SISTEMI ZELENILA

Doc. dr Milica Kostre

Sistem zelenila u naselju predstavlja kompleks prostorno povezanih gradskih i
prigradskih zelenih povrina svih kategorija, sa odreenom funkcijom i namenom.

GRAD PRIRODA

komleksan dinamian sistem odnosa i veza,

ne prost zbir delova i elemenata

OVEK
savremena uloga zelenih sistema u gradovima
kljuni termini

DINAMIKA RAVNOTEA
novi hibridni odnosi grada i zelenih povrina ravnopravnost, nadopunjavanje
novi modernitet, a ne nostalgija za prirodom

ODRIVI RAZVOJ

EKOLOKA RAVNOTEA

DRUTVENA I KULTUROLOKA RELEVANTNOST

kulturoloki obrasci
(public park)
savremena uloga zelenih sistema u gradovima
kljuni termini

POVEZIVANJE/INTEGRACIJA/RAZDVAJANJE
prostorni nivoi i funkcije

RAVNOMERNOST I NEPREKIDNOST
kao principi prostornog, kompozicionog i funkcionalnog povezivanja
vano ne samo za gradske povrine, ve i za povezivanje sa prigradskim
zelenilom i regionalnim vegetacionim celinama

FUNKCIONALNI, BIOKLIMATSKI I ESTETSKI EFEKAT

nova funkcionalnost preklapanje funkcija

OBELEJE RAZVOJA GRADA I TRANSFORMACIJA

Predstava vrta u antikoj Grkoj

Vrtovi i parkovi antikog Rima

 Zidine srednjevekovne Sijene

Pojas neposredno uz zidine srednjevekovnog

Pariza
Karlsrue
Pariz, 19. vek

istoni i zapadni deo grada i istona i

zapadna uma-park

znaaj drutveno-politikog konteksta

Vensenska uma
Bulonjska uma
Le Korbizje, Ozareni grad Frenk Lojd Rajt, Broadacre City
utopija iz 1924. 1932...

sunce
prostor
zelenilo
Saitama,
predgrae Tokija
Olympic Sculpture Park,
Sijetl
Weiss/Manfredi, 2007
Tipovi sistema zelenila

PRSTENASTI (POJASNI) SISTEM

koncentrisani zeleni pojasevi (jedan ili vie) koji opasuju grad
prednost zatita grada od nepovoljnog dejstva vetrova

RADIJALNI (KLINASTI) SISTEM

iroki klinovi koji povezuju centar sa zelenim povrinama u rubnom predelu
prednost provetravanje i prirodna ventilacija gradskih prostora

MOZAIAN SISTEM
sistem zelenih fleka slobodan raspored zelenih povrina po teritoriji naselja
prednost dostupnost i dobra pokrivenost zelenilom

LINIJSKI (TRAKASTI) SISTEM

linearni zeleni koridori, najee u naseljima sa ortogonalnom ulinom mreom

KOMBINOVANI SISTEM
povezivanje ravnomerno rasporeenih zelenih povrina sa parkovima i zatitnim pojasima
pomou zelenih koridora
najpovoljniji sistem jer obezbeuje kontinuitet, ravnomernu pokrivenost i pogodne uslove
Prstenasti (pojasni) sistemi zelenila

poreklo iz 17. veka, a planiraju se i danas

esto formirani na mestima sruenih odbrambenih gradskih zidina (Be, Kopenhagen, Keln...)

uloga u spreavanju irenja grada, pri emu su pokuaji najee bili bazirani na propisima o
ogranienju izgradnje unutar zelenog pojasa
Vilijem Lajt
Adelaida, Australija
planski formiran novi grad, 1836.

once a city had reached a certain size, a

second city, separated by a green belt, should
be started
Vrtni gradovi (garden-cities)
Ebenezer Hauarda

Prvi izgraeni vrtni grad Levort u blizini Londona, 1904.

'There are in reality not only, as is so constantly assumed, two alternatives - town life and
country life - but a third alternative, in which all the advantages of the most energetic and
active town life, with all the beauty and delight of the country, may be secured in perfect
combination. Human society and the beauty of nature are meant to be enjoyed together.'

Ebenezer Howard, 1898

Zeleni pojasevi oko gradova u Velikoj Britaniji

zauzimaju oko 13% ukupne povrine

interaktivna mapa na
http://www.telegraph.co.uk/earth/greenpoli
tics/planning/9708387/Interactive-map-
Englands-green-belt.html
Moskva
Moskva varijantna reenja razvoja aglomeracije
pozivni konkurs za 10 timova, 2012.

poveanje povrine za 2,5 puta poguivanje unutar izgraenog tkiva ili izgradnja novih
gradova polova rasta izvan zelenog pojasa?
OMA
Gradski obod

posebno dramatian odnos

izgraenog i zelenih povrina

tutgart

Lublin
Normiranje zelenih povrina

Jedan od uslova ostvarivanja mree gradskog

zelenila je dovoljna koliina zelenog prostora,
ka kojem vodi racionalno normiranje.

Nivo ozelenjenosti gradske teritorije (%)

udeo zelenih povrina u ukupnoj gradskoj
povrini

Stepen ozelenjenosti (m2/st.)

odnos ukupne koliine zelenih povrina i broja
stanovnika, postoje korektivni faktori

Stepen zadovoljenosti (m2/st.) odnos ukupne

koliine zelenih povrina za javno korienje i broja
stanovnika
1 ha ume utroi u toku dana koliinu
ugljendioksida koji disanjem izbaci
oko 200 ljudi, odakle je izvedeno da
je za jednog oveka potrebno 50 m2
zelenila.

U urbanim uslovima ova norma je

znatno manja, promenljiva i zavisi od
veliine i strukture grada, kao i
prirodnih uslova.

Orijentaciona norma u Evropskim

gradovima je oko 25 m2 javnih
zelenih povrina/st.
URBANE STRATEGIJE ODRIVOSTI i ZELENE STRATEGIJE

energetska efikasnost
ekonomska odrivost
re-use
kvalitet ambijenata
Povezivanje sistema zelenila sa prigradskim
zelenilom

OMA/AMO + Miel Dezvinj, 2006-2007

Okolina Nice, dolina Var

prirodni resursi ugroeni izgradnjom + plavljenje

cilj balans izmeu ouvanja prirode i ekonomske

kompetitivnosti
topografija

farming u prostorima izmeu grada i rene doline

Milano Lugano
Zeleni zrak

LAND, 2010.
Milano 2015
Zeleni zraci

zelena strategija postavljena

2007 za novu koncepciju koja
treba da se ostvari do 2015 za
EXPO

cilj: od tadanjih 12 ostvariti 15.9

m2 zelenih povrina/st. uz
znatno vei kvalitet ambijenata i
kilometarski duge zelene
radijalne pravce
Rim
Zeleni arhipelag

LAND, 2012

povezivanje grada sa 212 000 ha

prigradskih zelenih povrina i
regionalnih parkova
Regionalni arheoloki park
Apia Antika
RUNWAYS / GREENWAYS

Rejkajvik
Lateral office, 2007

re-use

biva aerodromska pista

nove namene: univerzitet,

stanovanje, meovite
namene
proizvodnja energije i hrane
(ribnjaci, staklenici, plastenici, povrtnjaci,
proizvodnja cvea...)

sport i rekreacija

park + javni prostori (marina, vlano

stanite, trg, botanika bata, termalni
bazeni...)
GUSTINA vs. ZELENE POVRINE

&
Deep Ground, Longgang, Kina

Groundlab Collective, 2008

novi grad za 350 000 stanovnika

parametri gustina i koliina

zelenih povrina

fokus na procesima i tipologiji

koja ih prati

reka novi ekoloki koridor i

razvojna osa