khan
gia ng uc vy quanh trong phut chc; ngi ta thp nn di
gian dy leo, chung ti chi nhac cho ti tn qua mi gi m; c
mi ln chi xong mt bai moi ngi lai v tay ngh chi tip.
Nu ng thu y khng ui chung ti v th theo yu cu cua bon
tre con hn chung ti phai chi cho ti m khuya.
- Thi cac chu be i ngu, - ng noi, - ngay mai ho phai n
y t bay gi sang ri.
Nhng ng con mi chung ti mt ba n nhe trc khi ra v
lam chung ti rt d chu, luc o cam n, Capi ben lam vai tro
vui nhn c sc nht lam tre con thu qua. n tn gn na m
chung ti mi ra v.
Sang hm sau, khi chung ti xung sn quan tro a thy y
xe bo, cai no ngoc vao cai kia, ri nhng chic xe ti, t trn xe
nhng bac nng dn mc qun ao ngay chu nht ang ly hai tay
v xung t; ngi nao ngi y rt phn chn, phu n th
vut lai vay cho phng.
Trong ph mt lan song di ng chuyn v ni ch phin; v
luc y mi sau gi nn chung ti i xem mt lt nhng con bo cai
a ti ch chon trc a.
Ai cha! Nhng con bo cai mi ep lam sao!
u mau, u c, con th beo con th gy, co nhng con ng
vi bo con, co nhng con keo l di t nhng cp vu y sa.
Trong ch phin co ca nga ang h, nhng con nga cai ang lim
cho nga non, nhng con ln beo ang ruc vao t ao l, nhng
con ln sa ang ru ln nh b ngi ta lt sng da chung, ri ga
mai, ri ngng... Nhng chung ti cn g! Chung ti ch mt
nhn vao nhng con bo cai, chung va chu ng s thm xet cua
chung ti va nhp nhay mi, ham hi ng y, bnh than nhai lai
Hector Malot
36
ba n ti qua, khng h ng t nay se khng con c n co trn

ng co ni chung a ln ln na.
Sau na gi ng h i dao nh th chung ti a tm c
mi bay con bo cai hoan toan thch hp vi chung ti.
Bay gi ng thu y a i chung ti, chung ti cung ng tr lai
ch phin, va i chung ti va giai thch mt ln na nhng c
tnh oi hoi con bo mun mua, tom tt trong hai ch: n t nhng
cho sa nhiu.
Mattia tro mt con bo trng:
- Con nay tt nay.
Ti tro mt con bo nu:
- Theo ti th con nay kha hn.
ng thu y khng ng y ri i ti mt con bo th ba: mt con
bo cai nho nhn bn chn manh khanh, lng o, tai va ma nu, i
mt vin en, quanh mom co mt vong trng.
- y la mt con bo vung Rouergue ung y cac chau y. ng noi.
Mt ngi nng dn co ve gy com dt dy buc no, ng thu y
hoi ngi o nh ban con bo bao nhiu.
- Ba trm phrng.
Con bo cai nho va ep va nhanh nhen co ve lau lnh nay
a chinh phuc chung ti ri; chung ti anh bung hai tay xung.
Ti lam hiu cho ng thu y la phai sang con khac thi, nhng ng
cung ra du lai la hay kin tr.
Th la mt cuc mc ca din ra gia ng va ngi nng dn.
ng tra mt trm nm mi phrng; ngi nng dn bt mi
phrng. ng thu y tra ln n mt trm bay mi ngi nng dn
bt xung con hai trm tam mi.
Nhng n y th s vic khng tip din theo chiu hng
o na. ang le c tra gia th ng thu y bt u xem xet chi tit
KHNG GIA NH
37
con bo: chn no qua yu, c qua ngn, sng lai qua dai; phi hep,
hnh dang vu no khng ep.
Ngi nng dn tra li la v chung ti a hiu ro v no n
th th se bt con hai trm nm mi phrng no c trong
nhng ban tay loc loi.
n y chung ti m s, ca hai chung ti hnh dung y la
mt con bo chng ra g.
Ti noi:
- Thi ta i xem con khac.
Thy noi th ngi nng dn lam mt ng tac c gng, bt
thm mi phrng na.
Va ri c bt thm bt thm, gia xung ti hai trm mi
phrng, va dng tai o.
ng thu y bng mt cu huych tay, ra hiu chung ti hiu
la ng ch khng tht u, con bo vn la tuyt hao; nhng hai
trm mi phrng i vi chung ti la mt mon tin qua ln.
Ti quyt nh.
- Th hai trm mi phrng, - ti noi, - tng la xong.
Ti gi tay ra nm ly cai dy buc bo nhng ngi nng dn
khng chu a.
- Th con tin cp toc cho v ti? - ng ta noi.
Lai tranh lun, cui cung chung ti ng y thm hai mi xu
cho cp toc. Chung ti con lai ba phrng. Ti lai gi tay ra: ngi
nng dn nm ly va sit cht tay ti nh mt ngi ban. Chnh v
la ban nn ti khng qun chut ru cho con gai ng ta. Ru cho
con gai mt mi xu.
Ln th ba, ti mun nm ly dy buc bo, nhng ng ban
nng dn cua ti ngn ti lai:
- Th cu co mang theo cai vong c bo khng y? - ng ta
noi. - Ti ban bo ch co ban cai vong c cua no u.
Hector Malot
38
Tuy nhin v ti la ban, ng ta sn sang nhng cho ti cai

vong c vi ba mi xu la gia re.
Phai co vong c mi dt c bo ch, ti anh bo ba mi xu,
tnh ra ti ch con co hai mi xu trong ngi. Ti m hai trm
mi ba phrng ri ln th t a tay ra.
- Th dy dt bo cua cu u? - Ngi nng dn hoi. - Ti ban
cai vong c ch co ban cai dy buc u.
Dy buc lam chung ti mt thm hai mi xu cui cung.
Sau khi tra nt, cui cung con bo c giao cho chung ti, nhng
chung ti khng co ly mt xu mua thc n cho bo va cho ca
chung ti na.
- Ta se lam vic, - Mattia noi, - cac quan ca-ph ang ng, ta
chia i ra, chi tt ca cac quan, ti v se thu c khi tin.
Sau khi a con bo vao buc trong chung nga cua quan
tro, chung ti mi ngi i lam vic mt pha, ti v tnh tin thu
c cua Mattia la bn phrng nm mi xng-tim con ti ba
phrng.
Vi bay phrng nm mi xng-tim, chung ti lai giau ri.
Nhng nim vui kim c mon tin nay tht qua nho so vi vic
tiu mt hai trm mi bn phrng.
Chung ti yu cu ngi t gai trong bp i vt sa con bo
chung ti n ti bng sa cua no: cha bao gi chung ti c ung
sa ngon nh th. Sang hm sau, dy cung mt luc vi mt tri
moc chung ti ln ng i Chavanon.
cho con bo mt va n Chavanon khng mun qua, y
ti la ngu lai trong ngi lang ma ti a qua m u tin cua i
du hanh cung cu Vitalis. Sang hm sau, t o ra i chung ti se
n ma Barberin c sm sua.
Nhng s phn, by lu nay vn thun bum xui gio, bng
tr mt lai chung ti.
Chung ti quyt nh chia ngay i ng hm o lam hai
phn ct i ra bng ba tra, chu yu la ba tra cua con bo
KHNG GIA NH
39
cai..Khoang mi gi, tm c mt ni co day xanh mt, chung

ti ben ha tui xung, cho con bo xung am co o ma n.
Luc u ti nh c nm ly dy dt nhng no to ra rt yn
lng ch chuyn chu vao n, ti ben qun cai dy dt vao hai sng
no ri ngi bn canh no n banh m. D nhin chung ti n xong
ri no vn cha n xong.
Trong khi ch no chung ti m tui, ly nhac cu.
- Nay t chi cho no nghe mt iu ken y nhe. - Mattia
noi, thng be vn kho long ngi c yn.
Va nghe my nt nhac u tin, con bo cai cua chung ti
ngng u ln ri bng nhin no phi nc ai chay mt.
Chung ti lp tc ui theo goi no, ti goi ca Capi ngn no
lai, Capi vi nhay vao chn no.
Nhng tt nhin la khng ngn no lai c.
Cach hai cy s la mt ngi lang ln, chung ti dng lai v
con bo cua chung ti phi vao o. No vao lang trc chung ti, do
con ng thng tp nn chung ti trng thy c ngi ta ngn
no lai va a tom ly no.
Ti ngh ch vic oi lai con bo, th nhng moi ngi vy
ngay ly chung ti hoi ht cu nay n cu khac: chung ti t u
ti? Ly con bo nay u?
Nhng cu tra li cua chung ti khng thuyt phuc ni ho,
vai giong noi ct ln rng chung ti a n cp con bo va phai cho
chung ti vao nha tu.
Ni s hai n kinh hoang ma ch nha tu gy ra lam cho ti
cung ln va v th lam hai ti: ti tai mt, p a p ung. Va chay
xong lai ang th hn hn, ti chu khng sao bao v c mnh.
Luc o mt vin canh sat i ti, moi ngi ben k tom tt
chuyn chung ti va v thy cha ro u ui nn ng ta tuyn b
hay a con bo vao kho gi cua canh sat va a chung ti vao
tu a ri liu sau.
Hector Malot
40
Ti mun phan khang, Mattia mun noi, nhng vin canh

sat bt chung ti phai im, nh lai canh din ra gia cu Vitalis va
vin sen m Toulouse, ti bao Mattia hay im va i theo ng ta
a.
Ti nha tu ti hy vong c mt chut: ngi gac ni lam vic
cua xa trng ng thi la cai.nguc va la ngi gac ng luc u
khng chu nhn chung ti. Vin canh sat ep ng ta phai m mt
canh ca. Hoa ra ly do ng ta lam kho khng mun nhn chung ti
la v ng ta ang dung nha tu lam ni phi hanh, hanh giai y
trn van san. Ngi ta luc tui chung ti, co bao nhiu tin thu ly,
ly ca nhng con dao, dim cua chung ti, trong luc o ngi cai
nguc nhanh nhen thu gom ch hanh lai. Sau o ho bo chung ti
y, ca khoa lai vi ting st thep loang xoang thc s bi tham.
Th la chung ti vao tu. Trong bao lu y?
Cui cung ca m ra, chung ti thy mt ng gia toc bac i
vao, ve mt ci m tt bung lam chung ti thy hy vong ngay.
- My thng nhai nay, ng ln ch! - Cai nguc noi. - Hay tra
li ngai quan toa xet x ngay tai ch i nao.
- c ri, c ri, - v quan toa ra hiu cho cai nguc ng
lai mt mnh, - ti hoi thng be nay trc (ng ly ngon tay ch
ti), em thng be kia i, gi ly no ti se hoi sau.
- Ngi ta buc ti chau ly cp mt con bo cai ung khng? V quan toa nhn thng vao mt ti hoi.
Ti tra li chung ti mua con bo ch phin Ussel, ti noi tn
ng thu y a giup chung ti mua bo.
- Cac chau mua con bo nay lam g?
- a no n Chavanon cho ba me trc y la vu nui
cua chau to long bit n ba a sn soc chau, coi o la mt ky
nim v tnh thng cua chau i vi ba.
- Ba tn la g?
- La ma Barberin a.
KHNG GIA NH
41
- Co phai ba la v ng cng nhn n cach y my nm b

que Paris khng?
- ung y a, tha ngai quan toa.
Quan toa lin tip hoi ti nhiu cu khac na nhng ti phai
tra li la nu ng hoi ma Barberin th muc ch cua chung ti th
la hong, khng con gy cho ma s ngac nhin nao na.
Tuy nhin, co lung tung tht nhng ti lai v cung hai long:
nu nh quan toa co y mun hoi ma Barberin co ngha ma vn con
sng.
Gia nhng cu hoi, quan toa noi vi ti la gn y ng
Barberin a tr lai Paris.
iu nay lam ti vui sng qua n ni ti tm c nhng
cu tra li y sc thuyt phuc lam quan toa tin rng ch cn
li khai cua ng thu y la u.
- Th cac chau ly tin u ma mua bo?
- Chung chau kim c.
Ti giai thch lam sao ma t Paris i Varses, ri t Varses ti
nhng sui nc nong, chung ti a danh dum tng xu mt.
- Cac chau lam g Varses?
Cu hoi nay buc ti lai phai thut lai cu chuyn. Khi quan
toa nghe noi ti a tng b chn vui trong mo Truyere ng bao ti
ngng li, ri bng mt giong du hn gn nh ban be, ng hoi ti:
- Th ra chau la Remi? - ng nhn ti vi i mt du dang u
ym.
- Vng.
Ti c tng ng tha chung ti ra nhng ng chng lam g
ca, ng ti lai mt mnh, khng noi g ht. Co le ng thm vn
sang Mattia xem li chung ti khai co phu hp vi nhau khng?
Ti c ngi ma suy ngh kha lu, cui cung ngai quan toa tr
lai vi Mattia.
Hector Malot
42
- Ti se cho i hoi tnh hnh Ussel va nu o ho khng

nh li noi cua cac chau la thc nh ti hy vong th mai cac chau
se c tha.
- Con con bo cua chung chau th sao a? -Mattia hoi. - Co ai
vt sa cho no khng?
- Yn tm cac chu nhoc a, ngi ta se mang cho cac chau mt
bat sa to n ti.
Quan toa va i khoi, ti thng bao cho Mattia hai tin tc
lam ti qun ca canh tu ay: ma Barberin con sng con lao
Barberin ang Paris.
Mattia noi:
- Con bo se tha h ma tin vao ai thng.
Va vui qua no va nhay va hat, ti nm ly hai tay no, b
nim vui cua no li keo, ca Capi, cho n luc o vn ngi u ru lo u
trong mt xo nha, cung ti xen vao gia hai chung ti, ng trn
hai chn sau. Th la chung ti cung nhau nhay mt iu tuyt hay
lam cho ngi cai nguc s qua, co le s cho hanh cua ng ta th
ung hn, phai chay vao xem co phai chung ti ni loan hay
khng? Cai nguc bao chung ti im nhng khng phai bng giong
th l nh trc, luc cung vao vi ngai quan toa..Qua o chung ti
thy tnh th mnh khng n ni xu, va chng bao lu sau cai
nguc mang vao mt lin sa (sa con bo cua chung ti) nhng
cha phai a ht: con mt cai banh m to, mt ming tht b lanh
ma theo ng ta noi, la cua quan toa gi cho.
Cha bao gi tu nhn lai c i x t t nh th, va n
tht b va va ung sa ti a thay i nhng y ngh cua mnh v
nha tu; ro rang la no kha hn ti hnh dung nhiu.
Chng bn
Ma Barberin
KHNG GIA NH
43
Tam gi sang ca m ra chung ti nhn thy ngai quan toa i

vao cung vi ng ban thu y cua chung ti mun ch thn n giai
phong cho chung ti.
Quan toa bt tay chung ti con ng thu y m hn chung ti.
- Thi cac ban nho ln ng manh gioi nhe!
Chung ti vao lang nay tham hai th nao th ra i oai hung
nh th, u ngng cao tay dt bo. Nhng ngi nng dn ng
trc ca nhn chung ti vi anh mt thn thin.
Chng bao lu chung ti ti ngi lang ma trc y ti a
dng lai cung cu Vitalis vao cai m u tin cua cuc sng chung.
T y ch con phai qua mt khoang t trung na thi la
ti cai dc xung Chavanon.
Qua con ph chay qua lang mt y ngh bng nay ra lam ti
phai bao cho Mattia ngay..- Cu bit y t a ha cho cu n
banh xeo nha ma Barberin, nhng mun lam banh xeo phai co
b, bt va trng.
- Ngon qua nh.
- Ngon hn i y ch, ri cu se thy; cun lai n ngp ming
lun. Nhng nha ma Bar-berin chc g a co bt va b v ma
khng giau u, hay la ta em ti?
- Phai y, y hay y.
Ti vao ca hang thc phm kh mua na ki-l b, hai ki-l
bt, ri chung ti tip tuc i.
Con mi cy s, ri con tam, con sau; co iu la la cang n
gn ma Barberin con ng cang dai ra ch khng nh ngay ti xa
ma.
Nhng ti v cung xuc ng va bn chn, chc chc ti lai
xem ng h.
- Ni nay ep y ch? - Ti bao Mattia.
Hector Malot
44
Chung ti a ti nh i ni bt u con ng dc vi
nhiu oan ch chi dn xung Chavanon, con ng i qua nha
ma Barberin.
Ch vai bc na la chung ti ti ni ti a xin phep cu
Vitalis c ngi ln cai u t nhn v cai nha ma ti tng khng
bao gi con trng thy na.
- Cm dy dt bo nay. - Ti bao Mattia.
Ti nhay pht mt cai ln u t: chng thy g thay i trong
thung lung cua chung ti ca.
- G th? - Mattia hoi.
No n gn ti.
- Theo tay t ch nay, - ti bao no, - y la nha ma y.
ung luc nay mt am khoi mau vang bc ln t ng khoi va
v khng co gio no bc thng ln khng trung theo doc sn i.
- Ma Barberin th la co nha. - Ti noi.
Mt ngon gio nhe thi qua cy la lam ct khoi v ra toa vao
mt chung ti: lan khoi co mui la de.
Bng nhin nc mt ti a ra.
- Thi i xung mau ln. - Ti noi.
- Nu ma Barberin nha th ta lam sao thu xp ma ngac
nhin c nh? - Mattia hoi.
- Cu se vao trc: cu noi la ng hoang gi ti cho ma con
bo, khi ma hoi ng hoang nao, t se xut hin.
Va ti ch ngot ngay trn cn nha, chung ti nhn thy
mt chic khn quang trng hin.ra trong sn: o la ma Barberin,
ma m ca rao ra ri i v pha lang.
Ti bit theo thoi quen cua ma Barberin ca ch cai then ma
thi, chung ti co th vao trong nha c; nhng trc ht phai
cho con bo vao chung a. Ti ben i vao chung bo xem s tnh ra
sao th thy cht y nhng bo cui. Ti goi Mattia, hai a buc
KHNG GIA NH
45
con bo vao trc mang co xong, mau le cht tt ca cac bo cui vao
mt goc, lam vic nay cung nhanh thi.
- By gi, - ti bao Mattia, - chung ta vao trong nha; t se
ngi bn goc lo si cho ma Barberin thy t o. Thanh chn khi
ma y bao gi cung ku ln ken ket, cu se kp trn vao sau
ging cung vi Capi, ma ch nhn thy mnh t, cu th tng
tng xem ma se ngac nhin n th nao?
S vic xay ra ung nh th. Chung ti vao nha, ti ngi lo
si y nh ngay xa ti vn ngi trong bao bui ti mua ng. Toc
ti dai cha ct, ti giu chung vao trong c ao vet, ti thu mnh
lai tht nho c ging be Remi chng nao hay chng y.
Yn v xong ti nhn chung quanh. Hnh nh ti ch mi ri
cn nha nay t ti hm qua, chng co g thay i ca, moi th vn
nguyn ch cu.
Nu ti dam bo ch ngi nay hn ti a vui mng ti nhn
gn tng vt mt; nhng v ma Barberin co th hin ra bt ky
luc nao cho nn ti anh ngi im ma nhn ngm vy thi.
Bng nhin ti thy mt chic khn quang trng, ng thi
thanh chn ku ken ket.
- Trn nhanh i Mattia. - Ti bao Mattia.
Ti cang thu mnh nho hn.
Ca m ra: t ngng ca ma Barberin a nhn thy ti.
- Ai y? - Ma hoi.
Ti ch nhn ma khng tra li, con ma, ma cung nhn ti.
Bng nhin hai tay ma run ln.
- Tri i! - Ma th thm. - Co th th c khng, Remi con?
Ti ng dy, chay v pha ma, ti m gh ma trong hai canh
tay.
- Ma i!
- Con trai ti, y la con trai ti!
Hector Malot
46
Nhiu phut sau chung ti mi nh thn lai c va lau xong

nc mt.
- ung ri, - ma noi, - gia ma khng luc nao cung ngh n
con th ma a khng nhn ra con, con thay i nhiu qua, trng
khoe manh ln nhiu!
Mt ting ht ht nghen ngao lam ti nh ra Mattia, ti goi
no, no ng ln.
- y la Mattia, em trai con.
- A! Th ra con tm c cha me ri a? - Ma Barberin ku ln.
- Khng, con mun noi y la ban con, ban thn cua con, con
y la Capi, cung la ban con, ban thn cua con; chao ma cua chu
may i nao Capi!
Capi ng thng ln trn hai chn sau, mt chn trc
ln ch trai tim, no cui chao rt trn trong lam cho ma Barberin
phai ph ci va kh nc mt.
Mattia ra hiu cho ti nh lai iu bt ng chung ti mun
danh cho ma.
- Ma i, - ti bao ma Barberin, - ta ra sn chi mt chut i.
- Ta cung co th ra xem cai vn cua con na, ma vn gi y
nguyn nh con sp xp trc kia khi v nha con vn thy no
nh th v ma vn tin th nao con cung tr v.
a n luc ri.
- Th con chung bo, - ti noi, - no vn khng co g thay i t
khi Roussette i ha ma?
- D nhin la khng ri, ma cht cui vao o.
Va vn chung ti ng trc chung bo, ma Barberin y
ca, ngay luc o con bo cua chung ti, ang oi tng co ngi n
cho n, bt u rng ln.
- Mt con bo cai! - Ma Barberin ku ln.
Luc o khng con nhn c na, ti va Mattia ci pha ln.
KHNG GIA NH
47
Ma Barberin ngac nhin nhn chung ti.

- o la mt iu bt ng phai khng ma? -Ti noi.
- i! Con trai yu quy! - Ma Barberin va ku ln va m
hn ti.
Ri chung ti i vao trong chung bo cho ma Barberin co
th xem ky con bo cua mnh.
Mi mt phat hin lai lam ma reo ln:
- Con bo ep bit chng nao!
Bng nhin ma dng lai nhn ti:
- Ai cha! Th ra con a giau ri ?
- ung th y ma a, - Mattia ci noi, - chung con con nm
mi tam xu.
Ma Barberin lai co dp nhc lai ip khuc ch co iu hi
khac i mt chut:
- Nhng a con trai ngoan tht la ngoan!
iu nay lam ti co mt nim vui m du trong long: ma a
ngh n Mattia va trong tim ma, ma a gn bo chung ti lai vi
nhau.
Trong luc nay con bo tip tuc rng.
Mattia noi:
- No oi vt sa y a!
Khng cn nghe thm na ti chay vao ly cai x bng st
ty a co ra ky.
Ma Barberin hai long khng bit th nao ma k khi thy sa
y n hai phn ba x.
- Ma ngh con bo nay cho nhiu sa hn Roussette. - Ma noi.
Sa vt xong con bo c tha ra sn n co, chung ti vao
nha, mang theo x sa ri, ti em b va bt t ln ban, vao ch
d nhn thy nht.
Hector Malot
48
Thy th ma Barberin lai reo ln nhng ti anh tht tha

ngt li ma:
- Ma i, - ti noi, - ni bt ng nay khng nhng danh cho ma
ma cho ca chung con, chung con oi n cht c va ch mong
c n banh xeo. Ma con nh vao ngay th ba beo cui cung cua
ma con ta, ta b ngt quang nh th nao khng? Va ch b ma i
vay lam banh xeo cho con a b sai ph pham nh th nao vao
vic nu vi hanh trong ni khng? Ln nay ta se khng b ai lam
phin na.
- Con bit la Barberin i Paris ri a?
- Vng.
- Th con co bit ng y i Paris lam g khng?
- Khng a.
- i v vic co li cho con y.
- Cho con? - Ti s hai noi.
Nhng trc khi tra li ma nhn Mattia nh th khng mun
noi trc mt no.
- , ma c noi trc mt Mattia. - Ti bao.
- Nhng giai thch ra th dai lm. - Ma noi.
- ng ta liu co v ngay khng?
- ! Khng u. Chc chn la khac.
- Th th co g ma vi. Ma hay lam banh xeo cho chung con
trc a.
- nha khng co ga mai...
- Chung con khng mang trng s v. Ma co i vay c
u y khng?.Ma co ve lung tung, ti hiu ngay chc ma a i
vay thng xuyn.
- Thi con i mua th hn. Con chay i ngay y. - Ti noi.
Ti mua mt ta trng va mt ming m. Khi ti tr lai ch
con vic nhao trng vao bt.
KHNG GIA NH
49
- Ai cha! - Ma Barberin va anh trng tht manh va hoi

ti, - tai sao ma by lu nay ti khng cho ma bit tin tc g ca la
th nao?
- Ma i, con bit ma khng phai ch co mt mnh, ma lai
khng t oc c th con na.
ng Barberin lam con run ln v s, ng y mi la chu nha,
la ngi a ban con cho mt nhac s gia ly bn mi phrng.
- Be Remi i, con ng noi n chuyn y na.
- Khng phai con noi phan nan g u ma ct ngha cho
ma nghe v sao con khng dam vit th.
Va noi chuyn ma Barberin va nhao bt lam banh,
Mattia lo nhom la, ti th xp a, da va cc tach ln ban, ti i
ra ch voi nc ly mt bnh y.
By gi mt ngon la tht ep a bc ln di ng khoi, ma
Barberin bc xoong ln. Mui banh xeo toa khp gian phong va
chng bao lu chung ti a c cn ngp rng th banh ngon
lanh y.
- i! Banh mi ngon lam sao! - Mattia con y ming, noi.
Khi cai lin a ht sach, Mattia, bit ma Barberin khng
mun noi chuyn trc mt no, ben bao la no mun xem con bo ra
sao, hai ngi chung ti lai vi nhau.
Nu ti co y i n tn luc nay khng phai v ti khng st
rut, chng qua ch v ti tp trung tt ca moi chu y vao banh xeo
qun ni bn tm o i ma thi.
Bar-berin lam g Paris?
Khi Mattia a ra ngoai, ti hoi ma Barberin nh vy.
- Con trai i, hnh nh gia nh con tm con. - Ma noi.
- Ai tm c a? , con xin ma, ma hay noi mau i!
Ri cam thy hnh nh mnh in, ti lin ku ln: - Chnh la
Barberin i tm con ch ai, ri lai ban con i mt ln na;
nhng ng hong ly lai c con!
Hector Malot
50
- Con i, chung ta hay bit iu, hay nghe li ma noi y va

ng co s na. y la nhng iu tn tai ma nghe thy. Th hai
ti la y mt thang, ma ang lam vic trong phong lam banh m
bng co mt ng i vao nha, Barberin luc o ang trong nha. "Co
phai ng la Bar-berin khng?" ng ta hoi. "Vng", Jerme ap.
"Co phai ng la ngi a tm thy mt a be Paris ch ai
l Breteuil khng, va chu trach nhim trng nom no khng?"
"Vng." "Th thng be o u?" "Bn g n ng c ch?" Jerme
tra li.
Nu nh ti nghi ng s thanh thc cua ma Barberin th ti
cung phai tha nhn cu tra li nay tht t t, cu tra li ma ma
a nghe c cung nh a thut lai vi ti.
- Con bit y, - ma noi, - ch lam banh m nghe ro lm,
hn na no lai la vic v con, nn ma rt mun nghe. nghe ro
hn ma lai gn, nhng ma lai gim vao mt canh cy gay rc mt
cai. "Khng phai ch co mnh chung ta thi ? " ng kia hoi. "o la
v ti", Jerme bao. " y nong qua ta ra ngoai noi chuyn hn",
ng kia noi. Th la ca hai i ra.
Ba bn gi sau Jerme mi tr v mt mnh.
Con th tng tng xem ma st rut n th nao mun bit
Jerme va ng kia, co th la cha con, a noi vi nhau nhng g,
nhng Jerme khng tra li tt ca nhng g ma hoi. Jerme ch
noi la ng y khng phai cha con nhng thay mt gia nh con i
tm con.
- Th gia nh con u ha ma? Gia nh o th nao? Con co
cha, co me ch?
- y ma cung hoi Jerme nh con y, nhng ng bao la
khng bit. Ri Jerme bao la ng i Paris tm ngi nhac s a
thu con va a cho a ch ph Lourcine. T hm y n nay ma
chng c tin tc g cua Jerme ca. ng kia cho Jerme mt trm
phrng va co le sau o con cho tin tip na. Cai o cng vi
nhng ta lot xa boc con khi ngi ta tm thy con chng to cha
me con la ngi giau co.
KHNG GIA NH
51
ung luc nay Mattia i qua ca, ti goi no:

- Mattia nay, t co mt gia nh.
Nhng la mt cai la no khng chia se nim vui nay cung ti.
Chung ti i ngu sm, Mattia ngu ngay. Con ti khng sao ngu
c, hoang mang v nhng y ngh ti tm.
Gia nh ti tm ti, nhng tm c gia nh, ti phai tm
hoi lao Barberin. iu nay lam cho nim vui cua ti ti sm lai, ti
nhng mun lao Barberin ng xen vao hanh phuc cua ti lam g.
Ti khng qun nhng li lao noi vi cu Vitalis: "Ai nui a tre
nay se co li, nu khng tnh th th ti nui no lam g." Chnh v
vy ma ti co nhng tnh cam xu i vi lao.
y th ma ti lai phai tm cho c lao lao dn ti v gia
nh ti.
Ro rang i vi ti co mt gia nh la nim vui qua ln khng
ng ti ri; tuy nhin nim vui nay n vi ti trong nhng iu
kin khng khoi pha ln bun ba. Ti vn hy vong co th sng
nhiu ngay hanh phuc bn ma Barberin, th nhng ngay ngay mai
chung ti a lai phai ln ng ri.
Ri khoi nha ma Barberin ti con phai i n b bin
Esnandes gp ch etiennette, thm Benjamin Saint-Quentin
ri sau o con phai i Dreuzy Nievre, em cho em Lise tin tc
cua anh ch em; th ma ti phai t bo cac chuyn i nay!
Sut m ti c xoay i xoay lai cai y ngh nay, luc th t bao
khng th bo ch etiennette cung nh Lise, luc th ngc lai cho
rng phai chay v Paris cang nhanh cang hay gp lai gia nh
ti. Cui cung ti ngu thip i ma cha i n mt kt lun nao.
Bui sang khi ca ba chung ti u co mt ng u, ca ma
Barberin, ti va Mattia bn lo si ni sa con bo cua chung ti
ang c hm nong, chung ti ban bac vi nhau i n quyt
nh.
Thao lun kha lu, ai cung tham gia y kin, cui cung quyt
nh la ti se vit th cho ch etiennette va cho Benjamin, nhng
Hector Malot
52
chung ti se i thm Lise v em khng bit oc nht la ti lao vao

cuc hanh trnh nay chnh la v em.
Chung ti nht tr hm sau se ra i.
Mt ln na ti lai bun v chia ly; nhng t nht ln nay ti
ri Chavanon khng nh luc i theo cu Vitalis. Ti co th m hn
ma Barberin va ha vi ma se cung cha me ti v thm ma..Mt
ln na chung ti lai i trn nhng con ng ln, tui trn vai,
Capi chay trc; chung ti bc nhng bc dai. Nu khng buc
phai kim cm hang ngay co le ti a rao bc tht nhanh, nhng
co Mattia bn a ti tr v vi thc tai.
Hn na ngoai ming banh m hang ngay ra, con co mt ly do
na buc chung ti phai thu nhp cang nhiu cang tt. Ti mun
em Lise cua ti cung sung sng nh ma Barberin: ti mun tng
em mt mon qua. o la mt con bup b.
ti nha ba c cua Lise ch vic i theo con sng ao bi v
chng c Catherine lam ngi coi cng nn gia nh ho trong mt
cai nha xy ngay bn canh cai cng ma ng phai coi.
Chung ti nhanh chong tm ra cai nha o, no nm ngay ra
lang, trn mt bai co co trng nhiu cy to.
Tim ti p lin hi khi ti gn. Ra hiu cho Mattia, ti cm
ly an hac-p va chi nhng nt nhac u tin cua bai ca Na-p-li
nhng khng hat ln s ting ti lam l ty...
Ch mt chut xu sau ca m va Lise a trong tay ti. Moi
ngi a chung ti vao nha, sau khi c Catherine m hn ti ba
bay ra hai b n. Nhng ti xin ba sa soan ba b.
- Nu c cho phep, - ti noi, - chau co mt ngi ban nho i
cung.
Va ti rut con bup b trong chic tui eo lng ra, ti t no
ngi trn chic gh da bn canh chic gh cua Lise.
Cai nhn cua c be nhn ti, sut i ti khng qun.
KHNG GIA NH
53
Ti ma khng vi i Paris hn ti phai lai tht lu vi Lise,

chung ti co bit bao chuyn noi ma ch co th noi c qua t
vi th ngn ng cua chung ti ma thi!
Phai t bit Lise, qua vi, lai ln ng.
Ht chng ng nay ti chng ng khac, cui cung tr lai
cai trai ma chung ti a t chc bui hoa nhac u tin cho am
ci nhay. Hai v chng mi ci nhn ra chung ti. Ngi ta cho
chung ti n ti va ngu nh.
T o, sang hm sau chung ti vao Paris, va vn ung sau
thang mi bn ngay k t khi ri Paris.
Mattia va ti thoa thun vi nhau mt mnh ti i tm
Barberin sau o chung ti se gp nhau trc gian gia nha th
c Ba..Ti a ghi trn giy a ch ngi chu cho Barberin thu
nha; nhng cn thn nh vy cung chng cn v ti nh ro chng
kho khn g: khach san Cantal, ngo Austerlitz.
Khng chm tr ti n ngay khach san Can-tal, mt ni ch
co cai tn la khach san ma thi, chu no la mt ngi an ba d
ic.
- Ti mun tm ng Barberin t Chavanon, ng y tro y
co phai khng a?
Ba ta khng tra li ch gi hai tay ln tri mt cach t ngt
n ni con meo ang ngi trong long ba ht hoang nhay vot xung
t.
- i chao! - Ba ta noi.
Ri nhn ti trong khi u ba cang rung ln manh hn:
- Cu la thng be ng y tm ch g? - Ba ta hoi.
Tim ti tht lai.
- Barberin!
- Cht ri!
Ti phai ta mnh vao cy an hac-p.
Hector Malot
54
- ng y cht ri ? - Ti gao to ln cho ngi an ba nghe

thy nhng giong ti khan c i v qua xuc ng.
- Cht tam ngay nay nha thng Saint-An-toine ri.
Ti sng s ca ngi; Barberin ma cht th lam sao tm c
gia nh ti by gi?
- Th ra cu chnh la thng be y y a? -Ba gia tip tuc noi.
- Thng be ma ng ta i tm tra lai cho gia nh giau co cua no
y a?
Ti lai hy vong, ti bu ly cu hoi y.
- Ba bit ?... - Ti hoi.
- Khng bit g hn ngoai nhng iu ti va noi vi cu, cu
con trai, ti mun noi quy ng tre trung a. Barberin b mt gh
lm, ch mun tin thng danh ring cho mnh thi.
Tri hi, Barberin cht mang theo cai b mt v s ra i cua
ti ri.
Hai tay m u, ti tm ht cach cung khng thy y tng
nao cho du ch hng dn ti hanh ng. Hn na ti qua
hoang mang, qua xuc ng n ni khng th nao suy ngh ra u
ra ui c.
- Co mt ln ng ta nhn c mt bc th, mt bc th
nng lm. - Ba ta ngh mt luc lu ri noi.
- Th t u n a?.- Ti khng bit. Ngi a th a cho
ng ta, ti khng nhn con tem.
- Liu by gi con tm thy bc th o khng?
- Chung ti a luc khp trong ac cua ng ta, khng phai
v to mo u, tt nhin, ma bao cho v ng ta, nhng khng tm
thy.
ac trong bnh vin cung vy. Nu ng ta khng noi t
Chavanon n th cung chu khng bao c cho v ng ta.
Ti ng im kha lu khng noi nn li. Bit hoi g na by
gi? Ba ta a noi ra tt ca nhng iu mnh bit.
KHNG GIA NH
55
Ti cam n va i ra ca.
- Nu cu khng co ch tro, - ba gia bao ti, - th cu c n
y, khng phai noi khoe u, y rt tt, chung ti la mt nha
lng thin. Nn nh rng nu gia nh cu tm cu v khng thy
tin tc g cua Barberin ho phai tm hoi y ch u, cu se co
sn y ma on ho. Th co phai li khng, cu i ch khac th ai
bit u ma tm? Cu th ngh ma xem, hai thanh nin tre tui
trn he ph Paris, co th gp nhiu chuyn rc ri lm ch! Nhiu
khach san chng ra sao ch khng nh y, yn tnh lm, khu
nay la th.
Ti khng tin la khu nay co li th v mt yn tnh; kiu g
th khach san Cantal cung thuc loai bn thu khn kh nht ch
nhn a thy, va trong cuc i du muc cua ti, ti a trng thy
khi khach san khn kh nh th nay.
Nhng li ngh cua ba chu cn phai xem xet.
Hn na luc nay khng nn to ra kho tnh, cn phai tit
kim. ai cha! Mattia tht co ly khi ngh rng phai kim tin! Gia
s khng co mi bay phrng trong tui th chung ti bit lam sao
y?
- Thu mt phong cho ti va ban ti th ht bao nhiu? - Ti
hoi.
- Mt ngay mi xu.
- c, th th ti chung ti quay lai.
- Cac cu nn v sm, ban m Paris chng hay ho g u.
Ti ch con vic n gp Mattia ni a hen. Hay con sm,
ti ngi vao mt goc i no.
Chng bao lu ti nghe thy mt ting sua vui mng, trc
khi kp ng ln Capi a lao vao long ti lim tay ti. Ti m no
trong tay. Mattia ngay sau o hin ra.
- Th nao? - T xa no a ku ln. - Barberin cht mt ri.
Hector Malot
56
No chay n vi ti cho nhanh, ti vi k tom tt cho no

nghe nhng g mnh bit. Bng nhng li tht u ym no c tm
cach thuyt phuc ti ng tuyt vong.
- Nu cha me cu a tm thy Barberin nay khng nghe tin
tc g cua lao na hn ho phai tm xem lao ra sao ch, d nhin ho
se n khach san Cantal. Ta i n y i, coi nh ch chm co vai
ngay thi, th thi.
Nu nh khach san Cantal la mt cn nha lng thin th no
chng ep e g. Chung ti trong mt bung nho xu ap mai, en
th toa khoi mu. Bung cht n ni mt trong hai chung ti buc
phai ngi xung ging khi ngi kia ng ln. Cai banh m tron
pht y pho-mat trong ba ti cua chung ti chng phai tic tung
g nhng cui cung th tt ca u cha phai a ht.
KHNG GIA NH
57
CHNG V: TM KIM
Ti bt u ngay hm sau bng vic vit th cho ma

Barberin k v nhng g mnh bit, vic nay khng phai nho.
Chng nhe kh khan bao ma la chng ma a cht?
Cui cung tt xu g chng na th ti cung vit xong bc th
nhc i nhc lai nim yu thng khng g thay i cua ti i vi
ma.
Ti ngh ma cho ti hay nu nh gia nh ti co vit th
hoi tin tc ng Barberin, nu ngi ta cho a ch th ma chuyn
cho ti.
Bn ngay sau ti nhn c th ma Barberin nh ngi vit
cho ti.
Ma cho ti bit ma a c bao trc v cai cht cua ng
chng, trc y t lu ma co nhn c mt bc th cua ng ta.
Ma ngh bc th nay co ch cho ti nn gi cho ti, th co nhng
ch dn v gia nh ti.
- Nhanh ln, Mattia, ta cung oc nao..Tay ti run ln, tim ti
tht lai khi oc bc th o.
Nha no yu quy cua ti, Ti ang nm bnh vin, m lm
kho long con dy c. Ti mun noi rng nu nh ti khng qua
khoi th nha vit cho Hang Greth va Galley, Quang trng Green,
Lincohn's lnn, Londres, o la nhng ngi cua Hang Lut co
nhim vu i tm Remi. Nha no bao ho la ch co nha mi co th cho
c tin tc a be va cn thn bt ho phai tra tin v nhng tin
tc nay.
Hector Malot
58
Tin nay phai c dung lam nha no sung sng trong

tui gia. Nha no se bit Remi ra sao khi vit th cho ng Acquin,
vn lam ngh lam vn nay b giam trong nha tu Clichy Paris.
Ti a gp ng nay. Hay nh ng muc s vit tt ca moi th
t v trng hp nay khng th tin ai c. ng lam g ca trc
khi bit ti khng con sng na. am hn nha no ln cui cung.
Barberin Ti cha kp oc n ch cui cua bc th th
Mattia a nhay dng ln:
- Tin v Londres!
Ti vn ang con ngac nhin v nhng g a oc thanh ra c
nhn Mattia chng hiu g ca.
- Bi v th cua ma Barberin bao la nhng ngi hanh ngh
lut Anh chu trach nhim i tm cu, iu o co ngha cha me cu
la ngi Anh. Phai i sang Anh, o la cach tt nht gn lai cha
me cu. Ta co u tin lam cuc hanh trnh. Ta se xung tau
Boulogne, tau a ta ti Londres. Khng tn kem lm u.
- Th th ta i. - Ti bao.
Ch trong hai phut chung ti gai xong tui, xung nha chun
b i. Ti khng mun i khoi Paris ma khng thm cha Acquin va
cho ng bit nhng tin tc trn.
ng rt mng bit ti sp tm lai c gia nh.
- Mong sm gp lai con, con trai a, may mn nhe! Nh vit
th cho cha.
Chung ti mt tam ngay i t Paris n Boulogne v doc
ng con dng lai i chut nhng thanh ph chnh lam vai cuc
biu din.
Ti Boulogne trong tui chung ti co hn ba mi phrng, co
ngha nhiu hn s tin cn chi cho i tau.
Tau i Londres khi hanh bn gi sang hm sau, ba gi ri
chung ti a ln tau va c gng.ngi sao cho tht n sau mt ng
thung che chung ti khoi lan gio bc lanh leo va m thp.
KHNG GIA NH
59
Di anh sang cua my cai en toa khoi, chung ti nhn thy

ngi ta cht hang ln tau: rong roc nghin ln ken ket, nhng
chic thung tha xung hm tau ku rng rc, cac thuy thu thnh
thoang lai vng ra my ting khan khan; nhng bao trum ln ht
thay moi n ao la ting lao xao cua hi nc thoat ra t u may
tng am trng nho nho mt. Mt hi chung giong ln tng ting
mt, thng chao ri xung nc, chung ti ln ng.
Sau mt cuc hanh trnh trn bin vi song ca cha tng
thy, qua o Mattia a hiu th nao la say song, chung ti vao ti
nhng lan nc m a cua sng Tamise va n Londres.
Chung ti ln khoi tau. Thanh ph chm ngp trong mt lan
sng mu day c, ph xa ti tm ly li y nhng xe c. Chung
ti c i ti, chc chc lai hoi ng nhng ngi qua lai ma mnh
gp. Chung ti lac vao mt am ph xa chng cht toan nhng ph
nho yn tnh.
Trong khi Mattia hoi ng mt cai bong i qua th ti dng
lai, ti khng th c na va ti run ln.
Ri chung ti lai tip tuc i, cui cung dng lai trc mt cai
bin ng trn o oc c nhng ch sau y: Greth va Galley.
Mattia tin ln git chung, nhng ti ngn tay no lai:
- T t a, t ly lai can am a.
Mt luc sau, no git chung, chung ti bc vao mt cn
phong co hai ba ngi ang ngi vit di anh sang cua nhiu cy
en ga.
Mattia ngo li vi mt trong my ngi nay.
Tn Barberin gy c tac dung nhanh chong: ngi ta a
chung ti vao mt gian phong y sach va giy t, co mt ng ngi
trc cai ban giy, mt ng khac mc ao dai va eo toc gia ang
noi chuyn vi ng ta.
Ngi a chung ti vao giai thch vai li ngn gon cho ng
ta bit chung ti la ai.
Hector Malot
60
- Ai la ngi trong hai cu a c Barberin nui? - ng ngi

trc ban giy hoi bng ting Phap.
Ti tin ln mt bc:
- Tha ng, ti a.
- Barberin u?
- ng y cht ri a.
Ti k lai tom tt v sao tm n cac ng y. Ti rt st rut
n lt mnh t ra cac cu hoi nht la mt cu ang chay bong
trn mi ti, nhng khng sao co th gi. u tin phai k lai ti
a c Barberin nui nh th nao, b ban cho cu Vitalis ra sao,
ri c gia nh Acquin on nhn ra sao, sau o lai b vt ra
ng tri ni trong cuc i nh th nao.
ng ta ghi chep lai ht va nhn ti vi ve mt khin ti m
lung tung; phai noi khun mt ng ta rn anh lai, cai ci nom co
cai g bn thu bn trong.
- Tha ng gia nh ti sng Anh a?
- Nht nh ri, Anh, t nht la trong luc nay. Ti se cho
ngi dn cu i.
ng ta bm chung. Ca m ra.
- A! Ti qun, ng kia noi, ho cua cu la Dricsoll, tn ho cha
cu la nh th.
Mc du khun mt ng ta trng rt kho chu ti nhng
mun nhay ln ba c ng ta nu ng ta ti co th gi; nhng ng
ta a ly tay ch chung ti ra ca.
Ngi th ky a chung ti n nha cha me ti la mt ga
an ng be nho a gia trng qut queo, mt mui nhn nheo, mc
b qun ao en a sn va ln nc bong loang, tht ca-vat trng.
Lao ta nhn chung ti va c "st, st" vi chung ti nh st cho
vy, co y bao chung ti i theo lao. Khng my chc chung ti i
sang mt ph ln xe c chen chuc nhau, lao dng mt chic xe lai
va cho chung ti ln xe. Lao bt chuyn vi ngi anh xe. Rt
KHNG GIA NH
61
nhiu ln t Bethnal Green c nhc ti, ti cho rng o la tn

khu cha me ti . Ti bit green ting Anh co ngha la mau xanh la
cy, ti hnh dung khu nay hn phai trng nhiu cy to ep, ti
thy d chu qua. Chc no khng ging nhng ph xa bn thu
Londres ma chung ti va i qua ti ni nay.
Xe ln banh kha nhanh trong cac ph rng, sau o vao cac
ph hep, ri lai ti cac ph rng, nhng khng trng thy g
chung quanh ca do sng mu bao phu chung ti mt mau m uc.
Tri bt u lanh, tuy th chung ti cam thy kho th. Ti
noi chung ti co ngha Mattia va ti, v lao dn ng ngc lai to
ra rt thoai mai, lao th manh, ming ha ra ri ht vao tht manh,
nh th vi va tch ly mt lng khng kh ln trong phi lao.
Tuy ti phat st ln v xuc ng khi ngh ti ch chc na y sp
c m hn cha me, anh ch ti, ti rt mun trng thy cai
thanh ph mnh ang i qua. Chng phai no la thanh ph cua ti,
t quc cua ti hay sao?
Nhng cho du co m to mt n my ti cung chng nhn
thy g hoc hu nh khng nhn thy g ngoai lan anh sang o
cach cua ga chay trong sng mu nh mt am my khoi day c;
ch m m thy c nhng chic en cua xe nga i ngc lai
pha chung ti, thnh thoang xe chung ti phai ng sng lai s
m vao ngi i ng.
Chung ti i khoi Greth va Galley a lu, iu nay khng
nh cha me ti sng min qu.
Nhng ang le i vao vung nng thn th chung ti lai i vao
nhng con ph cang hep hn, chung ti nghe thy ting coi u
may xe la. Bun trong ph tran ca vao trong xe, bn tng mang
en ln tn chung ti; mt mui nhat nhat bao trum ly chung ti
t a kha lu chng to chung ti ang trong mt khu ti tan, co
le khu cui cung trc khi ra ti ng co cua Bethnal Green. Ti co
cam giac chung ti quay tr lai, thnh thoang ngi anh xe lai
cho xe i chm lai ta nh khng ro mnh ch nao. Bng nhin
ng ta dng xe hn lai va l nhn ra ngoai xe m ra.
Hector Malot
62
Luc nay chung ti tranh lun vi nhau. Mat-tia bao ti no

hiu rng lao dn ng khng mun i xa hn vao khu trm cp
nay na.
Cui cung lao th ky cho tin ngi anh xe, lao xung xe va
mt ln na lai "st, st" chung ti, ro rang la n lt chung ti
cung phai xung.
Chung ti trong mt con ph y bun gia sng mu. Lao
dn ng goi mt ngi qua ng lai hoi: chng kho khn g
chung ti hiu la lao hoi ng.
Ti qua bi ri n ni khng hiu lam th nao ma chung ti
lai ng trong mt cn bung rng c chiu sang bi mt cai en
va mt ngon la bng than t.
Trc ngon la la mt ng cu gia ngi im nh mt pho tng,
ru bac trng, u i mt chic mu trum u mau en. Mt ngi
an ng va mt ngi an ba ngi i din vi nhau qua mt cai
ban, ngi an ng khoang bn mi tui mc b nhung mau
xam mt mui thng minh nhng anh lai; ngi an ba kem
nm sau tui toc vang ru xung mt chic khn san ke en trng
buc cheo trc ngc, mt khng co t thn nao, khun mt ch l
ra ve lanh am va v cam. Trong phong con co bn a tre, hai
a con trai hai a con gai toc u vang nh me; a ln nht
khoang mi mt mi hai tui; a be nht cha n ba tui.
Ch mt cai lic mt ti nhn thy toan b quang canh, trong
khi lao th ky gia dn ng cho chung ti ln ting noi chuyn.
Moi con mt lin dn v pha Mattia va ti, k ca cu gia
bt ng, ring a con gai be t th chu y n Capi.
- Ai trong hai ngi la Remi? - Ngi an ng mc b
nhung xam hoi bng ting Phap.
Ti tin ln mt bc:
- Ti a.
- Vy th m hn cha con i, con trai cua cha.
KHNG GIA NH
63
- Con by gi th, - ng ta noi, - y la ng con, me con, cac

anh cac ch em con.
Ti bc ti ch me ti trc tin, m ba trong hai tay, ba
mc cho ti hn nhng ba khng h m hn ti, ch noi vi ti vai
ba li ma ti khng hiu g ca.
- a tay bt tay ng i, nhe nhang thi, ng b lit y.
Ti cung bt tay cac anh ti va ch ti, ti mun b con be con
nhng no y ti ra v ang bn chi vi con Capi.
Va i t ngi no sang ngi kia, ti va t gin mnh. Sao
nh? Ti khng cam thy vui mt chut nao khi cui cung c
trong gia nh mnh. Ti a ch i gi phut nay vi s nong long
n chay bong th ma ti lai lung tung, lai to mo nhn ho va khng
tm c li nao noi ca.
Nhng ngi ta khng ti co th gi mit mai vi nhng
cam tng nay lu hn.
- Th con thng be nay la ai? - Cha ti ch Mattia.
Ti giai thch mi dy rang buc ti vi Mattia, ti c gng
t tt ca tnh ban vao trong nhng li noi cua mnh.
- c, - cha ti noi. - Th tai sao Barberin khng ti?
- ng y cht ri a.
Th la cha ti dch cho me ti nghe nhng iu ti va noi,
ti tng nh mnh hiu c.la ba tra li th th tt v ba nhiu
ln nhc i nhc lai hai ch well va good ma ti bit.
- Con khng bit ting Anh a? - Cha ti hoi.
- Khng a. Con ch bit ting Phap va ting Y con hoc vi mt
ng thy ma Barberin a cho ng ta thu con.
- Vitalis y a? Tn ng nay Barberin co noi vi cha cach y
t lu khi cha sang Phap tm con. Chc con ly lam la tai sao sut
mi ba nm cha me khng i tm con va tai sao t nhin cha me
lai co y nh tm Barberin. Con lai y, gn ngon la nay, cha se
k cho con nghe.
Hector Malot
64
Nhng, khi ti va dui i chn m t vy bun trc ngon

la th ng ti khac ngay m v pha ti ma chng noi g ca;
khng cn giai thch ti cung hiu c la ti a lam vng ng,
ti rut chn lai.
- ng y lam g, ng cu khng thch ai trc ngon la
cua ng cu; nhng nu con lanh con c si, khng vic g phai
bn tm v ng y.
Thy ngi ta noi v ng cu nh vy ti choang vang ca
ngi.
- Con la con trai ca cua cha me, - cha ti noi vi ti. - Cha me
ly nhau c mt nm th sinh ra con. Khi cha ly me con, co mt
c gai c tng rng cha se ly c y, am ci cha me lam c ta
cm ghet ngi an ba ma c y coi la tnh ch. tra thu, luc
con c sau thang, c y n cp con em sang Phap, sang Paris
bo con ngoai ph. Cha me a tm khp moi ni, nhng khng
sang n Phap v khng th ng ho em con i xa th. Cha me c
tng con a cht, nhng cach y ba thang ngi an ba o cht,
khi hp hi mi l b mt nay ra.
Cha i sang Phap ngay, cha n canh sat qun ni con c
tm thy. Ho cho bit con c mt ngi th n Creuse nhn
lam con nui, lp tc cha i Chavanon. Barberin cho cha bit tt
ca nhng g ng ta bit. Cha khng Phap lu theo tm cu
Vitalis c nn giao cho Barberin i tm giup, cho ng ta tin i
Paris.
Cha bao ng ta thng bao cho nhng ngi lo vic nay cho
cha, tc la cac ng hang lut Greth va Galley, nu nh tm thy
con. S d cha khng cho a ch cha y la v cha me ch
Londres vao mua ng; ti mua m ap ep tri, cha me i khp
Anh va ecosse ban hang lu ng.
o, con trai a, o la tai sao cha me lai tm c con sau mi
ba nm, tai sao con lai tr v c ch cua mnh trong gia nh.
Cha hiu con co.i chut hoang s, o la v con khng bit cha me,
khng hiu cha me noi g nhng cha hy vong con se mau chong
quen thi.
KHNG GIA NH
65
Trong khi ti lng nghe cu chuyn k cua cha ti ngi ta

bay xong ban n.
- Ngi vao ban, hai cu. - Cha ti bao.
Trc khi ngi xung, ng keo chic gh banh cua ng ti lai
canh ban n, ri ban thn ng ngi quay lng lai ngon la, ng bt
u ct mt khoanh tht bo ran va tip cho chung ti hai lat to
kem theo khoai tay.
Ti nhn thy cac anh ch ti toan tho tay vao n ma cha me
ti chng to ra bc bi g ca.
Cm ti xong, cha ti noi bn ch khach ri ng cm en a
chung ti sang nha xe canh gian phong va n: o co hai cai
xe to thng vn dung i ban hang lu ng. ng m ca mt
cai xe, chung ti nhn thy trong o co mt chic ging hai tng.
- Ging cua cac con y, ngu ngon nhe!
Ti c on nhn vao gia nh ti nh vy o.
Hector Malot
66
CHNG VI : CHA VA ME DANH D
Cha ti cy nn lai cho chung ti nhng ong bn ngoai

ca xe lai. Chung ti ch con co vic la i ngu khng chuyn tro g
ca nh thoi quen cua chung ti vao mi bui ti.
Nhng nn chay ht ri ma ti vn khng sao ngu c. Ti
c lin tip tr mnh trong cai ging hep. Ti cung nghe ting
Mattia ca quy nh th trn u ti.
Gic ngu khng n. Gi no ni tip gi kia, ti khng bit
m a khuya n u na. Bng nhin ti nghe co ting go ca
nha xe rt manh, ca nay m ra mt ph ngang nho, sau nhiu
ting go cach quang u n, mt anh sang tin vao trong nha
xe. Cha ti m ca rt nhanh khng ting ng va ong lai cung
nh th sau khi co hai ngi an ng vac nhng boc rt nng i
vao bn trong..Cha ti mt ngon tay trn mi va dung tay kia
luc y ang cm mt cai en ch cai xe trong o chung ti ang
nm co y noi ng gy ting ng s lam chung ti thc gic.
S lu tm nay lam ti cam ng lm.
Cha ti bin i u mt luc ri tr lai cung vi me ti. Trong
luc vng cha ti, hai ngi an ng a m cac boc ra, boc th y
cac xp vai, boc th co nao mu nao ao dt kim, qun ui, tt, gng.
Hai ngi nay chc la hai tay bun hang.
Cha ti nhc tng mon hang ln soi vao chic en ang cm
ri a cho me ti, ba cm keo ct i nhng cai nhan dan trn o
ri cho cac nhan hang vao tui ao.
Ti thy la, ngay ca gi ban hang cung la.
KHNG GIA NH
67
Va xem vai voc cha ti va noi g o khe khe vi hai tay kia.
Ti ch hiu c hai t bob va policemen c nhc i nhc lai
nhiu ln.
Khi hang hoa trong hai cai boc a c chia ra tng loai ky
cang, hai ngi an ng rut khoi nha xe i vao trong nha,
chung quanh chung ti lai ti mt mu nh cu.
Ti c ht sc t thuyt phuc mnh nhng g va trng thy
la hoan toan t nhin nhng khng sao lam ni, nhng y ngh y
lo ngai lam ti khng yn, va luc o anh en lai tran ngp nha
xe nh luc nay.
Luc nay ch con lai cha me ti. Trong khi me ti nhanh chong
boc tt ca nhng th ngi ta mang n thanh hai goi, cha ti
quet mt goc nha xe. ng ly chi quet rt manh lp cat kh, l
ra mt canh ca sp, nhc canh ca o ln ng a hai cai goi
xung o. Sau o ng treo ln, ong ca sp lai, ly chi phu cat
ln.
Cng vic o lam xong th khng ai co th nhn thy u la
ca sp na, ca cha ln me ti ly nhng mu rm ra rc ln trn
cat v toan b nn nha xe u phu y rm.
Ho i ra.
Luc ho nhe nhang khep canh ca vao nha ti thy hnh nh
Mattia ca quy trong ging ta nh no lai t u trn gi. No
co nhn thy nhng g va din ra khng? Ti khng dam hoi.
Ti s. Ngi ti t m m hi lanh toat.
Ti c nm nh th sut m ti gn sang mi thip i trong
mt gic ngu nng n va bn chn khc khoai..Ting cht ca m
lam ti thc gic, ca xe cua chung ti m ra, tng o la cha ti,
ti nhm mt lai khoi nhn thy ng.
- Em cu y. - Mattia bao ti. - No i ri.
Chung ti dy. Chng ai noi vi ai li nao.
Ti vao bp nhng khng thy cha me ti.
Hector Malot
68
ng ti vn ngi trc ngon la trong gh banh ta nh sut

t ti qua khng h chuyn dch, c em gai ln cua ti, Annie ang
lau ban trong khi cu em ln nht cua ti, Alan, ang quet di
t.
Ti i ti gn bt tay ho nhng ho vn c tip tuc cng vic
cua mnh. Ti ch ng ti th lai b ng nh v pha ti nh ti qua,
ti lp tc thi ngay.
Chung ti quyt nh dao chi chung quanh mt chut. Khng
dam i xa lm s lac, Bethnal Green con co ve gh tm hn ca hm
qua trong m ti. Ch nao cung thy ngheo kh ng tr vi tt ca
nhng g la ang bun nht. Chung ti tr v. Me ti ngi o, u
ta vao ban.
Tng ba m ti chay lai hn ba. Ba ngng u ln, cai u
ung a, ri ba nhn ti nhng khng trng thy ti; ngi thy
mui ru bach xu trong hi th cua ba, ti lui lai. Ba lai guc u
xung gia hai canh tay dui dai trn ban.
- Ru gin y. - ng ti noi.
Ri ng nhn ti ci khy.
Luc u ti ng yn; ri my giy sau ti nhn Mattia, no
cung nhn ti, nc mt lng trong.
Ti ra hiu cho no va chung ti lai i ra ngoai.
Chung ti i kha lu, c thng trc mt ma i khng bit la
i v u.
- n ch nao ta co th noi chuyn mt chut i. - Mattia
bao ti.
Luc o chung ti va ti mt cng vin mnh mng co cy co
co xanh. Ngi xung mt cai ti oa khoc sa vao tay Mattia.
Sau mt cn thn thc ti c ht sc trn tnh lai.
- Mattia, m qua cu co ngu khng? Co trng thy...
- Trng thy tt.
KHNG GIA NH
69
- Cu co hiu la th nao khng?.- Nhng tay ban hang cho

cha me cu khng phai ban nhng hang hoa mua v u. Cha cu
mng ho sao khng go ca vao nha ma lai go ca nha xe, ho bao
la ho b cac bob rnh, tc la canh sat y.
- Mattia, ta phai chia tay nhau thi.
- Khng bao gi! Ta cung i vi nhau.
- Khng c! Cha me t khng la cai g i vi cu, nhng
o la cha me cua t, t phai lai vi ho.
- Cha me g ma lai th! Lao gia lit kia la ng cu y ?
Ngi an ba say ru kia la me cu y ?
- Mattia, ng noi th! o la cha me cua t, t phai tn
trong, phai yu ho.
- ung vy nhng nu nh ho la cha me thc cua cu c.
Nhng ho co phai cha me thc cua cu khng? Cu khng ging
cha cung chng ging me, toc cu u co vang nh toc cac anh ch
cu? Hn na ho u co giau ma tiu bit bao nhiu tin i tm
con? Remi a, cu khng phai con nha Driscoll. Cu hay vit th
cho ma Barberin hoi ma v qun ao cua cu khi ngi ta tm thy
cu. Co th ma ri cu se hoi cai ngi ma cu goi la cha y. T
y n luc o, t se vi cu. Chung ta cung lam vic vi nhau.
Cha ti v. ng khng nhn xet g v chuyn i chi kha lu
cua chung ti ca. Mai ti sau ba cm ti ng mi bao chung ti
n trc lo si; vic nay lam ng ti cau nhau, co chuyn
mun noi vi chung ti.
- Cho cha bit cac con lam g sng bn Phap.
Ti k ng nghe tt moi chuyn.
- Tt lm, cho cha xem cac cu co kha nng g nao.
Ti cm ly cy an hac-p chi mt iu nhac, Mattia cung
lam nh vy vi cy v cm va mt trong nhng chic ken y cua
mnh. No lam cho tre con v tay m ln, bon chung tu tp thanh
vong tron quanh chung ti.
- Con Capi? - Cha ti hoi.
Hector Malot
70
Ti rt t hao v tai nng cua Capi, ti mun no thc hin

my tro trong danh muc biu din cua no, th la no thu c
thng li thng thy bn bon tre con.
- Con cho nay la ca mt tai san ch chng chi. - Cha ti
bao..Cha ti dch cu nay sang ting Anh va hnh nh con thm
vao o vai ch ma ti chng hiu g ca nhng lam ca nha ci
ln.
- Cha ngh vi cac con th nay nhe, - cha ti tip tuc noi, nhng ma trc ht phai hoi xem Mattia co bng long lai vi
chung ta khng a.
- Chau mun lai vi Remi, no i u chau i y. - Mattia
tra li.
Cha ti khng hiu y t n di cu tra li o nn hai long
lm.
- Tt qua, - ng noi, - cha tr lai vi ngh cua cha. Chung
ta khng giau, ai cung phai lam vic ma sng. Mua he ca nha i
khp nc Anh, tre con phai em hang mi nhng ngi khng
mun ti tn ch chung ta mua.
Nhng mua ng chng co vic lam g my.
Chng nao ta con Londres th Remi va Mattia co th chi
nhac trong cac ph, cha tin la chng my chc se co nhiu ngay
kim kha y nht la sp n l Giang sinh. Nhng v i nay
khng nn lang ph mt cai g ca, Capi se i biu din cung
Alan va Ned.
- Capi ch lam vic vi con th mi biu din kha c. - Ti
noi ngay.
- No se hoc lam vic vi Alan va Ned. Cha noi iu g, - Cha
ti noi. - cha mun ngi ta thc hin iu o. o la quy lut cua
nha nay.
Con cai sao c. Bun thay! Chung ti sp phai xa nhau.
Chung ti v cai xe cua chung ti, nhng ti hm o cha ti khng
KHNG GIA NH
71
khoa chung ti trong. Khi ti i ngu, Mattia noi vi ti bng

giong nghen ngao:
- Cu xem y, cai ngi ma cu goi la cha y khng nhng
cn nhng a tre lam vic cho ng ta ma cn ca nhng con cho
na; cai o chng lam cho cu m mt ra hay sao? Mai ta se vit
th cho ma Barberin.
Ngay hm sau phai ln lp cho Capi, giai thch cho no la no
phai lam vic vi cac em ti.
Ti hn no trn mui va no i vi Alan va Ned, ve bun ru
nhng khng chng i.
Con Mattia va ti th cha ti dn sang khu Ty, khu giau co
cua Londres, u kia thanh ph.
Chung ti v nha kha mun v t khu Ty v n Bethnal
Green rt xa. Ti mng gp lai Capi, lm bun be bet nhng co ve
vui lm. Ti.ly rm kh chai lng cho no va cho no ngu trong
ging ti. Ti va no, ai sung sng hn?
Kho ma noi c.
Moi vic c tip din nh vy trong nhiu ngay, mt bui ti
cha ti bao ti la hm sau co th mang Capi i theo v cha ti cn
gi Alan va Ned nha.
Chung ti ti Holborn, mt trong nhng ph bun ban ng
uc nht cua Londres. Bng nhin ti thy Capi khng i theo
chung ti na. No ra sao ri? Ti dng lai ch no va khe khe huyt
sao. Ti a bt u thy lo ngai s ngi ta n cp mt no chng
th no phong ti ming ngm mt i tt len, ui vy tt ln.
Trng no y t hao, y nh nhng luc va din thanh cng nhng
tro kho nht. Ti ng ca ngi thy Mattia t ngt keo ti vao
mt ph nho.
- i nhanh ln, - no bao, - nhng ng co chay.
Ch rt nhiu phut sau no mi dng lai va giai thch:
Hector Malot
72
- T nghe thy mt ngi an ng noi: "Ke cp u? " Ke cp,

chnh la Capi y. Nu khng co sng mu hn chung ta a b tom
ri.
Ti sng st. Ho a bin Capi thanh mt tn n cp!
- V nha i. - Ti bao Mattia.
Mattia khng noi g. Chung ti vi va v nha. Ca nha ang
ngi quanh ban, bn gp vai. Ti nem i tt ln ban, Alan va Ned
ci to ln.
- y la th Capi a n cp c, bi v ngi ta a bin no
thanh mt tn n cp. Ti cho rng no ch ua thi.
Ti va noi va run tuy nhin cha bao gi thy mnh kin
quyt n nh th.
- Th ng nh khng phai chuyn ua th sao? - Cha ti hoi.
- Th con se buc mt cai dy vao c Capi va du co yu no con
cung se dm no xung sng Tamise. Con khng mun Capi tr
thanh mt ke cp cung nh con y con cung khng mun tr
thanh ke cp. Nu bit rng ri y con cung phai tr thanh ke
cp th con se cung vi no trm mnh lun.
Cha ti nhn ti, lam mt c ch gin d, i mt nhn ti
nh thiu nh t, tuy nhin ti khng h cup mt xung, dn dn
b mt cng thng cua ng du lai..- Con noi ung khi ngh rng
o ch la tro ua, - ng noi, - t nay Capi ch i theo con ma thi.
Sau chuyn nay, quan h gia gia nh ti va ti c hnh
thanh ro rt nh sau: tt ca moi ngi u mun ca kha vi ti
chng up m g, cha ti ch quan tm n ti vao bui ti hoi
tin kim c; me ti th thng xuyn trong tnh trang l m
nh khng sng trn i nay.
Nu ti qua la ngi cua gia nh nay th tnh cam moi ngi
i vi ti phai khac ch.
Chung ti ch ma Barberin tra li qua hom th lu. Cui
cung chung ti nhn c bc th tra li y mong i.
KHNG GIA NH
73
Chung ti i vao mt con hem ph gn o oc la th ma

Barberin nh ng muc s Chavanon vit.
Ma Barberin bay to vi ti tnh cam yu thng, u ym,
ng thi cung to ra ngac nhin va tht vong thy cha me ti
khng phai la ngi giau co; cui cung ma m ta qun ao ti mc
trn ngi khi ti nha ma: mt chic mu bng ng-ten, mt ao
canh bng vai toan mn nh y ng-ten, tt dai bng len trng,
giay tre con hang dt kim trng co n lua, mt ao dai fla-nen
trng, cui cung la mt ao khoac mt trong la lng co mu bng cas-mia trng lot lua, trang tr vi nhng hnh thu rt ep. Khng
ao qun nao c anh du ca, nhng chc chn la co du v mt
s goc a b ct i chng to ngi ta rt cn thn lam lac hng
moi tm kim.
- M ta y u nh th th ng Driscoll khng th nao c
nhm ln trong vic k tn nhng th cu mc khi ngi ta n cp
cu.
- ng co th qun ch.
- Ngi ta co th qun qun ao cua a con ngi ta b mt
khng? Chnh la t qun ao o mi tm lai c no ch?
Khng d dang g hoi cha ti khi ngi ta ly cp ti, ti mc
qun ao nh th nao. Cui cung vao mt hm tri ma gia ret
chung ti v sm hn moi khi, ti ben hoi ng.
Ti va he li hoi, cha ti ben nhn thng vao mt ti do hoi
i mt ti nhng ti chu ng cai nhn o mt cach can trng.
Ti tng ng sp gin d, nhng khng. ng mm ci, trong cai
ci nay co cai g anh ac.
- iu tt nht a giup cha tm lai c con, - ng noi, - chnh
la s m ta qun ao con mc luc con bin mt..Va ng m ta lai
hoan toan ging m ta cua ma Barberin. ng noi thm:
- Cha hy vong nhiu vao hai ch F.D anh du trn qun ao
con, tc la Francis Driscoll, tn tht cua con, nhng du nay a b
c n cp ct i mt; cha cung a phai a ra giy khai sinh cua
con ma cha gi trong tu nay.
Hector Malot
74
Va noi th ng va luc tm trong mt cai ngn keo vi ve

thch thu kha bt thng ng, ngay sau o ng ly ra mt t giy
to ong rt nhiu du, a cho ti.
Ti c gng mt ln cui cung:
- Nu cha cho phep con se nh Mattia dch cho con.
T li dch ma Mattia dch tam tam, ti c sinh ra vao
ngay th nm mng hai thang tam, la con trai cua Patrick Driscoll
va Margareth Grange, v ng.
Con oi hoi g hn na?
Tuy nhin Mattia to ra cha thoa man, bui ti khi chung ti
lui v chic xe cua mnh, no tm s:
- Tt ca nhng iu o vn cha giai thch c lam sao ma
Patrick Driscoll va Margarreth Grange lai u giau n mc cho
con b canh giau co n th. Bon ban hang lu ng lam g giau
n nh th c. T th t tin la cu khng phai la con cua ng
Driscoll ma la a tre b ng Driscoll n cp.
- Nu t khng phai con ng th ng tm t lam g? Vic g
ng phai cho tin Barberin, cho tin hang Greth va Galley? - Ti
p lai.
Mattia khng tra li c.
Ai dam bao khi ti khoc than khng co gia nh la ri y ti
se khoc v tuyt vong v co gia nh?
y th ma ti vn c phai hat, phai nhay phai ci phai nhn
nh, trong khi trai tim ti bun ba su sc n th. Chu nht la
nhng ngay tt ep hn cho ti v ngay hm y khng c chi
nhac trong ph phng Londres, ti co th t do ma bun kh
trong khi i dao chi cung Mattia va Capi.
Mt ngay chu nht khi ti chun b i ra ngoai vi Mattia,
cha ti gi ti lai nha ly c la cn n ti, cho Mattia i chi
mt mnh.
ng ti hm y khng xung di nha, me ti cung cac anh
ch em ti i rong ph. nha ch co cha ti va ti. Khoang mt
KHNG GIA NH
75
ting ng h sau th co ngi go ca. Cha ti ra m ca va i vao

cung mt ngi khng ging nhng ngi ban ng vn thng tip
t nao: ng nay ung la mt ngi nc Anh goi la ng quy phai
co ngha mt ngai quy tc thc s, n mc sang trong mt mui cao
ngao tuy co ve g mt moi trn net mt. ng nm mi tui. Cai
gy n tng nht vi ti la cai ci cua ng ta, lam l ra nhng
chic rng trng va nhon nh rng cho con. Ngi ta t hoi cai
ci cua ng gy ra cai mm mi hay la ng ang mun cn.
Va noi chuyn vi cha ti bng ting Anh ng va chc chc
lai a mt nhn v pha ti, nhng khi gp mt ti, ng ta thi
khng khao sat ti na.
Sau my phut chuyn tro nh th ng bo ting Anh chuyn
sang dung ting Phap. ng ta noi ting Phap d dang nh khng
gn nh khng co m iu ngoai quc nao.
- y la a tre ma ng noi chuyn vi ti ch g? - ng ta
noi vi cha ti, tay ch ti. -Chau co khoe manh khng nh? - ng
hoi ti.
- Tha ng co a.
- Co bao gi b m khng?
- Cach y ba nm chau co b sng phi mt ln khi phai
nm trn tuyt vao mt ngay lanh khung khip.
- T o co b bnh nay ln nao na khng?
- Khng a.
- Khng bao gi thy mt moi u oai ch?
- Khng bao gi. Khi nao chau i nhiu th chau mt nhng
khng v th ma m ng ta ng ln i lai gn ti, s tay ti, t
tay ln tim ti, cui cung ap tai vao lng ti, vao ngc ti bao ti
th manh ln ri ho ln.
ng ta tip tuc noi chuyn vi cha ti bng ting Anh ri vai
phut sau ca hai i ra nha xe.
Hector Malot
76
Chuyn nay ngha la th nao nh? ng quy phai nay mun

mn ti lam cho ng ta ? Vy th ti phai xa Mattia va Capi ?
Ma ti th quyt nh khng bao gi lam ay t cho ai ht.
Sau mt lat cha ti tr vao, ng khng giai thch g ca ch noi
la ti c t do i chi.
Ti khng mun i chi, nhng ngi lam g trong cn nha
nay? Tri ma ti ben vao xe ly tm da cu. Ti git mnh thy
Mattia trong o!
Ti nh noi vi no th no t ban tay ln ming th thm:.Ra m ca nha xe i; t se nhe nhang i treo cu. Khng nn
ai bit t a co mt trong xe.
Ch khi ra ti ph ri Mattia mi noi:
- Cu co bit cai ng luc nay ng vi cha cu la ai khng? No noi. - ng Miligan y, chu cua Arthur ban cu ma cu thng
noi chuyn vi t y.
Ti ng lng gia ph, Mattia nm ly canh tay ti va i
va noi tip:
- T i mt mnh trong my ph nho chan qua nn v nha
nm, nhng khng ngu c. Cha cu cung mt ng quy phai i
vao nha xe.
T nghe ho noi chuyn vi nhau nh sau: "Vng chai nh
mt tang a, ng quy phai noi, a v no th mi thng nhoc a
phai cht ri, th ma no thoat, ch b sng phi!". V khng bit co
phai noi n cu khng nn t chm chu nghe.
Luc nay cuc noi chuyn i tai. "Th thng chau ng th
nao ri?" Cha cu hoi. "Kha hn.
Ln nay no lai thoat cht. Trc y ba thang th bac s nao
cung bao la no khng th cha c; me no lai cu no ln na. ai
cha! Cai ba Milligan nay mi la mt ba me tt ch!" Cu xem, t
cang chu y n th nao. "Nay th nu thng chau ng kha ln nh
th th ng lo toan thn trong nh vy v ch a?". "Luc nay th co
le th tht y nhng ti khng mun chp nhn Arthur sng
KHNG GIA NH
77
c, bi v sng c la phai co phep thn ma phep thn i nay

u con. Ngay ma no cht ti phai c bao am khng co s tr
v nao ca. Ngi tha k duy nht ch la ti, James Milligan ma
thi." "ang c yn tm, cha cu noi, nu ch cn co th th ti xin
bao am chuyn nay". "Ti trng cy ng y" noi xong ng quy
phai con noi thm g na ma t khng hiu, t dch s s nh th
nay: "Ti luc y ta se xem nn lam g". Ri ng ta i ra.
Arthur con sng! Sc khoe no lai kha ln na ch! Luc nay
y tin vui nay u lam ti sung sng..
Hector Malot
78
CHNG VII : NHNG M GIANG SINH
Chung ti ch con noi ti Arthur va ba Mil-ligan.

Ho ang u? Chung ti bit tm ho u?
Chuyn ving thm cua ng James Milligan lam chung ti
nay ra mt y ngh va a ra mt k hoach ma kt qua xem ra la
chc chn: v James Milligan a n nha cha me ti mt ln th
nao ng ta chng n na? Chc ng ta co lam n g o vi cha ti.
Vy th khi nao ng ta ra v, Mattia se i theo; bit ch cua ng
ta ri se ln la hoi chuyn bon y t, t nhng tin tc nay co th
n c ch Arthur.
a n luc ma, ang le phai i chi an trong cac ph vao
ban ngay chung ti lai i vao ban m bi v ung vao na m
mi la nhng bui hoa nhac Giang sinh. Nh vy ban ngay nha,
mt trong hai a chung ti se canh gac, th nao chng co luc chp
c ng chu Arthur.
Mt hm trong khi i dao ph phng ti thy mt ngi gia
da en mc qun ao l lng co ui chim lam hiu cho Mattia; luc
u ti c tng mt tro h lam vui cng chung ma chung ti la
nan nhn, nhng tht ngac nhin Mattia thn mt ap lai.
- Cu quen anh ta a? - Ti hoi Mattia.
- o la Bob, ban t hi t lam rap xic Gassot, chnh anh y
a day t ting Anh y.
Sau khi trnh din xong Nhng ban nhac du dng cua ngi
da en Bob n ch chung ti va c xem cai cach anh ta lai gn
Mattia, ti hiu c ngi ban ng cua ti a c moi ngi
yu quy nh th nao. n mt ngi anh rut cung khng co c
nim vui trong anh mt, trong giong noi nh cua anh h da en
nay, ngi ma "qua cai nghit nga cua thi gian buc phai tr
KHNG GIA NH
79
thanh ca s hat rong" nh anh ta bao chung ti. Nhng chung ti

phai mau chong chia tay anh ta con i theo oan, chung ti th
v nha; hai ngi ban anh phai ti chu nht sau mi co dp vui
sng k nhau nghe a tng lam g t khi xa cach. Co le v tnh
ban vi Mattia nn Bob rt mun to thin cam vi ti, th la
chng.bao lu chung ti co mt ngi ban chn tnh ma nh kinh
nghim va nhng li khuyn cua anh, cuc sng Londres i vi
chung ti d chu hn sut t hi nao cho ti luc nay.
C nh th chung ti n gn l Giang sinh, le ra ra i bui
sang th chung ti ln ng mi bui ti vao luc tam hoc chn gi
ti nhng khu ma chung ti a chon sn.
Nhng nhng ngay l Giang sinh a qua ri ma James
Milligan vn cha xut hin. Sau Giang sinh lai phai ra i ban
ngay chng con my c hi trng thy hn ta na.
Khng noi la chung ti ang bn tm v cai g, Mattia ci m
tm tnh vi anh ban Bob cua chung ti, hoi anh xem co th tm
c a ch mt ba tn la Milligan hoc mt ng tn la James
Milligan khng. Nhng Bob tra li phai bit a v xa hi cua ho
hoc ngh nghip cua ho th mi c, Londres nht la trong ca
nc Anh co bit bao ngi tn la Milligan.
Chung ti khng ngh ti chuyn nay na.
Mattia co y kin nh sau: no mun chung ti quay v Phap,
no noi, o chung ti co nhiu c hi gp lai Arthur va ba Milligan
hn. Luc nao no cung noi i noi lai y ngh o, nhng ti mun
trung thc vi gia nh ti nn t chi khng chu trn. Mattia
khng nh rng gp c ba Milligan ti se gp gia nh ch
thc cua ti. No noi th vi ve rt la nhng khng noi thm g.
Thi gian c chm chap tri i, a ti luc gia nh ti t bo
Londres i khp nc Anh.
Hai chic xe lu ng a c sn lai, cht y p nhng
hang hoa ma chung co th cha ni, hang hoa th ngi ta li ra t
hm b mt trong nha xe.
Hector Malot
80
Cui cung moi th a sn sang ra i. Ti hm trc cha

ti a bao cho chung ti bit la chung ti se i theo ho, nhng vn
lam ngh chi an.
Chung ti lai i trn nhng con ng ln.
Chung ti c theo sau hai cai xe, qua vung ng qu ti ep
th khng kh trong lanh. Mi khi ti mt ngi lang ln, ho a xe
ra mt ch rng, ha mt bn thanh xe xung bay hang ra trc s
to mo cua ngi mua.
- Hay xem gia ca nay! Xem gia ca nay! - Cha ti la ln. Khng u re nh th. Ti nghe thy ting ngi mua xem hoi
gia ri bo i:
- Ch co la n cp mi re th.
Gia ho a mt v pha ti hn ho chng phai nghi ng g
na khi thy mt ti o ln.
Nu nh ho khng thy ti bi ri th Mattia thy c iu
nay, bui ti no bao ti:
- Vic g cu c phai chu ng mai ni h then nay nh,
Remi? Chng le cu ngh canh sat yn khng hoi xem tai sao
ng Driscoll ban hang vi gia re th? Tt ca chung ta u co th b
bt... Lam sao chng minh c la ta khng lam g? Bao cha cho
mnh th nao?... Ta hay xem co c hi nao la lp tc chun ngay, t
co linh cam sp xay ra tai hoa n ni. Xin cu, Remi, ta hay quay
lai Phap i!
- Cho t vai ngay na, ri chung ta se xem.
- Mau mau ln, t cam thy nguy him chng khac g con
yu tinh ngi thy mui tht ti.
Cha bao gi nhng li noi, li cu khn cua Mattia lam cho
ti bi ri n nh th, mi khi nh lai nhng li o ti lai t bao
mnh la s do d khin ti trn tr tht la hen, ti phai quyt nh
mt b thi.
Hoan canh a lam nhng g ma ti khng dam lam.
KHNG GIA NH
81
Mt hm cha ti n ong mt thanh ph, cho rng o

lam n c. Ti ni sm lai khng phai bay hang nn ti va
Mattia i xem trng ua nga cach thanh ph kha xa.
Nhiu cn lu c dng ln, t xa a co th nhn thy
nhng ct khoi nho anh du gii han trng ua. Chng my
chc chung ti ra mt con ng trung xung ni t trung
moi khi cn ci tr trui chiu nay y lan hang dng bng van g
trong o co cac quan ru, xe c hoc n gian la nhng trai ong
qun ngoai tri. Qua trc mt ngon la, chung ti gp ban chung
ti, anh Bob. Thy chung ti anh vui lm. Anh o cung cac ban
anh t chc biu din sc manh va s kheo leo, nhng my
nhac s ho trng ch lai l hen thanh ra ngay mai, le ra rt thanh
cng co chiu hong vic. Nu mun, chung ti co th giup ho: thay
th cac nhac s, tin thu c se chia ra lam nm, lai co ca mt
phn cho Capi.
V chung ti t do mun lam g th lam tuy thch, nn ch vi
iu kin em lai thu nhp kha chung ti a nhn li
ngay..Nhng khi v nha thng bao cho cha ti bit vic thu xp
nay, bng nay ra mt kho khn.
- Ngay mai cha cn Capi. - ng bao ti.
Ho lai cn Capi cho mt cng vic bn thu nao chng?
Nhng cha ti lam tiu tan ni lo ngai cua ti ngay tc khc:
- Capi tai thnh, cai g no cung nghe thy, canh gac rt tt,
chung ta cn no gi xe, ng th nay ho co th ly cp hang cua
chung ta. Hai a i chi an vi Bob thi, nu cng vic keo dai
thu m, ma co th nh vy lm, th cac con tm chung ta quan
Cy Si Ln, bon ta ngu o.
Sang hm sau, sau khi sn soc Capi cn thn khng no
thiu thn cai g, chnh tay ti buc no vao truc chic xe ma no co
nhim vu canh gac, chung ti i n trng ua.
Va n ni chung ti bt u chi an ngay, va chi khng
ngh cho n tn chiu ti. Cac u ngon tay ti au but nh b
hang ngan cai gai m vao, Mattia thi ken y n hut hi th
Hector Malot
82
khng ni na. Tuy nhin Bob va cac ban anh vn khng thi biu
din cac tit muc. Ti n, ti tng a n luc chung ti c ngh
ngi, hoa ra lai t cai lu cua chung ti chuyn sang mt tim
ru ln, ri cac tit muc nhao ln va m nhac lai tip din hng
hai hn bao gi ht. C nh th cho ti na m. Ti khng con
bit mnh ang chi ban nhac g, Mattia cung chng hn g ti.
Cac ban ti cung mt ra ri, lam hong mt tro din. Mt luc nao o
mt cai sao ln phuc vu biu din ri ngay xung ung u ngon
chn Mattia. au n ni no ku ln mt ting, tht rach ra, tuy
xng khng b gay nhng Mattia khng i c na.
Th la moi ngi quyt nh chung ti ngu lai trong xe cua
Bob, sang mai mi tr v quan.
Ngu ch c vai ting ng h nhng cung lam ti lai sc,
sang hm sau ti tnh dy chun b i nu nh Mattia, luc y con
ang ngu, co th i theo ti. Ra khoi xe ti i lai pha Bob ang
nhom la. Mai nhn anh ta ang dung ht sc lc thi phu phu
di cai ni, ti hnh nh nhn ra Capi, ang b mt canh sat dn
i.
Git mnh ti ng lng ngi t hoi th ngha la th nao,
nhng Capi, nhn ra ti, lin git tht manh khoi dy buc, thoat
khoi tay.ngi canh sat. Ch vai bc no a chay ti ch ti va lao
vao vong tay ti.
Canh sat bc ti:
- Co phai con cho nay cua anh khng? - Anh ta hoi ti.
- Vng.
- Th th ti bt anh.
Va anh ta nm ly canh tay ti.
Bob ng ln:
- Tai sao anh gi thng be nay? - Bob hoi.
- Anh la anh no a?
- Khng, la ban.
KHNG GIA NH
83
- m qua co mt ngi an ng va mt thng be chui vao

nha th Saint-Georges qua mt chic ca s trn cao bng mt
cai thang, co ca con cho nay i theo canh gac nu co ai lam
phin ho. ung la co ngi n tht.
Ho nhanh chong bo trn khng kp mang theo con cho. Nh
con cho nay chc chn ti se tom c ke gian. Th la tom c
mt ri. Cha anh u?
Ti hiu ngay chuyn g a xay ra: khng phai ngi ta hoi
mn ti Capi gi xe ma thng bao cho bon n cp trong nha
th bit co ngi n! Ti phai t mnh bao cha cho mnh thi.
Mattia b cuc noi chuyn gia chung ti lam thc gic, ra
khoi xe.
- Anh hay giai thch cho ho em lam sao pham ti c v sut
m em y vi cac anh c ma.
Bob dch li ti noi vi vin canh sat nhng vin canh sat
khng tin nh la ti hy vong.
- Cai g chng to iu o la thc? - Canh sat noi.
- Ti th nh th ch con sao na! - Bob ku ln.
- ! Anh y a, anh ma lam chng th con phai xem lai a.
- Nay anh ng co ma lng nhuc ti. - Bob noi mt cach t
trong. - Ti la cng dn Anh y nhe!
- Trong khi ch i, ti hay c a thng be nay i a, no se
giai thch vi ng thm phan sau. Ti gi ca con cho, no se giup ti
tm thy my ke kia. Nha tu ma ho giam ti khng phai ua,
nh cai nha tu trong cht y hanh nh chung ti a thy; y
la mt nha tu thc s ca s co chn song ln bng st ch nhn
thy a tiu tan ngay moi y nh vt nguc. Toan b ac ch co
mt gh dai va mt cai vong.
Ti nga ngi xung chic gh va suy ngh rt lung v hoan
canh ang bun cua mnh.
Hector Malot
84
Ti hm qua mt nh th nhng lo lng qua ti khng sao

ngu c. Ti cung khng th ng n thc n ngi ta mang cho
ti.
Ngc lai ti v ly nc ma ung, ti khat n chay hong.
Ti mun chun b cac cu tra li cai cho mnh, nhng ti
hoang ht qua. ai cha! Mattia mi co ly lam sao! Le ra ti phai
nghe no!
Sang hm sau mt ngi cai nguc ti dn ti vao phong ln
cua toa an. Mt lan gio nong thi vao mt ti, ti nghe thy ting
r rm kho phn bit. Lic mt mt cai ti thy ngay toan canh ro
net ang quanh ti: o la phong x cua toa an, trong phong y
nhng ngi.
Phong x kha rng, trn cao, ca s ln, chia ra hai khoang
ngn cach vi nhau, mt danh cho toa, phn kia m ra cng chung.
Trn mt cai buc cao co quan toa ngi, trc mt quan toa v tr
thp hn la ba v thm phan, con trc cai ai ngi cua ti la mt
nhn vt mc ao dai eo toc gia: lut s cua ti.
Lam sao ma ti co c mt lut s nh?
Do Mattia va Bob gi n chng? Nhng cu hoi nay cha
phai luc tra li. Ti co mt lut s, th la u.
Trong mt cai ai ngi khac ti nhn thy Bob va hai anh
ban va nhiu ngi khac na ma ti khng quen; con trong mt cai
ai ngi khac na la vin canh sat cung mt s ngi. Ti hiu y
la ch ngi cua nhng ngi lam chng.
Ni danh cho cng chung ngi cht nch.
Ti thy Mattia, anh mt chung ti giao nhau, ti cam thy
mnh can am tr lai.
Mt trong cac thm phan ln ting, ng giai thch tom lc
tnh hnh cu chuyn: mt vu n cp xay ra nha th SaintGeorges, ke cp la mt ngi an ng va mt a be, dung thang
leo vao nha th qua mt ca s ma chung p v knh ra, chung
mang theo mt con cho canh gac. Mt ngi qua ng v mun
KHNG GIA NH
85
thy.la v co anh sang le loi trong nha th, ng ta lng nghe th co

ting nh ting v, ngay tc khc ng anh thc ngi coi nha th
dy; ngi ta n kha ng nhng con cho sua ln th la trong khi
moi ngi m ca bon ke cp tu thoat qua ca s bo lai con cho;
con cho nay trong khi canh sat Jerry dn i a nhn ra chu mnh
chnh la thng be ngi trn cai gh dai kia, con tn ke cp th hai
th ang ln theo du vt.
Sau mt vai nhn xet chng to ti pham ti, ng thm phan
ngng li, sau o mt giong the the ct ln: "Im lng!" Quan toa
khng bun nhn v pha ti ma nh t noi vi chnh mnh, hoi ti
tn tui, ngh nghip.
Ti tra li nhng cu hoi cua quan toa sau o xin phep c
noi bng ting Phap. Ti giai thch mnh khng th nha th vao
gi o c bi v luc o ti ngu ni trng ua nga cung vi cac
ban ti.
- Vy anh giai thch th nao v s co mt cua con cho cua
anh trong nha th? - Quan toa hoi, to ra kem tin tng nhng li
khng nh cua ti.
- Ti khng giai thch. Con cho khng i cung vi ti. Bui
sang ti buc no vao mt chic xe cua chung ti.
Ti khng noi g thm v s cho ngi ta nhng vu kh chng
lai cha ti.
Ngi ta goi mt nhn chng, ngi nay tuyn th trn
quyn Thanh Kinh la se noi s tht, khng v ghet hoc v yu. o
la mt con ngi nhn hu, thp lun, trng cc ky oai v mc du
mt th o, mui th xanh nht: o la ngi gi nha th.
ng ta bt u k l dai dong, nao la mnh ang hoang mang
va phn n nh th nao khi ngi ta n anh thc bao la co ke
trm trong nha th; nao la luc u c tng moi ngi ua mnh,
nhng ai lai ua vi nhng ngi co tnh cach nh ng bao gi, cho
nn ng hiu la a xay ra mt chuyn g nghim trong; ng vi
chay ti, m ca nha th ra, va thy... mt con cho trong o.
Hector Malot
86
Ti khng co g tra li cho vic nay, nhng lut s cua ti

sut t u khng noi g ben ng dy, lc lc b toc gia, xc lai
chic ao dai trn vai va ln ting: - Ti qua ai ong ca nha th? ng ta hoi.
- Ti. - Ngi gac nha th tra li.
- ng co chc khng?
- Ti lam g la chc chn a lam vic y.
- c; th ng co chc chn a khoa ca con cho trong nha
th khng?
- Nu con cho co trong nha th th tai sao ti khng trng
thy no.
- Mt ng co tt khng?
- Mt ti cung nh mt moi ngi.
- Cach y sau thang, co phai ng a m u vao bung mt
con b phi mnh treo trc ca mt ca hang ban tht khng?
- Ti khng thy mt cu hoi nh vy co li g khi a ra cho
mt ngi co tnh cach nh ti. - Ngi gi nha th ku ln mt
hoa xanh ra.
- Xin ng ht long lam n tra li cu hoi nay.
- ung la ti co va vao mt con b treo mt cach v y thc
trc ca mt hang tht.
- ng khng trng thy no ?
- Luc y ti ang bn tm ngh ti chuyn khac.
- Khi ng ong ca nha th co phai ng va n cm ti xong
khng?
- Hn la th ri.
- Th khi ng m u vao con b ng cha n cm ti ch?
- Ri, nhng...
- Trong khi n cm ti ng ung my vai bia?
KHNG GIA NH
87
- Hai.
- Co khi nao ung nhiu hn khng?
- i khi ba.
- Sau ba cm co ung mt cc ru trng pha chanh vi
ng na ch?
- Thnh thoang thi.
- My cc?
V ngi gi nha th khng tra li, mt cang ngay cang
xanh, ng lut s lai ngi xung, va ngi va noi:
- Cuc thm vn nay u to ra rng co th con cho a b ngi
lam chng va ri khoa trong nha th t trc. ng nay c sau
ba cm.ti do bn long lo lng cai g o nn khng nhn thy ca
nhng con b na. o la tt ca nhng g ti mun bit.
Gia ma dam, chc la ti a m hn ng lut s. Ti thoat ri!
Sau ngi gi nha th, ngi ta con nghe nhiu ngi lam
chng khac, ri nghe n cac ban ti. Cuc hoi cung chm dt,
quan toa hoi ti co mun noi thm g khng.
Ti tra li la ti v ti, ti xin pho thac mnh vao cng ly cua
toa an.
Luc o quan toa cho oc bin ban ri tuyn b ti se chuyn
sang nha tu cua qun ch ai bi thm oan quyt nh xem co b
goi ra toa ai hnh hay khng.
Ti xu i trn chic gh dai.
Rt lu sau khi vao lai nha tu, ti tm ra ly do giai thch
cho mnh v sao khng c tha: quan toa con i bt c nhng
ngi vao trong nha th a, xem ti co ng loa vi ho khng.
ng thm phan noi la ngi ta ang theo hut ho; chng bao
lu na ti se phai au kh va nhuc nha xut hin bn canh ho
trn gh cua toa ai hnh.
Bit bao cu hoi trong oc ti lam cho thi gian tri nhanh
hn ti qua.
Hector Malot
88
Trc na m mt chut, ti nghe co ting ken y, ti nhn

ra cach chi ken cua Mattia.
Ting ken vng ti tai ti qua bc tng trc mt cai ca s
phong giam ti. Cung vi ting ken co ting bc chn va ting r
rm m h.
Ti n m ca s ra. Ti m v cung thn trong tranh cho
no ku ln, cui cung nh ht sc nhe nhang ti at c kt qua.
Ti ng o lng tai nghe ngong.
Bng nhin co u ai tho ln trn b tng: o la u Bob.
Anh ta ly tay ra hiu cho ti ng xa ca s ra. Ti nghe theo tuy
khng hiu g. Tay kia hnh nh Bob cm mt ng x ng, ln
ming. Ti nghe thy mt ting thi ng thi trng thy mt cuc
tron mau trng bay vao ri di chn ti. Ngay lp tc u Bob
bin mt, ting ken y cung im. Ti khng nghe thy g na.
Ti ong ca s lai, v ly cuc giy m ra oc: "Ti mai ngi
ta a cu n nha tu qun.
Cu se i tau va trong toa tau cung vi mt canh sat. Hay
ngi gn ca toa ch cu bc ln;.i c bn mi nhm phut
(nh xem ng h cho ky) tau se i chm lai v co ch ngot; hay
m canh ca toa tau ra va dung cam lao xung, khi lao hai tay
dui ra pha trc sao cho ri xung trn hai chn; ti t mt cai
leo ln sn dc bn trai, bon t se o cung mt cai xe va mt con
nga tt; ng s g ca; hai ngay sau ta se v n Phap; can am
ln!" Ti th la thoat ri! Khng phai xut hin trc toa ai hnh!
i! Nhng ngi ban tt!
Tuy nhin trong nim vui bng bt ti co mt y ngh bun:
Con Capi? Nhng ti nhanh chong gat bo y ngh nay. Khng i
nao Mattia bo Capi. Nu no tm c cach cho ti vt nguc no
cung tm c cach cho Capi trn thoat.
Ti oc i oc lai mu giy hai ba ln na ri nhai nut no
i. Ti ngu yn a.
Thi gian tri kha nhanh va chiu hm sau, mt vin canh
sat vao nguc ti bao ti i theo.
KHNG GIA NH
89
Ti hai long thy o la mt ngi khoang nm mi tui

thn hnh khng co ve mm mai lm.
Vy la moi vic co th din bin theo ch dn cua Mattia, luc
tau sp chay ti ngi gn ca toa tau, vin canh sat ngi trc mt
ti, ch co hai chung ti trong toa.
Ti da vao ca toa tau ma ca knh m ra, ti xin phep vin
canh sat c nhn quang canh bn ngoai ni chung ti i qua,
vin canh sat ng y. ng ta s g c ch? Tau ang chay nhanh.
Bng nhin khng kh lanh tat vao mt ng ta, ng ta i xa ca
toa tau vao ngi gia toa. Ti chng bit lanh la g, nhe nhang
tho tay trai ra ngoai m nm ca sn, tay phai th gi ly canh
ca.
Sau bn mi nhm phut nh Mattia a dn, u tau ru coi
va chay chm lai. n luc ri. Ti nhanh nhen y canh ca tau
va nhay xung xa nht co th. Ti ri xung mt cai h. Cu sc
manh qua lam ti ln ra t, ngt i.
Khi tnh lai ti c tng mnh vn con trong tau v thy
mnh ang c mang i theo mt vn hanh nhanh; ti nghe thy
ting banh xe ln; ti nm trn mt lp rm. Ma ti tran ti co ai
vut ve, mt cai vut ve mm va m.
Ti m mt. Mt con cho mau vang nm trn mnh ti va
ang lim cho ti. Lung mt ti gp mt Mattia ang quy bn
canh ti..- Cu thoat ri. - No va noi va gat con cho ra, m ly
ti.
- Chung ta ang u th nay?
- Trn xe nga do Bob ch.
- Em th nao ri? - Bob hoi.
- Em cung khng bit na. Co le tt thi, hnh nh th.
- C ng tay, c ng chn xem nao. - Bob ku.
ang nm thng trn nm rm, ti lam nh Bob bao.
- Tt ri, - Mattia noi, - khng ch nao b gay ca.
Hector Malot
90
- Nhng moi vic xay ra th nao nh?

- Cu nhay tau, chn ng lam cu choang vang, cu ri vao
trong h, khng thy cu u Bob ben chay xung sn dc trong
khi t gi cng nga, Bob b cu ln. Chung mnh tng cu a
cht c y. S qua!
- Con vin canh sat th sao?
- i theo tau. Tau co dng lai u.
Ti a bit nhng iu c ban. Ti nhn quanh thy mt con
cho vang nhn ti u ym, i mt du dang.
- Con Capi? - Ti hoi. - No u?
Mattia cha kp tra li th con cho vang nhay ln ngi ti
va lim ti va khoc.
- No y thi! - Mattia noi. - Bon t nhum no i.
Ti vut ve lai chu Capi tt bung, ti hn no. Bob quay lai
pha chung ti va bao Mattia:
- Em cm cng nga mt lat, anh phai lam cho khng ai
nhn ra cai xe khi n ch chn ng na.
y la mt cai xe phu vai bat trn nhng cai vong, Bob ben
t nhng cai vong o vao trong xe, vai bat th gp lam t, anh
bao ti ly vai bat phu ln ngi va khuyn Mattia cung n mnh
di tm vai. Lam nh vy cai xe hoan toan thay hnh i dang.
Nu ngi ta ui theo chung ti, cac du hiu moi ngi k lai se
lam moi tm kim b lac hng.
- Ta i u th nay? - Ti hoi Mattia khi no nm dai bn
canh ti.
- i Littlehampton, y la mt hai cang nho, y Bob co
ngi anh rut ch huy mt cai tau chuyn i Phap mua b va
trng Norman-die, Isigny. Nu ta trn thoat ma chc chn
la.chung ta se trn c - o la nh Bob. Bob lam tt ca y; ch
con t, thng be khn kh ti nghip, t lam g c cho cu u!
Chnh Bob ngh ra cu phai nhay tau, Bob mn ban be cai xe va
con nga nay, ri lai kim cho ta mt cai tau ma v Phap, bi v
KHNG GIA NH
91
nu cu i tau chay bng hi nc cu se b bt ngay. Cu xem

y, co ban be tt tht la sung sng.
- Con Capi, ai co y nh em no i theo?
- T, nhng Bob la ngi quyt nh nhum lng no thanh
mau vang ngi ta khng nhn ra no na, chung mnh n trm
no t vin canh sat Jerry; anh rng Capi cung cam thy t co
chuyn g o nn t mun lam g th lam; hn na Bob con bit
ro tt ca moi thut cua bon n cp cho.
- Con chn cu th nao?
- Khoi ri, hoc gn nh khoi; t chng con th gi ngh n
no na.
Chung ti i rt nhanh v nga tt, Bob anh xe cung gioi.
Tuy nhin chung ti phai dng lai cho con nga th mt chut va
cho no n. Bob dng lai gia rng, thao nga va eo vao c no mt
cai tui dt ng y lua mach ly trong xe; m ti nh bng, t co
nguy c b bt lai. Luc o ti lin noi chuyn vi Bob, noi vai li
cam ng cam n anh, nhng anh khng cho ti noi ht nhng
iu ti cam thy.
- Bon em a giup anh, - anh noi va bt tay ti, - gi n lt
anh: hn na em gn nh anh rut cua Mattia ri con g, ma i
vi mt cu be tt nh Mattia th ngi ta sn sang lam cho no
moi vic.
Ti hoi anh xem chung ti con xa Little-hampton khng; anh
tra li con phai i hai gi na va chung ti phai gp ln v tau cua
anh anh c n th bay la i Isigny, thuy triu ln vao sang sm,
ma hm nay a la th sau ri. Chung ti lai ln nm trn rm
di tm vai bat, con nga a c ngh ngi gi i rt nhanh.
- Cu co s khng? - Mattia hoi ti.
- Co va khng. T rt s b bt lai nhng xem ra ngi ta
khng bt lai t c. Ch co iu c giay vo t, o la i trn chng
khac g mnh co ti. Se bao cha cho mnh th nao by gi?
Hector Malot
92
- Bon mnh cung a ngh n iu o, nhng Bob tin rng

phai lam tt ca cu khoi phai.xut hin trn gh cua toa ai
hnh. Phai ngi o th phin lm, ngay ca c tha bng cung vy;
t th t khng dam noi g, bi v khng nh th nao cung phai
a cu v Phap, t s rng y nh o co th khin t khuyn cu
lm chng.
- Cu lam th la phai, va du xay ra cai g chng na th t
cung ch co th cam n cu va anh Bob ma thi.
- Se khng xay ra cai g u, yn tm i. Khi tau hoa n ga,
vin canh sat cua cu se bao cao chuyn cu, nhng trc khi t
chc xong vic tm cu th a mt khi th gi ri. Ma ta th lai phi
nc ai. Hn na ho u bit ta xung tau Littlehampton ma
theo.
Chc chn la, nu ho khng theo hut chung ti, chung ti se
co c may xung tau khng lo g ca, nhng ti khng yn tm bng
Mattia.
Trong khi o con nga cua chung ti, c Bob iu khin
mt cach manh me, vn tip tuc chay trn rt nhanh trn con
ng vng ve. Ch thnh thoang chung ti mi bt gp mt vai
chic xe khac. Nhng ngi lang chung ti i qua u im ng, thnh
thoang lm mi co mt ca s con sang en mun; ch co vai con
cho chu y n xe chung ti ang chay nhanh nn sua theo ma thi.
Sau khi leo mt oan ng dc ng, Bob dng nga lai cho
no th, chung ti xung xe, dan tai xung t nghe ngong, nhng
ngay ca Mattia, tai thnh hn chung ti, cung khng nghe thy
ting ng nao kha nghi; chung ti tip tuc cuc hanh trnh trong
bong ti va tnh lng cua m trng.
By gi khng phai chung ti nm di tm vai bat trn
na ma la tranh lanh, mt lan gio lanh thi a kha lu. Khi
chung ti the li lim mi, chung ti thy v mn cua mui; a
gn n bin. Chng my chc chung ti nhn thy mt lung anh
sang c tng khoang cach u n bin i ri lai hin ra rc r: o
la mt chic en pha. Chung ti a n ni. Bob dng nga, a
no i thong tha nhe nhang vao mt con ng ngang. Ri anh
KHNG GIA NH
93
xung xe, bao chung ti c yn o, gi ly nga. Anh i xem anh

cua mnh a khi hanh cha va liu chung ti xung thuyn co
nguy him khng.
Ti thu tht la thi gian Bob vng mt i vi ti sao ma lu
qua. Chung ti khng ai noig ch nghe song bin p vao b cat
soi gn u y vi ting ng u u cang lam tng ni xuc
ng cua chung ti. Mattia run bn ln, ti cung vy.
Cui cung chung ti nghe thy ting bc chn con ng
luc nay Bob i. Chnh la Bob tr lai. Anh khng i mt mnh. Khi
anh ti gn, chung ti trng thy mt ngi i cung vi anh, o la
mt ngi an ng mc chic ao va-ri bng vai du va i mt cai
mu len.
- y la anh anh, - Bob noi, - anh y sn long nhn cac em
ln tau. Ta chia tay nhau y thi. Chung ta se gp lai nhau
trong nhng hoan canh tt ep hn, anh ha vi cac em nh th.
Anh khng noi thm li nao na va m hn tng a chung
ti, rt xuc ng. Hong chung ti nghen lai khng bit noi g. Bob
ra i khng mt ting ng trong m ti.
Chung ti i theo anh anh, va chng bao lu a i vao nhng
con ph tnh mch cua thanh ph, ri sau vai khuc ngot ra ti bn
cang, gio bin qut vao mt chung ti. Anh cua Bob ch con tau
cua mnh cho chung ti, khng noi g.
Vai phut sau chung ti xung tau, anh a chung ti vao
mt ca-bin nho.
- Hai ting na anh mi khi hanh, - anh noi. - Bon em ng
gy ting ng nhe.
Khi anh a khoa ca ca-bin Mattia sa vao vong tay ti khng
mt ting ng, m hn ti.
No khng run na..
Hector Malot
94
CHNG VIII : TAU THIN NGA
Anh cua Bob i khoi, con tau im ng mt luc ri dn dn

hoat ng ln. Nhiu ting chn vang ln trn cu tau, dy chao
c tha xung, rong roc nghin ln ken ket; ting dy xch cun
vao ri tha ra; ngi ta quay cai ti ng; banh lai rn ln va bng
nhin con tau nghing hn sang bn trai ri bt u rp rnh.
Chung ti ln ng.
Luc u con tau rp rnh chm va nhe, chng bao lu chao
ao nhanh va d di; tau nh b nhn chm xung trc khi chao
ao va hang tang song bin t ngt anh vao sng mui tau va
man phai tau.
Mattia, ging nh ln chung ti sang Anh, bun nn d di.
Ti cm tay no:
- Ti nghip Mattia qua i mt!
- Khng sao. Cu a c cu thoat. - No noi. - Khng ng
thoat c nh th nay.
Ngay luc o canh ca ca-bin m ra:
- Nu cac em mun ln cu tau, - anh cua Bob noi, - th c
ln khng nguy him g u.
- u m hn a? - Mattia hoi.
- Nm yn trn cai gh nm o.
- Cam n anh, th th em nm yn y vy.
- Thuy thu se mang cho bon em chut g n cho m bung. Thuyn trng noi.
KHNG GIA NH
95
Ti mun lai bn Mattia, nhng no y ti ln cu tau, c

nhc i nhc lai mai:
- Khng sao ca, cu c cu thoat ri, t khng sao hnh
dung c t lai thch c say song nh th nay.
- Nu gio c tip tuc nh vy, - thuyn trng bao ti, - th
chiu ti nay ta se n Isigny sm thi; chic tau bum Thin
Thc nay chay tht lm.
Ca mt ngay trn bin, co th hn mt ngay na la khac!
Tuy nhin thi gian c tri, ti ln cu tau chi ri lai xung
ca-bin, t ca-bin lai ln cu.tau cho ht th gi. Vao mt luc nao o,
trong khi ti noi chuyn vi thuyn trng, anh a tay ch v
pha ng-nam, ti nhn thy mt cai ct cao mau trng in hnh
trn nn tri xanh nhat.
- Barfleur y. - Anh bao ti.
Ti lp tc chay xung bao tin vui nay cho Mattia: th la
chung ti a nhn thy nc Phap; nhng t Barfleur n Isigny
con xa, bi v con phai i doc sut ban ao Cotentin mi vao ti
Vire va Eure. Khi tau Thin Thc cp bn th a qua mun,
thuyn trng mi chung ti ngu lai trn tau, sang hm sau chung
ti mi chia tay nhau sau khi a cam n anh rt phai phep.
- Khi nao cac em mun tr lai Anh, - anh noi va bt tay
chung ti tht manh, - th tau Thin Thc, th ba nao cung t y
i, anh sn sang ch cac em.
Ln khoi tau bum, vic u tin chung ti bn tm la i tm
mt tui lnh cu va mua hai ao s mi, hai i tt dai, mt mu xa
phong, lc, kim ch, khuy ao va cui cung la mt ban nc
Phap, v toan b ac cua chung ti lai ca nha Driscoll.
Gi y a sang ti nc Phap, chung ti i u? Theo con
ng nao?
o la cu hoi khuy ng chung ti khi chung ti ra khoi
Isigny theo ng Bayeux.
Hector Malot
96
- T th sang trai hay sang phai u c, chng bn nao hn

bn nao, - Mattia noi, - t ch oi hoi mt iu.
- iu g?
- i theo mt dong sng ln hoc sng nho hoc sng ao, bi
v t co mt y nh th nay.
Ti bao Mattia noi cho ti nghe, no noi tip:
- Hi Arthur m, ba Milligan a no i chi trn tau, cu gp
Arthur ang i nh th trn tau Thin Nga ch g?
- By gi no khng m na.
- Tc la no kha hn thi; con trc kia ngc lai, no rt m
va ch sng c nh s chm soc cua me no ma thi. Cho nn t
ngh la, cho no khoi hn, ba Milligan vn con a no i chi
trn tau, trn cac sng ln, sng nho, sng ao nao ch c tau
Thin Nga; cho nn, nu ta c i theo nhng dong sng ln, nhng
con sng nho th ta se co c may gp lai c tau Thin Nga..- Ai
bao la tau Thin Nga Phap?
- Chng ai bao ca. Tuy nhin, v tau nay khng i trn bin
c, ta phai tin la no con Phap. T th t mun chung ta gp lai
ba Milligan, ta khng c l la chuyn o.
- Nhng con Lise, Alexis, Benjamin, ch etiennette!
- Trn ng i tm ba Milligan ta se gp ho: nh vy ta phai
lam sao ti c dong chay cua mt con sng hoc mt con sng
ao. Ta hay tm trn ban xem sng nao gn y nht.
Ban c trai ra trn mt co ng i, chung ti tm con
sng gn nht: o la sng Seine.
- Ta ti sng Seine. - Mattia noi.
- Sng Seine chay qua Paris.
- Th a lam sao?
- Anh hng lm ch; t nghe cu Vitalis noi khi ngi ta
mun tm ai, c n Paris ma tm.
KHNG GIA NH
97
Nu canh sat Anh tm t v vu n cp nha th SaintGeorges th sao, t khng mun ho tm thy t v nu vy vic
chung ta i khoi Anh chng hoa ra v ch.
- Canh sat Anh theo tm cu tn bn Phap?
- T khng bit, nhng nu th tht th ta khng nn i
Paris.
- Ta co th theo sng Seine n ngoai Paris thi, ta khng
vao Paris ma n ch xa hn va lai c i theo no la c ch g. T,
t cung chng mun gp lai Garifoli.
- Co le.
- Th th ta c lam nh vy, ta se hoi thm cac thuy thu
ng sng, nhng ngi keo thuyn, va v tau Thin Nga khng
ging vi nhng con tau khac, nu no chay qua sng Seine th
ngi ta phai nhn thy ch; ta ma khng tm thy no o th lai
tm trn sng Loire, sng Garonne, trn tt ca cac con sng cua
nc Phap, cui cung th nao cung tm thy.
Ti khng co g phan i y kin nay; th la chung ti quyt
nh tip cn dong chay cua sng Seine ri c i doc theo sng,
ngc dong ln pha thng ngun.
Sau khi ngh n ban thn mnh, a n luc chung ti lo n
Capi, nhum vang nh th no u con la Capi na. Chung ti mua
xa phong mm, ti con sng nho u tin em no ra cha xat tht
manh. Nhng thuc nhum cua Bob thuc loai hao hang, phai tm
rt nhiu ln, cha xa phong tht ky trong nhiu tun nhiu thang
Capi mi tr lai mau bm sinh cua no c..May thay, Normandie
la x s cua nc cho nn ngay nao chung ti cung co th tm cho
no.
Qua Bayeux, Caen, Pont-l'evque va Pont-Aude-mer, chung
ti tip cn sng Seine Bouille.
Khi ma, t trn nhng ngon i cao phu rng va ch re cua
mt con ng rm mat, Mattia t nhin nhn thy sng Seine
vach mt ng cong ln gia ni chung ti ang ng ri sau o
thong tha a dong nc m m va manh me cua mnh i y i
Hector Malot
98
o, dong nc trn phu y tau bum trng va nhng con tau chay
bng hi nc khoi bay ln n tn ch chung ti, no tuyn b lai
co cam tnh vi nc tr lai va hiu c v sao ngi ta sung
sng c tha mnh theo dong sng m m nay gia nhng ng
co ti xanh, nhng canh ng c trng trot mau m va nhng
khu rng ti thm.
- Chc chn ba Milligan a Arthur i chi trn sng Seine
ri. - Mattia bao ti.
- Ta se bit ngay thi khi hoi chuyn nhng ngi trong lang
di kia.
Luc o ti cha bit hoi chuyn nhng ngi Normandie kho
th nao.
- Cac cu hoi mt con tau t Havre hay t Rouen ti? No la
tau hay la thuyn nho? Hay o con, hay sa lan, hay xung?
Khi a tra li ky tt ca nhng cu hoi ho t ra cho chung
ti, chung ti mi hi chc chn tau Thin Nga cha bao gi ti La
Bouille hoc nu co i qua, th la i qua vao ban m nn khng ai
nhn thy.
T La Bouille chung ti i Rouen, y s tm kim cua
chung ti khng em lai kt qua nao kha quan hn; Elbeuf ngi
ta cung khng th noi g vi chung ti v tau Thin Nga; n
Poses, ni co nhiu cng, nhiu tau be i qua, cung th.
Nhng chung ti khng nan, vn tin ti, lin tuc hoi thm:
chng em lai hy vong g ln lao, bi v tau Thin Nga khng th
bt u khi hanh t mt im gia chng c. Ba Milligan va
Arthur phai ln tau Quillebeuf hoc Caudebec, th th mi co th
hiu c, hoc tt hn la Rouen; nhng v khng tm thy du
vt cuc hanh trnh cua ho, chung ti anh phai i Paris, hoc xa
hn Paris.
V chung ti khng phai ch co i, ma con phai kim sng
hang ngay, nn mt nm tun chung ti mi t Isigny n c
Charenton.
KHNG GIA NH
99
n y mt cu hoi c t ra: chung ti c i theo sng

Seine, hay i theo sng Marne?
Ti lun t hoi khi nghin cu ban ..May mn thay n
Charenton chung ti khng phai ngn ng g na v hoi mt cai
ngi ta tra li ngay la ln u tin ho nhn thy mt cai tau
ging tau Thin Nga; o la mt cai tau ch i du ngoan co mt
cai hin.
Mattia sung sng qua nhay mt iu ngay trn ke sng ri
cm cy v cm in cung chi mt hanh khuc chin thng.
Trong luc o ti tip tuc hoi mt thuy thu ng sng nhit
tnh tra li ti; khng con nghi ng g na ung la tau Thin Nga
ri; no i qua Charenton cach y hai thang ngc dong sng
Seine.
Nh vy no i trc chung ti qua lu.
Nhng cn g! Cui cung theo kp no la c.
Thi gian khng con la vn g na; iu chu yu, tuyt vi
nht, ky la nht, la tm thy tau Thin Nga.
- Ai co ly nao? - Mattia ku ln.
Chung ti khng cn dng lai hoi thm tin tc na, tau
Thin Nga ng trc chung ti; ch vic i theo sng Seine.
Nhng Moret, con sng Loing vao sng Seine thanh ra
n y lai phai hoi nhng cu hoi cua chung ti; ngi ta noi tau
Thin Nga tip tuc ngc dong sng Seine.
Ti Montereau, lai phai hoi na. Ln nay tau Thin Nga bo
sng Seine i vao sng Yonne; tau ri Montereau a hai thang,
trn tau co mt ba quy phai tre tui ngi Anh va mt cu con trai
lun nm dui thng trn ging.
Trong khi i theo tau Thin Nga nh vy chung ti ti gn
Lise, tim ti p manh khi t hoi trong khi nghin cu ban : sau
Joigny, ba Milligan chon sng ao Bourgogne hay sng ao
Nivernais?
Hector Malot
100
Chung ti ti ch hp lu cua hai con sng Yonne va

Armencon; tau Thin Nga tip tuc i ngc dong sng Yonne:
chung ti se i qua Dreuzy va gp Lise. Em se noi cho chung ti
bit v ba Milligan va Arthur.
Sut t khi chay theo tau Thin Nga chung ti chng mt th
gi my cho biu din na, Capi khng sao hiu c tai sao chung
ti lai vi va nh th.
- Nhanh ln, - Mattia noi, - ui cho kp tau Thin Nga.
n ti khng bao gi chung ti phan nan v mt moi du
oan ng i co xa n u.chng na; ngc lai chung ti thoa
thun mai lai ra i t sang sm.
- anh thc t nhe. - Mattia bao, xa nay no vn thch ngu.
Va mi khi ti anh thc no bao gi no cung vung dy rt nhanh.
Thnh thoang no to ra rt tham n.
- T ch mong ba Milligan vn con c bp lam banh kem mt
rt ngon cho cu y, - no noi, - chc la ngon lm, banh kem mt
m y.
- Cu cha n bao gi a?
- T a n banh kep mt tao nhng cha n banh kem mt
m, mi nhn thy thi. Nhng th nho nho trng trng gn vao
mt la cai g y nh?
- Hanh nhn y.
- i!
Va Mattia ha ming nh th ang nut ca mt cai banh kem
mt m.
V sng Yonne co rt nhiu oan quanh co gia Joigny va
Auxerre ma chung ti th i theo ng cai, cho nn chung ti
c li mt s thi gian so vi tau Thin Nga, nhng t Auxerre
tr i th ht kha nng nay bi v tau Thin Nga, theo sng ao
Nivernais, chay rt nhanh trn lan nc yn tnh.
KHNG GIA NH
101
C n mi cai cng chung ti lai thu nhp thm tin tc, v

trn sng ao t tau be qua lai ai cung y n con tau trng rt t
ging cac con tau khac nay.
Khng nhng ngi ta noi v tau Thin Nga vi chung ti
ma con noi ti ba Milligan "mt phu nhn ngi Anh rt tt" va v
Arthur "mt cu be hu nh luc nao cung nm trn cai ging t
trn cu tau, di mt cai hin phu y cy la va y hoa, nhng
thnh thoang cu ta cung ng dy." Vy la Arthur co kha hn.
Chung ti ti gn Dreuzy; con hai ngay, ri mt ngay, ri vai
gi.
Cui cung chung ti nhn ra khu rng mua thu nm ngoai
a i chi vi Lise, ca cai cng, ca cn nha nho cua ba Catherine.
Tuy chng ai noi vi ai cu nao nhng ca hai chung ti, ti
va Mattia cung ng long rao bc, chung ti khng i na ma
chay, Capi chay ln trc bao cho Lise la chung ti a n; em
se ra on chung ti.
Tuy nhin chung ti khng trng thy Lise ra khoi nha,
chnh Capi chay ra nh b ngi ta ui..Theo ban nng ca hai
chung ti dng ngay lai va t hoi th la ngha th nao, co chuyn
g a xay ra? Sau o chung ti tip tuc i khng ai tht ln c li
nao.
Capi tr lai ch chung ti, tiu nghu tin sau chung ti. Mt
ngi an ng ang vn cai van ca cng, khng phai chu cua
Lise. Chung ti i ti tn nha; mt ngi an ba ma chung ti
khng quen ang i i lai lai trong bp.
- Tha, chung ti hoi ba Suriot a. - Chung ti hoi ba.
Ba ta nhn chung ti mt chp trc khi tra li, ta nh
chung ti a a ra mt cu hoi ng ngn.
- Ba y khng y na. - Cui cung ba ta ap.
- Th ba y u a?
- Ai Cp Ti va Mattia nhn nhau, sng s. Ai Cp.
Hector Malot
102
Thc ra chung ti cung khng bit nc nay ch nao nhng

m h ngh rng no rt xa, bn kia bin ca.
- Ba co bit em Lise khng a?
- Bit ch! No i theo tau mt ba ngi Anh ri.
Lise trn tau Thin Nga! Chung ti nm m chng?
Ngi an ba tra li chung ti la chung ti ang trong thc
t hin nhin.
- Cu la Remi chng? - Ba hoi ti.
- Vng.
- Khi ng Suriot cht ui... - Ba bao chung ti.
- Cht ui!
- Cht ui trong ca cng y! A, cac cu khng bit y thi,
sinh ngh t ngh ma!
Luc ng Suriot cht ui, Catherine lung tung lm. Nhng
bit lam th nao? Tin thiu th lam sao tao ra mt sm mt chiu
c. Mt ba trc y Catherine lam vu em, cho Catherine mt
ch day cac con ba Ai Cp. Catherine khng bit lam th nao v
vng Lise. Th la mt bui chiu kia co mt phu nhn ngi Anh
a a con trai m i chi trn thuyn dng lai ni ca cng. Ho
noi chuyn vi nhau, ba phu nhn ang tm mt a tre chi
vi con ba, ben nhn nui Lise ha trng nom em va cha cho em
khoi bnh. Ba phu nhn tt qua.
Catherine ng y. Lise ln tau, Catherine i Ai Cp. Chng
ti thay th ng Suriot. Trc khi.i, Lise yu cu d mnh giai
thch cho ti ti noi lai vi cu khi cu n thm no. S tnh la
nh th.
Ti ng ca ngi khng tm c li nao ma noi, nhng
Mattia vn tnh tao.
- Vy th sau o ba ngi Anh i u a? -No hoi.
- i min Nam nc Phap hoc Thuy S; ba ngi Anh noi se
vit th, cho ti a ch nhng cha thy.
KHNG GIA NH
103
Trong khi ti vn con sng s th Mattia lam mt iu ma ti

khng ngh ti, no noi ngay:
- Cam n ba.
Chung ti lai i theo tau Thin Nga khng chm tr. Chung
ti ch dng lai ngu va kim vai ng xu.
Ti Decize, ni sng ao Nivernai vao sng Loire, chung
ti hoi thm tin tc tau Thin Nga th c bit no i theo con
sng ao bn, chung ti c theo con sng ao o i Digoin, ri
sau o theo con sng ao chnh gia ma ti Chalon.
Ban cua ti ch ra rng, nu t Charolles chung ti i
thng n Mcon th se khoi phai i vong trong nhiu ngay, nhng
quyt nh o qua liu lnh ca ti va Mattia u khng mun theo,
ng nh tau Thin Nga dng doc ng th chung ti m ra
vt qua no, ri lai phai quay tr lai.
Th la chung ti xung sng Sane t oan Chalon i Lyon.
Gia nhng chic tau qua lai trn sng Rhne va sng
Sane, co le tau Thin Nga a i qua ma khng ai thy. Chung ti
hoi cac thuy thu, nhng ngi ch thuyn va tt ca nhng ai sng
trn ke sng, cui cung chung ti tin chc ba Milligan a ti Thuy
S, do o chung ti theo sng Rhne ma i.
Ti Seyssel chung ti i xung b sng; tht ngac nhin bit
bao khi t xa ti a nhn ra tau Thin Nga.
Chung ti bt u chay, ung tau Thin Nga ri, tuy nhin
trng no nh mt chic tau khng co ngi; no c tha neo mt
cach chc chn ng sau mt cai c bao v no. Trn tau cac ca
ong kn ca.
Chuyn g xay ra vy? Co g xay n vi Arthur khng? Vi
Lise khng?.Chung ti dng chn, tim nghet lai v lo lng.
Co mt ngi ng gn o, chung ti hoi ng ta. o chnh la
ngi trng coi tau Thin Nga.
- Ba ngi Anh trn tau vi mt cu con trai m va mt c
be cm ang Thuy S. Ba bo con tau lai v tau khng ngc sng
Hector Malot
104
Rhne ln xa hn c. Ba phu nhn i xe nga vi hai a tre

con va mt ba giup vic; cac y t khac i sau cung vi hanh ly;
mua thu ba mi tr lai ly tau Thin Nga, se theo sng Rhne
xung tn di bin va qua mua ng min Nam nc Phap.
Chung ti lai th c. Tt ep ca thi.
- Vy th by gi ba phu nhn u a?
- Ba thu mt ngi nha ngh bn b h Geneve, man Vevey
y, nhng ti khng bit ro ch nao.
Ln ng i Vevey ngay!
Bn ngay sau khi ri Seyssel chung ti bt u tm quanh
khu Vevey gia bit bao bit th trai dai duyn dang sut t cai
h nc xanh trong ti nhng sn nui phu xanh la cy rng
xem ba Milligan, Arthur va Lise trong cai bit th nao. Th la
cui cung chung ti a n ni, va vn con co ba xu trong tui va
giay a vet hn got.
Tt nht la ch thn chung ti phai tm va i thm tt ca
nhng ngi nha ma ngi ngoai quc co th c tru; thc t iu
nay khng ly g lam kho, chung ti ch vic biu din cac tit muc
cua chung ti trong tt ca cac ph.
Ch mt ngay chung ti a i khp Vevey va thu c kha
nhiu tin.
Ngay hm sau chung ti tip tuc tm kim vung ngoai vi
Vevey, chung ti chi an trc ca s nhng ngi nha mt ngoai
ep mt chut; nhng n ti chung ti lai ra v nh hm trc; y
th ma chung ti a i sut t h ln tn trn nui lai t trn nui
xung h, nhn quanh nhn qut, chc chc lai hoi thm nhng
ngi ma chung ti cho la sn sang nghe va sn sang tra li.
Ngay hm o ngi ta cho chung ti hai tin vui hut khi tra
li la tuy khng bit tn nhng ho bit ro ba phu nhn ma chung
ti noi ti.
Mt ln ho ch cho chung ti ti mt nha ngh gia lng
chng nui, ln kia ho khng nh ba ta bn b h. ung la hai ba
KHNG GIA NH
105
ngi Anh tht, nhng khng phai ba Milligan..Mt bui chiu,

chung ti biu din hoa nhac gia ph, trc mt ch co mt cai
cng st ma chung ti chu y hat vong vao o, sau lng chung ti la
mt bc tng, chung ti khng quan tm.
Ti hat n inh tai nhc oc oan u bai ca cua ti v Nap-li va ang chun b hat tip sang oan sau th bng nhin
chung ti nghe thy ng sau, bn kia bc tng, mt ting ku;
ri co ai o hat ln oan hai cua bai hat bng mt giong yu t va
nghe rt la tai:
Giong ai th nh?
- Arthur chng? - Mattia hoi.
Khng, khng phai Arthur.
Khng th chu ng ni na, ti ku ln:
- Ai hat o nh?
Va giong kia tra li:
- Remi!
Tn ti thay cho cu tra li! Ti va Mattia nhn nhau sng
s. Chung ti c ng ngy ra nh vy trc mt nhau. Ti bng
thy ng sau Mattia, u bc tng, pha trn mt hang giu
thp co chic mui-xoa trng vy vy trong gio; chung ti chay lai
pha o.
Ch mai ti khi chay ti hang giu chung ti mi bit canh
tay vy cai khn o la tay ai:
- Lise!
Cui cung, chung ti a tm thy em, cung vi em se la ba
Milligan va Arthur.
Nhng ai a hat mi c ch? o la cu hoi ma ca hai
chung ti, Mattia va ti cung ng thi hoi em, ngay khi chung ti
a tm ra li noi.
- Em ch ai. - Lise noi.
Lise hat! Lise noi!
Hector Malot
106
anh rng trc y a bao ln ti nghe noi mt ngay kia

Lise se tr lai noi c rt co th la nh mt xuc ng tht manh;
ti vn khng sao tin c iu o xay ra.
y th ma iu o lai thc hin c y; em a noi c;
phep thn a hoan thanh; va chnh la nh nghe ti hat, thy lai ti
tr v vi em trong khi tng a mt ti vnh vin em a co cai xuc
ng tht manh o!
Ch vi y ngh o ban thn ti cung xuc ng d di n ni
ti phai nm vao mt canh cy bn hang giu.
Nhng khng th bung xui theo nhng cam xuc o mai:.Ba Milligan u, - ti hoi, - Arthur u?
Lise mp may mi noi nhng ch bt ra c nhng ting
bp be khng u vao u.
Th la em lai dung tay din at y mnh cho nhanh.
Mt ti theo doi ngn ng o cua em ng thi ti trng thy
xa xa tn cui vn mt ngi y t ang y mt cai xe dai.
Trn xe co Arthur nm dui thng, pha sau la me no va... ti cui
hn ngi xung xem cho ro... va ng James Milligan; ngay lp
tc ti ngi sup xung sau hang giu va vi vang bao Mattia cung
lam nh th. Khng ngh ra James Milligan khng bit mt
Mattia.
Giy phut hoang ht a qua, ti hiu rng Lise se sng s
khi thy chung ti bin mt. Ti hi nhom ngi ln mt chut khe
khe bao em:
- Khng th James Milligan trng thy anh c, hn se
lam anh phai tr lai bn Anh mt.
Em gi hai canh tay ln s hai.
- Em c ng yn, - ti tip tuc noi, - ng noi g v bon anh
ca; chn gi sang mai, bon anh se tr lai ch nay; c gng ch co
mt mnh thi nhe, by gi em i i.
ng thi chung ti n mnh sau bc tng.
KHNG GIA NH
107
- Cu a, - Mattia bao ti, - t phai i gp ba Milligan ngay

noi vi ba... tt ca nhng g chung mnh bit. James Milligan a
thy mt t bao gi u, hn khng th lin h ti cu va gia nh
Driscoll c. Ba Milligan se quyt nh chung ta phai lam g.
Ti ch rt lu mi thy Mattia tr lai co ba James Milligan
i cung. Ti chay ti, ba a tay ra, ti cm ly tay ba ma hn;
nhng ba m ly ti, va cui xung du dang hn ti trn tran.
- Con a, - ba noi mt khng ri ti, - ban con a n cho ta
nhng tin rt quan trong; con hay k cho ta nghe con ti gia nh
Driscoll nh th nao va chuyn ti thm cua James Mil-ligan ra
sao.
Ti thut lai nhng iu c hoi.
- Tt ca nhng iu nay i vi con co y ngha cc ky trong
ai. K t ngay hm nay con va ban con phai t bo ngay cuc i
kh cc nay. Trong hai gi na cac con hay n Territet, khach
san nui Alpes, ta se gi ngi tin cy n gi ch trc; chung ta
se gp nhau o v ta buc phai xa cac con by gi..Ba lai m hn
ti va a tay cho Mattia bt, ri nhanh chong ri chn.
Ngay hm sau ba Milligan ti thm chung ti; i theo ba la
mt ngi th may va mt ba chuyn trach vai ho o ngi
chung ti may qun ao, may ao s mi.
Sut bn ngay lin ngay nao ba cung n.
Ngay th nm th ba phuc vu ma ti a gp trn tau Thin
Nga ti ch chung ti ma khng phai la ba Milligan. Ba phuc vu
noi la ba Milligan ch chung ti ch ba va ba ta a chung ti i.
Arthur cha tay cho ti; ti chay ti ch no, ti m hn Lise,
nhng ba Milligan m hn ti.
- Cui cung, - ba noi, - a n luc con co th tr v ung ch
cua con c ri.
Ti trng thy ma Barberin i vao tay m mt nm qun ao
tre con.
Hector Malot
108
Trong khi ti m hn ma, ba Milligan ra lnh g o cho mt

ngi ay t, ti ch nghe thy tn James Milligan, tn nay lam
mt ti xanh i v s.
- Khng vic g phai s ca con a. - Ba Mil-ligan du dang bao
ti. - ngc lai, con lai gn ta y.
Ngay luc o ca phong khach m ra trc mt James
Milligan, hn nhn thy ti.
Ba Milligan khng hn co th gi noi.
- Ti mi chu n gii thiu vi chu con trai ca cua ti ma
ti hanh phuc a tm thy chau, chnh chu cung bit chau phai
khng, nha cai tn a n cp chau y, chu n hoi thm hn
v tnh hnh sc khoe cua chau, co phai khng nao?
- Th ngha la th nao?... - James Milligan noi, mt bin sc.
- ... Tn y, ngay hm nay ang ngi tu v ti n cp trong
mt nha th, a thu nhn tt ca..
KHNG GIA NH
109
CHNG IX : TRONG GIA NH
Nhiu nm tri qua.

Gi y ti trong lu ai nho cua cha ng ti Cng vin
Milligan, nc Anh.
a tre khng gia nh khng nhng co mt ngi me, mt
ngi em trai no yu va yu no, con co t tin a lai cho no mt
tn tui ang knh va mt gia san khng nho.
a tre khn kh ma hi nho a tng bao m ngu trong
va thoc, trong chung bo hay mt goc rng gia tri khuya, nay
la tha k cua mt toa lu ai trang l.
Chung ti sp lam l ra ti cho con trai u cua chung ti,
be Mattia.
Cuc hi ng nay ti t chc lam v ti ngac nhin: nang
sp gp cha, ch, hai anh va d nang. Tt ca se di mai nha
chung ti ti nay.
Nhng ka, me ti n ka, ti trng thy ba hm nay khng
khac g trng thy ba ln u trn tau Thin Nga. Ba da vao
canh tay Arthur, nay a tr thanh mt thanh nin ep e va
cng trang.
Cach sau hai ngi my bc ti thy mt ba gia n mc
theo kiu nng dn Phap, b trong tay mt a be t xu boc trong
mt cai ao lng trng; o la ma Barberin va con trai ti.
Chu nho nhac s ng ph, ban ti, em rut ti, Mattia a
tr nn mt ngh s ln. Thanh cng rc r cua Mattia cung la cua
ti, chng khac g hanh phuc cua ti cung la cua no.
Hector Malot
110
ung luc nay co ting banh xe vang n tn tai chung ti,

chung ti vi chay ra ca s xem va trng thy mt chic xe nga
ln bn banh, trong o Lise, v ti, nhn ra cha mnh, d
Catherine, ch etiennette, hai anh Alexis va Ben-jamin cua mnh.
ng sau chic xe nay la mt chic xe c ma do Bob cm cng.
Chung ti xung bc tam cp on khach.
Ba cm ti oan tu tt ca chung ti quanh ban va d nhin,
chung ti noi v qua kh..Cm xong, Mattia lai gn ti, keo ti ra
khe ca s:
- T co y nay, - no bao ti, - ta cung chi bai ca x Na-p-li
cua cu i.
Chung ti cm ly nhac cu. Moi ngi vy quanh chung ti;
luc nay Capi xut hin; no nhn ra cy an hac-p va khp khing
i ra, ming ngm cai a tach; no mun i mt vong quanh "c
toa ang knh" trn hai chn sau nhng yu qua khng ng ni
na, no ben ngi xung va chao "c toa" no t mt ban chn
trc ln ngc.
Bai hat c hat xong, Capi c ng dy, thi th c sao
hay vy, i quyn tin; ngi nao cung cho chut g vao cai a,
Capi mang tin lai cho ti. o la mon tin ln nht ti cha thu
c bao gi; toan la nhng ng vang va nhng ng bac.
Ti hn no trn mui nh trc kia mi ln no an ui ti, va ky
nim thi th u nay cua ti lam nay ra mt y ngh ma ti giai
thch ngay vi moi ngi:
- Mon tin nay se la mon tin u tin cho vao quy xy mt
cai nha cho cac nhac s t hon cua ng ph; me ti va ti se ong
gop nt phn con lai.
- Tha ba thn mn, - Mattia noi, hn tay me ti, - con cung
xin gop mt phn nho vao o; nu ba cho phep, tin thu c trong
bui hoa nhac ti cua con Londres se thm vao s tin thu c
cua Capi. Va v Mattia gioi nhac hn ti, cu c giao cho ghi
chep bai hat y.

Ilovepdf Merged 3 PDF

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Ilovepdf Merged 3 PDF

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

KHNG GIA NH

CHNG 1: LANG .................................................................................................................... 3

Ti la mt a tre ngi ta nht c.

n luc tam tui ti khng bao gi trng thy an ng trong nha

bep na ngi va v khng chng minh c tai sao ng cn phai

Ma cm ly si dy dt, nhe nhang bao con bo:

Khi bt a nhao xong ma Barberin t chic lin trn tro

ng bc my bc v pha ti, chic gy vn gi ln lam ti

- Bnh thng no co n t nh th nay khng?

- Kin thua, ng noi tip, tin mt, que qut, oi ngheo. Nh

- Chng phai con ba cung nh khng phai con ti vy. No

mt em be nm trn ngng ca. Jerme rt lung tung ben b be

ng ta i trc, khp kha khp khing, thnh thoang lai

- Th th no se vao trai tre, chng co lut nao bt no phai

Ti khng bit goi con vt ky quai nay la g v y la ln u

CHNG 2 : VNH BIT NGI NHA CUA MA

- Nao! Th ng xa trng bao th nao nao?

- Thng be nay co tnh, la du hiu tt. Thi ta vao vic!

Nhng giong ti chm nghm trong khng trung.

trai cua ng a, chau phai hiu rng cuc i thng la mt trn

ch con ti, ti c phai i di mt sc nng lam ti gia bng ln

len cua con Capi. No nhe nhang ti bn ti, nm xung ch co kh

Ti ch mong chong c mc b canh mi, nhng trc khi

Ti hoi cu th nao la bc vao ngh, cu giai thch co ngha

Trn cai ban co cac a, mt cai cc, mt con dao, mt cai da

- c ri, cu bao ti, tp a xong, chau co ngh rng mnh se

Nhng ti khng co c cai an tm bnh tnh cua chung.

ngh ti. Mt ngi nh ti khng ha mnh; khen v kch va

- Trn mi ming g nay, cu noi, ng se ly mui dao khoet

nha. y th ma chau co hiu g v nhng li cu hat u v no la

nong, nng cung nh ma, nhng thiu thn nhng mt nhoc ma

- Cu a tng quen mt ng vua?

Ri vung t kh cn cua nhng cao nguyn a vi va vung

- Chung ta ang min Lander, cu Vitalis noi, ta con phai i

- Nu ngay mai cho cua ng khng b buc mom, ti se a ra

- Chau v quan. y vi lu cho. ng se tin cho chau sau.

- Khng, tha chanh toa, ch co mt ln thi a, ti g ra khoi

Ti cam thy co chng lai cung v ch. Ti vao chung nga,

bung. Tnh hnh la nh vy y, ti mong cac ban hiu s nghim

- Nay! - ng ta ku ln. - May lam g y th thng nghch

Ti ly hai canh tay m ly c no va hn ln cai mom m cua

mt no nht nhat n ni nhn thy ca nhng mach mau xanh

- i, chu be ang thng! Lam sao phai sng mt mnh lu

- Con con kh th sao? - Arthur lai hoi.

Ch cn suy ngh vai giy la ti u cam thy tt ca nhng g

CHNG 4 : NGI BAN U TIN CUA TI

Me Arthur la ngi Anh, tn la ba Milligan.

Ngay xung tau ti ch bit co mi phong ngu cua ti trn

Sung sng bit bao c i chi trn tau!

Noi xong ba a quyn sach cho Arthur ri i vao trong tau.

- Phai y, no noi, em cung nhn thy chung: cu trng co

nh mt a em, chung ti khng bao gi cai nhau, no khng bao

Tht la mt cuc i m du va sung sng i vi mt a

- Me th me rt sung sng c gi Remi, ba Milligan noi,

May thay a sp n gi i ngu ti co th vao bung suy ngh

- Ba ma vit th cho ng o, con bit ba ta trong hoan canh

trng i hoc c bn ti i vi no se co ch hn tnh trang

CHNG 5 : TUYT VA CHO SOI

Luc u ti khng hiu, nhng dn dn ti i n t bao

Nhng v tui tin co han khng i tau hoa c chung ti anh i

Gio vn thi t pha bc va hi co xu hng thi v pha ty,

khng nhn thy g, ngi t sung, lanh but, va mc du a

Chung ti co th nhom la. La c nhom rt nhanh va mt