MOÄT VAØI SUY NGHÓ VEÀ
HÖÔÙNG ÑOÄT PHAÙ TRONG ÑAØO TAÏO NGHEÀ
.
TAÏI VIEÄT NAM QUA HÔÏP TAÙC QUOÁC TEÁ
Nguyeãn Thuïy Töôøng Vy*
1. Môû ñaàu
Nhaèm ñö a ñaát nö ôùc ngaøy caøng phaùt trieån
nhanh trong xu theáhoäi nhaäp neàn kinh teátoaøn
caàu, trong thôøigian gaàn ñaây Chính phuûñaõcoù
nhieàu bieän phaùp ñaåy maïnh coâng cuoäc caûi caùch
giaùo duïc vôùi mong muoán thoâng qua giaùo duïc
seõtaïo ñaøphaùt trieån ñaát nö ôùc mang tính beàn
vö õng.
Laømoät quoác gia coùdaân soáthuoäc vaøo nhoùm
nhö õng nö ôùc coùdaân soátreûnhaáttoaøn caàu. Theo
Toång cuïc Thoáng keâthì naêm 2006 caûnö ôùc ñaõ
ñaïtxaáp xæ 84 trieäu daân, laønö ôùc ñoâng daân ñö ùng
haøng thö ù 13 treân theágiôùi. Theo dö ïbaùo cuûa
caùc chuyeân gia thì trong voøng hai mö ôi naêm
nö õa chuùng ta seõñaïtcon soá100 trieäu daân. Tuy
vaäy, tæ leäbieátchö õtrong daân soáVieät Nam khaù
cao (94%) vaøcoù 87% daân soáthaønh thò trong
ñoätuoåi tö ø15 - 40 coù trình ñoätoái thieåu laølôùp
101.
32% daân soáVieät Nam dö ôùi 15 tuoåi, 52%
daân soáVieät Nam dö ôùi 24 tuoåivaø69% daân soá
dö ôùi 35 tuoåi2. Ñieàu naøy coùnghóa laøtrong nhö õng
naêm saép tôùi, Vieät Nam seõlaømoät thò trö ôøng
roäng lôùn, ñaëc bieät laøcaùc saûn phaåm lieân quan
ñeán giaùo duïc.
Trö ôùc aùp lö ïc taïo coâng aên vieäc laøm cho moät
quoác gia coùdaân soátreû, ngaønh giaùo duïc ñaõcoù
nhö õng bö ôùc caûi caùch ñaùng keånhaèm naâng cao
chaát lö ôïng ñaøo taïo ñeåñaùp ö ùng nhu caàu cuûa
* ThS, Khoa Ngöõ vaên Phaùp.
1. The Changing Face of Vietnam Consumerism, TNS Vietnam, 2006.
2. The Changing Face of Vietnam Consumerism, TNS Vietnam, 2006.
102K H O A H OÏ C X AÕÕ H OÄ I V AØØ N H AÂ N V AÊ N
xaõhoäi. Tuy nhieân, sö ïthay ñoåi chuû yeáu taäp
trung ôû ñaøo taïo baäc phoåthoâng vaøcao ñaúng,
ñaïi hoïc, trong lónh vö ïc ñaøo taïo ngheà thì sö ï
chuyeån ñoäng chö a roõneùt. Coùtheånoùi caùc trung
taâm, trö ôøng daïy ngheàñaõchaäm hôn moät nhòp
so vôùi caùc ñoàng nghieäp ôû khu vö ïc phoåthoâng
vaøñaïi hoïc. Caùc cô quan quaûn lí nhaønö ôùc veà
ñaøo taïo ngheà cuõng ñaõnhìn nhaän ra vaán ñeà
naøy vaøcuõng ñö a ra nhieàu giaûi phaùp. Baøivieát
taäp trung ñeàxuaátcaùc giaûi phaùp thoâng qua hoaït
ñoäng hôïp taùc quoác teávôùi caùc ñoái taùc nö ôùc
ngoaøi.
2. Vaøi neùt veà hieän traïng ñaøo taïo ngheà
taïi Vieät Nam
2.1. Ñaøo taïo ngheà vaø quaûn lí daïy ngheà
Trong ba mö ôi naêm keåtö økhi chaám dö ùt
chieán tranh, Vieät Nam haàu nhö chö a coù moät
chính saùch roõraøng naøo veàñònh hö ôùng phaùt
trieån daïy ngheà, ñieàu naøy cuõng thaät sö ïdeãhieåu
vì chuùng ta chæ môùi baétñaàu tieán haønh caûi caùch
maïnh meõveàkinh teávaøo nhö õng naêm ñaàu thaäp
nieân 90. Trö ôùc nhö õng thö ûthaùch khi hoäi nhaäp
vaøo thòtrö ôøng chung toaøn caàu, ñaëc bieät laøgia
nhaäp Toåchö ùc Thö ông maïi theágiôùi (WTO),
nhu caàu lao ñoäng coùtay ngheàñö ôïc ñaøo taïo laø
moät trong nhö õng khoùkhaên khi môøigoïithu huùt
ñaàu tö . Ñieàu naøy ñaõtaïo aùp lö ïc lôùn cho Chính
phuû nhaèm ñaùp ö ùng nhu caàu nhaân lö ïc cho xaõ
hoäi.
Hieän nay, caû nö ôùc coù 248 trö ôøng ñaïi hoïc,
cao ñaúng vaøtrung caáp chuyeân nghieäp coùdaïy
ngheà. Coù40 trö ôøng cao ñaúng chuyeân veàdaïy
ngheà, 232 trö ôøng trung caáp ngheàvaø559 trung
taâm daïy ngheà3. Trong khi ñoù vaøo thaùng 12/
2005, caû nö ôùc chæ coù 212 cao ñaúng, trö ôøng
trung caáp ngheàvaø104 trung taâm daïy ngheà4.
Theo soálieäu thoáng keâcuûa BoäGiaùo duïc vaø
Ñaøo taïo, soálö ôïng trö ôøng trung hoïc chuyeân
nghieäp lieân tuïc taêng trong nhö õng naêm gaàn ñaây,
ñaït gaàn 300 trö ôøng (chö a tính caùc trö ôøng ñaïi
hoïc vaøcao ñaúng ngheà). Ñaëc bieät laøkhu vö ïc
daân laäp vaøtö nhaân ñaõcoùbö ôùc phaùt trieån nhanh
tö ønaêm 2005 ñeán nay, ñaït gaàn 60 trö ôøng. Soá
lö ôïng ngö ôøi hoïc taêng theâm trung bình trong
ba naêm 2004 - 2006 ñaït50.000 ngö ôøimoãi naêm
(ñoáivôùi heätrung caáp). Beân caïnh ñoù, chuùng ta
laïi chö a coù danh muïc ngaønh ngheàñö ôïc ñaøo
taïo moät caùch ñaày ñuû5 vaøcuõng chö a coùheäthoáng
ñaùnh giaùcaùc chö ông trình daïy ngheà, neân nhieàu
chö ông trình ñaøo taïo taïiVieät Nam ñö ôïc ñaùnh
giaùtoátchuûyeáu dö ïa treân uy tín vaøthö ông hieäu
cuûa ñôn vò ñaøo taïo chö ù khoâng coù baát kì moät
tieâu chuaån qui ñònh nhö caùc nö ôùc phaùt trieån
khaùc.
Coù nhieàu cuoäc thi veàhoïc sinh gioûi ngheà,
giaùo vieân daïy ngheàgioûi, nhö ng nhìn chung,
taùc duïng cuûa cuoäc thi naøy chæ dö øng laïi ôûmö ùc
phong traøo, chö ù chö a taïo ra sö ïthay ñoåi ñaùng
keånaøo veàcaûi thieän chö ông trình ñaøo taïo hoaëc
ñoåi môùi tö øcaáp quaûn lí nhaønö ôùc. Tuy nhieân,
thö ïc teácuõng cho thaáy Vieät Nam laïicoùnhö õng
chö ông trình ñaøo taïo ngheà"gia truyeàn", hoaëc
nhö õng laøng ngheà(ñö ôïc truyeàn daïy tö øñôøinaøy
sang ñôøikhaùc) theo hö ôùng "caàm tay chæ vieäc"
do nhö õng ngö ôøiñi trö ôùc coùkinh nghieäm hö ôùng
daãn laïi, vaøtaát nhieân laøkhoâng coù moät baèng
caáp hay chö ùng chæ naøo xaùc nhaän ngö ôøi hoïc
ñaït ñö ôïc caáp ñoänhö theánaøo.
ÔÛcaáp quaûn lí nhaønö ôùc, coù hai cô quan
thuoäc Chính phuû cuøng quaûn lí heäthoáng giaùo
duïc vaøñaøo taïo ñoùlaøBoäGiaùo duïc vaøÑaøo taïo
(MOET) vaøBoäLao ñoäng, Thö ông binh vaøXaõ
hoäi maøtrö ïc tieáp laøToång cuïc Daïy ngheà. Trong
3. Theo Toång cuïc Daïy ngheà, Boä Lao ñoäng, Thöông binh vaø Xaõ hoäi, thaùng 5/2007.
4. Theo www.vnn.vn, ngaøy 16/3/2006.
5. Theo www.vnn.vn, ngaøy 24/5/2006.
6. Theo Research Data on Vocational Training in Vietnam, Lam Cousulting Services, thaùng 10/2007.
7. Luaät Daïy ngheà baét ñaàu coù hieäu löïc töø ngaøy 01/6/2007.
K H O A H OÏ C X AÕÕ H OÄ I V AØØ N H AÂ N V AÊ N 103
khi MOET quaûn lí toaøn boäcaùc hoaïtñoäng giaùo
duïc trong caûnö ôùc thì Toång cuïc Daïy ngheàlaïi
ñö ôïc phaân coâng quaûn lí ñaøo taïo ngheà. Maët
khaùc, caùc cô quan naøy ñaõkhoâng phoáihôïp chaët
cheõvôùi nhau neân ñaõdaãn ñeán nhieàu haäu quaû
taùc ñoäng xaáu ñeán neàn kinh teáxaõhoäi trong
thôøi gian vö øa qua. Ñieàu naøy ñaõtaùc ñoäng raát
lôùn ñeán vieäc thö ïc thi chính saùch phaùt trieån vaø
quaûn lí hoaït ñoäng daïy ngheà. Ví duïdeã thaáy
nhaát laøsö ïlieân thoâng trong caùc baäc ñaøo taïo
giö õa heäthoáng daïy ngheàvaøgiaùo duïc quoác daân
khi maøngö ôøihoïc toátnghieäp caùc trö ôøng ngheà
thì hoïraát ít coù cô hoäi ñö ôïc hoïc taäp leân cao
trong moät thôøigian daøivö øa qua.
Söï thieáu phoái hôïp cuûa caùc cô quan
Chính phuû trong quaûn lí daïy ngheà ñaõ daãn
ñeán6:
- Khoâng dö ïbaùo ñö ôïc nhu caàu nhaân lö ïc
cho thòtrö ôøng
- Nhaân lö ïc ñö ôïc ñaøo taïo khoâng ñaùp ö ùng
ñö ôïc nhu caàu cuûa doanh nghieäp
- Tình traïng cung caàu khoâng caân baèng ôû
moät soángaønh ngheà
- Quaûn lí choàng cheùo daãn ñeán heäthoáng
ñaøo taïo ngheàchö a lieân thoâng vôùi heäthoáng
giaùo duïc quoác daân.
Maët khaùc, trong lónh vö ïc ñaøo taïo ngheà
chuùng ta ñang chuyeån tö ømoâhình hai caáp: daïy
ngheàngaén haïn vaødaïy ngheàdaøihaïn sang moâ
hình ba caáp laøsô caáp, trung caáp vaøcao ñaúng
ngheàkeåtö økhi coù Luaät daïy ngheàñeán nay7.
Vieäc ban haønh Luaät daïy ngheàñaõtaïo moät haønh
lang phaùp lí an toaøn ñeåcaùc trö ôøng chuû ñoäng
phaùt trieån.
2.2. Moät soá haïn cheá trong ñaøo taïo ngheà
taïi Vieät Nam
Ñaøo taïo ngheàcuõng gaëp nhö õng khoù khaên
chung ôû baäc cao ñaúng, ñaïi hoïc laøchö a ñaùp
ö ùng ñö ôïc nhu caàu nhaân lö ïc cuûa xaõhoäi, ñaëc
bieät laøcuûa caùc doanh nghieäp. Trong khi caùc
trö ôøng ñaïi hoïc sö phaïm kóthuaät cuûa caû nö ôùc
chæ môùi ñaøo taïo khoaûng ba mö ôi ngaønh ngheà
thì caùc trö ôøng daïy ngheàñang caàn giaùo vieân
ñeåñaøo taïo cho gaàn ba traêm ngheàkhaùc nhau
daãn ñeán saûn phaåm ñaøo taïo chæ ñaùp ö ùng ñö ôïc
moät phaàn nhu caàu nhaân lö ïc cuûa doanh nghieäp.
Trong soálao ñoäng ñang laøm vieäc taïi caùc
doanh nghieäp FDI chæ coù 40% qua ñaøo taïo
ngheàcho khoaûng 30% soálao ñoäng tuyeån duïng,
coøn laïi laølao ñoäng phoåthoâng8.
Tæ leägiaùo vieân, hoïc sinh trong caùc trö ôøng
daïy ngheàlaø1/28. Caùc trö ôøng daïy ngheàñang
thieáu khoaûng 7.000 giaùo vieân, dö ïbaùo ñeán naêm
2010 caùc trö ôøng daïy ngheà seõthieáu khoaûng
20.000 giaùo vieân daøihaïn, neáu tính caùc cô sôû
ñaøo taïo ngheàngaén haïn thì soágiaùo vieân caàn
coùlaø90.000 ngö ôøi.
Hieän nay, tæ leäthaátnghieäp cuûa thanh nieân
(16 - 24 tuoåi) laø13% cao hôn raátnhieàu so vôùi
tæ leäthaátnghieäp trung bình laø5,1%. Ñaëc bieät,
tình traïng thieáu vieäc laøm trong thanh nieân noâng
thoân ñang ngaøy moät nghieâm troïng vaønguy cô
ñeán 2010 coøn nghieâm troïng hôn, khi cô caáu
noâng - laâm - ngö nghieäp ñang ngaøy moät giaûm,
tö ùc laøseõcoù nhieàu hôn nö õa thanh nieân noâng
thoân maát vieäc (do chuyeån ñoåi cô caáu), thaát
nghieäp... Dö ïbaùo ñeán naêm 2010, soálao ñoäng
thaátnghieäp trong thanh nieân tö ø1,7 - 1,8 trieäu
ngö ôøi9.
Chaát lö ôïng lao ñoäng chö a ñaùp ö ùng ñö ôïc
nhu caàu cuûa thòtrö ôøng lao ñoäng. Ñeán heátnaêm
2006, thòtrö ôøng lao ñoäng Vieät Nam (coù 45,6
trieäu ngö ôøi) coù chö a ñeán 30% lao ñoäng qua
ñaøo taïo vaøtæ leänaøy vôùi lao ñoäng ngheàcoøn u
aùm hôn: chæ ñaït hôn 21% (ôû caùc nö ôùc NICs
ñaït tö ø60 - 70%)10. Trong khi keáhoaïch ñaët ra
tö ønaêm 2002 laøñeán naêm 2005 tæ leänaøy phaûi
ñaït22%.
Dö ïbaùo ñeán naêm 2010 daân soáVieät Nam seõ
ñaït khoaûng 88 trieäu ngö ôøi, trong ñoù treân 57
trieäu ngö ôøitrong ñoätuoåilao ñoäng. Lö ïc lö ôïng
thanh nieân (16 - 24 tuoåi) seõñaït 26,5 trieäu
ngö ôøi, trong ñoùcoùkhoaûng 15 trieäu ngö ôøitham
8. Theo VNEconomy, ngaøy 13/03/2007
9. Theo Hoäi nghò chuyeân gia veà döï aùn Luaät daïy ngheà taïi TP. HCM (16 - 18/3/2006).
10. Ñeà aùn ñaåy maïnh vieäc laøm cuûa TW Ñoaøn.
11. Theo Baùo Tuoåi treû, ngaøy 09/7/2007.
12. Theo Toång cuïc Daïy ngheà, Boä Lao ñoäng, Thöông binh vaø Xaõ hoäi, thaùng 5/2007.
104K H O A H OÏ C X AÕÕ H OÄ I V AØØ N H AÂ N V AÊ N
gia thò trö ôøng lao ñoäng11. Ñeågoùp phaàn giaûi
quyeát vaán ñeànaøy, Chính phuû ñang tích cö ïc
ban haønh caùc vaên baûn hö ôùng daãn thi haønh luaät
nhaèm giuùp caùc ñôn vòñaøo taïo ngheàphaùt trieån
nhanh. Beân caïnh ñoù, Chính phuû cuõng ñö a ra
caùc dö ïaùn lôùn nhaèm thuùc ñaåy caùc hoaït ñoäng
ñaøo taïo ngheàgoàm:
- Ñeà aùn ñoåi môùi vaøphaùt trieån daïy ngheà
ñeán naêm 2010 vaøñònh hö ôùng ñeán naêm 2015.
Ñeàaùn naøy ñö ôïc Boä Lao ñoäng, Thö ông binh
vaøXaõhoäi trình Thuûtö ôùng vaøo thaùng 9/2007.
- Ñeàaùn ñaåy maïnh coâng taùc daïy ngheàvaø
giaûi quyeát vieäc laøm cho thanh nieân giai ñoaïn
2007 - 2010 cuûa TW Ñoaøn. Ñaây laøñeàaùn nhaän
ñö ôïc nhieàu ö u aùi khi Thuûtö ôùng tuyeân boádaønh
1 tæ USD cho ñeàaùn (98% duøng tieàn ñeåcho
vay vôùi laõi suaátthaáp). Dö ïkieán thaùng 9/2007,
ñeàaùn seõñö ôïc pheâduyeät chính thö ùc. Theo dö ï
thaûo cuûa ñeàaùn (thaùng 7/2007), muïc tieâu chính
laøcho ngö ôøi daân coù cô hoäi vay tieàn ñeåñö ôïc
.
hoïc taäp. Muïc tieâu goàm:
Ñeán naêm 2010 coùít nhaát50% thanh nieân
.
coùnhu caàu ñö ôïc tö vaán, giôùi thieäu vieäc laøm.
80% thanh nieân ñö ôïc tieáp caän vôùi caùc
..
thoâng tin veàngheànghieäp, vieäc laøm.
Coù50% lao ñoäng treûñö ôïc ñaøo taïo ngheà.
Coù200.000 thanh nieân ñö ôïc vay voán hoïc
ngheà vôùi mö ùc 50 USD/ngö ôøi/thaùng; 33.000
ngö ôøiñö ôïc vay voán ñi laøm vieäc ôûnö ôùc ngoaøi.
2.3. Phaân tích SWOT (strong-weak-op-
portunities) veà ñaøo taïo ngheà
Dö ïa vaøo nhö õng ñaëc ñieåm vaøhoaøn caûnh
cuûa ñaát nö ôùc trong giai ñoaïn hieän nay vaøñeå
coù caùi nhìn toång quaùt veàhieän traïng quaûn lí
ñaøo taïo ngheàcuûa Vieät Nam. Dö ôùi ñaây laøbaûng
phaân tích SWOT cho hoaïtñoäng ñaøo taïo ngheà
taïiVieät Nam theo ñaùnh giaùcuûa dö ïaùn Nghieân
cöùu veà ñaøo taïo ngheà taïi Vieät Nam 12 cuûa Trö ôøng
Ñaïihoïc Coäng ñoàng Houston, Hoa Kì cho thaáy:
(Xin xem baûng trang beân)
 Ñieåm maïnh
1. Daân soátreû
2. Daân toäc coùtinh thaàn hieáu hoïc
3. Kinh teáphaùt trieån nhanh ñaëc bieät khi
gia nhaäp WTO
4. Tính ham hoïc, coùkónaêng, kheùo leùo
5. Quyeát taâm cuûa Chính phuû veà ñaåy
maïnh ñaøo taïo ngheà.
Ñieåm yeáu
1. Thieáu giaùo vieân daïy ngheà
2. Tieâu chuaån ñaøo taïo ngheà
3. Tính lieân thoâng cuûa heäthoáng chö a phaùt
trieån

Cô hoäi Thaùch thöùc

1. Chö a coù nhieàu chö ông trình hôïp taùc
ñaøo taïo quoác teáveàlónh vö ïc daïy ngheà
2. Chính phuû quan taâm ñeán thò trö ôøng
xuaát khaåu lao ñoäng coùtay ngheà.
1. Taâm lí cuûa ngö ôøiVieät Nam xem nheï
vieäc hoïc ngheà
2. Caùc nguoàn lö ïc hoãtrôïcho ñaøo taïo ngheà
chö a phaùt trieån (vay voán, keát hôïp doanh
nghieäp...)
3. Cô sôûvaät chaátdaønh cho ñaøo taïo ngheà
coøn laïc haäu
4. Hoïc phí thaáp so vôùi khu vö ïc ASEAN

3. Quan heä quoác teá - taïo neàn taûng cho söï
ñoät phaù veà ñaøo taïo ngheà
3.1. Moâ hình thaønh coâng töø hôïp taùc quoác
teá
Coù theånoùi moät trong nhö õng chö ông trình
ñaøo taïo ngheàthaønh coâng nhaát taïi Vieät Nam
ñö ôïc caùc chuyeân gia ñaùnh giaù cao nhaát hieän
nay chính laøcaùc chö ông trình lieân quan ñeán
nhoùm ICT13 ñö ôïc du nhaäp vaøo Vieät Nam tö ø
ñaàu nhö õng naêm 2000 khi maøchính saùch phaùt
trieån ICT ñö ôïc Chính phuûcoåvuõmaïnh meõ.Coù
theånoùi ICT laømoät trong nhö õng chö ông trình
deãthu huùt hoïc sinh taïi Vieät Nam, nhaát laøcaùc
chö ông trình ñaøo taïo hôïp taùc vôùi nö ôùc ngoaøi.
Coù theåtaïm phaân ICT thaønh ba hö ôùng phaùt
trieån khaùc nhau goàm: phaàn cö ùng, phaàn meàm
vaømaïng vieãn thoâng. Do mö ùc ñoätaêng trö ôûng
cuûa ngaønh ICT cuûa Vieät Nam ñaït trung bình
tö ø35 - 40% moãi naêm; vì vaäy, ICT ñö ôïc dö ï
baùo tieáp tuïc laømoät ngaønh coù tæ leängö ôøi hoïc
taêng nhanh trong voøng naêm naêm saép tôùi.

Caùc ñôn vò ñaøo taïo ICT taïi Vieät Nam (töø trung caáp trôû leân) 14
Naêm Soá löôïng tröôøng ÑH Soá löôïng tröôøng Soá löôïng tröôøng
cao ñaúng (ngheà) trung caáp
2002 55 69 35
2003 57 72 40
2004 62 74 45
2005 70 85 53
2006 80 103 60
2007 99 105 72

13. Coâng ngheä thoâng tin vaø truyeàn thoâng, taïm dòch töø Information and Communication Technology.
14. Taïm dòch töø Research Data on Vocational Training in Vietnam, Lam Cousulting Services, thaùng 10/2007.

K H O A H OÏ C X AÕÕ H OÄ I V AØØ N H AÂ N V AÊ N 105

 Ñieàu ñaùng noùi ôû ñaây chính laøcaùc chö ông
trình ñaøo taïo ngheàveàICT du nhaäp tö ønö ôùc
ngoaøilaïinhaän ñö ôïc sö ïthö øa nhaän tö øchính caùc
trö ôøng ñaïi hoïc, cao ñaúng vaødoanh nghieäp.
Coùtheåtaïm chia laøm hai nhoùm:
- Caùc chö ông trình ñaøo taïo ñö ôïc cung caáp
bôûi caùc doanh nghieäp nö ôùc ngoaøi thoâng qua
caùc ñoái taùc ñaøo taïo taïi Vieät Nam nhö Cisco
Networking Academy (Hoïc vieän maïng Cisco),
Sun Solaris (Heä ñieàu haøn h cuûa Sun
Microsystems), caùc chö ô ng trình cuûa
Microsoft… Ngö ôøi hoïc nhö õng chö ông trình
naøy chæ ñö ôïc caáp nhö õng chö ùng chæ ngheàcuûa
chính haõng, khoâng phaûi laøvaên baèng cö ûnhaân
nhö ng laïi ñö ôïc coäng ñoàng doanh nghieäp treân
toaøn caàu thö øa nhaän veàchaát lö ôïng. Hieän nay,
caùc trö ôøng ñaïi hoïc, cao ñaúng cuûa chuùng ta
ñang ñö a theâm nhö õng chö ông trình naøy vaøo
chö ông trình ñaøo taïo baäc cao ñaúng, ñaïi hoïc.
- Caùc chö ông trình ñö ôïc caáp vaên baèng ngheà
(tö ông ñö ông trung caáp hoaëc cao ñaúng ngheà)
cuõng raát thaønh coâng nhö laøcaùc chö ông trình
cuûa NIIT, Aptech... ñö ôïc coäng ñoàng doanh
nghieäp ICT ñaùnh giaùcao.
Xu hö ôùng hieän nay cuûa sinh vieân theo
ngaønh ICT taïicaùc trö ôøng ñaïihoïc Vieät Nam laø
tranh thuû hoïc theâm ñeålaáy caùc chö ùng chæ cuûa
moät trong hai chö ông trình keåtreân. Coùtheånoùi
ö u ñieåm cuûa caùc chö ông trình naøy laøtính thö ïc
tieãn, chö ông trình luoân ñö ôïc caäp nhaät vaøñaùp
ö ùng ñö ôïc nhu caàu ñoøihoûi cuûa xaõhoäi vaødoanh
nghieäp. Ñeåcoùtheåtham gia giaûng daïy nhö õng
chö ông trình naøy thì chính thaày giaùo cuõng phaûi
traûi qua nhö õng kì thi ñaùnh giaù veàkhaû naêng
giaûng daïy cuûa mình theo ñuùng caùc qui ñònh,
yeâu caàu trö ôùc khi ñö ôïc giaûng daïy chính thö ùc
(chö ù khoâng haún coù hoïc vò cao laøñö ôïc giaûng
daïy). Ñeåñaûm baûo ñö ôïc chaát lö ôïng ñaøo taïo,
haàu heátcaùc chö ông trình naøy ñeàu coùmö ùc hoïc
phí khaù cao so vôùi mö ùc thu hoïc phí cuûa caùc
trö ôøng ñaïi hoïc trong nö ôùc nhö ng ngö ôøi daân
vaãn saün saøng chaáp nhaän chi traû ñeåhoïñö ôïc
thuïhö ôûng saûn phaåm ñaøo taïo coù chaát lö ôïng
toát.

Hoïc phí cuûa moät soá tröôøng daïy ngheà coù hôïp taùc nöôùc ngoaøi ñaøo taïo ngaønh ICT
taïi Thaønh phoá Hoà Chí Minh

TT Teân tröôøng Noäi dung ñaøo taïo Thôøi gian Hoïc phí Baèng caáp
ñaøo taïo (USD)
(thaùng)
1 Cao ñaúng ngheà Theo chöông trình cuûa 36 4500 Baèng AAS
Saigon tröôøng Cao ñaúng Coäng (12
ñoàng Houston, Hoa Kì thaùng
hoïc
tieáng
Anh)
2 NIIT Theo chöông trình cuûa 36 3056 Baèng DNIIT do NIIT
hoïc vieän NIIT AÁn Ñoä caá p (töông ñöông
Diploma)

3 Trung taâm ñaøo taïo Theo chöông trình hoïc 13 - 14 1200 Töông ñöông vôù i
quoác teá Kent cuûa UÙc baè ng Diploma do
Tröôøng Vieät UÙc caáp

4 Tröôøng ISCOL Vieät Theo chöông trình cuûa 24 5700 Baè n g Diploma in
Nam Informatic - Singapore Computer
Studies (DCS) vaø Ad-
vanced Diploma in
Computer Studies
(ADCS) do Informatic
caáp

106K H O A H OÏ C X AÕÕ H OÄ I V AØØ N H AÂ N V AÊ N

 Nghieân cö ùu treân cho thaáy thoâng qua vieäc
hôïp taùc quoác teátrong lónh vö ïc ñaøo taïo ngheà
seõtaùc ñoäng tích cö ïc ñeán caùc ñoái tö ôïng lieân
quan ñeán ñaøo taïo:
- Veàchö ông trình ñaøo taïo: Giuùp caùc trö ôøng
trong nö ôùc caûi tieán daàn chö ông trình ñaøo taïo
cuûa mình, tö øng bö ôùc caäp nhaät ñeånhaèm ñaûm
baûo tính hieän ñaïi, uyeån chuyeån vaøphuøhôïp
vôùi thoâng leäquoác teá.
- Ngö ôøi daïy: Giuùp ngö ôøi daïy caûi tieán
phö ông phaùp giaûng daïy vaøtieáp caän vôùi caùc
giaùo aùn nö ôùc ngoaøivaøcoâng cuïgiaûng daïy môùi.
- Ngö ôøi hoïc: Coù ñieàu kieän ñeåtieáp nhaän
nhö õng kieán thö ùc vaøkónaêng môùi, phuøhôïp vôùi
thö ïc tieãn vaøñaùp ö ùng ñö ôïc nhu caàu cuûa xaõhoäi
vaødoanh nghieäp.
Treân cô sôûñoù, caùc trö ôøng ngheàcoùtheåtaêng
hoïc phí nhaèm naâng cao chaátlö ôïng giaûng daïy
vaøcaûi thieän ñôøisoáng cuûa giaùo vieân, taïo bö ôùc
ñoät phaù thoaùt khoûi voøng laån quaån nhö hieän
nay moät phaàn laønguoàn thu chö a ñuû ñeåphaùt
trieån nhaøtrö ôøng.
3.2. Ñeà xuaát caùc giaûi phaùp thoâng qua hôïp
taùc quoác teá
3.2.1. Nhoùm giaûi phaùp caáp chính phuû
- Treân cô sôû ñieàu 51, 52, 87 cuûa luaät daïy
ngheà, Chính phuûcaàn ban haønh caùc chính saùch
thu huùt caùc nhaøñaàu tö nö ôùc ngoaøi tham gia
goùp voán vôùi caùc ñoái taùc trong nö ôùc ñeåxaây
dö ïng caùc chö ông trình ñaøo taïo ngheàñö ôïc quoác
teáthö øa nhaän.
- Caàn coùcô cheácuïtheåñeåcaùc doanh nghieäp
phoái hôïp ñö a caùc chö ông trình ñaøo taïo nö ôùc
ngoaøitheo moâhình maøngaønh ICT ñang thö ïc
hieän sang nhö õng ngaø nh ngheàmaøñaátnö ôùc ñang
caàn cho nhu caàu phaùt trieån nhö ñieän, cô khí,
may coâng nghieäp…
- Caàn ñö a ra caùc tieâu chuaån ñaøo taïo ngheà
dö ïa treân cô sôûtham khaûo coùchoïn loïc caùc tieâu
chuaån cuûa caùc nö ôùc phaùt trieån, tö øñoùö ùng duïng
cho phuøhôïp vôùi tình hình hoaø n caûnh cuûa chuùng
ta.
- Haøng naêm, Toång cuïc Daïy ngheàneân toå
chö ùc caùc chuyeán giao lö u vôùi caùc trö ôøng daïy
ngheànö ôùc ngoaøitieâu bieåu ñeåcaùc trö ôøng daïy
ngheàtrong nö ôùc coù cô hoäi tieáp xuùc, hoïc hoûi
vaøhôïp taùc. Nhaønö ôùc neân hoãtrôïtoáithieåu 50%
kinh phí thö ïc hieän nhö õng chuyeán ñi naøy. Ngoaøi
ra, Toång cuïc Daïy ngheàneân cung caáp danh saùch
K H O A H OÏ C X AÕÕ H OÄ I V AØØ N H AÂ N V AÊ N 107
caùc trö ôøng daïy ngheàôû moät soánö ôùc coù quan
heätoátvôùi Vieät Nam treân cô sôûñö ôïc thaåm ñònh
hoaëc giôùi thieäu cuûa Chính phuû nö ôùc baïn ñeå
caùc trö ôøng ngheàtrong nö ôùc coù theåtieán haønh
hôïp taùc nhanh.
- Khuyeán khích phaùt trieån caùc hình thö ùc du
hoïc vaøbaùn du hoïc ngheà.
3.2.2. Nhoùm giaûi phaùp caáp tröôøng
- Caùc trö ôøng ñaøo taïo ngheàneân thaønh laäp
moät toåchuyeân veàcaùc vaán ñeàquan heä quoác
teá, boäphaän naøy coù quyeàn ñö ôïc baùo caùo trö ïc
tieáp leân caáp cao nhaát cuûa nhaøtrö ôøng. Ngoaøi
vieäc tìm kieám caùc ñoáitaùc, boäphaän seõnghieân
cö ùu caùc moâhình hôïp taùc phuøhôïp vôùi khaûnaêng
cuûa nhaøtrö ôøng. Nhö õng thaønh vieân tham gia
boäphaän naøy neân coù moät mö ùc lö ông haáp daãn
hôn caùc phoøng ban khaùc trong nhaøtrö ôøng.
- Lieân heävôùi caùc cô quan ngoaïi giao cuûa
nö ôùc baïn taïiVieät Nam hoaëc caùc toåchö ùc quoác
teácoù uy tín ñeågiôùi thieäu nhu caàu ñaøo taïo vaø
khaûnaêng hôïp taùc.
- Thoâng qua caùc hoäi chôïgiaùo duïc, dieãn
ñaøn giaùo duïc treân maïng ñeåthö ïc hieän vieäc tìm
kieám ñoái taùc.
- Ñònh kì, thieát laäp caùc buoåi gaëp gôõgiö õa
laõnh ñaïo nhaøtrö ôøng vaøcaùc doanh nghieäp coù
nhu caàu tuyeån duïng nhaân sö ï.Tranh thuûtoáiña
khaû naêng hoãtrôïcuûa doanh nghieäp cuõng nhö
thieátlaäp caùc quan heämang tính ñoáitaùc chieán
lö ôïc vôùi moät vaøidoanh nghieäp.
- Taän duïng nguoàn cö ïu sinh vieân ñang thaønh
coâng trong xaõhoäi vaønhö õng cö ïu sinh vieân coù
tham gia caùc chö ông trình ñaøo taïo ôû nö ôùc
ngoaøi.
4. Lôøi keát
Ñaøo taïo ngheàtheo tieâu chuaån quoác teálaø
moät trong nhö õng lónh vö ïc vö øa môùi baétñaàu taïi
Vieät Nam. Gaàn ñaây, Chính phuûñaõtheåhieän roõ
sö ïquan taâm cuûa mình cho ngaønh giaùo duïc
baèng vieäc ban haønh nhö õng chính saùch heátsö ùc
maïnh meõnhö : quyeát ñònh cho sinh vieân vay
voán hoïc taäp, môûroäng ñoáitö ôïng nhaän hoïc boång,
cam keát khoâng ñeåcho baát kì sinh vieân naøo
khoâng ñeán trö ôøng vôùi lí do khoâng coùtieàn ñoùng
hoïc phí, chi ngaân saùch naêm 2008 cho ngaønh
giaùo duïc chieám 20% toång chi ngaân saùch cuûa
caû nö ôùc… ñaõtaïo ra nhö õng chuyeån bieán lôùn
trong thay ñoåinhaän thö ùc cuûa xaõhoäi. Chính vì
vaäy maøñaøo taïo ngheàcuõng baét ñaàu coùnhö õng
chuyeån bieán cô baûn. ÔÛVieät Nam, caùc trö ôøng
ñaïi hoïc vaøcao ñaúng ñaõñi tieân phong trong
caùc hoaït ñoäng hôïp taùc ñaøo taïo, chuyeån giao
chö ông trình theo tieâu chuaån cuûa ñoáitaùc nö ôùc
ngoaøi. Trong khi ñoù, caùc trö ôøng daïy ngheàvôùi
tieàm lö ïc coøn yeáu, chaäm ñoåimôùi, vaãn coøn trong
giai ñoaïn baét ñaàu quaù trình caûi caùch chö ông
trình vaøphö ông phaùp ñaøo taïo, ngoaïi trö ømoät
soáchö ông trình hôïp taùc trong lónh vö ïc ICT hieän
ñang ñö ôïc trieån khai maïnh meõ.Trö ôùc boáicaûnh
ñoù, vieäc xuaát hieän caùc chö ông trình ñaøo taïo
ngheàtheo tieâu chuaån quoác teátaïiVieät Nam seõ
coù taùc ñoäng saâu saéc ñeán nhaän thö ùc cuûa xaõ
hoäi. Ñieàu naøy khoâng chæ mang ñeán cho caùc
trö ôøng ñaøo taïo ngheàôû Vieät Nam moät cô hoäi
môùi maøcoøn giuùp cho ngö ôøi hoïc vaødoanh
nghieäp coù ñö ôïc nhö õng lôïi ích thoâng qua caùc
hoaït ñoäng hôïp taùc quoác teánaøy.
Hieän nay coù khoaûng 1,5 trieäu ngö ôøiñang
hoïc ngheà15 vaødö ïbaùo ñeán naêm 2010 coùkhoaûng
15 trieäu ngö ôøi tham gia thò trö ôøng lao ñoäng.
Nhö vaäy, aùp lö ïc ñaøo taïo seõngaøy caøng ñeønaëng
leân caùc trö ôøng daïy ngheà neáu nhö baûn thaân
caùc trö ôøng khoâng kòp caûi tieán. Chieán lö ôïc cuûa
ngaønh giaùo duïc noùi chung trong thôøigian tôùi
laøtaêng qui moâñaøo taïo, gaén ñaøo taïo vôùi nhu
caàu xaõhoäi. Hieän nay, Vieät Nam ñang coùquan
ñieåm nhaän ñònh "thö øa thaày, thieáu thôï", nhö ng
thaät ra quan ñieåm naøy chö a ñuùng laém. Coùtheå
soásinh vieân toátnghieäp ñaïihoïc hieän nay chieám
tæ leä quaù cao so vôùi coâng nhaân coù ñaøo taïo,
nhö ng neáu tính tæ leäsinh vieân treân 1.000 daân
thì Vieät Nam vaãn thaáp hôn so vôùi caùc nö ôùc
trong khu vö ïc. Do ñoù, vaán ñeàkhoâng phaûi laø
SUMMARY
SOME IDEAS ABOUT VOCATIONAL
TRAINING DEVELOPMENT IN VIETNAM
THROUGH INTERNATIONAL COOPERATION
Vietnam is a young country with a traditional interest in learning. Vocational
training of international standard, however, is still a new field in Vietnam. The strat-
15. Theo HCA, www.hca.org.vn , thaùng 7/2007.
16. Theo Baùo Tuoåi Treû, ngaøy 11/6/2007.
17. Phoù Thuû töôùng Nguyeãn Thieän Nhaân traû lôøi treân website cuûa Boä Giaùo duïc vaø Ñaøo taïo.
108K H O A H OÏ C X AÕÕ H OÄ I V AØØ N H AÂ N V AÊ N
giaûm qui moâñaøo taïo ñaïi hoïc maølaøtaêng qui
moâñaøo taïo ngheà. Sinh vieân ra trö ôøng laøm vieäc
traùi chuyeân ngaønh ñaøo taïo ñang ngaøy caøng
phoåbieán vaøcoù leõchuùng ta phaûi chaáp nhaän
ñieàu naøy. Hö ôùng giaûi quyeát cuûa Boä laøcaùc
trö ôøng seõmôûroäng maëtbaèng hoïc vaán kieán thö ùc
chung, taïo neàn cô baûn cho sinh vieân sau khi ra
trö ôøng tuyøtheo coâng vieäc seõtieáp tuïc nghieân
cö ùu chuyeân saâu16.
Phaùt trieån ñaø
o taïo ngheàtrong thôøigian ngaén
laømoät baøi toaùn khoù vaøcaàn thö ïc hieän nhieàu
giaûi phaùp ñoàng boä, trong ñoù quan heähôïp taùc
quoác teálaømoät trong nhö õng giaûi phaùp coù theå
mang tính ñoät phaù. Nhieàu naêm qua, trong lónh
vö ïc ñaøo taïo ngheà, caùc trö ôøng coâng chòu sö ï
"bao boïc" cuûa Chính phuû neân thoâng thö ôøng
caùc quyeátñònh ñö a ra raátchaäm do aûnh hö ôûng
cuûa cô cheá.Tuy nhieân, caùc trö ôøng coâng cuõng
ñang trong giai ñoaïn thay ñoåi vì gaëp sö ïcaïnh
tranh tö økhu vö ïc tö nhaân trong vieäc thu huùt
hoïc vieân. Trong khi caùc trö ôøng tö thì ñang trong
giai ñoaïn hình thaønh, cô sôûvaät chaátcoøn thieáu
thoán so vôùi trö ôøng coâng. Chính vì vaäy, vieäc
tieáp nhaän trôïlö ïc vaøchia seûlôïiích vôùi ñoáitaùc
nö ôùc ngoaøiñeålaøm ñoøn baåy phaùt trieån laømoät
trong nhö õng giaûi phaùp caàn thö ïc hieän ngay
nhö ng phaûi coù chieán lö ôïc nhaèm giaûm sö ïphuï
thuoäc quaùnhieàu vaøo ñoáitaùc nö ôùc ngoaøi. Ñieàu
naøy ñoøihoûi sö ïquyeáttaâm maïnh meõkhoâng chæ
cuûa nhö õng ngö ôøi ñö ùng ñaàu cô quan quaûn lí
nhaønö ôùc veàdaïy ngheàmaøcoøn baûn thaân ngö ôøi
ñö ùng ñaàu caùc trö ôøng ngheàcoùchòu thay ñoåitö
duy ñeåtìm kieám sö ïñoät phaù, hay chæ laøchoïn
phö ông aùn "an toaøn" maøthoâi.
.
Nguyeãn Thuïy Töôøng Vy, M.A.
egy of the national educational system in the near future should be to enlarge the
scale and make training programs link with public and social demands because of
the "shortage of workers and excess of engineers". The number of university stu-
dents can be higher than those of educated workers, but the number of students per
1,000 people in Vietnam is still lower than the rate in other Asian countries. Hence,
the key is not to decrease the university training scale but to expand vocational
training.
In this report, the writer brings forward some solutions which focus on interna-
tional relationship between overseas partners and Vietnamese vocational training
schools as a key factor.

K H O A H OÏ C X AÕÕ H OÄ I V AØØ N H AÂ N V AÊ N 109