Dạy trẻ biết đọc sớm theo phương pháp Glenn Doman pdf - sách nuôi dạy con

2
[DY TR BIT C SM TC GI: GLENN DOMAN]

LI GII THIU
Cho ln ti bn th ba
c xut bn ln u tin vo nm 1964, cun sch ny thc s l mc khi

u cho cuc Cch mng Mm. Nhng ng b b m tin phong m mi vi
cun sch. H l nhng ngi u tin nhn ra y l mt cuc phiu lu
khm ph th gii k diu v mnh mng ca s pht trin ni chung v tr no
ni ring ca con tr. Nhng ng b b m ny bit rng tr em thng minh
hn mi ngi ngh nhiu. Vy l h bt u tm hiu v h lm c mt
vic tuyt vi.
Cun sch ny ngy cng c xut bn rng ri trn th gii k t ln u

tin t 5 triu bn trn 22 nc. Tt c nhng iu c nhc n trong cun
sch u tr thnh hin thc d hn 40 nm tri qua.
Ch c duy nht mt th thay i.
Ngy nay, c hng chc nghn tr em mi la tui hc c t rt sm v s

dng cun sch ny. Kt qu l, c hng nghn b m vit th cho chng ti
k v s ho hng, say m v c nhng tri nghim ca mnh trong qu trnh
dy con c. H chia s vi chng ti kinh nghim, s hn hoan v i khi
l c s chn nn. H miu t cuc cch mng v nhng chin thng ca
chnh mnh. Bn cnh , h cn t ra nhiu vn su sc.
Nhng bc th nh th chnh l ngun kin thc v gi v s hiu bit tuyt

vi v th gii tr th.
H cng l nhng minh chng hng hn nht trong lch s th gii chng minh
rng tr em c th hc c, nn hc c v s hc c v iu quan trng nht
l nhng g s xy ra khi cc em n tui i hc v trng thnh.
Cun sch ny cc k quan trng vi th h nhng ng b b m tr hin nay,

nhng ngi lun coi con ci mnh l u tin hng u.

Chng 7 ca cun sch c thay i so vi bn gc, khng phi l thay i v
nhng nguyn tc a ra trc y m ch l iu chnh chng theo nhng
kinh nghim phong ph ca cc bc ph huynh trn ton th gii.
Chng 8 cng l mt chng hon ton mi so vi bn gc vi nhng chi tit

v cc cch tip cn tr theo tng giai on; s sinh, tr nh v thiu nhi
Chng 9 cng mi c b sung thm phn tr li hai cu hi thng gp

nht khi dy con c l:
1. iu g s xy ra khi cc b n tui i hc?
2. iu g s xy ra khi cc em trng thnh?
y l nhng cu tr li t chnh b m. Chng khng c rt ra t nhng
vn l thuyt, m chnh l t s tri nghim thc t vi con ci ca nhng v

ph huynh tuyt vi.
Hy vui v nh nhng nh ln gi v tn hng tng giy pht bn con bn.
vin nghin cu, d l nam hay n cng khng c mt ai theo ch ngha s

vanh. Chng ti yu qu tt c cc v ph huynh v tr em, khng phn bit
nam n. gii quyt vn au u l phi nhc n ngi khc nh ngi
n ng trng thnh hay c b con, trong phn ln cun sch ny chng
ti gi cc bc ph huynh l m v gi cc b l tr.
Trn trng
Glenn Doman
4 [DY TR BIT C SM TC GI: GLENN DOMAN]

LI TA
Bt u mt d n nghin cu cng ging nh ln mt chuyn tu m cha

bit im n. Chuyn hnh trnh y y b n v th v m bn s khng bao
gi bit c mnh ngi khoang hng sang hay hng ba, trn tu c phc v
ba ti hay khng, ri n s ch tiu tn ca bn mt la hay tt c gia ti, v
trn ht l s kt thc ni bn nh n hay mt ni bn cha bao gi m
ti.
Khi cc thnh vin trong on nghin cu ca chng ti ln tu nhng ga

khc nhau, chng ti u hy vng rng im n cui cng s l phng php
tr liu tt hn cho tr b tn thng no. Khng ai trong chng ti ngh rng
nu t c mc tiu ny, chng ti s phi ngi mi trn tu m im n l
ni nhng tr b tn thng no c th gii hn nhng tr bnh thng.
Chuyn i ny ko di na th k. Danh sch hnh khch ban u ch c

mt bc s phu thut no, bc s l liu php (chuyn v thuc v hi sc),
mt chuyn gia vt l tr liu, din gi, nh tm l, nh gio dc v mt y t. Gi
y th on c hn 100 ngi vi rt nhiu chuyn gia trong nhiu lnh
vc.
Chng ti bt u bng cch tip cn vn c bn nht m nhng tr em b

tn thng no 50 nm trc phi i mt. l vn v s nhn dng. C
ba nhm tr em gp phi vn ny, v thng b ghp vo chung mt nhm
ging nhau. Thc t chng khng phi l nhng anh em h nhiu i. Chng
c nhm li vi nhau v nhng l do rt n gin nh v ngoi ging nhau v
i khi l c hnh ng ging nhau. Ba nhm tr ny gm: nhm tr b tn
thng no, suy yu c v mt cht lng v s lng; nhm tr b ri lon
tinh thn vi b no bnh thng v mt th cht nhng khng th suy ngh v
cui cng l nhm tr b tn thng no d c b no tt nhng li b tn
thng v th cht.

Chng ti ch quan tm n nhm tr cui cng, nhm vn c cho l c
b no hon ho nhng li b tn thng. Chng ti nghin cu nhm tr ny

l v d s lng nhng tr b thiu ht v ri lon tinh thn thc s cn t
nhng c hng trm nghn tr em v ang c chn on b thiu ht
v ri lon tinh thn thc ra l b tn thng no. Nguyn nhn dn n nhng
chn on nhm ln nh vy l do nhiu tr b tn thng ti no t trc khi
ra i.
Chng ti bt u nghin cu khi c nhiu nm lm phu thut v thm

khm bnh nhn, v chng ti c th i din trc tip vi vn tn
thng no.
Chng ti pht hin ra rng vic tn thng xut hin trc hay sau khi sinh
ch l vn nh (ngoi tr xt t quan im nghin cu). iu ny cng ging
nh quan tm n vic mt a tr b t m trc hay sau bui tra. Vn
thc s y l phn no ca no b tn thng, tn thng n mc
no v c th lm g vi tn thng y.
Chng ti cng thy rng vic no tr b tn thng do cc nguyn nhn nh

b m b Rh1 tng khc, m mc si trong ba thng u mang thai, thiu ht
oxy ln no bo thai hay sinh non cng khng phi l vn nghim trng.
No cng c th b tn thng do lao ng trong thi gian di, do tr b ng
p u trong hai thng u i, b st vim no lc 3 tui, b xe m lc 5 tui
hoc rt nhiu nguyn nhn khc.
T trc y, th gii c quan im cha tr cho nhng tr b tn thng

no bng cch iu tr nhng triu chng xut hin trong tai, mt, mi, ming,
ngc, vai, khuu tay, c tay, ngn tay, hng, u gi, mt c v ngn chn.
Hin nay vn cn nhiu ngi trn th gii tin vo cch iu tr ny.
Nhng cch tip cn ny khng h pht huy hiu qu.


Do cha thnh cng nn chng ti kt lun rng nu gii quyt cc vn ca
tr b tn thng no, chng ta phi tm hiu ngun gc ca nhng vn y
v tip cn no ngi.
D mi nghe c th thay cch gii quyt ny l khng th v nhiu ri ro,

nhng nhiu nm sau chng ti tm ra nhng phng php iu tr phu
thut v khng phi phu thut cho no.
Chng ti tin rng iu tr cc triu chng bnh hoc chn thng l phn khoa
hc v bt hp l, v nu tt c nhng l do ny ch khin chng ti thi
cng kch th vn c mt s tht tn ti l cch tip cn tr b tn thng no
nh vy khng mang li hiu qu.
Tri li, chng ti cm thy mnh c th t tm hiu vn Nhng triu chng

s t ng bin mt khi chng ti thnh cng trong qu trnh iu tr nhng tn
thng xut hin trong no.
u tin, chng ti tip cn t quan im khng dng phu thut. Trong nhng
nm nghin cu, chng ti b thuyt phc rng nu c th cha tr thnh
cng tn thng trong no th chng ti cng phi tm ra cch ti to mu pht
trin thn kinh tr khe mnh. iu ny ngha l phi hiu c no ca tr
khe mnh bt u hnh thnh, pht trin v trng thnh nh th no. Chng
ti nghin cu rt cn thn hng trm tr s sinh v tr nh.
Khi bit c mt b no bnh thng pht trin nh th no, chng ti bt

u tm hiu nhng hot ng c bn v n gin nhng quan trng nht vi
mt a tr khe mnh nh b, trn. Chng ti nhn thy nu tr khe mnh
khng c nhng hnh ng nh vy do cc yu t x hi, mi trng hay vn
ha th kh nng ca chng s b hn ch nghim trng. V kh nng ca
nhng tr b tn thng no cn b nh hng nhiu hn.

Khi nghin cu nhng cch ti to mu th cht bnh thng ca qu trnh
trng thnh, chng ti thy tr b tn thng no c du hiu ci thin - d
ch rt nh.
Lc ny bng cch pht trin nhng cch tip cn phu thut thnh cng,
chng ti i n quyt nh l vn nm chnh trong b no. C nhiu
nhm tr b tn thng no vi cc vn t nhin s thng cht sm. ng
u nhm ny l bnh trn dch no. u ca nhng tr ny thng rt to do
p sut ca cht lng trong no ty sng khi lng cht lng ny khng c
ht li do b tn thng.
Khng ai di n ni th iu tr triu chng bnh ny bng cch mat-xa hoc

tp th dc. Do p sut ln no tng nn tr chc chn s t vong. Bc s thn
kinh ca chng ti cng mt k s nghin cu loi ng c th mang cht
lng d tha trong no t kho d tr c gi l no tht nm su bn trong
no ti tnh mch cnh v chuyn vo mu, ni cht lng c th c ht li
theo cch bnh thng. Chic ng ny c van bn trong cho php cht lng d
tha chy ra ngoi ng thi ngn cn mu chy ngc v no.
y thc s l mt thit b k diu c cy ghp vo trong no c tn gi "ng

shunt V-J". Hn 2.000 tr em c cu sng nh chic ng n gin ny.
Nhiu em cn c th tip tc sng hon ton bnh thng v i hc nh cc
bn khc.
y l minh chng r nt cho thy vic iu tr cc triu chng tn thng no

l hon ton v ch, cng nh s logic ng n v cn thit ca cch iu tr
trc tip no.
Mt phng php iu tr gy ngc nhin khc cng s l dn chng cho

phng php phu thut no thnh cng m ngy nay ang c s dng
rng ri iu tr tn thng no cho tr.

No c 2 bn cu, bn cu tri v bn cu phi. Hai bn cu ny c chia
tch ngay gia u t trc ra sau. Vi nhng ngi khe mnh, bn cu
no phi chu trch nhim kim sot phn bn tri ca c th, cn bn cu no
tri th chu trch nhim iu khin phn bn phi c th.
Nu mt trong hai bn cu b tn thng bt k mc no th hu qu s

rt nghim trng. Phn cn li ca c th s b t lit, v cc chc nng ca tr
s b gim st nghim trng. Hin nay c nhiu tr b co git, ng kinh v
khng phn ng vi bt k phng thuc iu tr no.
Tht kh khn khi phi ni ra mt iu rng nhng tr ny cng s t vong.
Ngi ta chng lm g ngoi vic ct ting khc ai on sut nhng thp k qua.
H ngh rng: "Khi mt t bo no cht, th s chng th lm g cu sng
a tr cho nn ng c gng". Nhng n nm l955, cc thnh vin phu
thut thn kinh ca nhm chng ti thc hin mt cuc phu thut khng
th tin ni vi nhng tr nh th; n c gi l phu thut tch bn cu no.
ng nh tn gi ca n, phu thut tch bn cu no s tch ring hai na

bn cu no.
Lc y chng ti nhn thy nhiu tr ch cn li na bn cu no trong u, cn

mt na kia vi hng t t bo no - nhng t bo cht th c t trong
nhng chic l trong bnh vin. Nhng cc em th khng cht.
Thay v , chng ti nhn thy nhng tr vi na bn cu no i li, tr chuyn

v i hc nh bao a tr bnh thng khc. Nhng tr nh vy u t kt
qu hc tp trn mc trung bnh v " t nht c mt em trong s c ch s IQ

ng n.
Tri vi suy ngh ca nhiu ngi, chng ti u bit rng, mt tr c th c ti

10 t bo no b cht v chng ta khng nhn ra iu . C l chng ta phi

ni rng, em c 100 t bo no b cht v chng ta khng h nhn thc
c. M thm ch l c 1000.
C l cha bao gi chng ta dm m rng mt tr vi hng t t bo no b

cht vn c th hot ng tt v thm ch cn tt hn nhng a tr bnh
thng.
By gi th c gi hy cng tham gia vi chng ti trong nghin cu ny. Liu

bn c th quan st johnny - mt tr c phu thut tch bn cu no
trong bao lu, v so snh vi Billy - mt tr bnh thng m khng t hi: "C
chuyn g vi Billy?". V sao Billy - a tr c c hai bn cu no li khng
th hot ng tt gp i hay t ra th cng tt hn johnny.
Quan st iu ny lp i lp li, chng ta thy nhng a tr bnh thng cng

s bt u hoi nghi.
Liu nhng tr bnh thng c th lm tt ht sc? y l mt cu hi quan

trng m cha bao gi chng ta ngh ti.
ng lc y, nhng ngi khng phi l bc s phu thut trong on ca

chng ti thu c mt lng kin thc rt ln v vic tr em trng thnh
nh th no v qu trnh pht trin ca no. Do nhng kin thc c bn c
b sung nn nhng phng php ti to n gin cho tr b tn thng no
cng c ci thin. Gi y chng ti c th nhn thay mt s t nhng tr
b tn thng no c th t ti s hon ho bng nhng phng php iu tr
n gin khng phi phu thut gip ci thin v tin b mt cch n nh.
Mc ch ca cun sch ny khng phi l i vo chi tit cc khi nim hay

phng php gii quyt cc vn cho tr b tn thng no. Cun sch Lm
g khi con bn b tn thng no? trnh by nhng vn ny.
Tuy nhin, gi y cng c nhiu ngi nhn ra rng tr em hon ton c th

lm tt hn nhng g chng ang th hin. C th ni rng nhng k thut cc

k n gin gip ti to s pht trin bnh thng nhng tr b tn thng
no.
Chng ta cng sm nhn thy nhng tr b tn thng no cng c th th

hin khng km g so vi nhng tr bnh thng.
V nhng k thut ny cn c th ci thin nhiu th hn na nn chng ti bt

u nghin cu nhng tr b tn thng no khng ch th hin c tt nh
nhng tr bnh thng m cn khin ngi ngoi kh c th phn bit c.
Do c nhng kin thc c bn v phu thut thn kinh nn chng ti bt

u nghin cu c nhng tr b tn thng no m c th th hin trn mc
trung bnh hay thm ch mc xut sc.
iu ny cc k th v, thm ch cn hi s. C v nh chng ta nh gi
thp kh nng ca tr.
iu ny t ra mt cu hi th v. Hy gi s chng ta ang quan st ba a

tr 7 tui: Albert, ch cn mt na bn cu no; Billy, no hon ton bnh
thng; v Charley: c iu tr bng phng php khng phu thut,
hin gi c th hot ng bnh thng d c hng triu t bo no b cht.
Hai cu b Albert, vi na bn cu no v Charley, c hng triu t no no b

cht u thng minh nh Billy.
Vy c iu g khng n vi cu b hon ton bnh thng nh Billy?
C g khng n vi nhng a tr khe mnh?
Trong nhiu nm nghin cu, mi ngi chng ti u cm truy rung ng
trc nhng s kin hay khm ph quan trng. Chng ti dn xua tan
nhng m my m b n bao quanh cc tr em b tn thng no. Chng ti
cng tm ra nhng s tht mi ngi cha bao gi ngh ti v nhng a tr
khe mnh. Mt s kt ni y logic hin hu gia nhng tr b tn thng

no (thn kinh b mt t chc) v nhng tr khe mnh (thn kinh c t chc),
m trc y vn ch l s t on) khng c lin kt nhng tr khe
mnh. Chui logic ny vch ra con ng chng ta c th em li s
thay i tt p hn cho loi ngi. Liu t chc thn kinh ca mt tr bnh
thng c phi l im cui ca con ng ny
Gi tuy nhng tr b tn thng no c th th hin ngang bng, thm ch tt

hn nhng tr khe mnh, nn nhiu kh nng con ng ny s cn c
ko di hn na
Ngi ta vn thng cho rng s pht trin thn kinh v sn phm cui cng
ca n - kh nng l mt s tht khng th thay i: a b ny c kh nng
cn a b kia th khng. a tr ny thng minh cn a kia th khng.
V khng c g hn ngoi s tht y.
S tht l, s pht trin thn kinh, th vn c coi l bt bin li l mt qu

trnh ng v c th thay i.
Vi nhng tr b tn thng no nng, chng ta thy qu trnh pht trin thn

kinh hon ton b dng li.
Cn tr chm pht trin" th qu trnh ny b chm li.
Cn vi tr bnh thng th qu trnh ny din ra vi tc trung bnh, cn vi

tr xut sc, th qu trnh ny din ra vi tc nhanh hn.
Gi y chng ta nhn ra rng, nhng tr b tn thng no, tr khe mnh,

tr xut sc khng phi l ba nhm tr em m thay vo chng i din cho
qu trnh lin tc t thn kinh khng c t chc do no b tn thng gy ra,
thng qua giai on thn kinh khng t chc trung bnh ca no bnh thng
cho n mc t chc thn kinh cao no ca tr xut sc.
Vi tr b tn thng no, chng ti ti to thnh cng qu trnh pht trin

b dng li, cn vi tr c no chm pht trin th chng ti y nhanh
tc hn.

R rng qu trnh pht trin thn kinh hon ton c th din ra nhanh hoc
chm.
Bng phng php ti to n gin, chng ti gip tr em b tn thng

no t ch thn kinh khng c t chc ln n mc t chc bnh thng hoc
thm ch cn mc cao hn. C nhiu l do chng ti tin rng nhng
chng trnh nh th ny c th c s dng tng mc t chc thn
kinh nhng tr bnh thng. V mt phn trong chng trnh y l dy cho
tr b tn thng no bit c.
Chng c khi no kh nng t chc thn kinh tng ln r rng hn khi bn dy

mt em b c.

I LI NHN GI
Cc bc ph huynh
Bn chng mt g khi m mt gic m
40 nm trc y chng ta thng m v mt th gii ton nhng tr em

thng minh, khe mnh v th cht v gii giao thip trong x hi.
Chng ti bit rng tt c tr em u c kh nng v tim nng tuyt vi. V

chng ti cng hon ton b thuyt phc rng tr nh c th hc c nu
ngi ln c cch dy chnh xc.
Hy tng tng rng chng ta khng phi i n 1000 s bin ng c

c nhng a tr nh vy m chng ta c th nui dy tr mt cch c mc
ch.
Chng ti tin rng nu cc v ph huynh bit no pht trin nh th no v ti

sao li pht trin nh th th chc chn h s tm c hng i ng n.
i khi b m sn sng nh i mt chic xe mi, mt k ngh th v hay c

mt cuc sng n nh hn v ti chnh nh dy con hc. Cc ng b b
m ca chng ta tm nim rng con ci lun l u tin s mt, hn bt c th
g trn th gii ny.
Gi y chng ta c th nhn li chng ng hn 40 nm qua v t hi chng

ta lm c nhng g?
Con ci chng ta hin gi nh th no? C gii nh chng ta mong i? Liu

chng c th lm cho th gii ny tt p hn? V chng s tr thnh nhng
ng b b m nh th no?
Mt vi cu tr li cho nhng cu hi ny s nm trong phn ba ca cun

sch.

Liu chng c gii nh chng ta mong i? Cu tr li l khng, chng khng
h gii nh chng ta vn mong i.
M chng gii hn rt nhiu.
Tr em lm c nhiu iu khc bit v th hin bn thn rt tt.
Khi c nhng cu chuyn ca chng trong cc bc th m b m gi n,

bn s thy n tng v nhng a tr ny sng tht thoi mi v t tin, iu
him gp trong gii tr ngy nay. n tng ca bn hon ton chnh xc.
Nhiu v ph huynh chia s rng c vi con, dy con hc v nhn thy con

ln ln tng ngy l s tri nghim tuyt vi nht trong cuc i h.
Nu yu thng, quan tm n tr ht mc v dy chng c th liu chng c

th ng yu, nhy cm, thng minh hn v c nng lc hn cc tr khc?
Cu tr li l c.
K t khi cun sch ny c xut bn ln u 40 nm trc y, nhng ng

b b m dy con c thu c nhng thnh qu xng ng. Bn lm
c iu tht tuyt vi. By gi bn c thm 40 nm na hng tri ngt
thnh qu lao ng ca mnh. V ng qun gi nhng tm th c li
dnh cho chu bn.
Bn tr cng lm rt tt. Bn khin chng t ho. V gi y hy cng nhau

iu chnh th gii ny.
Bn d on g cho 40 nm ti? Hy cng bt u m c.

CHNG 1:
Tommy v nhng pht hin th v
Ti ni l con bn c th c
- LUNSKI
Phc Long Flashcard (http://phuclongflashcard.com ) xin trn trng gii

thiu c gi b sch Dy tr bit c sm ca gio s Glenn Doman.
Cuc Cch mng Mm ny ban u khng c ch ch.
iu l l n ra i vo thi im cui ca mt s kin.
Tr em - nhn vt chnh ca cuc cch mng ny li khng bit rng mnh
c th c c nu c cng c cn ngi ln - nhng ngi sng trong

ngnh cng nghip truyn hnh th li khng bit rng tr em c kh nng ny
v chnh ti vi s cung cp nhng cng c cn thit.
Thiu cng c l nguyn nhn khin cuc cch mng ny phi rt lu mi xy

ra, nhng gi th n n ri v cc v ph huynh phi thc y cuc cch
mng ny, phi y nhanh tc tr em c th thu c thnh qu ca n.
Ti vi mang li ton b b mt thng qua nhng chng trnh qung co. Kt

qu l khi ngi n ng trong ti vi ni t vnh to v r rng v mn hnh cng
hin ch vnh rt to th tt c tr em u nhn bit c t ny d chng
cha bit ch ci no.
S tht l nhng tr rt nh hon ton c th hc c. C th ni chc chn

rng, mt a b c th c c min l bn lm nhng ch ci tht to ngay
t u.

Nhng by gi chng ta u bit nhng iu ny. Chng ta u bit mnh
phi lm g v nhng g xy ra khi chng ta dy tr c s rt quan trng vi
th gii.
Nhng c ng l tr hiu ngn ng ni d hn ngn ng vit? Cng khng

hn. No tr - c quan duy nht c kh nng hc, s "nghe" c nhng t to,
r rng trn truyn hnh bng tai v lm r chng. ng thi, no tr s nhn
thy nhng ch ci to, r rng bng mt v cng s th hin y nh vy.
Khng c g khc bit vi no khi "nhn" mt hnh nh hay "nghe" m
thanh. No c th thc hin tt c hai chc nng ny. Ch cn m thanh phi

to v r rng tai c th nghe c, cn ch ci cng phi to v r
rng mt c th nhn c - iu u tin chng ta lm c ri, nhng
iu th hai th cha.
Thng th mi ngi hay ni chuyn vi tr em to hn khi ni vi ngi ln,

v chng ta vn c lm nh vy v bn nng nhn thy tr em khng th nghe
v hiu c ging ni hi thoi thng thng ca ngi ln.
Mi ngi thng hay ni to vi tr, tr cng b chng ta ni cng to.
Hy v d nh trong mt cuc tranh lun, ngi ln li c gng ni nh nhng

tr khng nghe thy v hiu c. Tuy nhin, nhng m thanh ny vn
to con ng truyn m tr nn phc tp nghe v hiu c khi tr ln
6. Trong hon cnh ny, c th chng ta s cho tr kim tra nghe tui ln
6. Nu tr nghe c m khng hiu c t (c th do con ng m thanh
khng phn bit c nhng m nh) th chng ta c th gii thiu vi tr
ngn ng ni bng cch ni cc ch ci A, B . . . n khi no tr hc ht bng
ch ci, trc khi bt u dy tr ni cc t.
C th nhiu tr gp phi vn khi nghe t v cu, v th thay v c cun

sch ni ting V sao Jobnny khng c c (Why johnny Can't Read) ca

Rudolf Flesch, c l chng ta cn c cun V sao Jobnny khng nghe c
(Why ]ohnny Can't Hear).
Trn y chnh l nhng iu chng ta lm vi ngn ng vit. Chng ta

dng ch qu nh tr c th nhn v hiu c.
By gi hy t mt gi thit khc.
Nu chng ta va ni thm, va vit t v cu tht to, r rng th tr cng c

th c c nhng s khng th hiu c ngn ng ni.
Hy th hnh dung ti vi ang hin nhng t c vit rt to, ng thi c

c rt r. Mt cch t nhin, tr c th c t nhng nhiu tr s bt u hiu
c ngn ng ni tui ln 2 hoc ln 3.
V chnh l nhng g ang xy ra hin nay
Ti vi cng cho chng ta bit nhiu iu th v v tr em.
u tin l tr thng xem cc chng trnh dnh ring cho chng nhng
khng th tp trung mi; nhng mi ngi u bit rng khi n cc chng

trnh qung co th tr chy ngay n ti vi ri nghe v c cc thng tin lin
quan n sn phm c qung co.
im mu cht y khng phi l cc chng trnh qung co trn ti vi nhm

vo tr em 2 tui hay c ci g c bit c. S tht l tr em c th hc c t
nhng chng trnh qung co vi nhng ch ci to, r rng v m thanh
ln, nhng thng ip c lp i lp li nn tt c tr em u rt ham xem.
Tr thng thch hc nhng g hi hc m n gin nh phim hot hnh

Chut Micky. Kt qu l, tr s v tnh c bng ch Vnh, Mc Donalds hay
Coca cola v nhiu k hiu khc.
Bn khng cn phi t cu hi: "Liu tr nh c th hc c c khng?.

Chnh chng tr li rng chng c th". Cu hi nn hi y l: chng ta
mun tr c g?. Chng ta c nn cm tr c tn cc sn phm v thnh

phn ha hc cha trong cc sn phm hay chng ta c tr c bt c
th g c th lm cuc sng ca tr tr nn phong ph.
Hy c nhng iu c bn sau y:
1. Tr nh mun hc c.
2. Tr nh c th hc c
3. Tr nh ang hc c
4. Tr nh nn hc c
Chng ti dnh bn chng sch cho bn vn trn. Mi iu trong
u hon ton ng v cng rt n gin.
C th iu rt n gin ny li khin chng ta kh hiu, thm ch l kh tin,
cu chuyn v l m ng Lunski k chng ta nghe v Tommy.
Tht l l chng ti mt kh nhiu thi gian mi ch n ng Lunski v ln

u tin nhn thy Tommy ti vin nghin cu, chng ti nhn thc c tt
c nhng g cn bit hiu xem chuyn g ang xy ra vi Tommy.
Tommy l con th t ca ng Lunski. Trc ng b Lunski khng c nhiu

thi gian quan tm n chuyn hc hnh trng v phi lm vic rt n lc
nui ba a con xinh p ca mnh. n khi Tommy ra i, ng Lunski
c mt tim ru v mi vic u rt n.
Tuy nhin, ngay t khi mi sinh ra, no Tommy b tn thng rt nng. Khi
ln 2, em c a i kim tra thn kinh ti mt bnh vin ni ting New
Jersey. V bc s gii thch rng cc nghin cu ca ng cho thy Tommy
ch nh mt a tr thc vt, khng bao gi c th i li hoc ni chuyn c
v th nn a em vo mt vin nghin cu.

Tnh quyt on ca mt ngi gc Ba Lan khin ng Lunski cng tr nn
cng nhc. ng ng dy v ni: "ng nhm ht c ri bc s . y l con ca
chng ti
Nh Lunski mt rt nhiu thng tm ai c th ni vi h rng khng

cn thit phi nh vy. Nhng tt c cu tr li u ging nhau.
Tuy nhin, trc ln sinh nht 3 tui ca Tommy, h tm c bc s

Eugene Spitz, Trng khoa Thn kinh ca Vin Nhi Philadelphia.
Sau khi tin hnh nghin cu cn thn, bc s Spitz cho bit Tommy b tn
thng no rt nng v c l trung tm nghin cu ngoi Chestnut Hill c
th lm g cho cu b.
Tommy n Vin Nghin cu Tim nng Con ngi khi mi 3 nm, 2 tun tui.
Cu b khng th i li hay ni chuyn c.
Vin nh gi cc vn tng hp v nhng tn thng trong no Tommy.

Mt chng trnh iu tr c tin hnh ti to li s tng trng, pht
trin bnh thng cho Tommy. B m cu b cng c hng dn cch thc
hin chng trnh ny ti nh v c dn rng nu h nghim tc thc hin
th c th Tommy s ci thin ng k. Hai thng sau h s phi quay li
kim tra v nu Tommy c tin trin th s c chng trnh tng hp. ng b
Lunski lm theo cc ch dn rt nghim tc v cn thn.
Khi h tr li ln th hai, Tommy c th b c.
By gi ng b Lunski rt chm ch tham gia chng trnh ny vi hy vng

thnh cng. H quyt tm n mc nu trn ng n Philadelphia ln th ba
m xe b hng th h s mua mt ci xe c v vn tip tc cuc hnh trnh. H
kh c th i ni vi chng ti rng Tommy gi c th ni c hai t
"m" v "b". 3 tui ri Tommy c th b bng tay v u gi.
Sau , m cu b c gng lm mt s vic m ch c ngi m mi c th

lm vi mt a tr nh Tommy. Cng ging nh mt ngi b mua cho con

mnh qu bng, m Tommy mua cho cu b 3 tui ri nhng mi ch ni
c hai t mt bng ch ci. B cho bit Tommy rt sng d d n khng i,
hay khng ni c. Bt k ai cng c th nhn hay iu ny bng cch nhn
vo mt cu b!
Trong khi cc nghin cu v s thng minh ca tr b tn thng no ca

chng ti c phm vi rng hn ca b Lunski, nhng cng khng chnh xc
hn.
Chng ti ng rng Tommy thng minh, nhng dy mt cu b 3 tui

ri b tn thng no c tt th li l vn khc.
Chng ti khng ch lm khi b Lunski thng bo rng ln 4 tui, Tommy c

th c c tt c cc t trong sch ch ci, thm ch cn n gin hn khi
cu b c ch ci. Chng ti quan tm hn n kh nng ni ca Tommy
ang tin b tng ngy cng nh kh nng di chuyn ca cu b.
Khi Tommy c 4 tui 2 thng, b cu thng bo rng cu c th c c

c quyn truyn Nhng qu trng mu xanh v chic bnh hamburger (Green
Eggs and Ham) ca Seuss. Chng ti ch ci lch s v thy s tin b
ng k trong li ni v hot ng ca Tommy.
Khi Tommy c 4 tui ri, ng Lunski li thng bo cu b c th c c

v c ht tt c sch ca Seuss. Chng ti thy Tommy tin b tht
tuyt vi, cng nh ng Lunski ni Tommy c th c c.
Khi n trung tm ln th 11, Tommy mi t chc sinh nht trn 5 tui. D

chng ti v bc s Spitz u rt vui mng vi nhng tin b m cu b t
c nhng khng c du hiu no ca bui ving thm ny cho thy hm nay
s l mt ngy quan trng vi tt c tr em. Chng c g ngoi tr bn bo co
v l ca ng Lunski. ng Lunski thng bo Tommy c th c c bt c

th g, hn na cu b c th hiu c, c bit l ngay t trc sinh nht
ln th 5. Mt nhn vin nh bp mang n tra n vi nc qu v bnh
hamburger cu chng ti khi phi a ra li nhn xt no. ng Lunski thy
chng ti khng phn ng g lin ly trong ngn ko ra mt t giy v vit:

"Glenn Doman thch ung nc c chua v n bnh hamburger ".
Tommy lm theo li ch dn ca cha mnh, c cu ny rt n gin vi

ging c chnh xc v truyn cm. Cu b khng h ngi ngn nh nhng
cu b khc, c tng t ri rc v khng hiu ngha cu.
"ng hy vit mt cu khc i", chng ti ni chm ri.
ng Lunski li vit: "B Tommy thch ung bia v ru whisky. Bng ng rt to

do ung ru bia qun ca Tommy".
Tommy mi c to c ba t u tin th ci ph ln. Phn bun ci

nht l bng ca b c vit xung dng th t do ng Lunski vit ch
hoa.
Thc s cu b b tn thng no ny c nhanh hn nhiu so vi khi cu

k li tng t vi ging ni bnh thng. Tommy khng ch c, cu cn c
rt nhanh v tt nhin l cng hiu na!
Chng ti v cng kinh ngc v quay sang ng Lunski.
"Ti bo l Tommy c th c m", ng Lunski ni.
Sau ngy hm y, tt c chng ti u khng cn nh trc v y chnh l
vn phc tp nht trong vng 20 nm qua.
Tommy cho chng ti thy mt a tr b tn thng no vn c th c
sm hn nhng a tr bnh thng.
Tt nhin, ngay lp tc Tommy c kim tra trn din rng bi mt


nhm cc chuyn gia n t th Washington trong vng mt tun. Tommy -
mt cu b mi ch 5 tui v b tn thng no c th c hiu tt hn mt tr
bnh thng ln gp i tui em.
Khi ln 6, Tommy i c d cn kh yu v kh khn, cu b c c

sch trnh lp Su (tng ng vi 11-12 tui). Tommy s khng phi
trong vin nghin cu na nhng b m cu li ang tm mt trng "c bit"
cho cu i hc vo thng Chn ti. Mt trng c bit theo ngha tch cc
ch khng phi mt trng chuyn bit. Cng may l gi c rt nhiu trng
dnh cho nhng tr c nng khiu. Tommy b tn thng no v c b m
yu thng ht mc - nhng ngi lun tin tng rng t ra th mt a tr
cng ang khng th hin ht nng lc ca mnh.
Cui cng, Tommy chnh l cht xc tc cho cng trnh nghin cu sut 20
nm. C th s chnh xc hn khi ni rng cu b chm ngi cho s mnh
v
iu th v y l Tommy rt thch c v tn hng tng khonh khc tuyt
ang c pht trin t 20 nm qua. vi y.

CHNG 2
Tr nh mun hc c
Chng ti khng th bt con dng c t bi chu ln 3 tui
- B GILCHRIST, M B MARY 4 TUI
Cha bo gi trong lch s loi ngi, mt nh khoa hc li khng t m bng

mt a tr t 18 thng tui n 4 tui. Ngi ln chng ta mc cn bnh t
m vi mi th v l nguyn nhn thiu kh nng tp trung.
Tt nhin, chng ta quan st tr rt k nhng khng phi lc no cng hiu

c ht nhng hnh ng ca chng. i vi mt vn , mi ngi thng
dng nhiu t ng khc nhau c nh th chng ging nhau vy. Hc v gio
dc l nhng t nh th.
Theo American Collecge Dictionary, t hc c ngha l: 1 "c c kin thc

no bng cch hc, ch dn hoc tri nghim. . . ". Cn t gio dc th c
ngha: " 1.pht trin kh nng bng dy hc, hng dn hoc n trng hc. .
. , v 2. cung cp nn gio dc cho ai; cho ai i hc. . . "
Ni cch khc, hc l qu trnh ca mt ngi nu mun c c kin thc,

trong khi gio dc li l qu trnh hc c hng dn bi gio vin hay
trng lp. D mi ngi u bit iu ny, nhng hai qu trnh ny thng b
cho l mt.
V th i khi chng ta cm thy rng, tui i hc chnh thc l 6 nn qu

trnh hc - qu trnh quan trng hn nhiu cng s bt u tui ny.
S tht th khng phi nh vy.
S tht l mt a tr bt u hc ngay t khi sinh ra. n nm 6 tui tr bt

u n trng, trong khi tip thu nhng bi hc th v, s tht v c l cn
nhiu hn nhng g tr s hc trong sut cuc i.
6 tui, tr hc c hu ht nhng iu c bn v bn thn mnh v gia


nh. Tr cng bit v hng xm v cc mi quan h, v th gii xung quanh v
mi lin quan vi n cng v s nhng s kin khng th m c khc.

in
hnh nht l, tr hc c mt th ting v thm ch cn hn c mt (c hi

ny rt t v tr ch c th hc tt mt th ting khc sau 6 tui).
Tt c nhng iu ny c tr tip thu trc khi ti trng.
Nu c khuyn khch v nh gi cao, qu trnh hc trong giai on ny
s din ra vi tc khng th tin c.
Chng ta c th lm mt i kh nng hc hi ca tr bng cch c lp
chng. i lc chng ta vn c thy c trng hp mt cu b 13 tui c

tm thy b xch chn thng v ngi ta cho rng cu b rt ngu ngc.
Trng hp c th ngc li. C v nh cu ta ngc tht v cu ta b xch
chn ging. Nhng nhn thc c vn ny chng ta cn thy rng ch
c nhng b m b ri lon tm thn mi xch con nh vy. B m xch con v
h b tm thn v kt qu l tr s b tn thng v b chi b c hi c hc.
Chng ta c th loi b khao kht hc ca tr bng cch gii hn nhng g tr

c tri nghim. Tht khng may l gn nh c th gii u lm iu ny
bng cch h thp tt c nhng g tr c th hc.
Chng ta c th tng kh nng hc ca tr mt cch ng k ch bng cch

n gin l loi b cc ro cn m chng ta p t ln tr.
Chng ta cn c th nhn lng kin thc tr tip thu v kh nng ca tr ln

nhiu ln nu bit nh gi cao kh nng hc v cho tr c hi ng thi
khuyn khch tr hc.
Trong lch s c nhiu tr b cch ly, nhng cng c nhiu trng hp dy

tr con c v lm nhiu iu tuyt vi khc bng cch nh gi cao v khuyn

khch tr. Trong tt c nhng trng hp y, chng ta u thy rng kt qu
ca nhng vic lm nh th l tr hc c v s iu tuyt vi v tr s tr
thnh nhng ngi bit cch cn bng v rt thng minh.
Chng ta nn nh rng nhng tr ny khng phi l thng minh sn c ri

ngi ln trao cho chng c hi c hc, thay vo b m chng ch cung
cp nhiu thng tin ht mc c th cho tr giai on u i.
Hy quan st k mt a b 18 thng v xem n lm g. u tin n lm mi

ngi xao lng.
V sao li nh vy? V n mun tip tc t m. N khng th b ngn cn, k

lut hay km hm mong mun c hc, d chng ta c gng th no i chng
na v chc chn chng ta phi rt c gng.
a b mun bit v ci n v tch cafe, v ci chao bng n in, v t

bo. . . v tt c mi th trong phng - ngha l n c th chm vo bng n,
lm cc cafe, cho tay vo chao n v x toc t bo. N ang hc hi mt
cch t nhin v chng ta khng th ngn cn.
T cch tr lm, chng ta kt lun rng tr rt hiu ng v khng th tp trung

ch , trong khi s tht n gin ch l tr ch n mi th. Tr rt tnh to khi
hc hi v mi th xung quanh. Tr nhn, nghe, cm nhn, ngi v nm.
Chng cn cch no khc hc ngoi vic tr s dng c nm cch ny.
Tr nhn thy chic n nn ko n xung cm nhn, nghe, ngi v nm n.

Hy cho tr c hi, tr s lm tt c nhng ng tc ny vi ci n v cng
tng t vi cc vt khc trong phng. Tr ang c gng ht sc hc v
tt nhin chng ta cng ang c gng ht sc ngn tr v qu trnh hc ny
phi tr gi bng nhiu th.
Nhng ng b b m chng ta ngh ra mt vi bin php i ph vi s

t m ca tr v tht khng may l hu ht nhng bin php li u nh
mt kh nng hc ca tr.

Bin php ph bin u tin l a cho tr mt chi no m tr khng
th lm v c. Thng thng c th l mt ci xc x mu hng rt p,
hoc cng c th l mt chi g phc tp hn. Khi nhn thy, tr lp tc
ch vo chi ( l l do ti sao chi thng c mu sng), lc lc
xem c pht ra ting ku g khng (v th m xc x c ting ku), cm nhn n
(v th m chi khng c cnh sc nhn), nm n (nn sn trn chi
khng c) v thm ch l ngi n (chng ta vn cha bit c chi phi
c mi g v th nn chng ta khng ngi). Qu trnh ny ca tr ch din ra
trong khong 90 giy.
Gi th tr bit tt c nhng g mun bit v chi ny v bt u
chuyn sang ci hp ng. Tr thy ci hp cng th v nh ci chi vy, v
tm hiu v ci hp y - l l do ti sao chng ta nn mua chi trong

hp.
Qu trnh ny c th cng s mt 90 giy. Thc t l tr ch n ci hp

nhiu hn l n chi. V tr c php lm hng ci hp v c th cn bit
ci hp lm t g. y l u im m tr khng c c khi khm ph chi
nu lm hng chi th kh nng hc ca tr tt nhin s gim.
V th vic mua chi ng trong hp dng nh l cch tt lm tng gp

i kh nng ch ca tr. Nhng liu chng ta c cho tr c hi c lm
quen vi nhiu vt dng nh vy khng Cu tr li thng l khng. Ni ngn
gn, chng ta phi kt lun rng kh nng ch ca tr lin quan n s lng
chng ta a tr hc hn l cho tr tin nh chng ta vn thng lm, v
tr c th s ch rt lu.
Nu quan st mt a tr, bn s thy rt nhiu v d nh vy. Th nhng, vi

rt nhiu v d p vo mt nh th nhng chng ta vn thng i n kt lun
rng khi tr khng ch lu ngha l tr khng thng minh. iu suy lun ny

c ngha l tr (cng ging nh nhiu tr khc) khng thng minh v cn qu
b. Nhng t hi kt lun ny ca chng ta l nh th no nu bt gp mt
a b 2 tui ngi chi sc x mt mnh trong gc nh sut nm ting ng h.
C l b m ca nhng tr nh th s bun lm.
Phng php ph bin th hai m ngi ln thng hay s dng l cho tr

vo mt ci ci chi.
Thc ra th ci ci chi cng ch l mt ci ci. Chng ta nn tm hiu v

nhng nh th ny v ng ni rng Hy mua cho con mnh mt ci ci
chi. Hy ni s tht v tha nhn rng chng ta mua cho chnh mnh.
C mt b phim hot hnh, b m ngi trong mt ci ci chi, c truyn v

ci mn nguyn trong khi a con ngoi khng th n gn m. B phim
hot hnh ny ngoi yu t hi hc cn nhn gi mt s tht khc: ngi m
bit v th gii c th b cch ly trong khi a tr ngoi vn cn nhiu th
phi hc v c th tip tc qu trnh khm ph ca mnh.
Ch rt t b m nhn ra rng mt ci ci chi tht s c gi nh th no.

Ci ci khng ch cn tr kh nng tm hiu th gii ca tr m mt iu hin
nhin l n cn cn tr s pht trin thn kinh do gii hn kh nng b ca tr
(mt qu trnh rt quan trng i vi s pht trin bnh thng. iu ny dn
ti s pht trin tm nhn, kh nng dng tay, hot ng gia tay v mt v
nhiu hot ng khc cng b hn ch.
Chng ta thng t thuyt phc mnh rng mua ci bo v tr khi b au

nu khng may nhai phi dy in hay b ng. Thc ra, chng ta ang nht tr
li khng phi m bo l tr ang an ton. Chng ta l nhng ngi khn
nh nhng di ln.
Khng bit l thng minh n chng no nu chng ta sm cho tr mt ci ci

cho tr b v hc trong sut nhng nm thng quan trng ca cuc i
trong khng gian ch di 3.6m v rng hn 5m. Vi mt ci ci nh vy, tr ch

c th b theo mt ng thng 3.6m trc khi nhn ra mnh u bn kia.
Mt chic ci nh th tt nhin l cng thun tin vi b m v n ch tn din
tch mt gc nh.
Chic ci c s dng lm cng c cn tr vic hc ca tr v khng may l

n li hiu qu hn nhiu so vi sc x v sau khi mt 90 giy xem cc
chi m a cho, tr s nm n i.
V th chng ta thnh cng trong vic khng cho tr ph (cng l mt

cch tr hc). Cch tip cn ny s khin tr thiu kh nng suy ngh, hc hi
v cng s khng th ko di c lu do chng ta khng th chu ni ting tr
ku go i ra; hoc l, c gi s chng ta c th chu ng c th n khi
tr cao tro ra ngoi v li tm kim nhng iu mi m th sao?
Vy th tt c nhng iu trn y c m ch rng chng ta nn tr lm v

ci n? Cng khng hn. Nhng iu ny ch c ngha l chng ta ang thiu
tn trng khao kht c hc ca tr, bt chp tt c nhng du hiu r rng
m tr bc l rng tr mun c hc tt c mi th, cng nhanh cng tt.
Nhng cu chuyn khng c tht vn tip tc c sng to v gip khm ph

ra nhiu iu.
C mt cu chuyn v cu b 5 tui ang ng trong sn trng th my bay
bay ngang qua. Mt cu b ni l my bay siu m; nhng cu b khc th
khng ng v si cnh my bay khng rng. Ting chung vo hc vang ln
lm ngt qung cuc tranh lun v mt cu b ni "Chng ta phi dng ti y

v
quay li vi chui ht kia".
Cu chuyn ny khng c tht nhng li m ch mt iu.

Hy th quan st khi mt a tr 3 tui hi b: "B, sao mt tri li nng ? " "
Sao mt ngi th kia li chui c vo ti vi? ",,, "Ci g lm cho hoa n? "
Khi a tr cn ang th hin s t m vi sinh hc, in t v thin vn th

chng ta li thng bo tr ra ch khc v i chi chi. ng thi li kt
lun rng n cn b, c gii thch n cng khng hiu v n cng s khng nh
g c. t ra th chc chn n cng c chi ri.
Chng ta thng rt thnh cng khi tch tr khi vic hc trong giai on m
tr thch hc nht ca cuc i.
No ngi rt c bit, c th ni rng n nh mt ci hp cha m bn b

vo cng nhiu th n cng cha c nhiu.
Khong t 9 thng n 4 tui, kh nng tip thu ca tr khng ng u, v

mong mun c hc cng cao hn bt k giai on no. Th nhng chng ta
li lun gi cho tr sch s, c n ngon v an ton vi th gii bn ngoi -
v lm gim kh nng hc.
Tht l ma mai khi tr ln hn, chng ta li ch trch tr ngu dt khi khng

mun hc thin vn, vt l hay sinh hc. Chng ta s ni vi tr rng, hc l
iu quan trng nht trn cuc i ny v qu ng l nh vy.
Hc cng l tr chi ln nht v vui nht trong cuc i.
Chng ta thng ngh rng tr ght hc v hu ht chng ta u khng thch

hoc thm ch cn khinh thng trng hc. Mt ln na chng ta li phm sai
lm vi vic hc trng. Khng phi tr em no n trng cng hc - cng
ging nh l khng phi tt c tr em ang hc u lm th trng.
Theo kinh nghim ca ti th lp Mt ton l nhng th tr bit t lu ri.

Ni chung, cc c ch bo tr ng ln, ngi xung, gi im lng, ch nghe c
ging, qu trnh m c ni kh l vt v vi c c v tr nhng s gip tr hc
c nhiu th.

Trong trng hp ca ti, ti tin on ca c gio lp Mt c v rt ng; iu
ny kh l vt v, t nht l trong 12 nm u, ti khng thch t no. Ti chc
rng khng phi mnh ti c suy ngh y.
Qu trnh hc nn l mt tr chi thc s vui v nht trong cuc i. D sm

hay mun nhng ngi thng minh cng s nhn ra iu ny. Bn s nghe
nhiu ngi ni rng "Mt ngy tuyt vi! ti hc c rt nhiu iu m trc
y cha tng bit". Hoc thm ch cng s c ngi ni "Mt ngy kinh
khng? Nhng ti hc c vi iu
Mt kinh nghim mi y c c kt t hng trm trng hp cho thy

tr nh mun hc n khi no chng khng th phn bit c hc v vui chi.
Chng s vn thch hc n khi b ngi ln thuyt phc rng hc khng vui
cht no.
Nhm chng ti nghin cu mt tr 3 tui b tn thng no trong nhiu

thng v c b tin n c thi k nn cho c b hc c. Vic hc c
rt quan trng vi kh nng phc hi ca c b ny v khng th ngn mt
chc nng n l no ca no m khng nh hng n cc chc nng khc.
Ngc li, nu chng ta dy mt tr b tn thng no c, chng ta s gip
tng kh nng ni v cc chc nng khc. V l do ny m chng ta nn
nhng tr nh th c hc c.
Cha ca c b vn cn hoi nghi v vic dy c con gi 3 tui b tn thng

no ca mnh hc c. ng ch b thuyt phc khi kh nng ni v hot ng
th cht ca c b gn y c ci thin ng k.
Quay li kim tra sau hai thng, ng vui mng k cu chuyn ny: d
ng lm nh c hng dn nhng ng khng tin rng n s mang li
hiu qu. ng cng quyt nh rng nu ng c gng dy a con b tn
thng no ca mnh hc c th ng s phi to ra mt mi trng "ging
nh lp hc"

V th, ng xy mt phng hc, c bn, c bng en v bc ging. ng cng
bo c c con gi 7 tui ca mnh tham gia.
ng nh d on, c con gi 7 tui ca ng mi nhn thy lp hc reo ln

vui sng. C b c th chi ln nht trong khu vc ny, ln hn c mt
chic xe y tr em, hn c ngi nh cho bp b. C b c trng ca ring
mnh.
Thng By, c b sang nh hng xm v tm thm nm a b t 3-5 tui

chi "trng hc". Tt nhin bn tr rt ho hng v ha s ngoan ngon nn
chng c th i hc nh cc anh cc ch mnh. Chng chi trng hc nm

ngy trong tun trong sut k ngh h. C b 7 tui l c gio v nhng b nh
hn l hc sinh.
Bn tr khng b bt phi chi tr chi. y ch n gin l tr tuyt nht m

chng tng c chi.
CHNG 3
Tr nh c th hc c

Cch y khng lu ti thy con gi mnh Ngi trong phng khch v xem mt
cun Sch ting Php. Chu ni vi ti rng M, con c ht sch ting
Anh trong Nh mnh ri
- B GILCHRIST
Tr nh hon ton c th hc c cc t, cu v on theo cch chng hc ni

cc t, cu v on.
S tht li rt n gin - th v nhng n gin. Chng ta ni rng mt nhn

c nhng khng hiu nhng g ang nhn v tai nghe c nhng khng
hiu nhng g ang nghe. Ch c no mi hiu.
Khi tai nghe c mt t hay mt thng ip, th thng ip m thanh ny b b

v thnh nhiu xung lc in ton ha hc chuyn ti no, ni s tp hp li
v hiu theo ngha t nh truyn t.
Cng theo cch y nh vy, khi mt nhn thy mt t hoc thng ip, thng
ip hnh nh ny cng b b v thnh nhiu xung lc in ton ha hc v
chuyn ti no tp hp li v hiu thng ip.
B no thc s l cng c thn k.
C ng hnh nh v m thanh u i qua no, ni c hai thng ip u

c chuyn ha bng qu trnh ging nhau.
Tnh sc bn ca hnh nh v m thanh gn nh khng c nh hng g ti

qu trnh ny, tr khi chng thc s rt ti.
C nhiu loi ng vt c th nghe hoc nhn tt hn con ngi. Tuy nhin, d

c nhn hoc nghe tt n u th mt con tinh tinh cng khng th c t "t
do" bng mt hoc nghe hiu bng tai. No ca n khng c kh nng ny.
hiu v b no ca loi ngi, chng ta cn quan tm n thi k bo thai

hn l lc c sinh ra, v qu trnh hiu ca no pht trin t giai on ny.

T khi cn l bo thai, no ngi pht trin nhanh chng v c cc np gp.
Ton b qu trnh ny s hon thin khi tr ln 6 tui.
giai on bo thai, trng c th tinh c kch c rt nh. 12 ngy sau, phi

s ln no c khu bit. Qu trnh ny xy ra t trc khi ngi m
bit mnh mang bu nn tc tng trng rt nhanh.
D tc tng trng nhanh nh vy, nhng n vn chm hn nhng ngy

trc .
n khi sinh, tr s nng khong 2,5kg n 3kg, ln hn hng triu ln so vi

trng giai on bo thai chn thng trc. iu hin nhin l nu trong chn
thng tip theo, tc tng trng vn c nh chn thng u th tr s
nng gp hng nghn ln khi c chn thng tui v gp hng triu ln khi
c 18 thng.
Qu trnh pht trin ca no ph hp vi mc tng trng ca c th nhng

s theo t l gim dn. C th nhn thy r iu ny khi so snh t l no tr
em chim 11% trng lng c th trong khi no ngi ln ch chim 2,5%.
Khi tr ln 5, tc tng trng ca no hon thnh c 80%.
Cn khi tr ln 6 tui th s tng trng ny gn nh hon thnh.
T 6-60 tui, tc pht trin ca no chm hn so vi nm t 5-6 tui
(nm pht trin chm nht trong 6 nm u i).
Ngoi nhng kin thc c bn v s pht trin ca b no, kin thc v chc
nng ca no cng rt quan trng vi loi ngi.
No ngi ch c su chc nng thn kinh, ng thi y cng l nhng
chc nng phn bit con ngi vi cc loi ng vt khc.
B mt no hay cn gi l v no c su chc nng. Nhng kh nng ca
con ngi s c th hin trong su nm u i.


1. Ch con ngi mi i thng c hon ton.
2. Ch con ngi mi c ngn ng tru tng v biu tng.
3. Ch con ngi mi c th kt hp kh nng lm vic bng tay v nhng
cng c c lit k trn vit ch.
Ba k nng trn y l bn cht vn ng (th hin) v c da trn ba k
nng cn li lin quan n gic quan (cm nhn).
4. Ch c con ngi mi hiu ngn ng tru tng v biu tng m mnh
nghe c.
5. Ch con ngi mi c c ngn ng tru tng khi n th hin di dng

vit.
6. Ch c con ngi mi phn bit c vt bng cch chm vo n.
Mt a tr 6 tui s c kh nng ca tt c nhng chc nng ny t khi tr

bit i, ni, vit, c, hiu ngn ng ni v nhn dng c vt. R rng l
t thi im ny chng ta ch ni v s tng ln ca su kh nng ny con
ngi ch khng phi l nhng chc nng mi b sung no khc.
Ni rng ra, do cuc i ca con ngi u ph thuc vo su chc nng ny

nn vic tm hiu v miu t nhng giai on khc nhau to nn mt vng i
l rt quan trng.
GIAI ON T 0-1 TUI
Giai on ny rt quan trng vi ton b tng lai ca tr.
S tht l chng ta quan tm cho tr n ung, gi m v sch s nhng li

khng n s pht trin thn kinh ca tr.
Nn lm g vi tr giai on ny c th tr thnh ch cho c cun sch.

Chng ti ni rt nhiu v vic nn cho tr c nhiu c hi c vn

ng, khm ph th cht v tri nghim giai on ny. Nhng x hi v nn
vn ha hin ti ca chng ta li chi b nhng c hi y ca tr. Nhng c
hi nh th khi c trao cho tr s gip tr pht trin thn kinh v th cht.
Kh nng thn kinh v th cht sau ny s c quyt nh ch yu giai
on ny hn bt k giai on no khc trong i.
GIAI ON T 1-5 TUI
Trong giai on ny, chng ta lun nng niu chm sc tr khng b au,
mua cho tr nhiu chi v a tr i hc mu gio. V hon ton khng
nhn thc c rng chng ta ang c ht sc ngn cn tr hc.
Nhng g nn xy ra vi tr trong giai on ny l chng ta nn gip tr tha

mn nim khao kht ca mnh, cung cp cho tr nhng nguyn vt liu d
bt c dng g, c bit l v mt ngn ng, d dng ni, vit hay c.
Tr nn hc c thi k ny c th m cnh ca kho tng v gi ca nhn

loi c t bao i qua v lm ch tri thc.
Trong nhng nm thng khng th ly li ny - nhng nm thng m tr t m

ca tr l v hn th ton b tr thng minh s c hnh thnh. Vic tr tr
thnh ngi nh th no, tr thch g v c kh nng g s c quyt nh
giai on ny. Ngoi ra cn v vn nhng yu t nh hng khc khi tr ln
ln. Bn b, x hi v nn vn ha c th nh hng n cng vic tr chn v
mt trong s nhng yu t ny c th nh hng khng tt n kh nng ca
tr.
Trong khi nhng yu t ny c th kt hp h thp kh nng c tn

hng cuc sng khi tr ln ln th tr li khng th lm tng nhng kh nng
c to dng t giai on quan trng ny. l l do ti sao chng ta cn
cung cp cho tr c hi nng cao kin thc tr c th tn hng tt c
nhng th quan trng khc.

Tht nc ci khi ngh rng nu tr t m ca mt a tr c tha mn theo
cch n rt thch th chng ta ang tc ot tui th qu gi ca tr. Thi
nh vy s khng ng cp n nu n khng thng xuyn xy ra. Tuy
nhin cng c mt s t nhng ng b b m tin rng, s l nh mt "tui th
qu gi" ca tr khi nhn thy tr ho hng mun c sch cng m , vy vi
h, "tr c tui th" l khi go khc i ra khi chic ci hay khi tr chn ngay
vi c ni chi trc mt.
Hn na hc trong giai on tui ny cn rt cn thit v chng ta ang cn tr

bn cht t nhin khi c gng ngn cn. y l iu cn thit tr tn ti
Mt con mo "nghch" qu bng len n gin ch v n coi qu bng nh vt

thay th cho con chut. Cn khi mt con ch cn nhau vi nhng con khc th
cng ch l ang hc cch tn ti khi b tn cng.
S tn ti trong th gii loi ngi ph thuc vo kh nng giao tip, v ngn

ng chnh l mt cng c giao tip.
Tr chi ca a tr cng nh tr chi ca con mo u nhm mc ch hc

hn l gii tr.
Vic nm c cc hnh thi ca ngn ng chnh l mt trong nhng mc ch

u tin trong nhng tr chi ca tr. Chng ta phi quan st cn thn v
nhng tr chi nh th rt d b nhm l gii tr.
Nhu cu hc trong giai on ny ca tr rt cn thit. Chng phi tht tuyt vi

khi tr c to ra vi bn cht ham hc hay sao? V c khng khip khng
khi ta hiu nhm v mt a tr v t ra qu nhiu ro cn vi bn cht ca
tr.
T 1-5 tui, b no ca tr s m rng n nhn mi thng tin. giai on

ny, tr s tip thu ht tt c thng tin m khng phi n lc phn loi. Tr c
th hc c rt d dng v t nhin, v th tr nn c toc hi hc.

Thi k ny tr cn c th hc ngoi ng, thm ch l n nm th ting. Nn
cho tr hc ngoi ng. Giai on ny tr hc rt d, cn cng ln s cng kh
khn hn.
la tui ny tr cng nn c tip cn vi nhng thng tin c bn v ngn

ng vit m tr s phi c gng hc trong bn nm sau. Tr s hc nhanh v
d dng hn.
Chng ta s khng bao gi c li c hi ny.
GIAI ON T 5 6 TUI
y cng l giai on cc k quan trng ti c cuc i ca tr.
Trong sut thi k ny - thi k kt thc nhng ngy thng d ch bo, un nn,
tr s bt u i hc. Tht l mt thi k kh khn! Mi ngi khng nh g v
qung i ny d n xy ra t bao lu i chng na? i hc mu gio v
nhng nm sau lun l k c sm nht m ngi ln lu gi. Nhng ngi
ta li thng khng nh n vi s ho hng.
V sao li nh vy, khi m tr rt thch hc? Liu chng ta c th hiu, iu ny

ngha l tr khng thch hc? Hay n m ch rng chng ta ang mc phi mt
li rt c bn v quan trng?
Vy th li c th l g? Hy th tm hiu s tht.
Trong mt s trng hp, chng ta thng a tr, t khi c ra ngoi khi

mi trng gia nh, n mt mi trng x hi hon ton mi. S l mt bn
co trng v hnh phc gia nh nu tr i hc m khng cm thy nh nh
hay nh m trong sut giai on ny. ng thi, chng ta bt u gii thiu vi
tr nhng nguyn tc k lut v nn gio dc u i.
Chng ta phi nh rng tr em c kh nng hc rt lu nhng nh gi th rt

ngn. Kt qu l tr phi chu ng s khng vui v g khi phi xa m v n

vi nn gio dc mi, v th t giai on ny tr s bt u hc vi nim hnh
phc m h. y kh c th l mt khi u tt p cho cng vic quan trng
nht trong i.
Bng cch ny chng ta cng trao cho gio vin mt khi lng cng vic
nng n. Tht ng lo l gio vin li thc hin cng vic ny vi s c on
ch khng phi nim am m. H th hin iu ny ngay t ln u tin
vo lp.
S tt hn cho hc sinh, gio vin v c th gii ny bit bao nhiu nu ngay

t nhng ngy u n trng, hc sinh t c v duy tr nim say m
hc hnh.
Nu c nh vy th nim say m c v hc ca tr s tng ln v tin ln

pha trc rt xa hn ch ti a gnh nng tm l khi ri xa s che ch ca
m.
Thc t, khi cho tr hc giai on u i, bn s rt hi lng khi thy rng

s say m hc tr s tr thnh tnh yu i vi trng hc. Mt iu hin
nhin na l khi tr khng thy khe, chng thng giu m (nhng t khi giu
c) chng khng phi ngh hc nh. y l iu tht ng mng,
ngc vi th h ca chng ta khi thng xuyn gi v m (nhng thng
khng thnh cng) c nh.
Thiu nhn thc v nhng vn c bn ny khin chng ta c nhng

hnh ng tm l sai lm. T quan im gio dc, tr 6 tui ang bt u hc
c nhng cn xa mi ng vi s thch, kin thc v nng lc ca tr.
Nhng g nn xy ra vi tr trong giai on t 6-7 tui (gi s nhng giai on

trc y u c nui dy ng n) ny l: tr nn tn hng tt c nhng
g c gii thiu cho giai on t 6-l4 tui.

Kt qu ca qu trnh ny c th l minh chng r rng; tr khi chng ta sn
sng chp nhn gi thit pht l l tt cn kin thc s hc sau; v chi
chi s gip tr vui, trong khi hc v ngn ng v th gii ny th khng.
Cng s l ngu ngc khi ngh rng cho b no nhiu thng tin th s dng ht,
cn nu rng khng th s bo tn c.
Ngi no c cng nhiu thng tin trong no th s d dng tr thnh thin ti,
trong khi mt ngi vi b no trng rng th s b gi l ngc.
Khi cuc Cch mng Mm ny bt u, chng ti ch c th ngh ti nhng tr

c hng c hi ny s b nh hng nh th no. Tuy nhin, cun sch
Nhng a tr dn u (Kids Who Sut Ahead, Stay Ahead) ca thc s Neil
Harvey xut bn nm 1994 cho bit nhng g xy ra v mt th cht, tr tu
v x hi vi l34 tr hc sm. Trong bn nm u i, tr c hc c, hc
ton, cc hot ng th cht v rt nhiu kin thc tng hp khc. Khi n
trng, gn 35% s tr ny c hc lp chn. Chng cng nhiu tr c
hc sm khc tri hn trong mi mn hc.
Lng kin thc chng ta ngn tr tip thu chnh l thc o s thiu nhit
huyt i vi nim am m hc ca tr. Tr hc rt thnh cng bt chp s
ngn cn ca chng ta l biu hin ca mt ti nng tip nhn thng tin.
Tr s sinh gn nh khng khc g bn sao ca mt chic my tnh cha c

lp trnh:
Mt chic my tnh c kh nng nhn khi lng ln thng tin m khng cn

c gng.
V tr nh cng vy.
Mt chic my tnh c th phn loi v sp xp thng tin.
Mt a tr cng vy.
Mt chic my tnh c th cho thng tin vo b nh tm thi hay c nh.


V mt a tr cng vy.
Bn khng th mong ch chic my tnh cho bn cu tr li chnh xc n khi

bn cung cp thng tin v
Cu hi. Chic my tnh khng th lm c. V mt a tr cng khng.
Khi bn a nhng thng tin c bn v hu ch cho my tnh th bn s

nhn c cu tr li chnh xc v thm ch l c nhng nh gi.
Bn cng s nhn c nh vy t mt a tr.
My tnh s chp nhn mi thng tin bn ci vo bt k n c ng hay khng.
Mt a tr cng vy.
Chic my tnh s khng loi b bt k thng tin no c a vo vi dng

ng.
Mt a tr cng th.
n y th s tng ng ht.
Nu nhng thng tin sai c a vo my tnh n c th b mt ht d liu
v phi lp trnh li.
iu ny khng ng vi mt a tr. Nhng thng tin c a vo no
tr lu gi lu di c hai im hn ch. Th nht l nu bn a thng tin

sai trong su nm u i th s rt kh xa n. Th hai l sau su nm
ny, tr s tip nhn thng tin rt chm v kh khn hn nhiu.
Cu chuyn sau y k v mt c gi p nhng t hc v ci c mt

ngi n ng giu c. Anh chng rt vt v dy c v hc v gn nh
mi th thnh cng. Nhng mt vi nm sau, trong khi ang xung xe theo
phong cch ca mt qu b th ci chui vng pha l li b vng vo xe v ri
v mt, nhng ht pha l ln ra khp ni.

"Kh tht", c nng ht ln "Chui ht ca ti!"
C th nhng g tip thu trong su nm u i c th hin y. V th

chng ta nn c gng chc chn rng mi iu tr tip thu l tt v chnh
xc. C ngi tng ni rng: "Hy giao cho ti mt a b v trong su
nm u i bn c th dy b nhng g bn s dy sau ny."
Khng g c th chnh xc hn.
Mi ngi u bit rng tr em ghi nh cc s vic rt d, ngay c khi chng

khng thc s hiu i chng na.
Mi y chng ti thy mt cu b 6 tui ngi c sch trong bp khi m

ch ang sa m , radio cng ang bt cn mi ngi trong nh th ang tranh
lun gay gt. Cu b ang hc thuc lng bi th trnh by trng vo
hm sau v cu thnh cng.
Nu yu cu ngi ln hc thuc bi th trnh by trn lp th nhiu kh

nng h s hong s. Gi s h hc c v su thng sau c yu cu
trnh by li. Tht l l h khng th lm c nhng a tr th hon ton c
th.
Khi tr c th tip thu v lu gi ton b thng tin trong giai on rt quan
trng ny th kh nng hc ngn ng s rt tuyt vi, v khng quan trng

l ngn ng ni m tr hc theo m thanh hay ngn ng vit m tr hc bng
hnh.
Nh ni, mi ngy tri qua, kh nng tip nhn thng tin ca tr gim
xung, nhng kh nng nh gi li tng ln. Cui cng th ng cong i
xung v ng cong i ln ny s gp nhau.
Trc khi hai ng cong gp nhau, c th tr s gii hn ngi ln mt s

mt. V kh nng hc ngn ng chnh l mt trong nhng im tri hn y.
Hy ch n yu t dn ti kh nng hc ngn ng ny.


Khi cn tr, ti dnh bn nm hc ting Php v cng tng i Php
hai ln, nhng ni tht th ti chng ni c cu no. Vy m mt a b
Php li c th hc ting Php rt tt, s dng thnh tho cc qui tc ng php
c bn trc khi ln 6 tui.
C th cng hi bun khi bn ngh v iu .
u tin mi ngi c th nghi ng rng s khc bit khng phi l gia tr

con vi ngi ln m s tht l a tr sng Php trong khi ngi ln th
khng, v v th n s tip xc vi ting Php mi lc mi ni.
Hy cng xem liu c s khc bit no khng hay s khc bit nm trong kh
nng v hn ca tr v s kh khn ca ngi ln khi hc ngn ng.
C hng chc nghn s quan qun i M ng k ra nc ngoi v nhiu

ngi trong s c gng hc mt th ting mi. Hy ly trng hp thiu t
John Smith lm v d. Thiu t Smith mi 30 tui v hon ton khe mnh. Anh
cng tt nghip i hc v c ch s IQ trn mc trung bnh 15 im. Smith
ng k ti c
Smith c gi ti mt trng ting c v hc ba bui ti mt tun. Trng

ngn ng qun i l ni rt tt cho ngi ln, c ging dy bng h thng
ngn ng ni v c rt nhiu gio vin gii.
Thiu t Smith hc ting c rt chm ch, v n rt quan trng vi cng vic

ca anh v anh thng xuyn tip xc, ni chuyn vi nhng ngi ni ting
c v ting Anh hng ngy.
Mt nm sau, khi Smith dn cu con trai 5 tui i mua sm, cu b c th ni

chuyn kh tt vi ngi c trong khi Smith th khng.
V sao vy?
Smith th c nhng gio vin ngi c gii nht dy ting nhng vn

khng ni c, trong khi cu con trai 8 tui th li c th!

Vy ai dy cu b. Thc ra chng c ai c. Ch n gin l v cu b nh
c ngy vi mt c gip vic ni ting c. Vy ai dy c gip vic? Cng
chng ai c. Ngi b c dy ting nhng li khng ni c. Cn cu con
khng c dy th li ni c.
ngi c khng tin rng s khc bit l do mi trng ch khng phi do

kh nng ca tr em v ngi ln, hy cng chng ti xem tip trng hp b
Smith cng cng sng nh vi c gip vic nh cu con trai.
B Smith cng khng ni c g nhiu hn Smith v cn km cu con trai rt

nhiu.
Nu s nhm ln ca chng ta v kh nng hc ngoi ng khi cn b khng

qu ng bun v lng ph th c th s rt hi hc.
Nu nh Smith mang theo my a con ti c, th s thnh tho ngn ng s

t l nghch vi tui ca cc thnh vin.
Nu c mt a b 3 tui th n s hc ting c gii nht.
a 5 tui cng hc c nhiu nhng khng nhiu bng a 3 tui. Tng

t, a 10 tui cng hc c nhiu nhng km a 5 tui.
Cn a 15 tui th s hc c t v rt chng qun.
ng bun l ng b Smith li l hai ngi gn nh khng hc c g.
Nhng trng hp nh v d trn y gn nh xy ra trn ton th gii. Chng

ta bit n nhiu tr hc ting Php, Ty Ban Nha, Nht hay Iran trong
nhng hon cnh tng t nh trn.
im cn nhn mnh y khng phi l kh nng hc ngoi ng bm sinh

ca tr m l ngi ln khng c kh nng hc ngoi ng
Nhiu ngi lo lng khi ngh n hng triu la b tiu tn mi nm cc

trng ph thng v i hc ti M dy ngoi ng cho ngi ln - i tng
gn nh khng c kh nng hc.

Hy xem liu h c thc s hc ngoi ng trng ph thng hay i hc.
Nu sau bn nm hc ti trng ca Php, mt ngi c th vo nh hng v

gi phc v mang cho mt ly nc, nhng phi c gng gii thch mnh
mun mt ly nc . iu ny thuyt phc rng bn nm hc ting

Php l khng . Nhng khong thi gian li l tha vi mt a tr.
Khng c vn g ngoi s tht rng tr nh vi vc dng km xa ngi ln

li gii hn ngi ln nhiu mt v mt trong nhng mt l kh nng tip
nhn ngn ng ng kinh ngc.
Chng ta chp nhn iu ny m khng ngh rng y thc s l kh nng

k diu.
Mt a tr bnh thng gn nh c th hc ht mt ngn ng khi tui t

1-5.
Tr hc bng ng cht ging ca quc gia mnh, ca qu hng, thnh ph

v gia nh mnh. Tr hc khng phi n lc m li rt chnh xc. Ai c th
lm c iu ny?
Nhng mi chuyn khng dng .
a tr no c ln ln trong mi trng song ng s hc c hai th ting

trc khi ln 6 tui. Hn na, tr s hc ngoi ng bng cht ging chnh
xc ni b m tng hc ting .
Mt a tr c sinh ra trong nh c ba ngn ng th s ni c ba th

ting trc khi ln 6 tui, v cng tng t nh vy vi cc ngn ng khc.
Cch y nhiu nm, khi cn Brazil, chng ti gp mt cu b 9 tui cng

khng thng minh lm nhng c th hiu, c v vit c chn th ting mt
cch tri chy. Avi Roxannes sinh ra Cairo (ni ni ting Php, Rp v
ting Anh) v ng cu b (l ngi Th Nh K) cng sng cng gia nh cu.

Khi c 4 tui gia nh cu chuyn n sng Israel v b ni (l ngi Ty
Ban Nha) cng n sng cng vi gia nh. Israel, cu b hc thm c ba
th ting khc (Hebrew, c v ting Yiddish) v sau khi ln 6 gia nh cu
li chuyn n sng Brazil (ni ting B o Nha).
B m Avi cng c gng ni chuyn bng nhiu th ting vi cu, h rt kho

lo chuyn cuc i thoi bng c chn th ting (tng ngi mt hoc l c
hai). B m Avi gii ngoi ng hn so vi nhiu ngi ln khc, h hc nm

th ting khi cn b nhng tt nhin v ting Anh v B o Nha th h cn
km xa Avi v h hc hai th ting ny khi ln.
Chng ti cng nhc n nhiu trng hp c nhiu ti liu ghi li v

nhng g xy ra khi b m dy con ci nhng iu t trc n nay vn
c coi l c bit ngay t khi chng cn b.
Mt trong nhng trng hp y l Winifred v m l Winifred Sackville Stoner

vit cun sch Gio dc t nhin (Natural Education) c xut bn nm
1914.
B m ny khuyn khch v to iu kin cho con mnh c hc ngay t

khi sinh ra. Chng ta s tho lun v kt qu ca qu trnh ny sau. Cn by
gi hy xem b Stoner ni v v kh nng ca con gi mnh vi ngn ng
khi mi 5 tui:
"Ngay khi Winifred th hin mong mun ca mnh ti dy chu ting Ty

Ban Nha thng qua cc on hi thoi v phng php tng t khi ti dy
ting Anh. Ti chn ting Ty Ban Nha l ngn ng th hai v y l th ting
n gin nht trong cc ngn ng chu u. Khi ln 5 tui, Winifred c th
th hin suy ngh ca mnh bng tm th ting v ti tin rng con s ny c th
tng ln gp i nu ti tip tc cho chu chi tr cu to t bng nhiu th
ting khc nhau. Nhng gi y ti ngh ting Esperanto c th s tr thnh

phng tin giao tip quc t, v ngoi vic pht trin kh nng ngn ng th
kin thc v nhiu th ting c th gip ch cho con gi ti."
V sau b Stoner cn ni rng: "Phng php dy ngoi ng thng s dng

trong cc trng ph thng thng qua cc qui lut ng php chng minh l
khng hiu qu, khi mc ch ca vic hc ngoi ng l hc sinh phi th hin
c suy ngh ca mnh bng th ting " .
Bn hy nh rng tr c kh nng c bit hc ngn ng ni nhng thc ra

qu trnh hc ngn ng ni v ngn ng vit l hon ton nh nhau.
Vy tip theo khng phi l tr nh cng c kh nng c bit c mt ngn

ng no ? Thc t l nu cho tr c hi tr cng s th hin kh nng tt
nh vy. Hy cng xem mt s v d sau:
Khi mt ngi hoc mt nhm nghin cu tm ra c tng no mi th
phi thc hin mt s cng vic trc khi ph bin rng ri tng v tm kim
mi y.
u tin tm kim ny phi c th nghim trong thc t xem mc hiu

qu ca n n u. C th tt, c th xu hoc khng vn g
Tip theo, d tng y c mi n u th cng rt c kh nng c ngi

ngh ra v s dng t trc v c th h bo co kt qu nghin cu u
.
y khng ch l c quyn m thc ra l bn phn ca nhng ngi khi tin

hnh nghin cu l phi tm hiu cc ti liu c xem ai ni v vn
hay cha. iu ny thc s rt cn thit ngay c khi c v l tng hon
ton mi.
Trong nhng nm t 1959-l962, chng ti nhn thy c nhiu ngi c nc

M v trn th gii nghin cu v vic c ca tr em. Chng ti u bit h

ni g v lm g. Trong khi chng ti ng vi nhng g h lm v chc
chn rng l vic tt th chng ti vn tin rng nn tng ca qu trnh hc l
thn kinh ch khng phi tm l, cm xc hay gio dc.
Khi bt u nghin cu, c bn vn chng ti rt n tng:
1. Vic dy tr con hc c khng phi l vn mi m c t nhiu th k

trc .
2. Thng thng mi ngi u lm rt ging nhau d l do v trit l khc

nhau.
3. Nhng ngi dy tr c s dng ht tt c cc h thng d k thut c khc

nhau nhng vn c nhiu im chung.
4. iu quan trng nht l, trong tt ca cc trng hp dy tr c, nhng ai c

gng th u thnh cng d phng php c khc nhau
Nhiu trng hp c nghin cu v ghi chp li cn thn. Ch c mt s

t trng hp th hin r rng hn Winifred c nhc n trn. B
Stoner cng kt lun ging nh chng ti khi vin nghin cu d b khng
tip cn t quan im thn kinh nh chng ti.
Trong Gio dc t nhin, b Stoner vit:
"Khi chu c 6 thng tui, ti t mt tm ba cc tng cao l,2m mu
trng quanh bc tng phng chu. Mt mt ca bc tng ti dn cc ch

ci c ct ra t giy bng mu . Cn mt kia l nhng t n gin c
ghp t nhng ch ci y v c xp theo hng nh: mo, ch, ln, m...
Bn s thy rng y ch c danh t.
"Sau khi Winifred hc ht cc ch ci ti bt u dy cc t trn tng bng

cch nh vn v to nhp iu cho nhng t y. . . Thng qua nhng tr chi
c to t nh th ny, tr nh ca Winifred s c n tng vi nhng g ti
c v chu c c khi c 16 thng tui, m khng cn phi luyn cc

bi tp c. Bn ngi bn ca ti th phng php ny v cng thnh
cng v tr c th c c nhng vn bn n gin bng ting Anh trc khi
ln 3 tui".
Cu chuyn ny cng cha phi l trng hp c bit.
Nm 1918, mt trng hp khc cng c bo Co. a b c tn l

Martha (tn thng gi nh l Millie), b l lut s v dy cho c b c
t khi mi c 19 thng tui.
Martha l hng xm ca Lewis Terman, mt nh gio dc. Terman cng rt

ngc nhin v thnh cng ca b Martha trong vic dy c con gi c. ng
yu cu cha c b vit mt bn k hoch chi tit nhng g lm. V sau bn
k hoch ny c xut bn do Terman gii thiu trong cun Nht k tm l
ng dng (Journal of Applied Psychology) tp 2 (nm l918).
Tht trng hp l b Martha cng dng nhng khi ch ci mu to t

nh m Winifred.
Khi nhc n Martha trong Bn Nghin cu v Gen v kh nng ca nhng

a tr xut chng (Genetic Studies of Genius and Mental and Physical Traits
of a Thousand Gifted Children) (nm l925), Terman vit:
"C b ny t k lc th gii v kh nng bit c sm. Khi mi c 26

thng tui, lng t vng ca c b ln ti hn 700 t, v t khi c 21
thng c b c v hiu c nhng cu n gin nh bit kt ni t duy
ch khng phi tch ra tng t. tui ny, c b cng phn bit v gi tn
c cc mu c bn. (n khi c 23 thng tui, c b bt u th hin cm
gic thch th khi c. n 24 thng, c b c c hn 200 t, v tng
ln n 700 t trong hai thng tip theo".

"Khi c 25 thng, c b c th c tri chy v c cho chng ti nghe
nhng cu t trc y c b cha gp bao gi. tui ny, kh nng c
ca c b tng ng vi mt tr 7 tui i hc mt nm".
Vin Nghin cu Tim nng Con ngi Philadelphia pht hin ra rng c
th dy tr b tn thng no c tt. iu ny khng chng minh rng nhng
tr nh th gii hn nhng tr bnh thng; ch n gin l tr con u c th
hc c.
V ngi ln chng ta cng nn cho php tr lm nh vy v l do trc ht l

tr thch hc.
CHNG 4

Tr nh ang hc c Nghe c v bun ci khi ni rng mt a tr 3
tui c th hc c nhng khi c vo siu th, tr c th c tn ca
rt nhiu mt hng.
- NHNG NGI C CON 3 TUI
Thng Mi mt nm l962, trong mt cuc hi tho v s pht trin thn kinh

tr nh vi s tham gia ca cc nh gio dc, bc s v ng o nhng ngi
quan tm, mt nh gio dc k li cu chuyn sau y.
ng lm v gio dc c 30 nm. Hai tun trc khi din ra cuc hi tho,

mt gio vin mm non k rng khi c chun b c sch cho tr lp 5 tui
th mt tr xung phong ln c. C gio ni rng y l cun sch mi v
cc em cha bao gi c nhng cu b kia vn ni n v ni rng mnh c th
c c. C gio ngh rng c l cch tt nht khuyn can cu b l c
cho cu c th. V cu b lm c. Cu c to, r rng v tri chy ht
c cun sch cho c lp nghe.
Quan st vin cho bit trong sut 32 nm lm trong ngnh gio dc, thnh
thong ng vn nghe ni n nhng trng hp tr 5 tui c th c sch,
nhng cha bao gi ng c tn mt chng kin. Tuy vy, ng vn tin rng
trong ba nm tr li y, cc nh tr u c t nht mt tr c th c c
sch.
32 nm tri qua nhng khng c tr 5 tui no bit c nhng ch ba nm tr

li y mi trng li c t nht mt tr bit c! Nh gio dc cp n vic
ng iu tra tng trng hp xem ai dy tr c.
"Cc bn c bit ai dy nhng tr nh th c khng?" ng hi cc chuyn

gia pht trin tr em - nhng ngi ch t cuc hi tho.
C, , chuyn gia ni: "Ti ngh l mnh bit. Khng c ai dy chng c." Quan
st vin ng rng cng l mt trng hp.

Trong trng hp khng ai dy tr c th cng ng ngha vi vic khng
ai dy tr hiu ngn ng ni. Hiu theo ngha rng hn th ngi ln ch l

nhn t thm vo mi trng ca tr dy tr c, cng nh dy tr hiu
ngn ng ni.
Bng vic xem qung co truyn hnh vi nhng t c vit rt to v pht m

r rng, tr bt u hc c mt cch v thc. T vic hi ngi ln mt s
cu m ngi ln v tnh khng nhn ra, kh nng c ca tr s tng ln.
Bng cch c truyn cho con nghe, b m gip con gia tng vn t vng.
Cn trong nhng trng hp b m bit iu g ang xy ra th h sn sng

gip con hc. Ni chung h u lm vy bt chp nhng nhng quan nim sai
lm v kh khn xy ra vi tr nu h gip tr hc c trc khi n tui i
hc.
D khng cng b g v cng trnh nghin cu cho ti gia nm l96~ th vn c

hng trm gio s v sinh vin cao hc n thm vin nghin cu, nhng
ngi t trc nm l963 thy c nim am m ca chng ti trong vic
dy tr con hc c.
Ngoi ra cn c hn 400 ng b b m c con b tn thng no cng ang

dy con hc nhiu giai on khc nhau theo hng dn ca chng ti. C
hn 100 tr t 1-5 tui b tn thng no, cn tr t 6 tui tr ln cng l hn
100.
Thng tin ca chng ti b r r ra ngoi l iu khng th trnh c. u nm

1963 chng ti nhn c hng trm l th. Nhng n gia nm l963 theo
mt bi bo trong tp ch quc gia th con s ny ln ti hng nghn.
Cc b m M v t khp ni trn th gii vit th cho chng ti. Chng

ti rt vui mng v hi lng khi bit rng rt nhiu ng b, b m ang dy
nhng a con mi ch 2 hoc 3 tui ca mnh hc c.

Nhiu ngi cn dy sm hn. Nhiu tr gi hc i hc hoc tt nghip.
Nhng bc th ny chnh l minh chng sng ng v kh nng c ca tr
nh.
y l mt s on trch t cc bc th m chng ti nhn c:
...Ti ngh c th ng s rt vui khi bit rng ti dy con ti c t 17 thng

trc. Ti khng lm theo h thng v thc t cng khng bit rng thi im
l hi khc thng. N xut pht n gin t s thch c sch ca ti, nn
ti cng c cho con nghe t khi cn rt b v sau ti b m mt vi thng.
Chng ti c tr chi vi cc tm ba ghi nhng ch ci n gin cao khong 5

-6 cm. Con gi ti ngay lp tc b nhng ch y thu ht v tm kim trong cun
sch nh ca chng ti.
Khi cha n tui mu gio, con ti c th c bo v cc v chy khin n

rt s v chnh l nhng cun sch v lng u tin.
Gi y, con ti l sinh vin i hc, n rt thnh cng v mt x hi v th

thao cng nh nhiu k nng khc. chnh l nhng g s xy ra khi n c th
c trc khi c 3 tui...
...Trng hp ca con gi ti chng minh iu ny. By gi chu 15 tui

hc lp 11 v sp tr thnh sinh vin.
...Con gi ti rt tuyt vi, cc bn v cc thy c gio u yu qu n...
Chng ti l thng binh...C chng v ti u khng c hc hnh nhiu

c th tm c cng vic tt. Anh y mi hc n lp nm cn ti hc n lp
tm. Chng ti kim sng bng ngh bn bo do...Chng ti mua mt ci
xe mooc di hn 5m v con gi ti c nui dy trong ci xe mooc y. Khi
c 10 thng tui ti mua cho con cun sch u tin. thc s ch l
cun sch v lng vi cc vt v ch ci u tin. Trong su thng con b
c th gi tn cc vt. Ln 2 tui ti mua cho chu mt cun sch v lng

khc (v nhiu quyn khc na). Chng ti thng phi i khp ni v
chnh l khong thi gian tuyt vi dy chu. Mi khi dng li mt thnh
ph khc, n li cn mt th g c. Nu ti bn hng th chng ti s
phi trng n. Con b lun mun bit cch pht m ca nhng t khc nhau v
chng ti dy n. Chng ti khng bao gi mun dy con bng ch ci, khi
no i hc n s hc sau. n nm 6 tui con b i hc lp mt m khng gp
phi kh khn g. V chng ti vn sng trong chic xe mooc. Chng ti c c
mt th vin trong chic xe ny.
Ti bit y l bc th di v nghe c v quan trng nhng thc ra th khng

phi vy. Ti bit rng nu b m dnh thi gian v cho con c hi th con h
cng s lm c nh con gi chng ti. Bn khng th xc tr dy, a n
trng ri mong tr s hc nhanh chng m khng c nn tng t trc
...Nu ng ngh rng bc th ny c th gip ch cho cc ng b b m khc

th ng c th in n. iu ti mun ni y l ti bit rng Ai cng c th dy
con c !
Tha cc v :
...Ti mun ni thm rng c mt ngi khng chuyn nghip nh ti cng c

th lm c iu ny. . . chu ln nh ti c th hc bng ch ci trc
khi c 18 thng tui. . .
...khi c 3 tui chu ton hi cc bin hiu c ngha l g. . . v chu c th

c c trc khi i hc mu gio. Ti khng gip g nhiu ngoi vic tr li
cc cu hi. D by gi mi hc lp Mt v hc vit chnh t nhng chu c
th c c sch, lm ton lp Hai v l mt trong nhng hc sinh dn u
lp. Liu c phi ch s IQ tng ln nh vic c sm hay vic c c sm
l do IQ cao.

...Ti khng c nhiu thi gian ni chuyn vi chu th hai, v kt qu l
chu hc khng kh lm. Ti rt n hn v khng quan tm c nhiu n
chu v c th s l bt li trong sut cuc i ca chu sau ny.
...nhng d sao th hai con ti u rt thch hc v c th c rt nhiu ngay t

b khi mi ch l tr chi vi chng. "
"Tha ngi:
...cui cng th ti cng nhn ra s tht rng tr 2, 3 hay 4 tui u c th hc

c v mun hc c. Con gi ti bit tt c cc ch ci v c th c vi t
khi mi 2 tui. Sau sinh nht 3 tui c vi ngy, con b t nhin nhn ra
rng dng nh c mt chui t lin tip s c th to thnh cu. T lc ,
kh nng c ca n tin b rt nhanh chng v n 4 tui ri th con b c
th c c nh mt hc sinh lp Hai".
Cn mt bc s ti Phn Lan c nhng li nhn xt nh th ny: "Tha ng:
Ti dy hai trong ba a con ca ti hc khi c hn 4 tui vi phng

php hi khc nhau mt cht. Nhng kin ca ng nghe c v rt thuyt
phc. T kinh nghim ca mnh ti thy rng phng php ca ng hon ton
tt hn phng php ca ti, v sang nm ti s c gng p dng n vi a
con t (gi mi c 7 thng tui).
Phn Lan, vic cho tr cha n tui i hc hc c c coi nh ni n

nhng thng tin v gii tnh trc tui. Tuy nhin khi kim tra 200 tr cha n
tui i hc ti thu c nhng kt qu sau: 10% tr c kh tt v hn l tr

bit cc ch ci.
Ti ngh pht trin no l cng vic quan trng v th thch nht trong thi i
chng ta, v theo ti th ng thc s i tin phong trong lnh vc ny.
Cn phi ni r rng nhng b m ny dy con c, hay khm ph ra kh

nng c ca con trc khi xut bn cun sch ny v c chng thc

bng nhng phng php c a ra y. ch l nhng ch ci n
gin t nhng b m nhn thc c rng con ci ca h c th hc c, ang
hc c v nn hc c trc tui n trng.
Nhiu nm qua, tin s Moore tin hnh nghin cu ti Yale dy tr em

cha n tui i hc hc c. ng thy rng dy mt tr 3 tui hc c d hn
tr 4 tui, tr 4 tui d hn tr 5 tui v tr 5 tui d hn tr 6 tui.
V tt nhin l d dng hn ri.
Vy th, bao nhiu ln chng ta nghe ni rng tr em khng th hc c n

khi chng ln 6 tui v cng khng nn hc?
Nm 1984, Maria Montessori tr thnh sinh vin n u tin tt nghip

trng y Italia. Tin s Monterssori rt quan tm n nhm tr khng c
quan tm ch v b cho l "nhng tr chm chp". Nhng nhn xt nh vy l
khng khoa hc v c hng trm l do gii thch ti sao tr li chm pht
trin. Tuy nhin, Montessori mang n cho nhm tr ny c nhng kin
thc y hc ln s cm thng v yu thng ca mt ngi m.
Lm vic vi nhng tr nh vy, Maria bt u thy rng chng c th c

o to th hin tt hn, v iu thc s ng nu nhng chng trnh
o to nh th c bt u t sm trc khi tr i hc.
Tin s Montessori cho ng khi c hn 1 tui th nhng tr ny nn c

tip cn v dy bo thng qua cc phng tin truyn thng, nghe nhn v xc
gic. Kt qu cho thy rt kh quan khi nhng tr b coi l chm chp ny c
th lm tt nh nhng tr bnh thng. Cui cng, tin s Montessori kt
lun tr ang khng c th hin ng kh nng ca mnh v chng ta nn
cho tr c hi.
Cc trng ca Montessori dnh cho nhng tr khim khuyt v c tr bnh

thng xut hin t lu khp chu u. Hin nay c rt nhiu trng
Montessori M dy nhng tr cha n tui i hc th hin c kh nng

ca mnh. Tr c tham gia vo nhiu chng trnh t khi 3 tui v cui cng
th phn ln tr u c c khi ln 4 tui.
Mt nm sau khi chng trnh dy tr c c gii thiu vin nghin cu,

c 23l tr b tn thng no c hc c. Trong s c 143 tr di 6
tui. S cn li l 6 tui hoc ln hn v u khng bit c trc khi tham gia
chng trnh ny.
Nh ni, iu ny khng chng minh rng tr b tn thng no gii hn

nhng tr bnh thng, m ch n gin l nhng tr bnh thng khng lm
nhng g chng c th.
Cc s liu c trch dn khng bao gm hng trm tr khng b tn thng

no gp phi kh khn khi c m l nhng tr hc km trng do khng
bit c.
Cc s liu cng khng bao gm c nhm tr 2 hoc 3 tui c b m ang lm

theo hng dn dy c ca vin nghin cu.
Khp ni trn nc M tr nh ang hc c m khng cn b m hng dn.

Cui cng, chng ta cn c mt vi quyt nh.
Quyt nh u tin l chng ta c mun cho tr 2, 3 tui hc c khng.
Nu khng, th t nht c hai iu chng ta phi lm:
1. Khng c sch, bo, cc bin hiu v tn cc sn phm cho tr nghe.
2. m bo rng tr khng nhn thy cc t trn ti vi, u vi deo hoc my tnh.
Ngc li, nu khng mun ri vo nhng rc ri nh vy th c th chn cch

d dng hn l c tip tc tr c.
Nu chn cch ny, chc chn chng ta nn lm vi ch v nhng g chng

c.

Chng ti tin rng cch tt nht l dy tr c nh v c b m gip hn
l xem ti vi. Cch ny rt d v c b m ln tr u yu thch.
D tr c ang hc c hay khng th cng khng phi l iu chng ta cn

tranh lun. l s tht. Vn duy nht y l chng ta s lm g vi vic
ny.

CHNG 5
Tr em nn hc c t khi cn rt nh Bc khi u ca mt vic l cc

k quan trng, nht l i vi tr nh. s l c s hnh thnh nhng
thi quen tt nht.
- PLATO
Herbert Spencer ni rng no ca chng ta khng nn b b i ging nh d

dy. Gio dc cn phi c p dng t khi tr cn nm ni, trong mt mi
trng l tng. Mt a tr m ngay t nh c gio dc vi nhng li
e da n roi v hnh pht, cng vi nhng nhim v chn nn, nng n th
thng ln ln khng thch i hc. Trong khi vi nhng a tr m qu trnh
gio dc din ra t nhin v ng lc th hu nh s tip tc s nghip hc
hnh ca mnh mt cch t gic.
Chng ta tho lun v vic mt vi a tr c m gio dc rt tt v sau

pht trin rt ton din nhng nhng trng hp ny khng phi l v d
trong nghin cu chuyn ngnh.
Chng ta hy cng xem xt kt qu trng hp ca Millie (Martha) do Lewis M.

Terman a ra di y:
Khi Millie 12 tui 8 thng, c b ln hn tm hai tui so vi cc bn cng

trang la v ang hc cui lp Chn. Trong bo co, Terman vit:
Hc k trc c b l hc sinh duy nht hc di lp Chn c tn trong bng

danh d ca 40 hc sinh cp 3
Sau , vo nm hc tip theo 1927-1928, iu u tin chng ti hi gio

vin ca Millie l c b hc gii mn g nht th cu tr li l: Millie c rt hay.
Khi tr chuyn vi chng ti, Millie ni rng: (chu c th c nm cun sch
mi ngy nu nh hm chu khng phi ti trng. C b cng v t tha

nhn rng c c th c rt nhanh v c th c xong 13 tp Markbam trong
mt tun. B c b, nghi ng liu c ng l c c th c ngn y tp trong
mt tun khng v vn c th c tip, hi c b nhng cu hi v nhng
chi tit m c b c, c b c th tr li y cu hi ca cha mnh a
ra.
Terman kt lun rng khng c bng chng no cho thy Millie b nh hng
xu bi vic c c dy c khi cn b v c rt nhiu bng chng bo v
quan im rng nhng nng lc vt tri ca c b ngy hm nay chnh l nh
mt phn ca qu trnh gio dc t nh ca mnh.
Cc bi kim tra IQ u t trung bnh trn 140 im v trng c b rt si ni

v hot bt. C b hu nh khng gp kh khn g trong vic thch ng vi x
hi ngay c khi cc bn cng lp vi c ln hn c hai hoc ba tui.
Vi im s IQ 140, c b c xp vo danh sch nhng ngi c nng lc

vt tri.
Rt nhiu nghin cu cho thy nhng nhn vt ni tri v nhng thin ti c

th c nhng tc phm di ngay t khi cn cha ti trng. Mi ngi vn
thng tha nhn rng nhng ngi m c kh nng bit c t rt sm l do
h l nhng ngi c ti nng ni tri. l mt gi thuyt hon ton khoa hc
v chng ta vn lun chp nhn n.
Tuy nhin, theo nhng trng hp ghi li th cc bc ph huynh thng quyt

nh dy nhng thin thn b nh ca h bit c trc khi chng c th lm
mt bi kim tra v tr thng minh, v v th trc khi chng ta a ra mt l do
no khng nh rng a tr c nng lc ni tri, chng ta nn ngh ra
mt vi cu hi mi m.
Liu c ng rng khi nhng a tr c dy c t rt sm th s c kh

nng vt tri?

Thc t, c rt nhiu ngi c ti nng vt tri, thc ra l nhng thin ti, c
th bit c trc khi n trng. Thc t ny u c th c dng xc
nhn cho mt trong hai gi thuyt trn.
Tuy nhin, c nhiu bng chng hn cho gi thuyt th hai so vi gi thuyt

th nht, v l mt gi thuyt hon ton mang tnh khoa hc.
Gi thuyt rng nhiu ngi c ch s thng minh cao bit c t khi cn rt

nh bi v h mang nhng gien thin ti trong h gien c bn v gi thuyt
cng cho rng nhng ngi c ti nng ni tri l v h c tri ph cho
nhng nng lc ni tri bm sinh.
Chng ta s khng bn ci v thc t mi ngi c kiu gien khc nhau.

Chng ta cng khng i su vo bn lun nhng ch c nh mi trng
xung quanh nh hng nh th no n gien v n khng trc tip lin quan
ti ch ca chng ta trong cun sch ny.
Tt nhin chng ta cng khng th lm ng vi nhng bng chng xc nhn

rng kh nng c t khi cn nh s c nh hng rt ln n nhng hot
ng cuc i sau ny.
1. Rt nhiu a tr m sau ny tr thnh thin ti u c dy c trc khi

chng c mt biu hin no khc thng. Thc cht, mt s bc ph huynh
cng c d nh trc khi con h ra i rng h s khin con h tr nn ni
tri sau ny bng cch dy con h bit c t khi cn rt nh v h lm nh
vy.
2. Theo nhiu bo co ghi li, mt a tr c dy c t khi cn rt nh th

sau t ra c nhiu kh nng vt tri, trong khi nhng a tr khc trong
cng mt nh, cng mt b m sinh ra m khng c dy c t rt sm th
thng khng th hin mt ti nng ni tri no. Trong mt s trng hp, a
tr c dy hc t rt sm thng l a con u lng. Trong mt s gia

nh khc v nhiu l do khc nhau, a tr u tin hc c sm li khng
phi l con c.
3. Trng hp ca Tommy Lunski (v mt s trng hp tng t) th li

khng c bt k mt bng chng chc chn no cho thy rng Tommy s c
tri ph cho gien c bit. B m ca Tommy u ch hc xong cp 3 v cng
khng c v g l thng minh ni tri. Anh ch em ca cu cng ch l nhng
a tr bnh thng. Ngoi nhng c im ny ra, th c mt iu cn lu
rng khi cu 2 tui, cu b chn thng no nghim trng v lc mi
ngi u ngh rng cu s trong tnh trng "thiu nng v phng cu cha.
Mi th coi nh an bi. Nhng ri cu li c nhng biu hin ca mt a
tr khc thng khi c th c v hiu vn bn tt bng nhng a tr gp i
tui ca mnh.
Liu c hp l, khoa hc v tha ng khi chng ta coi trng hp cu b

Tommy nh l mt a tr c nng khiu bm sinh"?
Thomas Edison cho rng tr thnh thin ti th ch c 1% l cm hng, cn

li 99% l nh m hi v cng sc.
Chng ta cng tho lun mt vi kha cnh chi tit v su hot ng thn
kinh ca ring con ngi v cng ch ra rng trong c ba hot ng l
thuc v qu trnh lnh hi, v ba hot ng cn li l thuc v nhn thc.
iu ny c v l tr thng minh ca con ngi c gii hn trong lng

thng tin m ngi thu c t th gii bn ngoi thng qua cc gic quan
tip nhn. Nng lc lnh hi cao nht chnh l nng lc c.
R rng l nu tt c ba nng lc lnh hi ca con ngi b mt i, th c l con

ngi s tr thnh mt loi thc vt no , ch khng cn l con ngi na.
Tr thng minh ca con ngi cn b gii hn bi ba nng lc c nht ca con

ngi. l kh nng nghe, nhn m nh cao ca n l kh nng c v hiu

ngn ng ni, v mt kh nng c bit na l c ngn ng bng s cm
nhn ch khng cn bng mt thng.
Nu mt trong ba nng lc ca mt ngi cao hn ca ngi khc th

ngi s th hin nhng nng lc mc tt nht, min l anh ta c
mi c hi n nhn thng tin thng qua nhng phng tin n gin nht.
Khi con ngi t c nng lc nhn thc cao nht, th nng lc y s

chng li. Tuy nhin, iu cng ng theo chiu ngc li. Tc l khi ba
nng lc nhn thc ca mt ngi cn thp, th ngi s th hin chng
mc thp.
Chng ta hy th tng tng n tnh hung khi m loi ngi b mt kh

nng c v nghe, th c l chng ta cn phi dy cho th h sau nhng cch
giao tip khc. R rng chng ta c th chn xc gic giao tip nh c gio
u tin ca Helen Keller tng lm, v hc sinh ca c y va b m va b
ic, khng th ni, c, vit Nu kh nng ca Helen Keller trong vic tip
nhn ngn ng bng xc gic km, th c l c ch tn ti cp ng vt.
Hoc nu nh xc gic ca c khng tn ti, th ging nh th gic v thnh
gic, c l c ch tn ti cp thc vt.
Khi nhng nng lc ca con ngi tng ln th kh nng th hin nhng

nng lc cng ln dn ln.
Tt nhin vi nhng a tr b chn thng no m li c kh nng c t khi

cn rt nh th tc l chng c kh nng cao hn so vi nhng a tr cng b
chn thng nhng li khng c nng lc ni tri kia. V vi nhng a tr

bnh thng m c nhng nng lc vt tri nh vy th cng lun pht trin
mc cao hn cc bn cng trang la m khng c nhng nng lc .

ng l c mt vi ngi no b chn thng cng c th hiu ngn ng
mc hn ch, nhng khng c thn ng no m li khng th hiu ngn
ng.
Ngn ng l cng c c sn quan trng nht ca con ngi. Con ngi c th

khng c nhng suy ngh tinh t bng th ngn ng m h c. Nu anh ta cn
c thm t, th anh ta phi to ra n v dng n nh mt cng c t duy v
trao i nhng t duy mi . Hu ht cc bi kim tra ch s thng minh cho
con ngi ph thuc vo kh nng tip nhn thng tin qua knh ni v vit.
Nu kh nng c b gim xung hoc khng c th r rng l kh nng biu
hin tr thng minh cng b gim i ng k.
R rng l nu con ngi thiu kh nng c, thiu ti liu c kt qu l thiu

s gio dc th tt s dn n mt hu qu ln hn l c hi lnh hi tri thc
cng b gim i. iu ny cng lm cho tr thng minh gim i.
Kh nng v ngn ng cng l mt cng c thit yu. Do , nng lc biu

hin tr thng minh cng lin quan ti nng lc ngn ng m n ang x l.
V mt t nhin, i hi v nng lc ngn ng i vi mt a tr trong bi

kim tra ch s thng minh ngy cng cao hn. V th nu nng lc ngn ng
ca a tr cao hn so vi cc bn cng la tui th n s c xem nh l
thng minh hn.
Tommy Lunski b xem l n n t khi ln 2 tui, c bit l khi cu b khng

bit ni (biu hin tr thng minh ca cu), nhng n khi cu 5 tui th cu li
c xem nh l mt a b c nng lc vt tri v cu c th c rt gii.
C mt iu rt r l kh nng bit c khi cn rt nh c lin quan n vic o

ch s thng minh v vic th hin tr thng minh cng chnh l mt bi kim tra
hu dng v ch s thng minh, tc l da vo s th hin m chng ta c
th nh gi ch s thng minh ca tr.
a tr cng sm bit c th n cng thch c v c tt hn.


Di y l mt vi l do chng ta nn cho tr hc c t khi cn nh:
1. Tnh hiu ng ca tr 2-3 tui thc cht l kt qu ca nhng mong mun

tm hiu, khm ph. Nu chng c c hi tha mn nhng mong mun y,
chng s hiu ng hn, bit trnh nhng th c hi cho bn thn v s tm
hiu v th gii xung quanh tt hn trong qu trnh vn ng, tm hiu v th
gii vt cht v v chnh bn thn chng.
2. Nng lc lnh hi ca mt a tr khi 2 tui v 3 tui khng bao gi ngang

bng nhau.
3. Dy tr hc c khi cn nh th s n gin hn rt nhiu so vi sau ny.
4. Nhng a tr m c dy c t khi cn nh s han tm hiu, hc hi

kin thc hn so vi nhng a tr ngay t b chn nn vi vic c.
5. Tr hc c ngay t khi cn nh thng c xu hng lnh hi tt hn cc

bn khc. Ngi nghe mt a tr 3 tui c tng cu tht din cm s l tuyt
vi hn l nghe mt a tr 7 tui c ri rc tng t mt.
6. Nhng a tr hc c t khi cn nh thng c xu hng c v hiu

nhanh hn cc bn khc. iu ny l do khi tr c, chng thng khng c
cm gic nh ang hc mt mn bt buc y nhm chn, s hi, m chng
thng coi nh l mt th hp dn trong th gii ngt ngo hn vi bao
iu th v cn tm hiu. V nh th chng s khng bao gi thch tr hon vic
c ca mnh.
l vic chng nn lm.
7. iu cui cng v cng rt quan trng l hu ht tr em u thch c khi

cn rt nh.

CHNG 6
Ai l ngi c vn ? Nhng ngi c sch hay nhng ngi khng

c sch? C nhiu tr em c xem l c nng khiu V thng l
nhng a tr thch c sch t khi cn rt nh. V th, nu tr Mun hc
th hy khuyn khch chng Tr thnh nhng a tr c ti nng.
WILLIAM FOWLER,
C mt iu nghe c v hoang ng khi cho rng ch c cc chuyn gia mi

c th hiu c tr em. Trong s cc chuyn gia tm hiu v tr em th c rt
nhiu ngi cho rng:
1. Cc b m khng hiu nhiu v con mnh.
2. Cc b m c nhng ci nhn khng chnh xc cht no v con mnh.
3. Cc b m thng hay ni di v nng lc ca con mnh.
Theo kinh nghim ca chng ti th s tht vn l s tht, chng ta khng
th i qu xa so vi s tht.
Khi chng ta gp nhng b m k nhng cu chuyn li cun v khng c
tht v con ca h l nhng ngi khng hiu g v chnh mnh th chng ta s

ngh rng khng phi ai cng nh vy. Tuy nhin, chng ta cng thy nhng b
m quan tm n cc con, lun , quan st con ca mnh v h cng l
ngi rt i thc t.
Vn ch l khng phi ai cng lng nghe cc b m.
vin chng ti c hn mt nghn ph huynh ca nhng a tr b chn

thng no mi nm. i vi cc b m, khng c iu g ng s hn l c
nhng a con b chn thng no. V nu mt ngi m thy c biu hin

nghi ng ca cc chn thng no, c s a con i kim tra ngay lp tc v
lm mi th c th gip con mnh.
Trong s hn 1000 trng hp vin c n hn 900 trng hp chnh cc

b m l ngi u tin nhn ra rng c trc trc g vi con ca mnh.
Trong hu ht cc trng hp , cc b m u gp kh khn trong vic
thuyt phc mi ngi, trong c c bc s v cc chuyn gia, rng con h
ang c nhng du hiu bt thng v cn phi lm ci g cha cho con
ca h.
Bt chp mi ngi thuyt phc c y qun ngh i, th c vn kin quyt

iu mnh nhn nh cho ti khi mi ngi nhn ra iu g ang xy ra vi con
ca c y. C khi c mt ti vi nm mi ngi c th nhn ra tnh hnh. C
cng yu con bao nhiu th c cng c th nh gi tnh trng ca con mnh
mt cch khch quan tuy nhiu. Nu ng l con ca c y c vn , th chc
chn c khng th yn lng cho n khi a tr c bnh thng. V th, lm
vic vin dy cho chng ti cn phi bit lng nghe cc b m.
Tuy nhin, trong khi cc chuyn gia c th iu tr v i x tt vi bn tr th

ng thi h cng lm cho cc b m ngy cng thy lo s. H thng xuyn
nhi nht vo u nhng b m cc thut ng m hu nh khng ai hiu. T
nht l h ngy cng lm cho nhng phn ng bn nng ca ngi m b mn
i, nhm thuyt phc nhng b m y rng h ang b chnh bn nng ngi
m ca mnh nh la.
Tht l v l. Theo tri nghim ca chng ti r rng l cc b m lun lm tt

nht nhng g h c th. Chnh nhng trung tm nghin cu v tr em trc
tui i hc lm cho cc b m chm trong nhng iu v l v lo lng, thm
ch lm cho h mt dn i bn nng lm m. Ngy nay, c nhiu b m tin vo
nhng iu m h ngh rng l s tht v h thy iu lp i lp li nhiu

ln. Chng ta s c gng gii ta nhng lm tng chung sau mt cch trit
v gc ny hay gc khc, u l nhng suy ngh v cn c.
Lm tng th nht: Nhng a tr hc c sm th sau ny s c nhng trc

trc trong qu trnh hc tp.
Thc t: Trong s nhng a tr m c nhn ti bit hoc nhng trng hp

m chng ta c, khng c a tr no b nh vy c. Thc ra, phn ln
cc trng hp u th hin theo chiu hng ngc li. Kt qu ca vic c
sm cng c a ra.
Chng ti thy khng th hiu c ti sao mi ngi li qu ngc nhin khi t

l tr em gp kh khn khi c ngy cng cao. iu ny khng h ng ngc
nhin. iu ng ngc nhin l c nhng ngi bt u tp c ging nh
nhng ngi khc, trong khi nng lc c ca ngi cao hn.
Lm tng th hai: Tr em c qu sm s km thng minh.
Thc t: No chng ta hy cng nhau xem nhng a tr c sm s tr

thnh thn ng hay k ngu n nh. Tht ngc nhin khi c nhiu ngi
thng suy ngh theo hai iu lm tng ny, trong khi thc t l khng c
iu no ng. Lm tng th ba: Nhng a tr tp c qu sm s gp
nhiu kh khn khi hc lp Mt.
Thc t: iu ny khng hon ton v l v n cng ng phn no. a tr

s gy ra mt s rc ri, khng phi cho chnh bn thn n m l cho gio vin.
V trng hc l ni dnh cho hc sinh hn l cho gio vin, nn gio vin cn
phi n lc gii quyt cc vn . Vi nhng gio vin c trnh , h c th
gii quyt cc vn ca bn tr bit c sm trong thi gian ngn, v s c
nhng n lc cn thit gip cc em cha bit c. Thc t, gio vin ch
nhim lp mt m hu ht hc sinh u bit c v thch c th s gp t rc
ri hn vi nhng hc tr ca mnh. Trong khi , cc gio vin khc s phi
dnh nhiu thi gian cho hc sinh cha bit c.

Tht ti t khi gio vin lp Mt khng th gii quyt mi vn mt cch d
dng nh l i vi nhng hc sinh bit c khi bt u hc lp Mt. Hng
trm gio vin gii ca lp Mt gii quyt vn ny mt cch n gin
bng cch a sch cho nhng bn bit c ri t c, c c th dnh thi
gian cn li dy cc bn khc bng ch ci. Nhiu gio vin cn gi hc sinh
c trc lp cho cc bn nghe. Cu b s thch th vi c hi c th
hin ti nng ca mnh v nhng bn khc s s vic tp c hn khi
chng thy rng chng c th c c nh bn ca mnh. Gio vin gii s
c nhiu cch gii quyt vn trn.
Chng ta ngh th no v nhng gio vin khng c c sng to? c phi
l vn khng? l vn vi mi hc sinh hc lp m gio vin c trnh

km. Mt lp m c gio vin nh th th li th s thuc v nhng hc sinh

bit c t trc khi ti trng v chng cn t s tr gip ca gio vin lp

hn so vi cc bn khc, v chng thng l nhng hc sinh xut sc khi vo
lp Hai.
Lm tng th t: Nhng a tr m hc c qu sm s thy chn khi vo

hc lp mt.
Thc t: l ni lo ca hu ht cc b m v cng l vn d dng nhn

thay nht. hiu vn ng hn, th cu hi chnh xc chng ta cn t ra
l "Nhng a tr m c qu tt liu c thy chn khi hc lp Mt khng"?
Cu tr li l c. Nhng a tr y c th cng thy chn nn khi i hc lp

ging nh nhng a tr khc. Cho d trng hc by gi tt hn ngy xa
nhiu nhng nu hi bt k mt hc sinh lp Mt no th chng u bo rng
ngy i hc di hn nhiu so vi ngy ngh th By v Ch nht. Vy cu tr
li liu c phi l chng khng mun hc. Cng khng hn l nh vy

nhng khi a tr 5 tui c th ni c nhng on hi thoi thnh tho th
chng ta cng c th khuyn khch chng c nhng loi khc nh "Hy xem
chic xe t ny, l chic xe mu rt p". Mt a tr by tui m c
nhng th nh vy s khng ch nhn thy l chic xe mu p m cn
c th ni cho
bn bit tn nh sn xut, nm sn xut, kiu dng v thm ch c m lc. Nu

bn mun bit thm thng tin v chic xe y, bn c th hi cu b v n c
th bit nhiu hn bn y. Bn tr tt nhin s thy chn khi hc trng cho
n khi chng c c nhng th m chng thc s thch.
V th nu cho rng tr em m bit nhiu th hc s thy nhm chn cng c

ngha l nhng a tr m bit t li l nhng a lun thy th v, ho hng.
Nu lp hc nhm chn, th tt c u nhm chn. Nu lp hc th v th ch c
nhng hc sinh khng hiu g mi thy chn.
Lm tng th nm: Tr em tp c sm thng c khng ng ng m.
Thc t: a tr c th c khng ng ng m, nhng tnh trng khng

ko di. Vic tp c trc c th nh hng ti vic c t nhng vn l
mt vic nn lm.
Cc ti liu m chng ti dng vin gip bn tr hc c l cc phng
php, cc bc dy tr tp c. Nhng phng php y da trn vic hiu

qu trnh pht trin ca no tr v da trn nhng kinh nghim tip xc vi
nhng a tr khe mnh cng nh vi nhng a tr b chn thng no. V
h u l nhng ngi c nng lc v kinh nghim lm vic vi rt nhiu tr
nh.
S tht ng l nh vy. Con ca bn c th b c sai ng m khi bn dy

con bn tp c t lc cn rt nh v nu trnh c iu th mi th s
tuyt vi.

Lm tng th su: Mt a tr tp c sm s c vn trong vic c sau
ny. Thc t: Cng c th l nh vy nhng kh nng ny rt t, v t hn so
vi khi cu tp c sau ny. Nhng a tr m bit c ri th cng khng gp
my kh khn, cn nhng a tr khng bit c mi l c vn .
Lm tng th by: Tr em hc c sm s nh mt tui th.
Thc t: Trong s nhng iu cm k i vi tr em xung quanh vic c, th

c l y l iu v l nht. Chng ta hy cng nhn vo thc t, ch khng
da trn nhng cu chuyn vin vng xc nhn nh.
Liu mt a tr hai, ba tui dnh c ngy tn hng qung thi gian tuyt
vi nht, lm nhng vic m n thch lm Vic chng thch lm nht chnh l
tranh th tng pht hc, chi cng vi gia nh. Khng c g c th snh vi
s quan tm ca cc thnh vin trong gia nh. l iu m bn tr nn lm.
Nhng trong x hi ca chng ta, vi nn vn ha v nhp sng nh vy th

tui th ca bn tr s nh th no? Nhng vic vt vn thng c t ra:
ai s lau nh, ai s git l qun o, ai s nu ba ti, ai s ra bt, ai s i mua
? Trong mi gia nh th m vn l ngi lm nhng cng vic ny. Mt b
m thng thi v kin nhn c th c nhng cch lm vic cng vi a con
hai tui ca mnh, v d nh cng chng ra bt ging nh gii thiu mt tr
chi mi. Nu c y lm c nh vy th vic s tr nn nh nhng hn.
Tuy nhin, phn ln cc b m m chng ta bit th hu nh vn cha th r

con cng lm vic nh vi mnh. Kt qu l mt a tr hai tui m may mn
c m chm sc th c ngy hu nh ch bit go khc i ra khi ci. B
m phi tr trong ci n khi b in git, b kp tay, ct vo tay hay b
ng trong khi c ang bn lm vic.
y c phi l tui th qu gi b lng ph m chng ta ang ni n nu nh

a tr dnh n cho vic tp c. chnh l tui th ca hu ht mi a tr,

d t d nhiu. Nu nh bn khng nh vy, bn l ngi c th mt quan
tm
ti con c ngy, bn ngh rng bn khng phi lo lng th chnh l c hi tt

dy con tp c, ch ng dnh c ngy ch dy con chi tr xp hnh.
Chng ta u thy cc b m d bn th no cng c gng dnh thi gian bn

cnh con trong nhng nm thng u i. Nhng vn l nn dnh khong
thi gian y nh th no sao cho hiu qu, hu ch v vui v. Tt nhin khng
ai mun lng ph nhng pht giy m gip chng ta khin con mnh vui hn,
sng to hn, gii giang hn. Chng ta l nhng ngi dnh thi gian ca
mnh cho mt t chc nghin cu v qu trnh pht trin tr m chng ta
b thuyt phc rng khng c cch no hiu qu v vui v hn cch cc b m
dnh thi gian cng con mnh c.
Nim vui m b m v con ci nhn thy khi tr tp c t, cu v c mt cun

sch rt kh t. y chnh l iu qu gi cn lm trong sut thi th u ca
tr.
Chng ta c th a ra kt lun bng cch tr li v d v Miillie v b m ca

c. Trong bi vit v Miillie, b ca c nhn xt mt cch chnh xc v ngn
gn rng: nu vic tp c khng c v tr trong tm tr con ca bn th s c
nhng vic khc v b chim tm tr chng."
Cn m ca Millie vi bn phn ca mt ph n th kt lun rng: "C nh

chng ti u mang li nim vui cho nhau nhiu n mc chng ti hu nh
khng ti nhng ngi xung quanh. Liu nh vy c ch k khng
Lm tng th tm: Tr em tp c sm th s "chu nhiu p lc
Thc t: Nu iu lm tng ny m ch rng vic dy tr tp c c th mang

n nhng p lc cho tr, th iu ny l ng. Khi ta dy tr bt k vic g
cng l chng ta mang p lc n vi chng.

Vic p buc mt a tr l mt vic khng nn v cc ph huynh nn bit
iu . Vn quan trng l chng ta nn khuyn khch tr nh th no tr
tn dng c qu trnh tp c y. Nu bn c quyt nh lm theo nhng
li khuyn trong cun sch ny th cu tr li s l khng c g lin quan gia
p lc vi cch tr hc c nh th no. M thc cht l chng ta khng ch
khuyn cc ph huynh khng nn gy p lc cho con m chng ta cn khng
nh rng khng nn cho tr c nu nh c b m v cc con cha sn sng
hoc khng ho hng vi vic c.
Ngoi ra, cn c rt nhiu cu chuyn kinh khng khc xung quanh vic dy tr
tp c trc khi n trng, nhng da trn tri nghim ca mnh, chng ti
nhn thy cha c mt kt qu ng bun no. Nhng d on hu qu kinh
khng kia ch yu da trn s thiu hiu bit v qu trnh pht trin no b ca
tr, m vic c l mt phn trong qu trnh pht trin y. Do chng ta c
th lm theo mt trong nhng im quan trng m cun sch ny c gng
ra. Ni mt cch n gin da trn quan im v h thn kinh th c
khng phi l mt mn hc trng m l mt chc nng hot ng ca

no. c ngn ng l mt chc nng hot ng ca no ging nh chc nng
nghe ngn ng.
Khi xem xt cc mn hc trng ca tr, chng ta s phn ng nh th no

nu chng ta thy chng hc a l chnh t, nghe, gio dc cng dn Chc
chn chng ta s thc mc sao nghe li l mt mn hc trng v chng ta
bit chc rng l mt hot ng ca no ch khng phi l mt mn hc.
c cng nh vy. Chnh t th ng l mt mn cn dy trng. Mt a tr
c th c rt hay m khng nht thit phi vit chnh t gii. l hai hot
ng hon ton khc nhau v rt a dng. c l hot ng ca no, cn
chnh t l mn hc vi nhng quy tc con ngi a ra cho c v vit
ng. Khi gio vin dy chnh t, tc l ang tip tc truyn t nhng kin

thc m con ngi tch ly c. Cn khi mt a tr c, no ca n khng
i su vo tm hiu xem mt t c cu trc nh th no, m n quan tm
n vic gii thch ngha ca t .
Hy cho ngi c t ngm hai cu hi sau:
1. Liu tr c th c bt k t no m n khng bit cch vit Tt nhin l

c ri, rt nhiu.
2. Liu tr c th vit mt t m n khng bit c
Tt nhin l khng.
c l chc nng hot ng ca no v chnh t l mt lot nhng quy tc.
Chng ta c th c v hiu mt t m chng ta khng bit vit n, thm ch

no
ca chng ta vn c th c v hiu mt t m chng ta khng bit pht m t

.
C bao nhiu t chnh xc chng ta c hc trng? S y chim t l rt

t. Chng ta n trng ch yu l hc t mi trong vn ni. Chng ta c
hc c, vi vi nghn t v tp vit nhiu m cng vi nghn t. Cn khong
10 nghn t cn li th chng ta phi t hc, t bit bng cch nghe v tm hiu
trong t in.
Nh vy c phi l chng ta ang mun phn i li vic hc mn chnh t ca

tr? Tt nhin l khng ri. Chnh t l mt mn hc trng v l mt trong
nhng mn quan trng nht cho tr.
Chng ta hy nhn li mt ln na xem ai l ngi thc s c vn khi i

hc. C nhn vo danh sch mi hc sinh gii nht lp, bn s thy u l
nhn t chung cho nng lc vt tri . l nhng hc sinh c rt tt.

CHNG 7
Nn dy tr c nh th no? Cc b m chnh l ngi th gm v cc

Con chnh l t st m nn thnh cc Sn phm tuyt vi.
- WINIFRED SACKVILLE STONER
Hu ht cc phng php u ni rng nu khng lm theo ng cc bc th

chng cng khng c tc dng. Nhng ngc li, chng ta cng c th ni
rng, nu chng ta khng hng c con mnh n vic c, th chng vn
hc nu bn cha dy chng v iu ny ging nh mt tr chi m bn vn
thng cho d bn chi khng c gng.
Tuy nhin, khi dy tr hc c, bn cng "chi" cn thn th con bn hc s

cng nhanh v cng tt. Nu bn chi tr tp c y mt cch chun xc th c
bn v con bn u thy v cng thch th. Bn ch cn dnh ra na ting mi
ngy thi. Chng ta hy im li nhng im chnh cn nh v bn tr trc
khi tho lun nn dy chng c nh th no.
1. Tr di 5 tui d dng c nhng mong mun tm hiu lng thng tin ln.
Nu tr di 4 tui th vic tip nhn thng tin d hn v hiu qu hn, di 3
tui th cng d v hiu qu hn, v di 2 tui l n gin v hiu qu nht.
2. Tr di 5 tui c th tip nhn thng tin nhanh mt cch bt ng. 3. Tr

di 5 tui tip nhn thng tin cng nhiu th cng nh.
4. Tr di 5 tui c mt lng nng lc di do.
5. Tr di 5 tui c ham mun tm hiu v cng ln.

6. Tr di 5 tui c th hc c v mun hc.
7. Tr di 5 tui hc mt ngn ng trn vn v c th hc c nhiu ngn

ng. Chng c th hc c mt hoc vi ngn ng tt nh chng hiu ngn
ng ni.
tui bt u?
Cu hi khi no bt u dy tr tp c nhiu ngi quan tm. Khi no th

tr sn sng hc?
C ln, mt b m hi mt nh nghin cu v qu trnh pht trin ca tr rng

khi no th c nn cho con mnh hc.
Khi no ? ng hi li. "Khi no con ca b ra i?"
" chu 5 tui ri." B m tr li.
"Vy th b hy v nh nhanh i nu khng b s lng ph 5 nm u i tuyt

nht ca con mnh y", v chuyn gia tr li.
V hai nm sau , tr em s cng kh hc c hn. Nu tr 5 tui th vic

s n gin hn l khi n 6 tui, 4 tui th d hn v 3 tui th cng n gin.
S tui cng t i th cng tt cho tr bt u hc, m li khin bn khng
mt qu nhiu thi gian trong vic dy chng c. Bn c th bt u qu trnh
dy con ngay t khi con bn mi sinh ra. Bn ni chuyn vi con bn t khi
con cn cha sinh ra - chnh l con ng truyn t qua thnh gic. Chng
ta cng c th dy con bng th gic hay cn gi l con ng trc quan.
C hai im chnh lin quan ti vic dy tr:
1. Thi v phng php ca bn
2. Ti liu bn dy con (th t v lng ti liu)
Thi v phng php ca cha m
Hc chnh l chuyn phiu lu th v ca cuc i. N nh mt ham mun, mt

iu tt yu v trn tt c n nh mt tr chi th v v tuyt vi nht trong

cuc i Tr em tin vo iu ny v lun lun tin l nh th tr khi chng ta c
thuyt phc chng l khng ng nh th.
Nguyn tc c bn l c b m v con ci cng tip cn vic ny mt cch
vui v nh bt u mt tr chi. Cc ng b, b m cn nh rng hc tp l

mt tr chi th v nht trong cuc sng ch khng phi l mt nhim v cn
phi hon thnh. chnh l mt phn thng ca cuc sng ch khng phi
l mt hnh pht, n nh mt tr tiu khin ch khng phi l vic nh, n l
mt c n ch khng phi l s tc b. B m cn phi nh iu ny v
ng lm g ph hng thi hc tp vn c ca tr.
C mt nguyn tc an ton m bn khng c qun l nu bn v con

cng hc m khng cm nhn c nim vui th bn nn dng li v bn ang
lm sai mt bc no .
Thi im tt nht dy
Nu nh ngi m v con ca mnh hc c m cm thy khng vui th tt

nht l b m nn dng tr chi li Nu a tr cm thy kh chu, mt mi
hoc i th khng phi l lc ph hp cho bi c. Vo nhng hm ti t,
tt nht l khng nn chi tr tp c ny. Mt b m thng thi s tr chi
y sang mt hm khc khi b cm thy con mnh vui v v sn sng cho bui
c, v nh th hng khi s c tng ln nhiu nu chng ta bit chn ng
thi im.
ng bao gi dy con mnh bt c iu g khi chng ang i hoc mt mi,

kh chu. Trc tin, hy tm hiu xem iu g lm chng kh chu v gii
quyt, sau hy li cun chng tr li bi hc c nhng bui hc vui v
cng nhau.
Lng thi gian ph hp nht

Hy nh rng lng thi gian bn chi tr hc c cng con l khng qu di.
u tin, bn nn chi cng con ba ln mt tun, nhng mi bui khng qu
di nh.
Lun dng trc khi tr mun dng
B m cn phi bit con mnh ang ngh g, mun g v nn dng li trc khi
chng mun. Nu b m lun lm nh vy th bn tr s chi thm v khi
chng ta nn p ng nhu cu y ch ng ph b ham mun hc hi ca
chng.
Cch thc dy c
Cho d ch l dy con nm t n l hay mt cu hay c mt cun sch th
s nhit tnh ca bn chnh l iu then cht. Khi tr thch hc th chng hc rt
nhanh, v th bn cng a ra ci cn hc tht nhanh. Thng thng i vi

con tr, chng ta lm mi th chm v t t, mun chng phi vt v vi vic
.
Chng ta s mun con ngi xung v nhn vo ti liu c nh th l chn

ang tp trung lm, thm ch ta cn mun trng chng c v kh s th hin
rng
chng ang thc s tp trung vo vic hc. Nhng bn tr th li hon ton

khng ngh rng hc l mt vic nng n nghim trng nh ngi ln ngh.
Khi bn a ra nhng tm th, hy a ra tht nhanh v bn s lm vic

ngy cng thnh tho. Bn c th thc hnh trc vi b chng cho n khi
bn cm thy thnh tho. Cng c dy hc cng cn c chun b k, to
v r bn c th a ra nhanh m tr vn c th nhn c.
i khi nu b m lm vic nhanh qu th b s tr nn ging nh mt ci

my v mt i s ho hng t nhin trong ging iu ca b. V th bn c th
gi s hng khi ca mnh cng nh cho con vi cht ging truyn cm m

ng thi vn lm cc bc tht nhanh. l vic cc k quan trng. S ho
hng v thch th ca con bn khi tp c ch yu lin quan n ba iu sau:
1 . Tc bn a ra mu ti liu c
2. Lng ti liu mi
3. Cch thc thu ht ca ngi m
Tc nhanh chm c th to nn s khc bit gia mt bui hc thnh
cng v mt bui hc nhm chn cho a con thng minh sng d ca bn.
Tr khng cn nhn chm chm vo ti liu v nu chng thch chng s
phn x ngay lp tc.
Gii thiu ti liu mi
Khi ni v tc dy tr tp c th chng ta cng cn ni n ni dung tr hc

ci g.
John Ciardi vit trong ti liu ca mnh ngy 11 thng Nm nm l963 c pht
hnh trn Saturday Review rng : "Mt a tr cn c hc nhng kin thc
mi vi mc ty theo nhu cu hc hi ca n."
Ti cho rng vi nhn nh ny, chng ta c th rt ra kt lun y. ng

ngi theo nhng g tr mun dn chng ta n. Bn c th ngc nhin khi thy
nim vui chng th hin khi hc c mt iu mi v khi chng kin tc
tip thu ca chng.
Tht ng bun l i khi cng c nhng phng php lm khp li cnh
ca tm hiu tri thc ca tr. Cnh ca khc s m ra v c gng khng

ngun tri thc b khp li. Thc t con ca bn c th hc nhiu hn 50%
nhng g bn dy chng, thm ch l 80% n 100%. Nhng nu chng hc
50% lng kinthc v cng m bn dy chng, th chng s vn vui v v
pht trin khe mnh.

Vy y c phi l im quan trng khng?
Tnh ph hp trong mi bi hc
Mt chng trnh va phi, c thit k ph hp v vui nhn chc chn mang

li thnh cng hn l nhng chng trnh qu ti v cha y k vng ca cc
bc ph huynh. Chng trnh khng ph hp v n nh s khng hiu qu, v
vy chng ta cn phi xem li chng trnh dy nhiu ln nm bt chc
chn nhng th cn dy con. Con bn s cm thy thch th vi nhng kin
thc thc t v tt nht l nn dy chng hng ngy.
Tuy nhin, i khi chng ta cng cn gt chng trnh hc li i mt vi ngy.

iu ny khng c g ng ngi, min l bn khng nn lm nh th thng
xuyn. Bn c th dng chng trnh vi tun hoc vi thng mt ln. V d
vic bn mi sinh, chuyn nh, i du lch hoc bn b m u lm nh hng
n lch trnh hng ngy. Trong sut nhng khong thi gian nh vy, tt nht
l bn nn gt hn chng trnh dy con c sang mt bn. Lc ny bn c th
ch cn c cho con nghe thi, v bn ch cn n th vin mt tun mt ln v
c chng hng ngy. ng thc hin chng trnh dy con c mt cch na
vi vo lc ny, v n s khin cho bn v con bn thy mt mi v nn ch.
Khi bn thc s sn sng tr li chng trnh th hy tip tc t ng phn m

bn dng trc y, ch ng quay li t u. D cho chng trnh bn
ra l va phi hay m rng th bn vn phi m bo tnh ph hp v n nh.
Nh vy bn s thy nim thch th v t tin ca con bn ang nhiu ln tng
ngy.
Chun b ti liu.
Bn c th mua ti liu ti http://phuclongflashcard.com chuyn cung cp ti

liu chun theo phng php Glenn Doman. Lin h: 0909.11.66.02 hoc t
lm.

Ti liu dng dy con c nn n gin. Nhng ti liu c xy dng
da trn kinh nghim nhiu nm ca nhng nh nghin cu v pht trin no
b tr, ng thi nghin cu chc nng v qu trnh pht trin ca no
ngi. Chng c thit k da trn mt s tht c hon ton cng
nhn: c l mt chc nng hot ng ca no. Cc ti liu s gip nhn ra
nng lc v hn ch ca tr thng qua cc dng c trc quan v c thit k
ph hp vi nhu cu ca tr t nhng hnh nh trc quan th s ti hnh nh
tinh t, t chc nng no n hot ng lnh hi ca no.
Mi t liu dy hc u c lm t nhng tm ba cng trng ta c th t

chng ng thng. Bn cn c nhiu giy ba bn to trng c ct thnh
nhng bn rng kch thc khong l5,24cm x 55,88cm. Nu c th hy mua
ming ct sn theo kch thc bn cn. Bn khng cn qu tp trung vo
vic chia kch thc sao cho chnh xc nhng cng cn cn nhc kch thc
ca tm ba sao cho ph hp.
Bn cng s cn n chic bt d nh du mu , ngi to, cng to cng tt

c nhng ci gch ln.
By gi bn c th vit tng ch ln tm ba cng trng vi c ch khong 3

inch ~ 7.4cm. Tr khi vit tn ring v bt u mt t th cn vit hoa, cn li
bn c th dng mu ch nh v cng l mu ch m tr s thng thy
trong sch
Bn cn vit nt ch m, nt bt cn phi to khong l,25cm hoc to hn. iu

ny rt quan trng v n gip tr nhn t d dng hn. Ch ca bn cng cn
phi sch p, ngay ngn. Bn nn dng kiu ch in, ng dng ch thng
vit tay. Khi vit t ln ba th bn nn l xung quanh l hn 1cm, cn c
ch cho tay bn cm.

i khi cc b m c c tng tng sng to s dng giy nn lm nhng

tm ba tp c cc k p, tuy nhin chng ta khng c nhiu thi gian lm
nh vy. Bn cn lm nhng tm th c va nhanh, li va hiu qu v bn
cn lm rt nhiu th nh vy. Nt ch p v ngay ngn quan trng hn
nhiu so vi vic trang tr.
Cc ng b, b m thng cng nhau lm tm th c, v th nt ch in cn

phi ng nht. Con ca cc bn cn nhng hnh nh trc quan ng tin cy,
ng nht v ph hp.
Pha sau tm th bn c th dng bt ch hoc bt mc vit t ln trn gc
tri, hoc v tr, kch c no min l bn c th nhn v c c trong

qu trnh dy con. Nu khng bn s phi nhn vo mt trc tm th trc khi
a n ra cho con nhn. Nh vy th s lm bn cung v mt tp trung, lm
gim tc ca bui hc.
Hy bt u bng nhng t vi c ch in to, mu v ri dn chuyn sang

ch in thng vi mu en v c ch trung bnh, bi v vi phng php trc
quan ban u tr cha quen th khng phn bit c vi mu ch nh.
Chng ta nn dng ch to lc ban u ri gim c ch nh dn i. C ch to
gip tr d nhn, v dng mu v mu ny rt cun ht tr nh. Bn c th
mua mt b lp rp c sn, v bit thm thng tin, bn c th tham kho
cui sch phn dy tr tp c vi mu ch lp rp nh th no.

Khi bn bt u dy con c, bn s thy rng con ca mnh nm bt hnh nh,
t liu rt nhanh. Mc d chng ti cng nhn mnh iu ny vi cc bc
ph huynh nhng h vn thy ngc nhin khi thy con mnh hc nhanh nh
vy.
T lu, chng ti nhn thay rng tt nht l nn bt u mt cch n nh v

u n. Bn nn chun b t nht 200 t trc khi bt u dy con. Sau ,
bn cn c ngun ti liu tng i y c nhng t liu mi v sn
sng dng chng dy con mnh. Nu bn khng lm c nh vy, th bn
s cm thy chnh bn b tt li pha sau ngay lp tc. Bn li v lc no
cng ch bit a ra nhng t lp i lp li. V nu nh cc b m c lm mi
nh vy th chng trnh dy con c b tht bi nng n. Bn tr khng th
chu ng c vic c phi gp i gp li nhng th ging nhau m chng
bit t rt lu ri. V vy, hy nh ng lm bn nh ca chng ta mt hng.
Chng ta cn phi nhanh nhn trong vic chun b ti liu v lc no cng phi
chun b. Nu v mt vi l do no m bn khng th chun b ti liu vi
thng tin mi th ng lp thi gian trng bng nhng ti liu c m khi bn
c th dng chng trnh li trong mt ngy hoc mt tun cho ti khi bn c
nhng t liu mi v li tip tc t phn bn dng trc .
Vic chun b ti liu hc tp cng mang li nim vui v cng cn thit. Nu

bn chun b ti liu dy con cho thng ti t by gi th bn cm thy iu ,
nhng nu bn ang gp rt chun b cho ngy mai th cng khng thy th v
c.
Hy c lm u n, u n, c th dng li v sp xp li nu bn cm thy
cn thit nhng khng a ra nhng ti liu c rch nh.
TM LI:
SAU Y L NHNG NGUYN TC C BN KHI DY CON C

1. Bt u sm nht c th
2. Lun lun ho hng
3. Tn trng con mnh
4. Ch dy khi bn v con u thy vui v, thoi mi 5. Dng li trc khi con

bn mun dng
6. Trnh by ti liu hc tp nhanh chng
7. Thng xuyn gii thiu ti liu mi
8. Ln chng trnh ph hp v n inh
9. Chun b ti liu cn thn v u n 10. Ghi nh nguyn tc an ton
CC BC TIN HNH
l cch thc m bn c th p dng khi dy con sao cho n gin v d

hiu. Cho d bn bt u vi mt tr s sinh hay vi tr 4 tui th cch thc c
bn l ging nhau vi nhng bc sau y:
Bc l: c cc t ring l
Bc 2: c cc t ghp Bc 3: c cc cm t Bc 4: c cc cu
Bc 5: c cc cun sch
BC 1 : C CC T RING L
Bc u tin l dy con c cc t ring l vi khong 15 t. Sau khi con
bn hc ht 15 t y th tc l n sn sng t hc cc t mi. Hy cng

con bt u bui hc vo lc m chng d tip thu nht vi tm trng ho
hng, thoi mi. c mt a im tt cng con hc c, bn hy dng mt
gc trong ngi nh ca bn, c t yu t phn tn n thnh gic v th gic ca
tr v trnh cc ting n, khng c qu nhiu ni tht, tranh nh hoc nhng
vt lm con sao nhng.

Chng ta cng bt u tr chi nh. Hy a ra t m gi cao hn tm vi
ca tr v ni vi con: "t ny c l m
Bn khng nn m t thm cho tr, v cng khng cn qu t m, v ch cho

tr nhn t di mt giy.
Tip n, a t b ra v ni vi con: T ny c l b
Sau a ra ba t na theo cch ging ht nh vy. Khi a tm th ra bn

nn a t mt sau ra mt trc, ch khng nn a lun ra ngay t mt
trc bn c th lic qua trc t m bn vit trn gc tri mt sau.
iu ny s gip ch cho bn khi bn c t ny ln cho tr, bn s c thi
gian theo di biu hin trn nt mt ca chng, v th hin s quan tm,
ho hng trc tip n chng hn l nhn vo t mt trc ca th trong khi
con bn cng ang nhn vo n. Bn khng nn bo con nhc li t ngay
sau ln tip theo. Sau t th nm, hy m hn con mt ci tht cht th
hin cm xc vui sng ca bn khi con lm c vic v hy ni cho con
bit chng rt thng minh v tuyt vi
Lm li nh th ba ln trong ngy hc u tin, sau mi bui nn cho tr ngh

khong 15 pht v nh l mi ln th t th phi khc nhau nh.
Ngy th nht tri qua v bn hon thnh xong bc th nht trong vic
dy con tp c (bn mt cng lm l ba pht cho mt ln hc).
Ngy th hai bn nn nhc li bi hm trc khong ba ln, sau s bt u

vi nm t mi tip theo. Nhng t mi ny cn c tr gp ba ln trong
ngy, tng cng s l su lt.
cui mi lt, bn nn ni vi tr rng chng rt thng minh v ngoan

ngon, bn rt t ho v chng v yu chng rt nhiu. Hy m con tht cht
th hin rng bn yu chng bit nhng no.

Bn khng cn thng cho con bnh, ko hay nhng th chng thch v bn
cng con hc trong mt thi gian ngn, bn khng c nhiu thi gian v tin
mua mi bnh cho con c v cho con n nhiu bnh cng khng hn l tt
cho sc khe. Hn na, bnh ko cng khng th snh vi tnh yu v s tn
trng ca bn dnh cho con khi con lm c nhng vic nh vy.
Tr c th hc tc rt nhanh, v th nu bn a ra cc t cho con hc

nhiu hn ba ln, con ca bn s cm thy t nht, v nu bn a ra mt t
lu hn hai giy bn cng s khin con sao nhng. n lc ny bn ch cn
c t y ln m khng cn ni: "t ny c l ..
Vo ngy th ba, hy thm nm t mi khc nh. Tc l bn ang dy con

bn ba nhm t, mi nhm nm t, v c nhc li ba ln trong mt ngy.
Bn v con bn s c chn lt chi hc ht nhng t t, mi lt ko di
vi pht.
15 t u tin m bn dy cho con thng phi l nhng t quen thuc v th

v nht trong cuc sng hng ngy ca con. Nhng t bao gm tn cc
thnh vin trong gia nh, h hng, cc con vt nui, cc mn n yu thch, cc
vt dng trong nh v cc hot ng m chng yu thch. Chng ta khng th
a mt danh sch chnh xc 15 t no v n ph thuc vo tng a tr, v
vy n mang tnh c nhn v khc bit.
iu duy nht cc bc ph huynh nn l s nhm chn. ng bao gi

lm chng cm thy nhm chn. Qu trnh hc din ra chm s lm chng
nhanh chn hn l hc nhanh. Hy nh rng nhng a tr thng minh ny c
th hc thm c ting Anh cng mt lc vi ting m y, v th ng lm
chng chn nh. Hy cn nhc nhng g tuyt vi m con bn lm c nh.
Chng c th i hi hc nhng th kh nht trong qu trnh tp c cng bn,
v c chnh l mt hot ng c bn trong qu trnh hc tp sau ny.
Vi s gip ca bn, tr c th lm c hai vic sau y:


1. Chng pht trin c phng php trc quan v quan trng hn l dy
cho no ca chng bit phn bit k hiu vit vi cc k hiu khc.
2. Chng nm c mt trong nhng nng lc tru tng, l chng

bit c.
Ti sao chng ta khng bt u dy tr vi bng ch ci? Cu tr li cho cu
hi ny rt quan trng. nh mt nguyn tc c bn trong khi dy rng

chng ta nn bt u t nhng ci bit ti nhng ci cha bit, t ci c th
ti ci tru tng. Khng c g tru tng hn i vi mt a tr hai tui l
ch b. Nu a tr hc v hiu c th l mt du hiu thn ng. R
rng l nu mt a tr hai tui c th hiu c th c l n c th gii thch
r hn c ngi ln ri.
Nu chng ta dy theo cch ny, a ra cho tr ch b, th n s hi:
Ti sao li l b
Chng ta s tr li n sao y?
, th n l b v..m..v, m con khng thy n l b y thi, v cn phi c

mt ch nh th k hiu cho m b...v th ta c ch b...
l cu tr li qua qut. Cui cng, hu ht chng ta s tr li con l: n l b

bi v m ln hn con, v th l b". C v nh vi chng ta ng l l do
v sao b l b.
Tht may l chng ta cha gii thch cho tr nh vy, bi v hu ht bn tr

u khng th hiu ti sao b l b nhng chng bit rng chng ta ln hn
chng v c th chng s coi cu tr li l c l.
Trong giai on u nu con bn phn bit c hnh nh l rt quan trng.
c ch ci khng th v nh c t, v khng ai c th n, bt, mc hay m

mt ch b. Ngi ta ch c th n mt qu chui, bt qu bng, qung ci gy

hay m mt cunl sch. Trong khi cc ch ci to thnh t qu bng u
khng r rng th bn thn t qu bng li rt r ngha v th hc t qu bng
s d hn hc ch ci b.
T qu bng cng rt khc vi t ci mi do ch ci b khc ch ci m. y

chnh l nguyn nhn khin cho hc t d hn hc ch ci.
Cc ch ci khng phi l nhng n v c v vit m ch l nhng m thanh

ring l v l n v nghe v ni. Cn t l n v ngn ng. Cc ch ci ch
n gin l vt liu cu to thnh t, ging nh t st, g, v l cc vt liu
xy nh. Gch, cp pha v chnh l nhng nguyn liu cn thit xy
nh.
Sau ny, khi tr c tt v c th vit c th chng ta s dy tr bng ch

ci. n lc c th tr s thy v sao loi ngi li pht minh ra bng ch
ci v v sao chng ta li cn cc ch ci y.
Chng ta bt u dy mt a tr hc t bng cch dng tn tr, tn gia nh

v cc t ni v bn thn v u tin tr s hc v gia nh v bn thn mnh.
Th gii ca tr bt u t bn trong v hng dn ra bn ngoi - cc nh gio
dc bit iu ny t lu.
Cch y nhiu nm, mt nh pht trin tr thng minh ca tr th hin
mt s iu gip ci thin gio dc thng qua nhng ch ci thn k. Nhng

ch ci ny l V.A.T - visual (hnh nh), auditory (m thanh) v tactile (xc
gic). N cho thy tr hc thng qua s kt hp gia nhng g nhn c,
nghe v cm nhn c V th cc b m vn thng chi vi con v ni
nhng cu nh "Con ln nh i ch v con ln nh nh", b m cm chn
ln gi ln tr thy (hnh nh), ni t cho tr nghe thy (m thanh) v vi
chn ra tr cm thy (xc gic).
Trong bt k trng hp no chng ta cng bt u vi cc t v gia nh v

bn thn. Di y l cc t v B phn trong c th:

Cn y l mt phng php n gin bn c th s dng thm cc t mi

v xa i cc t c: hy b mt t trong bng m bn dy tr trong nm
ngy v thay th bng mt t mi. Con bn nhn thy ba ct u tin trong
mt tun nn by gi bn c th xa mt t c trong mi ct v cho mt t mi
khc vo. Nm ngy sau, hy b mt t mi trong mi ct t hai ct m bn
thm vo. T y, hng ngy bn nn thm mt t mi vo mi ct v b mt
t c. Tuy nhin, mi t c b i v sau s phi c nhc li khi chng ta tin
ti bc th hai, ba, bn, nm v bn s thy rt nhanh.
Cc b m thay rng nu h vit ngy thng bng bt ch ln mt sau ca tm

th c th s bit c t no lu nht v cn phi ct i.
Khi h thng ny tip tc hot ng tri chy th hy thm ct t th t v sau

l ct th nm. Tip tc b i mt t c v thm t mi vo mi ct nh
miu t trn.
CHNG TRNH HNG NGY
Ni dung hng ngy: 5 ct

Mt giai on: 1 ct (5 t) hin mt ln
Tn sut: 1 ct/ ngy x 3
Cng : T mu 7.4 cm
Thi lng: 5 giy
T mi: 5 t mi ct (Mi ct mt t) T b i: 5 t (Mi ct mt t)
Thi gian ghi nh
Cho mi t: 3 t/ngy x 5 ngy = 15 t
Nguyn tc: Lun dng li trc khi con bn mun dng
Tm li, mi ngy bn s dy c 25 t, chia thnh 5 ct, mi ct 5 t. Mi

ngy con bn s nhn thy 5 t hoc mt t mi trong mi ct v mi ngy
cng s c 5 t b i.
Ngoi ra bn phi nh nguyn tc quan trng l khng c lm cho tr chn.

Nu tnh trng xy ra, chc chn tin tro th ca bn l rt chm.
Nu bn lm tt, trung bnh tr c th hc c 5 t mi ngy, thm ch l 10

t. Nu bn kho lo v nhit huyt th con s ny c th cn hn.
Khi tr hc xong nhng t v c th, bn hy sn sng chuyn sang

bc tip theo trong qu trnh c. Tip theo s l hai bc kh khn nht.
Nu tip tc thnh cng, bn s thy tht kh khn nu ngn cn tr c nhiu
hn.
By gi, c b m v con nn tip cn tr chi c ny mt cch thch th v

say m. Hy nh rng, bn ang xy dng tnh yu i vi vic hc cho tr v
tnh yu y s c nhn ln nhiu ln trong sut qung i cn li. Hay ni
chnh xc hn th, bn ang cng c li nim say m hc hnh sn c nhng
c th s bin n tr thnh suy ngh v ch hoc thm ch tiu cc trong tr.
Hy chi tht thoi mi v nhit huyt. By gi bn hy b sung thm cc danh
t ch cc vt dng quen thuc xung quanh tr.

T vng trong nh
T vng "trong nh" gm cc t ch vt quen thuc, thc n hay cc con

vt.
Lc ny, vn t ca tr c th ln ti 25-30 t, i khi tr s phi n lc ghi

nh nhng t hc. Nu c phi n lc nh th mi tr s rt mau chn. Tr
thch hc cc t mi nhng khng mun n li cc t c. C th bn vn c
gng kim tra tr. ng lm nh th. Kim tra ch khin cho tnh hnh cng
thng thm v tr c th cm nhn thy iu ny. Tr cng s thy cng thng
v khng ho hng g vi vic hc. Chng ta s ni v cch kim tra trong
chng tip theo.
Hy m bo rng con bn thy bn yu chng nhiu nh th no v tn trng

chng trong tng c hi.
Qu trnh c nn l thi gian vui v v hng th. N s tr thnh phn thng

v gi cho bn v b v nhng n lc b ra.
Tn cc vt:

Danh sch ny nn c b sung thm hoc b bt i tr bit n tt c
cc vt xung quanh mnh v trong gia nh.
By gi hy tip tc tr chi vi tr bng nhm t s hu.
Nhng t s hu (Nhng t thuc v bn thn tr):
Thc n:
Cc con vt:

Cng ging nh cc phn trc, danh sch ny nn c b sung v thay th

tr bit cc vt mnh c v nhng tr thch nht.
R rng l, danh sch ny s thay i theo thi gian, khi con bn mi c 12

thng tui hay 5 tui. Con bn ang hc t theo cch vn hc cho ti by gi.
Danh sch ny c th thay i t 10-50 t ty b m v tr chn.
Danh sch t c (n gi c khong 50 t) ton l danh t. Nhm t tip theo

trong t vng gia nh l nhm t ch hnh ng v cc ng t ln u tin
c gii thiu.
Cc hnh ng:

phn hc t ny thm vui v m c th minh ha hnh ng v ni, v d

vi t nhy m s ni "M ang nhy". Sau m cho tr nhy v ni "Con
ang nhy", tip theo m gi t cho tr xem v ni "T ny ang nhy". Bng
cch ny m s dy ht cc t ch hnh ng. Tr s rt thch v qu trnh ny
c s tham gia ca tr, ca m (hoc b cng cc hnh ng v hc)
Khi tr hc xong cc t trong gia nh, c th chuyn sang giai on tip

theo. By gi tr hc c hn 50 t, c bn v tr chc chn rt vui. C
hai vic cn lm trc khi chuyn sang bc tip theo, phn u ca on
cui cng trong qu trnh hc c.
Nu b m dy tr vi s say m (nn l nh vy) ch khng phi bn phn

hay bt buc th c b m v tr nn t mnh tn hng tng giai on hng
ngy.
Mt im na b m cn nh l tr cc k t m v cc t, d c th hin
dng vit hay dng ni. Khi tr th hin s thch th vi mt t th v bt k l do
g, b m cng nn in t ra v thm vo lng t vng ca tr. Tr s hc
rt nhanh v d dng bt k t no tr c hi.

V th, nu tr hi M, t gic ngha l g? hay "knh hin vi l g?" th cch
thng minh l phi tr li cu hi cn thn v in t ra ngay b sung thm
t vng cho tr .
Tr s cm thy mt nim vui c bit v c thm cm hng hc nhng t m

chnh mnh tm ra.
BC 2: HC CC T GHP
Khi tr c c cc t c bn n l th nn tip tc cho tr hc cc t

ghp.
y l bc chuyn quan trng gia t v cu. Cc t ghp to ra chic cu

ni gia nhng bc c bn ca qu trnh c - nhng t n l v n v t
chc tip theo - mt cu. Tt nhin kh nng c mt nhm t c lin quan,
cn gi l mt cu, l mc tiu ln tip theo. Tuy nhin, bc chuyn hc t
ghp ny s gip tr tin b vi nhng bc n gin sang giai on tip theo.
By gi, m s cho tr n li t vng v quyt nh xem c th to nhng t

ghp no t nhng t tr hc. M s nhanh chng nhn ra rng cn phi
bin i mt s t trong vn t vng ca con c th to thnh nhng t
ghp c ngha.
Mt nhm t n gin v rt d dy l nhm t v mu sc:
Mu sc:

C th to nhng t ny cng bng mu mt sau ca mi tm th. Sau

m c th c t v lt mt sau ra tr xem mu.
Tr nh c th hc mu rt nhanh v c th ch c bt c mu g khi chng

nhn thy. Sau khi hc nhng mu c bn th nn a tip cc mu phc tp
hn tr khm ph (mu chm, xanh da tri, xanh lc, mu oliu, vng, bc,
ng. . ... )
Khi gii thiu xong ht cc mu c bn, m c th lm tip bng t ghp:


Trong mi t ghp trn tr bit 2 t n l. T ghp c hai yu t lm cho

tr tha mn. Mt l tr thch nhn thy nhng t bit. Hai l d bit c 2
t nhng gi thy chng kt hp vi nhau to ra mt t mi. iu ny khin
tr rt phn khch. N m ra cnh ca tm hiu iu k diu ca nhng ch ci.
Hy chia cc t ghp lm 2 ct, mi ct 5 t. Cho tr nhn mi ct 3 ln trong 1

ngy v lin tc trong 5 ngy (hoc t hn). Sau 5 ngy, hy b mt t ghp
mi ct v thm vo t mi khc. Hng ngy hy tip tc thm mt t mi v
b i mt t c mi ct.
Khi thc hin bc ny, ngi m s thy phi bin i b sung thm nhiu t.
Tt nht l nn dy tr cc cp t tri ngha.
T tri ngha:

Ty thuc vo tui ca tr m bn cn hoc khng gii thiu cc tm th

ny vi tranh minh ha mt sau. "to", v "nh" l nhng khi nim rt n
gin vi mt a tr. Ngi ln chng ta thng hay coi y l nhng khi
nim tru tng nhng thc ra chng ngay xung quanh tr v tr c th nm
bt rt nhanh khi chng c th hin logic v trc tip. Nhng tng ny rt
gn gi vi cuc sng thng ngy ca tr, v th theo ngn ng ni th n gn
vi tri tim ca tr.
Chng ta c th dng cc t sau:


BC 3: C CC CM T
y l mt bc n gin chuyn t t ghp sang cm t. Lc ny, bc

chuyn c thc hin bng cch b sung hnh ng cho cc t ghp v to
thnh mt cu ngn.

Thm ch, vi vn t vng c bn t 50-70 t l c th kt hp c rt
nhiu. C ba cch rt hay dy cc cm t n gin v mt b m thng
minh s khng dng mt cch m dng c ba.
1. Hy ly ra 5 tn ca ngi hoc ng vt, 5 th c ch "ang" v 5 th

"hnh ng". Chn mi th mt th v to thnh cm t. c ln cho tr nghe.
Gi hy tr chn ra mt t trong mi nhm v to thnh cm t. c cm t
cho tr nghe. Cng tr to ra 3-5 cm t. Sau ct tm th i Bn c th
chi tr ny thng xuyn nu tr thch. Hy nh thay i danh t v ng t
thng xuyn tr chi lc no cng mi.
M chn:
0
2. Dng mt tm bng khong 15cmx40cm to mt ct 5 cm t. Bn s

phi gim c ch vit va 3-4 t trn tm th. By gi hy vit ch cao
khong 5cm. Cho tr xem 3 1n/ngy lin tc trong 5 ngy. Sau mi ngy
b sung thm 2 cm t mi v b 2 cm t c i. Con bn s hc nhng cm
t ny rt nhanh v vy hy sn sng chuyn sang nhng cm t mi cng
nhanh cng tt.
3. Hy lm mt quyn cc cm t n gin. Quyn ny cn c 5 cm t v

minh ha n gin cho tng cm. Ch chn kh giy cho ph hp. Nu tm
bng ca bn l 45x60cm, hy ct thnh nhng hnh vung nh lm thnh
nhng trang c 25x60cm v ch ci mu 5cm. Cc trang c ch t trc

v tch ring hnh minh ha. Tht th v khi bin cun sch ny thnh quyn
nht k n gin u tin ca tr.
2

C th s dng nhng tm hnh ca tr minh ha cho cun sch ny. Cun
sch nh b ny s tr thnh cun u tin nh du s pht trin v tng
trng ca tr . Bt c tr no may mn c c ngi m nhit huyt dnh
thi gian lm cun sch ny cng s yu thch n. Mi quyn s ch bao gm
10 trang, m c cho tr nghe 2-3 ln/ ngy lin tc trong vi ngy. Sau m
s gii thiu mt chng mi s dng nhng t vng tng t.
Nhng quyn nht k t lm nh th ny l minh chng sng ng cho cuc

sng ca tr v s dng tt c nhng bc nh tuyt vi ca tr m ngi m
no cng lu gi li trong nhng nm u i.
BC 4: C CC CU
Thc ra nhng cm t n gin chng ta nhc n trn y chnh l nhng

cu ngn. Nhng by gi tr sn sng cho bc quan trng tip theo sau
khi phn bit c cc t. Gi tr c th hc c cu hon chnh th hin
suy ngh y hn.
Nu ch c th hiu c nhng cu chng ta tng gp th kh nng c

ca chng ta s b hn ch. Tt c nim say m khi lt m mt cun sch nm
trong qu trnh tm kim cun sch ni v nhng iu m trc y chng ta
cha c bao gi.
By gi, chng ta c th s dng cc phng php tng t nh khi hc cm

t. Tuy nhin mt cu phi c nhiu hn 3 t. Thay v chn ra 5 danh t v 5
ng t to thnh nhng cm t n gin nh "m ang n", chng ta hy
thm vo 5 vt ta ni "M ang n mt qu chui".
Khi to nhng cu 4 t s dng 3 phng php nh trong phn hc cm t th

bn c th b sung thm cc trng t v tnh t to thnh mt cu ng:
Khi vit thm t, bn cn thu nh c ch mt cht. Gi c ch ch cn 3,5cm.
Nu ang chi tr cu to cu, bn s thy rng tr rt thch th khi to ra

nhng cu hi hc.
4
Nu hc cu hiu qu, m v b s cng to ra nhng kt hp cu l, nghe rt
vui v bui hc s kt thc trong s vui v. V mi cu u c t trn cc
tm th hoc trong sch cu to t cc t n l nn bn s phi c trc
cn thn, c th con bn s lt qua cc cu rt nhanh.
S rt thng minh nu bn ch dng khong 50 t v cng tr to thnh cng

nhiu cu cng tt. Bng cch tr s thc s nm bt c cc t ny. S
t tin ca tr s tng ln khi gp bt k cu mi no tr cng s c th c
c.
Trong giai on ny, bn s vn gii thiu ng liu cho tr. Bn s c to cc

cu hoc sch cho tr nghe. Ty thuc vo tui, kh nng ngn ng, tnh
cch m bn c th ni to mt s t no mt cch v tnh hoc c to c
cu. Nu tr cng ni t nhin th rt tt. Chng ta s ni thm v vn ny
chng sau.
V chuyn t nhng cu 4 t sang cu 5 t v di hn nn bn s khng cn

ch trng trn tm th 15cmx40cm hay cun sch 25x30cm na.
By gi bn s tip tc phi lm ba vic sau:
1. Gim c ch
2 . Tng s lng t
3. Thay i mu ch t thnh en

Hy bt u bng vic gim c ch xung mt cht. Bn khng phi gim qu

nhiu nu khng tr s kh c Hy th ch cao 2,5cm v dng trong vi tun.
Nu khng vn g th bn chuyn sang tng lng t. Nu dng cu nm t
th gi bn c th chuyn sang cu su t. Tuy nhin vn c ch 2,5cm.
Gi hy tip tc vi cu su t mt thi gian. Nu khng vn g, hy gim
c ch xung cn khong 2,2cm. Nguyn tc quan trng ca bc ny l
khng gim c ch v tng s lng t cng lc. u tin hy gim c ch
mt thi gian ri sau mi tng s lng t.
Hy lm hai vic ny dn dn. Nh rng cu khng nn vit qu to hoc r

rng nhng cng ng qu nh v ri mt. Bn khng bao gi nn lm bc
ny mt cch qua loa.
Nu gim c ch hoc tng s lng t qu nhanh, bn s thy tr gim dn

hng th. Tr s khng nhn vo cc ch ci na m quay ra nhn bn v cc
tm th qu phc tp vi tr. Nu iu ny xy ra, hy quay v c ch v s
lng t m bn s dng trc . Gi mc ny mt thi gian trc
khi c gng chuyn sang mc tip theo.
Bn khng phi thay i c ch hay mu sc ca tng t ring l. Thc ra,

chng ta thy rng vic gi nguyn c ch to s d dng hn cho c m v b.
Tuy nhin, khi lm sch vi cc ch ci 2,5cm hoc 6 t trn mt trang hoc
6
di hn, chng ti khuyn bn nn i t mu sang mu en. V cc t nh
hn, nn mu en s to s tng phn tt hn trn nn trng.
By gi n bc cui cng - th v nht trong tt c cc bc: lm quen

vi sch. Chng ta c nhng nn tng vng chc vi sch t ghp, sch
cm t v sch cu nhng nu nhng bc ny l b xng th bc tip
theo s l phn tht.
Con ng tr nn r rng, v th hy tin hnh.
BC 5: C CC CUN SCH
By gi th con bn sn sng c mt cun sch trn vn. Thc t l tr

c rt nhiu nhng cun sch kiu ri rc v c c cc t n, t ghp,
cc cm t, v gi l lc chng mun c mt cun sch thc s
Qu trnh chun b k lng cc bc trc chnh l yu t then cht gip

cho tr c thnh cng cun sch u tin v l nn tng tr c th c
thm nhiu cun sch khc. Chng ta to dng cho con mt nn tng khi
gip con c c cc t n, t ghp, cm t, v cu vi mu ch to. Nhng
n bc ny tr s phi c vi c ch nh hn v vi s lng t nhiu
hn trn mi trang.
Tr cng nh th bc ny c cng nhiu th thch hn. Chng ta cn phi

nh rng ta dy tr tp c v pht trin phng php c trc quan mt
cch chnh xc nh cc bi tp th dc.
Trong trng hp c ch b gim i nhiu v con bn cha th c c ch
y mt cch d dng th bn cn ch loi ch no l ph hp v d c khi

bn cng con thc hin bc ba v bc bn. V nhng t m bn tr c
ging ht vi nhng t m chng c, ch khc l theo cc bc c ch
nh dn i. V bn c th nhn thy rng nu nh con mnh vn nm bi rt
nhanh th tc l phng php hc trc quan ca tr tng i nhun

nhuyn. Thm ch, gi s mt a tr c th hon thnh bc hai v bc ba
thnh cng vi t c c ch 5cm nhng chng vn s gp kh khn khi c
nhng t y nh vy trong sch. Cu tr li n gin l v trong sch ch qu
nh. Chng ta u bit rng tr c th c tt vi c ch 5cm. Vy th gi
chng ta hy chun b cho tr c thm nhiu t v cu n gin vi c ch
ny. Hy dng nhng t, cu n gin, d hnh dung tr khng thy chn.
Sau hai thng, hy tr li vi cun sch c c ch nh hn.
Hy nh rng nu ch in qu nh th chnh bn cng thy kh c. Nu lc

tr ba tui th bn nn chn cun sch c c ch 2cm l hp l. Nu tr t hn
2 tui th bn nn chn nhng cun sch c c ch t 2,5cm n 5cm. Lc ny
mi l c thc s. Qu trnh c s gip cho no tr pht trin hn nhiu so
vi nhng tr khng c.
Lc ny, cc bn cn phi tm nhng cun sch ph hp dy con c. Hy

tm nhng cun sch c cha nhng t mi m bn tng dy con bn trong
cc t ring l, trong t ghp v trong cc cm. Vic la chn sch l cc k
quan trng v cn phi m bo nhng yu cu sau:
1. C cha khong 50 n 100 t vng
2. Mi trang phi c nhiu hn mt cu
3. C ch cn phi t 2cm tr ln
4. Vn bn cn c t ra trc v tch ri vi nhng ch thch
i khi bn cng cn phi lm n gin bi c i ph hp vi vic c ca

tr, hoc i khi bn c th tm thy nhng cun sch c nhng minh ha p
mt, nhng ni dung th li n iu hoc nhm chn. Trong trng hp
bn nn vit li bi c s dng nhiu t ng chau chut hn vi nhng cu
trc cu y hn.
Ni dung ca sch cng cn sinh ng. L do v sao tr mun c cng ging

nh l do ca ngi ln. Chng cng mun c gii tr v hc hi, nn chng
8
cng s thch nhng cu chuyn phiu lu, nhng cu chuyn c tch, hoc
huyn b. C hn mt th gii huyn o vi nhng chi tit h cu tuyt vi
v ang c vit ra cho chng. Bn tr cng thch c nhng cu chuyn c
tht, nht l nhng cu chuyn ni v cuc sng ca nhng ngi hoc ng
vt m chng bit.
C l, nguyn tc n gin nht c th lm theo l tm nhng cun sch th

v, nu khng th chng s khng cun ht c mt a tr ba tui u.
Tt nht l nn t ra mc tiu cao hn bng cch c nhng cun hi kh

mt cht, thay v c nhng th khng ng c v kh hiu.
Hy nh nhng nguyn tc sau:
1. Cn to ra hoc chn nhng cun sch hp dn bn tr
2. Gii thiu trc cc t mi dng t n trc khi bt u c
3. Ch trong bi c cn r rng v ln
4. Cn tr lt sang trang nhn cc hnh nh mnh thch v theo di bi

c
Khi bn hon thnh cc bc trn th n lc bn cng con bt u cun

sch ri y. Hy ngi cng con v c cho n nghe. Con c th mun c mt
vi t thay v bn c. Nu con c mt cch t gic v t pht th tt. iu
ny ph thuc vo tui v tnh cch ca tng a tr. Khi , bn c th
c trc v cho con c theo.
Hy c tc t nhin vi ging c truyn cm v ho hng. Bn khng

cn phi ch vo tng t cho con, nhng i khi con bn li mun bn lm th.
Nu ch mun, bn c th lm nh th, min l bn khng lm chm chng
trnh dy con.

Hy c khong hai, ba ln hng ngy trong vi ngy. Mi cun sch s c
nhng ni dung v c im ring. C nhng cun bn ch cn c chng
trong vi ngy, c nhng cun bn phi c hng ngy trong vi tun. Con ca
bn gi bt u vi th vin sch ca ring mnh. Ngay c khi bn c
xong cun sch th con bn c th t c li, v chng c th c i c li
hng ngy nu ch mun.
LI KT
C ba cp ni bt trong qu trnh hc c ca tr. Khi a tr vt qua mi

cp y, chng s cm thy v cng h hi v sung sng khm ph tip.
Nim vui m Columbus pht hin ra mt chu lc mi cha chc ln hn
nim vui ca bn tr khi chng tri qua tng cp
Tt nhin, nim vui u tin l khm ph ra rng nhng t tr c u c

ngha ring. i vi bn tr, iu ging nh mt mt m b mt m chng
mun chia s vi ngi ln chng ta. Chng s v cng thch th v iu .
Sau , chng nhn ra rng nhng t mnh c c th kt hp cng vi nhau

v t s c nhiu tn gi hn cho s vt. cng l mt pht hin mi v
cng tuyt vi
iu cui cng chng khm ph ra c l s lm cc bc ph huynh ngc nhin.

l nhng cun sch chng c khng ch a ra nhng cu chuyn ng
nghnh, m chng cn bit gn n vi s vt, khng ch l gii m nhng t
chng c c m cn bit a ra nhn xt v con ngi v s vt. V ngc
nhin hn khi bn tr cm nhn rng cun sch nh ang ni chuyn vi
chng. Khi bn tr cm nhn thy iu ny (khi m chng c rt nhiu
cun sch) th s khng c g ngn cn c nim am m c sch ca
chng. Gi chng c th c cho d t c ngha l g i chng na v chng
hiu rng nhng t m chng hc c th kt hp vi nhng t khc to
ra mt ngha mi. Nh th, mi khi c mt ci g , chng khng cn phi
hc mt lot t nh l t mi.
0
Tht l nhng khm ph tuyt vi, v khng phi ci g cng snh c vi
nhng khm ph ny. Gi y, chng sn sng c bt k mt cun sch no
m ngi ln chn.
Ngun tri thc nhn loi ang m ra trc mt bn tr. khng ch l nhng
kin thc chng hc c t nhng ngi thn trong gia nh, ngoi hng xm
m c t nhng ngi chng khng h gp m ch bit qua nhng cun sch.
Thm ch, nh c sch, chng cn bit n nhng ngi sng cch y rt
lu nhng ni khc nhau, nhng thi i khc nhau.
: 89
Sc mnh ca chng ta t iu khin cuc sng ca mnh chnh l kh

nng c v vit. V con ngi c th c v vit, h c th truyn t vn tri
thc cho th h sau. Vn tri thc ca con ngi l mt qu trnh tch lu.
Con ngi ch thc s c coi l ngi khi anh ta bit c v vit. Nhng
a tr ca chng ta hc c g khi chng tp c l v cng quan trng.
Thm ch, chng s c chia s vi bn nhng khm ph tuyt vi ca chng v
chng s rng b m s qun mt. Nu con bn lm nh vy th hy lng nghe
mt chng mt cch chm ch y tru mn v nhng g chng mun ni l v
cng quan trng.

CHNG 8
tui no thch hp nht bt u? l tui thp nht tr bt

u hc c
WILLIAM RICKER, 1890
Gi th bn hiu c cc bc c bn trong vic dy tr hc c. Tuy

nhin, bn bt u dy con bn c nh th no v cc bc no cn c
ch trng li ph thuc vo tui ca con bn khi bn bt u chng trnh
ca mnh.
Phng php chng ti cp trn l phng php bn nn i theo v n

thc s c hiu qu. Hng chc ngn cha m s dng thnh cng bin
php nghim ngt ny dy con mnh hc c mi tui t khi mi lt
lng m cho n 6 tui. Tuy nhin, bn cn nh rng mt a tr s sinh khc
hon ton so vi mt cu b 2 tui v tt nhin mt a tr 3 thng tui
cng khng h ging mt a tr 3 tui cht no.
By gi, chng ta chia chng trnh ny thnh cc chng trnh ring l cho
mi nhm tui quan trng t s sinh n 6 tui.
Cc bc i c th cng nh th t cc bc i ny khng thay i bt k l

tui no.
chng ny, chng ta s vch ra cc phng php v sc thi gip bn

nng cao cht lng chng trnh dy c ca mnh cng nh gip bn d
dng thnh cng hn bt k tui ca con bn khi bt u chng trnh ny
l bao nhiu.
Ngay lc ny, c l c nhng bn ngh rng mnh s ch c v nghin cu

nhng phn lin quan n tui ca con mnh ti thi im ny. Tuy nhin,
mt iu rt quan trng l nu bn hiu c tt c nhng ni dung c trong
2
mi phn khi con bn ln v pht trin dn ln th bn c th bit phi thay
i chng trnh nh th no cho ph hp vi tr.
Con bn s lin tc thay i, chng trnh ca bn cng cn phi linh hot

c th theo kp chng.
Mt iu rt quan trng bn cn phi bit l nu bn d nh bt u chng

trnh khi con bn mi ch l a tr s sinh th chng trnh ca bn trc ht
khng phi l chng trnh dy c m n thc s l mt chng trnh kch
thch th gic.
Trong qu trnh thc hin "l trnh" c ny, tr s sinh cn mt bc i trc

khi thc hin bc u tin Chng ti gi l bc s khng bi v trc khi
mt a tr thc s c th sn sng cho bc u tin ca chng trnh hc
c th a tr cn phi tri qua bc s khng, mt chng trnh ca s
kch thch th gic.
Khi mi sinh ra, con bn ch c th nhn thy hai mu sng, ti. Tr khng th
nhn bit c cc chi tit. Trong vi gi hoc vi ngy sau khi sinh ra, i khi
tr c th nhn bit c hnh dng trong nhng khong thi gian ngn. Kh
nng quan st ca tr c kch thch bi nhng hnh dng xung quanh n,
ban u l trong khong thi gian rt ngn, trong vi giy. giai on ny,
nhn c cc hnh dng l c mt s c gng ca tr s sinh, do vy nhn
c cc chi tit qu thc l mt k tch i vi chng. Tuy nhin, chng s
lun c gng lm c iu v kht khao c nhn ca tr rt mnh lit.
Ban u, nhng tr s sinh nhn thy hnh dng ci u ca ngi m ang di

chuyn trc nh sng mt tri chiu qua khung ca s. Tr s sinh cng c
nhiu c hi nhn thy s tng phn gia mt hnh dng n nh mu en
trc mt khung nn sng th th gic ca chng s cng pht trin tt.

Mt khi chng c th nhn bit c hnh dng, chng s tm kim nhng chi
tit trong ci hnh dng .
Mt, mi, ming ca ngi m s l nhng chi tit u tin m chng c th

nhn thy c.
Trong cun sch ny, chng ti s khng miu t chi tit tng bc pht trin
th gic ca tr s sinh. Tuy nhin, vic ni chuyn vi tr ng vai tr quan
trng trong kch thch v pht t ln th lc ca tr .
Th lc ca tr l kt qu ca nhng kch thch v c hi. N khng phi l kt

qu ca s di truyn, ging nh ngi ta suy ngh
Nhng a tr s sinh c c hi nhn cc hnh dng v chi tit s pht trin

nhng kh nng ny nhanh hn, v vy s vt qua giai on m chc nng"
khi mi sinh ra v s c th nhn tt m khng cn nhiu c gng.
Chng trnh kch thch th gic cng cc k d dng v hp logic. V c bn,

l bn s ni chuyn vi tr khi chng mi cho i. Thc t l bn lm
iu trong hn chn thng trc khi chng c sinh ra.
Ngi ta khng cn nghi ng g v tc dng ca vic ni chuyn vi tr s

sinh. Tt c chng ta u bit rng, ngay va mi c sinh ra, tr c quyn
c nghe th ngn ng thuc v chng.
Ngn ng ni l mt s tru tng nguyn s. Chng ta c th ni rng ngn

ng ni khng tru tng hoc km tru tng hn so vi ngn ng vit, tuy
nhin thc t l tr gp nhiu kh khn trong vic gii m ngn ng ni hn l
so vi ngn ng vit. Chng ta thng ni vi tr rng "Con ngoan ca m
(mt cch tru mn); sau l "con ngoan ca m" (mt cch th ) v n
cui ngy l "con ngoan ca m mt cch rt mt mi.
Chng ta ni lp i lp li mt iu trong ba ln. Nhng thc t li khng phi

l nh vy.
4
i vi thnh gic ca mt tr s sinh th l ba tri nghim khc nhau hon
ton. Mi ln c nhng s nhn mnh khc nhau. Chng ang tm kim s
ging v khc nhau gia ba tri nghim .
By gi, chng ta hy nghin cu nhng li ch ca vic kch thch th gic.

Chng ta ly mt tm ba to mu trng c in ch "M" mu . Chng ta cm
tm ba ln v ni m". Chng ta lp i lp li iu nhiu ln trong ngy.
i vi tr, tm ba chng nhn trong mi ln khc nhau l hon ton ging
nhau. Thc t, trng n khng khc nhau bi v n khng h khc nhau. Kt
qu l n c th hc iu thng qua hnh nh nhanh v d dng hn rt
nhiu so vi qua m thanh.
Chng ta nn bt u vi nhng t n l. Hy chn by t m bn s dng
thng xuyn nht v cng l quan trng nht i vi nhng a tr s sinh

nh tn ca tr, t "M" v "B" v cc b phn trn c th ca tr. y l mt
cch "khi ng" rt tt.
Do bn bt u chng trnh ca mnh vi mt tr s sinh nn c ch trong

tm ba phi rt to. Bn phi dng tm ba c kch thc 15x55cm, ch cao
12,5cm v nt ch rng 2cm hoc hn. Cc ch phi in m c c s
sc nt cn thit i vi mt a tr mi sinh. Nn nh rng y l nhng kch
thch th gic u tin v trc nht.
Nu bn bt u chng trnh ca mnh khi tr va mi c sinh ra hoc

c sinh ra vi ngy, bn nn bt u vi mt t n l. Thng thng, bt
u vi tn ca con bn l cch lm hay nht. Khi bn ang b m a tr
trong tay, hy cm tm ba ln, cch con bn khong 45cm ri ni tn ca
con bn. Gi th hy gi nguyn tm ba nh vy v ch i. Bn s thy a
tr c gng tm kim tm ba . Khi con bn nhn thy tm ba , bn hy ni
li tn con bn tht to v r rng. a tr s c gng tp trung quan st trong
mt n hai giy - gi th hy b tm ba xung.

Do tr s sinh khng th nhn thay hnh dng v chi tit, nn bn c th s
mun a i a li tm ba trong tm nhn ca con thu ht s ch ca
n.
Bn nn nh rng, con bn rt tp trung ch nhng th gic ca tr rt km.

Nu chng ta a i a li tm ba , con bn s c gng tp trung vo
mt vt ang di chuyn, iu l kh khn hn nhiu so vi vic tp trung
quan st mt vt c nh. V vy, bn nn gi tm ba hon ton c nh v cho
con bn thi gian xc nh v tr tm ba . Ban u c th mt 10 n 15
giy, hoc thm ch l lu hn, tuy nhin bn s thy con bn s ngy cng
mt t thi gian cho vic xc nh v tr tm ba v tp trung quan st vo n.
Kh nng xc nh v tp trung quan st tm ba l kt qu ca s ln bn a

tm bin ln vi mi t bn vit ln .
Vic cung cp mt nh sng ph hp l iu cc k quan trng. nh sng nn

hng ti tm ba thay v hng vo mt ca tr nh sng ny cn phi tt
hn nhiu so vi nh sng m bn v ti s dng hng ngy.
Bn s nng cao v y nhanh qu trnh pht trin th gic ca tr t mt nng

lc nguyn s l nhn nh sng cho n mt nng lc phc tp hn l nhn
bit n ci ca m.
Vo ngy u tin, bn nn a tm ba c vit ch ln cho tr quan st 10

ln. Nu bn c th a tm ba ln nhiu ln hn th cng tt. Cc b m
tn dng mi c hi a tm bin ln v d nh thay t, thay qun o.
iu ny thc s mang li nhiu hiu qu.
Vo ngy th hai, bn chn mt t mi v li a tm ba ln cho tr quan st

10 ln. Trong by ngy u, mi ngy bn hy chn mt t khc nhau v a
ln 10 ln nh vy. Cc tun tip theo bn lp li nhng t v cng a ln
10 ln mi ngy. Lp li qu trnh trong ba tun. iu c ngha l, con
bn li nhn thy t "M" mi ln vo mi ngy th Hai trong tun.
6
Sau ba tun, nu bn bt u chng trnh ngay sau khi con bn sinh ra, chc
chn con bn s c th tp trung quan st cc t nhanh hn rt nhiu. Thc t
l, ngay sau khi bn a tm ba ln, con bn th hin s thch th v mong
i bng cch lc l c th v p nh chn ca mnh.
Khi iu xy ra cng l lc bn cm thy phn khch nht do bn nhn ra

rng con mnh khng ch nhn c m cn c th hiu c nhng th n
nhn thy, v quan trng hn l n cm thy v cng thch th vi nhng tri
nghim . Chng trnh kch thch th gic ngy cng tr nn d dng hn i
vi con bn do kh nng ca b trong vic tp trung v quan st chi tit ngy
cng c pht trin.
Trong nhng giai on u ca chng trnh pht trin kh nng quan st, bn
c th d dng nhn thy rng th lc ca b bin i mi ngy. Khi c cho
n ung v ngh ngi y , b s thng xuyn s dng th gic ca mnh,
tuy nhin b s rt nhanh mt mi. Khi b bun ng, th th gic ca b cng
gn nh ngng hot ng v quan st rt t. Khi b i, b s s dng nng
lng ca mnh vo vic i bn cho n.
V vy, bn phi chn thi im thch hp a tm ba c in ch ln. Bn
s nhanh chng hc c cch nhn bit lc no l thi im thch hp nht

v n trnh nhng thi im tr ang i hoc ang bun ng. Thnh thong,
b khng c khe trong vng mt hoc hai ngy. Khi b thng cu knh
v lun cm thy mt mi. Bn khng nn tip tc chng trnh vo nhng
ngy ny, tt nht l ch n khi no b khe li nh nhng ngy trc .
Hy bt u nh khi bn dng li. Bn khng cn phi th li t u.
Sau khi bn hon tt vi by t u tin trong ba tun, hy chn by t khc

v lp li chu k nh vy cho n khi con bn nhn bit c cc chi tit ca
chng mt cch d dng v nht qun. i vi mt a tr bnh thng m

khng nhn c s kch thch mt cch c t chc, iu s khng th xy
ra trc tun th 12 hoc mun hn. Con bn, a tr nhn c mt
chng trnh kch thch th gic, c th lm c iu ch trong 8-10 tun.
Cc b m rt nhy cm trong vic xc nh khi no con ca mnh c th nhn

thy cc tm ba v cc t mt cch d dng. Ti thi im , mt a tr s
d dng nhn bit m ca chng v ngay lp tc s phn ng li vi n ci
ca b m m khng cn bt c mt kch thch m thanh hay hnh nh no.
Cng ti thi im ny, tr lun s dng th gic ca mnh, ngoi tr khi tr qu
mt mi hoc ang b m.
Gi th bn cng thin thn b nh ca bn hon tt Bc s khng v

thc s con bn pht trin th lc ca mnh. Con bn sn sng bt
u qu trnh hc c v i theo cc bc c vch ra y
(Chng 7) Bi v con bn nhn bit c cc t n l trong mt hoc hai

thng, bn c th s dng ba nhm, mi nhm gm nm t v a ra cho b
thc hnh ba ln mi ngy.
Ti thi im ny, bn thay i chng trnh kch thch th gic ca mnh t

mc chm, thn trng sang mc nhanh hn rt nhiu. Gi con bn s
hc c vi mt tc lm bn kinh ngc m ch thng qua
nhng g n nghe c.
BT U VI TR T 3 N 6 THNG TUI
Nu bn bt u chng trnh dy c khi con bn 3-6 thng tui, con bn s

tp trung vo bc i u tin ca qu trnh hc c. Bc i ny s l tri tim
trong chng trnh ca bn.
Bn cn nh hai iu quan trng nht, l:
1. a cc t ra mt cch tht nhanh.
2. Thng xuyn thay cc t mi.

8
Mt iu tuyt vi ca mi a tr s sinh l chng u l nhng tr thc thun
khit. Chng hc mi th vi mt cch v t v khng mt cht thnh kin no.
Chng hc m hc, ngoi ra khng c ng c g khc. Tt nhin, s tn ti
ca chng ph thuc vo c im ny nhng y l mt c im ng trn
trng v vic n lun gn lin vi s tn ti ca tr th cng khng km phn
ng trn trng. Tr s sinh l nhng ngi tr thc m chng ta lun mong
mun tr thnh, tuy nhin rt t trong chng ta lm c iu . Chng yu
mn mi th c th hc hi c. S l mt nim hnh din ca chng v ca
chng ta nu chng ta may mn c c hi dy d chng.
tui t 3-6 thng tui, tr c th hc ngn ng mt cch ng kinh ngc.

Chng cng c th nhn bit c cc chi tit mt cch nht qun. Ni tm li,
chng c th tip thu ngn ng ni m khng vp phi bt k tr ngi no,
min rng chng ta a ra thng tin mt cch to v r rng. Chng cng c
th tip thu ngn ng vit min rng chng ta lm cho phng ch ln v r
rng. Mc tiu ca chng ta l phi lun gi cho cc t ln v m tr c
th lun nhn thy chng mt cch d dng.
giai on ny, tr bt u s dng m thanh ni chuyn vi chng ta. Tuy

nhin, chng ta s phi mt nhiu thng c th gii m c cc m thanh
. Tuy nhin, i vi ngi ln, tr s sinh khng bit ni.
Tr rt nhy bn trong vic tip nhn thng tin, tuy nhin chng vn pht
trin phn hi li thng tin theo cch m ngi khc c th hiu c.
V vy, chc chn s c ngi hi bn lm th no bn c th dy tr c trong

khi chng cha bit ni. Ngi ta c thng qua con ng th gic (hnh nh)
ch khng phi bng ming (m thanh). c l mt qu trnh ca vic tip
nhn ngn ng dng vit. Ni l qu trnh truyn ti ngn ng dng m
thanh (ming).

Ging nh nghe, c l mt kh nng thuc v cm gic. Ging nh vit, ni l
lnh vc thuc v nng lc vn ng. Ni v vit i hi cc k nng vn ng
m tr s sinh khng c.
Vic con bn cn qu nh c th ni c v con bn khng th phn hi

nhng thng tin m n c c khng th ph nhn mt thc t rng bn
ang nng cao v lm giu ngn ng ca con bn bng cch dy con hc c.
Trn thc t, dy tr hc c s gip y nhanh kh nng ni v vn t ca

tr. Nn nh rng, ngn ng l ngn ng, bt k n c truyn ti n no b
thng qua i mt hay i tai.
Ti Vin Nghin cu v Pht trin Tim nng Con ngi, chng ti s dng
phng php c nh l mt trong nhng cch dy nhng a tr b chn
thng s no hc ni.
c to l mt vic lm ngoi kh nng ca mt a tr 4 thng tui. cng l

li th ca chng v khng ai c nh buc chng phi lm nh vy. Tr c
th c khi bn v ti ang c - mt cch m thm, nhanh v hiu qu.
tui ny tr nh mt k thm kht thng tin. Chng c th i hi lng

thng tin nhiu hn nhng g chng ta cung cp cho chng. Khi bt u
chng trnh hc c ca mnh, bn s nhn ra rng sau mi "bui hc", tr
thng c nhu cu i hi nhiu hn na. Tuy nhin, hy t b nh lp li
cc t hoc a mt nhm t khc cho tr. C th tr s vui mng khi nhn
thy nhm 4 n 5 t v s cn mun nhiu hn th na.
Trn thc t, bn c th gii thiu ln lt ht cm t ny n cm t khc cho

tr 3 - 4 thng tui quan st sau khng lp li chng trong vi thng, nhng
bn cng nn chun b tinh thn thay i v bn s cn phi lm nh vy.
Bn nn nh rng, tr l nhng thin ti v ngn ng, v vy hy chun b sn

sng cung cp cho chng tht nhiu cc t n l.
0
Nu bn bt u chng trnh ca mnh khi con bn t 7 n 12 thng tui, hai
iu quan trng nht m bn lun phi ghi nh l:
1 . Cc bi hc phi rt ngn.
2. Thng xuyn c cc bi hc.
Nh chng ti ni, mt a tr 4 thng tui i khi mun hc lin tc
nhiu t v cm t trong mt ln hc. Tuy nhin, cch hc thc s l mt

thm ha i vi tr t 7 n 8 thng tui.
Hy ch s dng mt cm t gm nm t trong mi bi hc ngn, sau hy

b n sang mt bn.
L do tht n gin, l v tnh hiu ng ca con bn ngy cng pht trin.

Khi con bn mi ch 3 thng tui, n t ra rt ngoan ngon. N ang quan st.
N quan st cc t ca n mt cch cn thn trong thi gian di. Chng ta,
nhng bc cha m, cm thy hnh phc v iu ; v vy chng ta b y vo
thi quen l a ra cho chng tt c cc t trong mt ln hc. Chng ta quen
vi cch lm v iu ny rt n gin. Tuy nhin, mi ngy tri qua th con
bn cng bin i. Chng ngy cng tr nn hiu ng. Ngay sau khi chng c
th b c trn i tay v u gi ca mnh, mt th gii khc nh m ra
trc mt chng. Chng c th di chuyn v chng thm c khm ph.
Ngi bn b bng ngoan ngon, tng phn ng mt cch thch th mi khi
c nhn thy 50 t, gi khng cn ngoan ngon cht no na. Chng
khng c thi gian cho nhng bi hc c ca bn na. Chng ta cm thy
tht vng v mt ht ng lc. C l chng khng mun hc na. Chng l
chng ta lm sai iu g chng?
Tr cng cn phi thay i. Chng ang c mt khong thi gian hc c tht

l tuyt vi v nhng t ng t nhin bin mt. Khng phi l chng khng
thch hc c na, m bi v lch lm vic ca chng ngy cng tr nn bn

rn hn m thi. Gi th chng c c mt ta nh m khm ph. Tt c cc
cnh ca t bp cn phi c m ra ri ng vo, rt nhiu phch cm in
cn phi c nghin cu k lng, mi ci lng bung ra t tm thm di
sn cn phi c nht ln v n ht trc khi tri ti. . . Bn phi tha nhn
rng, tr rt thch th khi tm kim v p v nhng ci bt ca chnh mnh.
Chng vn thch c khm ph vic hc c, tuy nhin chng khng c
thi gian hc 50 t mt lc. Nm t s l tt hn rt rt nhiu.
Nu chng ta dy chng nhng bi hc ngn, chng s nhanh chng tip thu

nhng t mi. iu ch xy ra khi chng ta lm cho chng b l im hn
tip theo bng cch chng ta ch ng cu dm trc khi chng b ri chng
ta b v gia phng khch.
Ngi ln chng ta mun tm kim mt chng trnh thun tin v trung thnh
vi chng trnh cho d l th no i na. Tr con th hiu ng - chng
khng bao gi ngng thay i. Ging nh chng ta thit lp mt l trnh, con

bn bc ti mt mc cao hn v chng ta thy rng chng ta cng cn phi
thay i nu khng s b b li pha sau.
Chnh v vy bn phi lun c cc bi hc chp nhong sau , khi s hiu

ng ca tr c nng ln, bn s quen vi vic a ra cc bi hc nhanh,
ph hp vi "lch lm vic" ca chng v cng l ph hp hn vi tui ca
chng. BT U VI TR T 12 N 18 THNG TUI
Nu chng ta bt u chng trnh hc c ca con bn khi con bn tui

ny th bn nn nh hai iu:
1. Cc bi hc phi rt rt ngn.
2. Hy dng li trc khi tr mun dng li.
Trong chng trnh hc c, bn s ch trng bc i tin v bc i th 2

(Chng 7). Nu bn bt u chng trnh hc c ca mnh khi con bn ang
2
tui pht trin c bit ny th s thay i cn thit nht l cc bi hc
phi rt rt ngn.
iu quan trng nh vy l v lc s pht trin tnh hiu ng ca tr l

cc k quan trng.
Khi 12 thng tui, tr hoc c th bit i, hoc bt u trong qu trnh tp i,

chen vo gia mi ngi, c trong khi chng ta nm tay dt chng i
nhng bc i u tin. Khi tr 18 thng tui, n s khng ch i vng m cn
bt u bit chy. thc s l mt k tch trong vng su thng ngn ngi.
c th t c kt qu tuyt vi nh vy, tr phi rt to bo cng nh
phi u t mt lng khng nh thi gian v cng sc.
Khng c bt c thi im no trong cuc i m s vn ng th cht ca b

li ng vai tr quan trng nh thi im ny. Bn s nhn ra rng nu bn lm
theo con bn, n gin ch l mi hnh ng con bn thc hin trong ngy,
chc chn bn s cm thy mt nhoi ch sau ng mt gi ng h. iu ny
c kim chng.
Khng mt ngi trng thnh no c kh nng v th cht vn ng
nhiu nh mt a tr bnh thng t 12 n 18 thng tui lm c trong

mt ngy. Nhng hot ng th cht ny ng vai tr rt quan trng cho s
pht trin ca tr nh. Trong giai on ny, chng ta phi c bit khn kho
trong vic thay i chng trnh hc c sao cho ph hp vi nhng hot ng
th cht c cng ln ca chng. Ti thi im ny, s dng mt nhm
gm nm t cho mi ln s l ph hp nht. Tuy nhin, trong giai on ny, i
khi chng ta c th s cn phi gim xung cn ba hoc hai, thm ch l mt t
cho mi ln dy b hc. Khng c mt nguyn tc dy c no hu hiu bng
vic bn lun dng li trc khi con bn mun iu xy ra..
Lun dng trc khi con bn mun dng li.

Nguyn tc ny l ng i vi tt c mi ngi mi giai on pht trin
v trong mi tui.
Tuy nhin, n c bit ng i vi tr t 12 n 18 thng tui.
Chng cn mt Thi gian biu tn sut cao v thi gian ca chng dnh
cho mi vic l rt ngn. Mt thi gian biu bao gm nhiu vic ngn gn s
ph hp vi tr hn. Thc t l chng rt cn nhng giy pht ngh ngi ngn
ngi v qu gi ny.
Chng thch th vi c chng trnh hc c ca bn t bc i u tin vi

mt t n l cho n bc i th nm vi mt cun sch nhng chng ch
tp trung vo bc u tin v bc i th hai do chng l "nhng con ngi
bn rn" v khng c nhiu thi gian dng li mt ni no qu lu.
Cc bui hc ngn v th v s l s la chn tt nht cho tr . BT U VI

TR T 18 N 30 THNG TUI
Bt c mt s mi m hoc khc bit no i vi tr t mi tm n 30 thng

tui s u l mt th thch i vi chng. Tt nhin, chng rt c nng lc v
s nhanh chng vt qua bc u tin v bc th nm mt khi chng ta c
mt chng trnh dy c nht qun. Ba iu quan trng cn phi nh khi bn
dy c cho ngi bn nh tui ny l:
1. Chn nhng t chng thch nht.
2. Tng bc khi ng chng trnh hc c.
3. Chuyn t cc t ng v nhm t n l ln thnh cc cu thnh ng cng

nhanh cng tt.
4
Chng pht trin theo tng ngy v xy dng cch suy ngh ca ring mnh.
Chng bt u hnh thnh s thch v s ght. Mt cu b 18 thng tui khng
cn l mt tr thc thun khit nh mt a tr s sinh ba thng tui.
Nu chng ta bt u chng trnh dy c bng phng php kch thch th

gic vi mt cu b 18 thng tui th iu u tin chng ta phi ghi nh l
chng l mt chuyn gia ngn ng v kha cnh m thanh. Mc d cu b
bi b trong nhiu thng nay, nhng ch lc ny chng ta mi c th hiu
c nhng m thanh ca chng l nhng ngn t. Khng c g ngc nhin
khi chng nhn ra rng cui cng th mi ngi cng hiu c nhng g
chng ni v chng c rt nhiu iu ni, cng nh c rt nhiu yu sch
i vi ngi ln.
Mt iu quan trng bn lun phi ghi nh l nu mt tng no l

tng ca chng th l mt tng tuyt vi; cn nu tng xut pht
t mt ni khc th c th s khng nhn c s tn ng ca chng.
Khng mt ai c th chim lnh v tr trung tm nhanh chng v t tin nh

nhng ngi bn tr ny. y l nim t ho ca chng v bn lun phi nh
iu ny.
Hy quan st mi trng ca chng. Quan st nhng g chng yu thch. l

nhng th chng mun c nhn thy khi hc c. Chng hon ton khng
cn thch th vi nhng ngn chn v ngn tay ca chng na. Thay vo ,
chng s mun cc t vng ca chng phi phn nh c cc th "ln lao"
hn nh thc n, hnh ng, thm ch l cm xc. Bn c th dy tnh t v
trng t cho con bn. V vy, iu u tin bn cn phi nh l chn cc t
ng tht cn thn. Hy tm nhng t con bn thch v vt b nhng t con bn
khng cm thy thch th.

iu th hai bn cn phi nh l, vi nhng ngi bn nh ny bn khng th
i t con s khng n mt chng trnh dy c ton din ch trong mt ngy.
Thay v bt u vi ba nhm nm t ging nh cp n trong Chng
7, chng ta ch nn bt u vi mt nhm gm nm t. iu ny c th s lm
chng khng vui, v vy bn nn d dnh chng mt cht.
Chng s thch nhng t mt khi chng quyt nh l tng v nhng

t ca chng, tuy nhin ban u l nhng t ca bn v chng khng bit
nhng t y.
Hy cho chng quan st nhm gm nm t tht nhanh ri b cc t sang

mt bn. Sau tr li vo mt thi im thch hp. Vi ngy sau, bn a
thm mt nhm nm t khc hoc nhiu hn. Khi s quan tm ca chng tng
ln, cng vi thi gian, bn hy cho chng quan st cc nhm nm t khc
nhau.
Tt nht l bn nn b "i" chng mt cht chng i hi bn nhiu hn.

Trong qu trnh dy c, bn nn hi con bn xem t no chng thch v hy
chiu theo thch ca chng.
Ngay sau khi cho con bn hc cc t v nhm t c th to c cc

cu thnh ng, bn hy cho con bn hc nhng cu thnh ng . Chng s
thch nhng cu , v vy bn khng cn phi i n khi bn cho chng
hc hng ngn t n l. Chng khng cn l mt a tr s sinh. Chng s
thch nhng cu hn l nhng t n l, v vy hy cho chng hc cng sm
cng tt.
Chng s rt thch th bt u bc th ba hoc cc bc cao hn na

trong cun "gio trnh hc c ca bn ngay sau khi bn chn nhng t
c s dng trong bc u tin v nhng nhm t s dng trong bc
th bai, v bn bt u bc u tin theo s tin ha, pht trin thay v
mang tnh cch mng.
6
Mt a tr 18 n 30 thng tui s c to nhng t chng c hc. Nh mi
ngi bit, mt a tr 2 tui s lm mt cch chnh xc nhng g chng thch
nht. Nu chng thch c go to ln nhng t chng hc th chng s lm
nh vy. Nu chng khng mun c nhng t , chng s khng c. Ni
tm li, bn nn dy con bn cho d chng ang bt k tui no v phi
nhn nhn c rng chng c quyn th hin s hiu bit theo cch ring ca
chng - hoc l s khng g c.
Tr tui ny hoc ln hn thng mun thc hin ngay bc cui cng

(bc th nm ) ca Chng trnh Hc c.
Tuy nhin, tr s cn phi i theo cc bc i, bt u t bc u tin c

th i su vo s thch ca chng bc th nm. Chng s mun c sch,
v cng nhanh cng tt, nhng chng s cn nhiu thi gian hn mt cht
hc cc t n l so vi tr 12 thng tui.
Ba iu quan trng bn nn ghi nh l:
1. Tr mun c nhng t phc tp
2. Chng khng th hc cc t n l nhanh bng tr 12 thng tui.
3. Chng mun c sch, cng nhiu sch cng tt.
tui 40 thng tui, tr khc hon ton so vi tr 12 thng tui. Lc ny

con bn l mt cu nhc hoc mt c b ri.
tui ny, con bn s khng i bng c v tr trung tm mi thi im

ging nh cch y mt nm. Tuy nhin, tnh cch ca con bn ang c
hnh thnh mt cch nhanh chng, cng nh s thch v s ght.
Con bn phi gip bn thit k xy dng chng trnh hc c. Nn bn nhn

thc c iu ny, chng trnh ca bn s rt sun s ngay t nhng bc

i u tin. Thay v s dng cc b phn trn c th, bn hy bt u vi
nhng lnh vc m thu ht c s quan tm ca con bn nht. Nu con bn
thch xe hi, bn hy bt u chng trnh hc c vi nhng t lin quan n
xe hi. i vi ti v bn, y c th l mt cch tinh t tuy nhin n c ngha
l chng ta bt u bng phn ngn ng ca tr m chng thch th nht.
Chng cn c mt i ngi hc nhng t n gin nh con mo hay ci
m. ng ngi s dng nhng t gn lin vi cc b phn ca c th ngoi
tr nhng t nh s u lu xng n, xng cnh tay. iu ny s kch
thch chng v nhng t ny c th gip tr m rng vn t ca mnh.
Bn nn nh rng, chng khng cn l nhng a tr 12 thng tui na.

Chng khng th hc nhng t n l nhanh nh nhng a tr 12 thng tui.
Bn cn phi dng li nhng t bn s dng trc gip con bn c
tt hn.
iu khng c ngha l bn nn t ra l mt ngi thy "keo kit". Chng

vn c th hc vi tc ng ngc nhin, chng qua l khng th nhanh bng
tc hc ca mt a tr mt tui thi.
Bn nn chuyn sang s dng cc cm t, cu thnh ng hay sch dy cho

con bn tui ny nhanh hn nhiu so vi mt a tr mt tui. Mt ln
na, mt a tr t tui hn s tip nhn nhng thng tin th nhanh hn v lu
gi n mt cch n nh hn m khng cn nhiu s c gng. Cm t, cu
thnh ng v sch l nhng phng php ph hp nht n li t vng theo
cch mi, th v v hu ch i vi mt a tr t ba mi n bn tm thng
tui.
Thm ch ch cn vi mt ln hc, con bn c th ngh rng con bn bit t

, n gin l bi v con bn nhn ra rng n nhn thy t trc y.
Tuy nhin, thc s l chng cn thi gian khm ph nhng t nhiu hn
na trc khi c th lm ch chng.
8
Bn c th s dng li nhng t bn dy trc nu cng lc bn a
ra c nhng t mi cho con bn hc. Nu con bn bit rng chng c
hc nhng t mi hng ngy th chng s cm thy rt thch th khi c nhn
thy nhng t hm trc , v thm tr l nhng t trc hai ngy.
Xin c nhc li mt ln na, cha kha thnh cng l hy cho tr hc

nhng cm t cu, sch cng nhanh cng tt. iu ny s to ra s khc bit
cho chng. Nu bn lc no cng ch s dng nhng t n l, bn s lm hi
con bn. Chng mun c thc s s dng nhng t n l ca chng cng
nhanh cng tt.
Chng thch bc th nm nhng chng cn phi thc hnh tht nhiu l

bc th ba v bc th t m bo chc chn rng bc i u tin v
bc i th hai ca chng c cng c.
BT U VI CC C B, CU B (T 48 THNG N 72 THNG TUI)
Mi th quan trng i vi tr t 30 n 48 thng tui th cng tr nn quan

trng i vi tr c tui t 48 n 72 thng tui.
Chng ta hy tm tt li:
1. C th chng khng tip nhn nhng t n l nhanh bng mt a tr 12

thng tui.
2. Chng khng lu gi (nh) c nhng t n l mt cch d dng ging

nh nhng a tr 12 thng tui.
3. Chng s c nhng s thch v s ght c pht trin mt cch mnh

m.
4. Chng cn c nhng cm t, cu thnh ng v sch cng c li nhng

t n l chng c hc.

5. Hy chng l nh thit k ca chng trnh hc c bng cch cho php
chng la chn nhng t vng chng thch hc.
Ti thi im ny, cc b m thng nhn con mnh mt cch m chiu v

ni: "Ny con yu, m ngh l con gi ri".
Thc ra th khng phi nh vy.
Vng, so vi mt a tr 6 thng tui th mt a tr 2 tui thc s gi ri.

Tr 4 tui r rng l nghch ngm hn tr 8 tui, thm ch l hn c tr 6 tui,
v vy bn khng cn phi lo lng m hy lm quen vi iu .
a con 4 tui ca bn ha hn s nhn c rt nhiu m khng c g phi

mt c. Mt ln na chng ta bt u t nhng s thch ca tr. Nu chng
thch c nghch vi cc dng, dng c, bn hy xung tng hm v li tt
c mi th ra xem chng l nhng ci g. Sau bt u dy con bn nhng
t n l gn vi mi dng c trong nh. Bn hy c gng tm nhng
t gn ngha v ng ngha dy cho tr.
Khi , bn c th dy con bn t "bo" v sau thit lp mt nhm t c

ngha gn vi t "bo" to bo, y , mp mp, bo ph hoc phc phch.
iu ny s rt thch hp vi tr.
C hng trm ngn t ting Vit bn la chn. Bn s khng kh khn g

chn ra hng trm, hng trm t m con bn thch.
Xin nhc li mt ln na, bn ng "ng qun" vi t con mo hay cc m.

Hy bt u vi nhng t phc tp v lun s dng nhng t phc tp. Mt
khi con bn ha nhp c vi chng trnh hc c ca bn th hng ngy
chng s tip nhn c nhng t chng thch mt cch rt d dng. Bn s
d dng dy con bn nhng t vng i sng hng ngy v c th lm iu
ngay khi bn va bc chn vo ti ca. iu quan trng l bn phi bt u
trong "th gii" ca con bn chng ng chi tr "hc c" cng bn.
0
Nu bn dy con bn s t vit mt cun sch nh th bn hy vit
cun sch . Bn khng cn phi i n khi bn dy con bn c hng
tram t n l. C th bn s phi vit hng chc, hng chc cun sch c
ch ln. s ch l mt s u t rt nh v thi gian v cng sc so vi s
thch th ca chng khi ngu nghin c cun sch u tin.
Chng ti bit rt nhiu a tr 6 tui c th c vanh vch nhng cun

sch dnh cho hc sinh lp Bn th vin gn nh ca chng, trong khi chng
ch bt u hc c khi chng "gi" tui 48 thng tui.
Ti thi im ny, cc b m thng rt mun con mnh c cng to cng tt.
c to l mt vic cc trng tiu hc v mu gio yu cu hc sinh ca mnh

phi lm chng minh mt iu l chng bit c.
Trn thc t, c to c th tc ng tiu cc n thm ch l nhng ngi c

gii. Khi tc c gim th mc c hiu cng s gim i. Khi mc hiu
gim i th cng l lc ngi c khng cn cm thy thch th na. Nu chng
ta yu cu mt ngi ln c to trang nht ca mt t bo sng, khi c xong
anh ta s nhn ra rng anh ta cn c li trang bo xem t bo
vit v vn g.
i vi cc bn v ti th c to chng c g l th v c. y thc s l mt
tng ti v nhng a tr ny ang phi n lc hc c tui t su
n by tui mt tui khng th d dng lm c iu ging nh khi
chng cn nh hn.
Thm ch vi nhng a tr nhiu tui hn, vic i hi chng phi c to s

lm gim kh nng c ca chng mt cch ng k. Bn nn nh rng, khi
tc c gim th mc c hiu cng gim i nhanh chng. V vy, bt c
iu g nh hng ti tc c cng u tc ng tiu cc n mc c

hiu. Nhng a tr c hc c sm thng l nhng ngi c kh nng
c nhanh.
Xin c nhc li, vn ct li y rt n gin: ngi ta dng mt v

thng qua con ng hnh nh c ch khng phi l thng qua ming v
li ni. Nu con bn mun c cho bn nghe th iu l rt tt. Nu
khng phi l nh vy th hy chng c thm. Bng cch ny chng s c
nhanh hn v hiu qu hn.
Nh vy, chng ta tm hiu nhng yu t c bn nht ca vic dy hc c

hiu qu, cc bc dy tr c v cch bt u vi tr mi la tui khc
nhau.
KIM TRA, TH NGHIM
Chng ta ni nhiu v dy c nhng hon ton cha nhc g n vic kim

tra.
Chng ti chn thnh khuyn cc bn l khng nn kim tra con bn. Tr thch
hc nhng khng thch phi lm bi kim tra. V vn ny th chng rt ging
ngi ln. Kim tra l mt i nghch ca vic hc. Kim tra to ra nhiu cng
thng.
Dy tr l tng cho tr nhng mn qu ngha.
Kim tra tr ng ngha vi vic yu cu chng phi tr tin trc cho nhng
mn qu .
Bn kim tra tr cng nhiu, tr cng hc km v cng khng mun hc. Bn

kim tra tr cng t, tr hc cng nhanh v cng mun c hc.
Hiu bit l mn qu qu gi nht bn c th dnh tng cho con bn. Hy
ho phng vi con bn nh l bn cho chng n hng ngy vy.
Nh th no th c gi l kim tra ?
2
Nh th no th c gi l kim tra? V bn cht th l vic bn tm hiu
iu g con bn cha bit. l a con bn vo nhng tnh hung kh x
bng cch cm th ch ln tay v ni y l ci g? hoc "hy c to bi vit
ny cho ba ca con nghe no". i vi tr, iu s hon ton thiu tn trng
v nh vy s lm chng ngh rng chng ta khng tin chng bit c ngoi tr
vic c phi chng minh i, chng minh li iu
Kim tra tr t mt khng hay cht no v n s phi by ra nhng g tr khng

bit
C ln Winston Churchill vit li nhng tri nghim ca bn thn khi cn

ngi trn gh nh trng nh sau:
"i vi ti nhng bi kim tra thc s l nhng phin ta cng thng.
Nhng mn hc m cc thy hay cho kim tra nht hu ht l nhng mn ti

ght nht. Ti mun ngi ta hi ti nhng g ti bit. Tuy nhin h lun c
gng hi nhng g ti khng bit. Khi ti sn sng th hin s hiu bit
ca mnh th h li tm cch vch trn s thiu hiu bit ca ti. Cch lm
ny ch mang li mt kt qu duy nht l: Ti lm bi kim tra rt t".
Nh chng ti ni, cc bi kim tra ch lm cho kh nng hc cng nh tnh

sn sng hc ca tr gim i m thi.
ng bao gi kim tra con bn cng nh ng ai lm iu vi con bn.
Cc c hi gii quyt vn
Vy cc b m s lm g? Cc m m khng mun kim tra con mnh, h mun

dy con ca h v to ra cc c hi tri nghim s th v ca vic hc v hon
thnh vic hc.
V vy thay v kim tra tr, bn hy mang li cho tr nhng c hi gii quyt

cc vn .

Mc tiu ca vic to ra cc c hi gii quyt vn l tr c iu kin th hin
ht nhng g chng mun bit nu chng mun lm nh vy
iu ny l hon ton tri ngc vi cc bi kim tra. Mt c hi gii quyt vn

n gin cng c th ch l s dng hai trong s nhng tm ba m chng
thch. Hy ni vi con bn rng bn chn to v chui, sau hy hi u l
chui y l mt c hi tt tr c th quan st v chm tay vo cc tm ba
nu chng mun lm nh vy. Nu con bn nhn vo tm ba chui v chm
tay vo n, t nhin bn s tht ln v hnh phc. Nu con bn nhn vo tm
ba to, bn ch cn ni "y l to cn y mi l chui. Bn s thy hnh
phc, y hng hi v thoi mi. Nu con bn khng phn ng li trc cu
hi ca bn, hy a tm ba chui li gn con bn mt cht v ni "y l
chui con " theo mt cch nh nhng v nhit tnh nht. Nh vy l kt
thc mt c hi. Bt k con bn phn ng nh th no th cng l mt thnh
cng ca con v ca chnh bn. Do , nu bn lun t ra vui v v thoi mi
th con bn s thch chi tr hc ch vi bn.
Nu con bn mi ch 2 tui, bn vn c th s dng hai tm ba nhng li

a ra cu hi khc: "Sng nay con n bnh bt ng nng vi ci g?".
C hi gii quyt vn s c dnh cho a con ba tui ca bn vi cu

hi Qu g va di, va ngt li c mu vng?" .
Vi tr bn tui, bn c th hi "qu no c trng Braxin" v vi tr 5 tui

s l "qu no cha nhiu cht khong kali hn?".
Hai t rt n gin nhng c ti nm cch t vn khc nhau ph hp vi

hiu bit v s thch ca tng tr.
Mt cu hi hay l cu hi lun to ra c hi gii quyt vn .
l nhng cu hi khc hon ton vi cc cu hi t nht v ngc nghch

nh "Ci ny gi l g?".
4
Cc b m to ra rt nhiu tr chi hay cung cp cho tr nhng c hi s
dng hiu bit ca mnh mt cch thch th nht. Hy to ra cc tr chi m
v con cng tn hng tng giy pht khi chi cc tr chi .
To ra cc c hi l mt cch nh nhng tr th hin s thnh cng ca

mnh trong vic hc c cng nh bn gp phn vo s thnh cng . Nu
c bn v con bn thc s vui v vi nhng c hi, bn khng nn lm dng
m ch nn s dng cc c hi. ng dng chng qu nhiu bt k l n th v
n mc no.
Nu bn mun a ra hai t con bn la chn, th ng lm iu nhiu

hn mt ln trong mt tun. Hy c gng gi cc bui hc sao cho tht ngn.
ng to ra nhiu hn mt c hi gii quyt vn trong mi ln hc.
Mt s tr thch chi tr chn ch min rng chng ta khng s dng tr chi

ny qu nhiu. Mt s a tr khc li khng thch tr ny. Chng s lm tt c
c th khng phi chi tr ny bng cch khng phn ng g hoc lun c
tnh chn sai. Cho d l th no th vi trng hp ny bn nn b tr sang
mt bn.
Nu v mt l do no m bn hoc con bn thch th vi cc c hi gii

quyt vn th nn dng li.
Cc c hi phn hi l dnh cho bn nhiu hn cho con bn. iu lm con

bn thch th nht l hc nhng t mi v khng quay li vi nhng t c m
chng bit.
TM TT
Mt khi bn bt u dy con bn hc c, chc chn s xy ra mt trong hai

iu sau:

1. Bn s thy mi th din ra tht tuyt v ngy cng cm thy mnh nhit tnh
hn trong vic hc cch dy tr c.
2. S xut hin cc cu hi trong u bn v mt s vn s ny sinh.
Cch gii quyt vn gp phi
Nu gp vn no m khng th gii quyt hoc c iu g kh hiu, bn

hy:
1. c k Chng 7 v Chng 8. Hu ht cc cu hi lin quan n vn

k thut u c bn hai chng ny. Bn s tm li c iu m bn
b qua khi c ln u v c th s d dng gii quyt c vn . Nu
khng gii quyt c hy lm theo bc th hai sau y.
2. c k cun sch ny. Hu ht cc cu hi phc tp v vn dy tr hc

c u c cp trong cun sch ny. Sau mi ln c cun sch ny,
bn s hiu cun sch hn do bn c nhiu kinh nghim trong vic dy tr
hc c hn. Nu vn cha th gii quyt c, bn hy chuyn sang bc
th ba.
3. Nhng thy gio gii l nhng thy gio c ng y . Hy ng nhiu

hn. Hu ht cc b m, c bit l cc b m ca nhng tr nh, t khi c
ng gic. Hy nhm tnh mt cch trung thc xem mi ngy bn ng nhiu
hay t. Nu nhng iu ny vn cha th gip bn gii quyt vn th bn
nn chuyn sang bc th t.
4. Tm mua on phim "Dy con bn hc c nh th no ca Glenn Doman.

Thng tin v on phim c ng sau cun sch ny. on phim cho bn
thy cc b m dy tr hc nh th no. Rt nhiu ngi nhn thy c
s hu ch ca on phim. on phim s mang li cho bn nhng s t tin
cn thit.
6
CHNG 9
kin ca cc b m sc mnh ca tnh m !
- EURIPIDES
Cun sch ny c vit vo nm l963 v xut bn ln u tin vo nm 1964.
40 nm tri qua k t khi cun sch ra i. u tin n ch l mt danh sch

lit k chi tit cc hng dn m v ti ngh ti vit cho c y s dng
gip cc b m.
K t , nm l963 cun sch Dy con tp c c xut bn bng hn hai

mi th ting khc nhau trn th gii v vn tip tc c dch sang nhiu
ngn ng khc.
Sau c hng t cun c in v ti bn. C 5 triu ph huynh t mua

cun sch .
Khi cun u tin c xut bn, hng trm ph huynh dy con h tp c

theo cun sch ny, hu ht trong s chng c tn thng v no b. Ngy
nay, c hng trm hng nghn tr em bnh thng hay c tn thng v no b
u bit c.
Chng ta bit c iu bng cch no?
Ti sn qu gi nht m ti s hu l mt b su tp hng nghn bc th t

cc bc ph huynh gi n. H vit th thng bo cho chng ti bit rng h
hng th th no khi dy bn tr tp c, bn tr thch hc c nh th no.
H mun c thm cc ti liu v cun sch na dy cho bn tr v nu cc

cu hi lin quan n bn tr. H chia s cng ti nhng g xy ra khi bn
tr i hc v khi chng trng thnh.
Nhng l th ny l minh chng sng chng minh rng mi tr em u mun

c ch, c th hc c, ang mun v nn hc c.
S lng th gi n ti tng ln tng ngy. Chng rt lnh mnh, qu mn,

thu ht, thuyt phc v chng tr thnh mt phn khng th thiu i vi ti.
Ti ngh dng nh cc bc ph huynh c cun sch ny rt c th t m

mun bit chuyn g xy ra i vi cc bc ph huynh khc cng tng
c cun sch ny.
Cc on trch dn di y c chn ngu nhin theo ng ngha l mi

trch dn trong i din cho mt bc th.
Cc on v d di y c trch dn t hng nghn l th khc nhau.

Chng c chn khng phi do ch vit p nht hay xu nht, li vn hp
dn hay km hp dn, sinh ng nht hay km sinh ng, khoa hc nht hay
km khoa hc nht, thuyt phc nht hay t thuyt phc, cm ng nht hay t
cm ng nht. Ta c th thy cc bc th i din cho cc bc ph huynh
thuc tng lp trung lu n nhng ngi thuc tng lp thng lu nh lut
s, k s, nh vt l hc, nh gio, nh khoa hc v.v.
Tt c h u c chung mt iu l h dnh cho con mnh tt c tnh yu

thng v s u tin cao nht trong cuc sng.
Tt c tr em u c nng khiu thc s. Chng c mt s gn kt tinh thn

mt thit vi cha m, nhng ngi lun lng nghe v chiu chung chng.
l nng khiu bm sinh ca chng.
Di y l cc v d c trch dn t hng ngn l th khc nhau:
TH CA CC BC PH HUYNH
8
Lm n th li nu ti vit nh th ti bit ng rt r. Hy cho php ti gi li
cho lm quen chnh thc sau nhiu nm tm hiu v ng v cng vic ca ng
nhng hc vin nghin cu tim nng con ngi. S tht l ti cm thy
khng bit lm sao m t ht lng bit n chn thnh ca ti khi ti c
c cun sch ca ng v cch dy cho mt a tr bit c, nhng khm ph
ca ng v cng s c th hin rt su sc.
Ln u ti c cun sch l nm 1972, khng lu sau khi con trai ti ra i.
l hiu sch Smith Southampton trn b bin pha Nam nc Anh. Nm

l973 chng ti chuyn n o Mauritius n Dng. , trn b bin
y ct vng v di bng nhng cy nhit i, chng ti dy con hc c
theo nhng phng php trong sch. Cu con trai 3 tui kh thch th vi cun
sch Going to the moon ca gio s Eastman. Khi chng ti tr li Anh b m
ti phn nn rng thng b cn nh m n dnh qu nhiu thi gian c sch
trc khi i ng. Khi by tui n c sch nh a tr 11 tui. V nm 17
tui, thng b dnh c hc bng ton phn ca trng Harro trc s ngc
nhin v hi lng ca c i gia nh.
Sinh nht th 17 ca n l vo thng By.
Chng ti cng p dng phng php ny i vi hai a con gi, chng cng
thch th v ham m c sch.
V ti Jennifer, cng ni rng thng Hai ti, s bt u dy cho a con ca

bn ti - mt a tr b tn thng no - s dng bin php hc c ny, sau
khi nhng chuyn gia trng hc cho rng a tr ny phi mt su
thng na hc ch C. Mi ngi u c th thy s thng minh tot ln t
i mt xanh ca c b Anna Ross. C b mi 5 tui.
Th k vn phng ch ti lm c con trai 15 thng tui v c y cng ang dy

con hc c theo phng php ny.

Jennifer v ti tin rng phng php ny s gip Anna Ross ci thin ng k
t chc h thn kinh v gip a tr theo kp anh trai v em gi n, hoc nu hi
vng xa hn th s vt qua chng.
Cm n ng rt nhiu v tc phm ln ny, v sc mnh ca nhng pht hin

ny v v nhng li ch m n em li cho gia nh ti.
- Taunton, Anh
Ln u ti c tip cn vi nhng ti liu ca ng l nm 1963 khi em trai
ti ra i. M ti c sch ca ng (khi va mi xut bn) v c vi b ti rng

b s dy con c sch theo phng php . T lc cn rt nh, Ken c
c rt nhiu t khi cu b xem ti vi. Ba ch em chng ti cng chi cc tr
on ch. M ti thng vit nhng t mi ln chic bng en treo trong bp,
thm ch b cn vit ln nhng tm ba ct tng. Cun ghi chp kt qu cho
thy n c th c 55 t vo sinh nht hai tui v khi ba tui th c tt gn
nh mi t. N thch vit t khi cn rt nh, c th vit v minh ha nhiu cun
sch nh. Vo sinh nht ln th hai, Ken g c c 55 t v n sinh nht
th ba th cu b c th c tt.
N cng thch vit v hon thnh nhiu cun sch nh vi hnh minh ha.
Khi Ken hc tiu hc, ti hc cp hai, v ti bt u dy n hc i s v hnh

hc. N tham gia vo i tuyn thi hc sinh gii ton trng v lun l hc
sinh xut sc trong mn ton n tn by gi. S c th vit c mt cun
sch nu ti nhc li nhng thnh tu v s quyt tm theo ui ca em trai ti
t khi n cn nh. Ti hon ton b thuyt phc rng l kt qu ca nn gio
dc t sm. Ken dnh c nhiu gii thng v bng khen, ng th hai
trong lp cp ba, v hin gi cu ang l sinh vin k thut vi mt sut hc
bng ca trng i hc. Bn cnh , Ken cng thnh cng v mt x hi.
Gi y, ti c mt con gi nh. N hai tui, hin ti ang dy chu theo

hai cun sch v cch c v hc ton ca bn. Cun S gio dc nh tr l
0
qu mun (Kindergarten is too late) thi thc ti cho chu c hc nhiu
mn nh m nhc c in, v, th dc, a l, in nh, kinh thnh, bi li. . .
C b c c mt b su tp tr chi ch v thch th ngi hng gi gii
. Chu ang hc tn cc bang qua nhng ch v bn cc bang M,
tn cc nc trn th gii, tn cc v tng thng M qua nhng th tn. . . C
b t ra xut sc v ngn t, nhanh nhn v hi hc. Phi th thc rng c
b vt hn nhng a tr cng tui.
- Dallas, Texas
Ti rt hng th c nhng bc th v vic dy con hc c. iu mang

n cho v chng ti nhng hi nim th v, ti lun em theo cun sch ny,
ti nh du ngy 26/10/1964, khi Keith trn 16 thng tui. Ch mt thi gian
trc khi ng c c tc phm ti hc vin thnh tu tim nng con ngi v
ch ny. Vi n lc ca v chng ti trong vic dy Keith c, chng ti bt
u bng vic in cc tm th v ln lch dy Keith khi n trn 17 thng tui. Kt
qu hon ton nm ngoi sc tng tng ca chng ti.
By gi Keith 19 tui, tt nghip trng St Francis College v c
thay mt c lp pht biu trong l tt nghip tui 15. Keith ang theo hc ti
trng i hc Indiana vi hai chuyn ngnh y khoa v k thut v s nhn

bng tin s khoa hc trong nm ti khi trn 20 tui, hai nm sau s nhn
tm bng tin s y khoa v tip tc hc thm v chuyn ngnh y khoa.
Chng ti rt mng vi nhng thnh cng sm n vi chu. Khng nghi ng

g na, kh nng c sm ca chu ng gp rt nhiu vo nhng tin b
trong nhng nm qua, ngoi ra chu cng thnh cng v mt x hi, chu c
nhng mi quan h tt vi bn b, nhng ngi ln hn chu ti nm hay by
tui. Bn b, thy c gio rt yu qu chu.

Chu cng hon thnh kha hc organ, ghi ta v thanh nhc vi nhm nhc
ng qu St Pauls Cathollc Church thuc trng Indiana, n .
Ti hy vng nhng cu chuyn thnh cng s mang n nim vui v ng vin

khch l ng trong cng vic.
Ti cng mong mun ng hy gp Keith vo mt ngy no v r rng thnh

cng ca Keith mt phn nh tc phm ca ng.
Keith lun l hc sinh ng u lp khi l sinh vin nm th t.
- Ft. Wayne, n
Ti l mt trong nhng b m "Doman" u tin. Vo nm 1965 khi ti ang

mang thai, ti c c mt bi bo trn t tp ch Ladies Home c tiu
"Cch dy con tr thnh mt thin ti " . c xong bi bo ti cm thy mnh
va c mt khm ph mi m. N m ra mt chn tri rng ln v ti
sng. Ti gn nh khng th i c n ci ngy ti c th dn dt con ti
theo hng i tuyt vi ny.
Ti rt thch qu trnh lm cc th c, n gip ti th gin v thanh thn.

Trong sut bn nm u i ca Heather, chng ti chuyn t M ti Chi L,
Peru v Brazin, bt c ni no chng ti t chn n, chng ti u mang
theo bng trng v bt mu . Khi chng ti b kt trn tu, mi vic vn c
duy tr, chng ti vit cc t ln ca s hoc ln ct ngoi b bin. Heather
thng tho c ting Anh v ting Ty Ban Nha, sau thm ting Php khi vo
hc lp Mt Canada. Ti mong c kt qu nh vy vi mn ton.
60 nm trc, ti i du hc Anh v chng ti du hc Canada v khng ai
trong hai chng ti c th nh ra mt a tr no khng bit c cho d iu

kin
kinh t ca gia nh chng nh th no. Thm ch ngay c i vi nhng gia

nh
2
ngho nht cng c cc b c gi hay cc b gi ly lm t ho v dy ch
cho bn tr. Gn y, chng ti k kinh nghim u i ca anh khi anh 25
tui, tt nghip trung hc m khng bit c, bit vit. Qu tht, khi ngy
n v ti ng trc cha xng ti, ti s c th ni rng s ng gp v i
nht ca ti l dy cho con ti tp c.
26 nm trc, ti mua cun sch ca anh. Chng ti v ti bt u mt

cuc phiu lu th v vi con trai ti John v vi con gi ti - Christa su nm
sau.
John khng c sinh ra trong iu kin tt nht. Ti b nhim trng mu khi

mang thai v ch nm trn ging ngh ngi, sau 33 ting chuyn d John cho
i. B dy rn qun c, l phi bn phi b teo li v chu b vim phi. Bc
s ni rng John c biu hin chm pht trin tr tu so vi bnh thng. John
bit i t sm, khi c 9 thng tui nhng chm ni, khi ln 2 tui chu mi
bit ni. John c hc theo cc phng php trong cun sch ca anh khi
c 15 thng tui. Chu thng nhn cc th v mang chng li cho ti. Khi
chu c ba tui, chu c th c c mi th. Khi lm kim tra trng
ni tr ti a phng trc khi vo mu gio, John c c nh mt hc
sinh lp Ba. Cng thi im , chu c chn on l c du hiu ri lon
no nh. Do cc k nng nng cao v im thi cao, h khuyn nn cho chu
hc trng dn lp ni chu nhn c s chm sc tt hn. Chng ti
lm nh vy.
John tt nghip trung hc v thi vo trng i hc Stanford, chu tt

nghip i hc vi tm bng danh d chuyn ngnh khoa hc chnh tr v hon
tt cc yu cu cn thit trong ba nm. Sau chu cng tc ti trng i
hc lut Michigan vi cng v l nh ph bnh lut, chu cng c cc cng
ty lut danh tingnht M mi lm vic. Hin nay chu ang i o tothc
hnh php lut ca cc cng ty San Francisco. Chu v ang l mt c

gi v thuyt trnh thc s l mt trong nhng tr tiu khin yu thch ca
chu.
Chng ti nhn nui mt chu gi Hn Quc 4 thng tui Chng ti hu nh

khng bit g v lch s ra i ca chu. Chng ti li p dng phng php
ca anh v Christa c c mi th khi ln 3 tui.
Khi hc lp hai chu giao ko s c ht 30 cun sch vo cui nm, chu

c ht 30 cun sch vo thng 10, tng cng c ht 360 cun sch trong
nm . Chu ang theo hc ngnh ti chnh ca Trng Cao ng William -
Mary v chu lun gi v tr dn u. Thng Nm ny chu tt nghip.
Vo nm 1964, cha ti du nhp vo Ai-len ci g c l l mt trong nhng

bn sao ca cun sch ny bt u dy cho ti theo cun sch . Lc ti
mi c su thng tui v hc ht ton b chng trnh tp c trong
cun sch v cha m ti thng p dng mt s phng php hc tng tc
nh th.
35 nm sau, ti bt u p dng cc phng php ring ca mnh dy cho

c con gi Mia ca ti v dng cun sch ca anh lm nn tng.
- Phoenix, Maryland
4
CHNG 10
S sum vy Trc khi chng ta chi tr hc ch cng nhau, ti ngh

rng chng ta nht nh phi hiu nhau
-RT NHIU, RT NHIU B M
Trong nhiu th h, cc ng b thng khuyn nh v cnh bo cc bc lm

cha m nn thng thc nhng pht giy c bn con tr bi v chng s rt
nhanh trng thnh v bay i khi lng cnh. Ging nh hu ht cc
li khuyn b b ngoi tai khc t th h ny qua th h khc, hu ht mi
ngi khng th nhn ra iu trc khi n xy ra. Tt nhin, mt khi iu
xy ra th s l qu mun c th cu vn c iu g .
Nu ng l cc bc cha m ca nhng a tr b tn thng no b gp phi

cc vn l thng (v chc chn l h c) th ng thi h cng c mt vi
li th nht nh m cha m ca nhng a tr lnh ln him khi c c.
Trong , mt li th khng km phn quan trng l thc t cc bc cha m
trn c mi lin h rt mt thit vi con ci ca h. Do bn cht ca cn bnh
nn i khi s gn b l mt ni au kh, nhng n cng li l mt iu qu
gi.
Gn y, trong mt bui thuyt ging khi ang ni chuyn vi cc bc cha m

ca nhng a tr bnh thng v ch lm th no dy con bn bit c,
chng ti ni vi h rng: "Mt trong nhng l do tuyt vi cc bc cha
m dy con hc c xut pht t mt thc t rng vic bn phi tip xc gn
gi vi con ci trong lc dy chng s em ti cho bn nim vui th to ln m

cha m ca nhng a tr b bnh no c cm nhn khi chm sc con ci
ca h".
Khi a ra thm mt vi cu phn tch su hn chng ti nhn thy nhng li

dn gii ca chng ti khin mt s bc cha m t ra kh hiu.
Cng khng c g l ngc nhin khi cha m ca nhng a tr bnh thng
khng h bit ti mt s tht l cha m ca nhng a tr b bnh khng ch

c nhng rc ri m cn c mt s li th nht nh. Tuy nhin, tht ngc nhin
khi phn ln trong chng ta nh mt mi lin h mt thit vi con ci mnh
vn l mt yu t cc k quan trng i vi ton b tng lai ca a tr v c
th cn l mt nim vui v b bn vi chng ta.
p lc cuc sng cp i ca chng ta mi lin h ny mt cch m thm

n ni chnh chng ta cng khng h bit n vic n bin mt hoc c l
chng ta cn khng nhn thc c rng mi lin h tng tn ti.
N tn ti v n ng c khi gi li. Mt trong nhng cch thc b ch

nht ti lp li mi lin h vui th ny l dy con bn c ch.
Gi th cc bn bit phi lm nh th no. Chng ta s kt thc bng mt s

nhc nh cui cng v nhng iu nn v khng nn lm. Chng ta bt u t
nhng vic khng nn lm.
- ng lm con bn chn nn
y l sai lm ch yu. Hy nh rng nhng a tr hai tui c th cng lc

hc c ting B o Nha v ting Php trong khi ting Anh chng cng ang
hc rt gii. V vy ng nhng chuyn vt vnh v li ni linh tinh lm
chng chn nn. Hy trnh xa vic nh trnh dch bnh.
- Tin trnh hc din ra qu chm. Vic ny s khin tr mau chn bi v chng

c th hc hi kin thc vi mt tc ng kinh ngc. Rt nhiu bc cha m
phm phi sai lm ny do tham vng mun con ci h tip thu bi v mt cch
tng i hon chnh.
6
- Kim tra kin thc. y l sai lm thng gp nht v chc chn s lm con
bn chn nn. L tr rt thch hc hi nhng chng khng mun b kim tra.
y chnh l nguyn nhn ch yu gii thch v sao bn tr i c ngh ngi
sau khi vt qua bi kim tra thnh cng.
Hai yu t trn c xu hng thc y vic kim tra con ci qu nhiu. Yu
t u tin l do theo l t nhin cha m s cm thy t ho khi con ci mnh

bc l ti nng trc mt hng xm, c d ch bc, ng b v nhng ngi
khc. Yu t th hai l tham vng mnh lit ca cc bc cha m mun m
bo chc chn rng con ci h s c ng tng t mt cch hon ho trc
khi chuyn sang cc bi tip theo. Hy nh rng khng phi bn ang mang
n cho con bn nhng bi kim tra cp i hc m n gin l bn ang trao
cho chng mt c hi hc c. Khng cn phi chng minh vi th gii l
con bn bit c. (Vic t than n s lm sau ny.) Ch cn bn bit chc
chn n bit c l c; v cc bc cha m c trang b c bit i km
hiu con ci ca mnh bit v khng bit nhng g. Hy tin tng vo trang b
v thng ip m n truyn li Trang b c bit c to nn bi hai
phn bng nhau xut pht t tri tim v khi c v khi c hai phn ny hon
ton n khp nhau th hu nh lc no bn cng c c cch nhn nhn
chnh xc.
S khng d dng g chng ti c th sm qun c cuc i thoi vi

mt nh gii phu thn kinh thuc khoa nhi, khi ng ang ni v mt em b b
tn thng no nghim trng. Nh gii phu thn kinh ny l mt bc s m
mi bn nng ca ng u c da trn chng c khoa hc chnh xc v hu
nh khng b cm xc chi phi.
ng ang ni v mt cu b 15 tui b tn thng no b trm trng, b lit,

cm v c chn on l n n. V bc s trn rt gin d khi ni: "Hy
nhn a tr ny", ng nhn mnh, "cu b b chn on l n n ch n

gin v cu ta trng nh th, c x hnh ng nh mt ngi n v cc th
nghim trong phng th nghim cho thy cu ta n n. Sao khng c ai c
kh nng nhn thy rng cu ta khng phi nh vy, khng phi l mt a tr
n n."
Mt bu khng kh im lng, bi ri, c phn s st bao trm ln cc thc tp

sinh, y t v cc bc s chuyn khoa - nhng ngi tham gia vo kip phu
thut no cho cu b. Cui cng mt bc s dng cm nht trong s pht
biu: "Nhng nu nh tt c mi th u cho thy cu b ny l mt ngi n
n th lm th no bit rng cu ta khng phi l nh th ?
"Tri ", nh gii phu thn kinh gm ln, "hy nhn vo mt cu b, bc s.

Khng cn phi o to chuyn su anh cng c th thy c s thng minh
nh ln trong i mt !".
Mt nm sau chng ti c c n hu chng kin cu b i li, ni chuyn

v c sch cho nhng ngi khc c cng hon cnh nghe.
C nhiu cch cc bc cha m bit chnh xc con mnh bit c nhng g

ngoi khun kh ca cc bi kim tra thng thng.
Nu bn lp i lp li qu nhiu ln mt bi kim tra m con bn vt qua

th n s tr nn chn nn v s tr li rng con khng bit hoc tr li v vn.
Nu bn ch cho con bn t "tc v hi i hi li n nhiu ln rng l t g th

con bn c th tr li rng l t "con voi". Khi con bn tr li theo cch ny
th tc l n ang gip bn hiu vn bng cch chng i. Hy ti
chng. ng bao gi gy p lc cho con
ng c nhi nht v bt con bn phi c. ng kin quyt qu khi dy con.

ng s tht bi. (Sao bn li c th tht bi? Nu con bn ch cn hc c
ba t th cng cn kh hn l chng khng bit g.) Bn s khng th trao cho
con bn c hi hc c nu nh mt trong hai ngi, con bn hoc bn,
cm thy khng thch lm vic . Dy con hc c l vic lm rt tch cc v
8
bn khng bao gi c bin n thnh mt hot ng mang tnh tiu cc.
Trong qu trnh dy bt k lc no nu con bn khng mun hc th hy dng
ton b vic li trong vng mt tun hoc hn. Hy nh rng bn hon ton
chng c g mt c v mi th l t c
ng gy cng thng
Nu bn cm thy khng thoi mi th ng c che giu s cng thng ca

bn tip tc dy con hc c. Tr em l thit b nhy cm nht m chng ta
c th tng tng ra c. Con bn s sm nhn ra rng bn khng thoi
mi v chng s cm nhn iu mt cch rt nhy cm. S tt hn rt nhiu
nu bn tm dng mt ngy hoc mt tun. ng bao gi c gng nh la
con tr. Bn s khng bao gi thnh cng.
Hy vui v
Nh chng ti ni phn trc rng hng ngn bc cha m v cc nh

khoa hc dy tr em c ch v kt qu t c rt tuyt vi.
Chng ti c th ca nhng ngi ny, chng ti hi m v cng ni

chuyn vi rt nhiu ngi trong s h. Chng ti hay rng cc phng php
m h s dng rt khc nhau. H s dng cc phng tin t bt ch v
giy cho n cc my mc khoa hc phc tp rt t tin. Tuy nhin, iu quan
trng nht, tt c cc phng php m chng ta bit u c ba im chung
ging nhau v chng cc k quan trng.
1 . Tt c cc phng php c s dng dy tr em nh tui hc c u

thnh cng.
2. Tt c cc phng php u s dng ch in kh ln.
3. Mi phng php u nhn mnh s cc k cn thit phi cm nhn v bc

l c nim vui thch trong qu trnh dy.

Chng ti khng h ngc nhin v hai im u nhng im th ba th li khin
chng ti v cng kinh ngc. Cn phi lu rng rt nhiu ngi trong s
nhng ngi dy con hc c m chng ti tip cn khng h bit nhau v h
cng thng l thuc cc th h khc nhau.
Khng phi ngu nhin m tt c h u i n kt lun tr nn c khen

ngi mt cch xng ng khi chng thnh cng. Sm hay mun th h cng
phi i n kt lun nh vy.
iu thc s gy kinh ngc l vic nhng ngi sng nhng nm l9l4, 1918,
1962, 1963 v cc thi im khc, nhiu ni khc nhau u i n kt lun
rng thi ny c th c rt trong ng mt t n gin vui th
Nhng liu vi thi c coi l vui th, cha m c th dy con hc c

thnh cng khng? C mt s li cun mnh m khin chng ti t tn cho
chng cui cng ca cun sch ny l "tc vng nhanh nhu" v c mt
chuyn nh nhng quan trng dnh dng ti tiu
Sau nhiu nm lm vic ti Vin nghin cu chng ti to c uy tn vi

cc b m. Cng ging nh hu ht nhng ngi m chng ti sai lm khi
khi qut ha h mt cch d di, hng ngn b m, t nht l cho tin li,
cng c phn chia thnh hai kiu khc nht m chng ti c n hu
c tip cn vi h. Kiu th nht l mt nhm tng i nh bao gm cc
b m c ch s thng minh cao, c gio dc tt, rt bnh tnh, trm lng v
thng l hay nh vy, nhng khng phi thng minh mi lc mi ni.
Chng ti t tn cho nhm ny l "nhm tr thc"
Nhm th hai s lng ln hn rt nhiu v bao gm hu ht cc b m.

Nhng ph n ny thng l thng minh, nhng h c thin hng t tr thc
hn v a phn h hng hi, nhit tnh hn nhm th nht. Nhm ny chng
ti t tn l "tc vng nhanh nhu" mun nhn mnh vo s hng hi, nhit
tnh hn l nhn mnh vo mu tc hay tr thng minh ca h.
0
Cng ging nh mi s khi qut, s phn chia trn khng th ng vng
nhng n m ng cho vic phn chia nhm nhanh chng.
Lc u, khi nhn ra rng cc b m c th dy con nh hc c v l vic

tt nn lm, chng ti ni vi nhau rng, "Hy i cho n khi cc b m
bit v iu ny. " Chng ti tin liu trc rng tt c cc b m s rt vui
mng khi bit iu v h s tham gia chng trnh rt nhit tnh.
Chng ti i n kt lun l phn ln cc b m s thnh cng trong vic dy

con mnh c ch, nhng chng ti cng a ra d on rng mt nhm nh
cc "b m tr thc" c th s c c thnh cng ln hn nhm "tc vng
nhanh nhu"
Nhng nhng kt qu u tin thu c gn nh tri ngc li vi nhng g

chng ti tin on trc . Nhng kt qu thu c tip theo tip tc
cng c nhng pht hin ban u.
Tt c cc b m u t c thnh cng vt mc d on ban u ca

chng ti. Thnh cng ca cc b m "tc vng nhanh nhu" vt xa nhm cc
"b m tr thc" v b m no cng nhanh nhn, hng hi bao nhiu th cng
thnh cng by nhiu.
Khi chng ti nghin cu kt qu, theo di qu trnh dy, lng nghe cc b m

v suy ngh mt cht v tt c nhng iu ny th cc nguyn nhn ca s vic
bt u sng t.
Khi cc b m trm tnh v nghim tc dy con hc th h thng cng c xu

hng dy con theo cch thc trm v nghim tc. Ngc li, nhng b m
thoi mi trong khi dy li thin mnh theo xu hng h to ln "i ch! Tt
y". Nhng b m ny dy con bng li ni, c ch v bc l cm xc vui v
v s thch th vi vic . Mt ln na cu tr li li rt n gin. Tr nh
hiu, cm kch v thch th vi thn t "i ch!"

Tr nh rt thch c tn dng. Vy hy cho chng nhng g chng thch.
Chng xng ng c nh vy v bn cng th.
C rt nhiu th m chng ta cc bc cha m phi lm cho con ci. Chng ta

phi quan tm ti tt c cc vn ca con, t nhng ci to tt t gp n
nhng vn nh hn. C con tr ln chng ta u c quyn vui v v
cng chnh l nhng g m vic dy con hc mang li - nim vui th.
Nhng nu tng dy con c ch khng li cun bn th ng lm vic .

ng nn dy con c ch v mun con mnh c tng lai snh ngang vi nh
joneses.
Nu bn ngh theo cch th bn s l mt gio vin ti Cn nu bn mun

lm vic th hy c lm bi l bn mun th - l mt l do rt tt.
Nu bn buc phi gii quyt mi vn ca con ci th bn cng nn c hng

th vi vic thay v trao c hi c c nim hnh phc cho nhng ngi
khng quen bit. Tht ng l mt n hu khi bn c c hi m ra cho tr em
mt cnh ca m pha sau cnh ca y y nhng li vng ngc ca s thch
th, ca n tng mnh m, v s tuyt vi cha trong tt c nhng cun
sch ting Anh. Tht qu tt cho ngi l no c c n hu , n hu m
l ra nn c dnh cho cc ng b b m.
Hy sng to
Cch y kh lu chng ti khm ph ra rng nu bn ni cho cc b m bit

mc tiu ca cc tt c cc chng trnh nghin cu lin quan n con ci h
l g, v nu bn ni qua cho h cng vic phi tin hnh nh th no th ngay
lc y bn c th khng cn phi lo toan v n na. Cc bc cha m cc k
sng to min l h c bit khi no phi dng li v thng h cn tm ra
c cc phng php cn tt hn c nhng ci m h c hng dn
trc p dng.
Mi a tr u c cc phm cht chung m mi a tr khc u c (v

2
ph bin trong s l kh nng bit c ch t khi cn rt nh tui), nhng
mi a tr li cng c c tnh rt c trng. Chng l sn phm ca gia nh
ni tr sinh ra v ln ln, ca cuc sng c nhn tng em v ca ni sinh
sng. Do hon cnh mi gia nh mt khc, nn c rt nhiu cch thc khc
nhau m cc b m c th v s ngh ra khin vic hc c ca con ci th
v hp dn hn. Tun th cc quy tc, nhng c tin hnh v bn c th thm
tht nhng g m bn bit l c tc dng tt i vi trng hp ca con bn.
ng s s ph v cc khung quy tc do chng ti t ra.
Tr li mi cu hi ca con.
C c ngn cu hi m con bn s t ra. Bn phi tr li nghim tc v chnh

xc nht c th tt c chng. Bn m cho con bn cnh ca rng ln khi
bn dy chng c ch. ng ngc nhin v s lng khng l nhng th m
chng quan tm. T khi c dy c ch th cu hi m con bn hay hi nht
l "Ch g y?" cng l cch m t tr i con bn hc c tt c cc
cun sch. Phi lun ni cho chng bit l t g. Lm nh vy vn t vng
c bn ca con bn s pht trin vi tc rt nhanh.
Mang n cho con nhng th ng c
C v cng nhiu nhng th tuyt vi c n ni hu nh khng c thi

gian ph phm.
C l xt trn tng th iu quan trng nht ca vic c sch l n trao cho

bn c hi dnh nhiu thi gian hn cho mi lin h c nhn, gn gi v
y vui th vi con ci. Trong khi cuc sng hin i c xu hng tch ri
ngi m vi con ci th y l c hi hon ho m v con c bn
nhau. Qua mi tng tc tnh yu thng, s tn trng v ngng m ln
nhau s ln ln gp nhiu ln so vi lng thi gian t i m bn dnh cho con.

C l cng cn phi ni qua v ton b nhng tc ng ca vic ny n
tng lai trc khi kt thc.
Trong sut chiu di lch s, con ngi c hai gic m. Gic m th nht n
gin hn l mun thay i th gii xung quanh chng ta sao cho tt p hn.
Chng ta lm thnh cng vic ny mt mc tuyt vi.
u th k 20, con ngi ch c th di chuyn vi tc nhanh nht l hn

100 dm mt gi (xp x 160km/h). Ngy nay chng ta c th bay trong khng
gian vi vn tc hn 17 ngn dm mt gi (khong hn 27.000km/h). Chng ta
tm ra c nhng loi thuc thn k c th gip tng gp i tui th con
ngi. Chng ta bit cch lm th no truyn c ging ni v hnh nh
qua khng gian bng i pht thanh, truyn hnh v mng internet. Nh ca
ca chng ta thc s l nhng php mu nhim v chiu cao, v p, s m
p v mc tin li. Chng ta thay i th gii xung quanh theo cch thc
phi thng nht.
Nhng cn bn thn con ngi c tt hn khng C thin ti no c sc tng

tng v i hn Da Vinci khng? C nh vn no gii hn Shakespeare
khng? C c nhn no c tm nhn v kin thc rng hn Franklin v
Jefferson khng?
T thi thng c con ngi nui dng gic m th hai. Qua nhiu th h
mt s ngi dm nu cu hi "Th cn bn thn con ngi th sao?" Trong
khi th gii xung quanh chng ta ngy cng tr nn phc tp mt cch ngon
mc, chng ta vn cn phi c mt dng ging mi u vit v khn ngoan hn
sn sinh ra cc thin ti.
Con ngi v cn phi chuyn mn ha hn. D khng c thi gian

bit ht mi th nhng cn phi tm ra cch lm vic , v trao cho
thm nhiu ngi na c hi c tip thu khi lng kin thc bao la m
nhn loi tch ly c.
4
Chng ta khng th gii quyt vn bng cch n trng mi c. Ai s l
ngi chm lo cho th gii ny v ai s l ngi nui sng gia nh.
Ko di tui th con ngi khng thc s gip ch cho vic gii quyt vn
ny. Phi chng nu mt thin ti nh Anhxtanh sng thm 5 nm th khi
lng kin thc ca nhn loi s c b sung thm mt lng ln na? C
v nh khng phi nh vy. Tui th khng lm tng tnh sng to.
Cu tr li cho vn ny c th c trong chnh bn. Gi s nu chng ta

tng s lng tr em c tip cn vi kho kin thc s ca nhn loi sm
hn 4 hoc 5 nm so vi hin ti Hy tng tng kt qu s ra sao khi
Einstein sng thm 5 nm na sng to. Hy ngh xem chuyn g s xy ra
nu chng ta tr em bt u tip thu kin thc v s thng tu ca th gii
sm hn nhiu nm so vi thi im cho php hin nay?
Dng di no v tng lai no m chng ta khng th to ra c nu nh

chng ta c th chn ng c vic lng ph mt cch bi thm cuc sng ca
tr em khi kh nng tip thu mi ngn ng ca chng t ti tnh im.
Vic tr nh c th bit c hay khng khng cn l cu hi phi xem xt m

hin nay cu hi duy nht t ra l chng s c ci g.
Chng ti ngh rng thc s l mt cu hi mi khi m n nay cu hi c

sng t. Gi y khi m l tr c th c c v nh gia tng kin thc
ca bn thn, mt iu m c l vt xa nhng gic m in r nht ca
bt k ai - th chng s lm g vi th gii li thi ny v s dung th cho chng
ta nhng bc cha m li thi nh th no, nhng ngi m cc chun mc
ca h c th tt p nhng c l khng my sng sa.
Cch y rt lu ngi ta ni v ni rt khn ngoan rng cy bt mnh hn

thanh gm. Ti ngh chng ta phi chp nhn nim tin rng kin thc dn ti

tr tu uyn bc hn v v vy dn ti o c thnh thin hn trong khi s dt
nt tt yu dn n ci c.
Tr nh bt u bit c v v vy c th gia tng kin thc ca bn thn

chng, v nu cun sch ny khin d ch mt a tr mt ngy no bit
c th cng tha c lng mong mi v n lc ca tc gi. Ai c th ni
c vic thm mt a tr gii giang hn s c ngha nh th no i vi
th gii? Cui cng ai c th tnh ton c tng s li ch ca s bc pht
thm lng ny vn bt u v ca cuc cch mng cao qu ny mang n
cho nhn loi.
6
LI CM N
Cha bao gi c ai vit c mt cun sch m ch n thun da vo mt

mnh ngi ; ng sau mi tc phm ra i l mt danh sch di nhng
ngi gip cho vic bin n thnh hin thc. Nhng ngi sng gn thi
im tc phm ra i c nhn r nt, nhng khi danh sch nhng ngi c
ng gp cho s ra i ca tc phm ngy cng di v pha sau th hnh bng
ca h cng v th m tr nn m dn v cui cng nht nha trong chnh tm
mn sng ca thi gian. Mt s khc khng c nhc n v tn tui ca rt
nhiu ngi trong s h, nhng ngi c tng ng gp hon ton bin
mt trong qun lng.
Chc chn nhng truyn nhn ca cun sch ny chm vo thi gian mt
cch lng l nh thy v trong phi k n nhng ngi ng gp thm
ch ch l mt cu hoc mt tng nhng gip cho vic hon thnh cu
kh gii ny. Cui cng nhng truyn nhn cn bao gm c v s cc b
m nhng ngi bng con tim v khi c bit rng con mnh c th lm c
nhiu hn nhng g m th gii cho rng chng c th lm.
Tm li, bn cnh nhng c nhn c th c vinh danh trong cun sch ny,
ti rt mong mun c by t li cm n ti tt c nhng ai trong lch s
mang trong mnh nim tin cng vi nim say m ti m nh rng tr em thc
s gii giang hn so vi nhng g m ngi ln lun ngh v chng.
Trong s h ti rt mong mun gi li cm n ti:
Bc s Temple Fay, Ch nhim Khoa Gii Phu Thn Kinh - ngi by t s

hiu k ti l thng v mt kh nng c o khi hi liu nhng "chn l"
c chp nhn ng hay sai v cng l ngi thi thc chng ti.

Mary Blackburn, Th k thng trc - ngi dnh c i cho phng khm
nhi khoa v ngi c th ni l hi sinh v s nghip .
Tin s Eugene Spitz, Bc s gii phu thn kinh nhi khoa - ngi tin rng
"khng c hnh ng no cc oan hn l hnh ng ng nhn mt a tr
phi cht, bit rng em b s cht m khng lm g cu. ng cng hin
to ln cho s nghip .
Tin s Robert Doman, Chuyn gia tm l tr em Gim c Y khoa Vin

nghin cu v pht trin tim nng Con ngi- ngi mong mun chng ti
nhn nhn mi a tr nh mt c th ring bit.
Tin s Raymundo Veras, Chuyn gia tm l ca Brazil - ngi v nc gip

o to cc gio vin.
Tin s Cao Delacato, Gim c Vin Nghin cu Hin tng mt kh nng

c- ngi lun khin chng ti nng lng vi tr em.
Tin s Edward B. Lewinn, Gim c vin nghin cu - ngi khng khng

bt chng ti phi xem th nghim ca ng ly c bng chng m chng
ti cn.
Florence Scott, Y t - Ngi rt quan tm ti l tr tham gia nghin cu v

ni chuyn vi chng theo cch rt c o.
Lindley Boyer, Gim c Trung tm Cai nghin Philadenphia- ngi khng bao
gi ngng thc y cng vic ca chng ti c hon tt.
Greta Erdtmann, Th k iu hnh - ngi gip ti c c khng gian

ring t khi ti cn.
Ngoi -kp trn cn c nhiu ngi khc quan tm v ng h chng ti

trong sut qu trnh nghin cu kh khn:
Helen Clarke, Herbert Thiel, Dora Khoe Valentine, Gene Brog, Lloyd Wells,
Frank Mc-Gor-mick, Robert Magee, Hugl Clarke, Gilbert Clarker, Harry
8
Valentine, Edward v Dorothy Cassard, Arthur Kemp, Hannah Gooke, Frank
Cliffe, Chatham Wheat, Anthony Flores, Trimble Brown. . . v rt nhiu ngi
khc.
U ban t vn khoa hc - nhng ngi nht lot ng h cho cng trnh. Cc

bc s sau y ht lng ng gp v ng h cho cun sch: Bc s Thaine
Billingsley, Bc s Charles Delone, Bc s Paul Dunn, Bc s David Lozow, Bc
s William Ober, Bc s Robert Tentler, Bc s Myron Segal, v Bc s Richard
Darnell.
Cc con ti Bruce, Janet v Douglas - nhng ngi ng gp c vt cht v

tinh thn cho cun sch ny.
Cathy Ruhling - ngi say m nh my cc bn tho vit tay ca tt c cc

cun sch m ti vit k c cun sch ny.
Robert Loomis - bin tp vin ca ti Random House, ngi kin nhn v

kho lo gip ti.
Janet Gauger - bin tp vin gip ti trong ln xut bn th ba ny ti nh xut

bn Gentle Revolution Press. C kim tra k lng mi vic m bo
rng cun sch c hon thnh ng nh nhng g chng ti mong mun.
Trn ht ti xin cm t cc gio vin v hc sinh tham gia chng trnh rt

tuyt vi v ch cho ti thy hu nh mi th, c bit l Tommy Lunski v
Walter Rice.

V TC GI
GLENN DOMAN c i hc Pennsylvania cp bng chuyn ngnh Liu

php Tm l nm 1940. K t thi im , ng bt tay vo kin to nn lnh
vc pht trin tr no tr em. Nm 1955, ng thnh lp Vin nghin cu ti
Philadenphia.
Vo u nhng nm l960, cng trnh nghin cu ni ting th gii ca Vin v

cc tr em b tn thng no b dn ti nhng pht hin cc k quan trng
v s pht trin v trng thnh ca nhng tr em khe mnh. Tc gi
sng, nghin cu v lm vic vi cc em nh hn 100 quc gia trn th gii,
t nhng nc pht trin nht n nhng nc km pht trin nht. Chnh ph
Brazin phong tng cho ng danh hiu hip s v nhng ng gp ni bt ca
ng cho tr em trn th gii.
Glenn Doman l tc gi ca mt lot cun sch bn chy nht trn th gii do

nh xut bn Gentle Revolution pht hnh bao gm: Dy tr thng minh sm,
Dy tr bc ton, Dy tr v th gii xung quanh, Tng cng tr thng minh
cho tr... ng ng thi cng l tc gi ca cun Lm g vi nhng tr b tn
thng no b (To Do About Your Brain - Iniured Child), mt cmnang hng
dn cho cc bc cha m ca nhng tr em b bnh. Hin ti, ng tip tc cng
hin ht thi gian hng dn v ging gii cho c cc bc ph huynh c con
khe mnh v c cc bc ph huynh c con b bnh.
Trong hn 40 nm, Glenn Doman v cc chuyn gia v pht trin tr no tr em

lm vic ti Vin nghin cu v pht trin tim nng con ngi cho thy
rng kh nng hc hi ca nhng tr em tui cn rt nh vt xa so vi
nhng g chng ta tng tng. ng tin hnh nghin cu im ni bt ny
- nghin cu khm ph ra l do ti sao tr em tui t 0 n 6 hc
0
nhanh v tt hn tr em ln tui - v a kt qu vo p dng trong thc t. L
ngi sng lp nn Vin nghin cu v pht trin tim nng con ngi ng
sng to ra mt chng trnh nui dy ton din t giai on sm m tt c
cc bc cha m c th p dng ti nh.
Khi Glenn Doman quyt nh cp nht cc cun sch nm trong lot sch do
nh xut bn Gentle Revolution pht hnh, hon ton mang tnh t nhin, con
gi ng gip ng bin tp v chnh l cc thng tin cp nht thu c sau
khi bn u tin c xut bn.
JANET DOMAN l gim c ca Vin nghin cu v pht trin tim nng con
ngi v cng l con gi ca ng.
Sau khi hon thnh cc chng trnh o to v ng vt hc i hc Hull

ca Anh v nhn loi hc i hc Pennsylvania, c t nguyn cng hin
cho s nghip ph bin cc chng trnh nui dy tr cho cc bc cha m ti
Vin Nghin cu v Pht trin Tim nng Con ngi.
B ginh thi gian gn hai nm lm vic vi Hip hi Pht trin Tr em ca

Nht Bn - ni xy dng cc chng trnh dnh cho cc b m. Sau b tr
v Philadenphia iu hnh Evan Thomas - mt trng hc c bit dnh
cho b m tr em. Chng trnh nui dy sm a n vic thnh lp
trng Quc t dnh cho cc tr em hon thnh chng trnh ny.
Janet dnh hu nh c ngy lm vic vi "cc bc cha m tt nht trn th

gii", gip h khm ph ra tim nng to ln ca con tr v tim nng ca chnh
h trong vic dy d con.

Dạy trẻ biết đọc sớm theo phương pháp Glenn Doman pdf - sách nuôi dạy con

Uploaded by

Document Information

Copyright

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Dạy trẻ biết đọc sớm theo phương pháp Glenn Doman pdf - sách nuôi dạy con

Uploaded by

Copyright:

2

[DY TR BIT C SM TC GI: GLENN DOMAN]

c xut bn ln u tin vo nm 1964, cun sch ny thc s l mc khi

Cun sch ny ngy cng c xut bn rng ri trn th gii k t ln u

Ch c duy nht mt th thay i.

Ngy nay, c hng chc nghn tr em mi la tui hc c t rt sm v s

Nhng bc th nh th chnh l ngun kin thc v gi v s hiu bit tuyt

Cun sch ny cc k quan trng vi th h nhng ng b b m tr hin nay,

Chng 8 cng l mt chng hon ton mi so vi bn gc vi nhng chi tit

Chng 9 cng mi c b sung thm phn tr li hai cu hi thng gp

1. iu g s xy ra khi cc b n tui i hc?

2. iu g s xy ra khi cc em trng thnh?

y l nhng cu tr li t chnh b m. Chng khng c rt ra t nhng

vn l thuyt, m chnh l t s tri nghim thc t vi con ci ca nhng v

Hy vui v nh nhng nh ln gi v tn hng tng giy pht bn con bn.

vin nghin cu, d l nam hay n cng khng c mt ai theo ch ngha s

Bt u mt d n nghin cu cng ging nh ln mt chuyn tu m cha

Khi cc thnh vin trong on nghin cu ca chng ti ln tu nhng ga

Chuyn i ny ko di na th k. Danh sch hnh khch ban u ch c

Chng ti bt u bng cch tip cn vn c bn nht m nhng tr em b

b no hon ho nhng li b tn thng. Chng ti nghin cu nhm tr ny

Chng ti bt u nghin cu khi c nhiu nm lm phu thut v thm

Chng ti cng thy rng vic no tr b tn thng do cc nguyn nhn nh

T trc y, th gii c quan im cha tr cho nhng tr b tn thng

Nhng cch tip cn ny khng h pht huy hiu qu.

D mi nghe c th thay cch gii quyt ny l khng th v nhiu ri ro,

Tri li, chng ti cm thy mnh c th t tm hiu vn Nhng triu chng

Khi bit c mt b no bnh thng pht trin nh th no, chng ti bt

Khng ai di n ni th iu tr triu chng bnh ny bng cch mat-xa hoc

y thc s l mt thit b k diu c cy ghp vo trong no c tn gi "ng

y l minh chng r nt cho thy vic iu tr cc triu chng tn thng no

Mt phng php iu tr gy ngc nhin khc cng s l dn chng cho

Nu mt trong hai bn cu b tn thng bt k mc no th hu qu s

Tht kh khn khi phi ni ra mt iu rng nhng tr ny cng s t vong.

ng nh tn gi ca n, phu thut tch bn cu no s tch ring hai na

Lc y chng ti nhn thy nhiu tr ch cn li na bn cu no trong u, cn

Thay v , chng ti nhn thy nhng tr vi na bn cu no i li, tr chuyn

qu hc tp trn mc trung bnh v " t nht c mt em trong s c ch s IQ

Tri vi suy ngh ca nhiu ngi, chng ti u bit rng, mt tr c th c ti

C l cha bao gi chng ta dm m rng mt tr vi hng t t bo no b

By gi th c gi hy cng tham gia vi chng ti trong nghin cu ny. Liu

Quan st iu ny lp i lp li, chng ta thy nhng a tr bnh thng cng

Liu nhng tr bnh thng c th lm tt ht sc? y l mt cu hi quan

ng lc y, nhng ngi khng phi l bc s phu thut trong on ca

Mc ch ca cun sch ny khng phi l i vo chi tit cc khi nim hay

Tuy nhin, gi y cng c nhiu ngi nhn ra rng tr em hon ton c th

Chng ta cng sm nhn thy nhng tr b tn thng no cng c th th

V nhng k thut ny cn c th ci thin nhiu th hn na nn chng ti bt

Do c nhng kin thc c bn v phu thut thn kinh nn chng ti bt

iu ny t ra mt cu hi th v. Hy gi s chng ta ang quan st ba a

Hai cu b Albert, vi na bn cu no v Charley, c hng triu t no no b

Vy c iu g khng n vi cu b hon ton bnh thng nh Billy?

C g khng n vi nhng a tr khe mnh?

Trong nhiu nm nghin cu, mi ngi chng ti u cm truy rung ng

Gi tuy nhng tr b tn thng no c th th hin ngang bng, thm ch tt

V khng c g hn ngoi s tht y.

S tht l, s pht trin thn kinh, th vn c coi l bt bin li l mt qu

Vi nhng tr b tn thng no nng, chng ta thy qu trnh pht trin thn

Cn tr chm pht trin" th qu trnh ny b chm li.

Cn vi tr bnh thng th qu trnh ny din ra vi tc trung bnh, cn vi

Gi y chng ta nhn ra rng, nhng tr b tn thng no, tr khe mnh,

Vi tr b tn thng no, chng ti ti to thnh cng qu trnh pht trin

Bng phng php ti to n gin, chng ti gip tr em b tn thng

Chng c khi no kh nng t chc thn kinh tng ln r rng hn khi bn dy

Bn chng mt g khi m mt gic m

40 nm trc y chng ta thng m v mt th gii ton nhng tr em

Chng ti bit rng tt c tr em u c kh nng v tim nng tuyt vi. V