Professional Documents
Culture Documents
CHUYN
DNG IN MT CHIU
PHN TH NHT
Page 1 of 17
Ti liu BD HSG khi 11 GV: Nguyn Tt Thnh
Trng THPT Nguyn Bnh Khim
Ang
Cng sut ngun: Png .I
t
5. Ghp ngun thnh b.
a. Ghp ni tip
Sut in ng: b 1 2 3
in tr trong: rb r1 r2 r3
r
in tr trng: rb
n
c. Ghp hn hp (cc ngun ging nhau)
Sut in ng: b n..
n.r
in tr trong: rb
m
Vi n l s ngun trn mt nhnh, m l s nhnh mc song song.
d. Ghp xung i.
Sut in ng: b 1 2 nu 1 2
in tr trong: rb r1 r2
Dng in s i ra t cc dng ca ngun ln hn
6. My thu in
L cc ngun chuyn ha in nng thnh cc dng nng lng khc nh: ni nng, ha
nng, quang nng, c nng, nhit nng
Page 2 of 17
Ti liu BD HSG khi 11 GV: Nguyn Tt Thnh
Trng THPT Nguyn Bnh Khim
Phn loi:
My thu ch to nhit
My thu mt phn ch ta nhit cn li chuyn sang dang nng lng c ch khc.
My thu c sut phn in v in tr trong. Hiu in th t vo my thu:
U r, I , ,
Lu y: dng in i vo cc dng my thu. Sut phn in ca ngun thu bng sut
in ng ca ngun khi pht ,
VN 2. NH LUT M VI ON MCH CH C IN TR THUN.
1. nh lut Ohm
Cng dng in qua on mch t l vi hiu in th hai u on mch v t l
nghch vi in tr
U
I
R
2. in tr ca vt dn
l
R
S
Vi in tr sut ca vt dn .m , l chiu di vt dn m , S tit din vt dn m 2
3. S ph thuc ca in tr vo nhit .
R R0 1 t t 0
Vi h s nhit in tr K 1 , R in tr nhit t, R0 in tr nhit t 0
4. Ghp in tr
a. Ghp ni tip:
in tr: R R1 R2 R3
Hiu in th: U U 1 U 2 U 3
Hiu in th: U U1 U 2 U 3
5. Mc in tr ph cho Vn k v Ampe k
a. Mc sn Rs cho Ampe k R s // R g
Page 3 of 17
Ti liu BD HSG khi 11 GV: Nguyn Tt Thnh
Trng THPT Nguyn Bnh Khim
Rg I Rg
I I g 1 1 n
Rs Ig Rs
n l h s m rng thang o
b. Mc in tr ph cho Vn k R p ntR g
Ug Rp R
U I g R g R p R R p U g 1 U 1 p n
Rg
g R g U g Rg
U l hiu in th gia hai u vn k, U g hiu in th hai u in k
n l h s m rng thang o
VN 3. IN NNG CNG SUT IN NH LUT LENX
1. in nng tiu th, cng sut tiu th
a. in nng tiu th : A U .q U .I .t
A
b. Cng sut tiu th : P U .I
t
2. nh lut Jun Lenx
Q I 2 R.t J
,
Hiu sut my thu : H , 1kWh = 3 600 000 (J)
, r .I
VN 4. NH LUT M I VI TON MCH. CHO CC LOI ON MCH
1. nh lut Ohm cho ton mch
a. nh lut Ohm
I
RN r
Vi :
R N in tr mch ngoi.
Page 4 of 17
Ti liu BD HSG khi 11 GV: Nguyn Tt Thnh
Trng THPT Nguyn Bnh Khim
r in tr trong ca ngun.
sut in ng ngun
Sut in ng ngun bng tng gim in th trn ton mch
b. Quy c chiu tnh hiu in th.
Theo chiu tnh hiu in th :
Gp cc dng ca ngun th 0
Gp cc m ca ngun th 0
Chiu dng in cng chiu hiu in th th gim in th trn mch dng v
ngc li th m
2. nh lut Ohm cho cc on mch.
a. on mch cha ngun
on mch ch c ngun :
U AB A B
I
r
on mch c thm in tr R :
U AB
I
Rr A R B
b. on mch cha my thu
Ch c my thu :
U AB ,
I A B
r,
C thm in tr :
U AB ,
I A R B
R r,
3. nh lut Ohm cho on mch tng qut. (va cha ngun v my thu).
U AB , I R r r ,
U AB ,
I
R r r,
VN 5. PHNG PHP KICSP
1. Vct mt dng
Mt dng in i l i lng c tr s bng in lng chuyn qua mt n v din
tch t vung gc vi vn tc ca ht mang in trong mt n v thi gian.
I
i q 0 nv
S
I cng dng in qua tit din S ca dy dn.
Page 5 of 17
Ti liu BD HSG khi 11 GV: Nguyn Tt Thnh
Trng THPT Nguyn Bnh Khim
q0 in tch ht mang in
n mt ht mang in
v vn tc chuyn ng nh hng ca ht mang in
Vct dng = . .
2. Phng php Kic sp
a. Mt s khi nim.
im nt l im hi t ca mt nhm t nht ba dy dn ( ba nhnh).
Gia cc nt cnh nhau gi l cc nhnh (l mt on mch khng phn nhnh).
Mt mch (mch vng) l mt mch kn c tng tng tch ra t mch in ang
kho st.
b. nh lut Kic Sp.
nh lut 1: Tng i s cc cng dng in ti mi nt mng bng khng.
= 0.
Quy c:
Du + cho dng in i vo nt.
Du - cho dng in i ra khi nt.
nh lut 2:Trong mi mt mch (mch vng) tng i s cc sut in ng (v sut
phn in) bng tng i s cc gim in th trn mt mch .
= .
Quy c:
Chn mt chiu i f bt k dc theo mt mch
Nu chiu i ca f i t cc m n cc dng ca ngun th sut in ng
ly gi tr dng, v ngc li th m.
Nu chiu f cng chiu dng in trn mt mch th st p dng, v ngc
li th m.
3. Cc hng gii bi ton theo K S (xem phn II)
Page 6 of 17
Ti liu BD HSG khi 11 GV: Nguyn Tt Thnh
Trng THPT Nguyn Bnh Khim
PHN TH HAI
PHNG PHP V BI TP
HD
S mch in mc nh sau: [ ( // )].
. .
V // nn = = = 2.
V nn = + = 2 + 2 = 4.
Cng dng in qua mch: = = = 2 .
Cng dng in qua cc in tr:
Vi nn ta c = = =2 .
Mt khc // nn = = = . =4 .
Vy: = = = v = =
1.2.2. V d 2
Cho mch in nh hnh v: bit = 2, = 4, = 3 . Hiu in th hai u
mch U = 4V. Xc nh in tr ca on mch v cng dng in qua mi in tr.
HD
S mch in mc nh sau: [( )// ].
V nn = + = 2 + 4 = 6.
. 3.6
V // nn = 3+ 12 = 3+6 = 2.
3 12
Cng dng in qua mch: = = =2 .
Cng dng in qua cc in tr:
V // nn = = =4
V nn ta c = = = = . v = =
1.2.3. V d 3: Cho mch in nh hnh v, bit = = 3, = 2, = 1, =
1, = 1 .
Tnh
Tnh , , , , , ,
Ni hai im D v Evi mt t in = 2 tnh in tch ca t
D
A B
C
Page 7 of 17
Ti liu BD HSG khi 11 GV: Nguyn Tt Thnh
E
Trng THPT Nguyn Bnh Khim
HD
Hiu in th hai u on mch .
S mch in: ( )//( )
Ta c:
= + = 6
= + = 3
.
= = 2. = + = 6
Vy hiu in th = . = 18 .
Hiu in th trn mi in tr:
Ta c
1.2.4. V d 4
1.3. BI TP
1.3.1. Bi 1: Cho mch in nh hnh v (a), hy xc nh in tr tng ng ca mch
v cng dng in qua cc in tr. Bit = 2, = 4, = 6, =
1,6 hiu in th hai u mch U = 12V.
Hnh a Hnh b K
M
A B
( )( )
in tr on mch: =
2.1.3. Mch cu khng cn bng.
iu kin khng cn bng: . . .
Page 8 of 17
Ti liu BD HSG khi 11 GV: Nguyn Tt Thnh
Trng THPT Nguyn Bnh Khim
H qu: 0; 0.
Xc nh in tr ca mch bng hai phng php:
Phng php 1
Dng nh lut Kic Sp lp phng trnh v cng dng in.
Dng nh lut m chuyn cc phng trnh cng v phng trnh
in th , , .
Chn gc in th ti B =0
S dng nh l Keni
Bin mch tam gic thnh mch sao.
M
A
B
A
B
A A
B C
B
C
Page 9 of 17
Ti liu BD HSG khi 11 GV: Nguyn Tt Thnh
Trng THPT Nguyn Bnh Khim
H thc bin i:
.
= + +
.
= + +
.
= + +
2.2. V d
2.2.1. V d 1
Cho mch in nh hnh v, tnh in tr tng ng ca on mch. Bit:
a/ = 5, = 15, = 12, = 36, = 60.
b/ = 10, = 15, = 20, = 17,5, = 25.
M
A B
HD N
a/ mch cu c: . = . = 180 do mch cu cn bng khng c dng
in qua mch in tr thnh: ( )//( . ).
M
A B
N
( )( )
in tr on mch: = = 12,75
b/ mch cu khng cn bng v . . nn ta s dng nh l Keni tnh
in tr tng ng ca mch.
Bng cch chuyn tam gic , , thnh mch sao , , . Ta c:
= = 3
= = 5 M
= =7,5
A
B
N
S mch in: [( )//( )]
Vi: = + = 25
V: = + = 25
.
Mt khc // = = 12,5
Vy in tr tng ng ca mch: = + = 15,5
2.3. Bi tp
Page 10 of 17
Ti liu BD HSG khi 11 GV: Nguyn Tt Thnh
Trng THPT Nguyn Bnh Khim
A B
A B
N
Page 11 of 17
,
Ti liu BD HSG khi 11 GV: Nguyn Tt Thnh
Trng THPT Nguyn Bnh Khim
Tnh .
Ni MN bng dy dn c in tr khng ng k tnh cng dng in chy
qua dy MN v chiu.
HD
Hiu in th
Cch 1
in tr mch ngoi, ta c s mch ( )//( . ).
( )( )
= = 3,6
Cng dng in qua mch kn: = = 1,95
Mch ngoi c hai nhnh song song nn: = = = . = 7,02
Cng dng in qua cc in tr:
: = = = 1,17 .
: = = = 0,78 .
Hiu in th gia hai im MN:
= + = . + . = 1,17 .
Cch 2
Tnh hiu in th trn cc nhnh:
Nhnh , , : = . = 7,8 0,4 (1)
Nhnh , , , : = ( + ) = 6. (2)
Nhnh , , , : = ( + ) = 9. (3)
Ti im A: = + (4)
T 2 v 3 ta c: = thay vo phng trnh 4 =
thay vo 1 ta c = 7,8 (5)
t 3 v 5 suy ra = 1,78 ; = , 78 .
Vy hiu in th gia hai im MN:
= + = . + . = 1,17 .
Cng dng in qua MN
Khi ta ni 2 im MN bng mt dy dn c in tr khng ng k mch in c
mc li theo s sau: ( // ) ( // ).
A B
N
,
in tr mch ngoi:
. .
= + = 3,5.
Cng dng in qua mch chnh: = =2 .
V MN ni bng dy dn c in tr khng ng k nn ta c th chp hai im ny
li vi nhau, khi : = + .
Trn on mch AM c // = = = = . =3
Vy = = 1 ; = = 1 .
Trn on mch MB c // = = = = . =4
Page 12 of 17
Ti liu BD HSG khi 11 GV: Nguyn Tt Thnh
Trng THPT Nguyn Bnh Khim
Vy = = ; = =
Ta thy rng trn nhnh AMB dng in > chng t trn dy MN c dng in,
chiu i t N n M:
Ta c = + = =
3.2.2. Mt in tr = 4 c ni vo ngun in c sut in ng = 1,5 to
thnh mt mch in kn. Cng sut ta nhit trn in tr R l 0,36W.
Tnh hiu in th gia hai u in tr R.
Tnh in tr trong ca ngun in.
HD
Hiu in th gia hai u in tr:
Cng dng in qua bng n
Ta c = . = = 0,3 .
Vy hiu in th hai u R: = . = 1,2 .
in tr trong ca ngun in:
Theo nh lut m cho ton mch: = = = 1
Ta c: = + ( + ) = ( + ) = 12 .
gim in th trn c quy v hiu in th gia hai cc khi ni vi thnh mch
kn.
Theo nh lut m ta c: = =3
gim in th trn c quy: . = 3
Hiu in th gia hai cc ca c quy: = =9
A
B
C
HD
a/ in tr mch ngoi:
Page 13 of 17
Ti liu BD HSG khi 11 GV: Nguyn Tt Thnh
Trng THPT Nguyn Bnh Khim
A
HD tng t bi trn
C B
= 4,8 , = 1,2 , = 0,5.
3.2.6. Cho mch in nh hnh v, bit = = 6 , = = 2, = = 4. Vn
k ch 7,5V. tnh hiu in th gia hai im AB v in tr R.
,
N
HD s dng phng php tng t
Bi trn
p s: V
,
A B
M
I
= = = 0,75 ; = 1,5 ; = 1.
R
,
HD B
1, Gi s chn chiu dng in chy qua mch nh hnh v:
Page 14 of 17
Ti liu BD HSG khi 11 GV: Nguyn Tt Thnh
Trng THPT Nguyn Bnh Khim
on mch : = . = (2)
Thay 1, 2, 3 vo 4 ta c: = = 2,8 .
2, thay gi tr vo cc biu thc 1, 2, 3 ta c c = 7 , = 6 , =1 ,
cc gi tr , , u dng chng t chiu dng in m ta chn l ng.
3.2.8. V d 2
Cho mch in nh hnh v: bit = 16 , = 2, =5 , = 1, =
4, = 3. Cc Ampek c in tr khng ng k. ch s 0, ch = 1 .
Tnh
I ,
A C B
D
HD
p dng nh lut m i vi ton mch:
V ch s 0 nn khng c dng in qua , in th ti hai im C v D bng
nhau.
Mch : = ( + ) = = 5 v =0
Mch : = =3 .
Hiu in th gia hai im CB:
Mch CDB: = + =5+3=8
Mch CB: = = =2
Cng dng in qua ngun l = + = 1 + 2 = 3
Mt khc ti im C ta c: = + = =2
Ti A ta c: = + = = 3 2 = 1
on mch : = . = 16 3.2 = 10
Mt khc: = + = = 10 8 = 2
Vy in tr : = = = 1.
V = + = = 10 3 = 7 .
Vy in tr :: = = = 7
DNG 4. PHNG PHP KIC SP
4.1. Phng php
4.1.1. B1
Chn chiu dng in (gi s).
Page 15 of 17
Ti liu BD HSG khi 11 GV: Nguyn Tt Thnh
Trng THPT Nguyn Bnh Khim
2 3 4 2 3 4
HD
Bi ton ny chng ta c ba n s , , cha bit gi tr, v chiu
Gi s , c chiu nh hnh v v ngui in c cc dng mc vo nh
hnh v. Chn chiu dng trn cc mt mng nh nhnh v (ngc chiu kim ng h)
Mch in c 2 nt mng l 3 v 6, theo nh lut I Kic Sp ti 3 ta c phng
trnh:
= + + = 1 (1)
S phng trnh cn li l n m +1 = 2 (mt mng). Theo nh lut II KS
Mt mng 12361 ( , , , ) : =
8 = 2 1.4 2. = 4 (2)
Mt mng 34563: : + = +
5 + = 3 + 1.4 3. = 1 (3)
T 2 v 3 ta c: 2. 3. = 3 (4)
T 3 v 4 ta c: 2(1 ) 3. = 3 2 2. 3. = 3 5 = 1.
= 0,2 .
Thay vo 1 v 2 ta c = 1,2 ; = 1,6 .
Page 16 of 17
Ti liu BD HSG khi 11 GV: Nguyn Tt Thnh
Trng THPT Nguyn Bnh Khim
HD ,
Gi s chn chiu dng in nh hnh v. A B
Xt ti nt A: = + (1)
Theo inh lut m tng qut cho tng on mch
Ta c:
on mch , , , : = = 60 2 = (2)
on mch , , , : = = 30 2 = (3)
on mch , , : = =2 = (4)
Thay 2, 3, 4 vo 1 ta c: = + = 60 + 30
3 = 90 = 30 .
5.3. g
DNG 6. PHNG PHP NGUN TNG NG
DNG 7. PHNG PHP TNH IN TR CA MCH IN V HN
DNG 8. PHNG PHP TNH MCH IN GN THM T
DNG 9.
Page 17 of 17
Ti liu BD HSG khi 11 GV: Nguyn Tt Thnh