Ky thut Mi trng

NHIM MI TRNG
KHNG KH
===============================================================

3.1 - THANH PHN, CU TRUC VA TIU CHUN V CHT LNG MI

TRNG KH:
3.1.1 - Thanh phn kh quyn:
Kh quyn la hn hp cua khng kh kh va hi nc. Hi nc thng
c anh gia theo m (%). Con khng kh kh khi cha b nhim co
thanh phn chu yu khoang 78% nit, 21% oxy va khoang 1% cac kh
nhim khac nh CO2, CO, SO2, NO,...
Nhng thc t thanh phn cua khng kh a b thay i kha ln do cac
hoat ng cua con ngi thai ra nhiu loai kh thai khac nhau trong qua trnh
san xut va sinh hoat nn ham lng cac cht nhim tng ln ang k, anh
hng trc tip n i sng cua con ngi.

3.1.2 - Cu truc kh quyn:

Kh quyn cua Trai t co c im phn tng ro rt:
1- Tng i lu (010km): la lp khng kh sat b mt Trai t. Cht lng
khng kh y se anh hng trc tip n sc khoe cua con ngi. Tng i
lu hu nh trong sut i vi bc xa song ngn cua Mt Tri, nhng thanh
phn hi nc trong tng nay hp thu rt manh tia phan xa song dai t b mt
t, t o sinh ra s xao trn khng kh theo chiu ng, hnh thanh ngng tu
hi nc va xay ra cac hin tng my, ma, gio, bao,... Tng nay chu s bc
xa nhit t b mt t rt ln, nn nhit se giam theo chiu cao, khoang
0,50,6 oC/100m.

Nguyn nh Hun = 38 =
Ky thut Mi trng

2- Tng bnh lu (1050km): Tng

cao (km)
nay tp trung kha nhiu ham lng kh 1200oC

ozon, hnh thanh tng ozon, no hp thu

manh cac tia t ngoai cua Mt Tri trong Tng nhit
vung 220 330nm, v th nhit khng
-100oC
kh dng lai, khng giam na, n 90km

cao 2025km lai bt u tng va at tr

s khoang 0oC cao 50km. Tng trung lu

0oC
3- Tng trung lu (5090km): y 50km

con goi la tng ion (tng in ly). Di

tac dung cua tia t ngoai song cc ngn, Tng bnh lu
cac phn t b ion hoa: 10km -
Tng i lu
O + h O+ + e
27oC o
Nhit ( C)
O2 + h O2+ + e Hnh 3.1-Phn tng kh quyn

Trong tng nay nhit khng kh

giam dn theo ty l bc nht vi cao va at tr s khoang -100oC, nhit
cua kh quyn thp nht cao khoang 8590km.
4- Tng nhit (>90km): y la tng trn cung cua kh quyn, khng kh rt
loang vi mt phn t 1013 phn t/cm3, trong luc mt bin co mt
5x1019phn t/cm3. Nhit trong tng nhit se tng theo chiu cao va at tr
s khoang 1200oC cao 700 km.

3.1.3- n v o va tiu chun cht lng mi trng khng kh :

a/ n v o:
anh gia ham lng cht nhim trong mi trng khng kh ngi
ta thng xac nh khi lng cua cht nhim chim bao nhiu so vi khi
khng kh. V du: trong 1m3 khng kh th cht nhim nhim se chim bao
nhiu cm3.
- i vi cac kh nhim thng o bng n v phn trm (%),
phn triu (ppm), phn ty (ppb), hoc cm3/m3, mg/m3, mg/l,...
- i vi bui, thng xac nh trong lng cua no cha trong 1m3
khng kh, nn co n v o la mg/m3, g/m3,...

Nguyn nh Hun = 39 =
Ky thut Mi trng

b/ Tiu chun cht lng mi trng khng kh :

Cac cht nhim trong mi trng se anh hng n i sng va sc
khoe cua con ngi, do vy nhm am bao sc khoe con ngi va bao toan
cac h sinh thai, c quan bao v mi trng qui nh cac cht nhim thai vao
mi trng khng c vt qua gii han cho phep, no c biu hin qua
nng gii han cho phep, nng nay thng c thay i cho phu hp
vi iu kin phat trin kinh t xa hi cua tng khu vc.
Bang 3.1: Mt s gii han nng gii han cho phep cua mt s kh nhim cac c s
san xut:

CHT NHIM NNG CHO CHT NHIM NNG CHO

PHEP (mg/l) PHEP (mg/l)
Anilin 0,005 Axeton 0,2
Axit axetic 0,005 Axit clohydric 0,01
Axit nittric 0,005 Axit sunfuric 0,005
Benzen 0,05 Cacbon oxyt 0,03
Ch va hp cht 0,00001 Etylen oxyt 0,001
ch
Fomandehyt 0,001 Hydrocacbon 0,0005
Hydro sunfua 0,01 Nit oxyt 0,005
Ozon 0,0001 Phenol 0,005
Xng (cng 0,3 Xng (nhin liu) 0,1
nghip)
Dioxyt lu huynh 0,013 Bui 0,01

3.1.4- S nhim mi trng khng kh :

S nhim mi trng khng kh la qua trnh thai cac cht nhim vao
mi trng lam cho nng cua chung trong mi trng vt qua tiu chun
cho phep, anh hng n sc khoe con ngi, cac ng thc vt, canh quan va
h sinh thai.
Nh vy, cac cht nhim thai vao mi trng ma nng cua chung
cha vt qua gii han cho phep, cha anh hng n i sng san xut cua
con ngi va h sinh thai th co th xem la cha nhim mi trng.

Nguyn nh Hun = 40 =
Ky thut Mi trng

Do vy, cn phai xac nh nng cua cac cht nhim trong mi

trng ri so vi tiu chun cho phep xac nh mi trng a b nhim
hay cha, hoc nhim gp my ln tiu chun cho phep.

3.2 - CAC NGUN GY NHIM MI TRNG KHNG KH:

Hin nay s nhim mi trng khng kh co th do nhiu nguyn
nhn khac nhau, chung rt a dang va kho kim soat. nghin cu va x ly
co th phn thanh cac loai ngun nh sau:
* Theo ngun gc phat sinh:
- Ngun t nhin: do thin nhin hnh thanh nn.
- Ngun nhn tao: do cac hoat ng cua con ngi gy nn.
* Theo c tnh hnh hoc:
- Ngun im: ng khoi.
- Ngun ng: tuyn giao thng.
- Ngun mt: bai rac, h nhim.
* Theo cao:
- Ngun cao: Cao hn hn cac cng trnh xung quanh (ngoai vung bong
rp kh ng).
- Ngun thp: Xp x hoc thp hn cac cng trnh xung quanh.
* Theo nhit :
- Ngun nong: Nhit cao hn nhit mi trng xung quanh.
- Ngun lanh: Nhit thp hn hoc xp x bng nhit mi trng
xung quanh.
Ch cn qua s phn loai nh vy la ta co th bit c qua trnh
nhim cua cac ngun gy ra i vi mi trng nh th nao. Trn c s o se
co bin phap hu hiu nht x ly va tranh c mc nguy him cua
chung gy ra i vi cuc sng cua con ngi.
Sau y se xet mt s ngun nhim ph bin hin nay trong cuc
sng hang ngay:

Nguyn nh Hun = 41 =
Ky thut Mi trng

3.2.1- Ngun nhim do thin nhin:

Gio thi se tung bui t a t b mt t vao khng kh, hin tng nay
thng xay ra nhng vung t trng khng co cy ci che phu, c bit la
cac vung sa mac, chung co th mang cht nhim i rt xa, gy nhim cho
ca nhiu khu vc.
Nhng ni m thp se la mi trng thun li cho cac vi sinh vt phat
trin manh, n khi tri kh hanh chung se phat tan theo gio vao mi trng
ri thm nhp vao c th ngi qua con ng h hp, gy ra cac bnh v da,
mt va ng tiu hoa.
Nui la hoat ng a mang theo nhiu nham thach va hi kh c t
long t vao mi trng, c bit la cac kh SO2 , CH4 va H2S.
S phn huy t nhin cac cht hu c, cac xac cht ng thc vt se tao
ra nhiu mui hi va kh c i vi sc khoe con ngi. San phm phn huy
thng sinh ra la H2S, NH3 , CO2 , CH4 va sunfua.
S phat tan phn hoa, bui mui bin, bui phong xa trong t nhin,... u
la nhng tac nhn khng co li cho cuc sng cua con ngi va cac sinh vt.
Tng khi lng cht thai do thin nhin sinh ra la rt ln, nhng no
thng phn b u trong khng gian bao la nn nng cua no khng cao,
va lai con ngi sng u th a thch nghi vi mi trng t nhin o, do
vy s anh hng cua chung i vi cuc sng cua con ngi la khng ang
k, nhng cac hoat ng cua con ngi lam gia tng thm ham lng cht
nhim vao mi trng th s anh hng se rt nghim trong.

3.2.2- Cac ngun nhim nhn tao:

Hu ht cac hoat ng cua con ngi u tao ra cht thai, cht nhim
vao mi trng, c bit la trong sinh hoat, cng nghip va giao thng.

a/ Ngun thai do sinh hoat:

Hng ngay con ngi a s dung mt khi lng kha ln cac nhin liu
t nh than, cui, du, kh t un nu va phuc vu cho cac muc ch khac.
Trong qua trnh chay chung se tiu thu oxy cua kh quyn, ng thi tao ra
nhiu khoi bui, kh CO, CO2,... Nhng cht thai nay thng tp trung trong

Nguyn nh Hun = 42 =
Ky thut Mi trng

khng gian nho hep (nha bp), s thoat kh ra ngoai chm chap nn tao ra
nng ln trong khng gian sng cua con ngi.
Ngoai ra, cac hoat ng sinh hoat cua con ngi con tao ra nhiu rac
thai, thc n hoa qua tha, la mi trng thun li cho cac vi trung gy bnh
phat trin, trong qua trnh phn huy se gy ra nhiu mui hi, chung co th phat
tan vao mi trng theo gio va vao c th ngi theo ng h hp.
V vy, trong sinh hoat cn co bin phap thng thoang hp ly, v sinh
sach se co mt mi trng sng trong lanh hn.

b/ Ngun giao thng:

Vi s tin b cua khoa hoc cng ngh, con ngi a tao ra nhiu thit
b may moc c gii, th hin bng nhng dong xe c nm np trn ng
ph, chung chay bng xng du nn sinh ra nhiu khoi, cac kh CO, CO2, NO
va HC ,... s anh hng nay phu thuc chu yu vao cht lng cua xe c lu
thng trn ng. Xng pha ch cung la mt tac nhn anh hng rt ln n
sc khoe con ngi.
Khi xe lu thng trn ng ph se tung bui t a t b mt ng vao
mi trng khng kh, iu nay phu thuc chu yu vao mc v sinh va s
thng thoang cua ph phng.
Ngun giao thng co c im la phat tan theo dang tuyn, la ngun
thp, nn s anh hng cua no tp trung chu yu khu vc dn c hai bn
ng ph, do vy cn phai co bin phap trng cy xanh ngn can bt s
phat tan cht nhim ti cac cng trnh hai bn.

c/ Ngun cng nghip:

Mt xu hng i ngc vi cht lng mi trng la qua trnh th
hoa, cng nghip hoa, o la qua trnh giam bt din tch cy xanh va sng h,
th vao o la nhng ngi nha cao tng, nhng nha may cng nghip vi cac
ng khoi tun thai nghi ngut cac cht nhim khac nhau lam cho cht lng
mi trng khng kh khu th anh hng rt ln.
Cac cht thai cua khu cng nghip rt a dang, s anh hng cua chung
n mi trng cung khac nhau, do o nghin cu th cn xet cu th cho
tng loai nha may.

Nguyn nh Hun = 43 =
Ky thut Mi trng

Nha may nhit in: Thng dung than va du chuyn nhit nng
thanh in nng nn trong qua trnh chay thng sinh ra nhiu kh c va tao
ra mt lng tro bui ln (khoang 10-30 mg/m3). Cac bai than, cac bng tai cua
nha may u la ngun gy nhim nng. c im chnh cua nha may nhit
in la co ng khoi thai cao (80-250m) nn s phat tan cua cht nhim co
th i xa n 15 km, s nhim ln nht la cach ng khoi khoang 2 n 5
km theo chiu gio.
Nha may hoa cht: Thng sinh ra nhiu loai cht c hai th kh va
rn. Cac cht nay khi phat tan trong mi trng co th hoa hp vi nhau tao
thanh cac cht th cp rt nguy hai i vi mi trng. Nha may t khi co ng
khoi thai cao (thng di 50m), chu yu thai qua ca mai, ca s va ca ra
vao; cht thai co nhit thp nn s nhim chu yu tp trung tai nhng
khu vc ln cn nha may.
Nha may luyn kim: Cac cht nhim sinh ra gm rt nhiu kh c
(COx, NOx, SO2, H2S, HF,...) va bui vi cac kch c khac nhau do qua trnh
chay nhin liu, qua trnh tuyn qung, sang, loc, p nghin,... Nhit kh
thai kha cao (300-400oC, co khi n 800oC hoc hn na), ng thi vi ng
khoi thai cung kha cao (80 - 200m) nn tao iu kin cho cac cht nhim
khuch tan i ln va bay xa, gy nhim trong ca mt khng gian rng ln.
Nha may vt liu xy dng: o la cac nha may nh xi mng, gach ngoi,
vi, xng b tng,... chung thng sinh ra nhiu khoi, bui t a va cac kh
CO, SO2, NOx,...
S nhim cua cac nha may nay chu yu phu thuc vao cng ngh san
xut, mc x ly cht thai trc khi thai vao mi trng; nhng hin nay co
nhiu vung nng thn con tn tai nhiu lo gach, ngoi, vi vi cach thc t
thu cng nn gy nhim rt ln, anh hng khng nho n sc khoe con
ngi va nng sut cy trng, vt nui khu vc o.

3.3 - CAC TAC NHN NHIM MI TRNG KHNG KH :

Co th noi cac cht nhim trong mi trng tn tai rt nhiu dang
khac nhau, nhng co th c xp thanh 2 loai chnh sau:
- Kh : SOx, NOx, COx, H2S,... va cac hi c.
- Rn : tro, bui, khoi va cac Sol kh.

Nguyn nh Hun = 44 =
Ky thut Mi trng

3.3.1 - Cac kh gy nhim mi trng khng kh:

a/ Kh COx:
(CO : cacbon monoxit; CO2: cacbon dioxit).
COx la kh khng mau, khng mui va khng v. Sinh ra do qua trnh
chay khng hoan toan cua cac nhin liu co cha cacbon (than, cui, du):
C + O2 COx
- Vi CO : Tr lng sinh ra hang nm la 250 triu tn / nm. Ham
lng CO trong khng kh khng n nh, chung thng bin thin nhanh nn
rt kho xac nh c chnh xac.
Khi CO thm nhp vao c th ngi theo con ng h hp, chung se
tac dung thun nghch vi oxy hemoglobin (HbO2) tach oxy ra khoi mau va
tao thanh cacboxyhemoglobin, lam mt kha nng vn chuyn oxy cua mau va
gy ngat:
HbO2 + CO HbCO + O2
CO tac dung vi Hb manh gp 250 ln so vi O2.
Triu chng cua con ngi khi b nhim bi CO thng b nhc u, u
tai, chong mt, bun nn, mt moi. Nu b lu se co triu chng au u dai
dng, chong mt, mt moi, sut cn. Nu b nng se b hn m, co git, mt
xanh tm, chn tay mm nhun, phu phi cp.
Thc vt t nhay cam vi CO, nhng khi nng cao (100 -
10.000ppm) se lam xon la cy, cht mm non, rung la va km ham s sinh
trng cua cy ci.
- Vi CO2 : co li cho cy ci phat trin trong qua trnh quang hp
nhng gy nn hiu ng nha knh lam nong bu kh quyn cua Trai t.

b/ Kh SOx :
(SO2: Sunfua dioxit; SO3: Sunfua trioxit).
Chu yu la SO2, la kh khng mau, co v hng cay, mui kho chu. SO2
trong khng kh co th bin thanh SO3 di anh sang Mt Tri khi co cht xuc
tac.

Nguyn nh Hun = 45 =
Ky thut Mi trng

Chung c sinh ra do qua trnh t chay nhin liu co cha lu huynh,

c bit la trong cng nghip co nhiu lo luyn gang, lo ren, lo gia cng nong.
Ham lng lu huynh thng xut hin nhiu trong than a (0,20,7%)
va du t (0,54%), nn trong qua trnh chay se tao ra kh SO2:
S + O2 SO2
Tr lng cua SO2 la khoang 132 triu tn / nm, chu yu la do t than
va s dung xng du.
SO2 se kch thch ti c quan h hp cua ngi va ng vt, no co th
gy ra chng tc ngc, au u, nu nng cao co th gy bnh tt va t
vong.
Trong khng kh SO2 gp nc ma d chuyn thanh axit Sulfuric
(H2SO4). Chung se lam thay i tnh nng vt liu, thay i mau sc cng
trnh, n mon kim loai, giam bn san phm dung.
Thc vt khi tip xuc vi SO2 se b vang la, rung la, giam kha nng sinh
trng va co th b cht.

c/ Kh NOx:
(NO: nitric oxit ; NO2: nit dioxit).

NOx thng xut hin nhiu trong giao thng va cng nghip. Trong
khng kh nit va xy co th tng tac vi nhau khi co ngun nhit cao >
1100oC va lam lanh nhanh tranh phn huy:
t1100oC
N2 + xO2 2 NOx
Lam lanh nhanh

Tr lng NOx sinh ra khoang 48 triu tn / nm (chu yu la NO2).

NO2 la kh co mau hng, khi nng 0,12 ppm th co th phat hin
thy mui.
NOx se lam phai mau thuc nhum vai, lam cng vai t, ni lng va gy
han r kim loai.
Tuy theo nng ma NO2 ma cy ci se b anh hng nhng mc
khac nhau:

Nguyn nh Hun = 46 =
Ky thut Mi trng

- Nng khoang 0,06 ppm co th gy bnh phi cho ngi nu tip

xuc lu dai.
- Nng khoang 0,35 ppm thc vt se b anh hng trong khoang 1
thang.
- Nng khoang 1 ppm thc vt se b anh hng trong khoang 1
ngay.
- Nng khoang 5 ppm co th gy tac hai n c quan h hp sau
vai phut tip xuc.
- Nng khoang 15 50 ppm gy anh hng n tim, phi, gan sau
vai gi tip xuc.
- Nng khoang 100 ppm co th gy cht ngi va ng vt sau
vai phut.
Ring NO co kha nng tac dung rt manh vi Hemogobin (gp 150 ln
so vi CO), nhng rt may NO hu nh khng co kha nng thm nhp vao
mach mau phan ng vi Hemoglobin.
Vi NO2 la tac nhn gy ra hin tng khoi quang hoa.

d/ Kh H2S:
H2S con goi la Sunfur hydro, la kh khng mau, co mui trng thi.
H2S sinh ra do qua trnh huy cac cht hu c, cac xac cht ng thc
vt, c bit la cac bai rac, khu ch, cng ranh thoat nc, sng h nhim
va hm lo khai thac than.
Tr lng H2S sinh ra khoang 113 triu tn / nm (mt bin 30 tiu
tn, mt t 80 triu tn, san xut cng nghip 3 triu tn).
H2S co tac hai la rung la cy, thi hoa qua va giam nng sut cy trng.
i vi con ngi, khi tip xuc vi H2S se cam thy kho chu, nhc
u, bun nn va mt moi. Nu tip xuc lu se lam mt kha nng nhn bit
cua khu giac, t o tn hai n h thn kinh khu giac va ri loan n kha
nng hoat ng bnh thng cua cac tuyn ni tit trong c th, cui cung dn
n bnh thn kinh hoang ht tht thng. Ngoai ra no con kch thch tim p
nhanh, huyt ap tng cao khin nhng ngi mc bnh tim cang nng thm.
- nng 150 ppm se gy tn thng n c quan h hp.

Nguyn nh Hun = 47 =
Ky thut Mi trng

- nng 500 ppm se gy tiu chay va vim cung phi sau 1520
phut tip xuc.
- Nu nng cao (700900ppm) no co th xuyn qua mang tui phi,
gy h m va t vong.

e/ Kh Ozon:
Ozon co ky hiu la O3, no la san phm cua cht cha oxy (SO2, NO2 va
andehyt) khi co tia t ngoai cua Mt Tri kch thch:

Tia t ngoai
NO2 NO + O
Kch thch
O + O2 O3
Ngoai ra, di tac dung cua tia t ngoai Mt Tri chiu vao phn t O2
se phn tch chung thanh nguyn t oxy (O), cac nguyn t oxy nay lai tng
tac vi phn t O2 tao thanh O3:
O2 + h O + O
O + O2 O3
Ozon sinh ra va mt i rt nhanh, no ch tn tai trong khoang vai phut.
Ozon tp nhiu cao 25 km (tng bnh lu), nng khoang 10ppm. Con
sat mt bin, nng ozon ch khoang 0,005 0,007 ppm.
Ozon co tac dung tao thanh la chn ngn can tia t ngoai cua Mt Tri
chiu xung Trai t, iu tit kh hu cua Trai t, tranh gy nn nhng
nguy hai i vi i sng cua con ngi va cac sinh vt. Nhng nu nng
ozon trong kh quyn qua ln se gy nhim ozon va se anh hng trc tip
n sc khoe cua con ngi :
- nng 0,02ppm cha co tac ng gy bnh ro rt.
- nng 0,3ppm mui va hong b kch thch, cam thy rat.
- nng 13ppm gy mt moi sau 2 gi tip xuc.
- nng 8ppm gy nguy him i vi phi.
Ngoai ra O3 con anh hng ti qua trnh phat trin cua cac thc vt (c
bit la cy ca chua, u,...), chung thng gy ra bnh m la, kh heo mm
non.
Bn canh o ozon con gy tac tac hai n cac loai si bng, si nilon,
si nhn tao va hong mau thuc nhum, lam cng cao su.

Nguyn nh Hun = 48 =
Ky thut Mi trng

Nu ozon qua cao cung se tham gia vao qua trnh lam nong ln cua Trai
t, khi nng ozon tng ln 2 ln th nhit trung bnh cua Trai t tng
ln 1oC, gy anh hng n kh hu toan cu.

f/ Kh CxHy:
La hp cht cua hydro va cacbon (mtan, tylen, anilin,...).
La kh khng mau, khng mui.
Sinh ra do qua trnh t chay nhin liu khng hoan toan, c bit la tai
cac nha may loc du, khai thac va vn chuyn xng du, s ro r ng ng
dn kh t,...
Tuy vao hp cht cua chung ma tao ra cac cht nhim khac nhau va
gy ra nhng tac hai khac nhau:
-tylen (C2H4): gy bnh phi cho ngi, lam sng ty mt, co th gy
ung th phi cho ng vt. No con lam vang la cy va cht hoai cy trng.
- Benzen (C6H6): No thng c dung trong ky ngh nhum, dc
phm, nc hoa, lam dung mi hoa tan du m, sn, cao su, lam keo dan day
dep. Trong xng co t 520%. Khi benzen thm nhp vao c th theo h hp
se gy ra bnh thn kinh, thiu mau, chay mau rng li, suy tuy, suy nhc,
xanh xao va d b cht do nhim trung mau.

g/ Ch (Pb) va cac hp cht cua ch:

Ch xut hin nhiu trong giao thng v co s dung xng pha ch
(khoang 1%). No la cht long, bc hi nhit thp, co mui thm.
Ngoai ra, trong cng nghip luyn kim, n loat, san xut pin, cng
nghip hoa cht,... cung gy nhim ch rt ln.
Ch thm nhp vao c th ngi gy tac hai n nao, thn, huyt quan
va cng nng tao mau cua c th, thm ch anh hng xu n c quan sinh
duc va kha nng sinh san cua con ngi, c bit la cac phu n mang thai, ch
co th lam yu thai nhi, d b sy thai.
Nguy him nht la cac tre em, nu b nhim c ch se anh hng n
tr tu, sinh ra bnh ng ngn v no gy c tnh i vi nao. i vi ngi
ln b nhim c ch cung mc cac bnh thiu mau, vim thn, cao huyt ap,
thm ch co th vim thn kinh trung ng va vim nao.

Nguyn nh Hun = 49 =
Ky thut Mi trng

h/ Kh NH3 :
NH3 con goi la amoniac, co trong khng kh di dang long va kh. La
kh khng mau, co mui khai. Sinh ra do qua trnh bai tit cua c th, qua trnh
phn huy cht hu c, trong mt s cng ngh lanh s dung mi cht NH3, tai
cac nha may san xut phn am, san xut axit nitric,...
nng 510ppm co th nhn bit c amoniac qua khu giac.
Tac hai cua amoniac chu yu la lam vim da va ng h hp. nng
150200ppm gy kho chu va cay mt. nng 400700ppm gy vim
mt, mui, tai va hong mt cach nghim trong. nng 2000ppm da b
chay bong, ngat th va t vong trong vai phut.
Ngoai ra, amoniac nng cao se lam la cy trng bach, lam m la
va hoa, lam giam r cy, lam cy thp i, lam qua b thm tm va lam giam ty
l hat ging nay mm.

3.3.2- Bui va sol kh:

Bui c sinh ra trong giao thng, cng nghip, hm lo khai thac than
va c bit la trong mt s cng ngh san xut co s dung cac nguyn vt liu
san sinh ra bui.
Nhng hat bui kch thc ln co kha nng gy chn thng bn ngoai
c th nh da va mt, nhng hat bui nho (<10m) th co th i vao c th theo
con ng h hp. Bui co kch thc >100m co th lng ong ri xung t
di tac dung cua lc trong trng.
Bui co nhiu loai khac nhau, chung co hnh dang, kch thc va thanh
phn khac nhau nn se gy anh hng khac nhau i vi cuc sng cua con
ngi. Co th k ra mt tac hai cua mt s loai bui nh sau:
* Bui silic: Gy nguy hai i vi phi, gy nhim c t bao lai du
vt x hoa cac m lam giam nghim trong s trao i kh cua cac t bao trong
la phi. Cng nhn trong cac nganh cng nghip khai thac than, khai thac a,
uc gang, phun cat,... rt d b mc bnh phi nhim bui silic.
* Bui aming: Cac hat bui aming thng co dang si, kch thc dai
( 50m), no se gy x hoa la phi va lam tn thng trm trong h thng h
hp. Ngoai ra no con co kha nng gy ung th phi.

Nguyn nh Hun = 50 =
Ky thut Mi trng

* Bui st, bui thic: Gy anh hng phi nhe hn cac loai bui khac, no
lam m phim chup phi bng tia X-quang. Bui nay khi i vao da day co th
gy nim mac da day, ri loan tiu hoa.
* Bui bng, bui si lanh: Thng gy bnh h hp man tnh, xut hin
nhiu nng dn trng bng, cng nhn khai thac, ch bin bng, cng nhn
nganh si dt. Bui co c tnh gy d ng. Triu chng ban u cua bui la gy
tc ngc, kho th nhng chong qua khoi sau mt thi gian nu ngng lam
vic. Nu tip tuc lam vic tip xuc vi loai bui trn th se suy giam chc nng
h hp dn n tn thng nghim trong.
* Bui ng: gy bnh nhim trung da, bui tac ng cac tuyn nhn lam
cho da b kh gy ra cac bnh da nh trng ca, vim da. Loai bnh nay
thng cac th lo hi, th may san xut xi mng sanh s hay b nhim phai.
* Bui nha than: di tac dung cua nng lam cho da sng ty bong,
nga, mt sng o, chay nc mt, gy chn thng mt, vim mang tip hp,
vim mi mt.
* Bui kim, bui axit: co th gy bong giac mac, lai seo, lam giam th
lc, nng hn co th mu.
* Bui vi sinh vt, bui phn hoa: Thng mua ma tai cac cng ranh,
sng h thoat nc, bai rac... la nhng ni ly tng cho cac vi sinh vt phat
trin manh, nhng n khi nng kh chung se phat tan theo gio vao mi
trng khng kh va con ngi h hp phai se gy ra nhng trn dch gy
bnh nht nh, c bit la cac bnh v mt va ng tiu hoa. Ngoai ra, s
phat tan phn hoa cung la nguyn nhn gy ra cac bnh d ng ngoai da, bnh
o mt,... hin tng nay thng xut hin mt s nc co rng cy ma hoa
cua no khng thch ng cho mi trng sng cua con ngi.
trn la tac hai cua mt s loai bui i vi sc khoe cua con ngi,
ngoai ra bui con anh hng trc tip n tham thc vt, chung bam vao la cy,
lam cy mt kha nng quang hp, giam nng sut cy trng. Mt s loai bui
con gy cht cac t bao la cy, lam cho cy kh vang va chay. Bui con lam
tng nhanh qua trnh bao mon cac chi tit may moc, thit b trong qua trnh
hoat ng, lam h hong cac san phm va dung cn thit cua con ngi,...

Nguyn nh Hun = 51 =
Ky thut Mi trng

3.3.3 - nhim th cp anh hng n kh hu toan cu:

a/ Ma axit:
Khi nganh cng nghip phat trin th trong khng trung se xut hin
nhng trn ma axit, o la nc ma co pH thp (< 5,6) lam cho nc co
v chua nh dm.
Nm 1948, cac nha khoa hoc Thuy in qua khao sat cac tram quan trc
nc ma trong kh quyn a phat hin ra nhng trn ma axit. Nm 1981
thanh ph Trung Khanh (Trung quc) cung xut hin ma axit, xet nghim
cho thy nng trong nc ma la 4,6; thp nht la 3. Chung anh hng
nghim trong n cy trng va cac cng trnh l thin.
S d co ma axit la v trong cac hoat ng san xut va sinh hoat cua
mnh, con ngi a t nhiu than a va du mo, trong khoi thai co cha
sunfua ioxit (SO2) va nit oxit (NOx). Hai loai kh nay khi gp nc ma
hoc hi m trong khng kh se tng tac vi nc tao thanh axit va gy
ma axit:
SO2 , NO2 ,... + H2O H2SO4 , HNO3 ,...
Thng thng, nu kh quyn hoan toan trong sach, khng b nhim
bi cac kh SO2 , NOx th pH cua nc ma khoang 5,6 - tc la a thuc
vao axit do kh CO2 trong kh quyn tac dung vi nc ma theo phan ng:
CO2 + H2O H2CO3 H+ + HCO3-
H2CO3 con goi la axit cacbonic, la loai axit yu, phan ng trn la thun
nghch vi nng axit trong nc ma phu thuc vao nng CO2 trong kh
quyn.
Khi ma co nng pH 4,5 bt u co tac hai i vi ca va thc vt.
Khi pH nho hn na th ma axit gy tac hai nguy him i vi ngi, pha
huy cn bng sinh thai, gy thit hai cho mua mang, pha huy rng va huy dit
s sng.
Ty c ma axit lam thit hai 8% din tch rng vao nm 1982 va
34% vao nm 1983.
Chu u, vao nm 1988 theo s liu theo doi khao sat trn 26 khu
rng th co 22 khu b thit hai 30%, s con lai thit hai trn 50%. Tnh chung

Nguyn nh Hun = 52 =
Ky thut Mi trng

toan Chu u co n 50 triu ha rng b h hai - chim 35% din tch rng
toan chu luc. Rng Ty-Nam Trung quc a b ma axit gy thit hai rt
nng, co ni ty l cy cht ln ti 90%. tnh H Nam ma axit a lam mua
mang b tht thu va thit hai c tnh ln n 260 triu USD.
Canada co hn 4000 h nc b axit hoa, cac sinh vt trong h u
cht ht, nn cac h nc o goi la "h cht".
Ngoai ra, ma axit con gy n mon va huy cac bc tng ai, cac cng
trnh th ky ngoai tri gy thit hai rt nng n. Ngi ta con goi o la hin
tng "mot dn" cac di tch lch s. Hin tng nay thng do axit sunfuric, v
no co kha nng n mon rt manh, co th bao mon cac lp a vi theo phan
ng:
H2SO4 + CaCO3 H2O + CO2 +CaSO4
Phan ng nay sinh ra thach cao nhng no tan trong nc ma va chim
ch nhiu hn a vi.
Vi nhng tac hai nh vy oi hoi cac nc trn th gii phai co bin
phap giam cac cht nhim gy ma axit. Cu th thang 11-1988 khi th
trng chung Chu u EEC a ra muc tiu ct giam lng phat thai SO2 t
cac nha may nhit in xung con 57% mc phat thai nm 1980 cho n nm
2003 va kh NOx xung 30% cho n nm 1988. Mc ct giam phat thai
SO2 cua tng nc thanh vin EEC c xac nh phu thuc vao mc gy
nhim xuyn bin gii cua nc o, trnh phat trin cng nghip, thanh
phn lu huynh trong ngun nhin liu a phng va s n lc trong vic
kim soat nhim a c ap dung trc nm 1980.

b/ Hiu ng nha knh:

Trong cac hoat ng cua con ngi a thiu t rt nhiu nhin liu co
cha cacbon, in hnh la sinh hoat, cng nghip va giao thng. Tnh tng
khi lng CO2 sinh ra do t nhin liu la khoang 2,5x1013 tn/nm. Ngoai
ra, hoat ng nui la hang nm sinh ra lng CO2 bng khoang 40.000 ln
CO2 hin co. Toan b CO2 sinh ra khng phai lu ong mai trong kh quyn
ma no c cy xanh va bin hp thu i khoang mt na. Phn CO2 do bin
hp thu c hoa tan va kt tua trong bin. Cac loai thc vt di bin ong
vai tro chu yu duy tr s cn bng CO2 gia kh quyn va b mt ai dng.

Nguyn nh Hun = 53 =
Ky thut Mi trng

Con lng CO2 lu tn trong kh quyn, thc vt hp thu tn tai va

phat trin, nhng khi ham lng CO2 qua cao se la nguyn nhn gy ra hin
tng hiu ng nha knh.
Hin tng nay la do trong kh
quyn co cha nhiu CO2 , CH4 , N2O , 15%
CFC va O3. Nhng thanh phn chu yu CH4
6%
vn la CO2 (xem hnh ve bn). N2 O

y la nhng cht gn nh trong CO

2
CFC 7%
55%
sut i vi tia song ngn nn tia bc xa CFC 11+12

Mt Tri d dang i qua xung vi

17%
Trai t (v bc xa Mt Tri la tia song
ngn), nhng cac cht nay lai hp thu rt
manh cac tia song dai phan xa t b mt Trai t (tia hng ngoai), chnh v
th Trai t ch nhn nhit cua Mt Tri ma khng thoat c nhit ra ngoai
lam cho nhit trung bnh cua Trai t tng ln, ngi ta goi o la hin
tng hiu ng nha knh, v kh CO2 va mt s kh k trn co tac dung nh
mt lp knh ngn can tia phan xa nhit t Trai t.
Nhit trai Trai t tng ln la nguyn nhn lam tan bng cc Bc,
nng cao mc nc bin, lam trung ngp cac vung t lin ven b. Ngoai ra,
khi nhit tng con lam tng cac trn ma, bao, lut, ung ngp gy rt nhiu
thit hai cho cuc sng con ngi.
Theo G.N.Plass: nu nng CO2 trong kh quyn tng ln gp i th
nhit trung bnh cua Trai t tng ln 3,6oC.
Do vy, tranh c hiu ng nha knh oi hoi tt ca moi quc gia
cn phai co bin phap han ch thai ra cac kh gy nha knh, c bit la kh
CO2.
Cng hoa lin bang c vao thang 11-1990 quyt nh ct giam phat
thai kh CO2 t 2530% mc phat thai nm 1987 trong khoang thi gian t o
n nm 2005.
Nm 1997 Ngh nh th Kyoto (Nht ban) a t ra muc tiu giam
thiu phat thai kh nha knh i vi 38 quc gia a phat trin, theo o t nm
2008 2012 cng ng Chu u ct giam 8%, Hoa Ky 7%, Nht ban 6%
mc phat thai cua cac nm 19901995.

Nguyn nh Hun = 54 =
Ky thut Mi trng

c/ Khoi quang hoa:

Trong giao thng va cng nghip thng xut hin nhiu kh NO, no se
phan ng vi cac nhin liu khng chay ht, di tac dung cua Mt Tri se tao
ra cac cht nhim th cp goi la "khoi quang hoa".
Cac phan ng trong khoi quang hoa rt phc tap, co th n gian hoa
nh sau:
NO2 Tia t ngoai NO + O
Anh sang
CH4 + 2O2 + 2NO H2O +HCHO + 2NO2.
CH4 + O2 HCHO + H2O
O + O2 O3
O3 +NO O2 +NO2
...
Theo phan ng dy chuyn nh vy se hnh thanh ra mt loat cac cht
mi, san phm cui cung: NO2 lai sinh ra, NO mt i, O3 c tch luy,
andehit, fomandehit,... xut hin. Tt ca cac cht o tp hp lai tao thanh khoi
quang hoa.
Khoi quang hoa thng gy cay, nhc mt, au u, rat c hong va kho
th. Ngoai ra no con anh hng trc tip n tham thc vt, lam cho la cy
chuyn t mau xanh sang mau o, xay ra hin tng rung la hang loat, cy b
kh va cht. Khoi quang hoa con anh hng xu n hoa qua va cy lng
thc, gy nhiu bnh tt cho gia suc, gia cm; cac mt hang cao su b lao hoa
rt nhanh, cac cng trnh kin truc b nhanh chong pha huy,...

d/ Hin tng thung tng ozon:

Tng ozon c hnh thanh cao 25km (tng bnh lu), co tac dung
chn tia t ngoai cua Mt Tri chiu xung Trai t, che ch cho s sng loai
ngi va cac sinh vt. 1

1
Thang 10-1985, cac nha khoa hoc Anh phat hin thy tng kh ozon Nam cc xut hin mt "l thung" rt ln, bng din
tch ca nc My . Nm 1987, cac nha khoa hoc Cng hoa Lin bang c lai phat hin tng kh ozon vung tri Bc cc co hin tng
mong dn, iu nay co ngha la chng bao lu na tng ozon Bc cc se b thung. Tin nay nhanh chong c truyn khp th gii lam
chn ng d lun.

Nguyn nh Hun = 55 =
Ky thut Mi trng

Ngay nay, cng ngh lanh phat trin manh, cht c s dung trong qua
trnh lam lanh la CFC, xut hin nhiu trong tu lanh, may iu hoa, x nghip
ng lanh, thuy san va trong cac dung dch ty ra, bnh cu hoa,... No co
nhiu dang F-11 (CCl3F), F-12 (CCl2F2),... Noi chung o la cac hp cht co
cha Clo. Khi ro r va tht thoat ra ngoai, cac cht nay se khuch tan ln n
tng bnh lu va b tn cng bi cac tia cc tm cua Mt Tri va phn huy giai
phong ra cac nguyn t Clo. Chnh cac nguyn t Clo nay gy ra s suy giam
tng ozon:
Cl + O3 ClO + O2
ClO + O3 Cl + 2O2.
Ngi ta c lng mi nguyn t Cl co th phan ng vi 100.000 phn
t ozon va gy thung tng ozon.
Tng ozon b thung se tao iu kin cho tia cc tm cua Mt Tri chiu
xung Trai t, gy ra cac bnh ung th da va mt cho con ngi, nhiu loai
thc vt khng thch nghi vi tia t ngoai se b mt dn h min dch, cac sinh
vt di bin se b tn thng va cht.
Ngi ta d oan rng mt s suy giam 10% sc chu ng cua lp
ozon mi nm se sinh ra thm t nht 300.000 ca ung th lanh tnh, 4.500 ca
ung th co khi u ac tnh va 1,6 triu ca uc thuy tinh th trn toan th gii.
Nhng con s nay mi ch la mt c tnh de dt, thc t mc nguy him con
co th cao hn nhiu.
ngn chn anh hng cua tng ozon b suy giam va pha huy, nhiu
quc gia trn th gii, nht la cac nc phat trin a tham gia cng c Vin
(22-3-1985) cam kt ap dung moi bin phap bao v sc khoe con ngi va
mi trng khoi nhng tac ng tiu cc do tng ozon b suy giam, hp tac
trong nghin cu, quan trc va trao i thng tin v lnh vc nay.
Tip o la Ngh nh th Montreal (Canada) v cac cht lam suy giam
tng ozon ODS a c ky kt ngay 16/9/1987 nhm xac nh nhng bin
phap cn thit cac bn tham gia han ch va kim soat c vic san xut
va tiu thu cac cht lam suy giam tng ozon.

Nguyn nh Hun = 56 =
Ky thut Mi trng

Bang 3.2: Chng trnh ct giam va loai bo cht CFC :

THI HAN I VI CAC NC PHAT I VI CAC NC ANG PHAT
TRIN TRIN
1-1-1996 Loai bo CFC Bc u thc hin loai bo CFC
1-7-1999 Ct giam 50% CFC
1-1-2005 Ct giam 80% CFC
1-1-2007 Loai bo CFC
1-1-2010

i vi Vit nam, chnh thc tham gia va ph chun Cng c Vin v

bao v tng ozon va Ngh nh th Montreal v cac cht lam suy giam ozon
cung nhng sa i b sung cua Ngh nh th vao thang 1-1994. Chng
trnh quc gia v bao v tng ozon cua Vit nam ta nh sau:
n nm 2005 ct giam 50% mc tiu thu CFC so vi mc tiu thu
trung bnh thi ky 1995-1997.
Nm 2010 se loai tr hoan toan cht CFC.

3.4 - CAC GIAI PHAP PHONG - CHNG NHIM MI TRNG KHNG

KH:
3.4.1 - Giai phap qui hoach:
T trc ti nay moi cng trnh, c s san xut ch quan tm n qua
trnh tao ra cac san phm cn thit cho con ngi, cho cac li ch cua mnh ma
t khi quan tm n nhng tac hai cua chung san sinh ra trong qua trnh hoat
ng. Thc t a cho chung ta thy nhiu nha may cng nghip nm ngay
gia khu dn c va th, gy ra nhiu bui, khoi, ting n va cac cht
nhim; nhiu ng khoi nm ngay u hng gio i vi khu dn c; trong cac
khu cua con ngi con m thp; s thng thoang, chiu sang khng am
bao,... Tt ca nhng nhc im o la do cha co bin phap qui hoach hp ly
trong qua trnh xy dng. Trc tnh hnh o, hin nay nha nc yu cu cac
c s cn phai co s anh gia tac ng mi trng i vi cac c s cu co
bin phap khc phuc; i vi cac cng trnh mi bt u c thc thi th cn
phai bao cao nhng anh hng co th co i vi mi trng, phai am bao
khng gy ra nhng anh hng ln trong qua trnh xy dng va ca qua trnh
vn hanh, s dung sau nay.

Nguyn nh Hun = 57 =
Ky thut Mi trng

Do vy, cn phai xem xet cac iu kin kh tng, a hnh va thuy vn

b tr cac cng trnh cho hp ly. Mt bng qui hoach phai am bao thng
thoang, on c hng gio tt nht cho th. Bn canh o phai xet n s
phat trin cua th trong tng lai, cho cng trnh hin tai va tng lai
khng anh hng ln nhau,...

3.4.2 - Giai phap cach li v sinh:

Thng cang gn ngun nhim th s anh hng cua no gy ra cang
ln, do vy cn phai qui nh vanh ai bao v xung quanh khu cng nghip,
o la khoang cach tnh t ngun thai n khu dn c. Khoang cach o tuy
thuc vao tnh cht va c im cua tng loai hnh nha may, loai hnh san
xut gy nn, khoang cach nay am bao nng cht nhim khu dn c
do ngun nay gy nn khng vt qua tiu chun cho phep.
Ngoai ra, i vi cac khu cng nghip cn co tng bao che hoc dung
dai cy xanh ngn can s phat tan bui va ting n trong khng gian, nhm
giam ti a s nhim mi trng n ni sinh sng cua con ngi.
Bang 3.3: Qui nh dai cach ly v sinh theo cac cp c hai cua san xut cng nghip:
CP C I II III IV V
HAI
Dai cach li (m) 1000 500 300 100 50

3.4.3 - Giai phap cng ngh ky thut:

Cn phai hoan thin cac cng ngh san xut, s dung cng ngh tin
tin hin ai, cng ngh san xut kn, giam cac khu san xut thu cng, ap
dung c gii hoa va t ng hoa trong dy chuyn san xut.
Giai phap nay con bao gm vic thay th cht c hai dung trong san
xut bng cht khng c hai hoc t c hai hn, lam sach cht c hai trong
nguyn liu san xut; v du tach lu huynh trong nhin liu than du, thay
phng phap san xut kh cac vt liu sinh ra nhiu bui bng phng phap
san xut t, thay vic s dung than du trong un nu bng in nng hoc
nng lng Mt Tri, nng lng gio,...
Cac thit b may moc san xut, cac ng ng vn chuyn cn phai kn,
am bao vn hanh an toan, kinh t va tranh s ro r cht nhim ra ngoai
mi trng.

Nguyn nh Hun = 58 =
Ky thut Mi trng

3.4.4 - Giai phap x ly cht thai ngay tai ngun:

Cac cht nhim trc khi thai ra ngoai mi trng theo ng khoi th
ngi ta cho chung i qua cac thit b x ly giam nng cht nhim
tranh cht thai co nng vt qua tiu chun cho phep. Cach lp t thit b
nh hnh 3.2:
Hnh 3.2: Lp t thit b x ly.
1- Ngun thai cht nhim.
2- Chup hut cht nhim.
3- Thit b x ly cht nhim. 5
4- Quat khng kh vn chuyn cht nhim
trong ng ng.
5- ng khoi thai.

2 3
Cht nhim trc khi i vao thit
b x ly s 3 co khi lng la G1 (mg/h) 1
va sau khi ra khoi thit b x ly co khi
lng la G2 (mg/h), luc o hiu sut cua thit b se la:
G1
= x100%
G2
i khi ngi ta co th xac nh hiu sut x ly cht nhim theo cng
thc sau:
y u y cui
= x100%
y u

Trong o yu , ycui la nng cht nhim ban u va sau khi qua

thit b x ly.
Sau y ta se nghin cu cu tao va nguyn ly x ly cht nhim cua
thit b s 3 trn hnh ve.
KK
a/ Cac phng phap x ly bui: sach

S dung li loc bui:

KK va
Li c lam bng thep an, tuy thuc bui

vao mc x ly ma chon kch thc li an

khac nhau, no co th tach rac, la cy va cac
vt th co kch thc ln.
Hnh 3.3: Li loc bui.

Nguyn nh Hun = 59 =
Ky thut Mi trng

Bung lng bui:

Bung cu tao nh mt khi hp hnh ch nht, muc ch nhm giam
vn tc bui i trong o va lng xung. tng hiu sut loc, ngi ta co th
b tr thm cac tm ngn so le thay i chiu i cua bui, mt s hat bui va
p vao tm, mt quan tnh va ri xung.
KK
sach ra

KK va KK
KK va
bui vao sach ra
bui vao

KK va KK va KK
bui vao bui vao sach ra

Hnh 3.4: Bung lng bui.

Hiu sut loc bui: = 50 60%.

Xiclon tach bui: KK

sach
Thit b gm 2 hnh tru lng vao nhau,
hnh tru ngoai c boc kn, hnh tru trong hai
u rng. Khng kh va bui i vao tip tuyn vi
b mt trong hnh tru ngoai, theo quan tnh bui
KK va
se bam vao b mt nay va ri xung ay thit b, bui
con khng kh sach i chiu va theo hnh tru
nho bn trong ra ngoai.
Hiu sut loc : = 6070%.
bui
Loc bui bng thit b tnh in:
Hnh 3.5: Xiclon
Nguyn tc loc bui bng in: tch in
m cho hat bui, bui se mang in tch m, khi bui i qua b mt co in tch
dng, bui se b hut vao b mt nay, trung hoa in va ri xung. Thit b s
dung dong in mt chiu vi in th cao (khoang 50.000V).
Thng co 2 hnh thc loc bui tnh in nh hnh 3.6 va 3.7:

Nguyn nh Hun = 60 =
Ky thut Mi trng

KK Hnh 3.6: Cu tao thit b

sach
loc bui tnh in kiu ng.
1- Dy kim loai ngn, tit din
2 1
be, mang in tch m.
2- ng kim loai, mang in tch
dng.
3- i trong cng dy 1.
KK va
4- Thit b cach in.
bui
3

Bui

KK va KK sach
bui vao ra

Cc ion
hoa

KK va KK sach
bui vao ra

Hnh 3.7: Thit b loc bui bng tm ban.

Hiu sut loc cua thit b co th at ti = 98%.

Loc bui kiu t:
Nguyn ly cua qua trnh la da vao s tip xuc gia dong kh mang bui
vi cht long, bui trong dong kh b cht long gi lai va thai ra ngoai di
dang cn bun. Phng phap loc bui bng thit b loc kiu t co th xem la rt
n gian nhng hiu qua lai rt cao.
- Thit b loc bui kiu t d ch tao, gia thanh thp nhng hiu qua loc
bui cao.
- Co th loc c bui kch thc thc di 0,1m.

Nguyn nh Hun = 61 =
Ky thut Mi trng

- Co th lam vic vi kh co nhit va m cao ma mt s cac thit b

loc bui khac khng th ap ng c nh loc bng tui vai, loc bng
in.
- Thit b loc bui kiu t khng nhng loc c bui ma con loc c ca
kh c hai bng qua trnh hp thu, bn canh o con s dung nh thit b
lam ngui va lam m kh ma trong nhiu trng hp trc thit b loc
bui bng in phai cn n no.
Thit b loc bui kiu t thng co nhiu loai. Sau y la mt thit b
loc bui kiu bung phun hay thung ra kh rng:
Kh
sach ra

Hnh 3.8: Bung phun -

3
thung ra kh rng.
1
1- Vo thit b 2
2- B phn hng dong va phn Kh va
phi kh. bui vao
3- Voi phun nc.
4- Tm chn nc.

Xa cn
bun

b/ Cac phng phap x ly kh thai:

Cac kh thai trong mi trng rt a dang, mc tac hai cung khac
nhau tuy thuc vao tng loai kh, tuy thuc vao nng cua chung trong mi
trng. Co th chia thanh hai nhom nh sau:
-Nhom v c gm cac kh: SO2 , SO3 , H2S , CO , CO2 , NOx , HCl, ...
-Nhom hu c gm: benzen, butan, axeton, axetylen, cac axit hu c,...
Tuy theo thanh phn, khi lng va tnh cht cua tng loai kh ma
ngi ta a nhiu phng phap x ly khac nhau cho phu hp, am ky thut
x ly va tnh kinh t cua phng phap o. Co th nu ra mt s phng phap
x ly sau:

Nguyn nh Hun = 62 =
Ky thut Mi trng

Hp thu:
Phng phap nay thng c ap dung khi nng cua kh c hai
trong kh thai kha cao (> 1% theo th tch).
S hp thu la qua trnh hut thu chon loc mt hay mt s cht kh
nhim bng mt dung mi nao o (thng la nc), con goi o la dch th hp
thu. Chon dch th hp thu hoc dung dch hp thu chu yu phu thuc vao tnh
cht hoa hoc cac cht hp thu va cac cu t b hp thu. Nu ch cn loai tr tap
cht hoa hoc trong kh, th khuynh hng chon cht hp thu co tac dung hoa
hoc vi cac cu t b hp thu. Nu yu cu khng ch lam sach kh ma cn s
dung cac tap cht thu c th cn chon cht hp thu thch hp.
V du: - Dung nc vi lam sach SO2:
SO2 +Ca(OH)2 = CaSO3 + H2O
- Dung sa vi hoc magi oxyt lam sach clo trong kh:
2Cl2 + 2Ca(OH)2 = Ca(OCl)2 + CaCl2 + 2H2O
2Cl2 + 2Mg(OH)2 = Mg(OCl)2 + MgCl2 + 2H2O
- Dung dung dch natri cacbonat ra kh H2S:
H2S + Na2CO3 = NaHS + NaHCO3.
Cach thc hp thu co nhiu dang khac nhau, nhng co th phn thanh 4
nhom sau:
+ Bung phun, thap phun: trong o cac cht long c phun thanh giot
nho trong th tch rng cua thit b va cho dong kh i qua.
+ Thit b suc kh: kh c phn tan di dang cac bong bong i qua
lp cht long. Qua trnh phn tan kh co th c thc hin bng cach cho kh
i qua tm xp, tm uc l hoc bng cach khuy c hoc.
+ Thit b hp thu kiu sui bot: kh i qua tm uc l bn trn co cha
lp nc mong.
+ Thit b hp thu co lp m bng vt liu rng: Cht long c ti
trn lp m rng va chay xung di tao ra b mt t cua lp m dong
kh tip xuc i qua.

Nguyn nh Hun = 63 =
Ky thut Mi trng

Hp phu:
Hp phu la qua trnh phn ly kh da trn ai lc cua mt s cht rn i
vi mt s loai kh co mt trong hn hp kh noi chung va trong kh thai noi
ring, trong qua trnh o cac phn t cht kh nhim trong kh thai b gi lai
trn b mt cua vt liu rn. Vt liu rn s dung trong qua trnh nay c goi
la cht hp phu, con cht kh b gi lai trong cht hp phu c goi la cht b
hp phu.
Qua trnh hp phu c s dung rng rai kh m trong khng kh
hoc trong mi trng kh noi chung, kh kh c hai va mui trong kh thai,
thu hi cac loai hi, kh co gia tr ln trong khng kh hoc kh thai.
Vt liu hp phu thng la cac loai vt liu dang hat t 610mm xung
n c 200m co rng ln c hnh thanh do nhng mach mao quan li ti
nm bn trong khi vt liu. ng knh cua mao quan ch ln hn mt s t
ln ng knh phn t cua cht hp phu th vt liu hp phu mi co tac dung
tt.
Vt liu hp phu cn ap ng cac yu cu sau y:
+ Co kha nng hp phu cao - tc hut c mt lng ln kh cn kh t
pha kh.
+ Pham vi tac dung rng - kh c nhiu loai kh khac nhau.
+ Co bn c hoc cn thit.
+ Co kha nng hoan nguyn d dang.
+ Gia thanh re.
Vt liu hp thu co th c chia thanh 3 nhom chnh:
- Vt liu khng co cc: Trn b mt cua chung xay ra chu yu la hin tng
hp phu vt ly.
- Vt liu co cc: Trn b mt cua chung xay ra qua trnh hp phu hoa hoc
nhng khng lam thay i cu truc phn t cht kh cung nh cu truc b
mt cua vt liu hp phu.
- Vt liu ma trn b mt cua chung xay ra qua trnh hp phu hoa hoc va qua
trnh o lam thay i cu truc cua phn t kh.
Mt s cht vt liu hp phu thng la: than hoat tnh, silicagel (SiO2)
va alumogel (Al2O3).

Nguyn nh Hun = 64 =
Ky thut Mi trng

Thiu t:
Qua trnh nay c ap dung cho nhng trng hp sau:
+ Phn ln cac cht nhim co mui kho chu u chay c hoc thay
i c v mt hoa hoc bin thanh cht co t mui hn khi phan ng vi
oxy nhit thch hp.
+ Cac loai sol kh hu c co khoi nhn thy c , v du nh khoi t lo
rang ca ph, lo san xut tht hun khoi, lo nung men s,...
+ Mt s cac hi, kh hu c nu thai trc tip vao kh quyn se co
phan ng vi sng mu va gy tac hai cho mi trng. Qua trnh thiu t co
tac dung phn huy rt hiu qua cac loai cht nay.
+ Mt s cac loai cng ngh nh cng ngh khai thac va loc du thai ra
nhiu kh chay c k ca nhng cht hu c rt c hai. Phng phap x ly
hiu qua va an toan nht cho trng hp nay la thiu t bng ngon la trc
tip, thiu t ngay bn trong ng khoi hoc bng bung t ring bit.

Hnh 3.9: Lo thiu t.

1- Kh thai i vao thit b 4
thiu t.
2- B mt trao i nhit hm
nong kh thai. 3
5
3- Nhin liu.
4- Voi t. 2
5- Kh sach i ra ng khoi 1

Nguyn nh Hun = 65 =