Professional Documents
Culture Documents
|
^l
BO|IG TOI EI OUA
HAi kt cOo V0 nUNC sinh vi€n
[uQf Khoo ndm th0 bo de s6ng
1287 ngay frong B0 Chl Huy
i6i coo Mif TrQn Gi6i Ph6ns
MiBn Nom.
HOA, AAXO
| 970
0i" t* t/l+, *or
Trong cu6c chi6n tranh trin ildt nt&c ta sudt h:; n'rt: ndy
ndm qua, chitng ta bi dQt vdo m\t khung cdnh nghlch thtd._g. Vita Id
mQt cuQc chi6n tranh ch6ng tfurc d,6n Phdp gidnh dQc tpp cho ddn t|c,
cho tb qu6c. Vit'a Id npt cu,)c t6i chi6n gita ngtiri Viit. :to'i i:gtriri ViQt,
nhdn tdm tdn sdt nhau, kh6ng chit x6t thtttng, kh6ng cbn sot lqi chut
tinh, di Id. mong manh nhv ssqng kh6i.
CuQc chi6ntranh h6m nay, ta sy hdi, tq l:hinh tdm, ta kh6ng
bdng lbng, ta kh6ng bao giir chdp nh|n. Nhtng n6 vdn c* il6n. D6n uci
fit cd hQn thil, hdn lpc d6n v&i dau thta,ry ! chdt ch6c, mdu chdy
thdnh s6ng, xnang chdt thinh nrti. Anh em Id lci thi, cha con Id hai
ki Ia kh1ng quen, d,6ng bdc ruQt thit ld, d! ching, td nh&ng lodi ttd. thi
nh6t chung mQt chudng.
Dau.thrtng nhv th6 d6. Phi nhdn nhr th{ d6. No vdn cv xdy
ra, Tdt cd chung ta tIEu bi suc mqnh c&a nd cu6n vdo, vd, chug ta
dang-chiu th.rng,
Cd nhiEu iilu ,ang ctlng nhr c6 nhilu cdch ch€t. Vit c6 v6 s6
cuQc ddi di biet xriy ra trAn giang sqn nhd bd cia ldt nvac ta. Chtng
ta mudn thAy ftt cd, bi6t tdt. cd d.b ddth gid vd hiCu mQt cdch trirng
.tQn vE cupc chi6n tanh ndy. C6 nhirng 'cti[ ta itd. bi6t fii. C6 nhtnq
' ,li to chta 6i6t.Cd nhtn! di u *httg rt2 bICt. Cd aht.:lrg cni ,i
lang .hoiri nghi. Itlwng vl tvat4loi da eldrt chrtng !a' rlr49
stng cia gia tllnh ta, 6 phln da t6t ,rt&c ta, u c6 gdlng' kii;r. nhdm
ab mb, ttc t6i, phdi bi6t cho ki tlrgc. Biet ib phdn xet, il| bi6t nlnl'.
phdi lim gi trong csfic chi6n nanh hfua nay.
Do iI6, guytn stich nly, tric gid da n6 cht ildm c6 nft r,be
ngayQn chdn thinh lit g6p nhdt, Eidri thiQa v,ti sic bqn, gbi il6n cdc.
bcn rnlt khung triri ta chrtn-g ta cfua bi6t hry bi6t chra tldy di, mlt'
cuQc tliti trong hdng tiQu culc iliri cia olQc ehi6n. tranh mQnh ilanh lt
! thtrc 4A qr6c gia v! Clng S&n, ilflc titi chuy|n chinh uir tg do d,in
-
clrt.
Vfr Himg - nhdn. vlt chtnh b&ng xiang, bdng thit - lir 'niit
'sinh
vi6n ilE hqc IaSt khoa, hifn thng c6 mQt' & Sdigitn Id chung nhifrn
ana' mQt tlaan itudng llch sit. Anh itii fing 121)/ igay trong khung tiri
t6.
' Gib, VE Hbag l& tqi cho chlng ta nghe vE cuQc tliri anh. Ch&ng
a sE dtgc biict nhtng diEa ta chta bi6t.
Thiln ffii lr! ndy ld c&a Vii Hing ilrgc vi6t thdnh chayQn ildi
Phdt Thank)a'aytn ti trong !t9 chdang tfinh lbn t4c, nhiiu th'dng
liiln trin Dd|Pkdt Thanh Ti6ng ndi Tg do. T6i, Kim NhQt. chi tldn
vd ihrgc plwp cni biAn lca-thdnh hdi k, tlao W thuln vdn xu6i'vti sv
hgp tdc c&a Vfr,Hing
Qic bgn sE tl4c & tl6y, gdng tlbi cia anh vd nhiEu qulng Abi
lchtic,'tb nhdnv,it 6 1 Id Dei Tr,hng Nguydn Chi Thanh cho tdn cdn
bQ nt giuo li6n ctf'e hs hoct ilQng tqi
fd,'goo.
Xin mhi cic ben vlo chuyQn. OAc len sE 6ng v&i Vit Htng. Vt
nhirng sg kiQn xdy ?a tlong rAdffG f6i ot QuA, sE... ndi 'tti ctic
b-gllt.
dgng cg, thu6c men drrcre d}i di h6t, bidn thAnh rri6t tlrich
squ vd cht, chua dir moi lop ngucri.
,. TOi di thfing ddn do. Vn td diy, tdi chua g{p anh
Trtr6mg doin thi di nh{n duoc mQt thu tay do Ccr quan cfia
toi gtii cho. & goc thu co vidt chii < gdP )' gqch dit niii bat
I€n, d{p mgnh vho m6t.
T6i x€ phong bi ra... mQt cdng vin thing ho'n li rnQt
thu ridng. Thu tlanh miy, c6 gbi s6 vir d6ng ddu chu thAn'
Trong thu, bio cho tOi bi6t lA do lgnh tr€n, ccr quan goi tt)i
tb gdp tlE nhin c6ng tic moi. Sr.r thay dbi cdng tic niy' co
quan t6i thOng hio v&i Ban chi huy Tb Lidn llop & Gin Rai lbi'
'TOi nghn ngo mQt lrtc, doan mii nguydn co cia sn
thay dbi dQt ngQt niry nhung khdng tli niro doAn nbi' Thdi,
v{1' thi rninh khiri phii trri l4i Gin Rai, viCt nr0t thu ngin bio
tin kdt qui viQc tdi tbu xCp voi doirn chi6u bong vd tu gid ln
xong. 'fhuc tiQn. T6i nghi v{y vi thuc hAnh ngay.
Ngir lqi Ci N'Iau mQt ddm, sang t6i driy som vAc ba 16
thiv xu6ng chiic xui)ng Cdn Thc mi khi tu ccr quan ddn
nhiin cdng tac & Tb Li6n hop tdi chio no d6n, g&i lqi de)'.
1'0i chdo xuijng ra Virm Tfc Thir' nguo.c dong sfing Ong
D6c. Bubi trua, ngang chg Thoi Binh, tOi ghd- qudn chu X'bi
nlin bdn btr sBng 'l-rem in vQi td hfi tiiu; chidc banh bao r6i
ti6p tuc xudng xttring, rd liinh Lnng Chic lldng, chdo mQt
mqch vE kinh 30 Hu1'Qn Sri.
Trua, gio l'Ay Nam thbi m4nh trdn long kinh, dir nu6'c
nguoc toi cfing kh0ng vdt vi gi ndy. Nh<r v{y, 5930 chiEu
toi vE ddn co quan.
TOi cdt lr)i xubng, vdc nuoc rria mit, hi hfrng budc
'l6n
b<r. Sau nhirng ngiy di cdng tdc, xa anh chi em trong
co quan gio vD Bap. lei, h&n lir vui phii bi6t. Gio nirl', t{l
-9-
ci chic dE 5n ccrm xong ttr lAu, thi rong di chai quanh
x6m.
YAo ddn sAn, tlong nhi c6'ti€ng n6i vui vE vgng ra :
A ! Anh Htrng m0i vb ddn A ?
-
Thai, tru&ng co quah cfra toi hi6n ra & cria, nhodn
miQng cuoi, ti€n to'i bft tay tdi. Tdi ciing cu&i, dip lqi :
M6i vE tcri thOi. 0 nhd cfing manh chrr, anh ?
- Ebu dEu ! Auh nhAn duo. c thtr t6i :iii: ndo ?
- Hbi hdm ! Sd la tdi ora tdi vE' Ca \Iau diEu dinh
-
v&i dodn Chi6u bong, nho ho xu6ng Gi{ Rai it hOrn. Toi
nhan'ducrc thu anh & do.
- VAy anh khdng cho c6c tlbng chi & T6 Li€n ho-p
bi€t e ?
t6i c6 vi6t thu.
-TOiC6,
dA ba 16 xuring vdn, nhin quantu Nhe sao vfng
que.
Hai vcr chiing hic ba chfr nhA vcri c6 B4ch c0 con
g{i lcrn - di dAu mdt. -
TOi h6i ngay:
Hai vo chiing bAc Ba v&i cd Bgch chic & sau rhy
h&
-?
anh
-Chfc v{y ! Anh In com chua?
Chua !
-
Lam ra vE lo l[ng, chlm s6c cin bQ duoi quybn
mlnh, Thai xuft xoa :
EA t6i ra rhy goi B4ch vb, nho co ta lam csm cho
-
anh in nhd ?
- ThOi, anh ! TOi tri ldi.
Ve tdi m& ba 10, sfra so4n tl8 di tim.
TOi nghi, nhfrng anh cbi em trong c6i nh6m ct{p kdtr
-10-
chic ai ai cfing di chuln bi xong xugi. Quln io phdng lanh
cfr,ng may sim rbi. Thuc phlm du trfr irn di duo'ng dI nrua
chuhn bi xoug. Chi cd t6i vi mli lo cong tric dr Tb Liin
hop nin d6n gio na1' vdn chua co gi. 'l'oi hiri ThAi :
(i
- nha anh? chi em trong co quan tttittlt vdn mqnh
vui v6 c;i chu, anh
ThAi tri loi mOt cAcl; tirin nhidn :
cr'r, trhung vui ttri... ho d[
- Anli chi em thi 6manlr khirc rnil'
di hdt, chi r:r)n ie-hoc uhi nguui.
- [)i ?darr scrnr vAr'? Cl.i6c tau I-iLrcria ir sao cria Balan
tdp kit ra IiSc dlu tte tr, rlo't nrOt, phii
dd il6n dau Chuvdn
<16n cu6j th{ng rnuui rnOt kia mri I A... ha1' anh chi em duoc
lgnir d6n trip trung & Tdn l)uyet ?
Tlr:ii euirj, soi gon :
Minh rnoi tlur-vc gia uinh dcn thirn, ti61t t6 cho mQt
-
rnqt rno dt sirn dii lanh chuhn bi tqip kdt. Lriu ugal', hrit thuds
Lotab ngon sao rna lrgotr lq !
(lai th:ic ni.iil cirng rrgil'cang Io'n dlrr. TOi lihong ctrlu
rlu{J\) u[a, hdr Thar .
TbAi v& nhu khOng hi6u cAu toi h6i, h6i lqi :
- Chul'en gi ?
- Thi chuyQn anh chi em b6 ccr quan di vb nhi !
Thii cuui nhg :
- O ! Tu&ng chqvgn gi I Vdv nhirng vi€c xd1' ra trong
ccr quan. minh vb r.rigc di hav & truoc dAy anh chua rd ?
Chua ! 'IOi di mdi co & nhA ngril' ndo <ldu.
- Ilirng nhe di6u thricic, tro tdn bav ra stin, nrdi Thii
-
cong len, khinh khinh :
- Sau dot hoc tAp cht truo'ng < di vir 6'> ndu ti-.u
chuhn cira 'l'r'ung U'ong (luc dii ra thi ai cfrng rd < di lir chiGn
th[ng, o lai la vinh quang ,r. ThC nrti mQt s6 anh chi enr bdt
mEn, thic rn$c vb vin tlb nay. Ho tlern cii clru-vin Diing nAl',
ding kia, diii ptro,. din ip nhau. Cdri dim diurg vidn Drin Chu
clm diu vu niv do. Anh nghi sao ?
'fdi chu'a co j ki6n gi...
- Dibu t16 bi6u l0 nrQt tu tu6,ng s{c nriri phin d6ng.
IIIA cilng chi tirich ! Co dirrn dirng vicn t)An chfi nAo chi th'ii t
noi thd tOi nghidp cho nhlrng anh chi enr ii_r'.
- Anlr
Du sao hn r:iing d,i dr)ng gop cOng suc trone 1) nirnr liharrg
chidn chdng I'lrl1r rnir I Vu chanh sdch doan k€t...
'l'hili rrglit ngtrrrg :
- Ui tljo I FIo nra chinh 'foan
sirch gi anh Hrirng ! [Io c6 ciclr
mang cuch rirung :ti tlau ! crii darn < tri, phu, dia, hao r
ti6u su sin, hoc sinlr tu ai vrjt nhiy viro kh:ing .-iriiln, so- nguot
ta ciro Id tlreo Tiy, chu' c6 tinh thriu cich mgng ha1' giac ngd
cdch mqng gi ? Tu tudmg ho diru phii la tu tu&ng cOng ndrng,
md khong phii c(rug nirng lim gi rc Lip truang cAch rnqng.
Cii bon co hQi cht ngliia c6 khie gi phan dQng ?
'Nhu chua hi hoi, Thni ngung mOt chrit, lai ti6p trlc :
_12*
Cei d*m' ding vi€n DAn Chri l6i cudn quln ch:urg
-
.rgoii ding tq dQng bo co quan khdng chiu hoc tnp tAi lidu
cho nh&ng nguoi & Iqi, ngang nhi6n tro vb quer quan mrlt cach
vd kf lu{t. Anh xem htrnh dQng d6 co khric gi bon pltrln crich
mqng, phin giai cdp ? Bin chdt giai cdp chring no la nhu thi
ddy. Anb di c6ng tac duo-c vii ngiry, & nhii xiv ra chul'lrn
d6 ngay. KE cfrng bubn vi giQn thqt cho ! Thdi, anh di ttirn
di t An com xong ta s€ bAn d6n chuyQn c6ng tac sau.
Tdi thil' nhoi ldrr d nguc vr nghi ddn thAn phdn minlr.
I)t sao t6i cffng chi lnr mQt quhn chung ngoai Ding, lqi thut)c
vAo cai ttranh phhn ti6u tu sin lroc sinh. Thinlt phlrr nrir
ngucri ta kdt An Id lung chirng, lEng man, d6 lung lav, <16
thay dbi l{p truung. Nhtng ngudi Thai kdt toi phin ttr2ng
qua thanh phiin xi hQi, trong sci do co t0i. Co khlc gi 'l'hui
giAn ti6p ldn {n tdi ?
Tn dung toi kh6ng con thdy doi nfra. Dt chto xriiing
tu Ca ilIau vE tldy. tdi phii chdo su6t mOt ngirl' trtri vA bung
rlang trdng khong. Phii chi 'Ihei la rrQt cdn b6 thuong, giir
rnQt dia vi kh6ng dang k€, tdi chi trach ldm gi. EAng ney,
'th6i la mQt c6n bQ cao cdp tu 'frung uong Cqc phni diu
15nh dqo mtit ccr quan Nam bQ.
TOi di ra phia sau nhA, udng mQt ca nuoc ld trong lu,
rbi tl6 nguydn bQ quhn do uot dAm mb h0i ngir lung nXm
xudng chi6c vong rich, nhfm mit l6ng yC!, bdt d6ng. Co thE
tdi ducrng nhu tan rri
- tan ri vi n6i mQt nhoc du<rng xa thi
rt md ,'i cdu noi cia Thai vd iu thE xiy ra thi nhiEu.
Tu nh&ng nim dhu cta c{c cuQc khring chi6n chdng
t)nap, tuy tdi hf,y con la mQt chf be con nhung ciag bi6t
ghei TAy, ddm thoit ly gia dinh theo cAc anh chi lon di
khAng chiCn. Gia dinh t6i, ba mi tOi kh6ng bing long, mu6n
- 13-
itua't6i l€n Stig0n ti6p tuc hgc. Tdi phii I6n tr6n nhl, di
m&i thoAt duqc.
Nh&ng danh ttr < CAch mqng D < kbAng chidn dinh Tiy r.
t dQc l{p, tu do E v.v. th&i dy ddi voi tdi c6 mQt suc h{p
dAn la lirng. Nhfrng bdi hAt a L€n ducvng >, < Eoirn quirn ma >'
<Nlira dong binh siu, c Bic Sqn >, <Tuydn truyEn xung phong r,
<Chi6n si ViQt-Nam>, < Dodn giii phong quAn > v.v. no crr
{m inh tdi, gqi ldn trong dhu toi rndt odp sdng rndi, hi€o
ngang, that ld anh hirng, quydu rir t0i idn dO say m0.
Cai tibm thtic giang hb, phi€u luu ngang doc, thich lirn
nh&ng chuydn phi thu<rng cira nhfr'ng nim mii dfing quhn
tr€n ghd nhA trtrd'ng, duqc doc trong s{ch Phip, trtrvin Tiru
vir nhirng sich YiQt drqc phh bidn, xudt brin trong rnh*ng
nim truoc 1945, de gAy trong dhu t6i nrQt su nbi d4y, mQt
them mu6n nhu nuoc thiry tribu dAng cao.
Nhu v{y tbi dA tham gia tu nhfrng ngAv dlu kh6ng
chi6n. Tdi cung chiu voi cAc antr' chi l<vn, vcri dilng b:io tor
moi gian nguy, klrb s&, viro sinh ra tfr. Tdi dA chdt hqt khOng
bi6t bao nhi6u lhn & Ebng Thdp trlrci. Tin An, IIi Tlro' YTnh
Long rbi sudt ci nhirng ndm diri o U llinh Thucrng, U }Iinh
H4 vir cic tinh rniEn Tdy.
Tdi ldn l0n trong khAng chi6n, tru&ng thAnh trong
cuQc ddu tranh ch6ng Phep, tham gia tu nhirng cdng tac nho'
l{t vit cho dCn nhfrng cong tac l&n, dim nh{n nhiEu nhi$m
vg. Duy chi c6 mQt dibu, ngutri ta gi&i thi$u tOi vAo Eing Lao
dQng, tdi khdng viro. V{Y thdi !
DAng l€, tOi ciing lA ding vi€n nhu ai, nhung chi vl
cii cAu n6i... < T{p th6 ght y tcri anh vi thdy anh tich cqc,
xung phong guong mAu n€n phAn cOng tdi theo d6i gittp d&
anh thdm nhuin I{p trrong giai c{p, nlm vfrng dudng ldi
-l{-
ddu tranh eia Eing ilt phAt triEn anh vAo Eing. Anh ml c6
vio Diing, tuong lai anh moi ruc r8, ti6n b0. I;ilm cAch mgng
ori khdng vio ding thi ching n€n trd tr6ng gi dAu...>
Tu ii e hoc trd r cia t6i nbi d{y thlng dirng, kh0ng cho
phdp tdi chdp nhsn ciu n6i dd. Nhiing tbing khdng viro Eing
ld khdng IAm c6ng.vi€c khing chi6n danh TA.y, gidih dQc l{p
cho Tb quiic hay sao ? Iihring vao ding li khdng ti6n b0
drqc, kh6ng lim ra tro trdng gi e? D6 thuong,.chi co nhfrng
thing ding vi0n rnoi khring chi6n chdng PhAp sao ? Chung
quanh tOi, d4i da s6 dEu khdng phii lir ding vi€n Eing Lao
d0nB..'
. Euoc : Ilidh kh6ng vio thri xem c6 hcrn nh&ng thflng
ding riiin khr)ng cho bi6t ! Anh hirng tinh cfia tdi to nhu trdi
nui, tdi dfiu co thB nghe lot tai ciru noi khinh mAn d6 duo. c.
f6i tu chdi. Toi tri lcri ri'rng : < t6i dAu phii ili khAng
chiCn vi mgc dich vio Ding hay vi l! do nio'khic, ngoai vidc
bio v6 Tb qu6c,'thuc hi€n lj tu&pg cao ci cfia mQt cOng
dAn b! n6 ld m{t nuoc dfru ? Tdi chua bao gio nghi li viro
ding t6i m&i lirm tton bbn phin, tron nhiQm vg cfia mQt cOng
din. >
Tdi dE qud ngAy tha n€n rucri nghi viQc- do dAu phii
ln lf do d6,nguoi ta khinh thuong minb, hfly b6 t{t ci cdnc
s'uc cira minh trong 9 n[m qua. Tuy nguoi ta khdng truc tidp
noi vcri tOi nhung bAy gio cAu noi cta {bng chi Tru&ng co
quan nh{n xet chung vE thdnh phln, kh0ng phii la de tri ltli
cho tdi bi6t do sao ?
ThOi !Thg la hdt !Hdt-tinh, h€t nghTa, cqn td: r{o ming
rbi:
.
Chln nim khAng chiCn chi lA rn{t con gio thoing, chi lA
cdng dd trirng xe cat bi6n rl<-rng !
-15-
Tdi nfim su)'nghi miin man, khdng nghe ti6ng ch&n
c&a Thai tu nhA trOn bucrc xudng, ctng vfi cfi* nOj:
.- Anh Hr)ng ngfr d6 n ? Tdi rbi, anh di tfm rtia, 5n c*m
rbi minh c0n tbio lu{n, c0ng tAc mOt chut. ChOc lira, t6i ba::
di hop so khdng dir thi gio. O I ... Anh binh a ? 'I'ruug nguoi
n6 lirm sao...
TOi ub oi!, guqng tri ldi:
Khdng ! Tdi khdng sao ! BAn c6ng viQc anh c* rli. lifu
-
c6 th8 duqc anh cho tdi bi€t ngay cdng vigc dlnh giao cho tdi.
IIi€n gicr toi khdn$ il6i.
tac nAy ch6c phii thio luAn hcri lAu.
- Che ! Cdng
Khdng th0 ndn-, mudi phut mi xong duoc.
tom t8t cho tdi bi€t clai cuctng cffng duoc dD
-bf Anh
j ki€n. Chi ti6t sE birn sau-
chuln
Ngap ngirng mOt chut, Thai vin l{y rl}u v6ng:
- Xin bio v[n tft anh luydn bi€t, dai khei Id anh duqc Trung
d{c biet vb cong tAc xAy
flong chi dinh di du lop hudn
clung co siv do Trung Uc'ng tb chuc. T16 lim li ngiy mdt,
phii c6 mirt tai rtia ditm t{p trung. Xem nhu tu mai tr& di,
anh khr)ng ct)n la cirn bd cita ccr quan nAy nira, tuy thuQc vdo stt
quydt dinh dibu dQng ctra Trun$ Ucrng.
Tdi iu&ng nrinh nghe liln. Toi ngbi bat df,y, thing thiit
h6i Th6i :
Nghia 14... ngtria lA tdi clucrc chi dinh & lai mibn
-
Nam ? Khdng di t{p kCt nhu quydt dinh truoc dAy n&a ?
! Cd l€ & tren th{y anh c6 khi ndng vE tb chuc
-nhrrPhii
dAn v{n khi n0n dB anh & l4i sE d{c dqng nbiEu
cfing
hcru lA di t{p kdt.
Kh6ng ng<r I Thrrc ltrOng ngO. Thei di rbi mi t6i hiiv
cdn ngbi ngo nghn mQt luc tAu. Toi tu&ng minh dang n&m
-"16"-
mcr, nghe llm tin mlnh rlugrc chi dinh & l4i.
Trutc kia cfiug cdp trdn, cflng I'rung t]ong b6o cho t0i
bi6t le tdi duo. c clri dinh di t{p k6t ra Bic, cho ndn tdi ducrc
dibu dQng ddn c6ng tAc & 0y ban H6n hop ki6m soAt dinh
chi6n. C0ng tdc mi Trung Uong Cqrc giii thich li khdng thb
giao cho nhfr'ng ngudi & lai vi cdng tac ndv hoin toAu c6ng
khai. Cdng"an, tinh bio cfia dichsE bi6t.rdvb Iy lich, crt nhfrn
n:lrcri d6. O Iai mitsn Narn thr.rc khdug khAc gi tq nQp thin viro
tu. Klrong khAc gi tu vAn.
Diu ring khoring a, dibt 14, chuong 2 cfra hifp dinh
Gcnive co qui diuh ring khdrng duoc tri tht, b{t bcr cri nhAn
nh['ng ngtro'i tham gia klring' clri6n. l(hung'frung Uong thdy
kho brio dim dibu tlo duo. c thi hirnh dung din. Biri va-v,
nhil'ng ngtrdri cdnc tnc & Uy Ban ll6n Hop hay cric tti chuc
Iidn ho'p kiirrn soit dinh chii;n phii Id nhirng ngucri duo. c tli
tap k.flt la llic.
Bril' gio', ducrc chi dinh dr lai, di du ldp < hudn luygn
tb chr'rc ctr s& ) sau mdt thr-r'i gian cdng tac 6. Tb l.i6n hop
ki6rn soat. dinhchidn tai Gii Rai. EiEu do, c<i nghiald Trung
U'ung muiin tOi vdo tu, rnudn ttii tr.r vin d0 tu&ng thu&ng
c0ng lao I nlrn khang chidn chiing Phip ci'ra tOi. Dung rihu
vd.v ch[" ct-rn gi nd'a !
'l'oi khdrrg bi6t urinh phii ra sao dAv ? Tr.r dung tOi
cutri. Lirng ld mA cuoi. Nong ran cd rnirt. Durrc, t6i sd noi
guorg anh chi em trong co guan. Vay la h6t rbi. Xong riii.
Vri long tdi lfc do sao thin nhien ddn mQt cach kt Ia.
T6i khong hb thdy mOt thfc mic ndo, mtit bdn klroln nh6
ui:r'rt nrio cho sd phrin cira cbintr inintr. Tr)i.dung dql, lirng
thung iruoc ra sAn. l'rii mu,in nlrln m6t chrit troi xanh. I\ldt
dirn mAy hbng cira bubi huang iron. llucjn nhu mQt vAi ccrn
-17 -
gi6 nhe lim cho qu€n di,ctu chuyQn vfia rbi.
iluoc ra kh6i ngu&ng c&a, tdi gfp Bgch. Bqch lA cO
con gdi lnn cira bric cht nhd. Bach tu ngoiri rAy vb, tay cim
urdy trAi 6i xe I to, f,6og, trdng ddn Dgon.
B4ch mung r&, chgy d6n,. nho€n mi€ng cucri vA noi
mOt hcri :
Troug mQt thoing, tOi rhCy mlt BgcU loog lan\ nhln
tdi trAn tr6i uhu silp kh6c. Hai tay nAng nllm cb{t vAo
thdnh bdp. TOi nudt nudc bgt d6nh Fc vio cb hgng, kh6
th& dei, Iing lE quay I€n nhA, xich ba 10, I{y n6n tp len
diu.
Bach chgy theo, n[m I[y ba IO t6i gi& Iqi. Hinh nhu
aAng cffng linh cim bi6t c6 chu,vQn gi vua xiy ra:
Auh Tu, ngucri tp lAm gi anh ? Anh n6i cho em
-
nghe voi di.! Truoc dAy, khOng bidt 6ng TbAi bng n6i gl
vai mdv anh chi kia ma hg t&c tdi, cii om sdm rbi b6 co
quan di dAu m{t hdt. BAy gid... t&i phiCn anh, Anh vb c6
gip Ong dy chua ?
' ; C6 I Anh gip rbi. Nhung kh6ng c6 chuySn gi v0i
ong ta
fi "nurun gi anh bubn ? Rbi b6y gio anh di driu ?
- C6 l€ lln ndy arih di xa lim, Bqch ! Em kh6ng
$b hibu cluoc nhirng chuyQn phrirc tqp ctra mdy anh dAu.
. Tdi khoic ba l0 l€n vai, chhm ch{m buoc dhn ra
kh6i cria, di xudng bdn, noi xubng dang d{u. Bgch nhu
mQt cii b6ng trung thAnh, l8ng l{ng bu0c theo sau. T6i nghe
ti6ng ndng sqt sit khoc. Ed bubn,'tdi thdy cAng bubn hcrn.
Buoc chAn tdi duong nhu chirn hEn lqi vi mbm di:
- Bqch ! Anh cam on em nhd I BAy gio anh di kh6ng
ch8c c6 cdn tr& lai lhn ndo n&a bay Lb0ng. Chu mong sau
niy y€n 6n, anh s€ tr& lgi thdm hai bAc vi em. Em cho
auh kinh gui ldi th{m vA giE tu hai Mc.
Ti6ng ndi nhg, tit nggn tu phia sau tOi dua t&i:
Anh !...
. -Bqch thdt drqc v{y rbi im h8n, diing sirng bdt
chi
dQng nhin t0i. Tdi kh6ng mudn bi6t ngubn g6c thing th6t
-- r.-
nAy cfia Btch tl6i v0i tOi ph6t xudt ttr nguydn c& n&o. TdI
sg l8m. Eny ld Kinh 30 Hu.vQn sri cta cAi ddt U minh thugng
xa xdi & t|n cudi miEn Tdy Nam bS.
Eudug t0i di, mai niry tdi & Hn mdi Sirigdn hay & mQt
noi nAo d6 cAch nhibu tr{m ciy s6, n[m biy con s6ng tor
dudng di cich tr& thi tdi con dAm nghi gi ?
Chm bfing mQt con gi6 nhq thoAng qua. Tdi crii dAu
xudng, kh6ng ddrm nhin B4ch nila, chi bi6t th& dei, quay m{i
bu0c vQi, nhiy xudng mffi xubng. T6i m& dAy cQt ra kh6i
chu nuoc.
TOi c6 mim mi$ng cudi n6i to IOn:
- Anh di nghe Bgch ! Tir giff em nhd ! NAy,anh mft mdy
Fhung phiu thd kia, xdu l5m d6 ! Mai mdt vb th[m, s€ mua
kgo d6 cho.
Tdi chi cd ging ddn duqc chung f;y rbi budng hai mai
chdo xudng nunc dhy tdi ftat mqnh.
Chi6c xubng gi{n d[r, chbrn l€n lao di. Rring cira Bacb
dung & bo kinh ngd xu6ng day nu<rc nghu d6 nhu miiu nuoc
cau ngdm ctra U minh Thucrng, run rhy clro'i vdi rbi tan bidn
mdt trong lirn nudc xao dQng m4nh. HoAng hOn nhuQm al6
nhtng rAng hbng ruc rd tlt mdi rr€n cao.
Do theg bin n:ing tl 6u kh,6n, ioi ci'r cfirn diu ddy rnAi
chdo, ddn chu'ng xubng tlrorrt la |^uir xang 'fh<ri lliuh ChSc
tsftrg thi trui dfr tdi orn.
-
Nhn & hai bCn b<i kinh xAng ldn ddn gridng gilng. Nhibd
ti€ng chdo khua nucyc I6m bdrn,lAn vo'i ti0ng cuai ndi vang
trdn long kinh rQng. Cei l0 n{u ducrng mia bdn kia bo kinh,
ddn mdng sdng ddt s6ng choang. Uai con trAu dang di vong
quanh che n cAn mia kEo kgt vA Anh sing lo ndu hia bap
<<
btng.
-27-
Tdi chua bi6t bay gio phii di dAu nbung cln phfi di
dE kh0ng nghe, kh6ng tir{y nh&ng phin bQi phfi phnng.Ngny
tdi tham gia khang chidn chdng PhAp dAu cd phii dsi ai ddn
.don, moi moc thi bAy gio uhifm vrl dAnh Phrip dE hoAn tdt
rbi, di ra kh6i cAi gubng mAy niy, t0i cin gi phii co nguoi
.dua ti€n ?
N€u c6 ching, chi lA rndt ngudi cqn gii, mQt dbng bio
cira tdi ti6n dua mQt cach bdt ngd, sfrrrg s6t va it ra trong
cuQc doi cfiug con nho tl6n mQt nguoi con trai dem doi
minh ding cho d{t nuoc, chi6n d{u chdng kA tht chung dE
cucrp nrrcrc VN trong h.on 80 nlm qua.
NhAn din, dbng bdo thi bao gio cflng nhu thd d6. C6
tinh, co nghia, bidt ydu thuong.
TOi rE tay trai, xoay mAi chdo cho xubng tli th8ng vb
huong Chhc l3ing. Con du<rng nAy, huong nAy sE dua t6i vb
ghn qud quan cfra tdi h,rn, xa dhn crii vtrng ddt dem ddn cho
tdi nb.ibu phiEn muQn vi dd nhAn tim xoa b6 m{t cai quA
khu ki€u hirng trong gian khb cira lJ tu&ng ddu tranh, giAnh
dOc l{p, tu do cho TB qu6c.
Con gio ddm Tdy Nam cudi mtra thbi nhg t1$s lrinl,
i vdo, vi vut, tdi tu&ng chirng nhu mang theo cdu n6i:
! Gid tu quA khu, qui kh& doi ta vA
- ThOi gie tu nh€
quA khu cia non sdng !
B{y gicr ld cu6i mtra thu. MQt mira thu kh0ng 16 nlt
cfia c6ri miEn chi co hai mtia. mua, ning.
r#f
PHAN HAI
' Sau mQt Iirc hoang mang, buhn dau ddn cr.rc rlQ' tdi
thf;y ring b6n plt{n ci'ra tt)i tlcii vcri cuQc lihing chiCn chdng
Phnp, giinh lqi dQc l{p ctro dit nucrc <Iin dirv lA htt'
Tdi de lhrn tron nhiQrn vu cita mQt c6rrg drin'
Bifl' gicr, mr.rc dich dd dat, ngtto'i ta thiri hbi, vft b6
nhii'ng k0 df, gtip cirng sri'c, g6p xuo'ng nr6u vito ctrirt: lihitng
chiCn, clridm rloqrt c.t)ng lao cfra nrgi nguoi bi€n thi,rnh ct)[g lao
cira rnfil. nhom, cdng lao cfra Ding. Iii'ct sao gitr ?
Nglv trong ddm do, tOi chdo xrrbng su6t sing vb d6n
cho Ngang Dira tirrit)c qu{n Cio Quao, Itrclr Gii, & tai nhi mQt
ngudi bau cfi, tirug c6ng tic cirung vtli tfii trudc tlriy' 'l'ei di1"
nhti sr.r girip dd cira gia dinh bgn, toi chuhn bi mot :'rr(;c tr&
vb Siigorr' tqo liil lai cutic tltri 'nr<.r'i mir tdi biit ':hic ln tdi
cdn ngurydir vcn thu0c vb t6i.
Mdy tr6rn sau, t6i d<ln dd mi1' tir chcr Ngang l)ira na
Rgch Gfa riii qua giang xe hane vE Sirig<)n. Toi la'i d.'jn &
rrher nha cria mot ngurui. auh bir ccin vA bao tin vb Vinb
Kirrr cho ba nrir tdi hay.
-23-
Tt d6, tdi s6ng lqi cuQc dcri hgc sinh, ti6p trrc ngAy
hai bubi cip s{cb'vAo trudng, hgc vdi rt6c dQ bu> db dbn
l4i nh&ng n6m dE mdt.
Eau Tu tAi toin phhn xong, tOi ddn ghi tCri & Eqi
hgc Luqt Khoa.
T6i d[ ldrn lOn trong khing chiCn, nCp s6ng nay dA1'
mai do, g6t chAn c&a't6i ghn nhu di ctng kbfp circ tinh
miEn f'rung vd mibn TAv Nam b0. N6 d[ tqo cho t0i. trong
tibm thrrc, rnQt u&c* mudn rndnh li$t vb nip sii:r:t giang
hb, bay nhiy di khfip d6 dAv.
'l"di ghi tCn v{o LuAt khoa cfing vl mu6n th6a mln
ao ucrc d6. Vi rAng, xong phln cri' nhAn LuAt, tdi sd riu xudt
du<rng sang PhAp hgc vb khoa chinir tri ngoai giao. Itbi
tdi s€ cd r:Ay cqc xin nr6t cii chAn nhirn vidn crirr 'ft)a dai
su Viet Naur tgi ngo4i qudc. Th€ In t6i th6a tirroc <'rii urQng
giaug lrb, rlucrc ngao du nhibu nuoc trdn thd gioi.
U'oc rnuein cria t6i chi la mQt uoc mu6n klrir-'rrr rtltucrng,,
hdt suc thnr'thuung, n6 khdng lA. mQt honi bio nhiin vao rnQt
muc dich chinh tri nio cao xa. Danh vong, rliu vi lAm
sao tbich hcrp duoc cii mt)ng song hb co tinh cdcir r;iug tu
cria m0t c[ nhAn di tirrr uiri'trg nibrn vui tr!to Irlro.
Nhutrg tu&ng cuQc tit-r'i tdi sd €rn i iror tli theo
thdi gian voi cai nguyQn vQng nh6 nhoi, glrtilt rrrirrit trong
cai sinh hoa[ binh thuong vir khung cinh clrinh tri riirc biit
cfra Viqt Narn bi Hiep dinh Geneve 195t pirin cach lam
d0i.
1'6i cfing dI nghl d6n, nh& ddn sich lrroc rliiu tranh
chinh tri va nhfrng cdng tac cbinh tri cho uridu \a,i,, chuhn
bi Tbng tu-vFn cfr 1956 theo k6 lroach l'rung Ucng Or.rc rnibn
Narn <lb ra rn:i tdi di duoc hoc tAp nhiEu lln trong nlr&ng
-w--
ngiy dlu sau dlirh ctri6n.
I'oi v0n bidt miEn Nam sE ch d{u tranh, mAu lt?a vA
hbn loqn rdi boi cho ddn khi 'nio ding Lao EQng thdng
nhf,t duop ci rniBn Nam r& thAnh nguy€n vgn mQt qudc gia,
di theo con dudng xfl hOi chfi nghla nhu niBn Bic. Chua
giii ph6ng tluoc miEn Nam tr& thinb vtrng ddt *.i hQi chtr
nghia, thuQc nuoc < Vi€t Nam Dnn Ca& CQng Hoa r ld nh{t
dinh < cdch mang > cdn ti€p tr1c, cdn c6 chi6n tranh xiy ra,
con co crop ch{nh quyEn do Ding lfinh dqo thuc hiin btng
moi cach. Kh6ng mQt ngucri tham gia khing chi6n ch6ng PhAp
nAo lir khdng dro. c hoc, khdng bi6t diEu so d8ng do qua
nhfrng tdi lir)u chinh tri hoc tqp & co quan.
Nhung 1956 trdi qua mQt'cich nhg nhdng, €m xudi.
Yidc Tiing tuyFn cri khdng thinh. Cac ca s& ddu tranh chinh
tri tlucrc Trung [.long Cgc cAi lai & khip mibn Nam bi chiuh
qrn'iin phri vd, dgp tan ghn nhu chlng con gi. I\Iudn thuc
hien rnr'rt cuoc d{u tranh phii giy dung chq duoc rnOt hd
thcing ccr s&, tii chuc vqn dQng siru rQng kh[p nhfln ddn quin
chung, vtr'i mQt hAng ngfr can b$ lloh d4o thQt d0ng drio tu
trdn xuiing duoi.
i tliv gitr ci cdi'hd thdng co s&. ci cAi hdngngfr cin bQ
rlu'oc Driug ql:an cOng ciri l4i & mibn Nam dilb! phe vCr, tom
sqch, ghn nhu tan nat hdt ching con gi thi lam sao thuc hiQn
niii lid Jro.3ch db ra tnrdc driy ?
Llirt lihic, kinh ngbidm TriEu Ti€n cho tOi bi6t Kh6i Tu
Ilin, khdi tiiing minh ctra Thd gioi Tu Do nhdt dinh khdng khi
nAo tit rnibn Nam tni dien duoc cuQc chiOn tranh gi6ng nhr
Tribu 'I'icn ir nriin Nhm Vidt Nam niry. Ilni hoc 'l ribn 'Iidn
le bei hoc tlit gii rn0r chdnh qu1'ba rriEn Narn cfrng nhu l\Ii
vA lihdi dbng rninh khrinS tht n\o khing hgc, khOng rtt kinh
-25-
aghiQm, Lh0ng c6 mQt kC hogcb dE phdng h&u hiQu.
Que sg hitu bi6t ndng cqn vb chinh tri cia tOi nhu
tr€n ndn sau n6m 1956, tdi khdng bab gie vudng mlc mft
chrit nghi ngd nio VE tumrg lai den I6i ci'ra virng dfit try do
& mi6n Nam. T6i ngAy tho mA tin nhu v{y.
Tdi vui v€ xAy rdt nhiEu mQng dgp cho tuong lai
cia ri€ng t0i. Ct ngiy hai bubi, c6p s{ch ddn trubng.
Erlng mQt cii, nln 1959, cuQc tl,)ng kh&i m& min cho
chi6n tranh & miEn Nam b[t dhu lan rQng, Kinh nghipm cfra
chi6n tranh Tribu Ti€n khdng du.oc ai quan tAm niia lti t
. Chinh quyEn vA ci cAc ding phai cfing nhu nh&ng
nhin v{t ducrc goi li chinh tri gia, chinh khich cia miEn
Nam tu do niry ch6ng CQng nhung khdng bi6t CQng.ra sao
niia rbi !
Troi oi, sao ho ddt, ho ngAy tho quA v{.r' ? TOi builn.
Tdi kh0ng sao kh6ng rl{nh giA ho thdp qua nh&ng diEu tdi
dA nghi. Tdi ngdy tho thi li chuyCn thuong, nhung hqr, nhirng
ngudi nim van nrang miEn Nam, mang danh lir chlnh'tri gia,
chinh khAch, ntlu hg cflng ngAy tho nhu tOi thi... dep ho cho
rbi ! TOi uc l6m.
Thd ld chiOn cuQc dau thucrng, tang t6c vr\ trin hao cing
ngAy cAng lan rQng rnf,i tr€n rninh ddt than vdu mibn Nam.
Cu6i thing 12 ndm 1902, mQt chibu, t6i & giing dudng
Lu{t kboa vb nhi muQn hon mgi hdm thi 86p mi tdi tu
Yinh Kim l6n thlm chirng tOi, cfing vira xu6ng xe xich 16 truoc
cria. Nguy0n tu ngAy t6i tr& vE S?rigon, ba mA toi mua cho
rndy anh ern t6i mQt cin nhd & db di hoc.
tOi chrong m{t ra cfra, reo l€n :
Cric
- em gaiMA l0n ! llA rnlnh hi mi ?
- Mn lOn !
MA t0i cuoi, nCp nhdn fr duOi m6t .chey dAi ra
J-n-
thAi dumrg:
.- Con chd con I Ltn gl la orn sOm lOn vf,y ? HEng bift
mlc cO i ! XuUg qurnh ph6 ngudi ta cu<ri ch,.
-TdiNgudi ta mring mA mi ! MA dua gi6 rrlch dAy coa I
cing nhoEn miQng cudi:
-MAI
- O ! Sao bta nay vE trd dfr vgy con ?
- DA, khi ndo nghe thuydt triuh O giing duong tht
thudng vE muQn do md !
Em gii tdi nhao nhao ldn:
- Hbng phrii dAu mA ! Ilir rlirng c6 tin anh Tu. AnL
dAm ch& dAo di choi lim d6 rni !
- EAo l9n'h0t hA ? Mn t6i vtra n6i vira cudi.
Cl tra m{ con tdi vui vi! keio vAo ntrA. Thing Dfing em
trai tt cria tdi luc d6 mai hay, dAm dlu nhiy hai b{c rn<)t.
-
dUng dtng chay xudng thang gac. Tay no con chm cAi cg hirn
d.ifn, dAy nho lOng thong.
MA r6i h6i.:
Lam gi chay dirng dtrng dfr vdy con ?
-Dfing
chua kip,trri lui. rnrgng cOn dang cudi todt ra,
Ct'rc dr'i rroi ngar' :
- \r) rnu'ng mi nrri rr.lrrr r'.iv (ld. tli bidt h6ng, hic niy
no thrinh ihcr dien, tho, sua radio riii I ligir5' nAo cirng vdy,
hd di hoc vti qudug yrch ra lir y nhu chui uriri vo.i car co irAn,
No thao, no rap, no hdn, no chi l,1o raCio, V{y mA ci nfra
thang nav chirrg ngtrc crii radio cua no g S duoc ti6ng rrao.
-.llira nay xong rbi t D[ng cuui noi. Chut r.ua eur vfln
n6 la im nhd cho chi coi.
Sau bfra com tdi, hrr anh em t6i ngbi quiy QuXn quanh
chi6c divan trdn gdc. ItlA. tdi niiin o giira. 'tdi cdt titn; Loi :
-27 -
Sao biia nay mri lOn tdi v{y mA ?
-
Trbm ngAm mQt hic, mA tOi ch{m rli trl tOi:
Tbi cfrng c6 chuy$n tao m0i di tdi viy ch0 I
Crlc chbm l€n h6i:
-- ChuyQn gi v{v :ni ?
- Chuydn ciia mdy dua bdy ! Khb limv{y,M{y
! bria rAy
ba My bng b6 In b6 ngfr, lo rhu. Tao cfrng Tao tinh lOn
cho bAy hay md 6ng cin miiy b&a nay kh0ng di duoc.
. TOi siing sdt, khOng hi8u. ChuyQn cia ba anh em tOi ?
Ba anh em tdi lo tioc hinh. nio dE lirn chuyQn gi uOn u6. ?
Lq tliuc. Tdi ngcr ngAc h6i:
con di lAm dibu gi tl8 ba md lo rhu ddn n6i...
- Trli ! Tui bAy gid c6 gi ddu ! Ngudi ta kia I
- KhOnS; ? Circ h6i'
- Ai ? Ai r'4y mAtrcri >r ch& ai I Tdi biia trudc, c{ch nay
- ilIdy 6ng < tdi
b6n n[m bfra, m{y Ong < t6i troi > dCn nhdr minh bi8u ba bAy
voi tao phii k€u tui biy vb cho hq g{p m{t. Ndu khOng h9
sE < moi > di hoc t{p vi c6 tQi voi nhAn dAn lA dB, cho con
cAi lirn viQc voi qudc gia.
! ilIn coi trti con c6 dria nio IA IAm viQc cho
- Trivj diit
qudc gia ? Anlr Tu thi sr?a so4n thi ndt cai chirng chi cfr nhAn
Ludt cu6i cing. Con thi dang hgc dqi hoc su pham. Cdn
thing D[ng clang hoc dQ nhdt. Sao ma kh6ng chiu n6i cho
ho bitt lA'trli con con ducrng hoc.
Eang nim, mA tdi ngbi ngaY d{Y:
n6i ci chqc lhn chd kbdng n6i ! C6 mQt thfng
- Tao vdi tao, bi8u a Cri nhAn lir phin dQng gflt rbi cho
n6 thlc mfc
cdn gt niia >. N6 cdn h6i su Phtm lA cAi gi ?
Cuc trd m[t lcn:
Troi rldt oi ! Ddt df,u hr ddt ddn r4 hrng t An n6i
-
*
-2B
ngd ngin con tftc mu6n b& brrng ra,
- Cei thAng tu gidri thi6u In ir-v vi€n gi d6 thi cei bg
kha hon. N6 nat thlng kia biEu thing n6i b{y mdt chdnh srich.
Sau hdt thi thflng d6 v€u ciu tao cho bAy hay li n6 moi
vb n6i chuyQn. NCu biry kh6ng vE thi no moi tao v0i ba
bay di.
Cric ilQt ngQt drip viro tdi mQt eAi thuc manh :
- Anh Tu, nghe coi chiu nbi htrOng anh Tu ?
Tdi nhin Cuc mr)t thoang, lirng yOn ktrdng trAloi. Chiu nbi
hay khdng chiu nbi gi cffng phii chiu. \ri no ld mQt thuc rhE,
rnQt hidn hfru dang xiy ra tr€n d{t nucrc ndy di_v. Dir hinl
dQng nAy phi lj, khdng c6 mOt thu lu{t ph6p n:io quii g&
nhu v{y, nhung no hiQu nghiinr, thira mln . du_s. c diEu hg
muiin.
Euong ldi cira Cich m4ng, cfra Eing khong hi6u &
giai doan niry ra sao nhi ? Horin cinh cuQc Iihing chi6n g
ni"rm truryc di5' khac bi€t voi ngAy nay qud xa, tdi khdng
thir ndro hitu drro'c.
Tdi kh0ng ngirn duo.c tidng th& dii. Cuc bufit miQng:
- Con hbng thdnr di dnu hdr ! Anh Tu v6.i thing Dffng
c6 rnudn vb g'.irp ho thi vE i
Ding r;6n it nOi, nd bu6ng rnOt ciru trach rnoc :
(lhi tbi nghi gi din ai ? Ila rni hhb s& ra sau mic
-
ba mir, mi6n chi cri' siing dhy dir, {n no ngir ki thi tt,6i
chu'gi !
Iihdng tlrt eiu'ng rlntyc, toi lOn ti6ng rly Dil:rg :
- Db tao vb I Chuy€n d6 ln chuvcn cira tao. Ilai dri.a
Lril' tirln5 cr-r lfrn xdln cring l:im urri Luiin thcrn tlidi.
lihdng lihi'lirc ii-v tir)t nhitn nghicrn tr.ang, lihOng ai
n6i v<ri ai criu nao, im phlng ptrlc, ngQt uggt b€t suc. MOt
-2p-
ch6c rau, Ei tOi daa mllt Io l6ng nhin t6i:
- Hirng... Coir vE rbi c6 rao kh6ug con? Li$u c6 gi
khdng ?... X.trong l6n cho bAy hay tbi cfing kh$, mn bAy vb tbi...
, ddn n6i.ndo dAu mA ! Con sE tlm cAch
- C[ng khdng
giii qu,r'Ct bn th6a vcri ho, kh0ng sao dAu.
- Ba con trua nay biDu mri l€n cho con hay, h6i con
nFn tinh cich ndo chcr bng d{n ma lA con khoan vb dI. Kh6
lim ! Mn con khdng vb thi... cirng kh6, lli so...
Tdi cuoi dB ma tdi duqc y€n long:
Kh0ng cd chuyQn gi dAu ma ! Ho mdi con vb dB
-
dibu tra, d6 rfr con tham gia IAm viQc v0i ho chd khdng co.
chuyQn gi dAu. C{i chuyQn cia ho ld nin 6p gia dinh, doa
nqt gia dinh dE tqo dp h,rc d6 thdi. Hbi g ndm khang chiCn
chdng PhAp, nhibu ncri ngucri ta cfing dd dirng hinh thuc
ndy rbi. Chuygn nAy con hi6u lirn. Khdng c6 gi nguy hi8m'
ddu, m{ dung so.
ilIa tdi th& dei, ha thdp giqng xudng, b[t dhu kF cho
chung tt)i nghe :
nay tao gidu bdy, kh6ng cho bity ha-y, oc bAy
- L{utdrn hoc hanh. Suiit ba tirAng r6i, t6i nrio thiil'
khdng ycln
6ng < tdi troi > cilng vAc loa tlri€c tl&ng xd cfra ngd rthi nnr'rrh,
boi m6c,.n6i n{ng n6i nhg, noi xidn noi xeo tao vui ba biry
dfr diEu. Ho khdng k€'u oich danh feo tu6i ai ra. Ho chi
n6i li bon in bcr thtra, s&a c{n, bon c6 dhu oc phdn dQng,
co con em di lAm tay sai cho IvIy - DiQm, bon ciu an lung
chung, ndi dao cho qudc gia chdng lgi nhin dAn, cAch mang,
Rbi tro n6i ddn bgn khang chi6n cff mdt giic, diu hAng nhgc
nhE, dir thu. Edm nAo cFng vay, hq noi mic nr6, n6i hinh n6i
t6i,'rbgc m4 ddn diEu dQn thb mA chdt ludn. ThiQt tao voi ba
-30-
bAy'uhtc '"lnh Lh0ng chiu nOi. UlnI v0y cOu LhA, eh0 nbu
vg chbng anh chln Khoa thl thim thuang lAm sao ! TOi
nghiQp... Anh chi chft ph&c thiet thi, ci ling ai ciing chfc
ludi kOu troi.
Toi ngqc nhi€n, sring r6t:
- 0", vg chbng hic chln chdt rbi sao mi ?
- Anh thi b9 chlt dhu rbi. COn chi thi h9 dln ili bigt
ci thang nay chua vb.
Cric cfing thing th6t kh0ng k€m:
oodi udi dilu gl. Tao v&i ba My h€t hbn h[t vta, 0&'f6i IA
d6ng cbft c&a, t8t dCn.
SAng h6m sau, tOi theo mA tdi vE nhi & Mf Kim dt gip
bq. T6i nghi rlng anh em chung t6i kh6ng dtta nAo IA c6ng
chuc hay llnh trAng gl thl ho cfing ch8ng bit trdn b[t. m€o
vAo dAu duqc. Bdt qu6, tuy0n truybn < gi6o duc.j thuc cAch
meDF>, dibu tra, so so mQt chrit rbi thOi. euA n&atht ngu&i
ta c d{t vdn db r, m}i tOi tham gia cAch mgng di theo ho I*
cirng.
Vigc g{p ho chua phii lA mQt vdn db nguy hiDm, sinh
tri gl. Ch& ndu tdi khdng vb tht di nhi€n ba mA tOi chic
khOng sao trinh duoc tai Ach. Cii chdt cfia bfc chln Khm
dr) sao cfing ld mQt im inh, lo so d6i v0i tdi.
Tdi dd nghi ddn chuyQn b6 nhA cria, qut huong, dua
ba mA t6i vb SAigdn, nhung trudc dAy, udm th& mQt lin,
ba tdi nhdt dinh khdng khlng khdng chiu. Vi nhu v{y thi ai
s€ trdng nom mb mi Ong bA nQi t6i, ai sE strn s6c vudn tuoc vi
thu hoa loi ? Nhdt lA minh vuln nim mlu rudi d6 dE nudi
s6ng gia dinh tdi, dE girip cho anh em tdi drqc hgc hAnh diln
noi ddn ch6n & SAigdn. Chua chi, ngudi ta dI rlp m& cho ba
t6i bi6t rlng, ndu gia dinh tdi roi b6 minh vudn nAy thi coi
nhu tu f giao cho c{ch mAng. Y4y le mdt bln, bi tich thu.
Gia dinh tdi'sE sdng hiing cAch nio day ? Ba t0i kh[ng khXng
\hOng chiu vE Sdigon ld nhri vU.
Ildy gid, chi c6 m6i mQ't cAch li tOi phii vE. It ra n6
cflng giup cho tOi tim ra mQt bi€n ph6p giii quyCt dE ba m{
tOi duoc yOn vui. Tdi chi chn ba mA t0i duqc s6pg binh thin,
IOn lAnh, vui v&i tu6i gie,, kh6ng bi bdt cu mQt diDu phiEn
buQn ndo lAm trfing thim mAi t6c iti bqc vA nbtrn nhoo th€m,
h€m doi mA h6p gly, chr?ng c0 cfra.nQt ddi hy einh lo llug
-:n -
chtm s{c cho c{c cqn,
B6 ln niEm mong uda l&n uhft c&ur b{t ct aft ngu0i
con uio,ydu thua4g cbs me.
oOo
-l$mBa, llu nay & nhA hg tAm tlnh; tlu $l nhl ntlb
nhiEu phii b6ng ba ?
Ndt q{t ba tOi b6ng nhi€n cau lg srryt, kh€ :
N6i nho nh6 v{y con ! Hg Dgbe tht hh6o t
Ai rinh nhA minh lAm gi ba !
- Bidt ddu duqc con t & a,rOi nAy, trri h6m anh chtn
-
Khoa chCt toi nay, ai c0ng sq h6t hbn. Kh0ng .ai danr he
m0i, noi ddng gt d6u bo hdt. Tai vAch :ngch rring mi t Rii
hg nghe duo. c chi c6'nunc L6 xri mA di. Ho kh6ng tir diu I
TOi hbi tu&ng lqi nhirng ntrm dAi rheo khdng chidn
ch6ng Phnp. Ngogi tru cii thli h6n dQn 45-40, t0i cbua hl
g{p va nghe thdy mQt dp luc n{ng nb kh6 th&, kiDh hoing
trong hhrin dAn ddn thd nay. TOi klrOng tha L.hdng n6i cho
ba t6i bi6t cdi f nghi d6:
Hiii khing chidn 9 ntrm c6 tAn bqo, kinh khing tldn
-
mrirc nAy driu ba. Phii chi & cai th&i h6n loqn ni:n l9{5-
19{6 tbi khdng u6i ldm gt. Trong bubi giao thoi, h6n quan
h6n quAn, thir vo oAn chg, chinh tA kh6 philn biit kh6ng
ai kiEm soAt, cOn b&y gio... chinh nghia $, nhAn dgo gi v{y ba ?
Ba tOi htSt hoing :
Eirng t Eirng ! Th0i con t Bb rrrrit h6y n6i. l-ran ngAy
-
ban mit dd hon. Thdi ky nAy lA thdi k.f diq didn, m+ng
cou nguoi nhu c6 rAc.
Tdi ttinh ng{m mifng. Nhrng mQt hic, t6i kh0ng
phiu nbi sr,r im l{ng cflng nhu kh6ng u{n dugt nhirug y
lghi cfra minh, t0i lgi thl thlm v&i ba t0i:
- Theo nhu con bi6t, hbi nIm t9il, chi truong chlob.
hch ctra lro vb c0ng tic cc s& lA l{y .u+ lAm gdc, drfa vlo,
l{n mdr sdng BAm vio dln, s6ng chdt v.Oi din dt gfy elm Onh,,
-u-
phAt tri8n co s&, tuyOn truyEn, giio drp nbln dAu th[n
nhuhn iu tu&ng cAch mgng giic ngQ cAch mqng" Ch0 nhu
vhy thi ldrm sao tuy€n truy€n, l6i kCo dugc ai ?
Nhu bhoi dtng niEm u udt bi dbn n€n ldu ngAy, ba tOi
qu€n mdt nh&ng dibu d[ can ngin t6i. Ba t6i buOng tlflr
xudng, khom minh vb phia trudc :
thfrng con nlt chua r{o m6u dlu, d6ng tu6i chiu
- miltdy
n6 n6i v&i ba thd ndy thi con coi con trdi dltt
nQi ba
gi nfra. N6 n6i, tl6i r'&i cich mqng con ngudi nhu cAy mia
Khric gdc gid, cring nhu cfri bfra {n kh6ng duqc. Khtc ngo.n
thi non, lqt nhich {n cfrng khdng dua. c. Gdc, ngqn phii liQng
hFt xudng muong. Chi c6 khric giiia In duoc m&i giE lqi
thdi. No mudn n6i nhirng nguoi giA nhu ba tht liQng tti.
N6 cdn n6i bgn khdng chi6n cir < mdt gdc r tuc li rndy
nguoi tham gia khAng chi6n trusc ilay, gid kh6ng liOn llc vci
tui n6 nfra lA clu an, dlu hing; phin dQng cfing ching khic
gdc cAy mta kh6ng dtng du.c nira. Tru&c khAc, gi& khic.
Tdi nghe chu&ng tai h6t suc. Sao ngu&i ta lqi c6 thl
lf iu{n mOt cAch vO ludn thadng, dgo lf ? Tdi mudn bidt 16
hon:
hi ba?
- BO c6 ai d6n dAy n6i v0i ba nhuvSy,
m{t ba. Tdi tdi n6,-
- Iih0ng !.N6 khOng v6 nhA cbqm
vac loa dung ngoii lQ, la'ong 6ng cdi hgng nhu v{y d6. YaJ
chd ba cdng bi6t thtng n6i lA dria nAo rbi.
Ngung rnQt lAt ba t6i ti6p :
Ba vi mi6ng vudn niy, vl su hqc hAnh cira mdy
-
con, ba phii gii mir, gii cAm, gi6 di€c ch0 dau phii ba khrint
bi6t gi ? Nghi t6i cfra cii, sin nghipp nAy ba phii db mb hol
nuac mft sutjt dai ba mcri tqir ndn ndr. Vi vqy ma ln cri nur!
-t5-
alu, bAm gili l{y n6 di khOng dAnh...
Thdy hai cha con t6i cdng ngdy cAng di sAu vdo chuvQn
aguy hi8m n€n mA tdi ng{t ngang :
- Thdi dng ! Ran ddm ban h6m... Rhu cha con Ong
qu6. Khb IEm <1a, 6ng I
Hai cha con toi khOng n6i gl nfra, li-rng v€n tr& Igi.
Ti6p tUc in c<ym. CAi cinh c6 miQng ma khdng droc noi th6
niy IAm tdi thiy ngQt ngat, kho chiu v0 cung. E[ quen vdi
kh6ng khi dn noi bria b5i n6 quen rbi.
Tir xa valg'l4i ving vEng tidng m6 danh hiji mQt. [,riy
giAy sau, cirng nhiEu ti6ng md nbi l€n gln hon. Itiji co c[
nh&ng bbi trdng chhu. KhSp xdm tdi, tu luc lin rldn cl6n gio,
l{ng trang, cing ddt nhidn tidng m6 u, ti6ng phdn la, rlip
thirng thi€c, dt thu rnoi ri6ng dQng nbi.l€n khip rlhu rr6n
x6m du6i. Phia trong, phia ngoAi, d6ng, tiy, nam, b6: clfr c6.
Ngodi tlbn Vinh Kim vAi loat sung m6y nb don. Vd phia tr€n
Xodi HOt bfit dhu c6 tidng tl4i bic nb < oinh oAnh r rung
rinh rnAi ng6i.
T6i cim thdy scr hfii bAng qucr. Khdng hi8u chuyQn gl
dE xiy ra, tOi ngo ng{c, hoang mang:
- Ba t CAi gi v4y ba ? B0 cd in cuop hi ba ? lt{d hiti
mQt, chic md in cucrp qui !
TrAi vdi thni d0 ngo ng6c, kinh mang cfra t6i, 'ba t6i
vIn tbin'nhi€n nhu khong:
- di ! C6 gi mi so con ! E6m nAo md 6ng cfing n6i
l6n nhu nhAi diu mta qua. Eanh md dAnh tr6ng, khua thirng
dt r phAt dQng > do.
- PhAt dQng cAi €i ky cuc v{y ! Gi6ng m6 tr6ng In
cuOp hbi cii thdi 45, {6 qua ba.
- Eqt phAt ttQng lA v{y d6. Tdi nio h'9 ciing b5t bi con
- 36.-
trong r6m, dp, troug xE, bdt kb'gie tri" b€ l&n gl h€t'
phii'
iAch m6, xdch thirng thiCc ra trutvc nhn dip ldn' Kh0ug
m6'
khOag thung thi6c thi <l{p ph€n tl{p v6ch' Ho bio lanr nhu
v{y hi < phfit tlQng a, lim cho liuh qudc gia dong trong diin
mdt tinh thln, scr sqt.
C6 th8 lnc dhu' ngAy dhu khdng hi6u chul'qn gi
-
nhucondnythiscrttriQt.Nlrungkhibidtrbi'dOrnrrir<leirrtg
nghe, ai mh sq nira ? Chi cd lim bn ao, plrt lri:tg xo;tt
liltdn$
oiogu nghO gi rlucrc chu ich gi ? Iii crlc qul ba l'S'ing nb
nlra...
Linh&clijrrYinlrl(irrrbfind6da!Cirndngthqt
n&a d6.
drin lirm v:i1', dbn bdrt bin dni vo Ling' vd
-chdtXfi
clAn thi ai chiu trach nhiQrn tiiiy ?
vrtrn
t6i nhin tdi:
MA
dn corn di con ! Th:iy lid thi0n hq lim
- Th6i, Huug
gi bg'lAm, cu gii dui gifr didc nhu ba mir ddy moi 1:dn
thAn da con !
TOi chua n<}i nrfit cAu tl8 mi tOi hiBu tOi dang
kip
nghi gi thi & ngoiti cira irlti tluuc, Iiinh ubu c6 tiCng gd cria
nh0 uhg:
CQP.! CQP !
-Ering rbi ! C6 tiCng 96 cria thit' Ci nhir tiri im phEng
rcii ra mirt. Yir ira tctr rittr nh6 ngqn
.phfc. Me toi lo lfing, bdi
ddn th{p xu6ng.
-CQP!COP!COP!
Lhn niil' tidng gd cira'l6n hiln I0n, 16 mbn mOt' n{ng
hon truoc nhiEu- tlai niflt rnu't6i uiiip nray, m6i run run' t\li
t<li tlim cltiitt,'tlri thao trich moc ba tOi :
Iihii lfm ! TOi tli n6i bau tl0tn ban hdrrn"' Cha con
-
.F
FJl
-
Ong nhiEu chuyQn. Khb lim ! LAm sao bly gid Ong ?
Il[{t ba tdi hoi tdi di, nhung cfing suyt kh6 :
- Gi mA bh quj'nh tluang vny ? EAu bi lin trEng thri coi.
Cria nhir trcu l4i <r cQp, cQp !r rbi tir b0n ngoAi ryQt
gigng n6i .rlirn dng vong vio:
- IlAc Hai cri ! Iltic Hai !
Ma tOi buoc chim ch{nr I€n phia nhir trdn, tay bung
chi€c ddn chong nh6, ngqp ngung, lqc giong:
d6? Ai kdu c&ad6?
-TOiAi...
hbi hQp, ngiii simg trin gh6. Kh6ng hiEu chuy€n
gi s€ xiy ra cho gia dinh tdi d0ui nay? TOi dung d{y r6n
ren chAn bucrc I4i g;i ch6t cira sau. C6 gi, tdi sE tOng ra d6,
riren theo nhd kho chua hia, lhn vao dam v4n thg v0i mbng
gir cao toi nguc Id ydo thin.
Md toi l4p lai cAu h6i :
- ;\i d(i ?
Lin niiv, ti€ug phla b€n ngoirivgng vAo, nh6 hoa:
Chau driy ! ChAu lir NErn rlAy t BAc rn& c&a cbo
-
y0 r'o.i !
"1t1u Chti NIm nio vfy... ci...
- X.in l6i !...Id Nfun. Ildm trudc ddn thtrrn hai biic vl
- D+, Chdu anh clri vb' cbcri d6 !
nhd bac miri rniiy
() ! Te qua ! Chri N[m rnA lqi tu&rg ai. Gie ci rbi,
tai ngh6nh nglng vt-v tl6.
D+, chau nghe c6 anh Htrng vb n6n chd'u t&i thdm
-
chcri !
onchrlNEm!
-OlOlClmkh6a, rut'cAy ttranh gdi cria vt m{y ch6t
I\Ia t0i rn&
lgang. Ra tdi Lh& phrio,. nbq nhdrn' thl thiirrr cho t6i bi6t:
'l'iriiug Nim ! Thitng fiy vi€n huySn ty, tinh ny gf
-
-3E-
do ! N6 ddn tl&y g{p ba biia h8m, biDu mdi mdy con .vl
choi d6 !
TOi ddng chdt c&a sau vA tr& lgi bAu tru ngbi ru6ng
vtn.cao ddo l6n.
IrIi tdi k6o cria ra:
- I\Idi cht Nhrn vdr choi!
Lbn n?ry ti?ng ndi bin ngoAi 16 vA l&n hon:
Da, chAo bac ! Anh Hirng vE rbi hi bac ? Hai bdc
mqnh chd ?
- 0, cim on chri t No vb rili chri ! YE hbi trra niy n0 I
nghe anh etu bao cio. Clro nOn tdi na,v
- De, chau coHirng, noi clruygn clioi cho vui !
chiu tldn thlur anlt
Iigung mQt chut, gigng n<ii & ngoni ctia cao l€n :
Cric rli)ng ctrt dn ngft & rn{it s0ng vi mit l0 ngbe I
-
C6 gi cri' nb sring bao dQng clro t0i bidt. Tdi vAo mQt minh
dugc liii.
TOi nghe c6 liCng xl xio ngoiri sin tru&c mQt thoAng,
rbi c6 ti€ng chi:r buoc xa dln ';ii phia c6ng.
',flii la ho lridt tdi di tI nirt lto ririn s thlni >. ChA I
Ngu'oi ta tfr ti' qui I 'Ihtrcrng toi qua ! Nhu v{y, cAu c'ruyQn
chrr ccn tdi rroi trong bi'a [n l'rr2 kl:ong nghe. llay tuuc.
'fOi
noi khO r'o'i ba toi :
'Iil'J lir I'cu ! Ho klrd:rg ngire diu ba 1l
-
<l0o
Ra tOi ciirn rlila tr6' Iai, ndng chdn crvm lOn, n6i
nQt c:iu bing qucr, khdog :in nhdp vao dtiu lri:t
Cha ! 'frui tlt) ttirl' trir larrtr. Dting ld ti6t ddng thi€nt
-Ilong rrr0t ngtriri ttitn <)rtg rnirc db bi ba dcn. tu ngoAi
bu0c vao qrua il'uoL:. iUir to, dottg ctra, bung den budc xudng'
_39_
lin
- Ilai lrac cu tlEu dbu rn6i thirng rnang tiEn cung
cdp clro nriv nnn chd?
D,t ! Ngo:ii ra, riitrg ttii, tr.ri cou di dgy hoc thirn &
-
_4:t_
hc su c6 m{t vir su llnh dgo sing su6t, t{t th{ng cira ding
Ht cu & vi trl ndo, nui niro, thoi gian, khdng gian nAo trdn
hai dfit ndy.
Vin dts nAy tr& tlrrinh mQt nguy€n tfc tu ldu mi ding
l,i gino dqrc cho ding vi€n, cho cAn bQ tuydn v+u renr n6 nhu
-&l-
It mOt chAn li, u$l dilh lf c6 illnb:
tsAy gicr ogbe anh ta h6i, tdi b6i rdi, thrp khong bia
Dhai tri l&i sao.
Ndu bio tdi Lb0ng bigt tt, Lhdng thfy g! thl bft lqi cbo
tOi nhiEu lilm. Mn tri loi theo ki8u mlt thny tdi nghe, khou;
c6 dinh dAng gt d6n sglInh deo c6ng nhu uy danh cfia Einl
fH dA bi chup m[ r qudc gia phin dQng D hon bao gi& hgt.
Nhu v$y, chua bi6t tdi c6 cdn nguy€n vgn db tr& vE SAigon ?
Nbung ndu n6i lio, d{t diEu, th€u dQt dting voi f mudd
cia anh.ta, tu6mg tuqng ra mQt thu (cao trAo crich mgngr
phong trio nbi diy cria nbdn dAn dd thi r, < giic ngQ cach
mghg r mA tdi chua hb thdy co mQt su kiQn cU flq
mOt hinh inh ndo d0 chftng minh tN t6i khdng n6i duoc.
Ldng tu {i vA tq trc.rng kh0ng cbo phdp tdi hdn hg
lio l6u nhu th6. Ebng 0nh cho ngudi khac ndi lio li rnfl
diEu nbqrc. Tg mlnh d{t tllbu n6i lao cdng nhuc hmr, khon3
th8 tha thrt duqo. NhSu cdch, phhm gii cfra con nguoi
mQt phhn l&n do & chir. tin mi ra.
Phii tri l0i thd niro diy cho En ? T6i bln khodn ll
v{y. Th0i tht dirnh... TOi th& ddi nhc nhg n6i v&i anh ta:
- Ri€ng tdi, tOi kh6ng dug,c rd l[m. Vl mdi b{n
hgo
hAnh vdi di dcy hgc ki6rn tiEn th€rn sinh s6ng, t6i tt tli dic
C[ng kh6ng tidp xrlc voi nhiEu nguoi n€n... tht thAt vOr
.anh t6i ddt tlnh hinh l[rn, khdng rd nhftng su viec xiy ra.'l
hoEn di.ch ra, dda vlo mit anh ta. T6i n6i v&i tdt ci blrc doe :
EAy, gidy td quin dich cia tdfi nd. Anh xem di dE
-
bi6t tqi sao ? Anh nghi ngcr, anh u6i t6i lio'v&i anh sao ?
Ani ta lqnh ltrng, khOng n6i nEng gt "i, chm lfy gifiy
td, dua ra tru0c d€n xem xdt rdt lAu, dudng nhu mudn tirn
& d6, mOt kd h& nrdi nio.
Tdi ndi vo'i anh ta:
\
E{y, a,rh hi6u 16 t4i sao rbi chu ?
-
Anh ta lung trlng gdp gidy to, tri tdi. Tr€n mdi anh
ta cfing n& duo. c n't cttoi, xem nhu khdng c6 viQc gi xiy ra.
Bdt cho-t, anh ta n6i ling di :
Ndy... urh Hring I Co bao gid anh thdy tiCc khong ?
gi anh ? Toi h6i. TOi chua hiEu anh dinh n6i gi ?
- Ti€c tiic citi stt nghiip chinh tri cfra anh do ! Cdng
- Tditharn
lao I nim gia khang chi6n chdng PhAp gio anh bo
hlrdng tiCp tqc nfra sao ?
Chirn nr<)t tlidtr thuiic la,. tOi th& phi ra :
- Anb Nr"rru ! linrnghi riing nhiQm vg c0ng ddn d6i
Tdi
lui d{t nurrc tdi il5 tlon. Tdi tu hio cho sao tdri lAi
tiic ? Iihing ciril;n chdng tshAp 9 nr{m, Phnp Cfr phi.i cucin
g<ii vE l)lrii1t. Nhitrnr vi.r ciia tr)i du'o'ng nlridn horin trit, tdi hdnh
rlitin v<ri rnr.ri ngtrdri vt su' dting golt cong lao Jo chtr I
Nlruhg anlr t;uirn riing ctrQc khring chi'Cn 9 nirn chiing
-
Plrep chi rntri Lbinh cdng pb"in. r;,fra. \'i tllit nucrc ta hAy con
bi chia doi. Dt)c lip chi co phriu nfra nur.r'c thuQc rniEn B{c,
tr)n miiin Narn, Nl-i hdt chdn Phap nhiiy vAo xAm luo'c, thuc
hien thu doan thr.rc dAn ki€u mcri dB rbi th<in tinh ncit rniEn
l}ic bing Am nruu girl' chil5n tranh dic biQt. Do do, cuQc
khang chidn giir phong dAn toc chua kit thric khi dE qudc
U-| c<ln trdn vuns tldt nav. Anh chi moi chdng Phap cho
-50 -
anh ehua c6 d[nh M]. Y{Y c6 nghla lA ant b6 ouQc nh
chung thi ldm sao o6 th8 ltro lA de lAm trdn bbn Pht!
ddi v&i Td qudc?
Tdi b6i r6i trong mQt thoing vi If,p lu*n cfra anh ta.
Ndu tOi cu tranh lurin theo kitu thfing thirng, khdng phii so
hf,i, l6iing tld theo quan rli8m cira t6i thi anh ta s€ phin ring
ra sao dril' ? Vd nhfrng gi sE cho dcri t6i vi gia dinh tdi ? lll
n€u khdng.tranh luin cho ng5 ngfi thi t6i lA ngriri c6 tQi, mQt
nguoi b! kdt An, ludn lu6n phii ctii tlhu khdng durrc nghng
m{t ldn, chiu sg sai khi€n, phan quydt cira anh ta. Nbung
lhm thd nio btty grd ?...
Ra vE thenh khln, th+t the, tdi h6i anh ta:
Ri6ng tOi, t0i c6 rh{c mic ndy... tdi nghi cAu trl
-
lo'i cira anh n6 sE xic dinh vigc tdi da lirn tron haY cltua
tmn ddi voi Tb qudc d6 !
h6i t6i vui long giii thich cho anh
-drdtsu6t.mncu
tlucrc thdng
dich, J nghia cia cuQc khing chi6n 9 nIm
- Muc
trutvc dAy Iir gi. Anh NIm ?
Anh ta xdch mlt I6n, t6 vE bdt mEn, kh6 chiu vi cAu
bi)i ciia tdi. H6i nhu vAv khAc nao t<)i xem anlt ta tXn
thuung... diong anh ta git len, thi6u binh tinh rd rft :
.- Lri lAm cach mang giii phong dAn tQc, girinh lqi tl6c
lip, chir quyiin co:n no Ao [im, ngutri cay co ruQng, agp S
nrgi biit cong...
I di chen vAo, xoa {iu su phdn nQ cfra anh ta :
Xin anh dung gian. Tdi khdng drim co J nghi chdt
-
vfin hay xem thuo'ng anh diiu, nhung vi co rrrQt tlric rnic
n0n tdi thanh thuc noi ra dE anh giii thfch clum' Eibu tdi
rnudn rt<-ri l.r rnr.tc diclt khang chidn I ndm db chCing Phap
-51 -
thi khi PhAp bi dubi vE nudc, mgc dich cfra chung ta tll
hoAn thAnh...
Anh ta cfing diu gieng xuting, cuop lii tdi :
- Clrua ! Con dd qu6c lI! va bon phrin tldng tav sai
cdu kdt vcri dd tlucic n&a cho : lI!, voi lrhap chi li rnt)t.
- Anh cho tdi noi. tlm thr).i chuaphnp.
n&a di ! llinlr ndn giii qu.vdt
xct tldn llj vgi, chijc
rlb Ildri thd, vrirr db
'rin phap. I)hti1l
duoc dit ra la klrang chidn crrd'g vb .uo,c, rurlc
dich cfia ta thuc hieu duo-c chua ?
- Chua ! Aih quin II! voi l)hip chi li mdt. ]h: t,rir.
chAn Phhp 6 rniEn Nam ndy rna, tlcrr ru'i vai tr. rrr- r.'.i
Phep 6 ViQt Narn dAu duoc.
- Khdc vcri anh...
Khong ! Anh ta ngit ngang ciiu noi cira tOi. t)tl rgrriic,
-
thuc dAn t{t ci dbu gidng nhau. Hucing hii rnrrc dich t:.ch
mqng giii phong d{n tQc dAu chi co chuvin chdng l)hrip hav
chdng trI! ? Auh df, tirng trrarn gia khring chidn, anrr trli ru rrot,
cdn bQ cfi, anh cfing rd con du,ong cach mang nra liit. v;r
Eing v4ch ra nhiim rlua nucrc vidt Nam ti6n I€n xr h,)i chfi
nghia, thiCn ducrng hanh plrr.'rc cira Ioai ki* rnri l
Va dQt nhiin, anh ta ngiii ngay 'hri.tlii).,
nhin toi khring
nhdy mft:
- Anh nghi sao ? CuQc li.hang chiiin cheing lli Dit\rn
cfia nhAn.dAn miEn Nam ngriy nay, anlr tlt..g vd lrtln n., ?
Kh0ng th6 cd chuyQn dung gi&a, xem minh li nguoi ngoai
cugc, bAng quang..Chi co hai con tltong, holc dung vb phia
nhAn ddn, hoa.ic theo ilI! DiQm chdng lqri nhrin rl:in. V:iy anh
dung vb b€n ndo ?
TOi b6i rdi ddn ctrng cuc. Anh ta tfn c6ng mr)t loat
tir ch{p t6i clda gicr. VA bAy gio, anh ta dbn t(ri vao ch&n
- 52'-
tu&ng. Buoc toi phai tri l&i, buoc toi phii chon nQt tron!
hai con du&ng anh ta vua n€u ra. Tdi sfrng so d€n dQ ngny
ngurii ra.
TOi nhirng tudmg tling nio di nfta, mqc dlch cia chuydn
mdi tdi vb lhn ndy, ngutri ta sE nh5m viro viQc chinh Id
thul'6t phgc blng moi cAch dE t0i theo ra chi6n khu chdng
\Ii Diqm. Nhung t6i chi hinh dung dud. c sn thuydt phuc bing
nhtlng su kh€u goi tinh cim cfi, blng nhiing ng cudi vd
nht-rng ciru noi lhAu tinh theo ki8u xra kia tirng 6p dqng. TOi
kh(rng thb nAo hinh dung duqc cAi tr4ng thii nhu <t dtii
di('n voi k6 thir > vir dbn viro chin tudng nhu d€m nay.
Trong hoAn cinh niy, TOi, ci gia dinh tdi dbu nim
trong birn ta1'to lon cira hc.r, chlu np lgc khdng chC cira hq
thi cirn bi0t lAm sao ?
Tdi nudt. uc nucrc midng qua cb hong, dinh tri l&i v&i
anh ta la bao gia t6i cfing dung vb phia nhAn ddn, phia cAch
rlri.tng nhung chua kip n6i thi anh ta t'.r plra tan khong khl
nghgt th& bing ng cudi cfra k6 chi€n thlng:
l<tng cho anh dung ngoqi cuQc hay
- Yi khdng biingphia chdng l?i nhAn dAn ndn chring
hon thd nt-ra, dung vb
toi rno'i anh r,b gitp rnirt chung tCri berm pal:. trIai anh tham
gia khing chi6n lln nira, k6 ttlc su nghidp cach mqng mi
anh b6 d6' tft 1951 d€n nay. Anh c6 th8 tham gia khdng chi6n
tai tiirh nhA, hoic bdt cri nai niro anh mudn. Ndu anh khdng
thuan, tu chdi loi mdi cira chfng t6i hom nal', diEu d6 c6
nghia 14... anh... anh.., nht uuQc chung tdi xem anh lir nguoi
cria ddi phuong.
Anh ta dring.d{y, xO gh6, cudi nB;
- Anh ngh: thd nio ? Tni ldi cho t6i bi6t sau ciing
_53_
duqc. Theo khAng chi6n, tuong lai anh s€ ti6n b0, rqc rd,
duqc nhAn drin hoan h0 chAo d6n, uhd on ddi ddi. Gia dinh
hai Mc cfing hdnh diQn, duoc m& m{t m& mdy vdi bA cou
x6m lAng. Vinh quang biCt bao nhi6u...
VA anh ta plm l{y tay tdi kCo dring d{y, lfic mgnh :
- Bd.v gicr cffng khuya rbi. TOi vE. ECm nay anh nghi
ky di, NgA-v mai tdi trd lai. ChAo anh, anh H$ng nhC !
Budng tay t6i, anh ta lirng h?ng tiCng tbi dly cria,
budc ra sAn. Ngoiri sAn, tr<vi t6i mit mirng.
Anh ta vE riii, tdi ngbi thin tho mot lAt Liu. Dt biCt tru&c
rfing ngroi ta thd ndo cffng dit vdn db nAy, thd nao ngu&i
ta cilng moi tdi tham gia vao tb chric cira hg. Tu.lAu, v{n
db ndy duoc coi nhrr ld nrQt phuong thuc cb diEn, mQt
nguydn tic b{t di, bdt dicb.
Bi€t v{y, nhung khi v{n dE ducrc d{t ra; t6i kinh nggc
ddn s&ng so. Tdi sfrng scr vi tdi chua bao gicr nghi ddn
nguoi ta s€ bit buQc tdi.
' Thdy anh ta lb, tir nhd trong ba tdi bu&c ra :
NIm do. n6 n6i gi lAu d& viJr con ?
- ThfrngtlrAn tri loi:
Tdi tho
ldnh Tinh iry, anh ta m&i con
- .lnt, ta bio tl'ri:a
tham giacAch rnqng, l)it ki & noi nio cf,ng duqc.EiEu d6 c6
nghia ia vb ll!'Tho cilng tlugc mi ch5 khAc hg cfing gidi thiQu cho.
Con tri l<ri ra sao ?
- Chua ! Con chua tri l&i. Ve anh ta cfing kh0ng cho
-
con tri loi, xd gh6 tlung d{y di vb liEn, bio ddm mai anh
sE tr& lai db bi6t ]t ki6n quy6t dinh cfia con. Anh ta bio
chi co hai con du<rng, hoic theo bdn uAy, ho{c theo b€n kia
chu khdng th0 dung gi&a tre ldi phAn hai duo. c.
Ra rr)i th& dni. T6i cfing th& dai. Hai cha con c,rlng
-u-
y€n lfng. Sau orlng. ba tOi riu 'rlu bio 'tdi:
Ngiry mei oon iE Saigoo di. d.du&i nay,
-'luaThoi con !,oich n6i lhn'hbi, dua dly v0i hg cho xudi
ba sE lni tim
thi thoi.
- {.hOng xuOi dAu ba. Ho sE IAm dft vdi ba mi ch&
kh6ng dD ydn dAu ba !
B{t qu6 tuin6 ch&ba guacbn cho hoc tflp gi d6, giam
gi& mudi bira nria thang rbi thi vE. QuA nira no gidt ba
lA cung I
chiu uQp mlnh cho bgn PbAp cudp nu&c ch{t dhu sao ?
BAy gi& dAy, vo! t0i, t6i dii thua ho rbi. Tdi chip nh{n
giii phap cria hg. Chl irh6 rnQt ritEu, ldm sao thuydt phuc cho
ba mi tdi bfing long, chdp ah{l sr5 hy sinh cfra tdi...
f)€m sau, tdi ngbi hrit thu<ic IA. chu anh ta & truoc sAn
nhi. Ti6ng s6ng Cfru Long vf,n gi{n dir drlp Ao iro viro llo-
Gi6 vin xao dQng m{y tiru dira nhu thhrn thi than th&. Tru'i
dOm nay dhy .mAy, l.ip mdt ci nlrlrng vi sao.
C6 ti6ng chdn di tr€n dait plria ngoai c6ng. Tdi ldn
ti6ng hdi :
NIm hi, nnh Niiur?
- Anhnoi quen thuOc, lihe khd, tir cbng noi vong viro:
.-Giong
PhAi ! Tdi dril', anh Hirng !
Ti€ng chin bu<vc ctia anh ta cring rd dhn. Anh
ta tldn. Tidn lqi bfit tay ttii rbi ngi]i ruiing biing da, c4nh tdi
anh ta h6i ngay:
- Thd niinhu. antr ? Anh qu1'6t rlinh xoni; riii clro ?
Tdi cuoi, liho:ig viqc gi xiil' ra :
dinh' anh )lirm? Tdi cbi trdp
- Cd gi mir phii quydt 'ft)i nghi viin rlii rrirY thrit rle riirnq.
tgc laicdrrg vidc trii rtii larn.
Giong cuoi anh ta trii ndn:ioi nbi la' \'ii ann tir rlun.r; tH]':: ,
- Vri)' ult chqn noi nio ? \rE diyEvdi tui t0i nhi ?
gicr, miEn Edng. chi6n khu lA t6i chua dusc
- Truo'c nglre nguui ta ca tung vE miEn ddng vO
bidt. Nlru'ns1 tlur.rc
cirng gian kirb. tdi siiu- sdrng chiu su gian khb d6. V{y, xin
anh cho trii vI ]IiEu di. 0'.d0. vdn dii phan cdng tr{c cffng d€-
Ngucri ta xri dpng h€t khi ning cua tdi. Anh tlbng f chd ?
- Di nhi€n ld dbng f ! AnhO'mu6n
vi)' cflng duqc. EA
tdi vb bao c6o lqi vOi & tren. trdn s€ thu x6p vi li€n
lgc vdi anb sau. EiEu cbn nhdt, tir bAy gio, vb Sdigdn anh
chuln bi sin, ghi dia chi cfra ahh vdo cudn sb nAy dtrm tOi.
Sau nd.y nguui ta bi6t ch6 dCn tlm anh.
Anh ta l{y vi6t vd sb tay ra dua cho tdi, Mm den pin
goi cho t6i vi6l dia chi. Xong anh ta cCt veo tti.
_59_
' TOigil tr! quO huong, tr& l?i Snigdn vAo ngly hdm sau'
TOi bi6t ba mi tOi bubn llm. CAc em tdi cfing bubn, lo lfing
cho t0i. Tr€n con dudng t6i s€ tli, ch0ng gai lfim llm' Tdi sE
phii chiu dung nhiEu.
Gian khb'vE v{t chdt, d6i khnt, lgnh lEo, ch6t ch6c tdt
'ci nhfrng tb,^ri dy tdi coi thudng. TOi chi sq dau khb vb tinh
thin, vi n6 c6 th6 tlly tdi sa viro m$t con dudng khdng l6i
thoit, dt dil nggc chtnh tgi gifra tim ninh. N6 sE dln v{t
t0i, deo dubi, am inh mfli khdng thdi.
N6u mQt tri6t nhAn phuong TAy bio: c CuQc ddi ln
mOt v& kiph khdng c6 mAn ch6t I thi tdi rltng li mQt di6n
vi€u. TOi sE tht vai tubng tq minh mAu thudn v0i chinh mintt"
Tru6c kbi budc l€n xe tr& vE Sirigdn, trong mQt cr?
chi tlau khb, tuyQt vqng ddn t{n 'ctrng, ba t6i n6i voi tdi
liin cu6i.:
[Au rbi... ba gil cAm, gii di6c, an ph{n thir tlruong'
-
Nhung bAy gid ho cfrng khdng tha... Ba bubn qudr con ! Ba bi8u
dE mlc !a mA, con thong ughe. Coi nhu bao nhi€u nim trdi
*
-Gl
nay ba dem h6t stlc, h6t t0m trt vto vi$ gly drfng,cho ool
n€n nguoi, ba hy vong bi6t bao nhi6u vio con... Hdt rbi t
Thdi hCt rbi...
) Ba t6i nghi rlng tdi dA lim mQt vi$c vd lch. Nhung ba
tdi lAm sao hi8u du-o. c rfing, qua cAch n6i chuypn vn thAi d0
sfra hg, bat buoc tdi phii trA lli dut khoet vi chi duqc ph€p
tri lOi theo J hg mudn.
Chuydn hgc hdnh cfia tdi, t0i bi6t lfim, nhr:ng hq dAu
chn bi6t tl6n nh&ng ctiuyQn ri€ng tu cfra tOi. Hq mudn t6i
phii d6 dang... N6u tdi bio ho chd tOi thi cri xong, c6 lE
hq giF tOi lqi, cho lA tdi thi6u thAt the.
E6i vcri hq, hqc cing cao lqi cAng kh6 gido dqc vi cii
tii thuc rlo kh0ng phii lir thu trt thric cAch mqng mA chi
lA thu trl thuc phin dQng, m{t gric do dC qu6c n}bi s9, truyEn cho'
Co tri8u nhtr v4y, ba tdi sd th6rrg cirn vd ch{p nh{n vcri
tdi vb hodn cinh thuc tqi vd phuong giii quy€t. Edi tdi dA
lidng rli rbi ttri cii chuyQn ttri cti co nghia gi ! Tdi chi chu
rnong m6i mQt diEu lA cac em tdi s€ ldm du-o. c nhfrng dibu
l6i khdng lim du-oc, th6a duqc kj vong vA niErn mong ucrc
lon nhdt cfra ba tdi.
' Toi bucrc l€n xe. Xe chu.y8n brlnh. Hinh inh 6ng giA
thdt thEu dung thn nghn, mdt hbn gifra. bdn xe d0 dOng dric
cta ba tOi khuCt h8n.
Ti6ng dQng co rri ga, ti€ng gi6 hla vio m{t, trong mQt
,phtt lim diu hiu mgi n6i'uu phibn, dd n{ng ldng t6i.
Xe ra kh6i thenh ph6 Mf Tho, vuqt qua chu dric E4o
Thanh rbi ng[ ba Trung Luong ch4y vE SAigdn: Hai b€n duong
lbug r0ng thOnh thang, nhA cria nhin dAn thogt [n thoqt hiQn qua
hfiy. rfng cty thua. Cinh s6ng. yOn t1nh, thanh blnh. Htnh
lnh d6 rih[c cho tOi nhO lA ddt nu&cnAv dep quA, nhAn dAo
_6?_
'transistors
:
-
-08 -
, COta nhu6mg m6t ldn, Liur mQt difu b0 ntru ngqq
nhiOn l6m :
v?n ngudi le it. Rbi eon cic tb chric kbic niia ctlng mQt
n$iQm vg nhu tb chuc cfra cd Hbng. Rbi cic tinh & miEn
trung Nam bO, 6ac virng nt)ng thOn cfra nhfrng tinh quanh
Saigon nhtr Long An. TAy Ninh, Gia Einh, Binh Ducrng'
Bi0n Hoa v.v... Ui dLo t Nhu v{y chitrr khu clric la dOrrg
dio, vui vri k6.
Ngdy trudc, lt ngudi cdn gian khb diin nhu thd kia'
Bfr-r'giti sd luqng ngucri dOng dio giip b6i, cu<)c sdng, sr,r sinh
lrout cita ho nhu tb€ ndo ? Vin tii udng, cung ciip le vf,n
dE sinh tfr. It ra ngrly nay ho phit tri6n ducr. c mQt ccv s&
cung cdp tlhy ttir, thtra thii vfrng vang, khic hfrn ngirv xua, ho
mui dim dua ngu<)i vAo chi6n khu theo nhip dr) d6' Niiu
khorrg,'hg dAu d4i gi vA nhfm rnfit liEu linh dtra ngutri vAo
clriii'- khu dE tu sat tip tire, cliu cirit clttttr vui nhAn s6
khbng'lb nhu vAv?
Chiu, tdi duy nghT, tu&ng tucrng cho mfly cilng ktr6ng
sao hinh dung nbi cai cirnh s6ng, tinlc trqng ctl tha ciia clritn
khu. T6i c0ng nghi dtln co tlrt fr c,hi'dn khu bny gia nhit
cira ptra xi tl6ng nghit, sinh ho4t tlridh vuctng nhu nhfrng
tlrrinlr ptrii mibn Nilnr nhuug tdi tlriiY v<) l*. L,i' 16 d6, hinh
6n!r {o lilrdng dung vfr.ng rlugc. vi clriin trtrutrg du liich. vi
Uri .11 iird s6: khring <lu 4irpg lirn sag lgtt'r'r'i trr cti tlr& lrrio
vQ tlu<r.c ciin clr truirc phi co', ir<.lrir ti:.rrr vir trltil.rt.; t'ttr)c !tinh
guan lirn ? Vd l,t.
I\ir)t f nghi kh:ic chcrt <ldn vcri tt)i' Ciri.r i Cti lf n:io
mdy niim nay tdi sdng girra Siigon, dtr kr hoc luinil nltun$
dau r16n n6i t6i s6ng nhu' mQt.ngutri iri lirc ngoiri iroarrg dao'
khong con rnQt ngucri nao khac irin cqnh ncu tlitrn ra lr.,c
h+u tinh lrinh. Co mfrt nhu mir, ct'r tai nhu ditc ?
NCu cti nrf2t khiii l,,r1ng tlt)ng riio nhu vr.rl', tdt uhidn"
_7t _
pbii c6 mOt cu0c vfn ogng rhm rQ, li€n tuc, phii c6 mQt hg
thdng ccr s& @t itQng dAy d{c nhu ming nhgn. Vd nhu vdy,
It ra ciing phii mQt d6i lin tdi duoc nghe nguui kh6c n6i
chuyQn vb e khAng chi6n chdng M)- Digm r, noi chuydn vE
lllit Trfln Giii Ph6ug chu I Ngucri ta thuring bio ring- kh6ng
noi nlo dd tuydn truybn, gdv co s& blng hoc duo.ng, bing
cAc gidi sinh vidn hoc sinh, gioi s6ng nhiEu biiug lj. tu&ng,
fram thich hoqt dQng, nhay chcing ddi, cdi m& tiuh cim va
nhdt Id, ngAI tho, d6 Un hon b{t cri gidi ndo khac.
EAng nAy, bin bi tdi cflng d6ng, ngud.i que:r c[i.,g
khdng tlridu, ci sd hoc trd tdi nfr.a, nhibu l['r ntru'g chua irb
tdi duoc nghe ai .n6i ddn cai danh tir ( M{t Trdu Giii lrhoug r
hay * CAch Mgng r, c bgn dd qudc xAm lu_o. c I\I! > gi ci.
La ! Ilay tdi ngAy nay dd tr& thenh rnQt lor.ri ngucri ki
qu{c, 14 ltrng cho ndn ai ai cffng kh6ng thdm dem v![n dE nd1.
ra n6i chuydn tranh lu{n, n6i chuyQn v&i rninh ? DiEu .n€n 16
li trong gioi sinh vi€n hgc siuh ngdry nav viQc tranh lu{n,
ban cii chinh tr!, hQi thio v.v... tr6.thdntr mQt th6i quen.
m{t rbi.
Tdi A ? Tdi tht tai sao mQt cu6c v{n dQng r6ng riii. ghn
nhr tlanh thir khOng chira ai ci lqi khdr:g ai tircnr noi cbo
tdi nghe ?
IIQI thic nric, nrQt nghi ngo mjr t6i lihdng tiri nio tri
loi duo'c..
Qna mdy ngiy Tft, tdi nfim ll & nhe, clri Lu6n thf,m
ai. Cac em tdi ddu vb qu0. T6i phdi & Sirii;on gii. nlid. Cei
chuydn vb qu€ mfy ni'r truoc dAy co dua nr),o tltr,r.c vE ? Vi
tinh hinh khdng ydn 6rr, vi scr chuydn kirdl;; hril, xril. ra nin
ba nri tdi I€n Siigdn thirn. Tdt cing En T.:i cr. Siiig.,u. I,I6.i
28, 29 Tdt h nguui lo ch& gdr v!t, bAnh traii .i"-u r.iji.
- 72'-
Ri€ng.nilm nay, t0i 'ngfi, $a rlffi td'ln dO toi thohi
ly tbeo hq thl cAc em t0i v! chlc s€ Lh6n! $lp nOt s\r ild.
r6i phiEn hA nlo.
Mbng ba TUt, rAc em tOi tn& v! Slig0n. Ctng di v0i
clc cm, con c6 mA t6i. MA t0i dQo chai vl tlua tidn t0i
lOn du&ng.
'. Siog mbng bdn Tdt' toi d{Y rdt s0m' Eb
dac cln
dtag toi cho vlo trongcai trli vii cao 8u c6 quai nang' loqi tdi.
thdng dgng trong clc cuQc di cbai ra'
TOi ch& Hbng ilCn. Ci nhl tdi ctng dBu ngbi quanh
t0i oh0 dgi, ng6ng ra du&ng m6i khi c6 ti€ng dQng co re
du lich nAo cbgy qua. Trong cAi gi& slp stia ra di d6' sao
mA trang nghi0m. nfng nb thg kh6ng bi6t nfra' Ghn nhu
c.b8"g ai;n6i vOi ai clu nio.
Tq dung, t0i nh0 dGn nhiing ngdy tOi con b6' clp sf,ch
ddn trulng. TOi dgc trong sich r Qudc vtrn giAo khoa thu
r
bti e KE & gudi di r. BAy gi&, sau ghn hai muai nlm' tOi vin
d0u thuQc long... r Cbibu nay cctm nu0c xong rbi'
Thhy m9
t6i ti6n tOi rp6ng b6n.., 0i, cinh biQt ly sao mil bubn v{y? r
MA toi, hai em t0i, ngudi aeo m[t cflng d6 hoe'
Nu&c
mlt long lanh dqng& rtm mi' Tdicrii dhuxudng' kh6ngdfm
nhln, vl toi &.hdng mu6n dE mA tdi vA cac em bi6t tdi ciing
dang s8p sria kh6c, ldng tOi dang trii qua mQt con
xric dQng
d6n nghgn ngto. TOi li con trai"'
Iliy gid tr0i qua mOt cAch thin nhi€n' Rbi 8 gio cflng
vfy. Hbng vfin bft vO Am tln' T6i tbCy kh6 chiu vir ciu thit
su. Trong d&i t6i, lOi ghdt phii ilgi chU' Nhdt lA
bi dcri chd'
th6 r khdng giii k]i hua'
' bi nguui ta cho [n c thit
Giin 8 gid'30 TOi hlm hhm d&ng d$y'' br'rc dqc n6i
nQt minh :
-nt -
- Cb6 $iet I Khdng th0m di ttAu h6t I
Gi&a l0c t6i dinh lQt grly, c&i to tLtHD4 rutff hiQn &
c&a. CO h c{i dhu chto mA t0i vl eAc em t6i. Quay reng t0i,
cO ta nhotn miQng cu&i cli culi, h€t gtc tholi nAi, tq nbi0n
cd b&u :
-T6iXong rbi hi anh? Minh di ngay, L€ot0 aor
khOng eudi duoc mi h6t l6n vl bq.c dgc:
sao cO hgn t0i dtng 7 gid slng, bAy gtO cO m&i
?
-COTci bi6t m{y gi} rbi kh6ng ?
ddn
ThOi mA anh ! Tai sAng nay em b{n qua Gia Einh
- nOn vE tr6. Cdn sdrn mi I Minh di anh, dt xe dqr
c6 viQc
liu khdng tiQn.
N6i xong, Hbng bu&c rac&a, drlng ch&. Kh0ng bi€t lim
thd nAo, t0i tldnh khoic ttri vii cao su lOn vai. TOi llm blm:
mA con di ! Anh di nghe hai drla t
-MeThua
tdi sgt sit kh6c, drlng d$y. Hai efr tOi cGng dfng
d{y. Tdi ndn ni md tdi :
['tr dung bubn nghe mA ! Con di, it lAu y€n 0n cdn'
-
tai vE. Con khO.rg chdt dAu ! IIIA dung dua ti8n g1.,.. Ra ilirlng
mei nguiri chung quanh th{y mi kh6c coi chtrng h9 bi6t.
Kh0ng tiin tldu rni. Con di !
'ft)i btroc ra cfra nl'r trdn chgY.
tliiog dang thing & lE duong' dua mfit nirln xuOi
c, ciarrg chung dang tim xe.. TOi dCn b€n Hbng :
ngu<r.
--
Aph cho ddrr dutlng L0 Dai llanh. G6c trtro'ng dua
Plru ThOfrSI tu'Irlu Quiic 'foin do.
Xe chua d€n ngi tu I.e Eqi Hinh 'fra'n Qudc Toin,
-
Hiing df, ra hiQu cho xc dil'ng lai & rnQt guffrrg tliing. Dua ld,
bdn h6ng trrung dua klrr)ng c6 rnQt ngu<ri'nao, cing khdng
nQt chi'tlc xe du licir nuo <liiu stiu.
Tri tibn tlc xi xong, tOi bu0c rudng dudrrrg h6i cO ta:
- Xe diu 6' driu cd ?
Itbng hiri nguqc lg.i t6i:
.{e gi. anh?
- g[L:
TGi
-75-
A ! Vfiv rni cir bio voi t0i, cd ctrng mQt cd n&a lai
-
xe du lich dua tdi vAo trong {y. lIOi khi nly dAy, hic con &
nha tdi, cd hdi di nhanh l€n db xe dgi liu. Truoc lfc l€n tirc
xi, c6 cfing biio dC'n tlil' c6 xe khac. Bay gio rd ra, ch&ng co
xe cQ gi hCt. Lq thuc ! Cd dirm noi l{o vcri tdi mQt c6ch tring
tro'n. I(h0n{l ngurrng mie\ng thd niy... Tdi phuc cd lfm do
cr) Fliing ! Nh&ug ugutri & chung voi cd c6 n6i cii ki6u nhr
co khdng ?
tii)ng lai ctrir'i. nhu trdu tuc t6i. Cd ta lidc xeo tdi :
- Anlr sao klrir que he ! Iiia, anh ! Anh {y d6n d6.
'llrco tay lliing chi, rnOt thanh ni0n dung tubi m{c so
rni tring bo ngoai, viin quiin ti1' x:im, mang dep cao su c&i
xc dirp tu b€n kia duo'ng blng sang. N6t phong trin, den
ram trCn mirt anh ta griv cho toi chu y. C6 li It ra, anh ta
c&ng ngodi ba mucri lirn riii.
Anh ta vu'a xuting xe, Hbng dh vQi vI' gi6i thicru :
-. Gi6i thicu vo'i anh, diy la anh lltng. VA di.v lir anh
Ut. Aon tlt ,C ,1oo anh tli ddn nsi. Bhy gio t0i vb. Chao anh I
Tdi chua kip phiu ung gi thi cO ta dE gilng chi6c re
-76 -
bi-v gid khO lirn. i'hii sao chiu vAt ! N6i d0ng phqm tct{.
nguoi ta con khb nhrEu hon nira da t
Ngrrdi kia tlucng nhu nEi n6ng :
Bt) tdi n6i hbng phii sao ? Ch6t orn ch€t r?c vhy
-
chiu sao ni,i'? Thiu troi chua t LA cou nguoi, phii co ldng
nhrin dqo uoi chcr !
- Tui thi tui sq lim. Tui hbng dAm dr.rng chgm gi
ai. Tui scr tai vach rnnch rung ndn noi va-v thCri.
[]ic nong dun tlring duoi dtr<rng la lin :
cirav rltroc riii kia. Thc)i ldn xe bi con oi !
-TdiXe
ngbi lirrg ugtro'i rli. budn vb lrqn. Chiin trnnh !a
nhu r'{5' do. Nd kirdrrg tir ai ci. EE n6i ddn chiCn tranh ld
noi rldn. chdt ch6c, dau khb, chia ly li n6i ddn dia ngqlc tdi
tlrrr ntrit cua con ngu<ri. Chidn tranh lirnr gi c6 thu chi6n
trarrlr nhirr dgo'.
Xe chqy ngang, tdi dua mit nhin cinh di riy ra vci
mr)t su chua xdt t{n cirng. Ncri bi rnin, men duong hiin
ra.mQt cii h6:dit rQng bi .rnin dio siu hoirn. D:it dd
trdn lin vAo nhau vucrng vii liiy mirt du&ng. Mdy miing vii
tring be bet rnau, rnang len' rnQt cha tre khd, lic lu
thco gi6. .
Chi6c 1e lam duoc k6o vuo iF, chi cttn ttiit' ttitlnq .t'
vun,' bgp d0m, nim tlh-r kh6i tlen. vot muu di ngii tnau niu
thAm vi md 6c li-v nhhl'. nhap nhip tniiu'vung nhcrt. ilIdt
mui tantr d6rr bubn nOn, lirrn tdi nbi gar tic tr scing lung'
rtrng minir lai. :
Nhu vay, tai n4n co ld xiy ra tir sing som, cho ddn
bAy gio niy moi don dgp xong. Mdy anh lurh drin ve dun$
duoi ducng, sring mring trrln vai, thin th<r nirin xe qua' mI
hrr cbiy gigt, Mt dQng nhu nh&ng pho tuung buiin dugtl
-El-
ngudi ta mang 11 dryng ngoai troi niing chang chang.
Tr0n xe tidng thi thao brin tdn thua dhn, sau ciing
chlng cOn ai n6i d€n nfrl. Trd'i cang ngdy cing ngd vb chiEu.
Thi xd Biu Trai, tinlr 11: Hau Nglria, voi nhing chIm trfrrg.
xam, d6 ctra phii x6, nha cfra hign rd dln.
Ut chbm vb phia truoc, ra hi6u cho tiri xtj ngir.ng xe
lai. Con chung ni'im r.-iinr thuoc n&a mcri d6n thi xi. Xe hidrr
dang con ngoii dbng irdng. NIe trAi ldr mdt bcr mAu dip cacr
kh6i nit ruQng.. clng li mQt con duong mon din viio xonr.
Ut xudng xe bdng ngang dudng. TOi cflng h{p t{p rlhy
cira buoc xudng. .Tdi hbi h$p la. Vi cAi ld c6t nh6 r'b phia
Bau Trai chi' cdch mCrt quing ng[n tuong ducrng voi bia xom,
iO nfrd nhfrng linh dung ngoAi duong. Dqc theo bcr rniu lai
triing tron, xa xa mo'i co dugc mQt cAy trAm biiu tro trgi,
cheo leo.
Ndu ilnli <1 ld ccjt thi_v khi nghi gi d6, goi tdi vd trt
lai thi vd phuung cha,r' thotit. U{t khric, khdng biet tlong bi;r
rorn co due linh ph{t phcr nao di choi, tan grii, ho{c niirrr
plrrrc liich siin tronq d6, thuc ln tai h4i vd cirng. Du sao, rli-r
xuirlg xc trrc phrii tli, phrii ch{p nhrln su thrSc hiQn hfr.tr
lilrong t:t'rtr c:iclr Iuio kluic lro'n.
l)lriir ,-rllrjc. t.t cu' r'io lrtr6'c kh6ng hE ngoAi c6 lai, di
eirng lr;irr'1j1tg \it. 'linr toi rlap loan nhip. Eua mit li6c rb
ptria kl crjt liirr nfra, t<.ri our cai tui vrii cao su bdng qua
duung, iluoc vdi theo.
Cirng cfi gfng buoc nhanh, tdi thifr, qudng rlu'<)'rrg cAng
dai. Cu Iv gi&a Ut va tfri cir lon din th0rn. Sao anh tr tli
trhanh tlrd klrrlng bidt n&a ! Tdi mu6n vot chqy theo cho ki;r
nhung khrlrg dirn. So ririg mintr ch4y, khAchiro tu minh tci
ciio, lliiv su clrir ! cho linh cr ld cdt, tai hoa sE ddn ngay. Ltic
- 82-
d6, .ddi v6'i t6i, mQt phrit dni blng mQt thd kJ" TOi quen ca cel
nong.dudi chAn. lot qua k€ g.a,v rd Jrnh nfing gay git bubi
ban chiEu xi€n thfrng vdo mirt.
Hu via ! Buoc tl€n br.ri cril' trim bhu tllu x6m' b6ng
611 rllu tidn laur tt-ri thiil' lih6e li:r; Va cii ld cdt cfing khudt
sau btii trrirn lrlu. Trii th& pllao, D..;' nlt6m nhu vua trut gdnb
n{ng ngirirt cfin.
t't di charn l+i cLu' loi. )ihin guong m{t anh ta' tdi
cfrng doc tlugc nhff'ng caur ng.:i biit thhn, hbi hQp vua xiiy
ra. Anh [a cuoi, crii crrui nlte nhdm vd tuo'i :
duqc bio dim chin chrrc phln
- l(hoe riii t An toan
tlim do, anh Hung ! Anh I'6i hOp dir hA ?
I'di cfrng cuo'i :
Dir db rnb hoi lqnh !
- Ilinir tii liro bubi chiEu €rn IEm I it khi nAo B{p linh'
Ttri tui cDng cho diiiu tra, nghidn cuu ki tintr hinh riii do cho'
'l riri rrirng nhu citit.v rla vhy, tui linh no larn bi6ng di lim' Tui
no clng tirirt c6 ngcr minh di con dutl'ng nA1'. NgoAi ra tui tui
co d+t hQ thdng canh gac nghm & day. C6 linh thi co diu
hiQu bdo cho tri6t libn tu luc chua xuting xe lfin liia !
L?rm sao bi€i duqrc anh ?
tli:rg phcri trdn crii siro kia cd I
- Khin tring ! IihIn dit !
NgoAi ngd ba thi co mdy cgc
Yua di chhm ch4rn, t6i vua lr6i Ut :
C6 lE anh di ctx tlu'ong nA1' hring ng:i-i' ?
- PhAi di hAngngiry tui dAu c6 hbi lrop. Dirng ndy, c6
-
khi nirm rnuoi ngiry, nfra thang nrcvi di mq)t liirr.
Nhirng ngiry kia chic c<i I'16119 vri anh chl ern khA(
-
di that rrnh'/
Ut lic dXu :
-83-
phii ngir-r' nAo cfing tl4p xe tlbu dbu' Con phii nghi vi blnh
irouo, nghi lo c0ng tic hoic dua ktrach nhu hdm nay' E6 lA
chua kt chi chen, qua l4i voi anh em, Nhu tdi h6m
qua gaP
mdy anh em ban q,."o, rfi ho qua rluong lAng 2l b€n Gia
dlnd
nh{u thit cho, bcitr nitn trlm liEn' Du gii gi anh t Yay mugo
honi ttrOi.
ngdy nhu th6 nny c6 tiEn c0ng tAc
- TOi tu&ng nhfrng
phi chti ?
' -- C6 ! Chi c6 tiEn xe b{n di bAn vE 30 dbn! vi tiEa
bai b&a [n 30 dbng n&a. Tdt ci ln 60 dbng' V4y thOi'
, Nghe anh ta n6i, tOi thdy thuong anh ta nhiEu' Tuy
chua c6 dip du-o. c n6i chuyQn tim ttnh, di sAu vAo tf,m
tu f
nghi thhm kin nh{t cira 6t nhung qua viri '-Au n6i t6i thdt
co mQt cii gi ghn g[i, thau thi€t tling'y€u' Diing thanh tuon$
-85-
;tng, ilbng khl tuong chn. Hoirn cinh cfra anb chic cirng
hh6ng khic gi tdi. TOi nghi ddn mQt thic mlc khAc :
- COng tac & nQi thAnh phric tqp thi€t, anh tit I
'-- CAi cl6 ldr v6n rbi t Phuc tap rna nguy hilm nEa.
Tb chuc khOng khdo (lc bi 16 l{m ! Chfrng nhfrng
v4y, nhirng anh chi em tu tu&ng khdng yting, gitp chuydn
b{t mdn di td cio vdi dich tht tb clruc bi bit hdt,.kh6ng con
sdt mQt mdng.
Coi vay cho viQc ki6m sorit nQi bt) chit eh6 lim
- c6
Ai hifn tuong gi b{t thudng dbu duo. c thuv€n chuyEn
anh.
vE cin ct'& chi€n khu h6t. Sau d6 tiCn hirnh ki8m thio vA
co biQn phdp giii quydt.
Ut dua tdi di sAu viro x6m, ld9 tdi lOn lui, c6 hon nria
gio sau ddn mQt cii choi In b6 trdng & ven ruQug. ilni choi
lop duong gqi cho trii nho nhfrng nirrn dhu khnng chi€n chdug
Phep & Ebng Thrip lluo'i. O' Ebng Th{p moi c6 dung moc,
EAI- co dung thi it ra dAy cing li ven Ebng Thnp chri
ching kh6ng.
Ut ra hiQu cho toi dung lai' chi vito chdi :
nghi chrrn nrt)t chrit. Tui lgi nhi ding
- Anh v6 chiriliitn
kia chirt xiu tr6' lai hi' l
Cai choi triiug lroang, tro'ntn diit, 16 clt6 nhtrrrg diim
ning trdn xuydn qua miri nlttr nhtinq trilng gir. 'l't)i dt cai
tfi vAi cao su xu6ng, ngi)i l0ri nr<)t rniirrg ciil' rtrt'c. L t tli vong
sau choi men theo lrir tt'cr li:n rttr)ng ddn cirn rrlra tling liia.
Hcrn murvi phitt satt. Ut tl'iv hi cirng vdri rnft ct) gai
mic db bA ba dcrr. 'I'oc kt-'p sau t)t. (lhiic lihiin liin kd 0 den
quiin ngang 6'c6. Hai nguo'i dtrirg lui bOn bqi trer g:ri. tlting
n6i chuyertr thhm thi mt)t ltic. l'r-ri bitt.hai ngut'r'i dang uoi
clru5'6n
'E
tOi. ./
Mr)t Iirc. Ut rtit lrril rnat tli'lr ttii riofio tni xttiitlii vli
lflv rnQt rnirnh giiir. trirrg rrhii. ngiii chiiru h'ii$i litl l0n diitr s6i
hri.r' lroriY viit. Anh ta vit:t gi rriti ? Oltic hi lno cr'to liil\'
nhrin xd't gi <lrir- ! ^\nlr l:r rlttrt rrrinlr giiil' cho c<) gii. (.t) tl
xem xong xdll hi. lii;<' rnit vito clriri nltitt tr<)nt [r)i.
Ut cfrng nhin viro clriri. lirit g.1p ttii tlirni.t- rrhin lrr, Llt
cuui, drra ta1' r'41' v{1' r't hieu tir giri. I)our vuiit .L.ri qrrrin
iro, quarl' trguo'i di tro' r'ii cln rrha hiii niir'. \'ii1' li t t tit' gil
t(ri & tlAl', trao tdi clto cd gdi. lrriv ddn- diln mr)t ttrri rrr6'i,
Ngucrc rnXt nltin tt'ui rn<)t tltoang rrhu rlit tlirrlr gitr, t'tl
gni f hong thi lltrnr: r'b llhiir lr)i. rrlr<liin rrri€rrg crriri rrlru t|rcn
tr)i ttr bao gio' :
--87-
Dirhg hai chfr cim < crn > mit bi phc binh ? Kj cuc !
-
Tdi mdi ngtre cO n6i lhn dhu ti6n trong doi t6r do. La thiQt !
M{t co ta d6 ring lin, noi m$t hoi khOng th& :
Gi mA Ia ? Gi mn ki' ctrc ? Mdy anh chi ldn day
-
ring < cAm on > ki hiQn tuong cita nd lQ tinh, mang dhy tinh
chdt ti8u tr sin, phong ki6n. Lirn chi6n si cAch mqng, th{m
nhuhn tu tu&ng, giAc ngQ lqp trrong giai cdp cdng nOng phii
thfr tidu hai ti6ng d6 di ! Gitip dd IAn nltau, cho lin nhau
ld mQt bbn phqn, viQc gi phii crim on. Bbn.phdn, t'Achnhidm
th{l'thi phfii ldm. Kh6ng lirm thi bi ph€ binh, ki8m diBrn.
Cfing ihtr'h6i thiirn ahh mdt khdng. anh n6i cAm on. Ttri n6i
dF trri ali ki6m hAnh tft eho anh, anh eirng n6i c6m nn, Rhi
-91 -
ki6m ducr.c haiddn mangvb choanh, anh lgic{m cm, r{t cAm
trn ! CAm crn gi cdm crn hoAi v{y? Anh thdy chua ?H6i thdm
anh, di ki6rn binh tdt cho anh lA tnirch nhiQm, b8n ph{n cria
iui mir ! EAu phii dqi anh c6m on tui m6'i lAm dAu. CAm
o'n hodi tui nghe n6 buc bQi l[m. Anh nhul tri cho ?
- Thdi tht c0 nhut tri voi rndy anh chi l6n cfia cO di I
Tdi n6i. COn tdi nhut tri hEng nbi. C6 nhuc dhu thi c6. Chin
n{rn khing chi€n trucrc Ciy, tdi chua nghe ai dua ra cAi lf
lu{n kj' cgc niry. Cd mcri tham gia cAch m4ng gi6i lfm vei,
ntirn nav nhung t6i d[ di kh6ng chidn tu nfirn 45, 46. I-hn i.A1'
lir lln dhu tidn tdi nghe cd n6i, b6t b€, sria lung tdi. Tdi nghT
bfit ky xd hQi nAo, b{t k} chd d0 nio, phdp llch sq cfing chn
plrii c6. Tht tidu phep lich srf, con ngu&i s€ tr& thinh cai
gi dAy ? Char... c6 l€ tqi tdi chua giac ngQ cAch m4ng...
Cd ta cuoP lcri :
chcr c6 l€ gt niia ! Anh cdn phii hoc t{p
- Ch[c chfn
nhibu, tling ctln phii udn nin, girio dgc anh m&i ti6n b0
dugrc. Anh tli kh6ng chi6n, di lnm cich mqng sao anh lai &
thirnh, kh0ng rti tap kdt nhu mdy anh cAn bQ mth thu ? ThOi'
nd anh I Virng nAy ln virng rn{t an ninh, giac dQt kich thudng'
Phii trauh thtr vi'a tli vita [n, kbdng ngbi nn & ddy duqc'
Tui hbng bio tlirn, hbng chiu trach rthiQ'm'
Chua hi hcri, cd ta qhin vio gidy dudi chdn i6i, trE
mOi ra :.
kia ! Anh cdn mang d6i . giAy b6ng ngoi d6, sao
- O ra di ? BO anh tu&ng di lAm cAch m4ng nhu di
khr)ng c&i
tr6n rluong trAng oLga, tli in gi6, l€n xe xudng ngqa chfic ?
Giny ndy lieng brli tre kia'li vua t & -chi6n khu chi rii gi6p
fiu, sao anh kh6ng mua.gieP rlu ?
Thqrc lA qui qullt kh6ng ghiu nbi ! M{t toi cf,ng u6ng
g't
- -'
btng, nii tlotn tl6rn rnht' Tdi ciri cuai hii sirc ::gqro
cudri,
man ma co nguoi thutrnq bio ln giong cuui < o dArn r clt<'rc
thiing viro .rriQt nguoi ngbe :
Tdi chua khirng n€n tOi kh0ng thb mang dOi giep
-
rAu, tu{c db bd ba tlen ughEn nghi;u tr€rr dutrng pti6 S{igon
dE cho cdng an, rn:it vLr v6 tay hoau hO' Cd nin triEu' Saigt-ru
khdng phii lA chitin khu nhu cd tu&ng l
tltrg'c :-tn ndi v0 tb chuc nhtr vdy
- Ni, anh khdng
nghc ! Anh lu6'ng anh lir tri thuc, anh giiru ctr' cilch lnanpl
crin tcri anh hd ? Ei anh i Khdng n6i chul'gn voi anh nfra !
Cd ta giin dir, buc iuc ngoe nguhy bei di ra dutlng tnirn'
Tdi vua gi4n, vira tuc cfirig kh0ng sao nhin dtrnc cutr'i'
(luri ln chqyQn chlng co gi, chiing tliiu vlo tiliu lai co thb b6ng
dung dAm ra giv .eii, cii cg mOt cach vd li nhu th6 duoc'
CO ta dir gi cflng chi li rnQt ct) bd con moi lon' Tdi
lon hon
cd ta, nltiiiu. I-On dhu tti cdi lon vcri tra con' khdng fray chtit
niro. TOi chot thiiy nguong lirn voi im uc vi nhfrng 6rii
<rti-rngu tdi.
nrir .lihdng hibu vo tinh hay cci i., nguiri ta dinh d6
'l'oi nhin d€n ddi giny' Tr)i cirng bidt dOi giny tdi' tu tlAy
cflng chi c6 v{t viro bgi tre gai' CO g$i dy noi dring' I'Qi
srnh, loi ru(lng, blng diing, tlor g,iav da bong ln'mQt hAi hu'oc'
rurQt str tlri nguqc di thutlng'
'foi l{rrg ltr lt)t giar', nCtn tnanh ra \ren ruQng' chi chua
lqi drii ','o ui pqiri co litc s€ ctln cln tltn n6' Quirng trii vii
,u lin vai, toi thilv hdt doi, no ngang tltn tdn c6' No thi
"no giir lirnr gi'/'l'6i vlit hai don btinlr tet. xu6ng ddt.vi voi
con
v:ing lrtrcrc theo bong co gai vua khni(t & khirc quanh'
'l'ron3 mQt phirt, niErr trt ij dlng gue' :l'iri mong cho cri
gni rtin tlur.r.ngtlung cho.t6i vri d[ di that xa. Ra <l6n l6i rnon.
ieo XnOng t5[y co ta rliru, nhf,t tlinh t6i si tr& ra dudng c6ti
-93-
d6n xe tr& vE SAig0n, kdt qui sau niy ra sao cfing nr{c.
Ra dOu kh.uc quanh, cd gAi vAn con chcr. C6 ta dang
tlua t-a! ngfrt mdy dgt tre. Cd ta quay nhin tdi, nhin
ddi chAn triin khong giiry vo cira tdi riii thong thi butrc toi,
duo'ng nhu th6a mln vi hoi xuc dfing vb hinh 6nh do. Edi
chAn mang ddp Nh.at Bin cira c0 ta nhu nguong ngap, qusn
vAo nhau, tli€u tu nhi6n.
K6 truoc ngudi sau, cti nhu thd chring toi ra kh6i x6m'
ldi ruQng kh6 trcr gdc rq, bEng vdo ktroring rung trim con
'rn6t mQc cao qui dI\ ngudi. Dgc tlreo rung trdrn cQn lA con
Iq d{ d6 Biu Trai di Vdm Kang & bcr song VAm C6 Edng.
Con l0 dn bi ph6 hoai, san phEng thinh binh dia, dhy nirfrng
h6, mucrng sdu. Quay nhin diu con dutrng, tOi thify nlr&ng
ngOi nhir g4ch n<-rc d6 vuot kh6i ngr.rn cril'.
5 gid 40 chibu, sau'khi vucrt nhiiiu con kinh .dao, vtt'o't
nhfrng riy mia, lihoai mi, rdy thotn, chung tOi d6n mirt cotr
kinh dAo khric, cdclt sOng Virm C6 chung ndrn trlrn thucrc.
Trim mgc thirnh hang, b6ng tr6ng rung dny m{t d{t. Thintr
thoing c6 vAi thanh niOn buoc vQi, ngu'crc chiEu, vai vac sung
trutrng Mas ho[c khhu sung hai nong di ngang qua. Kh0ng
lxri nhung tdi hi6u ho lir nhft'ng du kich & dey.
DAn t6i vtio mOt cIn nhA la 6' bo kinh, trcr hai chi6c
chdng tre, khdug rrrt)t br.rng ngu'oi, co gdri dAn drutrg liiy linin
lau m6 hdi vir bdo:
Toi ncri rbi, anh db dii xudng nghi, tim rfra di. CtrUt
n['a sd
- c6 ngucri ddn ti6p xuc voi anh.
CO ta chi noi v{y rbi qudy tr& ra {luung. TOi ngbi
xudng chdng tre. Hai chan rntii rd roi. Iil.rng lai d5i. Ngu<ri
m€t 15. Gia rnA lirc'dy co ai bio tinh hinh khhn cdp phdi tli
chuy6n ngay, ch8c ch6n tdi cflng dirnh chiu, khdng sao bur!,t
-94-
nbi them buoc nio nira. Hai bin chin trhn khOng giny gi6p
cria t6i ddm Iin cAt nOng, da sii vu"n, sudt tir trua din gio
lirm n6 sung rnong ldn.
Tua lung vdo v6ch Ie, tdi voi I{y chi6c n6n la rich cira
ai b6 n&m tdnh h0nh & g6c ch6ng, quqt phe phh;.- cho d0
mQt. Quhn ao t0i sing mb hdi nhu nhung nucrc. (iilrtr luc do,
tu sau nhd, mQt nguci dirn bA ngoAi ba.mricri tubi. tluhn ao
virng quhch nhfrng phtn, bucrc vio, Ta5' chi xrich rniiv trAi
tho'm. Chi dra mft nhin tr'ii:
rncri ttri hi ?
-TdiAnh
nhich nguoi ngbi nga-v I4i nhung khr)ng n6i, gAt
nhg dEu, cltAo :
- Aob nghi & dty il6 t It tlm ciing viri ba bia ntr
m&i ti6p tqc di. Trl Siigdn ra, dAy coi nhu li ching dudng.
ddu. Anh di tllm rriq di ! Thay quln 6o n$.m nghi cho kh6e
mQt chrit rbi dn com vsi tui. ChA ! Ittdy anh khOng quen di
bQ mA lQi dudng dfit tir BAu Trai vd toi tliy, dudi phii biit l.
cio Iim&i dua anh tdi dAy. Chring Jdi r6t sung su6'ng dugp
g{p anh. N€n nghe xong lA tdi din thiq, anh liEn.
cirn on anh !
DA,
-
C6 gi dAu anh !
-
Anh ta str viio vai t6i, thi-n mit :
ChSc rnqt d& I[rn phrii khong anh ? Anh tli tirn rria
-
thay quhn Ao cho khrie. ]liic tl6 trot coi chirng bi cam tlo t
DoAn anh ta goi ch! Tu :
Chi Tu oi!
Gi do anh Briy ?
- Ch! cho t6i g&i anh Hirng & ilAy vdi h6m nglre ! Chi
-
lo dim com nuoc cho anh Htrng ludn. Ch6c nfra, tOi s0 cho
nrQt anh em cita t6i ddn &\oi anh Htrng cho co b4n, plii.r gitrp
clr! cOng viQc com nucrc rnrit lhE.
- Sao bfra nay anh noi chuy;Qn g&i g{m nghe hay v{y ?
-
Tui thiiy moi lhn, , chua lln nio anh g&i, anh rr6i Ai ci ! lld
co bao gio anh khr)ng gdri rbi tui khOng girip d6', lo ccrm
niroc clro rnfy anh ern tlo in klrdng ?
Anh ta cucvi to ftin:
-'Ttrdi mir, chf t Anh Htrng ln kh:ich tlqic bi€t cia
t6i
d6 ! O ! Chi Tu ! Efiu chi ldm on quhng thir x6rn nirl' kidm
giirm tdi mQt con gi hay mQt con vit gi dugc lihdrng
chi ? 'I6i nay tdi rnudn -dii anh lltrng nrQt bri'a ch6.o gu, nhqru
ba xi dd, tAm tinh chtri cho- vui !
Chi Tu chep rnidng:
- Chd 1... O rlfiy ki6rn duqc mQt con gir, il6 con mit
c0ng khdng ra diu... itrOi thi;.' anh bit c'on gn tr6ng. cria
tui d6 ! f|&a niro tui ili ch'cr HiQp HOa rnua corr khric vE nur)i
thay. Tui.cho muon thdi d(i ! _
U'! \':1,r' cou gi biing. Iloan ho chi tiit nrirrlr t Tdi"
-99-
nay, chl bfrt ndu chio sd phay, IAm dirm tOi vii tlia rau ghem.
Rau ghdm lnm bing b5p chudi hay clot thcrrn, cho tliinr vAo,
Dgon tuyet !
-0rAnh dE d6tui!
Biy rrit mQt clidu thudc thonr rndi tdi v:i thiip gigng xu0ng :
Anh Htrng, hinh nhu tli tloc duong, miiy nn .:iti
-
em giao li€n ctra tiii.lam phib'n anh nhi6u chuyQn tfm phii
khOng anh ?
l:di chcrt tirdy ngai ngtrng i
- Cilng... chi c6 gi ilang kF lim !
- Tdi na-v chirng minh sE bAn chuydn vo.i nhau nhibu.
ThIm anh mQt chrit, gid t6i co cdn$ chuven phrii vii. 'fiii t6i
tr& lqi.
Anh ta ldm ra vE nghidm trang trinlr trong :
- TOi muCin yeu ciu anh mdt diEu... \'i ngurcn tiic
cinh giic c{ch mang, tropg thcri gian & day, anh kirong ncn
di dAu clroi d6 tranh su dorn ngo cfia moi ngu<ri vir co thri co
nhibu phibn phu'c xriy ra. Ay ldr chua ki ctruydn lO lri rniir
co quan...
Tdi l{ng thinh. khOng biit phii tri loi sao, Anh ta rrhin
t6i mQt thoang riii d[rng dir]- ra vE.
Tdi th& tlui. .\nh tn cti ld ldr tru&ng ctr quan, li tlcrn
vi tru&ng cira cai tb chuc .dua tdi tu Sriigt)u vao diy. Anh
ta dioh ei& tm gi driy nhi ?.
Anh ta nho chi'l'u lirnr gi, nfiu ch6o xe phay d0 tliii
rdi ? tii deo.
Tdi ub oii nr& tui vii cao su ldy pyjama, cA nhfic tli
rudng krnh t&m r&a. Nuoc tcrn, ilang ldn dhy. Tdi ngqp rliiu
Iudng. ldn nuoc rnat thiirn vio da thit t0i thdy dG chiu lq.
'l'[nr xong tdi trr] ldn nhd. Hai bin chrin sung mgng
- lur.-
ru6i buuc tli lim cho toi dau drm. kh6 khln vo cirng. Gio'uay.
co l€ nha t6i dang ,rrr csur chiEu. TOi hinh duug dtin guong
m{t budn cira mi tdi vA c{c em tOi. Trong bira In' i:hic moi
ngudi chi nrii chuy€n vb tdi, nh8c lai nhirng ki' nigm vui
buiin dI r1ua. Io Au dorin chung ntiri'ng su th6 xiv ra cira
buoc drrtrng toi tlang di t6i. T6i nbu thily thidtr rrtitt cai
gi khOng biit nira, cung vo'i mOt n6i nho nlrurrg, btriin nhg'
bfrrrg khuirng.
Btroc v:io nh:r. tr'0n clrdng tre, chi Tu chi' nlrir tlii don
sin nrfrt rrlirrn cryur; (ioi iA urlirn cuur cho tlo oat r.:hu' co
rnim gi tlAu. Chi co hai cai chi'n dd' lrat r't)i rita tre,
rnot niii corn nhir niiu hrinq gao do. mol .lia tttrn: trtitn crt'
rrrdrt dia thorn xic nhi! v:r rnOt tlia khO sic nuong. 'l'i[t ci
nbirng thu' ii1' tlu'rrc biry trt'n chi6c ch6ng tre.
Chi tu' rnoi tOi :
Ggo I Tui nrRng ggo 'lai dF chi nfu csm chb anb
Hirng [n. lu6n tui n&a.'f6i na-v tui tOi aay & vtri anh Hirng
cbo c6 b+n.
Cqu thanh ni6n t€n llurii budc l6n thbm. T6i chio
c{u ta :
-- Chio anh !
Gi rna ICn cd, sudng co nghe gh€ qudr vAl' c{u ?'fay
-
ndy cau sao hav thal' mirl' cAi db gitit ngut-r'r d<) qua !
- U! Vi6t hai trbn. in ctrrrr riii atrh viilt liDn thi tdt
quu. Duo'c vity. ttii na1: anh Bil' rinh Iiv vii glti nh{n xdt,
thhrn tra lai rbi vidt gidl' gi<i'i tlrifu, sang rrrai rli kip chuyin
giao li0u, kh6i dqi clro' Litt.
-10J*
- Eugc, 6n. com xong trli vi6t Nhung ngiy mai tbi
tOi chi c6 th8 di ra di vo chri di xa chic .. khdng xi6t dAu !
hing liin nira. f)]u l'anr1 lr€n hinh thuc ciing iir mit srr rlrlri
hing, kirong tirit triqn rninlr biing cAch ndy hay clcir khac'
\IAu bdn lf lich, cfing nhrr nbfrng brin tru&c d65'nguiri
ta df, tlung. C[ng t€n ho tbit' bi danh, ngdy' thing' nirrn sinh,
cfing t€n cha nrg, vq con' anlt em, thinlr phhn gia tlinh, thinh
phin bin thin, rting phii, tdn girio' trinh tlQ vin h6a' chuyOn
rndn, cfing thAnh tich khing chi6n trt l'915", thudrng phat' tir
tQi, liCn hQ gia dinh, anh eut tir6n nltin trong hang ugfr dich,'
sau cirng li nguyQn vqng.
Neu c6 khac, trong phhn li0n hd gia tlinh phii kE rd
bd con, lnh em lrg hing co n:rirng ai l:inr viQc clro tludc gia;
cho bi6t nlriQm vt1, ciip beic, tlia clri cfiug nhu khul'ntt hucrng
cfia nlrirng ngurii do.
Ddi dign truoc dt!n, l-rii dr\t viCt xn6n$, vi6t nrfit m4ch.
VE thirnh phhn bin thirn, tii ngtrai ta kh6i phii sfra toi, sfra
Iui. tdri vidt bing ctrir hoa " ffiltr TU SAN 'I'Ri 'tl{tlc D. V[
nguy(n vcng, toi ghi : NII'iN gA'r cu c0)ic TAc NAo TUy
THIIO NHU CAU CACH ilIAN(i DdI HOI ).
'lQi bidt ngutir ta sE r{t hii ldrn:I nqrryQn vong d6.
Nqurii ta s€ ghi rr\dn xdt liit vrio lui pirc trorrg bi'rn lJ lich
ciia tdi, cingnhu dinh gin rtirrh thrin giric ncr) cricir rn:rnii caoe.
'fdi nhg dlin dinh nghit: ncirinlt tril:r tlrri dor.rrr. Iii gian
riran!t liit lnng,.lA klriin ntlll lrtin rllol srt lilldrr tran c'.iia cttt'rc
rlui njr-r' D. Yril' tlri. tu na_r' tr)i bit tliiu viro cttt)c tltri cltinlt tri,
tdi phiii biit giiiu ! nglri thqc t..,il :r)r. giiiu tin,r ciinr cua tdi, d6
trii th:inlr c1;tr nguu'i tnoi, virng.virttg. (lti n'ltr vii:.' rrr(ri '<titn
bfi >, rnui hong duqc yin thrirr vit trto. niiu.r'l kin.r n6'
,-i tdn xong vAo lrai biin ly licir. toi rnirn crr&i m$t
mlnh. giip lai. 'l'di goi lltro'i tlarrg ngiii bcu irip nhin chl Tu
c,bfr nha xe ttrit grr trQn rau girc.rt :
- 105-
Chrv!. c<'; tiing nrii cira Iliy nbi Ien ngoiri sin. Hlnh nhrr
anh &t tlri den nI1' giu :
- VA1'ciic, diini{ chi i'y mfy dcrn vi chi6n d{u cia mlnh
bi Ong cucic, t-rng xi'ng keu hit sao Nluoi ? An n6i cai gi la
v4y c4u?
niudri b6i riii nin thinh. Cht Tu l6n ti6ng:
- Anh llJrl' toi hiii ndo ma dm ru, khdng ai hav gi
h0[ vrir'?
- ]liri to'i chi l. Sao ? Chi Tu ! Chio gir xong rbi cho ?
-I-}i_vCirut xiu nii'a I Cdn nruiii chanh crt chua drim t
vo'i net rnirt rang 16, ngbi xu<5ng chdn3, nlrin t6i :
'i',tt. ! \'qy tdi lirrn vi€c vcri anh llilrg rnQt ti, arrh
-
Iltng nhd !
Tdi dA mQt tiUng. Briv cho tay vlo trii quhn mrlc ra xi
rugu dtj diy 6p, dE xudng ch6ng, xum xoe :
- Ru'ou dd tht thiet, chinh hiQu con nai d6 ! Anh
nh.1u kbn IiOn ?, -
-106-
TOi b€n ldn' ng?P ngirng :
tOi kbong biCt uiSng rugu aoh a: Chi c6 bir
- TOi...
tlri chdm chut durrc vii ngqm'
dt! thiet I Auh phii tflp utiug rtruu d6' Co udng
- Anh gia nhqp vtio hnng ngi ndlg dirn duo-e'' tlia' tiEu
ruqu dd mui
Tu?
tu sin quir, khdrrg pltir hr.rp ro'i nong clAn' Ptrai khong chi
Chi 'tu erriri :
- i\itrld,:t
rhirr ni i
Anh rltlt trlririrr hiri tfri:
viiit rtrrrg li lich riii hi ? ]Iatr t'Av !
- At:!r llurrg
Xotrg riii I l)ir'. rtlth xenr ctli co ch5 nio lihdrtg
dur'rc
- har ttridu sirt gi lihring ?
rir rirng
i#.u liil' hai birr l-i' liclt cfia ttii' lra xuting sit mit
"iiutdoc. Ilitrlt nlru anll t{ clri lltc ntit clttl cd c:iru'ng
di'n. tlua mft
dii lim vtrn lirng tOi. ncn tlroang ciri' rtnlt ta xep l4i'
lo' tling
noi rnQt ciu :
'fri ttrirc ct'r khrtc ! Anh viCt chir dgp. ke iihai chi ti6t
- Anlr Flirng ntr"'
rii rdng...
- Gi anh?rlrir', 1l nirrrr khing chi€rr anh ir vttng nio rrhi ?
- Tru<n'
46. 17 6 l)iirrq 'l'hap'-'{ti dcn .t,l 6' U ilIitr,,
r'o't cltc
-
tinh miEn 'Iir; '
Nlm lll'll vb Sriigon le do atrlr [tr dring vii hav do
- ? Trtrns tttrng c0 gioi thiQu :ttrir'ktr<)rr; ':
phdn cong
Toibi6tuttlttabittr]iiudiEutra.tlrilruvrirr,tt,iriiidil''
S;r quan trong rlfi bit dhtr' Tdi
tni liri chiirn charn :
Tdi tu clQng vE Saigon nhung cing khon;;
phii tp
dr.rrrg nlra.,
| Sao auh ? The' 6'co' quttn' tjon vi cii cira
anh
Ua
- tha nao 't
gifii rluyet v{n t1E
'li 6'
-107-
'l'oi dro'c chi tlrnh & lai, nlrung vi satt khi hdt nhidin
-
vu & 'lb Lien ltcrp. trir vb co (luitlr thi co ttttitn tli tlui di nui
kluic, tim sudt mdv ngav kh6ng t.ruo'c n€n tOi tr-r dQng vE Siig0n-
Anh co duo'c ti6p xirc voi ai, co s& nao & Siigon hhOng ?
-
I)+... lih<)ng I
-
Iir ngilv lb Siigiur dCirr giir thi anh ti'dp tr.rc di hoc
-
lai ? Anh lt<.rc ltriit l;hoa
?
-I)al
Rriy ctroi vtri I'i, Irlrtr liltdltg tlttatr tdnr ddn ciu rnirlh
htii, doqn lrr3i titp':
'l'idrr tlitr'. r'tti vi'. rrtinh c[ing tirrn tinh voi nltau chcri'
-
lnh clxr lriiit tJt)ng crv tritl thtic tliiv rrrdrt tlgttui tri thuc nhtr
:rtrh thoitt lv llirn cl'tclt rnatrg ?
'I'Oi hitlu riing lruoc lilriri hirn!r cita cotr tlrr<)'rr.'{ tt)i di
Irr)m na1' cri sritirte si hav kht)lrq. t6t tlqp lrav lihOug dbtr tlo
cau trii k\'i nirv tltrvi:t tlinlt ttr<)t phiirl Itrrr.
(lrrclr <libu tra ttr tu&ug, tluim t|a 11 lich nri rrlrr. nltirtrl',
rlrrn giirr thi; rlii).. Chi ln nrQi crrr^rt: t!rirrr htii l-rirrh tlrtiir:r1, nhiitu
klri ho'n thi riii'a, rltrr.rc liing Yiro ti'On$ nhii'ng llhrii triin tinlr
Llrlrtr rrr.it. ttr:l.lI nEito nhrr ultilrrg gir.ri" rrrii[ <lit1;, tttir.r'itr g,lr;rg.
cai ni_;i t.lriltl gir llr)rrr rrl-r. I'ira lir lrtr'ri lriulr thti'c tiorrg
titlrn tlnI cripr, r.ir.lr lir nrr)i. ltirrr,rnq titin rliirt tra ttl ttrii'1q.
Nir[.Dg diiu ni_r' st-,rirIr.r'c torrr itit. thu :lt.ru thirnlr nltlrttg nluitl
xct ghi vAo Ii' ltch t'trii tt)i.
CArr lriii anh ta vira tltta nt' tOi tlrfi1' thrtc kho trri ldi
htlt sirc. [ho, lihOng Plrrii vi tOi lihfrng bidt nt)i, lih0ng bitit
l* luan rnrr hirrj vi phiri ntli ltio, noi kht-rng tfuirrg sr.t tiruc uritrir
,lir pglri.
Nhtng n6u khrinq noi liro thi trllt-rn{ nhi.rr'r xet tai h:ri
sG giri var, Ji l!c:h, rilrh huirng sucii tluirrg tho'i giiirr toi pl:iii
-* 103
-
Dq, xong niy gio rbi. Thdy anh mic lAm Vi€c v&i anh
Hirng n€n chua ddrh dem ldn.
nd ! TOi vdi anh Htrng tdm tinh, trao dbi guan
-n6iB{y
chuyin choi thOi chd c6 ldm vigc gi dAu. Auh Htrng'
di6m,
anh co nh& cii cdu ndng dAn ta thu&ng n6i : c rau rim no
hqi gd gid chdt tucri r khdng ? Crii miri gA re phay trQn rau
rirm hdp din kj-cqc.
. Mudi don thit gA, rau gh€m ld'n. Biy bucrc lqi ghd thdr
liiy hai cdi cdc sAnh m6 miOng, nh{c xi rugu ldn cao, r6t
xudng. Bot ruqu trAn, Biy chdp rnigug :
ndy bot di' ! Anh phii egng ly v0i t6i
- Cha ! Ruou
mui duoc ! Kh6ng biCt udng cing phrii udng chut It cho n<t
iirn ruQt. Anh dung so say. Ngiry rnai chra l€n duong ddu'
nghi ngoi cho lqi siic. Co < qu[c chn cdu ) ng[ ldn t4r rnAm
cflng chfrng sao mA ! Nhu't tri cho anh Htrng ?
oOo
: Sac idi nglre chi Trr ndri f i0c nrtta tlttrc phhm' niiu
in, anh dii nho' clri i-r' lo'? \ga1' ci tiEn -in nr6i ngdy, rrriit
ngLldi phiri ttong chO chi nr"rrn tldrrg. TiEn do. cir nhiin lihlrclt
ch,u lf1' cho rlitr phii rnf,1' anh cdp phAt'?
'l'u di chq dtrrn. fiiin In khiclt
- Dting, chi pltiinduloin,
dong nhrng tOi cfing vriy.
dd viio cdch tnang ma cr)u bi'tt klrdch ddn9
- TOi nghi, htri
liEn En m6i ngil', kct rlo, anlr llriy I
-111-
rli sao ?
tiirl' curii. 'fhiiy tt)i cc' r'i' git gi)trg' thic mirc' anh tir
vO ulrg vai tOi :
ne ! Anh ciro Li ciirtr cci nhu tir"' thi ldi khdng
- tsiy
nhut tri ti rritl. lrrlr ciin ttltta gi, nlrir d6ng clri }Iu'ui tnua ht)
choi
cho. ll6i ngily, anh xuting liiuh iinr rfra' anb ra sdn d4o
vin l-ririh thirirrtg tlri viec chi ttnh phiri nitng loi' dirng tl6n cii
tidng ciim'cii,'tt)i qtra. ,\nh tl'dng cirn cho ln vi db tritrh
con
urit ctra DitrP, tr-unlr tai hai r:ho anlr"'
Tdi cheP nrieng :
'l'h0i, cfing tlugc ! IJinh thu0'ng tt)i cing klrong hay
-
.di chcri.
Hirrh nhu. aDh rli clriirr diit, tih<)ng giil, gicp gi ph6i
-
khOng ?
_ lll_
- Yi-v anh tltra cho lltroi. ltai. tliing chi \ltr&i s€ tirn
ngtrdli rnay girip cho. Tir driv vb dJn lrib' plr:ri tli nhibu
ngtrv. Nir{t dinh la r'er. giarr khb r6i dr. cho nen
'lri6u
nlrirng thu nao cr' thi0t lir. a'h hdv mang theo, t'i scr doc
dutrng n{ng mang khdng ntii ptr;ii lieng tli u6ng. Anh co gi chn
hiii trii khong ?
reii khopg thF krrorrg cii trrfc nrir: r'n uhfit tir khi
vi6t hai bin lf lich d6n gio. : 'tii
- Trroc kia., tlai dietn tinh try IIi Ttio c6 rl6n g:ip toi,
clio bi6t la sE co ngtriri din ru<-rc toi v6 II:it 'l'r.iu }fiiln. 'l'Oi
s0 lirm c6ng tac dan clri'rr do lri.tt Tran nghicr cuu ktri nrng
tdi rbi phin c6ug. Vd-y s.o bdy gicr toi lai tlu<1c tlua sang
qudn tlfu, xem nhu rrrr).t tAn binh ?
Anh ta l{ng tirinh rn6t lfc, doan trri lui :
- Co q;ran cua t6i div ld mQt crr quan quin sg, mQl
- 113-
dun vi quin giii ph6ng.'Nhiing nguli nlo drrot xem ll tlE
binh nguoi ta nrdf s6p xdp dua ddu dty. Trudng lrop cfra
anh hoi dic biQt d6. Nhung kh6ng sao, khi v€ t0i chi6n khu
anh s€ trinh nAy voi cAc dbng chl ti€n, & tren s€ triu rCp
dua anh vB llan Ti6p TAn cira llit Trgn.
- Noi nAo v4y anh ?
quan mA anir sE t'"rcrc dua tei & chi6n klru t16,..
- Ccrclru.a bidt li ccr quan ndo, b&i...
t6i... cfing t6i
kh0ng r'6 l6m.
La ! Anir ta dua tdi di rna khOng bi6t Ie dua tdi vb co
quan oirt-r ! Vt) Ij tltuc. Atrtr ta rnucjn gi& bi rn:it v0i tdi hay li
riruiiu triln 1-1"'ch nhitrrn, sg phii tni lali ? Toi noi th$ng :
giiiv gi<ri thieu, anh sd gicri tlriQu tOi di vb
- Vii)' trong
diu ? Anlr vi6t mA anh klr6ng bi0t sao ?
- O'... hl:dng'! Kirdng piraii tdi. Ai n6i vdi anh vdy ?
Trii rrruiin noi th$ng ciro anh ta bidt riing toi driu phdi la
loai sirr,r viin, tri tlruc. ngAv ngd chua bidt rnQt ti gi vE tb
cl;r.'rc, r'ii ngur en tic, phuong phrip lirm vigc cfra dring dE ra,
r;ur l,<)i c<)n biJt qua nlritrr. B6'i tOi lA nrt)t cAn b0 ct) 1l nlrn
klrjrng clrjiSn, tlua qrren tlruQc v<ri ld l6i lirn viQc na.v. ilu6ng
irii, i\itlrri Iirrir cria unir ta di cirring vua noi clto tor biCt
-
laanl: trvi'etnhltn xctghr vaolj Iiclt tdi,vtiviit giiiy gioi thieu
,, sil'r > roi di tlreo dtrt-r'rtg giAy lidn lirc hay sao'? ,\ttit tet
rrrrrcin chdi...
'l'hdi. co fianh luiin tltn noi ddn ch6n cflng chiug girii
rguytt du'oc gi. Anh ta sE co ac crirn vtri toi. phe vao li lich...
churrp: (to cdn di€u dung gfp ngAn lhn.
t'rriy t0i im l{ug lAu quri. Bril' tu&ng lta ducrc tfii,
l0n tl'cng :
? Kh0ng phAi tdi mi ! Viqic niy
- D6, anh rd rbi 'chtr
'foi
o. tren rlii kr sin hit r6i. chi co nhigrn vg lidn lqc dua,
-114-
.!t Ai thOi. Arh c6 thilc mlc gt nfra hh6ng ?
Tdi sr;c nhd. d€u cii bQp itAn vi chm vl cAi radio
hansistors :
-.H0rn
% Tet, c0 HBng & Sligon c6 nh{n cfra tOi 'mQt
c0y dirn vi clm vi cAi radio transistors mang viro dAy tru6tc'
chlc anh ttang gi& drlm tdi ?
khdngt Chua! T6i cbua nh{n dugc gt hdtl
- OI 't
Sao te v{y anlr ? TOi chung bring h6i lai'
- Ua
Cbirc c6 lE vl b{n viQc tro{c cd tr& rrgqi gi d6 nOn
cAc dbng chl trong dy chua mang ra duqc' Antr ydn trl di'
Ngiry mai tdi sE nh8n vAo trong dy, anh chi em ho sE mang
ra cho anh. TOi bio dim v&i auh khdng thdt lgc diu rnir sg'
.foi vln kh6ng sao hdt bin khodn :
- Ndu t0i di rbi, hai m6n d6 m&i g&i ra tliy thl sao ?
Anh ydn trt t Cri y0n tri thd nAo anh cfing nh{n
-
duqc ltc cdn & dAy mA I N€u anh c6 l€n tludng rbi, t0i sE gfi
theo du&ng dAy li6n lac ddn tin tay anh'
t0i & dau mi g&i ?
- Lirm sao anh bi6tBi6t rd qui clr& t Toi gidi thiQu anh
- b, bi6t "hot
di, t0i khong bi6t sac duqc-.,
Chot khirn phri ra li mlnh dA 16 ldi' vd tinh tht nh{n
c6i chuyQn rninh vr}a chdi ndn anh ta vQirlung d{y n6rluon :
- A... niy auh phii! BAy gid khuya rbi' anh n0n di nghi
som nh€ ! Yi sAng cdn thuc soar phong b! chdng ciro' Ctr
gi, teii s€ 8[P l4i anh sau.
I(lrdng klp cha toi crl phin ring, anh ta quay lung broc
olinu,
"9t h6m sau. anlr linh tcn Mtrtri rlrra tdi rli kh6i nrvi
dny. VA .<ring hai hdrn tlt) tdi hhdng hE gup lai lliy, nguoi
cAn b1, tlrir trrr&rrg cria I139.
- 115-
Hdrn d6 sAng s&m, khi ngir d{1't6i khdng th{y Mu}i dAu
cl. Ctri Tu thl dang vhn nbi corn biing lfra rorn. Kd bdn, mQt
chlo sit nh6 sut quai, l6ng ch6ng nhirng top m& nbi tr€n
m{t nuOc mudi, ch& klro.
TOi sric miQng, rira rrii-tt chiri tl}u xong xu<)i thl ctri Tir
d[ dqn csrrr. trluoi cflng virlr r'! tui. Trdn ttv ciitt trt ciru rnQt
xip thtr, phong bt blng loai gi.iy ltoc Lro, nh6 nlrin nbu
nh&ng th6 cdn cu&c boc nltua. Cru ta klrd'rg noi gi, Ii.rng 16
nhdt xiip thu d6 vAo trortg cii ttii viri, loqi beo vii dr3ng lrt)t
ml cfi xi, b0 bdt nlifrng vit iriiu, ct)t lqi. lltriri goi ciri tfi rii
d6 le bbng. Ctri bbng rlirrrg tiq\n lt,r'i lt<rn crii ba l0 nhiEu -
rn6n gi thbn vAo cfing dtroc, cQt l+i lilroac ltin vai lir iorrg.
Ngbi ldn chdng In crrrn sring, liin diiu tiOn r\Iuui giiri
thlch cho tdi nghe lj tlo tni sao In ccrrn sang niy :
- Anh khdng quen 5n cortr sang .s0rn vly ch& trri tui
quen rbi. Sing sorn ra phJi co coin tl8 nich cho chr.ltbung tlB
chuhn bi ctrdng cAn. N'du khOng, riri qudc gia nd di cirn, bung
tr6ng chgy sao xidt ? I(hhu phln g4o, lihlu phin thr;c phhm
cri chia dbu thAnh ba bfra dn.
Chqt Muoi h6i toi :
- Anh c6 klrin v6[ com lil:Ong ?
Tdi ngo ngac:
KhIn vlt cbm ld khdn gi ?
- KhEn vii dir d6 ! I(btrn <18 g6i com, mang theo b€n
-
hdng dAnh dE chdng cAn, hay khi hinh quAn kh6i phii ndu
com trua. Rbi cdn phii c6 lon <t ghi gd r dr,rng luong kbd nhr
m{m rudc, khO kho chlng han. NCu cd thdm mudi tidu, bQt
nggt cdn t6t hcrn nta.
TOi khdng hi6u, Iic dhu:
Ai mi bi6t ! Toi dAu c6 gi...
- 116-
- \'{y trua nay l&m sao ? Anh lfry gt v8t ccm bAy
gie?
TOi.ngqc.nhi0n :
Cr, sao trua naY Pbii vft cam?.
- Di chd sao ! An corn rbi ttri ldn dutrng. Tui dfin anh
-
ili t&i trgm llinh Tin. Cirng ptr:il tOi chi6u tdi moi tiri ch6'
. -- Suo anh Riy... sao anir khOlg .cho tOi hay trtruc tl}
chuln bi ?
Git! com t8t theo lA clfr lirn rbi chd chuhn bi gl
nira anlr ?
Cdn clrir! Cirir niribu chu5Qn... TOi cOn phii giip anh
- liiii'.':ii viin di.
Iitiy dt
' I\tu0'i kb6ng u6i, thin nhi€n tiCp tttc dn co'm' Att xong'
$iriri Xric.ccr,u tif ra uriklriindir tr.irng df, triy tlrlnh rnjlr: ti{t,
uiriii nriiy ci',i, cQt lqri trtro viro soi thft lurrg flf b0n h<)rrg'
TOi ndn nong rnuiin giip llti.v de' h6i vhi thic rnlc ru sd
phiu cAy tlhn vi cim, cii radio trunsistors cfia tdi ra sao 3
'l'Oi noi v6i Nlurlt :
tt)i di giip anh Briy nr0t chirt di, anh l\tuli !
- Anh ttirn
lla,v lA anh chi ch6 tdi dtn. rnOt minh cilng dugc.
datrg lom klrout & goc. cb0ng tre, db gqo vAo
- Ilu'r.r'i
rud.rt tutrttq, tl!',iitt ltgtl' ;
TAN BINH I TU
Cfing nhtr moi rnibn qu€ lilric cira Nam 86' k'nh rqch
ngang doc, ctriing chit tidp n6i vio nhau' lfucri din {6i di
quanh co tbeo nhirng lru kinh. nliuQ'c lttro'ng rb llhia D6ng.
Nhu v{y, theo tlia lJ rrrir toi lroc tlri chring tdi di doc
'l'rcn drrtrng
theo sdrng Ytrrn C6, tr& i:1i phiin dit cfra Dirc [Ioa.
di, ulri cira ulttirt rlan thrra tlro'r, kiu liru rndi gip irtfrt cin
nh) Io-p drnil .if iin$ ttuirc triirr;. sau' khep nep'hn trong
nlri'ng chorn cfil' ratrt. hoatrg vtt. .tlrinlr tlro:ing moi t:o
IiIrtlnt l<hi l,&rr11 lirng lruiirr hiu.
vii nquiyi ti r rr;,;il.,ru c:liib.i. trirrrri liti vjii. siitri; r':rc l'rt;. I ltl
l:jln Iii llrriyi: ;iri;lrrir trlttr vrii r'1.. li{ltnlj tlttit citritru to'' il0 chi
nem nrcit t.r'ri l.:.lc liliit ir,nlr liiil1i. iirir rr, kltt)rrg ciiin g',rc.
Qtlir n r'i'1i,.: \'rr<-t'tt t:iru<ii. t'trirlt 'tiiio hOang
\'u' c6 cn<r
nganA ditr ptrri in.'it nlriirrg rrirn trltii ci, ttli tili;' sao buiio
la. r\tt)!. n6i lrttil't ttran rrtit:, l;itriit nutloi'
(-llrrrrr,: toi cri rii rnii ttitt)lr:l ngirrlg 'ghi. ClrAn tili r:rii
'ii'r:ri da nlrtrrrg r litr ctr pltiti t'o hrrtic
nIu. riri r.ir, rr;.irr.1 rrlrrr
thco llu.rri, vi c;Lr li' iihong ngo't nhac nhii ctro tdi biet tin$
_ ll9_
doqn tludrrg ngAy hOm nay xa l[m, ndu kbdng cd g*ng di li0n
tuc thl trui t6i chua d6n noi. Trdi tdi c0n & dgc dudng
rdt nguy hi8m vl kh0ng tbdy dudng di, cd thB vuong vio lgu
dqn giri, sa vio biy chOng cfra du klch ilg phuong.
Mf,i hon 6 gi& chi6u, chring toi ddn Vudn fhom, gud
giang rubng sang bdn kia bo Liuh xAng vA ghd vAo ciri quAn
uh6 in hi ti6u. Cbo ddn giO ney, toi ciing khdng hitu lA si
cOn di ddn nhirng ddu, ddm nay ngii & nai nrio ? Qui thqrc,
tdi chi IA mQt ciri b6ng l{ng l€, trung thdnh ofia ki! drin duong.
An xong, tdi'trri tiEn thi troi de tdi hin. l\lii hdi ra
nhu tim. Hai ch&n t6i cting do, m6i tl6n tu&ng chung hhdng
sao ddrng ldn duo.c. I\Ircri lai mang sring ldn vai; Idi nhEn
m{t, guong gqro. kh{p khiiing buoc tdi.
.llur)'i khuydn khich tdi :
- Ring lCn anh I Ei khn khA mQt chrit dQi thl chtrrrg nria
gid n&a nrinh ttvi. trqrn giao li€n cira huyen Binh TAn.
fiu rria so qua, cai kh6e ilEn !
Phii ngot rn6t gir) sau ch{tng tdi m&i iliSn mQt bd sAy
r{m. Anh dCn leo l6t trong cai lEu nh6 cao nllang diiu hifn
ra. Tdi nghe c6 titng cuoi nho nir6, tidng rl rlrn noj chuyQn
cfra nhibu nguoi & chung quanh clrdi' Tdi nghi dAy chic li
m$t dia di6rn, rn$t cln cu nAo tl6 cria du kich x:i diu pltucrng,
cbu trqm giao li€n tiit tlong& uhAdiing brio, dAu ngt-riii,r'ung
ugoAi btri th6 nny. TOi n6ng ruQt, lqi h6i ilItrtri :
tlu0i kbdug trri loi ng,ay ciu h6i tOi, buoc th€o
mfiy buoc :
Tui vd trgm
- Anh
dung diry clrd
tui. nrQt chrit l
tjQ t&i trgrn rbj hi ?
-
- ti, tr4m duoug day cira huyQn dQi Binh Tan.
- 120-
. TOi mrlng vO tl. Muli butlc vAo chdi. Tny ttr ch6 t6i
drlng cach ch0i.chung muoi thusc nhtrug vl ndi rtho quri n€n
t0i c\i nghe UCng n6i chuyQn xl xtim gifra Nudi vd rn6t ngudi
din dng nio d6.
Chua tlly mQt phtlt dE thiy lluui lui ra dtrrrg trudc.
cr?a ch<)i, lon tidng n6i vong vno :
-- Cic dbng chi kh6ng rttriin anh ta thl tdi pbii lhm
sao di,y '!
'l'u trong choi, tidng rroi cia mQt nguoi din Ong
\ronll-l'a:
- l,zinr sao thl,li.rn, ai biit! Trfy dbng chl. Ki€m ch6
nAo d6 nghi dd' dj cho', & deiy ban ddrn ban b0ru tui ddu dim
nh{rr khlcir !
lihdng dtlrn nh{n sao driy nhoc ngtrdi vdy ?
-
binlr do Hu1,en tlQi rlra tdi hiii tlua dc gdi vE Plrr-rng l'uyEn
II0 I i,i'. 'l-ui gtiii thich cho diing clri nghe rbirna !
i\I:ro. viin cdrn tij' kdo :
- Iihach tui tlrra tcri c0ng Li tdn binh tlua vb PirOng
tuy0u rrrr) I tu vilr'. Sao tlbrrg chi khdrrg nhan ?
1'r;n,l noi tv Lronq ch<)i ll6ng lcrn hon :
-glii l<lrdng nirqrr cho sao I Gi rnri ki kio honi v{y ?
'l'r.ri
Tui tti ttiictr vcli tliing chi ki b:i1' gio tiii riii, trong Lrgm
cfing nhu xung tluanh trirrrr, cirirt nt'rt kh6lrg con rrrr)t clr6
tr6ng, ninr s{p ci nrr)i nd thiiy kh0ngf ? Vrec thu' re p ch6
ngir, viqc canh gic, bio ve lu cri rnt)t vi[n dd lilr6 kirirn, trir
ngql clro tui nin tui khdng rrlr:iu. Dring chi chlu liirtr vb di !
llai du,r dcn div tui nh{n clru.
]lrrrri virr chua tlrdi, g:r.v gil :
- l)Ong chi br0t, b0 durr vi tui ri gin <fr'i_r' sao ? Di rn0t
-tzl-
ngiy trrri, gi& ilbng chl biEu vb t BEa nay t0i tr€ bi anh Hrlng,
anir do rinlr kh6ng quen di bO, bdt b{t doc cluung n0n tdi tr€.
Ngul'eu tic gi mi nguyOn tic dfr v{I ?
l-ui n6i hbng duo. c lA hbng duo. c. Hbng c6 uguyen
-
tfic gi hit I Sing dua lgi dA,v !
I\Irai lai cdu nhAu :
thdng cim cho tOi, pbili llnh d$ng
- Di5ng chi phii
mQt chut chO ! Qua su lidn hd cdng tac, cAc dbng chl phii
nhtln khirch crin tdi tlua <l€n ch& ! Ngay trudng hop dOrn nay,
kh:ich cuu tdi la mr)t tri thuc & SaigOn d€n, dbng chi lirn
nhu vriv co pltri; g:iy {Lr tu'(fng xiu, thfit clrlnh sach clia Mit
'lr.1ri rif r:r klrdng ?
'l'irrrg n6i & trong chdi tr& thinh giin d& nhu h€t l€n :
. :- E, U t 't'triit clrinh srictr hii ? D6ng cht dung co dem
chinl: q:'lch la md cina tui I Clrirrlt sach gi ctng clgp t lkiv gio
Ong t-rtri tui cirng kli6ng nhirn cho tri tlruc.'[ri thuc lA cai
gi ? ft;,nc co tri tltri'c tri rrgir gi hCt I Ngay mai lua toi rkiy'
Dtnrr rlrr)i girrclrri!u, trd surn gi cing khdng nh{rn thir coi ai
larn gr ttri. M9... r'E Irltit larn rut)ng In cir.r khoAi hcrn lArncii
nltrgirr vr.l trtr'&ng tt'ntn nirr'.
ilu'ir; khtirrrl not nrin, tuc tdi xfirn xAm quay ra' '[6i
thi[t vr.rrrg, ii'it stru. Snu rtttit ngiry duurlg xa, mgt tu&ng dut
Irtr' rA..' t:rr:in ri liet, gio rray tdi nlrr rn0t cii rnal' rid'rg hb
hot 4rir' tlrrau. 'll)i ciri ao uo'c duc.rc rrgd ltrrtg xuiirrg triirn rrglri-
'JriY iil,r trg,le cu<)c d<ii thoi.rr, cdi vi vua qua tdr cuog tttuein
tror hirtrng lctt.
.\iu(l tltn lldn tdi h{nr hr.rc ndi:
Di alllr i
To, chd'p rniirrg, rrgao ugitu :
Di duu briY giu ?'
-
-t?g-
- Ei ki6n ch6 ugi t Mlnh t"F f+r tlu{mg cE, chd elt
quin lri ti6u, nh& cO con gni 6ng chfi qurin bcri rubng qua b&
kinh rAng ben ki., chun vd tnning h-oc cira con nlt Uo t"Oog;
do, detr cbd ngu.
T6i chlc tudi kOu tr&i, tu'oag chtng ngfi lln ra !
- Trli oi ! NIm biy cly s6 ch0 lt gl ! BAy gid tdi di
h6t nbi rbi. Bd cfihg khong xi6t nDa. Tdi gid nAy uhu criri io
r{ch, bOo nh0o, trdi lqi tdi orn khdng thfry dudng di lAm sao
ni5i. Hay lA Li6rn uhA gin tldy xin ngfi nhrr di;
- IIq
bi ho tir chdi nhiEu lin r6i.
TOi chdp mifng :
thiet ! Ebng bdo & day...
- 14
14 gl anh t Kinh 'xdng nAy chqy d6n t4 Erlc Hda
-
Chq l&rr d6. Tu dAy d6n dbn Ciu XAng chirng ntrm cdy s6.
(lho n€n lran ngiv anh rnudn n6i gt thi n6i, ban ddm c6 ai thdm
nghe ddu !
Toi lai dE nghi :
Hay li xem coi bqi cAy nio.ghn dAy, khd r[o mlnb
-
tiip v0 ngu'{Ai di !
Kh0ng drgrc diu ! Rfii n&a ddm c6 dgng thi chgy
ag6 nlo?
V{y & trgm mi c6 dgng ho clrgy di driu ?
- Tui n6i hbng dua. c mit ! Hc.r c6 mQt ti6u d6i sring
-
hin bio vg. lgi thdng thuQc duung di nrroc brroc ci dny. fui
lqi. kh0ng bi6t duung... Cri tr& vE b€n kia liinh .xing, r,ua xa
dbn, vira cd rtrng trirur gln bdn, cri gi rnirrh rut vd ruog
- 123- rt
trAm tr6n duqc.
TOi dirnh th& ilAi, buOng xri6i :
- Thrfc lA ilqj bga ! Phii duo. c ugt l4i trgm nAy rhl
tdt bi6t bao nbi6u. ThOi thi tli v{y.
Mudi nghe t6i ubi, chu ta c6 l€ tric l€n ddn t$n cb n€n
chrii thE mOt cAu cho d& tuc :
- D6o nrg ! Cfri thnng tru&ng trgm trdi dinh thiet t
Biia nay gl v{t n6 n€h n6 sauh clruug. Mbi lhn dAu c6 di
honr ntru vfy ! \r{y cha cfrng thuQc hing cAn bQ B. trung ddri
truting trung dQi ph6 nhu ai. Eing vi€n cdt'cdn nfra cho I
ChO tltiet !
R6ng c6 ti6ng l€n cd srlng lAch cAch, rqm ggu&i. Ti6p
tireo lA ti6ng nqt lon :
E.m. : Thing ndo tl6 ? Thfing nAo chtii tao d6. Eung
-
y0n ! Chqy tao bin b6 mc bAy giu !
Tlii ra trong hic tdi vi Muoi dung IAp ginp nOi chuy0n
& ttAy. tru&ng trqm giao li0n lin m0 ra hbi ueo khdng hay.
Ctu chrii thE cia Mudi.lAm anh ta n8i dom d6rn rnilt. TOi
vd i\tuli dung irn phlng phic, nghe lqnh & sdng lung.
Anh ta lai lirur m{lt la; hdt ldn :
EAu, tqi b0y trong chr)i xach ra cho tao cAy dOn pin,
-
roi lOn coi I
Tu trong chdi c6 hai nguoi bdm dCn, rlm r{p ch41'ra.
Cicb tdi vir }luoi chinrg n5rn thuoc lA rndt thanh niOn tlaug
chur khhu srlng truong trdn ta], lErn l6rn chia thing vio
phia ctning tdi.'Anh ta gi{t lfy ddn pin cfra nguoi moi ra
toi, soi ngay vAo m{t Muoi, cuui giin, gigng kh6 thuong
lrrrn sao :
- L6 ming li ?
thlng niry thlng n9.
- Hbng 16 m6ng mn gi& thni d0 cht c6 sring tui hbng
d6o mg, ddo bd ! Dbng chi tu&ng dbng
co stng sao ?
L), cd sring thi lAm gi lAm th& cAi coi t B0 llnb cie
-
14 lA ngon hi ?
Trudc sr.r thB kh6ng dfin tluqc, t6i bit tthu l€n ti6ng:
ThOi, hai anh clro tOi xin di ! 9bng chl vdi nhau mi'
-
C6 gl thi ph€ binh kiBm thio nhau.-
Anh ta ngfrt ldi t6i :
D6, anh thdy d6, tui c6 dung chqm, n{ng nhg gl n6
dAtr Clri c6 viic n6 bi6u t6i uh{n khich lir anh d6' Tui ndi
tdi rbi trgm khdngcOn ch6, tui khOng nbdn, s{ng mai tr& lqi
tui nhin cho. V{y nri n6 ra d{ry ddo mg tum lum, chr?i ttrE
uiro lA troi dinh, san,r chuug di bgm, cdn bQ, ding viia
chd nira !
tl(lr
Md mlnr tronq <l0rn, clrring tiii tr& lai quin hfi tiCu
nhd' cd c<ln giri ong ch& (I:irlin l)(ti xniini; rlua sang hdr kinh
Xang bOn kia. Pht'ri nin ni mii va vifn lf do lA rnirt klrich
hau11 rluen tlrur'rc, cil 96i liiir rrtoi rnien cu'ri'rrg tlt niloc xr.iing
cbr3' chring tdi sang h€n kia bu.
Mro'i plrtit suu, chringq tr)i ddn trrrdrng hoc. Trrrlng hoc
ta m6t mii nlrir trauh nho, xidu vgo ntiin trdn urt)t r:t:inlr rii[t
hoaug, btjn bcn lthong phin vrich. Muui moc qugt miry, irat
ltia chAy sirng liim ddn.
TOi dA tiri vii cao su xudng rthu bAn hoe. B:in hoc lA
rrhirng midng g6 t+p c)p gp, ciribu rQng bon rnQt gang ta.v;
Itlng ngbi lA nhirng thdrr cd5' so dila gly khing khiu, buQc
ht dua nim song sohg tirng hang. 't6i ngbi xudrrg bdng th&
rliir:, lilng nghe co' th6 nriuh duo'ng nhrr 11ru6o roi ra tilng duirn
ruot.
dng quhn diy nhfrng sinh vd lung 6o rr6t diln mh
h6i. IUni mb heir dong nhiEu lcrp cQng vci rniri rru:o urcic cua
bin gh6, miri ddt hm uot xdrng lOn tdi thdy ngQt ngqt, bubn
ruin. Qugt mrii khO ttn tit ng6m. Gian nhir chim trong t6i
den. Iflu6i irit dlu dip vio mi[, vAo chrirr toi, ddt nhirng piuit
dau di€ng.
_ tx._
Anh Muui ni I Auh thdl' giJy gidi thifu cia anh Biy
--
dua t0i di vb dcrn vi nAo khdng ?
-l?6-
Muui 6p rlag :
ngul' hitm. Chring ta phii qua hai con lQ.chidn iirQc, thong
thuung voi siiigon vn hai {p chi€n luuc khirc. 'fhanh nidn
chi6n ddu cira dich rdt tl6ng- Tren duung di ta con blng
ng6ng mQt cdnh dbng rOng co nhibu lung con driy dt'a gai'
Do alo. tr6n con duong mi cic dbng chi phii di trong nhtng
ngny tdi, chi cd dOm nay li cing nh{t. P}rii di ngnng qua
virng 3i{c. Theo ngul'€n tfc hinh quin' rn5i giri ta ngtri
mrriri plrrit nhrng vi dfc diBm dia hinh bdt lo. i, ta chi co tht
tghi ngui ch6 niro lu<rng d6i an toAn nbrrt. Nen kltr)ng ap dqng
gid kb:lc dirrrc. Khring cri gi tr& ngai, ldi b6n gi<r rudi sang
clrring ta ,16rr n<ri. 'tOi lap lqi- Ildn gio ru6'i sing chung ta
diln noi. ti.in giti rudi giri Dong Dutrng tdrc n5.[r gicr ru6i
sing giir Si igon. Cac dbng ciri ld chua ?
Nbiiiu ngu<ri nhao nlrao :
-- R(-i : R0 :
Ani: tir n6i ti6p :
vii an ninh tr€n tlu&ng di, chirng t6i c6 nhibu tb
-
bio ve rti ctriin ci6u klri cin. Crit' ,l6ng chi hfr,r' 1'en tAm'
Trutre khi lrn lr). elrurrg trii di cho trinh sitt barn gifr hai dlu'
Oirn nay .':ic diing chi chri f nho : Arrr hiQu h6i CHTEX aap
't'Ui,Xtl ! Arn sii cr)rrg tion 5- Khi EirP gi{t: iiin cong bfit ngcr,
chqy tri lrri vii con dtrirng ci chu'ng vai tt'.rtn thuo'c, t{p giin
duung d.1 s:ru do chirng tOi tim lai dh1'' dir, kh6ng iri lqc'
Trudng hinr bi r'ay, ctrung toi sF chitn tldir dt dua cac diing
trfr lqi. Khiiu hi6u chrrng hd XUI{G I'HO\G tuc ln ttU't. HO
ViN BQNG '[RU.\G LIEI( tuc Ia bi tlruong- Toi xin ldp lii
lin n&a r A* higu hiri CHIdN .lap THliNG, arn sti cQng
tron 5. Nghia llr hoi anh hai ddp anh ba, h6i anh ba dAp anh
hai. khlu hieu XLING PHONG dap RLi't. VAN DoNG I'RUNG
IIEN lrr bi iliuong. (-a.' dilng chi rrh<r' rd chua ?
*r39-
-R6!R6!R6!
Anh giao li€n tiOp theo :
- Sau cirng, chirng tr)i nh6c lai d0 cdc tlbng chi thdng
sudt. Tr€n du<rng di r'hring toi 'chiu ho:jn todn tr{ch uhiirn
vb sinh rnang cri4 cac dbng chi. cho nerr cric diing clri phii
tuyQt diii tuAn theo sr.r cliiu kiriiin ciia cliring toi. l)6 lir uCri
qu)', kj' lurit ciia duung dtiv. Trong trrrinrg ho'p lihhn cfp, ai
trai linh chung tdi c6 qtrvEn nb sring. l)o rlo tlirr rloan tlrrrlrrg
rl0rn nar', chirng tdi cdr mf,r' vtru ciiu. llrit li iu_vet tliii liliriug
rlucrc noi chur'€n, gAy tiing dr)nS, lihdng drrrrc lrr-rt thuijc, clri
hirt kbi niio chring tt)i thdng bao. Hai ki rn6i lihi r1u:r lo. rlira
iip clriEn lrrrc phfii di nhanir, bAnr srit nhail. crr I,r' nr0t tlruirc,
klrOng durrc dirt (luiing. Brr lti cri chuvQn gi lihr) kh:"rn lroic
girp churlng ngqi, dlu 6rn r'.v... phii tnhn tu chrr-ii1rr rriieug
tirng figutri, ttr ln;'.rtr la silu horic tu ,sau la truor tlit chring
loi bi6t rnti rltrng lai ho{c co bien phirp girip rlir hirv dE
phong. (iAr: diiirg chi rii chua ?
-ltd!ltirI
Nhin moi rrlluiri mOt thoring, rloan anh ta siic lli cjri
hi.rng tt,r irranq tr€u lrrrg, soay ugang ngroi ra lgnh :
HCt quing ruQng trdng, chring trii chui vAo khoiug r&ng
trim con. Eulng mon lfiug, cAt triing.
Trcri t6i din. Tdi phii chqy llip xrip moi. theo kip ngudi
.di tru&c. Phia. sau tOi c6 ti6ug het chlm, rit l6n trong cd
hgng, gi& cho iii thanh khdng thorit di xa:
Nhanh l6n ! Nhanh ldn ! Ti6n cho kip ngucti ti'uoc I
-
EtmE'dA d&t quing. Kh6ng duqc trich ra kh6i hdng. Chung
toi bin d{y!
' Eoin nguoi chqy ltp xup, u6n quanh theo ldi mon ra
th6i khu rirng trirm. Quf,ng ruQng trdng l4i hidn ra trucrc mlt.
Va |0 Chqlsn Eri'c Hda nbu mQt con d0 nh6 nbi cao hon
mit ruQng, c&y c6 mgc xanh rl gidng ngang, 6n ng& truoc
mft chtng nim trim thuqs.
VE phla tay m{t, & hu&ng EOng, toi de thCy d 6nb
d&n Xa han, c6 mdy chi6c dCn d6 nh6 l€n cao kh6i chAn
Loi ctrop iit dEu dEu vi din cfia phi co vdng vdng & tr€n
miy. TiCng dQng ccr nghe th{t gin.
Tdi chqt hi6u. Phi tnning Tdn son Nhfit chi chung L'irn
cey s6.lir ctrng. Vong phi co dio gln, rrrfiy chi& din d6 cira
Eni KiEm Bio phi truong minh ric cho t6i bi6t diEu do.
'
Trdi nhA nheni tiii- Phia. sau n8i l€n nhiEu ti6ng giue kh€;
Nbanh l€n ! Toi l0 rbi ! Cb41' nhanh qua !
'
HCt ngucri n&y ddn uguui khic nhiy l€n lQ, lom khoq
phdng qua m{t duorig thAt nhanh rbi nhiy xudng ruOng. d
hai phia lQ, fai b6ng ngudi dhy cAnh l{ nggy trang, q:ray
rnit vE hai huong ddi dign. Sung ISru ldm trong'tayJ n6l tr4t
- 143-
ft6n nbn trlt t6i rAm nhu nh*ng brlc hrgng.
nguoi truirc. flbr
- Ch+y le qua ! Coi ch'ing lacIe ddu
Clu Kinh Xang trroc mit cl6. Chil-v qua !'
Ti6ng chin rhm rAp IAn vtri liflrrc lhi" hln h"]n tr',i thirnh
mOt thu im thanh qucn thut2c, lo str lr:ing quo.
Troi tdi hfrn. Ccrn hbi hQp cing titang tL" kiriir tr'rt clt)
vira tli qua. Mb h6i ra dhn'r dia vr\ hui'th& diin cl,lir. 'l'iri mdt
m6i v6 k6. Tim nh65' tliinh thich. l'oi mtriin ,1,t6.' 11iii bdt
xudng nghi nhtmg doan nguui ctr khln trro'rrg clrrri' l'-rp xup
bi6t lirm thd nAo bAY gitr ?
TrIng ludr libm treo lcr lirng, x6 qrtir dr\tr soi ttr'v cirnh
vAt chung quanh. Tb.bio vd t{ch ra kboi hirnLl. cha,r' c{rp
theo hai b€n, can trdn nhirng gejc ra kh6, tiiii r rlt rrtr, ti6r'
song song db quan sat, giam thi doAn di. 'l'Oi 111ur't'r! irrctng
nhci trii nhfrng anh chirng cao bbi c&i ngttn tltl'it tl.i t':,iti vat
chqy ngang qua sa mgc ma tdi thuong th{y troug nhirng
pbim cao bbi Texas chi6u & Sdigon.
Vi nhin sartg hai bdn, ddi chAn di t1u6i, nirng nF' toi
vdp phii mO ddt nhdo ldn mQt vong, lfra dom tlotrr nrrit toe
ra nhtr mQt virng hdo quang' toirn thdn tdi dau khong thb
tu&ng. Cb chAn trdi bu6t rldn t{n tirn, nhi vu'a bi gly lia.
Toi nim irrr,.khdng cu'a qtrdy gi nfra nhung clng kh0ng ngdn
ducrc ti6ng xuyt xoa ;
(li cha
- t
-- Erfrng d{y cn-ay nhauh l€n ! f,.h0ng nghi & dny drgt,
CID l0 lin I
TOi a1p thinh. Anh ta fifp;
Phii ridn l6n duEi cno kip iloAn. Tai chln vu&n dlng
-
liia hf,y nghi.
T6i vin kh6ng tri lci, th& ddc,6m lfy chdn xuft roa.
Th6m m0t anh b,io vQ nfra tL phla tru&c tr& ldn lai:
xdc prf,ch anh ta dua t6i dflng kia lrfv hay t
-ThgC&
In hai nguli k-ep hai b€n, xdc n6ch t6i dring l€n,
dr4n k6o l€ tdi chgy vb pbia trufc. Ch:,in trr{i t6i, m6i buuc
ch4m d{t dau d€n tudrng chtrng kh6ng th& n6i. Nhung v&i Ap
lr;c cia hai ngurii kCm hai b6n, t6i kh6ng tAi nio cu&ng lgi
du-cr. Cilng nhu tdi khdng sao cu0ng l3i db cho nh&ng gidng
rrrrrlc mit khii triro ra.
. lla_r sao dfr d€n ch6 nghi chrin. Tdi nghe ti6ng n6i
elruyQn lio xro phia trudc. Mi_v d6ur hia thudc lri hp lod qua
nrily khe h& cira bin tay che con trdng.
Co ti€ng anh,giao li0n h6i :
- Phia sau con.mIv nguoi ?
- MOt ! Cdn anh tan binh nny bi t6 ngf; diu d6n
<liy th6r :
- llf tl,rrrmg ra sao f Vaf- li rrrft h6t bdn nguoi. E6u,
rn{y dbng chi cho di8m s6 lai drim Lin.binh coi!
Hai anh bio vQ budng nhg t0i ngbi phich xudng d{t,
chqy di. \rn ti6ng ddm nbi len:
- U$t. lrai be... nirn-. mu&i ldm murii sAu ! Chi c0
ou0i siu, dring li mfit Mrr.
Gigng ubi cia anh giao IiCn gir gring:
(lrtc dbngcht tb trinb sit tr& Ini khu rirng trlin bin kir
-
lQ, Om rem cri gip hq khOng ? c ts6n rhing d6 tlAo ngfi d6, C0
_145_
lE lqi dung hic di ngang rtrng trim tUi n6 ln tgi rbi. BEt tqi
no din toi ddy.
- Ndu tqi n6 chay thl sao?
B5n b6 ! Phai ! CAc dbng cht c& nb stng ! EE tui
n6
-
s6ng v0 ich. N6 b6o vOi dich dudng di nuoc buoc cfia
minh, nguy hi6rn l[nr.
Iidng chin rirn r{p chay di,
Ngucri ta b6 m{c t6i ngbi mQt minh. Chfng bubn h6i
qua hay xem lai tinh hinh thuong thd ctra t6i ra sao.
Ngi)i 1'6n m6t chdc t6i thdy d& dau nhibu. T6i cho tay
vito ttri vii cao su I6i ra chai dhu khuynh diQp, xoa bop c6
chAn. Chai dlu nAy, mA t6i dua cho t6i h6m d€m mbng ba
Tgr. Tdi khdng tiry nhung m6 t6i gi{n bXr t0i phii l6y.
Ngu<.r'i bio :
oOo
Ngny di d€m nghi. B6n ngiy sau, doen tin binh chring
tdi rl€n LQc Thudn. YE dla danh, tr€n sudt quing rlutrng tdi
di di qut, khdn5 o gid ai m& mi€ng cho bi6t diilu gi' \du
c6 bi€t. chi l.r mr)t may m[n' mQt tiuh c<i nrio do, duo. c
nghe l6ru criu chuyQn ctra nhfrng nhf,n vi6n cdc tr4nr duung
rl:ir, hoic ddi phrit ndo tl6 nOi chul'Qn v0i dbng btio hoy
nhirng ngu<ri khich, cin bQ rli chung.
' I-drc Thurin lir mQt ifp ni*rm bOn b<r htiu ngqrn s6ng Saigon,
thu(rc xri l-r)c llung. qudn Tring Bnng' tinh Tril' Ninh, ddi
rli(n vdri lltn Suc nim phia bdn kia sdng, qudng 5 cny sci ngAn.
tlubi chiiiu quing 5 gio, khi ra khoi rung cao stt btroc
ldn bo miu bing ngang mQt qu5ng ruOng ngin, t6i di sau
hai nguoi can b0 khich, mQt dirn ong, mdt dirn ba, tinir cu
dugc nghc ngu<ri dAn dng khoa tay vE pllia trucrc noi :
rbi d6 ! Ch6 nAy lir {p Lirc TbuAn, xd LQc Hung
- TdiBnng <iliy. EE nghi mOt bira, tdi rir chi xudng 116
cia Trdng
llo chcri, tha hii in trii cAy. V$r & do chi mudn mua sXm gi
ciug c6 hit. Saigon co thu gi & 116 Bt) co thu do. Tqi tdi
Iin nao vb dd-v cing b6 ra mQt ngay dE di Hii Bd rira rut)t,
rria mit" chrrp viri t{m hinh kf niQm g&i vE nhir. (la phO hir
tidu, nrroc dri. cir rem, xe d4p, dbng hii, ra dd... hhOng thiu;u
rnQt thu nio.
Nhcr viv tdi bi6t ch6 mA clrring tdi sip ddn chrjc nira
rtey Ia flp LQc fhurin. Nhin sang bcn kia rtrt)rrg lir mot ru'ng
c&y giing ngang. Phia tnrcrc co rn6t con l(r c.irt tring xoa. I)rrc
theo ki lir nhirng hirng lruc, hirng tre. Ydi ngoi nhi ngoi loc
rlo, nhirng trip liiu lrar:h noc tr{ng lua thrra iln hi0n sau rirng
_r1r_
ciil' tlrua. Nlrirngl ciit rlira eao vucrt I€n trtln vl nlrii.ug cf.y
xoai to xuur -\tr c:inh Li.
Du<ri khoing rudng trCing, mfiy con bd thri In rong.
nliiy chir bd chln bd t0 mo ngbi bin btr rniu, ,lrrl urit
nhin clrring tr)i khOng chtlp. Iihung canh niiy dru tliru l:irn
sao. Nr-r go'i cho tt)i rrhlinq hinh irnlr quen tllur)r: cr-r eira
nhrlng rorn ling y€n tinh sinh hoat binh thur-r'ng. vui v6 &
rlud tt)i.
SuCit tir hdnr ra di dirn ntr'. hon rnrrd.i ngiv rbi, r.i[t lir
nhitiu r1uii, rnr;t nrr3i nhic\ri qu:i, i:ri thieu thdn rlri ilrri. Nghc
lguo'i can l-rr) [y noi, tOi tlri[1' thjm mQt ly ci phO tLi. tlriin
lrr)t didu tlruiic thoin. Nliirng thir ity, bao nlri0rr niii;. tiiri
nrt,r' 6' Sr\igon tfri chfrng bao gio' quan tim d0 v, $:i, tl;i riLi
l;'r rn6t cai gi l;ho kitlrn, quj gin. xa xi ngang hr'rng r.iri rrlrirrrg:
lrii'a dai 1'tin, di1'cno lrorrgl rnli vi cfra bric 116 vuurrg. l'iri 11ri;q
riCin sr.r so srinh tlo mi cucri lf;y mrit minh. TOi chi li brre h
rlinh. lirnr sao llidt dugc dqri ydncrra bric vua clrria ndr ra suo',,
{.6 le doirn tdn }rinh cfia t6i s0 rluoc nghi chirn & rli_v nir)t
rldi ngiy. T<)i-nghi vriv va ao tro.c nhu vriy. Chic thd niir_r
t:ing n'irn ducrc ly cri ph0 d6, hrit diin thudc thcrm, In to
hir tidu dhy thit cd nirn chdnh vii cin rni0lg ot cav... Ui
ngon phii bi6t. Tdi nudt ric nuiilc mitng (!iia crl. DQt nhiin
tdi thdy hdt m€t m6i, bucrc chdn sao thiiy nlrg, llirrg litng.
Qua qulng ruQng ngin, cO giao liin ra hit u ctro tit ci
doirn ngu'ng lai bcrn mQt hing tre. Mr)t chrl [{ st:irng 12, l:;
tubi rniic qu:in phuc den, io c6 clu vai khr)ng Lrcr ril tftiu
clrr.rl' Iqi, thi thhrn noi chuy€n v,ol cd giao lidn mQt hic
tloan tidn ra, thinh thao nhrr mQt ngucri lon :
toi thcu - Jlii'r' anh, rnif_v chu tdn binh rlAu, tip hSp lai u.6y
tOr ri 'I't'irrrr.
-148-
Cirog llic d6, oO giao cfing l€n ti6ng:
CAc dbng chi cAn b0, khach theo du&ng dAy Ci
-
theo tdi.
Yd c6 ta di nguqc tr& vt phla cu6i hAng tre rbi mdt.
Nhu viv chi cdn bO tAu binh chring t6i 6' dey. KhAch, cdn bd
khdng cdn phii chung dqrng v6i chring tdi nhu sudt nriy h0nr
nay lrdn quing dudng dii.
Cht be di tei, tti lui diEm sd. Chri ta ddm xong, cu<ii
khi n6i nrQt minh :
rbit
-Si
Nhin theo chrl, trOng diQu bQ .16 t6i ciing cutri. TOi h6i:
- Em tdn
gi?
1 Quy€t Chi6n !
Toi cuoi thirnb ti6ng :
- Em mdy tubi rbi ? T€n d6 ai d{t cho em v{y ?
Thf,y toi cudi, Quy6t Chi6n c6 vE mic cd nhung.ciing
crrli theo :
- Chau mtrdi hai. T€n do do bac Hai thfr tru&ng d{t
cho dri.
Tdi nghe & phia sau cfrng c6 tiCng cu<vi :
oai thiit. Anh hirng dir da !
- CAi t€n nghe
Quyit Chi6n ngucrng ngirng quay nr{t buoc di !
- I\{{y chu di theo tui, coi chung lgt hhm chdng hbng
bi6r e !
T6i ng& ctrri bd nAy s€ din chring tdri ddn mQt nhA niro
d6 tmng xom, nhung kh0ng. Chri be din chung tdi di ddn
cu6i hing tre ld bfit dhu ri viro khu rung cbbi, cdy thdp, rbi
cri di mIi hcrn muui linr phut sau. Khdng rnQt bong nha'
kh6ng mQt ti€ng dQng quen thuQc nAo xiy ra. Chung quanb
}i rung. fren duoug mon, hAng chqc h6 chdng dE trlu
-lt9_
chdng tre chom ch&m nga-v gifra ho;[c sit bdn ldi di.
Rbi nhfrng hting rAo gii do nhfrng cAv con duc.rc kCo
ngon xucing tlarl r'jro nlrtru hay thi chA khd tao thdnh. Ch.i bd
cho bi6t l*u tlan va chdn dii theo < hang rio chi6n ddu > tI6.
'rin
Ddn hang rrio thdr ba, chu be dua ta_r, dhv nhAuh cAy
ldm cSng chrin ngang duo'ng, r'& I6i di. cd rrai thanh niin
m{c qurin phuc vrii ta den rnang sring sau l}n cbng ldn
ti€ng ctro'i :
-- 1I6'i vit tni h:i, Quydt Chidn ! B&a nav ddng khdng mAy ?
- Ong ! Jlur),i bi.i. nguiri. Chir bd tri lcri.
- Sao r-b tdi r..{v ? Br) r'a ngoii xorn md,r- bi con nh6
nlo dr1 hhi dAn di cho'i phii hdng ?
' Ila-\- I Tui diin vb tcri tli,v In tui hdt nhigm vr.r rbi
116.
Giao uriiv arrh do.
lluo'c qua c6ng, toi tirily bdn trong gidng nh&ng vdng
nvlcn rlfi m:)u, tu'car- ndv sang ciy khac. Phia trin nr6i r,6ng
diln c6 cirng mr)t tiim nllon cao su dO che mua, n5.ng, gieing
nhu tndt rnli nitd con.
Thf;-v chung toi d6n, mgi ngroi b6 v6ng ira ra v&y
<1uanh, hiii thiur lSng'xing :
(}
- cliru to'i rlo I'
0 xd ndo ? qurin ndo ?
- Kit5m coi co ai quen, ba con gi khOng ml I
-Trucrc tinh crinh ndy, tdi ngo ng6c khdng hi6u ra sao.
T6i ngbi xudng mQt mo ddt dua mit nhin, quan sat. Gifra luc
do, mQt nguoi m{c qudn phuc den, dgi non vdi xanh, rnang siing
ng6n xQ bin lrdng tu ngodi di vAo, v6 tay mfiy c{i ra hiiu ;
- Cac dbng chi m0i rl€n dAu ? Tap hop lai diy t6i
sinh hoat chut coi !
Anh ta vua di vta v6 tay, rn{t thl quan sAt hdt nguoi
- 150-
nAy'ddn nguaige. Anh ta ddn ghn b€n tdi, dtrnglqi. TOi nghl
anh ta chic li cln UO chi huy & ilAy.
Eqi cho mgi nguui tE tr.ru dt, anh ta ldn ti6ng gioi thi6u :
TOi xin trp gi6i thiQu m{y anh em, t6i le Ba D[ng
-
Cin b0 chi huy & ilny.
Anh ta ngirng l4r mQt chrit rbi dbi giong :
Gic dbng chi IA tin binlr & qu:in llinh Trin g6'i toi
-
phii klrdng ?
l[Qt thanh ni6n trong dorin ngo ngirc tri kii -
- D?, khdng phii t
. Ba D[ng kh6 chiu:
Sao lir vi.y cn'? Yriy mfy tliing chi & dAu ?
- Iltiy anh em tOi & trong .ip chi6n luo. c Tirn Nhut.
b r Oni d6 c6 quan hd gi diu ! Tdi rnndn ir6i co ptriii
- anh do Hnyfn dQi ltinh 'fun giri t0i hay kh0ng ?
li mf,y
Anh thanh niOn tri lui nho nh6 :
tui hBng tri6t:
-AnhDe...
cin b0 Ba Diing niii ciu ltin :
llf,1' anlt niv n6i la I Tai sao hbng bi6t ? \'riv rnd)'
- tliu tdi ? Tai sno tiri dunc ch6 ni1' ti'inh bir,v tdi
anh tir
nghe tlrri coi'.'
Anh thanh uiin inr tlrirr tlrit. lloi ngutri cirrlg inr lirng'
e ng4i nhin Ba D[ng. Bn l)ing clti n{rrv anh thartb tticln :
- Anh ! Din anh n6i t0i nghe I
Dq... dq mdy anh ent tui & trong dp chitln luoc TAU
-l{ria d€m duong ngt, b6ng c6 mdy 6ng gitii ph6ng
Nbrrt.
tui tdn c6ng ttip thanh ni€n clriOn di[u. rbi phA rdo trirrt v0...
Anh thanh ni€n ngip ngung. Ila Dfing n6i :
nlti0rr. Crr thirnh thqt kF tdi ngbe !
- Anh eu trrrbng vo tung nhir, bi6u tiranh ui€n tgi tui
Da... mf,y
-
-1r1-
phii tfp trung lgi dE nghe n6i chuyQn. Can b0 ll{t Trin giii
thich mQt chut rbi vb ng&. TUi tui tAp trung dut,; mdt
chuc anh em thi m{y bng lai bi6u & dd khdng duqvc nn ninlr,
mui anh em ra ngoiri kia noi chuvdn xong mJy anh em trrl vb...
Ba Diing kh6 chiu ng[t ngang :
Anh n6i vdng vo tam qutic, clring ra lam sao hdt !
-
Mdt thi gio qud di. N6i vln t[t tnoi.
Dg... t6i tu&ng dAu di theo mii-r' bng ra ngoiri {p
-luot cbo mdy bng n6i chuygn, tuy€n truvbrr mdt chut
chi6n
rbi tr& vb, ai dC mdy bng hbng n6i clruyQn gi h€t, lira tu! tui
tli cho toi sAng m&i dung lai. Chung do md-v brrg lai biFu iniii
anh em tui lhn luot tung nguoi vO nhA dA larn li licl1...
Ba Dfrng n6ng th4t sq:
Tdi bio anh dung c6 ci kd dd ng6n,g, lihdng
- N&a !gio
c6 ai du thi ngbi nghe, s6t ruOt l{rn.
Dq, phii kb cho c6 dhu co du0i, fing nr'.ri hi6u
-
hoin cinh tgi tui...
Ba, Dfrng khdng ngot chic lu&i, l6c dlu ngtrlv nsusy :
ThOi, 6ng oi ! Ong cu kb ti€p di ! Ong rnd girii thich
-
thdm nfra thi tdi c6 nudc trdn di thdi. Rbi lr Vd nha Iaur lV
lich rbi sao nira ?
- I-im.l'i lich xong md;' bng lai dAn trti.tui di nfra, d€n
cAi Tram gi d6 &Vu&n Thcrm bio tqi tui ld tdn binh. 'fu:
tui doi tr& vb vi dE nhibu ngAy kh6ng mang theo quln ao
tiEn bqc $ hdt. d nhd ciing khdng bi6t tui tui di diru. vldy
bng canh giir ngdy dCm bi6u tqri tui dua ndo ch+y irril' 6ng
bin chdt thi rring chiu.
Ba D[ng noi ngay:,
- Rbi I Binh Tan. v{y he t6i h6i c6 phdi lluy€n dQi
Binh Trin goi m0iy anh tdi dny bay khdng, crt cd kC m5i,
-152-
Da tui tui & x[ TAn Nhtrt, {uin Bintr Chinh.
-
Ba Ding. v6 tay m$t cii:
- li N&a ! Khb qurir. . Mdy anh c6 bi6t Binh TAn li gt
khdng, Brnh Chinh vA Tin Binh nh{p l4i.
Chgt c6 tiing xi xiro, sUt sit cfra mdy ngudi dung &
phia sau. Ba D[ng nh6n ch{n I6n h6i:
.16 mf,y anh ? Gi d6 ?
-ilI6tGianh thanh nidn ngoii ba muoi tubi nuoc da nAti
lr6ng nhu tug'ng dbng den, vgt drim d6ng ti6n ra truoc mdu
mio, hi' lF :
<16 tui ch& vo tui ra nhA bio sanh
- Nhu tui ni !... E€rn
Chq Efm tr& vb lo so4n quln Ao, nrEn mtng dA di nudi no
d€ it ngriy. Chua kip thi mdy Eng tdi lna tli...
){oi din rl6y, anh ta oa l6n kh6c th{t su nhu tr6 con.
Iiing khdrc anh ta nghe sao bubn lq.
lJa D[ng t6 vE kh6 chiu:
- Yiec gi thi n6i ! Anh dtrng c6 klrric lit' cuc v{y, bn
ao qni I lnh khdng scr anh em diy nguoi la cuoi sao ?
Ilidng anh thanh ni€n vin mio rr€ch. Giong n6i anh
ta b6ng lon lrcn, thO thi6t han:
- Hbng bidt... rni[y ngey nay n6 sanh d6 mhn sao,
ai nudi no ? Riii 6 nhA, con bdn dria nho lao nhao... Drra
lrin nroi bitl' tubi. Ili con thAn thuQc h6rrg.co, nhd lai hdt
gqo. 'tui.rli tif;t tri viy, mfiy bfra nay no siing ra sao ne
trdi 1... Tui noi thiit, rnfy Ong phii cho tui vb.,Ndu khOng
mfiv ong cir bfin tui chit tui cflng ch41' trdn ra lQ tlon xe
rto Ci vb nhi. II{y 6ng lim vhy khic gi hqi gia tlinh tui...
Ra l)irng rit giong anh ta :
Ne ! Anh kia ! Chuydn diu c0n c6 d6 ! & dAv, anh
Kh0ng duoc In noi mOt cich vd tb chuc, v0 ki lurlt
-153-
v{y nghe ! BQ nrudn chdt lim hi ?
Lu mft nhin anh thanh nidn vii giAy, doqn Ba Dfing
khoanh tay lai diro rnXt nhin h6t moi ngucri:
- lliiy anh nghe dny ! Tdi noi chung cho mdy anh
l)i6t ! Cei chuvQn ir xii, & c1u{n, dia phuo.ng ldm viic thd ndo
{.hi toi lilrdng bidi. Toi chi bi6t ring, trdn gidy to mdy anh li
t:ln binh cua lrur'qin ddi Binh 'fAn dua t&i. Chut .nira,-
ngurri ta s€ denr vdng dern nylon ddn cho m{y anh muon d3
rlirng trong thoi giah con & rld_v. Khi ndo di tcri ncri kh{c, uriiv
nrrh tri lai. 'I'di cfrng sinlr hoat cho mfv anh em rd, vi vdn
db an ninh, biro ve cirn cu trong tlrtri gian & dav, rniiv anh
€rn phii theo ndi quy cfia tram. Iihdng ddt clen, d6t lfra.
khOng ilucrc cucri gidn, noi chuyCn lo'n ti'dng hav gd1' ti6ng
dr)ng. CI de1- riit giin tliirrg bdo, gian didp cfra llt Dj€m co
th6 danh hcri la. Dibu cln nhift ld khdng duoc tu tiin di sdu
,,'rio rung hat'. ra khiii clAv. Xung quanh dbu co bd tri dh_v
<l[c hiinr chdng, ltru dan gtii. Anh em trdn tli, ai chdt thi
rang chiu. Chung tdi khong chiu trach nhidm. Do la chua
n6i dCn ban tl6rn ban hdm, m{y anh em ra nqoAi, rnJl'
dbng chi cinh vi cfia.chung tdi ha,v du kich xf, tlia plrucrug
hiiiu lhrn nb sung, mi[5' anh lroan toAn chiu trach nhiem,
]iiy anh eur nghc rd chua ?
Tdt ci im thin thit. Ba Dfing budng tay thirng xudng,
buoc toi ra ldnh :
- IlA.v gicr, y€u chu mdy anh em, m6i ngudi phAi nhp
cho chung toi th6 cdn cuoc va cric thdr gi{y to mA chinh
quyEn Mf DiQrn dfi cdp cho mdy anh.
Hilt nguui nAy din nguoi khirc, moc trii dua th6 ctrn
cu&c cho Ba Dfi,ng. Cilng c6 rn0t vdri nguoi khdng co vi trong
dOm bi ltra di bAt ngo ndn khdng mang theo.
15r-
-
Ri€ng t6i. tOi b5n khoIi. n6u Ba Diing h6i tt6n tOi pbii
tna l(ri thd niro ?
Tti ngiy ra di t6i xem lin di nirl' nlru mQt cuQc < kdt
hdn *Am bc r- Cii chuyQn s6ng voi nhau cho d€n khi < rlng
krng rliiu bqc > lirm sao c6 duqc. f ttruc t4m bo, bdt rndn
hii'n rd rniin rnrjt tir nh&ng ngiv dhu... Bny gio dua ci'ru ctroc
clxr B:r Ding, s:rs niy khi tr& vb Siigdn dqc . duong gidy ta
dnu dF trli xri.dgng lirm c bira h0 thfrn.> khi ngucri ta h6i ddn.
-l'oi dnu ilrb nrio li mQt thri cdng dfrn l{ru. Xung quanh do
crln bi6t bao nhi6u ric r6i, phiEn hir, nguy hi8m chcr do'i tdi.
. lihung kh0ng dua cho lla Diing, phii tri ltri tht5 nAo
eho xu6i ? Ndu ngudi ta lgc soart vi ctira t6i' c$rng nguy hcrn
riira. ilQt ,iii phnp tri lli chqt rlin vcri tdi. TOi nho ddu B 3t|.
Hdt dim d0ng, Ba D[ng quav lai sau lung vir anh ta
lirng tlrfrng bu&c tcri tru&c mit tdi, chia tay ra:
- f):iu, gif,y tu anh diu ?
T<ii tinh bo:
l'hua anh, & B 39 bo dI giir htt gii'ry td cln cu6c
-
cfia t6i rbi. Lnic hg rudc tdi & Serigon ra h6m mbng b6n TGt,
chti d*u dr.ri tliln bay giti.
Ba Dilng nhin tOi quan sif tir tl]u tlin chin :
Anh & SaigOn ra ? Kh0ng thu(rc uhorn tAn binh
-
Binh Tan?
- Da!
"..- Il39 dua anb d6n ? Anh bi6t Biy TAn thir tru&ng
DIC che ?
*Llt bi€t ! Bi6r nhiEu !
Ba Ding nhin tdi lin cu6i rbi quay di:
dE t6i h6i Biy 'l'un sau.
- Thdi du.ot,
Ba D[ng di ra kht'ri dd-l'chung rnutri phtlt thi mdv cinh
lil-
-
- Anh Hing dAu rbi ? Anh Vfifltrng ddn ctng vOi doln
tfrn binh hbi chiEu do ! Anh Hirng oi t
Tdi ngac nhidn, nh6m dhu d{y. Ba Dfrng rlang d&n d6c
ohin quanh. TOi hbi hQp ldn titjng :
%3
cHUONc vl
Hai hOm sau, gi&a tric t6i tlang ngbi hoc dAnh bdi < tu
lo kho> vdi mdv anh em ciuh ve & bO vrin gifra nhA, Ba
D[ng kh0ng bi'6t di dAu vb ctrng hai cin b0 lq. Ngutii nAo
cfing mang sring lgc hing lEng bOn h6ng. euln 6o ld loai quAn
phgc may b&ng vii xAm ng6t nhu mAu d{t, rQug thtrng thinh.
Cb ao lqi cao, .cr'li nrit chn thin. Hinh 6nh <16 lam tdi
nho ddn m{y brlc hinh mA tOi ducr. c xem tru&c d6_v vE nhfrng
rrguoi linh Hbng quiin cfra ding CQng sin Trung Hoa.
lla Ding nhur toi cucri :
- 6ng hoc danh < tu lo kho r i ? Sao, sach nuoc cin chua ?
Tr)i cDirg cu<ri, nguong ngap :
- D+, rr;ci bidt s0 so.i,.
- C6 khrich ddn thim 6ng nd !
Toi lung t[r;g tuQt xudng ddt. Ba Diing giei thi€u :
- Ee,v la anh Htrng. Con tay nAy ld NIm Rtu. Bi rtu
r{rn qu6 ndn liiu ngdy thdnh danh Ndm Rlu, hbng ai cdn nh&
tui tOn cung corn cfra 6ng nira. VA cldy, anh N{m BAng y si
trcu Ra (R) xudrrg lidn hg.cdng tAc voi tui tdi rlo.
-762-
' Tdi ttE quen cAi c{ch n6i, cAi c6ag thric chung cfia
c nguli ta r tir ltu rbi. N0n t6i hiEu r khich ddn thdm > cfia
Ba Dilng n6i, n6 kh6ng cr.l f ughia cfra tinh cim' x[ giao mi
In biEu hiQu cira cdng viQc, cia mQt thei d0 chinh tr! khdng
c6liiy m<)t chut tinh, dir li tinh ngudi.
Tdi Cd hitu ching. Sau mQt hbi thim h6i xI giao thuting
Irt, nhim nlri v:ri ngqrn trd hdc kh6i, Ninr Rin <13 lo chdn
trrrrng nrinlr l:i anh ta va \Im lling thuQc Ban chi hrrv cfra
rntt rioirn tiiip nh{n tfrn binh cho don vi U.50 - tI.50 lA nrOt
tlon; nhrl'ng co quan tnrc thuQc Re (R). Anh ta ddn tlrr"rm tdi
va clng tl6 < nhin > tdi. dua vb U.5O sau khi tluoc nghi0n ciru
lj- Iich ''i vir c6 su dE rrghi cfia ding bQ Phong Tur'6n Mql I t.
Nim RAu giii thich cho t6i rd, danh tu R la hm hieu,
mI tg cira tsQ chi huy tdi cao cic lrSc luong ld trrtng, bin
vd trang cira NIit Trdn DAn TQc GiAi Ph6ng llib'n Nam. \oi
crich khric ggn hcrn, R ld Bg Tu IQnh tdi cao Giii Phong tlurin
liiEn ]iarn.
L:.50 cfing iir mOt cii tdn nghi trang, tOi sE ducrc 16
hon niu tdi ung thuin vb c6ng tAc & co quan niry. \ri v si
Nim B:rng s€ kham suc kh6e chung cho tdi ngay biy gitr, v
nhu quiic gia khim linh quin dich tlfrng thco thfr tqc quin dQi.
T6i sur r:ghi m6t hic tri loi cho NErn Riu bi6t :
- Iin anh cho tdi tri ldi sau. Nhung tOi con brin
kho5n di€u nn1'. Khi 839 rucrc tdi ra kh6i Snigr)n, anh lliy
'fin co noi voi trii. ndu t6i mudn, khi d6rr dAv, l6i sE duqc
gici, thi€u vb Ban Ti6p TAn cfia ll[t Trin. ]lit Trqn sE xr?
<h'ng hsp kh:i ning toi. Khi ning tdi khdng phii ln khi nbrrg
t;uan srr, e ring:..
Khr)ng chir tdi noi hCt ciu, Ba Dfing cuoi, nglt ngang
ciu noi ,'i;r l.rii :
-16s-
_- C6, c6 anh ! Phdng 'fur,0n lIQ cfia tdi c6 tli€n r
ilin I'rro cAo truong hop anh. 6 tren tiiin trri liri cho bidt I
r t)ng tic noi nAo cfrng viil'. Cdng tric cfia ]liit Trrin hav cdn,
tii(: qulin dQi dEu li cdng tac circlr. ltirog, cr)rrg tirc tiia I)inrr
Ilir':n gi& quirn dt)i darre ciirr ngrroi lrnn nrin ii' tr'.,1 teil c;r':
lrrrlr pht.rc vq hi'rr plria rlluin rir'ri. \iu srrrr ir:r-r':rr:lr tl;ii^' klrr'rn
hop ilri anh diS rrghi. llirt frrin se rtl anh vE. -\nlr;rhri.t r:
clr<-,'?
iiiirn Rriu tidp theo Ila Dfing :
'l'r)i
- ,li xirr noi d6 anh rd, ddu phii hD lr) quin ,L)i ti,
ai cl:rr;, chidn dfu, drinh gi.!c lrdt driu! Ngay nhu. Li0 cinr:
kl,dlg prlrii dcm vi chidn ddu. Anh hiFu llnr riii. (.)u.rur ,lr',
i,irng r,iin tri thuc. QuAn dQi ,,d bi6t bao nlr,itiu (,.ili:l l:ir: tt:il.r
tr'?ru3 n!ru' nghidn cuu, cdng tac chinh tri v.v... tlrii;rr ti t.r':,
ri!ii'n!! niru qudn J', quen nhu, didn inh, vIn ngLg, )-,rro chi..
'li), thi.'i nghi, thidu gi ch6 hop voi khi nlng anb, rnic s,r:.r
rnlr iurrg hoinh thi thd tii ba. Dir sao, chung tdi cflns sE ]rir,
cao vii l:i trucrng lrcrp cira anli. Anh diing j chri.?
Iih0ng phii dcri NEm Rdu noi tdi moi bi'Et nhil'ng ncinh
clruv€n urOn trong; qurin ddi. Vfin dd dAu phrii & do. Cilit:hiuli
Li tr)i.i,,rong thich quAri d0i. Tdi ghet chuycn bfn giJt nhau.
Va niiilt la toi khdng thich bi gO bo vio chi ngu<ii ta goi Li
ki' luqt ,it ili, qn:in dr)i. Tdi vein con ngrrrii ptrong kl.o:infi.
nhibu nghi si tinh, grin nhrr budng thii vdi chinh minh. Queu riii
L.iu rili. NCp sdng quen thufic cfra tr)i lA v{y. Tdi hiEu
tdi, tdi bi€t tdi cbn gi, muCin.gi, co tht kim ducrc nhiing g;
klri dit lr'ri vAo mQt horin ciuli urio rkr. T<)i t:irng hi0rr lhrrt ri
tltri sting . va sinh lroat vb nt)i qtiv, kj lurit ciil quirr ,lr'ri ra
eao, Cbinlr vi var', tr)i cii tiin cach tu chdi, ngin ngu...
Nhung giu thi r0 rirng riii d{y. Ngudi ta cho bi6t quin
-r6t-
ddi dang cln nguli, ngpr&i tachi blng lOng cho tOi phuc vg b01
phia qufln dQi mn th6i. TOi c6 li0u trAi, rin 16 ciing blng
thira, vd ich !
Ba Dfrng nhlc tdi lln nEa:
Th€ nio, anh Hnrng ? Ebng Y chf ?
-TOi th& dii vi Bit aho.
ItIm Bimg nIy gi& l{ng thinh u6ng tri ch& phin tng
cia tdi. Bn-v gie anh ta cflng vui v6, thoii mii :
V{y ti t6t qurn ! TOi khim srfrc hh6e ngay, anh nh6 ? Nhd ?
Toi I+i B{t diu.
Th.6 fn tnr gie phrlt d6, toi de tr& thenh mot chi6n sI
giii ph6ng qufln thugc quiu s6 dcn v!. U.50 cia tsQ chi huy
tdi cao R. I{gucri ta c{p phit ngay cbo tOi mQt sd trang bi
cin thi6t nhrr binh ton, Ca, mu6ng, mirng, v6ng, tdm dlp,
hai bQ quin phqc vii ta den, thlt lung, d6p rAu, khln tfim,
nylon choErng, nylon n6c, bbng v.v... tfit ci lir mudi sAu m6n.
TrDi lie.ng clii t'fii vii cao sn, cho db ilec dr;ng vAo cii
hbng m&i, c6 quai mang nhu ba 16. NIm RAu cho tdi bi6t
vE ngu-v€ntic nhrr viy li xong- T6i khdng cdn dinhllu gi d6n
t1rong TuyEn IIQ TAn Binh 14 n&a. TOi phii vAc db dqc
tlre.o Nim RAu ddn mQt nhi dbng,bio & ghn ddy sdng vdi
donn fi6p d6n tAn binh cira U.50, chuhn b! vb U.50 viro mCy
ngiy sau-
Tru6c khi di kh6i nhi Ba Dfing' t6i h6i Diing vE cAi
radio r€r ciy din yi chn cia t6i .nhu th6 niro ? Ba Dfing
nhln mit:
- C.hi ! Chu;'Qn d6 toi khdng bi6t gf hdt ! Nhu vI/
chic lhdng 6n rbi ! EE toi vi6t thu h6i lqi dtnr anh xem sao'*
ch& ching hy vo.ng gi dtu ! TbOi, n6 kh6ng d6n tay anh tS
ddn.tay ngubi khnc' O d[u cfing dEu ri flgng cho crich men&
"
- 165-
Cfing tdt t EbnSi'f chd enh ?
. Di Dbi€n, tdi khdng th6 niro dbng y nbi. Nhung kh6ng
dbng y thi lAm gi bey gid ? Suy cho ctrng cflng tgi tdi ngny
tho, qui tin ngubi, c6 lim gl chi x'f,u hd th€m.
oOo
Tri ngiy vAo chi6n khu, db thdng nhdt gitr gidc vrli
moi ngucri quanh minh tdi phii v{n diing hb lui l4i m0t gid.
(iio dd ngucri ta khdng goi li gid Hinfii md goi Id gicr EOng
I)ucrng. Cho dCn rnQt lai danh tir, vdi cech n6i, riii nhfrng thoi
quen tdi cfing plrrii soit lai chn thin tru0c khi n6j, trutrc khi
Lirh. Thu'c klrb cho t6i nhrng bi€t lim sao hon ?
C6 Id tlrorrg cim tluoc n6i khb s& d6, mdt bubi tdi, sau
mi{y ngiv vb & chung nhri voi Ndm Rdu, ngbi nhdm nhi trA
Blao, anh ta n6i nh6 voi tdi :
Tdi coi bd dng gi& gin kf qu6. TQi gl khb v{y 6ng?
-
Con nguai s6ng phii tq nhi€n, thoii mrii n6 nroi'khodi cb0?
.{nh eur dbng chi voi nhau khdng ma.
Idi chi cucri t6 v6 phuc thidn. Nhung NIm Riu dAu
phii lri tdi. Vi tri dirng cira anh ta, cuong v! cia anh ta,
thuriu loi ciia anh ta v.v... nh&ng gi anh ta c6, t6i khdog c0
mdt chut nAo. 0 cucrng vi cfra m<)t cin b0 clri huy, cuorrg
vi cira Ding, nhirng nguoi quanh anb ta nhin anh ta v&i cdp
tnXt khec : kirrh n6, phuc ting. Ngay ci n6p s6ng thuong ngdy
cria anh ta lA mQt ndp sdng quen thuQc, tu cich rroi, cdch suy
nghi, nhfn xet phan dodn vE, mQr. vdn dE gi, cdch dirng danh
tir dE di6n dqt, no dE duoc tinh luyQn, f,h6i nin trong
mQt
c.i khu6n dtlng nhf,t v&i nh&ng ccing. thrtc ri€ng. kh6c biQt voi
tt{i rE hQi thOng thuong. LAu ngAy, nO dh hln tbAnh
nhirog
- 166-
nfp gfip nhing th6i guen, nh{p vio cri chl, vAo hoi th& tr
anh.h-.
,. COn t6i, t0i chi lir m6t tin binb- TOi cdu thua ci m$t
chi6n si quin, d$i vi6n quen' thri binh nhi < do ddm ciri bip >.
Hudng hb tOi lir sin phhm cira mOt ch6 tlQ x[ hQi trai ngrrtrc
vfi chd dO xI hQi cfra anh ta-.;
Eoirn Ti6p Nh4n tin binh t1.50 do Nim Rdu ldm Eoirn
Tfbdmg. ngoiri ra cdh c6 mQt doAn ph6 kiim chinh tri vidn
sir Nftn l}irng,3r si, cfing thuQc can bQ chi huy' Phia duoi' li
rnQt tiEu dQi vd trang.
-Gii ket cfta toi khi NIm Riu dlra toi vb dny ln NEm
Riiu kbong xac dlnh cho t6i mQt cucmg vi 16 rgt d6i vo'i doan.
fiA deoh, t6i kh6ng th8 niro thuQc thirnh phhn chn bQ' hdng
ngiry sinh hoqt r'&i tb cin b0 ba nguoi niry, ma voi ti6u dQi
v6 trang t6i c6ng kh6ng thuQc viro tiEu d6i d6, ghep viro sinh
ho4t vcri hg, chiu sr,r phf,n cdng cita ho drlng theo vf tri mQt
trln binL, mOt ten linh mdi nhu t6!'
Tinh trang d6 d{t t6i vao loai ltnh khdng ra linh; quan
ching ra qu:rn, tren toi khong toi, droi ching sd dgng ai'
clrai vai tlAm nAo cfrng klrong duqc'
M6i sing. tb can lx-r k€o nlrau ra ngodi sAn xi xlim to
nh6, hgp r-oi nhau. tdi ngiii chtlng ngoc trong nhi' rrSip
v{t'
Il6i chiEu, sau ktri in cam song, ti6u dQi liuh chia thirnh
drng tb tam tam kiFm thio & gac nbA, & ngoiri sAn'
o x0 bcp
ttri iOi ptrii thi rong ra 1,. ng'oc mit nhin troi, lidu chirng
nio thi€n ha hSp rong t0i mcri thdt th8u di vO' DT nhiin
tFong nhirng tin hqp nhu siy, nguoi ta c6 nhin
xdt' co ph€
binh t6i, co n6i gi d€n toi, khong tiri nao toi bi6t
d[qc, cin$
khdnf;thE thanh minh, thdng cim dugc vai ai'
l.:6- khA srl ciia t(ri tn val'. Ndrrr llriu co n6i gi di niirr'
-167-
khu5'dn gl di nfra tdi khdug sao khOug giri grn, sdng rnit cid
tu nhidn ,nhu rngi rigutri duqc. Ir0r vni ti6u d$i vd trang,t6i
tr& thdnh rnOt cai dich nhlm dt suy bi, de cting k{ch. Vi la'
Iintr, tgi sao tiri kh6ng sinh hogt nhu ho, khdng chiu sg phir
cong cria tiEu dQi nhu moi chidn si klrAc trong viOc truc nhdt
niiu com hing ngdy, pbii tq-p thb drrc chuug nr5i sAng., phii
di IAm cdng tic lao dpng kidrn cfri, xat.h rrrroc, phii cim sring
dr,vng gac rrr6i d€rn... ]'di dAu phrii li cin !g; d6u duou quybn
< ugbi choi xoi nuoc >.
Voi tb crin b<), dir ngucri ta c6 vien co < chinh #ch qhi€u
cii tri thticr, r'ign co <cAn b0 c[u tr€n Ij 16 nhtnrg tfnlr cdrn
c.ra hg Lhong thC nao ung tbu4n cho tdi tlua.c hu6,rrg fi€r
chuhn cAn b0 nhu ho duqc. Vi trong tb cAn b-) ndy, ho tli:r
la nhilng nguo'i duoc trip kCt ra Bic lg54 rbi trd vii Nanr, ho
di ddng gop nhi6u cOng suc cho bhd dQ, droc hoc tilp ii
trrcrng Dirrg nly, trutrng chinh qu]' ne, ho.n th6 uira, ho la
nlrirng ding vidn liu ntrrn, cdp bec Ding it uhdt cing phii
clri riy vidn, ho U lu{n gi6i, l{p truo.ng CAch mqng ytug, lip
trtrrrng giai cdp sit d0, trung tbdnh v.v... Hdng ugdn thrr.
iludng bb, t0i ld ,rnQt anh chAug mang troog rtiu thri
<tri thuc ptriin dQngr do <dd qudcr nhbi co <d45'> cho.
l'hAnh phin lqi <ti€u tu siu tri thrlc, tu tu&ng, l{p truong
Iuug chu'ng, h<.it net vb chinh tr! v.v...>.
TOi hi6u nhu . v{v, hi6u riit rd ldnr sao i6i kh6ng gi&
grn ? Nhdt cfr, nhdt dQng ciia tdi deu bi ngFrri ta giAm s{r,
theo ddi kia mA !
i'iriiv khOng khi c6 vA thu{n tiQn, ngbi u6ng trir chi c6
t<ii vdi \irrn ltiu, xung guanh khOrlg c6 ai, tdi thrpc.thi triph
birv hoiru crrnh diic )riet cia mlnh dE anh .ta hilu 16 tOi hCa.
liltrr Rtu cuui, pbu nhdn;
- 168-
Cei do hh0rg thinb vfin dE dAu ! T4i anh c<i nrdc
-
cim nOn n6hi vi;r., cirri t6i bi6t anh em khring co nh&ng cai
nhu anb vtra n6i. Anh em & itay c6 cim tinh v&i anh lirnr.
Tdi thira 16 d6 chi lir cAu n6i.-. xi giao, khdng thttc'
Tuy vSy, t6i cfing lirm ra v€ thr;c thi, bi6t dAu nhin tl6 tdi
sE Am dugc diBu t6i mudn bi6t- Nghi v{y' t6i ndi vsi
NIm RAU :
G0 l€ .lilu anh n6i iltng il6 anb N{m. Toi s€ cd g[ng
-
*r cb&r, nhung anh pbii p{p il0 mdi tlugc-
eni dr ?
- Girfip girf,p
nh{n r€t dtm t0i. Trong mny ngiy d6n
- ^q!h
dty s6ng chung voi mdy anh, anh thdy ttii c6 nhirng khu,rtt-
di8m gi, anh em ph€ phin t6i ra sao anh lim on cho tOi biCt'
T6i kh6ng tr5 ii diu t $h$og nb&ng v{y' tdi cdrn ao uoc,
thenh khln dn.oc nghe nhfing loi ph€ phnn- C6'nhu th6 moi
tith bO dngc, chu anh !
Nim Rlu nhin tdi mOt ltlc nhu dD ttAnh gi{ ldi toi noi'
Sau cing anh ta ngip ngring :
TOi... t0i bi6t ndri gi bey eO ? -{nh co khuy€t di6rn
-
gi dtu.,. TOi thi t6i khdng thCy gi, nhrmg qoa sF r phln inh r
cta cic dbng chi tnong doin, anh em bq e gidi thiQu r voi
tdi ndy sg vrec xin dE nghi anh r nghi0n criru > thti xem. D6
lir t ki6n cira anh em chu kb6ng phii f hi6n cfia t6i' anb
tri6u ciro-
crt
- Xin
anh n6i !
UOt D,, hg bio anh tic phong ti8u trr sin, thidu quan
-
ditm quin chri'ng, it rAp, lt chiu hda minh v0i t{p th0, c6i m&
tlm tinh vfi rnh em. Hai li, anh 1t... lao dQDg. Ba li, ngay
h6'n qna nhin hic anh em h6i chuy$n vE gia 'diuir, anh noi
hlrc cdn & Saigon, ngoii viQc ili hqc, anh lAm th0m nghE'
-169-
96 tlhu tr6. Anh cm ilb ngh! anh lhdng n€n dtrng chfr e 96
dlu tr& >. Iia chir d6 n6 bi8u hi6n bin ch{t phi giai cfp, phi
cAch m?ng, khinh ke it hoc, n{ng d}u 6c d6 qudc phong
kidn ! Quan niQm dring din ll thly vi trd hgc lin nhau,jinh
trgng lAn nhau, binh ding vb chinh tri, v{y thl tqi sao l4i goi
ln nghb < gd dlu ) dir le tr6 cflng v{y,
Di clruln bi sfin, rl[ bio ld khdng tu iii nhung nh&ng
loi Nirn Rrlu-vua noi lAm toi choing vang ddn ng6y rrgudri
ra. Nirn RAu vua noi vua nhin xueing, xoay xoav chung tra
tlirn nCn chra phiit giAc duqc phin ung trdn rnirt tdi. Gigng
anh ta vrln diiu dEu. thi thhm nhu tArn su :
1'oi ngur-r'ng nghiu ldv tiiirr cho vao ttii. Nftn Riru cutii
h6i toi :
Vi chi urit suu ngirv duo'ng thi ddn don vi' (ltring
rJudng girng nhiit ln k) 13 vi lir 16. Qua duoc hai lo tlr-,.
xem nhu < thing lryi hoiin toiin >>. TuT hr)rn llitr" ngi\1'dr\tt sani;
song SAigdn, db bd lcn ilp chi6n ltroc l]trng O(rrrg I'a qua cor]
'I'i6ng, ch6
Ir) 23 tuc lQ 'tir llinh Drro.ng di lldn Sric - I)iiu
qua IQ chi cach tl6n Btln Suc chtrng nlm cril' sii nltung ngtrr'
hibrn khong <lang k6 lirn vi & day co du kich canh girc t.il
duo.ng xe co cirng it chal'. Hai b€rr duong toin ritng caO str.
N[mRiuchotdibi6tsoqualdtr'inhdudinltnlrtrr'l)r..
mQt gio ru5i tlua,.chring iOi ntro do dua ngang
(lua
I{udi
s0ng Sirgon.
KbOng bi€t ughi sao, Ndm Rdu dOt nhidn t'hay dbi lo
- 176-
l6n di IQn lai nhiiiu lhn tim kiinr. Chinh vi v{y, mdi ddn t0
giu Cdnr chting t0i rudi ddn Long Ngul'€n thay vi 4 gin chiEu
nlru di dinh.
Xern chirng \i"rm firiu cflng ngin qua lhn chdt hqt d0
vi bin klloa"rn sg chirrrg toi vE cin cu bAo ciro lai, t{t anh
ta s€ bi ki6m thrio, ctl theo nin ni t6i va hai c{u bio v{,
y€u clu dung noi lqi ngur'€n co chu5'dn tlI x65' ra.
Nglri tqi Long \guvdn mQt d€rn. Chibu lqi, chring tdi
ti6p tuc IOn duung di vE diin rli6u cao su tsiiu ltAng qua l{
13 din I'hir Giao. Chung tdi nim lAi & Pht Gitro hai hOm rbi
vuqt Dinh Diiiu I, Dinh EiEn II qua 16 16 di vb sdng Be.
Ngny thu sau, chung toi ddn sdng Rqc, con s6ng ml
c6ng binh khu A phii bit clu bing md_v, treo lo lfrng gita
hai;ting cAy r{m r+p & hai bdn qdng. Phia ducri, nuoc chit
qu* mdy gt,lp dn io io nhu tlrac d6. Ei tr€n clu, ciu dong dur
nhu dua vdng, khong cln th{n rrri tdm xudng nhirng gOp tia o[t
-181-
- CAi nAy dX tr& thAnh hri iuAt. th&.oh B{uyen tAc .:i.'
Edug tlb rr cbo bO d$i. 0 rune hran ngly tht cdm Lfr,l,
Ilan d0m thl cdm lfra. Ndu ccrm antr pbdi .tiffm cii kh6, d,,r..i
ciri vAo b6p phdi c6 kf thugt, l.{m xao cho h}r chAy nbi'..").r
chiy t6t kh6ng c6 kh6i bay IOn ngon cay. Ciii rot anh pi,i,,
xdrngcho kh6, kh6ng brio dim dugc kirril thi kh6ngduac phep
udu, d6i thi rAng chiu. Che ndu ccrm m:r irhdng tiuoc 5n csnr
lqi b! trn bom dn dgn, ch6t cdn bi dao mi ldn Liirn thiio cinir
cdo n&a d6 !
- Vfly & cdn cu vio mira mua L'rm sao niin'l
- L0 Hodng Chm ! Eon vi nio cfing v{y, di diin db
phii tldo ld HoAng Chm ddn d6.
DE cho hi8u vb cAi goi lA ld Hodng C.bm, N6rn RArr
giei thich cho tdi nghe ddn siri ci bgt mcp, qu€u d6I ddn &
titlng phi ca dE tft mdt tu lAu.
Theo Nim RAu n6i, l0 Hoing Chm li rnOt lieu jo dAo
duoi ddt, do sAng ki6n cira mQt chi6n si anh nudi (linh trrie
diiu quAn !) t€n Hoing Chm, phAt minh trong chi€n tlich Di€n
lli6n Phir. Vl & chi6n dich EiQu Bi0n Phri, b0 dQi, ri:in cdn6
tham du hcrn trlm ngirn ngudi. Ngn.v ba b&a vAn ph:ii nlu
eurn du, t{p trung d khu vuc chung guanh n€n phi cu Phap
pbat hiQn r{t d6 nha kh6i. Do d6 nhiEu b0 phan bi phi cn
oanh tqc thigt hAi n{ng. Auh nudi Hoang Cim, phii Io ndu
com sudt ngdy dE cung cdp cho don vl n&rn ngoai chi6n
tuv6n, nguy co bi phi co PhAp ti0u di€t n{ng nb ho'n ai hdt
nin dfr tg chd t4o cho minh m.Qt ki8u lo khdng hht-ri.
KiEu ld niy gi6ng nhu nhfrng ld dfip nbi tren nrlt d{t'
nlrung kbdc & ch6 ddo sAu xu6ng ddt, khodt di[t tqo thanh cEn
hlm trudc miQng ld, cflng. rhu miQng ld v.v..' Iirm chu chin,
nbi nf,m th{p hao mit ddt. Phia trong citus cia lu. Ii thdnq
184
-
hoi to b[pg cE chiu thco chiLu dft, giAp nhtng dudng hhn
dln kh6i. M6i {uong din kh6i dAi ch&ng ba thu&b, chdch
len hudng m{t d{t. Cudi dudng d5n kh6i lA mOt cAi }hn
r6ng chua kh6i. vua sAu vira rQng- Hlm Lh6i d6 lA hlm mQt,
dugc diro n6i ti6p v&i hlm chr?a thu hai cach tl6 vii thu0c
Tir hhm chua h.h6i tbu hai, l$ c6 mQt dudng hhm khic rQng
viri t{c chqy dai sAu vio rirng chung nim ddn mudi thudc.
Cu6i tluong hhm li rnQt 16 kh6i x6ng l0n, to blng bfip tay.
Nh<r kh6i di chu du trong long tlft, qua hhrn hd, qua
nhfrng dud,ng hhm, v6n dE im utrt ndn khi kh6i tl6n 16 th6ug
hoi tlfr bi hoa giii ghn h€t. NCu c0n, kh6i tr& thirnh ntOt thu
htyi nu<rc n{ng nb, tring dgc, bay li ln sat ?n{t Aiit, chi c}n
mQt k:nr gid nhg dua qua, kh6i dd tan bi6n ngay, kh6ng dt
lai rnQt vtit tich niro. Nhu r'{1', ndu com b8ng ki8u ld d6,
cui kht) ciri uct gi chttm cing chiy rAo troi vti <cdn khuyar
pl.ri co trinh sat m&i tim thfiy v6t tich cira k:-6i vuong tr€n
ngon cA1'rirng.
Kibu lo ndy do Hoing Chrn sfng chC, n€n t€n Hoing
Chm ilir-o. c ddt cho t€n ld. Ve nho tac dqng tdt cfia n6, tAc
gii du{rc Eing phong cho chuc anh hirng quAn tlQi.
Yir cfrng tir d6. lo Hoirng Cim tr& thdnh duy nhdt, bfit
bu$c cic dcrn vi quAn dQi s6ng & nui rirng, nbCt li & chi6n
truong, l,ao vi Nam ViQt Nam.
oOo
Sau m$t d6m ngir & su6i 86, s6ng dty chring t6i cudn
nvlon, cudn vdng, di mQt mqch ddn trua thi vuqt qua 16 ii
Ebng Xoiri
-'Me Eir vi ohiEu t6i thi vE d6n B 2 tuc Ban chinh
Tri cria U. 50.
Iihi vuqt qua hAng rio chi6n tl{u thrihai bfing day xanh,
-r85-
g{p mOt cAnb cdng blng c6y, m& hd, ch{n ngay l6i mdrn, v&a
dir m0tngucri lAch qua. Chung quanh c6ng vir dgc theo dudng
di, rili rAc nhfrog hd ch6ng trhn chua ldp.
NIm RAu n6i vai tdi:
- ECn noi rbi d6, anh Hilng!
ECn U.Xi aon viminh d6 hA anf,Ndm? Toi h6i lai.
- Kh6ng phii clAu I U. 50 ln mQt b0 phfln lon,. li ddng
-
rly khu A, quin lf ci vtrng Edng B[c chidn khd D c[, ru
dudng qudc lQ 13 ddn s6ng Dbng Nai Thuongl Edy chi ln
mQt b0 ph{n truc thuQc cfra U.50. TCn thdng thuung ggi lA
82, tuc Ban Chinh tri cira I(hu A d6,
: A ! TOi kh6 th6t l€n.
fOi chot nghe ti6ng cucri vang. Qua khtc guanh tllu ldi
mdn hiQn ldn bdn cin nha la vi nhfrng cai sAn rQng sach sd, duoi
nhfrng tAng cdy dhu kin mit. Hhu nhu gian nha ndo clng
klidng phin vach, gidng nhu nhirng cai chdi ruQng d leng t0i.
Ndrn RAu ddn tdi vuqt qua hai gian nhi diu ddn giau
nhd thu ba :
nAy; ch6 anh IJa Bi6u voi anh Biy Cinh & tidy t
-TOiNhA
ngo ngAc ctnra hi6u thi N{m RAu thl thhm n6i titlp :
; Anh Ba Bidu, thir tru&ag 82, anb Biy Crinh lA pho
thi tnr&ng.
Lhn dhu tidn, nghe danh tu thfi tru&ng, rdt lg tai.
lihung tdi cfing kip hiilu riing thfr tru6mg lA nguoi chi huy,
nguoi dung dlu cfra md2t co quan, mQt don vi. Tdi nhln vAo
nira. Gifra uhA lA mQt cAi bAn dAi, phia trOn dE mQt cii pirich
chua nucrc sdi, kd b0n lir hQp tri vA ba b6n' lon sfra guigoz
dd boc gidy. Hai ngudi dAn Ong tubi ngodi bdn muoi, rnQt
nguoi m{p phl, tr6ng trEo.mic db bA ba den, rngt nguoi giy
6rn, den dt& mis guAn phgc cfrng den, dang ngbi <l6i digp,
-tE6-
nhau tru&c b0 blnhtri, d[mddmqhin tdi vA-N[m RAU dang
buoc qua gifra s:in nhi.
Nguoi rlirn 6ng, den dia, giy 6m, nhe chi€c rtrng ving
ra curri:
Che ! Criu ttr t dc Thuin mdi vb d6 hA ? C6 phii
-
ciu dra diing chi Yii Hirng d6u dfiy khdng ?
Ntrm tirt nriu vii xuCing, budc qua thEm:
- Da, rntri vit toi, anh lli-v ! DA bio c6o anh Ba voi
anh Biy. d..i1' l:i diing chi Vfr llirng diiy 9 !
Drirrs rrgtriri vtra h6i \[rn Riu lA Biy Cinh, ph6 tlrir
tnr6mg, dtrrrs drly ti0n ra bfit tav viin v$i, cudi todt mieng
ddn rnang tai :
- Ilqnh girii d6ng chi llirng ? Hi dudng xa chfic d6ng
chi mrit di l5ru ?
lta Bi6u nguoi m{p mqp. trtng tr6o - cfrug dring d{1'-
drra cii bqng phe rrh6 vi: phia trudc. ti hi m[t, crui vui vE
ktrdng kdrn. Anh ta thal' vi lxit tay, iiua hai bdrn tay hQ phap
vii lf,v hai vai t<ii nlru rnrit nrrrui b4n rfit thin lAu ngay mdi
durrc gip nlritu :
Df ric ! 'foi biia nry urdi rl.urlc gip anh ! 'fgi ttri
-
chtr anh dOu siit rur)t rni-r' bi-ra riii. Lo sql khong biCt anh
dr ilcrc drr<nrg co drln' binh ven khong ? Ngbi udng nuoc trlr
nr0t chril cho niro ruii' hoi riii tdi drra anh ra sildi tim. ti,
l{drn ! Ngbi uiing nur'rc ciu, riii xuting llip cliEu dQng chi
nu0i dii rliing khnch khria vui chq I
Gifra hai cAu h6i cia hai nguoi cirng mQt hic, tdi khong
brdt tri ldi th6 nio. Tdi vua l6t bbng db xu6ng ghd ngbi, vua.
lring ttng :
- I)e... cirn orr hai anh ! gi Tdi di duong vf,n bhh ydn,
vui v6 + ! Dc. cfing khong... rnQt lim.
-18?*
Ba Bi6u dly cdc vE phia tdi, nghi€ng bleh r*t mQt c6c
nu&c trir dhy, b6c kh6i, den nlru ntyoc cau ngArn :
-TOillcri anh I
nirng ctic, vA trri loi mdt th6i dAi nhiing ctu h6i
vb dri mgi thrt chuyQn.
Gqi la d6 c:hio rnung t6i, ( chAo rnung mQt trf thuc
crich m4ng >, Ba Bi6u ra lQnh cho ch! nu6i hrm gA ndo chAo,
< chi6u dfli ngucri xa >. Trong khi gir la oang oac. diy ch€t ri
nhi b€p, thi Ba Bi6u cfing dang loay hoay pha rnSy ccic ci
phd s&a, li1--birnh bich quy, kgo bay ra bAn dii diii t6i.
Cai chinh sich chidu cd, dii ngQ ndy IA mQt hinhthuc
cdng tic chinh tri htru hiQu nhdt, rlQng vii'n ph{n khoi t<it
nhdt. So v<ri cac cin bQ c{p ducri, doc trdn duong ii. vi€c d6i
x& v<vi tt)i qui'r lA mQt su khic biQt qun xa. Nhung cdi hintr
thuc nriy cang lim cho tOi scr hcrn.
Tdi dai quen, dd hi0u quri rd c6i hinh thuc ndy rili. Cdi
hinh thuc < bubi ban dhu luu luydn f,y...u. dB rbi m{y hdm
sau ctri c(rn ll nrQt du hu&ng nhiEu cn1' d6ng mA thdi' Chinh
trong lOng tiri. tdi khOng bi6t nin buiin hay n€n vui riliy ?
Sau nhi'rrg phrit < tao ngQ D qua chen tri, cdc cd phe
sira, burrh rrgr.rt, lla lli6u dua t0i ra suiii t{m gi[t. Lric tr&
vao nhri, triri dii nha nltenr tdi. Edn du-o. c tltit sang tu bao gio.
lla tsi6u rlerrrg riiinr diri tr€n chi6c ch6ng tre nghe ddi BBC n6i
vang vang, v0i trhiirn tl{y v{n nh6 chi6c radio Phillip lai :
- Anh thi,v thuc kh6e khofin
chua antr ?
Tdi dnp:
kh6e nhibu rbi anh !
- Dq,
Cdr tr€n hai muoi nim rbi... t6i xa'siigdn' BAy gi&
-
chlc thay dbi dii l[m ! Tdi nay, thd nAo ciing phii y€u clu
anh h8 chuyQn Snig0n nghe cho c nO r mQt bira !
- i8s-
- ti6u anh ra l6u dfn nhu vfly thi anh kho mi tu&ng
'tuo,ag duoc sr5 thay d8i rl6n muc d0 nlo !
rhly mi phdt rg. Trt hq db cho dhy ton guigoz rbi ch[ nu6c
ooi vto. Bdy nhi0u trt, bCy nhieu nuoc' E€o n6i' tri moi phr
nuOrc thri hai n6 ir& ra, xic tri tlQi nlp bQp khong d{y
tluqc
nira. U6ng v&i hg. bqn mtnh & day c6 lE pbli dqi d6n nudc
thri mudri tr6. di rnoi dAm u6ug. Cni gi cho dn u6ug b0 doi
n6 bgt urgog ttii liinr.
Tdi b6i Ba Bi6u :
Dg, hbi clrin nlm d6 nnh Ra, b0 dQi cfing udng trA'
cfing e u-t0-cu r nlrung dAu c6 dt v{y' Sao biy giu udng dt
v{y anh Ba?
Ba tti6u cuoi ng, suy nghi mQt thoAng, tri ldi tOi:
-- 'firuc ra-.. tbinh. thr,rc rni n6i, anh ern bQ tlQi miEn
Nam t{ir k6t ra Bsc hbi 1951, ai clng bict udng trir ubung
n6ng loing, lt th0i. Chi c6 tu sau t6t nlm 1957 cii'hy vgng
TEng tuf iin cr? thdng nhilt dfit nrfrc khdng thinh, vigc anh
cm cin b0. chi6n si mibn Nain rrip k6t kb0ng bi6t d6n bao
giU nroi rltro.c tr& vb Naur, sum lr<lp voi gia dinh n€n hiu hdt
crin b0 chi€n si hai su doin 330 vir 338 tlEu sinh tlit rugo
chd be b6t. Dgo d6, tOi & su doirn 338 do anh Ba Ttl Kf lim
ru tru&ng kiem chinh iy. Br ngn-v T6t diu ntrm 1957 sao mA
no bubn gtrtr gom nh& nlri kh6ng clriu duEc' ECm 30 Tdt' rbi
suiia nEiy nriing trrQt, tnbng bai anh em ttrm nIm, tgnr ba
nh$u say mcur. orn nhau ktr6c nhrr dAnr nra. I(h6ng ri€ng gi
su 33E rnii su l!'i0 do anh Briy Cdng lim su iru&ng cing v{y,
dria niio rlria ni[-v kh6c sung htip ci mit- Mfy ngav sau, con
dlch khoc do larr sang su 3(fl ciia anh em bO dQi khu 5'
Ghuygn 116 lArn mdt tinh thin anh ern dt l[m, c6 mQt sd dAm
ra v<i k!1 lu+t, riii hir h6a' In noi bgt mgng kh6ng ai chlu
ubi. I'irong chinh tri srt doin rlirnh bCt lFc kh0ug giii quy63
obi vin dE d6, bio crio l€n Tbng crp Chlnh tri rbi QuAu, tJ
-m-
rtung lrong Elog. Cu6l.ctng Hb cbfi,$ch phll ru6ug ttng ru
doAn an fri, ty lqo, d{ng vi€n chlnh-ki ndi gn Cm. Ebng
th&i, B0 Tbng Tu Lgnh kcm theo biQn pbAp d6i ph6 li tboy0o
chuytn, cllt rdn, thay dEi totn bQ tE chrlc vE nhtn rq dt dch
ly anh em r&, kh6ng cOn s6ng chung vdi nhau dt thOc t6c,
Sn vt nhi nuOc niia.
Ngung lgi mOt chtt, Ba Bi€u kE ti6p:
Edy, bitngubn tunbi nh& nhung gia dlnhvq con, gu€
-
huong injbn Nam, nOn ttr do anlr em b0 dQi miln Nam crid0m
d0m lir udngtrA tb{t d{m d0 thric, ngbi nhflc nh&tAm tr3v&i
nhau vb nh&ng kf niQrn rniEn Nam. l,Au dln n6 thAnh th6i
quen. tlbi s6 anh ern c6n b0 chi6n si 116 tr& vE Nam hogt
dQng mliy nbm nay, mang theo cdi th6i .udng trA d{m, chi6n
si l"rong niy n6 bft chuoc, n6 di quA trdn, J mu6n bdo mlnh
diy clng c6 cii thdi quen sinh hoqt ching khAc gl c,An bQ'
cia miEn Bfrc xE hQi chfi nghia. Anh em bg bfrnh di$n v!
cdi mibn Bic xE hQi chfi nghia d6, ai rrgd c{i t6t kh6ng Mt
chu&c IAi ira nbau tflp cii tlr6i quen, suy cbo crlng chl dAng
xdu hb chtr vinh hanh gl dAu t
NIrn RAu thdy ngua mi$ng:
TbiQt anb ! Tat n5m d6 toi & SudoAn 330, khong bi6t
-
mic 6ng uric cha gi rni lum dm nhau kh6c. nhu dAm ma
cha mlnh. Cho ddn cai hdm bAi Hb xudng tbEm an fii, dQng
vi€n tr.ri nA-v, m&i thily rn{t Eng lA mQt dlua Oa lOn khdc. Eua
nAo cfing v{y, brlng bio dq lA s€ khdng kh6c nta khi Mc t0i,
nhrmg c6 mQt dria kh6c lA ci Su doAn b I0n Lh6c theo. Eria
hu'hu, hi hi, hO hO di bgt. CAi kitu kh6c Qp the nghe aao
ab thim qui chung. Sau nAy, c6 mdy dria n6 ldm tho, n6 vl
ti6og kb6c d6 nhu tiCng adru lim lung lay HAnO! lim Ding
ge DbA ur0c mdtngi b6 [n.
-2t2-
Rili luc Hb th6 niro ? TOi h6L
-NInr Riu cao glrug:
-Ila 6"g Lh6c theo chd lAm seo !
tr?o trgu btr dS h€l. Tri ciiog nhgt miu, au6rc tr8ng
nl,{cn. T{m Chi kfa tay NIm Rlu itdng d{y:
-- Ctu ru6ng du0i uly lirm viQc v0i tOi mQt chrlt coi t
Cii hai kdo nhan di rudng nbt bdp. Src nh& lai minh,
kh6ng bi6t Le tu hSin uay sd ph{n tOi s€ dutrc dinh doqt ra
;ao. llAy ld B.a rfc ban cbtnh tri cfra U.50. tuc klru A- Toi
tG dugc ph0.u cfng ltm gl & ildy ? HiQn tOi c6 thB nhdn c0ng'
-rjic rrAo phir hup vrli hhi ndng minh ?
Tdi roay trdn chung nu6c. &Cp gigng rudng, Iua ltri
:rr0i vfi Ra Bi6u: '
:* Dq... thra anh Ba, m{y arrh d!nb.." thu x€p 'cdng
tdc cho tGi ra sao ? TOi nghi rlng h6m nay t6i c6 thE nh6u...
.Ua Bien clua tay xua lia l!a:
hhu A dBu do anh Biy phrl trich. Anh Biy sE lAm vifc tryc
ti6p v&i anh.
oOo
Qul thr3c tdi ngAn khoai ml I0n ddn t{n c6, ngay ngly
h6m sau, khi tOi dCn dAy. Bubi sAng dhu ti0n, [n khoai
mi ludc v&i thit nai kho m{n sao mA ngon thC, khdng bi6t
niia. Ddn biia trua, tuy tdi chua ngin nhung tdi khdng cdn
thdy thdm, thdy hdo hring khi bdc d€n cfr khoai rnl.
Chibu lai, dE thay dbi crich ldu cho dd [n, khoai ml
khdng luQc nfi'a mA duo-c mii ra, vd vi0n dern hdp chin-
'Ihoat trdng nhu chi6c bAnh bao. Duy n6 kbdng trfng, l4i trong
ngln. nhln thdy nhirngxcr vun, di6m l6rndiim tr6ng b€n trong,
Dir vA'r', dt ducr. c thay dbi i6ch ndu vir bqng tOi dang d6i
ngdu nglri6n, ciing khdng tdi nAo nu0it h€t viin thri hai.
Vir sring hOm sau, khi thtic d{y tdi <16i mQt cdch k} Iq-
Cfti d6i vua x6t xa, bio bot kh6ng bit ngubn & ch6 dq ddy
trdng r6ng, chn in mir lA c6i d6i cfra nlrfrng trrtrng hop hn
rne chua, cira nhfr'ng ddm thuc sudt sAng ndc r'Qi ly cA phc
diing. Doi nhung khi ngbi vAo bAn En, tOi cbi c6 tlr8 96 tung
rnhrr khoai rni lu(rc nh6 nhdm nhip vdi mi6ng thit nai kho
nlribu hia nit nhu.
TOi thdy thdrn ccvrn vd hqn. CAi thdm tdi tu&ng chung
nhu mlnh chiu doi d[ lAu, khdng In ccrm tunhiEu thaug trutvc.
TOi ng6n khoai ml luQc tlrr;c su riii. Nhrng tu ai cira tdi
kh6ng cho phep tdi n6i diEu d<i voi bdt cu mOt ngu<.ri niro'
fr aay. fOi so bi nguoi ta dAnh'gii thdp, bi ngtrci ta xem
thu<rng, bi nguoi ta cho lA f, thuc chiu dung gian khb kdm v.v....
l'oi phii c6 nu6t, phii In nhu mgi ngudi. TOi nghe bgn dr
bubn n0n. kho chiu, brit rut kh6ng ti duqc.
--2{ri-
Tr)i cti glng h6i sric, v{y mn Thfi tru&ug cia t0i, Bs
Ei6u, vfin nhin thdy rd mbn mrlt. Anh ta khuy€n khlch t6i :
- I-uc m&i bit tllu in khoai rnl thay corn tdi ciing
phii trii qua mf,1' hfrrn xot xa. ngiin mria, khrl chiu nhu anh
b:iy. giu vliy ! V:\i rrgirr sau no s€ quen liin. llii.v r)ng tlrriv
thudc cirn rrrinh, lro iri:ii lhich tl<i !a do c:ii phin ri'rrg <ia lirnr:r,
chrra rluen ,iir.n:t n:]l) cri,: .t? :i:-v thdi. 'finh trqng d<i khr)ng l:iu
cl:irr. Anh rr{iri,. c<i chiu rir-r'rrg rinn kh6, co thri thrich nhibu tfui
giri tri cJch. rril.rug no rnui ciro, vinh quang rnui lt'rn chri, phrii
khOrrg ;rnh !
,Vin iri,:t rrrinh khr'rrri1 ;:iiitr giinr tluc.rc ai, rigtriri ta tr<ing
rd quti rb!, tcii I'tiir thiiv tr.r rir l.rung lin mit, tinr c:ich chiii
quanh. (lt. t:ii trit cfra- Lri titt?c, tie'u tr sfrn no r'qrv rrur, it khi
chiu.clrfip ntrrin cii rlir cira ininh'. Tdi vdr drn tay xoa bung:
- Di, khdng phii ngan rufta gi rlAu, anh IJa ! C6 le
nhrr anh noi, t1i in khoai trri n<i 14 bqng ndn s{ng na-v trii
thdy tlau ngim tropg bqrng kh0pg mudn in ! Sq khdn3 in n6
d6i n6n mi6n cudmg rring In d6 thdi.
8a Bi6u tu6mg thrit, rnfrt m& lon tnru xoe :
- f ctr6t I rLnb dau bgng sao anh khdng noi db dbng
chl Thu y ti dua thudc cho anh udng. R{y chua !
"Ve Ba Bi6$ rlrfrng I6n :
'fhu
-'l'hu oi : gei!
C6 ti6ng con dir. tu plria bdp. Vb rnQt ctl con gii
nh6 nhiin, toc kqp duoi gn cr'duoi uriQng hiirn Io Ho:irrg CXrn
thong thi bu&c ldn :
- (ID?. chni be kdu chiu ?
- ! Diing clri lAm gi d6 ?
Dq, ch{u nutug khoai mi dE lAt n&a ili tii khod
d iem tbeo in cboi.
207.-
-
l'rdi tlCt I 'tdi nghi bung. '<5'n rl€n tdu cb th0 rrar. nrl
cd ta cdn nudng n6i khoai mi Jern tlrec i"rn choi thi cdrr hiF
Iim sao nfra !
Thrr brrirc r'6i tl6n :
phli u6ag thu6c pb0ng. Ldc tci niy tlP LGt ra Blc' cri q6l
rnog th& br vl rtug thrt s{u trong f ip, seu Lbi hr;p dcrn rf
aitm aa* xong lt phii ttrfrug tqi qutn hlng ch0 udng thu6i
Y ti n6 buug blnh tbn nu6c chin, r0 b6t ngrr0i nty dtn ngual
L.hlc, dua ra hai viOn Paludrine, loei Ol0 bit u6ng tqi ch6.
Udng rong m&i durT'c giii tAn Nhe v{y mir tt bi s6t r€t' ndu
co, cfingnhg th6i khong d€n d0 lim ecids pernicieux'
L *f ra Pa-lu-rinh cia Thu li Paludrine' loiti thu6c
tri s6t rdt h6a hqp. TOi chqt nhO ddn l0c & t{c Thurln, N{m
Riu n6i v&i t0i vE cAi chuyQn n6i ti6ng TAy li nd lQ tir\'
vong bin. Ba Bi€u n6i tiing T&y ddn vir thing gigng ildy chrl I
Kh0ni; hi8u ai c6 d,im nhin rdl phC blnh anh ta kh6ng ?
Yi anh ta nghi thd niro vD viQc il6-
Ba Bi6u n6i ti6p: .
T& Lhi anb em bO dOi mlnh & Blc tr& vE Nan
-
khtng chi6n lin thri 2, ch6ng My - DiQm tht nguydn tic udng
fhu6c ph0ng dtroc hp dgng theo diBu linh quin y cfra miEn
Blc ri hQi chi ngbTa. Anh bi6t Lh6ng' tdi n6i anh dirng sq
nbt t Vtmg minh dang r& dny li vtrng U[ En. Trong tdt ci
vtngrirng nrii, khu A nbi danh l,i khu sdt rdt. Nhung toln
khu A chi co n)ng MI Ei nny h gtng nhut' du.oc xem nhrt
c5n crfr dia cia sdt ret d day, vi trtrng s6t ret hr vua' Khdng
mQt ngnoi pio tli hhu A niy rnA kh6ng bi s6t' d[ cho phong
lanh ki tudaig d6n dAu ciing v{v- Eibu linh quAn y nhu: bdt
Iurin ngiy dGm, c6 db md hdi thi coug tjrc lao dr)ng ciin$
thong dugc c&i trin, bnEi chiEu phii rnirc io dii tay, qu.'in
dii dE ch6ng mudi cin. Ngi phii ngi mirng C6 tfim phii
tilm nhenh dimg dS bi tgnh. U6ng nuoc phii u6ng nu0c chin.
Iling tuln, th& ln, thri siu phii udng thu6c ph0ng ilEu din.
V{y rni. rnrng linh o6i oim, ngnui ktoe nhdt, s6 ngr)ry s6t
_ 2(!9_
b! s6t rdt, theo nhu l&i Ba Bi€u n6i. Qui bQnh s6t r6t & dly
kinh khing tb+1. Tir nam d6n nB mlt miii nguti sio ngudi
ndy xanh nbu mit giQc, th6ng sai I
TOi Udn tudmg ddn nhfrng iton t chi6n ddu, trong hoin
ciuh thi€u thdn, gian khb lai sdng gi&a vnng dilt mi vi trtrug
Falciparum lirm chriaG, tni chi c6 th€ chi€n ddu voi sdt rdt
chri dung n6i clriiSn dfiu v0i kE thn tr€n chi6n trud'ng. Nhfrng
giai thori vD sdt rdt. cira chi€n khu D trong chin nIm khring
chi6n chring Pi:ip tnrdc dny In chring c0 htrng hbn nh{t.
Trong'rnQt do'n vi tile sdt r€t nim muoi phhn trdm thdi cfing
dn d$ cho rl6i phuong clam griir voi mQt luc lucrng tuong
dbng, lroic hou cfing v{-v. Phong s6t ret lir phii !
I{i1' h6m nay, m6i ktri xu6ng bdp, t0i thfy trdn mi€ng
lo Hoirng Clm bao giri cfing c6 sin mQt nbi nu0c sdi. Luc
diu tdi thfiy bin kholn & ch6 nhi bdp trdng tron, chfing c6
gi dA rlunrr nudc mang dutri su6i l€n. Niu in, vo gqo phii
xudng su6i. Rria ch€n dfra, thqc phlm, l*m gi, lAm giQc. tnm
nai cing xu6og su6i. Mric nuoc n{u, lqi ru6ng sudi. Sudi Ia
cni b€ clrria nucc. Rbi m6i nhe, cfrng cblng c6 vit gi da
chfa nrrcc chin u6ng. Uay lir t6i A chung nhi v&i ttan Chi
lruy, Itic nio cdng c6 tra, c6 phich dqng nudc s6i. Nhung giu
thi toi hi€u rd tr{c dun$ cia ciri Lrinh ton r{t I6n. Ai cflng co
binh ton ridng. ca, mu6ng ri€ug, Iudn ludn mang bCn ngtroi.
,\trii nguli, sau khi 5n ccrm phii d6n db nu&c chin vAo cho
dhlz irinb ton dD udng tf-v. O' ,rhi, ctng nhu di c0ng Lrc, binh
tnn [a lrit bdt ly than. KE ndo khong c6, qui Id mQt kh6n khb,
ur(lt bit hanh nhdt drvi.
'flruc ra, cii sinh hoat vir n€p s6ng trong chi6n tranh,
ddi vi'i tdi kh6ng pbii le chrryfn mni la gi. Nhung trucrc kia,
sudt 9 nhrn kh6ng chi€n chiing Phap, tdi chi drrrrc s6ng & cic
- zlt-
tinh Trung miln Tiy Nam BO n€n t6t kh6ng sro btuh
mitsn
dung rd n€t thuc th8 cia no. Ya t?ong g nlm ch6ng phAp,
cdch thric lAm viQc, le' I,1i lirrn vfdc, nguydn tdc chi dao vE
chinh tri, vb tu tudng no cflng khic xa ngiy nay, toi te&ng
chung ngdry nay rninh bi lac vao mptthE gtoi m6i la
gioi mi rninh cbua tung siing. - thfl
, Thu hgp cAi nhin cfra tdi trong phqm vi nhi b6p th6i,
cfing dd v6 van moi la rbi. Llu dXu ti4n, t6i nghe goi danh
tu chi nuoi, anh nu6i, t6i nco ngAc khOng hi8u nuoi theo cAi
ki6u nAo ddy ? TOi td m0, dt f xern cdng vidc cua anh nudi,
cbi nu6i thi ho toin n{u b€p. Trudc kia ngrcri ta goi IA h6a
thuc. Ndm Rdu giii thich cho t6i bi6t, bring va chiirh phri
khdng cho dirng danh tu hrla thuc n&a vi no .li tiing Ilin
ViQt, mdt giic, kh6 hi6u, clu ky trai vcri bin ch{t giai cdp
c6ng n6ng. Giai cdp c<)ng ndng ld giai cdp nghdr., C4;, it hoc.
D6i vdi ho, viQc dung danh tu HAn YiQt ching kh6c niro n6i
tiCng TAy, ti6ng Ang L0. DiEu d6 c6 nghia l{ m{t IAp tru&ng
giai cdp, xa rcri quhn chring cdng nOng ndu khdng n6i lA
khinh thudng, chdng ddi I4i kh6i quhn chring cdn bin d6. Vl
vAy ( h6a thuc > lA ti€ng Hen Viet pbii thfr ti€u n6 di, thay
vio danh tu s anh nu0i > ndu din Ong nf,u bdp vn c chi nudi r
dE ggi phu nF, thanh thi6u n&.
Nu6i nghia lA nudi qutrn. Tdi cu&i. *.'.ii chrit h6m hinb,
f6i h6i Nim Rdu b€n quin dQi thing lir nu6i gudn, con n6u
6 *c ccr quan dAn, chinh ding > dodn th0 v.v... h6a thuc
<<
ggi te anh nuOi, chi nudi, hg diu phii nu0i quhn vfy hg nu6i
ding, nudi dAn i ?
NIm Rtu bio tOi c in noi m6c hgng quA tri ldi rh6 ch6
nlo duoc! r
Ddn l0 Botug Chm, Ntrm R&u ddn tOi c di xem cbo
- 311--
Sudt bain hrirn libn, t6i & tai Ban Ch6nh Tri (tuc I32)
cira U50, In riii ugir. Ngir rbi thuc .dAv doc sich. Doc sich'r6i
{n. Tirm Chi di uroi & ddu'ra dugc m{y bQ tru;r{n dui cirt
Lidn )(6 vA Trung Hoa dtra.cho t6i mucrn dgc. Nhin chbng
sAch cao ng{t, tdi nghi ctric minh khdng sao tloc hdt trong
nhiing ngiry dhu nghi ngoi chcr dcvi ndv, dt tOi viin rfit tn€
doc s6ch. Eoc nhanh nhu gio, ngiiu nghidn qudtr ci in, trong
nhfrng ngiiy con & Saigon. \hung rbi, trong b6n hdrn d6, t6i
< nghidn > sach chiing srich trdn. Qui ln mQt kf luc.
Dny la b9 ti6u thul'6t n6i tidng dur.rc giAi thu&ng
Lenine : < EoAn Thanh Nidn C6.n' v€ dgi > cira Fadeev. Kia Li
b6 < Thep de tdi thd dfy ). Nq lA < Iltra XuAn tr€n sdng 0
Ee>, <Nhfrng cu(rc chi6n ddu trdn ducrng Vd Cd Lam xco).
<Thuong Cam Linhr cfra Trung Qutic v.v... Nhibu qua ! Toirn
-:11{ -
siiclr dich xui,t bin 6. He Nf)i, tio nlrir xuft bin c eunn dQi
hlriu din > cuar. qudn diri ruiiin IJic fn hinh.
Thnnh thqc mil noi, t0i riit m€ doc sd.ch, nhung t6i
cfing rft sg b! ngroi La nhi,rn xit li thi€u tinh tlrln xung
phong c6ng titc, thidu e lfra cich mang ), trong nhfr'ng ngdy
dlu bucrc chAn ti'in drir-. 'i'di n3hi llqng, rninh l;h0ng sao dgc
hdt ddn.g s6chniiv c[ng ti I-r'tio do.
. c,iu nguiyi tl p) in r:dng cho tdi mgt c6ng tac
1'Oi_1'0u
niocilnq dtror:.'l'di lihrii:;; tniieiu;:iur khr)ng dil doc sirch trong
khi nroi ngrrd'i ai clng co criirq vigc lirnr. Trong dui, toi ghet
n.rirng li6 lrrui, In khr)ng ngd.i riii, kh6ng chiu larn ,r,iec. Ld
con ngutri, ai cirrrg phiii lirrn vitlc drl brln minir tbAnh mirt
n.gu<ii c6 ich. i\ft)t con ngu<r'i lroiirr todn f thrc ducrc su c6
nat cia minh trong cur)c dui. Ya nhit Ia sg laur viec lim cho
minh vui v6, khr-rirg phii snr- ncli bring quo, chap nin, ray
rril. vcvi chinh rninli. I-.:in niiu cirnl; viiv, ht tdi m& mieng ra
vcu clu dugc larn viic thi lta liiiu, lti.v Cunh tri ltri -r, nhr
nlrau ;
di dui'ng m.it nh{.rc, cln phiti nglri ngoi lliv sr'rc
Anh
-
mii5' hdlrn. Anh eu doc s:iclt cho vui. \'i.u rloc vua ngiridrr
nlinn nhirnq lrr tirrl'ir{ c:rclr rnrnq cltrnh 1'iu clti tl;ro rlua tar;
p,i,irn dE hr.rc liigl. )-irrr il trong <1n_tirr < \hil.ng cur)c clri4n
<liiu trrirr con (lu'ure \ri r'<) llrnr rco')) ;<ri arrh ci:lirrg 'I'jilu
dclirn trrirng :;ri',' dl.rrrg ltic plrrlrrt, Iii'lulit cho Tiilu tloirn o ho-p
cua nlinh. Ital' ln tron{ qu_rin <'l'J,rrc.l'ng Cam Linh r> r'ri, tirrtr
liriin bit Iihuiit gian lih6 h5- sinh cao tir). ctia dr'ri chi ngul'crr
rru:lrr ttl thir mt)t ilc(.)n ,liii. nhin rl6i ma chii;n difu sucit thang
tf'u(r'nq, kicn qrr_r'i-t l-:lrr)ng li;i trrdrr: borr di; rluiic II!.
Ii& t-'iin:i btiiincu<,'.j, )igu'iii trr lrio rrrirrh tlcc srir,:ll cho vrli.
Dr2c shc!rciro vui mi unghiiin ncirrn rrlrri'ng r-rr tu,'i n,: r;ricil rnqng
ci,'inh vdu chi dao ticn; t.lc phirn dl hnc .tgp D. thli rirrr vul
nOi gi ? Iliiy l&i noi do, dir trli kciil thr'.ri:rr minir rrlulrg td)i
c[iig hi3u duo.c nh&ng gi ]n 11pr; ii,v,
'lu truoc, tu 9 n{m khing"511'n
chi€n ciriing ljhrip. lrii vin
bi6t mOi cich 16 ring li b{t kj' nr,)t nl-,;ir: r.'jrrn. r-:rrr lrt} moi
niro c[ng phiri tlurrc thfr thich vE cong tric, th& ihiii.:ii iD l{p
truc/ng trr tu&ng, vE tdc plrong, elao due, sau riu rucrr co thb
giao cho uQt c0ng tAc thich dAng, c5n cu vao sr5 tirri' thdch
do.
Bny gio, t6i dang & trong thcri kj < drcr. c D thr'r thlich nev.
Thir thnch gi tCri cflng xin nh{n, c6 tu chdi diru ! ltidng vi!
phhn tOi trong bunc dlu, ngoAi vi€c dE i, quan sirt citJrr thuc,
16 ldi sinh hogt, Iirm vicc dE minh lAm quen vi, ;'',ir.g khi
mo'i, tlrich lrcrp voi m6i trutrng minh sE sdng, tOi ct-rtr mudn
tim hi6u thdrn vE tb chuc, vE nhidm vg cria do'n vi rnrnr;. Nh{t
ll nhfrng cii. tinh, tbni d0 ddi xfr cfra c{p chi hu1'. Co tbd mcri
<< lua ccr gfp mirn >, moi tgo dugc srrr thuitn lni, tinh cinr
- DA, s6t thi u6ng thudc chri lo gi, anh Ba ! Chic bAy
gi& thu6c men minh & day dhy ttfr lfm ? Tdi th{y mdy anh
tuy ngudi nAo nuo'c da cfing xanh nhung vdn kh6e m4nh
cimA!
Ba Ridu khdng trA ldi, dQt nhi€n h6i tdi :
Aot Htrng ! Anh co thich rAy bAi kh6ng ? I(hdng khi
-
ngoAi rdy th{t mdt rn6, khoing khoAt. Thich lirn ! No kh6ng
n{ng nb nhu & nhA.
Tdi chcrt hi6u, vi tra ldi :
De, thich cho anh ! Cii khdng khi dbng rugng, rrly
- m6, d6 chiu dE dAnh, mi tdi cffng thich trbng trot n&a.
bai mAt
- Cha ll 82 minh co mQt cAi rAy trbng hoa nrAu <i
ngoAi sudi Ring ddy.'CAch chung ba bdn cAy s6 thdi. Ngodi
nhirng thri hoa mhu minh trbng nhu rau, diu, khoai nrdn,
muop, bI v.v... con c6 ca 6 droi sudi va ga rung thAt nhiEu.
Ldm si€ng bi6t cii hoqt, thuc 5n tlby dir giip mdy lhn & dcrn
vi. T6i cflng thich no hdt suc nhung cdng tdc bdn rdn n€n
tt khi nAo ra rdy & choi.
aoCi su6i, cA gi nhiEu, anh Ra ?
- &
,
mitin crr6'ng. br;c doc, gin I4i In n6i c6c ldc tbd kia ? TOi c6
gi dE ctro San ghet ? 1{{t miy t6i, tric phong t6i c6 gi kh{c
la, quii gd tl6 diln n6i nrcri nhin m{t di cri thE kh6 chiu,
kh0ng ua ?
Tdi thic mic. suy nghi mii mi chua tlm ra nguydn
c&. Tfii dinh bung trra nay, iin com xong thd nio l,oi cilng
phii tirn cich thdn tbign, g:i1' c.irn tirrh vtri Son dE vinr x6a
tan duoc lxiu khdng klri nr'rng nb vira tirn xem duyin co
vi dfiu. Sdng chuug voi nhau chrra chi di thd niry, builn biit
bao nhi6s.
Sau bfra in trra biing klrnai rni luQc, canb chua bac hri
nfiu ca vri d4u dia kho. toi cirua kigl rn& mifng n6i voi Son
loi oao ttri Sou rlii thi thiinr va. lrai cAu kia, bio nbau ra
ngoii rAy < lrr)i i' p. Hfii i' gi nhi ?
Nhung thdi ! 'I'rii bidt ( irr.rc tri.rc > lai bit dlu niia rbi.
Trii ginng r'6ng diuh niirn, chqt n}d ddn cAu cA n€n lui cui m&
bbng cQt lrdi ciu, lfiv dao ch{.t nhanh tii b lAm chn.
Tdi c{m cr;i lArn sutit budi trua, d6n chung bon Smr lii
ngoii riy vAo vic cudc, rua di hrm chiEu thi Son h6i t6i :
- Anh Hirng ra riy cbua ?
Tdli cu<yi
- crii ctnyi chu tii - vdi Son :
Chra anh ! Trii c<)t ld nho cAu chua xong. Xong,
-
tOi ra ngay. .\nh vtri miiy ern ra truoc di.
Scrn vdn giir bQ ntit kh<i thuong, xiich m€ :
B0 tinh ra dA-r chi ciu cri thdri hi ?
-Tdi bitanh diu thfy n6ng m{t trucc ciu n6i sb sAng 116,
ahrrng cri giir hinh tinh tri tcri : _
- Gii du nlttr toinrrlrc6 r:iu r:a kh0ng rli ntra, cting chi co
lc'i chr? hai ehi d:irr. Srvn' \!liy anh eln n'!nh e6 ei An
:li. Thui,, gA'i .'F nhi r'ho arrlr em hrrfirng r'e.;
CAi al6 khdng ei.r : i.ni ru r,liY cl$ lLnr riiy mA !
-
tru&ng.d{n t6i dAn anlr ra tiA-v clro auh dii'r c,',.,',
Thfi cu&
d{t, l:im c6 phu vcri tui toi chtv <li:r phii rl} rli c.r:ri I
l-rin niy t6i khOng tlrb hinh Linh tlrr,-r<: nira :
d I Dirng ! Tdi noi ..:lr<l anir hrCt, toi Ii\ n;rrriri phrt
-{il inr&ng sin ruit. Tt-ri co hiin Jllrrirr Irhritr cirrr! t't)ng
trich
vidc chr> anh, ht-ti y viri anh tni)i tr(ir-','.'l'di tlritr co 1;i:,'r rcr)ng
anh di eriu cA ? lludn lam gi pirrii co y hiin toi r.i c|o I
Anh nghe rd chua ?
Tdi giin ddn tlm rrx.it. Ngu'oi tdi co lrb run l,1rr. Khi
ndng cira tdi chi d{ng cli larn lirr', cLrrjc tiit, tri)ng r:rLr cii cho
ngucri ta in thdi u ? Tdi Li loai can lit) qi tillv niri 'l (lin lro
gi md linh urudn sai, tnttCit't rrrfng, tnudn hognh ltou ltrn rnlt
ldnh dao chtrng nao cffng tlroc.
T6i khdng thb chiu tlung duoc cii thfi il6 rn:i ngtrui
ta c6 tinlr giao cho mQt tdn chi6n si hang bet sai nhu vA-r'.
IIu I Tri thuc, lqi lir can bir c[ brcrc chAn tr& Iai cuQc khring
chi6n liin thu ltai. Eing ti€p don, Ilirt tr{tn ti6p don nhu vlry
d6. Tdi drlrng thing d{y nlrin ngay vuo rn{t So'n :
- Ne ,chu ! Dil gi tli nri't, cirri cdng dirng c6 gi& cni
gieng do ra. Tdi khdng tra I Phrin c6ng t6i hi ? DiEu l<hiln
tdi ha? Phii lir thtr tru6'ng cfia chri trro'i cdr qrtvb't. Cr)n chir,
moi ti toe, tdp t6nh bu<rc Vio cach rna.tng rnf2t vAi nt-trrt, tltrns
co gi& cii giong kho ngfri. 'fdi khong ngfri durrc dtiu !
San cdng gifn dir, tlung kllrinh hai clritn ra :
Cii giong thd nrio ? Dbng clti tlung tuirng diing
chi lA tri thirc lA lirrn trur dugc. Diing chi co bi6t cuQc cdch
_ 2U_
- ChU cri ttri n6i r6i con nit chri dirng ndi voi t6i.
Chti bpc doi duoc ntrm ba cAu lf lu{n ch&ng c6 nghia gt diu I
Son Id rrrit :
Dbng chi chcing dtii Eing hi ? K€ niro chdng d6i
Fing -ln phin dqug ! llai c{u kia tir phia ngoii riy di viro.
ltdt criu hdi :
-- Gi dtl Scu ?
Il6ng co gi trdt :
- Ilbng
co gi h€lt sao tao nghe la ldi om strm v{1. ?
-
Diing chi voi nhau ci mir ! Co chuygn gi mir coi bO anh
kirdng rLri viiv anh lhing ?
I'ui rui6li cudu{ tr.ri lci :
-- Ching co gi i Tdi ngiii t6m nhrr ciu. chri Ssn bio t6i
ra rliv lar'- 'foi n'i clrti di trutrc di, toi Id r.o:n chua xong.
rlrit chut tdi sE rfl snu. chi c6 viir- mii ctiri Su' git! cai giqng
clii hu1', lfrnh dao cfia cl,ri ra riii dirl, Ij luii. cach mtlng cho
toi nia chu. Yri]' tlrrji !
- Cni thfing Strn k5r' rhiet: C<i gi thi chiEu hQi y mic
sfrc mi trunh lurin vOi uhau, ThOi brr di anh llung. Anh cu
toin cAu di. chung nio xong riii r:r ri.v r.oi tni Ioi.
Strn khdng phan {rrrg gi. Onu kia kco tav Sun di ra riv.
Trtrl{ cboi giu chi cun lqi nr6i minh tdi.
TOi khong con thiiv mQt chrit hung thir dE cfru keo gi
nfra. Tu_v viv, t0i vin tidp tqrc ngiii cQt xong ddn ludi criu
cudi cirng vdo nggn nrQt nhrinh lii b, ch{rt srin lim ciin.
Tu ai toi bi tbn thrrong qui l&n. Nguoi ta d.i tiuu cinh
dF cd tinh ha nhqc toi. nhung lim sao gid? CQt nhqcdu xong
riii, tOi ugiil tUf rnQt hic I{y thu6c r€ ra vdn hut, su;. nghi
-n5-
li€n mi€n. Sau cirng, t6i tim mot cAi nr8' moD men theo l6i
mdn mi ra r6y, cing ba c4u thanh ni0n chlt c6 h0i' dgn ch6
fbng rau mudng vir cii.
Lim dugc mOt ltc, bSng dung t6i thdy trong ngudi
seo kh6 chiu lq. Dlu nghe ning. Nguoi nghe l4nh dt nfng
bubi chiEu tlang gay git vE todn thin t6i udt dim nhfr'ng mb.
h6i. Te)i bict ccrn sdt ret dhu ti6n cfia nrli rirng hhu A dcn
voi t6i ibi tley. Iihi sang, trorig bfra hn trudc khi di, c6 y tti
don vi phit cho t6i hai vi€n Paludrine 0, 10 dE udng phong'
qui cthhn sdt r6t> khu A mqnh
Dd u6ng khi sang gio niry van's6t,
thr3c. 'fdi nghe con l4nh cdng ngdy cdng ting ddn dQ tay tdi
chur rqa khdng vfrng nira.
Hai him ring <16nh l4p c4p vAo nhari' Mfu t6i hoa ldn'
Ehu virng. Tdri dAnh ngbi bich xudng c6' C4u Thanh ni€n ban
nIy mA t6i chua bii5t t€n, lOn ti6ng h6i:
do, anh Hnng? BQ anh bi s6t bi?
-ToiSao
g{t cl}u. Ciu ta la lOn :
ma ring gi anh ! Anh di vO nhtr ntm
- f chCt ! S<itkh6ng ? EA t6i diu anh di'
nghi tli ! Anh di nbi
T6i ging guqng tr:i loi :
! Tdi di mOt minh duo. c !
- Duqc dio th'rng diy, ging guqng broc ch{m tung
Tdi lio
budc dnm ldn c6, nrit nhim m[t m& nhu nguoi say ruqu'
Tdi nghe co tiQlng goi sau lung:
- Coi chirng ciido tdi cirng chqt hiSu ra rf;ng chAn tOi
rnuong do anh Hung !
Nhung vua luc
dang roi vio mQt khoing khdng, choi vcri' Ve tdi cOn kip
ughe tiCng Ssn h6t l€n :
rbi t '
- Rbi !Nhao
T6i khong cdn ngbe thdY $ n&a"'
'-*lb-
f,hi t6i tinh dly tbl &fy mlnh dang nim tr6n v6ng
dngtrfngcingg,&a bai dlu vdngbudag rrrdng. T6i'nghe lho
ed vA khat nrr6c dfn mQt cricb te lirog vi dlu oc t6i sao Io
Es, Ditrg nb, thdng biEu n6 ra'lirn sao n&a. Chung quanh
liing trang, kh6og mQt tiiog deng n!r6- Auh sang lu mu,
hinh nhu trdi di vd ddm.
Tdi crgz mlnh, co chin ldn clro b$t m6i. Ui ch:r ! Sao
ndng teii dau thd nny nhi ? Tdi ntrrr mir,h vira & nghsi 1{y,
cmr s6t l6n chlu kirdng nii nia, uri.y c+u kil biu r.ri vao
nhir, rbi toi brcrc di.
Biy gie ba c{u fy dtu rbi, chic di ngir tr3t cing ndn ? TOi
dua tay v6o rnrlng, ng6c diu dri.v, tlrd chan xu6ng dit quo
ddi deprdu, dinh di tqi b6p tirn.nbi nu&c dun s6i nhung,..
O kia ! ddy lir diu ? I+ qui ! Truoc nrit tai le met cIn
nhi rgng, ptrdn vach hfin hoi. & S" rNtn kia c6 kd hai cai
chdng Lring vin, tr6n c6 trii chi€u tring.
. GIn tdi han, phia tliu v6ng kd mQt eii bin dii rrdn
phi vii trfng toi.t, sit b€n troug met hung nh&ng chai lo
vri mfy cii trtip nh0m. Gi&a bAo li m0t cii rldu"6ng kh6i
chriy sing dd trroc mQt ctrilng sb sich. co m<)t tdp gi{y
hgc trtr dang m& ng6. Ci-v bfrt nguv€n tri xanh ding ldn tren.
KE ben hrn li mrlt chi'ic blng ngdi dong biing ciiy bt:o nh,ru.
Lg thlrc !
. Khdug cn mQt bong ngudi. Edy li dAs kia ? Tdi hoang
mang khong hidu, t0i dinh thlo quaa sAt lgi lin nria. IJdn
b€n vich ulrA, chung guanh cing mgt lOp vii mfing tring.
rlnng chai dE tren brin dEu c6 ddn uhdn va & cucii bin c0
dt urdt cdi plateau (r:ing u:eo chfa diy ulr&ng kErrr, kdo,
6ng ti€m, lu thudc do.
l. tl:i ,., ,ti;. !i l^;-:h vifr. Tbio nno ! Mify onh enr ily'
. .227 -*
h I dua t6i d6n b{ub vifn hbi nlo, tdi kh6ng hay lidt vi
t6i sdt d€n cai d0 m0 mall lu$ nAo tdi khOng hay ? Tdi
clrot thiy & phla cria s;ru nhir cd iruli l&a birp bung' YA t6i
ngire co ti6ng chAn nguli brcrc nirq:.
trlOt c0 grii hiqn ra & cria' rni,ic ito choins llfing. Tr€n
t^y xich mQt iim nu6c s6i, khoi lriil' con phut rrr t} vOi
drn. Cd ta nhin vb phia tdi reo lOu nho-nir6:
Arrh tinb rili A? Anh co khrit nrr&c l<irrlng?
- A ! tlidu, cfr chi cira cd ta bio clro t0i biJt. co ta lir
f)ing
rti trrrc. I.ui n6i €.nr ii nhq nhr\ng kia Linr tdi thifi' Iong
ninh iirn liri vi ling lAng trong rnQt cirn gidu sing khodi
tr6 Li. Tdi tri lui cd ta :
- Co I Tdi khdt lXm. Cri cho tdi xin
nq6.t ca di I
Cd v ta lai birn :
Anh c6 doi khdng ? Anh udng sfra nh6?
- khdng dtii! Chi khnt thdi !
-'l'di tl6 {rn nu&c xudng dit, dogn ldy chai nu6c lgc
C6 ta
dE tren brin r6t vAo ca nhorn :
antr d& qul chirng. Khi khi€ng anh ddn
- Ccrn s6t cfra
ddy, nhi-e.t dO 40 dd 7, mach Cdn 120. Cuu c{p su6t mf;1' gi&
liEn, truvbn cho anh hgt 5m cc xd rum ngot, bdy gi<r moi tinh
day. Anh bi s6t rct 6c tinh d6.
CO ta di lai dua ca nuoc cho tdi. TOi d6n liy hai
tay, trng qc u6ng mOt hcri. NIOI ca nu&c dhy sao tdi u6ng
vAn chua hdt khnt. Thr.lc hic nAy sao nucrc ngot lg thu<rng'
agon vO ti.
Cd y tn il&ng & dhu v6ng, KE IE:
(J don vi anh,. khi0ng atrh cI€n d&y hbi snu gid
-
chiEu. BAy gio..- bnY gio le 12 gi& 7 phrit. ltdy dbng chi
khidng vdng bio anh dang lln ngqai ray, hi g6t, lo dd di
- 224-
yeo nhi nghfi, niir chtng tbi ugi rudng dIt u0 man- U{y
dbrig chi d6 phii lhi0ng v0i, thilbs Yrrg ddn dly, Lh0nj
hi.p tby qotD io ria niy cho !Dh. VE ddn tl&y, t$ t0i.
lhty db tl{€ vf hu rta ch6 nnh d6.
Ngnng m$t chril cO ta ngf,p ng&Dg n6i tOi:
f6i-. enh tdn chi?
-Xin \'fi Htng! Tdi rrt l&L
-lltogt
GO tt sulr nghi mQt giiy, m0i mdp mny finh n6i $,
nhung'thong hiEu sao cd ta l?i thoi, nhin tdi tr! dhu ddn
chln. Cii trhh cblm chri, roi m6i cia c6 ta lim t0i th-y
Dgugng rrghlu b Hey li hic chiBu chlnh cd dE lau rr?a' tbay
quirr ao qch cho t0i ? 'frdi ilfi ! Nhu viX ( nguui ta r dI'
.ttdfiy h6tr... cin tOi rbi! Tric minh Mt srial Ubng c6ng
trinh gin gifr m{y chqc nli nay. Gi'} chi vt mQt con sdt
r€t mA dE cho ngudi ta tha hb mu6n ngilm thC niro thi ngfim.
TOi flrng cfi dlu vtra ilB trinh nhin cip mit roi m6i
d6. vira mudng trrqng hinh dnng hr cii cinh lsu rri+ thay
quin io cho t0i hic ban chiBu thi cO ta l6n ti6ng'
Gio-ng n6i cd ta ng'iP ngtrng:
Em.-- em t6n Duy€n. Anh c6 phii If... IA Ong trl
-
lhri,c nFi anh chi em nguti ta dbn r'{y h0m nay lir anh &
Siigon m0i ra theo cich mqng hay khdng?
Tdi mim cadi, thoing thiy vui vui, qu€n mCt minb
Ii bQnh nhiln s6t rdt m&r tinh d;iY:
Ai n6i voi cd nhu v{y? Yi sao cO lql nghi ngudi
-
d6 Ie tdi ?
Duydn kh0ng tri ltri clu t0i h6i:
c6 li anh khdng ch0 ?
- MA Phii
TOi tlc diu nhO nhe:
Kbdng phii toi dtut
-22.9-
Duy0n suqmg ngu&i, im lfng m$t ltc,'thlc ido I ."
ChA lE em nhin lhm ? Cin S chi6u eI & Bil eE qEeD
-
mit gln hdt mir ! Hcrn nira, em nghe Ban chi huy, arh y'sl
Mudi Phucrng phb bi6n tqi nhi In trua h0n gua, t€n Ong
tri thuc do cffng t€n Hirng !
Tdi khdng tri lui Duy€n. Ngbe m6i, tdi ngi nlm ru6ng
v6ng, vgt mirng b6 vE phla 3au, gdi dhu l€n thinh v6ng.
Nhanh thAt, t6i nghi v{v. 1'6i mOi ddn Khu A chua dhy
tuhn 16, chic c6 l€ khip ci khu A nAy, ngudi,ta dii phb biCn
su kiQn d6, khdng phii vi toi ln mQt t nhAn dit r dAng dugc
chri y qua khri nting, tlqro dfrc hay tiri ngh$ cA nhAn' S& di
ngudi ta ph6 bi6n t€n t6i, thbi phbng t6i lOn tu ch6 sinh
vi€n LuAt tr& thanh cri nhAn lu4t' luit su gi d6, muc dich
nhfim vdo tuyOn truyEn, dE cao cAch mgng, db cao chinh
nghia khnng chi€n chdng [Iy - DiQm dd giac ngQ dugc giai
thng tri thuc. Hon thd nfra, ngu&i ta nhlm cing c6 ldng tin
tu&ng, dSng vi0n tu tu&ng, rlQng vi€n stl hy sinh gian khb
cho cic crin bQ chidn si hifn <lang sdng tgi khu A.
c Tri thuc cdn nhu thd d6, dAm hy sinb guyln lqi ca
< nhAn vi giac ng$ crich mang, nhilm miit vui ldng di tbeo
e Eing, hy sinh cho Eirng thi cic dbng chl lA thedh phhn co
< bin, chir nhAn 6ng cfra cacir rrqng, cac dbng cbi phii th{y
t ldr chinh nghia cfra chring ta ngli sing' chtng ta phii vfrng
< ldng tin noi th[ng lqri sau cung cfia chtng ta'
r Chring ta h5y ki6u hiuh, tu hAo vi chring ta lA giai
ecdp cdng ndng, de ldi kdo vA danh ng6 nh&ng giai c{p
<chdng ddi chring ta, ho{c li hq.dhu hAng giai c{p chringta'
< phuc vg cho chung ta ho{c lA nhtng giai cdp phin dQng
c.l6 bi chrtng ta dinh ggc. Trudag hqp cta Vii Hr)ng, chung
<minh cho cac ilbng cbi thfiy 116 lt not thlng lgi cfra ehi
-?4n-
(cfp chitrg le Y.v-rb
TOi liila tn6mg t&i trong mQt bu.6i hop td Eing. hay hgp
.Chi
bO boic hop dan v! cira m$t don vi n&o d6 cira khu.A,
bi6t dtu chinh tri vi€n dcrn v! hay Bi 'thu Chi b0 chi phl
biin tin V[ Hring din ttram gia cdng tric & khu A vi lf,nh dgo
tr tn6mg ding vidn rninb, can bQ chi6n si nrinh nhu tru&g
dny nguti ta rll Lirng larn.
Vin tlE rchinh sich clr!6u cdr clri li m$t nucu&i ngoii
mit khiing mfit tiDn mua, mrit tiiru mAn nhung dgp dE, hfp
dlin vcri khin giri bdn ngo:ii, trong nhay rnit n6 co thB duou
k0o IOn hay bu6ng xudng ttry tireo Iup laog cfra v& tuting
aang dian-
Du;'On ngdi viro birn. Grwnq nr[t-ning. tdi thiiy gon l0n
m{)t cii gi khfing hiri long, p!i;.1i f. Toi hiiu n:rrrng tdi bi6t
lim s.ro giri ? Tdri Lhi'r-v tiic n1t crroi dutd'tr din{. su vui vi
cia mirv phrht trr&: dril'. )\ing nhin xudn 1 trin gii[-v hoc trO
ru& ng5, mQt hic rloirn cim birt. len ta-v, loi uriy to gijy khic
6, rfip bia crhng ra, huf hoirv riii.
Dunc mrit luc, nirn.q tlua;-' Ili :
Briy gi& anir c6 mtlt li:n kirdng ? .
- De nhiDu riii cri- Tiri tri liri.
-
O ao" v! antr, ngrroi te khi€ng anh ddn diy, kh6ng
-
c6 quin y dan v! di thco, cirnq kh6nq c6 gify giOi tfuilo,
khrirg c6 bgnh rin n8n chun giri cbi tiit, liip bQnh irn theo thi
tr;c nlrdp tign duqc. Biy grd anh c6.thE ctro t6i lt6i vii chi
tiit dur;c ch&?
Qua giqng n6i cfia Du5:0n tdi nhin ttrilv d[ c<i su thrt
dir<tim mitler. Cii tiing remr €rn diu trutrc rln.v dl
riturtrng ctro ti6ng r l6i r thay viro. Vn lim bdnh in, gfp gi dt!
n6i plrii vidl hic n&a ddrn thE rriy ? Hudng hd bi:nh nhrin rl .
....i131 *-
lnrri vL& tinh d.g-t, T6i hi0u nguy€n ef cfia sF thay d&i {y.
vn ioi rri ldi :
- boqc d{y cd t Xin c0 cri h6i I
Anh cho bidt ci ten lan b9 ?
- V[
-Ngung Hirng.
rrrQt ti dE viCt. Duy0n lgi b6i:
-Tdi ng0 ngAng, bAng hoAng mQt lde, kh0ng L:it phii
tri IOt ra sao ? B&i tOi c6 cip b{c ndo diu. Linh khdng rl llno-.
Quan ch8ng ra quan. Ering lA trong cinh Ong ching ra ong,
thlng ch8ng ra thAng, r ban thly, bin tbq, bin cu li*
Duy0n .tu&ug tdi chua hieu, giii thich :
Nghia lir cdp b4c trong b0 d$i, chi6n si hay crin bQ
-
a. cAn b0 b, cAn b0 c, vay d6.
Tdi ld tdn binh inA cfrp b{c gt ?
- VAy lA chir"rn si, Cip b{c anh li cbi€n si ! Eon vi ? A t
-
Ean vi anh IA I]2, co dny rbi. Phuong tien chu'r !n bQnh ?
Khi€ng vdng. Chln tloin tarn thoi s6t rdt Ac tlnh. Ilduh sri ?
ThOi, dA sdng mai y si hharn cbo anh cb& tOi lA cuu thuong
toi... to:,..
C0 chua hgc y ta sao ?
- '
-Cbua!
Du.v€n tlung d{y, vd ldy mQt nhist k6 rli 1g b0n tOl
v[y viy nr{y cAi:
Bdy giri anh cho tOi ldy nhift m$t chrit t Anh cho
-
rAo nich cflp lAi.
Nim phrit sau.. nipg bio tOi lily nhift k€ ra vi dua tay cho
tlng d0ur mgcir. Mi.t nAng dIm dlm nhla chidc tlbus bb reo
-- Pr
vtrj chiCc kirn chi grAy dang ttch tic, xoay tron dl tren bin
thu6c.
Tr& lai bdn soi dng nhiQt kd ben dCn, ning bAo kdt qui
cho tOi biit :
rbi
- NtriQt ba mucri tam biy, mgch 92: Xu6ng dd I
hbi h6m anh ct! chdi lai cdn bAo ngud'; la lA'rn
T<)i dAnh cuoi trir. Qui thuc tdr khdng ngd de; cftu h6i
cd g tlua t6i vio abiy> dd. 'l'di nghi du cdng lri dip may dE
thauh minh. Tdi khE noi vira dri nghe:
- Xiir I6i Du'r'€n ! Nhu'ng khdng phii t6i mu,iir giiiu,
mudn cheii gi tLiu. I)tr c6 giiu, c6 chtii ctng chdng duqo. 'l'di
cdn & dAy, ltc ntio co dip tdi sG trinh bAy cho Duydr bidt...
TOi kh6ng muiin tninh tlo' tlrirph... 'frii so'...
c[ng ha tlilp giqng xtr6ng :
Nrirrl;
- iirn hibu ! liur klrorrg ginn gt anh tliu.
KIrO th& thii. Duf i'n tiilr :
Anh nr&i d'i;n il2 ciriu irijn n:"rrn lr6rn cho gi ? La gh€ t
-
Sao nguo'i ta bitt anh di kiur riy cti ? Ch'Jt 'chtta? f f e rn di
pha sira cho, anh. T6'i gio' lirnr viic riii, luh chi ern ho toi
tla*y tl6y hdt birv giri. lim bin giao s6 truc bdnh rong em c[ng
pbiri di nghi, Ilenh vidn nr'r1' lir b€nh viin G2, lnn nhSt litrrr A
d6 ! Cir rn0t bac si vA ba v si plrqr truch. Anlr. liinr ngiri di-
Anh phii ucing clrirt st-ra ciro co sri'c.
T6i thiiy rn6i vii dau, phii cti ghng L'rrn dl ngbi niri
chuy€n v6'i Duydn. Niu Du5'iu lih6ng nhlc, chiis tiri ciing phii
ngi xuiine nr"irn. Niirn tr0n vdnq, nhio Du3'cn troug r:h,i'ic
blonse tri,ng,.ding ngtnri tlianlr, ht! nlrd. brruc di nh9 nhang,
tlta tlrucrt, khdug hitu sao toi co crii cirrn giac ngd' tlo tri Co.
nir sinh cira Sriigon voi tir iro trlog tung tirng tlcrn dai ]qr Le
Loi tlorrg rnr)t ngiv nirrg ricp & thii d6. Cni guong lrirt tr.ii
roan, c:'li nrjli toc crit ngrin, uiiu qulrr xa tigrn u<jn t<ic liu
ngriy clri ho'i ggn s6ng, hiing bbrrir,pht xu6ng d0i vai trdn..-
Nhin qua con nguoi Du1'€n, phong thii cira l)uvOn, tdi th..iy
Duy0n kh6ng gi6ng b{t k} ngudi con g6i nio mi tOi d[
S{p kt tt ngAy t6i n Siigon vio khu cbi6n.
ll
- ?:ui-
i Sto gifrr rimg nti lha'A, du thfim niy, t6i c0n cO tri&
dD bi rfiu vdl cfin mQt hlnh sub dri aue 16r u€ nu ?
tuy0n gfta rong hr *tia all trdn chi6c ghg dhu, L0 cqnh
dln v6ng ch6 t6i nfun tbl hic {y girn nhf lffi cO i'h0m siu
rguni n&a rtl d6n Gbm c6 bdn cO rdt tre & vio lria tubi
nu,&i ttm, d6i nuai t6c tgp dudi gt vt hai tbanh ni0n' MOt
quing hlm ffm, mQt trgc ryoni ba msi tubi. 'filt ci dEu
'r'lc bA ba den.
. Tbanh nient&ntn6inh{t atdntnt0cmit tOivt h6iDuy0u:
Htng Lhl nhiEu rbi ch0' dbng cht Duy0n?
- Anh
h-' kbi nhiEu rbi t Anh cy rinh diy hbi 12 gid dem'
-
l[?c,b, nhi$t siu grd snng nty lA 3E d0 5 vt EE'
VAy li ru6ng rbi ! Kht qnn rdt llt niia cho chuy8n
-
ru6ng trBi hai.
Doen anh ta cha tay ri vio ffiD t6i' Duy0n vOi thi$u
cho tdi bi6t:
- Eiy tl rnh Sriu, Y si Lhoa nQi cbiu trlch uhiQn
ph0ng hhrim bQnh vn fi6m thu6c nty it6.
Sau Lhi Slf,u khim bi' he m0.nh l€nb rtiEu tr! cho t6i '
rong rht t6i bi tiem liEn bai 6ng thudc vi nguli ta cu6n v6ug
dlu t0i rudng nlcr & trei hai.
Trqi hai cirng nhu uhfrng trgi benh kbic & rlny li
nhE"g gian nhir'dii, hh6ng ph€n vich, ke hai hang giutrng
on nhAn.'M5i bOn nim chi6c. Chln girrlng btng cty nlng
ch6q ru6ng d{t l6t dn nosng' gac l6n mQt tdm sgp gircrng
blng cay bing Hng rE ra, b&o b6ng trto tru' Int giudng li
mgt rnenh chiCo nh6, DgaDg t[r' lfic' dAi hai thu6c vfra v{n
vdi Lich thudc cia giu&ng.
}I*i b6m diu, ngoii bi li€u lhu& sdt ttL sinh td Bl
rf dnh td C nguei h cho t0i dugc hu'6'ng ch€ ilQ trn u6ng'
-237 -
mudi hai: dbng m6i ngay, chua ht.glo. Cbg d0 do do Qoln
iry MiBa vA Cuc Chinh Tr! guy dlnh chung cho tft c.i cic
bQnb viQn chinh quy thuQc Cgc Hiu Chn R.
Chd dO khhu phhn dang Ap dsng cbo thuopg b€nb tei
b€nh viQn c6 ndrn loAi. Lo+i thdp nhfit ln chd tl6 ntrm dbng
mQt ngiy, dAnh cho nhirng thuong bQnh binh sfp sria xuit
vi€n, dang & thoi k-. lanh bQnh, dibu tri bbi du&ng chung.
Loai biy dbng rnQt ngAy, cfing thu$c logi linh bOnh, dibu
tri bbi dudng chung nhung co th8 hiy ydu dudi, suy nhuqc
thi€u miu. N6i cach khdc, ddi v&i thuang binh drqa Ap
dung cho khinh thuong voi cAc vdt thucrng phhn mbm khdng
quan hQ.
Iloai 12 dbng ddnh cho cric b€nb nQi khoa, dic bi9t
li sdt sdt n{ng nhung chua duo. c liit viro hdng ac tinh' nguy
hi6m.. Ap dung clro thuong binh thi phAi lA trung thuong
nhung khdng xd dich di lai ducr.c.
Loai 20 diing rnQt ngay li ti€u chuhn cao nhdt, dAnh
ri€ng cho nh&ng b€nh nhAn khdng in t'crm chAo gi dugc
va slc kh6e bi su]' sqp trhm trong, tf le sdng sot rdt tt. Not
cAch khAc, nhfrng benh nhin do dang & vdo tinh trgng ctlp
cur cho nQi khoa cfing nhr ngoai khoa.
Ngoni bdn loai chd tltkhlu phhn tr€n, cr)n loai dic bi€t.
Lcni cl6c biit klrirng quy dinh, klr6ng han chd & muc d0
nio, nghia IA bQnh nhdn them gl, muein gi tlti Ban Gianr
Edc Bcnh vi6n, quin lf bqnh vidn, phrii tinr dfi moi cich
dt thtia mfin bdntr nhdn cho kf dugc.
T6rr bao tibn cfing duoc, kho khEn mdy cfing phd; chc>
nguoi tim ra. Nhung lo4i ti0u chuhn tl{c bi€t, trong-sudt
mdy n[m qua, b€nh vidn G2 chua hE 6p dung cho ai' Vi
rfiug mu6n duqc hu&ug chd tt$ tiry i, tuy thlch berh n5An
-zlt-
phii ll ctn b0, (ti4 yiar dty e.ong v0i Efing hotc tlE t8o nOu
lhitrh Uch iltrc bifC hay tgo nCn n0r chi€n cong hi6n hrich,
gr& U lro.ng thurmg chic chln ch€t trlm 16 mr.it phln tr{m
hay bi mQt chrfrng bfnh nan y dm trpng ch& gi& nhfim mfrL
Ti€u chuln d6 cao qui, nGnchua co bQnh nhfrn nio hQi
di diEu kigq il8 du,p hrrdmg r.4:r hu$ r l&n lao do Eing lrinh
cho. Mnr dtr cho h6-i di diau kiQn di nfra, tinh. trirng clra chi5t
d6,.benh nhin dii liQt giuang liQt chi€u, dau d&n, mQtnhcc th&
chfing ra hoi nio ai i them r nbi rndt thd' gi dE tlirng ban dic
5n dup th6a min ? Ndu c6, c6 ld chi li loi y0u ciu girip cho
ch€t s&m da dd'dau d&n, d& kdo dni drdi gian bi hinh hg qua
srlc cia ccrr bQoh ba-v v6t thlroog.
Khi pb€ vio mgnh lQnb diEu tri, cho t0i duoc hudmg:
9hE itQ 12 ildng mQt ngiy, ngu&i ta.df, vui vE clriu kh6 ngbi
giii thlch cho tdi 16 vE ch6 dO kt [r-an. Thf,y t6i chi llng t{ng
ngbe mir khdng gop mQt l&i niro_ca tgng hay thiic miicchlnh
anch Eing. ngu,tri ta k6t lu{n :.
- Trong hoin cinh rtrng nti, kh6pbhn thtn gian kh8 cia
c,hi6n tru&ng mitsn Nafo hign na5r, rhlu In blnh tbu&ng
in6i nguti mQt ngiry chi. c6 3 dbng thl ch6.l0 il6 ln mQt b1'
sinh l&n lao cia Eing mQt srg ::ni6u c6 dFc bi€t, mOt dEc
in mi t{t ci thnong bgnh liinh ilEu pbii nh& oa Eing.
Chlnh sich d6 cia Eirg thE hiQn l0ng nhin dgo, xu![t phit
tir quan ilitm rilgubi ia v6n quf cia Einlr mir Bic vt Elog
rhrr,&ng a+y d6 nhic nhir ch{ng ra
Vt ugrrdi ta -rrci ra ti6n! khoti hi:
chi c6 diEu ngQ nghinh bubn curri In di thtpg
- Doy
cha lrynh n{ng nhn sot ret ic tinh chlng hgn, hlc Eling cho
nc hring:h{ CO hai ehW dDng thi nd eri m0 man ehing thCm
In u6ng Ei hdt Khi no tinh ddy, thorit qua giai doan hiFri
-239-
n;hCo tht ho chi dugc quy6n hridirg ch6'Jb mudi hai il6irg
Mucri hd dhng nhung n6 r chi"u6hg drtdc stli, cii liin n6 u6irg
h6t mQt phln tu bQp r&e ld eirng. qi" mQt h$p gid ttri tril<ing
mucri ttm tlbng. Nhu v{v rn6i ngi3. ttd.hi'xii b6n tl6hg ruoi
Edn 'lric n6 vtra c8t eluqc con sdt, iin rlrtx cha'o thi kheL
phln cira n6 tuQt xudng tidu chu,ln 7 tlunq m6t n.i,i1'. Vn ktd
n6 di rfing. dung virng ddi In corn, IE.thco ciri k.iu trir bria,
En khdng bi'it no, brlng cing cirng mi vin thiv thdrn ,csin
thi ktrlu plriin cfia n6 ha xudng cdn 5 dbng rnr)t ngirl'. R6
c{i bQnh s6t r'€t lA cAi bgnh dai nhit trdn dui i (l.ii hi,r tlu'qn:
hr&ng chd d0 hai chrlc sao khdng chiu rin,-' vin'eir dir ch6'd6
d6, n6 cdn dugc trn lgp xu&ng, In thit gir, dn cd m6i, d6'h6p.
Eb Odn lirc n6 con ndrn dbng, thrrc In chi cd toin rau lufic
d{u xdo thl in hr)ng hgc nhu tirn dn l0n. Dai chUa !
. 'Iuy khdng cuoi nbi ra tiing nhrrrg l6i giii thidh dd
cflng lirm tdi nh6ch mdp cuoi. N6u luc binh tlru'irng, chtra bi
sdt ret vA niSu khOrg ph:ii giir gin J tri, co le loj cu'oi uou
ci ruQl lCn.
Anh chAng y si nAy cu&i cAi bdnh sdt rdt ld binh dai.
-
Cdn tdi, tdi cuoi phgc ldn cai thiing cha nio h6rn hiutr, sahg
ki6n vd song, dE ra circh thric quy dinh cdp chd dQ tibn a-n
cho bgnh vi€n. Thing cha khdn thiit. 6c tlnh todn khoa hgc
ldm sao. Chic thlng cha do gi6i tonn vA xuft thAn la thinh
phin cho vay bac gop.
Tdi ngd cai hdm dhu, chuyEn xu6ng trli hai chlc dfi't
dugrc con s6t. Nio ngo chibu lai,. tOi lgi s6t. Sdt d€n run
giuong run chi6u. Elp hai be lep nio mtng, rto ;tim dii,
nio vdng nylon phii bdn ngoAi viri cri run. RIX ngiy h6m nu
cfing th{. Phii diln ngdy thrl tc csn e6t bubi cli}u m&i' cliu
lui hla. So vdi ltlc t6i tlnb dAv & tOm dhu, rnl -^', bdt tiih
_ ?40*
phii cilp eriu tai phdng kh&m b€nh thl sric kb6e tOi h6m nay
tf hcn nhidu. l'ay chAn t0i xanh nhu tiu la chudi non. Trong
ngu&i tuy tinh tio, nhg nhirng dd chlu nhung hE nlm thl
th6i, chri ngbid{y lA choring vang ch6ng m{.t, pbii nhim mit
lai mdt hic mui thilv d6.
lludc thi'r xuiini; dfit, t6i nghe lio dio nhrr nguli say
rrrgq. Dhu nrirrg hcn chin, e^ic kbop xuong rdri ri tu6ng
chrrng no khonrl corr rlirrh liDn nhau n&a.
VE cbi rl(r :io, hai h6m nay tcii durrc 5n chio dtr&ng do
milv cti c.uu thrcrng mang ddn vi bit diu thdy thdm com.
Tdi dinh bqng san{ mai sd dE nghi vcri y si Hb Phumrg' giim
d6c lrnh i'i6n va cfrng li v si rliBu tri, ddn thim bQnh & trqi
trli mdi ngir]'.
I giri sang h6rn sau IIb Phtrrlrg din. trIai budc viro
tlrEm. l)lunrng di dua hai ta1' vE phia truac. vua di vua
cucri vui vG hili toi :
ThC nrio airh lliurg ! Hdm nav dE chiu, hoirn toin
-
h6t s6t riii chu ?
HCt sdt ttr chiEu hdrn qua rbi ! Anh I T6i vui vE tri
lui.
-
Ngiii len mrip i;iuong, hai tav Phtrcrng rr6m ldv hai tay
toi :
ta dir lliy ln4ch, nhiQt cho anh
- ? Sang trr'; uriv cti 1'
riii chri
]Iach 80, nhift 37,3-'
- Xonq ri'ii :
Ch:in dung ccrn sdt rbi do : M{y hdm nay tqi t6i lo
-
qui. Dring lA accis pt'rnicieux I Danh tu chuyen qon gqi lb
sdt ret ic tinh. O tlny, de li sdt ret ac tinh lim' Chi li rung
Siu tbi khi h4u irn thip, lai virng nir-v di-v mu6i anophele'
-'dl-
Giang scn biet ldp cira thln Falcipagut'n rnl ahb t Nhu tru&ug
hqp anh, dang s6ng & tlbng b$lg, thinh thi' mOi trudng kht
hiu n6 khAc, ddn dAy g6p mOi trudng lq, xdu hon, lm thdp
hon, co th8 bi suy ydu dQt ngOt. Nhdn co hQi tl6' vi trirng
F.alciparum hay vivax n6 v{t anh thdnh accOr peruicieux ngay.
Hhu hdt anh em d6n khu A dbu nhu v{y' Ngay ci nbfrng
anh em dd s6ug quen & day rbi, vAn cOn bi s6t li0n mi6n
nhu ccrrn bira.
m&i ddn 82, t6i c6 nghe anh Ba Bidu kb chuyQn
- Lrlc
cho nghe vE sdt r€t khu A nhung chua binh dung duoc ra
sao. I3A1' gicr tdi m&i dung d0 thfr v0i n6 lln dhu ti0n dAy'
n6 nhu thtj nao ?
- AnhvithiY
V{t thiet anh I
-Phuong ctroi :
d'
nay, anh chuhn bi s8n sAng chiu
- Coi nhu tron ndm
dung s6t rdt b6n thang di. B6n thang d6 li b6n thang s6t
ret ra tro, con en en Dtia non$, u&a lgnh chi6m mQt thoi
gian chilng ndrn s6u thing nfta.
Ui chd t Dir vdY anh ! Hdt n5m cdn gi ?
- 'Ihiet do ! K{r<)ng phii tdi ntii dA hU anh dAu' Anh
-
khdng ngan no chu ?
Sdt thi nim, hit 55t ng6c dlu d4y ldm vifc' Ai sao
-vr':1', ngAn gi anh !
minh
Piruong ddm chidu :
trong cOng tdc di€u tri cho anh em
- Cho ddn bdy giu'
bdnh binh, tgi toi th$l. gay nh{t vAn L\ giit rct. l'lhiit lA sdt
ret 6c tinh. Anh xem, khoa nQi & day, hiin tqi nhqn d(r 60
benh binh mh sdt ret chiCrn ddn 57, 58 mqng rbi'
'f! le cua
n<r chi6m d6,n 95ft, Ngay nhrr hbi ndrrr gid sang honl nay, tui
tdi mcri cIp cuu cho rnQt ca s6trdtac tinh' Dbng chi {y dd"'
-2i3-
PhEary Dgtrg ld, Lh6ng n0i nfia, mft nhln ra elu
TOi hiDu chuyfn gt di r.iy ra nhuag vdu Uoi:
-D?l
Trr,6c thi ffic iti. Phucrng c0u wi vt nh8c idi :
- Chilu nay L,h6e, mdi anh l€n vln
ph0ng ucing nu0c
v&i tdi
chai.
Phu,cngbu6c di. Duy0n ngbixu6ng c4nh giudng ddi ditrn:
Hbi snng DuyCn c6 ghe thim anh nbung thfiy 'anh
-
c0p ngi u€n khdng gtpi. Snng na-v anh 5n duot nhibu ch{o chir?
- Cim cn Duydn. TOi u6i. Tdi c6 in duo.c mQt it.
Nhung sao kh0ng thdy il6i. MiQng dfing qun.
Bdng Duy€n dho tay vio tui io m6c ra mQt g6i gify
nh6, ngip ngimg:
miQng nOn... ndu khi niiy Duy€n c6
- Bi€t anh diing
ghe tling cing-tin.-. mua cho anh m{y cqc xi muQi' nd ! Anh
rg4m cho no dd....
Duydn nhin xu6ng. TOi cim dQng thr,rc sg vi thdy ldng
minh chqt xao xuvin:
- Cimb6i or Duy€n nhd ! Cim ol Duv€n...
Duyin 16r nglng ldn vi n6i ling di:
anh & tr4i niy dAu ving h6t rbi anh?
- Mfly
Chic m{j anh d-v,uangdintr 'Iu-lo-Iiho ritr4i llC'nliia.
-Chgt 'ui ti€ng sriug luc ab lgt dgt xa xa, phia bt'n kia
cu6i. Toi nrii viri Du5rdn i
Ti6ng srirng rki dnng li ti{ng sdrng h1c. Chic Oug crirr
-
niro ndi hung-ra rirmg hin cbcrl..
Duy€n ngfit kii toi:
phii rliu anh t LE truy diOu il6 !
-TdiKhdng
chung hfrng :
'fruy diQu ? digu ai ? Ai ch6t mi tru5'
-* l{&i c6 btuhTruv
nh,in l4 hy sinb hbi s.irng nay.
diQu ?
-...?
-245-
' : Ktr0ng phii thrrcrrrg binh dAu I Anh fy sdt rdt l-c
ttnh nlng qu{, dcrn vl dua ddn muQn ndn cip cuu k[dng kip,
chdt tgi phdng anh nirn hdm truoc d6. llan clri huy sq dD
lAm inh hu&ng <l€n tinh thhn benh binh ndn cho di dio huv6t
ngoiri nghia dia, chdn vQi chOn virng sing nay. Ktrdug cho ai
bi6t h6t d6.
Khdng ai bi6t nhung tOi bi6t, nliibu ngudi bidt. Tu
dung toi th& dni.
Cii ch'dt ddi con nguui sao gitin di th6, d€ deng the
vi v6 lf lirm sao I
oOo
if,ieu tdi hdm <16, sau khi In ccrm xong, theo ldi ,cria
Hb Phucrng, y si trrlng binh viin G2, td)i d€n vdn phdng
choi, trri vb cbtra d€n trai thi tdi di nghe tidng c5i v[ 6rn
t6i tu trong tr4i dua ra, gi&a Q:rric rnQt bdnh binh nXm kd
b€n giuo'ng tOi
-
vA mQj ti6ng noi 14. Tidng noi 14 {y vang
l€n :
-
- Dbng chi tlung i6 nguy biin ! T6i cinh cAo dbng
chi...
Tidns Qudc cutii lfi'n, nghe n6 ngao man tim sao :
- Y r Y t Eirng cho' I Dirng <lr.ra tOi chcr ! Diing ehl
quyEn gi cinh cdo tdi ? '[0i rrghe dai Sirigon ca vgng c6, tuv
co klruydt di6rn thiet. nhnirg cdrrg lihr)ng cr'r gl rlua <lang. Tfri
cfing bi6.t Ding ciinr can bd chiUu si khdng rlrroc nghe dai
dich. LAu tAu ghibu lorrg c6, bi6t t6i nay co cii ltro'ng truvijn
thanh, tdi vin dAi nghe rnQt cl.rrit. TOi khu)'6t <iilrn tiri tl6ng
chi phe binh, nhic nh& tOi uhd nl;ijn cho.d6ng chi ljy qu-1,bn
gi n4t n0 tdi ?
- Nghe rlii tllch khOng c6 gi qui dnog hi ? Dbng chl
-2L8-
c6 bi€t dt If clil lumrg ili niia n6 ciibg ty -i, t! ,rgi. tht
ti€u tinh tlrln dfiu tranh cfta te hay sao ? N6i cho dbng cU
bi€f dbng cht ngqqr bi{n cni $ ?
-TOi h6ng c6 ngrry biQn gl h€L T6i n6i drtng.mlt
Klr0ng'phii tdi tlrri bi.v tuiin riii, 'tr€n vIn phong Ban Chl
huy, anh Mucri, inh lfrt dii Snigdn ngbe trrgc tiCp trul'E1
thanh tubng cii luong ? Sao dbng hl khdng n6i, kitong phO
binh di ? Dbng chi c0n md t&i ngbi nghe dm ru. llAy grd dbng
cbl lQn m{t d3o duc gii vdi t<)i ?
'fdi buuc viro nhd gi&a hlc cuQc cfii vi gi&a Qudc vl
mOt anh ching riu r4m rna tdi chua hiEu Ia i. Ci hai dbr
drtng ch&n r'<rn truos m{t uhau. Ngurii nio c6ng ( sdt khl
ding ding r. Ngoiri hai r nirf,n v{t r trong cu@, cdn ntrm s{n
rnh em bfnh binh khnc. K6 nim ngudingbi trin giuang b$nh.
Chi6c din lam bing chai dlu xuc t6c, co khoeu treo ling
tfing gi&a nhA, t6a rinh sang lir mir.
Arrh chr'rug r{tru riu chung bi b6 m{t vi clu n6i c l{t
chAn tu&ngr cua Qudc ndn gigng n6i lhdug cdn mqnb mE
nhu truoc:
Eiing chl rlirng c6 n6i ngang, n6i bu&ng ! Ban Chl
huy
-
ngrr<ri ta c6 qu1'Bn !
Qu6c gdn c6 ien :
bQ cip sr doirn tr& l0n m&i c6
- Quy6n gi ? Cnn
quyEn nghe dii d!ch. Lqnh . cua quin iiy lliEn. Cfra B$ Chi
buy R nltu vqrs d6. IIO d6ng ehi tr&ng tdi khdng duo. c phD
biCn cho bi€t th6ng cio d6 c.hic ? Cou dbng clrf, ribng ctri lt
quiu lf b$nh vign G2, dbng cbi bi6t thua lfnh ciia tr0n nhr
vriy :r:r ? Sao diing chi kirdng lim guong, khdug phC bioh
Iqi c0n lOt vio ngiii nghe? Sao vdy? Ebng clri tri l<ri coi?
'l'Lri ra aub chirng riu r{ru nty lA quiu lf cua bQoir vifr
2.1? *
-
G2. Anh te hlng tdng, nghTe ll lehdng sao nudt trrli nbi clu
ndi r ke ti d&ng r vlo hbng criu ti6i tir[. ]'di nru&ng rrrqn!
nh&n ra riing, c6 lF tnr0c dAy Qudc tlan6 vdn radio ugbr
truyEn thanh tubr;g cii lucrng dAi Saigdu, anh quin ly niy
di ngang, tip vho < hich xi xiing r, chinh Qudc rt{ng nhg rao
tl6 ndn co sq dri x$y ra,
TOi sq anh qurin lf rAu r{m bi b,6. mit. tu ii n}i l€n c6
tbE ldrn chuvQn to hsn nOn t0i burrc tsi girii r.rir. :
- Thdi !
'['hdi, miy anh cho tOi xiu di ! Auh em <tbng
chl vOi nhau ci rnA t
Qudc cturrnq nhu chra hi, ptrAn bua v&i tdi :
- Anh l{ung nd I Anlr ngiri coi, nrinh bQnh hodn, n$m
bubn, sfn c6 cii uii it-ttrng-rla (Standard) thdy Sriin ha ngbe
cii luong SiigOu, nrinh b{t chu&c vin cho rniiy r*rh er
troug trqi xrim nghe chcri. Dbng chi qufrn lf nir_v tli ngang,
ghd vd Dft n0 llm lroi vdi miuh. Phii chi nguoi ta klr6ng
ngbe, guong miu cho anh em nrinh khdng tu'c, dlrrg ndy
ngudi ta cing nghe nhu rninh mi net n0, u{rLrg nhg uiuh.
Anh nghi co tric khdng chcr ?
Tdi klrdng biet phii lnm gi kh6c hon If giii trda, lfp
lXi cau nrii cfr, :
- Thdi mh. cho tdi xin di...
'
Val'cht tir tnroc ddn gid anh ngbi d{y m{y mlnb?
=
Hai mlnh hay ba rrrinh ?
ll6c quir v$.y, Duy0n ! Nguoi ta b0nh m'd ! Thfr xem
-
coi suc kh6e xuting ddc tlGlu br.rc ndo, khpng cin tay chdng
coi co day nbi khdng rnti ! ,t
truoc, it nhit anb
- Anir rnu6n plrrrc hili strc kh6e nhtr nira
plrii rriiur & dn1' tlrrd'lrg binh hai thang' nlttrng...
l) rven n;!:'ip 11gi1'11g dirng l+i d do. 'I'di tlrfc rnic:
- - \htrng sa<t. I)..r1'tin ?
Irur'€n ktrong trii ltri ngav. di lhn dCn cgnh giu&ng tOi
ha lhiip giong xudng vua dfr nghe:
aritr aut con sdt chtrng mQt tu)n h phii tr&
- Nlrtrng tAc rbi. 6' Uay shi co diEu tri. #,g b..Onh li
vE dcrn vi cdng
chuy.i'n ctra c{ nhdn vA don v! cfia anh lo. Anh phdi vE d}
tr<.rn3 cb5 cho ngrroi kh:ic niinr cbo !
Duy€n n6i voi nrQt giong bubn. Mit Duy€n xa xdi,
nhin l€ri rrgon ddu chai treo lo ling, chA-v leo l6t & thiD
cOt. 'fav ning cirn cai dng nhiQt k6' l€u l€u vio khorirfg
khOng. 'thiry tinb phirt chieu :inh cldn, loang loang.
'foi khdng ttrudn nghe nh&ng clru3'gn buiin. 'fdi cfing
klrdng db* Duy0n noi clto tdi nghe. tlr€ur vE nh&ng ngul'€n
tic. nirirng clluyen rnri tdi khoug lnu6n ngtle.. Nhin cii iing
rihiet'kg, t0i he)i l)uYen :
tl" ! B0 gio nd1' Du1'dn cOn di liy rngch nhiQt cb
- sao
ai ntia md xich nhigt kd d6 ?
NAng quaY lqi:
c6, anh ! Nhiet kd ni-v $ rbi' Hu rbi ! Duy0n
- Eiuhbi chibu & tr4i mQt. tsgnh nh$rn ho lArn rdt, trie
di ld-v nhlQt
bgi ndy gio Duy€n phrii ngbi lAm bin tu kilrrr' Xong rdti
,bubn qua hh0ng bi6t di dAu nOn dOn thEm
enh'
-252-
TOi liy lim 14. Ilinh binh lim v& 6ng nhiQt kd mi y
|l, criu thu.mrg phii lim b:io t\r kiEm ? TOi ngo ngic h6i :
- Sao kf giv4y ?
l)iu co ki, :rnh ! Nguy€n tic cia ding dE ra mir !.
chlng-nh&ng tirm bin tg ki6nr tlrio nQp l€n cho Ban chi
huy, chiu kh6 ngiii ngbe ngwii ta < l€n l&p u nrinh rna con
phii bA tibn ra mua thutyng cii klrric clro Eing n&a.
Tdi buQt miQng thdl l€n :
-Uat
-'t'qi anh rhrra rd 116 thrii. Rit rliu v:io hoc c,'u
thuurrg. & d:i-v, eirch l:i-t' nr4ch nhiit, huin luyQrr vicn cing
dii giii thlch k-i' vd ngirvin tic nirv riii. 6ng nlriit liru biing
thfry tiah dO bS: Khi lii-v rnach nhi€l pirii ydu ciiu .bcnir nh:in
uim ngay nsin, kir0ng dtrr.rc giao ciro bQnlr nb:in ciiir: l',<;irc
xfr dr.rng nh;it k'i. Y t:i bay ctru thuo-ng phii nlrg ntiirng;
cin than khi liy nhigt, nfim ciric lihi viv viy cho nriic tiriiy
ngf,n tuQt xudng. C.it giil ciiag phii h:6n lu0n nlrtl no lir
m$t cdt da bA. N'tju rt6 iri lrD tbi hit cri vi li do niro, v tir,
criu thucng cirng phii clriu trach nlriiin. Eing nlu.in xit r..ing
s1r vigc dd bit nguiin tir cb6 chu tl:i, thiiu tiub thin trach
nhifm, tbilu V thrlc biro vQ tii s.'ru cira Ding.
Duyin riu r.iu kt clro t0i nghe nbr trii bii hoc thuQc
ldng- Tdi :rghi i.irinr chu n:io tll r.r l1r f ugn tr0n dirl-, iij:o ri0
tbr5c. N6. cinr iic, r1l.i r1l:ii: chi,.S lie;n gi ciri sirng hiju cria
bgn tu biu ng5;0.r ctiir t:iio lip rir.r rg plr,.rong phep sjn xuiit
diy chnyDn, tin:r toin c.ri lv trrng gi-iy. bi'du cr)ng nhi.rr tirirnlr
mQt cii mriy khr)ng ugirng ho.1t dr)ug, kirr)ng liip tlrr) x-"r hrri.
Karl Marx rbi nlriug kG di sau ong ta khring ngut ldn au,
xi vi- Nhrrng nhirrg clr*-ven cua chd dQ v0 siin cuuvdu chintr
nhrr th6 niry sao Ding kb0ag lcu in xi vi,Iqi rem do la nrOl
-2Ir -
th8 b6t trdn bft m6o, ki6m chuyQn gfy gE vai nguti ta dugc.'
Ia #? Cing may, dbng chi.chi li quin lf, pbii tlihrg chi
'
-237 -
lAm thri tru&ng chlc Lh6ng ei ehiu *li rrui I
Anh ta vua n6i vua di ra. Duydn kbdng kip tr& dfro
th6m l&i niro thi anh ta di mdt. Hai btng nuirc m{t DuyCr
chiy tu0n, {m uc:
Ngudi d6u co loqi ngudi ky ctlc. Ch6 hft srir: !
TOi th& dii, dm uc liy. Qui toi lir ngutri vd can b6g
dung cfrng thAnh chuYQn duqc.
Duy0n dua tay'qupt nudc m[t. Eoqn nhi-n ral i:{j nhin
bubn thim ldm sao rbi l{ng lo di qua cira. Tdr tr6ng thiv
ning ra trcri dOm cho ddn chirng khdng con nghe tii,ng chAn
* "t"nlH.:-tlJ?*t.1ul;,
kh6ng con gip rri Duv6n. Hdi
ra, t6i mdi bi6t ning ducr. c phAn c6ng di xudng d6ng bnng
Biuh Duong, tii gqo voi nhibu anh ch! em khic n&a.' l{hury
tdi khdng sao kh6ng lfiy ldm l4 IA cho ddn hai h0m sau nirng
rncri di, trong thoi gian d6 sao nAng khdng ghd qua thErn toi
l{y mQt lhn ? Br}u gi thi b4n, c6 lf ndo bdn .su6t hai muori
b6n gi<r rnQt ngril ? Hay dd c6 viQc gi d6 xiy ra mi t6i khdng
bi'dr ?
Tinh ra tdi nlm t+i bQnh viQn G2 tlu.crc hai trrhn tlii
bubi sing, t6i dutvc ph6p rdi b€nh vign tr& v| dorn 4 ti6p tsc
cdng tric. Tru&c khi vb, t0i pbii d€n vtrn phdng qudn If thaab
torin gao vA tiEn trn.
TOi nggc abicn , kh6ng h.itu tei cao &i c6 chf dg b€nh
ahin thaqh toin g?o va trii tiEn kblu pbbr .;to rgob vre.r-
_ ?li8 -_
CAn b0, chiEn ri cfia Ding, cfia C6ch m4ng b! b6nh durle dcn
v! dua ddn nim bfnh vien tqi phii tri gqo tri tiEn sao ?
T6i h6i, ngudi ra giii thtch cho bi6t moi v& 16 ra ning
'ri tri tibn khlu phhn la nguvOn tfic tdi
vi-rrc thanh torin ggo
chrhnh giria quiu lf bqlnh viQn vir quin If dcrn vi cfia bQnh
binh- Khi bgnh bi'h dcrn vi kh6ng c6 quin' lf cua rninh
'E
thi lrynh binh tbanh toin thay hoirc kf nh4n vao sb nc, rJil sau
nii-l' quin h'd<yn vi tri ftIi.
Duorrg rirng d6i vcr-i tdi lA mf2t dibu moi m6, chua di
mdt minh bao gio 'cing nhu chua bi6t l6i niro sd dra l^i
vb tldn 82- D'd' tha-r vi vE bu6i sring, t6i phii & lai chir dcn
sau bubi com chitlu. bfnh viQn nrdi c6 nguoi rinh dua t6i v6.
Ngd dutr:rg tri G2 r.E tlin Ban Chinh tri cach. nhau xt,
phii rnit'hiiirr giri rriirrn{ a'h ciinh vQ din duo.ng cho bi6t
gin nhau thrii. Di nhanh rnf,t chung bdn mtrcyi phut, di ch4m
cing mQt girr Ll cir'g- 'i'i. th:it I Turlng xa x6i gi, cach nhau
hcrn nria giu dr bt), suiit hai tuin qua & tlon v! tdi
chi c6 tlucrc rnot ugui,l ilin thlrn tdi. - Il2 -
O gia dirrh, co clra rng anh em, thin quv6n lray ban be
thlm h6i chdrir soc cho nlrau. Di vio cach lhi
cdn dbng drii. rli)ng clri, dun vi t:ira mi'h. Trorrg'lr)il ciiu lurt
ldri ea, troir. irhi-ng tic phirn v:in nghe khdng ngo.t nhirng
ldi ca tgug a li::!r rliin:i clri tiri*r.g I'Cu rtrr)t thit>, rliin ti n6
nhrr la m6-t thi-r:lr c:lo'ci. thirlni,, Iie.ng. kc<l son giu bo, rnllrn
nii'g tha rhidt uhung rhr.r:c td khric di nhi6u. Nghi <t6n diEu
do' toi kh'ng bubn nhung nghc sa' xot xa ! Tdi din
ciru-vfn rdbngchir su*t bin nhau d vuqp fhurn.'hcr crru_r'en
<diing t'hia quirr l-{' vir d;ing chi bd'h birlh'v.v.. Khi vui khdng
tbdy gqri uirau biing dbug chi. hic a choing r nhau tlb lia ilri
m6 aifng ta :urq ho .r tliing ci:I a. ]d,r ra dflr1r tu. < d6ng
2il9
- -
vjo khurrg ciinh .nghichthut)'ng, rnot cii rtt:ic: xich lt-rng llo
trr-211g soi xlch <lAi, mi6n cuCrng quav trirrr
qrranh truc banh
*" ,ing l'-i:u ch&rn. lliti thd, toi khong l"i-rl nao lihong n;hi
trutlc ut6i sr kidn ddn vai toi'
Ilubi chieu ir rinrg siitt mau tdi thuc' \loi nim giu ba
rnrrcri, irong tdi tli lan diin' Crinh vat chrtng quanh sirrn lai'
Khi d6n con su(ii nh6, phia satt nha .bCp ctia drrn vi tOi' troi
<lir tdi rlen. Dua tdi vao nha b[p. inir cirnh vQ vfti d6t
ddn
chai l0rr, tu gin tdi, hfip tJp quay trir vE bdnh vien'
Nlo trong bong ddm, tdi di vb plria vitn phirrrg'
Ytrn di
virastrr.[n.Trdnvinplrtlng'tldnCiugk|roiddtsirrg.,fidng
n(ri tritrtvdn ri rim. Cring di5n gln ti6ng noi c:ing rd dln'
lliirrg tdi ctrcrt nghe titilrg lla lliCu noi :
-'tu'hirrnnglreanlretnltcn'(i2phrin:inh'tdidinhdii
nghi trir y vE bdn llirt'I'rdn <1i! xfr tlrrng & m{y canh dd thi
rriru catrh cira chi lla 'l'ti, clnh anh Niiur IlCo nhung nghi lai
- 2{{i--
minh & rldy mir kh0ng giAo dirc, udn ulln nEi y sao ? Yb rn{y
cinh tl0 thi, vi€c tiCp xrirc, rinh ho4t bira bii con ldm y hu
thCm thi khdn.
'fdi dring sirng lai, hiii hQp ling nghc. Rd rAng Ba Biiu
dang noi vb toi. 'l'tri mu6n bi6t nguoi ta nghi gi r E urirrh,
nhrin xdt vE minh nhu th6 uAo, giir la mQt tinh co ngoAi stt
trr)ng doi ciia tdi. l"oi dI lArr nin l6i gi ir G2? Bdn {y < phin
inh> gi df,y ? 'tdi <hu> gi urir nguoi ta phii gi6o dgc, udn nin.
fdi dAo dic nhin quanh, so c6 ngudi di ddn. Khdng ai
ci. Ttti vQi nep viro'g6c dIu to trroc n{t. 'frong khi do tidn;
Biy Cinh vong ra:
- H6m y ra riy, chra duo. c bdn ti6ng dbng hb dI
giy chuyen v&i thing Ssu. Klt0ng duor:. Tay nay cor bO
budrrrg binh, yd kf lu{t, v6.t6 chuc qud. Thlng Son hbng tuc
d:ii sao rlugc khi y lim tr<ii biio n6 : r PlrAn cong tic hi ?
'fhfr truimg cfra clui mdi cd quyEn I ) Y tuijmg thiQt lir anh
bio y ra sudi ciu ci n6n khoai d&.
._ Coi viy mir sau d6 r6i y cfrng ra riy- ch4t co trdi.
Tr.r ii v{t cho ciing bi6t thin lirn !
tliiy Cinh cuoi :
Con chuytln lxrn G2 ra lAm sao anh Ba ? IISm nav
-
trii di cdng L'ic trOn C.ll0 chua nghe. Rlc r6i gi bin G.2
h[, anh't
Anh bi6t con Duyen b€n G2 ch& ?
- A, e ! Con nh6 chiru cria anh 'fAm bdn Cuc,l inh
-
ruoc ttr Snig0n viro df,v g&i hoc cuu thuong hbi ruiiri ngoai
rftr cho gi ! lifr sioh Gia Long ! Con nh6 hfip ddn thiqt rna !
Chic y <r1u4t D c()!r l)uveln....
- l)ring ! .'rfrrn ognh vign co mdy h0rn dti <quirt > tua
lb tai hdt. ! Quin lj' G2 brit girp 1' voi con l)uy€n, hai ehu vi
-261-
tfit d6n, triin sinh hoat tdi thu biy nim t&m tlnh & trqi bgnh
ct-ri bt.r rnui lnAn rl& i
]lai hdi tr€n tran t6i rin ra. Eiu tdi nghe lio dio. Cai
tirlnS qurin I,f thdm lrtrt, dirt dibu c6 tinh hai tdi vir Duy€n'
'l'oi tluu r'<) ti. Nguui tliru co loai nguoi vd li6rn si ddn thd
klrr)rrg iriit nira.
'I'idng cuoi cira Iliy Cinh vong din cAng Ilim tdi mu6n
ni; dorn .lonr tn[t. Anh ta xac tlinh:
'l'iri ra Birug drinh gia vb bin chdt giai cdp c6 sai
-
tllrr. Ron do IA v:iy rn;t ! Huo tluc srtv dbi, be r4c, dring didm,
<Irinr o ciia xi hQi rld quric, tao nin hAng n8[ tri th[rc cfia
chtnq irrr ddn chi lu tluv lu:tt tit nhi6n cira bien chung
plrap tirbi.
cii luong. Cdn
- Vrr thu hai ln l,irt rlii Siigdn nghe
rni_r' vu klric nfr'a. 'l'[c plrong cria y cflng chuorrg l[m. fu
cuo tu d.ri, khotii noi ti6ng 'l'iiy, sira lung nguoi niry, ngutri
rro rrlru cai drli cu bio ki rndio. 'tdi c6 birn vcri ding riy rbi...
anh tlai Cir cilng rli)ng f la chrnrg anh ta & bgnh vien vb,
<lua anh ta ldn 1{):-l r:ho lao d<)rrg sin xudt it liu rbi sd tlnh.
Diu sAo, anh ta clng co tnt)t ttttv vdn hi6u bi6t, giac ngQ
t:uch marrg I triirn khdng cltitirt trtt'crc driy. IlIiIIh chirr klro udn
rriin, giao dr.rc thi cdng xAi rltr<.rc. kh0ng d6n n6i ttao. i);irr t;dtt
hirv cu kicn nhAn theo ddi, tdi nghi auh chris clrrg di)rrg y
r cti 1,ri...
Nglre qua nhil'trg cAu noi do, tdi thiy di6ng ngr:roi ltjn.
ilorg kht-urg nguo'i ta cir thb dr.rrrg dung ttltfrn{ cai ltctt, t:.i
rrltuc, ntrii'ng klruy0t dielrn vt) li dd gnn clro tt)i. (lri t:lrtr"'irr
trgoiri ray, Scn dii vii bao ciro voi liarr chi lruy thii uirt.r'/ I.ci
ir t0i trr cao tr; dai A ? ^'iguverr do li) trlru vriy a ?
Il'ii tlin chuy.-tt iliirt sirrlt lroat tiii tiiri lri-v, l.it rli'n
-w2-
ilm.t0nr ttnb mti mfin v{ri r}uy0u & tqi bQnh, bi quin lJ
btt g{p ? T6r uru6n dhgy mOt mecb ddn b|nh hoi ten
vi-dn <lE
quin ly cho'ra lE. uc kh6ng chlu duoc.
.Bio cio" ngudi ta ctng dii bAo clo rbi- Cei he thdng
kiEm soat, b&o cdo cia ho duo. c gitrug ra chung quanh t6i
theo chiEu hu<rng d6,'thi tdi cd gfng diy dqa gi di nfra cfing
IA vd ich.
TOi bdt lrc rbi. KhOng cbn cdch phin ung nio khdc
hon li tu nhi6n dd cho hai dong nuac mit tu tu ldn xu6ng
mfr, xudng rnidng. Srr lrv sinh vi dong gop cdng suc cua tr)i
vdo cdri gqi lri circh rnang, danh d6i duoc uhirng ali6u nhu thd
ddy. Bao nhieu cd ging, nlrdn nhqc cfra tdi gio chi lir cOng
.cia di trAng xe ci.t.
T6i dung tr;a lirng vdo g6c diu r{t liu, khdng bubn
budc vdo nhir. fiuh cd tOi duqc nghe nbfrng rliEu mA
nguoi ta d6 gcn cho cflng nhu thAi d0 vn cach ddi xfr, quy€t
<tinb sd ph{n vb tfii, giup eho tdi th€m sing m[t.
TOi mu6n ch{t vdn, rnu6n h6i cno ra l€ nhirng su kidn
dung rtung, mu(!n ming ho rnXy cdu moi hi dtoc n6i bgc
tuc cfia tdi, nhung tiri nhrin ra rXng t{t ci tlEu vo ich'
'frong vit:c tdi va l)uvin, toi khdng phfi ntr4n la loi co
cim tinh, co <tE J diin Du1'0n. Cd l€ Duv€n ddn voi tdi cdug
vriy. Niu tinh trang giin gfii d6 k€o dni' tl6n ngdl" nio do ct-r
ttrb s€ tiln rltn tinlr yiu. Chuydn d6 Id chuyQn sau niry voi
ulifi'ng di6rr kidn thurin ti€n. nhrng bey gid thi chua.
Chung tdi chua hb co mQt cfr chi nlo thi6u dung dfn,
IA dO, r-rr<-rt <1ufi sg quen biit, bqn be. Vi du cho t6i.vA Du't'rin
.c6 y€u nhau di nfra cilng diu phii lir rnOt troirg tQi, mfit diEu
phi lj, mQt cAi gi quAi g&" lg lung. 'frong ctridn khu nguui
,!a kh6ng ctrdp nhirl tinh Y0tr sau ?
'
-263-
Hudng hb, t0i vA Duydn chra c6 gi hgt. Thd mA ngudi
ta vfin nh6n x6t du-o. c, quy chgp cho cdi bin chdt hdn hq theo
quy lu{t cria ho.
Nguoi ta dE dAnh gi{ t6i nhu thd d6, di nghi ngri theo
ddi tdi thi phin ring cria t6i bdt cu dudi hinh thuc n:io cfing
dEu kh6ng c6 nghia gt voi ho.
Euo. c ! Ngucri ta dam nghi, dAm kdt lu{n nhu th6 thi
d6 la -Ot srl ling nhqc, mQt su thich thric. N6.cdn lA su
migt thi xdc xuo. c vA vd ly ddi vo.i tdi. T6i libu rbi. T6i bi
dbn vio budc ducrng ctng rbi. ChiCc ld xo nen guA chirt, n6
sd bdt ra. Tdi chdp nh{n loi thach d6 do.
Ndu tdi bidt tru<rc rlng, su hy sintr crja tdi chi toin g{t
hii duoc nhfrng kdt qu{ thd ndy flri t6i dI ctr{p }rhrin sr3
thich thuc tu' mdy nIm trudc nira kia.
BAy gicr... bdy gio gi&a rung giA mdnh m6ng kh6ng
guen l6i, quen dudng, tu c6 v6 thAn, chung quanh toan
nhfrng kA d6i dlu voi minh. TOi lam thd niro ddy ? Toi con
bi6t ldm th6 ndo !
Tdi th& ddi. Trong mQt thodng t6i th{y ldng minh diu
lai. Ednh rfing t6i ti66 16 ln dI phi di nhfrng ngdy v6 ich vi
sF hy sinh nghiclr thuuug, v6 l6i nhung no giup toi dr.rn.q lqi
rnQt quan ni6rn dung dfn vi rd rirng vE l1r iur]ng cing n,ru ./
hunng ddu tranh trong tuong lai.
Hdt rbi ! HoAn toirr hdt sqch rbi. Chut long tin trong su
budng tr6i, chrit hy vgng gi&a ldng lAu nav mong manl ul_ru
chi6c li ving cudi ctrng cfra rung. t"bu vua rqng xudng. Bring
chi cdn thdn ciy tro troi.
Tdi de vuqt qu6 mric bh6n ihuOng rbi dO. Chring ta
ktftng con IA bgu n&a, chi la tu ddy thdi. Vi sao, cic
uguoi dE 16 riii.
c rrm nnf,r
H o A . EA NG
-t970-
*P1$<4
oY'
PHAN BA
CHI.IONG TAM.
ra vdi c{p rnit xoi rn6i, lanh lirng klrinh khinh trdrig tlruc
t6m khong chiu ducyc.
C6 !E nhcr vAo su xAc dinh trong lai dut kho6t cho
chinh cuQc dcri rninh luc ndy vd cai chdt ngudi cira tdi scing
ddy ndn tdi ngang nhi6n nhin thfrng vdo m{t t3iy CAnh, tirm
tim cucri, binh thin nhu khdng vi€c gi xiy ra :
Chio mdy anh t 0 b€nh vi6n, anh ern ho dua vb.
chung ndo thi vb cliung d6, tdi lAm sao dArn cii hg.
Ba Bi6u dung ddy, b5t tay & bac thbm :
- Anh nay kh6e nhiEu rbi chd ?
vui - Cfing cld I Cirn o'n anh ! Mdy anh & nhA cfing mqnh'
?
-TrimThucrng th6i !
Chi chdo tiri b5ng cAu n6i :
-- Coi b0 anh xanh nhiiiu. Nhung chua thdm gl tlAu t
Sdt rdt no moi thfr anh mdt chut v{y mir'! Anh con phii
s6t trorr.q ndm nay chu.ng rnuoi lhn nhu vfly nira urdi duoc
ggi lh dong gop rlhy dtr cho nui rung.
Ba Bi6u bio t6i :
'Cna
- Anh dgp db di, ngbi .riing nuoc chcri anh. r...
ThiQt hbm nay r:Crng vidc bb bOn quA ndn anh cli nXm bQnh
viin c6, nfra thAng ma tui nAy khdng sao . di thdm anh
dugc. Kb cfrng td !
- Mdy anh b{n r6n cdng vi€c mA !
- Arrh li6y nd I Hinh nhu minh con ba g6i kgo dfu
phQng hi anir Biy ?
Edn bAy gid Biy Cinh mdi rn& mi6ng :
--1 C6 ! Trong lon guy-g6 d6 !
chir cinh v0 di b8n vAi con giQc, d8'c6 chit ruoi biji dtrdng
anh l{irng voi chn !
l'oi gac bbng quin ao l6n k6, nhdch mep crrdi rndt minh.
Chu choa ! Thuc le tfr td bi6t bao nhiiu | \guoi ta quiin tarn
ddn suc kh6e tdi uhibrinhu va)'u ? Ndu toi klrong duoc nghe
uhtng liri noi ban ndv co 16 tOi cirn dr)ng.r'ii cirrr crn'Ihri
trurlng r:rra toi rihidtr liirn. Nhrrrrg hliv giir. ndu tr)i rltr,rr- phep,
ndu 6'v:)r.' tir,ir lr:-rrg biull thucrrrg tlii:(]i sE;;it,, i..'r ;1,,,.
crru ihel ki6u n:iy :
"- 'fh6r. lniiv -ba nr)i ! lliiv cha rli)ng l,ich qir-i hrrir
tai tft l,irig,-iri nhiiir. i,iiUc lirn I Con piruc r:rri.v cira iii,;;
[.ii.-,i tit)i Lharr, lrl-'-a rncri rldn ltri toi. Iir: tlc;rg kich ir.trcc
m{t tninh, rriinh I'hir;g b;Ct dong kich truo'c ir.:.il lri'r, rlirii nrinLr
ng,'. :;tinir dir vc cir r,i liinh ph;ii cbui (( kich v6'i he t:r,i,
rem, Ifa c6 ehoi phei choi cho gidi, choi mOt cich +h& doan
ndu kh6ng cuQc d}i V6 mac nga/.
B&i d6ng kich trOn sin khiu thi d-d dong kioh ngeai
dli khd g6p bQi. Trdn srin khiu didn vi6n khing lAm
tr6n vai trrb cfia rnir:I,. bdl qrri chi bi khAn ;i'; chOirri" 'a o.
ctrrrg l6rn la (ludi :rudng. Ngrrtrc lar. rr;iuat tloi. ileng lnlir vai
tro nguv hiFrn. hdr-r qu6 ciia n,i sd ia r.ai rbtii
(lhd:- trlt,i:.r lct:::. lr"r. '11 1,li jr1, rr" ,;h:ri lrL.'i -.:'. ;'. ;u1
vi ui :inr ddng tru"oc <bi vbn vA rhin tinh bts ngoli. Hon
thdnD'a, tSi c6n phii bi0t hdn bidt phqc 1r)ngvl dLcao. biCt
nBoan ngo/rr fru'&c rngi ngu'c"i. kh6ng c5 quy'dn nghe bi6t mdt
tr* c&a vin dE, kb cri vAn db quan tronp nhdt ld sg th/ch
thuc. migt thi vO 19 ni hq ddguyaldinh ii,ia ho vA t6i-
Tri,ril $ddt brrs; rrdrrg tri, ic)i rrri dcrg irr, r ::'li'c srr,
riring liiih ;lirt r:ri:h hio hr.i'nf. vul v6. c6i m6' !r)i rl:i kli
chuyQn SAridn mQt cAch say rrrc vE nhLlng tai r-i,r, ':ai hdn.
-274-
bhn thiu nbiit cia gia dlnh ho Ng6. Tiri cd tinh khai thAc
mOt cdch trid' iii:, rhr.rrr nriiri d{m muiii vao db rlil xi vA,
mAt sht thArn f0. 'I'rt,ng :o nhiing cii ma tdi biet r{t n:o' h6.
Khong ctr? gra riitrl, ht Ngd br toj xi v6, mat sAt mir
con ci cai girri lri tiritc S.riqirn, cd ciri xd hQi mibn Narn.
Ngutri ;rglre tirtingl clrilng rlr lii nrot ddng rac thdi om, mQt
c5n nhir trruc rrat '.:lti tir nrr-.rt irdn tay xrl rlhg cfing dti lam'
no db ip xtriirtg.
Tdi cfing dii trip lai rnQt c.ach hAo hrlrng vb nhirng dfr
lii€n tu',6;-r llrrvi;n ,, l.ao thidrr lao dia r, t'ira lttrr'0.tt fi.l' vi6n
Chiiir '.f bir,rl.. lli l'hc trrr'<-vc clAv di .' l.;t'r.tr ii':ri iir , lai I].r
lliilu, BdLy Cinh, Tarn Chi, goi do lA phin u'nq '''rt-'h rlrang,
cao trao dang ldn cita cuQc cAch mang giii phong mibn Narn.
cfr toa cira toi kho6i vd tA. Hi he phbng mfii,
DT rr'it1',
no bqng vi clrtryen vd cilng vi mrrd'i lirn rnidng kgo diu
phfing cQng vtri ba iirn nucvc sdi dhy u pha sqclt mQt g6i trd
Illao to tb trcj. Idi nghi bung, c6 l€ sau bu6i n6i chuyQn
d€m nay nguo'i ta sE bit dhu chul'6n huo'ng dAnh gia teti
trdn mOt cin birn khac cfrng nerr.
Chfrng nh[i'ng v{y, t6i cdn ducrc lcvi to vl su6t bubi
uting trd, Lht)ng chi mQt minh t6i n6i mA ci ba Ong
Ban chi huy I3-2 cirng noi. Noi vb nhirng chuydn mir tOi chua
hb bi€t, muti:r bidt, chn bi6t thet nhiEu'
Ba Ui6u thl kb chuydn cho tdi nghe vb chd dO v6 srin
chu-vdn chinlr, chinh quy hoa, buo'c vao con dudng xd hOi
chfi nghia miilu li[c, dtri rdng cira b6 <tdi rnibn Nam' Biy
Cinh cai thing cha dAng ghe t tl6 - ciug cu'tri hi ha kE
-
chuydn dirn cinh tlanh dai diern Gia Ni Dqi trong Uy HQi
Qudc T6 lot xudng hb Hoan Kicrn va dtrcrng I6i diet dao cira
Ding tqi mibn Bic. Con TAm Chi lgi kb mQt sd chuy$n vui'
-ztJ-
giai thoai vb Ebng virn De con cita Thi6u tucrng Eiing v[n
C6ng, vii.Triin tlii Ui vA nhdn xet cira UAc Hb vF can b0 tdi
chAnh < Ndm Eo >.
K€t qui, tldn rnOt gicr khuya, tai vdn phong Ean Chi
huy B-2, chring tdi hdy con thtrc, cud'i vang.
*
Tdi xudng tAu tai cXn ctr tip kdt Xu1'0n lltrc - Ba lli6u
t<6 tai. Sau ba DgAy say solrg, 6i mira ttvi ruAt xanh, niitn li
bi bir com b6 chao & girt'a san tiu trting tro'n, nitng db lira.
'fhiit bAy gitr nhcr lai cfinh do tdi con on toi xuo'ng sdng'
Nlinh nghe n6i dLrcrc di tdu Lidn Xd, rninh tu6'ng phen
nav phd phdn l5rn. Dtrcri tArr chirc dir tien nqlii nrdi ngtrui
clbu co giuong rtXm, co buiing 5n' bubrrg lirrn, ch5 giii tri
nhu theo loi khu fiy cho bi€t. Ai de, bucrc x'drrg t)u:ili rninh
rqng roi tay chAn, tau rQng thidt nhurlg tr6ng trcrn, tr.ti nav
dan dhu ra pircri nXng lldn bootrg. Co ld tau ch& heo cttn rnat,
cirn strcrng lton nhibtr.
Ila ngay pho'i nirrrg trdn tr'ru, klrdng c6 chiit nu'6c itb
tirm rfra, stic uriing, ui nir',, .lua ndo cdng hdi niru cho. 'l'iitr
rtu'ng Iai tai .rdi l-ri6n Siinr Sc,n. lfrong bd', cltco slte lhtrvirn
ra ruJc.'fui niy tltrlc trang lli lai quAn piruc, toiirr lialii niau
cu't ngrra. 'l'iim rfra, iin udn.; nghi ngoi rluo-t: m<)t tldnr, s:ing
ugtiy san lri dtroc Id rh ctr,jc lrr) r'b Ilitttr)i. Di llr) nrir, rli trerr
tlui)ni; tliirrg trlttra rrriiv tritttr cliy sti libtr, itnh tlu hibtr tirrh
cinh no m sao'/
(Ju0n, chrra nri atrh nglte dibu niy, tui nitv rr f]iirr vio
do't tirp l<dt soir nhiit IIua d<ing ngoii llirc lanh liinlr i;hrrrrg,
da.r-r rrlrtr 6'){arn bir n inh. Tirnhr-l tui lcrrr, brif i;iir rrrcli ic€u tilt!
ndo la <lauh teo dair, ,t lirrrh uhu clt thit o:l da).
-n6-
Ridug tij,
tdi c6 sfin do lanh do nhA tdidan cho tfr trudc,
md do lanh d6i vcri rni6n Bic chi in nlrfim gi hit. l'rucrc kia,
Eiug chi thi cho bidt chuydu tap k6t nay ra ts6c, nh&m vdo mira
dong l4nh l6m"
fdt cicAn b6chi6n si phiri chtrhn bi may db phdng lgnh.
Nhung, hhu htit anh em c:rn lrir lrim gi co tibn, co phtrong
ti€n nrav sirn '? Du cho c6 g(rp gia dinh kip di n['a, thi
gio k€! lrdn dit, c6 tiEn c6 phucrng ti6n cirng vo ich.
: CAi ddrn tlhu tidu ra ddn nribn I]5c, ngfi & bdi bi6n
Shrn Son lanlr sao lA l4nh. Toi mdc mdt luc ba bd db chbng
len th0m cai6o lanh, .khz"rn riin trirrn diiu, tlirp phia ngorii
tdm dfp bing ni rn6ng, thdm ciri rnirng vii n['a cho', cudn
lron nhu con cudn chi€u vAy rnA vAn lanlt nhu c6t da,
khirng trii ndo ngfi ducrc. Nliiy anh em lihAc ch8ng hnn gi.
Tui ndy dAnh lui cui bo tkiy, di b6 trorn hang rao nguoi
ta dE tlrit htv cho drn.
Qua ngAy horn sau dudt phAt ao trdn thfi dbn gon
mdi d8.
Ecrn vi tui ndv sau khi ddn HAnOi. theo bidn chd nrcri,
gh€p vAo Su tloan 338. Thang 3 ndrn 1955, tdt c6L U0 <ldri ct)n
lAi & Cir mau tAp k6t ra dcvt sau cirng thi coi nhu Narn IIQ
cira minlr co 2 su dodn 338 vri 330. Sr doin 338 do anh lla
Td Ky IArn su tru&ng kidm chanh f,y. Ct)n s,' doan 330 do
anh Biy C6ng lirrn su tru&ng.
KE ra anh em Nam b0 cira minh ra Biic chi l6m,
rlrroc diing bAo mibn Il[c kintr nb l6m I u Anh r16i rniEn
Narn r rnA ! Cho ue'n chuven kh6 khln, rfic rijr, giao cho anh
< dr)i rnidn Nam ri lA xong ngay. Ndm 1956, tlong dot cAi
cAch rufing ddt, vung ThanJr tl6a ld vr\ng kh6 qrlrht ilQng
nlrit Bou dla chfi phin dr)ng cdu k'6t vOi tr;i giiu difp
.\- -
Phip dD lai vA tgi Thi€n chria giAo hdm doa dbng bio,
ngdn khOng cho dbrrg bAo hdi hop, hec tap chinh slich
ruQng ddt. Cnn b0 t4i itia phrcrng thi bi bon chring rnua
ghuQc. Sd nAo chring hhdng mua chudc thi chuug tb chuc
arn set, thfi tieu.
E{c bi€t hcrn nfra Id chring cdn tb chuc hqr nhuc
vA bdu xdu Ding, cin bQ bXng cach vu l<hdng, Arn rnlru
dua cAn bQ rninh vdo trdng nhirng vg quau ire naru n&
bdt hcrp phep, hfl. h6a dri thri !
Khdng bi6t mdy dcrn vi .tia phuong mibn Btc
dugc dua toi cdng tAc van dQng, tuy€n truybn quhn
chung ra sao, mhn dn th€ nAo, rnd cudi ctrng Su 33g cria
tui nAy duoc IQnh ddn do gdp rut. TOi nho hdm truoc khi
di, Vd dqi tuong ddn th5m, di thOng can bd chi6n si vb nh&ng
kh6 khin, sai lhm trong cdng tAc ruQng ddt cfia m6t sd cAn
bQ dla phuong. Dbng thcri thn{prn[t T. tI. Eing vA chtnh
phri th{m h6i anh em, dQng vidn tinh c.Am, tu tu&ng cAn
b0 chi6n si. Vd dai tudng cfrng chuybn lai cira tsac. gfri tt6n
anh em b0 dQi mibn Nam ld IlAc tin tu&ng rHng anh em
b0 dQi mlbn Narn gifr viing trr.rybn thdng ctra rnibn Nam
< thAnh dbng Tb Qudc r. Vi6c gi kh6 khdn ddn dAu di nfra,
ggi ddn b0 dQi miin Nam ld xong ngay.
Anh em phdr kh/ri hdt su,c. Mri thrit, bon nAr. tcri Thanh
Hda chir trtrcrng ch,nh tri rltriin srt di d6i. Tui n:io fr tlia plrrrong
lang chdng li tui:rirl'di)1r hdt, d{p cho sqic nriru rn[i, rnAu
rnbur, lhn lhn derp h{t. Rfi dr.;i rrribn Narn, cai gi t:ho.rlitpJ6u
thi thi€n ha phii nb rn{t. chi co thxng nao u6ng tir,r6c liEu
rncvi dhm choc.
ll'rong drrt t:Irirrlr- huiin cii cficlr rur',1g (l:it tl}phong qu&n
hirr tn,il quin, t1u rr,r-,' ll,i; hr.,: urQt th;rqg, ki6rg tli6o tung
-278 -
ngu&i. l\tinh phdi td khb minh. Hdt td khb nrinh thi td kha
rrguoi'khdc. Phat giac l6i lhm cria minh, tu ph€, nhAn tQi
hudc t{p thE rbi t{p thb phO th€m. Khi nao tAp ttrb nhdn
xdt lA rntnh d[ hodn toAn l6t xdc, thAnh khhn tuyQt dtii
rudi tlr6i. NCu chua, phii ngbi cho t{p 'th6 <,cli[u >.
Phit giAc tQi 6c cira minh iong chua t{fi. l{inh con
phii phnt gi6c tdi ac, l6i lhm cfia dbng dQi, dbng chi rninh,'
cdp chi huy.cfra minh, cfi nhirng ngudi ban ma minh quen
bi6t dt khdng & chung vcri rninh, cho dCn cfr bd con dong
hg xa cfia minh cdn & lai rnibrr Narn.
That ld vui vE cho chu vi nio bi bin bd t6, phdt
giAc. Nhibu trrr,.r'ng hgp vui l5m anh q ! C6 tay d6, y tu
ki6m vA t{p thb ki6m y rbi tu tuhn 16 truoc nhrrng tuhn
16 sau, ding fry don vi nh{n duo-c rnQt buc thu cfia rnQt
chu vi & xa g&i vb phdt gi6c y, tii cAo y hbi con & mibn
Narn .c6 mQt lhn nfra ddm d6ng qudn nhA ddng bAo, Ien chui
v6 nrtng con gii chir nhA. Ding iry tloc lai hb so chinh
hudn cfia y thdy khtlng c6 khoi.n d6, thd ld lqi ki6rn thio
l?i, nh{n xet lgi. Cho ndn tuy lt4n tlinh rnOt th6ng, nhung
cAi vg clrinh hudn phong quirn hirn lln cl6 keo ddi ddn ci
ndm. I)o'u v! nAo c[rrg vAy.
(l; nhibu tav khein t6 rne. Trong lt'rc hhu lrdt moi ngrriri
dbu ni ngai, giiiu gidm bot khi tr.r tii crio, nh{n xiil. ',ii,rir
trutvc ding thi mriv tay d<i, trt rninh dirt diiiu ra tltritn : lrtirri
tQi 6c dir dXn, nh&ng chuyQn dQng trtri mA xu liiv r lrtlrt
IAm bao gio. Xu lfiy cflng t6 vA hdi hAn, kir6c l6c thanh
khhn trurvc ding, y nhu thi.rt vAy. Nhibu anh etn sdng chung
vbi xil liy trAng ihuc n6rn, bi'dt rd xu lfly tu a tfi z cing
phii ngirn to te, xu lir5' lihirng.
tu&ng
Ai ngr-r' cai sr,r d{t dibu tQi ac th6. mi ril l[1' dugo
-279 -
ddng db cao, ndi tliBn hinh tdt cho toAn quAn, hoc tAp vb
thAi dO thdnh khhn, gi{c ngi.r Ding cao d0. Anh bi6t kht)ng,
chlnh vt ch6 d6, xu lfiy dang ld quhn clrting ngoAi tlrilg, -
ngay trong dot chinh hudn, xu liiy du.cvc Trung llcrng i)Ang
cho phdp kdt nap Eing chinh thuc, kh6i qua giai tlotln dg
bi 6 thdng tl6n 9 thang.
NgoAi ra truOc d{y y lA trung dQi pho tuc quAn hArn
ngang cdp vdi thuong si. VAy mir xir lffy dirc cdch droc
EA"t db bat Thidu riy dai il(ri ph6 ngang xlrong. 'fuc nhiy
l6n hai cdp.
Nhibu l5m, trong cAi dcrt chinh hudn ph6ng tay cli
cAch ruQng d?it thi6t gian nan nhtr sdng di ch€t lqi, bhm
dAp, bb minh nhung cfing vui bqt mqng.
KE ra, bO dQi mibn Nam minh sudt I nirn khdng chi6n
quen theo l6i s6ng du kich, tu do, ludm thuom quen thAn'
Ddn chung ra BXc, ghep minh vio dcri sdng chinh quy h6a,
nign aAi h6a theo kf luat thep; cai gi cflng co rlibu ii'h' DiEu
linh nQi vg, dibu linh qudn y, tliEu linh quAn trtrt-rng' dibu
linh dfr thu. t'lgay nhu tui nAy, dir gi cing lir chn b0 TiEy
doin thd mi cfrng hoc l4i quAn sq ccr bin.
Triri mua, nfng b6 cha v{y me g{p bira t{p chel b6
tAc chi€n, thi biit hb can b0 chi6n si gi cfing plrii chay' Dang
sdt cfrng phii chay. Th& khdng ra hcri cfing phrii ch4y' Ddn
n6i nhibu chu vi ngI lXn ra chdt vi cim n&ng t4i bdi t$p.
Nhung chung nio chdt h51' hay, chua clt6t thi ldm gi clugc
phep ngbi nghi.
b'doanh trqi thi phrii ludn ki6m tra quAn. phong quA+,
lj.. Ann bidt hhdng ! Nhirng ngiry chrie nhdt' chi lA tgi nAy
& cdch Hd.nOi t16n mutvi rndy ciry sd, harn l5m, harn tli Hi
Ngi l6rn. Trucrc khi xudt trgi, giay phii dnnh th{t bdnp
'- 280
-
(luhn 60 phdi sgch sd, th8ng ndp, chiing chqc. Ehu phii chii
k! lr&ng, gon gAng.
Vfly md khi ra c6ng, trtng mqng phli xdp hAng nhu
di6n binh, lln luot tl6n dung soi minh vdo tru&c tdrn ki6ng
bu tb 6ha & nhd vQ binh dB tu kibm soAt lai lhn nfra, sfra
lai th6t lung, lau lqi m{t, phfii lai gidy. Rbi con phii tlung
trudc- m{t vQ binh cho vQ binh ki8m soAt .lqi.
MQt sqi t6c loa xda tru&c trdn hi ? A lC, di vdo trai I
d nhA, mdt phep. Ao quhn xtrng xinh hi ? Cfing di vio.
Thit lung xQ mOt chirt hi ? Cfing di vd !
Vb chd d0 thi phAn bi6t rd rdng 16rrr. Linh ra linh. Quan
ra quan. Chi6n si ra chi6n si. Chd d0 cin bQ cfing phAn
ra ba loai : so cdp, trung cdp, cao cdp. Scr cdp tu ha si quan'
dCn 'I'rung uy. 'frung cdp tir Thucrng uy ddn Trung tA. Cao
r.'irr tit Thuo'ng tA tr& l€n. I-ucrng b6ng cfing nhu dn u6ng, su
tl5i ngO cfra Ding dua vio d6.
Chi6n si vcyi cAn b0 so cdp lop duoi, tuc ha si quan
,rri iin chd d0 dai t6o, khhu phhn siu hAo. Si quan ttri tru'ng
tAo loai 1, loai 2 I Khhu phhn tirtn lrio, mQt tlbug hai hrio.
'I'iFu tdo chi lA si quan cao cdp moi duo. c hu&ng. Con
d{c tAo, tuc ch5 dd dic' bi6t chi dAnh cho fiy'vidn Trung
Uong Ding, Vo tlai tuong, BAc }lb th6i.
Luong cao nhdt mi6n BEc ch? co luong bO dQi. Nhu
t6i, hbi con ngoai 6y, cdp bic dai uy cfing hon rnQt tr5rn
[a mucri dbng. Tri thuc hA ? Hang kd bgt, k] su mdi ra
lruong thi 58. Ilic sT mdi ra tru'ong cfing 58. Sau lln lhn
ldng l€n theo thArn nien, chuc vu: Kidrn clOn 80 dbng dfl d6
con :n{t rbi.
Crln irqng bet lA luong cO giAo, thhy giao c{p rnQt,
ciip hgi,. c{p ira C{;r rnQt lA ti6u hgc tu lcrp iuQt d{n lcp bein.
-281-
Cdp hai cdp ba lA Trung hgc. Tt I6p ndm d6n l0p bAy thuQc
cdp hai. Lcrp tAm d6n lgp mtrcri cdp ba. Lop mucri ngang vdi
Tf tdi toin phhn tron$ ndy do.
NgoAi d6, cdp m6t, cdp hai, ciip ba tlFu gor lA cO
giAo, thhy giAo. Chi cti dai htlc rncri rlrrcrc goi lir gi6o sr'
e
I-ucrng cd gido thiy gino dOc thiin m<ri ra lo, khoin hai
muoi trim dbng, oho ddn hon ba chgc. Kb ra ciing vua
du tibn dn ccrtn.
A quen, phii.liF lao c6ng rrira ch&. Tuc loai cu-li
trong
nr\v d6 mir. 'fiEn cong rn6i ngay tarn hAo ddu nrOr dbng ha'
hao, tiry theo cdng viQc n{ng hay nhe. Chi co ltrong tho
chuvOn rttCrn trong xi nghiip, t$c bigt dAnh cho c6ng nl-rAn
md moi cao th'lii.
Buoc vAo kidn thi6t mibn []6c xE hdi cltir nglria, vdn
db sinh hoat l<inh t6 nhA nudc cirng butrc viro chd d0 n-rdu
dich qudc doanh, do nhir nuoc phin phii! vt\ hii5tn soat. Nong
nghidp mibn llXc titln lerr Fio'p tac x[.
Dibu. niry tdi khdng n6i chic anh cfrng rd lA & giai
doan giii phong tlAn tQc, tuc ch{ng tlud'ng rliiu cua chd dt-r
Cr)rrg l{oa nhirn ddn, muc ti6u giii phOng,tt'anh thi dQc l{p.
6' giai tloan nAy c5n bin cfia chAnh sAch kinh td mQt
nu'o'c nr)ng nglrrr;-r lac h{u la vdn db cii c6ch rur)ng ddt, san
biirrg tuong dfit, tich thu, trtrrrg thu cira ilia chit, phu nr)rrg
chia cho bin cd trrrng nr)ug lop droi vA tltuc lriQn giirn
tdr. Nhrng butrc qua ch{ug tlru hai, tri'c.dI dQc I{p, chinh
quybn thuc)c vb tl clo EAng lHnh tlao thi kinh t6 nt)ng nghidp
phii bu&c sar)g hinh thuc l<l#c, tut: tliii ti0u quf i)n ttr hfru
ruQng ddt. Tdt cii ludng ddt phii t{p trung vAo Hcrp tAc nd
cdp thdp ho{c HcrP tac xfr cdP cao.
Nhirng ruQng di chia trutrc ddy gid t{p trurrg vrio Hgp
-282-
t6c xit do Driug iry dia phuo'ng lf,nh dno vA quin lf. Mei
ngrlui dEu tr& thAnh xii vi6n. Tiit ci mr.ri xd vidn ducrc tb
chirc vdo cAc dQi sin xuiit. Ai r:o di la\rn thi rlrro.c chdm
cong. Ai lAm nhi6u tlrrryc t:hiirn ct)ug nrlir''rr. Ai lih0ng lAm
thi khdng c6 c<)rrg niro irit. Cudi rnr.ra thu lroach, dring fiy
dia phuong qui"rn lf sti hoa rnAu thu rlrro.c, tlil ra tir 1[ itdn
ba chuc plrhu tr'5rn dong thud nong nghiQp cho nhi uucrc.
Scj con lai duryc quy ra tiEu. mOt phin d6 tru nhfi.ng chi
phi' l<hhc nhtr rnua may rn6c, dqng cu, phAn b6n v. v... Sau
hCt, con lai bao nhidu, theo bing clrifrn cCrng chia dFtr ra.
Ai larn nltiilu rlur.yc chia nhibu, ai lirur it drrtrc chia it. Ai
khong lrirrr klrdng duo'c clria gi cfr.
Iiti-r' niiru nar', vi nhu chu chiin tranh rniE'n Narn qu6
ldn, ding ta lai nghdo rrOn rlb ra nhic'rm vu thirt ltrng budc
br.rng << nhiu in nliiu rnic > rn6i nguoi lrirn vidc biing hai,
bring ba, 116 giii ph6ng rnibn Nam, brio vd rnibn llic, HXng
nhru, nr6i hop tric xii phii ban th6c th0m cho nlrii ntr<yc
rldn rnuc t6i tla rlb liil' th6c xav ra gao, chuyOn vi\o Narn
nirt)i bd dr)i lro;i: b,{n ra nuoc ngcAi db liiv ngoai t6'xii
vao nhirng clri ptri clu tlriit lihfrc nhtr c6ng tlrc ir ngoai qu6c,
nhAp cing nhilnq b6a phhrn ciin thidt, cOng tdc tinh bAo,
quan brio, kinh phi chidn tranh rqiiln l.{am r'.v...
Vi vdy, anh t,iin{ r.ir, (Lit rnibn l}Hr- IA tlfit xi(u, l{y
mb nuoc mit rno'i co tlrtl dhi lhdnh ctynr, (-]ri hhi thi6n
trOl
tai, mfit. mira khOng <lbi dtrcrc gi ci. 'trung binh, rn6i n5m dtr
lam ddn ba rnia, diit khirng duoc nghi ngcri, ngrrcri ghn nbu
kheing ngir, heo ciry ttrav tritu, tat nrr6c nhb c6, bdn phAu
xarrlr, plrin urAu, phdn hna hoc ilir thr.'r, m6i gia dinh mibn
BEc chi co thb tlii irn trong satr thirng, Sdu thAng con lai phrii
dQn ngd, klroai s[n. []Ay gicr, thi dua brin th$c clro nhd nu<rc
S g+u di nhi€n phii sgt gfp dOi. 'I'ha1, r'i siru thAng iru
_ 28:" _
g+o, thl
sari thAng 5n.d6n ngo, khoai, sln hay rau rnudng.
SAU thang kia phtii dn chAo, 6n rrgO, 6n s6u hay rau chrn
hcri.
Dbng bic ta ngoAi dy hy sinh nhu 1116 d6. KhA crFc
niru thd do, Chinh vi v{y ta phii gii ph6rrg }{idn Nanr, phfi
hy sinh cho mibn B[c danh guc M] Didhr thcing nh{r d{t
Rlr('C.
Antr ng;hl th€ rriro ? Eung ddy chit? Nhift clinh BAng vO
ctng chi co Bing mdi lBnh dao nbi cuQc clrl€n ddu
sirng sudt,
giSt plrong rnibn Nanr.
Hbi t6i con ngodi dy, thdm m6t chiCc xe 'dqp h6t
srtc, lnh. Tdi phdi ntrin {n nhin xAi rlin tam thdng rncri mua
n6i rnr)t c:hidc xe dap nQi hda do xi nghidp Thdng Nhdt sin
xudt. lll6u rnua nhAp cing cfra Phap co l€ phii dCn hai ndrn.
Doi sdng kh6 khdn cira rniiin Bic dAu phii nhu trong Nam
rninh, cAi xu IAm choi 5n thidt. Quauh nInr, nXnr ngfi cflng
chiing :ri chijt d6i bao giu. O' nbng Thnp, hia khdng trbng
vAn riloc.
Chidc xe d4p co giri tri nhu mdt chidc xe ho'i.. V{i
v6c; khhu plrXrr rn6i nguoi mot niirn chi duoc c{p phi6u
mua b6n tliu'crc Narrr Dinh neri hoa cor-r klrdng c6 titin rnua
thay.
Nhirng nim & mibn IlSc sao md no dAi qu6, minh
tu&ng chr'r,rg nx)t ngAy dAi bing rndt nirn. I{h6ng phii rieng
tdi, rnA t{t ci anh ern rniEn Natn tdp ktt dbu thdy nhu tdi.
Vua nhd nhA, nho vo, nhcr con, vita c6i khi h4u
rnibrr tlXc nong, lanh thAi quA ldm minh rnudn di6n l€n, kh6
chiu hdt sri'c, klrong ng& nghd gi ducrc.
An'r nghi xern, rnua lgnh nhu cf,t da, cdt ruQt, I.anh
d6n n6i rnia ddm thuc gi{c, nr6c dii qufnh l6n cfing klrong
-gEl -
dim 66 ,d$f di dni. Vl ra ngoAi thl trdi gi6 lqnh khOng
chiu nbi, thern cai tr,& vd ch6 n'Im hdt {m, vd phuong ngfr.
Ngtr rnir khOng d6m ldn, xooy tr&, rtr t0i rldu lqnh t&i dd,
ftic nio cfing phii khoaqh tron nhu con tdrn kho tAu.
Uira ht thl sn6t d€m cu cdi trhn. quqt phAnh phach,
mb h6i cri u6t lung. Tlm hoAi tirn hiy vdn kh6ng rurit.
llan ngir,, rlic bi€t nhdt ld gi6 Ldo. Gi6 tu lldn LAo thbi
riua do. N6ng di6n dhu, ning chang chang. d6 hia, rn6i cnn
grd tbbi qua nhu hfit cAi l0 lfra vd rn{t urinh.
Tqi nAy bubi trua diu c6 ngfr duo. c. Miy anh em
mua mOt cAv nu&c d{ ch{t ra b6 trnng cdi chAu thatr lon
di! no^ bda hcri lqnh, ngbi vly quanh uting trA d6. cho d&
noog. VAy mA cfing chffng In nhfirn gi.
Anh ern mibrr Bfic, ho quen cdi kht h{u d6 rbi ctra
bou rninlr vdt vf, lXrn. Cho nOn, nhrr anh rlii irghe Ndrn Rfru
'k0
tl(,, lic tdp kdt m l]fc, Dring b6o chi hai nSur sau lI ttr6ng
nhdt rlit nucrt', cAc dbrrg chi sE drroc tr& vF Narn. Nhtrng
thAn;1 7 n5m 1956 di rlua €m ru chiing nglre ai nhfc nhd
n6i f i rldn vidc Tbng ruy6n cr"r, tgi ndy dua ndo ciidg hoang
rnang xudng tinh thin h€t,
(lni 'fal <liir pdru 1957, 1958 thAt la hai cAi 'ftt bfing
nrrryc rrift iinh em bd doi rni€n Nam.'Iayndocfing nhcrqu,:
Iruong, rndt dua kh6c, rbi hai, riii ci hai su dodn 330, 338
6nr nliaLr kh6c, kh6c nhu cha chdt khdng blng. Trung tlong
'cir ngrrcri tl6n thim, fiy lao, dcrn vi k€u t{p hop ctng cft
lfirn ldrr rri kh6c, khdng cdn ra cAi th6ng... chd qi hdt.
Chinh tinh trahg d6 dua dtn ch6 nhii3u can bo., clri?ln si
sair ndy dAnr ra hu, vd kf luit in n6i vd tb chuc, ching
:ircir n(i nang troi d{t gt hdt. CAi phoug trdo u6ng tri dim
ciing d6 ra tu uguyeu c<r dr). Sau niy 'I'rurrg uong phir
-2E5-
thuytrn chuvbn hing loqt, hgc tAp, chinh huln, dQng vi4n chinh
tli hAug thdng, nav h€t Trung uong Eing, mai d6a Vd atqj
tr.-o'ng, sau currg Bic tdi trfin an rnoi lhn lhn din di.
Cffng trong ki' d6, nhiBu thfing b6ng nhiCn thay dbi
htn t{nh tinb, dtia giii ngfi di lArn thu€ ldm mu6o, dua
chqy xe dd, tlua iti l{p gia tlinh trdn & biQt ludn.
E6n cai ngAy mi t6i durTc ggi ddn trish didn tli
Tbng CBc Chinh Tri va duoc phb bi6n cho bigt drro. c ctri
dinh tr& vb Nam, t6i tu&ng rninh nghe lhm, ng& iu cung
trSng rOt xudng. Cirng lirc vdi drcrc phb bidn ctri dinh di
chidn trrdng B, iitc di lrlarn, tdi cflng dnoc phdp nghl mgt
thArrg, duqc lErih trudc ba thing lucrng va-quydt illnh da
bgt l6n mQt cdp.
Sau khi nghi hdt phdp, xAi hdt tiilu lucrug thi duoc ICnh
dfn trinh diSn cr tr'gi t{p kdt XuAn }Iai, hoc tip siah hoa,t
ba thgrng nira. 'f,rong thcri gian & dAy, tuy duoc hu&ng chd
d0 sirih hoat dic bidt, 5n udng bi)i dudng tridt d6, nay du_o-c
xem chidu phirn, rnai du<rc xem doAn viin cdng ltng Cqc
chinh tri trinh di6n, bo heo ngd lu bu nhrng cfing vdt vri con
hon tt khb sai. Ban ngay, ngoAi nhirng gicr hoc t6i; chinh
tri, kinh nghiCm chidn tt'tro'ng rnibn Nam con phii tgp mang
gflch tr€n lung chay bQ, tep leo dbi, leo nrti. Anh nghi h0m
dhu mang n5.m cuc gach, horn sau s6u cuc rbi biy cgc, ddn
hai chqc. ch4y duoi ning, leo,lbi, c6 thdnh cfing phfri bd cing.
Khb n6i lA ktr0ng tAp cho quen thl kh6ng ducrc vE Narn. M&
mi6ng rdn cffng bi kidrn thio nh4n xet, girrng c ip rlubi vb dcn
vi khAc. Vi pham nOi quy ciia Trai cffng v{y. Nhtit nlr{t rndi thf,
ainh nhu cii' miy, traAn theo rlng r[c. Sudt m{y th{ng &
Tr4i, ngoAi nh{rng lhn di tham quan xi rrghi*p, cOng trurrng
vfi tqp thF t&i tuygt ddi khfing dugc buoc r* d€n c6ng v9 biuh.
-lE0 -
Klti kh&i hdnh,'di vdo lrtc nria dOm, leo l6n re MoIo-
lova bu0ng vAi,rnui blt btng, tr€n lung chu vi nAo cflpg marrg
theo db dqc, hai muoi lit ggo, mdy lon lucrng kh6, rndy hQp
t0s, trA du{tng v.v... cho t0i nrit Ao, kim chi, dA quet, dhu
h6i, ti€u hAnh, bQt ngot ttii thu6c cttu cdp, y nhu mQt cAi
ti{n chqp phd luu <tQng. Hai b€n h6ng lA hai cdy srlng l*c'
trdn vai hai cAy Carbine, kh0ng carbine thi srlng trtr<rng tiEu
li0n, c6 dria. phii vAc trung li€n,'khiOng tlqi iidn'
Bso nhi0u.gi{1' to, kf v{t dbu bi blt buQc b6 lai mibn
B[c. N6u c6 r'ang thu gi t5eo phii cgo b6 xudt xu sin xudt.
Brit rnAy Hbng Ha, .tbng hb v.v....cfing vAY, li&i lQnh dE ra lA
phii gif bi mit tuv€t ddi, kh6ng dA bdt cilr rrrQt m6n gi co
ch[ holc c6 th] lArn cho giAn iliCp I\'I! DiQm tim ra d6 l]r
nhtng crin bo cii6 Dring tu HA-nQi xi hQi chfi nghia vao
NrncbiEn ddu.
Dodn rdi di, xueing xe & bi€n gi6i Quing Binh'. Lio'
Con tlrrrr;1 dc.r cfing ta corr tlrrong cfia rlhfrng dodn vb sau
toi di ri,ra. tigey dl;r ldi bO tqi toi hr{ng lirn, phdn kh&i lfrnr.
Anh nghi, dutrc tri'r vb tuibn Nam, vE qu€ hu<rng ctra minh
g{p met lai cha m9, v9 con, gia tlinh than thuQc, lant sac)
khdng phfin kh&i n0n nao.
Nhwrg khi vrrcrt qua ngon tlbi ughin hnh mQt (1001)
t+i hi€n gicri I-Ao rbi r-ucyt qua dbi t6m tr&tn (800) rrgiry hour
r8u, Fg' rnQt nr6i, v6t vir quA dQ, nhuQ kht sut giipr hdt ba
chuc phAn trEnr rbi. ao. Bdy gio t6i mdi hibu tqi sao rndy
{.hArrg trudng & trai t$p kCt Xuin Mai phii t{p uta.ng ,
gqch
leo ddc, leo dbi.
Sudt hai ehuc ngiry di d€m nghi'tr0n d{t Leo' xudi
Narn trli nAy tu&ag minh di tl$u di xa l[m' Hai chgc'lit
gqo
Eang theo-[u tet 4ch. Hai cbAn m6i n!,r r$ag' l€ql{t'di
-2fi -
hdt nll.'Rbi mOt {id b8t dld bl sdt ret phdi u6 l+i tr+m du&n3
dAy chc thap tting vAo dcjAn sau. Vly.md, khi clbhg chigiad
lidn nguli thuqng cho bidt phli' h€t suc cha tlr$n, gifr bi rnlt
vt dl lof 'vdo phhi dHr rriEri Nam rbi 'tr6i ra tu&ng dlu, et
cle m0i tcri Qudrlg Tri. Qu$rl! tti, Queig,Binh nXtt k6 nhau;
Todn rung vh rirng. Nui vd nui hoang vu, khong co m$bv{t
chArt ngudi.
Khi con bdn kia ddf Lio, tqi niy dtroc nghi xi hoi
ba h6m, d6. bbi du&bg ldy sirt, t8 chuc uu di6m dE bt vdd
nh*ng. ngdy vdt vi dgc ducrnS. ChA le ldc ldn duong, nhi
nucrc co cdp cho m6i dua tui nAy gdn ba rrgtiirr bac ti'bh miild
Nam va rnQt sii tibn LAo n€n viQc rnua b'.in voi dbdg b$6 Lio
khOng khd khln gi l5m'
Sau ba ngr ynghi, m6i ngrtili trong doin tluqc lirth thlm
hei ehgc ngiy gqo'urtri va duqc phb tri6n cho bidt ttnh hiqh
tti rl*cmg rtu dAy rdt g5ng. Vi .ld xa mibn B[c xd hQi chfr
nghTa,, ,r1eo .nng cdp'thuc phhm.cria miEn BXc khOnli con
nia, m6i nguoi tlbu phdi trong cdy & minh, tu lgo lo ldy'
Erdrng .s€ di lA rarg sdu khong cit abng bAo &, dtr li dbng
bio Thuqng, Vd c6.dbng bdo tli n&a cfrng c{ch xa c{c bu6fr
nhiba ngdry duong.
lih*oq bii hoc vb kinh' nghifm di rrlng ' truoc dAy
& Tr4i XrrArr }ftii, rn6i ttbng chi phii rnang ra'hp dtfng'
Nhu cach tim, nhqn dign, xfr dgng cdrc lo4i la cd$ rtng[n
duoc, cac loai cir nhu chr.tp. cir nhng; citchutii' v'v"' Eoqn
rlunng de di qua so vdi dogn ducrng sE tli toi :h8-19 th{rr'
"vao
thap ddu. HiQn tucrng ngqi kho, ngqr kh& b[t tlitu xu{t
hipn.
chi bO li6ri m& phiOn hgp dd di ttrOng-tu tufug dE
cao ki' tuat, ab cao Eing tirih cfra ngddi CQnd sin hongf
-288-
c6og tac ldnb dqo quln chrtng cfing nhu tliu. tranh cich
mqng. Cu6i ctrng li. hg quy{t tAm thu gr?i vb Trung usng.
Eoin t6i di viro mta mua. Vigc di dung khi mang
uftc aini. vuot ddc; tlhy ttri tai meo, nhiEu ch6 r0u tron
ehrr mi, trdi lqi riua tdi 'm[t tdi m0i, khdng chn k6, lnh
ctqg dfr hi6u n6 gian kh6 ra sao. Nhung khb nhfr li
khi d6n trarn duong ddy, d6ng quAn nghid6rn. N6ildTrgm
olli c6 nhA c&a gi tlAu. Chi la rung. Trcri t6i om, di chdm
thi lqc drang. mdt ddu nguoi. truoc, di l9 thi vdp da, rE
cAy, nhAo clhu khong dty ndi. Odn n6i trcri mrra nhu trut
nucrc, tldt tl0n ktron$duqc, vtra lanh run, vua rn6i nhu, kh6ng
thiy dunng don ch6 clng ny l6ng n6c, cfing khdng tim ra chd
dl ba 16 xuiing cho klr6i uot db dac, ucrt ggo. CIng rlucrc
nyl6ng.. gdng duqc v6ng, mXt df,t dhy nucrc nbr lbu bbu, khong
cdn ch6 niro e6 thB lAm bCp ttE ndu com. Md ndu ih'y .rji
ffO & dAu mA nfu.? Mua gi6 cu dirng dirng. Eff hCt dAu.
Irong tinh thd d6, vft con t{n c6ng minh, bo lenh nghenh
nhu bly kiiu, rbi rndi cing, kiin nhot, cti n6irso rin, rit
nte cho !
Trdn du'o'ng di, viQc ndu 5n thi'm6f ngrcri e6 'ring"
theo hai cai hlng g6. M6i rrgudi tu ndtr:l{y, vua eom In b*a
chibu, vua ccyrn d& cho bubi sing ngal sau, com vf,.l n%rg
thco cho bubi trua. Ndu com xong ptrii ndu nucrc db tlby
vio hai binh ton dE ngny nrai udng cloc rlrrung. Snng ng&
diy, in vQi En vff ldn du<rng ngay con ctrr?a kip thi dAu n{u
nrimg hay chuAn bi gi ubi. Con l6n duong thi cu di st,iit
ngAy, mdi gicr nghi muoi phut, th& con khdng kip they.
Cho ndn dir gi thi gi, bdt bu vdi gid niro, met mrli r'{t
vi tlCn diu cfing phii gucr cfii, vo gao, nbi lt?a ndu cho xong
ba b&a 5n, diiy hai binh ton nuoc, dn uiing xong rncri durrc
lco lCu.v6ng. NgX lI+ ra ngfi lir b{t bidt.
_2&_
C6 hira, trri niry phli trhn truiing irhu nhgng. Drla dulg
che cho rnua dung lat, dua thbi.lfra phn phir cho chli
n-vl<.rni.J
ulrin nril' hdng go ccrm; nuoc duoi'chAn nbi {Cu bdu, chiy
nlru iudi. Ui chao ! Gid nh5c lai vcri anh toi con thdy hIi lrung.
Vuot qua qudc l0 9, ddn dia phAn Thua Tl\i0n, tgi
niy rnui bit dhu d6i. E6i thAt sn. H6i 'fram, Tr4m kh6!g
co gao. Nhtr rnua hO thi Trarn bio cac dilng chi fir' con d6i
lihong kiirn ra tlurrc gao thay, mua hO & tliu ba.v gin? Dhng
h.'irrg tlri rriich xa hang chuc ngay drrnng. Budn cfra ddng bdo
'l'huong giin lirrr cfrng phii mdt ha ngdy..
O '1.",u nAy, cac rlbng chi giao li€n Thu.qm$ bio : <Th{ng
lrd dri; tiri ti'anr bdn kia c6 g4o ngay D.-fhling bd dOi,hy vong
tr.rn trE, rrhrrng khi tdi 'Irarn kd thi lqi chi itri 'frgnr kd uira.
Khi gao tren lung cdn 5 lit, tqri ndry dd U&t diu han chd,
chi niu chAo db hv vong k€o dii ngey ra. Cho ddn lqc ahing
con irQt nao cffng vAn khong sao ddo dAu ra g4o. Cai nran
chia nharr di dAo crl chup, cu nhng trft dhu. Nhung tlAu plrii
ch6 nao cfing c6 cfr chqp, cir nhng.
lldi cho .lin lrtc vio ddn chiCn khu Eb Xe mcri drqc
ti6p td gao. Khb n6i, nhin doi vi khdng. gqo mA,thir rulrg
dby dA1: cring khdng duoc bin moi ch6t cho. Toi 'Ir4rn nAo
cffng bi i:rrh" rli5ng chi giao li€n Thucmg ho hir. Nio < thfrng
qr-rric gia ,t g4n l6rn. thiing b0 dQi khfing rlrrotr ntii chuyqrt,
khdng tluuc bin. Bin sring thf,ng qudc gia bi€t libn, tcri d6y
giet thring bd rlni, Ih5rrg tsing t:im do u. Hoic < thffng qudc
gia tno', rli ngang- rlua suiii ch6 kia hbi sAng, no con r! ghn
dd)' u. ttbi ( A clay khdnq an ninh. .'Ihlng bO dQi co ngti plr6;
ngu mQt con mit thdi. Sung phiii thd nay ndy dA thlng qudc
gia co t&i, biu lQn voi nri >.
I'i$y ong nQi Thugng ho noi chul'gn theo cdi kieu tt&
-200*
lirrn rnlnh n6n nrqrt phAt tri'c v&i ho. Ngal chttvQn di drrtlrg,
rninh h6i thlur chitng nao tdri cir6 ngiri, rn{v ong nQi d6,
olg thi : < Dbng bAo kh6ng co noi, thing b0 dQi dung c6
h6i ,r. Ong Iai cucri toet rniQng : <'frucrc :i,iit liia, cr)n tltiring
nta thi to'i >. )Iinh tu&ng ihi6t, trroc nriit liiil, c.iirn c:ii nra
qulng cai r',ra rcrt ch5 nao li ch6 tlo. Ai dC tli tir irua cho
toi t6i rnit cdng chua tluo'c nghi, hoi ra < qudng cdi ru'a >
cira ho lA vac rua trdn vai di chitng nao vac cai rua khong
niii niia quing xu6ng thi to'i. (lhit cha chua. Vac citi i-ua
khong nbi, nrot ngiv rluo'ng hiiv cdn it.
C6 tay ngrl nghd lton, nhtrng ngd nghO hiiirr ho cfing
dir chdt minh, khfrng bi6t dAu rnA rno. Hdi'ho con ghn xa,
hg noi :
Thing bq ddi rli rnau thi tdi truoc rn{t troi, di chrim
-
thl t<yi satr rnil lt't-r'i.
Edn E6 Xri, rloin tui nAy duo. c nghi bbi du6ng b6u
h6m, rbi lai ctr bi l6n ducrng bo sang ddt Ldo lhn nfr'l tlc
di vAo virng ba bi6n gicri Konium. Cai datn I-ao tui n6 danl'
d?irn nhau thiet minh khdng sao hi6u nbi. Nhr crii h6nr
tuir toi ddn mdl lAng 6 giira 'fhA khet va Savavaue. Gap
rnQt trin dAnir b.{t rtgd, giira l)atlrdt LAo va rlArn IIoirn111ia.
Ilai bdn b5ri nhau tiji trcri tdi tl,:it clrung hai chrtt, ptrtit iiri
ngung. 'i'hiiv em, tui na1' rcri ch6 n[rp, ctro tb trirrii sit tibn
v9 do tlrirrrg. LAt satr trinlr sAt v6 irAo ttti Iloarrg gia clta.r'
hdt rili. piriir ,trrrcrc l6 nhii khoring mQt tlung tloi Pathet
Lao thor. 'l'lrd lA tui nAy di tcti.
Auh bict tdi thfiy gi khong,? 'frerr rnot cAs Ire sat
drrong di, trdn ngon thi hai chir linh lloing gil tlang hAi
nre cuoi chi choe. CI gi&a cdv me tbi rnof chh Patlrer cdng
u[g dung hAi rne iigng xu6ng cho rrrot cirti lihdc duui tl{t
21jl
- -
lugm, Hai b€n gdc rne lA hai nir6m sriug. Nh6m bdn nly
re$t rntt M9 tF dQng vcri mQt ciy c4c bin. Nh6rn bdn kia
la hai cir5' tt'uo'ug bn d6.
Anh coi chiu ntir hdng I Moi bXn nhau bb dhu sut
tr6n ra dd. Hdt b6n rthau.Iir huE, coi nhu kh6ng co cltuyQn
gi xaiy ra, iinh bcr ieo chung mQt cdy me, suug b6 dai duoi d{t.
Vio ddn dia phAn Kontum, tqi ndy tinh rd df, di mdt
h€t b6n thAng rudi k6 tt ngiry r<ri fld l{Oi. Va kb tu Kon'
turn, ciri doi, crii vflt vri voi sdt ret no con {c liQt g;ip mdy
lbn doqn ducrng ngoAi kia. Cho ddn khi qua sdng Ebng
Nai vAo khu A, minh ,lit dhu ti€n cr:ra,Ntrm bQ, d.odn cita
trri tdi tli cli to'i I thrrng lil ngiy. Luc 6' Ha nr-,i ra'di quin,
sci cria rloirn le 130 nguo'i. vh ddn khu A chi cdu co bdn
rlroi sliu m4rig. So con lrri, tru ba mang chdt vi sdt ret,
mot mang chdt ducii & sdng ltahr, hai rtrqng clrtit vi ki$t sr'rc
tren ducrng hAnh qdrin. ci)n bao niridu tlri lop bi sdt r€t, ltrp
kiit luc rrri rdt rl rnfi,r' tram doc duo'ng.
Cfing mal', cloc ducrng, tui nAy dugc lgnh hrinh ne. thdro
cha.v ni6i khi gap dich n€n khong co ai bi thuong vong vi
chi€p ddu nhu rnQt sei doAn khAc vb sau. VAy ma con co
b{y nhi€u d6. 'fi,i ngllrT ddn loi d6ng clri LC t'in l-ucrng,
iry vi€n 'frirng Ltcrng l)riug, hdrn ddn thHm va dA thong tu
tu&ng tUi nd1' tai trai tdp kdt Xudn Mai. Diing chi dy bio :
Ddng khong ,:riin cAc <16ng chi chidn dJu doc durrrrg.
-
Circ dbng ch.i khong ciin phai larn rnQt cdng tac nAo kh:ic"
Co tha noi , chuydn rli Narn r,ria cac rlbng chr ngang trang voi
cuQc van l1i truirng c.:iirli cira iiiln: qufil 'lrunfl qtrric tidn
vb cdn cu dia CAch rnang Dier An. Chi cAn circ dUng chi
rldt budc chArr ildn b:n kia song [)bng Nai de la nodt thXug
lEi vi.'thr, plrr ihuoirr: rbi. l'hfng igi vI rlar cfia cAc dbugchi
-2.€2-
cilng ld thlng-lqi vi rlai cta Eing. Eing chi chn c6 thC. Cic
dbng chi lir nh&ng cin trQ uu tu cfra Eang, nhiQrn vr1 cric diing
chi & cuQc CAch mgng miEn Nam...
),.i
Anh Ba A, Tdm Chi cfrng ngria mi€ng g6p vio, nghi lqr
luc hon minh vb Nani thiet < qua c& tho, mOc >. .i.ui minh
thuQc loai di don durrng, chcr nhtr mdy dodn sau ndy, r,B nlm
nay, 116 khdng phii chiu d6i. lqi di rnau hon. Ndm th6ng vb
tdi trong ndy. Eoan anh em di vb sau tr)i, chi hcrn chfn thani.
Cdn doin A 9 cfia tdi, kA tu ngdy vurrt bi€n gini euing Binh
cho toi lfc'tl{t chan I6n ddt Diing Nai rnuoi bd' ilrang
br 'ngiy thi sao ? 'h&ng
Hbi hic di, t6i len dem theo tluoc mQt t{p giif) pelure
ha trlm to, nhdt dinh tranh ilrii trro'i gi' viiit nb{t kv, grri
lgi cim xuc vi nhfrng su kiQn xiy ra trdn trucrng di dE cbo
con chAu rninh iau ni\r' no doc, no bi6t dng cha n6 ngay
truoc gian khb nhu thd d6. V{1, rna sudt rnuiri b6n thdng
ha ngriy, khdng vidt nbi mOt chii hirn thudc I Anli nghT, ta1,
chdn gi& khorrg nbi thi con vi6t cai gi ?
Nh6c to'i nh&ng n:Irn 11 nribn fJic, a I Anh Ba. anh nho
chuy€n th.ing Ebng vdn I)t: con anh ll'ry C6ng ch6. ? .fhiet
cAi thfrng do, n6 ldm a'h Biy Ccing ler ruot, thi6u dibu lav
n6, l6n rudt tung chAp. Cha thi- tsai ti, srr tru&ng su dodn
330, con q:on cff,ng'Tu lenh cua. cAi tlim hgc sinh trucrng
MlFn Nam & Hd Edng.
Ndm do Ia nim 19b8. Todn qu6n ,rra mdi duo. c phong
quln hdnr xoug, Tru<rng mibu Nam tuc lir trucrng clip hai, cAp
. -2!|:)-
ba duy nhfit dinh ri0ng cho con em miio Nam t{p lidt ra
I][c.
Lric d6, t6i dang c6ng tdc tqi Phong Chinh Tri Sr doin
?,30. )Idt bubi t6i, tqi nAy rtang t{p trung tru6c sd.n xem chi6u
phirn < Vo chbng A Phii ) thi tdi th{y dbng chi chl huy
tnrdng ve binh tu ngodi c6ng hot hcr hfit hdi chay vAo kidm
anh Riy C6ng.
T6i h6i co chuyin gi chn thi dbng chi {y bdo Thidu
Trrcrng Tlhn vbn fia ttr tren Tbng Cuc Chinh Tri rli xe Volga
ddn, tlang chcr g{p DAi tn Thir trufrng Su drdn ngoAi c5ng.
Co chuy€n thucrng khAn.
Mucri mQt gio dirn, bubi chidu phim bd nr4c thl mdy
anh ern vdn phong BQ.chi huy xi xhm cho bi6t : 'fhi6u Tudng
Trhn vin Trd vua don anh Biy C6ng di Ili br)ng c6 vip
khhn cdp, phii gi6i quydt ngav trong ddm. Hinh nhu co mQt
vg nbi loan ldn lao do bon phiu dQng va biet kich miEn
Nam chm dlu. 'Idi ngqc nhidn hdt suc, nhung th6c m{c,
nria tin ntia ngo. Vi ndu rn0t bidn cd quan trong nhu v{y,
dang d'€rn Thi€u Tucrng Trd xich xe ddn eh& di thi m$t minh
anh tlAy Cdng driu giii quydt-duo.c. It ra anl.r Biy"cfing ra
m$nh lCnh dibu rld2ng cflp tdc m6t E n6tr kh6ng cflng nrdt
D ( Trung tlodn, Ti6u dodn ) hirrth qudn ngay. E*ng nAy, arrh
Biy chi di urQt rinh, khdng c6 c{n ve di thco.
Khuya hdrn d6, anh Biy v€ ddn doanh tr4i, tui niy
thti'c d{y db xd idi h6i thtrm tinh hinh, ch$ng co tlarn bidt
klch, phin d$ng ndo hdi. Chi c6 mdy dng nQ.i con nit hoc
sinh tru&ng MiEn Nam, do thing Ebng vtru Ee, con dnh, chi
huy ldm Biic.
Chi lA tru,'rc khi hgc sinh toin trrung xu{t phlt tham
gia cdng tac cii crich ruQng ddt, trti no hgp l4i lien horn,
- nt-
t6'ihrlc {n udng. Tui n6 trn tr0m; iadp:khdng heo gA cfia hop
t6c x[ tlia phuang, d6n quAn tlia phuong v6c stng ruqt tUi n6,
tui nd tr& lqi viy dAu qufo tuoc stng, Eing fiy dia phucrng
hoing quA, b6o cao h6a tdc l6n tr€n, l\Idt m{t ptrAicnn b0 toi
gifli quydt, tgi no rlong cria tqudng kh6ng cho vAo, lai cdn
tO chric phgc r kich b€n ngodi, ra tudc sung thidn hg nfra
chu !
c{n vd ch6c eflng ctr&ng lam gi nbi u6. Ai dC vua gip mlt
no, bdt ngd tinh nin cho mQr bat tai chui nhrii. rbi ttrgp
cb no, moc sring chia vO hOng n6, bio dua nao ruc rich
thi Anh b6tr chAt th&ng De. l'ui kia kh0ng kip phin ung,
ma du c6 phin ring cfrng kh6ng bi6t ph6n ring La sao,
n;o ngAc nhin anh tliy CdgS lOi c6 thXng con ra kt,6i
:6119 tr-uong dem Ii' xe. Anh d{p .o thu.a chCt thidu
r6ng, bfit ra linh gi6i tAu dArn hoc sinh Mibn Narn. ch' b6
dOi dtin tucrc khi girii. Sau 116, . d*a n6 vE HA \6r .r tr6i
rninlr , chiu toi trudc Eirrg, BAc, Chu Giap \,.v...
Lim rnh Bfry Cdag inh ciing h6t hbn, tuEmg chuygo
d6 h{u qui cria no kioh khiing rirrr, ai ng+ vo a+i tucrug
-zn -
gau lihi nghe rrd n6i chu5'6n vb dibu binh khiDn tu&ng hot
rinh, lAp m{t trAn v.v... th{y thlng qui thiet c6 tdi... qudl
su' nen sau d6 cho nd di hoc phi cdng, lai phi po Mig t
Li€n XO. lliy gid... b&y gio nghe n6i dAu nd dd ld trurrg
riv phi cdng rbi. C{u ta rnoi bi "cinh cAo vA cdm }ray, vi
nirrr rrgoAi dAy, ba gai, btic rlbng lAi phi co Mig 17 bay
tudl vd Nanr, rinh vE t|€n 'Ire sao d6, bi phi co
\i9 r'urrt phfri bay tudt ra bibn, chirt nira de bi bdn r&l
c6in diiir xuiing billn Nanr Hdi. 'ftroat duoc vE ddn Dbn6
tl0i. xdng khdng cOn rn0t giot. V{v rnir hbng cinh cAo sao
durlc. Cai thlng thi€t trut bira, ba gai sei mdt thd giUi.
Minlr rrghe vua tric cuoi nhung cffng phii nE mlt,
diu hAng.
CAi ch! d6 te thiet. Ild bdi qu6, ch& kh0ng thl chi
duoc bhu ldm anh hr\ng quAn dr)i toin qudc rbi. Thdi, chi6n
si tni dua toau qutic c[ng df, dugc Ding chi6u c6 qua m4ngl
Hbi & phAn li€n khu mibn Dong, duo-c ndi dnnh
cr-rn
tai vi phu n[' uri rnang sung, chi huy danh gi{c, bin db
llnh lA dibu it c6. 'l'hiet, phu nfr mA b4n tluAn phgc, thilt
lung rb x€, hgi b0n h6ng hai'Iuy cey ( c6n dui, (colt 12)' lgi
io coi cfing oai d& chtr. chi chua dibu khibn dAnh
"oo,
tr{n nio coi cho tlucrc, nlttrrrg dAnr ra tran b6n sring lia lia,
chi€n si thi dua cfrng dugc di. Pbei 'hb0ng anh Sa ?
-,iF6 -
Hhi chi tdi 330 th6rn tui tdi, chi chng h{n tltAn phttc,
:njrni; quiin harn Dai iv, sung luc ci.ng xE xe bdn lrdng. L)o
rdr'r crii lir 5n trhu iibn mieng. Ilqn di) linh, rnatrg sung luc
mi di dAu, c{n v€ cfing x{ch theo gio trhu, rlrieng cir nhai
nhoc nhrich, coi ch8ng ra cAi < tlrCing chi > gi hi;t. Lai ltc
b6i vb rluan hd nam u&... Trudc dAl' dH l'r' <li chilng rbi thi
thOi, gin rili, nrdt mi5' nhdn nheo riii, toc nrrriirr tt'6 uru6i
tidu hdt rbi, ta & v{y cho xong di, khOng c:hiu, cu hu hi,
deo mfii cai thirng cha trung ur', trung ri1' tdn gi nhi ? T16
hsn chi, rlang tubi em ut. Chinh thuc, thi kht)ng chanh thuc'
urd cAi gi cfing hbng ra cAi gi cho n€n tidn bd hbng nbi'
l{iii nhrrr ngorii, chi cfing cdn tnaug qudn hlrn dai uy. Phii
hbng bi citi it1 d6, bAy gicr dlrn l€n tdi tltuong t/t chs chfing
choi. lltri da)', anh em mcri vb hdur thang truoc cho bi6t
chi lli du'oc db bat l€n thi6u ta rbi.
Kb ra ding cflng thuong titrh, ch8ng lE nhdt nrfii cAi
quAn hdrn dai u,r'. Dhu sao di nira, cAn bQ lAu niur mA !
Tubi Ding cfing cao...
Edi voi rniiv anh em lrTam bQ minh & 330 hay 338
cht cfing dieu nqh0 lfm. Co rnirt lhu, tlhu th{ng linh luong
xo18, gip tqi nay cri chgc dira darrg < ba hoa xich thd > voi
nhau & cong viOn Thdng Nhdt, nrOt dua nhiy ch6m chbrn
v&i chi :
m6u xAi hoang. Khdng bi6t lArn sao 6ug giA bi€t 16 cAi chu;'e-n
cudi thang b{n ao, bArr quhn cua tgi rrrinh tl8 rrting trA ? Hay
thiet I Mdy 6ng khu niln chi co bidt mua vdng tich trfr, nhin
In, nhin udng, nhiu choi tlucrc cflng phuc thiOt. Clio n€n,
Dirg bao gio cfing giao clro m{y anh Nlm Eo ldnr can bd
tAi chAnh.
Anh Htrng ngac nhi€n eAi danh tu <N[m Eor ha ? BO
dQi mibn Nam rninh lray ngao nrdy chu vi khu 5 dAnlr tibn
rnua vtng, khdrrg bitit dil lAm <nha rni lltng xa) gi nrA kheing
&m udng trA, liu ngon chi l-riilt uiiug nusc lanh vi rau mudng
ndrr c6 danh tu Ndnr Bo. G{p rndy tay khu 5 kOu lA NIm Eo,
mdy tay tl(r tuc l5rn, rn{t d6 nhu cic ke hia, gAy su ngay.
Nhung md1' cha do danh rlAu co lai cAi dAm du cdn Natn bo,
nen chi c6 rrroc tle rnra phe binlr, phin inh l6n trdn kibrn thio.
Ph€ binh, ki6m thio thi ri,hirn ktruydt di6m c6 16 ld gi. Cdn
chdt vdn hii tai sao goi Li Nbnr lio, rndy cht vi Narn bQ gi6i
thich; bio goi mS1' dbng chi l?r Niirn llo vi m{y tlbng chi &
khu <Ndmr.'t'r€n biu db Yidt Narn, lilru <Ndm> lirktru suong
s.in{ kh6ng c6 thit, ghy go, eo th[t lai, tir bi6n ddn bidn gioi
I.Ao, cir ch6 khOng ilhy ba chuc cAr sci. DAu nlru Nam bQ
hal' ){ibn llit', bb ngalrg ttAi hirng trlnr cAy sd. Vq}" la hrrb ci
IAng. Ndrrr [s <rtt goi Nim lio' nlrung bi clrinh qrra' tt'uoc rn{t
rnd1, 66t5 ncm> kltdng thirn gqi' gSi sau ltrng thoi.
Cai clruvtrn fur & I'hir Gia. thi0t chi cti chi rlirm Narn bd
ruinh, xiri bat rrrang nrtri tlarTr Yo thOi. I{bi mcri ra mibn lJXc,
r',; rDQt lhn mdy anh em 'I'i6u doAn 307 ci, chic lhn dhu tiOn
,t' Rdn chu vi nrvi l5nh ltrong x.ong, di chcri Hdn(li, quhn 6o
irrl ;r.hu db in xiu,,mit rnAy ngo'ngAo kdo nhau v6 l)hti Gia
r:;:,ii ntrr b6n 6ng tr&ng crdp. trIanh tay nAo tay n{y k0u
,.\,,, an.An thi gr-ri toAn mi{y tht'rrtftti6n, bb cAu, bAo ngu,
yi i'', Rrrqu thi goi llartel chinh c6ng ctru Phiip.
-301 -
Nhd hAng xi xio mQt hbi, rbi ho cfrng mang ra dir h6t
nhung ogh- cho nguoi di bio clbn cOngian v[ trang tinh hinrr
k6 trdn. 'thg ld hai 6ng cdng an vi trang toi Phu Gia ngbi
chung' Vi
chong ngoc nhu hai ong thhn ddt 0 bdn ugoAi canh
cdng an vil trang, ngodi cich ngbi chd ra diru c6 li do nAo khAc
thi lci nh6 ndp rninh & ch6 cfra ra v0 sau quty'
l?;u ldt
theo ddi.
Cdu linh nhA ta nhu0ng ru{t' mocb6p t0ih{t
tibn r:r d6tri
hdt gidy hai chqc, gidy niinr Oong, nrQi dijng thi
vue dird'1-tri'
Chi nQi cai vidc co tlir tibrr t18 r'r, chiu tri mot circir )rinh
hn: ilbng chi
ttrirr nhtr vAi' c0ng dir lim clio nha hirng vA
Cch ra nhin'
cOng an v[ trang ngqc nhiin qua rtbi rbi, trcr rnfrt
E€n ndi anh Ba 'fiu cirir nha hung, khi ddnr tiBn coo lutr t'un
thi'bi6t.
_s2_
Nhung cfing chua hdt ngqc nhi€n dAu. Tibrr tri cdn thua
l$ biy hAo, chtnhA hirng th6i lai, b6n ciu tai b6 ltr6n tf€n
bnn kh0ng ldy, crrli mlm clri cop, tA tA tli ra bio <buQc boar
cho cdng nhln nhi hAng. Bdy hAo nhiEu l5m ch& b0 it sao
auh ! Trl drroc bdn li" h&t t6c d6 !
Hai 6ng c6ng an vfi trang cho ddn ci chfr nhn hAng Phir
Gia, ai nCy nhu tr€n trdri mdi rdt xu6ng, chdt dring khong noi
duoc ti6ng nAo.
Vi vdy, vg d6 dror tlbn tlf,i ra khfp Hn nQi, rbi khfp ci
mibn Bfic kh6ng ai lA kh6ng bi6t. Chq ndn tir d6 vb sau, h6
mf,y nhi hAng En, mdy ho. p tAc xi 5n u6ng, thdy <anh dQi
miEn Nam> ghd vio dn li quln do nhu xo muOp di n&a, mit
bg cfing sAng r& l€n, tiu tit chibu chu0ng dfr thrt.
Thdy moi ngudi ai cfing vui vE g6p chuyQn, Biy Oinb
cing tri he- g6p chuyfn. Nhung c6 l€ vi c6ng tAc chinh tr! >
<<
l$r nghE nghi€p chu;r€n m6n, b{t k} & 'truong ho-p ndo cfrng
kh0ng qudn ducr.c <vai tro giao dr,rc, l5nh dqo > cfia Eing, ciing
nhu bao gicr l{p trudng giai cdp cfing phli lu6n ludn dur. c
dE cao, nOn Biy Ciuh vao db bing hinh thuc < gi& dring dudng
l6i I)ing>.
- Tdi nghi chtnh sAch cira Eing fp dUng & mi€n B[c
h6t suc tiri tinh, n6u khong phii ducr. c soi roi bing tu tu&ng
Mac L0 thi khdng sao tii tinh, ha5' d6rr nhrr v{y duoc. Ngay
nhu v{n db chlnh sdch cfia Ding d6i voi tdn giao trOq todn
miBn Bfic, th{t kh0ng ai c6 th8 trAch. Chinh bqa dd qu6c pru6u
xuy€n tqc lim mA cflng kh6ng sao xuydn tqc nbi.
Sau cdi hic < phong tay cii c&ch rudng ddt > ili.qua,. rbi
( ph-ong trio s&a sai >, Ding dua u0ng thon miEn B[o cfing
nhuthlnh sAch kinh t6 di vAo con ducng xn hQi hQi chfr nghia..
H-op tac x[ cdp cao, hqp tac xd cdp thdp, ho. p tAc xd ki0u. mdu,
-303-
lrr{u dich qtrdo doanh, bQ thdng bAch h6a, nhdt lA chd tlQ
ki6rn soAt phAn ph6i, cung cdp do dring linh d4o, chi trong
thoi'ngin, b0 m{t mibn Bic thay dbi ngay. Bon phin d0n8,
phin cich rnqng dir co ba dhu sdu tay cfrng dAnh chfu 'phep,
hft clra !luAY.
anh TAm cdn nhd cAi vu dbi tibn trong
-
Anh Ba v0i
i6ng mQt ngAy d6 chn ? Phqc thiet ! Bi mdt lrdt ch5 noi. Ngay
nhu bQ rlQi .minh, ngd;' mai dbi tiEn, t6i nay mdi ducr. c phb
bi6n cho bi6t. Con nhAn dAn thi sAng tnai, sau khi ngi thuc ddy,
suc rnigng rfra mit mo'i hay qua tlai PhAt Thantr ho{c loa cita
xff. Thoi gian tluoc dbi tibn chi trong vr)ng 12 tidng d6ng hb li
ti6t han. Sd tibn it thi duoc dbi tai xi, nhiiiu hon rnQt chut ldn
huy6n, l€n tinh, con nhibu nfra phiivb He NQi.
Nliil' anh nghi. bhn cri ndng minh nghdo lim gi c6 tibn du,
du co drr db danh c[ng tlAu co Li bao, ra lQnh dbi la ho d6i
ngay & xd, nhanh nhu gid. C6 ktro kh{n gi ? Hay tin sdm hav
-roO" c[ng'chfrng thiet thoi gi hdt. Trung ndn$, ti6u tu sin mgt
trQt cnUt nhung cfrng dbi dugc. Con bon phu ndng, diachfr" tu
''sin nr4i bin dAnh chiu phep. Chua kb nh&ng vu vi tiEn c{t
gidu.mQt noi, khong kip dbi tld tldnh, mA ngay cinhiingbon 6tn
t6t aAng tibn t4i nhir cfing durnh ngi)i khoc ch<r IAm sao dbi
kip. IIay tin di muQn. Han dbi chi trong vong rnr)t ngriy. Cni
bon xa Hn NOi, & cAc vung xa, tAi niro di xe vb kip chu ? Chua
toi Hn NOi dA tni gio' d6ng cira ngAn hang' Co toi HIi NQi 'di
nfr:r, ';hng phAi chcr nhirng ngucri ddn trui-vc lqi la ngucri cfia ta'
Cai bgn tu sin & He NOi kia, cdn phii khoc rong thay"'
Tdi phuc thiAt, Chi ri0ng cAi vu ddi tibn, no ofrng dd thE
hi0n tinh chiit diiu tranh giai cdp cao dQ, nr6t hinh thuc tidu
di€t, trri.thu nhiing giai cfp phin dQng, cl6i khArrg voi giai cflr
cong noog, uoug cdt, c(J irin ctta chd tlQ ta' l(6 rrhu chiu rnuoi
,* 304
-
chfn phhy ndrn pirhn tlfin bon t16 trXng tay, sqt nghifp holn
todn.
. Mdy anlr cdn nhcr mdy nlrn dhtr rninh -ra [IAnQi, di coi
phim tubng do cho ? Eing khdng drl tlQng gi ddn bgn chfr rqp
hdt. Phim ttri nhir nuoc cho mron giA ering vua thdi. Thudcfin g
dAnh vu'a vua th6i. Nhung phim tlri nhi lu6c lu,a mdy phim
ct, phlrn d&cho mtron. Con phim tncvr. nlrim hay thi db cho
cac iap chi6u b6ng cfia nhd nudc chi€u trroG giA lAi r€ g{p
lr doi. M{;' anh nghi, nhu v{y mdy thlug tu sin chir rap kh6ng
.{ di lay lqc nha ntrsc ban.rap saoducrc.? DA tH kh6ng tibn d6ng
I ''' thu€, tibn s& pbi rn6i ngdy rnQt 16 n{ng. Nhung tui n6 Mn nhA
't nuoc lqi khong rntta. 'fui n6 uc l5rn. Nhung uc tht ucc[6ldm
cho gi duoc. 'fhing ndo nho nhoe, r8ng cb lir 6m libn.
-\, , /1
Sau cirng ddnh phii nXn ni n5m lhn biy lucrthi6n khdng
cho Eing, nhd nucrc rncri chiu nhdn. Nhan nhung thud phii d6ng
dfi. Nghi d6n rn{y chuygn clo' khoAi thiQt.
Vb ton giio cfrng vfy. Chd dO minh, Ding minh cfrng dF
, cho dbng bAo tu do tin lg.oqnq v{y' Kh6ng c{m doirn gi hdt' Ai
irr, mgdn di nhA thq dqc kiuh, nghe giing hay vd chua 16 ph{t,
chu kinh cu di. Minh ctng chi cdng kich lirm gi'
',;-1 Nhung & ndng thOn thi thi hdnh chanh s6ch cudn'l
odch lao dQng, & thanh thi cfing vay. Moi ngrcri r16u phdt
vao hop tdc x5, vio c6,c doi sin xu{t. Ai cli lir rn niribu thi
'\t-'d' du-oc chdm cdng nhibu. lAm
it thi duoc chdrn coug it' Sau
khi vu mua thu hogch thi hcrp t6c xd cu dqa vtro b5ng,
-ch{m c6ng d6 mA chia phhn, nhibu hay it'
/;:
Ei lim dbu, lirm ngAy lAm d€nr' khdng nghi ngay nao
khi chia ptrhn cdn phli {n dQn rau, khoai tr6i chdt bAy gio
cu nay nghi di chira. mai nghi di nha thcr, so s6nh vo'i nguoi
chung q.uanb' miuh bl tbrQt thoi, qua, khb t1uA, tho' l;ql tLi
ti,-
' i, r
' i-'-,, ,tt "{;a'
-ro5 -
chira, bdt Ai nbh th& cho n6 dd. Vi sinh kg dhD-h phli xe
Phat, xa chira lhn lhn.
Nhung tt di chira, it ddrr ulta thcr cfrn;; vAn thlfy tbiQt
thdi, khb s& hon nh&ng ngtrdi khac, rdt cuQc tlanh phii
thi dua, cd ging vcri nhiing ngucri chung quanh, ldm cho nhibu
cdng hon <16 tluqc d6 th& nhn ngu<ri ta.
Lric dhu rn0t tuiin'di chira, di nhA tho mQt lhn. Sau
d6 rang rndt thang di mQt lhn. Rbi ba thing, sau thang
mQt lln. Sau cirng'thi khOng cdn chira, con Ph{t gt nta hdt.
Ntrdr th&, nhd chtra sdng nhcr vAo iin db, gid kh6ng tin
db din nfra, sdng vcri ai ? S6ng bdng cAi gi ? Tlrc lir thh-r'
chtra, linh muc, muc su gi cfing phii b6 chira. b6 PhAt, ttt
cdy cdy ldy mn [n, chd ddu cdn cAi kiSu b{t cOng xd hQi,
ngbi kh6ng b6c lQt, sdng nho, si5ng bim lao k6 khric.
O', anh Iltrng co nghe chuyen th5ng tlai di$n Gia nd
Eqi, trong iry hQi qudc t6, bi anh em bfi d6i'rniEn Narn dinh
lot xu6ng Hb Hodn Kidm kh6ng cir ? Cii chrr;'Qn dd thu vr
l[m. No khdng nh&ng th6a mdn tu Ai tinh cirn dAn tQc, rn$t
hinh thuc diiu tranh, grai cdp, thu chitjn ddu tinh chn thidt
cfia nguoi chidn si v6 san rldi vtri kA tht.
Vu niry" xiy ra hbi ulirn 19;-16. Anh cflng hi8u, tr€n
thuc td, cai TJy ltiri qutic td ki6rn soat dinh chidn tqi Vigt
Nam khdng co nghia ljr gi h0t. N6 khdng co quybn can
thiQp viro nQi b0 cfia bdn ndo, no lai khdnx phii li thilr
trong tAi ki6u b6ng trdn rni,chi li rndt thir nh.in chung
con nit, niii khdng li nghe, ir tr c4c cqc truoc nhirng chuygn
cira ngudi ldn.
. Uy hQi qu6c td chSng lAm ducrc cAi tich sF gi, vril
mi Eing phii dei tho cho ho ilfr moi thri. ndo tibn luon$,
niro nhir cfra, xe cQ, phucrng tiQn di chuybn dE di chcri' Anh
-,806--
rrghi urlrrlr lilrdrrg tilc siro dtror. Nhu 'tqi .{.n tsQ, khdng n6i
{i, lr ra tui rrrr cirrrrl biit cai chuc chfi tich iry hdi d6'li
rrrQt htnh thr'rc lrir nhiu, iln u cho qua chuy€n. Con cAc dbng
clrr iJ, Lan r:ira tri thi lai co bbn ph{n. giup rl& trong tinh
anlr enr xi hr)i clrfi rrrllrTu rudt thit. Chcr m{y thing Gia nd
I):ri thi lA ta-r' sai cita bon d6 qudc, tu bin M!, ki6rn chuyQn
rrroi nroc crri rri,r', ilA i rinh rno cai l<ia dE l{p cong vcri chri.
'l'hli dr) no cri nq0ng nglrO;rh coi thucrng'oh6'd0 ta.
Vi viiv t'ht-r rren sau thling 7 ndrn 1956, Tbng tuybn cr?
Liil tirirnh, anh crrt bd dt)i mibtr Nam rninh uc l5m. CAi hy
vr.prg tiriirrr.l nhiit diiI ntrcrc, tr& vb mibn Narn sum hop gia
dinlr 'tli tu6t ludt. )l<)t sd anh ern tlidn l6n, rnudn ldrn mdt
cni gi, rlo cho dii gitin. Ltic d6, tgi ndy & 3il0 b:\n voi nhau,
chu rrhAt toi, tb chuc ra HA - ndi d{p m{y tlrf,ng Gia.ni-
Dai clr,ri.
firtrcr'ng thro'ng, chfi nhAt thi con duong Thanh Ni6n
n&rn quarrh bo' IIb, khach ngoai qudcrd6n ng6rn cinh'ddng
I[rn; '['ay niro cirrg x{ch rnAy chup lia, chup lia. Miy thXng
Gia nd Dai cilrrg vdr'.
Sing bii'a do, trii nAy chia thAnh nhiiiu tb tam tarn
du'ng lii rac tltrenlt bd hb chcr sin. G{p hai Lh5ng Gia n[
I)ai di to'i, tui na5' iibn bio mdt em nhir ban ddu phOng
nurg ti6rr len ch4n du't-r'ng, moi no rnua di! lAm co', ndu n6
khdng r)rua, quay rnirt di thi ghep n6 vao cdi tdi khintr
thutrng dAn Viet Narn, coi thuong dAn Vi6t Narh, coi thucrng
ch6 dQ xl hOi cbir nghia mibn Bic qua hAnh vi qnay rn{t,
nhb nut-,'c rnidng tt-ucvc em be ViCt ban d4u phQng.
Itai thXng Gia ni,Eqi ktrdng mua thi6t, xua tay lia lia,
quay .nr{t b6 ili. Thd ld tr.ri nAyx6m toi, thui iibn mdy thoi
nhu trcri giang vno rnit cai thf,ng m+p rau ria. Thing Gia
-307-
nF Eai'dm kia, thay vi b6 bhay, no c6 gan chdng lai. Tqi
nny Hp tuc Cdi io, gidu rirff giao .cho mbt anh em giir hQ,
nhao toi mdt lucrt. IIai thXng Gia nd Eai b6 chay, nhung n6
chay I€n trcri mcri kh6i. Cai thXng drn bi tui nay ch{n gio
te sdp, da nhAo lin cir nhu di banh ldng.
ECn chung cdng an vil trang thbi cdi inh 6i, rhm
r{p ch4y tdi can thi6p thi thf,ng Gia nE Eai sic mdu rn[i,
n&m ngdt ngu dudi mi nuoc bd hb, udt msrn nhu chbn
bi cho vat, ngap ngap ghn chdt.
Anh bi6t tai sao tui nAv phii cdi Ao, gi{u mff gi{u
n6n khdng ? Scr tui n6 td cAo Li bq doi ddnh n6, bdt loi
vE mit chinh tri cho minh. Tuy vAy, tui no cflng bi6t quA
rd tui nerv li b0 dQi lbi. Nhung dhu sao, tru6c m+t tUi
no, ddng dri < ba quan v[n vd > dung xem chAt duong,
minh phii noi minh ld nhAn dAn b6n ngodi chd. ECn
chung cdng an vfi tlang lo ch& thXng Gia nX dqi di dibu
tri & binh vidn Phfi l)odn thi tui nAy mcri m{c do viro,
khai ld tqi tui n6 khinh thi Vidt Nam, nhb nudc bqt
trucrc rn{t tui ndy vd khi h6i I}t do tai sao, chung n6 con
danb mQt bqt tai vao m{t dbng chi ta. Vi vay, trf Ai
ddn t6c, tu fri giai riip, nhrit lu d6i voi bon dd qucic, kE
thir, ta khdng th6 nhin duoc,
Iidt qui anh bi6t sao khdng ? Huit ci ling. Clrinh phfr
ta vi6t mQt buc thu < chia bu6n >r t6 y ti6c vb vg xiy
ra, thd Ia xong. Tui nay lArn brin tn ki6m, nhAn khuydt
dibm lh n6ng ndy nlrung ngucrc lgi, dugc tr€n db cao ld
gi6c ngQ J thuc d{u tranh giai cip sAu s6c, tha hiQn
chi6n rl{u tlnh nhAy ben cira nguoi chidn si v0 sin crja
quan dQi.cOng ndng thung ta.
-308-
Nhun!, cAi thffng Gia Nd Eai d6, It ra n8m bCnh
viin cfing mQt- thring vA xin vb nu&c, ddi ddi ching
dAm
budc chAn ddn ViSt Nam.
CHUONG CHIN
N6i vui vE <thAn tlnh> cfra mQt d6m th&c khuya n6i
chuyQn mibn Nam, ha he chuydn mibn Blc x[ hQi chir nghla
vAn kh6ng inh hu&ng chrtt ndo ddn cii dinh ki6n cfia ban
chi huy 82 vb tdi.
Chibu hdm sau, sau khi t6m r&a in corn xong, t{t ci vb
v[n phdng. Ba Bi6u, TAm Chi udng vdi vi rndy ngum nuoc
trA cltqn Ua ai mdt. niy Cinh khQnh khqng, khe khe nhfu
nhap tung chung tri nong b6c kh6i, ch{p tay sau dit, di di, lqi
lgi quanh bAn. Cdn t0i, leo ldn vdng nnm nhin Biy Cinh
tli quanh.
Co d€n hai mucri phrit nh4t nhEo, irn l{ng nhu vAy
trdi qua, Biy'Cinh m<ri ngbi vAo bdn v{n lhudc rd chArn hia
hrit vd goi t6i:
nd ! Lqi ddy ngbi udng nuo'': chcri I
- Antr Hirng
Tdi ub oii ngbi d4y, tudt xudng d{i di lai bin. Riy
Cinh vua r6t nucrc dhy vb phia tdi, vua h6i :
Hdm nay anh t-hn rbi chtr ? Larn viec nbl cho ?
-
Tdi hi6u. Ve t6i n:im cudi:
-310-
chi6n 10 nlm hay khang chiCn ba chqc ndrn mA rlfi dut doqn,
khdng c6 su li0n tqc, nhu trulng hop anh, khnng chi6n g nini.,
nhung 1951 anh b6 vE thdnh kh6ng sinh hoat lidn tuc, khdng
nh0n mgt cdng tacnAo, tuc anh ,li xa rdi c{ch mqng. Quir trinh
kh6ng li6n tqc d6, Ding kh6ng th8 kiBrn soit duoc' C[ng khong
ai dAm bio dim trong thdi gian d6 minh hodn toAn trong sach
voi Eing, cho n€n nhfrng thAnh tlch cfi, du cdng lao co ,lt:n
thd ndodi n&a, n6... n6... n6 cfing khdng phii la hi€n tai' ld
My gid. Khdng ndn vin vAo d6 mA kA c0ng, md ddi h6i. trr{t
mdn niy no. TOi n6i nhu v{y kh6ng phfri lA tOibio anh t'o tu
tu6mg al6, t6i chi l{p lai.mQt nguy€n tfiachung.
'l'6i tin lA anh
.kh6ng bubn, kh6ng cho ld t0i dE.c$p ddn ri€ng anb, Anh cl<ing
y ch0? Abh rhOog ,iim ctr&?
- $12'-
- De!
-- Vi v$y, trong khi chd quydt dinh cira Cuc Chinh Tri
R, ching tOi ngh'i cdng tAc rrlo cflng lir cdng t6c caclr mAug.
Nhi€rn vU nAo c,fing IA nlriein vu ciia t)rirrg g-iao cho... K6 t*
ng:iy rnai, anlr sG ducyc {lilO lii'<1uyit rliuh thuyrrn chut'6n vE cOng
tac & B19i). (J 116 vui, c6 nhiilrr ;lhuong iien bbi rlu.ri.ng ccr tha
dt c6 suc chiu drfng v0i sdt rei & thui kj dhu, chua querr khi
hgu cta anh.
'l'oi khdng thF khdng h6i:
)Ia 8195 IAnr nhiQrn vu gl v4r' aoh ?
-
- PhA rung IAm rf,y, sin xufit tu tuc !
't'6i chop rn[t, udng nhanh chung nuirc
trd vA cd gfrrg
uiru urigng cutri obo dugc tr3 nhi€n...
*
-313-
Nhu moi bta, sing uay t:'i d.iv sotti. thtt dqn tlh dac
quhn rio cho vr\o bbng. Tdi qua, Biy Cinlt cho tri€t s$ng uay,
sau khi 5n sing, mQt cAnh vg R2 sF dirr ducrng dua tOl rlerr
11195. 8195 lA trung dQi, ntrung hierr tui tluAn sd ciia tl11)5 ciri
c6 i8 ngucri : b6n nam; mudi lt6n Irir.
Nghe Bfiy Cinh ndi, tOi troi ng4c nhi6n vb dcrn vi tl6.
Mrrai trirn ngutri rnA chi co biirr nam thi mln lrt ra ldrn sao ?
Phd rirng d6n cAy, cAy nio cit-v rr{y hring ba bdn ngutri Orn,
phii tldn bing rua. liQu cAi dtrn vi do rndl' n5m moi don
xong mQt rnau rAy ? Mn la, drin bi con gAi sao khong cho ho
lam cong vidc nhe nhang phir hcrp vcri su'c lilroE vd quan tinh,
tinh cirn c6ng vi€c cSra ho ? QuAn y, quirn trang, thu mua,
qrin lf, giir kho v'v... thi6u gi cdng vigc kial
'f0i rnudn h6i nhung di h6i flil' Cfrnh thi cAm cdn suong
hon. Sao t6i ghet y mot cach la kj. KhOng hi6u y thuQc thdnh
phhn gi ntii ? Gia dinh, nghb rlg6ng, hoc hdnh l' ra lirrn sao tttit
dI tao u€n y, rnQt miu 'gucri tr6ng 1ic nao cftng nhr rrru6'
grii' gii, danh lQri vcri ng':i)'i khac'
'foi xach ca mu6ng vd binh ton xueiug nhii 5n' NId5'
;1..:.i: l.ll:crri riii lrQc l-l[l6 r'lirn, r:;'lo rl$,.:l lilir in'r l{ng ir'3*
,,..,'. ltri3 tiiiic su't;l;,re: l'l:tr-ii rlli iitiil, trirll lLr0c khcal mi'
.:.,ii* ,.,i lii,oii, luqc la r:dilg illric cb di.1 r, tu irgay tir ddn diy.
'i'ir;: r-ri:], ihii gie.rc efiirg "li hdtchibu hdur qua' 'I'ha1' viio tl6 1A
,:-:.'3:r :,,3,: r1-1e 1lir. ptrfisg. {)a! kh,irrg ktr.i sdng dF larn i:hn
:i: thf-,' :igat 1i:$. rnr.riln chly tr6n nr", rnnrjn rcvi sa no' !{oar
.io5', horn tf;i ldn tluang di re kh6i t]2, duoc dua ti6n b&ng
"ui
mon rudc xao tl{u phQng irn vtri lihoai-mi luQc cirng ldm cho
tdi hlng hai l€n ducrng hon. n&a. I)au 11195 co th€ nirci 'lr
nira, tdicfi^g s€ ducvc yin tbr{n, thoii mli hon & day'
Tdi de,u phdi nrlt nglro^ chin& tli, rdqg trong Ban
- 314 --.
Chtnh Tri sao nbi. Chua vb rluoc Saigon, di kh6i Bau Ctrinh Tri
it.ra cfing ld mQt diEu may.
Tdi ngbi vdo bin 5n voi su blnh thtrn thucyng ngAy. 'f6i
khdng ngcr mlnh c6 th6 binh thin ducrc ddn nhu vA1'. Ghn nhr
ttr cAi luc t6i chon thAi alQ d'.rt khoit, quay m{t lai, thi tit ca
gAn nhu vO nghia. Co lts thai d0 binh thirr quA dO cua
.t0i cfing gAy n€n mQt su ngac nhi0n ndo d6, n€n t]a l]i€u
dA h6i tOi trong bfra dn :
Du kh6ng hi6u toi nrudn rr6i gi, rr€n tli ltri theo i
nghl cira c{u ta :
gao' tii thuc phAm vb
- Di honi chcr gi anh I Di tAi lihdng
5n. Thang nrio lai kht-rng dil'lli1'gio' mua tlrrrvc gqo,
cho' hhi mrra tluo'c g4o lbi, chuvQn gi chcr chul'Qrr di t6i lA
corn llii'n dti ! Anh coi, cltrrrrrg di tiri tlli xa, tloc dtrtrng
ln dhn vb tO.i clcrn vi hdt giin phiur iltra |iii. [,oay hoal' rniiY
ngr\y l4i phii io tli tii nfi'a.
Du dAn tdi it)i qua str6i, rli dhn la dtrcrng thdng nh{t,
nguoc lb hu'o'ng llic.
'fil khu vtrc sirrrg NI:i En it)i theo anh cinh vQ cfia 82
rli nguoc ldn clbi Trt\ lle, Sudi Dn, dbi Bir Chnp cira Dbng
Nai thuo'ng.
' I',irng bui;i shrrg. suctng diry Irhu kh6i phfr' 'ffii va Du
vrl'a <li vua noi chuyQlr vb nh&ng gi6ng chim l4 cira ru'ng'
Du c6 vt! riinh qua, bidt nhibu quA, uoi khdng lrgtrng, cou
tiri tlung li rngt anh < nhi quO ), du t6i dd sdng & ncri dugc
cr-ri li vin minlt nhiit : Thfr do Saigon, chi bi6t h6i vd nghe'
NhAn luc vrrot qtra khiir sudi & hdp I32, tOi nghe xa
_tl?_
ra vb phla nggn sudi cd ttfng 96 m6 c cdc, c6c r rdt dEu, rdt
trong. Tdi buQt mi€ng n6i vdi Du :
- Chua dArr I Ndu chibu nay tui minh may m{n thi
-319-
(eo dbi Tarn C{p, hay dbi Trd lle sE giip con chirn < chinh
tri vi€n r n6 kdu cho anh nghg.
Tdi h6i lai :
- Chim gi mi chinh tri vi€n ?
- Tsi ndy d{t t€n mA ! Tai no noi chlnh tri, n6 linr
cdng tac dQng vidn.chinh tri v nhrr nrf;v irngchinh tri vi6n
nCn goi n6 lA.chim chinh tri vi€n.
Nd n6i chinh tri nfuv thi nAo ?
-
Anh coi, leo dbi, thir nhut Ii dbi 'farn Oiip, nrang
-
n{ng th6' ch8ng ra hcri, mb hOi t'a nltr t5rn, hi hting ruo'n
l€n tilng butrc thi con chim d<i, n<i diu & tlt]n ciiv Dhin
xueing, cai dhu guc gic lia lia. Vrra gttc $ic vur tr<ii Y trhtr
ti6ng ngrro'i ta noi: ,r I(116 khin khfic phr.rc I Iiho lilrirrr kh'5c
phuc r>. N<l larn nhu scr minh thdi chi. so' rninlt ngtri kho,
ngai kh6, kh6ng bi6t khfc phqc kho khdn. llinh nrqt thdy
mg md no ldrn nhu clra minh, chiu n6i hirng?
Vui chrrvin trdn duirng, tfii qu€n hlrtri5' nlrirng Phiiin
mu<)n, bEn kholn di qua. Chi non hai thang tro'i' kir tit
ngey roi Saigon, biCt bao nhi€u bi6n chul'6n dfr tlbn rlap
xiy ddn khdng ngung.
lSiry gicr teri khong con Ii quAn sii cfia I]2 mri ld cira
Rl95 mQt don vi l4 hoic, mdt Il chul'dn phir rr)'ng tri)ng
rAy, sin xudt khoai mi, b5p vir lua dung lirnr thuc phdm
du trir chi6n lucr. c satt uiry.
Dang tli, tdi chot nghe c6 tidng ngrroi noi cituydn ri
trong rung phia trudc, b€n ta1' phii. C6 lE c6 mQt con
duong lron ra vdo mQt dcrn vi n{o do. Di lhn t6'i, dung
lir con dudug o06 vi c6 ba ngudi, hai nam urQt nii cfing
vua ra d€s.
-32n-
Du chgt reo l0u :
- Gi mA qua mqng ?
- Ri bitt ! f ir chibu hdnr qua t&i gi<r nhin d6i, clriu
cho mu5i c[n, tlrtrc sAng ddm nay & tai cintr vd l]1.
Du vd t6i rltrng lai. dung ddi didn r'6'i ba anh chi
em clri€n si cira lt5. ll5 tuc Ilan QuAn Y, ll1 lA []an
'llharn l\[uu. Du xoc Iai ciry sung, ngac nhidn :
Sao l+ v{y ? Kh6 tin qui ban ?'
-
C6 g6i dQi n6n vri.i xanh, rn{p thu lir dr'rng canh,
nhanh miQng n6i hot :
'! Anh Tu noi thiet tlo
- fhidt
choi dAu !
do cho. hbng n6i
bar ?
- Ai bft ? I.dm gi tldn n6i ci ba nguoi cung bi
An trdrn rni | il{i & riiy 15 rndu, ong llai Cir irng
bft ctro cdn ai !
Ttr gihi thich thim :
mdy ngAv na]' dArn rA5 cdp cho l]5, drio
- Sdmilnrbi.
h€t trou Mot (li rnot lai ching cdn cai rc con.
Xin midng riv khdrc, anh lla Vinh Bl bio cho 6ng Hai
Ce di c6ng tac & C101 vb dE I Mhy coi, d6i nhdn rflng ra
mi cbd bng ve, bi€t chung nao ? Ei tlio cir chq p, viurg
-32r-
nAy ki6m d6 con m{t cfing khdng ra. Tung qui, tui tao
a thln phir nhiy dir vd rAy muoi ldnr miu dr{o tlQrn.
- Hin chi I Du n6i. Nghe noi riv nrucri ldln trrtiu
thuec thAnh phhn du tri chi6n Incr. c. dn phb bidn linh
c{m tliro trQm riii. Ong Hai Cn g{p hi ?
- U! tgi bi niv nd I
cqnh con su6i nh6. Du dAn tdi vAo dtjn nhA ti6p, nr[t dio
tbi, d6o lui nhin quanh nhu ki€nr ngu<.r.i.
- Nhe b6p, nhd {n cfra 19ir dA1.. Driu indt h.dt rbi ci ?
B0 & dAy thi6n ha dric ruq)t h6t riji sao, giu nA1- nrd bdp
I4nb tanh.
Eoan Du chi mdy cai birng ngiii bing nh&ng do,tn lij b
ken lqi :
- Ngbi xrrdng tl6 ngrri mgt crrti d.i r,rrr llirrrg ! Iihrit
nu<rc qua, anh c6 lil:At lih6ng ?
rdri grit rlliu, ngiii r.h6' ddc. l)u c:rr,-r' lai rr,ir rd Iroirng
ciirn gi& n:ip tritng ntii nhdrn, xern ni)i rrh<)rn njro cirti,ir uu.<rc
sr)i' Nhin theo I)u tdi rnim rnidng crriri'A tr)i ciiug thiiv
d'i rnirr crich la lu'g. Ilubi t'*a. c:<i gi rldu r chi hai cu
I<hoai rni ludrc to birnc ng6rr chd* c[i, thav bubi cour tlua
cho dtin gio', trAch sao chti doi.
Nhd bdp lanh tanh. Du dem lqi cho t6i nr{t ca nuoc
cbin dB nguQi:
- ! Anh udng nuoc di. Anh ngbi tlay nghi cbcr t6i
mQt lat
- Cdu di dAu ?
-- Tdi di liidm Hai lfinh mfit chrit. Cbfic gio. nA-v corr
ttgoii ri1', chtra vE rlua ! Hai Minh l:i tht'r truo'ng-llt95 io.
C6 hcrrr 5 llliut sau, I)u qual' tr6. lni r,6,i nrdlt co gai
r;rriin xi' ddn gdi, n.a virc vai, khrin rln cOt rllu riu. Lr)
ta nhin tdi nbu' nr6t bd chfi nhA nhin kir rl6n xin viQc.
Iii6u cdch, ki€u ki d6 gher lAm sao. C6 ta nhin tdi mQr
[tc, chot h6i : 1_,
- VAng !
- Anh t0n gi ? Ttu dAu dtjn tlAy ? Ngudi tinh
niro v{Y ?
- Khfing !
Qud quan tdi & Mytho
I)u rluo'ng nhu khdng nhAn hjdt su khAc lq vi ndi
bi6n dbi ng[ich th.ucrng d6, tidp tttc su vui vti cfra
ciru ta :
-- Cr)n hdt, h.i tlbug chi ? Sao kh6ng h6i ludn coi
n[rn na-v hao nhic'rr tubi , vo' con chrra, cha rnt: t€n gi, anfi
ern rniiv ngucri, nha ci'ru liirn In lil sao, cho tr<) dd liQ !
Qua ia c6ng an dd qtrdc !
'l'r'ong rndt thoring, co ta nhrr k6 mit hiin, ngo'ngac,
tr& neu trr lrt :
Ne. anh Hung ! Gioi thieu truo'c cho anh bidt, 195...
-
hi hi... orr hai ti6u tl<)i nd'ilti I Nain chi. co-4 chu vi th6i.
Coi chung... anh ch6t nElep do ! 0, anh IIai llinh ddu
rbi chi ?
- Anh ddn anh chi em tli xti ttrit bo rirng ngorl!
rdy lLia.
ilI{t I);r shng r'& :
- Ai bi6t ! Nguoi ta brio ili thi tOi di. C6 mutin & l4i
cflng khdng duqc.
r.:igng u. l:'. buiiu l-ruiin :
-328-
- VAy chd anh cdn khA hcrn t6i t CAi ngAy tOi I0n...
tdri phong thu<rrrg truc U50, hic do cdn dong & su6i V€n-
Vdn. Tdi dang ldn csn sdt r6t l{p c{p, tdi con phii di |hfrng
vE dny. Tu&ng lhn d6 toi di..,
- Qu€n, t6i tu gidi thiCu anh. Tdi tin HiErl. tdn Hibn
nhung dfr' l6nr! Cdrr anh, anh thu rndy?
'tht tu, nlrung xin cd ct'r goi tOn teri. Vdo dAy,
-
nguiri ta hav goi nhatr bing thti. No dir tr& thenh mdt tgp
rlui-tn, tboi <1uen theo kidu & ndug tht-rn, bA con nirng dAn
xung ho voi nltau.
GSi nhau hfing thu, hav chr'r anh ? No c6 tinh c6ch
- ciia
thAn rn4t git dinh. 'fdi goi anh biing anh 'I'u. Anh Tu dr
dAi' nghi nlia I 'fdi xu6ng bdp thbi lfra ldn lhn. Thit sfp vb
tdi rbi do. Rii'a nnv toi larn chi nuoi, truc' nh{t ndn tdi (r
nhA-chcr khdng thi tr)i cfing <li tii thit rbi. () nha con mQt it
ggo, dt t6i n{u cho auh urQt niii chho thit thidt ngon nhd !
di sao hi dqa tdi vb mQt ncri toirn con gAi, kh0ng ngli tOi
tac oai lnc qlni ddn m4t th€rn hav sao ?
lldi ti€ng cucri vui rQn r5 nbi len. du6'i b6p. .Tidyrc
l<inr khi, dao thcrt va chqm vdonhau, khua dQngkhdng ngu'rrg.
Mr)l chut sau, m0t thanh ni€n dung tubi hien ra & hhirc
quanh tiin vdo nhir. Anh ta tn{c qudn phgc vii ta den, da
ranr ning vcri cAy sirng trutmg N'Ias & tr€n vai. Tay cii'u
rnfiy tcr gi{y. Y churrg anh ta lir Hai }Iinh, ch6c di g{p l)r.r
tltrcri nhd. b6p trao. thu.tu gidy rnA cira l]2.
'toi ngiii rlAy. Buoc ddn sdn, anh ta nho6n miqrn;
ctrtii :
- Chdo anh ! Anh vua ddn hfr
?
! TOi vira
- D4, chio anh
ddn.
Xin tu gidi thiQu vcri anh, tdi le Minh, Hai Minh,
- tdi co dtra. c thu beo cita
Phq trich t]195. M{y h0m nay,
tJz, li sE co anh ddn. TOi c6 j trdng. Hdm nay rnuug dug'c
8ap anh.
Hai Minh b5t ldy tay tdi, xong, rnang sung mAng
I€n cOt:
Nghe n6i anh bi sdt n{ng nlm & G2. Nay khe
nhibu chu, anh ? Coi b0 anh xanh nhi6u'
- TOi m&i ra bQnh
viQn chibu hdm kia...
Sao anh khdng nghi lqi lt horn cho kh6e hdy tli
-'
?
16i cudi:
-Anh ba tsidp bio di thl dAu & Iqi drrcr. c. Vi lqi...
t6i cflng rnu6n di sftn.
- C6 lE nhrr vqy minh lqi g{p nhau s0m hcrn' Thf
thuc v0i anh, & dey thanh niOn ruinh it l[m' Khoog bing
oui tC o&a 'cbi 9m. Co auir titc,n don$, vui nhi vui ctia'
3il2
- -
C6 mu6n dAnh lo khcr tay tu, cfing dri ngudi.
Khi u51' t(ri nghe c6 Uibn cho bi6t anh bin tluac
con
-
b<t ru'ng;. Lcrn khcng anh ?
* C[ng to. CIrEc t.luoc trdn ba tr6m cdn. Chi em bd.y
gio ho con dang lrr:in phi€n nhau tii vao. May Id h6tn nay
co thit d6 d5i anh. Th6i, anh ni"rirr nghi nha ! 'f6i con phii
tr& xu6ng trOng cho ciri em ho ra thit. T6i na_v, nn ri6ng
xong xuOi, chuns rninh sE nrii chuven nhibu.. Auh in chd<l
nghe I ilb toi rl{n rlbng chi Hi6n niiu cno anh...
- ,\nh Hai I Quan rnr\ liirdng lon cri' coi nhu linh cho
anh i:lai I
$6i
nhrrng hirur trucrc, I3i1' ci'h & gz noi vcri rnfiy tlo'n vi lihac
b6o 11195 chirrrg nao lao d0ng gi6i rb.i l,li' hoc.
- Ilidt th6, ndo ld iao d6ng gi6i ./ Iid anh ch! em rninh
& aay bi xern ld hhdng iritjt lao dQng sao ?
Sau khi dn xong, t6i nhin itbng lrb tay tld mu.ui gi&
hcrn. l6i vA Hai }Iinh lirng th&ng keo nir.ru vij uhA truoc,
trong khi moi ngucri cdn & Iai nhA bdp vui v6 chuydn tro,
a noi chuvjn ndm trdn. >> Vdi anh chi ein cr)n xlcn iliit lui,
nrrcrng & mi€ng ld.
Db ca rnudng ldn chi6c bin tre, Hai llinh tr& lai r {n
db ban nd1':
--- Cai chuyen hoc v5n hog phibn lirn antr. PhXn lon
anlr chi em dua vb.diy conl tAc duoc ding u1' khu A xem
khdng phii thdnh phhn co biLn. Sri con lai la hin r:ci nOng
rlhung sil ndy it q\a. 'Irinh d6 rn6i ngucri rnQt cd lihdng ai
bXng ai h6t. EQng co tham gia cAch mang cing kirong thuiu
uhdt.
T6i hci kty lAm la:
- NhuvAy hhu hdt anh ehi em dbu co trinh dQ vdn
h6a khd; .it ra cf,ng ltrp nh{t ti6u hoc ?
c.hAn
- Vdy thi anh chi em d da5' cfing n6ng din cdy luQng,
ldm tay btn. PhAn chia thAnh phlin 'giai cf,p git gao
dE.
N6i chung, tuy trdn ilanh rrgl:Ta kh6ng giiing nhu
-
arllh le ti6u trr sin tri t]rtir,-, nlttrtrri llrr.rc td, nhtng anh clri
em & ildy ciring khac auit :rz.ry.
-338--
O d{t} c6 anh ehi em nrio trinh d0 virn hda khA
kh6ng anh ?
*
'Idi ngE lung trdn v6ng nhn suv nghT bAng quo. Tdi
thdy nho titlng ddn, thfy thdm ducr.c heo vi ciirn vdri doin
khirc cira Chopin.
0i nhd qu6, Il39 oi ! Mfiy ngucri sao ac qu[ v{y ?
CAy ddn vi chm cfia tdi c6c ngucri dd chuybn van ddn
phrrrng tlo'i v6 dinh ndo ? Cdn cdi radio transistors
<<Standard> n&a. Sudt mfiy th6ng nay rbi, tdi nhu met
thf,ng rnu, thXng di6c, khdng bi6t nhfrng gi dd xiy ra trdn ddt
nucrc niy cflng nhu trdn thd gioi.
Bao chi de kh6ng, tin tuc cffng kh6ng n6t, dn le
thr? tin rntlt chiiiu. 'Idi nhcr ddn cAu noi cira nguni xua:
c:(6 sT nrdt ngdy khirng xem sAch, soi gucrng mat mfii thliy
t6i tdrn>. Iluiing hii t6i de kh6ng doc mdy thdng fliEn.
Ngu<ri nay biro : <N{6t ngiy khdng xem tin tu'c, bAo chi
dd tr'6 thAnh l4c h{Lr, qucr quang nhrr thiing mu>. NlQt ngal'
cld vqy, hudng hii t6i ddn uhfr'ng rneiy thdng.
Mdt nrfii tOi dd ra sao rbi ? Tdi tll dui mr\, lirc lrlu
ddn m1rc dO nAo riji ? XI,it thu ngucri lung ching ?
IIai Minh keo t6i vb thuc tqi: r
r6t nurrc st)i tlolg binh ton nroi inang vb tring, rrla so
qua. RO binh trA nsheo nAn qua. Oh6 bir voi bd binh trd
c6 ci plrich tlrtng nrro'c nong ciia r'lin phong ts2. Tu chidc
ban dAi bing cirv biing liing xE ta bao bong nhoirng d6d
nhiing lon lun, lon nhii r'lung tra, tlr.rng keo, dung cd ph6,
ducrng cAt... O' rlav, chi'tic brin trd chon chdn, nang tre kdt lai
lam rn{t, nang cao nilng thiip, Idi i6rn nhrr nr5t ruong cay
mira kho. -'igoni ra, ,tr'6ng l6ng, trcing tlcrn nhrr mQt choi
ru(')nq ric/ xiic.
IIai llinh di lai lrang lie treo sat rnai nhi de bbng
dung quln ao va vdt clung, loi ra met goi giIy nhqt trinh
c[, voi tdi
cucvi toe :
'fdi rninr ctro'i. iic rniri viro. Iihr)ng nglrc rnii s:irn nao
cri. chi t<lirn nrrri c6 khet. Nhin nu r:rro.i lilrrrirs lron micng,
ngir ngirng; cfra tili cffng hiFrr tlu,o.c m :;ao liii nrn Hai n{inh
dtra l0rr ltriu tninh, hit hit nriil' t:ai :
vio blnh vd chAm nudc sdi dung trong btnh ton ra. Nhin cfr
chi thAnh thqo, quen tay vir trinh trong cia \Iinh lam tdi
thdl' thucrng Minh, gha Minh hon bao gicr h6t. Co l€ truoc
dAy, Nlinh cfihg mQt tay sdnh trn, ghibn ld ktuic, bidt chep
miQng tl€ thudmg thuc cai vi trd pha dic nhu nudc cau
ngAm. Gicr, bdn bo Ebng Nai thucrng, dAnh chiu udng nrdc
< Sdm ViQt Nan chlnh hiQu con nai vang >.
C6 hcrn muoi Hm phut sau, Minh moi nAng blnh ldn
l6c m{y cAi:
Lhc l5c vhy cho no ra sdm, anh Tu !
-
Eo4n Minh rot ra bdn chen chung;
DAu, bAy gicr arrh ngd'i thfr coi I Thorn mA I Dung ld
s sAm
-Vidt Nam chinh ltieu cort nai ving >.
Chibu theo lfinh, lr)i nAng ciren chune l€n ngang mfli
Qui mrli sirm thuc. Mui srim lAn v6i miri cd cha5'. Minl duu
l€n nipng \re mQt cai :
Ering kh6ng anh ?
-
Tdi git dlu, cucti :
ngrra )).
TOi bit
ddu chia thudc r€, gidy quydn nhu moi nguiri.
T6i tu&ng minir klrong hlit n6i vi thudc r€ kh6i nlng,
md n{ng thrtc. Hcri kht'ri dh-u ti€n ctra n6 di qua cb, tdi
tu&ng chirng nbu ai xd cb minh ra, nhu bfa bb vAo lbng
nguc. Tdi sic mQt cai, r.bi ho rfi nroi, nuoc m6t, nunc rnti
tran ra rAn rqa. T6i ho d6n n6n, ddh crc. Midng dfng. cay
vd tanh, nucrc dii chiy khdng ngung. Cudi cung toi nhfm
mit l5m th& ddc, m6t l& co tro.
' l'oi dhu hdng thu6c r€. Tdi rrhft rluydt IOrg diirr krrrg,
phen nuy nh{t dinh br"r thu?tc. 'Ihudc 16 oi ! (iii ru rrguoi
Dhe t TOi cho anh em nXru chting trai r0 thudc vd tn gidy
ltry€n vtia rnua. NgAy h6rn dt'r, t6i thiy lat migng lirn sa<_r. VA
nQt c{i gl bubn bubn tr€n mi mit.
' TOi nhd tru&c kia tluqc[rrgirc ciu chuygn cfra mOt nguiri
-5a6_
cai tirudc l{.
M6i liin thdm thudc, anh ta ng{m mQt cuc kgo,
ueiug ruQt cdc nuoc, ho{c dn @t rnon gf d0. Kdt qui anh
ta b6 phing khoug gi klto.
't'oi nghi do ld m0t kinh nghidm hay, minh b{t chsdrq
thir xeru sao. 'fdi ddn quin lj' G2 ndn ni chia lai mQt kJ
dtrong tirng. 'Ioi dn dutrng li6n mi€n, vir udng nutrc kh0ng
ngung. Edn d0, t6i phii b6 com chibu hdm d6 vd di tiEtr
aE" *ai chdn. 'l6i lqi, toi <li ngir som, ngi trong gidc ngt
chip chon vi il6i irA nhcr thu6c 16.
Sdng hdnr sau, tdi thuc d{y t{t sorn, iu hrc nooi ngudi
chua diy. Trdi hfi5' cdn nhdrn nhqt, chua norn rd nit ngudi.
Trii thuc d{y vni su u6 oii lq thuong, tlhu , 6c nhe t€n-b,
ngbi kh6ng vfrng. Yir cii nriQng n0 vua kho, vtla nhlt rnQt
clrh kb6 chiu, nu<rc mi6ng dutrng nhu d.{c qttr(nh lqi.
NAi thdm thudc li dAng l6n ddn d0 nhu hdt hod"g.
nhu mdt hdt sF t\r chtr thudng ngAv. Ndr qufnh qudng,
n6 'mq ngudi di. Tdi v6i l€n kQ, rn6 gidy lfiy tAng ducrng
mia, nhai ldy nhai db, khdn! kip suc miing, riii llt binh
ton r6t ra ntia ca nu&c rrgu$i, udng s4ch. Sau tlo, tOi n&m
l+i, chdp chCp mut cuc dndng.
DA < d{u tranh tu tu&ng >r, t6i nhrr h€t l6n trong d}u :
m6p gitrlng, thu&ng thuc. Nliri l<h6i thudc r0 bay ra, sao
tOi nghe thcrm Iq, quydn rfr 14. Kh6ng cdn hdi nhrr trrcre
dAy. LAn khoi xanh bay l0n nhe nhdng, tin rnan, di sao
lA dsp.
Nunc dii trong mifng t6i tlhy ir. Tdi nudt uc di, uc
lu6n ci cr.rc duong chua tan h6t. Chao cri ! 'fhem iirn !
Suft tl .nira tOi de bu6c sang giuong xin v{n di6u thudc.
May, t6i trdn ap ducrc. Thay vi di xin thudc, tdi buoc ra
sAn, di tho thhn nhin l€n mdy ngon dhu cao, sucrng mi
phfr trfng. 'l'di chep miQng, th& ddi. 'frcri, cuc sao crc thtj
niy. Ghibn thu6c la n6 c6 th8 hdnh ha tdi ddn thd niry
sao ?
TOi cd g5ng chiu dung cho t6'i hic 5n chio s{ng, rbi
ddn ci bubi 5.n trua. Toi giin nhu rnudn trrinh hiit rnoi
ngpoi, khong rnu6n ghn ai c6, nltrrng cfing g]n nhtr rnu6n
ghu tdt ci lnoi iigur)'i, nh?it li nhii:ng anh etn co thu6c,
bi€t hirl. tlrudc. i' nghi trong dhu tdi la mQt crii gi hbn dQn,
rnAu thuhn rrhau gav git, giing co cfiu x€ khong ngirng.
Nhfrng f rrghi dri, ngav cr'r hjc tdi bi tle xucing d€ tiern
thu6c viro nr(,ng, <liru re thit vau ctt' Irn irnlr qtray cubng
khdng thOi.
Nhiit dinh phiri b6 thn6c, kh6ng b6 dtro'c l<hdng phii
ld con trai, It\ hdn. l)hii can dirn lin chu' I Ohuydn d6 lA
chuygn tlrn thtrtrng tt'dn moi su tlm thuurrg. Toi ttt nhfi
t6i. Tdi o ddu tranh tu tu&ng > voi tdi.
Nhung. sau gidc ngir trua d{y, Qu6c ngbi 6 girrcrng
tr€n canh. hrit thutjc phi pheo,' chia goi gidl' boc thudc
ra mai thi t6i khfing con tu chir. ducrc nira. Ac thC t Sao
anh mdi toi chi ? BAng lE dirng mcvi rncri moi phii chu.
fri tdi brio dung rna sao tay t6i nhu tay ngu<ri la, mdt h€t
b6n ngi, chi con c6 b6n uhng, r:irQp ldy cuQn gidy quydn
rd dOu tan, rrlt thutic mgt c6bh gon glng vA v{n nr{t cAcb
thbb thqo.
Tdi nghe ldng tdi diu lai, uhir thhm : c CAi nAy l6i
tli Qndc n6 mdi, thdi thi htt mQt di6u thdi. Thu6c r€
glt llm, n{ng 15.m, hOi llm, hrit xi giao mir I Nhdt dinh
lhn sau n6 mdi, tu ch6i iric khfc. CAi ndy l6i t4i thing
Qu6c d6 ! r l.{hfi long nhu v{y t6i thdy tdi nhe nhAng, linh
tinh hoAn toAn, bnt ltia mbi thu6c.
. Ng& lA sd bi s{c sga, dd ducri nhu trua h6m qua vi
kh6i .thu6c r0, oCn tdi chi hit vAo nrirt ti kh6i. Khong nghe
sao ci. Hoi thu nhi tOi k6o. that rlAi. Trtri oi I Sao ngtrc
ngon nr$t cdch chi Ia lung. lfdt n6i tbting khoii, ilru sut_nrg
vO t6, tt rhn khdp cri chAu thAn. Ehu tOi choAng v6ng vi
say thu6c vA cflng vi suong vd t6. CuQc ddj thAt dgp vd
cttng.
Tdi ngii nlm xudng giuong, nhlm mfit ling nghe ch{t
nicotine ngdm v?ro tang phir, tung hoAnh tr.ong huydt quin
t6i. T6i lan man du<rng nghe mdt cAu noi t16i ldn:
'fu&ng sao ! '-thudc rd ngc-rn tldn th6 nAy, lai ,16
- r€, thdi thi
tim, lqi cu hut. 'l'oi chi rnA b6 nhi ! Nq c6
hai gt dAu ! Hut thudc, ghibn thudc rlAu li tet xdu, dAu c<l
ai cuoi !
Thd Ie rdi xu6i tay diu lrAng. Khdng pt,li rdi iA ki! so-
thu6c rd, ma tr<] lhauh lte thich tlrrrcit: r'0 niribu hrrn iri
hdt. Thudc gidv d[ cho lrit liii, tiri ben nghi k6, lang thang
xudng quin l! G2 kj' lico chia tluoc urr)r le vA nr(rt to graiy
quydn niia.
Kh6ng c6 gi db g6i, dB dung gon gAng nhu anh em,
t6i rut mQt cgc nh6, roc gidy crrQn rrhrj 116 trhn cho.,a<r
trii ao ba ba, trChu r r6i i Cou bao nhldu tOi xiu mOr t<i
-$4E-
gifiy t{p g6i lqi, d6 xudng dlt bbng.
Nh& t6'i.cirnh t6i, nghe Hai t{inh kE khb vb ndi rhu6c
lA & dey. t6i thdng cim vd cirng, su thdng cim c.ira nguoi
dbng cirrh nSe. <t Dbng ttranh troug ung, dbng khi tucrng
chu >, ln v{y.
Hai trIinh x6 gidy quydn, rut thudc vdn rn6t di6u drra
ldn ddn. Cfr chi do ctrgm rEi, trinh trong lAm sao. Eua
l6n miQng, llinh hit rndt hcri drii, mflt lirn dim, 'kh6i dAu
m{t hdt. M[i lirc sau, khoi rnoi tu rn[i, tu nrigng tudn ra
tu tu, tu tu lan nhg l0n hhdng.
ilIinh phat biilu j ki6n :
- DI thiQt, anh Tu !
Tdi cucvi, nho to'i cAi ngiy b6 thu6c & bcnh vien G2.
BOn ngoAi co tnr{r, anh chi em duoi b6p di l6n. Hai
chi6c dcn chai hiQn ta cr goc sAn.
Minh h6i \'ong ra ;
- GiAi quyUt xong ba cAi thit rbi hi
Ti6ng ct'ra Hibn vong vAo :
Nhtr,g pho'i kh6, mudn cho ngon. phii lhni thit ra tfrng
rnidng rn6ng biing ban tar', nh[rng nuoc mudi truoc khi
dem ra ning. Anh thdr' do, rnu'<ri rnf,y ngu'rri xrirn thdi
thit tu chEip t<ii toi gio rncri rbi. Y ta tirai xong rrhung nuoc
mu6i chcr chua phcri. Con cAi d0 sang rnai xum hhi6ng
ra rAy...
Hiin, f)u
vA hai cAu thanh niCn nfra vAo ddn nhd,
rlrrng l6ng nhong quauh birn. llinh n"hlch vAo phta trong,
sAt dlu bAn:
l\linh bio :
- Ngbi choi, cAc dbng chi !
Du ngbi xu6ng canh tdi. IIai c{ru hia ngbi v&i Minh.
Iluy chi c6 HiEn dung dua giic cQt. \tinh h6i tlibn :
Cd HiEn ch5c li ndng nghe chuyQn Saigon lim
phii kh6ng ?
Hibn cucri :
- VAy chcr anh Hai coi, nhA cria gia rllrrh qud quin
tOi & d6 mi. Bidt duo'c anh Tu flung mdi & Saigon rtr,
khOng nong sao ducrc.
- I], h6i gi thi h6i scr scr ba cAi di. Chri kbuya rbi
tl6. Ghrr rnucri hai gio khuya rbi. COn bao nhidu dB rnai,
d& mdt. Anh & tlAy, rn{c suc mA h6i. I}$y gid f,utr di dudng
xa cdn mQt, 'lqi khuya... Ebng f ch0 c0 Hibu ?
Du cfing cudi xen vio :
- U, khuya thiet ! Tui dbng ! dE mai:
- O ! HlEn n6i, CAi anh nAy ! Ai iioi anh mi aqh
ttbng y llng rihach v{y !
Chot Du la lCn :
'-. rtray r.ray t iil,;" ba; rrgirr i
-Sil)-
Nhanh nhu $6, ddn tr€n bAn tlt PhUt. Khdng hllu
ai thbi mA nhanh th6. L6ng tai nghe th{t kf m0i nghg
ti€ng ri ri nh6 iiu cfia pbi ccr tu xa vonq lai :
HiEn phirn ndn :
- Thi tao mdi ugtre hai vcr chbng no cdi nhau dAyl
rXqo m?ry ! Eo ! E0 I No bay ngang dhtr minh
- O clloi
d6. Dung ia b*y vdi cqc, cr,rc l[m da ! Thu nay li
D.rkota ch& rnlm rudc ntA !
Tdi.v{n mQt di6u thpdc. Rd rirng ti€ng phi co Dahota
bay chim ri. Thi$t, chi6c phi co niy phi ddm qud. ChEc
Hibu eflug kh6ng cdn dfi hung db h6i chuygn Saigon d€rn
nay.
*
0 lubi ethu ti€n moi ddn dd co sii tlrong cirn cira
Hai Minh vi toAn th8 anh chi em trong don vi, t0i thdy
minh duoc an fri r{t nhibu, nhq di moi phipn muon, kitn
diu tluo. c ( con b6o chiirh tri > dhy thu hau, xAu x€ giira
l0ng tOi.
- Phln lcrn nhfrng anh chi em & ts 195 le nhfrug nguoi
cung rnQt tAm trang, du cinh ngQ khac nhau nhung citng
bi lidt hiii b4c dii tinh thhn nhu nhau. 'frong hoAn c6nh
kh6 khdn gian khb nAy, khong con phuoug tiQn giei thoet
niio khic, ddnh phii cam tAm chiu dqng, giup dd nhau,
chim s6c thuong yiu nhau. Tinh thucrng dO trii ra, chan
bOa, ttErr kh6p.
NgAy ba bubi, khdng gqo, kh6ng thuc phhm, chrlng
t0i chi ducrc cdp rnudi theo tidu chuhn mdi nguoi 5 kj'
nrQt thAng Cho ci ddn dhu hdi, m6i ngutri duqc cip 2
dbng mQt th{ng trong khi dhu nlm Ebng mQt lit. Hai Minh
cho bi6t thing ndy chua kip di l5nh, Ding ty U 50 de
chi thi cho hay vi chua tb chuc xong ca scr thu mua vi
bQ tb6ng v{n chuy&n n€n dhu h0i cilng kh6ng cdn. Tir nay,
m6i ,l,nr vi phii tg thu r€p ldy de thich ung v&i hoAn
ciiuh odi.
-352-
& tt n vuc chung t6i &, r'irng dbi cao. mgc rdt nb;bu
ke. Kd tA mQt toAi cAy nhu dua nhung tau 16 lai gi6ng
nhu cAy chd lh, 16 cAy m{t cdt dirng db dan n6n lA. Nhrv
c I v6c dAng nhu dua d6, chung tdi m6i ngdy cho ngrcri
cl: Cin n!'i xudng, chit cAnlr le ldy nhii'ng bXp ke non
r,'iin: vir c,'5 hir cfra n6 dem vb bim nhuy6n randu in, thay
ch() giro.
Khoai mi, dr\ sao cfing thudc loqi ngfl c6c, No c6 chflt
bQt. Ngan, kho in nhung bb du6'ng, nudi c<v th6 ducrc.
Nguoi ta vin kh6e. con c6 sri'c. DAng nAy b{p kd lA mdt
ruon vd b6, kh6 nudt g{p rnffy hhoai mi. Khdng th6 db da
dAy tidn'1 r'drr{l clucr.c, n doi diiu g6i phfri bo >, dAnh 5n viv
chu bi'6t sao. Tlong khi d6, nhilng l[ra th6c, bfp kh6, khoai
mi ngoai .iArn do chirng tbi sin xudt ra, thtt hoach duo. c
phii cho vio kho, giao cho tlang fiy khu A ddn nh{n d6...
ciu trfr.
DE tu&ng thrr&ng cdng lao, chirngtdi chi droc pltep
tru{t 6$ lt'ra hoic b{p c16 ra dir dung -not bfra dn lidn
hoa;r rnir thdi, goi le mirng vrl mtra thu hcqch t6t. Theo
quvdt dinr: chung cira tAp thF, s6 hla, bip do khdngducr.c
rlem la Xn lidn lroan. PhAi dA dAnh bbi drdng < chidu c6 >
uho nhirng arrh chi em bi benh.
Ding iry khu A giii thich rffng, thuc phdrn du tril'
hia, bip cira B 195 sin xuiit ra citng nhu lua, bip cua nhfrng
C102, Ct0--, C108 \r.\'.,. sirn xtrdt, c6 gia tri tucrng ducrng
voi nhirng vfi khl dan duo'c cira C110 (Ban quin khi vi
llinh cOng xr&ng thut)c U 50), tuong duong vo'i nhtn;1 cirng
tlc lthdng sin xu{t khnc. V6y tlti, trong luc cdc dcrn vi khAc
khfrng li'r; nhiQur vu sln xuflt ngfl cdc, ho s€ 5n gi db
s6ng ? Cho n€n, kltopg thb c6 chu-vQn bdt ct-rng lA eac dcrn
;353
-
vi sln xu{t ngfl c6c, hoa mAu tir ti6n dtng sd Dgfi cdc
hoa mau d6.
Phii quan nidrn ngl cdc sin xu{t le mQt thri k€t
qui cdng tiic dong gop cho Eing, cho crich mqng mibn
Nam. N6 khdng phii cira ridng don vi nao, khdng phii
ai mudn xir dqng clng ducrc. Ai l6n xfr dung c6 nghia
Ia dn cfp, lA tharn d, coi thuong ki luft cira Ding, phA
hoqi chAnh sfrch Ering, tidp tay voi dd qu6c IIy D.iQm
ch6ng lqi Eing, cbting Iai cAch mqng...
Phai thenh thuc nh{n rXng, & thd gioi cfia Eing
nay, <Eing> li mgt cAi gi to lcrn, thidng lidng, bdt khfr
xArn ph4m. Chi .bi6t co phuc tung. No d[ trd thAnh rnQt
dn tucrng, mQt th6i quen. l{ot thu bdt khi khnng. N6 ln
nsuc manh v4n ndng> rnd tdt ci moi ngucri chi bi6t phJLi
tuvgt ddi phgc tung. E6 ln kf ludt tinh, tb chuc' tinh
th{rn nhuhn trong tu tu6ng cfia moi nguoi nhu hcyi tho,
kh6ng thA thi6u. Trong th6 gicri do, dt sao tdi ctng
chi la. mQt ngucri,' mQt chiiSc 16 trong cldm lA khd bi con
bio cutin theo. Lam sao ducrc ?
Thdnh ra, b5p kd vAn ld bfrp kd dbu dbu, li0n tr1c.
Cfing rnay, chung tdi con c6 thii rung ndu khOng chfrng
bi6t s€ ra sao ?
'finh trang clo cirng keo ddi cAng lAm cho suc kbo6
cfia todn th6'ghn nhu bi tiOu hfiy dhn mon. MQt s6 lcyn
bi kiet suc, ghy y€u, xanh xao th€ thim.
CAch chung tdi hai gicr ducrng rung, dlng iry khu A
cd d{t mQt bdnh xi G3 do mQt y si vA hcrn ndm
y td, cuu thuong db nhdm phuc vU cho cAc dcrn vi &
khu vuc ndy, d{c biQt nh{t IA nhirn phuc vq cho c6c
doirn crin bQ Cli theo ducrng d€ry, hdng ngiy trl Mi6n Bd,a
tr& vb Nam"
354 ..=
-
Ee giii quydt ttnh trqng suy dinh du6ng trhrn trgng
cira anh chi em trong don vi 11195, tdi bAn vcri IIai Minh,
ludn phi€n dua anh chi em d€n dibu tri bbi dudng &
bQnh xA. Luc dhu, khi chung tdi g&i bdnh nhAn rltIn, Ban
Chi huy Bdnh xd Gl3 tuyc6 phAn ndn nhung vAn thu. Sau,
G3 khdng nh{n nira, t1uyOt li6t tu chiji vcri lj clo : nhirng anh
chi em do khdng phii bi sdt ret. Chfrng nhiing vdy, cdn
b6o cAo vb di'rng riy khu A khi6n trach 8195.
T6i thdy tintr thd thuc den tdi hdt muc n0n bdn
voi Minh dirng phucrng ttruc khic..Phucrng thu'c d6 14
dirng s6 mutii thua dern dbi ldy gqro cfia dbng bAo Thtrong
thuQc ddn tOc thi6u sd uSa Tidnr> & dbi Ut ChAp. IJudn
cfia dbng biro niry crich cdn cu chung tdi hcrn mQt gio
duong rung.
M{t kh{c, chung tdi tb chd'c nhibu tohn di dio cir
chqp. Cil chqp la mdrt loai khoai nhu khoai Ed, khoai
ngot. Cir to bling cb chAn, tnoc thing drlrng, sAu trong
long ddt. SAu tldn bcjn n{m thuo'c ld chul'dn thuong. Cho
ndn cfi chup ri[t dai, ndu khong dAo t6'i ddu b6 gdy ngang
6' d6 thi nn chXng khAc gi nhu mQt doqn tre rung
dai xec.
Virng tr)i 6', bdn nA)' song Ebng Nai, lih6ng c6 cri
chrlp phii sang bdn kia sdng, tlrudc vung d{t khu 6, rniEn
Nam Tlung ll0 rno'i co. II6i chuvdn tli, vb mi[t hai ba ngiy
troi. Nhu v4y tinh hinli irn udng rlurrc cii thien phln ndo.
Ngoni ra, hing ngiry chrJrng toi tirn thdm chdt ttroi trlng
cach giri b6y bitt thu, di sin vi,dAnh cAu & song Dbng
Nai.
Yrlng tOi &, bdn nd)' Dbrrg Nai thrrcrng lA vilng cd
ohilu d[i th{p ubung cflng c0 r{t nhiEu bAu rqng m|nh
-355-
mOng. CAng gln vb s6ng, chdch huong tAy bfc, anh chi
bri
etrr cho bidt, rnua rnua d6n, virng t16' nu6c lqt tndnh tnong.
Lau s{y chim ducri nucrc nhu trdn dbng co hoang vu Dbng
ThAp l\lucri. l\Iira khd ddn, nuo'c hq xn6ng con tro lqi
nhfrig bdu, dhy ca bdng, ca trd, cA loc, ca .r, cac loai ca d6'g'
. Cn & day, tu ltang trdrn' hang ngirn itii'u nfl-v, khdng
ai bfit n0n mg'c dQ sinh sin cira chung nhibu vo k6' Nhibu
g{p mdy lhu cA & E6ng ttrap (t}a Rbng' Ilbng Ngu) & Ce
lluu, (ltau l)ua, Cii Nu'trc' U Minh hl'v'1'") C[ lqi to' Io
ddn dO khdng ai ngo toi. Riu c{ birrg rgon tay, rnoc tlAi
nim ba phriu. Nirn r6i. tirc vao nhring ngny hd i962' khi
t6 chirc cin5 gi,'i ciia Cl10 (tlan Quir' Khi vir llinh cdng
xu&ng khu A; phat hien dLro-c vung bau c6 nhibu cir, l4p
tt'rc circ dcvn vi toAn khu A duoc ph6 bidn cho bidt rrgay, t6
chuc nhfr'ng toan tu tuc keo ddn tlt bdu, lieo luoi dE lt\m
m[m, lAm khd du trir thuc phhm cho don vi. NgoAi ra
cdn mang ca tucvi vb cho dcrn vi [n <sdt d€o>. Vn, Elng
fry khu A phii rndt tibu dOi mang dii dtrng cq <dd nghii>.
tltln vung bau khai thac, chul'dn ldm ttrftn, lAm khd tl6 du
trir, ban ra cho cAc don vi vo'i gii 16 : ba d6ng rnQt ky
mirn, nirn dbng m$t ki' liho cA l6c, ca b6ng vi t6 chuc
dua xucing llinh Mi ducrng 13, ch6.di Saigon bin dE gey
quy tU tuc riOng.
B 195, IIai trIinh cirnQ phdn c6ng hai tb tarrr tam siu
nguui, hai rranl biin ntl' itrang thilng thi€c, tii rtrLiiji dcn
virng biru lirnt ca. llrtu lo'rr, rt)rrg mdnh mong, dit tirn durrc
nhirng biru nhil di trd'a, nuoc co c4tl mdy di nfra, lna
dgng ctr khdng co, liiy thung thidc ttit nuoc tha; gAu giai
thi qufi li chuyQn nrong vic ddr vA troi. K€t qui ld xAch
n,ro" d6 ra s0ng. Ay thC md, sAu anh chi em chi vigc
lQi tlqr xu6ng buug, birrr sgn tud cA, vgch o6 tbeo bo. ms
_356_
nh&ng hang ci mdn lting, trong nhm ngAy ciing rt[ dem
vb cho don vi vira khd vira rnim, vua cA tuoi hsn bai
trdm kf. Qui chuyQn kh6ng thu.dng mdt chrft nio. CA b6ng,
c6 con -n{ng ghn hai rnrroi kJ'. Ci loc n{ng ddn uirn kf,
con ci rd bf,ng bdn tay...
Ndm nay mira kh6 de ddh tu ldu, nhung muc nu6c
virng lJiu chua .c4n. Nghe anh chi em k6 lai chuyen lam
cd nhrn ngoii tdi thich vd cirng. Trucrc kia toi tirng s6ng
rlua Ebng 'fhhp, U minh, Cd rnan, tdi de tirng di clm ciu,
tat dia, keo lLrni. Tdi ham v6 t6. Gicr nghe noi c{ Ebng
Nai thuong, long cu nOn nao trdng cho cldn rntra bdu
cgn nucrc di vcri anh chi ern mdt chuydn xem sao.
Tdi ban vcri hai Mintr ndn chuhn bi cho mtra c6
nHm nay, chuhn bi co chu drio mcri bit duoc ca nlriEu,
it mdt thi gi<r hon.
. Toy kh6ng th8 so bi dtrcrc vcri nTi6u d6i sdn xudt
m5m, kh6> cfia U 50, ho co mA1' b6m nuoc, c6 lucri, c6
dfr db nghE cia mQt bd ph{n chuy€n mdn d6nh cd, nhung
vi€c ddn Ban I'iCp Li6u irhcr mua cho vAi ta), Iucri
ngfn,, mQt cii chai ci bf,ng lucri nylon ban dhy day &
mdy tiern chcr ciiu dng Lf,nlr hin khirng phrii cbuyin krr6
khin gi. Ti6n nong thi riiin khhu phiin m6i'ngAy ba
db:g, sudt mdy thdng nay do.n vi de ti6u ttin dbng
na-o dAu ? Ndm sau nghin bac thi,a rnua liji.
Hai Minh hodn torin tan. ilranh y kidn toi vA nhu
Ban Ti6p li6u mua vb xong..
DA di5i pho voi narr h6t dlu hdri, nghia la hdt Anh
f1S i'huong,lung t6i nrn, hoc trip kinh nghiem cira dbng
Siira
bdo chirng tOi xach nJa, xdrch brla ra *{t
ciy ddu to ire bdn ,1;riri ,rn chun giap, dEr, krroet tha'rr
-- 357
-
nhff'ng bdng cAy nhAn tao. Dhu tu trong thAn cAy sE chiy
ra dong lqi do, nr6i ngiy, mQt cAy it nhflt cflng cho
duoc nfra lit dhu.
Dhu tlen ngdm, sAnh ldn vA trcyn ch8ng khirc dhu
trii mir u chut nAo. Dhu ndy, sau khi. h6i ra t6i m6i
bi6t rXng nhfrng ti€m'Tiu Chcr Ldn truoc dAy goi lA <ddu
trong> b6n cho nhAn din dirng rt6 ndu vdi chai crp tret ghe
xubng, scrn cQt nhd, rui nhA cho ch5c, lAu mgc & cic
virng que. Thi ra .loai dhu mA chung toi (kh6 khdn d6 ra
s6ng ki6n> hdm nay lai lA loqi <dhu trong> dng bd ta tu
xua dd bi6t dtrng rbi. Ngay cich ldy dhu cfrng chi li sr3
hgc l4i chfng m6i m6 gi.
loai dlu trong nAy ch{m b{t I&a, tqi
So v6'i dhu hdi,
kh6i mit mir, khet let. Anh sdng cfra no mgp mcr nhu
nhtng bong didn trongcdc x6m lao tlQng Saigon, ceu di cAu lqi
ca gbn hang clruc nhd qua mQt cAi <<c6ng to> nim ((arn-pcD.
co Kht sAo chai thay cho dhu h6i, dhu khdng sao rrit ldn
du'co, cho ndn rnutjn ddt n6 chring tdi phii rot vao rlia,
Va'o nhring chen bA midng, xe bXng, hoac ld;' bdng
gon lam tim thi n&rn trong dhu, gac dAu ldn mieng dia,
cho chAy to nhu ddt dudc, mav ra moi nhuong rnit ke
srit ddn doc dugc nrQt cioan sach ha_v \lui chfr vii dem-
Dhu hdi, gicr tr'& thinlr nhu nrr)t '.'{i tlui gi6. Con bao
nhidu, chung t6i dA dirnli d6 vao hqrp quet, b{t lfra, ti6t
kig:n ttng giot mQt.
Vts nCp s6ng rn&i cfia toi, tu sau c6i rrgAy ddn 8195,
tdi dinh ra phdn nr?a thi gicr dii so4n thaio tAi liQu grao
khoa, ddt chucrng irinh, kd ho4ch hoc t{p chq dryn vi. Bubi
saug & uhd soqn tai lidu, Ilubi trra sau khi Xn com thi
d4y hgc. Bubi chibu cung ra rAy pha rung, lao dgng v&i
-358-
anh ch! eur, phg vi$c dqy vin h6a v0i tdi lir rnQt tiDu
ban gbur co 4 ngudi. NgoAi tdi cOn Hai l\{inh, c0 Hibn
vri cO NgAn.
Cri m6i trua, sau khi dn, tir 12 gi<r {6n 2 gid chibu
ld liic cdc lop hoc b[t dlu ho4t tlQng. Sq Ding try t]50
trEnh tron, khiEn trich thuring xfr dqng thoi gio c6ng tac dO
hqc vhn h6a, chung t6i ddnh phii <tranh thir) b6 gidc ngfr
trra. Nhu v4y vua duo.c hgc, vtla khdng mdt thoi giO
cdng taic chung.
Theo thdi <lr.rrrg biEu, sirng ra 6 gi<-r' k€rn 15 chring
tOi phii thric dd5'. 6 gitr dn sang. 6 gio 30 ra liy. lt gio
v6. 11 gio' :i0 :in trua. 72 gio' hoc vin h6a ddn 2 gio
clriEu. Sau do lai ra rAy ddn 5 gio li0. 6 gio ttii dn cum
chi6u. Xong la <hdi j', hop tA tam tarn, tri rlo va ngt
vdo 9 gicr 30 ttii.
Sinh hoqt chtiug t6i cu dbu nhu vAJ,. Suijt ngdy,
coi nhu kh6ng phrit. niro t6i duo..c rinir lang. IIdt c6ng
vi€c nAv dCn coug viQc ktrac. C6 ld nhtr th'd, tdi khdng c<ln
thi gio suy nghT phiEn muQn vA nhfi.ng ray rr'rt, diin vat
cira nQi tdrn. Nhfi'ng tu tu&qg 'di6n bidn cho'm n0 trong
hoan cdnh m&i.
T6i v6n bi6t cdi mQng vb Saigon, cii chuydn chdp
ntrin kli thdch dti phiri cnn ldu lim moi co .th8 thrrc hien
drrcrc. N6u nguoi ta cri. birt tdi & no.i dAy rn[i mii,
khdng co dip di vb dbng biing liin nAo, bi6t sao rlAy ?
Ch&ng 16 sd kidp tiri den tdi rtdn ilrd nirr, ,sao... ? Dir sao
cfing ph6i co mdt ngAy.. < Nhhn. n4i s6 thirnh c0ng. a TOi
xem do ln mQt quy lu{t.tdt nhien.
Sinh ho4t cfia t6i crl dbu dEu. CAc ldp hgc tir c{p
tD0t d€u cdp bai ti€n b0 mOt cAcb 16 rgt, thFc tb0ug gt
- tl0t -
lAm cho tOi vui b[ng. CAc mdn hqc cria cAc ldp chi gBrn
lu{n vdn, chinh ti, toan hinh vd sd hqc cho c{p I tuc
bic ti6u hqc.
0 c{p hai, tuc b{c Trung hoc de nhdt cilp gbm
ViQt V[n vi Todn LY H6a. TAi liQu giAo khoa hhu nhu
ld cAc sAch giAo khoa xufit bin tai Saigon, ngo4i tru mQt
vAi cudn xudt bin tgi Hd NOi, do nhfrng cAn b0 tu Bfic
\tt Nam qua duong ttay Ong Cu, di ngang d$'y t{ng r:bo.
TOi sq nhdt m6n Vidt Vdn, vi n6 <phin anh> dutrng
ldi giAo dtlc cria chd d0 vd sin. Ndu tdi dem chu'crng
trinh vd phuong phAp d+y Viet vtrn theo ki6u Saigon,
nhdt tlinh n6 sE ld tai hoa lo'n nbilt cho tdi. Tucrng lai
sinh mgng chinh tri cira tdi sE do v{n db ndy quydt dinh'
Giac ngQ hay hhdng gi{c ng6, phin dQng hav khOng pbin
dQng giai cf,p v0 sin, ldp trucrng giai c{p, tu tu&ng nhu
thd ndo v.v,.. dbu thb hi6n qua cAc bdi lroc vdr lf IuAn
cfra v[n hoc criclt rnang xI h6i chir nghia.
TCri scr nltttrrg tOi klrdrrrg thb b6 rndn hoc nAy. lli6t
sao gio' '/ Qui thuc via day vtra t'ttn. Dir ling ldi dqy
tlung chuong trinh phb thdng cf,p hai cfia bd GiAo Dqc
mibn B[c.
*
CAng ngAy t6i cAng den ra, cAng ghy th€rn nhung
nibm tin & tlong ltlng toi lai cdng lon, cAng vt-t'ng hcrn bao
gicr hdt. Tdi ctng hhdnq Irgir sau miiy thing ddn dAy, tfii
de luydn ducrc cht> nritth m6t rluc Liuh chiu dung ki€n
nh6n, binh tinh di thuo'ng.
CuQc dcri gitip cho tdi khdn ngoan vA tru&ng thinh
mOt cach chinh chXn, tr€n phu'o'rrg diQn hi6u bi€t vd su stly
tu trong iam tu&ng minh. Su 1'€n tinh vA n6i tluAn chuy€n
-360-
khb s6' cirng crfc cfra rirng Eling Nai thuong dgy cho tdi
nhitiu vi6c, giup cho t6i md rQng rnit nhin.
Loay hoav chi rndy ch6c dd rid. trring t6rn. JIau trrfrt.
lt{dri dfiy rnoi ngdy rrAo tlay, t6i .cri Saigon git'r rLi tlrrrng
ti.m riii. 82 grli iidn cho chring tdi rndt tii lidu hoc t4p
chinh tri vE i' nghia vd lich sfr cuQc c:ich mqng rnua thu
19-8-1945, kd.r theo d6 IA r'Crt th6ng tr hucrng dA' lroc
tap, dOng vien chinh tri, phat dOng dqt thi dua trong
dryn vi.
froug th6ng tu hro'ng din, c6 rnQt doarr uhdn manh
- hAu
vb piruong lon rnibn BXc cira tuydn <ihu T6 queic,
NtiEn Nam, diing b$ro ilang thit lung buQc bgng, hy sinh
t{t ca cho cut)c clricln tl{u crrdng NI} Didm. lr6i nguii tlbu
thi dua IAm vi€c bXng hai vcri nh&ng l<hhu hieu <Ldm
ngay khdng dri, tranh thfi ldm rl€rn> <Ngay kh6ng gicr,
tul' kho'g thir>. 'l'hanh ni€n ph'n&, thi dna <3 hhoalr, 3
chdug> v.v...
Tdi bu6ng xdp tdi li6n xudng, mim cuoi m6t minh.
Thi dua larn viec di, tird u ? Nhung so rar, 6 l31gj uay
cdn ltcvrr rnibn llxc Iilr<)ng thi dua r:r)rr hcrn trri dtra.
Doi sdng chung t6i'hibu.
nhu thi d(r. <Nga-r, kirong gio, tuiin
khong thu > ma con thdrn tirang lihong ngd1,, nlm khOng
thang; nua kia.
May, Bl9i nho cii dbng hb deo tay cira t6i c6 lich
uga)' r'cri c6ng chiu kho nhcr thlrug cria toi ndn it ra cling
con bi€t duoc nga.v thirng, cdn ugAv nao tliu. rndy trclng
luhrr ld dAnir chiu plrdp. lJd l<hong lich treo, cfing l<hong
ba. chi tin t[Fc, r'adi, cfing ktr,.g ndt thi ldm sao chung
tcli t:on co J'thuc d(rng d{n vb thcri gian ?
;.{Uar, tti3 ndy, Ldi ui5' ra 1 rrghi : LAnr rnot cai licl
-361-
tAy. Nghi lA IAm libn. Tdi di l{y gidy pelure m6ng cfia
rngt x$p tai liQu cfi rnA Hai Minh b6 nAm l6n l6c l.r€n
ke quhrr Ao, c3. ra tirng midng nh6 bXng ngon tay cdi,
nhin dbng hb vidt s6 ngAy, thang theo thu tu, tir fh{ng tdm
cho ddn tharrg 12 nhrn 1963. Duy c6 thti, tdi dAnh phii
chay h6i c{u cinh vd tu R2 toi, xem hdm nay Li thu m{5,
dA kh&i dhu cho tcv lich tlru nhdt cria tdi.
Nhd th6, trucrc kia chring t6i cu biy ngAy nghi rn6t
bira, khdng bi6t ngAy nghi co phii chfr nhAt khdng, tu
gio tr& di khOng phii nghi vAo ngAy khirc.
NgAy chir nhit sau do, Hai Minh rfi fOi di vAo budn
Bir Chnp-ctbi thu6c la trbng cfia rlbng hao Thuong. TOi
vui v6 nh{n lcri. Trong luc Hai }linh lui cui xudng nfrA
bdp xuc viri lit rnudi db lArn viit trao tl6i, tOi lo rut quai
ddp vri ldy khhu sung truong N{as cho ditn vao b, hhorlc
l0n vai.
Chcrt Hibn tu' ngoAi bu6'c vit-r lr6i toi :
I Ol CUC/I :
- ^\rrh di dAu ?
- RUlaChAp ! Bi ngoai giao.voi abng bAo Thuong
dbi thutic ra-v.
Hi6n ngac nhi6n :
nhA, fitnh dang ngbi in, trr nhi6n th{-v tr€n nirc nhi rctl
xu6ng c6i ilQP' '[rr&ng gi dtrm lai thi Nivaquitre.
'fr0n tlucrng tli, Hai \Iinh kE cho toi vA Ilibn' nghe
'fhuung &
vE mQt sd phong tuc, tAp quan cfra dbng biro
nhirng buon rna ilIinh dfr di qua, nhf,t lir tldn drdug driy
Ong Cu tlutrng tu' I{dnQi vb l{anr'
Khi tldn virng s6ng Ba, doin cfra lIinh, mQt tiii' rl6n
giin mgt btrdn Thuo-ng thuQc qudc gia kiilrrr sout ' Douu
.li, gro sitp hdt rna thuc phhnr, db dnng, tltudc hft' iIA'v'v"
nh{i .nh{t cAi gi cir.g li50'g (.-on. Ng6e dd*g c5i giao
lidn Thuong bio gin driy co buon dting bdo' c6 bAn
dir thir.
Nh{t le nghe n6i c6 trA, c6 thudc thorn' c6 gA' c6
g+o, ai ndy mit sang rd len. Ilan chi huY f)tiin quy6t dinh
i,rqo hi6m, dAn theo mQt tiiiu d6i sring y$r' trr.r, do ohiuh
tri vidn doAn hrrong dln, theo anh giao liin 'fhrcrng vio
buon mua thuc phhrn bXng ti0n miEn Nanr'
l{inh tluoc chon viro ti6u dOi sung' Trong khi mqi
nguoi lo rnua brin thi trIinir ducrc c[t gac & mr)t ngi bi
duong. ch6 d6 co nSrn siu cai nhq, den dutic r;ring'l'ltucrDg.
choang.
trong nha, nhir nio cflng cri lla bdn thitu nir
fE m+c ao miru hbng, ngu<ri rnf,c ao xanh, sott phdn lc)q
loet, nuo'c hoa thour phuc. Ctl nAo cilrrg dqo b<'lng tni' deo
virng liip IAnh tren ta)', liu lo tidng Thuo.'n3 lla'Na Jam
Minh ch8ng hibu gi ci.
Enng ld phii ndp kin trorrQ bui, tldng ntlv rnli nrd
nhin, kh6ng hi6u ch6 nay lil ehi gi ? \'Iinir tltoitrg qua
thoaug lqi ngodi tlucrng, I'ri rntit cd tr0ng thdy chqy ra niu
tay kto 6o 16i vAo. Gifra iirc tlo ti .hA ir€' ':anh co hri
dau v$ trgurri Thugng vric suug di ra igr siu' lvlirrh qb(i
-364-
diCng, khdng bidt phii lim th6 nao? Nb srtng sq chgy
kh0ng thoAt, rbi c0n nh&ng dbng dQi trong bu0n, chqy
lqi cdng ch€t s0m. Cd gAi Thuong cucri dira, n6i v0i Minh
mdy cAu, Mitrh khdng hi6u gi ci, nhung linh tinh bAo cho
Minh bi6t dAy chinh lA nhirng cd gAi di6rn ngucri Thuong.
Trong giAy phrit tlidng ngudi d6, Minh ddnh nin thinh dj
theo tl8 hai 6ng dAn vQ kia kh6ng dE f.
Ddn trtroc nhi thi hai din vQ clE khudt ngoei ugi
ba,, gio nAy l{inh mcri virng vAy :
;fr, "nA noo", ,bi t' tnen iam bXng 16 vA v6 cAy rung'
ra ucing' Ilo c{m
fi nfto th€ chirng hai rnuo'i ngay sarrbddcmcon anh em xrim
mOt l6ng truc dii vdo hfi' t'hd
lA
b€ h'i ra
iui' ,n" ilb -,i ,,.tt' C6 l<hach tl6n nhd' ho cflng
,iii. nono lirn l4t, tl[ng d6ng' clJ cay' chlug sao' thg
ra
-369_
md sa], br'r bAn, ngA l5n ra sdn ltc ndo khdng bi'Ct.
Dlc bidt, tu tru6c d6n gicr ho ktrdng hb trbng hoa
urhu rau cii. Ilo cirng kh6ng bi6t Hrr nh&ng thu d6. Ho
chi trbng v6n ven rrQt thu lira, ddo nhu n6p. Thdy bO
dQi dn rau, ho cucri bio :
- Anh c16i binq nhau vdi con bd !
Cha Ia bo thi iin c6. r\nh dQi dn ran gidng nhu bo
dn c6; Vdy thi anh dQi vA con bo bing nhau.
I'hfy b0 ddi dn khoai rni ho cfing b:io :
- Anh cl0i bing nhau voi con nhim !
An lii, In clu'a thi <b$ng nhau vcri con chudt !D dA
di6n ti 1i nghi urdc mac cira lro. Ddi vcri ho, quli nhdt la
rnudi. Vi 6 rirng nhibu khi lihong rldn cho riu.crc dA dbi
mutli phrii ddt tro cey dbn hcri m&n m{n larn muiii in.
Nguoc lai, ho rdt ghdt ducmg.
Cd lhn, l{ai Nlinh rnang theo mdy tdng ducrng mia
vdo buon dE cho tr6 em 'l'hucrng. Theo ldi suy di6n cfra
tr{inh, tr6 con Vidt m6t chuc dua htlt muo.i dua thich keo,
thich duong n€n N{inh nghi tr6 con Thucrng .cfing vAy th6i.
Nhu'ng khi Minh dua rnQt tdng ducrng mia cho mQt chi
chtr nha thi chi ta bio:
- Eucrng cira anh ddi thni rbi !
Minh ngcr ngdc, chirng hi6u, rlua tang dutrng l€n mfii
ng&i, nd v1n thcrrn mir I f)uv chi vi dem ra ngodi gi6, tang
tluong hoi tuam nuryc ti chut do thdi. Minh chua kip hi6u
thi chi ta bbi thdm rnQt cAu :
'fh:ing con cfia d6ng bdo dang khdc nghe irnh d6i
-
n6i cho drro'ng sqr qua nin kh6c rbi.
Vb ddi sdng tr6 con & Un;- thr;c dring thucrng, Do
-369-
t{p qurn cb truvbn, cffng nhtr Anh sang vdn minh cfia nhAn
lolti kr mQt crii .gi xa tit mu, cr tqn ddu ddu ndn dcri sdng
phin khoa hoc, thi6u vd sinh de gidt chdt chin muoi
lam plniu trlm tre con. Ngucrc lqi, dua tr6 ndo con'scjng,
<tAgc, thich ung vcri hoan cainh thi tr& thanh mQt thri
alA. thu gb chai cung. Ning gio, khi hdu cfia nui rung
khong sao suy suy6n duoc no. )io rnqnh n hu thln. lcrn
ldn thpo thcri gian.
6 rung ndi, vi trirng siit r6t li vua. HAi nhi ducr. c
sinh ra vni phucrng phap sin khoa rndt vQ sinh, phln lon
bi chdt vi vi trirng va vi lanh trong nhfrng ngiry dhu m6
mlt cbdo ddi. Kd d6 lA vi trirng s6t rct.
Co lhn, ll.inh d6n bu6n, thfy truoc sdn m$t nhA sirn,
mOt dua tr6 chirng ba thang bi b6 ngoii ning, phia trdn
che chi6c lA dhu, nirn dEv dua kboc thdt. llinh hoi thi ducrc
trA ldi :
ChdP do
- Cua tlbng bAo Bn
!
Chuy0n tl6 chic lir chuydu tru0c kia. Chcr bAy gid
ho b5t- chucrc minh. Khdng nhfr'ng trbng mucrp, c on trbng
bi, dua, diu, khoai mi nta. Anh coi, ho cdn bidt nudt
6 eo, nu6i gA nfi'a d6 !
T6i chCP miQng :
Ucvc gi minh c6 duo. c mQt nbi canh muop thi
-
tuydt.
Minh cuoi :
-_ I(hdng !
Ndm ngoAi, rnQt c{u & C110 cfrng di ngang r6y
cfia dbng bAo l3ir ChAp phia ducri kia, thdy mdy cdy ot
sai o&n, ctrin d6. Ciu ta ngt'ta tay h6i lia lia. Nhung hai
xong r-bi thi dung vin gbc crt phcri n{ng sucit ngAy khdng
them di.
Minh cuai lcrn ;
May ln ldbi ctriEu tdi c6 mdy dbng bAo Thunng
-
di rung vE ngang riy, thu'crng tinh ho thi cho di ndu
kh6ng thi hbng bi6t sn thd ra sao. MQt lhn tdn cho tcri gii !
- Dbng bio Thucrng ho ttru bira hi anh Hai "/
- U I Ho tom bira, hb tay nAo tham lam tho tay
vio hAi db cira ho trbng {hi chdt dung 6' do, tru phi hg
miv mcri di clucrc. N6u khdng, chiu phep ! Y{y chcr chua
dQc bXng dbng bao Lf I.ich. Ho thu dQc l6m. Ai in c5p hoa'
yniu ctra ho thi bi cii, srrng phu rninh mhy, rung tung
long tay. Phdi dem heo tni xin chiu phat ho mcvi m& bira.
Til trucrc, toi r'6n nche nhibu giai thoai vb bira ngfli
cria Di)ng hAo Thrro'ng nhrrng it khi niro toi qnan tarn t16n.
Cio nho lai toi chcrt girit rninh. Crri chuf in grii'a rung nrii
hoang vu, khdng lhdy mQt ngud'i thfp thor'ing thi hinh
ddng hii trai tl't, trai cir , lrai rnrrol). co r'6 lrirrlr lhuong
ll(n. Ngrrcri ta di bi klnrrrg cinh chung quatrlt lao ndn f
n6hi, cai nirl' la ciia nlng, cira tiridn nhi6n, ai hrr6ng cfrng
dugc. 'l'hdrn nira, giira luc doi khat, thdm thuting thi cdi
chuygn hAi <cira rungr that dO x5y ra bi6t bao nhi6u. C6
khi nAo ugucri ta nghi do ln Iu c5p cfra nguor kMc ?
-975-
Cd 16 Hibir cfing nghi nhu tdi, l5t g{p mQt <d6ng
'1i4u> nao do, IliEn cuui h6i :
canir cti tr8 aiia
- Anh Tu con thdm muop n{u
hdng ?
Qua hCt d6m liy, cl-rirng toi tl-reo con dudng mon
di vao klroing lirr:g thrra ' cltu'ug ba phut' g{p ngay
mot ngdi nhA sAn rrhii, rnlti lo';l lranir thdp ld te dung 'ben
gdc clhu to. Ia xa vi' phia tay trai ba b6n ngdi nhd khAc
cirng loai.
Minh cho tOi bi€t :
ChAo anh lli.v ! l{inh n6i. Anh tdi hbi ndo vAl
anh Bir ?
1'6i tro toi, khdng th0 nao khOng h6i tl:iy Cinh r
- EXi khAch
rnA I
YAv lir darrh tlii lihirch. Ili bfit budc phiri df,i, kh6ng
trAnh ducrc.
Sau khi tfii vi Hai llinh xutirrg sudi t6m gilt xotrg,
tr& l6n nha. lli5' Crirrh brio :
- Anh n6i...
mdr I Bil'' Cinh mudn lim viQc ridng v&i
- Thuc thi.khdng dubl tOi di sao durrr;.
anh Hai illinh
DOt rihi€n, Hibn h6i :
- Anh Trr bidt chua Xa Lqi ch& ?
- Chira Xh Lcri nAo ?
HiEn ngbi xudng bIng, d6i diQn vdi t6i, h{t nhq
rnai toc ra sau :
- lii6r I
- N€u BtlC loan tin chir: ,ting. ChLr <lAi llindi th0m
m6rn diur rntrdi... Er'rng vb plrttong rlign phin trryen truyEn
*$82*
anh Tu ?
- Ldu nay arrh Tu c6 viit thu g&i vb nirA khdng,
IOi dAp voi gioug bubn :
Kh6ng. HiEn ! \'i'dt thi bidf vi6t gi ? vi6t duoc gi ?
-
C6 vi€t di n&a, chfc gi thu dE to'i. l'tidi, thA khdng vidt
con hcrn.
- Em cfing vdv I Xa gia dinh mdt nlirn riii, em
thdl
nhn nhA, uho' ba ma, Irho nrdv ern vdr cring rnA cing ilanh
nhcy thu<rng thhrn, khdng bi6t larn sao. ViCt thu xong
phii rlua ki6m dtr5'dt. Ban clri huy phii vidt ngoii phong
bi hang chir <Bti ki6rn rlu-r'etrr vA lit tdn, thu t1<) moi duoc
xern irr,r'p le, {riao lidn rn<ri chuybn di. Ntu cfri 6''cdc virng
ci-rlr cr'r hoirc rronf tlrr)rr, chuydlr mang, rit'lt khonq tlirrri;
ki. Con gfri i,b Saigon, phibn Lirn. Ddi klri vi giiiu, tilirt,
tr{nh bi cac tranr liibrn soat xet g{p doc rluirng ngtttri
ta cd thii vit di cho'rfinh n(v, ndu liltdng, ret il:ip,
Iidn lur' <ltjn gia dinh. Chua noi di:n vi6c lt)nu tu rii bi
tbn tlruoug, thu rninlt bi ngutri ta biri ch6 nriv, btr cll6 kia
dii <lilroug lO (bi rnAt> hoXc <gdv dn tucrng lihdng ttit c:ho
cAch rnang) v.v... ngay ci <rn{t lqip trud'rrg, tu tu,&ng bi
quan)).
TOi bi6t tu IAu rili, tldu phii ddn b6y gio tdi rn&i biCr.
Cho n6n, cflng liu rbi, toi chua hb rn6 mieng he mdi n6i
bdt cu mQt chuyQn ttnlr carn nAo eira rieng t6r cho ai nghe,
tlir c6 nlriEu nguoi gor chuven h6i d6n. lioi ra ch&ng lqi
gi h€t, ch&ng ai thdng cim cho rninh !rdt. Nguoc lai no crrrr
dugc chul'6n tai tu ngudi ndy sang nguoi khAc, sau cung
no tr& thanh rndt dt kiQn cho Ban chi huy, chg Eing,
cho clrinh tri vi€n < nh{n xit tu tu&ng >, ghi vao
sb tay vA ttry theo sp danh gia tu tu6rrg xuydn qua ( quan
di6rn > cfia ca nhAn d6, c6 thb tr& th,rnh mOt bai hoc chung
clro t{p th6 trong rnQt bubi hoc t{p, hQi hop, ki6m th6o
nao do, hay it ra n6 cflng lir nhfrng buc minh, phiiin rnuon
klrd khln.
Dhu rlng tai I]19,-r ndy, rnay m{n, Ban chi huy chi
co m6i mOt mirrh IJ:i jlinh. Hai l\{inh cfing kh6ng phii
lA lo4i can b0 < duc irhuon >, ducv.c sin rudt trong lo dao
iao chinh thdng, the.-, kiEu utrfi'ng can bo kh6c toi dn glp.
Nguoc lqi la t}ing khlrc. Il&i IIai llinh con nhiiiu tinh
eim, cdn bi6t suy tu. l\6i theo lj' luin ding thi llai llrnh
hiy con <<cirua ti6n bQr2, chua gQt b6 durvc. tinh cim 'Ii$u
tu sin, chua cdi bo duoc lcrp 5o ti6u lu san hoc sinh.
Chinh vi v{y rnir }{inh tharri gia khang chidn tu ndrn
i915, tu luc hdy con lir thi'.ju rrhi, ndrn 1951 duoc tap k€t
ra BEc, drgc kdt nqp vAo Ding, tluoc hoc t{p giao dqt:
nhiilu, Hai Minh vdn la chuhr rry cia <qu.{Lr dOi nhdn drin,r
rniEn I36c, trong khi nhirng ngr;,-r.i khring r-'ri,:r tu 19c"' bAy
gis Ce la Trung riy. ,Mdt khac vb phia Dd,ng, Hai }Iiuir chi
-tt5-
lA mQt tb tru&ng Eing, klrcng horr kh Ong keur, cou bi
liet vao loai d6ng vi€n kdrn.
'. Tb ding & dAy chi c6 3 ngutri' Hai nt rngt narn'
Narrl lA Minh, cffng la tb tru&ng. Tdm hbn Minh nhu v*5',
ldng tr{inh gin nhu ching mu6n hoat dong gi, ching theo ddi
ai, c'hiing <xAv dungn giup c16' phat triirn ai' I\Iinlr khdng bi6t
dirng tbii cloan chinh tri' llinh sdng bXng cim tinh, bXng
nhfrng loi noi th{t.
V{y' rnA. ^:ng tdi, tu ngdy vb dAy, tdi vAn nhu thd'
tdi vAn nhAn rthqc, gidu kin nhitng gi thttqrc vb tdi, cd
g5ng sdng rnOt cach mAtr mlfc gtrong rriu gidug y nhu
it irng cAn bO ducrc ding dAo ta. trong rndt l' chinh thdng.
TOi scv tAm tinh. Tdi scr nhitng gi thuirc ve tinh cdm'
Ngal' vd'i Hibn,' su6t rndy thdrng qua, ngaY nao cflng
lirrn viQc cltung vcri nhau. Nghy nao cfrng g{p mat hAn b4c
tu chuyQn huong dAn anlr chi em hoc tqp vdn I'roa ddn
chuyQn rAy bni, chuygn tap thb v'v"' nhung chua lin niio
t6i h6i Hibn i'b gia diDh, vb nhftng ki ni$m cfr' Tdi bi6t
Hi€n mdn tdi, nii tdi, cO nhiEu cdm tinh voi tdi nira lA
dnng khAc, nhibu ljrc mutin noi chuyen vcvi tdi nhung tdi
cd tranh.
Iliiin rlep, r19p hon Duydn 6 G2 nhibu' il{Ot cai d?p
krdu sa tlui phni, BQ quhn Ao ba ba, cdng tac lao dqng'
ldrn rr,v, dan ning' dqn, gi6 vdn khOng sao x6a rltrcrc cutrg
cAch va nhitng drong cong iirm rung dQng biit cu ngudi
con trai ndo ddi di6n v6i ndng. N6 vAn toat ra mQt srtc
cu6n hut mdnh lidt.
Nhibr,r kin, tdi dd Ph6ri luay mft- di kh6ng dam nhln
flibn. Khdng ddrn nhrn liu vtro c16i m5t d6. Tdi scl. TOi
trt5n cir4y rnQt thgc the mA t6i bi6t rninh vdn dang them
-386-
mu6n. T6i cd driug dung rrhung long tdi cu' phii xao xuydn
khdng ugung.
Tdi drlng Id rnQt con dc sdn thu nrinh vao v6, trdn
ngoai cinh. Trdn ctrqy rnQt cAch ti€u cr.rc, ri rcri, chiu drlng
db chd m6t co h6i. Nhung nhff'ng urAu thuhn ttr b6n ngorii
dtin, mAu thuhn nQi tai chinh gifra long tdi cdng ngdy cdng
lon, cang dny khdng db cho toi ydn. Ndp siing gucrng nriu
rlgo drlrc cira tdi chi Ii mQt hinh thrlrc chiSng d6', mQt thu
d4o dirc gii tli! tqo c<r hQi, rnong cho ccr hoi ddn sorn hsn.
B{t ky ai & hodn ciinh cfia tdi, du c6 khOn ngoan dCn dau
cfing chi lAm duo'c th6 lA cung.
Chi nudi mang gEt, mang khoai tnt)n, nrtrop, tli xudrrg
sudi. Nhd dn chi con nr6i minh tOi vA Hibn. Hai du'a ngiii
im l{ng truoc 'm{t nhau.
llei mQt hic IIiEn rnoi ldn fi6ng :
'Irr
- Anh Tu ! Sao auh lqi b6 hoc vqy anh ?
Tdi h6i nguqrc lai Uibn :
- Thd con Hibn, tqi sao }Iiiin b6 hoc viro <la1'?
- Em h6i anh tlucrc ma i
- Nhung Hibn tri ldi tru6'c di !
Anh in gian lim !
-
- Tdi thi cbing co gi Ia lfrn tl:iu. Ndu cd la ching
ln Hibn kia ! Ilibn xu?it thAn & nrQt gia dinh <lro'c. li('t vritr
loai dcii lihang r'6i giai ciip cdng ndng. llibrr ltri hoc & mr)t
trud'ng Phap. 'l'r'urrng l\Iarie Curie. Ilai llinh noi lui t(ii
nhu vg.v. I)r'rng l<hoirg ?
Hibn cuiri bubn:
Erinrg anh ! Anh IIai llinh trudc diy cflng dI cd
-
lhn biri rrm, dQng cu uio thric dhv em di viro, c{ch u$ng
*387-
,l.im gia ,cgdc khAng chidn chdng tI} DiQm ? Em di tri lo'i
riing vi,'bnr gtret lli, ghdt DiQrn. Yi ern khinh ghdt. ghe
ttlm cai xd hQi mqrc nat, dhy bit cong, trai tai gai m{t
tai rnibrr Narn mi em dti vd dang sCirrg. Iim de trA ldi
gi6ng y nhu vay diji voi tdt ci rnoi ngucri heri em trucrc
dnl'.
- Cdn bdy gio'?
voi anh...
-'l'6jVdi anh... cira Iliiin li tAm trang
tlibn scr. 'l'iirn trang
bi6t
cira t6i. 'l'di hi8u lliEn l[rn. 'l'oi nguuc nhin HiEn, l*c dhu
nhe nhg :
dft riii' 'I t-ri tridu !
- fh6i, Hiiin I VAy
- Ern c6 nguo'i anh thu hai tham gia lihAng chi6n
cl,dug Phnp. thoat ly gia cliuh tu niirn 1945' r\nh hai tiip
ktjt ra Ilic vd tr& vb Nam tir. nlnr 1961. Anh clto ngu'ui
vb li€n l4c vcri gia dinh. Em theo mir etu dCn tirftn anlr
o' Binh l)tro'ng' Anh Hai em kb chul'dn em nghc m0 lirtt'
thich thti vd cirng. Iim Ilf tu&ng h6a, tirln thanh hoa con
tltrlng unlr hai ern dii tli qua. Chtr ndn khi anh hat etn rit em
tbeo Ding lam Cach malrg, l-riro em b6 hoc li elu biing
long ngal:. Em bid cl6 ern tr& vb Saigon thu xdp tlb dqc
vn h6i 1r ki6n lla tid, rili anlt Hai ciro ngutri vb ruoc ern
sau. Thhng tatn nhrn ngoai, anh Hai cho rlguo'i vb Saigon
ruoc em lon Eiit Cudc. Anh em han huy€n vcri nhau dunc
v.ii ngdv, anh hai ern g6'i cm cho Hai Cd & khu A ttAy'
Khi anh Hai em tli rbi nguoi ta dua em vE dAy'
Thg anh IIai em girr & dau ?
-
-0leon.
Hibn hhdng xin anh Hai di theo vb cdng tAc
-c0Sao
ph6i hay bi6t bao nhieu khOng ?
chung
-388-
HiEn rdm nuoc m5.t :
Anh hai b6o anh llai khdng c6 q'ryEn. VAo tliy
-
tlf, c6 Eing lo. Noi ndo cfing la khAng chi6n, ncri ndo c tng
le tip th8. T{p thb sE ch:irn soc, thucrng y€u, girtp dd c6n
hon anh Hai nira. Eung co n{ng tinh cim gia dinh theo
ki6u tr€ con, co nhu v{y moi tidn bO. CiO thi eni ldn l€n
nhiEu rbi, em khdn rbi. Thuc td cria cuOc doi no dd dlv
cho em khon. Ern khdng oan gi anir l{ai nhrng anh Haj
tQ l6rn. .\nh Hai tu&ng ern vui suong l6m, dAu. ngo...
-'lling thdng anh Hai vAn vi6t thu thiur ir6i, ktruvdn
khich an fii lli6n chu ?
Trucrc kia, rn6i thang dbu co thrr nlru,ng nfra
nlm nay em khdng vi6t thu cho anh IIai uria thi anh
Hai chi vidt cho em hai cAi thoi.
- Sao Hi6n kh6ng vi6t thu cho anh IIai ? Dtr sao
cfrng lir rudt thit, anh Hai thuong Hibn...
- Anh co bi€t tai sao Hibn kh6ng vi6t thu r:ho anh
Hai khdng ?
Mit Hibn do hoe, nhin ra khoing rung ihra nhet
n6.ng :
- Lhndhu
n{ng
rlo. anh IIai em vi6t thrr m5ng ern la bucrnl
,rc tiOu ttr sirr .,(du xa. Dang ri1, lihrr A cho
5inh,
anh Hai bidt nirt' vdy iurtr arrh llaixdu !rii, buc rru.h vi co
m6t dua ern khorg xung dang vAo cach lnang" lla em dri
l6i liirn gi chu " f inh ciim gia di'h, tinb ri'rr ern ruot
thit ddtr co cr-rrr thlrrr ilridt dcii vor anh IIai r:ur rt,ia. Viirr
thi er' cdu vi'it .thu larn chi '/ co hao giir rirh llai ,irr ;ri
lray sbn s6c cho :nr dau. vi€t tl: r ra d€ (di! rhon,1 rir rrri.ngr,
giao duc y tir*c cAch m?tA, tr.ach tlii:rr r^a, :rr:ieg djrru
kiA... Errr di vao cdch m4ng uhu uay dd ,rdr.tr: i
-- 389 -
chuoc anh di. fISy xem thuryng mgi chul'Qn, thin nhidn
trrdc moi chrrydn. CuQc dcri minh, tuoug lai rninh dbu do
nrinh ph0[n ddu. N6 ddu phii 6,d6y. N6 ty mirt khung trdi
khic. Minh ndn xem dny ln mQt chuydn nghi hd, mQt cuQc
du lich db m& rQng thm nrit. Chlng c6 gi dAng bubn ddu
HiEn a. Xem anh nd ! Anh cd bubn dAu.
. $Iit Hibn long lauh, thi6t tha nhirr tdi. T6i th{y long
minh chao d6ng marih, choi voi trong dav m$t cfra Hibn.
Edi rn&t bubn I'A ilep lAm sao. Tdi cui dlu xudng, tr6n
chqy rnQt cAch bdi rdi.
Ilibn vua lau nucrc m5t vua cur;ri :
nglre anh. Ern khOng buiin nff'a. [,4'r nay, enr
- Ern
thiiy antr la lq, em scr quri, Anh lihOng ghCt ern ciiu'?
Khdng ! Anh ddu co ghet Hi6u. Anh chi sA'... bi
Iiibn -[n hidp :
ch6i I
Llm cho anh nry d6. Gicr ern ddn phq vdi chi nu6i
-
mQi chut. Ch[c anh d[ tl6i rneo ra li)i.
iliiin vui v6 buoc di.
Vi ch<r Hai llinh vti Rirl' Ctihh lirirt viQc ritlng v&i
nlrau p€n ddl biry girr ruiii tiii mryi 11 xgng [lra ctrtn chiiiu.
Khfing bi6t hai ngrrd'i l:\nt vidc vo'i tthatl tltii ttito, cflng nhtr
Hai illinh biro ciro vtri l3ri1' Cinh rtl srlo, rrrri thii dQ cia
Biy Ciinh rliii vtri tt)i thav diii hfin. 'fru,-rc l;ia, Iliy Crinh
h$n hoc, gay git, kho thlrong vcri tt)i biro rtltie\tt, biy giu
thirn m{t, vui vii bfy uhicu.
An xong, l€rr nlrir ng?)i udug nttt-r'c < situ rilng > ciia
IIai }Iinh, ti6y Cri"nh ggi tdi :
- Tu Hing ne !
fdi hdt suc ng4c nhi6n, khong ng& y dirng hai ti6ug
tl6. Lj ra, t6i t6n lltrng, thu tu, y gqi 'I'u Flirng chi l&
-392-
- Hai
t6i thdy
dua n6 ddi di theo t6i d6, anh Biy C. Nhung
ctng tli mot hic nhu v{y that b{t tien. phhn rhl
dich sE phnt giac ra rbi llm khb Ong giA bn gii. Phhn thl
tdi chua duo. c bidt f ki6n cfra tb chuc viQc dua tdi di ra
sao n€n t6i bio chring thirng th8ng tlnh sau.
NhA.n dip nr\y auh vi6t thu vE gia dinh di t Tdi sE g&i
.cho. Arrh nhcr liCt mdy cAu cho hai em cfia anh... A ! Hay
tlrd ndy ! Ndrr anh rnudn...
Riy Cinh uhbm nguoi day, chbrn t&i tru6c, rnfit
sing r0 :
Ndu anh mu6n, tdi vb bAo cAo vdi Bing &y, cho
-
nguiri ddn lidn lac vcri 2 em cira anh. RuOc hai anh chi
do vAo dAy rnQt thF. Chd I Ra anh em dbu c6ng tAc tai
Khu A, ghn nhau vui bi6l, indy. Anh tliing j f ki6n d6 chcr ?
'I'Oi cucvi. Biing t' thd cho nio dugc. Va t:<i le dny
r:irng lir nrQt dip rnav lliit. chcrt <rbr'rt non> tu tufrng, l{p
lnrr-r'ng cfia't6i diii v(vi Dring.'It)i tri lo'i y nhtr thrit:
Dq, dbng f quA chr.'r anh llil' I Anh bi6t cli6c li
- ci hai tay hai chAn.
tOi dua
'ft)i cli gfirril tltrr xgp
- \'Ay tnai auh vi6t thrr ili'
lg ltr dtrrn cho.
Nhurrg....
-
-- llbng c(r nhung gi hiit ! nriuli phii bi$t trttnh thir"'
Nhung Iirc t6i tli, tt)i co gio'i thidtr r'<j'i llir' 'fAn 11
-
l]39, nhti biy 'l'An thtr xdp drra ra ctri6tr kirtr lroiic gitri
thiQu crdng tac hcrp phAP r'<ri ciic co siy nr)i tlrirnh. []ti-v gitr
sr{u thAng nay chfc gi chirng tr<i ctln ir nha ? Ndtr (:olr di
n&a, chung no cirng thu{c vb tb chirc triro do. lludn gi, cilng
phii c6 j kidn quydt tlinh cita tlia phucrng phii lihdng
anh Biy !
* tlt0t...
Mtt Biy Cinh thOn ra. Tfri dqc thdy trdn d6i mft dO
mQt r-:6i $i ngir ngAng, ti6c t'6, cgt hr'tng nfra 'chting' Eibu
-399-
tdi noi co lj qua mi I Drirrg ngryi)n tdc tb chfc quA rndr !
Con m& midng va<-r tlAu ?
E?ii vdi b{t I(}i can b0 chidn sT rrae k5i tlf, r'urt chi6n
khu, ngodi c6ng tAc thuong ngay cfra rnlnh, cdn pliiri co,
bbn phQrn triydn trul'bn ldi keo, giao dqc gia rllnh ruintr,
thdn nhAn minh, diing bAo dia phrong rninh giip, iing hO
Eing, irng ho cach nrqrng chiing ilIf DiQrn. Dd Ih ngrrl'Crr
tfic. Nhdt lA ddi vo'i gia dinh thAn nhiur o' r'trng iluiic
gia ki6m soat, ngoai vidc tuydn truybn giiro tlqrc con cti
ti6t mnc moc ndi dua thAn nhAn vAo chidn khu. CCp it)
ding cfia dcrn vi phai theo tl6i, ddn ddc thnc hiQn cr)ng
tric do. Ngoai tru trucrng hcrp bdt khii khang, ho{c nhirrrg
li' do tril ngai chinh dring nhrr tluo'ng xa, lidn lqc klro
khlrr v.r'...
Ca nhAn rrao ttorrg didu kidn co thi! duoc mA tu
chdi nhiQm vrl tr'6n co nghia IA thidu trung thanh voi tlinA,
ddng nghi ngir, ciin phrii xet lqi, dibu tla nghiin criu Iai,
c6 nh[ilg bied phrip d<ii pho thich irng. 'l'ruo'ng hcrp tOi
cfiug v!r'. Ngoiri vitrc thi hiuh rrguvern t5c tb chrrc drra vdo
chul'Qn trdn, Ilil' Ceinh con do lucrng rlanh gia, nhiiu xdt
lhent vb long trung thanir v<ri n(laclr.mAng rni6n Narl>r cfra
tdi ra sao. No sF tprydt dinh phiin lcrn <tucrng lai chinh trip
cua tdi, it ra tt'ong luc na_r'.
'l'di dI lao m(rt cach hcrp Ij'. Tdi thoAt duo-c lrrcri lilp
ngtrtri ta chd.ng ra rnQt crich nhg nhAng. Khb mdt lninh tdi
o,rua dii sao con kCcl irai em toi lao vdo nira chu ?
'g*
cH,.rgNG MUdl
<ngudi tr€nr.
Bubi trra, IliY Cinh tli rbi, sau gitt ttgy tlreo lg
thucrng, t6i v6c r+a l€n vai mon tnen theo anh ch! em
ra rdy.
Sudt mdy thang nay, ghn nhu- chung tdi chi tap
trung vAo viic phA rl.-ng,' tliin ci1', rnd rQng thOm
lqr
ltch rdy dii trbng lihoai rrri theo lenir Ding iry Ui0'r't
)''
rung ngi ngbp ngaog niim cirbng l€n nltau' trcr 'rr
iluOi ning.
ViQc phi rung lim rdy, dlu tiOn ld ddn ngii r":ir;rg
c6y to ljng uip r,6 tr.6, l6n. K? rio li chd chc uing khii.
,fri- trla aOt. Lrla sd <rd9n dgp.,> clnh .tA trdng trii, Ch'ng
ntrirng viy tro ciia co' iir thanh ph|h''5t t'jt Ci l)on dir
'o
ttr€mmAumd'Quagiaidoqn<l<lt'noibtrcrcvdogiuid04n
dgu dgp, roi d{t, triing tia thit sg'
-401 _
Cdy dd kh6 rbi. ChiEu nay chring tOi b5t dlu chdrrr
lfra ddt, E6 phong vigc chdy lan, chring tdi phAn chia rn6i
ngucri mot goc gifi' lira. liht)ng bidt ddrn rrav chung tdi rlrcrc
ngi & nha hay rlgfr t;ti (li).'l Liia chua tan, hhong ttb b6
vb nhA dtrrvc. Ilat khic, canh ltlta ducri gio r:lttiug tor cdn
ddn bit nht'ng con ki- ,la, rira, vA nhirng tiru nh6 bi lria
dubi, khoi lam nro init tlAur diiu chav ra.
'[6i di
doc theo sucii, vong vb hrrong Edng. Nhfrn6
dAm chdy nhd birng leu 6 phia Ta1'. Khoi bdc cao, t6a rQng
-fi.eng
cA mQt vung tring xoa. nb lcip hdp kb6ng ngung.
Dir vdy, n€u troi khong n6i giO lcyn, chic gi ba ti6ng dbng
hb nira lfra df, ddn dny. VA lfta chrra chay dOn thi
thu rring cfing chu.r cor nio rcri chd n[p.
Ngbi vAy nin td! ngbi dua lung vao gdc b&ng ltrn6
to, nhin sang dAm rAy c[ trbng hoa rnA.u bdn kia sutii.
N[ng n8i sao, ldp lo6ng tr€n dAm chutli nudc trbng
thinh hirng. Nhfrng chi6c hoa chudi nuoc d6 thdm, lcirn
d6rn tr6og, vd.ng ruc ld chen lAn vcri nharr, dong dua'theo
con gir! nhg von qua.
Cai t€n chudi nudc, khi ddn dAy tdi moi duo. c nghe.
Va idi cfing khOng ngo loai cay do co cfi in duqc. 0
qud hucrng t6i, Nlf Tho hay cAc tinh rniEn Trung Nam BQ
ngucri ta kh6ng goi no Ia 'cAy chudj nu&c mi goi ld cd1'
nger b0ng.
SIoi nguli khdng trbn6 no db ldy ci, vi khdng ai
rrghT ctr n6 Xn duo. c. Vi dt cd bidt chdng niia, ciing khdng
ai [n. Khdng ai co dir hung thri 116 in chcri mQt thri cfi
nh4t nh€o, .chi mii vi gl, dor don, ngdv rrgdy chfrng khAc
t$ cfi chu6i trbng ftr trii.
Hai ba chuc nhd, hqra uL[ng cd mgt nhd trbn5q chcl;
-402-
hoftc tltco cac rrbn rnQ, hoirt: the<l nhirrrg, lrir trttrutti.i gltl
nhri, trlrrr llit lriri Itinr ci'tltlt, nltitt ttlltu ltoit r:iit' sii ('tllt n(i
r:ho vui nrit. Ilibm rn<)t l6i ndr ch<)trg titrr. Nti' bubi sring.
hubi ctriilu df, heo di.
0 que htrong tdi thi v{y. Nhung ir tldy ngtriri ta
goi lA chu6i tru'uc. Ngrrtri ta triing n6 dii ld1' cfi nhu ttiirrg
khoni nrdtr. (}i mQt vung tlo'i quang tllrrg v<rt rthti'trQ t:lttttri
rnAy trilrrg trdi ngang trtro'c mit tdi, be\tr liia ri)" I)icrn
lrio d6 nltii'lg cAv khr) cltlr,r' xcttr tirug nrr.iug (lcn. lrr tlr<v,
dung cao r-0i voi giira liv v nhtr nhil'ng b0 xtt trtrg lilttt,
gh1', lcu nghiu ir ctr thii lroc vign dlo nt\o.
'tt)i ngbi th<r thdn mdl. tninlt. nho Saigon. rririr Yinh
Iiirn, rrh6' nhirng gi quetr LhuQc cff. Tidng lira cluil ni; li'1r
bcJl. tidng anh chi ctn goi nhau tri iri tu' xit vorrg lai ioi
trglre nhu m<)t didu buiin, luc lirrtg,lrao neo.
Clrtrt rnQt lirn gio trlttl tlitltrrr, tt)i ruttg tninlr. lri)i iic,
rrghc lqnh toitn thitr, \'it tt'oll{ rlgtro'i tll{y liilu ciriLr la.
Lqi sdt rct dirv liii. tt; rang nhilng Llidu ghti'rrg lt'to [t'trtrc
cita tuQt ctrn siit rct s[1i dtn. Nhii';rg tliert clrung,'nir1' rl6i
voi t0i khdng corr la nira, {ttett l.lttt<)c: tltutntg tlgal'.
1'di qu5ng rua, di b0 Li triii. dttui gdc bing liirrl.
'I'di lrrivi khCrng tnttijn di vao nhA, t:hi tnutin nXrn ir dir'.
IIdt co'n scit tlii vrio. cri tttu<)n tnting gi. Iiitth trghitlrrr
clr0 bii'r, birt rFri chi on (rn siit rnt)t lttc r'iji thdi. (lun sijL
rlr\u tien bao gitr cilug nring, rtltu'trg hhi tr& lhinh sdt t't1t
kinlr nidn, trong ccr thF, trong tnrin luc ndo cirng dn1- r1l;'
vi trirng Fralciparuin thi co'n siit ciia no chi ln tuot lrang
th:ii crn 6n, Ilinh latth, lilt(r chiu trr(lt hic, r;lttr dt) lri'v lni
trang thAi binlr thtrtrng. N<i lilrdrrg run dQrrg gitrirrrg rJong
chiOu, cfing kh6ng nong uhu mQt ld lira, tliiu uhuc nhu
*403-
bua b6, nXm liet md m&n. Sdt ret kinh nidn nd thd <tdy.
'f0! nArn xucing dcing ln. gdi dhu trin rd cAy b&ng
ldng, co nguoi l4i cho bot lantr. Vir nbirn mfit lai, tdi di
vAo gi{c ngir ch{p chcrn. TOi nXrn hltdng bi6t bao lAu, cho
-giQt
ddn khi tinh d{1' tfri nghe cd ti6ng chAn ngu}i
minh
CAm tr€n 1t khd sot soqt 'tu xa dua lai IAn vdi ti6ng ggi
cira Hibn :
- tltrai sao, lliDn a ! Sijt m5i nri eflng quen riiil Anh
ninr ngh? rnr)t chrit lA binh tliuong ngl;'.
llft Iliiu long lanh ;
-{X+
Sao anh khoc i' Anh bubn l5rn phii khong anh ?
-
-- Khdng ! Anh lihdng buiin gi diu i
llibn kdo khhn lau nuoc mdt cbo tor. Au vdm nhu
ngudi vo tr6:
TQi nghiip anh l Anh... anh g6i Chu l€n dAy ne I
-
R6 cAy dau dhu anh l5m nghe anh.
T6i l6ng lE dE mac chci Tlibn rrAng rlriu toi dAv, d{t
l€n dti nring. Hibn ldy chidc khdn r:irr rf uin c6, thao r a,
phri kin tu nguc dCn chAn trir. Jor carn dong l.:hon i'urrg,
Trong mQt phut crrn scit clrrong nhrr lritrn mdt. for rrhXnr
m6t bu6ng trfii...
T6i nfirn .i'6n nlru th€ rit lritr, tlriip' nhAn vi tirq
hn&ng nh&ng ru:rg edm ki dierr cua tinh .l'eu clro'i ddn
bdt ngo. No lrieir tlijn nhu.mirt anh cho1,, dot ngot, tui'6t
voi. T6i thu'c kl 6ng,' ngu no dt;rr dqt ngol nhrr vri.y. Cho
n€n bdy lAu nav tdi eii g6ng A;r chd l6y n,rnh rrr6i lhi n6
Ien ,len hiQn d't!n, griry uhii'ng lurrg cJinr ngdy ng{t gifra lOng
rol..
*'105
-
Bdy gicr, tdi bi6t tdi ngd rbi' Kh6ng gu9'ng lai duo-c
nta. Ngfi trong l'ong tay €m ai, ng[ l6n chitSc nQm thin
cfra tinii y0u, bav bbng gi&a khung trcri r4ng 16' dhy hto
quarg ch6i loi vA nliiing vi sao s4ng cira ydu thttong'
Tdi vit ch[t ldy dhu Hibn keo .xudng"' ldn rndi nong
tan di. Ci hai dbu ngung ti6ng th& :
- Anh oi, em drra anh vb nhd ?
'fhdi, ern ! Antr hdt stit rbi. Hdt l4nh rbi !
-
* Anh nghe loi ern di md I Anh con dang s6t, phij
viro nhd nXm nghi. NXrn ngoAi rirng th6 nAy nguy hibm
l6m. Ndu anh m€nh hd ndo... em sdng sac, nbi. Dcri chrtng
minh nhibu cav d6ng, thua thiCt' Gid ern chi cdn anh'
Minh bAnr vdo nhau, tua vbo nhan mi sdng tl6 vuot qua
nh&ng ngAy den t6i nhdt cria doi minh' Ph6i khdng anh ?
L", anh nghe lcri em. Nhung chut nfra dd t Mit
-
anh cdn hoa, chua di v&ng ddu.
trIibn thay tlbi tu th6. NAng xoay ngucri nge nlnr
song song voi tdi. NAng lubn tav ldrn gdi. Dhu tdi tren
tay nAug. Nang dp l:iy toi, chuybn hcvi dm cho tdi ;
- Cdn etn ? Arrlr tu&ng em vui liur sao ? Iinr cli rtCn
crli tlO liEu nlru auh bi6t. Em thri hJi6 1n1.,1 ngudi ghcr tr€t
mgi ngurli. Nhibu d0m em thao thuJ kh6c rnQt nrirrh. Iirn
thtty bo vo, tro trqi v&i ciri thd gi;.:"i rrir crrr tu6ng chu,ng
c6 rndi rnlnh em.
- CAi khb cfia minh lir thd tl{y Hibn r ! T16r I& cXp
sAch ddn trrr&ng, tr6t l& doc nhiiju sich. 'frot 16. c6 rnot
ciii vdn con cou. Cho ndn vao dd1', vrio trong cdi tht! gini
duqc mQnh danh lA c{ch rnang nr'ry minh nrcri chiu tlau kirb
hon ai h6t.
Ilibn lrrirt rndrt cong co tlua IOn miing nhai nhai.
ll6t nhin kh0rrg chop vrlm la xanlr ci'ra nui rirng phir kin i
- Nhrr anh, anit c<;n bi6t thd gio.i nhy n6 ra sao.
Anh di vi bi b6t buQc, lihirng th0 lirrn klrric ho'n dusc. Iitrung
n6i lim gi. Edng ntil', ern... thidt kho qui n6n rn5c h6m.
CAi sdi n6i vr.lng dr;li cfia tubi hoc txr n6 hqi em...
'I'h0i em b6 nhfi.ng chul'dn do di. Ngln 61. cirng
-
'tlfi rbi, C6 noi cho l[m, than phibn trach rnoc gi cfing
chuyQn dI rbi. Tucrng lai moi ki cliuyQn ding noi, d{ng Io.
Hibn nhu n6i trong mcr :
- Nhung ldm sao biiy gicr ? Minh dAu lirm, gi du,gc !
- Euo,c chu' ! Thoht ra kh6i rh6 .gi<ri nr\y vb Saigon
rlAu plri: chu5'Qn kho. Chi s<y minh khdng quydt (Am. Kh0ng
kidn nhin. Chu ndu c6 quyCt tirm, c6 kidn nhfrn thi thd nAo
cfing c6 co hQi. Dfru phii minh bi nhdt & ttiy su6t <l<yi. Lo
giem!
Ccrn stjt dI lui tlrA{ su.'t6i klrdug hitu n<j lui vi 1th6p
mhu cfia tinh y€u chot ddn ha.v vi co thb t6i d6 quen v0i
s6t nlrr mQt tro dtra trong ch6c lat.
I'Oi ngbi l€n. Lung dga vr{o gdc bJing ltrng. IlAng bor
-4U7*
chu6i nuqc irghidug nghigng culi cqt v0i gi6 chilu. Hilrr
tua vio vai tdi. T6c nAng vuong ldn m6 tdi. lfQt mti
thcrrrr gul^6ri yfr cria da thit thoing !lui, tOi nghe minh
nhu bay bbng.
Vd tinh y€u d6n vo'i tdi hOrn nay cfing ld mgt chua
i6t nghgn ngAo. Ydu nhari trong hodn cinh nAy thi hanh
phric nghe xa vcri veri, vuot kh6i thm tay. Nibm vui lhn
vci phibn rnuSn, so hdi, sum hop Am 6nh b&i chia Iy.
NhiEu... nhiEu lim.
'fu dung toi nhcr dCn nhiing chuydn tinh bubn dfi
tlgc tlua trong vdn chuong s{ch vd. TOi bu6t rnidng lrrii
HiEn ;
Em thi;* hAng hoa chudi nucrc b€n kia sudi khdng
Hibn ?
-
Thdy t Sao anh ?
hln
- O t Antr I Chu-yen cfra chung rninh lroArr toiru khAc
chuvdn ciia tirc gi6 < I{ai sfc lroa ti-SOn r. tiinlr chri
sum hop, chi u6rn trong ta1' hanh phirc diy sao '/ Iinr dang
n&m trong long anh dAy ma I LAm gi gidng druc 'l Auh n6i
va)' em clrfrng chiu dAu. Ern hhoc cho coi. Ilm dbn iinh do.
'I6i kh6ng th6 niro ndn nbi chirt rrgArn ngii :
- Di nhidrr lir l<har:, hoiu toirrr khAc trllu'lrl ,.. t:u n€n
nltilr vAo thu'c liri lroi\rr ciuh cira chring rrrirrh, l.ieLr rnirrh ccr
con sum hop rrriii, klrorrg dau thuo'ng...
HiEn l{ng r'€n. klrdng tr6 lui. Nirng b6Jr rrran!: i,'i.,' 1su
t6i. 'f6i hibu I[m. \'du rrhau u ? 'fdi thi kherns rl;in.1 lie. bt]i
tdri lA con trai, tdi querr chiu tlr.nrg nhu ktrrii tlrep dI trui
qua nhibu lfra. Con l{i6u, tli6u sE phii khb niridu. viit vi
n lrif rr.
Nhtr nAng df, n6i. nlng dd chiri rrlriErr thurr thidt. htii
ti6c, bo vcr, gid dA;'bu'uc,th€rn vAo con tludrrrg, tinlr rii rrAng
sE cdn thua thi€t nhiiiu hon nfra. l{Ang sE hdi ti6c ri0n rnt'r:
tAn cirng, choi voi trong bD tlr[rn cd don voi ururirr nghin
vgn r?c tirng cay d6ng,
Thd gi&i ndy, khnng tltii nA1' dAu phfii thd i;itri ct?ra
tiuh di, khung trcri cfra ydu thuong. Khoan n6i dtin 1'rgru
thuong, sanh rn4ng cira clrring t6i dang nf,m trong bdn
tay to ldn cira nguoi ta ma. Ngu'cri ta rnu6n bdp rndo vo
trOn th€ nAo shi duqc. Qu5'bn ydu ttruong diu phai do IliBn,
-(n9-
do tOi. Eang sum lrop d6, b6irg chdc ciria ly d6, cir lhd
chi tlAu ?
HAu qud cria n6 Ih mdt cAi gl hEi hirng... T6i th*ong
Hibr, qua. ThAn hinh rninh mai cfra Hibn, trAi tim nh6 b€
cria HiEn, chiu sao ubi nh&ng phfr phAng cta dinh m€nh ?
Edi nr[t nhung kia, ddi rndi bd nh6 hbng hbng chin mqng
kia, grrcrng mtt trAi xoan dgp rnQt cAch kiCu k! kia, ldn t6c
mAy hoe ving vi n5ng gi6 ciia nui rung kia, v6n nhi6u
dau khb rbi... T6i . thdy tirn tOi dru budt.
T6i,thi thhm :
- IliEn cri I
-Dcl
fi6ng rrirng nhe uhu hoi gi6 tholng. D?ing th&i tr0rr
Irnrg ban tay tdi rndt giot nusc rn[t nong h6i cfra nAng vua
roi.
- Kh6irg.
i\ilrw c'nr tlt{', do' Yiu li phi}r :rii0ir, li ,lari klr$
ddn cho errr. Anh li con trai. Anh tli tung chiu cay ding,
phit pharrg, ({ueu lbi t (lon enr, anh chi lo cho em. Dm bi6t
uoc ngu) n ciii' rrrinh Ia mirt vidc. 'lAm tinh rninlr ld rnOt
_t,
viQc.,-(lOrr lii't quri ciia nr'l lA rrrr'rt viQc kh{c }linir tlirr t'o
chIt"quy', u gi. rlri d6 chi Li clruyQn ci nhu,r rninh, r'iirig
trr cira rniirlr. l'lrrir khong ern 'l
- 410.i
tli8rr <lrra ta.v bit lfiy miQng tdi, lihdng tri lli. Tdi
g& tay uAng ra !
Ili6t dAu ngd-v nrai, ngay mdt, ngudi ta thuydn
ohul'8n, dua anh cli dtln mQt noi xa xoi ndo d6. Iimcfing
v{y. }linh lim sao cudng lqi ducrc ? Riii, co rnQt co hQi
bdt ngcr nAo d<i, anh trdn thclat lih6i no'i tlirl' r'i! Saigon.
Ern'cflrrg r'{v, cr'r ccr hQi IA ern cirng thoat lilriii rrrri dA5'.
Chtng nAo co' h(,i d6 d(!n, dAu k\rn sao minh bitit drr<rc. Ctng
cO thF It\ rnr)t ngdy ghn CA5'. (iirng cri tLb ki lihr)ng bao
gicr co. lii0t driu anh girp tai nan, hn-r' enr chiirrri lurrr. llr)t
trong hai dt'ra, c6 dua khdug con siing. Ern thiiv nti dau
ddn. kh6 sir dOu nghn nao ? Ern sc.' sr.r' th{t sao ? Ilirr str
nhung su thi1l. r'rin k\ sir thiit. Cni gi phtii d'dn sG dtin.'flong
hoin cinh nhu vqrl', rrnr nghi anh con it)ng da nr\o , . . ur'y
lOng niro dua ern vAo sAu thdur trong ciri hhb.
- Etn libu...
- tt, em libu d6 |
-412-
li6n
- Anh ! Anh ng4c nhi0n I6m sao ? Anh cho ern
sao '/
lA
Trong hoA'n c6nh khb s& nhu thd niry rnA ern mong
-
:ri thai scrrn ',) Ldy gi nudi con ? Rbi c6 con rnong gi ai cho
:m di dAu ra kh6i c5n cu <16 c6 dlp thodt vb Saigon. VA dir
:6 dip di n&a, con cdi tb€ kia IAm sao em di.thoat duc.rc ?
Anh n6i dring chu ?
HiBn cudi khric kblch :
Anh cfia em n6i ch6 drlng tt nAo I
-
-Emuoilg?
Ndy nh6 I Ndu anh bdo c6 con sdrn thl ern sE ch{t'
- s&
y$t, kh6 vi con no thi6u thdn, khb siy nhu enr. Doi
knAt vAn vAn... Dibu tl6 chi tliing rnOt phhu rrh6 xiu tl:di I
Cdn anb bio cd con n6 bin biu dtrrn db, klrdng ai cho di
;6ng tAi: rufJug dbng bing nhu di tii gao, thuc piriru ching
hqn, idrdng cd dip trtin vb Saigorr lA htrOng dfng.,.
rfi - Thirn em, ern con kh0ng ti€c, thi anh con bidt
sao gio. .\nh chi co thb n6i voi cm ciru niy. Anh sg,
ridt dAu vi lrrr)t rrgu5'in co nAo dr.r iirnr rninh v<) rnOng m6t
:ich dau don thi sao ?
- Thi ctrdt t Chdt lar ctrng. Clrdt trong vong ta1, cria
ruh, trong titrh thuong -r'du tron vgn ld rnQ. tli6rn pltirc quA
<rn. Con gi ho'n nii'a dAu anh ?
*
I\I<)t trdn mrra nhrr trritnu'cyc dui su6t rrr i1, gicr libn
Arn drinr chay' t8t h'$n. Cong tac ttdt r i,v cria clring tOl
tdnh b6 a&. It ra phiii hai ngAy sru, rrdu tro,i khong mua,
mcri c6 th6 ti6p tqc l4i. Nhuug inira ni'rl lA rnta rnlra, rnri
mua & rirng nrii, cd hic nim biy ugAy libn. Jltra sirng, nruu
chibu, ntua tdi. Tr+n na-r' r'ira ngLrng, tr.fn kia irp tcri. Klrr
n6ng cfing vdy. Earrg rntla rrrtra tlo, r:ri chr.rc ngAl' libn kh6ng
;6 ldy rnQt giot nluo. Nlrrr rniir' hdin 113.,,, tr.r)'i khong chut
ruay den, v{y mA elriirrr lqi mua tthrr tlric db.
Ctrfng tdi dAulr chiu udyt loi ngoi kdo vb nhA ch<r
tlgi.
tlu0i tdi, rau khl trn conr xong rb nhA, chi c6 tOj
?i Hai Mhb. T0l mudn nOt obo Hri lliutr ngbe vD tintr
-416-
y6u gi&a t6i va Hibn. Tru0c sau gi, vAi ba h6nr nfta, mo:
nguoi s€ bi6t h€t. Thi, dudng hodng bao tin cho moi ngtrdi
tap tha bidt tru<vc vdn h<rn, N6 v*a (quang nrinl
"t,o
chinh dai> vira thi hAnh dung theo nguydn tfc t6. chri'c li
tiong v{n tlb quan hQ narn nir, phii cdng khai vA b6o cAc
trudc vdi tb chu'c, voi ttip thO de tb chuc g6p y liidn xl5
ch;ng. I.{trr hh6ng, d6 LA quan hQ narn nfr bdt ho. p phrlp
khdng du'ng r1[rr, rnang sEc thai tu tu&ng dAm d, p\ii ttem
ra ki6m thio, citnh cao, c6 thdi d0.
' V{y, cho Hai }Iinh bi6t tru&c la mdt chuy6n rit chn
thidt. lludng hi), I{ai Nlinh thuQc IoAi cin b0,.. bdt nguy6r
tEc ,ngoai hh6, <chdm ti6u bQ>, dbng di6u toi tdi. BAo chc
y bidt, y con giup d8, g6p y ki6n vd b€nh vuc tlucr. c phhr
ndo khi t]2 h6i tlCn.
Hai ar,h em ngbi ddi di6n nhau, nhdm nh6p md)
cdc <irrrcrc sdm rung>r. Tdi bXt tlhu:
'mudn nhcr anh gitp ki6n
- .\nh Hai ! Tdi
chuyQu...
f mQr
Nhu' nnh bi0t, cbi dy ld hoa kh6i cr.ia khu A nhung cilng
kieu liiin. Do L) t kiUn cita moi ngucri. D+o truOc khi
anlr vb da1', rnQt lin chi f,v bi s,5t ret ac tiutr, mdy chi
em d day phii khiing vdrrg sang benh xa G3 dibu tri.
Lhn do co <rndy tay rnira thu> nhao vdo t{n cdng...
- ]lira thu la sao anh ?
- Eing dirng danh tu <mua thu>, <mua d6ngu d0 phdn
biQt loar can b0 tap kdt. cdn b0 tham gia khdng chi6n
I nlm vd cAn b0. mo'i tham gia sau dinh chi6n. CAn b0
<<mua thur> la cAn bg trip kdt. Can b0 <mua dOng> lA cAn
bQ tham gia sau nAy.
Anh bidt vdn <lb ni1' khdrng thuOc t1trl'btr cira rninlt
- l'hii bio cAo, phiri lattr tlon rirt phcp t)ring tt5' U50.
lrira riii.
Cql thb ho'u lA xin plrCp Ii2, l)2 nghi0n cti'u tt'r"t ltri satt. Viin
db d6... glng lirrn anlt 'fu'. Vo'i anh vir clri fliFn thi lr)i so"..
TOi cfing linh cim nhu vr.ty, clto n0tr t'noi ltoi i'
-
l<iCn anh.
I\linh dE cdc xudng biitt' Ta1' xoal' tr<)n cii ciic liin
chidng :
Ndu c(r phii tthtr vii-r' thi tlanh chiu chti biit sao.
-
Anlr rd long tt)i d6. 'l'di tlALt cri giiirr gidrn tluA trt't anh, qua
mirt t6 chuc vA t{rp thb. Chi ttii l}2 ngin tr'6' c{m doAn neb
moi c6 cai chuyen phiijn ddn anh.
- \ ki6n cfra chi thd nr\o ?
- Cfrng gidng nhu lt)i !
NIinb 16t nucrc t'it,r cci(.l l.rc tttdt hoi, rbl cting clic
xuiing :
.fhiri I Ndu cri phrii lri lthibrr tr.flch vi hai anlt chi
-
tdi cIng canr. 'l'gi nrirtlt ctttrg tiru,2c vao cai l<-r4i xiin sd
nhu nlrau.
tdi xiit, cinr orl anlt.
- IIai dua
(In gi arrh 't'u' t Nglre anlr nr'i ghO qud I Tuorrg
- dr r
-ln -
phei trdo deo lQi su6i g1... Hl I Nhd cAch msng ngutri ta
mo'i g{p md ydu nhau. Ndu cirn crn thi cim on cdch m4ng,
cim an... hi hi. Khoai cho anh 'ftr ?
Minh cdt ti'6ng eudi vui v€; :
- H.ai ngud'i phii khai ririgt dlu du6i cho tdi nghe,
cAi chuydn hai ngucri n6i chuyQn vcri nhau 6 ngodi rAy uhu
thg niro m6i ducr. c.
Xin thi6u nq anh. Kh6 noi qui anh !
- Kh6 ciing pirii nd,i. Co v{y t6i moi chiu IAm quAn
su dtrn cho vg ndy, lA hdm niro tdi d6n U2 dd h6i Ba Bidu
xem. GiA dU nh6 c6 mQt trudng hop frrong tu nhlr yAv
xiy ra thi f ki'dn t]2'ra sao ? NCu thurin tiQn s€ larn b6ocao,
lim don t'I nQp xin theo thfi tuc. Kh6ng thi rlAnh phii
ch& mQt thcri gian, chung nAo thuAn tiQn hiy hay.
T6i kh€ l*c dhu chAn nin:
- 0 nZ ho nhln tgi nay voi mdt con m{t kh{c, chgp
cho nhiBu thu rn[. D6 gi, antr Hai I Anh di chi mflt thcri gio
lai cuc thdm.
Minh khdng n6i gi, dua tay rot nrrdc th6m vao ceic,
trhm ngdm ngbi n'rln ho,i l<h6i nhe ba:' .rr. Tdi crim (yn
Minh hdt sr'rc, {.!,16 tinh }Iinh d[ vi cirn tinh cd nh&n, rf.r!
b6 nguyin t{c tb ,:hrlrc. Ndu Eing frv UiO bi6t 16 hAnh Lerg L;(,
tinh lirm lo ngu;-c r tic, che ch&cho t6i rir HiEn, llirrh teit
khdnglifm iao tranh hh6i mot cu0c ki6m thio n{ng nb, br cdrrrr
ciq dE nhu choi. Sau rili Ap dqnlg ki; Iuat Edng. tflrong hi6u
Minh cdn Chiu du:rg nhring gi khec nfra...
Ri€ng tdi vd Hi6n, hai dua trong tu tb6 ctrdp nhin
vi sEn sdng chlu dr;ng mgi phin ri.ng xdu nhdt ,ru Bing fr1.
khu A,.cu tb8 h 82 sE dAnh'cho mtnh.
CAi cbuyQn cin[ c{o gbi ty lich tdt uhien rbi. libune
-- 491 *
tldi v&i chung t6i c6 nglrla gt khi tnd minh khdng ch{p [hfn
cai chinhquyBn hiQn hiru lA cua minh. cho ddn ntrirng biQn
,rh6p nhu thuy.dn chuyAn, cach ly hai drla ra hai nci' cdm
itrtr tu li6n lqc, cdm g{p nhau, tb chuc ki€nr tlrao, dtrng rngi
hinh thrfullng nhgc rlanh rtu ldm cho ahring tdi dau dtrn
vi tinh thln v.v...
Dt sao, tldi voi tdi, tu Ai vd tu trong cfia mQt nguli
co hoc thuc kh6ng cho ph6p tOi co thb dfrng dung, khiah
thucrng dr-crc. M{t khac, n6 co thm quan trong df,c 'toibiQt' x6a
b6 nh[ng dip thufn tiQn, nh&ng thoi co tdt mA kiln
nhin clgi'ctro ldy ldu nay. Chtnh vl viy' tdi r{t chn d6n rg
girip tld ctra Mint, su thuong mdn ch& che' ciru vdt duoc
ptrhn x{u nAo haY Phhn dY.
Co thB le toi tlfl lqi dung Nlinh, nhung bi€t sao gtcr ?
T6i thucrnS Minh nhung tOi thucrng tdi hon' T6i thuong
HiEn hon. MAu thufln 116 cdn bi6t gitl quy€t blng cach
nao
Trong cuQc rtdi, cao dgp nhdt lA nghia cri hy s-inh' Slinh din
phit s6ng cho m6i mQt mlnh mtnh mA s6ng cho moi- ngu$i
roog qou-oh, cho gia dinh, cho b4n bC' x[ hQi' cho Tb
qudc
ri iia'" loai. Hnnh ilQng ciia Minh lA m't s\r hy sinh rbi'
'l 0l crti dhu ktnh trong l\Iinh v6,i s1r bi6t on' mong c6 ngay
dbn dap. )linh q, t6i dAu dAm lSi dung linh anh' nhung
noa""annno'thd...toibi6txduhb,toibidtkhinh'bidt
*"
T: ddn lrtc leo ldn v6ng nlrn ngfi' t6i n5m trln troc
m[ikhongraochcrprrr6ttlugc.TOinghinhibuv6ilIinh,iy
aAr l.hOng y0n.
Rbi IIiEn nira $r.r liEtr lTnh vd tAo b4o eira Hlbn' Vln
_ra_
biat lA rn(lt cAch higu nghiQrn d0 tUoit ly rn kh6i thd giei
(16
tii dau buiin udy nhung ap dqng phucrng cAch d6 thgc
cqrc.,
hhQng thuong chrit nio.
Trong doi ngiroi con gfri, hdn nhdn vd ctng trong
trQ, ndu dang d& nrdt lhn,'inh hu&ng n6 r€ mang lqi bidt
,bao nbidu la co cu'c buiin dau. frrcrng hqp cia nAng, dAu
r&ng y0u dring ch6, clrt2n dting nguiyi mi minh y6u nhung
ndng dAu c6 quyEn ydu, rluvbn I{y, dAu c6 qu5'bn bio vQ
linh yCu tl6 cbo kru duoc, rkiu co thuc hi;n du,oc quy.bn tu
do cira minh. Tft cir thudrc r'6 tii chuc, ilrufc vb ding fry
khu A. Tr0n phlrrnrg didn tinh thhn, li flruydt, tdt ci moi
sr,r ngirn ciitn, rnoi ldri chi trich rlbu vd ngl-ria nhtrng thuc
td nhit dinh khr)ng th8 ki vd nglria. Trong hoAn cinh hign
tqi n6 Ia rnQt sr.r liEu rnang, thi thAn.
Lrtc chibu" hhi hai tlua con ngoli rdy, tdi Irip lai ruQt
lbu qiia clro nirng .triit ring, hfit tric vin c6 th6 xhy d6n
,nhu flibn c6 ttrai, sinh d6. chi <ltyn dOc m5i mQt mtnh,
khgr4 c6 t6i,bdn clnh 116 chlrn sgc, an fii vA rbi lliEn cflqg
"khdng ducrc phdp lidn lgc gia dinh, hh6ug c6 cich niio vuc.rt
qrn duoc bd.n kia bo rring lle chu .dung n6i d6n rtbqg bf,qg
nfra, hoic.giA y rnudn ducr.c c6 thai cria nAng khdng-thAnh
lro{c vi bQnh hogn hay tai nqn .gt d6, tdi c6 th8 ch6t L[m,
lifu chirng d6 ddi Hibn ra sao ?
Hibn vfin mQt rnue ch6i llhing:
- Em chi quan tArn co rn6i rngt dibu lA anb c6 yOu
rm khdrrg ? Thgc tlnh rdng chit co uhau hay kh0rig ? Bm
ed lA nc ctra anh rn6i ,mili hay khdng ? Viy ttni t Ngoai-,a
em chfing chn quan tAr-n gl hdt. Ern dE,.guy6r Urn,rbif n64
$gi .cich, em khdng thB dAnh.mdt tu,db,vA dinh ndt an'r.
fibOng tlqt drqc rlibu d0, em ch€t. Bilt guA em nhu ctoh
-423*
hoa chudi nu0c ngoei sudi' Hdrn trudc n&, hdrn sau tdn.
l{& khOrrg ai bi6t. TAn khdng ai hay. C6 nghla gi dAu anh I
Trdi oi I Nguoi ta yCrr sao ngutri ta sung suong thd l
Qu0n rndt ci thOi gian, qudu nrdt ci loAi ngutri.
Kh0ng cdn bi6t gt ttln hifn tgi vA tuong lai. Nguli
tq chlp cAnh bay bEng l€n chln tirng troi hoan lac, chirn
trong thi€n dudng c&a An Ai vA chi bi6t c6 hai kE dang
y0u. COn t6i, tOi eflng thCm yOu, khao khit ydu vA duqc
ytu, tdi eflng bi6t rung einr, mcr ddn nlr&ng phrit giAy Ai
dn tuyQt trhn vtvi ldn rndi r)got, vdi rnii da thit dam m0,
tgi.sab tdi crir br'rt rut khdng ydn, khdn khb thd ni1'? Thir
khdng tirn, klrdng 6c, klrdng bi6t suy tu nltu col ch6 ltoang
ngoii IQ c6 phfri sudng hon khdng ?
Y€u Hibn ? Tdi y iu nhng l[rn. Thdm ning, tOi thdrn
llm" V{y md tinh yOu dCn voi tdi nhu mQt thdng khb, m$t
sg dln v{t khdng ngirng. Y€u, ai cdn bio le thidn dudng
hguh phuc? HiEn oi, ern c6 bi€t tlri h,r6ng?
Nfun mfii kh6ng ngfr dunc, suc nhcr d€n hai vidn
thudc sdt ret Paludrine 0;10 Ngdn dtra hiii chibtt, chua udng
ttb & goc ban, tdi ngbi a+v, b4t ltia diit tlen, di udng thtrdc.
*
Bfra fin sring xong, mgi nguiri luc trlc kdo nhlrtt ra
rdy. Tlcri tnua, uot la, trot rilrrg kbdng rliit riv nrdi duor:
tbl lAi ra liy ci xcri drit lriru cci, rlcin cA1', sfra lai lo'p riro
ng6n thu rirng vao pha.
Nhu thuung lQ, coug viqc l-rtibi song cira tdi lA'& rrlrA
sogn bdi d4y v5n hoa cho ash orn iroug dcru v!. HiEn bittg
vary. llhuTrg hdrn nay nh&nr plrreu tnrc uhqt, Liru thim ulrifnr
vg chi nuOi, bdu hrr, gio nriy chfc con rlang lu btr tlt.ru clgp
du0i bdp.
-424-
T6i nlm tr€n vdng rn$t mlnh, nhln ch6ch ra nggn cly
rffng. 0 r'ung, sau mQt ngay mua, s6ng d{y bao giol su'ong
rnt cfing dAy hon hdm qua. SAng hOm nay 1'dn tiuh quti,
r'6ng qud. 'fi6ng vugn hu xa xa, ti6ng chirn hbng hoAag
"Kh$c Kho{c> trdn ngen dhu, khdng th{y d&u. Cd lE sAng
uay susng mir uhibu, chring ciing chi bubn thuc sour la
thdi t6.
Nghe ti6ng clrAn rli nhg trudc sAn. TOi khdng cbn
uhln ra cffng bidt d6 lA Hibn. Vtra budc l6n thbm, HiEp
d[ h6i:
- nay anh kh6e khdng anh ?
SAng
Kh6e nhu thudng. TOi quay dhu ctrdi rd ldi v&i
-.
flibn. Anh n6i sdt rdt ddi v0i anh nhAm qui, khOng ddng
kE n&a !
Xi ! Anh n6i I Chdt nhu chrii. Anh lo lA vdi n6
-
c6 ngdy nguy. Ern hbng chiu clAu. SAng nay anh uting thudc
chua ?
-Rbit
r-gatr n6 cho anh udng thudc gi d6 ?
- Minlr 6' ddy ngoAi Paludr-ine ra cr'rrr cr) gi khac dAu?
-
-- Co elrri' i C6 Chioloquine ! trIA tlru 116 dQc linr.
Ngdn ,mA cho anh udng Chloroquine ern b6 rdng no liEn.
Sao em gtr€t Chloroquing quA hhdng bi6t I
Hibn bu6c tdi k6o rnl vdng nylon ro, ngbi gon vAo
l0ng tdi. DAy di cdt vdng c6ng th&ng, chuytn rlng lfc. NAng
qlra t&y ru trdn tdi :
-tlr
Hinh nhu anh n6i chul')n tgi ntlnlt cho anh Hai
-
Minh bi6t rbi, pbii kh6ng ?
t Anh hbng c6 Mo
I(h6ng. cAo cho Il2 bidt ddu'
-
Sao arb biCt I
- ,
- Anh n6i.
- {10 -'
- Con thong Mo eho f0p &E bi6t thl thong bdo nhu
th6 nAo ?
Tbl n6i tr;i gfnh {apg tlm hi8u nhau dE ti6n tdi
rAy dqng hdn nh{,n. Th}i gian nAy cli'lA thdi gian tim
hitu. Sau d6 ndu thdy hop vA quydt t&ur ldy nhau, sc'i lArn
dsn rin ph6p ding fry.
HiEn cudi I&n :
mA vb Saigon rbi, gi6i ho thez.r c{rn vOi khdrrg cfrn di. QuAi
hdt su'c. Vdy mA ho db cao ttr do 'lu1'6n ril, rrghgi sao dugc'
- Tu do luydn ai lh ruQt vidc. Con dung vts phucrng
di€n tb chrfrc, chip nhtin lA m<)t vidc khac. Ho c6 cii Ii
cria ho. Co nguyrin tic, luat le cira h9, rninh phin d6i dA
rni b! dut diiu d ?
Hibn gl$ch dhu lOn vai tdi :
- Rbi anh tluh sao bAY
gio ?
- TInh gl ?
rnlnh chrl tlnh gl I
- Anh kj h6ng ! Tinh chuyQn tgi
- llinh driu co tinh gi dugc' Cai gi' ciing c6 gioi
hqn cira nri. Ilit lij' luc nicr, ir diitt ctlr cflng 'kh6ng tluac
qu€n tlii3u tlo. l'hii biuh tirth, klroir lihetl, liiin nlrdn, I'hii
bi6t chiu nht1c, pSiri bidt ldn trdn giita cho nhu Hin 'fin
cho. em ! Ngay thiing, truc tiuh Li rnr)t duc tinh t6t nhrng
khdng phii lirc niro dung c[n.q t6t. Iim hibu chu ? HiEn !
dung nhibu d6i hon.
- Da I Tidng de chua
- Eut co nghe anh kh6ng
?
-Dlt
HiEn khdng trl l&i chl llc dhu.
Suong mt tan dhn. Sau e ctn mua lA rung ranh mu&t. T6i
gi& Hibn ch{l troug vdng tay, dEn nAng b&ng nrQt chidc hdn dli.
Vn tOi d& nAng ngbi d{y :
'. anh chi em ntro thdy h9 culi chdt t
-'fhdi dAy em ? C6
Hrbn ngbi d{y, h{t mdi toc ra satl, chAn btt6n{ thdng x'rdrrg
tt{t, ngbi song sc,;g vdi tdi, ndt phung phiu ktrr)ng con rtira :
: ChEc thd uio t6i uai' anh Hai llinh cfing cho hip toAn
tlon vi.
- Ch[c v$].
bdn dAn thidn l'+
- Anh mh tuydn b6 chrryQn tui mlnh,
ngi rrgira ra. DAu ai c6 ngd.
Tdi t0 md h6i :
HiEn cudi :
Ch[c hhdng ?
-
Chic chO sao'hbng ch{c ?
-
N6i xong Hibn ngogo tlhu ra cudi I
N6i vAy chd hbng c6 dlu anh I Chi enr h9 chi n6i anh
-
nghidm thOi vtr tfli nghi$p anh, hbi nAo tdi gid & nhA sung
sufng, kh6ng tAm tlsng tdi cdi nr6ng tay b01' gidr theo cdch
mgng, chiu gian khb, ddi khdt, tao dQng, chRng bao gid nghe
anhthanhay t6ra cbdn nin. Hqr n6i anhmA & Saigon thi lOn xe
-410 -
ruing d$la, llm vifc lucng thdng mdy chgc ngln, su&ng mgt
cly. DAm tr! b6 cuQc s6ug d6 vi.o dAv, phuc l{m.
Tdi mlm culi. Mim cudi vi tu di duqc ve vudt th6a min
thl It ml miri crdi hi da vt
nh&ng ldi binh phhm d6 rhd
nlo cilng lgt t&i tai l]2 vir Elng riy khrr A moi nhibu. Dr
lu[n, nh{n xCt cira t{p thb bao git} cflng < n{ng klr > l{m. Dua
vAo d6, cdp tr€n cria tOi nhin tdi vdi con mit khUc. Tin nhi€m
tdi hon. S[n sAng db bat t6i, cdt nbfc toi l6n hAng ngfr
cAn bQ, giao nhfrrg trgng trdch mtli. Di nhidn sr; thay rlbi
d6 v0 ctng thu{n tiQn cho tOi tim mQt co h6i thodt kh6i
tbd gi0i nAy.
Chlc chin lA Hibn ciing nghi nhu tOi nOn nAng hdn
nhg vtro md tOi :
Ti6ng rDn rI di6c tai di rlun dinh dhu t6i rbi. di xa dEn.
Nhung kbOng, doAn khu trlrc vong tr& lai, xoal trdu r;uanh
ch6 tOivA IIrbn dung. B6n bOn dbu c6 tidng ddng co khu trrrc.
Erlng rbi, phi co dAn hAng mQt thAnh dgi hinh cbidn d{u tldl'.
T6i dAo dAc nhin gu4nh. IIbi hgp cuc dQ. Tdi nim tay
Hibn, hdt l€n .
'IOi di6ng ngudi. Cdn bi6t phli lrm sao gid t }fay c6
cdi lb HoAng Chm tlb nrlp, nCu khOng, nfrm khoi tr€n nr{t d{t
_432_
cfing ph6i chiu chrt bi6t sao. Lqi chidc khu truc kd tidp b6
nhdo, rbn r.i rit ngang qua dhu tdi. Ngbi n6p vdo thAnh d6t
& g6c ld, t6i 6m ch{t ll{y Hibn, ldy tay xoa roa tr0n lung
ning tlb ndng dE sq.
I-aioA'h r oinh tHai ti6ng bom nb ttidctai kd ti6p. E{t
rung chul,bn lirc lu nhu dua v6ng. Toi llng tai nghe. Kh6ng
nglre ti6ng d{t rcri, ti6ng miDng born bay rAo rAo tr6n ld,
nhdt lr miri kh6i thudc nb, tdi vii'ng da nhibu. con hbi hQp
sq hdi rlua nhanh.
Trong 9 n[m khdng chi6n chdng PhCp, t6i tung bi phi
c<r khu trlrc dOi bom nhib* lhn.Ilinh ngtri9m cho t6i bi6t,
khdng cd li6ng d{t roi l$p dQp, kh0ng nghe mibng di rho rAo
trdu IA cAy, hhdng nghe miri kb6i thudc nb, nhu v{y noi bom
'nE cdch day it ra ciing ngodi
ba'tr{mr.hudc tludng tdn ktirh.
TOi tr{n an HiEn :
Eung sg, HiEn I Xa t Bom b6 d xa I
HiEn vAn sanh ngit, mi€ng c6 n& nu cudi m6o xgch ,
hiCt
- NgoAi rdy t Rdy dnh bi oanh tac rbi. Chil t Kh0ng
-autr
chi em minh ngoAi dy c6 sao khdng ?
HiEn chfc tudi lo Au. Nhung mflt Hibn ciing hbng tqi
dhn. Tim nlng v6u d0p mqnh. Nggc ning sdt vio ngqc tOi dm
_433_
dp, m€m mai. 'fi6ng d4p cfia trAi tim ning doi 16 nrbn mQt
l6n. da thit tdi. Hai dua nhin nhau...IIQI clnr gidc mdi, n6rig
bring, nhen l€n sau con sqb[i. MOi lai tinr m6i. Tinh yOu lA tt]6
ildy. Bdy gid, hai dria quOn ci tidng bom dang rung cliu_r'bn
tl{t tr}i vA b6ng dAngcria tirthbn lhn qudt qurnh tldy.
llon hai mrrcri phrit sau, doAn khu truc kdo nhau di hdt,
trl lai su v€n l{ng biuh thin vE cho nrii rilng. Nem bom
xong,hdt bomlai b5n. IlSn dd vAi loatrbi thdi. Su cd nr[t cfia
ehi6n tranh & ru'ng rrrii, chi nghn dy thi chua c6 nghia gi. T6i
din Hibn tlung ddy, Quhn do hai dira nrdc thich, dinh ddt ldm
mem. Tu dung hai tlua nhln m{t nhau, ph{ ra cudi, phii ddt
cho tthart.
't<)i tr& ldn nhA B{p llinh vua vE tdi. Dhu cb udt loi ngoi.
I\Iinh nhe r5ng ra cudi ;
trdn mdy bay nhu viy, m6t ngAy trOng cho rnr{y
Cbd,
-
bay nd dl6n vAi chuc lhn. Anh c6 trOng kh0ng ?
TOi cudi. Anh chAng bfra nay birt dhu chAm chgc tdi
rbi tlay.
IJubi chibu, sau gi& hgc vin h6a, chung t6i kh6ng ra r[y
mA xtim nhau dAo cdng su. Tb ntro tlho cho tb n{y. Nhi nilo,
tlAo & nhA il6. Ngiy mai cdn ph&i dAo th6m rndy cdng su khdc
quanh nhA 5n, db phong khi phi co .ddn ltc dang dn
hay dang hec, ho{c hQi hSp. Vi ddi VOi chting tdi,
nhir 6n cdn l[ ncri t{p lr.rng bfii hgp, hgc hAnh, li6n hoan v.v..
Nhtr dn c6 bAn, cd bdng ngbi, lai rQng. Con ntrirng nhA khAc
chi lA nhA tlB ngfi.
a
A - sin rlip tl6n thfing B 195 th6m chfing t0i.l'rim chi cho hi6t
anh ern Ngd dinh f)iOm, Ngd ilinh Nhu chdt rbi. euAn tlQi n6i
driyd&o chdnh, tdn cdng vlo Dinh Gia Long ddm 3l ilrdnq 10
vua qrra.
Anh em Di6m Nhu tr6n tho{t ehay vao trf & nhA thd
cha Tam, cu6i during Ebng I(bdnh Chcy Ldn. Nhu.ng g gid sdng
1-11 bi phdt gi{c bi giit chdt & ddy.
Tfiichrinr chri lSng t.i nghe Trim chi kb lai nhii,ng cbi ti6t
mtr Chi clugc nghe qua Dli phdt Thanh Saigon vA RBC. \'dy lil
triilu dai Nhn Ng6' vryi chinh sdch gir dinh tri Ac nghiet, ddc
tAi sqp clb tan boang.
Ddi voi t6i, cirng nhrr nhibu ngudi khdc, cdi chdt cri* anh
em Di0,r chi lr chuy6n telt nhien. [,Igi ngudi dan saigon rlbu
clm thdy tru6,c ngAy d6. Tu&ng ddn htrm nay ili may min cbo
anh enr I)i6m l5m rbi.
T6m Chi h6i t6i vb dai sdng cfra anh em Didnr. Nhdt tA
vE nhfrng h'yF' thoai rrhn l€ Xrriln. Thanh rbuc mA ndi, chur-cn
cfia a.h c'r I),drn, huybn thoai Tr.hn L6 XuAn tfii rluqc ngt,. k6
<1hy tai nhunq kb cho Tdm Chi, chocdca nhAn vAt r6 Ii 2 nghe,
tdi kh0ng th?iy c6 rngt chrlt hio h.'r.g nao. HLrdng hb, t6i carn-
rlr'g hohi nghi, phirn van lb viOc l'rim chi ddu thtrm B lg5 nhan
dip rli c0ng tdc & C 11t,.
Dtn l]21[ < dAn chlnh tri> c6 nhi6m vq ,1irfin lf cdnbd,
chi6n si vit lfrnh dao tu'lu&nq, cdrrg tdcn0i b0, tinh clm ttAu db
di thdm lrdt cti ai ? viv'thi Trim chi ddn day lam gi ? uhu1,on
tOi vh HiEn dH lgt ddn tni I-] 2 rdi u?
Ciro u€n nrdc Tiirn Chi h6i hd', diEu ndy ddn dibu kia vE
-436-
gia dlnh DiQm, tdi chi $m r! cho qua chuyQu, vi$n cd truoo kia
tdi dn kE cho Ba Bi6u Biy Clnh, Tdm Chi nghe rbi.
Tdm Chi chobidt th€rn, nh6m tudng linh chfitrucrng l{t
ab Oiem lhn nAy do Trung Tudng Ducrng vdn l\Iinh vi 'I'r'ung
'Tutlng Trhu vdn Ddn chri xu&ng. Vi v{y, chlnh guybn mdi ciia
Snigon, TlungTudng Duong vdn Minh dugc bh'r thay Di6rn vho
chuc vi l6nh dao. DOt nhi6n Tdm Chi cudi c6 vB khoAi trd.l6m,
bio 'Irung Tudng Ducrng vdn Minh lA ban hgc cii cfia nrinlr
trongnhirng ndm trudc 1945 tai trudng C6-le I\{! 'l'ho (Colldge
de t!Ij,'tho). Hon thd nfi'a, cdn 6 chung nhau trcng mQt tlQi bdng
tron. QuO cfra Tdm Chi & Gd Cdng. QuO cfra Tr.ulg 'tuong
Duong v[u Minh & IIi Tho.'Irong nhfrng ndm hocS 0d le l'l!
tho, Tdm Chi viban bd. ggi Tmng Tuong Duong vhn llinh lir
I\Iinhden. Phdp chidm tr& Iai Saigon, gip nhau trong khdng
chi6n nhtrng kh6nghibu vi lf do gi Tuongl\Iinh tr& vE Saigon.
Cho ttdn hdm nay tr& thAnh Trung Tudng cfia qnln clgi qudc
gia, phln ilQng chdng lai Cdch mang.
Tdi ngac uhi0n, ngbi rghe ldm Chi thao thao bdt tuvQt.
Qu[ ybi6t nhibu vbTuong Dtrnng vdn Minh.Con tdi thi ch8ng
bi6t gl r{o vb cldi tu, gra dinh cria Tudng IIinh. Ngoai tru mQt
lhn vlo n5m 1955, ltlc tOi cdu & trg hgc nh} bA Co-mi Sdch,
Nhfrn tlgc bdo th{y Tudng Minh dao tl6 vua mdi tlrrs'c thing
Dai'Id lhm tu lQnh chi6n dich IIoAng Di6u, btr Cd mi S{chkhoc
IA mu&i sdu ndm vE truac Tudngllinh -v€u ]rh ta, ddn gia dinh
h6i bA ta lArn vg nhung bA ta chO khdng c6 tuong lai nOn khOng
chiu. EAu ngd TuOng Minh bAy gid lOn quA, nbi qud^
TOi lA ngudi ngoai cuQc, khOng bidt Dai Td Duong v[n
Minh dE tlAntr, lai cdn khOng bidt chrit nAo vE di vdng vi! gia
dlnb bf h, TOi cbl bi6t nghe nhu m$t nhlu chung b?lt il&c di.
_437_
TOi nghi bung, thfing cha nAy moi & Mibn Bic vb, lai &
trong rring sdu thd nAy, ai n6i cho y bi6t nhirng chuyQn tr0n dAy ?
Bubi chiEu, sau khi Tdm Chi di rbi tdi vfin cdn phAn vin mhi
khOng hiEu y tldnBl95 v0i mrrc dich gi? Tdi phdp phbng kh0ng
y0n. Mii ddn bira [n chibu, Hai Nlinh tuy0n b6 cho tap thb bidt
b6t tllu t& ngdy mai hgc chiuh hudn ba ngAy. Tdi li6u Tdm Chi
vta mang ddn k0m .heo v&i clri thi cia Elng r3y U50. Theo l6nh
tr€n, chring tdi phii k6o sang Bdnh X{ G3 ph6i hsp v6i hqr hgc
chung, nhung nhd ilai l\Iinh kj' kbo mdi, bln tdi bAn lui nroi
tlugc cbdp thu{n & lai nhi hgc ri0ng.
Chung d6 tOi mdi rd ra ring Tdm Chi ddn dhy vi vlrr rlb
chiuh hu{n chung cho khu A chu khdng phii vi chuy€n tOi vl
HiEn. 82 chua bi6t gi ci.
,\lut chibu thdng 8 nlm 1964, mgt clnh v€ Il2 d{n Btgb
lrao cho l{ai l\lin} nrgt thu gdp. EO IA thu bAo cria 82, kOm theo
qujdt dinh thuyOn chuy6n HiEn vE doln YCn C0ng II euAn Gi[i
I)hdng cria Cuc Chtnh I'ri R.
Tbeo l&i anh clnh vd cho bi6t, dodn nAy s{p sria thdnh
l{p, v0i cdi tdn DoAn VIn Cdng II QuAn Giii ph6ng. Boln I l$p tri
ntrm 1962 & khu B, do anh chdng nhac si Xudn Hbng, ttlc Br
Iflgt nguy0n tru&ng tram dudng dAy 840 cfia R dibu khi8n.
Lhn nAy, doAn lI ti6p tuc thAnh l{p, qu0n sd hhu hdt chgn
fdy 6 l(hu A. lli6n tai, mQt cdn bS chinh tri cfia R2 tin phuon.g
Nam duqc U50 chi dinh lAm chinh tri vi€n ci'ra Doin dang lo t{p
trung quAn sd, chd cho dhy dti sE dfin hdt vE Khu R (bien giei
Vi0t-ilIidn & TAy Ninh) db hoc t&p chny0n nrdn, kr-. th,rirt v.v...
bb sung phuong ti6n, nhac cu, nhac cdng v.v...
Nhirng nhdn vi0n trong doAn, & bubi dhu, kh6ng ddi h6i
plrii c6 khidu, cd khl ndng vdn rrgbe, ca hdt hay mQt c{n bln
vdn lidng nAo.
' Vb Iihu IJ sE cho hgc, tlho tao thAnh nh&ng ca si, v[
cdng, tdi t& sau. Chuong trinh bgc, 0 thdng, quC dri rbi.
DoAn v{n cdng II, nhAn viOn, c{n bg dd t6p trung dhy
di, chd Hibn ddn nira lA kh&i su lOn duitng vE Khu B.
H.En dusc chi dinh vAo DoAn Vrin Cerng chi vt HiEn
dgp
- <lrbu ki6n qur'€t dinh lon nhdt lArn tidu chuhn chgn lua
do Ding iry dE ra. Lim vin cong phii dep, phli quydn r[ mdi
dSng vi€n tlnh clrn, mdi thu hrit duqc ngudi xem chu. Cdi dep
Dlrgkh6ng dAo 'a'r dugc chri nhiing cdikh{c nhu tu tu&ng IAp
trudng, khi nhng trinh di6n, cdu bin k! tbuAt, chl chn hgc tAp
lA xong ngay, Elng bAo v{y.
_439_
tsgc xong thu vA quydt dinh thu.r'On chuyBn cria Dfrng iry
U 50, Hail'Iinh dua mfit nhin t6i nhu h6i ]i kidn. '[di l{ug icr,
ngAy ngudi ra mdt lirc lAu.
Tu truoc, tOi vh Hibn hai tillra dbu chuhn bi tinh cim db
cbiu tlung. Hai dua trong trang thdi rlqi chd, thd mt gid cliy
khi c6 quydt dinh thuy0n chuylrr, tdi kh<)ug sao kh6itAIu trang
b6i r6i bAng khuAng, xao xuydn cuc tlQ. Chung tdi d[ tldn luc
phili xa nhau rbi u ? EQt ngQt thC sao ?
Tdi nudt uc nu0c rhidng qua cb hgng :
- Vdy lA llibn tli ?
tlinh trudc mft ne !
- Thi tli chd sao ! Quydt
hi anh llai ?
- NgAy inni iOn dudng
Chic vf,y rbi I Dbng chi c&nh vc I]2 ngAy mai vbsE tlfi'
-
chi Ilibn cli theo. O 82 ngu&i ta tlang chd. LAm sao tluse I
I(hdng liidn nhIn hort dugo, tdi chrrt Iliy giiir' <1rr-r'il|' rlirrh
bhng tdpelure m6ng cit dOi, voi nrlv hAng cirr"r tldrrh nrri-r'tltrn
giin, khdng dorrg d{u d6 chi co chir kj' tdn trun ; llar Cn. 'l'oi
n6i vsi Hai illinh :
TOi rnang quydt dinh nAy ddn cho llibn nghc'anh llai ?
-
Minh mim cudi, tbdng cim g6t dhu. Idi bu6c ra sAn, b6ng
Hai llinh gsi lai r
>flP-
:- Anb Tul Ehorn dl.enb Tu. T6t hQt f v&t rnh mgt oltt
TOi quay vAo nhA, ch& dgi. Hai lllinh nhtu mly c6 v0 ruy
ughlllm r
TOi thOng clm hai enh chi l[m. K! ra chi Hiln dl, vf,n
-
db hqc v[n ]r6e cfia 8195 minh cfing thiet thdi mgt phhn nAo.
Sdng chung vdi nhau lAu, gid ra di tinh cim cfing bi srit
m€.
Bubn cb& I MA di ttQt nggt nhu vhy lAm sao tb chuc mQt biia
liOn hoan chia tay... cho kip.
Tdi brit rut, bbn chbn trong trang thAi mu6n tli g{p HiEn
ngay nOn kh0ng n6i gl. I\{inh n6i tidp :
- Thdi tht.., chiu v4y. Itai anh chi ch{c c6 nhiEu vfin dE
chn phli giii quydt nhau. Tam str'di nhau tru0c gid chia tay.
'di
Tdi nay, tui tdi tin cuxudngnhA bdp ngir: Nhud'g tai anh chi
etrn nbA ndy... dE anh chi tr,r do tdrn su.
Ndt mIt Minh nghi€m trang t\dnh kh.l,r. Tdi cim dgng
khdn cung vA th{y thuong IIinh, phuc llinh hCt suc. Nhung
diEu dy bdt [ien, kh6ng ridn chdt nAo.T.di n6i:
'-Xin cim on anh flai c6 long nghi t6i tui t6i. Anh dli girlp
r1&, che ch& cho tui niry sudt ghrr nXm nav rbi. IlAy gid .. bA1:gi}
tui tdi chi xin anh dE tui t6i ra cAi chdi ngoAi riy duqc rbt.
Trdi ddt I Ngohi d6 lanh [anh, xa th[5, mb t
-
Dugc anh I Xa gi I Di nirn phdt tdi rbi.
-
l,Iinh ch6p miQng nhin ra sAn. Itung trudc m{t tl&ng im
khdng gi6.
.rt.r I al
l{)t ltOl:
* Cou cN ufra khOng anh?
-&1 -
- Thi0t hi anh ?
IlAy gid, nAng d6. GiU phrit t6i ngl m dl a thdy r duqc su
hi0n hiru cfia ngudi t6i y€u, lai IA nhting gid phrit sip sfra chia
Iy, grd I'hdt hOi ugO sau ctng.
Tdi dang tay ra. NAngngE vlo ldng tOi vl t6i crlt xu6ng
voi tAmtrang bbn chbn hdtholng. Iifit lAu, t6i hndng IIibn ra.
YA hai dua diu nhau song ddi, budc lch{m vE phia rAy.
tidng ng[t dua tOi mQf cntm nh6 trdi trudng.
"- Trulng nd anh I Anh {n cli ngon lfrrn. Anh c&nh vQ 82
t&a miyidi leo bB vE ddi chi em.
Tdi cudi. Suchdp dAn trai gdinranh tlrl0t. Cny trulrng cao
vut, vi lrin ndng sinh thn n6 cfrng vuqt clira theo cAy rung tlb
th&, dA nlran dnh nfng rn{t troi. Nd cao hai lla mutri thuoc
lA thudug"
C6 noi cOn caohon. Nio aidd c6 gan leo nhinrgcAv trtrlrrg
sn6ng dudt cao mdy clrqrcthu&cdb bA trrii lln lrao gitr ? 'f hu,'rrrg
tlruirng, m:rdn dn trdi rung ngudi ta chi cO m6i nr.)t bidn phrip
drr-r' nhfit lI vdc cua, vdc. ru'a ra ddn. Ding nly nr,r6u dtrgc
su thu j cril chi em, mudn lao dugc chr.'rt cirur tiuh nao 116,
cdi anh hirng rom crja cgu cinh vd B2 nbi dril'.
- Anh xin l6i em. Auh hibu ern rbi. Anh v0 lJ qud.
tlibn cuui khuc khich :
Do, anh thdy chua t Anh d& qud hd.
-
T6i.crii clhu thri nh{n.
- t46;
Ra dtdn rly, tdi dfin Hibn lat qua bdi chdi con mA chdng tdi
vua c{t cdch d6y sdu thdug dirng ltrrn ch6 trt mua vA ngri d0m
canh rAy Fg heo ,il*ng, nai vdo phA ban ddm khi rnua b6p vua
ra trCi. Cdi chdi lup xup lqp bfing lA nray clten vAo gilia ddm
tre rung kln mit. D6m nay chdi nAy lA th€ gid;i riOng cfra t6i
vA HiEn.
T6i n6i vdi Hibn :
-Anh Hai Minh tdt thiet. Anh tdt vdi ttri mlnh qud. Enr
& day bai ndm rbi mA chiu, kh6ng sao hibu duqc &nh nghi gi
vE tuong lai cira inh.
KE la cfing mQt con ngtrdi d{c bi€t. Ngoai khb, lihdng
lA
-
gi6ng ni. I\IQI thu tl6ng vi0n phi ding.
- & ngoAi nAy' hai tlua vfing guA. Rfii c6 cgp thl sao ?
TOi cuui:
- d da,, chu virng nAy egp ddy ,1hy. Nhung mfv ninr na_\, em
c6 nghe cglr 116 vrit ai, in thit ai drlu. N6 d&, nguy hibrn, tlrrgc
cAi n6 sg ngudi. Nd gdp ngudi lA n6 chay. Ndu klrirng, cA
ts19.r minh ciing ch8ngcdn ai. l(h0ng dAng sq 16m.
Ai n6i viY ?
-
- lldy atrh giao li0n tram giao li0n A1 & Su6i D,i n6i
chd ai.
llcri hOm qua, chi Dd.,.coic anh khdng bidt chi 86. Chi Bd
giao li€n tlin kh{ch tu s6ng Dbng rrai vb Su6i De di ngalrg
dAy hlng ngly 116.
Dt-r horn qtra gip ttli ern ngobi sudi, kE cho trti
em
-Chi
Cdch diy b6n ngAv, rn0t anh enr c&a A1 sdng ra vdc cAv
nghe.
sring trudngNga di sin gi6c. ta Ji ngugc thco sudi vb hu,?ng
'\nh
minh nb, cAch Al chting hai nrurri plrtit, toi mirt cdi d6i nh6 anh
ta nghe tidng b6 nring. Nlrin l0n rlbi, sau ntnv dAm lb 6 anh ta
th?iy c6 mc.rt ngudi lon vi mQt tlua nh6 lorn khom bdn mdt btti
lb 6. Anh ta tu&ng d6 ld mdy ngudi dbng bdo Tlrusng ndn
kb6ng tlrtan tAm lirn Sin m6i chen, anb ta ngbi tlcrr tudt mt'rm
dd dua bo su6i, vdn thudc hdt. Chqt nghe ti6ng cl;irt lao .,ao
dap tr0n ld khd tli xtr6ng, anh ta nlrin ldn thi th{v nr rt con vdt
long id xbm xohnt, gi6ng y nhtr ngrrcri ta, mh cao lun L'irn ta-v thi11t
dli,den thui. MOt tay chrn mut mtrng lb 0 vue di vrra rlua len mid n{l
xuoc v6, mQt tay vin theo mfiv cAy lb d (ti lhn xrrdng sndi' Anb
ta hdt hbn hCt via, hoing hdt chup srirrg dung dai'vi con dff
nhdn dd cCch anh ta cbting hcvn mucvi thui'c. No cfing vua thfy
anh ta. Anh ta cfing vua th{y no. Hirrh nhu n6 cfing sq, n6
dung lai nhan rJ.ng ra. Anh ta .lidng ngudi, m{t tr€t binh tinb
_ils_
b6p cd nb mQt plrdt rbi qu{ng sring, b{t kb sdng chdt nhAo xu6ng
su6i, co gio chay thUc mqng vb A1. Ngi.v sau dA. bn 56n anh
ern n&a, s{ng 6ng dhy dri tr& l4i ch6 c[ kidrn sring ma anh ta hdy
cdn run.
Nghe IIibn thuAt lai, t6i cfing nghe lanh sdng lrrrrq 6. tleu
kh,3rig bidt, chu rung sf,u Dbng nai thugng co tlri; crj lirrrr. Rr'r*g
ri|m hoang vu cd tir hitng ngbin nirnr nuv thi chjinq nlrir g tL-i
nhi^ mir nh&ng loai d[ thri klriic, thri'.,io cfi.g c6 tlrd c6. Ngay
c{ch cldy hon sdu th:ing, hirr kia sdng [)ijrrq Nai, allt clr lri\rr'f6
(khu 6) cirltng bin rluc-rc con t0 giric ln gi. Ill;inoccros r.iiir Ia ruQt
con'thri clri c6 & rirng Phi chau, cliu ai nqrv n6 c6 dr \:idt Nnnr,
vav nrl con c6 dtrgc, hudrrggi loai dii uhdn,rori lihingrru.ilib6ng
16. Sr'rng con t0 gidc anh enr '[6 1 irix'6rg Saigo' rr,r,rr lr.r ric tlu g.c
hon ba chuc nglrr.'l'i0m thu6c liic Ila'firrr Cl q. I-cln nrrra. cru
da, phoi khir c:it chia nr6i ngud,i mOt midn{ lrirrrg Li!n ne6n tly
dirng rtb rlirrlr lirm thudc Chinhtdi, tirdy cira la vir ngtre uLi .0,.,g
hi6u tri brl chung ct?ra n6, t6i phfri nhi ni nhry IIai xljnh di xin vE
tluqc mQt mi6ng, tlang cIt trong bbng kia.
I)ir vS1', tdi cirng ltrin tin lrdn nqhi. lilr6'g lr,i\.:r a'h giao
li6n Al ki:r c6 thbi phbng cFru clrLrr6n rlb rrir anh cnr;rhriccLirug./
I'Oi h6i ILbn:
- Ilmnio
mQt ddu vdt
c6 nghc chi D6 ndi bin <lu.qrc con tli nhtin hat. c6
cldng tin lih6ng?
- I(hdngl Pirrit srirrg bfn hcing rlt) .Liu c6 trrir:.g gi. (ion
dE nhdn ch:ry nrfit. rheo ldi chi l)rj i.0 l:ri trri hOrn sa.r, rniiy anh
enr ,ld ldu
diii th{y co nr{y cd1, 16 d birng dXu g6i bi bd ga1.
ugoP ah. D{u cOu urli raah. Nhu v{y lA cO dd ubtu thiQl vl
-449-
n6 khbng lb, mrnh chiing thua gl Hercule mdi bE nbi mdy cAy
tb d dd db dqn dudng b6 mdy mtrt mdng. GhO thrit !
C6 th8 l{m. Nhuug bi6t lim sao gid. Sq thi sg, chung tdi
vAn cu phli trdn ddng & virng nAy. VA d€rn na-v tdi vir II bn ngodi
cdi choi niry ra dAu cdn ch6 nAo tu do tro chuyQn t6t hon,
thu0n ti€n hon?
TOi dAn Hibn ra ngbi & gdc bsng.ldng nghl cbirng tdi mdi
ydu nhart. Vd ciirrg clrinh ncri d6,.sau pirv, tOi dri dua nAngvho
nb&ng giAy phut dhu tidn cfra cuQc ddi dAn bA, ngudi vg mOi
cudi.
HAng cbudi nudc na1' ditnri ld, tro lai nhfrng cAy do
giA,
rr$t, kh&ng khiu v&i nhirng cAnh hoa rii. Tdi ngbi xudng ndm l{
kh6, tna lung vho thAn cAy, nhin sing b€n kia sudi. Hirrh frnh cfra
nghy nao t6i bi sdt rdt nllm?dAi vA tinh ydu Hibn ddn voi toi
hiQn ldn trong dhu tdi 16 mbn mQt. 0i, kj niQnr tul'Qt voi.
TOi nh[c lai vdi Uibn :
- Em cbn nhr!, ngty dhn tidn minh 5'€u nhau kbfrug? Cdi
hdm ddt rA1', anh bi sdt rdt nirn & dAy, rbi em ddn dd t
- Nhu chul
Rbi nhirng ngAy snu d6, c{i nOm ld kh6 nAy lA giu&ng
-
hgp chn cira chung miuh. Anh d[...
mllliibn bit midng tdi. Quf ndlCorr n6i niial
- Thdi dimfc
LAm ngu&i ta cri mu6n chdt I
t
- Em thi vIn thCy nd dei l€ the. Nblng lric ghn bOn auh
-450-
ngudi di tl6i chti. Budng ra rbi em lai thdy ngAy sao d|i kinh
khirng, dhy nht'ng buc dgc, lo Au. Anh xem cly c6 con giA, hrrdng
gi ugudi. Nh{t le nhfrng ngudi ddng thuong nhu chdng urinh.
- Anh x.em, nhm ngodi hing chutii nttdc cdn con. CAy
m{p ri nu, ri uiiu, lA xanh muut, hoa trb dE'u, dep ruc rir bao
nhi€Lr. Gitv n6 dd giA cdi. Nhii'ng b6ng hoa trb mudn uhu khdng
n& nbi, rt ra. C6 ld nhu anh n6i mA .dung. Em ngd em nhu
cAnh'hoa chu6i nrtcc trb ben kia.
Rd rhng f chi cria Hibn manh hon t<li nhibu. Xdt tr€n
phuung didn ntro d6, qul tdi kem nAng xa. t(bi ldng di quvdt
thi nh& mdi, khbng phut giAy nlo xao l5ng, ngucii ngorri. Con
t6i, tirrh y6tr cria IIiEn dem ddn cho tOi r1u€n di nhiFrr tlrrt, tr&
thAnh cbu an hu&ng lac, qudn mfit nhii.ng liri trdch thr?c vA s6
phfin minh. l{0n t Con trai nhu v{l' Itr liel. T6j xdu hb voi Hibn
vA tlrhnr mf ng rninh nhu vqry.
- Ch[c gi...
Sao khOng chfc?Phiich6c moi dtrgc. Duc tin ci'ta em
m4nh
-
l6m.
Tin lA nr0t chu','6n, hy vgng lA mqt chuyQn, cott thyc
-
tC lgi. ll rnQt chul'dn khd;.
Anh n6i I C6 tin, co hy vgng nrlnlr rriiri lrhf n ddu, rndi
-
sdng tlygs chL'r'anh. Arrh dE chfrrrg dav em nlru '.,iy hay sao?
Trudc kia anh anfrienr khuydn khlchem,.l.rverrrtin tu&ug, l4c
-462 -
quan, phti bigt hy vgng, gd anh lai... 0 ldu lOu lAnh rfiu lfim.
NAng phA lCh cu0i lf;m tdi ph&i b& crrtYi theo:
- EdtEm c6n bidt dudng dny giao lidn qua lQ con phli
di ngang qua dp chi5n lugc vh l(hu Dinh Eibn. Ndu qua lS ban
ngAy em sE cd di thut lai phia sau. Trong khi mgi ngudi h6i
hl cbqy nhanh qua lQ em sE nrip lai mQt cb6 nho d6 tr0ng
chung.nlo bidt chfc chfin khOng cdn ai ttm ki6m nfra thl em men
ra dudng, tli ru0i theo lQ chring vAi cly sd' d d6 chd xe dd d6n
vl Saigon.
-t) t
-1b4 -.
VA t6i crli ru6ug...
Hdn gicr In chibu, tdi vA Hibn lqi dln nhau vb, Anh cbi
s6 lg.i r.hrra ai hay tin HiEn duqc thul,0n chuyDn c6ng tAc,
ngoei tru Hai Minh, tdi vA llitrn. Anh cAnh v0 B 2 mang thu,
clng clrrre bidt su kidn tr3n, ndu bi6t, anh ta di ba
q,ry.6t <linh,
lroa thi0n d[a v6i chi cm lfc mdi rldn r6i, Edng ndyanh talim
Itrinh ttic B 2 cLir ndi gi cho anh ta bi6t, anh ta chi c6 bbn
phfln mang thu di ta chd rri ldi thoi.
Eudng ra riy phii cti ngang nhA t6i & n0n tOi vA ltiEn
trra rD ddn sAn B{p, llinh vua xdch ca rnu6ng tt thbm budc ra.'
Illinlr cudi u6i oang oang :
ChA t TOi tu&ng ngudi ta mli m0 tAm sr,r khdng chn
In corir chd I
Hibn.di d6rn :
- Edi chdt anh Hai. E6i n6 ghy ra hdt dep lAni sao ngudi
ta cho minh ca h{t.
- t""'
- t, I fTguv€n tic nhA nud0 nhu r.0-r, mn t M6i khi
gl
clugc thul'0'churi'rr ddn don mdi phii nr,rng theo ih1' dir
'i
hbsocd nhAn turlon vi cii ddn chd t I{Qt bin lJ lich.cr, nh0.n
x€t cria thi'r lru'&n.g dcrn vi nd. I\tQt bin tu ki0rn vit5t tay, c6 ghi
ldi ph0, nlr{n xet cria t{p thB vi db nghi cira ilrri trui,ng n!.
Sa. cung mdi la r rr-r'dt dinh thul'0n chrryb'. Thidu rrhfrng cdi d6,
dau vi ntoi ai ch u i:hdn ?
-{55-
VAy chj phli vidtbin tu kibnr. I.j lich cfra chi thlclrdc
-
n&a tdi sd trao lai cho chi giir. EAng lD, theo ngtry0n tfrc thl
toi kh0ng c6 tluyEn tlua lf lich c:ho chirem mA phli b6 vlo bao
thu, trao cho anh clnh v0 [3 2 nrang vE I] 2 dua cho D&ng f]y.
C6 vfy moi gifr dugc bi mdt. Nhung..; minh & ttAy, chn gi. 'Idi
sE ghi nhdn x6f t6t cho.
Vidt bAn tu kibm nhu thd nAo, anh llai ? Tdi chua
-
bidt,cfingchrra vidt lhn nAo. DAu, cdch thuc ra sao ?
Illinh cuoi :
Va)' l?r chi < d& trdm > I o l)r! ngin D chu khOng phli
-
(d& trlnr r ltr dr*rng khCc. Chi6n si cAch tuang mA kb0ng bidt
vidt bin tu kibnr I
Tdi cfing ngbe nhirc tlhu nhtr [liEn. Cdi tld tu kiBm nly
rlui lir mQt hlnh thuc kibrn so6t quA chit chE. Ch{t ch6 dCn
rl6ng sqr. Ngud'i ta mudn hibu, mu6n bidt chi li triug ti, tu tu
r.u&ng, hAnh d$ng, riQc IAm, cri tlnh cia ttng cA nhAn.
' - Muy nhd anh th6ng cim cho ch6 bllt l{ibn
tbeo tbir tqc anh n6i mdt lt lfm cfing hai ky lO thit.
llm itring
- Cdi kiBu tu ki8ri chung chung vhy cdn d& d6 chi. Chri
cdn kiEu lAm bln tu kibm it{c biQt khi g{p phli mQt khuydt
dilm hd trgng*nAo, cCi tl6 m6i ddng sq. Vria tu ph0, vria phAn
tdch nguyCn nhAn, inh hu&ng, vtra nh{n xdt, vfta phln tTrrh,
thloh khhn in ndn tht chi xem, tay nlo v0 phiic bi blt lAm bi.
tg kilnr cd nudc kh6c ludn.
Nghe Minh giii thtch, t6i chst nho d6n Drry0n & benh vi0n
ngty tdi moi tri dbng blng lOn ddn B 2, bi sdt rdt dua <ti
G 2,
dtbu tri tai tlay. Duycn lam v& cci 6ng nhi0t k6; Dting ra DrryOn
kh0ng lAm v& mA do b€nh nhAn llm v&, nhung trdch nhiQm
Duy0n phii bbi thudng dng nhiQt k{ cdn phiilam biin tu kigm.
Nhu v$n cdi kibu bln tu kiEm d6c hiQt mir Minh vria n6i
lA ki6u birn tukibnr Dn5'0n di IAm.
'ticng cuoi cria auh chi em dtrdi r'ra {n vgng
d6n vui vt
lAm sao. Tdi nhic Itlinh:
HiEn vin orl chit ldl t0i, klrr\trg nhric ulrl,rlr Thinh
tholng tung gigt str(/lrq tlem clgng tr0n lei lb ri rsi tldlr xudng
ndc choi, dOi 16 ntiin nt0t t|orrg khrirrg giiru irrr rang. l)a thit
niing n6ng lrbi, {nr tip r:hrrlert't sang tdi Tung tidng tim rlip
nhe, ttn{, hoi tho lil('r) nlalr nshc tirorrr rrLtr nriti lrtla da }f
dut_r.ng ve Yrr6t cu6rr chirt tir tdi trollg nhfi'ug phtit choivcli,sau
cung cria rtrr)t tl€nt trauirphtlc chi.rlrehou n$6rlngtii.
Nguoi ta thucrng nlrlc ddn cdtt : < (]u thuc ttcrn mtri bi6t
d€nr dAi. D Sai rbi. lihdng dring nira rbi! llai dua tdi thuc tring
dirn nay, sao trdi nrau s{ng thd?'fdivan tirrh nhu sdo sAu dir
mit c6 hoihoaddi ch[t. D€nt nay ng{n 11.rri ms I
Tdi bAng hoirng, thi thhm vlo tai HiEn, lip lai :
- Sdng rbi
seo ?
T6i vA Flibn, hai d&a lo thu dqn db dac d6 tr& vdo nhA. L{ng
thinh vd trubn niu.
Chqt HiEn h6i t6i:
Ndu em chdt thl sao, anh?
-
Tdi ngac nhi6n, nhin sirng ntrng. Hibn ciing nhin t6i v6i nu
crr&i bubn, gflng guqng trOn m6i :
1'6i dAn HiEn ra kh6i chiri. llai tlua tli s6ng dr)i theo
drrdng mirn vdo nhi. QLra mQt dCm kirdrrg ngfr, rrguiri t6i ngire
nlc- nhdrn, tilu trdng r6ng vi buoc chin nhu xi6u reo khqp
khi6ng. Anh sdng crla bubr binh minh tr'6 ndn chdi chang, cay
mit.
T6i nhtc Hibn:
- Chuydn niry em di, xep.nhu lA g{p duqc co hQi tdt,
tldng gid ngan vAng nhung em nbd dung liEu linh em nh6l
PhAi cAn nb6c tlnh hinh, suy tinb cho chn tbAn.,Em vb dCn
-{61-
Saigon rbi em nhcr rl6n nhA anh bdo tin cho (ldc, Dirng n6 lri6t.
Ndu m{ c6 lOn chcli, ent nho ch.im s6c thay atrit, vA rrdi clto llr md
y€n ldng. Ba rnti voi nrdv ern sE vrri mung, sr.urg srrong khi bidt
chung minh ndn v,.r chbng, tructng ycu nhau.
'Idi cbi n6i tluqrc vil', rbi thrii Orii giri phrit chia ta1' gin
kF, uhdt ii sau trtq)t tliru tlrric triirrg, nhirng ciu n6i du tilnlr
rrl,ftng f nghi trAn ugap & brrbi chibu honr rgua b6iig rthi€n ba-v
tii tlAu mdt sach. St.r sring srriit tLuoug ngA)'cilug lihung con.
in sdng xclng, irnh clri r)m di ra riv I'lai llinli ,lua cho
c?r.
Hiiin bin lj' lich r:iltr,j trhtr trri lai Ilibn birn ttr liiFnt co rilrlirt xt!t
phta duoi. llai \lirrlr t'irrrg tbeo tdi rlurr HiEn r-) anh (lirrrh ve IJ2
[0i qua sudi. Srrdt i.i,':r tltrlng tlu]ng dua ti6n, kh,rng iii niri voi
ai duqc cAu rrno.
Hdu dLr.\ rg itlrr, t:it ca dbu dung chdn iai lliEn chia trrr
rabft t:rv llui llin[r. (16 iE IA cAi bit tlv dhrr titin cirr nAug tiri
ehidlt lihrr rri\r' :
(lim rtrt rnrh Ilrri nhibu lr'rrrt. (llitic lrnlr tlai 6'laittt;irrlt.
'flong -tlrr-ri giln rpra, r'du llibrr cd linr lrli oi viri rrrrir Illi, xlrr
anh Hai tha tlrti rht'. 1[11 rii nrty chiic lA vintr llldt, khdng clrit
cd c0n gqp lai anh llli vi anh chi t'rn tl lU5 nrinh...
Hrln vrirt n'6i vrla rrrng rung ntroc m[t. XIinlr cd cudi to,
c6 tu nhiOn tuqng klri. rric tldng vdn ldu ddi mi uou uof :
- Ilil' chi I'l'lnr bi6t lhdi 'cho ! Thd nAo ch! cfir1g cdn
tr& lai khrr A nlyca hrlt cho tuitoi rrqhe nira ch"0. Phlii lhOnq
chi ? 'l'r)i cfing xin chtic chi tiiugng lQ binh an vA...
Itlinh rrudlr ngung lbi ngung h&n. llirrh cn<)i ktn
Chric chi <lugc gip nhiiln mav rn{u.
-
-{62-
T6itrhnghohng, xrtc rlQng tlung tro nguli ra. HiEn quay
sang toi. Hai treng nu&cmfitchiy rlhi, tu6n xu6ng kh6e miQng.
illdt nAng bdng xanh xao b&n ra. Edi mfit thin thd, s0u tb8m.
dai di. Ni6i nAngrndp mdy nhung khOng thdt cluqclli nio.
Ndu kh6ng giii.kip vA kh0ng nhora ring b€n mtnh c6n
c6 rnhcinhvd 13 2, cdn cd Hai llinh thi tOi dd Om chhm ldy
HtEn. 1'0i thdy ilhu dc quaycubrrg. I(hdng duug viing. Hirh inh
cua Hrbn cflng bi nhda di vi nuoc nrit. 'l'Oi b6i rdi,l6p bfp :
- Em.. di t
Tdi chi n6i duqc vdy. Ili6n qaay m{t cui cthu thdt thtri
bu&c tli. I36ng nAng nlrr)e ra, lon hEn tdn,vdi clri€c bbng xtim
tr0n lung giiia nrlu duc nhu cia khu ru'rrg kh6'g chrit n6ng.
PHAN iil
rRu&NG rRAm A I
Hiln .ti rluge mudi tdnr ngiy thl tOi cf,ng nhin duqrc
quydt rlinh thuyOn chuyla do Hai Ct thri tru&ng U 50 ky tCn, eri
tdi lAm tnr&ng tram giao lidrr A I tl6ng & Sudi EC. Tha-v cho
dbrrg chltnr&ng tram cii vE rlim nhif m cdng tdc hhAc & C lI3 trc
dai dQi phlr trdch clulng dA,v giao li€n khu A.
Tbel lA h{t ngo. Tdi kh6ng hilu minh n0n vui he;- n0n
bubn niia ddy. Flibn d5 tli rbi. HiEn tld di rbi. Hiln di, ndngl
mang theo ci niEnr vui vb ci rntlt phhn suc chiu dung kiAn
nhAn & trong t6i. C6 t€ hOm nay HiEn dang ng{t ngu&ng & SAi
Gdn hln buydn vui vt vdi gia dinh nang vi.cl gia dinh t6i.
1'0i tinh nhim, sarr khi rtdn 82 trd l6rn lA vli nghy, Eoln
V[n cdng cira nArrg khln gdi lCn rludng sarrg khu U. Hai ngAy kd
tidp dd ddn dudng 16, ndu di ngd Phri (]iCo Phrroc'Ihlnh.VA ba
ngAv rldn duCrng 13. Dri tli ngd Phtrrtc Sang ha1'l)hri (liAogli-iirrg
v{1. Duong di vF khu B, illinh dii kb rAnh rgt cho t,,i nghe.
Yoi quydt tAm blng nroi cdch vb Saigon cho kj duqc cfia
-464-
Hibn, khong cd gi tr& ngai xly ra, clt*'c chin HiEn cd mit & Saigori
hon rnutli ngir1. nay. Cdn ndu c6 tr6 ngai nAo d0 thi... srto nhi ?
'I'di lo lirrn. Tdi mtt6rr dugc hidt tin, nhung srriii I8 ngiv
qua dAu c6 ai hidt gi vb chuydn tli cira DoAn Vin c6ng 116'
Vir quvdt dinh niy cdn noi ldrr hrti ('rrg,hia ]ldt lir cl,i6rr
sihang lCt Vt'i llung dtrgc rlii lrat tl€rr lonr cAn bri ti8u oQi. Ha'.
lA clrulql,, ri:rr rluoug giira l6i vl lliirn rrgrrdi ta chua bi6t.gi t'l.
Ngirl di, tlai trlinh sIn <lur.rc nrdl r,,ri l,'rrqrrr sar', th r:lrrrc lidu
-{65-
hoan ti6n tdi vb don vi moi. Anh chi em troug dorr vi. cfing luu
luydn bAy t6'cim tinh thAn thi6t. 'fOi cirn tkirrg vri cirrrp;.
Sudt hon nrQt niim dai theo criclr nral){, qira nlriErr ccy
quan, nhiEudonvi, chua noi niro toi tlr61,dnh ciut urirrh colhb
xric dgng duqc nhu noi dAy.
IIai Nlinh dua tdiddn tram A1 Sudi Di v,o br.bi s{ng.
ThAi-nguydn tru&ngtram-b{o cho i6i trigt db chiEu sE bAn giao
cdug viQc cflug nhr tap hqp anb chi etn trottg 'lon vi giOi thiCu tor.
llubi trua, gln ddn gio in, tdi xudng b€p thf,y & dty an
gao tring. Tdi ngac nhi€n h6i ThAi, ngutri Lrtr&rrg tramcil:
Aqlr Tir:ii I d' ,iny ttri.r' urrh iru tt,in g*o tring. suong thqit.
-
'fhAi cudi, gili thich :
C[ng khdng toan dArt anh I Chd d0 lt-l urA I lil,riu
gao
-
ur6i ngutri l0 lit mr.)t thAug.
phhn
Te ra b&a com h6nt tra.y nfiu trgn lon sira bd. Khlu
-
phin trong nghv ?
Etng I bEi anh tl6 !
O Ij 195 cdng dugc fin gao chd tlQ l0 tlAu hor, thdng
-
ncy.
md1'lb{ng trttdc
- Cdn
?
Dii cfp gao con phii cung cdp thuc phhrn, tAt dung.
-
(.6ng tin cira rninlr lu0n lu6n phli c6 cd hQp, thit hQp, lrtin$,
kh6, tbu6c, gili;',trh, tludng, sira, ti€u, hirnh, t6i, ot, m6, dhrt, xit
bdng hang tram thu'. I\IA qudn sd A 1 cria rninh chi c6 chi cri
rnuo.i m{y ngoe. Lcrp ndo lo tii gao; lop nhn l0 tai tlttrc
phhm rbi giao lidn dua ruoc khdch. Ll'hoi chu ph6i choi sllo
anh. Luc uao auh chi enr it sdt cdn d6'. Mdy lirc sdt nhiEu ;
mudn kh6c ludn.
Toi cu&i
Con nguy6n mir llm gi, anh ? Thidu thdn mqi thr?, hrit
-
rut thdy rnb. A, anh t Tidp phlm minh xudng d6ng bfing
tr1 mua l{y, t&i vb chia lqi cho kL{ctr hay se, '?
-467 -
I(hdng, anh I Di xudng li,l, toi mdy cii kho thuc phhm
-
& \li El chia lai thdi. Di dbng b8ng cl nria thdng mdi dusc mgt
chul'6u hAng, minh dAu c6 ngudi lAm dugc chuyQn d6. Ei [Ie
EA, mlnh chi mdt bdn ngAy.
- l.Au lAu 5n thfr mQt btia cA rnoi h$p, ehi0n cri hirnh
choi nghe anh ?
Nhin lhau dung <lot khori nri lrr$c rbi dia (l{u ph$ng kho
vdi dTa rn5m ru6c xdo nXm r'€n tr€n tran, tdi hdi rdi khdng bidt
tri lari sao, -[ri lcri <khOng, h6a ra tlao rhic gi&, kh6ng tbgc tlri
ml <u> thi n6i kj' qn6.
An cd moi thi di nhidn 'IhAi phii xudng cdng tin
chia lai vol quin lf, tdn tibn't'har. tsubi tlhu, nhur'$y arrl, em
lribu lhrn nrinh vdi vTnh thl sao ?
Tdi bdi r6i {m u, lih6ng fri lcii sac, ci. Du v{v, Thdi v{n
dung l0n :
*- Anh nubi dAy chtr tdi chrit I fOi xuiing chng tin chia cC
rndi vor cfr hAnh.'fdi l6n liEn.
'l'lraihrrcrc di ra sAn VAi phrit sau thai tr& lai voi
trop ci rn,' Phan 'l'hidt trdrr ta-r, vi m6t ei hi.rrh tAr,:
* \iq chi nu6i ti rndr, ti ti6u li rninh c6 mQt dia cd moi
chi€n thonr phtrc rdi.
'l'hri r'\o irdp i{r'rur khui h6p *i mdi. 'r'di uhu Thci
ch6, ct'r l1r,.h, (.i)r
'or
nudi dung b€n bFp nhin chriug tOi croi triu
tiG.
-{68-
ChiOn xong, Thdi tlem lai bln thl anh em ciing ld do k6o
tOi in trua Chrtng tOi vua clm ,lira. chua t<ip du, b6ng c6 tidng
cbAn chay thinh tlrieh ugoAi dudng rn6n vrro. Chdrrg t6i cung
nhlu ra. MQt cd gdi m{c bA ba den, dhu c6t k}rtrrr, lung mang
bbng hi6n tldn 6 dhu nbA dn. Cd ta hbn hBrr goi :
Anh... Thdi oi ! Anh Thei
- I
sirr b$o v0. lid rl<i. chisc v0ng ka liinrArr cftt ngun edt rloc th.(o
urdt rlo&n lij r) diri irirn tr0n vai ci'ra hui cAn lrE tihAclr (,hi{e
r'6ng n{n;1 trirl, riorrg dua theo budc cirlrn ch€nh choantt cira
rrst.rni di trrr',:t:. l)ir cri ctridc giy ch6ng, r,An l-bOng sro giir ,fugc
thi 'rt blud,.
ChAo cAc dbng chi I Cdc dbrrg chi moi ddn. Dbng chi
-
nAy bi b€nh sao v{.v ?
Phia sau, rnQt cdn b0 tdcb kh6i rliinr tldug, vugt ldu
tru&c:
- frdi tl?ir t Nsr) tlgc khoai nri thi vd lj rJrrd I Tui tdi &
tllv, irr khoai'nri tiri.y gao. thdng nAy tgrra tbdng hia, ci rrXnr
trudng, c6 ai ngQ dgc bao gin dAu ?
- Tiri rlilrrg chl khdrrg ;rhii chul'On nrdn ndn dbng chi
khOng bidt dd tlrdi.
- Bay gid-.. bAy gio ram sao, dbng crri l) Dua rti bdnh xd
G3 ngay bAy gi&...
- Th6i, dbng chi thu idp ch6 cho anh enr nghi ngoi
rbi mlnh giii quydt sau.
Thdi huong mit v6 phia cdu bAo v0 cria Tram. C6u ta
lOn tiCng:
EA c{c d}ng cht kia vAo tram. c6n hai ,lhnq.h j theo
-
1li, minh khi€ng .6ng vAo phring, gili qrryCt cho -*ior.rg
tbi tuc. 'an
*471-
I\IQItl6u cdng tltrgc gdc lOn chi6c bhn tre giira nhA'
IlIQt
,lhu nira dttgc gAc l6n cty thanh ngang ttreo bAng cQt' Nguli
bdc si tru&ng doAn ddn ben vdng, khom ngudi ru6ng
nim l{y
cb tay nan ultAn ughe ma':h' f)oan vachhai ml m[t'dua
tai sd
ngqc; sd m[i. Tdi dung 'lua cQt theo d6i' tAm trang bAng
khuOng cilng cue.
Thdi c[ng men ddn bOn vdng, thi thhm :
Dbng chi xem kia I 'fodn thnn tlbng cht 6y ttm bfin lai'
-
Dbng tfr n& tir{t to, bdt ttQng. I\Iach khong cdn tl4p' Tlnh hinh
th6 nay, udu .lang tai phdnq cdp cuu cria b6nh viQu tOE HA
n0i, clti nrgi phtttrng'ti€n cilng kh6ng ttri nlo clru dugc'
nirisao ttth liri ddn nhu vh-v I Ph[i h$i m&i b[t Ahu
-
d6c crjrtr chira kip... nray ra'
ngd
h$i
[.rjrc phAt hie n dur.vc bdnh trang,chring tOi dA hqp lai
-
chhn cdp t6c, dir'g tiroi lirrlt t6irc cho n6n mrla, thutthdo,
'hu
trg tinr mach, giii dOL: t?5. (lhi ti6c lh khi phdt hi6n duqc, dQc
t6 dI lan trAn vAo utAu. (llttirrg t0i kh6ng co l{1' m$t gigt huvdt
thanh. Cd g5ng lXnr chting tdi nr.ri k6o dili 'Juqc ddn bAy gie
NCu khong dbng chi {r tl[ hy siuh tir sdng.
Ebng cht cilng bift chring tdi btrn kholn lo llng dau
-
r6t lllm cbu, nhung giii'a ru'g phuo.g tign cuu cdp c6 trau, dir
:d bi€t, c6 $i gi6i ddn dAu cfirrg dunh xu6i tay.
Cdn khoai mi lirm sao ngg dQc dr.rgc,dbngl cht bAc si?
-
Eqi khdi lA trong cAy khoai ml, trong cfi khoai nri sdnl
-
c6 m$t chdt mir trdng m6i khi l$t v6, ddng cht th6y n6 cMy ra...
- C6 ! Tdi c6 thdy.
-v6 htri dd chua rnQt chft Ct-xtt, c6 tlgc t6 ngti-v hiErn. Khi
ta lOt cri khoai mi rira sach, coi nhu k116rrg con clrtit {Lrlt
nio niir. Ndu cdn cfirrg khdng iTang kb liru. llbi khi dern nfiu
thi rrhd nhi0.t d0 cao, rldc t6 tl6 bi ti€u hfiv, tr& v0 hai.
Ntrtirrg dF sdng, nhdt ll khoai mi moi dao, rnr'r lri-tr '€n
cdn nhiEu
mA .cap s6ng nrot lfc b6rr nlnr cfr, rl6i vdi nh],rg , <r thE ydu
ilti6i, thidu suc tlE khdng nhu clbng chi duqc ,i rliv vr.ra mdi
hdt sdt r6t, ir6 ll mQt IiFu thudc d6c vd cirng ,rgrrr. l,ilrn. 'lh'c
sF, trong viCc ng6 dQc khorri mi kh6ng pirrii rltrn g;in nhrr
vdy. Nirrrr.o d0 ddng chi d0 r,inr duryc vdn tlE, t6m trit Jai khAi
nhu vat'...
lrhdng
-? Nirung dbn! chi duqrc si c6 bidt khoai ml c6 ch{t doc
- C6 chri I
t)bng chi dy rdt gi6i vI duqc chtt, chuy0n
indn cira dbng chl ?{1' mA tC:tc tibqg chi ilugc ai lA thhl' chung
16i vF plruong rlitlrr nAy,
:Illi giuong nrit, btrn khodn, di lgi bAn ngbi xudng :
-473-
l,dng ldi nghe nao nao. Trong tinh cirm giira con ngdrli
bdt cr'r:u chlt ch6c nh.o cfing lir mQt dau ddn, ngdtn nliti
Hudnghb, stt6t bao nhieu nbtn xa que hucrng, throug rrlter
kh6ng ngu6i, n0 nr'rc ch& nghl' tlugc tr& vb g6p nrirt l4i nlrirng
nguOi thAttr'gtt, t1're. t'huQc cfi, girr chi' moi "tlt
'hirnggi
nilirngbrroc dhrr tion l0n Drinlr ddt 11u€ hunng miitn ir*anr'
(]hJt vl
nibm vtliphfin kh&i chua kip rl6nthi ngl laa ra chdt.
m6y cri khoai mi s6ng'
I\l0t cAi chdt l6ng, phi 'y hdt suc. I'l$t trAi chdt tuc trrrli.
{m rrc, khirng thb c}rdp nirin dugc voi mQt dugc si cao ciip.
Dirphi !y, rlir tuc trriri, tt[ khdng thb ch{p rrhAn, nd cfirtg dl
x$y rn rbi. Nghc sao bu6u lrjng lung I'trng. Tdi kh0ngdarrr nhln
chidc vOngvc.'mQt thAn thb tim den,lidt tldng.'f66 ln xong nrQt
kidp ngu',r'',
Gigng ThCi tr& n6n lac l6ng :
Thdi, cAc tlbng chi rudng trai tXm rfrrr, lo com nuoc
-
xont ili, rbi minh s€ llOu: Chring toi cfing cbua coltt nrrdc gl.
-424*
trn com rong. t6i lheoTh4i trr'y l0n vdn phdng. Tni rliv ,1[
c6 ngudi bAc si trudng doAu va hai ugurli khAc ngi)i sin.'l'lr:ii
lOn ti6ng :
Chring tdi rdt dbrrg r,. Clrinh chring t6i c6 rnlt &
- alA.y
ciing vl vdn dt\ d6. Xin si(ri l'idr vdri tlbng cbt, lra
.c.rirrg t6i
rlAv la lla' chi huv dodn tri.rrt)nr riav. Dbngcrrr
kh6ng tr. ,gtri,
chring tOi cil.g dii ,ghi. \'i rrricrr ,,l,jenr .hi,,gtoi,
I,n'ii
kiFrn thio t& r'oug Lr6o cd, 'r,i: c*c chinh Tr.i It quin"o'r,an
riv.
'a
TOi ciing vay. Idi cfirrg phii larn bAo crlo gur vi Dlng
riy kbu A.
- \'F phta khdeh tht c6 ba rtbng cht. Ran chl huy Eoln
vi ciirrg lA cdp iy Eiren. Vb phta du&rrg dty ilrt tdi, tlbng cht
Hirng vA dbng chi B0
cfing xi' - dhu thu chLrydn gieo li6n h6nr nuy.
th€rn dB cdc rlbrrg chi rd, dbng clii vir Hirng ttay
'6i
vira rlrr''7c Uir0 thtrrdn chulbn toi s{ng uay, trray tiri lam trur}rrg
trrrrrr Al na1'. chring tdi chua hip b&n giao thi cdc tlb'gchi cldn.
NgaS' mai tr3 rli. tgi kbdrrg con tr{ch nhicrn & rLlv nira.,. rli
nh{n mdt cirng tAc khdc.
D0 ba chin bbn c8ng chay t&i. 't'h,ii chi g6c birrrg ngbi
& cu6i bAn :
Dbng cht Ed ngbi dAr'
- I
'l'hAi tidP :
- lliv gid ndu cdc Cbng chi dbng f, xin nrdt tlbrrg chl
khdqh lnrl Ihg k1i, ghi bi€rr bln bu6l bqp.
_l)ugc, dbng chi I tsdc si tru&ng doAn tr.i lli vA luc
trong xric c6t nraug lr6n hdng ra, ldy m{ytd gidr. tr.tirrg dua ch<r
ngtroi kd l'0n.
h6i :
t hrli 10n tidng
' Tdi c6 thOng bdo, nhrrng c{c dbrrg chi tl6 rliucd cdch
-
ndo giii qu1'dt duqc.'l'ram thi khdng cd tiru6c gi ngoii thudc
sdt ret r'tr thu6c d6. :On bdnh vi6n lti cAch xa nim, sdu
nghy tlnung.
Hr)n chi mdi sdng som mh cdc dbng chl dfi sang sOng
-
rbi. BS cAc dbng chi ydu chu tram b€n dy ilua tli som chu gi ?
. ;Phai ! Vi cdc rl6ng cht 6y blo chi c6 bdn nhy ld cd
b0nh xd gln nh?[t. Phhn sau ctrng thi nhu cAc dbng chi dfi iridt.
- Clrtirrg t6i rdt clbng j; 1t kidn cria dbng chi. Nhypg p5.'
cdc tlirrg clri rld lridt, tl6lA m{.)t trudng hq'p bdt hh& kh{ng Iihi
'*Jr[;rg tdi bidt duqc dbng chl fiv ngd doc thi bdnh linh hdt. srirc
trhm trong,nguy liiclr. Du vAy; voi phuong chArn <cdn nuoc con
tdt> cliirrrg tdi di h$i chhn, dI cd ging lAm hdt suc minh vcri
nhil'rrg phucrne ti€u co hcp cfra chung tdi c6 Vb phhn chul'6n mdn,
chrirrg loisd hop cf,p iry rloirn kibnt thio voi nhau sau. \'b pl,hn
trAch nhiOnrcbung cilngnhu thdi dQ plruc vu thi clruug tdi
kh6ngth6y cd mQt l<hrudt drbm nAo. Db kdt luan, mOt cdch
khAch rluan vd iu, thhnh thtrc mtr ndi, rrgrty6n co dua tl6n cdi
chdt cirl tlbrrg cbi dttgc si la tai ddrrg chi dy thi€u ddu tranh
-478 '
ttr tudng, biCt khoai nri s6ng ng$ d{c v{n cri dn, n6rrg nlv
khong dsi chq. K{ tl6, ttiEu kien cuu ciiP, kh6ng dir thuSc me':
Ya phuong tien chn thidt nhu huydt thanh ngQt vit cac loai thrr6c
d{c h;0u vE giti d$c, cirngnhu dtlngcu plrtt thuQc, chd n[m,
du&ng kht v.v... cac clt\ng chi cldtlg f voi nhiirr x6t cria t6i chu ?
Khdng ai n6i gl c&' Dibu it6 c6 nghTa khong ai phln it6i
nh0n xdttr0n. Trong hoAn clnh, dibu kiOn tlo mgi ngudi dEu
bi6t, khdng sao cd thb lAm hon dugc.
Thai th& dhi :
I(h0ng ai n6i gl cl. IUqi ngudi nhln nhau rbi dring dAy.
Phi€n frgp kibm tlibrn tir vong x-em nhu tlii xong. I'hrii n6i cdu
sau ch6t :
lihCch di hdt. 'thdi ggi quin lj l6n vdrr phdng ben vigc
thn liQm, chdn cdt vA viQc phAn cOhg anh em.
5 gid chibu, chrhng tdi hoAn t{t c6ng vidc t{ng tdng. DO
sdng kidn cira anh em, tuy khdng lim cluqc hdm gJ nhung Cf,rtgi
lAm xong nrQt cAi hdm b[ng tre, tl{ng rlinh vudng vlln. Chrirrd
tdi cfing lAm 16 truy di6u. Ban cbl huy doln dung ta dgc thihh
ttch, tiBu sir ngniri qhdt vA plrdt bibu vAi clm tu&ng thuong x6t
cfia nrinh nhu nrQt didu vdn.
f,hay vi chdn & gln tranr Al , c6 lE mQt phhn vl ngai ghn nht
sE tao ndn dm 6nh di6n bi6n tu tu6'ng cho don vi, mdt phln
mudn duqc cho mgi n$trrli nom thfiy n€n tf p thE A I ttb nghi
dem ra duong l6n ch0n & d6, cAch xa nhA chring tOI 6 cd hdii
Jrdm trim thudc.
Ilua ti6n ngudi chdt khi ha huyOt1 ba phdt sring luc nb dOn.
Nlrirng kf vit cfia ngudi chdt nhu hinh &nh, vt taj, nh$t kt, dbng
hb, brit nrAy v.v... dugc Ban chi huy tloAngifr laidbtrao vbCuc
Chtnh Tri, grii vbgia dinh sau nly.
Vi€c <libu hAnh cdng tAc d[ c6 nb ndp ctr, nhi€m vr1 cfia
tdi, kA ra thr-rc ching c6 gi tldng kb, ngoli chuv$n m6i thdng
Itrm mQt bin bd,ri cdo cdig tAc cira rlon vi vi giii qul'6t, tre ldi
nhfrng v{ndb li€n rlrian al6n khdch. N{ng uhf,t, phli kb lA cdng
tfc ti6p phim, cung cdp cho khrich, gao vA nlrfr'ng thuc phhm
cln thi6t & chdng du&ng dhu moi buoc chin vE ddn mi6n Nam.
Theo nguv0-, tfic lb chuc, c0ng vi€c nQi b0 lA cirng viOc
cria nguoi chi huv nh6 <lsn vi. Edi v0i tOi, & A1, tdi khdng c6
quyEn ttl dlnh mi cfing khdng thich, khdng mudn dinh rking
ddn vdn rlb nirr.l'drchi lA mdt quinchtng ngohi dirng. lai tlugc
ghep vAothtrnh phhl tibu lu sin tri thirc. Nguoi ta rllu co cho
phdp tbi chen vio ct\ng riOc linh dao n6i hQ t16.
I]&i vt ndi ddu c0ng tdc l6nh tlao nQi b0, ln n6i t16n c6ng
tAc dlng, doan, mI nrQt auh chir,S khOug Ding, Iihdrrg dolrr
nhu tOi thi tiul'En gi cldm clten vao c0rrg vi€c ciur ho.
Ngrroi ta cfi tOi lAm trudng tranr Al chi lir mQt srt rio xrit.
mSt lhir thrich, tlit v+t thi nghi€m vAo nhiFtr mdi tttrlrtg db
xem plrirn ung. C6 thi thoi. IiE ra cfing thu'c lrubn trtr'ii, l';.hi
ngudi ta alit t6i viro cdng tdc cia rndt trurirrg tranrrluorri: dar'.
O.lay, chung tdi c6 sAu cA5 s:ing: I lii{), 1 llituillcs, 2
carbine, 1 trudng llas, vA I trusng Ngrr bA d6. Sii sfng niv,
qudn lr.rc IJl/1r50 chi cfip co hai crty : 1 lli va 1 lrttong llls.
Sd cr)n lai, tlo khr{ch tli trOn rluong ddy cAn bd mira thu
- -
tr€n tlu&ng r'a\ Naur cho. Yi ring, b?[t cri c{n bd nio tlugc clri
dinh vE Narn, trgoaisfrg c:i ttltin, liiit btr<)c phii nrarrg cirn rlu't1c
khu,r6n klrlch nrang tlri'rrr sting lihir nlng c6 thb lrlflt)g lrlji l,rr(.)
gliieu ctr matrg. lJqrc tlich iirm giiru th€rlr v[ klri clrg ttriitr'i\iattt,
-48I:
nriSn tldn nriin Nanr thi thdi. I(h0ng bi rAng buQc b&i mOt
ngur'On tic, lrrat l0 nao. l)o tlo, trOn dudrrg ddy, kh{ch cd quyEn
cho cdc tratn ttry theo cim tinh cira minh.
Nhcr vdy, v[ kht duqc coi nhu lA vir khi riOng cria chtng
tdi, ngoAi gify to sb sdch vi qttyFn kiEm sodt cfrrr lJl. Ngay ddn
viQc dan dtrgc c[ng v{1'. B1 cdp cho m6i cAy sirng khong tJrrA
20 vi0n. [Idt nrdt vi0n, xir dtlng mQt vidn cirng phai brio e{o
n€u rd lf do,
Lj do chtnh tldng nhu ph&i tq vQ, ho{c trudng hop bdt
khi khdng thl th6i. Ndu kh<)ng, do'n vi tru&ngphAi lnnr lrirn ltt
kibm, bi khibn trAch. Trong luc nrqi dtrtt vi tinh tai cria llrttr (.iin
khu A tuc t150, sung nho ciing thidu dan, n tlAy, nhd xin hlrAch
tlugc nOn chring tdi c6 rdt nhibu, tha hb xir dlrng klrdng ciu
phii b{o c{o.
Lqi dung phuong ti0n trdn, hhng nghy chtng tdi c6 thu
xdp c6ng vidc, gbng g{nh cho nhau db trt,{t ra hai ngu'oi, cho
di sdn giQc vir cAc loai thri rung khAc : m0tl, clteo, heo rring
min, bo rung, d{c }riQt IA huou theo cdc bhu & sdng Ebrrg Nai.
Qua cdi Tdt dhu n[rn 1965, ttdn thdng ba t6i lai tluqc gQi
vbt'inh dien tai lll cira U5Q nhqu cdng tdc moi. Ydy ld nhan
x6t cira t6i trudc dA1' hotrn toAn rlung. ViQc ding riy U50 <ldn
lonr cho tOi,' dua tdi ddn lAm tru&ng tram Al cbi lA mgt
su thir thdch, thi rrghiem.
Ndu tdi tidn b$, ngoan ngodn, trung thAnh, tOi sE ttuqc Blng
tin nhiQm vA giao tdi nhii'ng cdng tdc quan trgng hon. Tdi lai
sE dugc <<ldn lon>, sE xa Ebng Nai Thugng, sE g{p nhibu co hQi
mA tOi dfl ki0n nh6n dqi chct.
-182 -
Ltnh trlnh di$n lgi 81, tttc Ban Tham rpuu, tuc vdn phr)ng
Ban chihuy U50, nd bAo cho tOi bi6t diEu d6. Tuy ngoiri m[t
tOic6 lim ravE binb tbudng nhung trong ldng, tOi nrringv0
bqn.
T6i l0n dudng vAo pgly hdm sau, theo giao li0n cria tram
ddn tram L2 & bdsdng Me El. Ngbi lai tlAy mQt dOm vdi anh.
em A2, <Ngu&i nhA'ci, n0n ngodi su tidp'rl6n nbng h{u, vui r'6,
tOl cdn duqcanh em cho bidt nhibu tin la.
BAy gid, chri ltrc R c6 thdnr I trung doin nfi'a, mir trung
doln tru&ng ld Hai CA. Anh em gili thich cho ldi bidt, theo
quy chd luc quAn mibn IJEc, c{p bdc thidu td trrong duong vfti
chuc vrr Trung tloAn ph6, l'rung rloAn tru&ng phli lA trung td.
Hai Cd rluq'c cir IAm Trung doAn tru6ng trung tlohn 704, rd
rAng d6 ld su dE bat, t<l6n lonr.
Trung doln nA1', do su t{p hgp giira tiELr doAn D 800 cria
I1 (quAn khu l) gbm cdc tinh T0v Ninh, llinh Long, l)huoc
Long, Phudc TbAnh, llinh I)rrong, Ili0n Hda, Phrroc 'l'ur', IJinl:
Tuy voi ba dai dQi C tOt, C 103, C ll6cfiaU5O vlnrQttibtrdoAn
udi tu miEn TA1'dua lOn.
-433-
Tdi leo m{y bac thang cly db budc l6n chu. E[ng v0i.
nglrla chu dly, vl li chu dAy nOn bQ phan cdng binh hhu A treo
cirr lo lir g ngang s6ng,cdch nr{t rl{t c6 ddn niinr thudc. Hai tlhu
chu ll hai c[1 rring to hcrn I thuqc duong kiuh, cd chAng ba.
-485-
MAy nu&c so'i to h&ng cb tay, ba sgi b0n lai thAnh m$t cho chlc,
cat chit, cdrrg tlriLng song soDg nhau tu ah:ing ba b€n nAv scing
sang chdng ba bOn kia sdrrg. Iihoingc:ich hai sqigiAy nrAy, n6i
cdch khdc, bb ngrng chu quing mdt thrrcrc rudi.
IIai sc.r:i rlAy nhu lang-cang, tay vin cira mdt chu treo. Tu
dd, nhirng sgi uriy tdu ruiy cdt nlr6 hcnr cdt treo hai tlrin cAv
rirng birng bXp lay c6 gAc ng{rng dly dlc tilng doan c}nh cAy
ngrin, khit vAo nhau.llm nr{t chu. \Iu6n sang sdng, tu rn;'il tldt
phli buoc l0n thang nim thuoc m(ri t16n duEc <lliu cii,r. IIiy
nhi0u tl6 cflng di todt ru6 hdi ]iOt. \'i ii'hi rpa chu, ciu rlrrrg
dua nhtr dua vdr-rg lAnr nhii'ng k6 nlrrl iitrdng tai nio ddnr rlria
mQt rninh. l-uc ndo ctng chuc roi t6ut xrr6ng srlrrg slu, l6nr
ch6m dd.
Thqc ra, cdng binh khu A kh6ng thb laru khdc hcn rlugc.
Vi rirng b6c chu ngang s6ng, rnrrdn <rchc, dutlc rnrqrt phi
co trinh sAt t,I9hay uhcngloai khAc, ph,{i lua rp6ng nio c6
tdng cAyche kin loug sdrig. Song dir lQng, hrdnr cd ch6 nio kin
nhu ch5 nAy.
Ndu bfic chu thiip, tu kholng tr6ng ngoi.i kia, khi phi co
nghidngcAnh nhin x6o vio sE phdt lridn nrdt ctlr'h di d?rng. \Iir
plri co phAt hiin rlnq'c, bom s0 phd lrt'r1' chu vi con du&ng rndn
cfing sE bi phrit gidc theo, rbi 5n born n6t. I)ir d6, dB dat ydu
chu nKin ddoo l<hong cdn crich nirokirdc hon li pbiib6c chudriy
cArrg sAt ngqn cdy chung nAo, clng t6t chung dy.
Tdi bu'cyc ldn chu vui clnr gidc dtrl r'6ng, dn lanh sdng
lung. 'fdi khdngc6 gannhin xudng dong nuoc chly xi€t,sAu
-.4E6 -
tldar uhfrog tll bOn drdi rd cEng khOnf cOn ldng trio nhln
cAehle cria rtng horngf driry tri ngt dibm giiia khOng trui{
cbnb v4tb.
Song ddnt6n nhy chu,tbi th& ptao nhe nh6m. Dt v{y,
hli qtray m{f tuflt n[m thu&c thang voi cdi bbng tr0n lung tOi
ciingkhdng sao kh6i run tev. Ngudi ta thu&ng n6i cAu <qua.
sOng hqp dhur.d trudng hqp t6i hdm nay, cAu n6i d6 ciing
th0ng ngon ehf t ndo. Nhu v8y khOng bibu rrhiing anh chi em
tligao,tii thr;cphlrn khi qua chu n]y thi hg lAm sao nhi ?
FlQt d9e xe cam'nhdngsdu chi6c ilfu thAnh hlng '& NgE
ba .0ng Tu Trhnr. Tai sao ng6 ba nAv gqi lA ng6 ba Ong l'u
Trhn, tdi dlnh chiu, kh6ng tirD nho hibu nbi, 0ng Tu Trhn lA
ai ? Di nhidn 6ng ta phii lA m.)t nhAn v6t d{c bi{t cfia khu A.
Ngfi ba nAy, m$t ngfi qua chu clAy ME Ba theo ilu&ng cl&y
ra mibn 135c. [tQt ngh tli vE hudng Dbng XoAi. Vi urQt ngfi chay
rE phla LO Iii rbi qna bau Dbng .'fri€ng, bAu Chdn Ra ru6ug
thfrng bd sOng Bd.
SCu chi6c xe hAng,cI c6, m&i c6, nlm im llm giiia ilubng.
li0n tr€n, tAn cAy rring che kin mit. l3ii ngang c6 dudng
xe lQng chung bdn ihu&c. Con tludng nAy cfing do c6ng binh
l(hu A dgn dep db cho xe v{n t6i luu thOng, ch& hang lnigo
luqc, ch& thuc phhm chuybn tu bD sdng l-id ildn ttAy cho veu
cAc kho du trii.
li{y anh em tAi xd, <<lo xe! dang quAy guhn tring nh6m
lo dn bfra sdng vua n{u xong bOn v0 tludng. Vly lf xe chua
chay. Tdi nrung hdt suc, ti6n ddn rrh6m ghu uhdt, lAm qucn:
_4El
-
-- Vgy thi anh ngbi nghi choi, & di vdi tui tui.
CAu ta quay nguli nhin vE nr{1' nh6m kia :
hg sira soan chav ngav lrAv gid. \hrrrg
- IrIfiy tay kiallinh thi hq dd[ lai, tb chuc di ddnh c{ srrdi
qla kh6i chu Cdng
nhrru choi, Chibu t6i hc., moi xu6ng sdng lie.
m{y anh
- Cdn
?
Nghe n6i tl6rr xoli mut, t6i th?{1, 11r,,6,-, & lai ngay, Tir
trudc dcn gicr, trdi cay rung, tdi mcri dugrc irn rlrra trdi Ir'trirug.
rl?iv anh chi cnr 8195, rbi tra'r i\l lib cho tdi irghe, ru,rrg ir tLi'
c<i nhii!tr loai trrii cil'rrgon lirm. Nio lir xoai rniii, l6nr chorrr
dAu, gii, vli r'.v... Ific bidt lA xoiri nrrit.
Ngon ching thna xotri cdt, xohi lrorr. Drirr,-lt)nr cli6nr, r,ii
chfrrrg hhdc loai tri.g i' llti.g, L{i 'fhie., N,rhe liE nrA hanr,
nhung rin chi iIn drLgc lhn nao. \rirug rrrng l),irrs
'li rhrrr.rrrrl
tdi dn 6 tyult, khCrng co loai cly nAy. l)o (16 tdi rnirelrr tlugt.
thu&ng tlrrlrc mQt l)iu cho bidt.
Yhy thi... iid|rv c6 xoli nriit, ng,rrli ta s[1r sfla h1
cAy xudng, t+i suo nrinh lihdng 6' lai iiu cit tri ? f.lrr.rc
.
tQich,r gi phiri iti g{p I v& miuhc6 viQc gipLii tti giip rrdu?'lloi
h6i thn niia :
VAy anh khdng ttuqc nghe phb nidn linh cia Dlng tiy
-
t(hu A sao ? Hai ba n{m naY rbi ?
Hbi cdi thd'i 6ng Nhm QLrdc I)hng ct'ln lAnr Thfr tru&ng
-
A kia bng tltli dSit !
khu t kh6 Linh, cha nio phdt pho gip
bng ll teo dAi hdt,
-Gid&v4v?
- VAy :rnh chrra nghc anh ern iib chrn'€.n 6ng sn1l 1
- Chua I
(ld
- Ong ndng dfi ljiru. nro! lhn, m?iv anlr enr ciirrh r,0
IJI lrri cui lo t15n xoAi nrrit dn, rJtre rr g:tc
drrirrrg. T'inh cir bng rli
ngiil)g, nulrt: cAv ngir crii ii,',r.6ug x{ch grll .li ..n. l\lli Io trii
trAi, tldn chirrrg bng vd sAl lr6n tlit mtri 1a1'. tl?{y anh em kia
phC.t lrolnq,lidrrg xohi, b6 sring liri cha' tr6n. 0ng la IOn,
dt'rrrg lai. Dria nd. chav 6ng b[n. Nlrrr'g rbi mdy anh em'iDu tl6,
h9 itng chay m{t hdt. bng ctrrii thb m6r hbi, ngbi xuting Un
xoai dd rbi 8ng luqim mfiv cay srlng ci. nrdv anrr cm Bl rnrrrru
hdt lan vai. Ila dudng giao cho can v6 cria bng db vb vf,rr
phdng tllnp riy. M{y anh em kia thdy bng mang sring 'rang
& nrdt,
49il
- -
kdu tr&j nhrt bgng. Mdt sring c6 nudc chdt cbO vb rJon vi [n
ndi loru sao ?
'tiri h6i :
Tr6ng xrrhi di, xongrbi lAm bln tu kiBm xdch ddn vtrn phdng
D[ng Uy dbi sung >'
H1... hl lTt d6 ddn bA.; gid, & Lhu A nA1' thfing nAo
-
mudn In xoAi, dn l6rn chdm, 5rr dAu dbu ph&i coi cht'ng, canlr
gAc cllng hoAng mdi dAm md vO rring ddn cAy.
trlfy chidc xe kia rb mdy chav tti. TOi bln kholn nhin
theo cho rtdn khi chring khudt dar.rg 1r klitlc quanh trudc m{t.
Tdi chqt khdm phd ra rfing, rlodn xe sAu cbi6c nAy, lctrdng chi6c
nAo thirng sau c6 mui. NIui xe che mua n6ng cho bhng h6a bi
thdo b6, clii con thdt cAy tr'6ng lbng.
Anh tAi xd rn6c g6i thudc 16, vdn mQt tlidu, chAm hia
b{p b11r :
dln theo cdc dbng chi tii xd, MOt tb nhiy ra thing ch{n tludug.
Xe ngrlng lai. MQt dbng chi mlnh bu&c tdi mdi mgi nguUi
trdn xe xu6ng hdt, xet gidy xe. Ndu xe chua d6ng thud . cho
minh, hoic xc cfia nhfrng tOn phln dQng Ac 0n thl ctl
viQc tich ihiu. Con xe cira bgn tu sln d6ng thud cho minh
'rbi
thi minh kf gidy muc/n tam. Dbng cht phrl trAch viQc d6, lAm
bi€n nh{n lA nhAn danh M{t'l'r{n Ddn TQc Gi6i t'h6ng llibn
Nam, chung t6i lA don vi gi d6 cd mugn dng A, 6ng I] m$t
chidc xe hAng v{.n tli hidu gi, sd m{y vAo lric m{y gicr ngiry
thAng, nhm v.v... Chuirg tdi hoAn tohn chiu tr{ch nhi6rn tri lai
ho{c bbi thudng xftng ddng udu c6 hu hao, rn?it mAt klri nu&c
nhA ttQc l{rp, gi6i ph6ng hoAn to,\n, Dtr,ri d6 kJ t0n, r1(rrrg d{u.
Giao cbo chi xe, hoirc tdi x6 xe d6 dem vb trao lai cho tui tu
sln. Vay ltr xong thfi tuc rbi. TAi xd cfia minh leo lOn lAi vd
rung, chay vb dAy.
Anh c6 tham gia vu ntry lhn nAo lihdng mir anh bidt
-
rlnh qud v$y ?
Anh ta cu&i, h[nh di€n:
- So scr m0ihai lhn thOi. NIQI lhn & Ilh DA I r\I0t lhn &
Dinh Eibn hai.
(iirng
ha I
-
- U", gdng thiQt I
- I\I{y chidc xe nAy coi bd. nd rQu, cfr mdm hdt rbi.
tt I Xe v{in tfti cira rninh b0n nAy st)ng I}d chi cri s{u
chidc anh th{y tl6. I)cru trbrrg hhnh tluqc hdt rbi. Ngn; nAo
-197-
cfing s&a t&i sria lui, tdi dtm br;c vdi n6. Chi co bOn kia sdngf
86, doAn xe bdn d6 vria nhibu lai vria toln re < mdi c{t chl >.
T6i nio n6 cflng chay bA rhm sAng dOm xu6ng Btnh M], \'inh
TAn ch& hAng chi6n luqc. Gao, ttruc phhm dem v! ohdr d bd
s0ng tsd dB chulbn vb'bOn nly.
Sao mf,y anb kh6ng dE nghi xin xe m0i cbay eho sudng
-
nhu ngudi ta ?
C6,cd ch&{Tuhn rbi, tui tui c6 dE nghi bdo cdo lCn
-
dlng riy. Anh Ba Vinh Bl bho bidt, tr6 lirn lir tuhu t0i th6 nao
tui tui cEng c6 xe mti. MA toAn IA loa,i xe mdy dhu. Edi bAy
giQ ai th€m xli nr{y xlng.
Mei m0 lo n6i chuyQn, chgt c6 tidng cAy ngi xu6ng cti
lo. Anh tAi rd buQt mi0ng :
CAy xoAi mdt to hon vdng ta-r' rngt ugudi 0m, suOng duQt,
cao ddn hon hai mucri thu&c, bi nra d6u ngd n$m dni dudi ddt.
Nhibu trdi viq cdn dlnh tr0n cAnh, vAng tuoi mon m&n, chue
chiu nrng.
LAu nay, nghg anh chi em ca tung xoii mrit & rung tluqc
liQt vAo hlng ngon dg nhfit. Vua nggt vta thom lAm nuds midng
chly tudn ra dhy miQng vl thOm. Cdi In blng tai n6 lAm t6i
uOn nao; ao udc m[i cdi ngly Un blpg migng, th&. reln n6 ngon
498-
-
ddn chfrng nlo cho bidt. N6i u6rr nao, ao uoc d6, khOng ngd
thAnh su thit nghy h6m rral'. Gifta ltic toi khdng ngcr nh{t.
Trr{i chln pung dh},, vucrng vlii tr'r trrng tren rn. t ld rri'ng
khd..'t'di chQp l6v mr)t trdi. VAng tudm. I)a nr'r c{ng crl'ng. meng
l0n, T'rdi xoAi mut lA thd nAy tlAy rr ? 1'o birng ng6n chln cdi,
trirn quay. Ilinh tlru'c cfra n6 ch&ng gidng trdi xohi chrlt nAo.
Tdi dua l6n mili ngrii ltui thcym lu cudng xdng lOn nhd nhg.
Chir, thom xoAi th{t. (iii5rrg nriri thorn cira xoAi thanh c0,
xohi voi.
Tdi dinh lgt v6, nhung chrTt thiil'{r'rtot: mdt anh tAi xd ch<j
nguy0n trAi tong vAo nrigng, c5n rnut ha lia rnf,y cdi rloan phun
cA bQt, cl v6 ra. Anh ta lfip ngay rio mOt trdi khAc, nhanh
nhu mAy. Trdng anh la [n cfing dfr thdy ngon mgt cdch ha he.
NISI anh ta sdng r&'/ NIA 0i chao.
anh ta br5 ra.
Bit chucrc anh ta tdi chi chn xem tr{i xoAi mut tr€n tay
sach har.dcr, havgi gi nta, dtra l€n midng cfn mQt phdt lAm
nuoc rrggt v& ra, thf,rn vAo lu6'i, viro mdi rndt ruqi.
T6i in m$t lric ['qn bai muoi trdi. Dir v6 n6 dAy hgt n6 to;
tring d;'t,dng dir iim cho tdi no n6c dcb. Bdy gid tdi mfli b6t
dhu quan sdt ddn cAy.
Thirr n6 trdn l&n, da sir ir, khdng gidng cAy xoAi cbrit nAs.
LA xoAi mut lai cAng khAc la hrrn nfra ld tron xoe, m6c thlch nhu
nhfi'ug ki t]ibu clrr c6i. Ay thd .rrA trdi n6lai thom mti xohi. C6
16 vl mt\i thcym il6 vA vl trAi rrh6,hQt lo, dn phli mtt mrit n0n
ngudi ta <1{t tOn cho n6 ll xoiri mut.chdng?
Anh tAi rC h6i tdi :
-499-
gi&, nnh {.n :qo$ mut duqc
-' Tt ngly lOn chi6n k\u d6n
nCy lhn rbi ?
Chic mdy ndm nay, anh 5n mon rhng hdt rbi Nhung
- n6
di ki6m c6 hh6 kh0'rg anh ? LAm sao rninh bidt chd nAo c6
mir kidm ?
- b, aAqt. Thi6u gl I Di cldi Lheo ,lucrng, clriu klid ,lenr
sAn vtro hai bOn rung, cd thi thdy libn, chir ciiu $ phii lei ki6nr
tlAu xa, anh. Ngay nhu cAy xoAi nrf t bii'l ni..\', hbi nd.v tdi lQi
vd rliv ia, tinh cd ddnr ldn thi th{1' n6 d6 thdi. Doc
theo tludng xe bi6t hao nl-ridu rnA kb, n;lit n6 chua chin-
C6 cAy nhy sao n6 chlr sdm...
-500 -
Mtra trAi cAy ndm nay, cAy. *oii nny lA cty mfiy anh
ha dhu
- tiOn ?
tf t Cdn anh t& ngly lOn ddy chua dugc dn lhn nAo,
-
thiOt sao ?
- Khdng t Cily, l{, trdi cfia n6 gi6ng hCt nhu loai minh
trbng & vudn. Vai tht trdi cfing chin t16, c6 gai, com dAy...
Nhung tiry cAy. CAy nho ngqt thi nggt linr nhu dudng cdt. Cty
ntro chua, chua te dAi chd ch&ng choi. I):iu cfing v{y. Con l6m
chOm & day la crii lA ruQt n6 ving tuoi nhu nghe. VA vAng,
v6 tl6 gi mQt ciing v.Ang. DAr"r voi lOm chdm & day sai lim anh.
trlQt cily nrinh c6 tha hAi tlryng ba bdn bhng kh6ng hdt. Hai
ch(rc ngudi chic gi xum lai in hdt mdt ciy dAu.
Chirng tdi vfta n6i chuydn, vtra h{i tr{i chin, gonr lai
thlnh mQt tl6ng to. Sru d6 cho vAo hai bbng cQt lai n"ang ia
xe. T6i cfing b6 tlhy hai trii do bh ba nh&ng trAi vang h6ng,
ngon lAnh nhdt.
TOi nglri lhn thhn thu nly mi. tluqrc tlenr vb Sni
gbn, chfic clrin duqc mgi ngudi ua chugn{, bdn dXi
nho tuoi. So v6i nho, n6 vira la mfrt, r'r'ra hi6m, vua ngon
hcvrr
nggt, thcrm hcyn nhibu. Sau n?ty, ydn bn, hdt chidn tranh, khdng
nghb ng6ng gi lirm, cu lin rung niy hAi trdi rtng r'F
b{n ctrig ddm thirnh triOu phri cho ch&ng choi.
Ngdi tren xe, toi ugire nlo nao, la la, vila bing hhrring r ua
ha he, r'tia trhrt np& ngirng hhOng sao di6n ti tlrrgc cAm gide
d6. Truttc nt{t sau lung, c}rung quanh I'irng cao chun ctrd
-502-
xanh ngat m9t mau. Duirng mdn truoc mit, tdi tu<lng chring
rrhu m$t dtr<lng hang 16rrg. IIai lr0n vdclt lA uhirng thAn cAy
dung ihing, sdt vAo rrhau. Iidn trdn, vom l{ Iglr kin, Am u.
Thinlr thoing qrra vAi ch6 t16rrg, nring nhuQm vAng d6m
c6 tranh non.'l idng nr,{y xe nb ri rirrr. I\liri xhng hing h6ng.
Gi6 th6c vio xc vrrn vril. l)rrtrng lbi i6m lai nhibu rd cA1', dbi
con, ddc nb6 ndi ti€p uharr nOn ngbi trdn xe tdi cd cim giCc
nhu ng6i tr0n ghe, cdng'bubrn vrrqrt s6ng giii'a rnQt ngAy gidlon;
trbi l0n hup xudng tr€n sdng Cirtr Longnhring nrimtOi cdn bd.
[)2c theo dudng, nhirng tirr lr{ nrAv rlhl gai lrudngthiing;
l{hirng sqi dA.y xanh, nlrirrrg cnnh cAy thdp qudt vAo ca bin
xe lQp hirp. Ktnh ch6n gi6 trtrcrt: nr{t, n6 d[ vfr tu bao gi&,
tr6ng lbng. tsudng k6 r'ibn xung qttanh ri sdt, rlhy birn.
Ngbi kS b€n anh tAi x6, chdc chdc tdi phii khom
ngudi xrrdng, ho{c tri sang bdn dA trdnh nhfrng
eAlrh cAy dhy ld tl$p vAo khung kirrh tr6ng tron. 1'6i nghi
dudnq thd n&v, klnb nAo kh6ng v& ? llA dt c6 cdn.
chflc thi xd cflng phAi ddp cho r'6' ra, lidng di db trdnh tai nan
klnh v6' nira chung khi xe chay, phang vAo rn{t.
Xe chay qrra m{y nggn srriii kbfi, trfinq sAu xu6ng, bd
lOn thqt vfit vi. 'l'<)icl:gt tlrdy ni{1' h6 bonr lo rli.o loang irr bd
su6i, c{ch dii_r' I h6rrg dhv nrudi thuoc. Cly ngd chbng ldn nhau.
Vl, phla trdn rhiEu cAnl b bom ti€n dt'rt, xudi ra.
T6i dua m6t nhin anh tdi xd. Anh ta t.irng li6c mft nhin
tdi; thin nhien :
-Coi v$y chd kh6 lO l5rn, anh lRt\'rrs slrr tli{ nAy,t}nt
cAy ktn mlt n6 kh6 phdt hitlrr ,ltrrTc rlirrh l6m. IIA n6 cd toi,
hai chu vi ngbi satr thitn5l xe sE gd clbitt ha.r' b6u srlng hAo
d$ng cho minh hay. llinh ngu'rrg xt' lai, ddng cho xa, nhlm
gi t C6 gi, b{t rltrd no nrhn cili xe thdi'
tl0rn khdng
- Anh c6 chaY
?
I ThtttYng lirn t
- CO ch&
atlh llrlr sao ?
- Di:n xe ntdY
gfin chup giir. Chc bdt pha ,iB drrh sring n6 b&t
- Tui niry
llai chu vi ngbi phia sau thi ngo lCn trdi cinh
chdri len tr€n.
gidi. Hd phAt hi6n tl0n phi co hav cd tifng phi co. bAir tlQug
thi nrirrh t5t derl, ngtirrg liirt.
c6 lhn nho cltav ddm anh glp phi ccr khdng ?
- VAy
Hohi I lldi thAng truirc ni I
'fui nlv chav mQt doin b6rt
-
chidc, dtn phr, r.r2i sang r.irug" lii-ra 116, trri nav ciing & tr'€n nly
vb song db tl6g hhng qua s(')nq. I(hi cha.v tdi r:hrr ''fi6g lri'h
I_]e
- Anh em bio v6 bfin sring bdo ddrrg ra tui nav tit rr6t
ddn liEn. Nhd tr&i c6 trdng, xc tdi chay rlhu, t6i r.ang chay
'€nbi n6 phit girc.
thhm th0nr khdc .fia db thoat kh6i cdi khu rr.rc
\'{-r' mA r6t .cuQc ciing h6ng kh6i n6.
- che I Lhn rl<i 'rav tlri0t r Chrit xiu *ii.a o6ng cu6c,r k6ir,
.qrra phhnr h6l. rbr. Iidt rJirir, t(ri niy chi c6'r<.)t chu vi bi te trhy
dhrr gdr tlr<'ri
N6i xong anh [l cudi taf irhip nlri;r vio vo ling lic crii
tlhn c6 v€ khodi trd l6m.
C) chidn lilru thi( nAv, rli xc suonq thi,it nh111rg kb ciing
ngrrl'hi6nr qud.'f6i rlr'r'g la. man, briug lrurr tr)i x6 cho xe
'ghi
chaur lai rbi ngrrughiin. tlai anL thrrnh ni6n rrgiii & thirng sau
nhirl'xudng d{t hu5'nh li*-\'.h. 'foi lii5'li'r Ia lr'i anlr tii xd:
-Xehuhiauh?
Auh tAi xd thAn nhidn, nr6.cfla xc bung ra :
LO rii niy rlo Trhn LQ XnAn nd ra l0nh lAm rl8 clr6' ciy
suc
-
dem vb Seigori kinh tii ri€ng cho tui nd do'
' anh bidt 16 vdY ?
- Sao
Dudng nhy n6llm tit hil' 58 t<ri gid Ill'ia
- Elng cho bi6t.
\oai r'r ld 1ti. Phin ,ltrrvie ltitr il,ir: to' st)rrg
tren ilung vdi Bbng 3
sdilg i)bng Nai cffng co rnot con ld cha.v thri rrg lrri
Dbng NaiBgn kia
TA Ldi. ch6 xe minh canr Ia dir" crich chu sirt ilIi Da chung tr6n
cay s6. Tr.udc kia, tai chu sit \Ie DI tr.ri n6 d6ng tlbn dAtr htv'r
mQt dai tt$i. Con II trucrng hudn luydn bidt kich
gi ufia ,ti.
.fui n6 tlang rii ttdt lam sAn bay chua rong t5i bi minh t6tilt,
phli rirt di.
Anh ta ru ga cho xe vqt tcri. Qtra mdt khric qtranh, 16 fii
rQng th0nh thang hi6n ra tru6c dhu xe. c{ch duong i hdrng 'fdi
nam thtrdc; anh ta lai th6ng cho xe ngirng lai lhn nira.
chua kip h6i ly do tai sao ngutlg, anh ta khda cdng t{c "'
< ilt
mAy, thd dhu ra cria:
E t nghe cho k! nghe ! Tai tao niv giir lf11rg hung qrrd
-
_5i0f
-
- 0n, ru. Ch8ng c6 gi dAu. Tnra. gid nAy mfy thlng phi
cdng mfc di ngfi hdt rbi. Thdi, ddng tli. I]io dinr trdm dd t
Thl ra anh ta ngtng xe lai tru0c khi leo ldn l0 db nghe
ngdng tidng phi co. Anh ta cudi :
Xongrbi anh !Ra clAy nrinhxi hdt ga, rf t qua khoing
-
du&ng trdng, chui vd rung phla bdn kia lir kho€ liiln.
- Sao minh khdng nr& con dudng ngrng rlAv, ti€n bi6t
mry ?
-l]€n kia tludngd6clSnr, Iai c6 con sndi ehay clptheo
10. bdt ti€n lim. l3€n trong toAn rurrg tre gai tlav d{c, lAm sao
m& rtuUng cho nbi.
Anh tAi xd lai m& c6ng li'rc, clro m{.r' 116. rlhidc xe bd
ra 16. llit ld thfrt r$ng, trhi tlri 116, lrlng phi.ug kh6ng khdc
gi xil le) liiOn Hda. Ch6 re chuirr,g ra d6n rrrrlrt ld lir rtinh rnOt
con tl6c cao. Dulng hai llhia thtiai thoAi clra-r'tit lrii vb hai
plria ddng vh 'fAy. I)hia dOng la chrr sfit lIfr l)ir. l'hirr tri-v chay vE
Dbng XoAi.
Xe db ddc lao thAt nhanh, gi6 lua urrit nrit. Vi nhiing
cinh lA khua chqnr vAo re rAo riro rrlrrr trdi tlarrg db mirt tr'rtu
mua.
Rung truoc rnrit thdp xudng. (lhfrri lrt\i rr)nq hi8n I'a.
MAy dnn cao ngfit giira rrbn xanh tlrdtn llriirn, nf rrg ch6i charrg
ndi sao trOn m{t dudng.
I-Au rbi, nhiEu th6ng na-r. tdi chua hE nhln th{y ttugc
chin trdi. ChAn tr,)i hdm nay rbng t1uA. (iid tr€n dinh
d6c cao lArn tOi r)ghe lAug IAng, slng khoAi di thuu,ng, N(r
_107 _
goi cho tOimQt cai gi binh di, thanh tlr6n nhu rnQt con diEu
chao trdn klrdng trung dhy gi6 lQng, giira khung trdi tu do
th€nh thang.
Nd cdn hiQn lOn trong tlhtr tdi cirng mQt ltic nhirnf kf
niQm cii, & Ebng ThAp, & U minh, & Saigon vh rludng vAo
chidn khu ngAy nay. CCi hOm tdi rdi Vioh l(im, ngbi tren xe
tu MY tho vb Saigon, khung cinh hOm it6 ciing tuong tu nhu
hdm nay.
Chl khdb cAi ld dAy kh6ug c6 nr$ng vudn, khOng c6 nbfrng
ng0i nhA thoat hn, thoat hi$n, kh6i quyQn sau m{y hh6m tre
vd nh&ng cdnh dbng rluang dflng th&ng cCnh cd bay.
Xe xudng ddn cudi con du&ng ddc, chqt c6 tidng gd vlo
ca-bin gdp nit l6n v0i ti6ng la lac gigng :
luc nghe t Phln luc. Ghd lai mau I
- Phln
Anh tAi xd mlt ldo liOng, ldch cbo xe chqy s{t vAo
bia rring vt thing lai mQt cAch g{p rrit. Phu tdi chrii nhili vl
phta tru0c, hoang mang. Tdi tdt ti nhiy ra kh6i re,'roi tdm
vAo gifra brti rau mui cao d6n nguc. Mit huOog lOn trdi' ddn
ddc nhin bdn phia. Hbi hQp la.
Hai chidc phln luc bay cao, s6ng il6i nhau bay chdch trb
hudng Nam vb huong TAy. Tidng rbn ri cira n6 cAng lfic cAng
lon dhn, TOi quan sdt chung quanh tlm vi tri ttD chay ddn nrip.
Anh tAi i6, ngbi phia trudc t6i, ldn ti6ng :
l{6 bay ch6 khdc, khOng thdy minh dAu. Dung lo anh I
-
II{y thXng li} m[t duc, thf,y cdi c6c khd gi.
FIai chi6c phin luc cirng ngAy cAng xa, rbi md.t hrit
& cu6i chAn troi. Tidng d{ng ccr cfing khdng cdn ni?a. Anh tAi
xd cudi todt mi€ng, ch&i thE mQt cAn :
i0l{ -
-
cha may. {run khdng clriu ngir. Suong Lbng chiu, cti
-'16
rrrrr6n cuc, phd ngucri ta. 'l'ao nre v€
dCnl tcri Saigon, th6 nlro
ciing tni kiCrn rniry.
Arrh ta leo ldn xe. Tdi l0n theo. Anh ta lai cho xe nb nuir':
I)rdrrg rlrrco trudc mit kia liid. Ba trlm thuoc nr-nr,
-
minh lrii vd rtrng lir clri. 'l'ha bb h{t l"rQi t6i ngiry.
5'Cn
Arrh ia (lnal sttng l6i :
dhu ra ngoAi plru nlilrr voi trti n6 xelll
- Arrh tlrilng6c
mfiy chrdc ph&n luo cd tlr'y lai khOng ? Euug brio hai nrtii bo ra
giiia lQ, n6 tr& lni thi phrln ir'tm.
'l'lrd lh 1'dn 6n. S'rdt trdn qtrfi,rg rlrrrlng xe, kh6ng m6t tni
hga plribn pht'rc niro xi.t' ra. '*t rlr khi'ri ld fii, llnu Dbng Trid'g,
lldu Chdn lirr, CXu (.orrg ll,nlr, gid dA-v la khu vuc* l{ri I)A drrui,.
Dbng nai thugng xa rbi. Xl viri vgi, c6 l0 ihn dinAy t<-ri tu bie t
bEn khdng lrao gidr tr& lli.
3gidl3O chi€u, anh tAi x{ rlro xe tlirrrg lti hb bOn nlQt con
dLrdng nron phia trdi. Anh ta vQi udi vdi {di:
Anh toi ctr6 rbi rlAl'I 'l'heo con duo'ng niy, anh tli
-
chung 20 phrlt li toi plrong 'l'lrutrng 'fruc.
T6i khodc bbnEl ldn vai. rlua tav bit tay anh ta, tu giii :
- Xin phdp anh I Itiil cdm on anh. C6 nglv rnluh sG
9ip lai !
Arrlrlu cur-r'i:
-'l'6i v&a nbAn tlrrgc l6nh vb trlnh rliCn ltl tlb nh{n
cdrrg tdc mdi. Nho rlbug chl elro ngtidi tltra tdi ddrr lll g{p
anl, Ra Vinh.
Dbng chi c'O gidl' td... xin ld;i. Dbng ciri cho ltli xem
guy6l rlinlr cira doin 30 hay gi6r' gi<ri th;drr...
C6 dAl'.
-
TOi dt bbng xu6ng bdng ngbi. Anh ta quan sr{t
t0i t* tlhu ddn clrAn vi ngung hoi lAu trdrr trung tdi.
T0i hiEu cdi nhin d6. d bungtdi c6 sgi thXt lrrng NI!, sau vqt
do bd tra den phi'r ngo{i.
t{m nylon choAngiling
Cdi hinh ton nudc,tdm r11'lon n6c,
lfingtleoquanh, d0i do phbng ra. Atrh chAngllg, tru&ngl'hdng
thudng truc nAymu6n xem t6i c6 dco sring ugi n hav lihdng.lihdng
e6 srlng ngin li loai < tep rieu r, klrdng chn tlttart tAnt trong
viec ddi xfr. NCu cd sdng ngiru, tt'rc lA loai si qttan, Ioai e cdn
h6 mtathn>, viQc ddi xir nhdt dinh phiri kh{c.. Nhung tdi cdn
lhuya moi rluqrc cfip stng ng6n.'t'Oi ljrn gi rlri tidu chuhn...
Trong hic t6i llro lat r'6 lrii nr/rt: 116p, rnh {:r lnrrlr lirrrq l,i'
tOi r
(I,
tdi c6 ngbe t€n dbng chl.'l'hdi, tlbng chikhS: l{y
-
gid-v te chi mdt cdng.
thoii :
Anh ta thd tay nim lt{y dng diQn
- Dbng chl dB db d6, ngbi choi ntQt cbtit, tlD tOi quay
diQn tboai bdo cdo, xin cbi tlri rnh Ba I
TOi ngiii xu6ng ghd tllu tru0c bAn. Ilg rrim cin quay
-
quay di0n thcai rd td :
- A116 I
Alld I Da, dAy_ lA pbdng thutlrrg trqc xin n6i
chuyQn vui anh lla 8I... D4 em ld I3g dAy anh Ba I tlao cdo
anh lla, c6 dbng chl Vii Hirng & Al vua toi phdng thudlg trr-rc
rin vO g:jp anh Ba.. Da.. ria... d+.V{y hi anh l}a?...
llg 6Cc di0n tht,rri xtr6ug girl,nho6n mi0ng cufi. iitrorrg
nr{t erruoc dAr kh6, < ddnr rltinr'r cfia anh ta ban niy, tuui dhn.
Kh6ng bidt lla Vinh df, ndi gi voi anh ta nhi ? Anh ta ngbi
xudng birr, vui r'6 :
.\nh chtr mQt clrtit rrlrd, urrh Ilurrg I II.rdi liru llhtit
-
uira, arh lla Yinh s0 tldn dAy lAur vidc v0i arrh. Di tloc du,rng,
trua anh dl 5n canr clrua ?
(lhua anh.-\hung ritr rt-rr\i trrtit uo rbi. t)b chiEu Irr'
orQt
-
thb t
(iip
tu[yauh em vdn tar tren ciu di-v tli DA. llg ddn
-
tOi Cn kd ttt6it TOi qu* giang xe rn{y anh em d6
vE rrgarrg rlAy.
- A... t... hbn chi t Tu&rrg anh di bO. nroi giir niy rrii
tl{ty, tli thiet I
T6iru& bbng. l{y bly tdm trti xoAi mrit dua cho lIg
: Cdn nr{y trAi... anh in c}oi cho vui.
[ti' Bq) sdng r'&. Mr)' nnh ia nhric trlri:h, nu6t uc nu&c
mi€ng tru&c khi cutli. ngugng nghiu :
cdi gi vri ritug quJ giA, nr\ crrl ph:iidArrh ttbi blng nr{u, phii
khdng cm'/
Thuong em rlitA, lIi6n o'i t [.rtv tliri, chrt tnong em khOng
hE gi.." em vb tldrr gia dinh v(ri lirt ticfr r:fia... tu do.
Ilinh inh ci'ra llibn lriQn ra rd rrdl trrroc rnlt tdi... 'fdi
tboAng nghe, hinh nhu tifng cfia llg vdng vrorng:
\'ri-r ttrit tdi ttrrirrq rrrrlr lri qi r1<4 ctrd t tI ,anhl CCi gi
-
<.lttr tlriirr trliir rrlrrr irrrlr t'lrr rrri6lr rr0ltal r,\-t'xiiru rU[tmdy lfinr.
Crii rlrJ tlri ldri lri lroai. ltfy gio auh .lO chT l ?
DO rbi I TOi vua tlut s6t thi tdi lOn ,dutlng ddn dny
ngal't
-
chop nrfrt, lO ve th6ng cirn r6 rQt '
139
Vqly anh uitm nghi chrlt di. Anh nlm trOn vdng tOi
-
ud. Chrit xiu anh ba Vinh inh ra tdi.
Tdi theo ldi llo, budc lai vdng nlm xudng. Auh ta qu0n
mdt chuyen ftiEn. Vn t6i th& dAi, nhg uh6m trong ndi buiin
vO han. TOi nhfrm mit vir nghc n6ng & bo mi.
: Anh nlm clto kh6e tli,l39 n6i. DB t0i xudngbdpki6nr
mQt binh ton nu0c sdi tlem vb pha trA udng choi. Ei dudng
ra, mQt, u6ng m{y hdP cdi tinh libn hd.
139 n6i'xong, budc di ngay. 'l'hd lA thodt. Toi nhfi thhrn
nhu v{y. Tdi de ddnh lac hudng kip thdi. Bq chXc kh0ng ph{t
gidc ra su li0n hQ gi&a tOi vd HiEn, cirng phln ung dOt ngQt
cfia tOi qua tin IIiEn bi thuoug khi tr6n & dudng 13.
Edn chring I3g tr& lai, tdi d[ ngbi ddy voi ndt mft blnh
thudng. Cnng di voi tlg cdn c6 nrQt ngudi {lAn Oug dung tubi,
qulng 40. Ngudi ghy, cao voi khudn rrr{t xucrng. ChAn di cA
onX",".nOng;hidc g{y tlen bdng th{t dgp. Anh ta m{c bQ quAu
phuc tlen. 'l'hit lung lI! vdi hhhu sung ngfn xQ xudng, li'rn$
lEng bOn hdng. DOi mfit to vr\ tldi chAn nrly that tl|m, to birt,
rdch l0n.
Vria trr)rrg thdy tdi, atth Iit rtlrrrCtr rrtidttg cndi. lrlfiy chrdc
-- 516 _
rtr-ng vr\ng & hlm tr0n cia arrh ta ddir vao mfit toi. Anb ta rd,rr
tidng :
- D !, chio anh I
Anh ta ca thgt, budc vgt l&i, nrarrh rrno. ntrarrh nhen ebit
tay ra bit ldy tay t6i, b6p lh{t rnarrh. l}in tny x'tr.g *h,,
ci,*
anh ta lam tayt6idau didng. Giirn lric it6. Ilq lcn ticng gio,
thie,,.
_,, gi&i thi0rr v6i rnh. enh lla Yinh, thi tru&rrg lJt,
Thlnr -Xin
muu tru&ng litru A.
- ChA I'tu ngny anh tdri khrr A d{n gid, hni nim rdi,
nghe tidnganh thi nhibu,.nriiibay gio nrdigip nrfr. cr, gq ! Lirnr
bfy nbi trA udng, chri t
l)a c6 dAy anh lta.
-
Tdi ti6p theo. :
Da, thua anh ! Anh xcnr cdi nai dOo heo h{t gi6
cria Dbrrg Nai thuqng, xa qu{. Anh krr0ng ctr dip rric6rrg tAc trOtr
d6 Cd. tdi,_tri ngAy ddn khn A, duqrc r'{5. errh phA'cOng te,:
o ll mQt cir6, thi lAm sao trinh rli€n anh duqc.
- Thd n$o? Anh I lttanh lih6e, vrri vi chri ?
I'lrrrrrrrg ciur lt. Nglre rlreu tlroti urrh llg Dao cdo, c6anhd6n, tOi
xirr vdrrg nr{t di ra pilrp arrh tllr' !
Tdi da nrdt ti6ng cho phii phep. Nhung tdi ciing hibu rlng
niln anh tatlang lrqp ttrit su thi rldi nAo anh ta c6 thD
lrir tli ra ilAy ddn tOi dugc. Ninh nhau chi I Q.ran trgng h6a
tr)i chi cho thdm ng,& ngdng. (.ni trd dQng vidn tinh cinr,
ril)ng vi0n chinh tri ki8u d6 voi tdi hdt .hidu nghiQm rbi. Ilu
rsy, t0i cirng n6i mQt cAu :
r
- I)q.,. Ai chrr a'rh thi ban sudt n;lay'. tAnr-suo riuh r6i
ho duqc,
- L'... b{n thi6t lnh. B{n tui bui, klrrlng kip th&. ts0y
gitr, n'rinh linr vi{c vdi nlrau chop trlrodng nrft ti, ub6 ?
'l'di rin nglrc.
- Da I Kin anh tr; nhiOn.
Ila Viuh b0t lfra chdm thudc cho ldi :
Thd n\y nhd I Anh thuc kh6c chua ? fdi nghe cbrl
-
llg n6i, anh vtrar bi choAog... (iio thrrc kh6e clrua ?
- I)A... l(h6c I
l{it anh thuc kh6e chrra chri ? C6 tha b{t tay vlo vi$c
-
nEi khong ?
1:6i ngip ngurlll :
diclr llinh (i,h vI rl\r', rl:iru1 clrru\rr lri c.lro In0t chi6n dictr nr'li.
Cdng trtc rtrt )r:irr. l) rrtd t:iir rrhidrt ctrn h6. ndtt auh th{y kh6ng
chn ngtri ttg(Ii, tdi xiu rluu antr tl€n trinh didn ll0 Chi truv
TiEn Phuoug ngry bey gir). tsbng f chrlri'
Trong dSnr tdi, nirng lonrrg choang, qttin quai ngE chrhi
vE phia tru&c. I\(du nhrrg nltuQnr t16 do, nb6 gigttrdn dudrrg l11.
Yoi mQt nguli con gdi chin 1'6ir tal' rtrbtn, IIiEn c6 thb linr tlrr,.rc
gI vA sao ngutri ta... long da rrAo, ngdn tar nao dAuh doan siit
hai lhu cd khhu Ii 50. Ili6n o'i...
I'Lai khOrrg irrrh ? lla Yinlr rlr'rrrg durrglai lr6i toi, rrlrin
tdi vrli- v6 ngac nhidn.
'I'0i Lr6l r'6i :
- ti" ? N6i v{y niy gid nnh khdng nghe tdi n6i gi hdt
rao ?
Da...
-
Anh sao v{y ? L'rrtr gi nhrr u ri nt{t lr6n r'{y I
nE
-
RuVinh cudi. I\l{t ba Yinlr cirng long lnrth cudi, cdi cu&i
xoi m6i, chd ri6u :
- Hinh n'hu tu tud'ng anh dang giao tl6ng? Anh khong
an tAnr? Ftra1: anh c6 r'dn rtb gi... anh cd thb tArn su v,&i tdi,xem
tdi c6 thb giup <lti gl dusc anh khdng?
Tdi giAt minh. 'l'hi ra tdi di theo lla Vinh ra kh6i phdng
Thucrng Trqc nhu k6 khOng hbn, Ila Vinh di trudc, tdi theo
sau. Ba Vinh n6i chul'dn vdi tdi mA t6i kh6ng nghe gi hdt. Ba
Vinlr n6i gi nbi ? VA bAy gid tdi phii tri ldi sao cho xu6i ? Phli
gili quydt ngay bfirrg cdchnAo, clrdng chd nhu thd nlo cho c6
l1t db Ba Vinh kh6ng phli ngd vtrc. Ngd vr.rc vb su li6n hQ gi&n
toi vb Hi€n,
Nhdt lA su ngd vuc tdi b{t min, ngd vuc tdi tlang dr.r
tinh rn0t dibu gt vi trong vi0c thur€n chul'bn dua tOi vb cdng
tdc & B0 Chi huy Tibn Phucrng lA nguy0n c.o cira su d$t bi6n
tu tu&ng. 1'0i phli tra loi ngay. Phli ddnh tan cdi ddu h6i to
tr.rong'trong dhu Ba Vinh. Ndn kh6ng... Khdng dugc...
t):, phlirbi, luc nlv t6i de . khai bfnh > vdi I39 bi
< choAng r vi mOt. 89 df, noi Ba Vinh nghe rbi. Cbi con m6i
16i thodt dd lA hqp li, an toirn.
"ho
Vcri gidng ili$u met 'nhr.rc, rlung xi0u ktrdng v&ng, tdi
ging gugng noi :
Tdi nrQt quC, anh lla. Tai tdi n[-v gid lirng brlng... t
-
Idn. Chr'rc tai tdi nroi bdt s6t rOt, Iai di xa.
--5?o -
Trrli dfit oi lVat *e lrr)i niy toi lr6i anlr lilrric clrrrr,
anh blo lir binh thudng, ktr6i rbi. Arrh lr6i kh6e, ldi rrrlrr tlirrr
anh di. Ai dd.. (.rli di€u niry anlr lrai t6i rbi. l)gc tlutrng arrlr
ng[ ldn durrgra,lAm sao tdi c6ng anlr clro nbi. Ntn-v chrra loi
qua sudi, ndu qrra su6i arrh rrgit .xrrdng, rrrr0c n6 crrdn anh tli
cdn kbb cho tOi nta.
Ddn phiOn tla Vinh bdl rdi thir su Anh ta ch6i ggy, sdn
dCn lrOn t6i, diu tOi ngbi xudng rl6rrg ld ktrd b€n ttulng :
6ng t Ong ngdi xudng dAv nghimQt chdt tli 6ng.
-'fh6i,
Chtt tdi mQt chirt.
N6i xong, Ra Vinh vdi v5 cA nlric guay tr& lai phong
(hurlng truc. Tr)i th& phno rngt e Ai rrhe nhdm. Nhung tr6t dl
leo l€n lung eop, < dX d'6n kich > rdi phii d6ng cho trgn vai
trd. I(hdng dr'rng lai duqc nfra. l'di ciri lrbpg ra, g6i dhu ld1,
nlm nhdrn mit, chd dgi...
Chung ndnr phtit, lla Vinh tr& lai v6i Bq vA nrqrt r"lri
phlr n&.
Ila Vinh h6i rrgay :
bAy gid trong rrgu}i auh ra siro
- Anb l{ring, ?
'fdm
chr.rc khdng hb gi, kh6e ? gE tOi chtcl
- Nlnch u0.
cho rr:Qt 6ng Sd lu ctrm lA hdt chdng m{t libn.
Ra Vinh cudi :
Ctri ta loay hoal', [eng keng mdt hlc, doan l{t dit tOi ra dAm
mrlt phdt dau didng, gifi'a rludng, giira lQ. Tu&ng choi h6a thidt,
khi khbng khi khdng bi clrich rnQt rufii vAo dit dau qud lI dau.
C[ng rnay n6 chi la mOt Srrg Solucainphre v6 thu&ng v0 phat.
Ling nhdch I
llrit kinr ra, chi ta ndi :
- Anh nhd nghe I Nhd toi rihi rhi rlting c6 tlm nghc t
Anh nri tfirn n6 nhi6m lault tl:inr chtit lim d6.
"6hL
CHIIONG M.LTdI HAI
VAy lA sric kh6e tdi phuc hbi r{t ch6ng tnrdc sr vui
vE cira lla Vinh vAllg. Khi que c6'rg b6o v6.
Ra Vinh cho ldi bi6t, dAng lE y sE rluattJi tldn trlnh di€u
voi < Anh IJa r. ,, Anh Ndnr )) ilgay, nhtrrrg yl tdi bi. chodrrj
chua'tlrrqc kho6, phlirlu&ng b0r1h vAi rrg\v tlt cho v td tlrrrr vi
diFu tluiirrg cdi dir. Sau d6 sE trinh di$n nhdn c:dng tCc rrrrli
ctrrg khdng nrur'rrr.
Ntrung t0i l<lrlrrg khdng ttr chdi, nhdt dinh tldi rli tlirrh
tliCn voi lJrl (lhi htty trg,rr', vl con < chodng > cfrit toi qrta r'6i.
vua cdnl tic virr bbi tlrriv,tgcfrug chlrtg rnfit dlng nAo, ltti c6
lqi cho cOng tric c:irh ntarrg.
Ba Vinlt ngqc nhi0n tthin tdi tring trAttS, c6 lE y
< nB,r t6i qrrn tinh thhn clritr tlung vA < lich cuc cdrrg t:lc 'r.
Vd1' cing cd lgi cho tdi bi6t bao nhidrt. Trudng h,71t ciirr tdi
hdrn na1' tlrtrc kh6ng khAc chuyQn < TAi dng ttt{t ttgun >.
llly tlr{t.
Tu lirc rlrrqc []a Vinh cho bidt R nit tdi vb cdrrg
tdt: lai I}) Otri hrrr' 'libn l)lrtrartg - co (ltlnn tlhu nEo tlilrr
klribrr rngi ohidn ,lic'lr ltrn cftrr ll t6i philn kh&i hdt suc.'l'di
-
phdn klriri lihirrrg vi vidc dd biErr hiOn srr tiu nbi€ur, trqng ,lni
cfra ngtirli la dfii vdi t0i, mir phdn khdi vi 'i ctt(rng vi cdng
tdc nAv sG girip loi thrlt nhibrr phuong tiin, crv lr$i dt t'Ji
thuc hirulr i tlirrh dqi ch,) b{v lAu nay. Iloi vl t}d
cbi huy Tic\n l)htrorg ludn ludn hoat dQug & cac
_* ir2{ _
vtng e6 dbn b6t, ghrr If', ghn rltrtrng x'e, ,li khfp rr,ri, lrlt virng
niv ddn virng khdc. Noi nAo cd clridn rlich ld ntri tldr c6 su
hiOn diOn cfra tlQ (ihi huy 'Iibn phurrrrs.
TOi khdng con bi < rrhdt u & r'[rn( l)i)rrg Nni tlrrrgng.
T6i giE tuvTnh'vi6n t)bri1 Nrri thug,ng r.iti. Ngucri ta lAm sao
r)gdn duqc cdnh cbim lray' i,
Thdy tt)i khh' kho&^ vir'hi{trlrrrdt rlrrii, Ila Yirrh dinh
chi bi6t lfrc dhu chCp nri€ng t|hir nrr)l cALr :
Tr0n bAn, gidv tir, xfrc ctit, tlrfrt lurrg, lrlo -s1i.11g 1girl rllr
bua b6i ngbn ngarg. chcn giira lA bd lri,rr tri,, niot trolr
thu6c << Craveu A r, mQt g6i '4.llastos xnrrh, rnQt gdi tlrrr6c lri \ly
< (lhesterfield p db kb nhau. G6c trong cirng cfra chidc lrAn
ddi le hai chi6c nray,li$;r tlrrai, rntlt tlen, nr<)t rning. lidn ngoiri
rAng mdy cuc pi. dep lr[ng dfry tlrrrn. l)lrirr s:rrr
'lrir, l'ri rlr0n
chidn si t16 cali€n (lai ,), nr(.'t llgrriri ngbi t1,rr1 rnlrr,
a'h
lltrdt
hi hb, lri hqc, mOt ngutri dang rrgiii lrriy hoAy nlxirr tin. illdy
b6ng ddn xanh, 116 tn-'ng nrdy lod sAng. 'l'idng ( tlt lit [a ta r
khoan nh{t vgng ra. I)hla vAcli bdn trdi lir rndt t{m b&n db tto
tb b6r, to bhng uguy€n cir tfim vAch nhr\. 'l'rong rldi tdi, lhn
nty ltr lin rlhu tiOn duqc th{y nrCrt tdrn bin db to ddn nbu vqy.
P .1t
*
-clD
Bdn ngtrdi dbu quay m{t, y0n t{ng nhin tdi vir Ba Vinh,
Ila Vinh bi rngt con viit tleo & k0 chln nOn khi buoc vAo nirt,
phiikhom xudng m$t c{ch kh6 nhgc dB b6t, chrakip gi0i rir:Qu
tdi, n6i mQt cAu nlo. Tdi chi bidt cui dhu, lung tung chao rbi
dung tro ra d6, quan sdt nhanh cinh trudc m{t.
liit vf t, ldv clhu gay di ndt con vir xong, I]a Vinh ttung
ngay ngu0i dil'. Khep nep thua :
Da b{o cAo vcri anh Hai, antr lh, anhTu vA anh NInr
-
dly ta tltingchi VI llirrrg. IJa.. xi'n ttua ddn trinh di6n rn{y anh.
'Idi hcri khfrp th{t su. l}it chudc IJa Vinb, ttti cfing dung
ngay ngudi, gAt dhu ctii chAo lhn nira. Ngrrni gh5' cao vdi doi
m6t sdng ngbi phla trong nhdch mdp cudi :
Da, xin bdo cAo th€m voi anh Hai, dbngchi Hung s6t
- hdt, ttr Phcng
rdi m,ri T'hrrcrng truc vAo dAy, mcri bi clrodng
dgc iludrrg, T6i phhi goi crirr thucrng li chi Trim Chi c.hich thu6c
criu cdp., Tdi blo tlbng ,:'hi nXrn l4i ngoii nhA hio vd nghi
chung n.\o kh6c hir" rlxn irlnh didn, nhung dbng chi cri kh.irrg
hhlng khdng chin rrglri, thlnh ra tdi phAi dem thing rldn dri-r',
86n ngudi tlua rnfil nhin nhaLr nhu trao dbi J kid'r. Dcan
t{t cA ctriim ch{p nhiir vi,o toi. Ngucri duqrc tsa Vinh ggi * anh
Flai r IA ngtrdi mdc,Ib ba den, car, hcyi map ngbi ghn ben tdi,
Ong ta chop chup rui[ :
-520.:
* Vdy i ! Sao dbng cht khOng ehe ngoAi liia nghi cho
kh6c d:i, dbng chi IIung ?
1'6i ltng ttng:
-- I)q...
Ng,rdi tlin Ong ghv, voi tloi mit sdng ngbi phia trong
cuoi tui 16 :
Dring lA to dio
tao khrr .\ sin xu{t rn. l.riu nav dbng
-
thd'nAo, c6 s6t thrrdng khdng?
chi
- f)q, cu v&i tuiio thi m$t con s6t nhni bl hdm.
()ng ta crrdi thAnh tidng;
IXI I (lhidn sI khu A phii nhu sdl d6. Nhd tiv khu
-,lugc coi la ctridn trtrcrng gian khb nhlit. Cbi6n si khu .\
A mr'ri
nroi rluqrc xem li nhirng chi6n sT ki6n cudng, xrrng tiaug nh?lt
cir r l)fing, Cdc rtoi tlbu ph&i hr.rc tip tinh thhn e.)n1r tdc, clrirr
rlungcii:r chi6n sikhrr A. .\nh phiihEnlt rlidn nroi tlurlu. I)hirl tr
hao nrinlr la chi6n si khu A d6, anhllung.
I)r1, khdng dCm lTdi lanr sao lriing rlrrqit: cCrc rlbng chi
-
kh{c.
Ng6i, u,;iii, ngbi v.ro udng chdn trA cLro iiur br.rng,
-
ddng chi I
< r\utr Hair, ngudi ng6i kd b0n toi, rrlrich vho, r:hrrcrng
cho toi mft chd t:6ng, noi voi ngrrO'i d6i rti€n
* Anh []a nt ! Khu A lir cdi ld dic tao ciiu bd xufit s6c
thiit. 'l'inh thhn crirr durrg giarr t.hb . di cao rna tu tudng, l4p
truoug citr:g vfrrr3 varrg.
-itl -
_D6l|truybnthsngt6nhdaocriaDirrgmAlPhlikhong
Ba Vinh ?
IWqi nguli
phd ra cu&i vui vE, tOi cfing nhdch rntlp curii
theo. Fring la cdi cudi cfra con ch'Qt .h6 b0. b6' co' nre<-r
ldn
r Anh Tu > voi tay r6t mOt tdch nrdc trA, nhbrn dfy,
dDy vb phla tdi :
- Ndi clrcri v{y clro. udugdi anht Anh Iltrrrg minh xrrng
hd viy ciro n6 thAn mdt. DA'g .do, trudc sau gi r'6i an)r cirr,g
bi6t. I\Iai m6t tlay, nlridrn lu rrrtricira anh ciing lid bdn nr!{y anh
day. Anh lla vdi antr Ndm day & cucTha.r miru Il, a^h ltai thi
& Cuc ChinhTri."Cdn t6i, (juc llAuChn. Dbng thcri ba anh:auh
hai, anh ba, anh nlnr clirrg lh lld chi huy 'I'ien phucrug cta R.
Ch{c anh dE c6 nghe n6i qua rbi...
-Sao?lhdndoanhTu?
Ai bidt I 'firy anh chd I Cdn b0 cia atrh, c6 thonr thio
-
thi anh clro mugn. 'foi c<i muqn cilrig it ldu tri lai anh.
Ch[c nhd?
-
Chic cho I Nhung anh mtt6n chung nAo trfr lai antr ?
-
_ T6i thi lric niro cfing chtr. Nhtrng trong chi6n drch sip
tai lai cAng chn l{m l,im.'lrudc nge} N viri ngAy dugc kh6rtg'?
Dugc I 'l'6i sF g&i Lri anlt lru(rc d6 ba ngAy'
'l'0i uhan
-
lirrh anh Vd lltrng ngay bA.y gitr duqc cha ?
oArth lla r tir:r ctr<)i, vrlra lic dhu :
Dtrqrc ! l)lttt,'lnh !,\nh thrc lA tranh th'i triet db dl
-
lla nly, anh IIirng anh fiv con 6rn, chua kh6e hfin tl{y.
Khdng sao I 'fdi chirt tr{ch irlriim bbi du&ng, lo liing
choinh, anhyOn trl. Ebng i chu auh Vd llitng ?
Da...
-
rAnh Tu> thing diy di lai cu6i hAn, gi& mdy di0n thoqi
mlu deu lOn, quaY rd r0 t
-s3l -
chi nbc rlc '1" ' Ggi cho tOi tlbng chl Cudng"'
AIO l...Dbng
-
Cu&nghA?EdndAyngay. E6n ch6 anh lla dol Edngiptoigdp
bAy.gi&. TOi chd.
oAnh Tu, gAc dng noi xudng giA. <Anh Ba> quaysang hdi
Ba Vinh :
84, IJa Vinh tr& lor. [l{o cdcr anh Ba cdn hai city
-
r B0 ti5ng tuitl a I
Anh cho ngu'd'i ld-1 rnang tldn tliv mQt cAy' 'A'ntr cho
-
toi mugn lai db cdp cho anh vir Hr\ng rli cdng tAc. Sau chidn
rtich tdi sd trl hoflc ttbi sung khAc cirng dusc' Dbng f cltu ?
Dq bAo c{o anh ba, dbrrg i + I D+ ab tol aiin anh Hirng
-
tli lCy'
Ba Vinh dung da1" oAnh tla>r bAo td{ :
Hirng theo anh []a \inh tlil{y sfng di. Kb tri nay,
-cdpAnh
cho anh khhrr sting ngfrn db phong vQ' Anh BaVinh
Elng
nhO chi anh Hirng cAch xfr dung cin kE
nh6 I
lla Vinh dua t6i d6rr mdt cin nhh khAc, cdeh tl6 hcvn
trim thuoc, ldy mQt khhrr P-:J8 vi bao da trao cho
tdi. Y chi toi cdch :iir dung, crich lhao rdp, lau chiri sung'
Tu tay lla Vinh gin bao sung vAo thit lung cho tdi'
Th{i dd, c& chi cria Ba Vinh gio niry thuc khAc xa v&i
n&a gid trudc dAy, hic y ttdn 96p toi & phdng Thudng truc'
Nira gio trudc, toi cdn IA ctridn si ciia klru A, mh lla Vinb lA
-532-
cdp chi huv, lA Tham mttu trudngi khn A. \'F n5i1 Blr1g
ccrn lA Ding i'r,v vi€n cira DAng iry. Tlreo liri anh t:rn cho
t6i bi6t, truoc dny Ba Vinh maug cdp bdc'I'iEu tlonrr I'ru&ng
So voi qtrv chd rJuAn tlfi nrrin llfrc, Tibu doirn tru6rrg ngang
Iu\ng voi dai ti.v.
6 tnn A, ngtr&i mang cfip bAc lon nhdt tu, tluoc rl6n
nay, du] c6 m6i mrit Hai Ci, v'i cdp bdc thidu td trr nriEn Birc.
Du chi thidu ta nhung voi cdi sinh hoat d{c hi0u (,rfr.r Ioang
drrdng, nira tlrhu thiinh h';a) trong khdng gin'r ngF tr i cria [)irrE,,
llai Ui rlrrr,rc nl{uili Iir rcnr ngang nhrr rrroI tirri' lii ,rll lrr b{t k}ri
xdm plram vh tirrr I,i'h nrir rtrr,ri :guiri r'r khrr l\ co bb' plrrin
phii sq hiii phr.rc tirrrg,
Nhfrng < thi"r tlu&ng > khdc ;'ao hing Ding irv vi6n. nhu
Ila vi.h cilng li mQt lhu ( I-dnh lu r sLiyt sodt vcri llai ca, cho
n€n s6ng trong cAi kh6ng khi si'h hoat dir. Ila \i.h 16 ,nrvEn
nhin nhirrrg chien si, cdu lrr) cdp rluoi theo krAu cdch cira mdt
< llnh tu o.
Nhii virr', so lb cdp bAc chric vrr thl 6ng Thanr nru,u
tluirrrg kltir,\ vui nr'rt chidn si gtlodcm ciri b6p n rrhu lr)i, nrOt
sr.r cdch bi6t lilui tlr. \,{,, tdi khong p[ii la n)rit g5n 1,,., cii g
nlm, kh6ug dugc tiri rrhidnr, < chirrr tit{ r 116 ,,, hrdc chi lir anlr
linh urtri lnruc clrirr lhrr dii u lrtln rao dav thi kh0rrg bidt rrrrrr.r.i
n5m, bai nrtroi niirn sarr rlii cr) llrb llo ddn chra ?
.\v ltr chrra kE nhfr,rrg <liFu lii€n chrr thidt phli c6 nhu
rnr)t dinh ly; rrio lir thhnh lrhhn c,r bln, <liing ui6n guong rndu,
virng lip truirng giai ciip v,v...
Itrly gio lai khAc. Cdi v6 ki cA, khinlr khinh nhudng cho
sr vui v6, thdn m4t, ngang hAng... C6 phAi IJa Vinh tndy tOi,gitr
, ^4 ..-
l-).lJ
-
nqhidnr nlriin lt\ cAn b(r R, c6 sting ng8n nhu ai, clu lA thir cdn
ErO lau khdng chung ntinh thu.
Tdi mim cuoi m$t uriith. Udt ky, & chd d$, xil h|i
nAo tAm lj con nguoi lAn gi6rrg nhart' Nhfrng cAi phn phi6m
thm thudnS, r'6n nhu mgt lo&i vi khuAn thich hqtp cho tdt ci
mgi mdi truirng s6ng...
Tbdy Ba Vinh khdp nep nhu con chuQt trudc dAn mbo Iric
niy, tOi' vdn to mo chng td mo hon. T6i artrdn hi6t nhiing
ngudi d6 lA ai ? Nh{t lA nhAn vrit o anh Ba n, tu nay lA thfi
tru&ng truc tidp cfia tdi.
'I6i chua kip h6i, Ba Vinh di noi truoc :
- Kh6ng, anh t
Cuc ph6 Cuc 'fham muu R dd. tliing ld I'u LQnh R0
-
Chi huyTibn Phuong. Arrh Ba dd ld anh Ba Dinh...
Ba Vinh ha thdp giqng xudng, rav6 quan trgng, thhm thi:
- Thidu tucrng tlo I Trong kj phong rluAn hAm toAn quAn
nf,m 1958 6nh tlugc Efrng phong Dai td. Nhung moi dAy t6i
dusc nghc mdy anh bOn ti n6i, inlr dusc db b4t l0n thidu
tttong rbi
A t Nhirr v$t cArrh llaolh tla Dinh, LA thidu tudng Ba
I)lnh. CAi tdn la qnd, c6 16 chi lir mQt bi danh ? 10n thuc cfia
6119 ta ll gi, ch[c Ba Vinh khdng sao bidt dugc, dLr c6 bi6t, ddi
nAo dAm tlr6 IQ cho tdi nghe.
l
^r..or rlror
'.
,./
uep:
(.on anh Tu, ChA tich hQi dbng cung cdp Trung Uong ?
-
-53d-
tudng HoAng Chm lh anh N[m, ngu&i ngbi phla trong' Tu lfc
anh toi,inh chua n6i cAu nlo-
A... v{y. Chlc anh N{m .. HoAng Chm cftng & trong BQ
-
chi huy Tibn Phuong ?'
U t Nhung anh tlung gei lh nnh Ndm Holng Chm.
-
Hbng n0n. Cdi t€n d6 lI tOn cfi h.lc cdn & miEn tlfic, minh bidt
ri€ng voi nhan thdi. Chrr t€n lnh )rAy gid lA Ninr Thach. T6i
thdy anh duqc chi dinh ldm vi€c voi anh IJa Einh, dAng nio
truoc sau gi anh cflng bi6t hdt mdy anh rlo n0n vtri midng l6i
n6i anh nghe. .Theo nguydn tic pholg gian bAo nr{t,. kf lrr{t
Eing db ra thi t6i kh6ng rluqc phcp ti6t 10. Viy. anh c6 bidt clrng
tlb bqng, chu anh n6i cho nguoi khAc bidt, bi kf luflt d6. Anh
nhs I
TOi nghi br1ng, Ong hung l6n, Ong n6i cho tdi nghe, Id
mbm l& rni€ng, gid 6ng ttem kf 'luAt, nguy0n tic ra nh5c t6i.
Vui thqc, cing nh& 6ng hring, crii hibu bidt cfru tdi inoi dugc
mir rQng ra thdm. TOi n6i db hirn ydn long :
Anh kh0ng nhfrc, thir xem thiOn ha cay ldng l6i, t0i
-
cd noi khdng ?
Ngay nhirng dibu tdi n6i anh bidt, m{v anh trong B$
-
chi huy TiBn l'}huong cirng dAu c6 ndi. Chftng qna trong cdng
tdc c6li0n hd ddn tt)i vi nghe anh Hei CA kl! chrrl'On..' Nhu
anh. Nirrn Thach trucvc gid tdi co bidt m{t miii gi inh dAu.
lla \rinh v5 vai toi :
t{c c&a anh biy gicv hqp khA ning anh
- Tdi thdylaic0ng
suc.'lrrong cira anh sE tidn bQ vur.rt buc cho coi. Anlr
h€t
bidt khOng, tuy auh lln inh khdng ndi 16 uhung anh cilng hi8u
-530-
cti cAu : o Anh l'm viQc voi t6i r c6 nghia lA inh chqn anlr lim
bi lhu cho Arrlr 116.
-Xin cAnr crn lrnlr, anb IJrr I 'l'6i clri scr rlng. t6i chrra
xung d{ng rlb rluqc lru6,rrg su. clndir c6 cria I)irrg. J'di thf,v
nrrnh
chua blrrg ai, r:lrua larrr rlur,rrr rnot... tharrh ttch nao...
Khi t6i va lla.Vinh tr6 lai rIn lrbons [111 mgi nguoi di
dau h€t, chi,.cou Iai ru 'I'lring dang rlri.rrg rr.i clrrrr,6n
voi m6t
cdn ll$ khAc & [r'ur-rc s;irr. 1'hIy t<ti r,E, 'lrr 'l lrrirrg'cuiri,
vui v6
n6i ngay :
- chring t6i chcr srrr rlfrf i\irr giiri thidrr viri anh, rrbng
chl crrirng... con rlAy dbrrg crri vfi Hirng. r)drrg chi
Yir
t6i rrra drirr rlirh voi arrh ria I)irr'-.rrrr;rr sr,r!. db Hung culrg
dbng chi (iucrrrg lr'lr dao'fibtr tira' r, r)ii't,org ca'tr
a.
Cuo'ng vui ve bit tay tOi :
ChAo anh
- I
Tu ThSng ti€p:
- l)d'l I(d hoaeh c6ng rrie dii.g chi oucrrrg dr'rr,{nr viirrg
rbi' IIai dbrg chl thi. ltran, lri.r llac, uhrin confl v(rr .l.rrr sbii;y
hinh cho t6t. (iri1 klro lilrSn gi r:rir: rlii'g chi bdr cr' nga.l, \.,ii
anh'rdnr 'l'hanh. va vdn rld rrar lir-1n lr0 rldn l);;r rr ii0 cac ,li;,rg
chl truc ti6p thirc lrran r','ri l):rn clii lrrrl' r)oin. (.rr thb, c6 rlbrrg
chl Ila Vinh tldr'. ini'giu tdi ciing cocong tric yrlrii di nga1,.
Bfrt ldy tay tdi, 'l'u Thirng nlruong mi ;
- l)bng cti c6 j ki6n gi kldng't
Dq, bAo cdo vdi arrh 1'u, kh6ng a
- I
-537-
lrir !Bbng chl chua duqc kh6e, trong[ c6ng vi0c ra0i
-
ndy, cirng khdng gi v6tvl, t6i nghl lA thich hqp' Dbng chl c6
g6ng I 'l6i di I
Dal
-
Tu Ttring budc di ra khu vuc clnh v€. C6 ddn nira tiDu
'Iu Tblng
drli sung, l6ng nh6ng d{rng & men ducrng, co v6 chd
ddn.
lla Vinh vho r'dn phong. Phia sau nhl, hai chidn si diQn
dAi vAn lr,rn khor-n lanr cong viec nh{n tin, otlt tlt ta tn,. Ngoii
sAn chi cdn laiiOi vir Cudn$, Cutrng khoanh tay truoc ngqc,
nhip nhiP tlr)i chdu :
'l'6i nav t6i sd b6o cdo lai voi anh toAn b0 kd hoach
- minh dim nhan. Bay gid minh dikicm com
tdc rnir r:hring
cdng
dn cdi dd, anh I
Tdi h6i Cuong:
Nlinh dn & tlAy haY & dAu t
-
tru&c
- 0
aa1 Tdt hq moi cho minh dn. An mh kh6ng bdo
khdng mang gao theo, hq ddi mlnh ldy gi tri ?
xong con phli tranh thfi thdi gian sang dbi I l5 g{p dqi dQ i dAu
c6ng llinh Duong. vua dCn hic trua.
Cu'ong dh-v toi di vAo nhA, ldy bbnr, tti gii lla Vinh rbi di
tr& ra Plrong'fhutrng'l'ru'c IIdng tdi nghe n{ng,lA la hurr truoc
dA1', vi mang thdm khiiu sring P 33. Tu nay t6i tli tr& thAnh loai
<cdrrr> r'u 16 rbi. C6 IE gio nl1y, anh chi cm ll-195 tlrdl' tdi mang
sring ngrin ch[c ngac nhi0n liinr. I{h6ng ai ngd tdi <ti6n bd'r
nhanh tldn nlrtr viv. Ngrr&i ngac nhidn nh{t phli ln IIai Minh.
i\nh ta khAng chidn bao rrhnr troi, tap l<dt rn Bic lai tr& vho
Nam, cdn ln ding vi6n niru, dy thd mh vin cu lA loai <cdn> trqu.
vdi c[P b{c 'frung dfi tru6ng.
Thuc khdng thb hibu dugc. 'fdi lA ngudi trong cuQc cflng
kh0ng thb l^ibu nbi tai sao.
Iihi IQi rlua sudi, thay vi queo trAi ra l)hdng Thudng trqc,
Cudng dfin tdi r0 vb phla ta1'mrlrt, rli c{p tlreo su6i. Cuongcho
tdi bi6t su6i nAy lA s:r6i Vdn \Idn, chiv ra sdng Mi DA, Goi lA
su6i V0u VOn vi hai bOn su6i nlv mgc toAn loai cAy V0ri \rdn.
CAy vdrr vOn,lAcAuh, clto ddn hoa, gi6ng h0t nhu ld sao,
chnh sao, lrol sao. I)uy chi v6 cA1' kh6ng trcrn ldng nhu v6 sao.
Nguqc lai n6 dAy, voi uhirng tluonq nut xudi clbu d{n nhu cAy
so dira. \rua di tdi vua nhin theo nlriing giic cAy db nh6n tlang
tim su kh{c bi0t d6.
Cudng thi nghi tldn cdng tdc ctit minh. Anh ta n6i v0i tdi:
DAn c6rrg bbn tirp l{m anh. I(inh ngtri€m chidn
dich- llinh G,5 cho tJi bi6t, lfrnh rlao mQt tibu dodn dAn
cOng cirn kh6 hon tlibu khiEn' rn0t su doAn chlnh
qrr.'. NhAn dAn hg tluen lb th6i s6ng tr,r do bua bli, luqrn
-539-
thugm. Ghep hg vlo tlQi ngii, sinh hoat t{p thB, thuc hiQn nQi
quy, ki luat tbuc kh6 hdt'sfrc. Nhdt ld cdng tAs tdnh dao nQi
bS, phibn oi lA phibnl Cbiing nhirng vfy' trong s6 din co'rg
tu xi rlua I€n cdn c6 gian d,dp ciia dich chen vtro. cdng tac
blo vd an ninh con kh6 llidt bao nhi0tt.
Tdi thic mfc h6i :
Tai BAu Ebrrg Tri€ng duqc xem nhu ld ctrn cu [Idu (lhn
IiEn Phuong voi hAng mdy chuc kho du trii', n|'1 gao.tlruc plibm
thi loai nhu dudng. mudi, khd, sfra, tri, db hQp, thu6c hrit. NgoAi
ra cOn c6 ci rlan drrgc. D4n thl dfr loqi. 'l'u sring trudng Nga
_5{r_
bCng tl6 ddn CI(C, AI( ; DI(-57 , DK-Z{, c6i 60, cdi 82, cdi chi6n
thu{t t20ly vd hAng hd loai Trung li.n, Thugng liQs,
dai li€n
12ly 7. 20 ly, 37. ly phdng kh6ng v.v...
Nhftng thuc phhm nhv sE dirng ilb cung c?[p cho
cdc don
vi tham du chidn dit:h, kD cl dAn cdng. \rb ch6 dO quln
lj cfing
nhrr cung cdp cho dAn c6ng nhu nhiing <tcrn ..,i chi6n
drfu, silh
hoat theo ndi quy ridng. IlXt <lhn vAo dgt rlAn cdng,
m6i ngudi
duqc c{p mQt bd db vii ta, mQt rldi tk:p rjtltr,
m6t t{m nylon
ndc, m6t tdnr nylon choing. Tru&c khi di dAn cdrrg.
dia phuong
cho bidt nrgi ngudi phfti tu lo sfrnr r.6ug, tfinr diip,
nhu"g cO
nhibu ngutri rrglr0o kh6ng ma1, sriru iltrgc. Dr
d(r, ngtrdi nAo
khdng cd r'6ng, tdm tlfp, IIQidiiug cung r:?{p .l.rung (icrng
buQc
ldng ph6icho hg mug', thu hbi lai sarr khi ho ,ltrqic
tr6 vb
din phuong
IIg ciing rrtrgc cdp gao ,reo crr6 rr,) 30 Tfc ,0
thdrrg' f ib. f,. vdi khh. prrhn 3 dbng
rit rndr.
ngrrv. Ir. ciing trrtgc
iluh phlr c6'm6i t'dng 'rr)t
nruryi lirrn tlbng-.t
'ailirnh bdn clrrrc clbug.'eu u{i tr.,,,g
khi b0 rlQi nr6i ngutri dugc
Sinh hoat cfra t'co tibu rldi. .l'rdu tiE* tldri l?r t.rng
'doi
tldi, tlai rbi ribu 'g
doan. [I6i cbiE., sau brra cu'r prriri gorn
lai tung tiBu dQi bQi y, kibm th&o, trdo cdo c6ng tdc.
Yb tb chri,c dSi rn6i tiilrr dQi cd mQf l.,a' chi huy titu
'gii,Itra,
dQi d. rlia phucr.g chg' rrb r:i'si. tu tru.<!c 'r'116'g
rrrlrirug,
nhiing tiEu rl{i tr*&ng tlbu ra drng vi€n rro{c do:\' viOn
thanh pi0n do tiBu tb ttlng & 'hirng
d1i chi rrinh. Nd' khdng cd d6ng
vi€n hay dotrn vi0n ngudi ta chgn mQt quhn chrlng tdt.
-541-
Ilan chi huy Tibu doAn thl gbnr c6 Culng, t6i va mQt cdn
bQ dai di€n Tinh fiy Ilinh Ducrng. 'fb chxc nhu v{y' bdt k} &
cdp nAo cflng cd cdn bQ cfra tlia phucrng nlnt trong Ban Chl
huy db d6 kiBnr tra ldnh dao.
Sd rlAn cdng tlua tldn l(hu A lhn nAy, cdn ilrrqr: chia rli
rdc giao cho nhiEu don vi klrdc rlb ldm rndt sd c6ng tCc nhu
phu sfra dudng, phd- dudng cho xe vAn tli chay, phu girlp c.It
ktro cho tlflu chn Tibn Phttcvng.xdy c{t th0m nhA cho b0nh vigo,
thidt lap cdc hhnr chua lhuong binh tqi cAc tram phf,u tbu{t
dE chidn.v.v...
Nhu rfly, theo ldi Cudng r''ho tOi bidt, Culng rh trung ilQi
512
-
blo trong thtri gian qua chua nhtn tlrrqc ruQt b0 ph{n dAn
v$
cr)ug nAo.lt6y cdn dang cL& dqi. [15i ddu chibu uay, hon hai
dai dQidin cdng thuQc c{c xf, virng Nam l}6n CAt, TinhriyBinh
Duoog rnoi <lua l6n tl
I{g hiOn dang .iu irung < an dinh ha trai I tai dbi ll5.
IIOA.DANG IN
\,
r I?IU'A rao rrong nan g
o
tr tin ngucrltg VN
ctio IAAN ANH
HoA DANG in