M U

1. L do chn ti
Tn hiu thm m, gi tr biu trng ca ngn ng trong tc phm vn
chng l mt vn hp dn, n l mt cnh ca rng m cho vic tip cn
th gii ngh thut ngn t. l cch tip cn lin ngnh ngn ng-vn ha
v h thng tn hiu thm m tn ti trong ngn ng vn chng.
T gc nhn k hiu hc, c th qua tn hiu thm m, chng ta c th
i t bnh din din ci biu t n bnh din ci c biu t, hay ni cch
khc, i t cht liu n ngha, gii m h thng hnh tng/biu tng
trong tc phm vn chng. Cch tip cn ny va m bo c tnh khch
quan trong khi kho st d liu, va pht hin c nhng nt c trng trong
cht liu ngn ng cng nh trong ngn ng hnh tng ca tc phm.
Vic tm hiu gi tr ngh thut ngn ng th trong Cung on ngm
khc v Chinh ph ngm t lu l vn c nhiu nh nghin cu quan
tm. Tuy nhin, vic xem xt h thng hnh tng/biu tng trong ngn ng
hai tc phm ni ting ny di gc ngn ng hc vn cn l mt khong
trng. Do vy, ti lun vn ca chng ti nghin cu Hnh tng ngi
ph n trong Cung on ngm khc v Chinh ph ngm nhn t bnh din
l thuyt tn hiu thm m l mt hng nghin cu hon ton mi, c l lun
v tnh thc tin cao trong vic nghin cu v ging dy vn chng t gc
nhn k hiu hc hin nay.
2. Lch s vn nghin cu
L thuyt k hiu hc (semiotics) ra i gn lin vi ch ngha cu trc
trong nghin cu ngn ng v nhn hc ca th k XX. C th ni nh vy,
bi mt l, mi n nm 1916, nm m Gio trnh ngn ng hc i cng
ca F.de Saussure [3] c xut bn, ngi c xem l cha ca ngn ng
hc hin i v cng l mt trong nhng ngi khai sng ch ngha cu trc,
th ngi ta mi ch n vai tr ca k hiu hc. Lun im ca F.de
Saussure xut: ngn ng l mt h thng k hiu, v ngn ng hc l mt
b phn ca k hiu hc, xt theo mt phng din no . L thuyt k hiu

1
ngn ng, k hiu hc nh din ca F.de Saussure, cng t y, c xem l
tin cho cc cng trnh nghin cu k hiu hc chuyn su v sau nh
chc nng thi php v tnh a chc nng ca ngn ng trong nghin cu
R.Jakobson [5], cu trc k hiu hc biu th v k hiu hc hm th ca
R.Barthes [4]; c bit l cc nghin cu v l thuyt k hiu hc tam din
ca Ch.Pierce, l thuyt "k hiu hc vn ha" ca Yuri M. Lotman [19], l
thuyt k hiu hc ca Umberto Eco [17], ca Daniel Chandler [2]... Khi
nim tn hiu thm m, mt phng din ng dng ca k hiu hc trong ngh
thut, c ni n trong nhng nm gn y cng c hnh thnh t nhng
tin l lun ni trn. Vit Nam, nhng vn v k hiu hc, c bit l
l thuyt tn hiu thm m, c p dng t nhng nm 70 ca th k XX.
Nhng cng trnh c xem l khi u ca khuynh hng nghin cu ngn
ng vn chng t gc nhn k hiu hc phi k n l T thi php hc n k
hiu hc ca Hong Trinh [15], Nhng lun im v cch tip cn ngn ng
cc s kin vn hc ca Hu Chu [1], Ngn ng vi sng to v tip
nhn vn hc ca Nguyn Lai [6], Ngn ng vi vn chng ca Bi Minh
Ton [14], Tn hiu thm m khng gian trong ca dao ca Trng Th Nhn
[7], Tn hiu thm m trong tc phm vn chng ca Mai Th Kiu Phng,
Tn hiu thm m - sng i ca Trn Vn Sng [13]... Trong , khuynh
hng ng ch nht vn l cch gii m th v ca dao di nh sng ca l
thuyt tn hiu thm m. Tuy nhin, trong vic vn dng l thuyt k hiu hc
vo nghin cu trong mi lnh vc trong c vn chng, cho n nay, vn
cha c c cch tip cn thng nht v cha vch ra mt b khung l
thuyt r v nht qun vn hnh n mt cch hiu qu, c bit l c s
khu bit kh r gia cch tip cn theo quan im ca k hiu cu trc v k
hiu hc hu cu trc trn cc phm vi ng dng: k hiu hc ngn ng, k
hiu hc vn ha, k hiu hc vn chng.
Tuy nhin, chng ti nhn thy s nhng cng trnh nghin cu ring bit
ng dng cc l thuyt k hiu hc nghin cu ngn ng vn chng trong

2
mt tc gi c th khng tht s nhiu m ch yu l nhng bi nghin cu
ring l v l thuyt v/hoc cc phng din no ca k hiu hc.
c bit, cho n nay, cha c mt cng trnh no nghin cu v hnh
tng ngi ph n trong ngn ng Cung on ngm khc v Chinh ph ngm
nh ti ca chng ti.
3. Mc tiu nghin cu v nhim v nghin cu
3.1. Mc tiu nghin cu
Lun vn tp trung hng vo nhng mc tiu c th sau:
-Xc l p c v tr, vai tr ca cc hnh thc ngn ng biu t v ngi
ph n nh l m t b ph n lm nn bnh di n ci biu t ca hnh tng
ngi ph n trong Cung on ngm khc v Chinh ph ngm.
- Ch ra cc ngha biu trng ca cc tn hiu thm m hng th v tn
hiu thm m bin th ch v ngi ph n trong Cung on ngm khc v
Chinh ph ngm nhau; qua gp phn ch ra nhng c trng vn ha dn
tc v quan im x hi, cch nhn ca hai tc gi v ngi ph n.
3.2. Nhim v ca lun vn
-Tm hiu c s l thuyt v tn hiu thm m, k hiu hc, v hot ng
giao tip trong ngn ng vn chng phc v cho vic trin khai ti lun
vn;
- Xc l p cc tiu ch xc nh v phn loi tn hiu hiu thm m ch
v ngi ph n trong Cung on ngm khc v Chinh ph ngm;
- Phn tch, miu t c im hnh tng ngi ph n c kho st trn
bnh din ci biu t v ci c biu t trong Cung on ngm khc v
Chinh ph ngm; tm hiu, so snh cc c im v s biu t bng ngn
ng v ngha biu trng ca tn hiu thm m ch ngi ph n trong hai tc
phm;
4. i tng v phm vi nghin cu
4.1. i tng nghin cu
i tng nghin cu c lun vn xc nh l: hnh tng ngi ph n
trong Cung n ngm khc v Chinh ph ngm t gc nhn k hiu hc.

3
 4.2. Pham vi nghin cu:
V phng din kho st, lun vn ca chng ti tin hnh kho st v
nghin cu i tng k trn cc phng din ci biu t: tn hiu hng th,
tn hiu bin th vi c im cu to, quan h kt hp vi cc yu t ngn ng
khc trong ngn cnh, cc biu thc ngn t ch v ngi ph n tng ng
trong Cung on ngm khc v Chinh ph ngm.
V t liu kho st: lun vn kho st trn hai tc phm cng b
rng ri trong nh trng, in bng ch quc ng:
- Cung on ngm khc, Nxb Vn ngh.
- Chinh ph ngm, Nxb Vn ha Thng tin.
5. Phng php nghin cu
5.1. Phng php thng k, phn loai
Phng php ny c chng ti vn dng thng k cc loi tn
hiu hng th v tn hiu bin th v phn loi theo nhng tiu ch c th.
5.2. Phng php miu t ngn ng
Sau khi thng k, phn loi c s ng liu l cc hnh thc biu t
v ngi ph n, tc ci biu t, chng ti vn dng phng php ny
phn tch, miu t c im cu to, ngha biu trng ca chng v a ra
nhng nhn xt, nh gi vi cc th php nghin cu sau: th php phn tch
thnh t trc tip, th php phn tch ngn cnh/vn cnh v th php trng
ngha,...
6. ng gp ca ti
- V ly lun:
Cng c v h thng ho c cc vn c bn ca l
thuyt tn hiu thm m, k hiu hc, gp phn lm r thm cc khi ni m
quan
yu i vi vi c nghin cu tn hiu thm m trong tc phm vn chng; xc
l p c m t s c s v thao tc xc nh cc tn hiu thm m hng
th/bin th c s dng trong hot n g giao tip; gi m v bc u v n
dng hng nghin cu lin ngnh ngn ng - vn ha - vn hc vo nghin cu
hnh tng/biu tng trong tc phm chng.

4
 - V thc tin: Cung cp thm t li u v kt qu phn tch mi cho vi c
nghin cu v ging dy tn hiu thm m v ngi ph n trong ngn ng th
Cung n ngm khc v Chinh ph ngm ni ring v trong giao tip vn
chng ni chung; cung cp thm c s v phng ti n ngn ng cho vi c
khm ph cc gi tr v nt c o ca ngn ng th hai tc phm ni ting
ny, t gip ch thm cho vi c nghin cu v ging dy tc phm vn
chng t gc nhn k hiu hc.
7. Cu trc lun vn
Ngoi phn m u, phn kt lun v ti liu tham kho, lun vn gm
3 chng.
Chng 1: C s l lun v nhng vn lin quan
Chng 2: Hnh tng ngi ph n trong Cung on ngm khc v Chinh
ph ngm nhn t bnh din ci biu t ca tn hiu thm m
Chng 3: Hnh tng ngi ph n trong Cung on ngm khc v
Chinh ph ngm nhn t bnh din ci c biu t ca tn hiu thm m

NI DUNG
CHNG 1
C S L LUN V NHNG VN LIN QUAN

1.1. L THUYT V K HIU HC

1.1.1. K hiu, tn hiu, du hiu
1.1.1.1. Khi nim
1.1.1.2. Cc iu kin ca tn hiu/k hiu
1.1.2. K hiu hc hai bnh din ca F. de Saussure
1.1.2.1. Tn hiu ngn ng: ci biu t v ci c biu t
1.1.2.2. Cc c tnh ca tn hiu ngn ng
1.1.3. K hiu hc ba bnh din
1.1.3.1. M hnh k hiu hc theo C.Pierce
1.1.3.2. Mi quan h gia ba bnh din trong k hiu hc

5
 1.1.4. Tn hiu thm m trong ngn ng vn chng
1.1.4.1. Khi nim tn hiu thm m
1.1.4.2. Phn loi tn hiu thm m
1.1.4.3. Biu trng ha, c ch hnh thnh tn hiu thm m trong
ngn ng vn chng
1.3. L THUYT HOT NG GIAO TIP
1.2.1. Cc nhn t ca hot ng giao tip
1.2.1.1. Ng cnh
1.2.1.2. Ngn ng
1.2.1.3. Din ngn
1.2.2. c im giao tip trong tc phm vn chng
1.2.2.1.i ngn (tc gi v bn c)
1.2.2.2. Ng cnh, tnh hung giao tip
1.2.2.3..Ngn ng ngh thut
1.3. GII THIU V CUNG ON NGM KHC V CHINH PH
NGM
1.3.1. V tc phm Cung on ngm khc
1.3.2. V tc phm Chinh ph ngm
1.4. TIU KT
CHNG 2
HNH TNG NGI PH N
TRONG CUNG ON NGM KHC V CHINH PH NGM
NHN T BNH DIN CI BIU T CA TN HIU THM M

2.1. S BIU T BNG NGN NG HNH TNG NGI PH

N TRONG CUNG ON NGM KHC
2.1.1. Hnh tng ngi ph n trong Cung on ngm khc, xt cp
tn hiu thm m hng th
2.1.1.1. Ngi ph n ni chung (ph n, con gi, n b)
2.1.1.2. Ngi cung n

6
2.1.2. Hnh tng ngi ph n trong Cung on ngm khc, xt cp
tn hiu thm m bin th
2.1.2.1. Cc bin th t vng ca tn hiu thm m ch ngi ph n
trong Cung on ngm khc: hoa, bn,...
2.1.2.2. Cc bin th kt hp ca tn hiu thm m ch ngi ph n
trong Cung on ngm khc
- Tn hiu kt hp l danh t/danh ng
- Tn hiu kt hp l ng t
- Tn hiu kt hp l tnh t
- Tn hiu kt hp l s t/lng t
2.1.2.3. Bin th quan h ca tn hiu thm m ch ngi ph n trong
Cung on ngm khc
a) Cc bin th quan h l thi gian
b) Cc bin th quan h l khng gian
c) Cc bin th quan h ch ngi
2.2. S BIU T BNG NGN NG HNH TNG NGI PH
N TRONG CHINH PH NGM
2.1.1. Hnh tng ngi ph n trong Chinh ph ngm, xt cp tn
hiu thm m hng th
2.1.1.1. Ngi ph n ni chung (ph n, con gi, n b)
2.1.1.2. Ngi cung n
2.1.2. Hnh tng ngi ph n trong Chinh ph ngm, xt cp tn
hiu thm m bin th
2.1.2.1. Cc bin th t vng ca tn hiu thm m ch ngi ph n
trong Chinh ph ngm: hoa, bn,...
2.1.2.2. Cc bin th kt hp ca tn hiu thm m ch ngi ph n
trong Chinh ph ngm
- Tn hiu kt hp l danh t/danh ng
- Tn hiu kt hp l ng t
- Tn hiu kt hp l tnh t

7
 - Tn hiu kt hp l s t/lng t
2.1.2.3. Bin th quan h ca tn hiu thm m ch ngi ph n trong
Chinh ph ngm
a) Cc bin th quan h l thi gian
b) Cc bin th quan h l khng gian
c) Cc bin th quan h ch ngi
2.3. SO SNH S BIU T BNG NGN NG HNH TNG
NGI PH N TRONG CUNG ON NGM KHC V CHINH PH
NGM
2.3.1. im tng ng
2.3.1.1. V hnh thc biu t
2.3.1.2. V cu to ca cc bin th
2.3.2. im khc bit
2.3.2.1. V hnh thc biu t
2.3.2.2. V cu to ca cc bin th
2.4. TIU KT
CHNG 3
HNH TNG NGI PH N
TRONG CUNG ON NGM KHC V CHINH PH NGM
NHN T BNH DIN CI C BIU T CA TN HIU THM M

3.1. GI TR BIU TRNG CA TN HIU THM M CH NGI

PH N TRONG CUNG ON NGM KHC
3.1.1. Gi tr biu trng ca tn hiu thm m hng th ch ngi ph n
trong Cung on ngm khc
- ngi ph n
- ngi cung n
3.1.2. Gi tr biu trng ca tn hiu thm m bin th ch ngi ph n
trong Cung on ngm khc
3.1.2.1. Cc bin th t vng ca tn hiu thm m ch ngi ph n

8
trong Cung on ngm khc: hoa, bn,...
3.1.2.2. Cc bin th kt hp ca tn hiu thm m ch ngi ph n
trong Cung on ngm khc
2.1.2.3. Bin th quan h ca tn hiu thm m ch ngi ph n trong
Cung on ngm khc
3.2. GI TR BIU TRNG CA TN HIU THM M CH NGI
PH N TRONG CHINH PH NGM
3.2.1. Gi tr biu trng ca tn hiu thm m hng th ch ngi ph n
- ngi ph n
- ngi cung n
3.2.2. Gi tr biu trng ca tn hiu thm m bin th ch ngi ph n
3.2.2.1. Cc bin th t vng ca tn hiu thm m ch ngi ph n
trong Cung on ngm khc: hoa, bn,...
3.2.2.2. Cc bin th kt hp ca tn hiu thm m ch ngi ph n
trong Cung on ngm khc
2.2.2.3. Bin th quan h ca tn hiu thm m ch ngi ph n trong
Cung on ngm khc
3.3. SO SNH HNH TNG NGI PH N TRONG CUNG ON
NGM KHC V CHINH PH NGM TRN BNH DIN CI C
BIU T
3.3.1. im tng ng
3.3.1.1. V ngha thm m, khuynh hng biu trng ha
3.3.1.2. V cc biu thc ng quy chiu v ngi ph n
3.3.2. im khc bit
3.3.2.1. V ngha thm m, khuynh hng biu trng ha
3.3.2.2. Nt c sc trong phong cch v ti nng ca tc gi trong cch
khc ha hnh tng ngi ph n
3.4. TIU KT

KT LUN

9
 TI LIU THAM KHO
[1] Hu Chu (2005), Nhng lun im v cch tip cn ngn ng
hc cc s kin vn hc, Hu Chu ton tp, tp 2: i cng-Ng
dng hoc-Ng php vn bn, Nxb Gio dc, tr.777-786.
[2] Daniel Chandler (2007), Semiotics: The Basics (Second Edition),
Routledge, London and New York.
[3] F. de Saussure (2005), Gio trnh ngn ng hc i cng, Cao
Xun Ho dch, Nxb KHXH,
[4] R.Barthes (2002), "C s ca k hiu hc", in trong Ch ngha cu
trc v Vn hc, Nxb Vn hc, tr.302-360.
[5] R.Jakobson (2008), Thi hc v ng hc, l lun vn hc phng
Ty hin i (Trn Duy Chu bin kho), Nxb Vn hc v Trung tm nghin
cu Quc hc.
[6] Nguyn Lai (1998), Ngn ng vi sng to v tip nhn vn hc,
Nxb Gia Dc, H Ni.
[7] Trng Th Nhn (1995), S biu t bng ngn ng cc tn hiu
thm m khng gian trong ca dao, Lun n PTS, HSP H Ni.
[8] Trn Vn Sng (2004), Tm hiu mi quan h gia ngn ng vi
tn hiu thm m trong tc phm vn hc, Tp ch Ngn ng v i sng, s
12.
[9] Trn Vn Sng (2007), Biu trng ca ma xun trong th ca,
Tp ch Ngn ng v i sng, s 6.
[10] Trn Vn Sng (2009), Th gii mu sc trong ca dao: qua s
kho st h thng t ch mu sc, Tp ch Ngn ng, s 2.
[11] Trn Vn Sng (2015) My tin cho vic ging dy vn hc
di nh sng ca l thuyt ngn ng-tn hiu thm m, in trong Bi dng
nng lc cho ging vin cc trng S phm", HSP Nng, Nxb Thng
tin truyn thng, tr.678-689.

10
 [12] Trn Vn Sng (2015), "Bin th miu t ca tn hiu thm m"
(Nghin cu trng hp tn hiu thm m sng i trong ca dao), TC Khoa
hc v Gio dc, Trng HSP - HN, S: 17A (04), tr.89-95.
[13] Trn Vn Sng (2016), H thng tn hiu thm m - sng i
trong ca dao di nh sng ca l thuyt k hiu hc, in trong K hiu hc t
l thuyt n ng dng trong nghin cu v ging dy ng vn, Nxb Gio dc
Vit Nam, tr.177-192.
[14] Bi Minh Ton (2012), Ngn ng vi vn chng, Nxb GDVN.
[15] Hong Trinh (1992), T k hiu hc n thi php hc, Nxb
KHXH, H Ni.
[16] Mai Th Hng Tuyt (2016), Hnh tng vn hc nh l k hiu,
Nxb KHXH, H Ni.
[17] Umberto Eco (1986), Semiotics and the Philosophy of language,
Indiana Uniersity Press.
[18] Yuri M.Lotman (1990), Universe of the mind: A Semiotic Theory
of Culture, translated by Ann Shukman.
[19] Yuri M.Lotman (2015), K hiu hc vn ha, Nxb HQG H Ni.

11