KULTURNA DOBRA U

TURIZMU
Dr Tatjana Pivac
 POJAM I KLASIFIKACIJA
KULTURNIH DOBARA
Kulturna dobra su stvari i tvorevine materijalne
i duhovne kulture koja imaju takva svojstva da
zadovoljavaju deo ili ukupnu kulturnu potrebu
savremenog oveka.

Kulturno dobro je iri pojam od pojma

kulturno-istorijski spomenik,
koji samo podrazumeva materijalna kulturna dobra
Kulturna dobra su neizbeni deo turizma, jer su pokretai
turistikih kretanja i imaju sledee karakteristike:
imaju svojstva spomenika kulture (umetniku, estetsku
vrednost, znamenitost)
imaju kulturni ili istorijski znaaj
imaju svojstvo atraktivnosti, prepoznatljivosti,
raritetnosti, spektakularnosti i sl.
ureeni su i organizovani za kulturoloku ili turistiku
prezentaciju
UNESCO je dao potpunu klasifikaciju kulturnog naslea u zavisnosti od fizikih,
umetnikih, kulturnih, istorijskih svojstava, a i od mogunosti turistike
prezentacije:
arheoloka nalazita;
dela sa spomenikim i umetnikim
svojstvima (arhitektonska dela, slike i
vajarski radovi, ostvarenja muzike,
dramske i filmske umetnosti);
prostorne kulturno-istorijske celine manifestacione vrednosti
(stara jezgra gradova, znaajnije (priredbe i festivali, sajmovi iz
seoske ambijentalne celine, sakralni oblasti kulture, sportske
objekti, etno parkovi, srednjovekovni manifestacije vezane za
gradovi i utvrenja, manastirski tradicionalne sportove);
kompleksi);
ustanove kulture sa svojim
znamenita mesta i spomen-obeleja; aktivnostima (muzeji, galerije,
foklorno naslee (zgrade i prostori, kulturni centri, biblioteke);
nonje, stari zanati, usmena tradicija, kulturni pejzai (vrtovi, parkovi);
kulinarske tradicije, tradicionalni
sportovi i igre); kulturne ture;
verovanja; podvodno kulturno naslee;
jezici; muzika i pesme
 ARHEOLOKA NALAZITA

DELA SA SPOMENIKIM I UMETNIKIM SVOJSTVIMA

(dela arhitekture, slikarstva, vajarstva, primenjenih umetnosti, dramske, muzike ili
filmske umetnosti)

PROSTORNE KULTURNO-ISTORIJSKE CELINE

(stara jezgra gradova, seoske ambijentalne celine, etno parkovi, manastirske celine,
srednjovekovni gradovi utvrenja)

ZNAMENITA MESTA ILI SPOMEN-OBELEJA

FOLKLORNO NASLEE, DUHOVNO I MATERIJALNO NARODNO

STVARALATVO

MANIFESTACIONE VREDNOSTI

USTANOVE KULTURE (muzeji, galerije, kulturni centri)

 ARHEOLOKA NALAZITA
predstavljaju delove zemljita na kojima se nalaze otkriveni,
potpuno ili delimino iskopani, konzervirani i ureeni ostaci
objekata, kao i pokretni predmeti iz ranijih istorijskih epoha
ostaci objekata i predmeti, mogu da se konzerviraju i uvaju na licu
mesta ili da se prenesu u prostorije muzeja

Najpoznatiji arheoloki lokaliteti u svetu i kod nas:

Peina Altamira (panija)
Peina Lasko (Francuska)
Stonehenge (Engleska)
Vilendorf (Austrija)
Gobekli Tepe (Turska)
Lepenski vir
Viminacium
 DELA SA SPOMENIKIM I
UMETNIKIM SVOJSTVIMA
1. DELA ARHITEKTURE

2. DELA LIKOVNE UMETNOSTI

3. OSTVARENJA DRAMSKE, MUZIKE ILI FILMSKE

UMETNOSTI
 Dela arhitekture
hramovi, palate, dvorci, katedrale, crkve, gradske
kue, razne graevine koje predstavljaju primerke
poznatih epoha u razvoju istorije umetnosti
(na primer antike, barokne, graevine modernog
doba itd.)

DELA ARHITEKTURE esto predstavljaju motiv

posete nekih gradova ili turistikih lokaliteta,
posebno kada je re o kulturnom, gradskom i
ekskurzionom turizmu
Egipatska umetnost
Grka umetnost
Azijska umetnost
Amerika umetnost
Rimska umetnost
Islamska umetnost
Renesansna arhitektura
 Dela slikarstva i vajarstva
Predstavljaju ostvarenja mnogih poznatih
umetnika koja krase uvene galerije, muzeje i
gradove irom sveta

Ova dela za turizam najee predstavljaju

dopunski motiv posete nekog turistikog
mesta, ali ponekad mogu da budu i glavni
razlog dolaska turista
PROSTORNE KULTURNO-ISTORIJSKE
CELINE
Predstavljaju vee prostorne celine, kao to u
kompleksi objekata sa okolnim ambijentom i
brojnim kulturno-istorijskim ili etnolokim
ostvarenjima unutar tih prostora, koji ga ine
jedinstvenim i prepoznatljivim. U njih spadaju:

STARA JEZGRA GRADOVA

SEOSKE ARHITEKTONSKE CELINE

MANASTIRSKE CELINE
SREDNJOVEKOVNI GRADOVI I UTVRENJA
ZNAMENITA MESTA ILI SPOMEN
OBELEJA

Obuhvataju prostore i objekte od posebnog

znaaja za istoriju, spomenike koji
pojedinano ili u grupama ukazuju na
znaajne dogaaje, linosti i mesta
 FOLKLORNO NASLEE
Obuhvata dela tradicionalne materijalne i duhovne
kulture raznih naroda u koja spadaju:
ZGRADE I OBJEKTI NARODNOG NEIMARSTVA
(brvnare, zemunice)
DELA MATERIJALNE I DUHOVNE KULTURE
(nonje, muzika, igra, naivno slikarstvo)
OSTVARENJA TEHNIKE KULTURE NARODA
Stari zanati: duborezaki, grnarski, ilimari,
kazandije
 MANIFESTACIONE VREDNOSTI

OSTVARENJA SAVREMENE SCENSKE I FILMSKE UMETNOSTI

PREDSTAVE, PRIREDBE I FESTIVALI

KULTURNE I ZABAVNE MANIFESTACIJE

POSLOVNE MANIFESTACIJE I SAJMOVI

SPORTSKE MANIFESTACIJE
 USTANOVE KULTURE SA SVOJIM
AKTIVNOSTIMA
Ustanove kulture same po sebi ne predstavljaju
kulturna dobra, ve prezentacijom odreenih
ostvarenja umetnosti i kulture, uestvuju u
njihovom prikazivanju turistima.

MUZEJI
GALERIJE
KULTURNI CENTRI
 Nematerijalno kulturno naslee-neopipljiva
kulturna dobra: jezik, obiaji, narodni obiaji, tradicionalne
igre, muzika, stari zanati, estetski, duhovni i drutveni sistemi
vrednosti jedne zajednice

Materijalno kulturno naslee-opipljiva kulturna

dobra:
Nepokretna kulturna dobra

Pokretna kulturna dobra

Centralni registar Republikog zavoda
za zatitu spomenika kulture
2481 nepokretnih kulturnih dobara,
2150 spomenika kulture,
74 prostorno kulturno-istorijske celine,
185 arheoloka nalazita,
72 znamenito mesto.
Kategorisanih nepokretnih dobara ima 782
200 izuzetnog znaaja
155 spomenika kulture
11 prostorno kulturno-istorijske celine
18 arheolokih nalazita
16 znamenitih mesta
582 velikog znaaja
512 spomenika kulture
28 prostorno kulturno istorijske celine
25 arheolokih nalazita
17 znamenita mesta