Giáo trình Toán tài chính - Nhiều tác giả

CHNG 1
LI SUT (INTEREST RATE)
Mc tiu ca chng:
Gi tr ca tin t theo thi gian l mt khi nim c bn trong ti chnh.

Mt khon tin c gi vo ngn hng hm nay, sau mt thi gian sau s to
nn mt s tin tch lu cao hn s tin b ra ban u. S thay i s lng tin
sau mt thi gian no biu hin gi tr theo thi gian ca ng tin. ngha
ca tin phi c xem xt trn hai kha cnh: s lng v thi gian.
Gi tr ca ng tin theo thi gian c biu hin qua li tc v t sut

li tc (li sut). Cc khi nim c bn ny s c trnh by trong chng 1
bn cnh hai phng thc tnh li tc (li n, li kp), cc loi li sut (li sut
hiu dng, li sut chit khu, li sut danh ngha). Ngoi ra, sinh vin s bit
cch xc nh gi tr ca mt khon vn ti mt thi im nht nh (vn ho,
hin ti ho) sau khi hc xong chng ny.
S tit: 6 tit
Tit 1, 2, 3:
1.1. Li tc (interest) v t sut li tc (li sut interest rate)
1.1.1. Li tc
Li tc l mt khi nim c xem xt di hai gc khc nhau: gc

ca ngi cho vay v ca ngi i vay.
gc ngi cho vay hay nh u t vn, li tc l s tin tng

thm trn s vn u t ban u trong mt khong thi gian nht nh. Khi nh
u t em u t mt khon vn, nh u t s thu c mt gi tr trong
tng lai ln hn gi tr b ra ban u v khon chnh lch ny c gi l
li tc.
gc ngi i vay hay ngi s dng vn, li tc l s tin

m ngi i vay phi tr cho ngi cho vay (l ngi ch s hu vn) c
s dng vn trong mt thi gian nht nh. Trong thi gian cho vay, ngi cho
vay c th gp phi nhng ri ro nh: ngi vay khng tr li hoc khng hon
tr vn vay. Nhng ri ro ny s nh hng n mc li tc m ngi cho vay
d kin trong tng lai.
Khon tin i vay (hay b ra cho vay) ban u gi l vn gc. S tin

nhn c t khon vn gc sau mt khon thi gian nht nh gi l gi tr tch
lu.
1.1.2. T sut li tc (li sut)
T sut li tc (li sut) l t s gia li tc thu c (phi tr) so vi

vn u t (vn vay) trong mt n v thi gian.
n v thi gian l nm (tr trng hp c th khc)
1.2. Li sut hiu dng (effective interest rate)
Gi s ta u t mt khon tin ban u l 1 VND v mong mun nhn

c mt khon tin sau khong thi gian t l a(t). y, ta mc nh n v
ca t l nm (tr cc trng hp c th khc). Hm s a(t) c gi l hm vn
ho (function of capitalization). Hm vn ho c th c cc dng sau:
- a(t) = 1 + i.t (i>0)

- a(t) = (1 + i)t (i>0)
Trong , i l l i sut.
Ta c th rt ra 3 c im v hm vn ho nh sau:
- a(0) = 1
- a(t) l mt hm ng bin
- a(t) l mt hm lin tc nu li tc tng lin tc
V mt ton hc, a(t) c th l hm nghch bin. Tuy nhin, trng hp

ny him xy ra trn thc t. C mt s tnh hung, hm a(t) khng lin tc m
lin tc trong tng on. V d :
- a(t) = (1+i.[t])
- a(t) = (1+i)[t]
Trong : [t] l phn nguyn ca t (v d [1.75]=1)
Gi s vn gc u t ban u l k, k>0. Chng ta s mong mun gi tr

tch lu t khong u t ban u ny sau t k l A(t). Hm A(t) ny s c gi
l hm tch ly vn. Ta c : A(t) = k.a(t) vi cc c im sau :
- A(0) = k
- A(t) l hm ng bin
- A(t) l mt hm lin tc nu li tc tng lin tc
Khi , li tc ca k th n s l :
In = A(n) A(n-1)
Trong , A(n) v A(n-1) ln lt l cc gi tr tch lu vn sau n v (n 1)

k. Do , s chnh lch gia hai gi tr ny chnh l li tc ca k th n.
Li sut hiu dng ca k th n, k hiu l i n, chnh l t s gia khon li

tc thu c trong k th n v s vn tch lu vo u k th n :
(1)
Trong , n l s nguyn v > 1.
Li sut hiu dng cng c th vit theo hm vn ho nh sau :
(2)
V d:
Li sut hiu dng ca k th 1, i1, s l :
hay (v a(0) = 1)
=> a(1) = 1 + i1
Ni cc khc, i1 l li tc m 1VND b ra u t vo u k th nht

mang li vo cui k th nht (li tc tr vo cui k).
Ghi ch :
- Khi nim li sut hiu dng c s dng nhm phn bit vi

li sut danh ngha (s c trnh by phn sau). Trong trng hp li sut
hiu dng, li tc c tr mt ln trong mt k. Ngc li, trong trng hp li
sut danh ngha, li tc c th c tr nhiu ln trong mt k.
- y, li tc c tr vo cui mi k. Trng hp li tc c
tr vo u k s c trnh by phn sau. Khi , li sut s dng c gi
l li sut chit khu.
- Vn gc u t l hng s trong sut giai on u t, khng thm

vo cng nh khng rt ra.
- Li sut hiu dng thng c trnh by dng thp phn.
T phng trnh (1), ta s c :
A(n) = A(n-1) + in.A(n-1) = (1+in).A(n-1)
Do :
A(1) = A(0) + i1.A(0) = (1+i1).A(0)
A(2) = A(1) + i2.A(1) = (1+i2).A(1) = (1+i2).(1+i1).A(0)
A(n) = A(n-1) + in.A(n-1) = (1+in).A(n-1) = (1+in) (1+i2).(1+i1).A(0)
V d:
Mt khon vn gc l 1.000.000 VND c u t trong 3 nm. Li sut
hiu dng ca nm u tin l 7,5%, nm th hai l 7% v ca nm th ba l
6,5%. Gi tr tch lu vo cui nm th ba s l bao nhiu?
Gii:
A(3) = (1+i3).(1+i2).(1+i1).A(0) = (1+7,5%).(1+7%).

(1+6,5%).1000000
= 1.225.016 VND
1.3. Li n (Simple Interest) v li kp (Composed Interest)
Trong phn ny s trnh hai trng hp in hnh ca hm vn ho:

trng hp li n v trng hp li kp.
1.3.1. Li n (Simple Interest)
Phng thc tnh li theo li n l phng thc tnh ton m tin li sau
mi k khng c nhp vo vn tnh li cho k sau. Tin li ca mi k u
c tnh theo vn gc ban u v u bng nhau.
Gi s mt khon vn gc u t ban u l 1VND v mi k thu c

mt khon li tc khng i l i ( y lu gi tr khng i l li tc, khng
phi l li sut hiu dng). Do , i vi hm vn ho, ta s c:
a(1) = 1 + i
a(2) = 1 + i + i = 1 + i.2
a(t) = 1+ i.t
vi t N
Trc y, ta nh ngha hm vn ho vi t l mt s nguyn dng.

Tuy nhin, hm vn ho vn c th nh ngha vi mi s thc t 0. Khi , hm
vn ho trong trng hp li n l:
a(t) = 1+ i.t (t 0) (3)
i c gi l li sut n.
Hm tch ly vn trong trng hp ny s l:

A(t) = k.a(t) = k(1+ i.t) (4)
Li tc ca mi k l:
I = k.i (5)
Trong : k l vn u t ban u, i l li sut n
Ghi ch:
Trong trng hp li n, li sut hiu dng ca k th n s c tnh

theo cng thc sau:
(6)
=> n cng tng, li sut hiu dng in cng gim.
V d:
Mt khon vn gc l 5.000.000VND c u t trong 3 nm vi li sut

n l 7%. Gi tr tch lu ca khon vn ny vo cui nm th 3 l bao nhiu?
A(3) = k(1+ i.3) = 5.000.000 (1+0,07x3) = 6.050.000 VND
Ch : Li n ch yu c dng cho cc u t ngn hn.
Trong mt s trng hp, thi gian u t c tnh chnh xc

theo ngy (v d: A gi mt s tin vo ngn hng vo ngy 01/09/2007 vi li
sut 9% v rt tng gi tr tch lu vo ngy 13/10/2007), li tc c tnh theo
cng thc sau:
(7)
Trong : n: thi gian u t
N: s ngy trong nm
n, N c xc nh nh sau:
- Cch 1: Tnh s ngy chnh xc ca u t v quy
c mi nm l 365 ngy.
- Cch 2: Quy c mi nm 360 ngy v mi thng 30

ngy.
- Cch 3: Tnh s ngy chnh xc ca u t v quy

c mi nm l 360 ngy.
Trong mt s trng hp c th, c th tnh s ngy chnh xc ca

u t v quy nh s ngy ca mi nm l 365 i vi nm thng v 366 i
vi nm nhun.
V d:
Vo ngy 08/03/2006, Ho gi vo ngn hng 40.000.000 VND vi

li sut n l 8% v rt tin ra vo ngy 11/09/2006. Tnh li tc Ho thu c
theo 3 phng php trn.
- Cch 1: S ngy gi tin t 08/03/2006 n 11/09/2006 s

l: 187 ngy.
- Cch 2: S ngy gi tin t 08/03/2006 n 11/09/2006 s

l: 183 ngy.
- Cch 3: S ngy gi tin t

08/03/2006 n 11/09/2006 s l: 187 ngy.
1.3.2. Li kp (Composed Interest)
Phng thc tnh theo li kp l phng thc tnh ton m tin li sau
mi k c nhp vo vn u t tip v sinh li cho k sau. Thng thng,
i vi cc giao dch ti chnh, li sut c s dng l li kp.
Gi s vn gc u t ban u l 1VND. Hm vn ho ca k th nht s
l:
a(1) = 1 + i
a(2) = 1 + i + i + i
1: vn gc ban u
i th nht: li tc sinh ra trong k th nht ca vn gc

1VND
i th hai: li tc sinh ra trong k th hai ca vn gc 1VND
i: li tc sinh ra trong k th hai t khon li tc i ca k

th nht
C th vit cch khc:
a(2) = (1+i) + (1+i).i
(1+i): gi tr tch lu vo u k th 2 (cui k th 1)
(1+i).i: li tc sinh ra trong k th 2 t gi tr tch ly (1+i)

vo u k th 2
a(2) = (1+i)
Tng t:
a(3) = (1+i) + (1+i).i
(1+i): gi tr tch lu vo u k th 3 (cui k th 2)
(1+i).i: li tc sinh ra trong k th 3 t (1+i)
a(3) = (1+i)3
Tng t, ta s rt ra c hm vn ho l:
a(t) = (1+i)t vi t l mt s nguyn dng
y chnh l phng thc tnh li theo li kp. y, hm vn ho c

nh ngha vi mi s t nguyn dng. Tuy nhin, hm vn ho vn c th nh
ngha vi t 0 vi gi thit l hm vn ho l hm lin tc v li tc thu c t
khon vn gc 1VND u t ban u ti thi im t+s (t,s 0) l tng ca li tc
thu c t 1VND ban u ti thi im t v li tc thu t gi tr tch lu ti thi
im t trong khong thi gian s. Vi gi thit ny, hm vn ho trong trng hp
li kp s l :
a(t) = (1+i)t vi t 0 (8)
i : li sut kp
Ghi ch:
Trong trng hp li kp, li sut hiu dng ca k th n s c tnh

theo cng thc sau:
in = i (9)
Li sut hiu dng khng thay i v bng vi li sut kp.
Hm tch ly vn trong trng hp li kp l:
A(t) = k.a(t) = k(1+ i)t (10)
Li tc ca k th n l:
In = A(n) A(n-1) = k(1+ i)t - k(1+ i)t-1 = k(1+ i)t-1.i
In = k(1+ i)t-1.i (11)
Trong : k l vn u t ban u, i l li sut kp
V d:
Mt khon vn gc l 5.000.000VND c u t trong 3 nm vi li sut

kp l 7%. Gi tr tch lu ca khon vn ny vo cui nm th 3 l bao nhiu?
Gii:
A(3) = k(1+ i)3 = 5.000.000 (1+0,07)3 = 6.125.215 VND
1.3.3. So snh li n v li kp
Li n Li kp
Hm vn ho a(t) = 1+ i.t a(t)k = (1+i)t
Hm tch lu A(t) = k.a(t) = k(1+ i.t) A(t)k = k.a(t)k = k(1+ i)t
Li tc ca k th n In = k.i Ink = k(1+ i)t-1.i
Li sut hiu dng ca ink = i
k th n
Trong : t 0
i : li sut
k : vn gc
Ring i vi hm tch lu v li tc thu c ca l n, ta c bng sau :
Gi tr tch lu n Tng li tc t c n
cui k t cui k t
t=1 A(t) = A(t)k It =Itk
t<1 A(t) > A(t)k It >Itk
t>1 A(t) < A(t)k It <Itk
th:
y, ta gi nh mc nhin l i>0. Nu cho vay (u t) trong thi gian <
1 k, nn tnh theo phng php li n. Ngc li, nu thi gian cho vay (u
t) 1, nn tnh theo phng php li kp.
V d:
Mt ngi u t vn gc ban u l 200 triu ng vi li sut l

9%/nm. Tnh gi tr tch lu ngi t c theo hai phng php li n v
li kp nu thi gian u t l:
1. 1 nm.
2. 9 thng.
3. 5 nm.
Gii :
k = 200.000.000 ng.
i = 9%/nm.
Ta c bng sau:
Gi tr tch lu t c theo li Gi tr tch lu t c theo li
Thi gian
n kp
u t
A(t) = k(1+ i.t) A(t)k = k(1+ i)t
t = 1 nm A(t) = 200(1+9%) = 218 A(t)k = 200(1+9%)1 = 218
triu triu
It = 18 Itk = 18
triu triu
t = 9 thng A(t) = 200(1+9%.9/12) = 213,5 A(t)k= 200(1+9%)9/12 = 213,353
triu triu
It = 13,5 Itk = 13,353
triu triu
t = 5 nm A(t) = 200(1+5.9%) = 290 A(t)k = 200(1+9%)5 = 307,725
triu triu
It = 90 Itk = 107,725
triu triu
Ghi ch :
Trong mt s trng hp, hm tch lu kt hp c hai tnh hung : i vi

phn nguyn ca t, ta s dng hm tch lu ca li kp, v phn l ca t, ta s
dng hm tch lu vn ca li n.
a(t) = (1+i)[t].[1+(t [t]).i] (12)
A(t) = k.a(t) (13)
Trong : [t] l phn nguyn ca t.
Tit 4, 5, 6
1.4. Vn ho (capitalization) v hin ti ho (actualisation)
1.4.1. Vn ho (capitalization)
V d :
ng A u t mt khon tin ban u l 3.000.000 ng. Trong 3 nm

u tin, khon u t ny mang li cho ng mt li sut kp l 7%/nm. Cui
nm th 3, ng A li ti u t ton b gi tr tch lu t c trong vng 4 nm,
mi nm t li sut kp l 8%. Hi gi tr tch ly ng A c c vo cui nm
th 7 l bao nhiu ?
Gii :
A(3) = k.(1+i1)3 = 3.000.000 x (1+7%)3 = 3.675.129 VND
A(7) = A(3).(1+i2)4 = 3.675.129 x (1+8%)4 = 4.999.972 VND
y l trng hp vn ho, ngha l xc nh gi tr ca vn sau mt

khong thi gian.
1.4.2. Hin ti ho (actualization)
By gi, chng ta s gii thiu khi nim ngc li, khi nim hin ti
ho, ngha l xc nh gi tr hin ti ca mt khon vn trong tung lai. Ni cch
khc, hin ti ho l vic xc nh khon vn gc cn u t n mt thi
im t, s nhn c gi tr tch lu mong mun.
Gi s ta mong mun t c gi tr tch lu l 1VND sau mt k u t

vi li sut l i. Khon vn phi b ra u t ban u s l :
c gi tr tch lu l 1VND sau t k, vn gc u t ban u phi l :
(14)
Trong : a(t) l hm vn ho
a(t)-1 l hm hin ti ho
Vn gc u t ban u t gi tr tch lu l k sau k k l :
A(t)-1 gi l gi tr hin ti ca A(t).
Nh vy :
Nu dng phng php li n : (15)

Nu dng phng php li kp : (16)
V d:
Mt ngi gi vo ngn hng mt khon tin theo li kp vi li sut

7,8%/nm. Sau 3 nm 9 thng thu c 50 triu ng. Tnh gi tr ca s tin
gi ban u.
Gii:
i = 7,8%/nm.
t = 3 nm 9 thng = 3,75.
A(t) = 50.000.000 ng.
1.5. Li sut chit khu hiu dng (effective rate of discount)
1.5.1. Li sut chit khu hiu dng
Li sut chit khu hiu dng ca k th nht, k hiu l d 1 l t s gia

li tc thu c trong k ny v gi tr tch lu cui k th nht.
(17)
C th vit cng thc tnh d1 theo hm vn ho nh sau :
(18)
hay a(1) = (1-d1)-1 v a(0) = 1
Li sut chit khu hiu dng ca k n, dn, l :
(19)
Li sut chit khu hiu dng c s dng trong cc giao dch ti chnh
c li tc c tr trc.
V d :
ng A cho ng B vay mt khon tin l 10.000.000 VND trong vng 1

nm, tr li trc, vi li sut chit khu hiu dng l 7%.
Khon li ng B phi tr : 10.000.000 x 7% = 700.000 VND
ng A a ng B : 10.000.000 700.000 = 9.300.000 VND v nhn li s

tin 10.000.000 VND vo cui nm.
Ta c :
A(n - 1) = (1 dn).A(n)
A(n - 2) = (1 dn-1).A(n - 1) = (1 dn-1).(1 dn).A(n)
A(0) = (1 d1)(1 dn-1).(1 dn).A(n)
T cng thc ny, ta c th tnh vn gc A(0) hoc gi tr tch lu A(n)

theo li sut chit khu hiu dng.
1.5.2. Mi quan h gia li sut hiu dng v li sut chit khu hiu dng
ca 1 k
Gi s ta cho vay 1VND vi li sut chit khu hiu dng l d trong mt

k. Nh vy, ta s a cho ngi vay mt khon tin l (1 d) VND v nhn
c 1 VND vo cui k. Khon li ngi vay phi tr l d VND, vn gc cho
vay ban u l 1 d. Do , li sut hiu dng tng ng vi li sut chit khu
hiu dng s l:
(20)
Ta cng s c:
(21)
V d:
1. a. Nu li sut chit khu hiu dng l 7%, li sut hiu dng
tng ng:
b. Nu li sut hiu dng l 8%, li sut chit khu hiu dng

tng ng:
2. ng A mun mua mt cn h vi gi l 3 t VND. Ngi bn

ngh 2 la chn: hoc ng tr 3 t sau 1 nm hoc ng tr tin ngay v c
hng chit khu l 15%. Nu li sut hiu dng trn th trng ti chnh hin
nay l 12%/nm, phng thc thanh ton no s c li cho ng A hn v li
sut th trng l bao nhiu hai s la chn ny ging nhau?
Gii:
Nu li sut hiu dng trn th trng l 12%/nm, gi tr ca

khon tin 3 t VND tr sau 1 nm vo thi im bn l:
Ni cch khc, nu ta gi vo ngn hng 2.678.571.429 VND vi

li sut l 12% th sau mt nm, ng A s c 3 t VND tr tin cho ngi
bn. Do , gi tr ca cn h vo thi im mua theo la chn u tin l
2.678.571.429 VND.
Gi tr ca cn h theo la chn th hai l:
3.000.000.000 x (1 15%) = 2.500.000.000 VND
So snh hai phng thc thanh ton, ta thy la chn th hai c

li hn cho ng A.
Gi i(%/nm) l li sut hiu dng trn th trng ti chnh hai

s la chn ny nh nhau. Khi , gi tr ca cn h ti thi im mua theo hai
phng thc thanh ton l nh nhau:
i = 17,65%
y, ta c th tnh i theo cng thc:
Ta va xem xt chit khu cho 1 k. Trong trng hp nhiu k,

cng ging nh li tc, c 2 tnh hung xy ra: chit khu n v chit khu
kp.
1.5.3. Chit khu n
i vi chit khu n, ta s gi thit l cc khon tin chit khu ca mi

k u bng nhau v bng d. Nh vy, vn gc ban u phi l (1 dt) VND
t c gi tr tch lu l 1 VND sau t k . Ta s c:
a(t)-1 = (1 d.t) vi 0 t < d-1 (22)
vi 0 t < d-1
vi 0 t < d-1 (23)
i : li sut n tng ng.
d : li sut chit khu hiu dng n
1.5.4. Chit khu kp
i vi chit khu kp, ta gi thit li sut chit khu hiu dng ca cc

k khng i l d. c gi tr tch lu l 1VND sau 1 k, vn gc ban u l (1
d) VND. c gi tr tch lu l 1VND sau 2 k, gi tr tch lu n cui k th
nht phi l (1 d) VND. V c gi tr tch lu l (1 d) VND cui k 1, vn
gc u k 1 phi l (1 d).(1 d) = (1 d). Nh vy, mun t gi tr tch lu l
1 VND sau 2 k, vn gc ban u l (1 - d). Tng t, mun t gi tr tch lu l
1 VND sau t k, vn gc ban u l (1 - d)t.
Ta c:
a(t)-1 = (1 - d)t vi 0 t (24)

= (1 - d)t vi 0 t
vi 0 t (25)
t y c th khng phi l mt s nguyn.
V d :
ng B ha tr ng A khon tin l 40.000.000 sau 3 nm. Nu li sut

chit khu hiu dng kp l 6%/nm, s tin m ng A a cho ng B l bao
nhiu ? S tin s l bao nhiu nu y l li sut hiu dng n.
Gii :
Nu l li sut hiu dng kp :
= (1 - 6%) 3 x 40.000.000 = 33.223.360

VND
Nu l li sut hiu dng n :
= (1 - 6%.3) x 40.000.000 = 32.800.000

VND
1.6. Li sut danh ngha
Cho n by gi, chng ta ch xem xt cc tnh hung trong li tc

c tr mt ln trong k (hay cn gi l vn ha mt ln trong k). Li sut
c dng l li sut hiu dng. Ngoi ra, cn c mt khi nim khc l li sut
danh ngha. i vi trng hp ny, li tc s c vn ho nhiu ln trong mt
k. V d, li tc tr mi thng, mi qy hoc mi na nm.
Nu li tc c tr m ln trong mt k, m > 1, v li sut ca mi k nh

trong m k nh ny l i (m)/m th li sut danh ngha y l i (m) (%/k). Li tc
c vn ho vo cui mi k nh m.
K hiu i(m) c ngha l li sut danh ngha trong li tc c vn ho

m ln trong 1 k.
V d :
Nu li sut i(12) = 9%, li tc s c vn ho 12 ln/nm, mt thng mt
ln v li sut s dng cho mi thng s l : . Nu mt khon vn

gc ban u l 10.000.000 c u t vi li sut danh ngha l 9%, vn ho
hng thng, ngha l i(12) = 9%. Gi tr tch lu ca khon vn ny vo cui nm
th 1 s l :
Lc ny, li sut hiu dng l s l :
Mt cch tng qut, li sut hiu dng i tng ng vi li sut i (m) s

xc nh c t gi tr tch lu sau mt k t khon vn ban u l 1VND theo
li sut i v i(m).
(26)
T phng trnh ny ta c th tnh c li sut hiu dng i tng ng

vi li sut danh ngha i(m) v ngc li :
(27)
(28)
V d :
Mt ngi u t mt khon tin ban u l 7.000.000 VND vi li sut

danh ngha l 9%, vn ho mi qu (3 thng/ln). Sau 30 thng ngi thu
c gi tr tch lu l bao nhiu ?
Gii :
i(4) = 9%
Li tc c vn ho : m = = 10 ln
Gi tr tch lu thu c sau 30 thng s l :
V d :
Mt ngi cn u t mt khon vn gc ban u l bao nhiu nhn

c mt gi tr tch lu sau 3 nm l 5.000.000 VND. Bit rng u t ny em
li li sut danh ngha l 10%, vn ho 2 ln/nm.
Gii :
i(2) = 10%
Li tc c vn ho : m = 3 x 2 = 6 ln
Vn gc cn u t ban u l A(t) -1
Ta c :
A(t)-1 x (1 + )6 = 5.000.000 VND
1.7. Li sut chit khu danh ngha
Tng t li sut danh ngha, ta cng c khi nim li sut chit khu
danh ngha d(m). Trong trng hp ny, mi k c chia lm m k nh v li
sut chit khu p dng i vi mi k nh l .
Ta c th xc nh li sut chit khu hiu dng d tng ng vi li sut

chit khu danh ngha l d(m) qua phng trnh sau :
y chnh l gi tr hin ti ca 1VND sau mt k. T , suy ra :
Tm tt chng :
Cc ni dung chnh :
Li tc: c xem xt di hai gc :
- gc ngi cho vay hay nh u t vn, li tc l s tin tng thm

trn s vn u t ban u trong mt khong thi gian nht nh.
- gc ngi i vay hay ngi s dng vn, li tc l s tin m ngi

i vay phi tr cho ngi cho vay (l ngi ch s hu vn) c s dng
vn trong mt thi gian nht nh.
T sut li tc (li sut) : t s gia li tc thu c (phi tr) so vi vn u

t (vn vay) trong mt n v thi gian.
n v thi gian l nm (tr trng hp c th khc)
Hm vn ho a(t): hm s cho bit s tin nhn c t 1 n v tin t u t

ban u sau mt khong thi gian nht nh. C th c cc dng :
a(t) = 1 + i.t (i>0)
a(t) = (1 + i)t (i>0)
a(t) = (1+i.[t])
a(t) = (1+i)[t]
Trong : i : li sut
t: thi gian u t
[t]:phn nguyn ca t.
Hm tch ly vn A(t): gi tr tch lu t khong u t ban u k (k>0) sau t

k:A(t) = k.a(t)
Li tc ca k th n: In = A(n) A(n-1)
Trong : A(n) v A(n-1) ln lt l cc gi tr tch lu vn sau n v (n 1)

k.
Li sut hiu dng ca k th n, in:
hay
Li n (Simple Interest): Phng thc tnh li theo li n l phng thc

tnh ton m tin li sau mi k khng c nhp vo vn tnh li cho k sau.
Tin li ca mi k u c tnh theo vn gc ban u v u bng nhau.
Hm vn ho: a(t) = 1+ i.t (t 0)
Trong : i: li sut n.
Hm tch ly vn : A(t) = k.a(t) = k(1+ i.t)
Li tc ca mi k: I = k.i
Trng hp thi gian u t c tnh chnh xc theo ngy, li tc n
c tnh bng cng thc:
Trong : n: thi gian u t
N: s ngy trong nm
Li kp (Compound Interest): Phng thc tnh theo li kp l phng thc

tnh ton m tin li sau mi k c nhp vo vn u t tip v sinh li cho
k sau. Thng thng, i vi cc giao dch ti chnh, li sut c s dng l
li kp.
Hm vn ho: a(t) = (1+i)t vi t 0
Trong : i : li sut kp
Hm tch ly vn: A(t) = k.a(t) = k.(1+i)t
Li sut hiu dng ca k th n : in = i
Li tc ca k th n : In = k(1+ i)t-1.i
Vn ho (capitalization): xc nh gi tr ca vn sau mt khong thi gian.
Hin ti ho (actualization) : xc nh gi tr hin ti ca mt khon vn trong

tung lai.
Gi tr hin ti ca A(t) l A(t)-1
Li sut chit khu hiu dng : c s dng trong cc giao dch ti chnh c
li tc c tr trc. Li sut chit khu hiu dng ca k n, d n:
Mi quan h gia li sut hiu dng v li sut chit khu hiu dng ca 1
k :
Trong : i : li sut hiu dng
d : li sut chit khu hiu dng
Chit khu n: cc khon tin chit khu ca mi k u bng nhau v bng

d.
Chit khu kp: li sut chit khu hiu dng ca cc k khng i.
Li sut danh ngha : li tc s c vn ho nhiu ln trong mt k, k hiu

i(m), ngha l li tc tr lm m ln trong k.
Mi quan h gia li sut danh ngha i(m) v li sut hiu dng tng ng :
Li sut chit khu danh ngha : mi k c chia lm m k nh v li sut
chit khu p dng i vi mi k nh l .
Mi quan h gia li sut chit khu danh ngha l d (m) v li sut chit
khu hiu dng d tng ng :
Bi tp
1. Mt ngi gi vo Ngn hng mt khon tin l 20.000.000 VND vi li

sut n l 8%/nm vi mong mun nhn c mt khon tin l 25.000.000
VND trong tng lai. Hi ng ta phi mt bao nhiu thi gian ?
S : 3,125 nm
2. Bo u t 10.000.000 vo chng ch tin gi ca ngn hng vi li n

l 9%/nm trong vng 1 nm. Sau 6 thng, li sut ca cc chng ch tin gi
loi ny tng ln l 10%/ nm. Bo mun tn dng vic li sut tng ln ny nn
mun bn li chng ch tin gi cho ngn hng v u t tt c gi tr tch lu
vo chng ch qu u t c li sut n 10% trong 6 thng cn li. Hi s tin
m ngn hng yu cu Bo phi tr khi mun bn li chng ch tin gi ny l
bao nhiu Bo t b nh trn?
S : > 69.048 VND

3. Nam u t mt s tin ban u l 50.000.000 v mun t gi tr tch lu
l 70.000.000 VND sau 5 nm. Hi t sut sinh li (li sut kp %/nm) m Nam
t c l bao nhiu ?
S : 6,961%
4. Bc gi vo ngn hng mt s tin vi mun nhn c s tin l

75.000.000 VND sau 5 nm theo li sut kp vi iu kin nh sau :
- 2 nm u tin : li sut kp l 7%
- 2 nm tip theo : li sut kp l 8%
- Nm cui cng : li sut kp l 9%
Bc phi gi vo ngn hng s tin ban u l bao nhiu l bao nhiu ?
S : 51.525.201 VND
5. ng mun vay mt s tin l 10.000.000 VND trong 1 nm. ng c 2

s la chn :
- hoc vay 10.000.000 VND vi li sut 7.5%
- hoc vay 15.000.000 VND vi li sut thp hn. Trong trng hp

ny, ng c th u t s tin d 5.000.000 vi li sut 7%.
Hi li sut trong trng hp th 2 l bao nhiu ng chn phng n

th hai.
S : < 7,333%
6. Ty c mt khon tin 300.000.000 VND mun u t trong 10 nm. C

hai phng n cho Ty :
- hoc gi vo ngn hng vi li sut kp l i (%/nm).
- hoc u t vo mt d n c th em li t sut sinh li (li kp)

trong 10 nm nh sau :
+ 2 nm u : 7,5%
+ 3 nm tip theo : 8,5%
+ 5 nm cui : 9.5%
Hi li sut ngn hng i l bao nhiu 2 phng n ny l nh nhau i

vi Ty.
S : 8,797%
7. Tim vay ca Tom mt khon tin v s tr cho Tom 15.000.000 sau 3

nm. Bit li sut chit khu l 7%, s tin m Tim nhn c ban u l bao
nhiu trong trng hp :
- li sut chit khu n
- li sut chit khu kp
S : 11.850.000 VND
12.065.355 VND
8. Nu li sut danh ngha ngn hng cng b l 8%, tr li mi thng 1 ln,

li sut hiu dng tng ng vi li sut ny s l bao nhiu ?
S : 8,3%
9. Nu li sut hiu dng l 9%, li sut danh ngha trong li tc c tr

mi tun 1 ln tng ng vi n l bao nhiu ? Cho bit : 1 nm c 52 tun.
S : 8,625%
10. Nguyn mun gi vo ngn hng mt khon tin l 6.000.000 VND vi li

sut danh ngha l 8.5%, vn ho theo qu. Nguyn mun nhn c
10.000.000 VND th phi gi vo ngn hng trong bao lu ?
S : 6,073 nm
CHNG 2
TI KHON VNG LAI
(CURRENT ACCOUNT)
Mc tiu ca chng
Chng ny s gii thiu mt ng dng ca phng php tnh li n:

l tnh li tc i vi ti khon vng lai. Sinh vin s ln lt tm hiu khi
qut v ti khon vng lai (khi nim, nghip v, s d, li tc, li sut,) v
cc phng php tnh li tc theo li n ca ti khon vng lai.
S tit: 4 tit
Tit 1:
2.1. Tng quan
2.1.1. Khi nim
Ti khon vng lai l loi ti khon thanh ton m ngn hng m cho
khch hng ca mnh nhm phn nh nghip v gi v rt tin gia khch hng
v ngn hng.
2.1.2. Cc nghip v ca ti khon vng lai
- Nghip v C: nghip v gi tin vo Ngn hng.
- Nghip v N: nghip v rt tin Ngn hng.
2.1.3. S d ca ti khon vng lai
S d ca ti khon vng lai l hiu s gia tng nghip v C v tng

nghip v N. Ti khon vng lai c th c s d N hoc s d C.
- Nu (Tng nghip v C - Tng nghip v N) > 0 th ti khon
vng lai s c s d C.
- Nu (Tng nghip v N - Tng nghip v C) > 0 th ti khon

vng lai s c s d N.
Nhng khon tin mt khi ghi vo ti khon th mt tnh cht ring bit
ca n m thnh mt tng th, ngha l khng th yu cu rt ra tng khon c
bit , m ch thanh ton theo s d hnh thnh trn ti khon.
2.1.4. Li tc ca ti khon vng lai
Ngn hng v ch ti khon tho thun vi nhau v li tc ca cc

nghip v. xc nh li tc, hai bn cn tha thun vi nhau cc yu t sau:
li sut, ngy kho s ti khon, ngy gi tr.
2.1.4.1.Li sut
- Li sut p dng cho nghip v N gi l li sut N.
- Li sut p dng cho nghip v C gi l li sut C.
- Khi p dng cng mt mc li sut cho c nghip v C v nghip

v N, ngi ta gi ti khon vng lai c li sut qua li (reciprocal rate).
- Khi li sut khng i trong sut thi gian m ti khon, ngi ta

gi l li sut bt bin.
2.1.4.2.Ngy kha s ti khon
Ngy kho s ti khon l ngy ghi vo bn N hoc bn C khon li

tc m khch hng phi tr cho ngn hng hoc nhn c t ngn hng.
2.1.4.3.Ngy gi tr
Ngy gi tr l thi im t mi khon nghip v pht sinh c bt

u tnh li. Thi im ny thng khng trng vi thi im pht sinh ca mi
nghip v. N thng c tnh trc hoc sau thi im pht sinh ca mi
nghip v tu theo l khon nghip v N hay khon nghip v C.
- i vi nghip v N: y ln sm mt hoc hai ngy.
- i vi nghip v C: y li li mt hoc hai ngy.

Tit 2, 3, 4:
2.2. Ti khon vng lai c li sut qua li v bt bin
Vic tnh li v s d trn ti khon vng lai theo li sut qua li v bt

bin c thc hin bng 1 trong 3 phng php:
- Phng php trc tip.
- Phng php gin tip.
- Phng php Hambourg.
V d:
Doanh nghip X m ti khon ti Ngn hng Y.
Thi gian: 01/06 -> 31/08
Li sut: 7,2%
Cc nghip v pht sinh c phn nh vo TK nh sau:
n v tnh: Triu
ng
Ngy Din gii N C Ngy gi tr

01/06 S d C 100 31/05
18/06 Gi tin mt 550 20/06
12/07 Pht hnh sec tr n 400 10/07
13/07(*) Nh thu thng phiu 250 15/07
23/08 Chit khu thng phiu 150 25/08
28/08 Hon li thng phiu khng thu 80 15/07
c
(*): Ngy thu c tin ca nghip v nh thu
2.2.1. Trnh by ti khon vng lai theo phng php trc tip
Theo phng php ny, li tc c tnh nh sau:
- Ngy gi tr: nghip v C: y chm li 2 ngy.
nghip v N: y sm ln 2 ngy.
Nghip v nh thu: cng p dng nguyn tc trn nhng tnh t
ngy tin thu c ghi vo TK.
- S ngy tnh li: tnh t ngy gi tr n ngy kha s.
- Li ca mi nghip v c tnh theo phng php tnh li n:
Trong : C: gi tr ca nghip v
i: li sut p dng
n: s ngy tnh li
Cc bc tin hnh nh sau:
- Cc nghip v pht sinh c ghi vo bn n hoc bn c tu

theo tnh cht ca mi nghip v.
- Tnh s ngy tnh li ca mi nghip v.
- Tnh s li theo li sut quy nh ca tng nghip v, ghi vo li

tc bn n hoc bn c.
- Tnh s li trn c s cn i hai ct li tc bn n v bn c, ghi

s li vo ti khon khi n ngy tt ton ti khon:
+ Nu tng li tc bn n > tng li bn c => ghi s li vo

bn n
+ Nu tng li tc bn n < tng li bn c => ghi s li vo

bn c
- Nu c cc khon hoa hng v l ph th cn c vo quy nh ca

ngn hng tnh.
- Tnh s d ca ti khon khi kho s.
Ti khon vng lai c trnh by theo phng php trc tip nh sau:
n v tnh:
ng
Ngy S Li tc
Ngy Din gii N C gi ngy
N C
tr n
01/06 S d C 100.000.000 31/05 92 1.840.000
18/06 Gi tin 550.000.000 20/06 72 7.920.000
mt
12/07 Pht hnh 600.000.000 10/07 52 6.240.000
sec tr n
13/07 Nh thu 250.000.000 15/07 47 2.350.000
thng
phiu
23/08 Chit 150.000.000 25/08 6 180.000
khu
thng
phiu
28/08 Hon li 80.000.000 15/07 47 752.000
thng
phiu
khng thu
c
31/08 Cn i 5.298.000
li tc
31/08 Cn i 375.298.000
s d C
1.055.298.000 1.055.298.000
31/08 S d C 375.298.000 31/08
2.2.2. Trnh by ti khon vng lai theo phng php gin tip
Theo phng php ny, vic tnh li c tin hnh theo ba bc:
- Bc 1: Tnh li t ngy kho s ln trc n ngy gi tr ca mi

nghip v (mang du m).
- Bc 2: Tnh li t ngy kho s ln trc n ngy kho s ln

ny.
- Bc 3: Tnh li thc t bng cch ly kt qu bc hai tr i kt

qu bc 1.
Ti khon vng lai c trnh by theo phng php gin tip nh sau:
n v tnh: ng
Ngy S Li tc
Ngy Din gii N C
gi tr ngy n N C
01/06 S d C 100.000.000 31/05 / /
18/06 Gi tin mt 550.000.000 20/06 20 -2.200.000
12/07 Pht hnh sec tr n 600.000.000 10/07 40 -4.800.000
13/07 Nh thu thng phiu 250.000.000 15/07 45 -2.250.000
23/08 Chit khu thng phiu 150.000.000 25/08 86 -2.580.000
28/08 Hon li thng phiu khng 80.000.000 15/07 45 -720.000
thu c
31/08 Li tc t ngy 31/05 n
31/08: 680.000.000
31/08 92 12.512.000
- Tnh theo tng nghip v
N 1.050.000.000 31/08 92 19.320.000
- Tnh theo tng nghip v C

31/08 S d li tc C 5.298.000
31/08 Cn i s d C 375.298.000
1.055.298.000 1.055.298.000
31/08 S d C 375.298.000 31/08
Cch tnh:
- Bc 1:
+ S ngy n: tnh t ngy kho s ln trc n ngy

gi tr ca nghip v pht sinh.
+ Cc s li tc mang du m (-) (nhng ngy khng

tnh li).
- Bc 2:
Li tc tnh theo bc hai:
+ T ngy kho s ln trc n ngy kho s ln ny l 92

ngy.
+ Li tc tnh theo tng nghip v N:
+ Li tc tnh theo tng nghip v C:
- Bc 3:
Li tc tnh theo bc 3 = li tc tnh theo bc 2 - li tc tnh
theo bc 1.
* Li tc N = 12.512.000 - (4.800.000 + 720.000)
= 6.992.000
* Li tc C =19.320.000(2.200.000+2.250.000+ 2.580.000)
= 12.290.000
=> S d li tc C = 12.290.000 - 6.992.000 = 5.298.000
2.2.3. Trnh by ti khon vng lai theo phng php Hambourg (Phng
php rt s d)
Hai phng php trn c nhc im l ch c th tnh c li tc vo

ngy kho s ti khon. khc phc nhc im ny, ngi ta dng phng
php Hambourg (Phng php rt s d). Theo phng php ny, ta tnh li tc
N hay C ngay sau mi nghip v pht sinh, cn c vo s d N hay d C
trn ti khon sau mi nghip v. y l phng php thng dng. Do c s
khc bit gia ngy pht sinh v ngy gi tr nn c hai cch trnh by.
2.2.3.1.Trnh by theo th t thi gian ca nghip v pht sinh
Ti khon vng lai c trnh by theo phng php ny nh sau:
n v tnh: ng
S d Ngy S Li tc
y Din gii N C
N C gi tr ngy n N C
06 S d C 100.000.000 31/05 20 400.0
06 Gi tin mt 550.000.000 650.000.000 20/06 20 2.600.0
07 Pht hnh 600.000.000 50.000.000 10/07 5 50.0
sec tr n
07 Nh thu 250.000.000 300.000.000 15/07 41 2.460.0
thng phiu
08 Chit khu 150.000.000 450.000.000 25/08 -41 3.690.000*
thng phiu
08 Hon li 80.000.000 370.000.000 15/07 47 3.478.0
thng phiu
khng thu
c
08 Cn i li 5.298.000 5.298.000
tc 375.298.000
08 S d C 375.298.000 31/08
Cch tnh:
- S ngy n c tnh t ngy gi tr ca nghip v trc n ngy

gi tr ca nghip v k tip. S ngy n ca nghip v cui cng c tnh t
ngy gi tr ca nghip v cui cng n ngy kho s ti khon.
- Li tc c tnh theo cng thc tnh li n
- Nu ngy gi tr ca nghip v sau trc ngy gi tr ca nghip

v trc, s ngy n l s m (-), do li tc s l s m (-) v ta s ghi s
dng (+) vo ct li tc i ng.
* S m (-) ct li tc C s ghi thnh (+) ct li tc N.
* S m (-) ct li tc N s ghi thnh (+) ct li tc C.

2.2.3.2.Trnh by theo th t thi gian ca ngy gi tr
Theo phng php ny, cc nghip v c sp xp theo th t

thi gian ca ngy gi tr. Cc tnh ton cn li ging vi phng php trn
(2.3.1.)
Ti khon vng lai c trnh by theo phng php ny nh sau:
n v tnh: ng
Din gii N C S d Ngy S Li tc

N C gi tr ngy N C
n
S d C 100.000.000 31/05 20 40
Gi tin mt 550.000.000 650.000.000 20/06 20 2.60
Pht hnh sec tr n 600.000.000 50.000.000 10/07 5 5
Nh thu thng phiu 250.000.000 300.000.000 15/07 0
Hon li thng phiu 80.000.000 220.000.000 15/07 41 1.80
khng thu c
Chit khu thng 150.000.000 370.000.000 25/08 6 44
phiu
Cn i li tc 5.298.000
Cn i s d C 5.298.000
375.298.000
S d C 375.298.000 31/08
2.3. Ti khon vng lai c li sut khng qua li v bin i
y l trng hp ph bin v thng thng ngn hng thng p dng

li sut N (li sut cho vay) cao hn li sut C (li sut tin gi).
- Li sut N c p dng tnh li tc cho vay theo s d N

trn ti khon.
- Li sut C c p dng tnh li tc tin gi theo s d C

trn ti khon.
Trong trng hp ny, ngi ta ch dng phng php Hambourg

(phng php rt s d) tnh li tc.
V d 2:
Doanh nghip 1 m ti khon ti Ngn hng B vi cc iu kin sau:
01/06 -> 31/07: Li sut N: 7,2%.
Li sut C: 6,84%.
01/08 -> 31/08: Li sut N: 7,56%.
Li sut C: 7,02%.
Hoa hng bi chi (ph vay tri): 0,1% s d N ln nht.
Ph gi s (hoa hng gi s): 0,4% tng nghip v N.
n v tnh: Triu ng
Ngy
Ngy Din gii N C
gi tr
01/06 S d N 50 31/05
18/06 Gi tin mt 250 20/06
12/07 Pht hnh sec tr n 350 10/07
13/07(*) Nh thu thng phiu 200 15/07
27/07 Tr n thng phiu 150 25/07
23/08 Chit khu thng phiu 300 25/08
28/08 Pht hnh sec thanh ton 180 26/08
(*): ngy thu c tin ca nghip v nh thu.
Cc nghip v trn c phn nh vo TK vng lai theo phng php

Hambourg; trnh by theo th t ngy pht sinh nh sau:
n v tnh: ng
S d Ngy S Li tc
Din gii N C
N C gi tr ngy n N C
S d N 50.000.000 31/05 20 200.000
Gi tin mt 250.000.000 200.000.000 20/06 20 76
Pht hnh sec tr 350.000.000 150.000.000 10/07 5 150.000
n
Nh thu thng 200.000.000 50.000.000 15/07 10 9
phiu
Tr n thng 150.000.000 100.000.000 25/07 31 620.000
phiu
Chit khu thng 300.000.000 200.000.000 25/08 1 3
phiu
Pht hnh sec 180.000.000 20.000.000 26/08 5 1
thanh ton
Cn i li tc 56.500 19.943.500 5
Hoa hng bi chi 150.000 19.793.500
Ph gi s 2.720.000 17.073.500
S d C 17.073.500 31/08
Cch tnh:
- Li tc c tnh theo s d vi li sut N hay C tng ng vi

tng thi k.
- Lu n s thay i li sut vo ngy 01/08.
- Ngoi li tc, khch hng cn phi tr cho ngn hng cc khon

ph:
* Ph vay tri = 150.000.000 x 0,1% = 150.000 ng.
* Ph gi s =
(350.000.000+150.000.000+180.000.000)x0,4%
= 2.720.000 ng.
Tm tt chng:
Cc ni dung chnh:
Ti khon vng lai: loi ti khon thanh ton m ngn hng m cho khch hng
ca mnh nhm phn nh nghip v gi v rt tin gia khch hng v ngn
hng.
Nghip v ca ti khon vng lai gm: Nghip v C (nghip v gi tin vo

Ngn hng) v nghip v N (nghip v rt tin Ngn hng).
S d ca ti khon vng lai: hiu s gia tng nghip v C v tng nghip
v N. Ti khon vng lai c th c s d N hoc s d C.
Li tc ca ti khon vng lai: ph thuc vo cc yu t: li sut, ngy kho

s ti khon, ngy gi tr. Li tc ca ti khon vng lai c tnh theo phng
php tnh li n.
Li sut p dng cho cc nghip v N v C: Khi p dng cng mt mc li

sut cho c nghip v C v nghip v N, ngi ta gi ti khon vng lai c li
sut qua li (reciprocal rate). Khi li sut khng i trong sut thi gian m ti
khon, ngi ta gi l li sut bt bin.
Ngy kho s ti khon: ngy ghi vo bn N hoc bn C khon li tc m

khch hng phi tr cho ngn hng hoc nhn c t ngn hng.
Ngy gi tr: thi im t mi khon nghip v pht sinh c bt u tnh

li. Thi im ny thng khng trng vi thi im pht sinh ca mi nghip
v.
- i vi nghip v N: y ln sm mt hoc hai ngy.
- i vi nghip v C: y li li mt hoc hai ngy.
Ti khon vng lai c li sut qua li v bt bin: Vic tnh li v s d trn

ti khon vng lai theo li sut qua li v bt bin c thc hin bng 1 trong 3
phng php:
- Phng php trc tip:
Cc bc tin hnh:
+ Cc nghip v pht sinh c ghi vo bn n hoc bn c tu theo

tnh cht ca mi nghip v.
+ Tnh s ngy tnh li ca mi nghip v. S ngy tnh li: tnh t

ngy gi tr n ngy kha s.
+ Tnh s li theo li sut quy nh ca tng nghip v, ghi vo li

tc bn n hoc bn c. Li ca mi nghip v c tnh theo phng php
tnh li n:
Trong : C: gi tr ca
nghip v
i: li sut p dng
n: s ngy tnh li
+ Tnh s li trn c s cn i hai ct li tc bn n v bn c, ghi

s li vo ti khon khi n ngy tt ton ti khon:
Nu tng li tc bn n > tng li bn c => ghi s li vo

bn n
Nu tng li tc bn n < tng li bn c => ghi s li vo

bn c
+ Nu c cc khon hoa hng v l ph th cn c vo quy nh ca

ngn hng tnh.
+ Tnh s d ca ti khon khi kho s.
- Phng php gin tip
Cc bc tin hnh:
+ Bc 1: Tnh li t ngy kho s ln trc n ngy gi tr ca mi

nghip v (mang du m).
+ Bc 2: Tnh li t ngy kho s ln trc n ngy kho s ln

ny.
+ Bc 3: Tnh li thc t bng cch ly kt qu bc hai tr i kt

qu bc 1.
- Phng php Hambourg: c hai cch trnh by:
+ Trnh by theo th t thi gian ca nghip v pht sinh:
- S ngy n c tnh t ngy gi tr ca nghip v trc n

ngy gi tr ca nghip v k tip. S ngy n ca nghip v cui cng c tnh
t ngy gi tr ca nghip v cui cng n ngy kho s ti khon.
- Li tc c tnh theo cng thc tnh li n
- Nu ngy gi tr ca nghip v sau trc ngy gi tr ca

nghip v trc, s ngy n l s m (-), do li tc s l s m (-) v ta s ghi
s dng (+) vo ct li tc i ng.
* S m (-) ct li tc C s ghi thnh (+) ct li
tc N.
* S m (-) ct li tc N s ghi thnh (+) ct li

tc C.
+ Trnh by theo th t thi gian ca ngy gi tr: cc nghip v c

sp xp theo th t thi gian ca ngy gi tr. Cc tnh ton cn li ging vi
cch trnh by theo th t thi gian ca nghip v pht sinh.
Ti khon vng lai c li sut khng qua li v bin i: dng phng php
Hambourg (phng php rt s d) tnh li tc.
Bi tp
1. Cng ty X m ti khon vng lai ti mt ngn hng thi hn t 01/04 n

30/06, li sut qua li v bt bin 8,1%.
Cc nghip v pht sinh trong thi gian m ti khon nh sau:
n v tnh: Triu ng
Ngy Din gii C

N
01/04 S d N 80
17/04 Gi tin mt 300
22/04 Pht hnh sec tr n 250
08/05 Chit khu thng phiu 100
22/05 Nh thu thng phiu 200
03/06 Thanh ton tin mua hng 150
07/06 Hon li thng phiu khng thu 50
c
18/06 Gi tin mt 30
Trnh by ti khon vng lai ca cng ty X bng cc phng php sau:
- Phng php trc tip.
- Phng php gin tip.

- Phng php Hambourg.
Bit ngy gi tr c tnh theo nguyn tc:
- Nghip v C: y chm li 2 ngy.
- Nghip v N: y sm ln 2 ngy.
- Ngy tin thu c ca nghip v nh thu thng phiu c ghi

vo ti khon l ngy 27/05.
2. Doanh nghip Y m ti khon ti mt ngn hng thi hn t ngy 01/10

n 31/12 vi cc iu kin sau:
01/10 -> 30/11: Li sut N: 9%.
Li sut C: 8,64%.
01/12 -> 31/12: Li sut N: 9,18%.
Li sut C: 8,91%.
Hoa hng bi chi (l ph vay tri): 0,1% s d N ln nht.
L ph gi s (hoa hng gi s): 0,4% tng nghip v N.
Cch tnh ngy gi tr nh sau:
- Nghip v N: tnh sm 1 ngy.
- Nghip v C: tnh tr 1 ngy.
n v tnh: Triu ng
Ngy Din gii N C

01/10 S d C 100
14/10 Thanh ton tin mua hng 120
29/10 Chit khu thng phiu 200
13/11 Gi tin mt 50
24/11 Pht hnh sec tr n 300
03/12 Nh thu thng phiu 280
13/12 Tr n thng phiu 70
19/12 Hon tr thng phiu khng thu c 60
Bit ngy tin thu c ghi vo TK ca nghip v nh thu thng phiu l
08/12.
CHNG 3
CHIT KHU THNG PHIU
(COMMERCIAL PAPER DISCOUNTING)
Mc tiu ca chng
Chit khu thng phiu l mt hnh thc tn dng ca ngn hng thng
mi. Trong nghip v ny, ngn hng s ng ra tr tin trc cho cc thng
phiu cha n hn thanh ton theo yu cu ca ngi th hng (ch s hu
thng phiu). Ngn hng s khu tr ngay mt s tin gi l tin chit khu v
tr cho ngi xin chit khu s tin cn li. Chng ny s ln lt gii thiu
nghip v chit khu thng phiu theo li n v li kp, cch xc nh s tin
chit khu, chi ph chit khu cng nh gi tr hin ti ca thng phiu. Ngoi
ra, qua chng ny, sinh vin cng s tm hiu cc iu kin tng ng ca
cc thng phiu, thay th mt thng phiu bng mt hoc mt nhm thng
phiu khc,
S tit: 5 tit
Tit 1, 2, 3
3.1. Tng quan
3.1.1. Thng phiu (Commercial Paper)
Thng phiu l chng ch ghi nhn lnh yu cu thanh ton hoc cam
kt thanh ton v iu kin mt s tin xc nh trong mt thi gian nht nh.
Thc cht thng phiu l giy nhn n/i n, nhn c t khch hng trong
thanh ton giao dch thng mi. Thng phiu gm hai loi:
- Hi phiu (bill of exchange) : do ngi bn lp.
- Lnh phiu/k phiu (promissory note) : do ngi mua lp.
3.1.2. Chit khu thng phiu (Commercial Paper Discounting)
3.1.2.1.Khi nim
Chit khu thng phiu l mt hnh thc tn dng ca ngn hng thng
mi, thc hin bng vic ngn hng mua li thng phiu cha o hn ca
khch hng. c im ca nghip v tn dng ny l khon li phi tr ngay khi
nhn vn. Do , khon li tc ny s c khu tr ngay ti thi im chit
khu.
3.1.2.2. ngha
- i vi ngi s hu thng phiu:
Gip cho h c tin p ng nhu cu thanh ton, bin cc

thng phiu cha n hn thanh ton tr thnh cc phng tin lu thng,
phng tin thanh ton.
- i vi ngn hng:
Chit khu thng phiu l nghip v tn dng c m bo m ti

sn m bo l cc ti sn c tnh thanh khon cao. V vy, nghip v ny va
to ra ti sn sinh li cho ngn hng va to ra mt lc lng d tr sn
sng p ng nhu cu thanh ton.
3.1.2.3.iu kin chit khu ca mt thng phiu
Mt thng phiu mun c chp nhn chit khu cn phi m bo

nhng iu kin sau:
- Pht hnh v lu thng hp php.
- Cc yu t trn thng phiu phi y , r rng; khng co sa,

ty xo.
- Thng phiu phi cn hiu lc.
3.1.3. Mt s thut ng lin quan

3.1.3.1.Mnh gi ca thng phiu
Mnh gi ca thng phiu l gi tr ca thng phiu khi o hn (s

tin c vit trn thng phiu).
3.1.3.2.Thi hn (k hn) chit khu
Thi hn chit khu l thi gian ngn hng chit khu tnh tin li chit
khu.
Thi hn chit khu xc nh theo thi gian hiu lc cn li ca chng t.
Cch xc nh: tnh t ngy chit khu cho n ngy ti hn thanh ton.
Ch :
- Nu ngy n hn thanh ton trng vo ngy ngh cui tun hoc

ngy ngh l, tt th thi hn chit khu s ko di n ngy lm vic gn nht.
- Trng hp thi hn chit khu cn li qu ngn th ngn hng s

p dng thi hn chit khu ti thiu (thng t 10->15 ngy).
3.1.3.3.Li sut chit khu
Li sut chit khu l li sut m ngn hng p dng tnh tin li chit
khu. Li sut chit khu bao gi cng thp hn li sut cho vay thng thng.
Hai li sut ny c mi lin h nh sau:
Trong : d: li sut chit khu.
i: li sut cho vay thng thng.
3.1.3.4.Tin chit khu
Tin chit khu l khon li m doanh nghip phi tr khi vay vn ngn
hng di hnh thc chit khu thng phiu. Tin chit khu ph thuc vo
mnh gi thng phiu, thi hn chit khu v li sut chit khu.
Tin
Mnh gi Thi hn Li sut
chit = x x
thng phiu chit khu chit khu
khu
Nu gi:
C l mnh gi thng phiu
V0 l hin gi thng phiu.
E l tin chit khu
Ta c :V0 = C - E
3.2. Chit khu thng phiu theo li n
Chit khu thng phiu theo li n p dng i vi cc thng phiu

c thi hn thanh ton gn vi thi im chit khu (t hn mt nm). y, ta
quy nh thi hn chit khu c tnh theo s ngy chnh xc v quy c mi
nm l 360 ngy.
3.2.1. Chit khu thng mi v chit khu hp l
3.2.1.1.Chit khu thng mi
S tin chit khu thng mi Ec l s tin li thu c tnh trn mnh

gi C ca thng phiu. p dng cng thc tnh li n, ta c:
Trong : d : li sut chit khu/nm.
n: thi hn chit khu.
Gi tr hin ti thng mi V0 ca thng phiu c tnh nh sau:
3.2.1.2.Chit khu hp l
Trong cng thc tnh tin chit khu thng mi nu trn, theo bn cht
ca li n, s li phi thanh ton vo ngy o hn. Thc t, ngn hng li
nhn li ngay khi chit khu. Do , m bo hp l, li tc chit khu phi
c tnh trn s tin m ngn hng cho khch hng vay hay s tin m ngn
hng tr cho khch hng ca mnh (hin gi ca thng phiu). l chit khu
hp l.
Gi: Er l tin chit khu hp l.
V0 l gi tr hin ti hp l ca thng phiu.
Ta c:
Suy ra:
3.2.1.3.So snh chit khu thng mi v chit khu hp l
Ta c: v
Suy ra: Ec > Er hay V0 < V0
V d:
Ngy 08/03, mt doanh nghip chit khu ti Ngn hng X mt thng

phiu mnh gi 80.000.000 VND vi k hn l ngy 30/06. Li sut chit khu l
12%. Hy tnh tin chit khu ca thng phiu trn theo:
- Chit khu thng mi.
- Chit khu hp l.
Gii:
C = 80.000.000 VND.
n = 08/03 -> 30/06 = 115 ngy.
d = 12%.
- Chit khu thng mi:
- Chit khu hp l:
3.2.2. Thc hnh v chit khu
3.2.2.1.Chi ph chit khu (AGIO)
Trong thc t, khi cn vn, ngi ta em cc thng phiu n ngn

hng chit khu. Ngoi s tin chit khu cp trn, h cn phi chu
thm tin hoa hng v l ph. Tng s tin chit khu, hoa hng v l ph gi l
chi ph chit khu (AGIO).
Chi ph chit = Tin chit + Tin hoa hng v

khu (AGIO) khu l ph chit khu
- Tin hoa hng: Ngn hng tnh thm tin hoa hng b p vo
cc chi ph t lc ngn hng nhn chit khu cho n khi thanh ton, m bo
cho nghip v chit khu ca ngn hng c li thch ng.
Hoa hng chit khu bao gm cc loi sau:
+ Hoa hng k hu hay hoa hng chuyn nhng.
+ Cc loi hoa hng khc.
Tin hoa hng c xc nh theo cng thc sau:
Hoa hng Tr gi T l
= x
chit khu chng t hoa hng
Tin hoa hng chit khu s khng ph thuc vo thi hn chit

khu.
- L ph chit khu: Khi thc hin nghip v chit khu, Ngn hng
phi tr mt s khon tin thm tra mi quan h gia ngi k pht hi phiu
vi ngi chp nhn hi phiu; cc chi ph lu tr, bo qun Cc khon chi
ph pht sinh ny s c tnh vo l ph c ngun b p cho ngn hng
chit khu.
L ph chit khu s c tnh bng mt trong hai cch sau:
+ Cch 1: nh mc thu tuyt i cho mt hi phiu.
+ Cch 2:
T l
L ph Tr gi
= x l ph c
chit khu chng t
nh
V d:
Mt thng phiu tr gi 400.000.000 VND, k hn 54 ngy c chit

khu vi li sut 9,6%/nm. T l hoa hng chit khu l 0,6%. T l l ph l
0,05%.
1. Xc nh s tin chit khu ngn hng c hng
2. Xc nh chi ph chit khu
Gii:
1. S tin chit khu:
2. Chi ph chit khu:
- Tin chit khu:

5.760.000 VND.
- Hoa hng chit khu: 400.000.000 x 0,6% =

2.400.000VND.
- L ph chit khu: 400.000.000 x 0,05% =

200.000 VND.
AGIO = 5.760.000 + 2.400.000 + 200.000 = 8.360.000 VND.
3.2.2.2.Gi tr hin ti v gi tr cn li
a. Gi tr hin ti
Gi tr hin ti = Mnh gi - Tin chit khu
b. Gi tr cn li
Gi tr cn li = Mnh gi Chi ph chit khu
Ch :
Gi tr hin ti l gi tr l thuyt c dng khi tnh ton v s tng

ng ca cc thng phiu, cn trn thc t, khi chit khu thng phiu,
ngi ta s dng gi tr cn li.
3.2.2.3.Li sut chi ph chit khu
Li sut chi ph chit khu c xc nh trn c s AGIO so vi mnh

gi thng phiu c chit khu.
Gi dp l li sut chi ph chit khu.

3.2.2.4.Li sut chit khu thc t
Li sut chit khu thc t c xc nh trn c s AGIO so vi gi tr

cn li (s tin m khch hng thc t nhn c khi em thng phiu i chit
khu).
Gi it l li sut chit khu thc t.
Nhn xt:
- Do AGIO bao gm c hoa hng chit khu v cc loi l ph nn li

sut chit khu thc t it ln hn li sut chit khu thng mi.
- Thi gian chit khu n ngy o hn cng ngn th li sut chit

khu thc t cng cao.
V d:
Mt thng phiu tr gi 200.000.000.000.000 VND, k hn 108 ngy

c em chit khu vi li sut 10%/nm. Cc loi hoa hng v l ph gm:
- Chi ph ph: 200.000 VND.
- T l hoa hng: 0,5%.
Xc nh li sut chit khu thc t.
Gii:
C = 200.000.000 VND.
n = 108 ngy.
d = 10%.
Hoa hng: 0,5% x 200.000.000 = 1.000.000 VND.
AGIO = 6.000.000 + 1.000.000 + 200.000 = 7.200.000 VND.
Li sut thc t:
3.2.3. S tng ng ca hai thng phiu
3.2.3.1.Khi nim
Hai thng phiu c gi l tng ng vi nhau mt thi im

nht nh trong trng hp gi tr hin ti ca chng bng nhau nu chng c
chit khu vi cng mt li sut v cng phng thc chit khu. Thi im m
nhng thng phiu tng ng vi nhau gi l thi im tng ng (ngy
ngang gi).
Gi: C1 v C2 l mnh gi tng ng ca 2 thng phiu.
V01 v V02 l gi tr hin ti tng ng ca 2 thng phiu.
Hai thng phiu ny tng ng vi nhau khi V 01 = V02.
Hay:
Trong :
- V01 v V02: hin gi ca hai thng phiu.
- n1: s ngy tnh t ngy tng ng n ngy o

hn ca thng phiu th nht.

hn ca thng phiu th hai.
- d: li sut chit khu p dng cho hai thng phiu.
Tng t, mt thng phiu c gi l tng ng vi nhiu thng

phiu khc nu hin gi ca n bng tng hin gi ca cc thng phiu khc
khi chng c chit khu vi cng mt li sut v cng phng thc chit
khu.3.2.3.2.Xc nh thi im tng ng
Gi: x: s ngy tnh t ngy ngang gi n ngy o hn th nht

(ngy o hn cu thng phiu o hn sm hn trong hai thng phiu).
y: s ngy tnh t ngy o hn th nht n ngy o hn
th hai.
Hai thng phiu ny tng ng khi:
V01 = V02.
360C1 C1.x.d = 360C2 C2.x.d - C2.y.d
(C2 C1).x.d = 360(C2-C1)- C2.y.d
Nhn xt:
- Ngy ngang gi (nu c) phi trc ngy o hn gn nht.
- Ngy ngang gi phi sau ngy lp ca hai thng phiu.
- Nu hai thng phiu c cng mnh gi nhng k hn khc nhau

hoc c ngy o hn khc nhau th chng s khng tng ng.
- Hai thng phiu s lun tng ng nu chng c cng mnh

gi v cng ngy o hn.
- Trong trng hp khc, nu hai thng phiu c mnh gi khc

nhau v ngy o hn khc nhau th chng s tng ng vo mt ngy no
.
Khi nim ngang gi c ng dng trong thc t khi ngi ta mun thay
i iu kin ca thng phiu (thay i mnh gi, ngy o hn) hoc trong
mc ch trao i thng phiu.
V d:
Mt doanh nghip c ba thng phiu sau:
- Thng phiu 1: Mnh gi 100.000.000 VND, ngy o hn l

16/11.
- Thng phiu 2: Mnh gi 150.000.000 VND, ngy o hn l

30/11.
- Thng phiu 3: Mnh gi 250 tri VND, ngy o hn l 31/12.
Ngy 01/09, doanh nghip ngh thay 3 thng phiu trn bng mt
thng phiu c k hn l 05/12. Hy tnh mnh gi ca thng phiu bit li
sut chit khu l 10%/nm.
Gii:
C1 = 100.000.000 VND; n1 = 01/09 -> 16/11 = 77.
C2 = 150.000.000 VND; n2 = 01/09 -> 30/11 = 91.
C3 = 250.000.000 VND; n3 = 01/09 -> 31/12 = 122.
Gi V01, V02, V03 ln lt l gi tr hin ti ca ba thng phiu trn.
Thng phiu tng ng vi ba thng phiu trn c mnh gi l C,

hin gi l V0 v k hn n = 01/09 -> 05/12 = 96.
p dng khi nim ngang gi, ta c:
Suy ra:
C = 499,072500.000.000 VND = 499.072.500 VND
3.2.4. K hn trung bnh ca thng phiu
K hn trung bnh ca nhiu thng phiu l k hn ca thng phiu

tng ng c mnh gi bng tng mnh gi ca cc thng phiu .
Gi X: thng phiu tng ng v c tng mnh gi bng tng

mnh gi ca ba thng phiu A, B, C.
: k hn trung bnh ca A, B, C; cng l k hn ca thng
phiu X.
Ta c: V0X = V0A + V0B + V0C (1) v CX = CA + CB + CC (2)
(1): .
(2) :
Trong : Ck l mnh gi ca thng phiu k.
nk l k hn ca thng phiu k.
Tit 4, 5:
3.3. Chit khu thng phiu theo li kp
phn trn, chng ta nghin cu chit khu theo li n v nhn thy

gia s tin chit khu thng mi Ec v s tin chit khu hp l Er c mt sai
s (Ec>Er). Nhng sai s l khng ng k v y l nghip v ti chnh ngn
hn (di mt nm).
Trong nghip v ti chnh di hn (trn mt nm), thi hn ca thng

phiu cch kh xa thi im xin chit khu, do , nghip v chit khu thng
mi khng cn ph hp v n dn n sai s qu ln. V vy, trong nghip v ti
chnh di hn, ngi ta ch dng duy nht nghip v chit khu hp l theo li
kp tnh s tin chit khu.
Nu s tin chit khu thng mi c tnh trc tip t mnh gi ca

thng phiu th s tin chit khu hp l theo li kp li phi tnh t gi tr hin
ti hp l. Nh vy, tnh c s tin chit khu, trc ht ta phi tnh gi tr
hin ti hp l ca thng phiu v sau tnh s tin chit khu chnh l sai
lch gia mnh gi v hin gi ca thng phiu.
3.3.1. Hin gi ca thng phiu
Gi : C : l mnh gi ca thng phiu.
V0 : hin gi hp l ca thng phiu theo li kp.
E : tin chit khu hp l theo li kp.

n : k hn ca thng phiu.
d : li sut chit khu
Ta c :
3.3.2. Tin chit khu
V d: Mt thng phiu mnh gi 150.000.000 VND, k hn 3 nm c

chit khu vi li sut 9,6%/nm. Tnh hin gi v tin chit khu ca thng
phiu trn.
Gii :
C = 150.000.000 VND.
n = 3 nm.
d = 9,6%/nm.
E = C V0 = 150.000.000 - 113.935.640 = 36.064.360 VND.
3.3.3. Thc hnh chit khu
Trong thc t, vic chit khu thng phiu i hi ngn hng phi tn
thm mt s chi ph cho cc nghip v ny. V vy, ngn hng t ra mt s hoa
hng v l ph khc. Gi s tng hoa hng v l ph m ngi xin chit khu
phi chu l B, gi tr cn li ngi nhn c l :
Gi tr cn li:
3.3.4. S tng ng ca thng phiu theo li kp
3.3.4.1.S tng ng ca hai thng phiu
Hai thng phiu c mnh gi v thi hn khc nhau s tng ng vi

nhau, nu khi em chng chit khu cng mt thi im, cng mt li sut v
cng phng thc chit khu chng c cng gi tr hin ti hp l thi im
.
Gi s c hai thng phiu c em chit khu ti cng mt thi im

X vi li sut chit khu l d:
- Thng phiu 1 c mnh gi l C 1, thi hn n1 v gi tr hin ti
hp l l V01.
- Thng phiu 2 c mnh gi l C 2, thi hn n2 v gi tr hin ti

hp l l V02.
Nu V01 = V02 th hai thng phiu trn c coi l tng ng.
Nhn xt :
- Trong li kp, khi hai thng phiu tng ng vi nhau mt

thi im no th chng s tng ng vi nhau bt k mt thi im no
khc.
- Gi s hai thng phiu trn c chit khu ti thi im Y sau

ngy chit khu trn (X) m k. Lc :
V hai thng phiu ny tng ng nhau ti thi im X nn :
Do : V01 = V02 => Chng tng ng nhau ti thi im Y.
3.3.4.2.S tng ng ca hai nhm thng phiu
Hai nhm thng phiu s tng ng vi nhau, nu khi em chng

chit khu cng mt thi im, cng li sut v cng phng thc chit khu
th tng gi tr hin ti hp l ca nhm thng phiu th nht s bng tng gi
tr hin ti ca nhm thng phiu th hai.
Gi s c hai nhm thng phiu :
- Nhm 1: mnh gi A1, A2, , Ak vi thi hn n1, n2, , nk.
- Nhm 2: mnh gi B1, B2, , Bh vi thi hn m1, m2, , mh.

Ti thi im tng ng, ta c:
3.3.4.3.Thay th mt thng phiu bng mt thng phiu khc
y l trng hp vn dng nhng kin thc v s tng ng ca

thng phiu trong thc tin ca nghip v chit khu thng phiu.
V d: Mt thng phiu mnh gi 100.000.000 VND, thi hn 2 nm

c thay th bng mt thng phiu khc c mnh gi l 110.000.000 VND.
Hy tnh thi hn ca thng phiu thay th bit li sut chit khu l 8%/nm.
Gii:
C1 = 100.000.000 VND; n1 = 2.
C2 = 110.000.000 VND; n2 = ?.
Hai thng phiu ny tng ng nu V01 = V02
n2 = 3,24 nm = 3 nm 2 thng 26 ngy.
3.3.4.4.Thay th nhiu thng phiu bng mt thng phiu
V d:
Mt doanh nghip phi tr ba mn n thng phiu vi nhng iu kin

sau:
- Thng phiu 1: Mnh gi 150.000.000 VND, thi hn 2 nm.
- Thng phiu 2: Mnh gi 80.000.000 VND, thi hn 1 nm.
- Thng phiu 3: Mnh gi 200 tri VND, thi hn 3 nm.

V iu kin kh khn v ti chnh, doanh nghip ngh vi ngn hng
thay th ba mn n trn bng mt thng phiu c thi hn 4 nm. Bit li sut
chit khu ca ngn hng l 7,5%, hy tnh mnh gi ca thng phiu trn.
Gii:
C1 = 150.000.000 VND; n1 = 2.
C2 = 80.000.000 VND; n2 = 1.
C3 = 200.000.000 VND; n3 = 3.
Gi V01, V02, V03 ln lt l gi tr hin ti hp l ca ba thng phiu trn.
Thng phiu tng ng vi ba thng phiu trn c mnh gi l C,

hin gi l V0 v hn n = 4.
p dng khi nim ngang gi ta c:
V0 = V01 + V02 + V03
Suy ra:
C = C1(1+d)n-n1 + C2(1+d)n-n2 + C3(1+d)n-n3
C = 150(1+7,5%)4-2 + 80(1+7,5%)4-1 + 200(1+7,5%)4-3
C = 487.727.500 VND.
3.3.5. So snh chit khu theo li n v chit khu theo li kp
Gi s em chit khu mt thng phiu mnh gi C, thi hn n (k) vi

li sut chit khu l d/k.
3.3.5.1.Theo phng php li n
- Chit khu thng mi:
Ec = C.n.d
V0 = C Ec = C - C.n.d = C(1-n.d)
- Chit khu hp l:
Er = V0.n.
V0 = C Er = C - V0.n.d
Ta c: Ec > Er v V0 < V0
3.3.5.2.Theo phng php li kp
Chit khu hp l
3.3.5.3.So snh Ec, Er v E
So snh , ta c:
- n<1:
Suy ra: Ec > Er > E.
- n=1:
Suy ra: Ec > Er = E.
- n>1:
So snh E v Ec:
V0 = C(1-n.d)
n>1: (1-n.d) < (1+d)-n
C(1-n.d) < C(1+d)-n
V0 < V0 Ec > E.
Suy ra: Ec > E> Er

Kt lun:
n<1: Ec > Er > E
n=1: Ec > Er = E
n>1: Ec > E> Er
S tit sa bi tp chng 1, 2 v 3:
5 tit
Tm tt chng:
Cc ni dung chnh:
Thng phiu: chng ch ghi nhn lnh yu cu thanh ton hoc cam kt thanh
ton v iu kin mt s tin xc nh trong mt thi gian nht nh. Thng
phiu gm hai loi: hi phiu (do ngi bn lp) v lnh phiu/k phiu (do
ngi mua lp).
Chit khu thng phiu l mt hnh thc tn dng ca ngn hng thng mi,
thc hin bng vic ngn hng mua li thng phiu cha o hn ca khch
hng.
Mt s thut ng lin quan:
- Mnh gi ca thng phiu: gi tr ca thng phiu khi o hn

(s tin c vit trn thng phiu).
- Thi hn (k hn) chit khu: Thi hn chit khu l thi gian

ngn hng chit khu tnh tin li chit khu. Thi hn chit khu xc nh theo
thi gian hiu lc cn li ca chng t, tnh t ngy chit khu cho n ngy ti
hn thanh ton.
- Li sut chit khu: li sut m ngn hng p dng tnh tin li

chit khu.
- Tin chit khu: khon li m doanh nghip phi tr khi vay vn
ngn hng di hnh thc chit khu thng phiu.
Li sut
Tin chit Mnh gi Thi hn
= x x chit
khu thng phiu chit khu
khu
Chit khu thng phiu theo li n: p dng i vi cc thng phiu c

thi hn thanh ton gn vi thi im chit khu (t hn mt nm).
- Chit khu thng mi v chit khu hp l
+ Chit khu thng mi:
S tin chit khu thng mi Ec: s tin li thu c tnh trn

mnh gi C ca thng phiu:
Trong : d : li sut chit khu/nm.
n: thi hn chit khu.
Gi tr hin ti thng mi V0 ca thng phiu:
+ Chit khu hp l: Li tc chit khu c tnh trn s tin m

ngn hng cho khch hng vay hay s tin m ngn hng tr cho khch hng
ca mnh (hin gi ca thng phiu).
S tin chit khu Er:
+ So snh chit khu thng mi v chit khu hp l: Ec > Er
Ec - Er =
- Thc hnh v chit khu
+ Chi ph chit khu (AGIO): Khi khch hng xem thng phiu n
ngn hng chit khu, ngoi s tin chit khu cp trn, h cn phi
chu thm tin hoa hng v l ph. Tng s tin chit khu, hoa hng v l ph
gi l chi ph chit khu (AGIO).
Chi ph chit khu = Tin chit + Tin hoa hng v l

(AGIO) khu ph chit khu
Trong :
Hoa hng Tr gi T l
= x
chit khu chng t hoa hng
T l
L ph Tr gi
= x l ph c
chit khu chng t
nh
+ Gi tr hin ti v gi tr cn li
Gi tr hin ti = Mnh gi - Tin chit khu
Gi tr cn li = Mnh gi Chi ph chit khu
+ Li sut chi ph chit khu, dp:
+ Li sut chit khu thc t, it:
- S tng ng ca hai thng phiu: Hai thng phiu c gi l

tng ng vi nhau mt thi im nht nh trong trng hp gi tr hin
ti ca chng bng nhau nu chng c chit khu vi cng mt li sut v
cng phng thc chit khu. Thi im m nhng thng phiu tng ng
vi nhau gi l thi im tng ng (ngy ngang gi).
iu kin hai thng phiu ny tng ng vi nhau:
Trong :
- C1 v C2: mnh gi tng ng ca 2 thng phiu.

hn ca t thng phiu th nht.

hn ca thng phiu th hai.
- d: li sut chit khu p dng cho hai thng phiu.
Thi im tng ng :
Trong :
x: s ngy tnh t ngy ngang gi n ngy o hn th
nht (ngy o hn cu thng phiu o hn sm
hn trong hai thng phiu).
y: s ngy tnh t ngy o hn th nht n ngy o hn

th hai.
- K hn trung bnh ca thng phiu: k hn ca thng phiu tng

ng c mnh gi bng tng mnh gi ca cc thng phiu .
Trong : Ck: mnh gi ca thng phiu k.
nk: k hn ca thng phiu k.
Chit khu thng phiu theo li kp: trong nghip v ti chnh di hn,
ngi ta dng nghip v chit khu hp l theo li kp tnh s tin chit khu.
- Hin gi ca thng phiu:
Trong : C : l mnh gi ca thng phiu.
V0 : hin gi hp l ca thng phiu theo li kp.
E : tin chit khu hp l theo li kp.
n : k hn ca thng phiu.
d : li sut chit khu
- Tin chit khu :
- Thc hnh chit khu : Gi tr cn li:
Trong : B : tng hoa hng v l ph.
- S tng ng ca thng phiu theo li kp :
+ S tng ng ca hai thng phiu : Hai thng phiu c

mnh gi v thi hn khc nhau s tng ng vi nhau, nu khi em chng
chit khu cng mt thi im, cng mt li sut v cng phng thc chit
khu chng c cng gi tr hin ti hp l thi im .
Hai thng phiu tng ng :

+ S tng ng ca hai nhm thng phiu : Hai nhm thng
phiu s tng ng vi nhau, nu khi em chng chit khu cng mt thi
im, cng li sut v cng phng thc chit khu th tng gi tr hin ti hp l
ca nhm thng phiu th nht s bng tng gi tr hin ti ca nhm thng
phiu th hai.
Trong : A1, A2, , Ak: mnh gi ca cc thng phiu trong

nhm 1.
n1, n2, , nk : thi hn ca cc thng phiu trong

nhm 1.
B1, B2, , Bh: mnh gi ca cc thng phiu trong

nhm 2.
m1, m2, , mh : thi hn ca cc thng phiu trong

nhm 2.
Da vo s tng ng ca hai thng phiu hoc hai nhm thng

phiu, c th xc nh thng phiu thay th cho mt hoc mt nhm thng
phiu khc.
So snh chit khu theo li n v chit khu theo li kp
n<1: Ec > Er > E
n=1: Ec > Er = E
n>1: Ec > E> Er
Bi tp
CHIT KHU THNG PHIU THEO LI N
1. Mt thng phiu c mnh gi 300.000.000 VND, ngy o hn l 16/08

c chit khu vo ngy 12/06 vi li sut chit khu 9%.
1. Hin gi v tin tin chit khu thng mi ca thng phiu.

2. Hin gi v tin tin chit khu hp l ca thng phiu.
S: 1. 295.050.000 VND - 4.950.000

VND
2. 295.130.350 VND - 4.869.650 VND
2. Ngy 10/04, mt doanh nghip em chit khu mt thng phiu c

mnh gi 250.000.000 VND vi tin chit khu thng mi l 3.000.000 VND.
Xc nh li sut chit khu nu ngy o hn l:
1. 05/06.
2. 15/05.
S: 1. 7,58%
2. 12%
3. Ngy 06/09, mt doanh nghip em chit khu mt thng phiu mnh

gi 250.000.000 VND, ngy o hn 25/11. Chnh lch gia tin chit khu
thng mi v chit khu hp l l 100.500 VND. Hy tnh:
1. Li sut chit khu.
2. Tin chit khu thng mi v tin chit khu hp l.
S: 1. 9%
2. 5.062.500 VND -
4.962.000 VND
4. Ngy 28/05, mt doanh nghip em chit khu ngn hng mt thng

phiu mnh gi 400.000.000 VND, k hn 20/07 vi cc iu kin sau:
- Li sut chit khu: 10%/nm.
- T l hoa hng: 0,4%.
- T l l ph: 0,05%.
Hy tnh:
1. Tnh AGIO v s tin cn li doanh nghip nhn c.
2. Tnh li sut chit khu thc t.
S: 1. 7.800.000 VND - 692.200.000

VND
2. 14,32%
5. Mt thng phiu mnh gi 250.000.000 VND, thi hn 45 ngy. 2 ngn

hng X, Y c cc iu kin chit khu nh sau:
Li sut chit khu

Ngn hng T l hoa hng T l l ph
(d)
X 8% 0,6% 0,04%
Y 10% 0,4% 0,03%
1. Tnh AGIO i vi hai ngn hng.
2. Tnh li sut chit khu thc t mi ngn hng. Theo anh (ch)
nn chn ngn hng no chit khu thng phiu trn.
S: 1. 4.100.000 VND (X) - 4.200.000

VND (Y)
2. 13,34% (X) - 13,67% (Y)
6. iu kin chit khu ba ngn hng A, B, C nh sau:
Li sut chit khu

Ngn hng T l hoa hng T l l ph
(d)
A 10,8% 0,4% 0,05%
B 9% 0,6% 0,04%
C 9,9% 0,5% 0,06%
Nu thng phiu c chit khu c k hn n ngy, xc nh vi nhng

gi tr n no th chit khu ngn hng no s c li nht.
.S.
Gi tr n Ngn hng c
chn
0 < n < 32 A
n = 32 A
32 < n < 38 A
n = 38 A hoc B
38 < n < 44 B
n = 44 B
n > 44 B
7. Ly li gi thit ca bi 06. Hy xc nh:
1. Li sut chi ph chit khu (i p) mi ngn hng vi mt thng

phiu o hn sau n ngy.
2. So snh li sut chi ph chit khu mi ngn hng theo gi tr n l

30, 45, 60, 75 ngy.
.S. 1. A: 10,8 + (%); B: 9 + (%); C: 9,9 + (%)
2.
n = 30 n = 45 n = 60 n = 75
ip(A) < ip(C) < ip(B) ip(B)< ip(C)<ip(A) ip(B)< ip(C)<ip(A) ip(B)< ip(C)<ip(A)
8. Mt cng ty mun thay th mt thng phiu mnh gi 320.000.000 VND,

k hn 60 ngy bng mt thng phiu c k hn 75 ngy. Tnh mnh gi ca
thng phiu thay th nu li sut chit khu l 9%.
.S. 321.223.000 VND
9. C thng phiu:
- Thng phiu 1: mnh gi 363.500.000 VND, o hn ngy 09/09.

- Thng phiu 2: mnh gi 367.500.000 VND, o hn ngy 10/10.
Hy xc nh ngy ngang gi ca hai thng phiu trn nu li sut chit

khu l 12%.
.S. 10/06
10. Mt thng phiu mnh gi 250.000.000 VND, k hn 45 ngy c thay

th bng hai thng phiu:
- Thng phiu 1: mnh gi 100.000.000 VND, k hn 30 ngy.
- Thng phiu 2: k hn 55 ngy.
Vi li sut chit khu l 10,8%, hy xc nh mnh gi ca thng phiu

2.
.S. 150.00.000 VND
11. C 3 thng phiu:
- Thng phiu 1 mnh gi 280.000.000 VND, k hn 29/06.
Xc nh k hn trung bnh ca ba thng phiu trn bit ngy tng

ng ca chng l 01/06.
.S. 52 ngy
CHIT KHU THNG PHIU THEO LI KP
1. Mt doanh nghip em chit khu mt thng phiu 500.000.000 VND,

k hn 3 nm 6 thng. Li sut chit khu l 7%. Xc nh hin gi v tin chit
khu ca thng phiu trn.
.S. 394.572.500
VND 105.427.500
VND
2. Mt doanh nghip em chit khu mt thng phiu mnh gi
350.000.000 VND, li sut chit khu l 7,2%/nm. Bit tin chit khu l
100.000.000 VND. Hy cho bit thng phiu trn cn bao lu na th o hn.
.S. 4 nm 10
thng
3. Mt thng phiu mnh gi 250.000.000 VND, o hn vo cui nm

2006. u nm 2004, doanh nghip em trao i thng phiu ly mt
thng phiu khc vi li sut chit khu l 7%.
1. Nu mnh gi ca thng phiu l 297.500.000 VND, xc nh

k hn ca thng phiu thay th.
2. Nu k phiu thay th o hn vo ngy 30/06/2007, thng phiu

c mnh gi l bao nhiu.
.S. 1. 5 nm 6
thng
2. 258.843.600
VND
4. Mt thng phiu A c mnh gi 500.000.000 VND, o hn sau 2x nm

nay ngh thay th bng mt thng phiu B c mnh gi l 592.145.000 VND,
o hn sau x + 0,5 nm. Hy xc nh thi hn ca hai thng phiu trn bit
li sut chit khu l 7%/nm.
.S. 6 nm
3,5
nm
5. Mt thng phiu c mnh gi 400.000.000 VND, o hn sau 5 nm

c thay th bng ba thng phiu khc cng c mnh gi, o hn ln lt
sau x nm, x+2 nm 6 thng, x+3 nm 6 thng. Li sut chit khu l 8%.
1. Nu mnh gi ca ba hi phiu thay th l 276.742.000 VND. Tnh

x.
2. Nu x = 2, mnh gi ca ba hi phiu thay th l bao nhiu?
.S. 1. x n = 3 nm n = 1 nm n = 0,5 nm
=3 Li n Ec 117.000.000 39.000.000 19.500.000
Er 94.813.600 36.178.100 18.768.000
2. Li kp (E) 100.870.600 36.178.100 18.428.700
122.654.500 Nhn xt Er < E < Ec Er = E < Ec E < Er < Ec
VND
6. C nm thng phiu c mnh gi v k hn nh sau:
Thng phiu A1 A2 A3 A5 A6
Mnh gi (tr) 400 300 500 200 350
K hn (thng) 18 9 12 24 21
c thay th bi ba thng phiu sau:
Thng phiu B1 B2 B3
Mnh gi (tr) 600 650 570
K hn (thng) 15 24 30
Xc nh li sut chit khu/nm.
.S. 7,11%
7. Mt thng phiu mnh gi 500.000.000 VND c chit khu theo li

sut 7,8%/nm.
1. Tnh tin chit khu thng mi, tin chit khu hp l theo li n
v tin chit khu theo li kp nu thng phiu c k hn l 3 nm.
2. Yu cu nh cu 1 nhng k hn ca thng phiu l 1 nm.
3. Yu cu nh cu 1 nhng k hn ca thng phiu l 6 thng.
4. Rt ra nhn xt t kt qu trn.
.S.
CHNG 4
CHUI TIN T
(ANNUITIES)
Mc tiu ca chng
phn trc, chng ta bit cch xc nh gi tr ca mt khon vn ti

mt thi im nht nh. Trong chng ny, chng ta s tm hiu v chui tin
t. l mt lot cc khon tin pht sinh nh k theo nhng khong thi gian
bng nhau. Chui tin t kh ph bin trong thc t. V d, chng ta vay mt
khon tin ti ngn hng v tr n bng cch khon tin bng nhau vo cui mi
qu. Cc khon tin to thnh mt chui tin t. Chng ny s gii thiu
mt s loi chui tin t c bn v nguyn tc tnh gi tr ca chng ti mt thi
im bt k.
S tit: 6 tit
Tit 1, 2, 3:
4.1. Cc nguyn tc c bn
4.1.1. Phng trnh gi tr
Mt tnh hung u t hoc cho vay n gin bao gm 4 yu t sau:
- vn gc u t hay cho vay ban u
- thi gian u t hay cho vay
- li sut
- gi tch lu vo cui k u t hoc s tin hon tr sau thi gian

vay.
Nu bit ba trong s cc gi tr ny, ta s tnh c gi tr cn li. Trong
phn ny, ta s tm hiu mt phng trnh cho bit gi tr ca mt khon u t
hay cho vay vo mt thi im bt k.
Mt nguyn tc c bn ca l thuyt li tc l gi tr ca mt khon tin

u t hay cho vay ti mt thi im nht nh s ph thuc vo thi gian m s
tin c u t hay cho vay hoc thi gian s tin phi u t hoc cho
vay trc khi thu hi hoc hon tr.
Nguyn tc trn cho bit: Gi tr tch lu hoc gi tr hin ti ho ca hai

khon tin u t hay cho vay hai thi im khc nhau ch c th so snh vi
nhau ti mt thi im gi l thi im so snh. Phng trnh gm cc gi tr tch
lu hay gi tr hin ti ho ca cc khon tin u t hoc cho vay vo thi im
so snh gi l phng trnh gi tr.
thy r cc khon tin u t (hay cho vay), ta s v mt th theo

thi gian k t khi s tin c u t (hay cho vay). Trn s ghi cc dng
tin vo v ra (tu theo gic ca ngi u t, cho vay hay ngi i vay).
V d :
A cho B vay nh sau: A s a ngay cho B 10.000.000 VND, sau 3 nm

s a thm 5.000.000 VND v sau 4 nm s a thm 1.000.000 VND. B phi
tr li tin cho A sau 6 nm. Hi s tin B phi tr l bao nhiu nu li sut l
9%, vn ho mi thng.
v tr ca A, ta c th nh sau:
X l s tin cn tnh.
Nu ly cui nm th 6 l thi im so snh, ta s c gi tr ca X phi

bng tng cc gi tr tch lu ca cc khon tin m A cho B vay. Ta c
phng trnh gi tr nh sau :
X = 23.396.451 VND
y :
: gi tr tch lu vo cui nm th 6 ca 10.000.000

cho vay ti t = 0
: gi tr tch lu vo cui nm th 6 ca 5.000.000 cho vay ti t = 3
: gi tr tch lu vo cui nm th 6 ca 1.000.000 cho vay ti t = 4
Ta cng c th ly thi im so snh l t = 0. Khi , phng trnh gi tr

l:
Trong :
, , , ln lt l gi tr hin ti ho ca 10.000.000, 5.000.000, 1.000.000 v

X ti thi im t = 0.
T , X = 23.396.451 VND
minh ho thm v phng trnh gi tr, ta c ly thi im so snh l t

= 3. Khi , ta c gi tr ca cc khon tin hon tr a v cui nm th 3 phi
bng gi tr tch lu ca cc khon tin cho vay trc t = 3 v gi tr hin ti ho
ca cc khon vay sau t = 3.
Trong :
, , , ln lt l gi tr vo thi im t = 3 ca 10.000.000 , 5.000.000,

1.000.000, X.
Mt cch tng qut, ta s c :
Tng gi tr tch lu hay hin ti Tng gi tr tch lu hay hin ti

ho ca dng tin vo ti thi = ho ca dng tin ra ti thi
im so snh im so snh V
d:
Ly li v d 1
nhng trong trng hp ny, thay v B tr tin mt ln cho A vo cui nm th 6,
B s tr lm 2 ln vi 2 khon tin bng nhau (Y) vo cui nm th 5 v cui
nm th 6. Xc nh Y.
Gi s ly cui nm th 5 lm thi im so snh, ta c phng trnh gi

tr nh sau :
Trong , v tri l gi tr ca dng vo ti thi im t = 5 v v phi l gi

tr ca dng ra ti thi im t = 5.
Ta s c : Y = 11.174.121 VND
y, ta lu , s tin B phi tr cho A v d 1 l X = 23.396.451 VND

v trong v d th 2 l hai ln s tin Y = 11.174.121 VND. Tng s tin B tr
trong v d 2 l 2Y = 2 x 11.174.121 VND = 22.348.241 VND, t hn s tin X
trong v d 1 l 23.396.451 VND - 22.348.241 VND = 1.048.210 VND. Thc t,
s tin chnh lch ny ng bng khon li tc sinh ra t s tin B tr vo cui
nm th 5 vi li sut danh ngha i(12) = 9% trong nm cui cng.
Ta c : 1.048.210 = 11.174.121 x [(1 + )12 1]
V d :
A vay B mt s tin l 10.000.000 VND. Xc nh li sut cho vay nu A

tr cho B cc khon tin 3.000.000 VND, 4.000.000 VND, 6.000.000 VND ln
lt vo cui nm th 3, th 6 v th 10. Gii:
Gi i l li sut ca khon vay. Ly thi im t = 0 lm thi im so snh,

ta c phng trnh gi tr nh sau :
10.000.000 = 3.000.000 x (1 + i)-3 + 6.000.000 x (1 + i)-6 + 8.500.000 x (1 + i)-10

tm i, ta c th dng phng php ni suy.
Phng php ni suy :
Gi s ta c phng trnh : f(i) = s.
Trong , f(i) l mt hm s ca i; s l mt gi tr cho trc.
tm i, ta tm hai gi tr i 1 v i2 sao cho f(i1) = s1 < f(i2) = s2. Khi i cn

tm c tnh theo cng thc sau:
Vi iu kin khong cch gia i 1 v i2 khng ln qu 1%, gi tr ca i tnh

theo cng thc ni suy s tng i chnh xc.
i vi v d trn, ta c phng trnh:
10.000.000 = 3.000.000 x (1 + i) -3 + 6.000.000 x (1 + i) -6 + 8.500.000 x (1 +

-10
i)
hay: 3.000.000 x (1 + i)-3 + 6.000.000 x (1 + i)-6 + 8.500.000 x (1 + i)-10 =

10.000.000
i1 = 9% => s1 = 9.484.646
i2 = 8% => s2 = 10.099.659
4.1.2. K hn trung bnh ca khon vay Gi s B phi hon tr cho A mt

*
khon vay. K hn trung bnh ca khon vay (t ) l k hn m , thay v B tr
nhiu ln cho A cc khon tin s1, s2,, sn ln lt ti cc thi im t1, t2, , tn, B
c th tr mt ln tng s tin (s1 + s2 + + sn) ti thi im t*.
Ly t = 0 lm thi im tng ng, ta c :

(s1 + s2 + ... + sn).(1 + i)-t* = s1.(1 + i)-t1 + s2.(1 + i)-t2 + + sn.(1 + i)-tn
V d:
Nam phi tr mt khon n bng cch chia lm nhiu ln: 15.000.000 vo

cui nm th 3, 25.000.000 VND vo cui nm 5 vo 35.000.000 VND vo cui
nm 6. Tnh thi hn trung bnh ca khon vay, bit li sut l 8%.
Gii:
Chn t = 0 lm thi im tng ng, ta c phng trnh gi tr nh

sau:
(15.000.000 + 25.000.000 + 35.000.000) x (1 + 8%) -t*
= 15.000.000(1 + 8%)-3 + 25.000.000(1 + 8%)-5 + 35.000.000(1 +

8%)-6
t* = 5,017 nm.
4.2. Chui tin t n gin
4.2.1. Khi nim
Trn thc t, ta thng gp trng hp mt khon vay c tr bng

nhiu khon tin bng nhau sau cc khong thi gian bng nhau. Thng thng,
cc khon tin c tr vo cui mi thng hoc cui mi nm. Trng hp ny
gi l chui tin t.
Chui tin t l mt lot cc khon tin pht sinh nh k theo nhng
khong thi gian bng nhau.
Mt chui tin t c hnh thnh khi xc nh c:
- S k pht sinh :n
- S tin pht sinh mi k : ai (i = )
- Li sut p dng cho mi k :i
- di ca k : khong cch thi gian c nh

gia hai k (c th l nm, thng, qu,)
C th c mt s loi chui tin t sau:
- Chui tin t c nh (constant annuities): s tin pht sinh trong

mi k bng nhau.
- Chui tin t bin i (variable annuities): s tin pht sinh trong

mi k khng bng nhau.
- Chui tin t c thi hn: s k pht sinh l hu hn.
- Chui tin t khng k hn: s k pht sinh l v hn.
Trong phn ny, ta s tm hiu chui tin t n gin (cn gi l chui tin
t u). l trng hp chui tin t c nh (s tin pht sinh trong mi k
bng nhau) v k pht sinh ca chui tin t trng vi k vn ho ca li tc. V
d, cc khon tin c tr hng thng th li tc cng c vn ho mi thng.
Cc chui tin t bin i v k pht sinh ca chui tin t khng trng vi k
vn ho ca li tc s c gii thiu phn sau.
4.2.2. Chui tin t u pht sinh cui k
Xt mt chui tin t gm cc khon tin bng nhau a pht sinh vo cui

mi k trong sut n k. Li sut p dng cho mi k l i. Chui tin t ny c
gi l chui tin t u pht sinh cui k.
4.2.2.1.Gi tr hin ti
a. th biu din
V0: Gi tr hin ti ca chui tin t
Ly thi im t = 0 lm thi im so snh, ta c:
Vo l dng tng ca mt cp s nhn vi n s hng; s hng u tin l

v cng bi l (1+i).
Vo = .
V d :
Mt ngi mua mt ci bn i bng cch tr gp 12 k vo cui mi thng

s tin 1 triu VND, li sut danh ngha i (12) = 9,6%. Vy ngi mua ci
bn i vi gi bao nhiu?
i = i(12)/12 = 9,6%/12 = 0,8%
b. H qu t cng thc tnh V0 ca chui tin t u:
- Tnh k khon a:
- Tnh li sut i:
Ta c th s dng bng ti chnh hoc dng cng thc ni

suy tnh i.
- Tnh s k khon n:
Trong trng hp n khng phi l s nguyn, ta cn phi bin lun
thm.
Gi n1: s nguyn nh hn gn nht vi n.
n2: s nguyn ln hn gn nht vi n.
C 2 cch quy trn s n:
* Cch 1: Chn n = n1 ngha l quy trn n sang s nguyn nh hn

gn nht. Lc V01 < V0. Do , t hin gi V 0, chng ta
phi thm vo k khon cui cng n1 mt khon x.
* Cch 2: Chn n = n2 ngha l quy trn n sang s nguyn ln hn

gn nht. Lc V02 > V0. Do , t hin gi V 0, chng ta
phi gim bt k khon cui cng n1 mt khon x.
V d:
1. Xc nh gi tr ca k khon pht sinh ca mt chui tin t u c

8 k khon, li sut 2,2%/k. Bit hin gi ca chui tin t l 18.156.858
VND.
2. Hin gi ca mt chui tin t u c 12 k khon l 30 triu VND

vi gi tr ca mi k khon l 3 triu VND. Hy xc nh li sut i p dng cho
mi k.
3. Xc nh s k khon n ca mt chui tin t u c gi tr ca mt

k khon l 2 triu VND, li sut p dng mi k l 4% v hin gi l 9.000.000
VND.
4. A mun vay mt khon tin 100.000.000 VND mua mt chic

t. A c hai s la chn nh sau:
- A phi tr vo cui mi thng mt s tin bng nhau trong

vng 3 nm vi li sut danh ngha l i(12) = 9,6%.
- A phi tr vo cui mi thng mt s tin bng nhau trong

vng 4 nm vi li sut danh ngha l i(12) = 10,8%.
Xc nh s tin phi tr mi thng trong mi trng hp.
Gii:
1. i = 2,2%/k
n = 8 k
V0 = 18.156.858 VND.
=>
2. a = 3.000.000
n = 12 k
V0 = 30.000.000
V0 = a. =>
Ta c th tnh i bng phng php ni suy:
Chn:
Ta c cng thc ni suy:
3. i = 4,0%/k
V0 = 9.000.000
a = 2.000.000
=>
Cch 1: Chn n = 5.
V01 < V0 = 10.000.000
Do , t hin gi V 0, ta phi thm vo k khon cui

cng (5) mt khon x sao cho:
x = (10.000.000 - 8.903.645)(1+4%)5 = 1.333.884
Vy, a5 = a + x = 2.000.000 + 1.333.884 = 3.333.884
Cch 2: Chn n = 6.
V02 > V0 = 10.000.000 VND
t hin gi V0, ta gim bt k khon cui cng (6) mt

khon x sao cho:
x = (10.484.274 - 10.000.000)(1+4%)6 = 612.761
Vy a6 = a x = 2.000.000 - 612.761 = 1.387.239
4. Trng hp 1: Li sut p dng cho mi k: i (12)/12 =

9,6%/12 = 0,008
V0 = a1 x => a1 =
Trng hp 2: Li sut p dng cho mi k: i (12)/12 =

10,8%/12 = 0,009
V0 = a2 x => a2 =
4.2.2.2.Gi tr tch lu (gi tr tng lai)a. th biu din
Vn: Gi tr tch lu (gi tr tng lai) ca chui tin t
Chn thi im t = n lm thi im so snh, ta c:
Vn = a + a(1+i) + a(1+i)2 + + a(1+i)n-2 + a(1+i)n-1
V phi l dng tng ca mt cp s nhn n s hng vi s hng u tin

l a, cng bi l (1+i)
V d:
thnh lp mt s vn, mt doanh nghip gi vo mt ti khon cui

mi nm mt s tin khng i l 10 triu VND. Cho bit s tin trong ti khon
ny vo lc doanh nghip k gi tin ln th 6, nu li sut l 8,5%/nm.
V6 = 10.000.000 x = 74.290.295 VND
b. H qu t cng thc tnh Vn ca chui tin t u
- Tnh k khon a:
- Tnh li sut i:
Ta c th s dng bng ti chnh hay dng cng thc ni suy
tnh i.
- Tnh s k khon n:
Trong trng hp n khng phi l s nguyn, ta cn phi bin lun

thm.
Gi n1: s nguyn nh hn gn nht vi n.
n2: s nguyn ln hn gn nht vi n.
C 3 cch quy trn s n:
* Cch 1: Chn n = n1 ngha l quy trn n sang s nguyn nh

hn gn nht. Lc Vn1 < Vn. Do , t c gi tr V n sau n1
k khon, chng ta phi thm vo k khon cui cng s cn thiu
(Vn Vn1):
an1 = a + (Vn Vn1)
* Cch 2: Chn n = n2 ngha l quy trn n sang s nguyn ln

hn gn nht. Lc Vn2 > Vn. Do , t c gi tr V n sau n2
k khon, chng ta phi gim bt k khon cui cng s cn tha
(Vn2 Vn):
an1 = a - (Vn2 Vn)
* Cch 3: Chn n = n1 v thay v tng thm 1 s tin k

khon cui cng, ta c th V n1 trn ti khon thm mt thi gian
x Vn1 tip tc pht sinh li tc (kp) cho n khi t c gi tr
Vn.
Ta c : Vn = Vn1(1+i)x =>
V d :
Mt ngi gi tit kim ti mt ngn hng vo cui mi qu mt khon

tin bng nhau.
1. Nu ngi gi mi ln mt khon tin l 2 triu VND, li sut

danh ngha ca ngn hng l i (4) = 8,4% th sau 2 nm, ngi thu c mt
khon tin l bao nhiu.
2. Nu ngi thu c c vn ln li l 40.463.286 VND sau ba
nm, li sut tit kim ca ngn hng l i (4) = 8,4% th phi gi vo ngn hng
mi qu mt khon tin l bao nhiu.
3. Xc nh li sut tin gi tit kim danh ngha i (4) ti ngn hng bit:
cui mi qu ngi gi vo ngn hng mt khon tin l 4 triu VND v sau 2
nm 6 thng thu c mt khon tin l 43.800.000 VND.
4. Nu li sut gi tit kim danh ngha ngn hng i (4) = 8%, cui
mi qu, ngi gi mt khon tin l 2,5 triu VND th sau bao nhiu k gi,
ng ta s thu c 42.000.000 VND.
Gii :
1. a = 2.000.000
n = 2 nm = 8 qu
i(4) = 8,4% => i = = 2,1%/qu
2. n = 3 nm = 12 qu.
i(4) = 8,4% => i = = 2,1%/qu
V12 = 40.463.286 VND.
V12 = a.
3. a = 4.000.000
n = 2 nm 6 thng = 10 qu.
V10 = 43.800.000
Ta c th tnh i bng phng php ni suy:
Chn :
Ta c cng thc ni suy :
i(4) = 4.i = 4.2% = 8%
4. a = 2.500.000
i(4) = 8% => i = = 2%/qu
Vn = 42.000.000
Vn = a. => n==
n = 14,63.
Cch 1: Chn n = 14.
V14 = a. = 2.500.000 x = 39.934.845
K khon 14, ng ta phi gi vo ti khon mt s tin l :
a14 = a + (Vn - V14)
= 2.500.000 + (42.000.000 - 39.934.845)
a14 = 4.565.155
Cch 2: Chn n = 15.
V15 = a. = 2.500.000 x = 43.233.542
K khon 15, ng ta phi gi vo ti khon mt s tin l:
a15 = a - (V15 Vn)
= 2.500.000 - (43.233.542 - 42.000.000)
a15 = 1.266.458
Cch 3: Chn n = 14.
V14 = 39.934.845
t c s tin l 42.000.000 VND, ng ta V 14 trn
ti khon mt thi gian x:
x = = = 2,546 qu
= 7 thng 19 ngy.
4.2.3. Chui tin t u pht sinh u k
Xt mt chui tin t gm cc khon tin bng nhau a pht sinh vo u

mi k trong sut n k. Li sut p dng cho mi k l i. Chui tin t ny c
gi l chui tin t u pht sinh u k.
4.2.3.1.Gi tr hin ti
th biu din
Chn thi im t = 0 lm thi im so snh, ta c:
V0 = a + + ++ +
Vo l tng ca mt cp s nhn vi n s hng, s hng u tin l v

cng bi l (1+i).
V0 = .
V0 = a (1+i).
V d:
Ly li v d trn v vic mt ngi mua mt ci bn i bng cch tr
gp. Thay v tr vo cui mi thng, ng tr tin vo u mi thng. Trng hp
ny, ngi mua ci bn i vi gi bao nhiu?
i = i(12)/12 = 9,6%/12 = 0,8%
V0 = 1.000.000 x (1 + 0,008) x = 11.489.803 VND
4.2.3.2.Gi tr tch lu (gi tr tng lai)
th biu din
Vn: Gi tr tch lu (tng lai) ca chui tin t
Vn = a(1+i) + a(1+i)2 + + a(1+i)n-1 + a(1+i)n
V phi l dng tng ca mt cp s nhn n s hng vi s hng u tin

l a(1+i), cng bi l (1+i)
Vn = a(1+i).
Vn = a(1+i).
V d:
thnh lp mt s vn, mt doanh nghip gi vo mt ti khon u

mi nm mt s tin khng i l 10 triu VND. Cho bit s tin trong ti khon
ny vo lc doanh nghip k gi tin ln th 6, nu li sut l 8,5%/nm.
V6 = 10.000.000 x = 74.290.295 VND
V6 = 10.000.000 x (1+0,085). = 80.604.970 VND
Tit 4, 5, 6 :
4.3. Chui tin t tng qut
phn trn, ta ch tm hiu cc chui tin t n gin. l cc chui

tin t u vi li sut p dng trong mi k l nh nhau v k pht sinh trng
vi k vn ho. Trong phn ny, cc chui tin t tng qut hn s c gii
thiu :
- Chui tin t vi li sut p dng mi k khng ging nhau.
- Chui tin t vi k pht sinh khng trng vi k vn ho.
- Chui tin t pht sinh c quy lut (bin i theo cp s nhn hoc
cp s cng).
4.3.1. Chui tin t vi li sut p dng mi k khng ging nhau
Gi s c mt chui tin t gm n k vi s tin pht sinh l a 1, a2, , an

tng ng vo cui k th 1, 2, , n.. Li sut p dng trong k th k l i k. i
vi trng hp ny, c hai tnh hung ny sinh:
4.3.1.1.Tnh hung 1:
ik ca k th k s c p dng cho tt c cc khon tin pht sinh ti bt

c k no. Khi , gi tr hin ti ca chui tin t ny s l :
V0= + + + +
Gi tr tng lai :
Vn = a1(1+i2)(1+i3)(1+i4)(1+in) + a2(1+i3)(1+i4)(1+in) + a3(1+i4)(1+in) +

+ an
4.3.1.2.Tnh hung 2:
ik ca k th k s c p dng cho duy nht khon tin pht sinh ti k

. Khi , gi tr hin ti ca chui tin t ny s l :
Gi tr tng lai :
Vn = a1(1+i)n-1 + a2(1+i)n-2 + + a3(1+i)n-3 + + an
4.3.2. Chui tin t vi k pht sinh khng trng vi k vn ho

Gi s mt chui tin t c s tin pht sinh vo cui mi qu nhng k
vn ho li cui mi thng. Trong trng hp ny, ta s tnh li sut tng ng
vi li sut cho sao cho k vn ho ca li sut mi trng vi k pht sinh.
V d :
A mun c mt s tin l 40.000.000 VND bng cch gi vo ngn hng

cui mi 6 thng mt khon tin bng nhau l a trong 5 nm. Li sut danh
ngha ca ngn hng l i(12) = 8,4%, vn ho cui mi thng. Xc nh s tin a.
xc nh li sut p dng vi mi 6 thng tng ng vi i (12), trc ht,

ta xc nh li sut danh ngha i(2) vn ha mi 6 thng.
Ta c :
Li sut p dng i vi mi 6 thng ca chui tin t:
Phng trnh gi tr:
V d :
B vay mt khon tin l 50.000.000 VND v phi tr vo cui mi qu mt

khon tin bng nhau trong 2 nm. Nu li sut ca khon vay l li sut danh
ngha i(2) = 8% vn ho mi 6 thng th s tin m B phi tr cui mi qu l bao
nhiu?
Tng t nh v d trn, ta s xc nh li sut danh ngha i (4) vn ho

cui mi qu.
Li sut p dng i vi mi qu ca chui tin t l :
Phng trnh gi tr s l :
Nh vy, i vi chui tin t c k pht sinh khng trng vi k vn ho :

s k pht sinh l n k/nm trong khi li sut li vn ho m k/nm i (m), m n.
Trc ht, ta tnh li sut vn ho n k/nm i (n) tng ng vi li sut cho i (m)
bng cng thc sau :
Khi , li sut p dng vi mi k ca chui tin t s l :
4.3.3. Chui tin t pht sinh c quy lut
4.3.3.1.Chui tin t bin i theo cp s cng
Xt mt chui tin t bin i theo cp s cng c gi tr ca k khon u

tin l a, cng sai l r, s k pht sinh l n v li sut p dng trong mi k l i.
y, ta cng t gi thit l k pht sinh trng vi k vn ho.
Ta s c:
a1 = a
a2 = a1 + r = a + r
a3 = a2 + r = a + 2r
an = a + (n-1).ra. Chui tin t pht sinh cui k

Vn: Gi tr tch lu (tng lai) ca chui tin t
Gi tr tch lu (tng lai), Vn:
Gi tr tng lai ti thi im n ca chui tin t trn l V n:
Vn = an + an-1(1+i) + an-2(1+i)2 + + a2(1+i)n-2 + a1(1+i)n-1
Vn = [a+(n-1)r] + [a+(n-2)r](1+i) + [a+(n-3)r](1+i)
+ + (a+r)(1+i)n-2 + a(1+i)n-1
Vn = [a + a(1+i) + a(1+i)2 + + a(1+i)n-2 + a(1+i)n-1]
+ [(n-1)r + (n-2)r(1+i) + (n-3)r(1+i) + + r(1+i)n-2]
t A = a + a(1+i) + a(1+i)2 + + a(1+i)n-2 + a(1+i)n-1
B = (n-1)r + (n-2)r(1+i) + (n-3)r(1+i) + + r(1+i)n-2
Ta c:
Gi tr hin ti, V0:
b. Chui tin t pht sinh u k
Gi tr tch ly (tng lai), Vn:
Gi tr hin ti, V0:
4.3.3.2.Chui tin t bin i theo cp s nhn
Xt mt chui tin t bin i theo cp s nhn c gi tr ca k khon

u tin l a, cng bi l q, s k pht sinh l n v li sut p dng trong mi k
l i. Ta c:
a1 = a
a2 = a1.q = a.q
a3 = a2q = aq
an = a.qn-1
a. Chui tin t pht sinh cui k

Gi tr tch lu (tng lai), Vn:
Gi tr tng lai ti thi im n ca chui tin t trn l V n:
Vn = an + an-1(1+i) + an-2(1+i)2 + + a2(1+i)n-2 + a1(1+i)n-1
Vn = a.qn-1+a.qn-2(1+i)+a.qn-3(1+i) ++ a.q.(1+i)n-2 + a(1+i)n-1
Vn = a[qn-1 + qn-2(1+i) + qn-3(1+i) + + q.(1+i)n-2 + (1+i)n-1]
t S = qn-1 + qn-2(1+i) + qn-3(1+i) + + q.(1+i)n-2 + (1+i)n-1
Ta thy S l tng ca mt cp s nhn vi nhng t im sau:
- S hng u tin l: (1+i)n-1
- Cng bi l: q.(1+i)-1
- C n s hng.
Suy ra :
Gi tr ca chui tin t ti thi im n l:
Gi tr hin ti (hin gi), V0:
b. Chui tin t pht sinh u k

Vn = Vn(1+i) = a. (1+i)
Gi tr hin ti, V0:
V0 = V0.(1+i) = a. (1+i)
Tm tt chng
Phng trnh gi tr:
Tng gi tr tch lu hay hin ti Tng gi tr tch lu hay hin ti

K ho ca dng tin vo ti thi = ho ca dng tin ra ti thi
im so snh im so snh
hn trung bnh ca khon vay (t*): k hn m , thay v ngi i vay tr
nhiu ln cho ngi cho vay cc khon tin s 1, s2,, sn ln lt ti cc thi im
t1, t2, , tn, ngi c th tr mt ln tng s tin (s 1 + s2 + + sn) ti thi
im t*.
Chui tin t: mt lot cc khon tin pht sinh nh k theo nhng khong thi
gian bng nhau.
Chui tin t n gin (cn gi l chui tin t u): chui tin t c nh (s

tin pht sinh trong mi k bng nhau) v k pht sinh ca chui tin t trng vi
k vn ho ca li tc.
- Chui tin t u pht sinh cui k: chui tin t gm cc khon tin bng
nhau a pht sinh vo cui mi k trong sut n k. Li sut p dng cho mi k l
i.
+ Gi tr hin ti, V0:
+ Gi tr tch lu (gi tr tng lai), Vn:
- Chui tin t u pht sinh u k : chui tin t gm cc khon tin bng

nhau a pht sinh vo u mi k trong sut n k. Li sut p dng cho mi k l
i.
+ Gi tr hin ti, V0:
+ Gi tr tch lu (gi tr tng lai):
Chui tin t tng qut :
- Chui tin t vi li sut p dng mi k khng ging nhau: Chui tin

t gm n k vi s tin pht sinh l a1, a2, , an tng ng vo cui k th 1, 2,
, n.. Li sut p dng trong k th k l ik.
+ Tnh hung 1: ik ca k th k s c p dng cho tt c cc

khon tin pht sinh ti bt c k no.
Gi tr hin ti:
Gi tr tng lai:
Vn = a1(1+i2)(1+i3)(1+i4)(1+in) + a2(1+i3)(1+i4)(1+in) + a3(1+i4)(1+in) +

+ an
+ Tnh hung 2: ik ca k th k s c p dng cho duy nht khon

tin pht sinh ti k .
Gi tr hin ti : V0 = + + + +
Gi tr tng lai : Vn = a1(1+i)n-1 + a2(1+i)n-2 + + a3(1+i)n-3 + + an
- Chui tin t vi k pht sinh khng trng vi k vn ho: s k pht sinh

l n k/nm trong khi li sut li vn ho m k/nm i (m), m n.
+ Mi quan h gia li sut vn ho n k/nm i (n) tng ng vi li
sut danh ngha i(m):
+ Li sut p dng vi mi k ca chui tin t:
S dng li sut ny tnh gi tr hin ti hay gi tr tch ly cho chui

tin t ny.
Chui tin t pht sinh c quy lut
- Chui tin t bin i theo cp s cng: chui tin t c gi tr ca k

khon u tin l a, cng sai l r, s k pht sinh l n v li sut p dng trong
mi k l i:
ak = a + (k-1).r ( 1 k n)
+ Chui tin t pht sinh cui k:
Gi tr tng lai, Vn:
Gi tr hin ti, V0 :
+ Chui tin t pht sinh u k:
Gi tr tch ly (tng lai),Vn:
Gi tr hin ti, V0:

- Chui tin t bin i theo cp s nhn: chui tin t c gi tr ca k
khon u tin l a, cng bi l q, s k pht sinh l n v li sut p dng trong
mi k l i:
ak = ak-1.q = aqk-1
+ Chui tin t pht sinh cui k:
Gi tr tch lu (tng lai):
Gi tr hin ti (hin gi):
+ Chui tin t pht sinh u k:
Gi tr tch lu (tng lai):
Gi tr hin ti:
Bi tp
1. Hoa vay ca L mt khon tin l 25.000.000 VND vi iu kin nh sau:
- Cui nm th 2, Hoa tr 8.000.000 VND
Xc nh li sut ca khon vay ny.
.S. 8,1473%
2. Cnh vay ca Cy mt s tin vi li sut l 8,5%. Cnh phi phi tr cc

s tin l 10.000.000 VND, 20.000.000 VND, 40.000.000 VND v 50.000.000
VND ln lt vo cui nm th 2, 4, 5, 7. Xc nh thi hn trung bnh ca
khon vay.
.S. 5,316 nm
3. Hy xc nh gi tr hin ti v gi tr tng lai ca mt chui tin t u

pht sinh cui k gm 10 k, s tin tr mi k l 10 triu ng, li sut 7,8%/ k.
.S. 143.496.978,5 VND
67.710.364 VND
4. Mt doanh nghip X vay vn ca Ngn hng Y vi nhng iu kin sau:
- Mi qu, doanh nghip phi tr ngn hng 150 triu ng.
- Thi hn vay l 3 nm.
- Li sut danh ngha l 8%/nm, vn ho mi qu.
- Ln tr u tin ngay sau ngy k hp ng.
Xc nh s vn doanh nghip vay.
.S. 1.586.301.183 VND
5. Mt ngi mun c mt s tin l 100 triu ng trong tng lai. Ngi

gi vo ngn hng nhng s tin bng nhau vo u mi nm, lin tip
trong 5 nm. Li sut tin gi ngn hng l 7,5%/nm. Xc nh s tin ngi
phi gi mi nm.
.S. 16.015.322,6 VND
6. Mt doanh nghip vay mt khon tin trong vng 10 nm. Vo u mi

nm, doanh nghip phi tr nhng s tin bng nhau l 200 triu ng. Tng s
tin m doanh nghip phi tr l 3,33 t. Tnh li sut vay vn m doanh nghip
phi chu.
.S. 9,095%
7. Mt khon vay 650 triu c tr dn trong 16 qy, cui mi qu tr 50
triu. Xc nh li sut vay p dng cho mi qu. Tnh li sut hiu dng (%/nm)
tng ng.
.S. 10,614%
8. Mt ngi mua mt thit b. Nu tr ngay, ngi phi tr 500 triu

ng. Nu tr chm, ngi tr dn vo u mi thng mt s tin l 23 triu
ng trong vng 2 nm, li sut danh ngha i (12) = 9%. Ngi nn chn
phng thc no.
.S. Phng thc tr ngay
9. Mt cng ty mua mt dy chuyn thit b. C ba phng thc thanh ton

nh sau:
- Phng thc 1: Tr ngay 1 t ng.
- Phng thc 2: Tr lm 3 k, mi k tr 475.000.000 ng, k

tr u tin cch ngy nhn thit b 1 nm, k th hai sau k u tin
2 nm v k cui cng cch k th hai 3 nm.
- Phng thc 3: Tr trong 4 nm, mi nm tr 300.000.000

ng, k tr u tin 1 nm sau ngy nhn thit b.
Cng ty nn chn phng thc thanh ton no, bit li sut tho thun
gia hai bn mua v bn l 8,5%/nm.
.S. Phng thc 3
9. Mt cng ty mun c mt s tin tch lu l 1 t ng. Mi nm, cng ty c

th tch lu 100 triu ng. Nu gi s tin vo Ngn hng vo u mi nm
vi li sut l 9%/nm th sau bao lu, cng ty t c s vn mong mun.
.S. 7 nm, k cui cng ch gi 97.387.725 VND
10. A vay ca B cc khon tin nh sau:

- Cui nm 1, 15.000.000 VND vi li sut l 8%
- Cui nm 3, 20.000.000 VND vi li sut l 9%
- Cui nm 5, 30.000.000 VND vi li sut l 9,5%
A phi tr ht n cho B vo cui nm th 10. Xc nh s tin A phi tr.
.S. 113.773.014 VND
11. A gi vo ngn hng vo cui mi qu trong vng 3 nm cc khon tin

nh sau:
- Trong nm u tin, mi qu gi 3.000.000 VND
- Trong nm th hai, mi qu gi 3.500.000 VND
- Trong nm th ba, mi qu gi 5.000.000 VND
Li sut ngn hng a ra nh sau:
- Trong 2 nm u, i(4) = 9%
- Trong nm th ba, i(4) = 10%
Xc nh s tin A nhn c vo cui nm th 3.
.S. 51.720.119 VND
12. Mt khon vay 100.000.000 VND c tr bng 16 k tr tin, mi k vo

cui mi qu. S tin tr mi ln trong 8 qu u tin l K, trong 8 qu cui l
1,2K. Li sut ca khon vay ny l i(4) = 10%. Xc nh K.
.S. 4.733.179 VND
13. Mt chui tin t pht sinh cui k gm 10 k khon, k khon u tin l

100 triu ng v k khon sau nhiu hn k khon trc 20 triu ng, li sut
l 8,5%/k. Xc nh hin gi v gi tr tng lai ca chui tin t trn.
.S. 5.588.200.222 VND

12.634.828.172 VND
14. Mt chui tin t pht sinh vo u k gm 15 k, k khon u tin l 75

triu ng v k khon sau tng 15% so vi k khon trc, li sut l 8%/k.
Xc nh gi tr tng lai v hin gi ca chui tin t trn.
.S. 5.754.089.910 VND
1.811.091.938 VND
15. Mt ngi gi vo Ngn hng vo u mi nm nhng khon tin nh

sau:
- 5 nm u tin, mi nm gi 50 triu ng.
- 5 nm tip theo, mi nm gi 75 triu ng.
- 5 nm cui cng, mi nm gi 80 triu ng.
Nu li sut tin gi Ngn hng p dng trong sut thi gian trn l
7,5%/nm th cui nm th 15, ngi c mt s tin l bao nhiu?
.S. 1.940.165.588 VND
16. ng A gi ngn hng vo u mi qu 3 triu ng lin tip trong 3 nm,

li sut tin gi l 2,5%/qy. K t u nm th t, ng A rt ra mi qu l 3,5
triu ng. Xc nh s tin ng A cn li trong ti khon vo u nm th nm.
.S. 31.928.056 VND
17. Mt ngi gi tin u n vo ngn hng vo cui mi nm lin tip

trong 5 nm: Nm u tin gi 15 triu ng v nm sau tng hn nm trc 1
triu ng. Ba nm sau ngy gi cui cng, ngi rt tin ra u n hng
nm nhng khon tin bng nhau trong bn nm th ti khon kt ton. Xc nh
s tin ngi ny rt ra hng nm bit li sut tin gi l 8%/nm.
.S. 34.804.553 VND

18. Mt cng ty A bn tr chm mt h thng thit b vi tng s tin thanh
ton l 1 t ng, phng thc thanh ton nh sau: tr ngay 200 triu ng, s
cn li thanh ton trong 5 nm vi s tin tr mi nm bng nhau. Ngi mua
thit b ngh vi cng ty ch tr mt ln vo cui nm th hai sau ngy nhn
thit b mt s tin l 900 triu ng. Li sut tr chm l 10%/nm.
1. Cng ty A c nn bn thit b khng?
2. Nu cng ty A ng s tin thanh ton l 900 triu ng th cng

ty nn yu cu ngi mua tr lc no l hp l.
.S. 1. Khng nn
2. Sau 1,150544 nm
CHNG 5
U T DI HN
(INVESTMENT)
Mc tiu ca chng
u t, ni mt cch n gin, l vic s dng tin nhm mc ch sinh li. y

l c trng hng u ca u t. i vi mt doanh nghip, khi xem xt mt d
n u t, doanh nghip lun xem xt trc tnh hiu qu v mt ti chnh
ca d n. Ni cch khc, mi quan tm ch yu ca doanh nghip l kh nng
sinh li ca vn gp m d n mang li. Cu hi t ra l nhng ch tiu no
nh gi tnh hiu qu v mt ti chnh ca mt d n u t ? Khi ng trc
nhiu d n chn la, cn phi lm th no ? Trong iu kin c ri ro, cc
ch tiu nh gi c p dng ra sao? Chng ny s a ra cu tr li cho
nhng vn nu trn.
S tit : 6 tit
Tit 1, 2, 3 :
5.1. Tng quan

5.1.1. Khi nim
u t l s b vn (t bn) di hn vo kinh doanh nhm mc ch kim

li.
u t gm:
- u t cho sn xut kinh doanh nh xy dng x nghip, phn

xng, i mi, thay th ti sn c nh, tng vn lu ng.
- u t v ti chnh nh cho vay, mua chng khon,
5.1.2. Chi ph ca u t
Trong hot ng u t, ngi u t phi tn nhiu chi ph. l nhng

chi ph v kho st, thm d, thit k, xy dng, mua sm v lp t my mc,
thit b m nh u t phi b ra trong thi gian xy dng c bn. cng c
th l s tin vay, mua chng khon, Tng s tin b ra trong giai on ny
gi l tng chi ph cho u t ban u.
5.1.3. Thu nhp ca u t
Sau thi gian xy dng c bn l thi gian khai thc hot ng kinh
doanh. Trong thi gian ny, ngi ta s phi d on thu nhp ca u t hng
nm. Thu nhp ca u t bao gm tin khu hao v tin li sau thu.
Thu nhp Tin khu hao Li sau thu

= +
ca u t nm k nm k nm k
- Tin khu hao nm k: l tin khu hao ca tng s tin u t gc

ban u. Tin khu hao ny ph thuc vo gi tr ti sn cn tnh khu hao nm
k v phng php khu hao c p dng.
V d:
Mt u t di hn vi tng s tin u t l 500 triu ng s c

khu hao trong 5 nm. Tnh tin khu hao mi nm theo phng php ng
thng, theo phng php khu hao nhanh gim dn theo gi tr (h s khu hao
l 2) v theo phng php khu hao nhanh gim dn theo thi gian.
Tin khu Gi tr cn tnh khu hao T l khu

= x
hao nm k nm k hao nm k
Ta c bng sau:
n v : triu ng
Khu hao theo Khu hao nhanh Khu hao nhanh gim
Nm
ng thng gim dn theo gi tr dn theo thi gian
1 100 500 x 40% = 200 500 x 33% = 165
2 100 300 x 40% = 120 500 x 27% = 135
3 100 180 x 40% = 72 500 x 20% = 100
4 100 118 x 40% = 43,2 500 x 13% = 65
5 100 64,8 500 x 7% = 35
Cng 500 500 500
- Tin li sau thu (li rng): l hiu ca tng doanh thu tr tng chi
ph v thu.
5.1.4. Chi ph s dng vn trong u t
u t l b tin vo hot ng kinh doanh nhm mc ch li nhun.

Tin u t c th l t ngun vn ch s hu hoc l ngun vn vay n. Do ,
cn phi tnh ton chi ph s dng ng tin trong u t thng qua chi ph s
dng vn.
Chi ph s dng vn trong u t ph thuc vo c cu vn u t v chi

ph s dng ca tng ngun vn u t.
- i vi ngun vn vay:
* Chi ph s dng vn vay trc thu: Li sut quy nh trong

hp ng vay n.
* Chi ph s dng vn vay sau thu = Li sut trc thu x (1

- Thu sut thu li tc).
V d:
Li sut n vay trc thu l 10%/nm. Hot ng u t

ny chiu thu li tc l 30%.
Li sut n vay sau thu = 10% x (1 30%) = 7%
- i vi ngun vn ch s hu:
Chi ph s dng vn ch s hu chnh l t sut s dng vn

mong i.
Nu gi i l chi ph s dng vn trong u t di hn, ta c:
i = x Rbk x (1-t) + x Rsk

Trong :
- Bk: t trng (%) ca mn n k so vi tng vn u t.
- Sk: t trng (%) ca vn ch s hu k so vi tng vn

u t.
- Rbk: li sut trc thu ca mn n k.
- Rsk: t sut s dng vn ch s hu k
- t: thu sut thu li tc.
V d: Mt d n u t cn 1 t ng v s tin ny t cc ngun
v li sut nh bng sau. Cho bit thu sut thu li tc l 30%.
Li sut trc
Ngun vn T trng Li sut sau thu
thu
I. N vay 35%
1. N 1 10% 15% 10,5%
2. N 2 15% 14% 9,8%
3. N 3 20% 13% 9,1%
II. Vn ch s hu 60% T sut li nhun
1. VCSH 1 15% 14%
2. VCSH 2 20% 15%
3. VCSH 3 25% 16%
T bng trn, ta c li sut s dng vn u t bnh qun ca d n nh

sau:
T trng Li sut sau thu Li sut trung bnh

Ngun vn
(1) (2) (3) = (1)x(2)
I. N vay 45%
1. N 1 10% 10,5% 1,05%
2. N 2 15% 9,8% 1,47%
3. N 3 20% 9,1% 1,82%
Cng N 4,34%
II. Vn ch s hu 55% T sut s dng
vn mong i
1. VCSH 1 10% 14% 2,1%
2. VCSH 2 20% 15% 3,0%
3. VCSH 3 25% 16% 4,0%
Cng VCSH 9,1%
Tng cng 13,44%
Vy, chi ph s dng vn vn ca d n u t trn l 13,44%.
5.2. Hiu qu kinh t ca u t di hn
Hiu qu kinh t ca cc u t di hn c th hin qua cc tiu chun

sau:
- Gi tr hin ti rng ca u t (NPV) ti mt thi im c chn

lm gc thi gian v theo li sut s dng vn i.
- T sut hon vn ni b (IRR).
- Thi gian hon vn.
5.2.1. Gi tr hin ti rng ca u t ( NPV: Net Present Value)
Gi:
- CF0: Tng s tin chi cho u t ban u ti thi im 0 (gc thi

gian);
- CFk: Thu nhp u t nm k trn thang thi gian;
S biu din:
- Tr gi hin ti rng ca u t (NPV) l hiu ca tng thu nhp v

tng chi ca u t ti thi im c chn lm gc thi gian theo li sut s
dng vn i.
- Thi im c chn lm gc thi gian c th l mt thi im bt

k. Tuy nhin, ngi ta thng chn thi im bt u ca u t lm gc
tnh NPV.
Thi gian u t c tnh t thi im bt u u t cho n thi im
kt thc u t. Thi gian u t c chia lm n k. i vi hot ng u t
di hn, k u t thng c thi gian l 1 nm.
Theo s trn, thi im 0 c chn lm thi im gc, NPV:
NPV = -CF0 +
Trong :
- NPV: Tr gi hin ti rng ca u t ti

thi im 0.
- CF0: Tng s chi cho u t ban u ti 0.
- : Tng tr gi ca thu nhp u t ti 0.
- i: Chi ph s dng vn trong hot ng

u t.
* Nu NPV > 0: Hot ng u t c li rng => u t c hiu qu

kinh t.
* Nu NPV < 0: Hot ng u t b l rng => u t khng c hiu

qu kinh t.
* Nu NPV = 0: Hot ng u t ch b p chi ph s dng vn

u t.
Kt lun:
Dng ch tiu NPV thm nh hiu qu kinh t ca u t c th

hin nh sau:
* Mt d n u t s c chp nhn nu NPV 0 v s khng

c chp nhn nu NPV < 0.
* Nu c nhiu d n u t loi b nhau, d n c chn s l d

n c NPV > 0 ln nht.
V d:
Mt d n u t i hi mt s vn 500 triu ng. Thu nhp ca u t

d tr vo khong 60 triu mi nm lin tip trong 10 nm, bt u t nm th
nht. Cho bit d n ny c li khng bit li sut s dng vn l 13%/nm.
Gii:
NPV = -CF0 + = -500.000.000 + 60.000.000x = 154.359 ng.
Vy d n ny c li.
Ch :
- C th tnh NPV ti mt thi im p bt k (0<p<n).Theo phng

thc li kp, ta c:
NPVp = NPV0(1 + i)p
- Trong trng hp tin chi cho u t c thc hin qua nhiu k

(V d: Nhng d n u t ln c thi gian xy dng c bn ko di trong
nhiu nm), tng chi ph u t ti thi im c chn lm thi im gc l
tng tr gi ca cc chi ph u t ti nhng thi im khc c quy v thi
im gc.
V d:
Xt 1 k hoch u t gm hai giai on nh sau:
- Thi gian thi cng, chi ph tng nm l -CFk vi k = 1, 2, 3,

, m.
- Thi gian khai thc hot ng kinh doanh, thu nhp mi

nm l CFk vi k = m+1, m+2,,n.
Chi ph s dng vn l i.
S biu din
NPV = - +
Khi , tng chi ph cho d n u t ban u ti thi im 0 l:
CF0 =
- V nguyn tc, chn mt trong nhiu d n u t, ch cn chn

d n no c NPV ln hn. Tuy nhin, nu thi hn ca nhng d n ny khc
nhau, ta phi thn trng. i vi nhng trng hp nh vy, ta c th dng cch
sau: Lp li tng d n cho n khi vng i ca chng bng nhau, sau dng
quy tc NPV chn.
V d:
Mt doanh nghip ang xem xt mua mt trong hai thit b A v B. A hot

ng trong 3 nm trong khi B ch hot ng trong 2 nm.
n v: Triu ng.
My Gi Thu nhp qua cc nm

A 16 7 7 7
B 10 6,5 6,5 -
Li sut hin ho (Chi ph s dng vn) l 12%/nm.
Doanh nghip nn chn thit b no?
Gii:
NPVA = -16 + 7x= 0,73 triu ng.
NPVB = -10 + 6,5(1+12%)-1 + 6,5(1+12%)-2 = 0,88 triu ng.
=> Doanh nghip c nn chn thit b B khng (v NPV B > NPVA)?

Khng chc chn v my B b thay th sm hn 1 nm so vi my A.
=> Mt cch so snh hai u t ny l tnh gi tr hin ti ca hai

u t vi thi hn l 6 nm (cui nm th 6, c hai my u phi b thay th)
n v: Triu
ng.
My Gi Thu nhp qua cc nm

A 16 7 7 7 - 16 7 7 7
B 10 6,5 6,5 10 6,5 6,5 - 10 6,5 6,5
=> NPVA= -16+7x+[-16 + 7x]x(1+12%)-3

= 1,24 triu ng.
=> NPVB= -10 + 6,5(1+12%)-1 - 3,5(1+12%)-2 + 6,5(1+12%)-3
-3,5(1+12%)-4 + 6,5(1+12%)-5 + 6,5(1+12%)-6
= 2,14 triu ng.
=> Chn my B v NPVB > NPVA
5.2.2. T sut hon vn ni b (IRR: Internal Rate of Return, TRI: Taux de

rentabilit interne)
T sut hon vn ni b c nh ngha l li sut m ti NPV= 0.

y cng chnh l t sut sinh li ca d n u t.
NPV = -CF0 + = 0
CF0 =
xc nh IRR, ta c th s dng my tnh ti chnh hoc my vi tnh. Ta

cng c th dng phng php ni suy tm IRR.
Da vo phng trnh NPV = -CF 0 + = 0, phng php ni suy p dng

trong trng hp ny nh sau :
Chn IRR1, IRR2 sao cho :
IRRk IRR1 IRR2

NPV(IRRk) NPV(IRR1) > 0 NPV(IRR2) < 0
m bo chnh xc, IRR2 - IRR1 1%. Lc :
IRR = IRR1 + (IRR2 IRR1)x
IRR = IRR1 + (IRR2 IRR1)x
Nhn xt:
* Nu IRR > i: Hot ng u t c hiu qu kinh t.
* Nu IRR < i: Hot ng u t khng c hiu qu kinh t.
* Nu IRR = i: Hot ng u t ch b p chi ph s dng vn

u t.
Kt lun:
* Mt d n u t s c chp nhn nu IRR i v s khng

c chp nhn nu IRR < i.
* Nu c nhiu d n u t loi b nhau, d n u t c IRR > i

cao nht.
Ch : Hai ch tiu NPV v IRR l hai ch tiu quan trng nht nh gi

v thm nh v mt hiu qu kinh t ca cc hot ng u t di hn.
th biu din
V d:
1. Mt nh u t u t vo mt d n trong vng 5 nm. ng ta b

ra s tin ban u l 100.000.000VND v thu c cc khon thu nhp l
10.000.000VND, 20.000.000VND, 40.000.000VND, 35.000.000VND v
30.000.000VND ln lt vo cui nm 1, 2, 3, 4,5. Tnh t sut sinh li ca u
t.
th biu din
CF0 =
100 = ++++
i 9,0% IRR 10%

101,09 100 98,37
IRR = 9,0% + (10% - 9,0%)x= 9,4%
2. Mt nh my u t cho mt dy chuyn thit b vo u nm c

gi tr l 300 triu ng v d on thu c cc khon thu nhp hng nm
trong 5 nm nh sau:
n v: Triu ng.
1 2 3 4 5
Nm
Thu nhp 80 85 90 75 60
Gi tr ph thi ca trang thit b vo cui nm th 5 l 40 triu.
Xc nh t sut hon vn ni b ca u t.
th biu din
Ta c: CF0 =
300 = ++++
i 13,0% IRR 13,1%

300,013 300 299,266
IRR = 13,0% + (13,1% - 13,0%)x= 13,002%
3. Ly li v d 1 trn trn v thm gi thit nh sau: Vo cui nm

th 5, nh u t b thm mt s tin l 50.000.000VND v d n ko di thm
3 nm vi thu nhp vo cui mi nm ln lt l 25.000.000VND,
20.000.000VND v 15.000.000VND. Tnh t sut li ca u t trong trng hp
ny.
th biu din
100 = +++++ +
i 9,0% IRR 10,0%

101,9 100 98,67
IRR = 9,0% + (10% - 9,0%)x= 9,59%
5.2.3. Thi gian hon vn
Thi gian hon vn l thi gian m tng s tin u t ban u s c

thu hi li cho ngi u t.
* Nu khng tnh n yu t li sut trn thang thi gian th thi gian

hon vn ca u t c tnh nh sau:
CF0 =
Trong :
- CF0: Tng s tin u t ban u.
- CFk: Thu nhp ca u t nm k
- m: S nm thu hi vn.
T phng trnh trn, ta tnh c m.
Trong trng hp CFk bng nhau v bng CF:
m=.
* Nu tnh n yu t li sut trn thang thi gian u t th thi gian

hon vn c tnh t phng trnh:
CF0 =
Trng hp CFk bng nhau v bng CF, m s c tnh t

phng trnh sau:
CF0 = CF x
* Trong thc t hin nay ngi ta tnh thi gian hon vn u t

khng tnh n yu t li sut trn thang thi gian.
Kt lun:
* Nu dng tiu chun thi gian thu hi vn u t nh gi hiu

qu ca u t, ngi ta s xc nh mt s nm nh mc thu hi vn u t,
v d :
- m : d n c chp nhn.
- m > : d n khng c chp nhn.
* Nu c nhiu d n u t, d n no c thi gian hon vn ngn

hn s t ri ro hn.
Tiu chun thi gian thu hi vn khng th nh gi mt cch ng n

hiu qu kinh t ca u t di hn. Tuy nhin, n l mt tiu chun quan trng
thm nh d n u t.
V d:
C 3 d n u t A, B, C v thu nhp ca tng d n qua cc nm nh
sau:
n v: Triu ng.
D n 1 2 3 4 5
A 4.000 4.000 4.000 4.000 4.000 20.000
B 2.000 3.000 4.000 5.000 6.000 20.000
C 6.000 5.000 4.000 3.000 2.000 20.000
Tng chi ph u t ban u ca ba d n u bng nhau v bng 15.000
triu ng.
Tnh thi gian hon vn ca ba d n u t trn (khng tnh n yu t

li sut).
Gii:
Thi gian hon vn ca ba d n u t A, B, C ln lt l:
mA = 3,75 nm.
mB = 4 nm.
mC = 3 nm.
D n C t ri ro nht.
Tit 4, 5, 6:
5.3. Hiu qu kinh t ca u t di hn c tnh n ri ro
Trong thc t, u t thng c nhiu ri ro (tt hoc xu) lm cho d n

c th t hiu qu cao hoc tht bi. Do , khi tnh ton hiu qu kinh t ca
u t cn phi o lng ri ro ca u t, t tnh ton hiu qu kinh t ca
u t vi mi ri ro khc nhau.
5.3.1. Ri ro ca u t
C nhiu phng php o lng ri ro ca u t khc nhau:
- Da vo kinh nghim.
- Phng php xc sut thng k. Phng php ny l phng

php quan trng trong o lng mc ri ro ca u t.
Mt d n u t c thu nhp trong mt nm c phn phi theo xc
sut nh sau:
Thu nhp ca u t Xj X1 X 2 X 3 Xm-1 Xm

Xc sut pj p1 p2 p3 ... pm-1 pm
Trong :
- Xk (k = 1,,m): thu nhp c th c ca u t.
- pk (k = 1,,m): xc sut c th c ca u t:
=1
K vng ton ca phn phi thu nhp theo xc sut (gi tr trung bnh):
Ri ro ca u t c th hin qua mc ri ro v h s ri ro.
5.3.1.1. Mc ri ro,
Mc ri ro c o lng thng qua lch tiu chun ca thu nhp:
* Nu cng ln, ri ro cng cao.
* Nu cng nh, ri ro cng t.
5.3.1.2. H s ri ro, H
Trong trng hp nhiu d n c cng mc ri ro , nu dng so

snh ri ro ca cc u t th khng th thy c. Khi , ngi ta s dng h
s ri ro nh gi.
H =
Trong :
- H: H s ri ro.
- CF0: Tng chi ph u t ban u.

* Nu H cng ln, ri ro cng cao.
* Nu H cng nh, ri ro cng t.
5.3.2. Hiu qu kinh t ca u t trong iu kin c ri ro
Hiu qu kinh t ca cc u t di hn trong iu kin c ri ro cng c

nh gi qua cc tiu chun sau:
- Gi tr hin ti rng ca u t (NPV) ti mt thi im c chn

lm gc thi gian v theo li sut s dng vn i.
- T sut hon vn ni b (IRR).
- Thi gian hon vn (n).
Tuy nhin, cc tiu chun ny c iu chnh theo cc mc ri ro.
- D n u t nhiu ri ro, chi ph s dng vn i phi cao hn d

n u t t ri ro.
- D n u t nhiu ri ro, dng thu nhp ca u t phi iu

chnh h thp theo h s iu chnh h(0,1). D n t ri ro, dng thu nhp khng
c s iu chnh no.
V d:
Cho hai d n u t vi thu nhp rng mi nm c phn phi nh

sau:
D n A:
Li rng 25 30 35 40 45
Xc sut 0,15 0,20 0,35 0,20 0,10
D n B:
Li rng 60 50 40 45 55
Xc sut 0,05 0,10 0,60 0,15 0,10
Vn u t ban u ca hai d n l 300 triu ng v thi gian sn xut

kinh doanh ca d n l 5 nm. Khu hao theo ng thng.
1. Xc nh mc ri ro ca mi d n.
2. Nu li sut hin ha l 14% cho d n c mc ri ro thp v 16%
cho d n c mc ri ro cao, d n u t no hiu qu hn.
3. Xc nh IRR ca hai d n u t.
Gii:
1. Xc nh mc ri ro ca mi d n.
Tin khu hao vn u t ca hai d n mi nm:
= 60 triu ng.
Li rng bnh qun mi nm:
- D n A:
LrA = 25x0,15 + 30x0,20 + 35x0,35 + 40x0,20 + 45x0,10
= 34,5
- D n B:
LrB = 60x0,05 + 50x0,10 + 40x0,60 + 45x0,15 + 55x0,10
= 44,25
Thu nhp bnh qun mi nm:
- CFA = 34,5 + 60 = 94,5
- CFB = 44,25+ 60 = 104,25
Mc ri ro:
- D n A:
A=
A = 5,8949.
- D n B:
B =
B = 6,1796.
D n B c mc ri ro cao hn d n A.
2. D n A c li sut hin ho l 14%:
NPVA = -300 + 94,5x= 21,43.
D n B c li sut hin ho l 16%:
NPVB = -300 + 104,25x= 35,64.
D n B hiu qu hn d n A.
3. Xc nh t sut hon vn ni b ca u t:
- D n A:
300 = 94,5x
i 17,3% IRRA 17,4%

94,5x 300,27 300 299,58
IRRA = 17,3% + (17,4% - 17,3%)x= 17,34%
- D n B:
300 = 104,25x
i 21,7% IRRB 21,8%

104,25x 300,46 300 299,82
IRRB = 21,7% + (21,8% - 21,7%)x= 21,77%
S tit sa bi tp chng 4 v 5 : 4 tit
Tm tt chng
Cc ni dung chnh :
u t l s b vn (t bn) di hn vo kinh doanh nhm mc ch kim li.

Trong giai on xy dng c bn, nh u t phi b ra nhiu chi ph, gi l tng
chi ph cho u t ban u. Sau thi gian xy dng c bn l thi gian khai thc
hot ng kinh doanh. Trong thi gian ny, ngi ta s phi d on thu nhp
ca u t hng nm :
Thu nhp Tin khu hao Li sau thu

= +
ca u t nm k nm k nm k
- Tin khu hao nm k: l tin khu hao ca tng s tin u t gc

ban u.
Tin khu Gi tr cn tnh T l khu

= x
hao nm k khu hao nm k hao nm k
- Tin li sau thu (li rng): l hiu ca tng doanh thu tr tng chi
ph v thu.
Chi ph s dng ng tin trong u t c phn nh thng qua qua chi ph

s dng vn:
i = x Rbk x (1-t) + x Rsk
Trong :
- Bk: t trng (%) ca mn n k so vi tng vn u t.
- Sk: t trng (%) ca vn ch s hu k so vi tng vn

u t.
- Rbk: li sut trc thu ca mn n k.
- Rsk: t sut s dng vn ch s hu k
- t: thu sut thu li tc.
Cc tiu chun nh gi hiu qu kinh t ca cc u t di hn:
- Gi tr hin ti rng ca u t (NPV) ti mt thi im c chn lm

gc thi gian v theo li sut s dng vn i.
NPV = -CF0 +
Trong : NPV: Tr gi hin ti rng ca u t ti thi im 0.
CF0: Tng s chi cho u t ban u ti 0.
: Tng tr gi ca thu nhp u t ti thi im 0.

i: Chi ph s dng vn trong hot ng u t.
S dng ch tiu NPV:
+ Mt d n u t s c chp nhn nu NPV 0 v s khng

c chp nhn nu NPV < 0.
+ Nu c nhiu d n u t loi b nhau, d n c chn s l d

n c NPV > 0 ln nht. Tuy nhin, nu thi hn ca nhng d n ny khc
nhau, ta phi lp li tng d n cho n khi vng i ca chng bng nhau, sau
dng quy tc NPV chn.
- T sut hon vn ni b (IRR): li sut m ti NPV= 0.
C th s dng my tnh ti chnh, my vi tnh hoc dng phng php

ni suy tm IRR.
S dng ch tiu IRR:
+ Mt d n u t s c chp nhn nu IRR i v s khng

c chp nhn nu IRR < i.
+ Nu c nhiu d n u t loi b nhau, d n u t c IRR > i

cao nht.
- Thi gian hon vn: thi gian m tng s tin u t ban u s c thu
hi li cho ngi u t.
+ Nu khng tnh n yu t li sut trn thang thi gian th thi gian
hon vn ca u t c tnh t phng trnh:
Trong : - CF0: Tng s tin u t ban u.
- CFk: Thu nhp ca u t nm k
- m: S nm thu hi vn.
+ Nu tnh n yu t li sut trn thang thi gian u t th thi gian
hon vn c tnh t phng trnh:
Trong thc t hin nay ngi ta tnh thi gian hon vn u t khng tnh
n yu t li sut trn thang thi gian.
S dng ch tiu thi gian hon vn:
+ Gi s s nm nh mc thu hi vn u t l :
- m : d n c chp nhn.
- m > : d n khng c chp nhn.
+ Nu c nhiu d n u t, d n no c thi gian hon vn ngn

hn s t ri ro hn.
Trn thc t, lun c cc yu t bt thng xy ra. Do , khi tnh ton

hiu qu kinh t ca u t cn phi o lng ri ro ca u t, t tnh ton
hiu qu kinh t ca u t vi mi ri ro khc nhau. Ri ro ca u t th
hin qua mc ri ro v h s ri ro:
- Mc ri ro, : Mc ri ro c o lng thng qua lch tiu chun ca

thu nhp:
Trong : - Xk (k = 1,,m): thu nhp c th c ca u t.
- pk (k = 1,,m): xc sut c th c ca u t:
- : gi tr trung bnh ca thu nhp.
* Nu cng ln, ri ro cng cao.
* Nu cng nh, ri ro cng t.
- H s ri ro, H: c s dng trong trng hp nhiu d n c cng

mc ri ro :
Trong : - H: H s ri ro.
- CF0: Tng chi ph u t ban u.
* Nu H cng ln, ri ro cng cao.
* Nu H cng nh, ri ro cng t.
Cc tiu chun nh gi hiu qu ca mt d n u t trong trng

hp c tnh n ri ro ging trong trng hp khng xt n ri ro. Tuy nhin,
cc tiu chun ny c iu chnh theo cc mc ri ro:
- D n u t nhiu ri ro, chi ph s dng vn i phi cao hn d

n u t t ri ro.
- D n u t nhiu ri ro, dng thu nhp ca u t phi iu

chnh h thp theo h s iu chnh h(0,1). D n t ri ro, dng thu nhp khng
c s iu chnh no.
D n c ri ro cao hn phi c NPV v IRR ln hn.
Bi tp
1. Mt doanh nghip nghin cu mt d n u t nh sau:
- S vn u t ban u l 700 triu ng.
- Trong 10 nm tip theo, bt u t cui nm 1, thu nhp ca u t

mi nm l 120 triu. ng.
- Chi ph s dng vn l 13%.
D n ny c li khng?
.S. Khng nn (NPV = -43,23 triu VND)
2. Mt d n u t vi s vn b ra ban u l 500 triu ng. Thu nhp

ca u t trong qu trnh sn xut kinh doanh hng nm nh sau:
Nm 1 2 3 4 5
Thu nhp 150 200 170 125 100
Xc nh t sut hon vn ni b IRR.
.S. 16,32%
3. C hai d n u t vi s vn b ra ban u l 200 triu ng. Thi gian

sn xut kinh doanh l 10 nm vi thu nhp hng nm c th hin theo th
nh sau:
Xc nh:
1. Gi tr hin ti rng ca u t (NPV) bit t sut s dng vn l

15,5%/nm.
2. T sut hon vn ni b (IRR).
3. D n no hiu qu hn.
.S. 1. NPVA = 30,48 triu VND v NPVB = 49,61 triu VND
2. IRRA = 21,04% v IRRB = 23,29%
3. D n B
4.
4. Mt ngi b mt khon vn kinh doanh, thu nhp t c qua cc nm

nh sau:
- Cui nm th hai: 400 triu ng.

- Ci nm th ba: 425 triu ng.
- Cui nm th t: 410 triu ng.
- Cui nm th nm: 430 triu ng.
Xc nh:
1. S vn b ra ban u.
2. Gi tr t c vo cui nm th 6.
Bit t sut sinh li ca d n u t ny l 11%.
.S. 1. 1.160.669.081 VND
2. 2.170.932.339 VND
5. Mt doanh nghip xem xt mua mt trong hai thit b sau:
- Thit b th nht gi 200 triu ng, s dng trong 7 nm v thu

nhp do vic s dng thit b ny mang li cho doanh nghip mi
nm 50 triu ng.
- Thit b th hai gi 150 triu ng hot ng trong 7 nm v thit b

ny lm tng thu nhp ca doanh nghip thm mi nm 40 triu
ng.
Doanh nghip nn chn thit b no?
.S. Thit b 2 (IRRthit b 2 < IRRthit b 1)
6. Mt cng ty nghin cu mua mt trong hai dy chuyn sn xut sau:
- Dy chuyn 1 c gi 150 triu ng, s dng trong 8 nm v vic

s dng dy chuyn ny lm tng nng sut v thu nhp ca u t
do tng thm 50 triu ng.
- Dy chuyn 2 gi 75 triu ng, hot ng trong 4 nm v lm thu

nhp ca u t tng hn mi nm l 45 triu ng.
Thit b no c li hn cho cng ty? Bit chi ph s dng vn l 13%.

.S. My A (NPVA > NPVB)
7. Mt doanh nghip b vn vo mt hot ng u t nh sau:
- u nm th nht: 1.500 triu ng.
- u nm th hai: 1.800 triu ng.
- u nm th ba: 1.600 triu ng.
Bt u t nm th t, d n i vo hot ng v thu nhp doanh nghip

t c nh sau:
- Ba nm u tin, cui mi nm thu c 1.200 triu ng.
- Bn nm cui cng, cui mi nm thu c 1.450 triu ng.
Nu gi tr thanh l ca d n ny khng ng k, xc nh t sut sinh li

ca hot ng u t trn.
.S. i = 11,55%
8. C mt d n u t nh sau:
- Thi gian xy dng l 3 nm vi chi ph vo cui nm 1 l 500 triu

ng, cui nm 2 l 300 triu ng v cui nm 3 l 200 triu ng.
- K t nm th t, d n i vo hot ng. Thi gian hot ng kinh

doanh l 15 nm. Thu nhp hng nm trong 5 nm u tin l 300
triu ng, trong 5 nm tip theo l 200 triu ng v trong nm cui
cng l 100 triu ng.
Xc nh:
1. Gi tr hin ti rng ca u t (NPV) bit chi ph s dng vn l

14%.
2. T sut hon vn ni b (IRR).
T quyt nh d n ny c nn u t c khng?
.S. 1. 170,13 triu VND

2. 18,35%
9. Mt ngi mua mt cn nh tr gi 500 triu ng; sa cha ht 50 triu

ng v sau cho thu cn nh vi nhng iu khon sau:
- Thu trong vng 5 nm.
- Cui mi nm, ngi i thu phi tr 75 triu ng. Ngi cho thu
phi tr mt khon thu vi thu sut l 20% trn thu nhp cho thu
nh.
Gi s sau 5 nm, gi tr ca cn nh tng 15%, hy xc nh t sut sinh

li ca hot ng u t trn.
.S. 11,765%
10. Mt cng ty d tnh u t vo mt ti sn tr gi 500 triu. Tui th ca

ti sn u t l 10 nm. Thu nhp ca u t vo cui mi nm phn phi nh
sau:
Li rng 90 100 80
Xc sut 0,60 0,20 0,20
Xc nh:
1. NPV bit chi ph s dng vn l 14%.
2. IRR
.S. 1. -26,80 triu VND
2. 12,41%
11. Mt cng ty xem xt hai d n u t nh sau:
- D n A:
Vn u t ban u: 400 triu ng.

Thi gian khu hao vn: 5 nm (Khu hao theo ng thng)
Phn b thu nhp ca u t mong i hng nm nh sau:
Li rng 120 110 130

Xc sut 0,30 0,40 0,30
- D n B:
Vn u t ban u: 1 t ng.
Thi gian khu hao vn: 5 nm (Khu hao theo ng thng)
Phn b thu nhp ca u t mong i hng nm nh sau:
Li rng 200 250 220

Xc sut 0,45 0,25 0,30
Bit chi ph s dng vn l 13% cho d n t ri ro v 15% cho d n

nhiu ri ro. Cng ty nn chn d n no u t.
.S. D n B (Ri ro B< Ri ro A, NPVB > NPVA)
CHNG 6
TRI KHON
Mc tiu ca chng
Chng ny s bn v tri khon, mt chng t nhn n trung v di hn ca

ngi i vay i vi ngi cho vay. i vi mt khon vay, c nhiu phng
thc thanh ton khc nhau. Mc tiu ca chng s l gii thiu mt s phng
thc thanh ton khon vay v li sut thc s m ngi i vay phi chu. Ngoi
ra, vic xc nh gi ca tri khon v t sut li nhun u t tri khon mang
li cng l cc ni dung chnh ca chng.
S tit : 6
Tit 1, 2, 3, 4 :
6.1. Tng quan
6.1.1. Khi nim tri khon
Tri khon l mt chng t nhn n trung v di hn ca ngi i vay i

vi ngi cho vay.
thanh ton, ngi i vay phi tr li s tin vay v s tin li trn s

vn thiu n.
6.1.2. Cc loi tri khon
6.1.2.1.Khon vay trung di hn
Khon vay trung di hn l khon vay c thi hn vay trn 1 nm:
- Khon vay trung hn: thi hn vay t 1 n 3 nm.
- Khon vay di hn: thi hn vay trn 3 nm.
6.1.2.2.Cho thu ti chnh
Cho thu ti chnh l mt hot ng tn dng trung di hn, thng qua vic
cho thu my mc, thit b, phng tin vn chuyn v cc ng sn khc. Bn
cho thu cam kt mua my mc thit b, phng tin vn chuyn v ng sn
theo yu cu ca bn thu, v nm gi quyn s hu ti sn thu. Bn i thu
c s dng ti sn thu v thanh ton tin thu trong sut thi hn thu
c hai bn tha thun v khng c hu b hp ng trc hn.
Khi kt thc thi hn thu, bn thu c chuyn quyn s hu mua li

hoc tip tc thu ti sn theo cc iu kin tha thun trong hp ng thu
ti sn.
6.2. Cc phng thc thanh ton n
Trong phn ny, ta nghin cu vic thanh ton n thng thng, tc l

khon n ch lin quan n hai ch th: mt ngi i vay v mt ngi cho vay.
Ngi cho vay c th giao vn mt ln hoc nhiu ln. Ngi i vay c th tr
vn v li theo nhiu phng thc khc nhau tu thuc vo s tha thun gia
hai bn khi k kt hp ng vay.
Trong mt hp ng vay vn cn xc nh r cc yu t sau :
- S tin cho vay (vn gc) : V0

- Li sut vay vn cho 1 k (nm, qu, thng,) : i
- Thi hn vay (nm, qu, thng,) :

n
- Phng thc thanh ton vn v li.
6.2.1. Tr vn vay (vn gc) v li mt ln khi o hn
Phng thc ny t c p dng v gy nn nhng kh khn cho c

ngi i vay v ngi cho vay.
6.2.1.1.Phng thc hon tr
Li tr nh k: I=0
S tin ngi i vay phi tr khi o hn: Vn = V0.(1+i)n
6.2.1.2.c im
- i vi ngi cho vay: Phng thc ny khng mang li thu nhp

thng xuyn, ng thi ri ro rt cao.
- i vi ngi i vay: Phng thc ny to nn kh khn v ti

chnh v phi hon tr mt s tin ln vo thi im o hn.
6.2.1.3.Ngi i vay thanh ton n bng cch lp qu tr n
Trn thc t, v s tin tr vo ngy o hn kh quan trng nn ngi i

vay thng chun b s tin ny bng cch u t vo mi nh k mt s tin a
theo li sut i vi mc ch s c mt tng gi tr vo ngy o hn l V n em
tr cho ngi i vay.
Ta c: Vn = a x
V0.(1+i)n = a x
a = V0.(1+i)n x
6.2.1.4.Bng hon tri
Bng ny c lp theo di n vay v tr n. Qua bng ny, ta c th

bit:
- S vn cn thiu n vo u k.
- S tin li phi tr trong k.
- S tin vn gc tr trong k.
- S tin thanh ton trong k.
V d:
Mt doanh nghip vay mt khon tin l 200 triu ng, li sut 14%/nm,
thi hn 5 nm vi iu kin li vay v vn gc tr mt ln khi o hn. c
th thanh ton khon n ny khi o hn, doanh nghip u t cui mi nm
nhng khon tin bng nhau vo mt qu tr n vi li sut u t l 15%/nm.
Lp bng hon tri.
Gii:
Vn vay ban u : V0 = 200.000.000 ng.
Li sut vay : i = 14%
Li sut u t : i = 15%
S tin u t ca doanh nghip vo qu tr n cui mi nm:
a = V0.(1+i)n x = 200.000.000 x(1+14%)5x
a = 57.113.785 ng.
Bng hon tri:
n v: ng
Tng gi tr tin u
S tin thiu n Tin u t cui mi
Nm t vo cui nm k,
u nm, Vk: nm, a:
k Vk:
Vk = V0(1 + i)k a = V0.(1+i)n x
Vk = a x
1 200.000.000 57.113.785 57.113.785
2 228.000.000 57.113.785 122.794.638
3 259.920.000 57.113.785 198.327.618
4 296.308.800 57.113.785 285.190.546
5 337.792.032 57.113.785 385.082.913
6 385.082.916
6.2.2. Tr li cui nh k, n gc tr khi o hn
6.2.2.1.Phng thc hon tr
- Tin li vay s c tr cho ch n cui mi k quy nh: I= V 0.i
- Vn vay ban u s c hon tr mt ln vo ngy o hn: V 0
6.2.2.2.c im
- i vi ngi cho vay: C thu nhp thng xuyn nhng ri ro vn

cao.
- i vi ngi i vay: S tin phi tr khi o hn c gim xung so

vi phng thc 2.1. nhng vn l mt p lc ti chnh ng k.
6.2.2.3.Ngi i thanh ton n bng cch lp qu tr n
Mi nh k, ngi i vay u t mt s tin l a vi li sut i n khi

o hn s c mt s tin l Vn = V0 tr n.
th biu din s tin u t vo qu tr n:
Tng gi tr ca cc khon tin u t vo qu tr n ti ngy o hn:

Vn = a x
Vn = V 0
=> V0 = a x
=> a = V0 x
6.2.2.4.Li sut thc ngi i vay phi chu
Nu ngi i vay u t vo qu tr n c tin tr n ti ngy o

hn, khon thanh ton cn thit cui mi k a bao gm tin li tr cho ch n I
v khon tin ng vo qu tr n a: a = a + I.
Li sut thc m ngi i vay phi chu it c suy ra t cng thc sau:
V0 = a x => it
6.2.2.5.Bng hon tri
V d:
Mt doanh nghip vay mt khon tin l 100 triu ng vi li sut

13%/nm trong 5 nm. Tin li tr vo cui mi nm, n gc tr khi o hn.
c th thanh ton khon n ny khi o hn, doanh nghip u t cui mi nm
nhng khon tin bng nhau vo mt qu tr n vi li sut u t l 14%/nm.
Lp bng hon tri.
Gii:
S tin vay: V0 = 100.000.000 ng.
Li sut vay: i = 13%/nm.
Li sut u t: i = 14%/nm.
Li vay tr cui mi nm:
I = V0.i = 100.000.000 x 13% = 130.000 ng.
S tin doanh nghip u t vo qu tr n vo cui mi nm:
a = V0 x
= 100.000.000 x = 15.128.354 ng.

S tin thanh ton cui mi nm:
a = a + I = 130.000 + 15.128.354 = 15.258.354 ng.
Bng hon tri:
n v:
ng.
Tin li
Tin thanh
S tin vay tr Tin u t Tng gi tr tin u
ton cui
Nm thiu n cui cui mi nm, t vo cui nm k,
mi nm,
k u nm, mi ak: Vk:
a k:
V0: nm, Ik: ak = V0 x Vk = ak x
ak = ak + Ik
Ik = V0.i
1 100.000.000 130.000 15.128.354 15.128.354 15.258.354
2 100.000.000 130.000 15.128.354 32.374.678 15.258.354
3 100.000.000 130.000 15.128.354 52.035.486 15.258.354
4 100.000.000 130.000 15.128.354 74.448.808 15.258.354
5 100.000.000 130.000 15.128.354 100.000.000 15.258.354
Tng 650.000 75.641.770 76.291.770
6.2.3. Tr n dn nh k
Phng thc ny c p dng ph bin trong vic vay vn u t

sn xut kinh doanh. N ph hp vi c im ca hot ng u t: b vn 1
ln v thu hi vn dn dn. Phng thc ny cng thng c p dng trong
cc hnh thc mua thit b tr gp.
* th:
Vk: d n u k k + 1.
Dk: vn gc tr trong k k.
Ik: li tr trong k k.
ak: s tin phi tr trong k k, k = 0, ,n
* Cc cng thc c bn
- S tin phi tr trong k gm phn li v phn tr vn gc:
ak = Ik + Dk
- Li phi tr trong k c tnh trn d n u k:
Ik = Vk-1 x i
- D n u k sau c xc nh cn c vo d n u k trc
v s n gc tr trong k:
Vk = Vk-1 - Dk
* Cc cng thc lin h
- S tin thanh ton k cui cng, n:
an = Dn x (1+i)
Gii thch:
Vn = 0 => Vn-1 = Dn
an = Vn-1 x i + Dn = Dn(1+i)
- Lin h gia n vay ban u v n gc tr cc k:
V0 =
- Lin h gia n gc v cc k khon:
V0 c thanh ton bng cc k khon a 1, a2, , an => V0 l tng

hin gi ca cc k khon ak vi li sut i:
V0 = a1(1+i)-1 + a2(1+i)-2 + + an(1+i)-n =
- S n gc khu hao sau khi thanh ton p k, R p:
Rp =
- Lin h gia s d n u k V p sau khi thanh ton p k vi s

vn vay ban u v cc k khon:
* Vp = V 0 - R p
* Vp bng hiu s gia gi tr ca s vn vay ban u v gi tr

ca p k khon thanh ton a v thi im p:
Vp = V0(1+i)p
* Vp cng chnh l hin gi ca (n p) k khon cn phi tr

c a v thi im p:
Vp= ap+1(1+i)-1 + ap+2(1+i)-2 ++ an(1+i)-(n-p) =
* Bng hon tri
K K khon tr n,
D n u k, Tin li vay tr Vn gc tr
a k:
Vk-1: trong k, Ik: Ik = Vk-1.i trong k, Dk
k ak = Ik + Dk
1 V0 I 1 = V0 x i D1 a1 = I1 + D1
2 V1 = V0 D 1 I 2 = V1 x i D2 a2 = I2 + D2

N Vn-1 = Vn-2 Dn-1 In = Vn-1 x i Dn an = In + Dn
6.2.3.1.Tr n dn nh k vi k khon c nh
Phng thc ny c p dng kh ph bin v n gip ngi i vay tr

n dn dn, rt ph hp vi nhng ngi vay c thu nhp n nh.
a1 = a2 = = an
a. Cc cng thc c bn
- Lin h gia n gc v cc k khon thanh ton:
V0 = = = a x
=> a = V0 x
-. Lin h gia cc khon khu hao n vay:
Dk+1 = Dk(1+i)
Dk = D1(1+i)k-1
Cc khon khu hao n trong k hp thnh mt cp s nhn vi s

hng u tin l D1, cng bi l (1+i).
Gii thch:
ak = Vk-1 x i + Dk
ak+1 = Vk x i + Dk+1
=> ak+1 ak = (Vk Vk-1) x i + (Dk+1 Dk) = 0
Vk Vk-1 = - Dk
=> Dk+1 = Dk(1+i)
- Lin h gia n vay ban u v n gc tr cc k
V0 =
Dk l mt cp s nhn vi s hng ban u l D 1 v cng bi l

(1+i)
=> V0 = D1 x
=> D1 = V0 x
-. N gc hon tr trong k khon cui cng D n
a = Dn x (1+i)
=> Dn =
-. N gc hon tr trong mt k khon bt k p
Dp = D1(1+i)p-1
Dn = D1(1+i)n-1
=> Dp = Dn(1+i)p-n
Dn =
=> Dp = a x (1+i)p-n-1 =
=> Dp =
- N gc khu hao sau khi thanh ton p k, R p
R p = = D 1 x = V0 x x
= V0 x
Rp = V0 x
-. S d n u k Vp sau khi thanh ton p k
Vp = V0 Rp = V0 - V0 x = V0 x
Vp cng l hin gi ca (n-p) k khon a cha thanh ton:
Vp = a x
b. Bng hon tri
V d:
Lp bng hon tri ca mt khon vn vay 500 triu ng, li sut

10%/nm, tr n dn nh k vo cui mi nm mt khon tin bng nhau trong
5 nm.
Gii:
S tin ngi i vay phi tr mi nm:
a = V0 x = 500.000.000 x
= 131.898.740 ng.
Da trn cc cng thc c bn, lp cc ch tiu cho bng hon tr:
- S d n u mi k: Vk = Vk-1 - Dk
- S li vay tr trong k: I k = Vk x i
- S vn gc tr trong k: D k = a - Ik
Bng hon tri:
n v: ng
Tin li vay
Nm D n u Vn gc tr K khon
tr trong k,
k k, Vk-1 trong k, Dk tr n, ak
Ik
1 500.000.000 50.000.000 81.898.740 131.898.740
2 418.101.260 41.810.126 90.088.614 131.898.740
3 328.012.646 32.801.265 99.097.475 131.898.740
4 228.915.171 22.891.517 109.007.223 131.898.740
5 119.907.948 11.990.795 119.990.945 131.898.740
Tng 500.000.000
Ch :
Trn thc t, do lm trn s nn dng cui cng n ca bng hon tr

thng c Dn Vn-1, do cn phi iu chnh dng cui cng sao cho: D n = Vn-1
v Dn + In = a.
Bng hon tri:
n v: ng
Tin li vay
Nm D n u Vn gc tr K khon
tr trong k,
k k, Vk-1 trong k, Dk tr n, ak
Ik
1 500.000.000 50.000.000 81.898.740 131.898.740
2 418.101.260 41.810.126 90.088.614 131.898.740
3 328.012.646 32.801.265 99.097.475 131.898.740
4 228.915.171 22.891.517 109.007.223 131.898.740
5 119.907.948 11.990.795 119.990.945 131.898.740
iu 119.907.948 11.990.792 119.907.948 131.898.740
chn Tng 500.000.000
h
Nhn xt:
- D n u k gim dn.
- Tin li vay phi tr trong k gim dn.
- Vn gc phi tr trong k tng dn.
6.2.3.2.Tr n dn nh k vi phn tr n gc bng nhau
a. Phng thc hon tr
S n gc tr mi k:
D1 = D2 = D3 = = Dn =
b. Cc cng thc lin h

- Lin h gia d n u cc k
V1 = V0 D1 = V0 D = V0 -
V2 = V1 D2 = V0 2D = V0 - 2
V3 = V3 D3 = V0 3D = V0 - 3
Tng qut:
D n u k p, Vp: Vp = V 0 - p
=> S d n u cc k lp thnh mt cp s cng vi s hng

ban u l V0, cng sai l: -
- Lin h tin li tr cc k
Ip = Vp-1 x i = (Vp + D) x i = Vp x i + D x i = Ip+1 + xi
Ip+1 = Ip - x i
Tin li tr cc k lp thnh mt cp s cng vi s hng

ban u l I1, cng sai l - x i.
- Lin h gia cc k khon
ap+1 = Ip+1 + D
ap = Ip + D
=> ap+1 ap = Ip+1 Ip = Ip - x i Ip = - x i
=> ap+1 = ap - x i
=> Cc k khon lp thnh mt cp s cng vi s hng ban

u l a1 v cng sai l - x i.
c. Bng hon tri
V d:
Mt khon vn vay 1 t, li sut 10%/nm, tr trong 8 nm vi phng

thc tr n dn nh k vi phn tr n gc bng nhau. Lp bng hon tri cho
khon vn vay trn.
Gii:
V0 = 1.000 triu ng
i = 10%/nm
n = 8 nm
S n gc tr mi k: D = = 125 triu ng.
D n u k: Vk = Vk-1 D
Li vay phi tr trong k k: Ik = Vk-1 x i
S tin phi tr trong k k: ak = Ik + D
Bng hon tri
n v tnh: Triu
ng
Nm D n u Tin li vay Vn gc tr K khon

k k, Vk-1 tr trong k, Ik trong k, Dk tr n, ak
1 1.000 100 125 225
2 875 87,5 125 212,5
3 750 75 125 200
4 625 62,5 125 187,5
5 500 50 125 175
6 375 37,5 125 162,5
7 250 25 125 150
8 125 12,5 125 137,5
Tng cng 1.000
6.2.3.3. Tr n dn nh k vi tin li tr nhiu ln trong mt k, phn n

gc tr mt ln cui mi k
a. Phng thc hon tr
- Tin li vay s c tr nhiu ln trong k.
- Khu hao n vay tr mt ln vo cui k.
b. th ca mt k tr n p
Gi s tin li tr m ln trong k. Lc ny, li sut vay chnh l li sut
danh ngha i(m). Do , li sut p dng cho mi k nh m chnh l i =
- Tin li tr trong k p: Ip(m) = Vp-1 x i
- S tin li tr mt ln trong k: Ip = Ip1 = Ip2 = = Ipm = = Vp-1
- N gc tr trong k: Dp
- S tin thanh ton trong k: ap = Dp + Ip(m) = Dp + m x Ip
c. Li sut thc ngi i vay phi chu
Li sut thc ngi i vay phi chu chnh l li sut hiu dng tng ng
li sut danh ngha i(m).
it = (1+ )m -1
V d:
Mt khon vay 100 triu, li sut 10%/nm, tr trong 5 nm theo phng

thc: vn gc tr vo cui mi nm, li tr 2 ln trong nm. Tnh li sut thc s
ngi i vay phi chu.
Gii:
i(2) = 10%/nm
Li sut thc m ngi vay phi chu:
it = (1+ )m -1 = (1+ )2 -1= 10,25%/nm.
d. Bng hon tri
Ging bng hon tri ca cc phng thc thanh ton trn.

6.2.3.4.Tr n dn nh k vi k khon c nh trong iu kin li sut
thay i
Trong iu kin tin t khng n nh th vic vay (cho vay) theo mt li

sut khng i trong sut thi hn vay c th gy thit hi i vi ngi i vay
cng nh ngi cho vay. V vy, bo v quyn li cho hai bn, c th p
dng li sut thay i trong nhng giai on khc nhau.
a. th biu din
V0: Tng s n vay
a: S tin tr mi k (k khon u).
n: S k tr n.
Trong n k c:
- m1 k u ng vi li sut i1.
- m2 k th hai vi li sut i2.
- mp k th p vi li sut ip.
- mf k th r vi li sut ir.
=> n = m 1 + m2 + + mp + mr
M1, M2, , Mp, Mr : s vn vay c m bo bng m1, m2, , mp, mr k

tr tin.
b. Cc cng thc lin h

M1 = a x
M2 = a x
Mp = a x
Mr = a x
Tng n gc ban u:
V0 = M1 + M2(1+i1)-m1 + + Mp
+ Mr
c. Li sut trung bnh
Gi li sut trung bnh ca cc li sut i1, i2, , ip, ir:
Ta c:
V0 = a x
=> =
C th dng phng php ni suy tnh .
V d:
Mt doanh nghip X vay ngn hng Y mt khon tin vi phng thc tr

nh sau: tr trong 8 nm vi nhng khon tin bng nhau vo cui mi nm. Li
sut trong 3 nm u tin l 10%/nm, trong 3 nm tip theo l 11%/nm v 2
nm cui cng l 12%/nm. Tnh li sut trung bnh ca khon vay trn.
Gii:
V0 = a x + a x (1+10%)-3
+ a x (1+11%)-3(1+12%)-3
= + (1+10%)-3
+ (1+11%)-3(1+10%)-3
= 5,2513.
= = 5,2513
=> = 10,436%/nm.
Tit 5, 6:
6.3. nh gi tri khon v t sut sinh li (li sut u t) ca tri khon
nh gi tri khon nhm mc ch chuyn nhng hay mua bn tri

khon trn th trng chng khon. Gi ca tri khon cao hay thp ph thuc
vo li sut nh gi i. Li sut ny do th trng ti chnh quyt nh. Ngoi ra,
gi ca tri khon cn ph thuc vo s n cn thiu vo ngy nh gi v vn
thiu n c thanh ton nh th no.
T sut sinh li ca tri khon l li sut m nh u t nhn c trong

u t tri khon. N c tnh ton da trn gi mua thc t ca tri khon
trn th trng ti chnh.
6.3.1. Tri khon tr dn nh k vi k khon c nh
6.3.1.1.nh gi tri khon
Ti thi im 0, ch n cho vay mt khon V 0, li sut i/k v c hon

tr bng n k khon a bng nhau.
Ti thi im 0, ch n nhn c m k khon a v s nhn c r =

n m k khon a trong cc k thanh ton tip theo cho n ngy o hn.
Gi ca tri khon G vo ngy nh gi 0 chnh l gi tr ca r k khon a

c a v thi im 0. Li sut nh gi tri khon l t.
V d:
Mt tri khon tr gi 200 triu ng, li sut danh ngha l i (12) = 11,4%
c hon tr bng 15 k khon c nh vo cui mi thng. Sau khi nhn xong
k khon th 6, ch n nhng li tri khon cho ngi khc theo li sut nh
gi danh ngha l i(12) = 12%. Tnh gi mua bn tri khon.
Gii:
V0 = 200.000.000 ng.
i = 11,4%/12 = 0,95%/thng.
n = 15
r = 15 6 = 9
i = 12%/12 = 1%/thng
Gi mua bn tri khon:
Gi tr mi k khon:
6.3.1.2.T sut sinh li ca ca tri khon
Trn th trng ti chnh, nh u t s mua tri khon theo gi trn th

trng. Gi thc t Gtt c th cao hn, thp hn gi tr ca tri khon ti ngy
nh gi G.
Nh u t b ra mt khon tin l Gtt v s nhn c r k khon a
trong tng lai. T phng trnh trn, ta s tnh c li sut u t ca tri
khon.
Nhn xt:
- Nu Gtt = V0: = i: li sut u t bng li sut trn tri khon.
- Nu Gtt < V0 : > i: li sut u t ln hn li sut trn tri khon.
- Nu Gtt > V0 : < i: li sut u t nh hn li sut trn tri khon.
V d :
Ly li s liu ca v d trn. Gi s mt nh u t mua tri khon vi

gi 120.000.000 ng. Tnh li sut u t ca tri khon m nh u t
nhn c.
Gii :
6.3.2. Tri khon tr li nh k, n gc tr khi o hn

6.3.2.1.nh gi tri khon
Li ngi i vay tr mi k:
I = V0 x i
Tr gi ca tri khon vo ngy nh gi:
V d:
Mt tri khon tr gi 300 triu ng, li sut danh ngha i (12) = 11,4%. Tri
khon ny c hon tr theo phng thc: tin li tr vo cui mi thng, n
gc tr mt ln vo cui thng th 24. Sau khi nhn tin li ca thng th 10,
nh u t mun bn li tri khon ny cho ngi khc vi li sut nh gi
danh ngha l i(12) l 10,8%/thng. Tnh gi tr ca tri khon.
Gii:
V0 = 300.000.000 ng.
i = i(12)/12 = 11,4%/12 = 0,95%/thng.
n = 24
r = 24 10 = 14
i= i(12)/12 = 10,8%/12 = 0,9%/thng
Gi tr ca tri khon s l:
6.3.2.2.T sut sinh li ca tri khon
Nu Gtt = V0 : = i : li sut u t bng li sut trn tri khon.
Nu Gtt < V0 : > i: li sut u t ln hn li sut trn tri khon.
Nu Gtt > V0 : < i: li sut u t nh hn li sut trn tri khon.
6.3.3. Tri khon thanh ton cui nh k, phn n gc tr mi k u nhau
6.3.3.1. nh gi tri khon

6.3.3.2.T sut sinh li
Nu Gtt = V0: = i : li sut u t bng li sut trn tri khon.
Nu Gtt < V0 : > i: li sut u t ln hn li sut trn tri khon.
Nu Gtt > V0 : < i: li sut u t nh hn li sut trn tri khon.
Tm tt chng:
Cc ni dung chnh:
Tri khon: mt chng t nhn n trung v di hn ca ngi i vay i vi

ngi cho vay.
Cc phng thc thanh ton n:
- Tr vn vay (vn gc) v li mt ln khi o hn:
+ Li tr nh k: I=0
+ S tin ngi i vay phi tr khi o hn: Vn = V0.(1+i)n
Ngi i vay thanh ton n bng cch lp qu tr n: Mi k, ngi i

vay u t mt khon tin a vi li sut i:
- Tr li cui nh k, n gc tr khi o hn:
+ Tin li vay s c tr cho ch n cui mi k quy nh: I= V 0.i
+ Vn vay ban u s c hon tr mt ln vo ngy o hn: V 0
Ngi i thanh ton n bng cch lp qu tr n: s tin u t mi k

vi li sut i:
Li sut thc ngi i vay phi chu: c xc nh qua phng trnh:
- Tr n dn nh k:
S tin phi tr trong k gm phn li v phn tr vn gc: a k = Ik + Dk
Trong : Ik: tin li tr trong k k.
Dk: vc gc tr trong k k.
Li phi tr trong k c tnh trn d n u k: I k = Vk-1 x i
D n u k sau c xc nh cn c vo d n u k trc v s n
gc tr trong k: Vk = Vk-1 - Dk
+ Tr n dn nh k vi k khon c nh: Mi k, ngi i vay tr

mt khon tin bng nhau: a1 = a2 = = an = a.
+ Tr n dn nh k vi phn tr n gc bng nhau:

+ Tr n dn nh k vi tin li tr nhiu ln trong mt k, phn n
gc tr mt ln cui mi k:
Tin li vay s c tr m ln trong k, li sut danh ngha ca mi

(m)
k l i .
Khu hao n vay tr mt ln vo cui k.
+ Tr n dn nh k vi k khon c nh trong iu kin li sut

thay i:
Trong n k tr tin c: m1 k u ng vi li sut i1, m2 k th hai

vi li sut i2, , mp k th p vi li sut ip, mr k th r vi li sut ir.
n = m 1 + m2 + + mp + mr
M1, M2, , Mp, Mr : s vn vay c m bo bng m 1, m2, , mp,

mr k tr tin.
nh gi tri khon: nh gi tri khon nhm mc ch chuyn nhng hay
mua bn tri khon trn th trng chng khon.
T sut sinh li (li sut u t) ca tri khon: li sut m nh u t nhn

c trong u t tri khon, c tnh ton da trn gi mua thc t ca tri
khon trn th trng ti chnh
Bi tp
1. Mt doanh nghip vay ngn hng mt s tin vi li sut l 10%/nm, tr

trong 5 nm bng 5 khon tin bng nhau l 39.569.623 ng vo cui mi nm.
Xc nh s tin m doanh nghip vay.
.S. 150.000.000 VND
2. Mt khon tin vay 100 triu ng c thanh ton theo phng thc
sau: tr vo cui mi qu mt s tin bng nhau trong 3 nm vi li sut danh
ngha i(4) = 10,8%. Xc nh s tin phi tr vo cui mi qu.
.S. 18.276.619 VND

3. Mt doanh nghip vay ti ngn hng 250 triu ng v c tr gp trong
5 nm, mi nm 52 triu ng, tin tr vo cui nm. Xc nh li sut ngn
hng p dng.
.S. i = 13,22%/nm
4. Mt tri khon 1 t ng c hon tr trong 12 k 6 thng vi nhng k

khon bng nhau, tr vo cui k, li sut danh ngha i (2) = 11%. Tnh tin li ca
k thanh ton th 6; tng s vn gc v tng s tin li thanh ton n ht k
thanh ton th 6.
.S. 36.266.467 VND; 420.372.459 VND; 275.802.933 VND
5. Mt cng ty vay ngn hng 1 khon tin l 500 triu ng vi nhng iu

kin sau: li sut 11%/nm, thi hn thanh ton 5 nm, tin li tr vo cui mi
nm, vn gc tr vo cui nm th 5. hon tr n vay, cng ty u t vo
mt qu chm nhng khon tin bng nhau vo cui mi nm vi li sut u t
l 12%/nm.
1. Xc nh s tin u t mi nm.
2. Li sut thc s m cng ty phi chu.
.S. 1. 78.704.866 VND
2. i = 10,53%/nm
6. Mt cng ty cn mt khon tin 1 t ng trong 10 nm. Cng ty c 2 s

la chn sau:
- Phng n 1: Vay ti ngn hng X, li sut 11%/nm, vn v li tr

mt ln khi o hn.
- Phng n 2: Vay ti ngn hng Y, li sut 11,5%/nm, li tr cui

mi nm, vn gc tr khi o hn.
Cng ty nn chn phng n no? Bit l ph vay bng 0,2% vn gc.
.S. Phng n 1 (v it1 < it2)

7. Mt ngi d nh mua mt chic t c gi l 34.000USD, thi gian
hon tr l 2 nm. C hai phng thc tr gp nh sau:
- Phng thc 1: Tr ngay 10.000USD, s cn li tr dn vo cui

mi thng vi phn tr n gc c nh, li sut danh ngha i (12) =
12,0%.
- Phng thc 2: Tr ngay 12.000 USD, s cn li tr vo cui mi

qu vi phn tr n gc bng nhau, li sut danh ngha i (4) = 11,2%.
1. Lp bng hon tr cho 2 phng thc trn.
2. Ngi nn chn phng thc thanh ton no?
.S. 2. Phng n 2
8. Mt tri khon 300 triu ng, li sut 12%/nm, thi hn 6 nm, thanh
ton bng nhng k khon u vo cui mi nm. Lp bng hon tri.
9. Mt tri khon 600 triu ng, li sut 10%/nm, thi hn 6 nm, thanh
ton theo phng thc sau: li tr vo cui mi nm, vn gc tr lc o hn.
hon tr n vay, cng ty u t vo mt qu chm nhng khon tin bng
nhau vo cui mi nm vi li sut u t l 11%/nm. Lp bng hon tri.
10. Mt doanh nghip vay ti ngn hng 1 khon tin l 700 triu ng trong
10 nm, li sut 11%/nm. Doanh nghip phi tr gp mi nm vi phn tr n
gc bng nhau.Lp bng hon tri nu:
1. Doanh nghip tr vo cui mi nm.
2. Doanh nghip tr vo u mi nm.
11. Mt khon n vay 15 t ng c hon tr bng nhng s tin bng

nhau vo cui mi nm trong vng 20 nm. Li sut vay nh sau:
- 5 nm u tin : 11%/nm.
- 5 nm tip theo : 12%/nm.
- 10 nm cui cng : 13%/nm.
1. Tnh li sut trung bnh ngi vay phi chu.
2. Lp 5 dng bng hon tri, bt u t dng s 9.
.S. 1. 11,6 %/nm
12. Mt ti sn cho thu theo nguyn tc tin thu tr mi nm mt s tin

bng nhau l 150.000.000 ng trong vng 10 nm, li sut thu ti sn l
11,5%/nm. Gi tr ca ti sn sau 10 nm thu (cui nm th 10) l
100.000.000 ng.
Lp bng thu mua ti sn trong hai trng hp sau:
1. Tin thu tr vo u nm.
2. Tin thu tr vo cui nm.
13. Mt ti sn tr gi 5 t ng c cho thu theo nguyn tc sau: Tin thu

tr vo cui mi nm trong 15 nm, li sut 12%/nm. Gi tr ca ti sn sau thi
gian thu c tnh bng 10% gi tr ban u.
Lp bng thu mua ti sn trong cc trng hp sau:
1. Ti sn c khu hao theo phng php ng thng.
2. Ti sn c khu hao theo phng php khu hao nhanh gim dn

theo gi tr vi h s khu hao nhanh l 6.
3. Ti sn c khu hao theo phng php khu hao nhanh gim dn

theo thi gian.
14. Mt tri khon 200 triu ng, li sut danh ngha i (4) = 12%/qu, c
hon tr bng 15 k tr vo cui qu vi nhng k khon bng nhau. Sau k tr
th 7, ch n mun chuyn nhng tri khon ny theo li sut nh gi danh
ngha i(4) l 12,8%. Xc nh gi bn tri khon.
.S. 197.215.663 VND

15. Mt tri khon 400 triu ng, li sut danh ngha l i (2) = 11,6%, thi hn
6 nm. Li c tr vo cui mi k 6 thng v vn gc hon tr vo ngy o
hn. Sau k tr li th 4, ch n chuyn nhng tri khon ny cho ngi khc
vi li sut nh gi danh ngha i(2) l 12%. Xc nh gi bn tri khon.
.S. 395.032.165 VND
CHNG 7
TRI PHIU
(BONDS)
Mc tiu ca chng
ti tr cho mt d n u t i hi nhiu vn, doanh nghip hoc Nh nc

c th pht hnh tri phiu - loi chng khon xc nhn ngha v tr n ca t
chc pht hnh i vi ngi s hu. Chng 7 s trnh by mt cch tng
qut v loi chng khon ny, cc yu t c bn ca n cng nh mt s loi
tri phiu, Trong chng cng gii thiu mt s cch thc hon tr tri phiu
ca doanh nghip, li sut thc s doanh nghip phi chu khi vay bng tri
phiu. Ngoi ra, v tri phiu l mt loi chng khon n c giao dch rng ri
trn th trng chng khon nn vic xc nh gi tr ca tri phiu cng nh t
sut sinh li m tri phiu mang li cho nh u t cng rt quan trng. y
cng l mt ni dung ch yu ca chng.
S tit : 6 tit
Tit 1, 2, 3, 4 :
7.1. Tng quan
7.1.1. Khi nim
Tri phiu l loi chng khon c pht hnh di dng chng ch hoc
bt ton ghi s xc nhn ngha v tr n (bao gm n gc v li) ca t chc
pht hnh i vi ngi s hu.
Tri phiu l nhng phiu n di hn do doanh nghip hoc Nh nc

pht hnh vay tin ca ch n nhm mc ch huy ng vn cho hot ng
kinh doanh hoc phc v cho nhu cu chi tiu ca mnh.
Tri phiu hp thnh nhng phn bng nhau ca tng s n vay. Vay vn
bng cch pht hnh tri phiu thng c s dng trong trng hp nhu cu
vay qu ln, vt qu kh nng cho vay ca mt ch n.
Nhng ngi mua tri phiu (tri ch) tr thnh nhng ch n ca ngi
pht hnh tri phiu. Tri ch c quyn :
- Nhn tin li theo mt li sut nh.
- Thu li s tin cho vay vo mt ngy nh.
Ngoi ra, tri ch c th thu hi vn cho vay trc hn bng cch chuyn
nhng tri phiu trn th trng chng khon.
7.1.2. Cc yu t c bn ca tri phiu
7.1.2.1.Mnh gi (face value), C
Mnh gi ca tri phiu l s tin m ch s hu nhn c khi tri phiu

o hn v l cn c tnh s tin li phi tr cho tri ch (ngi s hu tri
phiu).
7.1.2.2. Gi pht hnh (issue value), E
Tri phiu c pht hnh vi gi pht hnh E (s tin m ngi mua

phi tr cho mt tri phiu). Trn thc t, tri phiu c th c pht hnh ngang
gi (E=C) hoc di gi (E<C)
V d:
Tri phiu c mnh gi C = 10.000VND
- Nu c pht hnh ngang gi, gi pht hnh tri phiu E = C =

10.000VND
- Nu c pht hnh di gi, gi pht hnh tri phiu l E = C =

9.500VND
7.1.2.3.Li sut tri phiu, i
Li sut tri phiu l li sut ghi trn tri phiu, dng tnh tin li m
ngi pht hnh phi tr mi k cho tri ch. Li tri phiu tr cho tri ch mi k
c tnh theo li sut tri phiu v mnh gi tri phiu:
I=Cxi
7.1.2.4.Thi hn tri phiu (Manurity period)

Ngy o hn l ngy m ngi pht hnh tri phiu (ngi i vay) phi
mua li tri phiu cho tri ch (hon tr n gc cho tri ch).
Thi hn tri phiu l s k tr li t lc pht hnh n ngy o hn.
7.1.2.5.Gi hon tri (Redemption Price), R
Gi hon tri l s tin m ngi pht hnh tri phiu s phi thanh ton
cho tri ch mua li tri phiu khi tri phiu o hn.
Gi hon tri thng bng mnh gi. Trng hp ny gi l hon tri

ngang gi (bnh gi) (R=C). Trong mt s trng hp, gi mua li c th cao hn
mnh gi (R>C) do ngi vay bng tri phiu mun khuyn khch cc nh u
t mua tri phiu ca mnh.
7.2. Cc phng thc hon tr tri phiu
7.2.1. Tri phiu thanh ton mt ln khi o hn
Thc cht, y l loi tri phiu khng tnh li (zero-coupon). Tri ch s

mua tri phiu vi gi pht hnh thp hn mnh gi (E<C) v s khng nhn
c li tc trong sut thi hn tri phiu. Vo ngy o hn, tri ch s nhn
c mt khon tin bng vi mnh gi (R=C). Do , tuy l tri phiu khng
lnh li nhng tri ch thc cht vn c hng mt t sut sinh li nht nh
v ngi pht hnh tri phiu vn phi gnh chu mt khon chi ph pht
hnh loi tri phiu ny.
V d:
Mt cng ty pht hnh tri phiu zero-coupon mnh gi 100.000 ng vi

gi pht hnh ch bng 60% mnh gi
=> Gi pht hnh tri phiu s l: E = 60%C = 60% x 100.000 = 60.000

ng.
7.2.2. Tri phiu tr li nh k, n gc tr khi o hn (tri phiu coupon)
Hng nm, tri ch s nhn c mt khon li tc l C x i.
Vo ngy o hn, tri ch s nhn c li tc ca nm cui cng C x i

v c vn gc C : C x i + C = C(1+i).
Trong trng hp tri phiu pht hnh vi gi pht hnh thp hn mnh
gi, tri ch s t c mt t sut sinh li cao hn li sut danh ngha ca tri
phiu.
V d:
Mt doanh nghip pht hnh mt t tri phiu tr li nh k, n gc tr

khi o hn vi mnh gi 50.000 ng, li sut tri phiu 10%/nm, thi hn 5
nm.
=> Hng nm, doanh nghip tr cho ngi s hu mt tri phiu mt

khon li l = C x i = 50.000 x 10% = 5.000 ng.
n ngy o hn (cui nm th 5), doanh nghip hon tr s tin

50.000.
7.2.3. Tri phiu thanh ton bng cc k khon c nh
Mi k, ngi pht hnh tri phiu s tr li v mt phn n gc bng

nhng khon tin bng nhau.
Gi: N: S tri phiu c pht hnh.
C: Mnh gi tri phiu.
E: Gi pht hnh tri phiu (EC).
R: Gi hon tri tri phiu (RC).
i: Li sut tri phiu
I: Tin li tr cho mi tri phiu mi k: I = C x i.
d1, d2,, dn: S tri phiu c mua li trong k thanh ton th 1,

2, , n.
N1, N2, , Nn: S tri phiu cn lu hnh sau k thanh ton th 1,

2, , n.
a1, a2, , an: K khon thanh ton th 1, 2, , n.
7.2.3.1. th thanh ton

7.2.3.2.Cc cng thc lin h
a. Cc cng thc c bn
a 1= a 2 = = a n = a
ak = Nk-1 x I + dk.R
N = d1 + d2 + + dn = (Tng s tri phiu pht hnh bng tng s tri

phiu hon tr trong cc k).
Nk = Nk-1 dk (S tri phiu cha hon tr u mi k bng s tri phiu

cha hon tr vo u k trc tr s tri phiu hon tr trong k trc)
b. Lin h gia s tri phiu c hon tr cc k thanh ton
dp+1 = dp(1+)
t r =
dp+1 = dp(1+ r)
S tri phiu c hon tr mi k lp thnh mt cp s nhn, s hng

u l d1, v cng bi l .
Gii thch:
ap+1 = Np.I + dp+1.R
ap = Np-1.I + dp.R
=> ap+1 - ap = I(Np - Np-1) + R(dp+1 dp)

Np - Np-1 = - dp
=> ap+1 - ap = - I.dp + dp+1.R dp.R (ap+1 = ap)
=> 0 = - I.dp + dp+1.R dp.R
=> dp+1 = dp(1+) = dp(1+ r)
Nu R = C: r === i; dp+1 = dp(1+i)
c. Lin h gia s tri phiu pht hnh v s tri phiu c hon tr

k thanh ton u tin.
N = d1 + d2 + + dn = d1 + d1(1 + r) + + d1(1 + r)n-1
N = d1 x
d1 = N x
Nu C = R: r = i
N = d1 x
d1 = N x
d. Lin h gia n gc v cc k khon
Khon vay l thuyt bng tri phiu l N.R (N.R N.C) v c m bo

bng cc khon tin thanh ton cc k l a, theo li sut r =
N.R = a x
a = N.R x
Gii thch:
ak = Nk-1 x I + dk.R = R.Nk-1.+ dk.R = R.Nk-1.r+ dk.R
Nu R = C: r = = i
N.C = a x
a = N.C x
e. Lin h gia vn pht hnh v k khon thanh ton

Khi ngi pht hnh tri phiu vi gi thnh E C, s tin thc s m
ngi ny nhn c l N.E nhng phi thanh ton n khon thanh ton a.
Gi it l li sut thc s ca khon vay bng tri phiu. Ta c:
N.E = a x
m a = N.R x
=> N.E = N.R x x
=> E=Rx x
=> =x
Trng hp hon tri bnh gi (R = C): = x
Dng phng php ni suy hoc tra bng ti chnh.
Trng hp pht hnh c ph tn:
Trong thc t, vic pht hnh tri phiu bao gi cng c ph tn nh

qung co, hoa hng cho Ngn hng,
Gi F l ph tn tng ng vi mi tri phiu pht hnh. Khi , ngi

pht hnh tri phiu ch nhn c N(E F) trong khi phi thanh ton n k
khon a. Gi it l li sut thc s m ngi pht hnh tri phiu phi chu trong
trng hp ny.
Ta c: N(E F) = ax
E-F=Rx x
=x
Trng hp hon tri bnh gi: R = C:
=x
f. S tri phiu hon tr sau k thanh ton th p - S tri phiu cn

lu hnh sau k thanh ton th p:
* S tri phiu hon tr sau k thanh ton th p l tng s tri

phiu hon tr n cui k p, k hiu l H p:
Hp = d1 + d2 + + dp = d1 + d1(1 + r) + + d1(1 + r)p-1
Hp = d 1 x
M d1 = N x
Nn Hp = N x x = N x
Hp = N x
Trong trng hp pht hnh bnh gi: i = r
Hp = N x
* S tri phiu cn lu hnh sau k thanh ton th p, N p:
Np = N - Hp = N - N x = N [1- ] = N x
Np = N x
Trng hp hon tri bnh gi, i = r:
Np = N x
V d:
Mt cng ty pht hnh 20.000 tri phiu mnh gi 200.000 ng, li sut
11%/nm v hon tr trong 10 nm vi s tin thanh ton cui mi nm bng
nhau. Tri phiu c hon tr vi gi 210.000 ng
Xc nh s tri phiu cn lu hnh sau k thanh ton th 7.
Gii:
r = = = = 0,1048
S tri phiu c hon tr sau k thanh ton th 7:
H7 = N x = 20.000 x = 11.807 tri phiu.
S tri phiu cn lu hnh sau k thanh ton th 7
N H7 = 20.000 - 11.807 = 8.193 tri phiu.
7.2.3.3.Bng hon tri

Trn l thuyt, bng hon tri tri phiu cng ging nh bng hon tr tri
khon. Tuy nhin, lp bng hon tri tri phiu gp kh khn hn v thc t s
tri phiu hon tri mi k phi l s nguyn. Do , cn phi iu chnh s tri
phiu hon tri mi k sao cho tng s tri phiu c hon tr phi bng tng
s tri phiu c pht hnh.
N = d1 + d2 + + dn =
Thng thng, c hai cch iu chnh s tri phiu c hon tr:
- iu chnh tr s nguyn ca s tri phiu hon tr c phn thp

phn ln nht.
- iu chnh lin tc.
Qua bng hon tri tri phiu, ta s bit c:
- S tri phiu cn sng u k, Nk-1.
- S tri phiu hon tr vo cui k, dk.
- S tin li phi tr cui k, Nk-1.I.
- S tin hon tri cui k, dk.R.
- S tin thanh ton cui k, a: a = Nk-1.I + dk.R.
V d:
1. Lp bng hon tri ca mt khon vay bng tri phiu gm 20.000

tri phiu, mnh gi 50.000 ng, li sut tri phiu l 12%/nm, hon tri ngang
gi v c thanh ton bng 5 k khon u vo cui mi nm.
Gii:
N = 20.000
R = C = 50.000
r = i = 12%/nm
n=5
a = N.C x = 20.000 x 50.000 x
= 277.409.732
d1 = N x = 20.000 x = 3.148,19464
d2 = d1(1 + i) = 3.148,19464 (1+12%) = 3.525,97799
d3 = d2(1 + i) = 3.525,97799 (1+12%) = 3.949,09535
d4 = d3(1 + i) = 3.949,09535 (1+12%) = 4.422,98679
d5 = d4(1 + i) = 4.422,98679 (1+12%) = 4.953,74521
- Theo cch iu chnh tr s nguyn ca s tri phiu hon tr c

phn thp phn ln nht:
d1 = 3.148,19464 => phn nguyn: 3.148
d2 = 3.525,97799 => phn nguyn: 3.525
d3 = 3.949,09535 => phn nguyn: 3.949
d4 = 4.422,98679 => phn nguyn: 4.422
d5 = 4.953,74521 => phn nguyn: 4.953
Tng: 20.000 19.997
S tri phiu cn iu chnh l 3 => b sung vo d 2, d4 v d5.
Vy, s tri phiu hon tr trong 5 nm l :
d1 = 3.148
d2 = 3.526
d3 = 3.949
d4 = 4.423
d5 = 4.954
- Theo cch iu chnh lin tc:
S tri
Lu k ca s tri Lu k
Lu k l phiu c
Nm phiu c hon iu
thuyt hon tr
tr chnh
thc s
1 d1 3.148,19464 3.148 3.148
2 d1 + d 2 6.674,172630 6.674 3.526
3 d1 + d 2 + d 3 10.623,26798 10.623 3.949
4 d1 + d 2 + d 3 + d 4 15.046,254770 15.046 4.423
5 d1 + d2 + d3 + d4 + 19.999,99998 20.000 4.954
d5
Ta cng thu c kt qu tng t nh cch iu chnh trn
Bng hon tri ca mt khon vay bng tri phiu gm 20.000 tri
phiu, mnh gi 50.000 ng, li sut tri phiu l 12%/nm, hon tri bnh gi
v c thanh ton bng 5 k khon u l thuyt vo cui mi nm l a =
277.409.732 ng.
S tri phiu K khon thanh ton

Lu
Nm Hon tr, Tin li, Tin hon Tng s
hnh, Nk-
dk Nk-1.I tri, dk.R ak = Nk-1.I + dk.R
1
1 20.000 3.148 120.000.000 157.400.000 277.400.000
2 16.852 3.526 101.112.000 176.300.000 277.412.000
3 13.326 3.949 79.956.000 197.450.000 277.406.000
4 9.377 4.423 56.262.000 221.150.000 277.412.000
5 4.954 4.954 29.724.000 247.700.000 277.424.000
Tng 20.000 387.054.000 1.000.000.000 1.387.054.000
Cc k khon tr n s khng hon ton bng nhau m s c mt khon

chnh lch nh do cc s c quy trn.
2. Mt doanh nghip mun thu ht mt khon vn vay bng cch pht

hnh 3.000 tri phiu mnh gi 100.000 ng, li tri phiu l 11%/nm, hon
gi bnh tri. Khon vay ny s c thanh ton bng cc k khon u vo cui
mi nm trong vng 10 nm. Trnh by 2 dng 8 v 9 ca bng hon tri cho
khon vay bng tri phiu trn.
Gii:
N = 3.000
R = C = 100.000
r = i = 11%/nm
n = 10
a = N.C x = 3.000 x 100.000 x
a = 50.940.428 ng.
S tri phiu cn lu hnh sau k thanh ton th 8:
N8 = N x = 3.000 x = 872
S tri phiu hon tr trong k thanh ton th 9:
d9 = d1(1 + i)8
d1 = N x
d9 = N x x (1 + i)8
= 3.000 x x (1 + 11%)8 = 413

Lu
Nm Hon Tin li, Tin hon Tng s
hnh, Nk-
tr, dk Nk-1.I tri, dk.R ak = Nk-1.I + dk.R
1
9 872 413 9.592.000 41.300.000 50.892.000
10 459 459 5.049.000 45.900.000 50.949.000
Tng 872 14.641.000 87.200.000 101.841.000
7.2.4. Tri phiu thanh ton vi s lng tri phiu hon tr bng nhau
mi k
7.2.4.1.Cng thc lin h
a. Cng thc c bn
S tri phiu c hon tr mi k:
d1 = d2 = = dn = = d
b. S tri phiu cn lu hnh cc k:
N1 = N d 1 = N - d
N2 = N1 d2 = N d d = N -2d
N3 = N2 d3 = N - 2d d = N -3d
Nn = Nn-1 - dn = N nd = 0
S tri phiu cn lu hnh cc k lp thnh mt cp s cng, s hng
u tin cng bi l d:
Np = N p.d
c. S tin li phi tr trong k:
K p: Np-1.I
K p + 1: Np x I
Np x I - Np-1 x I = (Np - Np-1) x I = - d. I
=> S tin li phi tr trong k lp thnh mt cp s cng vi s hng

ban u l N.I v cng bi l - d . I.
d. S tin thanh ton mi k
ap+1 = Np x I + dp+1 x R
ap = Np-1 x I + dp x R
ap+1 - ap = (Np - Np-1) x I + (dp+1 - dp) x R
ap+1 = ap d.I
S tin thanh ton mi k lp thnh mt cp s cng vi s hng ban

u l a1 v cng sai l - d.I: a1 = N.I + d.R
7.2.4.2.Bng hon tri tri phiu
V d:
Mt cng ty pht hnh 5.000 tri phiu mnh gi 50.000 ng, li sut tri
phiu 10%/nm, thi hn 5 nm.Tri phiu c hon tr vi gi 53.000 ng.
S tri phiu hon tr mi k bng nhau. Lp bng hon tri.
Gii:
S tri phiu hon tr mi k:
d1 = d2 = = dn = = = 1.000
S tin hon tri doanh nghip phi tr mi nm:

d x R = 1.000 x 53.000 = 53.000.000
S tin li tr cho mi tri phiu mi nm:
I = C.i = 50.000 x 10% = 5.000
Bng hon tri:

Lu Hon
Nm Tin li, Tin hon Tng s
hnh, tr,
Nk-1.I tri, dk.R ak = Nk-1.I + dk.R
Nk-1 dk
1 5.000 1.000 25.000.000 53.000.000 78.000.000
2 4.000 1.000 20.000.000 53.000.000 73.000.000
3 3.000 1.000 15.000.000 53.000.000 68.000.000
4 2.000 1.000 10.000.000 53.000.000 63.000.000
5 1.000 1.000 5.000.000 53.000.000 58.000.000
Tng 5.000 75.000.000 265.000.000 340.000.000
* Trng hp gi hon tri ca tri phiu thay i theo thi gian.
V d:
Mt doanh nghip pht hnh 20.000 tri phiu mnh gi 100.000,

li sut tri phiu 11%/nm. Doanh nghip s thanh ton trong 8 nm. Gi hon
tri ca tri phiu thay i nh sau:
- Trong 3 nm u tin: 105.000 ng.
- Trong 3 nm tip theo: 110.000 ng.
- Trong 2 nm cui cng: 115.000 ng.
Lp bng hon tri.
Gii:
S tri phiu hon tr mi k:
d1 = d2 = = dn = = = 2.500
S tin li tr cho mi tri phiu mi nm:
I = C.i = 100.000 x 11% = 11.000
Bng hon tri:

n v: Nghn ng.

Lu Tin
Nm Hon Tin li, Tng s
hnh, hon
tr, dk Nk-1.I ak = Nk-1.I + dk.R
Nk-1 tri, dk.R
1 20.000 2.500 220.000 262.500 482.500
2 17.500 2.500 192.500 262.500 455.000
3 15.000 2.500 165.000 262.500 427.500
4 12.500 2.500 137.500 275.000 412.500
5 10.000 2.500 110.000 275.000 385.000
6 7.500 2.500 82.500 275.000 357.500
7 5.000 2.500 55.000 287.500 342.500
8 2.500 2.500 27.500 287.500 315.000
Tng 20.000 990.000 2.187.500 3.177.500
Tit 5, 6:
7.3. nh gi tri phiu T sut sinh li (Li sut u t) ca tri phiu

Li sut chi ph ca tri phiu
7.3.1. nh gi tri phiu
Vic nh gi tri phiu nhm mc ch mua, bn tri phiu trn th trng

chng khon. nh gi tri phiu ph thuc vo cc yu t sau:
- Tin li nh k ca tri phiu I = C x i.
- Gi hon tri R.
- Thi gian cn sng ca tri phiu (tnh t ngy nh gi n ngy

o hn)
- Li sut nh gi tri phiu trn th trng chng khon.
th:
Ti ngy nh gi 0, gi tr ca tri phiu l tng hin gi ca r khon tin
li I nhn c trong r k v hin gi ca s tin hon tri R nhn c vo
ngy o hn.
G = + R(1+i)-r
G = I x + R(1+i)-r
i: li sut nh gi.
V d:
1. Mt cng ty c phn pht hnh mt loi tri phiu mnh gi

150.000VND, li sut tri phiu l 11%/nm, gi hon tri l 155.000VND vi
thi hn (thi gian cn sng) l 8 nm. nh gi loi tri phiu ny sau khi tri
phiu lu hnh c 3 nm bit li sut nh gi l 10%/nm, 11%/nm hoc
12%/nm.
Gii:
Li phi tr cho tri ch tng ng vi mt tri phiu mi nm l:
I = C x i = 150.000 x 11% = 16.500 ng.
Gi tr ca tri phiu ti thi im nh gi l:
G = I x + R(1+i)-r
G = 16.500 x + 155.000(1+i)-5
Ta c bng sau:
Li sut nh gi, i 10% 11% 12%

Gi tr tri phiu, G 158.790,787 152.967,257 147.429,970
Qua v d trn, ta rt ra c kt lun sau: Nu li sut nh gi tri

phiu cng tng th gi tr ca tri phiu cng gim.
2. Mt loi tri phiu c gi tr danh ngha l 100.000 VND, li tr 6

thng mt ln. Li sut tri phiu l 10%, vn ho 2 ln mi nm. Tri phiu s
c mua li vi gi 101.000 VND vo ngy o hn. Thi gian cn sng ca
tri phiu l 8 nm. Nu li sut nh gi tri phiu danh ngha trn th trng
chng khon l 12%, vn ho 2 ln/nm, gi ca tri phiu s l bao nhiu?
Li sut tri phiu mi k l:
i = = = 5%
Li phi tr cho tri ch tng ng vi mt tri phiu mi k l:
I = C x i = 100.000 x 5% = 5.000 ng.
Li sut nh gi tri phiu mi k:
i = = = 6%
S k cn sng ca tri phiu l:
r = 2 x 8 = 16
Gi tr ca tri phiu ti thi im nh gi:
G = 5.000x+ 101.000(1+6%)-16
G = 90.278,75 VND
7.3.2. T sut sinh li (li sut u t) ca tri phiu i vi nh u t
7.3.2.1.Li sut danh ngha
Li sut danh ngha l li sut m ngi pht hnh tri phiu ha tr cho
tri ch v khng thay i theo thi gian. Tin li mi k c tnh theo mnh gi
v li sut danh ngha ny. Li sut danh ngha chnh l li sut tri phiu.
7.3.2.2.Li sut hin hnh

Li sut hin hnh chnh l li sut m nh u t c c ti thi im
mua tri phiu. Li sut hin hnh c xc nh nh sau:
Gi l li sut hin hnh ca tri phiu, Gtt l gi mua thc t ca tri

phiu trn th trng chng khon :
= =
Nhn xt :
- Nu C < Gtt : < i
- Nu C > Gtt : > i
- Nu C = Gtt : = i
V d:
Mt loi tri phiu c mnh gi 100.000 ng, li sut tri phiu l

12%/nm ang c bn trn th trng vi gi 110.000 ng. Hi li sut hin
hnh ca tri phiu l bao nhiu ?
Gii: = = = = 10,91%/nm.
7.3.2.3.Li sut o hn
Li sut o hn ca tri phiu rt quan trng v n cho bit hiu qu ca

vic u t tri phiu trong sut thi gian s hu tri phiu.
Li sut o hn c tnh t gi mua thc t, tin li tri phiu tr mi

nh k v thi gian cn sng (cn lu hnh) ca tri phiu.
Gi l li sut o hn ca tri phiu.
Gtt = I x + R(1+)-r
T phng trnh ny, dng phng php ni suy, ta c th tnh c .
V d:
Mt tri phiu mnh gi 200.000 ng, li sut tri phiu l 12%/nm, li
tr vo cui mi nm, hon tri bnh gi, thi gian cn lu hnh ca tri phiu l
4 nm. Xc nh li sut o hn ca tri phiu nu gi bn ca tri phiu trn
th trng chng khon l 190.000 ng, 200.000 ng v 210.000 ng.
Gii: Gtt = I x + R(1+)-r
r=4
I = C x i = 200.000 x 12% = 24.000 ng.
R = C = 200.000 ng.
Gtt = 24.000 x + 200.000(1+)-4
* Gtt = 190.000 ng:
190.000 = 24.000 x + 200.000(1+)-4
=> = 13,71%
* Gtt = 200.000 ng:
200.000 = 24.000 x + 200.000(1+)-4
=> = 12%
* Gtt = 210.000 ng:
210.000 = 24.000 x + 200.000(1+)-4
=> = 10,41%
Nhn xt:
T nhng v d trn, ta rt ra kt lun sau:
- Nu C < Gtt : < i <
- Nu C > Gtt : > I >
- Nu C = Gtt : = i =
7.3.3. Li sut chi ph ca tri phiu (i vi nh pht hnh)

Khi vay vn bng cch pht hnh tri phiu, ngoi tin li, ngi i vay
cn phi chu nhng khon chi ph pht hnh. Do , ng vi mi tri phiu pht
hnh vi gi l E, ngi pht hnh s ch thu c mt khon tin <E.
Gi s chi ph pht hnh mt tri phiu l F.
Gi li sut chi ph ca tri phiu l if.
T phng trnh trn, dng phng php ni suy, ta s tnh c i f.
V d:
Mt doanh nghip A pht hnh tri phiu zero-coupon vi mnh gi

100.000 ng. Gi pht hnh bng 70% mnh gi, chi ph pht hnh bng 3%
mnh gi. Thi hn ca tri phiu l 5 nm.
1. Xc nh li sut o hn m tri ch t c khi mua loi tri

phiu trn.
2. Xc nh li sut chi ph m doanh nghip A phi chu khi pht

hnh loi tri phiu trn.
Gii:
C = 100.000 ng.
E = 70% x 100.000 = 70.000 ng.
1. Gi i l li sut o hn m tri ch t c:
70.000 = 100.000 x (1+i)-5
i = 7,394%/nm.
2. Chi ph pht hnh 1 tri phiu: 3% x 100.000 = 3.000 ng.
Gi if l li sut chi ph m doanh nghip A phi chu khi pht hnh

tri phiu:
70.000 3.000 = 100.000 x (1+if)-5
if = 8,339%/nm.
V d:
Mt doanh nghip B pht hnh tri phiu c mnh gi 100.000 ng. Gi

pht hnh bng 90% mnh gi, chi ph pht hnh bng 3% mnh gi. Li sut
tri phiu l 10%/nm. Thi hn ca tri phiu l 5 nm. Li tr hng nm, n
gc tr khi o hn.
1. Xc nh li sut o m tri ch t c khi mua loi tri phiu

trn.
2. Xc nh li sut chi ph m doanh nghip A phi chu khi pht

hnh loi tri phiu trn.
Gii:
C = 100.000 ng.
E = 90% x 100.000 = 90.000 ng.
Khon li tc tri ch nhn c hng nm:
C x i = 100.000 x 10% = 10.000 ng
1. Gi i l li sut o hn m tri ch t c:
90.000 = 10.000x + 100.000 x (1+i)-5
Dng phng php ni suy.
=> i = 12,83%/nm
2. Chi ph pht hnh tri phiu: 3% x 100.000 = 3.000 ng.
Gi if l li sut chi ph m doanh nghip A phi chu khi pht hnh

tri phiu:
90.000 3.000 = 10.000x + 100.000 x (1+i f)-5
Dng phng php ni suy.
=> if = 13,77%/nm.
7.4. Th gi tri phiu
Th gi tri phiu ti mt thi im bt k l gi tr ca vn u t cho tri

phiu ti thi im .
- Th gi tri phiu vo ngy mua l gi mua tri phiu.
- Th gi tri phiu vo ngy hon tri l gi hon tri.
S thay i ca th gi c tnh tun t v c trnh by bng mt thi

biu u t.
V d:
Mt tri phiu mnh gi 200.000 ng, li sut tri phiu l 12%/nm,

hon tri bnh gi. Ti thi im tri phiu c mua, thi hn cn lu hnh ca
tri phiu l 6 nm. Tri phiu ny cho mt li sut l 14%/nm. Lp thi biu
u t ca tri phiu ny.
Gii:
Gi mua tri phiu:
Thi biu u t ca tri phiu c trnh by nh sau:
n v: ng
Phiu li, Tin li trn th Bin i ca th Th gi vo

K
I gi, G x 14% gi, G x 14% - I u k, G
1 24.000 25.882 1.822 184.445
2 24.000 26.077 2.077 186.267
3 24.000 26.368 2.368 188.345
4 24.000 26.700 2.700 190.713
5 24.000 27.078 3.078 190.413
6 24.000 27.509 3.509 196.491
7 200.000
Tng 144.000 159.554 15.554
Do li sut ca tri phiu cao hn li sut tri phiu nn tin li thc s
(tin li trn th gi) cao hn tin li tr mi k.
Tm tt chng
Cc ni dung chnh:
Tri phiu: loi chng khon c pht hnh di dng chng ch hoc bt
ton ghi s xc nhn ngha v tr n (bao gm n gc v li) ca t chc pht
hnh i vi ngi s hu.
Cc yu t c bn ca tri phiu:
- Mnh gi (face value), C :s tin m ch s hu nhn c khi tri phiu

o hn v l cn c tnh s tin li phi tr cho tri ch (ngi s hu tri
phiu).
- Gi pht hnh (issue value), E : s tin m ngi mua phi tr cho mt

tri phiu). Trn thc t, tri phiu c th c pht hnh ngang gi (E=C) hoc
di gi (E<C)
- Li sut tri phiu, i: li sut ghi trn tri phiu, dng tnh tin li m
ngi pht hnh phi tr mi k cho tri ch. Li tri phiu tr cho tri ch mi k
c tnh theo li sut tri phiu v mnh gi tri phiu: I = C x i
- Thi hn tri phiu (Manurity period): Thi hn tri phiu l s k tr li t

lc pht hnh n ngy o hn.
Ngy o hn l ngy m ngi pht hnh tri phiu (ngi i vay) phi
mua li tri phiu cho tri ch (hon tr n gc cho tri ch).
- Gi hon tri (Redemption Price), R: s tin m ngi pht hnh tri

phiu s phi thanh ton cho tri ch mua li tri phiu khi tri phiu o hn.
Gi hon tri thng bng mnh gi, cng c trng hp cao hn mnh gi.
Cc phng thc hon tr tri phiu:
- Tri phiu thanh ton mt ln khi o hn: tri phiu khng tnh li (zero-
coupon). Tri ch s mua tri phiu vi gi pht hnh thp hn mnh gi (E<C)
v s khng nhn c li tc trong sut thi hn tri phiu. Vo ngy o hn,
tri ch s nhn c mt khon tin bng vi mnh gi (R=C).
- Tri phiu tr li nh k, n gc tr khi o hn (tri phiu coupon): Hng

nm, tri ch s nhn c mt khon li tc l C x i. Vo ngy o hn, tri
ch s nhn c li tc ca nm cui cng C x i v c vn gc C : C x i + C =
C(1+i)
- Tri phiu thanh ton bng cc k khon c nh: Mi k, ngi pht hnh
tri phiu s tr li v mt phn n gc bng nhng khon tin bng nhau.
nh gi tri phiu :
T sut sinh li (li sut u t) ca tri phiu i vi nh u t
Li sut chi ph ca tri phiu (i vi nh pht hnh), i f : c xc nh da

vo phng trnh :
Th gi tri phiu: Th gi tri phiu ti mt thi im bt k l gi tr ca vn

u t cho tri phiu ti thi im .
Bi tp:
1. Mt doanh nghip vay vn bng cch pht hnh 5.000 tri phiu mnh gi
150.000 ng, li sut tri phiu l 11%/nm, thi hn 10 nm v hon tri bnh
gi. Tri phiu ny c pht hnh vi gi 140.000 ng. Doanh nghip hon tr
n vay vi 10 k khon bng nhau vo cui mi nm.
Xc nh:
1. Li sut thc s ca n vay.
2. Lp bng hon tr tri phiu.
.S. 1. 12,68%/nm
2. Mt cng ty pht hnh 10.000 tri phiu, mnh gi 100.000 ng, li sut
12,6%/nm, thi hn 10 nm vi gi pht hnh l 97.000 ng, chi ph pht
hnh 2.000 ng/tri phiu, gi hon tri l 105.000 ng. Cng ty thanh ton
tri phiu bng 10 k khon c nh trong 10 nm.
Xc nh:
1. Li sut thc s cng ty phi chu.
2. Trnh by 3 dng cui cng ca bng hon tri tri phiu.
.S. 1. 14,52%/nm
3. Mt doanh nghip d nh vay mt s tin di hnh thc pht hnh tri

phiu mnh gi 100.000 ng, li sut tri phiu l 12,65%/nm c hon tr
trong 10 vi cc k khon u. Chi ph pht hnh tri phiu d tnh l 2%mnh
gi, gi hon tri l 110.000 ng. li sut thc s doanh nghip phi chu
khng vt qu 15%/nm, doanh nghip phi pht hnh tri phiu vi gi l bao
nhiu?
.S. T 97.716 VND n 100.000 VND
4. Mt doanh nghip pht hnh mt t tri phiu thanh ton dn vi s tri

phiu hon tr bng nhau mi k.
- S lng tri phiu pht hnh: 20.000
- Mnh gi: 300.000 ng.
- Li sut tri phiu: 11,5%/nm.
- Gi hon tri: 305.000
- Thi hn: 8 nm.

Lp bng hon tri tri phiu.
5. Ly li s liu ca bi 3. Lp bng hon tri tri phiu trong trng hp

gi hon tri thay i nh sau:
- Trong 2 nm u tin: 305.000 ng.
- Trong 3 nm tip theo: 310.000 ng.
- Trong 3 nm cui cng: 315.000 ng.
6. Mt nh u t mun mua loi tri phiu mnh gi 300.000 ng, li sut

tri phiu l 12%/nm, li tr 2 ln/nm. Thi hn cn lu hnh ca tri phiu l
6 nm, hon tri bnh gi. Nu nh u t ny mun t c li sut o hn
thp nht danh ngha l 15%/nm, vn ho 2 ln/nm, ng ta nn mua loi tri
phiu ny vi gi l bao nhiu?
.S. 265.940 VND
7. Tri phiu ca cng ty c phn ABC c mnh gi l 250.000 ng, li sut

tri phiu l 12%/nm, li tr 2 ln/nm, o hn nm 2015, gi hon tri l
255.000 ng. Nm 2008, nu li sut nh gi danh ngha trn th trng ti
chnh l 13%/nm, vn ho 2 ln/nm, gi tr ca tri phiu l bao nhiu?
.S. 241.069 VND
8. Mt loi tri phiu mnh gi 500.000 ng, li sut tri phiu l 13%/nm,
li tr 2 ln/nm, gi hon tri l 520.000 ng. Ti thi im mua bn tri phiu,
thi hn cn lu hnh ca tri phiu l 6 nm. Gi mua bn l 600.000 ng.
Xc nh li sut hin hnh v li sut o hn ca tri phiu.
.S. 10,83% - 9,064%/nm
9. Mt cng ty xem xt ba phng n vay vn trong 10 nm nh sau:
- Phng n 1: Pht hnh tri phiu zero-coupon, gi pht hnh bng

30%mnh gi, chi ph pht hnh bng 2%mnh gi.
- Phng n 2: Pht hnh tri phiu thanh ton nh k bng k

khon c nh, li sut 12,24%/nm, gi pht hnh bng 97%mnh
gi, chi ph pht hnh 2%mnh gi, gi hon tri cao hn 2% so vi
mnh gi.
- Phng n 3: Pht hnh tri phiu coupon, li sut 12%/nm, chi

ph pht hnh bng 1%mnh gi, gi pht hnh bng 95%mnh gi,
hon tri bnh gi.
Cng ty nn chn phng n no? Ti sao?
.S. Phng n 3 (li sut chi ph nh nht)
10. Cng ty c phn XYZ pht hnh tri phiu mnh gi 1 triu ng, li sut
tri phiu 15%/nm, hon tri bnh gi. Hin ti, li sut nh gi trn th trng
chng khon l 14%/nm. Thi gian k t ngy mua n ngy o hn l 7
nm.
Cho bit s thay i th gi ca tri phiu thng qua lp thi biu u t

tri phiu.
CHNG 8
C PHIU
(SHARES)
Mc tiu ca chng
C phiu l loi chng khon c giao dch si ng nht trn th trng

chng khon. y l loi chng khon xc nhn phn vn gp vo cng ty c
phn ca ngi ch s hu. Mc tiu ca chng ny l cung cp nhng thng
tin c bn v c phiu v quan trng hn l cch xc nh gi tr ca n. y l
mt k thut quan trng gip cc nh u t c quyt nh hiu qu trong vic
mua bn c phiu. Ngoi ra, chng ta cn tm hiu v mt s k thut xc nh
gi tr ca mt doanh nghip c phn.
S tit: 6 tit
Tit 1, 2:
8.1. Tng quan
8.1.1. Khi nim c phiu
C phiu l chng khon c pht hnh di dng chng ch hoc bt

ton ghi s chng nhn quyn v li ch hp php ca ngi s hu i vi vn
v ti sn ca cng ty c phn. Hay ni cch khc, c phiu l giy chng nhn
vic u t vn vo cng ty c phn.
- C phn l phn vn ng gp cng lm s hu ch cng ty.
- C ng l ngi c c phn th hin bng c phiu.
8.1.2. c im ca c phiu
- C phiu l giy chng nhn s hn vn vo cng ty c phn.
- C phiu khng c k hn, n tn ti cng vi s tn ti ca cng

ty pht hnh ra n.
- C phiu c th c pht hnh lc vn ng thnh lp cng ty

hoc lc cng ty cn gi thm vn m rng sn xut.
- Ngi mua c phiu c quyn nhn li tc c phiu (hay cn

gi l c tc dividend) hng nm, c th c nh hoc bin i tu theo loi c
phiu pht hnh.
- Ngi mua c phiu s l ngi ch s hu mt phn cng ty; do

phi chu trch nhim hu hn v s l li, ph sn ca cng ty v c
quyn biu quyt cc vn m cng ty gp phi, nh hng n ton b hot
ng kinh doanh ca cng ty.
- Ngi mua c phiu c quyn chuyn nhng quyn s hu c

phiu cho ngi khc.
- Ngi mua c phiu c quyn tham gia kim sot s sch ca

cng ty khi c l do chnh ng.
- Ngi mua c phiu c quyn chia phn ti sn cn li khi cng ty

gii tn.
8.1.3. Cc loi c phiu
C phiu c chia lm 2 loi:

8.1.3.1.C phiu thng (common stocks)
C phiu thng (c phiu ph thng) l loi c phiu m li tc ca n

ph thuc vo mc li nhun thu c ca cng ty, tc l cng ty khng nh
mc s li s chia vo cui mi nin k ton. Ngi mua c phiu thng coi
nh chp nhn ri ro, li n, l chu. Mi c phiu thng th hin quyn li s
hu ca c ng trong cng ty. S lng c phiu m c ng nm cng nhiu
th quyn li s hu ca c ng trong cng ty cng ln.
8.1.3.2.C phiu u i (preferred shares)
C phiu u i (cn gi l c phiu c quyn) l loi c phiu m ngi

s hu n so vi c ng ph thng c hng nhng quyn u tin nh:
- c hng mt mc li c phn ring bit c tnh c nh hng

nm. Thng thng c tc ny c in trn c phiu.
- c u tin chia li c phn trc loi c phiu thng.
- c u tin phn chia ti sn cn li ca cng ty khi ph sn

trc loi c phiu thng.
Tuy nhin, ngi mua c phiu u i thng khng c quyn b

phiu bu ra Hi ng qun tr hoc ban kim sot cng ty.
Trn th gii, c cc loi c phiu u i nh:
- C phiu u i khng gp li (non cumulative preferred stocks) l

loi c phiu c hng mt khon li c phn u i. Trong nhng nm cng
ty lm n khng thnh cng v khng c tin tr cc khon li c phn u i
ny, nu c tha thun trc, cng ty c th b lun, khng tnh ti khon li
ny.
- C phiu u i c li c phn gp hay tch lu (cumulative

preferred stocks): i vi loi c phiu ny, nu mt nm no , cng ty khng
c li tr li c phn, s li s c ghi n cho nm ti v s c tr gp
vi li nm ti hay mt nm no m cng ty c tin tr. Nu cng ty c
tip tc n li s phn t nm ny sang nm khc, cng ty s phi dnh tin li
khi c c tr cho nhng khon ny trc khi tr li cho c phiu thng.
- C phiu u i tham d chia phn (participating preferred stocks):

L loi c phiu u i m ngi ch s hu n ngoi vic c nhn c tc
cng b cn c nhn thm cc khon c tc c bit nu c tc ca c phiu
thng vt qu mt s lng tin xc nh. C phiu ny c pht hnh khi
cng ty mun thu ht cc nh u t.
- C phiu u i khng tham d chia phn (non participating
preferred stocks): L loi c phiu ch hng li c phn u i m thi, ngoi ra
khng c hng thm phn li no vo nhng nm cng ty lm n pht t
vt bc.
- C phiu u i chuyn i c (convertible preferred stocks): L

loi c phiu cho php ngi ch s hu chuyn i n thnh mt s lng c
phiu thng. Gi c ca loi c phiu ny thng dao ng nhiu hn cc loi
c phiu u i khc v n lun gn lin vi c phiu thng.
- C phiu u i c th bi hon c (redeemable preferred

stocks): L loi c phiu u i m cng ty c th bi hon trong s tin mua
chuc li cng thm mt khon chi thng nht nh dnh cho ngi s hu.
Thng mt cng ty s dng quyn bi hon ny thu hi cc c phiu u i
c hng li sut c phn cao, thay bng nhng c phiu c li c phn
thp hn nhm ci thin tnh hnh ti chnh ca cng ty.
Vit Nam, c cc loi c phiu u i sau:
- C phiu u i c quyn biu quyt: Loi c phiu ny khng

c pht hnh rng ri, ch dnh cho nhng ngi sng lp cng ty. C ng
khng c quyn bn loi c phiu ny trong vng 3 nm. Sau 3 nm, c phiu
ny s tr thnh c phiu ph thng.
- C phiu u i c tc: l loi c phiu c cng ty chi tr cao

hn c phiu ph thng hoc mc c nh hng nm. C ng khng c
quyn tham gia bu c.
- C phiu u i hon li: l loi c phiu m cng ty hon li phn

vn gp theo yu cu ca c ng. C ng khng c quyn tham gia bu c
8.1.4. Cc loi gi c phiu
8.1.4.1. Mnh gi (par-value)
Mnh gi ca c phiu l gi tr ghi trn giy chng nhn c phiu. Mnh

gi ca mi c phiu ch c gi tr danh ngha. Thng thng, i vi cng ty
va thnh lp, mnh gi ca c phiu thng c tnh theo cng thc sau:
V d:
Nm 2005, cng ty c phn A thnh lp vi vn iu l l 20 t VND. Tng
s c phiu thng ng k pht hnh l 2.000.000.
Mnh gi c phiu thng : = 10.000 VND
8.1.4.2.Th gi (book-value)
Th gi ca c phiu l gi c phiu ghi trn s sch k ton phn nh

tnh trng vn c phn ca cng ty ti mt thi im nht nh.
V d:
Nm 2006, cng ty A ni trn quyt nh tng thm vn bng cch pht

hnh thm 1.000.000 c phiu, mnh gi mi c phiu l 10.000 VND, gi bn
trn th trng l 25.000 VND. Qu tch lu tnh n cui nm 2006 l 2 t VND.
Trn s sch k ton ca cng ty ngy 31/12/2006 ghi:
Vn c phn:
- Vn c phn theo mnh gi: 3.000.000 x

10.000=30.000.000.000 VND
- Vn thng d: (25.000 10.000) x 1.000.000 =

15.000.000.000 VND
- Qu tch lu: 2.000.000.000 VND
- Tng s vn c phn:
30.000.000.000+15.000.000.000+2.000.000.000=
47.000.000.000 VND
- Th gi c phiu: = 15.667 VND
8.1.4.3. Hin gi ca c phiu (Present Value)
y l gi tr thc ca c phiu ti thi im hin ti, c tnh ton da

vo c tc ca cng ty, trin vng pht trin ca cng ty v li sut th trng.
y l cn c quan trng cho nh u t khi quyt nh mua c phiu. Nh u
t s so snh gi tr thc ca c phiu vi gi th trng, t chn phng n
u t hiu qu nht.
8.1.4.4. Th gi (Market Value)

Th gi l gi c c phiu trn th trng ti mt thi im nht nh. Tu
theo quan h gia cung v cu, th gi c th thp hn, cao hn hoc bng gi
tr thc ca n ti thi im mua bn.
8.2. C tc
8.2.1. Khi nim
C tc l khon tin m cc cng ty trch ra t li nhun tr cho c

ng. Ngi ta thng tnh c tc trn mt c phiu:
- i vi c phiu thng: c tc ph thuc vo tnh hnh hot ng

ca cng ty.
- i vi c phiu u i: c tc c c nh hng nm.
8.2.2. Phn phi li nhun v tnh c tc
Thng thng, cng ty c phn phn phi li nhun nh sau:
Kt qu kinh doanh Cch tnh

1. Doanh thu t cc hot ng
2. Chi ph cho cc hot ng
- Gi vn hng bn
- Chi ph qun l hnh chnh
- Chi ph bn hng
3. Li hot ng
4. Li (l) hot ng khc (2) (1)
5. Li trc thu v li vay (EBIT)
6. Li vay
7. Li trc thu
8. Thu thu nhp doanh nghip (3) + (4)
9. Li sau thu v li vay (li rng)
10. C tc c phn u i
11. Thu nhp c phiu thng
12. Thu nhp ca mi c phiu thng (EPS) (5) (6)
13. Li nhun gi li
14. Li nhun chia cho c phiu thng (7) x thu
15. S c phiu thng sut
16. C tc chia cho mt c phiu thng
(7) (8)
(9) (10)
(11)/(15)
(11) (13)
(14)/(15)
Cc cng ty c phn khc nhau c cch chia li sau thu khc nhau.
Tit 3, 4, 5, 6:
8.3. Quyn mua c phn (chng quyn, quyn mua trc, quyn tin
mi)
8.3.1. Khi nim
Quyn mua c phn (chng quyn) l loi chng khon phi sinh cho
php nhng c ng hin ti c quyn u tin mua trc mt khi lng c
phiu mi vi gi thp hn gi cho bn ra cng chng v c thc hin trong
mt khong thi gian nht nh (t 2 n 4 tun). Mt c phiu tng ng vi
mt chng quyn. Nh vy, khi cng ty c phn pht hnh thm mt s c phiu
mi tng vn, cc c ng c c quyn u tin mua s c phiu ny. S c
phiu c mua t l theo s c phn c. y l quyn u tin mua trc
(preemtive right - droit de premption).
S quyn mua c phn = S c phiu pht hnh.
V d:
Mt cng ty c vn l 500 triu ng chia lm 5.000 c phiu mnh gi
100.000 ng. Cng ty ny mun tng s vn ln 300 triu ng bng cch pht
hnh thm 3.000 c phiu mi, mnh gi 100.000 ng.
S chng quyn cn thit mua thm mt c phiu mi
=> C 5 c phiu c s mua c 3 c phiu mi.
8.3.2. Gi ca quyn mua c phn: L gi tr ca quyn mua c phn.
V d:
Cng ty c phn ABC pht hnh 10.000 c phiu. tng thm vn,
cng ty d nh pht hnh thm 1.000 c phiu mi. C ng c c quyn mua
trc mua c phiu mi vi gi 19.000 ng. Xc nh gi tr ca chng quyn
bit gi ca c phiu c trn th trng l 30.000 ng.
Gii:
S quyn mua trc cn thit mua thm mt c phiu mi l: = 10.
Gi 10 c phiu c l: 30.000 x 10 = 300.000 ng.
Gi 1 c phiu mi l: 19.000 ng.
Gi trung bnh ca mt c phiu sau t pht hnh l:
= 29.000 ng.
=> Sau t pht hnh, gi ca mt c phiu l 29.000 ng, trong khi

vi chng quyn, nh u t ch mua vi gi 19.000 ng
=> Vi 10 chng quyn (tng ng vi 10 c phiu c), nh u t

c mt khon li: (29.000 19.000) = 10.000
=> Mi chng quyn em li mt khon li: = 1.000 ng.
=> y l gi tr ca mt chng quyn.
Cng thc tng qut:
Gi:
Q: Gi tr quyn mua c phn.

G: Gi th trng ca c phiu c.
g: Gi pht hnh ca c phiu mi.
n: S c phiu c.
n: S c phiu mi pht hnh.
Ta c:
Gi trung bnh ca mt c phn sau t pht hnh c phiu

mi:
GCP =
Gi ca mt quyn mua c phn:
Q=
Q = (G g) x
V d:
Mt cng ty c phn c s vn l 800 triu ng gm 40.000 c phiu

mnh gi 20.000 ng. Gi c phiu ca cng ty ny trn th trng l 30.000
ng. Cng ty d nh s tng vn thm 200 triu ng bng cch pht hnh
10.000 mnh gi 20.000 ng vi gi 22.000 ng cho c ng c. Tnh gi tr
ca mt chng quyn.
Gii:
G = 30.000 n = 40.000
g = 22.000 n = 10.000
Gi tr ca chng quyn:
Q = (G g) x = (30.000 - 22.000) x
Q = 1.600 ng.
Trng hp c bit:
- C ng c cp pht min ph c phiu mi: g=0
Q=Gx
- Trong iu l quy nh c ng khng c quyn mua trc: G = g
Q=0
V d:
Gi c phiu ca cng ty c phn th trng chng khon l

75.000 ng. Cng ty d nh tng thm vn bng cch gp cc d tr, pht
hnh c phiu mi v cp pht min ph cho cc c ng. Hai c phiu c s
nhn c mt c phiu mi.
Xc nh gi tr ca quyn mua trc.
Gii:
Q = G x = 75.000 x = 25.000 ng.
8.4. nh gi c phiu
8.4.1. Thu nhp u t c phiu
Gi s mt nh u t mua mt c phiu vi gi l P 0. Nu c tc nm
sau l I1 v gi c phiu nm sau l P1 th thu nhp d kin ca ngi u t c
phiu sang nm l: I1 + (P1 P0). Nu sang nm nh u t bn c phiu th
phn thu nhp thc t l: I 1 + (P1 P0), cn nu nm sau nh u t vn gi c
phiu th phn thu nhp li vn (P1 P0) cha c thc hin.
Nh vy, t sut li nhun d on khi nm nay b vn mua c phiu gi

P0 l:
r=
Trong : I1: C tc d on nm sau.
P1: Gi c phiu d on nm sau.
T sut li nhun r ngi u t d kin thu c nu trn c gi l t

sut li nhun mong i.
V d:
Nu P0 = 100, I1 = 5, P1 = 110.
Khi , t sut li nhun mong i r:
r = = 15%
Ngc li, nu bit c c tc d on nm sau I 1, gi d on nm
sau P1 v bit c t sut li nhun mong i ca cc c phiu cng c ri
ro nh c phiu mua l r th c th nh gi c gi c phiu hin ti theo
cng thc:
P0 =
V d: Gi s I1 = 5, P1 = 110, r = 15%: P0 = = 100.
8.4.2. nh gi c phiu theo lung thu nhp c tc
Cng lp lun tng t nh trn, nu d on c gi c phiu I 2 nm

th hai, gi c phiu P2 nm th hai v t sut li nhun mong i r th c th
tnh c gi c phiu nm th nht:
P1 =
=> P0 = ++
Nh vy, gi c phiu ti thi im hin ti chnh l gi tr quy v hin ti

ca thu nhp c tc d kin nm th 1, nm th 2 v ca gi c phiu d kin
vo cui nm th hai.
Tnh tng t lin tip cho n nm cui n l nm ngi u t bn c

phiu i th ta c th nh gi c gi c phiu hin ti chnh l gi tr quy v
hin ti ca lung thu nhp c tc cho n nm n cng vi gi tr quy v hin ti
ca gi c phiu nm n:
P0 = ++ + +
Ni cch khc: Gi c phiu hin ti chnh li chnh l gi tr quy v hin

ti ca ton b cc lung thu nhp trong tng lai.
Nu c phiu c ngi u t nm gi v hn th c ngha n s tin ti

. Thng thng, qung i ca c phiu l v hn v n khng c thi gian o
hn. Mt c phiu thng c chuyn quyn s hu cho nhiu ngi thuc
nhiu th h, song iu khng nh hng n gi nh ngi u t nm gi
c phiu v hn. Khi , gi tr hin ti ca vn gc s tin ti 0 v cng thc
trn s tr thnh:
P0 =
Tuy nhin, vic s dng cng thc trn k trn tnh ton gi c phiu
tng i phc tp. Trn thc t, cng thc ny thng c p dng khi t l
tng trng c tc hng nm l khng i (gi s l g). Khi cng thc tnh
gi c phiu c vit li nh sau:
P0 = ++ + =
P0 =
Ch :
Cng thc ny ch ng khi tc tng trng g nh hn t sut thu

nhp d tnh. Trn thc t, ngi ta gi nh g < r v iu ny hon ton hp l.
8.4.2.1.C phiu u i
Gi ca c phiu u i c tnh theo cng thc sau:
PUD =
Trong :
Ik: C tc u i chia mi k.
rUD: T sut nh gi c phiu u i trn th trng.
C phiu u i c li tc thu c cc nm bng nhau:
I1 = I2 = = Ik = = In = IUD
Do :
PUD = IUD x
PUD =
V d:
C tc u i ca cng ty c phn ABC c chia hng nm l 15.000

ng. T sut nh gi c phiu u i trn th trng l 12%. Xc nh gi ca
loi c phiu ny trn th trng chng khon.
Gii:
PUD = = = 125.000 ng.
8.4.2.2.C phiu thng
Gi ca c phiu thng:
PT =
Trong : Ik: c tc thng d tnh s chia mi
nm.
rT : t sut nh gi c phiu thng trn th

trng.
Nh trnh by phn 3.1., vic nh gi c phiu thng theo cng

thc trn gp nhiu kh khn. Trn thc t, cng ty c s tng trng kinh t v
gi s tc tng trng trung bnh hng nm l g. Khi , ta c:
PT = =
Trong : I0: C tc c phiu thng chia nm

hin ti.
y l m hnh Gordon (cng ty tng trng n nh).
V d:
C phiu thng ca cng ty c phn XYZ c chia c tc nm hin

ti l 10.000 ng. D on cng ty s c tc tng trng hng nm l
8%/nm. T sut nh gi c phiu trn th trng chng khon l 16%. Xc nh
gi c phiu ny.
Gii:
PT = = = 135.000 ng.
Vic gi thit mt tc tng trng trung bnh hng nm l g t ra khng

hp l lm. Trong thc t, khng c mt cng ty no pht trin theo mt tc
bt bin. Do , vic nh gi c phiu thng theo cng thc trn th kh n
gin nhng cha thc s l hin thc. V vy, mt m hnh nh gi khc c
xy dng vi gi thit cng ty c 2 giai on tng trng: giai on tng trng
nhanh v giai on tng trng n nh.
M hnh ny c phn nh qua th sau:

T nm 0 n nm m, cng ty c tc tng trng nhanh, tc tng
trng hng nm l gs. T nm m+1 v sau, cng ty tng trng n nh vi tc
hng nm g. Khi , gi ca c phiu s l:
PT = +
PT = +
PT = I0 x x + Im x x
Trong : Im = I0(1+gs)m
V d:
Mt cng ty c phn chia c tc cho mi c phiu trong nm hin ti I 0 =

20.000 ng. T sut nh gi c phiu trn th trng l 15%. Xc nh gi c
phiu ca cng ty trong cc trng hp sau:
- Cng ty ang suy thoi, t l tng trng: g = -5%/nm.
- Cng ty khng tng trng: g = 0%/nm.
- Cng ty tng trng n nh: g = 8%/nm.
- Cng ty tng trng trong 10 nm u vi tc l g s = 17%/nm,

sau n nh vi tc : g = 7%.
Gii:
- Trng hp 1:
PT = = = 95.000 ng.
- Trng hp 2:
PT = = = 133.333 ng.
- Trng hp 3:
PT = = = 308.571 ng.
- Trng hp 4:
PT = 20.000 x x
+ 20.000 x (1+17%)10 x x
PT = 567.705 ng.
T v d trn, ta thy c gi tr ca mt c phiu trn th trng chng

khon ph thuc vo hot ng kinh doanh v ti chnh ca cng ty.
8.5. nh gi mt doanh nghip
nh gi mt doanh nghip l qu trnh lp gi cho mt doanh nghip m

nh u t c th tr. nh gi doanh nghip l mt khu rt quan trng trong
qu trnh t nhn ho, st nhp hoc phn chia doanh nghip.
Nguyn tc nh gi mt doanh nghip l:
- Gi mt doanh nghip s c xc nh ti mt thi im c th

lc mua bn.
- Gi mt doanh nghip ph thuc vo kt qu thu nhp c d

tnh trong tng lai. Gi tr thu nhp ny cng cao th gi doanh nghip ny cng
cao.
8.5.1. K thut nh gi doanh nghip trn c s th trng chng khon
Trong iu kin c th trng chng khon, gi tr ca mt doanh nghip

c phn c th c nh gi cn c vo gi tr tng s c phiu v tri phiu
ang lu hnh:
Tng gi tr c Tng gi tr
Gi tr doanh Tng gi tr c
phiu u i c phiu
nghip c = + phiu thng +
ang lu ang lu
phn ang lu hnh
hnh hnh
Hay: VDN = VUD + VCPT + VTP
VDN = NUD.PUD + NCPT.PCPT + NTP.PTP
Trong :
NUD, NCPT, NTP: S c phiu u i, s c phiu thng,

s tri phiu ang lu hnh.
PUD, PCPT, PTP: Gi ca c phiu u i, gi ca c

phiu thng, gi ca tri phiu trn th trng.
PUD =
PT =
PTP = ITP x + R(1+t)-r
8.5.2. K thut nh gi doanh nghip trn c s t l gi trn thu nhp

(PER: Price-Earnings Ratio)
K thut nh gi doanh nghip trn c s t l gi trn thu nhp kh n

gin nhng li c p dng nhiu trong thc t cc nc. Theo phng
php ny:
Gi tr hp Li nhun rng bnh

T s gi
l ca mt qun d tnh thc hin
= x trn thu
doanh trong tng lai hng
nhp
nghip nm
Trong :
Nu gi l t s gi trn thu nhp, P T l th gi ca mt c phiu thng,

v E l thu nhp ca mt c phiu, ta c:
Trn th trng chng khon, t s gi trn thu nhp cao v tng ln l

biu hin doanh nghip nh gi c trin vng tng trng tt. iu ny khin
doanh nghip c nh gi cao hn.
V d:
Cng ty c phn ABC d tnh li sau thu hng nm l 200 triu ng.
Hin nay, t s gi trn thu nhp l 8. Khi , gi tr ca cng ty l:
VDN = 200 x 8 = 1.600 triu ng.
8.5.3. K thut nh gi doanh nghip trn c s hin ti ho thu nhp u

t
Nh u t b tin ra mua doanh nghip vi t c cc khon thu

nhp trong tng lai. Do , gi tr ca doanh nghip ti ngy nh gi s l tng
hin gi ca cc thu nhp ca u t d tnh trong tng lai. th minh
ho:
Cng thc nh gi doanh nghip theo phng php ny nh sau:
VDN = + VTL.
Trong :
Ak: Thu nhp hng nm
Ak = Khu hao ti sn c nh + Li sau thu hng nm.
VTL: Gi tr thanh l ca doanh nghip
r: Li sut nh gi doanh nghip trn th trng.
n: Thi gian khai thc hot ng kinh doanh.
Phng php hin ti ho thu nhp u t rt khoa hc nhng tn nhiu

cng sc v tnh chnh xc ca n ch c c khi thng tin m bo c
chnh xc.
V d:
Doanh nghip XYZ d tnh trung bnh hng nm s thu c mt khon

li sau thu l 400 triu ng, khu hao d tnh hng nm l 100 triu ng.
Doanh nghip c khai thc trong 10 nm. Gi tr thanh l doanh nghip l 1 t
ng. Bit li sut nh gi doanh nghip trn th trng l 14%/nm, xc nh
gi doanh nghip m nh u t c th tr.
Gii:
VDN = (400 + 100) x + 1.000 x
VDN = 2.877,80 triu ng.

Tm tt chng:
Cc ni dung chnh:
C phiu: Chng khon c pht hnh di dng chng ch hoc bt ton ghi
s chng nhn quyn v li ch hp php ca ngi s hu i vi vn v ti
sn ca cng ty c phn.
Cc loi c phiu: 02 loi
- C phiu thng (common stocks): C phiu thng (c phiu ph

thng) l loi c phiu m li tc ca n ph thuc vo mc li nhun thu c
ca cng ty, tc l cng ty khng nh mc s li s chia vo cui mi nin k
ton.
- C phiu u i (preferred shares): C phiu u i (cn gi l c phiu

c quyn) l loi c phiu m ngi s hu n so vi c ng ph thng c
hng nhng quyn u tin v mt ti chnh nhng li b hn ch v mt quyn
hn i vi cng ty gp vn.
Mnh gi c phiu (par-value): Mnh gi ca c phiu l gi tr ghi trn giy

chng nhn c phiu.
Th gi ca c phiu (book value): Gi c phiu ghi trn s sch k ton phn

nh tnh trng vn c phn ca cng ty ti mt thi im nht nh.
Hin gi ca c phiu (Present Value): gi tr thc ca c phiu ti thi im

hin ti, c tnh ton da vo c tc ca cng ty, trin vng pht trin ca
cng ty v li sut th trng.
C tc (dividend): khon tin m cc cng ty trch ra t li nhun tr cho c

ng.
- i vi c phiu thng: c tc ph thuc vo tnh hnh hot ng ca

cng ty.
- i vi c phiu u i: c tc c c nh hng nm.
Quyn mua c phn: loi chng khon phi sinh cho php nhng c ng hin
ti c quyn u tin mua trc mt khi lng c phiu mi vi gi thp hn
gi cho bn ra cng chng.
Gi ca mt quyn mua c phn: Q = (G g) x
Q: Gi tr quyn mua c phn.
G: Gi th trng ca c phiu c.
g: Gi pht hnh ca c phiu mi.
n: S c phiu c.
n: S c phiu mi pht hnh.
nh gi c phiu:
- C phiu u i: PUD =
Trong : Ik: C tc u i chia mi k.
rUD: T sut nh gi c phiu u i trn th trng
- C phiu thng:
+ M hnh Gordon: PT = =

hin ti.

trng.
g: tc tng trng trung bnh hng

nm.
+ M hnh 2 giai on tng trng: giai on tng trng nhanh v

giai on tng trng n nh.

hin ti.
trng.
gs: tc tng trng ca cng ty trong giai

on 1 (tng trng nhanh)
g: tc tng trng ca cng ty trong giai

on 2 (n nh)
Im = I0(1+gs)m
nh gi mt doanh nghip: qu trnh lp gi cho mt doanh nghip m nh

u t c th tr.
Cc k thut nh gi doanh nghip:
- K thut nh gi doanh nghip trn c s th trng chng khon:
VDN = VUD + VCPT + VTP
VDN = NUD.PUD + NCPT.PCPT + NTP.PTP
Trong :
NUD, NCPT, NTP: S c phiu u i, s c phiu thng,

s tri phiu ang lu hnh.
PUD, PCPT, PTP: Gi ca c phiu u i, gi ca c

phiu thng, gi ca tri phiu trn th trng.
- K thut nh gi doanh nghip trn c s t l gi trn thu nhp (PER:

Price-Earnings Ratio)
Gi tr hp l Li nhun rng bnh

T s gi
ca mt qun d tnh thc hin
= x trn thu
doanh trong tng lai hng
nhp
nghip nm
Trong :
- K thut nh gi doanh nghip trn c s hin ti ho thu nhp u t

VDN = + VTL.
Trong :
Ak: Thu nhp hng nm
Ak = Khu hao ti sn c nh + Li sau thu hng nm.
VTL: Gi tr thanh l ca doanh nghip
r: Li sut nh gi doanh nghip trn th trng.
n: Thi gian khai thc hot ng kinh doanh.
S tit sa bi tp chng 6, 7 v 8:
6 tit
Bi tp:
1. Mt cng ty c phn c 150.000 c phiu thng mnh gi 10.000 ng

v 5.000 c phiu u i mnh gi 100.000 ng. Li c nh chia cho c phiu
u i mi nm l 15% mnh gi.
Nm 2006, cng ty c doanh thu l 1,5 t ng, gi vn hng bn bng

70% doanh thu; chi ph qun l v chi ph hng bn l 5% doanh thu; tin li n
vay l 75 triu ng.
Thu sut thu thu nhp l 30%; 30% li sau thu c dng b sung
vo vn v phn cn li chia cho c ng. Lp bng phn phi kt qu hot
ng kinh doanh nm 2006 cho cng ty. Xc nh c tc cho mi c phiu
thng.
.S. 630 VND (c phiu thng)
2. Cng ty c phn EFG c 20.000 c phiu thng c mua bn trn th

trng chng khon vi gi 30.000 ng. Cng ty d nh tng vn bng cch
pht hnh thm 5.000 c phiu.
Mt c ng c 1.000 c phiu thng ca cng ty EFG s c mt
khon li l bao nhiu nu cng ty thc hin vic bn c phiu cho c ng c
vi gi:
- 0 ng/c phiu
- 20.000 ng/c phiu
- 25.000 ng/c phiu
- 30.000 ng/c phiu
.S. 6.000.000 VND
2.000.000 VND
1.000.000 VND
0 VND
3. C phiu u i ca cng ty c phn ABC c c tc u i c chia mi

nm l 16.800 ng. Xc nh gi ca loi c phiu ny bit li sut nh gi loi
c phiu ny trn th trng l 14%/nm.
.S. 12.500 VND
4. Mt cng ty c phn chia c tc cho mi c phiu ph thng (c phiu

thng) trong nm hin ti l I 0 = 10.000 ng. T sut nh gi loi c phiu ny
trn th trng l 14%. Xc nh gi c phiu ca cng ty trong cc trng hp
sau:
- Cng ty ang suy thoi, t l tng trng: g = -3%/nm.
- Cng ty khng tng trng: g = 0%/nm.
- Cng ty tng trng n nh: g = 6%/nm.
- Cng ty tng trng trong 7 nm u vi tc l g s = 16%/nm,

sau n nh vi tc : g = 8%.
.S. 57.059 VND
71.429 VND
132.500 VND
293.452 VND
5. Tn dng u th c quyn, mt cng ty c phn t c tc tng

trng rt cao l 20%/nm trong 5 nm va qua. D on trong 5 nm ti cng
ty vn tip tc gi c tc ny v sau tr v tc tng trng bnh
thng l 6%/nm do c s cnh tranh quc t. Cng ty ny va chia c tc l
20.000 ng cho mi c phiu. Xc nh gi ca c phiu trn th trng bit li
sut nh gi ca loi c phiu ny l 15%
.S. 443.728 VND
6. C phiu ca cng ty c phn XYZ hin ang c mua bn trn th

trng vi gi 220.000 ng. C tc chia cho mi c phiu tng t 10.000 ng
n 18.000 ng trong 10 nm qua v s tng trng ny vn s c duy tr
trong tng lai. Xc nh li sut nh gi c phiu trn th trng (li sut hin
ho).
.S. 14,731%
7. Theo s liu thng k, cng ty c phn IJK chia c tc cho mi c phiu

thng qua cc nm nh sau:
Nm 199 199 200 200 200 200 200 200 200

8 9 0 1 2 3 4 5 6
C tc 13 16 17 18 20 21 22 23 24
(nghn
ng)
Xc nh gi c phiu ca cng ty vo nm 2006 bit li sut nh gi trn

th trng l 14%/nm. Gi s rng cng ty s duy tr c tc tng trng
nh nhng nm trc y.
.S. 429.356 VND
8. Cng ty c phn MNP c ti tr t 2 ngun vn l c phiu thng v

tri phiu.
- S tri phiu ca cng ty ang lu hnh l 4.000, mnh gi l 200.000
ng, li sut tri phiu l 10%/nm, o hn vo nm 2015, hon gi bnh tri.
- S c phiu thng ang lu hnh l 16.000. Theo s liu thng

k, c tc c chia cho mi c phiu thng qua cc nm nh sau:
Nm 199 199 200 200 200 200 200 200 200

8 9 0 1 2 3 4 5 6
Ngn 20 22 24 26 29 31 33 34 35
ng
Li sut nh gi trn th trng chng khon ca c phiu l 15%/nm v

ca tri phiu l 8%/nm.
Xc nh gi ca cng ty c phn ny vo nm 2006.
.S. 8.652.752.000 VND
9. Mt nh u t mun mua li mt doanh nghip v khai thc trong 15

nm vi d nh nh sau:
- Trong 5 nm u tin, tc tng doanh thu hng nm l

10%/nm, doanh thu ca nm u tin l 5 t ng.
- Trong 7 nm tip theo, tc tng doanh thu gim cn 6%/nm.
- Trong 3 nm cui cng, tc gim ca doanh thu cn -4%/nm.
- Tng bin ph chim 65% doanh thu.
- Tng nh ph hng nm l 0,5 t ng, trong tin khu hao ti

sn c nh chim 80%.
- Gi tr thanh l doanh nghip vo cui nm 15 c tnh l 3 t

ng.
- Thu sut thu thu nhp doanh nghip l 30%.
Yu cu:
1. Nu li sut nh gi doanh nghip trn th trng chng khon l

16%/nm, nh u t s ng mua li doanh nghip vi gi l bao nhiu?
2. Nu nh u t mua doanh nghip ny vi gi l 9 t ng, ng ta
t c mt t sut li nhun l bao nhiu?
.S. 1. 9.986.990.000 VND
2. 17,857%
TI LIU THAM KHO

1. Li Tin Dnh. 2001. Ton Ti Chnh. NXB Thng k. Thnh ph H Ch
Minh.
2. Nguyn ng Dn, Hong c, Trn Huy Hong, Trm Xun Hng,

Nguyn Quc Anh. 2003. Tn dng Ngn hng (Tin t Ngn hng II).
Trang 77-84. NXB Thng k. Thnh ph H Ch Minh.
3. Nguyn Ngc nh, Nguyn Th Lin Hoa, Dng Kha. 2004. Ton Ti
Chnh. NXB Thng K. Thnh ph H Ch Minh
4. Nguyn Ngc Hng. 1997. Th trng chng khon. Trang 95-100. NXB
Thng k. Thnh ph H Ch Minh.
5. Mai Siu. 1996. Ton Ti Chnh. NXB Thanh Nin. H Ni.
6. Nguyn Vn Thun. 2004. Qun tr ti chnh. Trang 163-186. NXB Thng

k. Thnh ph H Ch Minh.
7. Bi Kim Yn. 2005. Th trng chng khon. Trang 72-89. NXB Lao
ng. Thnh ph H Ch Minh.

Giáo trình Toán tài chính - Nhiều tác giả

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Giáo trình Toán tài chính - Nhiều tác giả

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

CHNG 1

LI SUT (INTEREST RATE)

Gi tr ca tin t theo thi gian l mt khi nim c bn trong ti chnh.

Gi tr ca ng tin theo thi gian c biu hin qua li tc v t sut

1.1. Li tc (interest) v t sut li tc (li sut interest rate)

Li tc l mt khi nim c xem xt di hai gc khc nhau: gc

gc ngi cho vay hay nh u t vn, li tc l s tin tng

gc ngi i vay hay ngi s dng vn, li tc l s tin

Khon tin i vay (hay b ra cho vay) ban u gi l vn gc. S tin

1.1.2. T sut li tc (li sut)

T sut li tc (li sut) l t s gia li tc thu c (phi tr) so vi

n v thi gian l nm (tr trng hp c th khc)

1.2. Li sut hiu dng (effective interest rate)

Gi s ta u t mt khon tin ban u l 1 VND v mong mun nhn

- a(t) = 1 + i.t (i>0)

- a(t) l mt hm lin tc nu li tc tng lin tc

V mt ton hc, a(t) c th l hm nghch bin. Tuy nhin, trng hp

Trong : [t] l phn nguyn ca t (v d [1.75]=1)

Gi s vn gc u t ban u l k, k>0. Chng ta s mong mun gi tr

- A(t) l mt hm lin tc nu li tc tng lin tc

Trong , A(n) v A(n-1) ln lt l cc gi tr tch lu vn sau n v (n 1)

Li sut hiu dng ca k th n, k hiu l i n, chnh l t s gia khon li

Trong , n l s nguyn v > 1.

Li sut hiu dng cng c th vit theo hm vn ho nh sau :

Ni cc khc, i1 l li tc m 1VND b ra u t vo u k th nht

- Khi nim li sut hiu dng c s dng nhm phn bit vi

- Vn gc u t l hng s trong sut giai on u t, khng thm

- Li sut hiu dng thng c trnh by dng thp phn.

T phng trnh (1), ta s c :

A(n) = A(n-1) + in.A(n-1) = (1+in).A(n-1)

A(1) = A(0) + i1.A(0) = (1+i1).A(0)

A(2) = A(1) + i2.A(1) = (1+i2).A(1) = (1+i2).(1+i1).A(0)

A(n) = A(n-1) + in.A(n-1) = (1+in).A(n-1) = (1+in) (1+i2).(1+i1).A(0)

A(3) = (1+i3).(1+i2).(1+i1).A(0) = (1+7,5%).(1+7%).

1.3. Li n (Simple Interest) v li kp (Composed Interest)

Trong phn ny s trnh hai trng hp in hnh ca hm vn ho:

1.3.1. Li n (Simple Interest)

Gi s mt khon vn gc u t ban u l 1VND v mi k thu c

Trc y, ta nh ngha hm vn ho vi t l mt s nguyn dng.

a(t) = 1+ i.t (t 0) (3)

Hm tch ly vn trong trng hp ny s l:

Trong : k l vn u t ban u, i l li sut n

Trong trng hp li n, li sut hiu dng ca k th n s c tnh

=> n cng tng, li sut hiu dng in cng gim.

Mt khon vn gc l 5.000.000VND c u t trong 3 nm vi li sut

A(3) = k(1+ i.3) = 5.000.000 (1+0,07x3) = 6.050.000 VND

Ch : Li n ch yu c dng cho cc u t ngn hn.

Trong mt s trng hp, thi gian u t c tnh chnh xc

Trong : n: thi gian u t

- Cch 2: Quy c mi nm 360 ngy v mi thng 30

- Cch 3: Tnh s ngy chnh xc ca u t v quy

Trong mt s trng hp c th, c th tnh s ngy chnh xc ca

Vo ngy 08/03/2006, Ho gi vo ngn hng 40.000.000 VND vi

- Cch 1: S ngy gi tin t 08/03/2006 n 11/09/2006 s

- Cch 2: S ngy gi tin t 08/03/2006 n 11/09/2006 s

- Cch 3: S ngy gi tin t

1.3.2. Li kp (Composed Interest)

i th nht: li tc sinh ra trong k th nht ca vn gc

i th hai: li tc sinh ra trong k th hai ca vn gc 1VND

i: li tc sinh ra trong k th hai t khon li tc i ca k

C th vit cch khc:

a(2) = (1+i) + (1+i).i

(1+i): gi tr tch lu vo u k th 2 (cui k th 1)