You are on page 1of 10

Phng php gii bi tp hn hp st v oxit st

PHNG PHP GII BI TP HN HP ST V OXIT ST

A. T VN :
Bi tp hn hp gm st v oxit st l mt trong nhng dng bi tp m hc sinh
hay gp trong cc k thi m c bit l thi i Hc. Thng thng nhng bi tp v
st v cc oxit thng kh phc tp v xy ra theo nhiu phng trnh phn ng khc
nhau. gip hc sinh gii quyt tt cc bi ton v hn hp st mt cch nhanh
chng ti thng gii thiu phng php vn dng cc nh lut bo ton. l ni
dung m bi vit ny ti mun cp.
B. NI DUNG
I. CC NH LUT CN VN DNG
1. nh lut bo ton khi lng:
Ni dung: Khi lng cc cht tham gia phn ng bng khi lng cc cht c to
thnh sau phn ng.
Trong chng ta cn vn dng cc h qu
H qu1: Gi mT l tng khi lng cc cht trc phn ng, ms l khi lng
cc cht sau phn ng. D phn ng xy ra vi hiu sut bt k ta u c: mT = mS.
H qu 2: Khi cation kim loi kt hp vi anion phi kim to ra cc hp cht
ta lun c: Khi lng cht = khi lng ca cation+khi lng anion. Khi lng
ca cation hoc anion ta coi nh bng khi lng ca nguyn t cu to thnh.
2. nh lut bo ton nguyn t
Ni dung nh lut: Tng khi lng mt nguyn t trc phn ng bng tng
khi lng ca nguyn t sau phn ng. Ni dung nh lut c th hiu l tng s
mol ca mt nguyn t c bo ton trong phn ng.
3. nh lut bo ton electron
Trong phn ng oxi ha kh: S mol electron m cht kh cho i bng s mol
electron m cht oxi ha nhn v.
Khi vn dng nh lut bo ton electron vo dng ton ny cn lu :
- Trong phn ng hoc mt h phn ng ch cn quan tm n trng thi u v
trng thi cui m khng cn quan tm n trng thi trung gian.
- Nu c nhiu cht oxi ha v cht kh th s mol electron trao i l tng s
mol ca tt c cht nhng hoc nhn electron.

II. TNG QUAN V BI TP HN HP ST V OXIT ST:

Bi tp Fe v hn hp oxit st thng c dng cho khi lng v cho phn ng


vi mt cht oxi ha nh H 2SO4 c nng hoc HNO3 hoc thm ch l axit thng
nh HCl.
Gii quyt bi ton: Vi gi thit l cho m gam hn hp gm Fe v cc oxit
FeO, Fe3O4, Fe2O3 tc dng vi HNO3 thu c kh NO2 : Ta coi nh trong hn hp
c x mol Fe, y mol O nh vy ta xt trong phn ng th ch c cht nhng electron
l Fe cn cht nhn electron l O v cht oxi ha HNO 3 sn phm l V lt NO2
(ktc) v Fe3+ ta s c:
Trang 1
Phng php gii bi tp hn hp st v oxit st
Theo nh lut bo ton khi lng: 56x + 16y = m (1)
Theo nh lut bo ton electron
Cht kh Cht oxi ha
3
Fe Fe 3e O 2e O 2
y 2y y
4
x 3x 5
N 1e N O2
V V
22, 4 22, 4
Tng electron nhng: 3x mol Tng electron nhn: 2y + V
22, 4
V
p dng nh lut bo ton electron ta c: 3x = 2y + 22, 4 (2)

56 x 16 y m
T (1) v (2) ta c h
V
3 x 2 y 22, 4

Vic gii h ny khi mt khi bit c 2 trong s 4 yu t s gii quyt c yu cu
ca bi ton.

Sau y ti xin gi n mt s dng ton ha m chng ta hay gp.

III. MT S DNG BI TP VN DNG


1. Dng hn hp st v cc oxit phn ng vi cht oxi ha mnh:
bi:
Cho 11,36 gam hn hp gm Fe, FeO, Fe 2O3 v Fe3O4 phn ng ht vi dung
dch HNO3 long (d), thu c 1,344 lt kh NO (sn phm kh duy nht, ktc) v
dung dch X. C cn dung dch X thu c m gam mui khan. Tnh m ?

Phn tch : Ta coi nh trong hn hp X ban u gm Fe v O. Nh vy xt c qu



trnh cht nhng e l Fe cht nhn e l O v NO3 . Nu chng ta bit c s tng s
mol Fe trong X th s bit c s mol mui Fe(NO 3)3 trong dung dch sau phn ng.
Do chng ta s gii bi ton ny nh sau:
Gii: S mol NO = 0,06 mol.
Gi s mol Fe v O tng ng trong X l x v y ta c: 56x + 16y = 11,36 (1).
Qu trnh nhng v nhn e:
Cht kh Cht oxi ha
Fe Fe3 3e O 2e O 2
y 2y y
2
x 3x 5
N 3e N O
0,18 0, 06

Tng electron nhng: 3x (mol) Tng electron nhn: 2y + 0,18 (mol)


p dng nh lut bo ton electron ta c: 3x = 2y + 0,18 (2)

Trang 2
Phng php gii bi tp hn hp st v oxit st

T (1) v (2) ta c h 56 x 16 y 11,36



3x 2 y 0,18
Gii h trn ta c x = 0,16 v y = 0,15
Nh vy nFe nFe ( NO ) 0,16 mol vy m = 38,72 gam.
3 3

Vi bi ton ny ta cng c th quy v bi ton kinh in: t m gam st sau


phn ng sinh ra 11,36 gam hn hp gm Fe, FeO, Fe 2O3 v Fe3O4 . Hn hp ny
phn ng ht vi dung dch HNO3 long (d), thu c 1,344 lt kh NO (sn phm
kh duy nht, ktc).
Chng ta s tnh m ri t suy ra s mol Fe v t tnh s mol ca st.
Pht trin bi ton:
Trng hp 1: Cho nhiu sn phm sn phm kh nh NO 2, NO ta c vn t h
bnh thng tuy nhin cht nhn e by gi l HNO3 th cho 2 sn phm.
Trng hp 2: Nu ra yu cu tnh th tch hoc khi lng ca HNO 3 th ta tnh
s mol da vo bo ton nguyn t N khi ta s c:
nHNO3 nNO
mui
3
n Kh
NO3
3nFe nNO (nNO2 )
2. Dng t chy St trong khng kh ri cho sn phm phn ng vi cht oxi ha
bi 1: Nung nng 12,6 gam Fe ngoi khng kh sau mt thi gian thu c m
gam hn hp X gm Fe, FeO, Fe 2O3 v Fe3O4 . Hn hp ny phn ng ht vi dung
dch H2SO4 c nng (d), thu c 4,2 lt kh SO 2 (sn phm kh duy nht, ktc).
Tnh m?
Phn tch : S phn ng
FeO, Fe3O4 SO2
Fe
O2 ( kk ) H 2 SO4 dn

Fe2O3v Fe du Fe2 ( SO4 )3
Fe phn ng vi Oxi cho 3 sn phm oxit v lng st d, sau hn hp oxit
ny phn ng vi H2SO4 c nng a ln st +3. Trong qu trnh Oxi nhn e a
v O2- c trong oxit v H2SO4(+6) nhn e a v SO2 (+4).
Nh vy: + Khi lng oxit s l tng ca khi lng st v oxi.
+ C qu trnh cht nhng e l Fe cht nhn l O v H2SO4.
Gii:Ta c n SO = 0,1875 mol , nFe = 0,225 mol
2

Gi s mol oxi trong oxit l x ta c:


Cht kh Cht oxi ha
2
Fe Fe3 3e O 2e O
x
2x
0,225 0,225 x 3 2
SO4 2e SO2
0,1875 x 2 0,1875
Tng electron nhng: 0,675 mol Tng electron nhn: 2x + 0,375 (mol)
p dng nh lut bo ton electron ta c: 0,675 = 2x + 0,375 x = 0,15
Mt khc ta c: m mFe mO nn: m = 12,6 + 0,15x16 = 15 (gam).
2

S: 15 gam.
Bi 2: Nung nng m gam bt st ngoi khng kh, sau phn ng thu c 20
gam hn hp X gm Fe, FeO, Fe2O3 v Fe3O4 . Ha tan ht X trong dung dch HNO3
Trang 3
Phng php gii bi tp hn hp st v oxit st
long thu c 5,6 lt hn hp kh Y gm NO v NO 2 c t khi so vi H2 l 19. Tnh
m v th tch HNO3 1M dng?
Phn tch : s phn ng
NO2
FeO, Fe3O4
Fe
O2 ( kk ) HNO3
NO
Fe O
2 3 v Fe du Fe( NO )
3 3

+ Hn hp X gm Fe v O trong oxit.
+ Xt c qu trnh ta thy ch c Fe nhng e, Cht nhn e l Oxi v HNO3 .
+ HNO3 nhn e cho NO v NO2.
+ S mol HNO3 ban u bng s mol HNO3 trong mui v chuyn v cc kh.
Gii: Theo ra ta c: nNO nNO 0,125mol 2

Gi s mol Fe v O tng ng trong X l x v y ta c: 56x + 16y = 20 (1).


Qu trnh nhng v nhn e:
Cht kh Cht oxi ha
O 2e O 2
y 2y y
Fe Fe3 3e 5
4
N 1e N O2
x 3x 0,125 0,125
2
5
N 3e N O
0,125 x3 0,125

Tng electron nhng: 3x mol Tng electron nhn: 2y + 0,125+ 0,125x3 (mol)
p dng nh lut bo ton electron ta c: 3x = 2y + 0,5 (2)

T (1) v (2) ta c h 56 x 16 y 20

3x 2 y 0,5
Gii h trn ta c x = 0,3 v y = 0,2
Nh vy nFe = 0,3 mol vy m = 16,8 gam.
Theo nh lut bo ton nguyn t ta c:
nHNO3 nNO
mui
3
n Kh
NO3
3nFe nNO nNO2
nn nHNO 0,3x3 0,125 0,125 1,15 mol.
3

1,15
Vy VHNO 1,15(lt)
3
1

3. Dng kh khng hon ton Fe2O3 sau cho sn phm phn ng vi cht oxi ha
mnh l HNO3 hoc H2SO4 c nng:

ra: Cho mt lung kh CO i qua ng s ng m gam Fe 2O3 nung nng. Sau mt


thi gian thu c 10,44 gam cht rn X gm Fe, FeO, Fe 2O3 v Fe3O4 . Ha tan ht
X trong dung dch HNO3 c, nng thu c 4,368 lt NO 2 (sn phm kh duy nht
ktc). Tnh m ? CA3,

Trang 4
Phng php gii bi tp hn hp st v oxit st
Phn tch : S phn ng
FeO, Fe3O4 NO2
Fe2O3
CO
to HNO3 dn

Fe2O3 , Fe Fe( NO2 )3

Trong trng hp ny xt qu trnh u v cui ta thy cht nhng e l CO,


cht nhn e l HNO3. Nhng nu bit tng s mol Fe trong oxit ta s bit c s mol
Fe2O3. Bi vy ta dng chnh d kin bi ton ha tan x trong HNO 3 tnh tng s
mol Fe.
Gii: Theo ra ta c: nNO 0,195mol
2

Gi s mol Fe v O tng ng trong X l x v y ta c: 56x + 16y = 10,44 (1).

Qu trnh nhng v nhn e:


Cht kh Cht oxi ha
Fe Fe3 3e O 2e O 2
y 2y y
4
N 5 1e N O2
x 3x 0,195 0,195

p dng nh lut bo ton electron ta c: 3x = 2y + 0,195 (2)

T (1) v (2) ta c h 56 x 16 y 10, 44



3x 2 y 0,195
Gii h trn ta c x = 0,15 v y = 0,1275
Nh vy nFe = 0,15 mol nn nFe O 0, 075mol
2 3 m = 12 gam.
Nhn xt:
D nhin trong bi ton trn ta cng c th gii theo cch tnh s mol O b CO
ly theo phng trnh:
4
CO O 2 2
e CO2 v 5
N 1e N O2
Sau da vo nh lut bo ton khi lng ta c: m = 10,44 + mO.
4. Dng hn hp oxit st phn ng vi axit thng: H+
Tng quan v dng ny:
y khng phi l phn ng oxi ha kh m ch l phn ng trao i. Trong
phn ng ny ta coi l phn ng ca: 2H O H 2O v to ra cc mui Fe2+ v
2

Fe3+ trong dung dch. Nh vy nu bit s mol H + ta c th bit c khi lng ca


oxi trong hn hp oxit v t c th tnh c tng s mol st trong hn hp ban
u.

ra:
Cho 7,68 gam hn hp gm FeO, Fe 3O4, Fe2O3 tc dng va ht vi 260 ml
HCl 1M thu c dung dch X. Cho X phn ng vi dung dch NaOH d thu c
kt ta Y. Nung Y ngoi khng kh n khi lng khng i thu c n khi
lng khng i c m(g) cht rn. Tnh m CD1, TA8

Trang 5
Phng php gii bi tp hn hp st v oxit st
FeO
FeCl2 Fe(OH )2
Phn tch : S Fe2O3

HCl NaOH nungtrongkk
Fe2O3
Fe O FeCl3 Fe(OH )3
3 4

+ Ta coi H+ ca axit ch phn ng vi O2- ca oxit


+ Ton b Fe trong oxit chuyn v Fe2O3
+ T s mol H+ ta c th tnh c s mol O trong oxit t c th tnh
c lng Fe c trong oxit.
+ Nung cc kt ta ngoi khng kh u thu c Fe2O3

Gii: Ta c nH nHCl 0, 26mol


Theo phng trnh: 2H O H 2O trong O2- l oxi trong hn hp oxit


2

0,26 0,13
nO 2 0,13mol m theo nh lut bo ton khi lng ta c: mFe + mO =7,68
Nn mFe = 7.68 0,13x16 =5,6(gam) nFe = 0,1 mol
Ta li c 2Fe Fe2O3
0,1 0,05
Vy m = 0,05x160 = 8 gam.
Nhn xt: Ngoi cch gii trn ta cng c th quy hn hp v ch cn FeO v Fe 2O3
v Fe3O4 coi nh l hn hp ca FeO.Fe2O3 vi s mol nh nhau.
5. Dng st v hn hp oxit st phn ng vi axit thng: H+
Tng quan v dng ny:
Dng ny c bn ging dng th 4 tuy nhin sn phm phn ng ngoi H 2O
cn c H2 do Fe phn ng. Nh vy lin quan n H+ s c nhng phn ng sau:
2 H 2
e H 2
2 H O 2 H 2O

Nh vy chng ta c th da vo tng s mol H + v s mol H2 tm s mol ca O2-


t tnh c tng s mol ca Fe.

ra:
Cho 20 gam hn hp gm Fe, FeO, Fe 3O4, Fe2O3 tc dng va ht vi 700 ml
HCl 1M thu c dung dch X v 3,36 lt kh H2 (ktc). Cho X phn ng vi dung
dch NaOH d thu c kt ta Y. Nung Y ngoi khng kh n khi lng khng i
thu c n khi lng khng i c m(g) cht rn. Tnh m CA3, CD1, TA8
Fe
FeO H2
Fe(OH ) 2
Phn tch : S Fe O FeCl2

HCl NaOH nungtrongkk
Fe2O3
2 3 FeCl Fe(OH )3
Fe3O4 3

+ Ta coi H+ ca axit va nhn electron thnh H2 v phn ng vi O2- ca oxit


+ Ton b Fe trong oxit cui cng chuyn v Fe2O3
+ T tng s mol H+ v s mol H2 ta c th tnh c s mol O trong oxit t tnh
c lng Fe c trong oxit.
Trang 6
Phng php gii bi tp hn hp st v oxit st

Gii: Ta c nH nHCl 0, 7mol , nH 0,15mol



2

Ta c phng trnh phn ng theo H+.


2 H 2
e H 2 (1)
2 H O 2 H 2O (2)
T (1) ta c nH 0, 3mol (v s mol H2=0,15mol) nh vy s mol H+ phn ng theo

phn ng (2) l 0,4 mol( tng 0,7 mol). Vy s mol O2- l: 0,2 mol.
m theo nh lut bo ton khi lng ta c: mFe + mO =7,68
Nn mFe = 20 0,2x16 =16,8 (gam) nFe = 0,3 mol
Ta li c 2Fe Fe2O3
0,3 0,15
Vy m = 0,15x160 = 24 gam.
6. Dng chuyn i hn hp tng ng:
Tng quan:
Trong s oxit st th ta coi Fe3O4 l hn hp ca FeO v Fe2O3 c s mol bng
nhau. Nh vy c th c hai dng chuyn i. Khi ra cho s mol FeO v Fe 2O3 c
s mol bng nhau th ta coi nh trong hn hp ch l Fe 3O4. cn nu khng c d kin
th ta coi hn hp l FeO v Fe2O3. Nh vy hn hp t 3 cht ta c th chuyn
thnh hn hp 2 cht hoc 1 cht tng ng.

Bi 1: Hn hp A gm FeO, Fe 2O3, Fe3O4 (trong s mol FeO bng s mol


Fe2O3). Ha tan 4,64 gam trong dung dch H2SO4 long d c 200 ml dung
dch X . Tnh th tch dung dch KMnO 4 0,1M cn thit chun ht 100
ml dung dch X?

Phn tch :
Theo ra s mol FeO bng s mol ca Fe 2O3 nn ta coi nh hn hp
ch c Fe3O4. Sau khi phn ng vi H2SO4 s thu c 2 mui l FeSO4 v
Fe2(SO4)3. Dung dch KMnO4 tc dng vi FeSO4 trong H2SO4 d. Nh vy
t s s mol ca Fe3O4 ta c th tnh c s mol ca FeSO4 t tnh s mol
KMnO4 theo phng trnh phn ng hoc phng php bo ton electron.

Gii: V s mol ca FeO bng s mol ca Fe2O3 nn ta coi hn hp


4, 64
Ta c nFe O 0, 02mol
3 4
232
Ptp: Fe3O4 + 4H2SO4 FeSO4 + Fe2(SO4)3 + 4H2O
0,02 0,02
Trong 100 ml X s c 0,01 mol FeSO4 nn:
10FeSO4 + 2KMnO4 +8H2SO4 5Fe2(SO4)3 + K2SO4+2MnSO4+8H2O
0,01 0,002
0, 002
Nh vy ta c VKMnO 0,1 0, 02(lit ) hay 20 ml.
4

Trang 7
Phng php gii bi tp hn hp st v oxit st
Bi tp 2: Cho m gam hn hp oxit st gm FeO, Fe 3O4 v Fe2O3 tan va ht trong
dung dch H2SO4 to thnh dung dch X. C cn dung dch X thu c 70,4 gam
mui, mt khc cho Clo d i qua X ri c cn th thu c 77,5 gam mui.
Tnh m?

Phn tch :
Cho oxit tc dng vi H2SO4 ta s thu c 2 mui FeSO 4 v Fe2(SO4)3. Do
ta c th coi hn hp ban u ch gm hai oxit FeO v Fe 2O3. Ta thy khi lng
mui tng ln l do phn ng:
2Fe2+ + Cl2 2Fe3+ + 2Cl-
Nh vy khi lng tng ln l khi lng ca Clo. Vy t khi lng ca
Clo ta c th tnh ra s mol ca Fe 2+ t tnh c s mol FeO, mt khc ta c tng
khi lng mui FeSO4 v Fe2(SO4)3 m bit c FeSO4 vy t y ta tnh c
Fe2(SO4)3 v nh vy bit c s mol ca Fe2O3.
Gii:
Coi hn hp gm FeO v Fe2O3 ta c phng trnh phn ng:
FeO + H2SO4 FeSO4 + H2O
Fe2O3 + 3H2SO4 Fe2(SO4)3 + 3H2O
Khi lng tng ln chnh l khi lng ca Cl- c trong mui theo phng trnh:
2Fe2+ + Cl2 2Fe3+ + 2Cl-
77,5 70, 4
Vy nCl
35,5
0, 2mol Nh vy s nFe2 nFeSO4 nFeO 0, 2mol

70, 4 0, 2 x152
M mFeSO4 mFe2 ( SO4 )3 70, 4 vy nFe2 ( SO4 )3 0,1mol
400
Nn nFe2 ( SO4 )3 nFe2O3 0,1mol
Do m mFeO mFe O 0, 2 x72 0,1x160 30, 4( gam)
2 3

Vy m = 30,4 gam

Trang 8
Phng php gii bi tp hn hp st v oxit st

IV. MT S BI TP VN DNG:
Bi 1: m g st ngoi khng kh mt thi gian c hn hp rn gm Fe, FeO,
Fe2O3, v Fe3O4 c tng khi lng l 30g. Cho hh ny tan trong HNO 3 d c 5.6
lt NO duy nht (ktc). Tnh m?
Bi 2 Hn hp X gm Fe, FeO, Fe2O3. Cho mt lung kh CO i qua ng s dng mg
hh X un nng. Sau khi kt thc th nghim thu c 64g cht rn v 11.2 lt kh
B(ktc)c t khi so vi H2 l 20.4. Tnh m ?

Bi 3 kh hon ton 3,04 gam hn hp Y (gm FeO, Fe3O4, Fe2O3) th cn 0,05


mol H2. Mt khc ho tan hon ton 3,04 gam hn hp Y trong dung dch H2SO4 c
th thu c kh SO2 (sn phm kh duy nht) . Tnh th tch SO2 (ktc)?

Bi 4 t chy m gam st ngoi khng kh sau mt thi gian thu c 5,04 gam hn
hp X gm st v cc oxit st. Ha tan hn hp X trong HNO 3 long d thu c
0,784 lt kh(ktc) gm NO v NO2 c t khi so vi H2 l 19. Tnh m?

Bi 5 t chy 16,8 gam bt st ngoi khng kh, sau mt thi gian thu c hn
hp X gm st v cc oxit. Cho ha tan ht X trong dung dch H 2SO4 c nng thu
c 5,6 lt kh SO2 (sn phm kh duy nht ktc)
1. Tnh m
2. Nu thay H2SO4 bng HNO3 c nng th th tch NO2 (ktc) s l bao nhiu?

Bi 6 Cho mt lung kh CO i qua ng s ng m gam Fe 2O3 nung nng. Sau mt


thi gian thu c hn hp X nng 44,64 gam gm Fe, FeO, Fe 3O4, Fe2O3. Ha tan X
bng HNO3 long d thu c 3,136 lt kh NO (ktc). Tnh m?

Bi 7 Cho mt lung kh CO i qua ng s ng 18,08 gam Fe2O3 nung nng. Sau


mt thi gian thu c hn hp X nng 13,92 gam gm Fe, FeO, Fe 3O4, Fe2O3. Ha
tan X bng HNO3 c nng thu c V lt kh NO2 (ktc). Tnh V?

Trang 9
Phng php gii bi tp hn hp st v oxit st

C. KT LUN
Trong khi ging dy bi dng hc sinh gii v n thi i hc ti c rt
nhiu trn tr khi dy phn hn hp st v hp cht ca st. Ti nhn thy k c
thi hc sinh gii v thi i hc s lng cu hi v st v hp cht st lun chim
mt t l nht nh v c bit l nhng bi ton kinh in. Trn thc t nh vy ti
mnh dn a cc phng php gii bi tp ny vo v qua ging dy ti thy hc
sinh nm vn tng i nh nhng v c hiu qu r rt nht l nh hng v thi
gian gii bi tp. cng l ng lc ti hon thnh ti ny, rt mong nhn
c s quan tm gp ca cc bn ng nghip./.

Trang 10

You might also like