Hukuk Muhakemeleri Kanun

Grev

Asliye Hukuk
o Deer ve miktara baklmakszn malvarl haklar
o ahs varl
Sulh Hukuk
o Kiralanan tanmazlarn kira ilikisinden doan alacak davalar
o Tanr ve tanmaz mal veya hakkn paylatrlmasna ve ortakln
giderilmesi
o Tanr ve tanmaz mallarda, sadece zilyetliin korunmas

Yetki

Genel yetkili mahkeme, daval gerek veya tzel kiinin davann ald
tarihteki yerleim yeri mahkemesidir.
Daval birden fazla ise dava, bunlardan birinin yerleim yeri mahkemesinde
alabilir.
Birden fazla davalnn bulunduu hallerde, davann, davallardan birini srf
kendi yerleim yeri mahkemesinden baka bir mahkemeye getirmek
amacyla ald, deliller veya belirtilerle anlalrsa mahkeme ilgili
davalnn itiraz zerine onun hakkndaki davay ayrarak yetkisizlik karar
verir.
Bir yerde geici olarak oturanlara kar alacak alacak veya tanr mal
davalar iin, orada bulunmalar uzunca bir sre devam edebilecekse,
bulunduklar yer mahkemesi de yetkilidir.
Trkiyede yerleim yeri olmayanlar, Trkiyedeki mutad meskenin
bulunduu yer mahkemesinde, malvarl haklarna ilikin dava,
uyumazlk konusu malvarl unsurunun bulunduu yerde de alabilir.
Szlemeden doan davalar, szlemenin ifa edilecei yer mahkemesinde
de alabilir.
Aadaki davalarda len kimsenin son yerleim yeri mahkemesi kesin
yetkilidir.
o Tereke paylam, paylamn geersizlii, lme bal tasarruflarn
iptali ve tenkisi, miras sebebiyle istihkaka ilikin davalar, miraslar
arasnda terekenin ynetimi
o Terekenin kesin paylamna kadar miraslara kar alacak tm
davalar
Terekede bulunan bir mal hakknda almak istenen istihkak davas,
terekenin yazm ve tespiti zamannda mal nerede bulunuyorsa orada da
alabilir.
Miraslk belgesinin iptali ve yeni miraslk belgesi verilmesine ilikin
davalarda, miraslarn her birinin oturduu mahkemesi de yetkilidir.
Tanmaz zerindeki ayni hak: tanmazn bulunduu yer mahkemesi kesin
yetkili. Davalar birden fazla tanmaza ilikin ise, tanmazlardan birinin
bulunduu yerde dierleri hakknda da alabilir.
Kesin yetkinin sz konusu olmad hallerde asl davaya bakan mahkeme,
kar davaya bakmaya da yetkilidir.
Bir tzel kiinin ubesinin ilemi: o ubenin bulunduu yer mahkemesi de
yetkilidir.
 zel hukuk tzel kiilerinin, ortaklk veya yelik ilikileriyle snrl olmak
kaydyla, ortan veya yenin dierlerine kar (veya tam tersi) aaca
davalar iin ilgili tzel kiinin merkezinin bulunduu yer mahkemesi kesin
yetkilidir.
Zarar sigortas davalar tanmaza ilikin ise, maln bulunduu yerde, bir
yerde sabit bulunmas gerekmeyen veya art klnmayan bir tanra ilikin
ise rizikonun gerekletii yerde de alabilir
Can sigortalarnda, sigorta ettirenin, sigortalnn veya lehtarn leh ve
aleyhine alacak davalarda onlarn yerleim yeri kesin yetkilidir.
Tacirler veya kamu tzel kiileri, szleme ile birden fazla mahkemeyi
yetkili klabilir. Bu durumda dava sadece bu mahkemelerde alr.
Taraflarn zerinde serbeste tasarruf edemeyecekleri konular ile kesin
yetki hallerinde yetki szlemesi yaplmaz.
Yetki szlemesinin geerli olmas iin, yazl olmas, uyumazln
kaynakland hukuki ilikinin belirli veya belirlenebilir olmas ve yetkili
klnan mahkemelerin gsterilmesi arttr.
Yetkinin kesin olduu davalarda, mahkeme yetkili olup olmadn, davann
sonuna kadar kendiliinden aratrmak zorundadr, taraflar da mahkemenin
yetkisiz olduunu her zaman ileri srebilir.
Yetkinin kesin olmad davalarda, yetki itiraznn cevap dilekesinde ileri
srlmesi gerekir. Yetki itiraznda bulunan taraf, yetkili mahkemeyi, birden
fazla mahkeme varsa setii mahkemeyi bildirir. Aksi takdirde yetki itiraz
dikkate alnmaz.
Mahkeme yetkisizlik kararnda yetkili mahkemeyi de gsterir.
Yetkinin kesin olmad davalarda, daval sresi iinde ve usulne uygun
olarak yetki itiraznda bulunmazsa davann ald mahkeme yetkili hale
gelir.
Grevsizlik veya Yetkisizlik Karar zerine Yaplacak lemler

Grevsizlik veya yetkisizlik karar verilmesi halinde, taraflardan birinin iki

hafta iinde karar veren mahkemeye bavurarak, dava dosyasnn grevli
ya da yetkili mahkemeye gnderilmesini talep etmesi gerekir. Aksi
takdirde, bu mahkemece davann almam saylmasna karar verilir.
Yarg Yeri Belirlenmesini gerektiren sebepler

Davaya bakmakla grevli ve yetkili mahkemenin davaya bakmasna

herhangi bir engel karsa (BAM Yargtay)
ki mahkeme arasnda yarg evrelerinin snrlarnn belirlenmesi konusunda
bir tereddt ortaya karsa (BAM Yargtay)
ki mahkeme de grevsizlik karar verir ve bu kararlar kanun yoluna
bavurulmakszn kesinleirse
Kesin yetki hallerinde, iki mahkeme de yetkisizlik karar verir ve bu kararlar
kanun yoluna bavurulmakszn kesinleirse.
Yarglamaya hakim olan ilkeler

Tasarruf ilkesi
Taraflarca getirilme ilkesi
Taleple ballk ilkesi
Hukuki dinlenilme hakk
 Aleniyet ilkesi
Drst davranma ve doruyu syleme ykmll
Usul ekonomisi ilkesi
Hakimin davay aydnlatma devi
Yarglamann sevk ve idaresi
Hukukun uygulanmas

Hakimin yasakllk sebepleri

Kendisine ait olan ve dorudan doruya ya da dolaysyla ilgili olduu

davada
Aralarnda evlilik ba kalksa bile einin davasnda
Kendisi veya einin altsoy veya stsoyunun davasnda
Kendisi ile arasnda evlatlk ba bulunann davasnda
3. Derece de dahil olmak zere kan veya kendisini oluturan evlilik ba
kalksa dahi kayn hsml bulunanlarn davasnda
Nianlsnn davasnda
ki taraftan birinin vekili, vasisi, kayyum veya yasal danman sfatyla
hareket ettii davada
ekinme kararna kar st mahkemeye bavurulabilir. Yasaklama sebebinin
doduu tarihten itibaren, o hakimin huzuru ile yaplan btn ilemler, st
mahkemenin karar ile iptal olunabilir. Hkm ve kararlar ise herhalde iptal
olunur. Bu durumda, hakim yarglama giderlerine mahkum edilebilir.
ekinme kararnn ilk derece mahkemesi hakimince verildii hallerde, bavuru
zerine BAMn karar kesindir.
Hakimin ret sebepleri

Davada, iki taraftan birine t vermi ya da yol gstermi olmas

Davada, iki taraftan birine veya nc kiiye kanunen gerekmedii halde
grn aklam olmas
Davada tank veya bilirkii olarak dinlenmi veya hakim ya da hakem
sfatyla hareket etmi olmas
Davann drdnce derece de dahil yansoy hsmlarna ait olmas
Dava esnasnda, iki taraftan birisi ile davas veya aralarnda bir dmanlk
bulunmas
Hakim reddini gerektiren sebeplerden biri varken bizzat ekilmezse, iki taraftan
biri ret talebinde bulununcaya kadar davaya bakabilir.
Hakimin reddi sebebini bilen tarafn, ret talebini en ge ilk durumada ileri
srmesi gerekir. Taraf, ret sebebini davaya bakld srada renmi ise, en ge
renmeden sonraki ilk durumada, yeni bir ilem yaplmadan nce bu talebini
hemen bildirmek zorundadr. Belirtilen srede yaplmayan ret talebi dinlenmez.
Ret talebi geri alnmaz. Ret sebepleri hakknda yemin teklif olunamaz. Hakimi
ekilmeye davet hakimin reddi hkmndedir.
Hakimin reddi talebi, reddi istenen hakim katlmakszn mensup olduu
mahkemece incelenir.
Reddedilen hkimin katlmamasndan dolay mahkeme toplanamyor ya da
mahkeme tek hkimden oluuyor ise ret talebi, o yerde asliye hukuk hkimlii
grevini yapan dier mahkeme veya hkim tarafndan incelenir. O yerde, asliye
hukuk hkimlii grevi tek hkim tarafndan yerine getiriliyorsa, o hkim
hakkndaki ret talebi, asliye ceza hkimi varsa onun tarafndan, yoksa en yakn
asliye hukuk mahkemesince incelenir.
Sulh hukuk hkimi reddedildii takdirde, ret talebi, o yerdeki dier sulh hukuk
hkimi tarafndan incelenir. O yerde, sulh hukuk hkimlii grevi tek hkim
tarafndan yerine getiriliyorsa, o hkim hakkndaki ret talebi, bulunma sralarna
gre; o yerdeki sulh ceza hkimi, asliye hukuk hkimi, asliye ceza hkimi,
bunlarn da bulunmamas hlinde, en yakn yerdeki sulh hukuk hkimi tarafndan
incelenir.
Blge adliye mahkemesi hukuk dairelerinin bakan ve yelerinin reddi talebi,
reddedilen bakan ve ye katlmakszn grevli olduu dairece karara balanr.
Hukuk dairelerinin toplanmasn engelleyecek ekildeki toplu ret talepleri
dinlenmez.
Hakimin ret talebinin geri evrilmesi

Ret talebi sresinde yaplmamsa

Ret sebebi ve bu sebebe ilikin inandrc delil veya emare gsterilmemise
Ret talebinin davay uzatmak amacyla yapld aka anlalyorsa

Ret talebi, toplu mahkemelerde reddedilen hakimin mzakereye katlmasyla, tek

hakimli mahkemelerde ise reddedilen hakimin kendisi tarafndan geri evrilir.
lk derece mahkemesinin bu kararlarna kar istinaf yoluna, BAM hukuk
dairelerinin bakan ve yeleri hakkndaki kararlarna kar da temyiz yoluna
ancak hkmle birlikte bavurulabilir.
Reddi istenen hkim, ret hakknda merci tarafndan karar verilinceye kadar o
davaya bakamaz. u kadar ki, gecikmesinde saknca bulunan i ve davalar bunun
dndadr. Daha nce hakkndaki ret talebi mercice reddolunan hkimin, ayn
durum ve olaylara dayanarak yeniden reddedilmesi hli, hkimin davaya
bakmasna engel oluturmaz.
Ret talebinin, kt niyetle yapldnn anlalmas ve esas ynnden kabul
edilmemesi hlinde, talepte bulunanlarn her biri hakknda 500 Trk Lirasndan
5000 Trk Lirasna kadar disiplin para cezasna hkmolunur.
Ret talebine ilikin kararlara kar itiraz

Esas hkm bakmndan istinaf yolu kapal bulunan dava ve ilerde,

hkimin reddi talebiyle ilgili merci kararlar kesindir.
Esas hkm bakmndan istinaf yolu ak bulunan dava ve ilerde ise ret
talebi hakkndaki merci kararlarna kar tefhim veya teblii tarihinden
itibaren bir hafta iinde istinaf yoluna bavurulabilir; bu hlde 347 nci
madde hkm uygulanmaz. Blge adliye mahkemesinin bu husustaki
kararlar kesindir.
 Ret talebinin reddine ilikin merci kararnn blge adliye mahkemesince
uygun bulunmayarak kaldrlmas veya ret talebinin kabulne ilikin merci
kararnn blge adliye mahkemesince uygun bulunmas hlinde, ret
sebebinin doduu tarihten itibaren reddedilen hkimce yaplm olan ve
ret talebinde bulunan tarafa itiraz edilen esasa etkili ilemler, davaya
daha sonra bakacak hkim tarafndan iptal olunur.
Ret talebine ilikin kararlarn temyizi

Esas hkm bakmndan temyiz yolu kapal bulunan dava ve ilerde, blge
adliye mahkemesi bakan ve yelerinin reddine ilikin blge adliye
mahkemesi kararlar kesindir.
Esas hkm bakmndan temyiz yolu ak bulunan dava ve ilerde ise ret
talebi hakkndaki karar, tefhim veya teblii tarihinden itibaren bir hafta
iinde temyiz edilebilir. Bu hlde 347 nci madde hkm uygulanmaz.
Yargtayn bu husustaki karar kesindir.
Blge adliye mahkemesi hkiminin reddine ilikin talebin reddi
konusundaki kararn temyizi zerine Yargtayca bozulmas veya ret
talebinin kabulne ilikin kararn Yargtayca onanmas hlinde, ret
sebebinin doduu tarihten itibaren reddedilen hkimce yaplm olan ve
ret talebinde bulunan tarafa itiraz edilen esasa ilikin ilemler, davaya
daha sonra bakacak olan blge adliye mahkemesi tarafndan iptal olunur
Zabt katibi

Ayn sebeplerden birisiyle ret talebinde bulunulabilir. Ret talebi zabt

katibinin grev yapt mahkeme tarafndan karara balanr. Kararlar
kesindir.
Ayn sebeplerle zabt katibi ekinebilir. Bu durumda gereken karar, grev
yapt mahkeme tarafndan verilir.
Zabt katibinin ayn ite hakim ile birlikte reddi veya ekinmesinin
istenmesi halinde, hakim hakknda ret veya ekinmeyi inceleyecek olan
merci, her ikisi hakknda karar verir.
Devletin sorumluluu ve rcu (hakimin yarglama faaliyetinden devlet aleyhine
tazminat)

Kayrma veya taraf tutma yahut taraflardan birine olan kin veya dmanlk
sebebiyle hukuka aykr bir hkm veya karar verilmi olmas.
Salanan veya vaat edilen bir menfaat sebebiyle kanuna aykr bir hkm
veya karar verilmi olmas.
Farkl bir anlam yklenemeyecek kadar ak ve kesin bir kanun hkmne
aykr karar veya hkm verilmi olmas.
Duruma tutananda mevcut olmayan bir sebebe dayanlarak hkm
verilmi olmas.
Duruma tutanaklar ile hkm veya kararlarn deitirilmi yahut tahrif
edilmi veya sylenmeyen bir szn hkm ya da karara etkili olacak
ekilde sylenmi gibi gsterilmi ve buna dayanlarak hkm verilmi
olmas.
Hakkn yerine getirilmesinden kanlm olmas.

Devlet dedii tazminat nedeniyle, sorumlu hakime deme tarihinden itibaren bir
yl iinde rcu eder.
Devlet aleyhine alan tazminat davas, ilk derece ve blge adliye mahkemesi
hkimlerinin fiil ve kararlarndan dolay, Yargtay ilgili hukuk dairesinde; Yargtay
Bakan ve yeleri ile kanunen onlarla ayn konumda olanlarn fiil ve kararlarndan
dolay Yargtay Drdnc Hukuk Dairesinde ilk derece mahkemesi sfatyla
grlr. Dava, bu dairenin Bakan ve yelerinin fiil ve kararlarndan dolay ise
yarglama Yargtay nc Hukuk Dairesinde yaplr. Verilen kararlarn temyiz
incelemesi Hukuk Genel Kurulunca yaplr. Temyiz incelemesine, karar veren
bakan ile yeler katlamaz.
Taraflarn ehliyeti

Taraf ehliyeti
o Medeni haklardan yararlanma ehliyetine sahip olan, davada taraf
ehliyetine de sahiptir.
Dava ehliyeti
o Dava ehliyeti medeni haklar kullanma ehliyetine gre belirlenir.
Davada kanuni temsil
o Medeni haklar kullanma ehliyetine sahip olmayanlar davada kanuni
temsilcileri, tzel kiiler ise yetkili organlar tarafndan temsil edilir.
Dava takip yetkisi
o Dava takip yetkisi, talep sonucu hakknda hkm alabilme yetkisidir.
Maddi hukuktaki tasarruf yetkisine gre tayin edilir.
Temsil veya izin belgelerinin verilmesi
o Kanuni temsilciler izin belgesini, tzel kiiler temsil belgesini dava
veya cevap dilekesiyle mahkemeye vermek zorundadr. Aksi halde
dava aamaz ve ilem yapamazlar.
o Sresi iinde belgelerin ibraz edilmemesi veya mahkemeye
bavurulmamas halinde dava almam veya gerekletirilen
ilemler yaplmam saylr.
Dava srasnda taraflardan birinin lm
o Taraflardan birinin lm halinde, miraslar miras kabul veya
reddetmemise, bu hususta kanunla belirlenen sreler geinceye
kadar dava ertelenir.
Kanuni temsilci atanmas sebebiyle yarglamann ertelenmesi
o Vesayet altna alnma, yasal danman atanmasna kadar
o Tedavi, gzlem, koruma altna alnm, bakalaryla grmekten
yasaklanm ise o kimse hakknda davay takip iin kayym
atanncaya kadar
Dava arkadal

htiyari dava arkadal birden ok kii birlikte dava aabilir, dava

alabilir
o Davaclar veya davallar arasnda dava konusu olan hak veya
borcun, elbirlii ile mlkiyet dndaki bir sebeple ortak olmas.
o Ortak bir ilemle hepsinin yararna bir hak domu olmas veya
kendilerinin bu ekilde ykmllk altna girmeleri
o Davalarn temelini oluturan vakalarn ve hukuki sebeplerin ayn
veya birbirine benzer olmas
Hukuki durum
o Davalar birbirinden bamszdr. Her biri dierinden bamsz hareket
eder
 Mecburi dava arkadal
o Maddi hukuka gre, bir hakkn birden fazla kimse tarafndan birlikte
kullanlmas veya birden fazla kimseye kar birlikte ileri srlmesi
ve tamam hakknda tek hkm verilmesi gereken hllerde, mecburi
dava arkadal vardr
Hukuki durum
o Ancak birlikte dava aabilir veya aleyhlerine birlikte dava alabilir.
Dava arkadalar birlikte hareket etmek zorundadr.
o Durumaya gelmi olan dava arkadalarnn yapm olduklar usul
ilemleri, usulne uygun olarak davet edildii hlde durumaya
gelmemi olan dava arkadalar bakmndan da hkm ifade eder.
Davann ihbar

Taraflardan biri davay kaybettii takdirde, nc kiiye veya nc

kiinin kendisine rcu edeceini dnyorsa, tahkikat sonulanncaya
kadar davay nc kiiye ihbar edebilir
Dava kendisine ihbar edilen kii, davay kazanmasnda hukuki yarar olan
taraf yannda davaya katlabilir
Asli mdahale

Bir yarglamann konusu olan hak veya ey zerinde ksmen ya da

tamamen hak iddia eden nc kii, hkm verilinceye kadar bu durumu
ileri srerek, yarglamann taraflarna kar ayn mahkemede dava aabilir.

Feri mdahale

nc kii, davay kazanmasnda hukuki yarar bulunan taraf yannda ve

ona yardmc olmak amacyla, tahkikat sona erinceye kadar, fer mdahil
olarak davada yer alabilir.
Mdahale talebinin kabul hlinde mdahil, davay ancak bulunduu
noktadan itibaren takip edebilir. Mdahil, yannda katld tarafn yararna
olan iddia veya savunma vastalarn ileri srebilir; onun ilem ve
aklamalarna aykr olmayan her trl usul ilemlerini yapabilir.
Fer mdahilin, tarafla rcu ilikisinde, asl davadaki uyumazlk hakknda
yanl karar verildii iddias dinlenilmez. Ancak, mdahil, zamannda ihbar
yaplmad iin davaya ge katldn veya yannda katld tarafn iddia
ve savunma imknlarn kullanmasn engellediini ya da kendisince
bilinmeyen iddia ve savunma imknlarnn, tarafn ar kusuru sebebiyle
kullanlamadn belirterek, yannda katld tarafn yarglamay hatal
yrttn ileri srebilir.
Cumhuriyet Savcsnn davada yer almas

Cumhuriyet savcs, kanunda aka ngrlen hllerde, hukuk davas aar

veya alm olan hukuk davasnda taraf olarak yer alr.
Cumhuriyet savcs, resm dairenin bildirimine ramen dava amaz ise
ihbar eden resm daire, Cumhuriyet savcsnn yarg evresinde grev
 yapt ar ceza merkezine en yakn kdemli asliye hukuk mahkemesi
hkimine itiraz edebilir
Cumhuriyet savcsnn yer ald dava ve iler zerinde taraflar serbeste
tasarruf edemezler
Davaya Vekalet

Davann vekil araclyla almas ve takip edilmesinde BK temsil

hkmleri uygulanr.
Btn ilerin yaplmas, hkmn yerine getirilmesi, yarglama giderlerinin
tahsili
zel yetki gerektiren haller
o Sulh olamaz,
o Hkimi reddedemez,
o Davann tamamn slah edemez,
o Yemin teklif edemez, yemini kabul, iade veya reddedemez,
o Bakasn tevkil edemez,
o Haczi kaldramaz,
o Mvekkilinin iflasn isteyemez,
o Tahkim ve hakem szlemesi yapamaz,
o Konkordato veya sermaye irketleri ve kooperatiflerin uzlama
yoluyla yeniden yaplandrlmas teklifinde bulunamaz ve bunlara
muvafakat veremez,
o Alternatif uyumazlk zm yollarna bavuramaz,
o Davadan veya kanun yollarndan feragat edemez,
o Kar taraf ibra ve davasn kabul edemez,
o Yarglamann iadesi yoluna gidemez,
o Hkimlerin fiilleri sebebiyle Devlet aleyhine tazminat davas aamaz,
o Kiiye sk skya bal haklarla ilgili davalar aamaz ve takip
edemez
Avukat Noter onayl vekaletname asl ve avukat tarafndan onaylanm
aslna uygun rneini dava veya takip dosyasna konulmak zere ibraz
etmek zorundadr
Kamu kurum ve kurulularnn avukatlarna, yetkili amirleri tarafndan
usulne uygun olarak dzenlenip verilmi olan temsil belgeleri de
geerlidir, noter onayna gerek yoktur.
Vekalet ve onayl rneini vermeyen avukat, gecikmesinde zarar
doabilecek haller dnda, dava aamaz, ilem yapamaz.
Vekletnamesiz ilem yapmasna izin verilen ancak hakl bir sebep
olmakszn sresi iinde vekletname ibraz etmeyen avukat, celse harc ile
dier yarglama giderleri ve kar tarafn urad zararlar demeye
mahkm edilir.
Bir tarafn avukat tutmak istemesi sebebiyle, yarglama hibir ekilde
baka bir gne braklamaz.
Avukatn istifa etmesi, azledilmesi veya dosyay incelememi olmas
sebebiyle yarglama baka bir gne braklamaz. Ancak, dosyann
incelenmemi olmas geerli bir zre dayanyorsa, hkim bir defaya
mahsus olmak zere, ksa bir sre verebilir. Verilen sre sonunda, dosya
incelenmemi olsa bile davaya devam olunur.
Vekil, duruma srasnda uygun olmayan tutum ve davranta bulunursa,
hkim tarafndan uyarlr; vekil uyarya uymaz ve fiil disiplin suu veya adl
 su tekil eder nitelikte grlrse, duruma salonunda bulunan kiilerin
kimlik bilgileri, adresleri de yazlarak olay tutanaa geirilir ve duruma
ertelenir.
Davasn kendisi takip eden kimse, durumada uygun olmayan tutum ve
davranta bulunursa, hkim kendisini uyarr; bu uyarlara uyulmaz ve
gerekli grlrse kendisini vekil ile temsil ettirmesine karar verip, hemen
duruma salonundan darya kartlmasn salar; vekil ile temsil
ettirmemesi hlinde, tarafn yokluu hlinde uygulanacak hkmlere gre
ilem yaplr.
Hkim, taraflardan birisinin, davasn bizzat takip edecek yeterlikte
olmadn grrse, ona uygun bir sre tanyarak, davasn vekil araclyla
takip etmesine karar verebilir. Verilen karara uymayan taraf hakknda,
yokluu hlindeki hkmlere gre ilem yaplr.
Vekilin azli veya istifasnn, mahkeme ve kar taraf bakmndan hkm
ifade edebilmesi iin, bu konudaki beyann dilekeyle bildirilmesi veya
tutanaa geirilmesi ve gerektiinde ilgilisine yaplacak tebligat giderinin
de pein olarak denmesi zorunludur.
stifa eden vekilin veklet grevi, istifann mvekkiline tebliinden itibaren
iki hafta sreyle devam eder
Teminat

Gerektiren haller
o Trkiyede mutad meskeni olmayan Trk vatandann dava amas,
davac yannda davaya mdahil olarak katlmas veya takip yapmas.
o Davacnn daha nceden iflasna karar verilmi, hakknda konkordato
veya uzlama suretiyle yeniden yaplandrma ilemlerinin balatlm
bulunmas; bor demeden aciz belgesinin varl gibi sebeplerle,
deme gl iinde bulunduunun belgelenmesi.
o Davann grlmesi srasnda teminat gerektiren durum ve koullarn
ortaya kmas hlinde de mahkeme teminat gsterilmesine karar
verir.
o Mecburi dava ve takip arkadalnda teminat gsterme
ykmll, bu ykmlln tm davaclar bakmndan mevcut
olmas hlinde doar.
Gerektirmeyen haller
o Davacnn adli yardmdan yararlanmas
o Davacnn, yurt iinde istenen teminat karlamaya yeterli tanmaz
malnn veya ayni teminatla gvence altna alnm bir alacann
bulunmas
o Davann, srf kn menfaatlerini korumaya ynelik olarak alm
olmas
o lama bal alacak iin ilaml icra takibi yaplm olmas
Hkim tarafndan belirlenen kesin sre iinde teminat gsterilmezse, dava
usulden reddedilir
Mdahale talebinde bulunan kii, kesin sre iinde istenen teminat
vermezse, mdahale talebinden vazgemi saylmasna karar verilir.
ESK HALE GETRME
 Elde olmayan sebeplerle, kanunda belirtilen veya hkimin kesin olarak
belirledii sre iinde bir ilemi yapamayan kimse, eski hle getirme
talebinde bulunabilir.
Sresinde yaplamayan ilemle ulalmak istenen ayn sonuca, eski hle
getirme dnda, baka bir hukuki yoldan ulalabiliyorsa, eski hle getirme
talebinde bulunulamaz.
Eski hle getirme, ilemin sresinde yaplamamasna sebep olan engelin
ortadan kalkmasndan itibaren iki hafta iinde talep edilmelidir.
lk derece ve istinaf yarglamalarnda, en ge nihai karar verilinceye kadar
eski hle getirme talebinde bulunmak mmkndr. Ancak, nihai karar bir
tarafn yokluunda verilmise, tahkikat aamasnda karlan sreler iin
kararn verilmesinden sonra da eski hle getirme talebinde bulunulabilir.
Yaplamayan ilem iin eski hle getirme, bu ilem hakknda hangi
mahkemede inceleme yaplacak idiyse, o mahkemeden talep edilir
Eski hle getirme, istinaf yoluna bavuru hakknn dmesi hlinde,
blge adliye mahkemesinden; temyiz yoluna bavuru hakknn
dmesi hlinde ise Yargtaydan talep edilir.
Eski hle getirme talebi, yarglamann ertelenmesini gerektirmez ve
hkmn icrasna engel olmaz. Ancak, talebi inceleyen mahkeme, talebi
hakl grrse, teminat gsterilmek artyla, yarglamann ertelenmesine
veya hkmn icrasnn geri braklmasna karar verebilir. Mahkeme,
gerektiinde teminat gsterilmeden de yarglamann ertelenmesine veya
icrann geri braklmasna karar verebilir.
lk derece mahkemeleri veya blge adliye mahkemelerinde eski hle
getirme talebi, n sorunlar hakkndaki usule; Yargtayda ileri srlecek eski
hle getirme talebi ise temyiz usulne gre yaplr ve incelenir.
Mahkeme, eski hle getirme talebinin kabul hlinde, hangi ilemlerin
geersiz hle geldiini kararnda belirtir. Islahla geersiz klnamayan
ilemler, eski hle getirme talebinden de etkilenmez.
Eski hle getirme talebi sebebiyle ortaya kan giderler, talepte bulunan
tarafa ykletilir. Ancak, kar taraf eski hle getirme talebine kar aslsz
itirazlar ileri srerek giderlerin artmasna sebep olmusa, hkim, giderlerin
tmnn veya bir ksmnn kar tarafa ykletilmesine karar verebilir.
ADL TATL

20 Temmuz 31 Austos. 1 Eyllde balar.

Grlecek dava ve iler
o htiyati tedbir, ihtiyati haciz ve delillerin tespiti gibi geici hukuki
koruma, deniz raporlarnn alnmas ve dispeci atanmas talepleri ile
bunlara kar yaplacak itirazlar ve dier bavurular hakknda karar
verilmesi.
o Her eit nafaka davalar ile soyba, velayet ve vesayete ilikin
dava ya da iler.
o Nfus kaytlarnn dzeltilmesi ileri ve davalar.
o Hizmet akdi veya i szlemesi sebebiyle iilerin atklar davalar.
o Ticari defterlerin kaybndan dolay kayp belgesi verilmesi talepleri
ile kymetli evrakn kaybndan doan iptal ileri.
o flas ve konkordato ile sermaye irketleri ve kooperatiflerin uzlama
suretiyle yeniden yaplandrlmasna ilikin iler ve davalar.
o Adli tatilde yaplmasna karar verilen keifler.
 o Tahkim hkmlerine gre, mahkemenin grev alanna giren dava ve
iler.
o ekimesiz yarg ileri.
o Kanunlarda ivedi olduu belirtilen veya taraflardan birinin talebi
zerine, mahkemece ivedi grlmesine karar verilen dava ve iler.
Taraflarn anlamas hlinde veya dava bir tarafn yokluunda grlmekte
ise hazr olan tarafn talebi zerine, yukardaki i ve davalara baklmas,
adli tatilden sonraya braklabilir.
Adli tatilde, yukardaki fkralarda gsterilenler dnda kalan dava ve ilerle
ilgili olarak verilen dava, kar dava, istinaf ve temyiz dilekeleri ile bunlara
kar verilen cevap dilekelerinin ve dosyas ilemden kaldrlan davalar
yenileme dilekelerinin alnmas, ilam verilmesi, her trl tebligat,
dosyann baka bir mahkemeye, blge adliye mahkemesine veya Yargtaya
gnderilmesi ilemleri de yaplr.
Adli tatile tabi olan dava ve ilerde, bu Kanunun tayin ettii srelerin
bitmesi tatil zamanna rastlarsa, bu sreler ayrca bir karara gerek
olmakszn adli tatilin bittii gnden itibaren bir hafta uzatlm saylr.
DAVA ETLER

Eda davas - bir eyi vermeye veya yapmaya yahut yapmamaya mahkm
edilmesi talep edilir
Tespit davas - mahkemeden, bir hakkn veya hukuki ilikinin varlnn ya
da yokluunun yahut bir belgenin sahte olup olmadnn belirlenmesi talep
edilir. Hukuken korunmaya deer gncel bir yarar bulunmaldr.
Belirsiz alacak ve tespit davas
o Davann ald tarihte alacan miktarn yahut deerini tam ve
kesin olarak belirleyebilmesinin kendisinden beklenemeyecei veya
bunun imknsz olduu hllerde, alacakl, hukuki ilikiyi ve asgari bir
miktar ya da deeri belirtmek suretiyle belirsiz alacak davas
aabilir.
o Kar tarafn verdii bilgi veya tahkikat sonucu alacan miktar veya
deerinin tam ve kesin olarak belirlenebilmesinin mmkn olduu
anda davac, iddiann geniletilmesi yasana tabi olmakszn
davann banda belirtmi olduu talebini artrabilir.
nai dava
o Mahkemeden, yeni bir hukuki durum yaratlmas veya mevcut bir
hukuki durumun ieriinin deitirilmesi yahut onun ortadan
kaldrlmas talep edilir.
o Bir ina hakkn, dava yoluyla kullanlmasnn zorunlu olduu
hllerde, ina dava alr.
o Kanunlarda aksi belirtilmedike, ina hkmler, gemie etkili
deildir.
Ksmi dava
o Talep konusunun nitelii itibaryla blnebilir olduu durumlarda,
sadece bir ksm da dava yoluyla ileri srlebilir.
o Dava alrken, talep konusunun kalan ksmndan aka feragat
edilmi olmas hli dnda, ksmi dava almas, talep konusunun
geri kalan ksmndan feragat edildii anlamna gelmez.
Davalarn ylmas
 o Davac, ayn davalya kar olan, birbirinden bamsz birden fazla
asli talebini, ayn dava dilekesinde ileri srebilir. Bunun iin, birlikte
dava edilen taleplerin tamamnn ayn yarg eidi iinde yer almas
ve taleplerin tm bakmndan ortak yetkili bir mahkemenin
bulunmas arttr.
Terditli dava
o Davac, ayn davalya kar birden fazla talebini, aralarnda aslilik-
ferlik ilikisi kurmak suretiyle, ayn dava dilekesinde ileri srebilir.
Bunun iin, talepler arasnda hukuki veya ekonomik bir balantnn
bulunmas arttr.
o Mahkeme, davacnn asli talebinin esastan reddine karar
vermedike, fer talebini inceleyemez ve hkme balayamaz
Seimlik dava
o Seimlik borlarda, seim hakk kendisine ait olan borlu veya
nc kiinin bu hakk kullanmaktan kanmas hlinde, alacakl
seimlik dava aabilir.
o Seimlik davada mahkeme, talebin hukuka uygun olduu sonucuna
varrsa, seimlik mahkmiyet hkm verir.
o Seimlik mahkmiyet hkmn cebr icraya koyan alacakl, takibinin
konusunu, mahkmiyet hkmnde yer alan edimlerden birine
hasretmek zorundadr. Ancak, bu durum, borlunun, dier edimi ifa
etmek suretiyle borcundan kurtulma hakkn ortadan kaldrmaz.
Topluluk davas
o Dernekler ve dier tzel kiiler, statleri erevesinde, yelerinin
veya mensuplarnn yahut temsil ettikleri kesimin menfaatlerini
korumak iin, kendi adlarna, ilgililerin haklarnn tespiti veya hukuka
aykr durumun giderilmesi yahut ilgililerin gelecekteki haklarnn
ihlal edilmesinin nne geilmesi iin dava aabilir.
DAVA ARTLARI

a) Trk mahkemelerinin yarg hakknn bulunmas.

b) Yarg yolunun caiz olmas.
c) Mahkemenin grevli olmas.
) Yetkinin kesin olduu hllerde, mahkemenin yetkili bulunmas.
d) Taraflarn, taraf ve dava ehliyetine sahip olmalar; kanuni temsilin sz
konusu olduu hllerde, temsilcinin gerekli nitelie sahip bulunmas.
e) Dava takip yetkisine sahip olunmas.
f) Vekil araclyla takip edilen davalarda, vekilin davaya veklet ehliyetine
sahip olmas ve usulne uygun dzenlenmi bir vekletnamesinin
bulunmas.
g) Davacnn yatrmas gereken gider avansnn yatrlm olmas.
) Teminat gsterilmesine ilikin kararn gereinin yerine getirilmesi.
h) Davacnn, dava amakta hukuki yararnn bulunmas.
) Ayn davann, daha nceden alm ve hlen grlmekte olmamas.
i) Ayn davann, daha nceden kesin hkme balanmam olmas.

Mahkeme, dava artlarnn mevcut olup olmadn, davann her aamasnda

kendiliinden aratrr. Taraflar da dava art noksanln her zaman ileri
srebilirler. Mahkeme, dava art noksanln tespit ederse davann usulden
reddine karar verir. Ancak, dava art noksanlnn giderilmesi mmkn ise
bunun tamamlanmas iin kesin sre verir. Bu sre iinde dava art noksanl
giderilmemise davay dava art yokluu sebebiyle usulden reddeder.
Dava art noksanl, mahkemece, davann esasna girilmesinden nce fark
edilmemi, taraflarca ileri srlmemi ve fakat hkm annda bu noksanlk
giderilmise, balangtaki dava art noksanlndan tr, dava usulden
reddedilemez.
LK TRAZLAR

a) Kesin yetki kuralnn bulunmad hllerde yetki itiraz.

b) Uyumazln tahkim yoluyla zmlenmesi gerektii itiraz.
c) blm itiraz.

(1) lk itirazlarn hepsi cevap dilekesinde ileri srlmek zorundadr; aksi hlde
dinlenemez.
(2) lk itirazlar, dava artlarndan sonra incelenir.
(3) lk itirazlar, n sorunlar gibi incelenir ve karara balanr.
DAVANIN AILMASI
Dava, dava dilekesinin kaydedildii tarihte alm saylr. Dava dilekesine
daval says kadar rnek eklenir.
Dava dilekesi
a) Mahkemenin ad.
b) Davac ile davalnn ad, soyad ve adresleri.
c) Davacnn Trkiye Cumhuriyeti kimlik numaras
d) Varsa taraflarn kanuni temsilcilerinin ve davac vekilinin ad, soyad ve
adresleri
e) Davann konusu ve malvarl haklarna ilikin davalarda, dava konusunun
deeri.
f) Davacnn iddiasnn dayana olan btn vakalarn sra numaras altnda
ak zetleri
g) ddia edilen her bir vakann hangi delillerle ispat edilecei
h) Dayanlan hukuki sebepler.
i) Ak bir ekilde talep sonucu
j) Davacnn, varsa kanuni temsilcisinin veya vekilinin imzas.
A,e,f,g,h dnda kalan hususlarn eksik olmas halinde, hakim davacya eksiklii
tamamlamas iin 1 haftalk kesin sre verir. Bu sre iinde eksikliin
tamamlanmamas halinde dava almam saylr.
Avansn yeterli olmadnn dava srasnda anlalmas hlinde, mahkemece, bu
eksikliin tamamlanmas iin davacya iki haftalk kesin sre verilir.
Dava dilekesi, mahkeme tarafndan davalya tebli edilir. Davalnn iki hafta
iinde davaya cevap verebilecei tebli zarfnda gsterilir.
Davac, hkm kesinleinceye kadar, ancak davalnn ak rzas ile davasn geri
alabilir.
Bir davada taraf deiiklii, ancak kar tarafn ak rzas ile mmkndr
Ancak, maddi bir hatadan kaynaklanan veya drstlk kuralna aykr olmayan
taraf deiiklii talebi, kar tarafn rzas aranmakszn hkim tarafndan kabul
edilir.
Dava dilekesinde tarafn yanl veya eksik gsterilmesi kabul edilebilir bir
yanlgya dayanyorsa, hkim kar tarafn rzasn aramakszn taraf deiiklii
talebini kabul edebilir. Bu durumda hkim, davann taraf olmaktan karlan ve
aleyhine dava almasna sebebiyet vermeyen kii lehine yarglama giderlerine
hkmeder.
Davann almasndan sonra, daval taraf, dava konusunu nc bir kiiye
devrederse, davac aadaki yetkilerden birini kullanabilir:

sterse, devreden tarafla olan davasndan vazgeerek, dava konusunu

devralm olan kiiye kar davaya devam eder. Bu takdirde davac davay
kazanrsa, dava konusunu devreden ve devralan yarglama giderlerinden
mteselsilen sorumlu olur.
sterse, davasn devreden taraf hakknda tazminat davasna dntrr.

Davann almasndan sonra, dava konusu davac tarafndan devredilecek

olursa, devralm olan kii, grlmekte olan davada davac yerine geer ve dava
kald yerden itibaren devam eder.
Cevap dilekesi
Cevap dilekesini verme sresi, dava dilekesinin davalya tebliinden itibaren iki
haftadr. Ancak, durum ve koullara gre cevap dilekesinin bu sre iinde
hazrlanmasnn ok zor yahut imknsz olduu durumlarda, yine bu sre zarfnda
mahkemeye bavuran davalya, bir defaya mahsus olmak ve bir ay gememek
zere ek bir sre verilebilir.
Sresi iinde cevap dilekesi vermemi olan daval, davacnn dava
dilekesinde ileri srd vakalarn tamamn inkr etmi saylr.
Cevap dilekesinin ierii
a) Mahkemenin ad.
b) Davac ile davalnn ad, soyad ve adresleri; daval yurt dnda ise alan
dava ile ilgili ilemlere esas olmak zere yurt iinde gsterecei bir adres.
c) Davalnn Trkiye Cumhuriyeti kimlik numaras
d) Varsa, taraflarn kanuni temsilcilerinin ve davac vekilinin ad, soyad ve
adresleri
e) Davalnn savunmasnn dayana olan btn vakalarn sra numaras
altnda ak zetleri
f) Savunmann dayana olarak ileri srlen her bir vakann hangi delillerle
ispat edilecei
g) Dayanlan hukuki sebepler.
h) Ak bir ekilde talep sonucu
i) Davalnn veya varsa kanuni temsilcisinin yahut vekilinin imzas
A,b,c,d,i cevap dilekesinde eksik olmas halinde, bunun giderilmesi iin hakim
tarafndan bir haftalk sre verilir, eksikliin bu sre zarfnda giderilememesi
halinde cevap dilekesi verilmemi saylr.
Cevap dilekesinin verilmesinden sonra, cevap sresi dolmam olsa bile ilk
itirazlar ileri srlemez.
Kar dava alabilmesi iin

Asl davann alm ve hlen grlmekte olmas,

Kar davada ileri srlecek olan talep ile asl davada ileri srlen talep
arasnda takas veya mahsup ilikisinin bulunmas yahut bu davalar
arasnda balantnn mevcut olmas, arttr.
Belirtilen bu artlar gereklemeden kar dava alacak olursa, mahkeme, talep
zerine yahut resen, kar davann asl davadan ayrlmasna; gerekiyorsa
dosyann grevli mahkemeye gnderilmesine karar verir.
Kar davaya kar, dava alamaz.
Kar dava, cevap dilekesiyle veya esasa cevap sresi iinde ayr bir dileke
verilmek suretiyle alr.
Sresinden sonra kar dava almas hlinde, mahkeme davalarn ayrlmasna
karar verir.
Asl davann herhangi bir sebeple sona ermesi, kar davann grlp karara
balanmasna engel oluturmaz.
Cevaba Cevap ve kinci Cevap Dilekeleri
Davac, cevap dilekesinin kendisine tebliinden itibaren iki hafta iinde
cevaba cevap dilekesi; daval da davacnn cevabnn kendisine tebliinden
itibaren iki hafta iinde ikinci cevap dilekesi verebilir.
n nceleme
Dilekelerin karlkl verilmesinden sonra n inceleme yaplr. Mahkeme n
incelemede; dava artlarn ve ilk itirazlar inceler, uyumazlk konularn
tam olarak belirler, hazrlk ilemleri ile taraflarn delillerini sunmalar ve
delillerin toplanmas iin gereken ilemleri yapar, taraflarn zerinde
serbeste tasarruf edebilecei davalarda onlar sulhe veya arabuluculua
tevik eder ve bu hususlar tutanaa geirir
n inceleme tamamlanmadan ve gerekli kararlar alnmadan tahkikata geilemez
ve tahkikat iin duruma gn verilemez.
Mahkeme, ncelikle dava artlar ve ilk itirazlar hakknda dosya zerinden karar
verir; gerektii takdirde kararn vermeden nce, bu konuda taraflar n inceleme
durumasnda dinleyebilir
Mahkeme, dilekelerin karlkl verilmesinden ve yukardaki maddelerde belirtilen
incelemeyi tamamladktan sonra, n inceleme iin bir duruma gn tespit
ederek taraflara bildirir. karlacak davetiyede, duruma davetiyesine ve
sonularna ilikin dier hususlar yannda, taraflara sulh iin gerekli hazrl
yapmalar, durumaya sadece taraflardan birinin gelmesi ve yarglamaya devam
etmek istemesi durumunda, gelmeyen tarafn yokluunda yaplan ilemlere itiraz
edemeyecei ve dier tarafn, onun muvafakati olmadan iddia ve savunmasn
geniletebilecei yahut deitirebilecei ayrca ihtar edilir.
(1) Hkim, n inceleme durumasnda, dava artlar ve ilk itirazlar hakknda karar
verebilmek iin gerekli grrse taraflar dinler; daha sonra, taraflarn iddia ve
savunmalar erevesinde, anlatklar ve anlaamadklar hususlar tek tek tespit
eder.
(2) Uyumazlk konularnn tespitinden sonra hkim, taraflar sulhe veya
arabuluculua tevik eder; bu konuda sonu alnaca kanaatine varrsa, bir
defaya mahsus olmak zere yeni bir duruma gn tayin eder.
(3) n inceleme durumasnn sonunda, taraflarn sulh veya arabuluculuk
faaliyetinden bir sonu alp almadklar, sonu alamadklar takdirde
anlaamadklar hususlarn nelerden ibaret olduu tutanakla tespit edilir. Bu
tutanan alt, durumada hazr bulunan taraflarca imzalanr. Tahkikat bu tutanak
esas alnmak suretiyle yrtlr.
(4) n inceleme tek durumada tamamlanr. Zorunlu olan hllerde bir defaya
mahsus olmak zere yeni bir duruma gn tayin edilir.
(5) n inceleme durumasnda, taraflara dilekelerinde gsterdikleri, ancak
henz sunmadklar belgeleri mahkemeye sunmalar veya baka yerden
getirtilecek belgelerin getirtilebilmesi amacyla gereken aklamay yapmalar iin
iki haftalk kesin sre verilir. Bu hususlarn verilen kesin sre iinde tam olarak
yerine getirilmemesi hlinde, o delile dayanmaktan vazgeilmi saylmasna
karar verilir.

Taraflar, cevaba cevap ve ikinci cevap dilekeleri ile serbeste; n

inceleme aamasnda ise ancak kar tarafn ak muvafakati ile iddia
veya savunmalarn geniletebilir yahut deitirebilirler. n inceleme
durumasna taraflardan biri mazeretsiz olarak gelmezse, gelen taraf
onun muvafakati aranmakszn iddia veya savunmasn geniletebilir
yahut deitirebilir. n inceleme aamasnn tamamlanmasndan sonra
iddia veya savunma geniletilemez yahut deitirilemez.***
n inceleme durumas tamamlandktan sonra, hkim tahkikata balamadan
nce, hak drc sreler ile zamanam hakkndaki itiraz ve defileri
inceleyerek karara balar.
TAHKKAT

Taraflarn davada ileri srdkleri btn iddia ve savunmalar birlikte

incelenir.
Hkim, muhakemeyi basitletirmek veya ksaltmak iin resen veya
taraflardan birinin talebi zerine tahkikatn her aamasnda iddia veya
savunmalardan birinin veya bir ksmnn dierinden nce incelenmesine
karar verebilir.
Tahkikat aamasnda mahkeme, her iki taraf usulne uygun olarak davet
edip, davada ileri srlen vakalar hakknda dinleyebilir.
Mahkemenin, dinlenilmek zere mahkemeye gelmeleri iin iki tarafa
verecei sre iki haftadan az olamaz. Bu sre, gerektiinde, mahkemece
resen veya iki taraftan birinin talebi zerine uzatlabilecei gibi ksaltlabilir.
 Taraflar, Kanunda belirtilen sreden sonra delil gsteremezler. Ancak bir
delilin sonradan ileri srlmesi yarglamay geciktirme amac tamyorsa
veya sresinde ileri srlememesi ilgili tarafn kusurundan
kaynaklanmyorsa, mahkeme o delilin sonradan gsterilmesine izin
verebilir.
Mahkeme, taraflarca gsterilmi olan delillerin incelenmesinden sonra,
davann muhakeme ve hkm iin yeterli derecede aydnlandn anlarsa,
tahkikatn bittiini kendilerine bildirir.
DURUMA

Taraflar, n inceleme aamasnn tamamlanmasndan sonra tahkikat iin

durumaya davet edilir.
Taraflara gnderilecek davetiyede, belirlenen gn ve saatte geerli bir zr
olmadan mahkemede hazr bulunmadklar takdirde, durumaya
yokluklarnda devam edilecei ve yaplan ilemlere itiraz edemeyecekleri
bildirilir.
Mahkeme, taraflarn rzas olmak artyla, kendilerinin veya vekillerinin,
ayn anda ses ve grnt nakledilmesi yoluyla bulunduklar yerden
durumaya katlmalarna ve usul ilemleri yapabilmelerine izin verebilir.
Taraflarn rzas olmak kaydyla, mahkeme; tann, bilirkiinin, uzmann
veya bir tarafn dinlenilmesi esnasnda baka bir yerde bulunmalarna izin
verebilir. Dinleme, ses ve grnt olarak ayn anda duruma salonuna
nakledilir.
Usulne uygun ekilde davet edilmi olan taraflar, durumaya gelmedikleri
veya gelip de davay takip etmeyeceklerini bildirdikleri takdirde dosyann
ilemden kaldrlmasna karar verilir.
Usulne uygun ekilde davet edilmi olan taraflardan biri durumaya gelir,
dieri gelmezse, gelen tarafn talebi zerine, yarglamaya gelmeyen tarafn
yokluunda devam edilir veya dosya ilemden kaldrlr. Geerli bir zr
olmakszn durumaya gelmeyen taraf, yokluunda yaplan ilemlere
itiraz edemez.
Duruma gnnn belli edilmesi iin taraflarn bavurmas gereken
hllerde gn tespit ettirilmemise, son ilem tarihinden balayarak bir
ay gemekle dosya ilemden kaldrlr.
Dosyas ilemden kaldrlm olan dava, ilemden kaldrld tarihten
balayarak ay iinde taraflardan birinin dileke ile bavurusu zerine
yenilenebilir. Yenileme dilekesi, duruma gn, saat ve yeri ile birlikte
taraflara tebli edilir. Dosyann ilemden kaldrld tarihten balayarak bir
ay getikten sonra yenileme talebinde bulunulursa, yeniden har alnr, bu
har yenileyen tarafa denir ve kar tarafa yklenemez. Bu ekilde har
verilerek yenilenen dava, eski davann devam saylr.
lemden kaldrld tarihten balayarak ay iinde yenilenmeyen
davalar, srenin dolduu gn itibaryla almam saylr ve mahkemece
kendiliinden karar verilerek kayt kapatlr.
lemden kaldrlmasna karar verilmi ve sonradan yenilenmi olan dava,
ilk yenilenmeden sonra bir defadan fazla takipsiz braklamaz. Aksi hlde
dava almam saylr.
Duruma Dzeni
 Hkim, durumann dzenini bozan kimseyi, bunu yapmaktan men eder ve
gerekirse, avukatlar hari, derhl duruma salonundan karlmasn
emreder.
Bir kimse, ihtara ramen mahkemenin dzenini bozar veya mahkeme
huzurunda uygun olmayan bir sz sylemeye veya davranta bulunmaya
devam ederse derhl yakalanr ve hakknda drt gne kadar disiplin
hapsi uygulanr. Bu fkra hkm avukatlar hakknda uygulanmaz.
Mahkemenin dzenini bozan eylem veya mahkeme huzurunda sylenen
uygun olmayan sz veya davran, ayrca bir su oluturuyor ise bu
durum bir tutanak ile Cumhuriyet basavclna gnderilir ve gerekiyorsa,
avukatlar hari, fiili ileyenin tutuklanmasna da karar verilir.
Soru yneltme

Durumaya katlan taraf vekilleri; tanklara, bilirkiilere ve durumaya

arlan dier kiilere, duruma disiplinine uygun olarak dorudan soru
yneltebilirler. Taraflar ise hkim araclyla soru sorabilirler. Yneltilen
soruya itiraz edildiinde, sorunun yneltilmesinin gerekip gerekmediine
hkim karar verir.
Kayt ve yayn yasa

Duruma srasnda fotoraf ekilemez ve hibir ekilde ses ve grnt

kayd yaplamaz. Ancak, dava dosyasnda sakl kalmak kaydyla,
yarglamann zorunlu kld hllerde, mahkemece ekim yaplabilir ve kayt
alnabilir. Bu ekilde yaplan ekim ve kaytlar ile kiilik haklarn ilgilendiren
konular ieren dava dosyas iindeki her trl belge ve tutanak,
mahkemenin ve ilgili kiilerin ak izni olmadka hibir yerde
yaymlanamaz.
TCK 286

Tutanak

Zorunlu unsurlar
o Mahkemenin ad, durumann ald yer, gn ve saat.
o Hkim, zabt ktibi, hazr bulunan taraflar ve varsa vekilleri, kanuni
temsilcileri, fer mdahil ve tercmann ad ve soyadlar.
o Yarglamann aleni ya da gizli yapld
o Beyanda bulunana okunmak ve imzas alnmak kaydyla ikrar,
yeminin edas, davann geri alnmasna muvafakat, davadan feragat,
davay kabule ilikin beyanlar ve sulh mzakereleri ile sonucu.
o Beyanda bulunana okunmak kaydyla taraf, tank, bilirkii veya
uzman kii beyan
o Duruma dnda yaplan ilemlerin zeti
o Taraflarn sunduklar belgelerin neler olduu
o Taraflarn soruturmaya ilikin istekleri ile dier kanunlarn tutanaa
yazlmasn emrettii konular.
o Ara kararlar ve hkmn sonucu.
o Karar veya hkmn aklanma biimi.
Tutanak, hkim ve zabt ktibi tarafndan derhl imzalanr
n inceleme, tahkikat ve yarglama ilemleri, ancak tutanakla ispat
olunabilir.
 Mahkemede veya mahkeme dnda hkim huzuruyla yaplacak btn
ilemlerde zabt ktibinin hazr bulunmas zorunludur.
Hukuki veya fiil engellerle zabt ktibi grev yapamayacak durumda olur
ve iin gecikmesinde saknca bulunursa, grevin niteliine uygun yemin
ettirilmek kouluyla, baka bir kimse, zabt ktibi olarak grevlendirilebilir.
Tutanaklarn tamam veya bir ksmnn rnekleri, talep hlinde taraflara
veya fer mdahile verilir.
Tutanan eki niteliinde bulunan ve gizlilik karar kapsamnda kalan
belgelerin rnei ancak hkimin izni ile verilebilir
Zabt ktibinin gzetimi altnda taraflar veya fer mdahil, dava dosyasn
inceleyebilir. Dava ile ilgili olanlar da bunu ispatlamak kayd ve hkimin
izniyle dosyay inceleyebilir.
N SORUN

Yarglama srasnda, davaya ilikin bir n sorun ortaya karsa, ilgili taraf,
bunu dileke vermek suretiyle yahut duruma srasnda szl olarak ileri
srebilir.
Hkim, taraflardan birinin ileri srd n sorunu incelemeye deer
bulursa, belirleyecei sre iinde, varsa delilleriyle birlikte cevabn
bildirmesi iin dier tarafa tefhim veya tebli eder.
n sorun hakknda iki taraf arasnda uyumazlk varsa, hkim gerekirse
taraflar davet edip dinledikten sonra kararn verir.
Hkim, n sorun hakkndaki kararn taraflara tefhim veya tebli eder.

BEKLETC SORUN

Bir davada hkm verilebilmesi, baka bir davaya, idari makamn tespitine
yahut dava konusuyla ilgili bir hukuki ilikinin mevcut olup olmadna
ksmen veya tamamen bal ise mahkemece o davann sonulanmasna
veya idari makamn kararna kadar yarglama bekletilebilir.
Bir davann incelenmesi ve sonulandrlmas baka bir davann veya idari
makamn zmne bal ise mahkeme, ilgili tarafa grevli mahkemeye
veya idari makama bavurmas iin uygun bir sre verir. Bu sre iinde
grevli mahkemeye veya idari makama bavurulmad takdirde, ilgili taraf
bu husustaki iddiasndan vazgemi saylarak esas dava hakknda karar
verilir.
DAVALARIN BRLETRLMES

Ayn yarg evresinde yer alan ayn dzey ve sfattaki hukuk

mahkemelerinde alm davalar, aralarnda balant bulunmas
durumunda, davann her aamasnda, talep zerine veya kendiliinden ilk
davann ald mahkemede birletirilebilir. Birletirme karar, ikinci
davann ald mahkemece verilir ve bu karar, dier mahkemeyi balar.
Davalar, ayr yarg evrelerinde yer alan ayn dzey ve sfattaki hukuk
mahkemelerinde alm ise balant sebebiyle birletirme ikinci davann
ald mahkemeden talep edilebilir. Birinci davann ald mahkeme,
talebin kabul ile davalarn birletirilmesine ilikin kararn
kesinlemesinden itibaren, bununla baldr.
 Davalarn ayn veya birbirine benzer sebeplerden domas ya da biri
hakknda verilecek hkmn dierini etkileyecek nitelikte bulunmas
durumunda, balant var saylr.
stinaf incelemesi ayr dairelerde yaplmas gereken davalarn da bu madde
hkmne gre birletirilmesine karar verilebilir. Bu hlde istinaf incelemesi,
birletirilen davalarda uyumazl douran asl hukuki ilikiye ait karar
inceleyen blge adliye mahkemesi dairesinde yaplr.
DAVALARIN AYRILMASI

Mahkeme, yarglamann iyi bir ekilde yrtlmesini salamak iin, birlikte

alm veya sonradan birletirilmi davalarn ayrlmasna, davann her
aamasnda, talep zerine veya kendiliinden karar verebilir. Bu durumda
mahkeme, ayrlmasna karar verilen davalara bakmaya devam eder.
Ayn yarg evresinde yer alan ayn dzey ve sfattaki hukuk
mahkemelerinde grlmekte olan davalar ynnden verilen birletirme ve
ayrma hususundaki ilk derece mahkemesi kararlarna kar istinaf
yoluna; blge adliye mahkemesi kararlar hakknda ise temyiz
yoluna, ancak hkmle birlikte gidilebilir. u kadar ki, bu husus tek
bana, blge adliye mahkemesinde hkmn kaldrlarak esastan
incelenme; Yargtayda ise bozma sebebi tekil etmez.
STCVAP

(Bir tarafn kendi aleyhine olan bir vaka hakknda yarg tarafndan
sorguya ekilmesi)
sticvap, davann temelini oluturan vakalar ve onunla ilikisi bulunan
hususlar hakknda olur.
Tzel kiiler adna, temsil yetkisine sahip kimseler isticvap olunur.
Ergin olmayan veya kstl bir kimse adna yaplm bir ileme ilikin olarak,
o kiinin kanuni mmessili isticvap olunur
Ergin olmayan veya kstl kimselere bizzat dava hakk tannan hllerde,
ikinci fkra hkm uygulanmaz.
Davetiyede, ayrca, isticvap konusu vakalar gsterilir; ilgili tarafn geerli
bir zr olmakszn gelmedii veya gelip de sorulara cevap vermedii
takdirde, isticvap konusu vakalar ikrar etmi saylaca ihtar da yaplr.
arlan taraf zrsz olarak gelmedii veya gelip de sorular cevapsz
brakt takdirde, mahkemece sorulan vakalar ikrar edilmi saylr.
sticvap olunacak kimsenin bizzat gelmesi gereklidir. Ancak, isticvap
olunacak kii, mahkemenin bulunduu il dnda oturuyor ve bulunduu
yerde ayn anda ses ve grnt nakledilmesi yolu ile isticvap olunmas
mmkn deil ise istinabe yolu ile isticvap olunur.
o (Bir davann grlmekte olduu mahkemeye gnderilmek zere,
baka bir yerde bulunan tann ifadesinin bulunduu yerdeki
mahkemece alnmas.)
sticvap olunacak kimse hastalk, engellilik veya benzeri sebeplerle
mahkemeye bizzat gelemeyecek durumda ise bulunduu yerde isticvap
olunur.
sticvap esnasnda, kar taraf ve taraf vekilleri hazr bulunabilirler.
sticvap olunan taraf, mahkemenin izni olmadka, yazl notlar kullanamaz.
sticvap sonunda bir tutanak dzenlenir. sticvap olunan tarafa yaplan
aklamalar, sorulan sorular ve verilen cevaplar tutanaa yazlr. Tutanak
 taraflar huzurunda okunduktan sonra alt isticvap olunan tarafa imzalatlr.
sticvap olunan taraf hakl bir gereke gstermeksizin tutana
imzalamaktan kanrsa, bu durum hkim tarafndan tutanakla tespit
olunur.
ISLAH
Islah, kar tarafn onayna ve yargcn kararna bal olmakszn bir tarafn usule
ilikin yapt ilemleri, gerekli giderleri vermek kouluyla yasada belirtilen sre
ierisinde yntemine uygun biimde tamamen veya ksmen dzeltilmesini
salayan hukuksal bir ilemdir.

Ayn davada, taraflar ancak bir kez slah yoluna bavurabilir.

Islah, tahkikatn sona ermesine kadar yaplabilir.
Islah, szl veya yazl olarak yaplabilir. Kar taraf durumada hazr
deilse veya slah talebi duruma dnda yaplyorsa, bu yazl talep veya
tutanak rnei, haber vermek amacyla kar tarafa bildirilir.
Islah eden taraf, slah sebebiyle geersiz hle gelen ilemler iin yaplan
yarglama giderleri ile kar tarafn urad ve urayabilecei zararlar
karlamak zere hkimin takdir edecei teminat, bir hafta iinde,
mahkeme veznesine yatrmak zorundadr. Aksi hlde, slah yaplmam
saylr.
Kar tarafn zararnn kesin olarak tespit edilmesinden sonra, mahkeme
veznesine yatrlan miktar eksikse tamamlattrlr, fazla ise iade edilir.
Islah, bunu yapan tarafn temil edecei noktadan itibaren, btn usul
ilemlerinin yaplmam saylmas sonucunu dourur.
Ancak ikrar, tank ifadeleri, bilirkii rapor ve beyanlar, keif ve isticvap
tutanaklar, yerine getirilmi olan veya henz yerine getirilmemi olmakla
beraber, kar tarafn yerine getireceini slahtan nce bildirmi olmas
kouluyla, yeminin teklifi, reddi veya iadesi slah ile geersiz klnamaz.
u kadar ki, slahtan sonra yaplacak tahkikat sonucuna gre, bu ilemlerin
gz nnde tutulmas gerekmiyorsa, bunlar da yaplmam saylr.
Davasn tamamen slah ettiini bildiren taraf, bu bildirimden itibaren
bir hafta iinde yeni bir dava dilekesi vermek zorundadr. Aksi hlde,
slah hakk kullanlm saylr ve slah hi yaplmam gibi davaya devam
edilir
Ksmen slaha bavuran tarafa, slah ettii usul ilemini yapmas iin bir
haftalk sre verilir. Bu sre iinde slah edilen ilem yaplmazsa, slah hi
yaplmam gibi davaya devam edilir.
Islahn davay uzatmak veya kar taraf rahatsz etmek gibi kt niyetli
dncelerle yapld deliller veya belirtilerle anlalrsa, mahkeme, slah
dikkate almadan karar verir. Ayrca hkim, kt niyetle slaha bavuran,
kar tarafn bu yzden urad btn zararlarn demeye ve 500 Trk
Lirasndan 5000 Trk Lirasna kadar disiplin para cezasna mahkm eder.
MADD HATALARIN DZELTLMES
Taraflarn veya mahkemenin dava dosyasnda bulunan belgelerdeki ak yaz ve
hesap hatalar, karar verilinceye kadar dzeltilebilir. Taraflardan birinin yaz veya
hesap hatasn dzeltmesi sonucu yarglama uzamsa, yarglama giderlerinin
belirlenmesinde bu durum da dikkate alnr.
TAHKKATIN SONA ERMES
 Hkim, taraflarn iddia ve savunmalaryla toplanan delilleri inceledikten
sonra, durumada hazr bulunan taraflara tahkikatn tm hakknda
aklama yapabilmeleri iin sz verir.
Mahkeme taraflarn tahkikatn tm hakkndaki aklamalarndan sonra,
tahkikat gerektiren bir husus kalmadn grrse, tahkikatn bittiini
taraflara tefhim eder.

SZL YARGILAMA

Mahkeme, tahkikatn bitiminden sonra, szl yarglama ve hkm iin tayin

olacak gn ve saatte mahkemede hazr bulunmalarn salamak amacyla
iki taraf davet eder. Taraflara kartlacak olan davetiyede, belirlenen gn
ve saatte mahkemede hazr bulunmadklar takdirde yokluklarnda hkm
verilecei hususu bildirilir.
Szl yarglamada mahkeme, taraflara son szlerini sorar ve hkmn
verir.
SPAT

spatn konusunu taraflarn zerinde anlaamadklar ve uyumazln

zmnde etkili olabilecek ekimeli vakalar oluturur ve bu vakalarn
ispat iin delil gsterilir.
Herkese bilinen vakalarla, ikrar edilmi vakalar ekimeli saylmaz.
Taraflarn veya vekillerinin mahkeme nnde ikrar ettikleri vakalar,
ekimeli olmaktan kar ve ispat gerekmez.
Maddi bir hatadan kaynaklanmadka ikrardan dnlemez.
Sulh grmeleri srasnda yaplan ikrar taraflar balamaz.
Hukuka aykr olarak elde edilmi olan deliller, mahkeme tarafndan bir
vakann ispatnda dikkate alnamaz
Kanunun belirli delillerle ispatn emrettii hususlar, baka delillerle ispat
olunamaz
Bir vakann ispat iin gsterilen delilin caiz olup olmadna mahkemece
karar verilir
spat yk, kanunda zel bir dzenleme bulunmadka, iddia edilen
vakaya balanan hukuki sonutan kendi lehine hak karan tarafa aittir.
Kanuni bir karineye dayanan taraf, sadece karinenin temelini oluturan
vakaya ilikin ispat yk altndadr. Kanunda ngrlen istisnalar dnda,
kar taraf, kanuni karinenin aksini ispat edebilir.
Dier taraf, ispat ykn tayan tarafn iddiasnn doru olmad hakknda
delil sunabilir. Kar ispat faaliyeti iin delil sunan taraf, ispat ykn
zerine alm saylmaz
DELLLER

Kanunun belirli bir delille ispat zorunluluunu ngrmedii hllerde,

Kanunda dzenlenmemi olan dier delillere de bavurulabilir.
Taraflar yazl olarak veya mahkeme nnde tutanaa geirilecek imzal
beyanlaryla kanunda belirli delillerle ispat ngrlen vakalarn baka delil
veya delillerle ispatn kararlatrabilecekleri gibi; belirli delillerle ispat
 ngrlmeyen vakalarn da sadece belirli delil veya delillerle ispatn kabul
edebilirler.
Taraflardan birinin ispat hakknn kullanmn imknsz klan veya fevkalade
gletiren delil szlemeleri geersizdir.
Taraflar, dayandklar vakalar, ispata elverili ekilde somutlatrmaldrlar
Taraflarn, dayandklar delilleri ve hangi delilin hangi vakann ispat iin
gsterildiini aka belirtmeleri zorunludur.
Taraflarn ellerinde bulunmayan ve incelenmesine karar verilen delillerin
getirtilmesi iin, mahkemece ilgili resm makam ve mercilerle nc
kiilere bu husus bildirilir. Mahkemeye getirtilmesi mmkn olmayan
deliller, bulunduu yerde incelenebilir veya dinlenebilir.
Delil gsteren taraf, kar tarafn ak izni olmadka, o delile dayanmaktan
vazgeemez
Kanunda belirtilen hller dnda, deliller davaya bakan mahkeme
huzurunda, mmkn olduu kadar birlikte ve ayn durumada incelenir.
Zorunlu hllerde, baz delillerin incelenmesi baka bir durumaya
braklabilir.
Baka yerde bulunan ve mahkemeye getirilemeyen deliller, o yerde
istinabe yoluyla toplanabilir
Delillerin incelenmesi veya beyanlarn dinlenmesi srasnda taraflar,
istinabe olunan mahkemede hazr bulunabilir ve delillerle ilgili aklama
haklarn kullanabilirler. Bu hususu salamak iin, taraflara incelemenin
yaplaca tarih ve yer bildirilir. Bu davet zerine taraflar istinabe olunan
mahkemede hazr bulunmasalar dahi deliller incelenir veya beyanlar
dinlenir.
BELGE

Uyumazlk konusu vakalar ispata elverili yazl veya basl metin, senet,
izim, plan, kroki, fotoraf, film, grnt veya ses kayd gibi veriler ile
elektronik ortamdaki veriler ve bunlara benzer bilgi tayclar bu Kanuna
gre belgedir.
SENET

Bir hakkn doumu, drlmesi, devri, deitirilmesi, yenilenmesi,

ertelenmesi, ikrar ve itfas amacyla yaplan hukuki ilemlerin, yapldklar
zamanki miktar veya deerleri 2500 Trk Lirasn getii takdirde senetle
ispat olunmas gerekir. Bu hukuki ilemlerin miktar veya deeri deme
veya bortan kurtarma gibi bir nedenle 2500 Trk Lirasndan aa dse
bile senetsiz ispat olunamaz. (senetle ispat zorunluluu)
Bu madde uyarnca senetle ispat gereken hususlarda birinci fkradaki
dzenleme hatrlatlarak kar tarafn ak muvafakati hlinde tank
dinlenebilir.
Senede bal her eit iddiaya kar ileri srlen ve senedin hkm ve
kuvvetini ortadan kaldracak veya azaltacak nitelikte bulunan hukuki
ilemler 2500 Trk Lirasndan az bir miktara ait olsa bile tankla ispat
olunamaz.
Delil Balangc
 Senetle ispat zorunluluu bulunan hllerde delil balangc bulunursa tank
dinlenebilir.
Delil balangc, iddia konusu hukuki ilemin tamamen ispatna yeterli
olmamakla birlikte, sz konusu hukuki ilemi muhtemel gsteren ve
kendisine kar ileri srlen kimse veya temsilcisi tarafndan verilmi veya
gnderilmi belgedir.
Senetle ispat zorunluluunun istisnalar (tank dinlenilebilir)

Altsoy ve stsoy, kardeler, eler, kaynbaba, kaynana ile gelin ve

damat arasndaki ilemler.
in niteliine ve taraflarn durumlarna gre, senede balanmamas
teaml olarak yerlemi bulunan hukuki ilemler.
Yangn, deniz kazas, deprem gibi senet alnmasnda imknszlk veya
olaanst glk bulunan hllerde yaplan ilemler.
Hukuki ilemlerde irade bozukluu ile ar yararlanma iddialar.
Hukuki ilemlere ve senetlere kar nc kiilerin muvazaa
iddialar
Bir senedin sahibi elinde beklenmeyen bir olay veya zorlayc bir nedenle
yahut usulne gre teslim edilen bir memur elinde veya noterlikte
herhangi bir ekilde kaybolduu kansn kuvvetlendirecek delil veya
emarelerin bulunmas hli.
lamlarn ve resmi senetlerin ispat gc

lamlar ile dzenleme eklindeki noter senetleri, sahtelii ispat

olunmadka kesin delil saylrlar.
lgililerin beyanna dayanlarak noterlerin tasdik ettikleri senetlerle dier
yetkili memurlarn grevleri iinde usulne uygun olarak dzenledikleri
belgeler, aksi ispatlanncaya kadar kesin delil saylrlar.
Adi senetlerin ispat gc

Mahkeme huzurunda ikrar olunan veya mahkemece inkr edenden sadr

olduu kabul edilen adi senetler, aksi ispat edilmedike kesin delil
saylrlar.
Usulne gre gvenli elektronik imza ile oluturulan elektronik veriler,
senet hkmndedir.
Hkim, mahkemeye delil olarak sunulan elektronik imzal belgenin, gvenli
elektronik imza ile oluturulmu olup olmadn resen inceler.
mza atamayanlarn durumu

mza atamayanlarn mhr veya bir alet ya da parmak izi kullanmak

suretiyle yapacaklar hukuki ilemleri ieren belgelerin senet niteliini
tayabilmesi, noterler tarafndan dzenleme biiminde oluturulmasna
baldr.
mza atamayan kimselerin, czdanla i yapmay usul edinmi kurulularla
olan ilemlerde kullanacaklar mhr, kaznm imza, iaret veya parmak
izinin, ilemin balangcnda hesap defterine veya czdanna baslm
olmas veya nceden noterde bir rnei saklanmak zere onanm
bulunmas yeterli olup, her ilemde ayrca onamaya bal deildir.
Senetteki knt, kaznt veya silinti ayrca onanmamsa, inkr hlinde gz
nnde tutulmaz. Bu tr knt, kaznt veya silinti mahkemece senedin
geerliliine ve anlamna etkili olacak nitelikte grlrse, senet ksmen veya
tamamen hkmsz saylabilir.
Yaz veya imza inkar

Taraflardan biri, kendisi tarafndan dzenlendii iddia edilen bir belgedeki

yaz veya imzay inkr etmek isterse, sahtelik iddiasnda bulunmaldr; aksi
hlde belge, aleyhine delil olarak kullanlr.
Bir belgenin sahtelii iddia edildiinde, belgenin mahkemeye verildii tarih
yazlp mhrlenerek, saklanmas iin mahkemece gerekli tedbirler alnr.
Bir belgenin sahteliini iddia eden kimse, bunu ayn mahkemede n sorun
eklinde ileri srebilecei gibi, bu konuda ayr bir dava da aabilir.
Resm bir senetteki yaz veya imzay inkr eden tarafn bu iddias, ancak
ilgili evraka resmiyet kazandran kiiyi de taraf gstererek aaca ayr bir
davada incelenip karara balanabilir. Asl davaya bakan hkim, gerekirse
bu konuda imza veya yazy inkr eden tarafa, dava amas iin iki haftalk
kesin bir sre verir.
Adi bir senetteki yaz veya imza inkr edildiinde, bu konuda bir karar
verilinceye kadar, o senet herhangi bir ileme esas alnamaz.
Resm senetlerdeki yaz veya imza inkr edildiinde, senetteki yaz veya
imzann sahtelii, ancak mahkeme kararyla sabit olursa, bu senet
herhangi bir ileme esas alnamaz.
Senede dayanlarak verilmi olan ihtiyati tedbir, o senet hakkndaki
sahtelik iddiasndan etkilenmez ve gerektiinde senet sahibi haklarnn
korunmas iin yeni tedbirler talep edebilir.
Gvenli elektronik imzayla oluturulmu verinin inkr hlinde, hkim
tarafndan veriyi inkr eden taraf dinlendikten sonra bir kanaate
varlamamsa, bilirkii incelemesine bavurulur

Sahtelik incelemesi
Bir belgenin sahteliinin iddia edilmesi durumunda, bu hususta kar tarafn
aklamalar da dikkate alnarak, aadaki sra ile inceleme yaplarak ncelikle
karar verilir:

Hkim, yaz veya imzay inkr eden taraf isticvap ettikten sonra bir kanaat
edinememise, huzurda bu kiiye yaz yazdrp imza attrmak suretiyle elde
ettii belge ve dier delilleri deerlendirir. Hkim, sahtelik konusunda
baka bir incelemeye gerek duymadan karar verebilecek durumda ise
gerekesini aka belirtmek suretiyle, senedin sahtelii hakknda bir karar
verir. sticvap iin mahkemeye davet edilen taraf, belirtilen gnde hazr
bulunmad takdirde, inkr etmi olduu belgedeki yaz veya imzay ikrar
etmi saylr; bu husus kendisine kartlacak davetiyede ayrca ihtar edilir.
(a) bendi hkmne gre yapt incelemeye ramen, hkimde sahtelik
konusunda kesin bir kanaat olumamsa, bilirkii incelemesine karar verir.
Bilirkii incelemesinden nce, mevcutsa, o tarafa ait olan karlatrma
yapmaya elverili yaz ve imzalar, ilgili yerlerden getirtilir. Bilirkii, bu yaz
 ve imzalarla, o mahkemede elde edilen yaz ve imzalar esas alarak
inceleme yapar. Bilirkii, inceleme iin gerekli grrse, kendi huzurunda
tarafn yeniden yaz yazmas veya imza atmasn mahkemeden talep
edebilir.
Haksz sahtelik iddias

Sahtelik iddias sonunda haksz kan taraf ktniyetli ise bu sebeple

ertelenen her bir duruma iin celse harcna ve talep hlinde bu sebeple
dier tarafn urad zararlar tazmin etmeye mahkm edilir.
Resm senetteki imza veya yaz inkr edildiinde, yukardaki har miktar
iki kat olarak uygulanr
Bilirkii incelemesi yaplmasna karar verilmesinden nce, taraflarn
sahtelie ilikin iddialarndan vazgemeleri hlinde, hkim, tazminattan
indirim yapabilecei gibi tazminata hkmetmeyebilir.
Belgenin sahte olmadna dair hukuk mahkemesince verilen karar kesinletikten
sonra, sz konusu belge hakknda ceza mahkemesinde de sahtelik iddias
dinlenmez. Ceza mahkemesince belgeyi dzenleyen hakknda ceza verilmesine
yer olmad ya da beraat karar verilmi olmas, hukuk mahkemesinin belgenin
sahteliini incelemesini engellemez.

Bir kimsenin aleyhine delil olarak kullanlabilecek belgeler, o kimsenin

halefleri aleyhine de delil tekil eder.
Bir kii veya kurumun elinde bulunup mahkemeye teslim edilmesi gereken
belgenin asl istendiinde, kii veya kurumun bulunduu ya da belgenin
teslim edilecei yerdeki asliye mahkemesi tarafndan rnei onaylanarak
asl mahkemeye gnderilir yahut teslim edilir.
Mahkemeye getirilmesi zor veya sakncal olan belgeler, hkim veya
grevlendirecei bilirkii tarafndan yerinde incelenir ya da bu belgelerin
mahkemeye sunulmu rnekleri asllaryla karlatrlr. nceleme sonunda
bir tutanak dzenlenir ve gerekli grlrse uygun teknik aralarla belgenin
asl kaydedilir.
Mahkemenin bu yndeki emrinin yerine getirilmesine hakl bir sebep
olmakszn engel olunmas hlinde hkim tarafndan, engel olan kii
hakknda sebep olduu giderlere ve 500 Trk Lirasndan 5000 Trk Lirasna
kadar disiplin para cezasna hkmolunur. Gerektiinde zor kullanlmasna
da karar verilebilir.
Taraflar, kendilerinin veya kar tarafn delil olarak dayandklar ve ellerinde
bulunan tm belgeleri mahkemeye ibraz etmek zorundadrlar. Elektronik
belgeler ise belgenin kts alnarak ve talep edildiinde incelemeye
elverili ekilde elektronik ortama kaydedilerek mahkemeye ibraz edilir.
Ticari defterler gibi devaml kullanlan belgelerin sadece ilgili ksmlarnn
onayl rnekleri mahkemeye ibraz edilebilir.
braz istenen belgenin, ileri srlen hususun ispat iin zorunlu ve bu
istein kanuna uygun olduuna mahkemece kanaat getirildii ve kar taraf
da bu belgenin elinde olduunu ikrar ettii veya ileri srlen talep zerine
skut ettii yahut belgenin var olduu resm bir kaytla anlald veya
baka bir belgede ikrar olunduu takdirde, mahkeme bu belgenin ibraz
iin kesin bir sre verir.
 Mahkemece, ibraz istenen belgenin elinde bulunduunu inkr eden tarafa,
byle bir belgenin elinde bulunmadna, zenle arad hlde
bulamadna ve nerede olduunu da bilmediine ilikin yemin teklif edilir.
Belgeyi ibraz etmesine karar verilen taraf, kendisine verilen srede belgeyi
ibraz etmez ve ayn srede, delilleriyle birlikte ibraz etmemesi hakknda
kabul edilebilir bir mazeret gstermez ya da belgenin elinde bulunduunu
inkr eder ve teklif edilen yemini kabul veya icra etmezse, mahkeme,
duruma gre belgenin ierii konusunda dier tarafn beyann kabul
edebilir.
Mahkeme, nc kii veya kurumun elinde bulunan bir belgenin taraflarca
ileri srlen hususun ispat iin zorunlu olduuna karar verirse, bu belgenin
ibrazn emreder.
Belgeyi ibraz etmesine karar verilen herkes, elindeki belgeyi ibraz etmek;
belgeyi ibraz edememesi hlinde ise bunun sebebini delilleri ile birlikte
aklamak zorundadr. Mahkeme yaplan aklamay yeterli grmezse, bu
kimseyi tank olarak dinleyebilir.
Belgeyi ibraz zorunda olanlar, tanklktan ekinmeye ilikin hkmlere
gre, belgeyi ibrazdan veya bu konudaki tanklktan ekinebilirler. Belgeyi
ibraz veya bu konuda tanklk yapmak zorunda olanlar hakknda, tanklara
ilikin hkmler uygulanr.
Ticari defterler

Ticari defterlerin, ticari davalarda delil olarak kabul edilebilmesi iin,

kanuna gre eksiksiz ve usulne uygun olarak tutulmu, al ve kapan
onaylar yaptrlm ve defter kaytlarnn birbirini dorulam olmas arttr.
Uygun olarak tutulan ticari defter kaytlarnn sahibi ve halefleri lehine delil
olarak kabul edilebilmesi iin, dier tarafn ayn artlara uygun olarak
tutulmu ticari defterlerindeki kaytlarn bunlara aykr olmamas veya ilgili
hususta hi bir kayt iermemesi yahut defter kaytlarnn aksinin senet
veya dier kesin delillerle ispatlanmam olmas gerekir. Bu artlara uygun
olarak tutulan defterlerdeki sahibi lehine ve aleyhine olan kaytlar
birbirinden ayrlamaz.
Al veya kapan onaylar bulunmayan ve ierdii kaytlar birbirini
dorulamayan ticari defter kaytlar, sahibi aleyhine delil olur.
Taraflardan biri tacir olmasa dahi, tacir olan dier tarafn ticari
defterlerindeki kaytlar kabul edeceini belirtir; ancak, kar taraf
defterlerini ibrazdan kanrsa, ibraz talep eden taraf iddiasn ispat etmi
saylr.
Yabanc devlet makamlarnca hazrlanan resm belgelerin, Trkiyede bu vasf
tamas, belgenin verildii devletin yetkili makam veya ilgili Trk konsolosluk
makam tarafndan onaylanmasna baldr.
YEMN

Yeminin konusu, davann zm bakmndan nem tayan,

ekimeli olan ve kiinin kendisinden kaynaklanan vakalardr. Bir
kimsenin bir hususu bilmesi onun kendisinden kaynaklanan vaka
saylr.
Yemine konu olamayacak vakalar
o Taraflarn zerinde serbeste tasarruf edemeyecei vakalar.
 o Bir ilemin geerlilii iin, kanunen iki tarafn irade aklamalarnn
yeterli grlmedii hller.
o Yemin edecek kimsenin namus ve onurunu etkileyecek veya onu
ceza soruturmas ya da kovuturmas ile kar karya brakacak
vakalar.
Uyumazlk konusu vakann ispat iin yeminden baka delili olduunu
beyan etmi olan taraf dahi yemin teklif edebilir.
Yemin teklif olunan kimse, yemini edaya hazr olduunu bildirdikten sonra,
dier taraf teklifinden vazgeerek baka bir delile dayanamaz ve yeni bir
delil de gsteremez.
Yemin davetiyesine, yemine konu hususlar hakknda sorulacak sorular ile
geerli bir zr olmakszn yemin iin tayin olunan gn ve saatte
mahkemeye bizzat gelmedii veya gelip de yemini iade etmedii yahut
yemini eda etmekten kand takdirde, yemin konusu vakalar ikrar etmi
saylaca yazlr.
Kendisine yemin iade olunan kimse, yemin etmekten kanrsa yemin
konusu vaka ispat edilememi saylr.
Yeminin konusunu oluturan vaka, her iki tarafn deil, yalnzca kendisine
yemin teklif edilen tarafn ahsndan kaynaklanyorsa yemin iade edilemez
Yemin edecek taraf gerek kii olup, yeminden evvel lr veya fiil ehliyetini
kaybederse yemin teklif edilmemi saylr.
Taraflardan biri tzel kii yahut ergin olmayan veya kstl bir kimse ise
onlar adna yaplm bir ileme ilikin vakann ispat iin yemin, tzel kiiyi
temsile yetkili kii veya organ yahut kanuni mmessil tarafndan eda ya da
iade olunabilir.
Yemin, mahkeme huzurunda eda olunur.
Hkim, yeminin icrasndan nce yemin edecek kimseye, hangi konuda
yemin edeceini aklar, yeminin anlam ve nemini anlatr ve yalan yere
yemin etmesi hlinde cezalandrlaca hususunda dikkatini eker.
Yemin edecek kimse, yemin konusunun yeterli aklkta olmadn ileri
srerse; hkim, kar tarafn grn aldktan sonra derhl bu konuda
kararn verir.
Sonra "Size sorulan sorular hakknda, geree uygun cevap vereceinize
ve hibir ey saklamayacanza namusunuz, erefiniz ve kutsal saydnz
btn inan ve deerler zerine yemin eder misiniz?" diye sorar. O kimse
de "Bana sorulan sorular hakknda geree uygun cevap vereceime ve
hibir ey saklamayacama namusum, erefim ve kutsal saydm btn
inan ve deerlerim zerine yemin ediyorum." demekle yemin eda edilmi
saylr.
Yemin eda edilirken, hkim de dhil olmak zere hazr bulunan herkes
ayaa kalkar.
Okuma ve yazma bilen sar veya dilsizler, yemin hakkndaki beyanlarn
yazp imzalayarak yemin ederler. Okuma ve yazma bilmeyen sar veya
dilsizler, iaretlerinden anlayan bir bilirkii araclyla yemin ederler.
Yemin edecek kimse, mahkemeye gelemeyecek kadar hasta veya engelli
ise hkim, bulunduu yerde o kimseye yemin ettirir. Bu srada isterlerse
taraf vekilleri ve kar taraf da hazr bulunabilir
Mahkemenin yarg evresi dnda oturan kimse, yemin iin davaya bakan
mahkemeye gelmek zorundadr. Ancak, yemin edecek kii, mahkemenin
bulunduu il dnda oturuyor ve bulunduu yerde ayn anda ses ve
 grnt nakledilmesi yolu ile yemin icras mmkn deil ise istinabe yolu
ile yemin ettirilir.
Yemin eda edildikten sonra, yalan yere yemin nedeniyle alan ceza davas,
esas dava bakmndan bekletici sorun yaplamaz.

TANIK

Davada taraf olmayan kiiler tank olarak gsterilebilir.

Tank gsteren taraf, tank dinletmek istedii vakay ve dinlenilmesi
istenen tanklarn ad ve soyad ile teblie elverili adreslerini ieren listeyi
mahkemeye sunar. Bu listede gsterilmemi olan kimseler tank olarak
dinlenemez ve ikinci bir liste verilemez.
Tank listesinde adres gsterilmemi veya gsterilen adreste tank
bulunamamsa, tarafa adres gstermesi iin, iin niteliine uygun kesin
sre verilir. Bu sre iinde adres gsterilmez veya gsterilen yeni adres de
doru deilse, bu tann dinlenilmesinden vazgeilmi saylr.
Mahkeme, gsterilen tanklardan bir ksmnn tankl ile ispat edilmek
istenen husus hakknda yeter derecede bilgi edindii takdirde, geri
kalanlarn dinlenilmemesine karar verebilir.
Kamu grevlileri, grevlerinden ayrlm olsalar bile, grevleri gereince sr
olarak saklamak zorunda olduklar hususlar hakknda, srrn ait olduu
resm makamn yazl izni olmadka tank olarak dinlenemezler. Bu izin,
milletvekilleri hakknda Trkiye Byk Millet Meclisi, Bakanlar
Kurulu yeleri hakknda Cumhurbakan ve dierleri hakknda bal
olduklar bakan veya kuruluun amiri tarafndan verilir.
Tanklk kamu yararna aykr bulunmadka izin verilmesinden kanlamaz
Davetiye gnderilmeden taraflarca hazr bulundurulan tank da dinlenir.
Tank listesi iin kesin sre verildii ve dinlenme gnnn belirlendii
hllerde, liste verilmemi olsa dahi taraf, o durumada hazr bulundurursa
tanklar dinlenir.
Kanunda gsterilen hkmler sakl kalmak zere, tanklk iin arlan
herkes gelmek zorundadr. Usulne uygun olarak arld hlde mazeret
bildirmeksizin gelmeyen tank zorla getirtilir, gelmemesinin sebep
olduu giderlere ve beyz Trk Lirasna kadar disiplin para cezasna
hkmolunur. Zorla getirtilen tank, evvelce gelmemesini hakl gsterecek
sebepleri sonradan bildirirse, aleyhine hkmedilen giderler ve disiplin para
cezas kaldrlr
Hkim gerekli grlen hllerde, szl olarak dinlenmesi yerine,
belirlenecek sre iinde cevaplarn yazl olarak bildirmesi iin tana soru
kd gnderilmesine karar verebilir. Bu ekilde ilem yaplmas, tann
verecei cevabn hkme yeterli olup olmad hususunu hkimin takdir
etmesine engel olamaz. Hkim, verilen yazl cevaplarn yetersiz olmas
hlinde, tan dinlemek zere davet edebilir.
Kanunda aka belirtilmi olan hllerde, tank olarak arlm bulunan
kimse, tanklk yapmaktan ekinebilir.
o a) ki taraftan birinin nianls.
o b) Evlilik ba ortadan kalkm olsa dahi iki taraftan birinin ei.
o c) Kendisi veya einin altsoy veya stsoyu.
o ) Taraflardan biri ile arasnda evlatlk ba bulunanlar.
 o d) nc derece de dhil olmak zere kan veya kendisini oluturan
evlilik ba ortadan kalkm olsa dahi kayn hsmlar.
o e) Koruyucu aile ve onlarn ocuklar ile koruma altna alnan ocuk.
Kanun gerei sr olarak korunmas gereken bilgiler hakknda tanklna
bavurulacak kimseler, bu hususlar hakknda tanklktan ekinebilirler.
Ancak, 19/3/1969 tarihli ve 1136 sayl Avukatlk Kanunu hkm sakl
kalmak zere sr sahibi tarafndan srrn aklanmasna izin verildii
takdirde, bu kimseler tanklktan ekinemezler
Menfaat ihlali tehlikesi nedeniyle tanklktan ekinme
o Tann beyan kendisine veya 248 inci maddede yazl kimselerden
birine dorudan doruya maddi bir zarar verecekse.
o Tann beyan kendisinin veya 248 inci maddede yazl kimselerden
birinin eref veya itibarn ihlal edecek ya da ceza soruturmasna
veya kovuturmasna sebep olacaksa.
o Tann beyan, meslek veya sanatna ait olan srlarn ortaya
kmasna sebebiyet verecekse.
ekinme istisnalar
o a) Bir hukuki ilemin yaplmas srasnda tank olarak bulundurulmu
olan kimse o ilemin esas ve ierii hakknda,
o b) Aile bireylerinin doum, lm veya evlenmelerinden kaynaklanan
olaylar hakknda,
o c) Aile bireyleri arasnda, ailevi ilikilerden kaynaklanan mali
uyumazlklara ilikin vakalar hakknda,
o ) Taraflardan birinin hukuki selefi veya temsilcisi olarak kendisinin
yapt iler hakknda
Tanklktan ekinen kimse, ekinme sebebini ve bu sebebi hakl gsterecek
delilini, dinlenecei gnden nce yazl veya davet edildii durumada
szl olarak bildirmek zorundadr.
ekinme sebeplerini ve bunun dayanaklarn nceden bildirmi olan tank
belli gnde mahkemeye gelmek zorunda deildir.
Mahkeme, durumada bulunan taraflar dinledikten sonra tanklktan
ekinmenin hakl olup olmadna karar verir.
Tank, kanuni bir sebep gstermeden tanklktan ekinir, yemin etmez veya
gstermi olduu sebep mahkemece kabul edilmemesine ramen tanklk
yapmaktan ekinirse beyz Trk Lirasndan bebin Trk Lirasna kadar
disiplin para cezasna ve bu yzden doan giderleri demesine
hkmedilerek, yeniden dinlenilmek zere yarglama baka gne braklr.
Tank kendisine sorulan sorulara cevap vermez veya yemin etmemekte
direnirse o mahkemece iki haftay gememek zere disiplin hapsine
mahkm edilir.
Tann davada yarar bulunmak gibi tanklnn doruluu konusunda
kukuyu gerektiren sebepler varsa, bunu iki taraftan biri iddia ve ispat
edebilir
Tana dinlenmeden nce
o a) Gerei sylemesinin nemi,
o b) Gerei sylememesi hlinde yalan tanklk suundan dolay
cezalandrlaca,
o c) Doruyu syleyecei hususunda yemin edecei,
 o ) Durumada mahkeme bakan veya hkimin ak izni olmadan
mahkeme salonunu terk edemeyecei ve gerekirse dier tanklarla
yzletirilebilecei
Yeminsiz dinlenecekler
o a) Dinlendii srada onbe yan bitirmemi olanlar.
o b) Yeminin niteliini ve nemini kavrayamayacak derecede ayrt
etme gcne sahip olmayanlar.
Yemin, tann dinlenilmesinden nce eda edilir.
Yemin eda edilirken, hkim de dhil olmak zere hazr bulunan herkes
ayaa kalkar.
Hkim tana, Tank sfatyla sorulacak sorulara vereceiniz cevaplarn
geree aykr olmayacana ve bilginizden hibir ey saklamayacanza
namusunuz, erefiniz ve kutsal saydnz btn inan ve deerler zerine
yemin ediyor musunuz? diye sorar. Tank da cevaben, Sorulacak sorulara,
hibir ey saklamadan doru cevap vereceime namusum, erefim ve
kutsal saydm btn inan ve deerlerim zerine yemin ediyorum.
demekle yemin eda edilmi saylr.
(1) Tanklar davaya bakan mahkemede dinlenir.
(2) Mahkeme, gerein ortaya kmas iin gerekliyse, tann olayn
gerekletii veya eyin bulunduu yerde dinlenilmesine karar verebilir.
(3) Mahkeme, hasta veya engelli olmasndan dolay gelemeyen tan
bulunduu yerde dinler.
(4) Mahkemenin yarg evresi dnda bulunan tann, bulunduu yer
mahkemesi tarafndan dinlenmesine karar verilebilir. stinabe yolu ile
dinlenilmesine karar verilen tann, nerede, hangi gn ve saatte
dinlenecei hususu, talepleri hlinde taraflara tebli edilir. Bu durumda,
tann, hangi hususlardan dolay dinleneceini hkim belirler.
(1) Tanklar, hkim tarafndan ayr ayr dinlenir ve biri dinlenirken henz
dinlenmemi olanlar salonda bulunamazlar. Tanklar gerektiinde
yzletirilirler.
(2) Tank, bildiini szl olarak aklar ve sz kesilmeden dinlenir.
Dinlenilme srasnda, tank, yazl notlar kullanamaz. u kadar ki, tank
tarihleri ve rakamlar tespit etmek veya baz hususlar aklamak ya da
hatrlayabilmek iin yazlarna bakmak zorunda olduunu hkime sylerse,
hkim derhl yazlarna bakmasna veya belirleyecei durumada yeniden
dinlenmesine karar verebilir
(3) Hkim, tank szn bitirdikten sonra, ifade ettii hususlarn
aklanmas veya tamamlanmas amacyla baka sorular da sorabilir.
(4) Toplu mahkemede bakan, hkimlerden her birinin tana dorudan
doruya soru sormasna izin verir.
(5) Tann szleri tutanaa yazlarak nnde okunur ve tutanan alt
kendisine imza ettirilir.
Taraflarn, tann szn kesmeleri, sz veya hareketle onu vmeleri veya
tahkir etmeleri yasaktr
(1) Tank Trke bilmezse tercmanla dinlenir.
(2) Tank, sar ve dilsiz olup okuma ve yazmay biliyorsa, sorular kendisine
yazl olarak bildirilir ve cevaplar yazdrlr; okuma ve yazma bilmedii
takdirde, hkim, kendisini iaret dilinden anlayan bilirkii yardmyla dinler.
 Hkim, tann tankl esnasnda yalan syledii veya menfaat temin
ederek tanklk ettii hakknda yeterli delil veya emare elde ederse bir
tutanak dzenler ve bu tutana derhl Cumhuriyet basavclna gnderir.
(2) Hkim, tann ve suta ortaklar varsa onlarn tutuklanmasna da karar
verebilir ve kovuturma yaplmak zere Cumhuriyet basavclna sevk
eder.
Mahkeme tarafndan arlan tana, her yl Adalet Bakanlnca hazrlanan
tarifeye gre, kaybettii zaman ile orantl bir cret verilir. Tank hazr
olmak iin seyahat etmek zorunda kalmsa yol giderleri ile tankla
arld yerdeki konaklama ve beslenme giderleri de karlanr. denmesi
gereken cret ve giderler, hibir vergi, resim ve harca tabi deildir.
BLRK NCELEMES

Mahkeme, zm hukuk dnda, zel veya teknik bilgiyi gerektiren

hllerde, taraflardan birinin talebi zerine yahut kendiliinden, bilirkiinin
oy ve grnn alnmasna karar verir. Hkimlik mesleinin gerektirdii
genel ve hukuki bilgiyle zmlenmesi mmkn olan konularda bilirkiiye
bavurulamaz.
Mahkeme, bilirkii olarak, yalnzca bir kiiyi grevlendirebilir. Ancak,
gerekesi aka gsterilmek suretiyle, tek sayda, birden fazla kiiden
oluacak bir kurulun bilirkii olarak grevlendirilmesi de mmkndr.
(1) Bilirkiiler, yarg evresinde yer ald blge adliye mahkemesi adli
yarg adalet komisyonlar tarafndan, her yl dzenlenecek olan listelerde
yer alan kiiler arasndan grevlendirilirler. Listelerde bilgisine
bavurulacak uzmanlk dalnda bilirkiinin bulunmamas hlinde, dier
blge adliye mahkemelerinde oluturulmu listelerden, burada da yoksa
liste dndan bilirkii
grevlendirilebilir.
(2) Kanunlarn gr bildirmekle ykml kld kii ve kurululara
grevlendirildikleri konularda bilirkii olarak ncelikle bavurulur. Ancak,
kamu grevlilerine, bal bulunduklar kurumlarla ilgili dava ve ilerde,
bilirkii olarak grev verilemez.
(3) Bilirkii listelerinin dzenlenmesine, gncellenmesine ve listede
kendisine yer verilmi olanlarn liste dna kartlmasna ilikin esas ve
usuller, ilgili bakanlklarn da gr alnmak suretiyle, Adalet Bakanlnca
hazrlanacak olan ynetmelikte gsterilir.
(1) Bilirkiilik grevi, mahkemece yaplan davete uyup tayin edilen gn ve
saatte mahkemede hazr bulunmay, yemin etmeyi ve bilgisine bavurulan
konuda sresinde oy ve grn mahkemeye bildirmeyi kapsar.
(2) Geerli bir zr olmakszn mahkemece yaplan davete uyup, tayin
edilen gn ve saatte mahkemede hazr bulunmayanyahut mahkemeye
gelip de yemin etmekten veya sresinde oy ve gr bildirmekten kanan
bilirkiiler hakknda, tankla ilikin disiplin hkmleri uygulanr.
Bilirkiilik grevini kabulle ykml olanlar
o a) Resm bilirkiiler ile 268 inci maddede belirtilmi bulunan
listelerde yer alm olanlar.
o b) Bilgisine bavurulacak konuyu bilmeksizin, meslek veya
zanaatlarn icra etmesine olanak bulunmayanlar.
o c) Bilgisine bavurulacak konu hakknda, meslek veya sanat icrasna
resmen yetkili klnm olanlar.
 Bu kiiler, ancak tanklktan ekinme sebeplerine veya mahkemece kabul
edilebilir dier bir sebebe dayanarak, bilirkiilikten ekinebilirler.
(1) Listelere kaydedilmi kiiler arasndan grevlendirilmi olan bilirkiilere,
il adli yarg adalet komisyonu huzurunda, Bilirkiilik grevimi sadakat ve
zenle, bilim ve fenne uygun olarak, tarafsz ve objektif bir biimde yerine
getireceime, namusum, erefim ve kutsal saydm btn inan ve
deerlerim zerine yemin ederim. eklindeki szler, tekrarlattrlmak
suretiyle
yemin verdirilir. Bu bilirkiilere, grevlendirildikleri her dava veya ite
ayrca yemin verdirilmez; sadece grevlendirme yazsnda, bilirkiilere
nceden etmi bulunduklar yemine bal kalmak suretiyle oy ve gr
bildirmek zorunda olduklar hususu hatrlatlr.
(1) Hkimler hakkndaki yasakllk ve ret sebepleriyle ilgili kurallar,
bilirkiiler bakmndan da uygulanr. Ancak, bilirkiinin, ayn dava veya ite
daha nceden tank olarak dinlenmi bulunmas, bir ret sebebi tekil
etmez.
(2) Hkimler hakkndaki yasakllk sebeplerinden biri, bilirkiinin ahsnda
gereklemise, mahkeme, hkm verilinceye kadar, her zaman bilirkiiyi
resen grevden alabilecei gibi, bilirkii de mahkemeden, grevden alnma
talebinde bulunabilir.
(3) Ret sebeplerinden birinin bilirkiinin ahsnda gereklemesi hlinde
taraflar, bilirkiinin reddini talep edebilecei gibi, bilirkii de kendisini
reddedebilir. Ret talebi veya bilirkiinin kendisini reddetmesinin, ret
sebebinin renilmesinden itibaren en ge bir hafta iinde yaplm olmas
arttr. Ret sebeplerinin ispat iin, yemin teklif edilemez.
(4) Grevden alnma, ret ve bilirkiinin kendisini reddetmesine ynelik
talep, bilirkiiyi grevlendiren mahkemece dosya zerinden incelenir ve
karara balanr. Kabule ilikin kararlar kesindir. Redde ilikin kararlara kar
ise ancak esas hakkndaki kararla birlikte kanun yoluna bavurulabilir.
KEF
UZMAN GR
HKM
HKMN TASHH
HKMN TAVZH
DAVAYA SON VEREN TARAF LEMLER
BAST YARGILAMA USUL
YARGILAMA GDERLER
ADL YARDIM
STNAF
TEMYZ
YARGILAMANIN ADES
EKMESZ YARGI
GEC HUKUK KORUMALAR
HTYAT TEDBR
DELL TESPT
TAHKM