Pico Della Mirandola - Heptaplus

!
(
a
. .. ,
3L-m Jte JejM Cts m-cX
IOANNIS Pier MIRANDVLAEOMNrA

OPERA.
loannis Pid Mirandulreuitapcr Ioancm

Frandfcum llluftrispr^
apis Galeoti Pid filium elcgantiffimc
confcripta
Heptaplus dc opere Sex dienim geneofcos.
Deprecatoria ad Deum elegiaco carmine.
Apologia tredecim quadlionum
Tratfatus de ente SC uno cu obiedhoibus qbufdam

SC rnfionibus
Oratio quaedam clegantiflima.
Epiftoleplurcs loannis Pid Mirandulsc.
Teftimonia eius uitae & doftnnx

Difputationum aduerfus aftrologos libri duodedm.
Caealii Cypriani epifeopi Carthaginenfis de ligno

eruas carmen
Hoc in uoluminc feribunt Epiftolas hi uiri clariflimi.
loanncs Picus Mrandula Philipus beroaldus

io.Fran.Miran.Gal, comitis filius Baptifta guarinus
Hermolaus barbarus. Chriftophorus landinus.
Angelus pohnanus. Alexander correfms
Frater Bapt.fta carmclita.
Bartholomeus fonrius.
. marbeus bofnis ueronenfis, Marfilius fidnus.
Hieronymus donatus, Baccius ugolinus.
.
Robcrtusfaluiatus. lunian? maius parthenopeus
I
. i
loanncs Francifcus Picus MiraDdula Ludouico Marix Sfortix

Vfcecomid Anglo Mcdiolancnfcm duci .S.P.D
Q_ui uiroj: illufiriu uicas illuflriflime princeps leclioibus poflerop: exaratas tradiderut alii
noiaqbus auc fanguinis ncccllicudine dcuindli aut parta difciplina obnoxii
id egere ut eope
redJebaut edaci ucnuflace non cxolefccrct/cd ab obliuiois iniuna ,prfus uindicaret-qd pie
tatis genus plinioauuculoplmi9 Sdplocio peeptori porphyri^ cxibucruc.Alii ueroid ipfutn
X qdem aulpicacius cffccerc.f.no ra xternx defundlopt memori x q fupflicu ^coparadx uicg

coluleret.idcoq) HIanois>hicro.Atha.Anto.Martmi fcucpr.paulinuambro. itudia indefefla,
mores exatfliflimos,opera prxclariflima chartis roandaile copcrimus.undc X dei gloria fe p
oibc.n diffuditX hoies ad bene btcqj uiueJu, 6C dodtrma X morib^ ctianu cocitanc , quojje
illedhis cxeplis opeprxtiu me fadlupc putaui fi uita J.oanis pici ftilo pfcqucrer ,
tu ut patruo
eidecp peeptori cuius Ipiriralibus bhfccus audlus& cumulatus fum qfi debitu munus cxoU
ucre tu ut boiem X nro X futuris ffculis.pponcre adiniradu.ci9.n.exeplo mortales X ad fru
galitate inftitui X ipedentis obitus poffunt admoneri, fcd X dodlrina abude locupletari eu i
ccroifana Iratos nri teporis(nc cite antiqtate):xtra ocm alea principe loeu obtinucnr.inui^
diofum fortafle ucrbu fed pculdubio ue pi.fcd his copcrtu q eu intus X in cute(ut dici lolet)
cxploraucrc nec illis fu cupi abfolu.q qncy ilium nouilTc liguas humana X diuina phiam cab
lui(Tc,cudlafq} haufiflfc difciplinasquxi ufu funt morcaliu/cd quafda cruiflc de tenebris, qfi
da et excogitalfe nec dii undena metende pfundlu.aliqn nouennt . Fide amphilima facient
cSmetationcs ille nuq fatis meritis celcbracx qux in pfencia pdeunt in publicum heptx*
,p
plus apologfrqi X tradlatus de ente X uno aliaq; coplufcula.omnia adeo illuftria fuapte na
tura tocqj fapiencum uirop: comcndata iudiciis, ut qui eadem uel damnet uel minus probet
auc non lummis efferat laudibus protinus idem coucra fe ferre fniam uel ignorat litterata
rx maliuoli animi fufpitioni fit, inuidcrcci tam multi pofliint

q uel omnes admirari uel pau
ciflimi imitari, uel nemo reprehendere Rcliqux illius feriptiones fcquenti
. ordine inuuiga^
buntur,potiflimum affrologicx peflis confutationes, multis laboribus clucubrarx.raultis
fufpinis ab hoibus bene inffitucx mentis aCcxfpcdlarx X flagitatx ,
mulcaq; opera a nobis
in unum cx liturato X multas in partes difcerpto exemplari rcdadlx qux pxime foras exi^
bunr.uc qux ciriffimc fieri poflit uiuico fuo (plcndore caligantes oculos X tabifico fupcrfli/
cionu uapore infcdlos illullrec hos libros fi degu
a tradi andis regni negotiis feriatus interdii
ft3ueris,Fics extra oem cotrouerfiam ccrcior.Aflrologop: dogmata racraciflimas effe nugas
X ueluti fomma delirantiu coptq; prxlligias his monumentis patcfieri.qbus lcdlis atqj .axi
ledlis uanicacis illius profeflores aperRî
q noflratcs imitati ranas diu coaxeuerunt, mfi in
aderit infamam maccdomcarum more continefcunt id quod forte iterdilcepcandum fuper
hoc negotio mc tibi aliqua ex parte ccflificatum memini. Hxc itenm libenti fufcipics animo
qux nulli magis q cibi dicanda ccnfut ut meam i te fide X obfcruantia quam du tuis merere
flipendns pfpcdlam X explorata habuifli no modo Don tradita obliuioni' fed X perfeuerare
X augefeere idies agnofeeres non igratam etiam mc tibi rem fadlup: fum rarus quando ea
,
libro pt dignitas fit fibi maximi reges honeflu femper X gloriofum fine arbitra
ut inferibi cos
ti, Reliquu eflutquo amore pfcquorad bipartitx iufbtix obeuda munera exhorter atqj
te
ad iugircr cominifccndum inuitem (qd' prudcntiflimi principis femper cfl officium} non ta
honorem q onus effe q? regnes.ut fpedtacis circuquaqi qux X hominem X principem homi
nem obfideant ipedimencis cade moderatiflimis affedhbus fuperarc poffis xtcmaq; tibi fc
licitatcm pmcrcri. Vale princeps clanflime^vlirandulxkalcn. Martii, M.cccclxxxxvi.
loanms Pia Mirandulx uiri omni difciplinarum genere con furoatiflimi
uita per loanncm Francifcum Illuftris Pnneipis Galeori
Pici (ilium edita
*
Oannis pici patrui mei uitam feribere orfus.prcfandum leporibus
|
in primis duco Cnc aut q> fratris filius, aut q> difcipulus fuerim
|
me
aliquid in gratiam.blandicntium more, diftupi fufpicarcnO
Nihil
hic amcinx datum. Nihil familia: nihilqj beneficiis qux maxima
,
profcdfo in me cxtiterunt ficticia laude repenfum . Tih quippe ab
adularioe fciundfa cft narratio mca.quantu ab fuit adulandi neccfli
tas.tantucpcaui ncme-uel mcnriruûcl ueheraente-i laudibus Icgetcs arbitraret".
Si qcqd de ipfo cocepcra Iris rradidifle.ut illud fuerit fortaflepiculu ne parcu po^
tuerit'uel ipfcmct uirtutes cxcclfamcl capi a Uertores- eoa rgurre. et ucl hoc an
gumento uidere licct,cu plurimx dodlop: nfx xtatis hoiuavfiC ex pnmonbus qui
Q
de elucubratiflimx feriptiones non mo his qux fumus didturi locuplctillimu red"
diderint tcftimoniii ,Scd du utcrcf hac luce-8 poltq eam eu poriorecomutauit in
eius me Si mopt Si dodtrinx prxeoniis prxcclluermr.quapi nonullas in huius libri
calce pofl comctationcs ipfius adferibi
iufli, uc firmior tclhb9 no getiliciis fides ad
hibcrec".Patemu genus Clicet ab Coffantino exfare 9

p Picu ,p nepote a quo toti fa Patermu
tnilix cognomentu memorix pditu fit traxific primordia^miflum faciercs ab ipfo genus
tpe natiuitatis fumemus iniriu,Tu q> familx forfan no 01109 honoris ille cotulcrit
decepit.Tu q> pprias animi dotes-rcliquaqj rotius uicx Si obit? ferie prx fe fere
tia/|ux uel propriis-autaunbus-aut oculis aufi.ucl ab graui/fimis excepi rcftib?
aperienda duxerim, Pofthabicifq? BC Iteraatc-SC prxclaris auopi facinoribus rccctv
fenda. Anno a partu uirginis tcnio Si fex agefimo fupra milclimu Si quadrmgetcfi-'
tnura Pio fecundo pocificc maximo ecclcfix prxfidc Si Fedrrico temo habenas ipe
Mater
ri Romani moderace.Matcr Fulia ex nobili boiardopi familia.Ioani Fracilco patri lulia
ultimo eu partu pepir.lanf.n.Galcoru maiore natu.cx quo fum genit?, Si Antoniu
Io. fran .
Maria,Sororcfqj duas enixa fucrat.Quaj: altera Lconcllo iam coiugi Albertu piu
pater
ex carpi pricipibus unu edidit, nue Rodulphi pricipis Gonragx colors. Altera Pi- Galcott?
UO otdelapho foroliuenfi pricipc.cui iapride nupferat uita fudto, motis agani comi Ancom'9
ri fecudas nuptias coceflit.Prodigiu haud paruu ante ipfius ortu apparuit, Vifa.n.
maria fra
circularis flama e fupra parietis matris altare cubicul ii, moxq; cuancfcereTorrallc
tres
nobis ifmuans orbiculari figurx intelledtus pfcdtionc fimillimu eu fucupi inter Albertus
, q
mortales eade hora .pderc^-uniuerfuqj terrx globo excellccia nois circuquaq; cclc
pius
brandu,cUi9 mes femp c*leftia-ignis in flar-pctitura clTct cuiufqj ignita cloqa fla
Prodigiu
matx meti cofona deu nfm ignis coburcns e,totis uiribus qnq; celebratura, fed
q
obtutibus holum ut illa euanuit-occuienda.legimus qppe dodtiflimojr Icifli
ftati
mopsq) holum ortus.infolita qnq? ligna-aut prxcecillifTeâut (ubfequuta fuiflc.uc

luti eopt incunabula infantili ab illopi extu diuino nutu fcgrcgantia.lumifcp rebus Ambio
gerendi s mtos indicantia , Siout omitta reliquos-examen apiii Ambrofii mar-ni
Paulinus
ora lulbauit,in eaqj ittogrcfliim efl,dein exicns-altillimuq; uolansTcqj
inter nubi Forma
Ia condens- paternos afpedhifqj alio^qj qui aderant uifus elufit
,
Quod prxfagiu Si corpfs
Paulinus purificariesfcriptopeius.fajos nobis indicafle diflciuit,qui cxlcllia dcy
hitudo
VITA IOAN.PICI MIRAN.
na ennunciarent.Si mentes hominum de tems ad cxlu erigeret. Forma aut infigni
fuit AC liberali .procera Si cclfa (latura, molli carne , Venulla facie in uniucrfum, al
benti colore deceriqj rubore interfpcrla.cxfiis 6C uigilibus oculis,flauo Si inaffeifla

to capillitio, Dentibus quoqj candidis Si aqualibus . Sub matris imperio ad magi
(Iros difciplinafcj delatu r,ita ardenti aio (ludia humanitatis cxcoluit.ut breui inter
Ingen iu poetas Si oratores tempcilatis illius prxcipuos,nec ioiuria collocandus ellet.In di
uelox (cedo qdem celerrimus er ac,prompto a deo igenio prxditus.ut audita fcmcl a reci
tante carmia Si direcflo.Si retrogrado ordine mira oium adrairarioc receferct, cena
cidimaqj retineret memoria, quod exteris cotra euenire folct.Na q celeri funt ige^
nio natura fieri fxpc folet.ut no multu memoria ualcat.q ucro cu labore pcipiur te
Tus poti' nadores pceptop: euadac.Du ucro qrtu Si dccimu xtatis annu agcret.matris iullii
ficiu pu' qax facriseu initiari uchemeteroptabat.difccndi iurispotificii gratia .Bononia fe
cr calluit rraftulit.qd' cu bienmu dcguta(Tet,mcris id iniri traditionibus coufpicatus,alio de

flexit.no tri abfcp bonx frugis fbttura.qri ia puer,Si qdem tencll? ex cpitlolis fum
1
mopi pontificii, quas decretales uocant epitomen quada feu breuiarin copleuerit ,
qux oes cocifius q fieri potuit, fandlionu illapt fnias cSclufir.cofumacis ,pfcdonb9
opus non tenue/cdSccrctaptnaturx rc^c cupidus explorator critas has (emicas de
relinquens itelledhis fpeculaciooi phixqj cum humanx tum diuinx fe penitus de
no tm italix,fed Si galliaji Irrcria gymnafia pludrans
didit.cuius euaifcedx gratia
illins more Platonis Si Apollonii fcrupulofiflime pqre
celebres do flores repellatis
bat. Operam adeo idefedam (ludiis illis ipcndcs.ut cofumatus firoul Si theologus
fimul Si phus iberbis adhuc Si edet 5i heref.Iaep fcpteniu apud illos uerfatus erat
qn humanf laudis Si glonx cupidusCNodu.n.diuino amore caluerat ut pala fiet)
tomam migrauir,inibiqi odetare cupies quanta cum a fummidonb9 ipodejt ma
Nogetx neret,inuidia, nongentas de dialecflicis,8i mathematicis de naturalibus diuinifqj re
difputan hus quxdiones ppofuit , non modo ex latinorum petitos archulis, grxcorumqj ex
dx eoclu cerptas fcriniis.Scd ex hcbrxorum etiam myderiis erutas chaldxorumqj arcanis,
fiones ro atep arabum uedigatas.Mulca ite de pythagorx,tremigediqi.K Orphei , prifea SC

mx ppo fubolcura ph(a,multa de Cabala ,
hoc ed (ecrcta hcbrxopi dogmatum reeeptiooe
fies cuius SCOrigenes.SC Hilarius ex nodris potidimum comifcuntur, quxdiontbusi!
lis intexuic multa et de naturali magis quam non paruointerditioab impia Si fce
,
ori genes multorum tcliimonio elcgantidimc comprobauit , Nec

Jcfla feparari edocuit, Idqj
Hilarius duo Si feptuaginta noua dogmata phyfica Si mctaphyfica propria muenta Si m<
ditata ad quafcuq; philofophix quxdiones elucidandas accommodata defuerunt ,
His nouam per numeros philofophandi inditutionem adnexuir , Cundlaqs fimul
publicis locis,quo fallacius uulgarcntur affixit pollicitus fe foluturum eis impen
, ,
(as,qui ex remoris oris dilceptandi gratia romam (e contulident Verum obtrcdhl .
torum (qux femper uclut ignis alta petit) nunquam efficere potuit , ut
fimultate
dies altercationis prxfliteretur , Ob hanc caufam romx annum manfit , quo rem
pore uitilirigatorcs illi palam eum Si libero examine non audebant aggredi , Sed
,
ffrophis potius 8i cuniculis fugillare.clancularifqj telis fuffrodere , peflifera corru

pti inuidia C Ita enim arbitran funt plurimi ) conabantur liuorem hunc uel hac ra
tionc (ibi maxime eum mouide, exifhmatum ed.quod muln qui uel ambitione for
cadis uel auaritia litterario qegocio diu incubuerant notam fibi fore autumnarent
"jr
VITA ICXAN PICI MIRAN.

Si iunenis ille aggeftis atauorum opib? multaqj dortrina-quafl fertilis ager
luxu
fians inprima orbis urbe de naturalibus diuiniicp rebus deq? multis per plura
fe-
cula nfis hoib? no acccflis.periclitari dortrina Si ingeniu no ucrercc,Et
cum nihil
aduerfus dorttinam ueris machinis raolin poffc aiadueitent attulifle eofdcm in me
dium tormera calumnia:, tredecimcj; ex nongentis quxfliones rertx fidei fufpertas
acclamauiflc qbus forte fe lunyiflc nonuilos qones illas utpote ifuctas copt
q auri
bns,ut pie ille fortafle pa pt erudite Si rclo
fidei 6C prxtextu religionis inceflertnt-
quas tri quxfliones no pauci Si qde celebrati theologix dortores ceu pias 8i
mun
das prius approbducrat eifdeqj fubfcripferat.Quoji coetu Bonfrancifcus
Rcgieo- Bonfran.
fis epifeopus annumeratus cft.Vir omnigena dortrina, accerrimoqjiudicio,
Simo Rcgiefis
rum grauitatcprxdarus.qromxad pontificem
rarienfium duce agebat legatus. Aduerfus tn eu Blaterones
maximum ea tempeftatc pro Fer
nihil attentatur
cpifcopP
^

illi
cu
forte ab cis labefartari cius fama non pofle uercrcnc qn quicqd rrartaflct corrertio
ni matris ecdefix 8i pontificis fubmififlct. At is famx iftxc dilpedia non peipefliis A polo-
Apologiam edidit - Varium certe opus 8i elegans multaqj rerum fcitu dignatum gia
cognitione refertum Vigintiqj
-
tm n ortibus elucubratu . ua cditioe lucet clarij
Q
cofpici datu cfl.non ta coclufiones catholicos potui (Te fenfus recipere
illos prio
q q
adlatrauerant infolenrix Si ruditatis coarguendos efle librumq? ipfum
K
qua; feri-
pturus erat impoftep matris ecdefix eiufqj prxfidi fanrtiflimo ludirio
chnftiamf-
f mi hois more cofumit.Id enim uel expreifc ucl tacite fieri oportere perfuafillimu
eft.quafi illud Auguftini pferret, Errare poflum hxreticus cfle no poflu qfi alrepr
hominis proprium.Alrcrum peruerfx Si obftinatx uoluntatis. Sed ubi
fit
Innoccn Innocen.
tiusortauus pontifex maximus accepit per editionem Apologix interpretatas
con ortauus
clufiones illas qux prius calumniis infeUatx fuerant in catholicum
fenfum Si a no ponri.
ta criminis rcleuaras,Rcfcrentibufqj nonnullis quibus condufionum
examen de/
mandatum fuerat decipulas opponi pofle fidelibnsfinonnullxquxflionum illa -
sum crude quidem Si inexplicite difceptandaium more iaccbat paflim
([ U 3 ga -
.)
rentur lertione quo continebantur interdixit qux omnia per
libelli
Alexandnfex Alcxader
ti pontificis maximi fub quo nunc uiuimus Diploma quod
breue nominant liqui- fextus
do uifuntur , quod curo apologia ipfa imprcflonbus. tradere exarandum duximus
Verum in ipfo apologix calce quod poftea pontifex aurtorirate prxftitit quibus
illepoterat rationibus antea fartitauerat . Obfecrauerat quippe amicos
Si mimi-
cos dortos Si (dortos- Vt apologiam legerent, libellum uero ipfum
condufionum Nota.
inexplidtarum prxterirent illertum.quando in eo plurima continerentur
V
qux non
paffim uulganda tnuiis, fcd fecrcto congrcflii inter dortos 8i
paucos difputanda
fufceperac. Scholafticamqj exercitationem more acadcmiarum meditatus
- multa
j ncterum philofophorum Alexandri fcilicet Si Auerrois alioromq,-
q plurium im- Alcxader
pia dogmata propofuiflet qux feroper publice Si pnuatim afleruerat profeflus Auerrois
,
fcerat prxdicauerat non minus a uerx rcrtxq; philofophix
q a fidei femitis decli-
nare , Atqjin hunc modum de libello illo nongentarum condufionum
uerba faci-
ens- Apologeticum opus coodufit.Qui ergo me oderunt ideo illa non
legant quia
noflra funt.qui me amant ideo non legant quia ex illis qux mea funt
cogitare plu-
rima poflent qux non funtnoftra. Cxterum immenfa dei bonitate
,
qux ex malis Dei boni
etiam bona elicit.eflcrtum efle^quemadmodum mihi retuliOiudicabat.Vt calum
tas
A iii *
<
X

tu i X podc fraudari, Quapropter liberatione cxpenfarum harum opus noti eft.
(Te
Si tibi debeo qprimu numos exolua.Si mihi debes uel m pnria/i potes, uel in po-
In amit ftejs.fi no adcli facultas debita relue. Amicos uero femp multa idulgentia tratfta-
cos benei uit.qbus cu hortatoriis ad bcncuiucdu locutionibus uti folebat . holcm noui q du
uolentia. cius doctrina fretus X
fama fecu loquercf , X
here fermo de moribus duob? tm
Duo falu ipfius ucrbi comotu.uc uia uitiop: deferta mores rcformaucrit. Verba fiicrut ciuf-
bcrria rc modi.Si chrifti morte noftri amore pcrpcdam prx oculis heremus, propria quoqj
media ad idcntidc cogitado cauercmus a uitiis.Modcftia X comitate in eos admirabile ex-
uerfus ui hibuit.quos no a uiribus.aut fortuna pbatos.fibi deuinciedos duxerat fed X amo-
ta. ribusSCdodlrina.costn.quiquatulucuncp pollerent lfis,uel falre bonapt artiti ftu
Similitu diis.nauos aprofqj infpiccrct.dilcgcre cofueucrat. Similitudo naqj amoris cft caula
do amo X
erga fapiente uiru,ut teftc Philoftraro, Apollonius inqt. Affinitas quxdi e feien
ris caufa. tiam quoqj pficcrc hofcm.qua ho cft pfctftu uero bonitate confcqui fup aliofqj p-
uerbis Horarii
HoraD9 bos ce diligendos no ambigit. Cxtcra nihil ei intolerabilius
q C ur
utaOfupbia ciuiu potentiop limina. Militiam quoqj farculi X c5iugale umculum
perofus fuerat, ntcrrogatufqj inecriocandu qd ei ad alrcpt fubcundum onus ,fcrcn
i
ducp X
ncceflitare cogente, X
optione dara,leuius uidcref.hxfirabudus aliquantu
lum,nutabudufqj,nccno pauxillum fubrides, coiugiu rndit cui no tantum effet &
Libertas feruitutis annexu , periculi quantu milirix.libcrtate.n.fupra modum dilcxcrar,
animi quim X natura fic affedla.K phix fhidia fuggeflcrant.Vaguqj ob id plurimu cx-
tiflc illu autumno,ncc,ppria (ibi unq fedem delcgidc.licct Floretix fxpius , X Fer
larix qnqj cdmorarec, quapt altera duitate fibi quafi domiciliu prxftituiftc puta
uerim.quod.f. in eapoft Bononia primu litterapt (ludia coluerat, illiufcp princeps
cum mirifice diligerer, quadaqj ueluti affinitate coniun dius, Vtpote ex cui 9 ego fo
B lancha rorc.f.Blancha Maria Blcnfi natus fim, nec cria longe nimis edet a parna^quan-
Maria c do triginta tantu pailuum milib9 ab Mirandula oriente fole uerfus Fcrrana diflcc
(lenfis Alteram fiuc acris amcenitate , fiue pluriu amicopt fuauitatc.fiue ingeniorum fub-
X incoluit, quos inter litterario amore duos fibi p otidi/
tilitate dilexit plurimum,
Angelus mum deumxit Angelum. f.Polirianuro uipt grxcc.latioeqj dotftidirnum, nccno ua

politian? r[ a literapt flopt refertum, ac prope uindiccm
^ Romanx lingux.Alterum Mariili-
Marfili? U m ficinum Florentinum hoiem oifaria litteratura redolentem. Sed maximu ex his
ficinus. qui nunc uiuunt, Platonicum cuius opeta in academiris fibi ucndicandis.ufus fue-
rat. Exterioris latrix cultus no multum diligetis fuerat.non de co loquimur quem
obferuandu prxeepit ecclefia (getafle huc qppe prx oculis eum uidimus fcd de
his cerimoniis mentionem facimus.quas nonullipofthabiroucro cultu dei
,
qui in
fpiritu X ucritatc colendus eft. pfequuntur.K prouehunt An internis affcdlibus
.
feruentidimo deum amore profequabatur.Interdum etiam alacritas illa animi p*

pemodum clanguafccbat, X deadebar ,
Maiori quandoq? nixu uires adumetis . a
Feruor a> deocp in deu exarfide illum memini . Vt cu Ferrarix in pomario quoda dc Chrifti
moris in amore colloquentcs logis fpatiaremur ambulacris , in ciufmodi uerba proruperit
deum Tibi hxc dixerinvin atehanis recodito.Opes qux mihi rcliqux funt abfolutis.con
fumatifqj clucubracioib 9 qbufda' egenis elargiar, crucifixo munit? .excrris nuda

ped:b?,orbe pagras.p caftella p urbes chriftu prxd'cabo,accepi poftea illum
tifqj
mutauide ppofitu,8C pdicatojt ordini .fc addicere datuide icerim eojt qux conce-
.
VITA 10 AN PICI MIRAN.

dores aftirmcnt.grammaticos rcthoras,Oratores,philofophof
quenrix SC docfhinx fux flue'ra ex diuinarom fcripnuanim fontibus epota
9 omnes prifcos cio Septimi,
fle, ipfe Eufebius
tamen muneris rationibus profequebatur quarum partem in
ali is id
, hcpraluele Cafliodo
bratiflSrox exordiis incp ipfo fecundx expofitionis procmiouidcrc
opercprxcium rus
eft.Ioterrot luges diuinx legis euoluhones fecundo annoab hcptapli
editione opu
fculum etiam de ente SC uno decem capitibus diftinrtum abfoluic
Brcuc quidem Libellus
corpore , fed amplum uiribus Sed altilfrais SC philofophotum dogmatis
& theo/ dccntcSC
logicis fenfibus undequaq, refperfum quo fuperius ente non eiTe
unum, fed fibi in/ Un0
uiccm rcfpondcre , xqualiqj eflfc ambitu oftendit Concroucrfiamcp
, fu per ea re a
Platonis Arirtotelifcp fedlatonbus habitata recckifuit afleucrius
acaderoicos illos
qui contrarium contenderuht uenlm Platonis dogtna no aflequutos/cnfumq)
pu
Ius comunionem inter Arirtotclcm SC Platonem de Uno SC entc,ficut 6C de reliquis
in uninerfuta KGucrbi diffiderent demonflraturuS erat bon defuiflTejVlrimo quo/
J operis capite, rotam difputationem ad inftitutionero uitx SC morum emendatio/ Nota
rem non minus ingeniofccj rdigiofe cohuetcit. Aducrfum quod opus Antonius fa
uenrirtos/cgrcgius alioqiiin philofophus nonhulla quattUor cpiftolis
obieertamen/ Antoni?
ca protulit, quarum tribus ipfe refpondic quartx uero uel quia
fideliter delata non
&uin?
fuit.uel quia ex prxfcriptis rcfpondcri poife putauic uel alia
quapiam de caufa qu
S
iufla tamen credchda cfl mentioneta q, fcinerim hciti habuir,CUi
nos pofiquam de
ceflit e nita ne falfa uel latrandi maleuolis.uel fmiftri aliquid credendi rudibus
prx
bcrerur occa fio refpondendi munus obiuimus , llludq; potiflimum curauimusut
ex prxcedcntibus magha ex parce tefponfuta mortraremus.
Ipfius fentenriis fuifle
Vidimus etiam oonulla platohica uerddculo fermone ab co digerta, quibus
multa NonuIIa
ad prifeorum rhcologiata etiodandata Eacichtia, ttmlta i enigmatibus & fcitpis
ab/ platoica
flnifa fapientum fcnfa referantia deprehenduntur
*
qux forian maius ocium nadri
latina reddere centabimus ne tanti hominis ftipeteminens dotrtrina
hifce de rebus
maxime pcriiid qUibufq? dulgi ante ora feratur . Haftcnus de perfedis lucubratio
nibas /quas ante mortem emiferat/ Vel uri nuntios 6C anteambulones
prxclaro'
rum operum qux conceperat , & procudebar i Vetus enim reftamcnrum inter/
Vetuste
pretamenci iam facibus illuminant, id ipfum muneris ut nouoprxftarct
accin / llamctu
Sus. nec cos tantum quos littcrx feries ferre poterat fenfus protulerat.

Sed in irerpreta
his locis qux tris alios diurnorum eloquiotnm proprios latura fuerat fupcfxdifi
/ tum
tabat . Grxdfque SC bebrxis exemplaribus nofl rorum codicum difeordes fenten /
tjasconferebat , Sed hoc poriflinium in eius mente confirum fuit hoc de
, uniucr /
fispropofitis/ qux in commentandi genere conceperat altius in fedit,
ut aliorum Libellus
dogmata Uon adduceret utpote qux iam haberentur / legerentur nofcerentur/Sc
d de uerita
lua prorfiis iUucnta SC meditata diflTcrrcret ut propnis non alienis
facultatibus fa / r e rranfla
melicas ucritaris animas pro uirili faturaret . Pofl hxc hcbraico
idiomarc pol / nonis hie
lens ,deuericate tranflationis Hieronymi aduerfus hcbrxorum calumnias libcl / ronymi
Ium edidit , Nccnon defenfionem pro quantum ad pfal / Libellus*
fexagirtra interpretibus
mos attinet aduerfus eofdem libellum terti dc uera temporum fupputatione
,
i
deucra
confctipfit. Pofhemo ad debellandos feptem hortes ecclefix animum
appulc / teporum
nt . Qui enim nec Chriflo/nec illius pacet ccclcfix Kquod eft fequenscius
, eft fnpputa
hortis /aut Inopus exiftens nullum recipit credendum dogma tue falfis mferuir tione.
A ilii
.
,

idolis - fubqj hifce fimulacris dxmones adorat / Seu Mofaycam perditiflimorum
iudxorum ritu legem colite Nefandum ue maomethem fcqurtur deteflandis illius
placitis mancipatus, Aut chriflianara auditu tantum non operibus X mente fince^
ra uicam uiucns,euangelica documenta peruertit Catholicxq? ecclcfix non confcn
tiens.obflinato corde recalcitrat.uel non cafla fide.fed uariis adulterata prophana/
taqj fuperflitiooibus euangelica fufeipir t Aut licet folida nitida ac conflanti fide
receperit operibus aduerfatur.Hos itaq* feptem quafi duces fub quibus reliqui ue
lut gregrarii continentur propriis eorum armis conflidurus , ad congrcfTum cita^
ucrat. Aducrfus impios philofophos qui nullf religionis iugocolla deprefli nullicp
addidi numini naturales tantum rationes adorant eifdem rationibus demicabar
ueteris tellamenti fcntcntiis propriifqj iudaicx fcbolx audoramcnris ualidiflime
contra hebratos prxliabatur cum maumethanis Alcorano nixus pedem contule^
rat. Idolorum cultores X X ui non multa proflraucrat fuperfli
multis uulncribus
tionibus uanis irretitos eos prxfettim qui diuinatrieem colunt aflrologiam X uc'
rx philofophix X peculiaribus rationibus artrologorum acriter taxauerat Duo- ,
decimqj iam libris X quidem abfolutiflimis ex trcdecim ab hoc deflininatis eo

rum deliria iofedatus fuerat . Dxmum hydrotnantiam, geomantiam
pyroman^ ,
tiam , harufpicinam
,
X genus inania figillatim explofcrat. Sed in pro -
extera id
phetantes aftrologos cuneum cxprofefTo direxerat torifep uiribus arietem tempe^
rauerat quando eorumdogmatis futilibus quidem X nullius momenti fup.rflirio
nes cactcre fuis erroribus fulcimenta aucupentur uel infpedx genefeos momenta
trurinantes uel in eligendis horis aut hexagonos aut trigonos afpcdus quos ben
gnos uocant conciliantes X eiufmodi reliqua .quibus nec infanus Orcfles acccdey
rct.Nec cotenrus aflrologiam omnem funditus euertifle ut offenderet noflri tcra
poris aflrologis grxee potiflimuro lingux ignaris , Vaniflimam ortinium profef/
fionum aflrologiam pcrucrfis tranflarionibus uaniorem fi dici potcfl effedanj
Pcolomxi frudus quos cenriloquium uulgo nuncupant inter feribendura aduer/
Ptole/ fus cofdcm quafi aliud agens e grxeo in latinum fermonem uertit X eleganrifTima
mxi ceti expofitione honeflauit quo in libro plura ut ita dixerim errata cj uerba uulgara illa
loquiu e tranflationc contineri dcmoflrar quam tamen femper in archanis ueluti pretiofum
grxeo in thefaurum cuflodierunt ciufdem cultores ignaui Dc chrifli fide perperam fen /
,
latinum cientes, nec matris ecclcfix parentes imperio, quos uifitatiori uocabulo nominamus
uerfum hxrcticos X nouo inflrumento X rationibus egregia obiurgationc incefliuerat
nonaginta fere hxrefes in propatulo habentur. Verum ille eunda rimatus ducem
tas inuenie quas figillatim nonmodo eliminare X profligare propofucrat . Sed X

pariter docere qua ex parte philofophix non rite percepta fuos errores traxi flent
aut furcillaflcnt.In chriflianos poflrcmo quotum fides fine operibus uifitur uche
menter inuedus fuerat, necnon diligenter exploraucrat qui fieri poflet , ut ignem
Nota in meditulio terrx coflitutum homines credant, quo perpetuo datura fune poenas
damnatorum corpora exteraqj id genus tam animx corporis inexcogitata fup/
q
plicia.immenfa quoqj deitaas uifx gaudia quibus animx corporibus mndhc bcan
tur.atcp didis ecclefix qux ad credendum compellunt obaudientes non fint X ni*
hilominus pafSm debacchentur in uiria uitiifcp incumbant cumulandis, nihikp
minus formidetur,ab eis pcenxjaut affedetur
g regnum dei, p morborum
cj itetn
,,
VITA IOAN PICI MIRAN.

qualitate idoneam opem admouere tentabat tectos fcilicet morbos
,
fuaptc na - X
tura impuros, eribus accrbifqj medicaminibus inurere^ ea uero uulncra
qux mi-
nori inferta malitia deprauataq; forent cicatncemq; obducere dcfydcrareuc - ,
leni
busplacabilibufqj foucrc, adeptis uero ualitudincm X
rcddiua metuentibus , fa -
luberrimas potiones t celebrataqj antidota praeparare . Multa ilia operi fuerat
ex
orfus quibus fperari poterat futurum
, urphilofophix rtudid inuiucrfum ,e!imi - Concor/
naris erroribus,explofaqj barbarie rcflorcrenc. Inter hxcpotiffimuin
Platonis dia placo X
Ariflotclis numerabatur concordia, quam iam cccptam breui
perferturus erat , fi nis ac
nita comes paucis adhuc annis fuperfuiilet.Ita enim
philofophiam ab incunabulis Ariftote*
lartando nutriucrat,& ad ufqj nortra tempora perduxerat adultam. Vt
nortrx tem
pellatis philofopho nil amplius aut in grarcis.aut in latinis.aut
m barbaris codici-
bus defyderandum dlct.citaffiet riodu Thalctem ignituro Heraclitum, circunfu-
;
(uraqi atomisDemocritum, Orpheus item j X Pytagaras, prifeiep alii eius ope X
academiam oonueniflcdt . Poftremo philofophix principes Plato fcilicet
gratia in
fabularum uelamcntis.mathemaHciftp inuolucris con(liprus,& Ariftotelcs
ualla
tus motibus dextra data fidem futurx amicitia: fanxiffiefc . Inter Auerroim quocp
K Auicennam Intet Thotaam X Scotum.iqui iam diU conflirtauerant, fi non pa-
ccm muniucrfum ,
in multis tamen iropetraflet inducias.quando in eorum pluri /
bus controuerfns.fi quifpiam in diffidentia uerba rimetur attentius X exatfhus li-
bret, fcnipnlofmfq} uclfigans cutem deferens introrfus ad imas latcbrcs profim -
da qtpencttalia mente peruadat unionem fenfuum indiffirparatis pugnantibufip
,
iierbis citra ambiguiratem comperiet . Neotericorum turba partiropro meritis

parriro pro culpis, & honorata fuiflet X taxata.Totus igitur deo dicatus ecclefia
q
bus poterat armis defendebat, Atqj latitantcnifut aiunt) c dcmocriti puteo uenta
tem educebat , X ignorantia: gramen inexpugnabile quo multorum mentes prx-
focantur , fubnafcenrcfq? pemitiofas htrbaS abrumpebat pcenitus 6 detruncabat
Sod mors adiienichs tot ranrarumcj uigilarum laborem,Si exculta: locubrationis
partum inanem ferereddidit.hocqipotiHimum fuit in caufa.ut plurimas
q ma/
gna ex parte exafleatas , X dedolatas < imperfertas commentationes derebquerit
fcilicet libi ipfi tantum, non autem hobis feribebat . Nam ficut celeri
in comen -
fando ingenio, ita ueloci in feribendo manu fuit. Et cum antea pulcherrimos litte-
rarum charateres delimaret , fartum erar.ut e* ufn nimix in commentando uclo -
citatis, uix eorum qux exarabat capax exiftcret Huc etiam X illuc fcnbere
, foli -
tns erat , ucnurta interdum fuperuenientibus nouis oblitterans.ea propter exoleta
X X
quidam difpunrta repperi quxda faltim uellicarim exarata omnia deniep
, ,
adeo confufa X
inordinata ut fylux aut farragines putarentur ex libro feptempli-
ei, quem aduerfus hortes ecclefix prxtirulaucrar, pars illa qux diuinaculos artro-
logos gcncthliacofqj potiffimum infertatur. Ab incude ut dici folet ad limam per-
duifla fuit quam non paruo tamen labore nec mediocri cura ab exemplari litura -
io,X pene difeerpro depron fimus quo in opere fummu philofopu fummuro theo-
logum, fu mmura oratorem,accerrimu Chrifti ecclefix propugnatorem, incompa-
rabili prxditu ingenio, quod in cunrtis ipfius comentatiombus cernitur, fe demon
ftrat Q.uxdam irem minutalia non tornata adhuc apud me comperi. Interpre-
.
carionc du taxat dnicx orarioois,Regulafq) bftuiuedi circiter.Ubreues proferto ni-

.
VITA 10AN.PICI MIRAN.

mis H icxplicitas/quas in multa capica C uixifiet dcdu<fhir9o!o fiicrat.Duas quoqj
ad deu dcprccaronavquajt una rhichmis hetrufcis/clegiaco merro altera qua gra/
ui oribus defatigatu ,qnqj (ludiis alum cancado ad lyra mulcete^poflct copofuerar,
Mufica primis n.adulefcerix annis genus omne mufice artis adeo exolucrat ut excogitata
exculta per ipfum modulamina, notatxqs debitis concedcribus harmonix celebres habere
tur,pluriroa quocp in cius feriniis quaq inordinata puidim9.ex qbus tn utile alicjd
Fpiflolx prefertim pfalmop: enarratione compilari pofTc putaueri.Sed SC cpiftolx circitcr.l.

multi for diuerfis editx cpnbus.ru familiares, tu dodrinalcs, tu adbortatorix emerfere una
mes eu ofone.qua Romx'fi difputarc contigi (Tct/habiturus fuerat, qux non ta iuuenis
quartu SC.xx.annunondl nariopfpicaciflimu ingcniivSC dodlrina uberrima redolet
Cquod X cuniffx ipfius feripriones faciuc) j fcrtiliflimx ipfius eloquccix locuplc*
tilTimu nobisteflimoniu prxbcc.Stilo qdem ualde pbando ufus eft femp non afei
Probat? to.fed ingenuoonultiformi etia ,p rept uarietate^q SC fi totum C ut aiunt ) Ifocratis
dicendi myrotherion confumpferit / muditix tri SC decore maicflaris ornamenta feruauit

caratflcr Na SC celebrata illa dicendi genera/quopt tria Gellius Macrobius quattuor cnar'
Dicendi rat'ex comenratiombus ipfius nec impedio colligunt ibi copiofunvin quo Ci.driari
genera fertur/breuequod Salufiio afcribit^Siccu Frotoni dacu'pingue8C floridum in quo
'Jopiofu Pliniu SC fymachu lafciuific pdidcrunt/At forte copiam hanc brutus non uocalfet
Breuc clumbe/nec Saluflius imodctata/Siccitate qtioqi frontonis humctflatam-Saluftii
Siccu flo brcnitatem elogaram florida pinguedine Plinii latiori in campo deportaram^ non
ridum 8C difficile retfloiudicio orator deprehenderet. Adde his Liuiilatffeu fonte forte fm
pingue patauinitatcCut ille inquiV)idicdtis flofculis plurimis Apulei. Vcp: non hic in mu
tuata a grxeis philofophia fe cxercuitôo in a tricis nodhbus non in feflis farurnali/
bus ad laudandam ppe Virgi .xneide fabricati s/no in Romana hiiloriamon in me

ra hiftoria naturx alrilTimis difficilibufqi fpcculatibus uacua, fcd in admiranda illa
mundi fabrica in incenfcendis facrofandx catholicx ccclefix hoftibus defudauit

in eliminandis aftrologis fatigarus efl.In theologicis quxftionibus cxcutiandisrin
Ari.K Platonis concordia laborauit-m enarranda facra eloquia incubuit-In cornos
uendis SC adhortandis amicis nauauit operam. Vept hanc dc qua agtmusêloquca^

tiam tm aberat-ut affedferetmt eos potius danarer.q pigmentata lenocinia ferupu
lofius exquirentes^ oes ingenii uires in uefligadis uocabulopi originibus acccrmo^
dabant, Q ux oia plurimos co ppcnfius in eius admiratione couertcre/q. inter eopt
litteras diu 8C ppenfiflimc ucriaruscflet-q latinas litrcras cloquetix floribus refer
tas-no funt pf.ffi, patiant hxc xquo alo nimii antiqtatis amarorcs.na hxc X fi c5
uclocitas cifius copcndiofufqytn eoforte uerius^quo me dociliores, 8C Hermolaus Barbaras
legendi. SC Baptifla carmclita^SC Marfilius ficinus^K Matheus boflus' X pleriqi alii do
fliflimi X eloquenciflimi uiri ^didere. Bibliothecas amplas ra latinopt q grxcoj*
incredibili celeritate X perlegit SC excerpfit.NullaqiCfi modo facultas dataXomes
tariones illetas prxtcriit.Dc prifeis ccclefix dodfonbus tantum cognitionis adept?
fucrac^quantum credere difficile effrenam ineo qui in ipfis folum euoluendis co
tum uitx tempus confumpfiflct.De neotericis uero theologis qui eo flilo funt ufi*
que Parificnfem uulgo nuncupant tantum iudicii apud cum refrdebat/ut fi quis ex
improuifo abftrufam illopr cuiufpiam malcqi explicitam/ quxflionem enucleans
dam petuflet, tanta 'ingenii ferrilitate adaperiebat' tanta folcrtiarefciabac-ut dico
vita ioan. prcr miran.
esdo<3oris illius uniucrfa ditfb prxbculis X inumerato habuifTe/cuudbfq, pari
modo familias agnouerar.cunttas fccdas excuderat, ncc
uni illorum f.c addTdfum
credas Cqui noftns hominibus mos cft)
ut exteros afpernaretur . Ipfe enim a cc/
rs ficiuffitutus fuir.fic animatus, ut i .Ilis uentatem
quxrcrctjaanq, honorc.quo
nlq, lllaeiuccfccrer, mucnta quofcuq,
ueneraretur pnuata affectione nudatus
,qd
tamen de lingulis fcntirer.qui in unmerfum famofiorcs
habentur.in Apolog.x pro
mnio, cum de barbaris,grxcis.latinifq,, philofophis,
pprietates.pcculiarclqj la U ,
des rcttulcrit.uidere datur, Thomam ucro aquinatem
quando interloquendum de Thomas
h,s philolophis thcologifue qui gallico
.
more d.fceprando fcnpfcrc mentio fieret
, aqu.nas
prx omnibus laudare cofueucrar.utpote fol.d.or prx
aliis uericatis baf. nitentem
fcum quoq; in heptalo noftrx theologix fplendorem
nominat.De hocpcrcuncffa/
tus crcbemmc,8C a me ipfo.ide refpddit.Nec
oppolitum fuadere cuiq debent non/
;
nulla qux in cius apologetico coement'

difputanda al.oquin Thomc opinionibus
exprofelTo aduerfantia eu luucms admodii
ejret.glonxq, tunc cupidus,! urbe cele
bratillima.Gorgix Iconum morc.quafcuq, tutando
partis fama aucuparccur. Ad/ Gorgias
' ,b USproP f
^
nUtn tnbuS tantum auc
^ attuor n cofcntire.fcd leonunuf
K aducriari ?no couincunt.p.fccptand. porro peritifiUmus
id
-
frequentemqj X
fuit ,
ipcnfil limam operam litterariis agonibus, dum ferucret aius ipendit. Eo obiedan/
&
te &c. c^cot. acumen, uigilantia.Francfci
acrimonia', copiam X multitudmcm
aureoli deprehendere poni.iles necdeelfe nodos
fcori aav
illosmulcpbe.bus flcxion.busco men
plicitos.necram titillantibus argutus, grauitate
q fubn.xos.Eorcfpondente Tho/ Aureol?
mx fortitudinem X
robur, Albem amplitudinem cofpcxillcs. Verum his cofl.rti/
bus nuncu pridem remiferat ,
X magis
atq, magis id muneris m dies perofus
fuc/
rat.adcotpdetradfabat.ut Herculi eftenfi Ferrarienfium
duci, X
internuntiis, fe Herculea &
iplo eruxi (lime poflulanti.Vt dum generalis prxdicato* fratrum Synodus Ferra/
eitenfis
nx celebraret ,difceprare no xgre ferret, diu obfequi
relutfatus fiierit multis tn
,
togaubus annuens principi illi cuius amor in ipfum no
mediocris cxriccrat morem
gellit.Vnde datu clf ambigi folertior ne an eloqucntior.Dodrior an
humanior ap
parerct.Ex ore qdem difcrprantis talis femp animi
patebat alacritas, ut de re coni/
8C placida potius, fubacida
q X
difficili altercari uidercc, quapp
qui ab orc pende/
bant aud.cntes.n m.ru eius amorem exataban/, Sed
frequens ei adagium inerat, Adagiu
munus id elTe dialcdt,c.,n5 phi, Aiebat ire eas d.Tputationcs
prodefiTe
,
qnx placido
aio ad ueftiganda perqrendaq; ueritate
priuatis in locis, femotifq, arbitris, exerce/
bant At illas obelleplunmu
q u x in propatulo fiebant , ad ollcntandam dotfrna
oel ad captanda uulgi aura, attg imperiop.
applaufum. Vixqj pofle fieri oio ccnfe/
bat,ut honoris cupidini.qua frontiuagi illi
diiputarores exagitantur.infcparabili ni/
cu o annexus no fit illius
cum quo difputarur defydcrium infamif confufionifq?,le
tale uulnus aix ucncnumcp charitatis mortiferu, latuit eum nihil oino.quod
perti
neret ad captiunculasâu.llaq, fophiftarum,
X fuifTeticas qu.fquilias , qux ealcu/
lationes nocanf.hx mathcmaticx comentationes
funt , fubnlioribus nc dixerim Captiutn
,
an morofionbusexcogitatioibus naturalibus
applicatx.Veru X fi in eiseflet eru/ culx fo /
ditus.aceiufmodi IcoptiSes legilTet.quas forte adpienu n5 nouit italia
tam inuia 6 inacccflTa litterarii repir poterant, qux ( Nullam, phiftraru
illius ueft.gio luftrara abunde Su ifetice
exp orata no enent)odiflc tamen X dctclf
ari uidcoatuc, Valere meo iudicio carum quifqlix
VITA IOAN. PICI MIR-AN*
parandam infamia labefadbndamcg
coraanctn ufum animaduertentes, ad fociopt
inuenicndx.cui indefefiaro opera nauandam
in replicando memoria, ucrirati ucro
arbitrabatur, aur nihil, aut papt conducere, Sed ne plura confeder, ledtorecp dea -
bieui.Enituit aliquis eloquentia, fed infeina rept
naturi fecre
neam,c5prchcndam
ta degoneftatus eft. Alius peregrinas linguas.
Sed uniuerfa philofopho? decreta
noua dogmata concinnauitfacntix
non calluit prifeop alius inuenta perlegit^ on
caufa non chriftian? rei public? emo
ab altero hominu tantum humani gloriae
uero eunda hxc pan ftudio ita
lumen to . 8 diuini, 8i humani quif.tx funt.IUe
confluxifle inderetur, nec ut
complexus fherae , ut turmatim S coaccroatim in eu
omnibus ulq,
multi qui non aliquo uno cxcellentes.omniu participes funt. Sed in
fcicntiis.ut qualibet ex his ioipfo
confiderafles.ea fibi propnam oc
adeo profecerat
admirabiliora erant .Cum a te iplo
peculiarem elcgilte indicau.tfes, hic quoq; eo
ucritatis amore, quali abfcp prxeeptore
afTcquutus efTer ut quab de
ui ingenii, K
proferre . Sed hbi iplum .1. tuitie
ipfo,illud qupd de fc dicebat epicurus.poflimus
tempons fpatio produceu /
Quincp magi Urum . Ad quos mirabiles effedhis tara paruo
tenaciiiimam me
cauCx ta dos, quin ego caufas conueniiTe repperi,incredibile ingenium,
mitabi' moriara,facultates amplas, quibus ad coemendos
tum noftrc.tum gnci.tum bar
lium effe baro lingux libros adiutus eft . Septem quippe aureo?
nummum m.l.arettulifte
illam omnifarii litteraturae
Ituum mihi memoria repeto , in afeifeeodis fibi ufqi ad diem
contemptionem pol remoter
Sep te au uoluminibus,crogalTc,iugc 8C infatigabile ftudium
f. pnfca illa itas
laconumtemporeprotul.net .Z*
reoru nu renarum rerum . Hunc igitur
credimus diuinum illum uirum appellauiflet ,
Sed uutures intelledus
mu milia Ariftoteli
8 nunc pnclan eius animi ptes , qu*
I copara^ m ut arbittor relinquendi uidentur ,
profequendx.exadifliraiq; raores in publicum educedi funt ,ut

dis libris adiones fpedanc
in egenos d.uitii coi au '
erogata flamatus ipfius in deum animus innotefeat, ut erogati
referendi gratias in bono? oiura
dentur ut his qui tande diuini legi funt addidi ,
priufqdicinobitet.uc
audoremqcumulatiihmeqjarcturoccafio, Triennio igitur
degere poflrt fecurus quo fccptra cade ^
pofthabitis dominandi cuns in alta pace
poilidcbat.hoc eft tertiam
rent.Cunda patrimonia qui Miranduli Concordiiq?
partem ea? mihi nefeioan dono,an uenditione tradidit,
quod fadum poftea Ma-
ximilianus Augutlus.qui nobis eft rex &
dominuS.ut ita dixerim imediatus (necp
Concordia oHi qu
enim alium tot ficulis, quod eft exxdificata Mirandulaarq;
Romanorum throno confideret recognouimus )
fucceftiue in regali imperialiuc
pecuniarum accepe -
Erogatio cifarca libcralitatc 6rmauit , Quicquid aut ex hoc negocio
in paupe rat partim pauperibus elargitus eft, partim in
emendis 3gris , Vndc SC ipfe & aus
expofuit,uomiDatimcp corbulas in agro Fcrraricnfi multis
ads
familiares alerentur
res
reoru milibus numum fibi coparaucrat.Mufra itidem uafa argentea preriofafep w
Medio/ pelledilis partes in pauperum ufus diftribuit .Menfa mediocri contentus fu.tnv
tamen nonihil lftitii prioris, quantum ad fercula K uafa
argentea pero/
eris mefa tinente ,
Pauperibus ferop
neret.Diebus f.ngulis praces ad deum fuis honoris effundebat.
fi qui occurrerant pecunias
tribuebat, nec eo cotentus Hieronymo beniuenio ciui
charitate, procp mo? Itegn
Florentino litterato homini quem pro magna in ipfum
tate dilexit plurimum demandauerar ut ppriis pecuniis femp fubucniret egenis .
,
Nuptum quoq; uitgines traderet , eique ftatira , ut orogatas nummos g pnmutn

X , .
vita ioan. prcr miran;

rftitacre poflct renuntiaret:. Id eniro muneris ei
delcgnucrac.quo facilius ueluti fi
do intemucio paupcpe riuium calamitates Kmiferias.qux
ipfum latuilTentreleua
rcquirctuDcdit IxpiusCqcf filcntio ptcreundu non
puto; de copre pprio clemofy
nas.bcimus plerofût ucrb.sutar Hicronytni^rrcxiffc
egentibus manu, Sed Hiero
canus uolupcate, illecebris fuperatos. Arq; ipfc
,ppna carnem diebus illis potilTi
mu.quichnlh cruciatus morte nrx falutis gra repntjnt- in
fumi illius beneficii Proprid
nKmona.dclidoptq, expiatione cxdebat.mcifq, ocul.s
Itde C ^gcllu uidi. Vultu hilari femper
fxpiusCcunda in dei gloria con s cc
nunq
i }
erat

placido, adeoq, miri natura
turbatu multis et audietibus rellatus fit.RecoIo
fc tuille
,ut fij flagris
mihi interloduedu Vult? bi
dixiik i nullu euentuCut respeflime cederet) ira
comoueri polfc crederc.mli feri. I 3ris
nia quxda depcnrec.qbus elucubrati oes eius uigilix recccoditx
ftipabanf. Sed Mi t j s n3
cu aiaduerrerer pro deo optimo maxfo eiufc$ ecdelia laborate,
eifdecs oia open ilu
tura
d| a^chonefqj dcdicauifle.SC id fieri
minime polle, nifi ab eo iubente, aut pinirrcn.
Coftacia
te.Lonhdebac fe no concriflatu iri,o fcelice mente.qux
ia nullis pollet aducrlis de
an ra i
pnmi nullis quoq? comodis(utpalam ficQcxtolli.Non illum j
penna, nohcbrxx non chaidxx.Abra.cxq, lmgu* Vitta

certe uniucrfic phix uinm n
lat.nam grxca',cogni,
no tumidu reddidcrant.No amplx diuitix.non genens nobilitas
inflaucrat.n cot. not j a
pons pulchritudo elegaria.No magna peccandi licetia in mollem illa
,
, fpin'
fam multo;* uiam.reuocare poterant. Quid igif poterat e/Tcta-
admirabile f quod
illius quiret mcnrfi puertercf qd inq lupra illu efle
poteratCqui fut uerbis Senccx
Seneca
utar) Supra fortuna erat.Cum illa liue fecundis flatibus
tumidam fiue aduerfisrc.
flatibus humile, aliquando contepferit, ut a? mens
chrillo& lupernx patrix ciui
bus fpintali glutino copu Iere ecquod uel hoc argumento liquido
percipitf Quod
dum ecclefix officia dignitates a plenfqj noftri temporis
.
Q proh dolor) licitatas

audionatafq?, non paucos uiderce expetere, flagitare,
fufpirare, e dixiflimc mercari
Ipre a duobus regibus per internuntios oblatas, celtes
adfunt grauiflimi, teftis ego A duob9
le lacris ininan nolle repoodens refpudiauic,
, altet nero quidam cum fxculi digni
regiboob
tates.ac 3mpIoS reditus- fc daturum fpopondilTct,
fi legem cius adiret, confpica
. latx di.
tus angelum non relinqui in quem fe conderet, ademptaq? elTc
eunda fuffugia, ta. gnitates
Ic illi dedit rerponfum,
Vt intelligeret fe non dignitates,aut diuitias expetere . Sed
Kreicdx
potms.ut deo ftudnsuacarc poflet.illas neglegifle. Fertatix
quoq) cum exami/ Diuitix
cis quidam Pandulpbo collenutiopifaurcnfi
iurifconfulco pcrfpicacis ingenii ui- pn
-
deum
ro,8C multi farix Icdionis quo amico familiarilfime
utebatur, fuafiflent, ut cum ad sfnp fai
duceret quibufcunqj rationibus pollet ad cardinalatus
dignicatcm petendam, uel dia negle
eam pontifex offerret quod multis futurum uidebatur
certefi &
[dtp
Q
Panduiphus fubhxfitas perteraflet, quippe
ampledandam
) , dx
q non ignarus effer ,
Omnia ilia
malle, huiufraodi honoribus c5mifccri,ipfe
q qua erat animi magnitudine refpon.
deri ptinuspropbeticu illudier epiftolam
iullir, Non funt cogitationes mcx, co.
gitationes ucflrac conteplans forte de bonis
ccdcfix.quopi pars maxima pauperi-*
bus hxteditario iure debed*, magnificos ducere apparatus non oportere
. Sandifli.
moru ite boium excpla ahte oculos pofira. Ambro.f.Anguftini.Maitini
ex tcroptp Ambro
qui epifeopatus dignitatem oblatam effugerunt. Diuqj
id muneris ante
q obirent Aucrufli.
detiadauerunr. Quid quod
non modo ab cardinalatu ipfo , Sed X
ab fupre . n:j n 9 M
taa fumi pontificii poteflace fandilfimum cclcffium feabdicallc legerat ipfumq) Ccleftinj
,,

humeris onus excufliffe.onus ucrc eam fubenntibaS
totius chriftianx rei publicx
maximum paretur pneraium inuicis fcilicet 6i parendi tantum iuuandicp gratia il*
lud ampledtentibus pcrfuafilfimum erat.uiro philofopho non ede laudis cumulat
Ce diuitias , non quxfiffe honores, fed rcnmfie . Et umbratilem renucndogloriam
ueram adipifei qux fcrapcruirtutesceu omnes indiuidua Si aflecla comitacur. hu*

Cotemp* manam gloriam uel pro nihilo habebac . Aicbatq; Ixpius fanftra uiuis non nihil
tor huma mortuis minime profucuram,catumqj propriam cftimalTe dodlrinam agnouimus,
nx glo/ quantum utilitati ecdefix.flC eliminandis.cxplorandilqj aducriis erroribus condu
rix ceret, quinetiam ad eam perfectionis metam petu cnide percipimus, ut fcilicet pa *
rum curarer, eius comeatarioncs non Gab proprio nomine publicitus ederentur
fi
Not* dum tamen id ipfum quod fub pici nomine faCturx fuerant , afferrent hominibus
emolumcnti minnimumc^ aliis amplius affici libris prxtetcj ueteri nouoqi reda
t ,
mento xtatifq; tefiduum m eis femper uolucndis,confumcrc datuidc , nifi publica

eum dimularet utilitas, cum uideret tot , Si tanta qux conceperat , Si parturi erat
Verachri padim ab omnibus non efflagitari modo, fed Si immatura exigi .Minuralumcp
(hanc me qu.intulucunqj deuori, ucl feniculi, ucl aniculx affectum in deam / pluris q ocm
tis inditu cius humanarum diuinarumq; rerum noticiam faciebat . Admonebartp fxpilfime
tio familiares inrcrloqucndum.Vt animaduerterent quantu laborant nutentqj morta
Quod d 1
talia,quaqi caducum Si fluxum quod uiuimus, q firrau Si dabile quod fum? futu
amado 8i ri . Siuc fcilicet detrudamur ad inferos . Siue fublcuamur ad cxlos, hortabarurcp,
cognofcc u t ad deum amandum conuciterent Si incitarent mcnrcs.quod opus pfx ponderas

do deo in ret cuicuqj.qaam in hac uica habere podemus cognitioni, hoc etiam in libello ipfo
hacnica de ente 8i uno luculentidime cd exequutus quando ad Angelum politianum, cui
iudicaxit librum nuncupauic in ipfa difpu ratione, conuerfus hxc uerba effatus fuerit . Sed
uide mi Angele, qux nos infatua teneae amare deum dum fumus in corpore pluS
,
podumusq uel loqui, uel cognofcere amando plus nobis proficimus , minus la*
boramus.illi magisobfequimur.malumustamcn femper per cognitionem nuqua
inuenire quod quxrimus, q amando podidere id quod non amando frudra etiam
Eulogiu feie homo quantum opciatur,iliiaS
inucnircrur. Illud quoq? diui Francifci, tantum
qcfin ore inore frequens fuerar.Cxterum libcralitas fola in eo modum excedu,tant5qjabe>
habe bat rat.ut aliquid curx terrenis rebus apponeret, ut etia iocuriofitaris ncuo maculare
frequens tur. Ab amicis quoqi fxpius admonitum compcnmus.ut in totum diuitias non co
Liberali* temneret. Adeucrantibus id fibi probro dari.cum uulgarum foret, fiue id uctum &
tas nimia ue falfum, furti difpenfaroribas prxbuifTe occafionem nihilominus mens illa, qux
femper conteplandis.perfcrucandifq? totius naturx eonfiliis inhxrebat , demittere
non potcrat.ad hxc infima abietdaqj penficulada Menimi dum Ferrarix
fe facile .
cum eoobuerfarer.obfonatorem pagella qnada oblata expenfa p approbatioem ex

petere, quo uifomirabudus cxriti.percuclatufq? illu mentem ne ad id*quod retro*
atdis tpibus neglcxerat.appofuifler, refpondit familiaris, non modo ab eo efflagi/
taffe.fed cxegifle,uc id fubiret officii, quibus ut more gereret faiditauerar, tantum
uerocurx.quantu prius habuifle.Quinetia da eius difpenfaror primarius, eum ia
terpellafler.ut eius pecuniape quas per multos annos contra iffauerat difpucfionctn
heri iubcrer.quofecurius menti fux confuletet. Atqi eiufmodi libros coram attu*
liflet talia eidem uerba (cfponcliffe percepimus . Scio me q fxpiflimc abs te Si po*
vita ioan. prcr miram.
Bia illa falfo amaleuolis irrogata -ueros errores
corrigeret, Eique in tenebris aber-
lann Cut geum exorbitaiTet a tramite ucritaris
contueri podetj ceu fplcndidirtimu
jubar illucefcercr, pnus enim
8 glorie cupidus - Si amore uano fuccenfus mulic/ .
bribulq} illecebris commotos fuerat feminarum

, quippe plurima: ob uen artate -
corporis orifep gratiam. cui doctrina amplae diuinx-SC generis nobilitas accede-
cp
bant-in eius amorem exarferunt- ab quarum
(ludio non abhorens r parumper uia
uitacpoft habita in delicias defluxerat. Verum
fimulratc illa expcrredlus difflucn-
CSuerfio
tem luxu animum- retudit Si conuertitaJ Chnrtum-
Atq, femina blandimenta / ai ad
in lupcrnxpatrix gaudia, commutauit-ncgleilaqj
aura gloriofx quam afletrtauc
nt dei gloriam Si ccclcfix utilitatem tota cepit mente ,
perquirerc.adeoq? mores co
ponerc/ur pofthac ucl inimico iudicc comprobari
poliet . Cumq; de ip(o gloriofa
ftatim fama-Si per uicinas Si per remotas
oras uolirarc occepiflfcr- plurcs ex philo
fophis- qui erudiri flimi habebantur-ad cum tanquam ad mercaturam bonarum ar
burnût inquit Cicero)cooflucbant-uel ob commouenda
litteraria ccttamina uel Cirrrn
quibus inerat redhoMnentis lententia, ad audienda
renendaqj rcitr uiucdi falubria
dogmata,qux tanr0 magis expetabantur- quanto ab
homine doitirtimo Si panter t
;
nobilirtimo profluebant qui quandoq? deuios mollitudinis uoluptarix anfradtus

,
(certatus fuerat. Videntur enim ad difciplinam

morum auditorum mentibus mfe-
tendam ea plurimum habere momenti- qux 8i fuapte natura
fint bona-6i a prx -
cqatorc conuerfo ad iuftitix feroitas-ex dirtorto-Si
obliquo libidinum calle- profi-
Gilc3nrur.Elcgiaco carmine amores lufcrat- quos quinq;
pxu fh,
exaratos libris- religionis amatoria
caufa-ignibus tradidit.Multa itidem Rhithmis lufit
hecrufcis qux pari cauta par
carmina
ignis ab.umput . Sacras deinde litteras ardentiflimo
rtudio complexus , ftatim in
templo dci-ccu frugum prim.rais-octauum tunc Si uigcfimum
annum agens - dc Srud.il
operibus fex dierum Gcncfeos Si die quietis hcptaplum obtulit, Opus quippe Si i,
trcraR,
perfedum ingouo-Si elaboratum induftna-cum fublimibus
philofophorum dog
matis- tum profundiflimis noftrx chnltianx thrologix
fa "- caa ^f
myrtenis- referti! limum ,
Seprcmpliciqi uana enarratione connexum- feptemnario
capitum numero cuilibet
feptcmnx expofitioni conferto libn nomini maxime quadrans Quod tamen ob
erutas c naturx gremio res Si
. Ouid de
difficiles diuinarum quxrtionum euolutioncs-Arq) '
fa rl s | lt ,
ob propheex recondillima fcnfa fermoinfq, elcgantiam-non fc paflim ,
philofophix tcris Dro

ac eloquentis- rudibus offcrr, Sed pretiofx ilI.us-SC
rarx fupellcertilis ufus paucis
nunc.anc
pararur^juod Si ipfc animaduertens- in eiufdem procomii calce roentioem dc hac

Pauli epi
re-non illepidam Cum primum facras dcguftauit lirteras-non ta'tum ucram flolx
fccir.
lapicntiam.fcd Si ucram eloquentiam-inuenifre Ictabundas cxultabat.Multaq,

ut
omittam ab eo tcflamcnti noui allata prxeonia- Pauli epiftolas oratorum omnium
Icnptiombus eloquentia prxftarc dicebat-Tulliietiam ipf.us- Dcmofthenifq, pri-
mianCut inquit dlejdiccndi , artificis lucrubationes nominarim citans / non quod
cflent-ut illae calamiftris inurtx-6i corrafis undique fucis- Si cincinnis
conflipatf.
Sed utuCTam-folidam-6ircdolcrcnt-6i faperenteloquentiam-ueris fenteotiis-ue
ra arte fuffultam.EHentqj-ut dicam breuius xgyptiotum
opibus non confulro fuf. Eloquia
farcinatx.Omnia porro ucreris legis eloquia confumatiflimx
frienrix Si fapienrie Ieo, s
uetc
plena praedicabat, quod Si fi cum alii-rum Augurtinus-in libro
de dexrtrina chri- n S.
ftiana luciricnteroftcderit-iSepciroiufqjTcrtulianus.Eufcbius
Pamphili Si Caflio- Auguft t
,
VITA IOAN. Pia MIRAN.

\
Quo an perat opcpt quxqj inchoaucrat maturabat editione. Sed . M.cccc.Lxxxxitii . anno
no nitefit redeptionis nrx.Du ipfx fcdm SC trigefimu xtatis annu ipleret.Florcntircp mora
mortuus rctur t infidiofi(Iima correptus e febre, qux adeo humores SC uifcera gradata
i cft
ut nullu non medicametoj: genus adhibitu contcpferir.eucp oino naturx fati (face
rc intra tertiumdecimu die coegerit. Sed queadmodd in ifirmitare fcgcflerir , licet

eo epe ab eo pcul oem.narrare tn non definam.qax ab grauiftimis ccftibus, q ade
qualiter i rant accepcrint.Q uale illud cu poft fumptfi cuchariftix faerra. Sigillum ei crucia
infirmita fixi hauftusob ineffabilis illius paifionis no/
Chrifti offeret , ut iode plenos amoris
te fegeftc (frx falutis gfa memoria, priufq exalaret aiam, fumerc pollet fortilfimum dumra/
rit. xac aduerfus quxcucp aduerfa .munime ualidi fsimumqt contra iniquos dxmones,
Chriftiai ,ppugnaculum.Intcrrogaticp mox fcniori.An firmiter crederetaicra cfsc illa dei ue
hois finis ri.uericp hois imagine.qui qua deus cft ante tepus,8i xuum ab ipfo patre deo ,
cui
laudadus xqualis in oibus genitus eet.dcq? fpu fando.qui SC deus eft-ab ipfoqj SC pie , qux
narratur, tria unufunteocteme manete in utero Marix femp uirgmis.coccpcus eet in tpe ,
Dei ima' qui fime qui firim.qui labores, xftus.uigilias ppefsus eet,q dxmum p contradis
go ab adx femine fordibus nfis abluedis, pque referanda ianua cocli maxima, qua ge'
nus humanu charitare coplcdabac pciofifsimum fanguine SC fponte Si libetifsune
iara crucis effudifsct.cartcraqj id genus reccnfcn' qncp folira.No modo fc credere,
Albcrtus fed SC certum ce rndcric.K ite illud cu Albcrtopio fororis filio, que noiauimusiter
pius huius uitx initia, iuueni.K ingenio, SC bonap: artium ftudiis SC moribus confpicuo
Alexadcr cade ronc qua AIcx.cx aphrodi(iadc,8 Themiftius i aufcularoriopt libropt pcetnio
ex aphro fortitudine c phyficis conteplationibus fumicotra mortis metum declarauitquam

difiade mox fniam ulurpauic Auerrois conanti inquam Albetto mortis confinia reddet pia
5 Thcmi. cabilioradn hunc modum uerba reddiderit. N5 illa dutaxar rone paean aium, non
Auerrois fine mortis cruciatibus poni ,
iam po-
fcd hac potifsimu q> dei fui offefis termians
nerec.qn brcuiufculu uitx cius tepus.crcbriores in deum offefas, non contetup at
bitraret .Killud pterea quando pluribus ex pdicatopi collegio pbatifsimis teftib?
Cxli reg; SC Alberto ipfo paulo ante citato rcuclaucrit . Cxli reginam ad fe node aductafse
nam ad miro fragrante odore, mcbraqi omnia febre illa contufa.conrradaqj rcfouifse, feqr
xgeotate motti oino non cocefsupr pmififse.Hilari placidoq; ore i fttato.dum xgrotatet ( ta-
node ac cuifse comptu eft. Atqj itet mortis aculeos quos fuftinebat.quafi ccelos fibi pate/
cefTiftTe. fados cerneret Ioq folitum.falutantefq; oes SC opam fnam , ut moris eft.pollicctts
blandifsimoab eo fermone SC receptos SC exoculatos. Ab fetuis ite oibus, fi cui mo
fumus quib 9 ante ado an
leftus forte fuifser,ignofci fibi poftulafsc certiores fadi
no tcftameto cauerat . Vidu aliis, tegmetum, dum uiueret aliis pecunias p me
^ ritis erogari. Hxredes Florentini xcnodocheipaupes inftituit.eopi dunraxat ,qux
moucri no poterant, Mobiliu uero Antoniu maria fratrem Quata uero moleftia .
Obitum eius obitus infimos,& fumos oium gradus affecerit.tcftes funt italix princeps.ur'
eius oes bes SC populi. Tcftes hi reges, quos fupra citauimus. Teftis iteps Caroli galiiape rtf
grad9 ho gis benignitas SC gra.fletio no prxtcrcuda, Cui cu Florentiam aduetanti , ut inde
minu mo Roma peteret, Ncapolitanu regnu expugnaturus, graui eum laborare xgritudine
Ieftia affc nunciatu fuiffet.Duos ftatim medicos adefi'Iegatoptctian5 fungeres officio , ui'
ciflc . fitatu SC opitulatu, ipfe tranfmiferit/lfafqi^quas SC uidimus SC legimus ppria fub'
feriptas manu dedit plenas Si humanitatis SC earum pollicitationum, quas SC ma/
/
VITAIOARPrCI MIRAN.
1
gnanimi regis bcniuolcntiflimus aius.K praedare uirrutes aegrotatis exigebant! Ei

tjppc tum fama noti (Iimus er.it, tu quadam familiaritate coiundtus, Nam ab co in
galliis du pandos inuiferet, honorifice exceptus fuerac.q. uero q eu m dum u xit to
ci orbi ,8i multis Cxculisadmirandum praedicit. ita cius obitu no minus celebre St
inauditu celebrati dccreuit.quo circa ea in pntia^t referenda puto.qu? meis aunb?
baufi.dum Florenti* quo illius infirmitate pcepta, licet n5 tepedatiue me contule
ram,in xde facra.qux fanedx reparat* dt Hieronymi) fauonarolam Fcrraricnfem 4
ex prxdicatopt ordine, uipt Si theologi* confultidimum.K prxclarilTimum , fama/
tiflitnuqj (antdimonia.facras habente St florentinu populu eScioncs, audirem. Sed
prius facraj) litteraps ignaros, Apulei uerbis. admonere confilium ed. Necradic au Apuleius
ribus.fii obdinato corde, ea putent mendacia, qu* auditu noua, uel uifu rudia, uel uerba fra
certe fupra captu cogicatiois ardua uideanf, qu* fi paulo altius explorauerint non tris Hie
tno copertu euidctia.Vcpt etiam fadh) facillima fentiene . Is igic' e pulpito dcclami
tans.qux fum ditdurus cundhsq aderant inf nuauit. Arcanum tibi o Florentia pa
dendu efl.qtf cquide ita ucpt ed q pucrbiu illud apud te frequens [oanis euange
liu.Subticuidcm pfecdo.Sed ad dicendum copellor,5C q mihi prxeipere potcd.ut
h*c palam facere ipcrauir.Nemine porro ucftru puto fuiflc.q Ioannem Picum Mi
tandula non noucnr, magnis ille a deo beneficiis, magnifqj gratiis cumulatus mul
tifariacp pnedicus difciplina fuerat, nulli forte mortaliu tam celebre obtigit ingeni
um,Magnam in eo iadhira fceic ccdefia. Arbitrarer diutius ci uitx fpatiu ,proga
fi
tum fuiflet.cudios g odfingetis ab hinc annis dcccllcrc.ob diferiptionu monumen

ta.qux rehqdct excclluifle.hic mecu obuerfari folitus erat fecrcra palam facere ex
qbus noucra iternis eu locutionibus a deo ad religione citari .unde afflatibus hifce
obfeq cupies, non feraci obtepetare ,ppofuerat. Verum diuinis beneficiis male gra
tus uel abfcnfibus uocatus derradfibat laborcsCdclicat* qppe teperatur* fuerat)
uel arbitratus, eius opera religione idigere differebat ad tepus hoc tn non ut uern",
fed ut a me c5ic<ffatu,SC prxfuroptu dixerim. Ob id duobus ei annis flagellu inter
minatus fum.fi opus qd ci deus patrandu jppofucrat.negligctcs cxequercf Roga .
bam fateor deum iJcntide.ut exfus aliquantuli!,uia qux ex alto eide oftela fuerat
tandem capefleret. Non hoc qu*(iui,quo pculfus cft no hoc putauera ad id deo de
cretu fuit. Vt uita hanc reliqucrct.prxdarxq? coronx ccclis prxparat* pte araic
i
teret famaqs.X nois celebritate,qux ad fumrau cumulu.fi uixiflct.fuetat habitu^,

ad plenu non alfcquered.Vcjt benigmflimusiudex clemeriffime erga ipfum fe ha
buit. At ob elemofinas largas St effufiflima manu pauperibus elarg.tas/K orones Elemofu
qux ad deu iftandflimc effufx funt,cffcclu e,ut nec eius aiafinu pf is adhuc fuper n x
cxlos cxultet.net ad iferos deputata perpetuis tormetis crucietur. Sed purgatorio Status
1
igni ad tempus mancipata teporanas poenas luar.qd i hac parte libetiffirae dixeri animx
ut q eu nouerut.&fii pocifliinu,q eius bnficiis cumulatis fuere fuffragiis adiuuet.
Hxc Si plura alia uir dei dara uocc afleuerauir . Sed addes no latuiflc.ob medada
eiufinoi.fi q mifcerenf ,ucrbi dei prxeones dignos effici , de qbus xtemii fumerrf
fuppliciu.necnadiidcs dieb 9 aliquot, hxc fibi iuniuerfum fuiflc copta Sed pp ucr
ba q urigine dixiffe xgrotus affirmaucrat , nutabundus flet fle formidafletp diu,
fi i
ne ille dxmoou opa fuiflet illufus, qn ob eius morte uirgls pollidtatio fruflrarcf . Duplex
Veruta inocuiflefibi defui diu,xquocatione mortis deceptu, Cu ili) de fecunda Si mors
VITA lOAN.PICr MIRAN.
xtcma locuta fuiflet.Hic de prima SC teporaria credidiflet.quod fi gs dixerit hom
nem hunc uelhypocrifi fuilfe menrituûcl fantafmatis ludificatu- uel dxmonum
prxfhgiis circuucntu.Is nifi aut male dc ftde fenticns/auc metis emocx fit - fatcaf
nccciTe e-deu multifarie foclicitate cops roiferiaqj- qui aiam effudi lient uiuentibus
St reuclafle iam-fiC reuelare poflc.Eadeqj tpis St fpario-eos quib? hecpala fiut cer
tiores reddere-fe a no uifis-aut fpedtris illudi-fcd uera ec-qux aut mcnce-auc ocu
Laus do liscerrunt St uidcant.Tantx uero St dodtrinx Si audtori tatis uirum rantx pbita-
dtrinx St tis St prudentix-quop: in Arill.phiam-copeiidiana theoremata monitiones publi
.pbitatis cx/prxclarilTima interprctameta-in facra cloqa futuropt cotingetiumt pdidhones
fratnshie qux euenilfc ad lineam/ois fere nouit Italia-fandhlfimaqi iitc cofcruario tclfatidi
conymi mam pride fecere fidc.i principe templo ta eclebratx urbis-hxc ut ucra- ut incoa
cullj reneda-tot milibus hoium ucritatc no copcrta pnunculic/ncmo nifi malcuo
lus inficiabif . Adde q> du no nihil fup id negocn feifeitarer uipt qui fermoni irerfue
rat-adnrie concinatore audiui-ac cidc.n-ut ea plus hfent roboris- qux uulgauerae
rctrulillc defunctu uallatu igne fibi apparuilfc-Si profriliim ingratitudinis ad huc
pcenas dare.Quinetia monacha quxdam multis prxclara uaticiniis-qucq; ipfi dii
uiucrct multa futura prxdixit-qux adamuflim cucnrre- inter reliqua Hoc unum
liliopt tpc opera St hortatu fratris Hiero
protulit biennio anteq e uita migralfct.eu
nymi^de quo mctioc tecim9)prxdicatopt fracp* collegio fc dicatu pt.Eadeq; tepore
Florentinam quanda famgliaCqua paciam nucupan Ctunc cxulantc-ad patriam re
ditura copi ures ad quos hxc fama pcruencrat, fup hac liliopt oomeclaratura demi
ribanc-lo eam arbitrantes de uerno tpc quo lilia florcfcunt-Scd liliu hocgalliape
]
rege extitifle copcrtu cft talibus utente infignibyqut pridie ille religione uoucrec
q
ita.n.uoucrat anteq morcrcif 'St quatriduo poffq extorris illa familia fe cotulit i ur
bcpacr.a-magno comitatu Florentiam igrclfus cll- iter p etruriam faciens ncapo
iitanu regnum ui Si armis m ditione uindicaturus.Vcps anteq fine faciam ,
prxfari
iteps paucula in calce operisno inutile puto. Videor .n.mihi uidcrc ad rcuclationcs
has-ueluti ad Iunx umbram baubates mololTos-qbus adhuc offula^prioribus for
talle non cotcnrisôbiicicnda cft.tHt fruftra latratibus aera uerberent . Video item
demetibus cxcuci rifum Video his fciolos fc arbitret?- fummoueri ludum, forte
q q
ob no pofthabitu religionis ingrediendx falubre afflatu igne torqueri aias no debe
re cotendct-nec diuino afflatos fpiricu cepeflate nfa repiri hoies -qui Chnfli collo-
quiis pfruamfYAt fi pcccara no morte, fcd uenia digna purgatorio igni ee pledVco/
da arbitrarcnt-iuftos et pcenas dare non mirarent , Ite (i feruum uoluntatcm dni

q
fciens no adipleuit-refte ueritate-mulris uapulatupt no ignorauent-huc dei uo-
q
lutate nouerat St iplere diftulit-& fi a noxis qbufqi aliis fuiflet immunis fupplida
luere no extafim pateret?, Alia ex parte rude 8t ifulfa cop: a (furia mirari faris n pof
fum-qui cu chriftu p hoibus mortuu credant-eofde hoies alloq eunde
facile poC-
fc no credat. Vehcmenrioriqt argumento uirginis matris-angcloptq? beatoruue bo

minu fpirttuu affatibus pticipes-eofdem mortales hoies no polle fieri, aiaduertedii
eis pfedto foret iferiora oia p fupiota gubernari Dionyfio et arcopagita tclfe i Iib.
de Hicrarchia cxlcffi.fepatifq; metibus iferions gradus St naturx.qbus hoium cu
ra demandata e(l,p fuperiores metes qux irep: uel a fupremis uel ab ipfo deodiui
,
na rayfferia hau ciunt, illuminari hoicfq; diuino afflatos fpu eafdem rcuelationcs ac
,
, ,
cipere/hoium'multitudini cum expedit patefaciendas- facrofandla hzc diuinitatis

lex.qd' ab code Dionylio lib. cxlcftisHierarchix edocemur ut per prima fequeeia
ad anguftiflima luce fubuchant-ignari pculdudio fune diuinajt lirtcrapt/ifolcnris
quoqj SC peruicacis ingenii nam in illis cofpici dat' diuina futura myfteria no tan
,pphetas qnqj patcfadfa- quid phibet huic
tu
p bonos p Icelcflos huics-SC pfeudo
fide hrequi SC doctrina K tot uirtutibus pollet-multaqj iam futura- que nunc euc
nire prxdixit.K hoc no fomniculofc tc flatus fed aflcucrater affirmas. Adde q, Ari
ftotdis phia-his no redamet- &C platonica fuffragent licet prograui tclfimomo ni-
fi feriprurx diuinx audforitate non acceperim- fed extraria hxc qriqj citare non ab
furdu c.Vt malcuolojji txla in audtores maiore ui-q ucnerinc-rcuertanc.Veru ad
nofmct ipfosiam redeundu cft.quibus no ram moerendu cil.q. talem amifunus q
qtf habuimus SC beuius gratias agendd rcgi-cuiuiuunt oia, Quippe qui morta-
lis uirx munere perfuniftus-diuqj cu habitandus cedar- quos luce no pauca ptu-
dcrat-conucrfatus inacccilibile t SC infinitum fupcrnx patnx lumen ianua nigro

diens ineffabili diuinitate nobis etiam in dies laturus opem fine fine fcuct ur
FINIS.
Epitaphium Mirandul*.
loannes iacct hicmirandula.Cxtcra nolunt.

Et tagus SC ganges-forfan SC Antipodes.
Cxcilii Cypriani epifeopi Carthagincfis de ligno crucis carmen
Efl locus ex omni medium que credimus orbe

Golgata iudzi patrio cognomine dicunt
Hic ego de flerili fuccifum robore lignum
Plantatum memini frudhis genuiife falubres,
Non tamen hic illis qui fepofucre colonos
Prxbuit externi frudi us habuere beatos
Arboris.hxc fpeties uno de ftipite furgit
Et mox in geminos extendit brachia ramos
Sicut plena grauis antennx garbafa tendunt.
Vel cum difiundtis iuga funt ab aratro iuueeis
Quem tulit hoc primo maturo femine lapfutn
Concepit tellus mox hinc mirabile didfu
Tertia lux iterum terrx fupcrifqj tremendum
Extulerat ramum uitali fruge beatum.
Sed bis uicenis firmatur SCille diebus
Crcuitin imenfum cxlumqi cacumine fummo
Contigit, SC tadem fandhim caput adiditalco.
Dum tamen ingentis bifleno pondere ramos
Addidit, 8C totum fpargens porrexit in orbem.
Gentibus uc cudhs uichun uitamq; perennem
, .
, . ,,, .
Pr.rbercnt mortem cp mori qui pofle docerent

Fxplicitis SC mox quinquaginta diebus
Vertice de fummo diuim nebaris auftum
Detulit in ramos cxlcftis fpiritus aura.
Dulci rore graucs manabant undiqj Frondes,
Hccc fub ingenti ramorum tegminis umbra
Fons erat.lnc nullo cafu turbante Fcrenus
Profpicuis inlimis aquis, SC gramina circum
Fundebant lictos uario dc rore colores
Hunc circum inumerx gentes populiq; coibant
Quam uarii generis Fcxus xtatis honons
Innuptx nuprxqj fimul uiduxq; nuruftp
InFantes pucriqi uiri.iuucnefq; fencfqj
Hic ubi multigenis flexos incumbere pomis.
Certabant ramos auidis attingere dextris
Gaudebant madidos cxlelli nedare fi udus.
Nec prius hos poterant cupidis decerpere palmis
Quam lutulenta uix uefligia Foeda prioris
Deterrent, corpufq? pio dc Fonte lauarcnt
Ergo diu circum (pariantes gramine molli
Sulpiciunt alta pendentes arbore frudus .
Tunc ligna ex illis dclapfa pucainina ramis

Et du Ices multo roranti nedare Frondes
Vefcuntur ucros optantes fumere Frudus
Ergo ubi cxlcflcm coeperunt ora faporem
Permutant an imos SC mentes perdere auaras
Sbepe quidem multi renouati mentibus xgtos
Reftituere animos, pofle negabant
& qua Fc Fi
Pcrtulerant.Frudamqj fui coepere laboris.

Multi etiam fandas auFi contingere mentes
Difceflcre iterum fubito rctroq; lapfi
Sordibus K
caeno mixti uoluuntur eodem
Multi uero bono portantes pedore, toitis

Accipiunt animis.pcnitufq? inuifccra condunt
Ergo qui facros poflunt accedere Fontes
Septima lux illos optatas (iflitad undas
Tingunt in liquidis iciunos fontibus artus .
Sic demum illuuiem mentis uixcp prioris

Deponunt labem purafq? a morte reducunt
Illuflres animas cxliqr ad limen ituras,
Hinc iter ad ramos SC dulcia poma falutis
Inde iter ad cxlum per ramos arboris altx
Hoc lignum uitx eundis credentibus, Amcn
,
HEPTALVS IOANNIS PICI MIRANDVLAE DE SEPTrFOR.

MI SEX DIERVM GENESEOS ENARRATIONE ADLAVRENx
TIVM MEDICVM. PROOEMIVM.
0 VIT xmulatio rac ftudiofum tuorum Laurenti Medices ut
(P Sj Vi F Jrchana Molcos uolumina reccnfercm Cum fuperiore
, hyemc
quantum ocii dabatura rc.pub.non alibi te magisaut libentius
J
Pcram ûmcre q <n ea ledhonc animaduetterem . Tum eodem
f FhZarTl
CAAS quocj; priuata ratio fubinuitauit, Quoniam operi
alteri meo tuo
- quidem aufpicio iam pridem ,
fed SC in tuum nomen crefecnti
quo Dauidicos hymnos a.LXX. uerfos interpretibus SC in ccclclia iugiter pctfo^
liantes no modo a fufpitione omni caluniaqj affercre.fcd interpretamenti quoq,
fa/
cibus illuminare tentaui, nulla protfus utilior rradtacio.nulla frudfuofior
q eojn Ii. I n Mofe/
brorum.nulla rutfum confcntanca*magis(>utut uerius dixerim) neccfiand
repe, os gcnc f,
titur . Accidi t autem per hos dies Ut in mundi fabrica celebratis
illis operibus fex totius
na
dic}* fuerim afliduus
. Q
u.b? tot/usnaturx lecreta cotlneri ut credamus magnx
turx cflfe
fc ratiocs offerunt. Nam ut illud oroitta quod haec oia propheta nofter deo plenus my fteria.
ac cxlefli didfante fpiritu totius magiftro ucriratis exccpit,n6 ne eunde nobis cum
Dodtiflie
tioffrop tum fuojs tum gentiu dcni'9 tcflimonil prius humtot fapicnrix dodtri^
mus
tidruqi oium SC littera gi cofultiffimu .pdiderue f Extat apud Hcbtxos Salamonis
Moles
illius cognomento fapientiflimi liber cui fapientia titulus non
qui nunc in manib?
cfl Philonis opus, fed al.erhierofolyma quam uocant fecrctiorc lingua compofit?
Q uare
rudis
in quo u>r naturx repe ficuti putatur iterpres ocm fe illiufmodi difciplmam fatetur
de Mofaicc legis penetralibus aecepifle
Mofes K
Sunt item quantum attincc ad naflros SC
.
popula x
LucasK Philon audforcs grauiffimi illum in uniucrfa Aegyptio? dodfrina fuiffe
risappax
*
eruditiffmu. Aegyptiis aut ufi funtprXccptonbus grxei omnes qui habiti diuinio
ret
tes Pythagoras Plato Empedocles SC Democritus. Notum illud Nutncnn
philofo My fler ia
phi non aliud efle Platonem atticum Mofem.Sed SC Hermippus Pythagoricus
q Gvmno/
atteflatur Pythagoram SC Mofaica lege plurima in Tuam philofophiam rranftulifx
fophillx.
le. Quod G rudis i fuis libris SC popularis intcrim Mofes potius
q aut philofophus Acayprii
aut theologus aut magna: alicuius fapientix artifex apparet.Reuocemus eo rocm
Pyriiigo
tem fui (Te uctc? fapientum celebre inflitutum tes diuinas ut aut plane non

fcnbc ras
fent aut feriberent diffiroulanter . Hinc appellata myllcria nec myfleria qux non
Phi loIa9
OCculta,hoc ab Indis, hoc ab Aethiopibus qbus de nuditate cognomen, hnc ab Ae,
Pythago
gyptiis obferuatu. Quod SC Sphinges illae pro replis inlmuabant. Abeiscdodus rici
Pythagoras filcntii fadhis cfl magifter, nec ipfx quicqua litteris mandauit prxrcr
Lvfis.
omnino paucula qux Damx filix morens comendauit. No enim quxcircunfcru- Hippatx,
tut aurea carmina Pythagorx funt, ut uulgo etiam dodtonby pcrfuafum fed phu
c hus
Iolai. Lege deinceps ea Pythagorici rcligiofillime tutati fuot.Eam Lyfis ab
Hippar Ammo x
eho uiolatam qu erit. In eam deniq; iutatos Ammonii difcipulos Ongenc Plotinu nius
K Hereniu Porphyrius cfl audior. Plato noflcr ira i uolucris cmgmatum fabula - Oricrenes
rum uclaminc mathematicis imaginibus Si fubobfcuris recedcoriu fcnfuu indiciis Plotinus
fua dogmata occultauit.ut SC ipfe dixerit in cpiflolis neminem ex his qux fcripferir Herem?
fua fniam de diuinis aperte itelledfurum, SC re minus credentibus comptobauerit . Porphy.
Quare ft ob id Mofeos ledlione uelut excultatam putamus q. nihil habeat in prix rius.
HEPTAPLVS
I eius no uulgariu non rude danemus code exeplo antiquos omtirs philofcv
chri mori fronte
dus phos X ignot antix quos totius fapietix magidros ueneramur.Quin ide
ruditatis
Euagcliu obfcruatu in ecclefia cernimus.Icfus chridus imago fubdanrix dei euagclium non
fcripfit.fed prxdicauit.prxdicauit aut turbis qdem i parabolis feorfum aut paucis
mode myderia regni cxlopi,palam cirraqi figuras. Necp
difcipulis.qbus datu erat
oia paucis illis.quia no oium
capaces.flC multa erant qux portate no poterant do/
nec adueniens fpus docuit oem ucricaie.Difcipuli dni tam pauci cledti dc tot milii
Cur ucla bus multa fere non poterat . T urba ois ifracbtica fartores coci macellarii opiliones
ta facie ferui ancillae, qbus oibus legenda lex tradebad totius Mofaicx ucl diuiux podus
Mofes faplx fenxonus potuidcnc ( Ille qdem in montis fublimitatc montis utiq; illius in
quo&dris Ixpedifcipulos alloquebar diuinifolis lumine colludrat9 tota facie mi
rum in modu fpledcfccbat, fed qa luce ferre no poterat populus oculis cecurienci/
bus X nodluinis ucllata facie illis uerba fiiciebat Redeamus ad nodros . Scripftt
.
Matthe? Matheus primus cuangeliu , uc inqt propheta abfeondens i corde fuo dei eloquia
pnmus ne peccaret.ita lolu qux ad chndi humanitate attinebant hidoria profcquutus ed
euagcliu ne intercideret obliuionc memoria rept gedapt uc propterea in mydico Ercchiclis
fcripfit. fpcdtaculo per hoiein figuratu illum intclligamus. loannes qui prx oibus maxime
Ioanncs diuinitans fccrcta rclcuauit tribus quide uulgatis euangeliis X a dni cruce mulriS
cxatdis annis coadhis loqui qux diu tacuerat ad abolenda hxrefim cb ion ita qux
chridu hoiem nSetia deu adeuerabat de xterna filii generatione fed paucis.fcd ob
feure pnundauit.Inde exorfus Io principio erat uerbu .Paulus corinthiis negat fo
Ebionitx hdu cibu ppterca q, adhuc camis legibus uiuac no aut fpu ,& fpiam loqtur irerpr
Paulus feidos.Difapulus Pauli Dionyfius arcopagta fandlu X
ratu inditutu fuidc fcribfe
Dionyfij ecdefns ne dogmata fecrctiora per Ifas . fed uocc tantu hiis qui rire cflent initiari
coicarentur.Hxc plurimus fum pleqnutus quod funt multi qui Mofeos libru dtt
tfo argumento de rudi cortice uerbope tanq aliqd dc medio X triuialc cotenant X
afpernenf .mhilqt apud eos minus credibile q hfe illum i receffu diuinius aliquid
fatis ed cofucatu iam illud creditu ficile ficubi <fe
q quod fronte pmirtat.Quod
fi
natura de totius opificio mundi tradatu abco.i.(i qua in parte opis fui ueluragri
cuiufpia fine ab eo chefauri defodi ois uerc phix, Fatdu in primis hoc in hac pattt
ubi exprofedo de rejt oium emanatione a deo de gradu.de numero, de ordine pat>
tium mundanap: altidimc philofophatur.Proptcrea fuir decretum uetep: hcbrxojfc
Hierony cuius ctia meminit Hieronymus ne hac mundi creatione quis q mfi matura ia crt
mus tc attingeret . Videbor igitur forrade fecide opepretiu fi imorarus diutius cxaifttd
re cura X operofiore ut licuit p nodra imbecillitate dudio rimatus fum intel1c<dn

Mofaicx le<dionis.[n cuius enarratione cu per multos claborade latinos grxcofif
Cur au/ uidere.Prxterea chaldxos X hcbrxos interpretes ueteres nouofq? ,ppc inumeraK
fus fcnbe les ne cogitare qde audeba nouu aliqd fuper hac re uel feribere uel comentari.Cx'
re pod tepz memmcracautu Mofaicalegc ne qsagru fuu penitus totuq? dcmcterct.Sedfr
tot inter- tadta ex eo.portione pauperibus X egenis relinqueret qui mergites inde 8C mani/
preces pulos X fame collcranda fibi accipcrct.Hoc cum uenidet in mente Tagacibus ocu/
lis ludrare cxpi latidimos prophxtc capos indagaturus an cum dotdifTimi inrerjv
tes n5 minus cultores legis fuerint q inteipretes iuxta legis edidlu inradla partetd
aliqua reliquident.nobis utpote infirmioribus demetenda . Vnde mihi ego quo$

I
10 AN, PICI MiRAN.

ael pauculas Ipicas decerpere iponedas aris ecclefix quafi primitias frligu be a pri>
uilegiis repli ccu n5 ucrus ifraclita ccu penitus afyrabolus eliminarer. Succcflit cx
uoro res uo q> polTum eqdcm qcq quod illi no potuerut.fed qd 8C ilii de legis prg
1
cepto nolucrut induftrix pofteriojr uia prxftrucre.SC ea infupereft agri ualtiras ea

fecunditas ut par illi frumento^ numerus nullus efle poflit.uc qcj 6C infinita; fere
& ualcntiffimx operx in eo fe rocis uiribus exercuerint, dicere tri euangelicum il-
lud adhuc po (Turnus, Mellis multa operarii pauci. Qux igitut fuper hoc libro uiri
fandhflimi Ambrofius SC AugudinuSjStrabus item SC Bcda SC Remigius Si ex iu'
niotibus Egidius Si Albertus. Qux item apud grXcos Philoh Origenes Bafilius Latini in
Theodoritus Apollibarius Didymus Diodorus Teucrus Eufebius lofephus Gena terpretes
dius Chryfoftomus (cripfcruht itacfta penit? i nbbis relinquent. Cu SC remerariu Grxci in
K fupcrfiuu fit in ea fe agri parte ifii-mu hoiem deercere ubi fe pride robuflidimx terpretes
mentes cxcrcuetfit. De his ite qu* ucl lonetcsuel Anchelos uel Simcon antiquus
Chaldaice tradiderut bel ex hebtxis aut uctetes Elcazarus Aba loanncs Nconias Chaldci
Ifaac Iofeph , aut Iuniotes Gcrfonidcs Sardias Abtaam uterqj Mofes Salamon 8C terpretes
Manaem cofcripferut bulla nbs in prxfentii mentionfc habebimus. Afferremus at Hebrxi I
prxtcr hxc oia fepte alias expofinoes noflra inuehta Si meditata, in qbus illud pri/ rcrpetreS
mu curabimus.euibcert fi poterimus tres difficultates cu qbus uidctur his oib^q Septeno
taamndu libpt hunc lufccpcrut magna Si difficilis fuiffc colludtatio.Prima eft ne ux expo-
quid aut minus fufficieter aut pap: dodte SC fapienter a Mofc ditffu uideat , A qua fitione
legdam hoc padto cxolucrut.quod idcirco ncqi dixit deoibus neqj dttulit grandia Prima
ti fublima qa rudi populo loqueretur
q non erar iutelligentix oium fatis idoneus.
NoS credere poffum? fatiffacTu rudibus auditonbn s fi lumen feientix quodintio
fpi cerent fapientes craflionb? uctbis quafi corned teffa circudatuobduxent nc he-
betiores inde oculi perdringerent, Attulerit ctgo lumen ut fanis oculis proforct in
clufum tamen & uclatum attulerit ne lippientibus officeret . Neq; enim min? ille
auc debuit aut potuit aut uoluit iuuarc dodtos g indodtos. Secunda eft difficultas Secunda
ut tenor idem fit interpretamenti fibi confentiens e* fe aptus & uno quafi dudtu to difficul -
ta feries a quo primitus fenfu proficifcif in euhde illum quafi memor propofiti te- tas
fcratur.Nec fifortafte bic de ideis loquentc introducamus proxima claufula de cie
mentis agere uel de hoie illum uelimus. Arbitrdriu hoc SC uiolcntutn gen? expofi/
donis. Quod euitare tamen in hui'9 libri cnarratioheipoffibile multis ne dica dif-
ficile operofum pfedtooibus uifum eft.Tanta eft pplexitas, tanta ambiguitas.tata Qua dif/
uarietas uniucrfx Iedlionis.Vide quanti laboris
q no fatftu fit facile id qd aio nos hcile fa -
concepimus (utina confcqudmuO ut no uno dutaxat fcd fepteplici fenfu a capite (ftu quod
leper nouum opus exotfi perpetux SC impromifcux expofirionis ordine tota h3nc aggredif
mundi creationem, nihil ufi priorum opibus interpretemur. Tertia difficultas in tertia di&
hoc uerfarur ne extraneum aliquid uel prodigiofum ucl alienum a rerum natura ficultas
,quX nunc confpicitur SC a ueritate quam a philofophis melioribus compertam no
fln etia recepcrut afferente prophetam Immoper prophetam diuinu fpiritum fa-
ciamus. Cutaute feptem a nobis allatxexpofitioncsqua rone fulceptx quod no-
,
Qux ro
ftrum con filium, SC qux neccllitas nos ad eas impulerit , Quid omnino fit nouum fufceptx
hoc quod afferre molimur fcquenti capite palam facicmus.In quo illius qui de hac comenta
matcria.i.de mundi creatione abfolutifEmej ad naturxipfiusxmulatione fit feri- tiouis
a ii
.
t -
HEPTAPLVS
pturus ideam pingentes conabitur tum in fcquenrib? re coprobare.prophctam no
ftrum ab illa nihil quafi ab archetypo decidifle , Sed aflequutu oibus numeris ita
Mofc idc ut nihil aliud pro tali idea q ipfimet pponendu fit oibus SC magnitudine eius adrai
ameflere rari oes facilius q eflimarc pro dignitate poflim9. Debentur autem tibi hxc noftra
fle feribe qualiacuq) fint adhuc rudimeca noflra: iuuentotis Laurenti uir clariflimc ucl quia
di de na' funt mea q tibi me ipfum lampridem dedi SC noui.ucl quia hoc ipfum tu nobis m
tura quo funt naca fefulani feceffus ociu parafli. Quod inrerncntu etia crebro ucl afli
Angelus duitate potius Angeli politiani familiaris tui coditur , cuis amocnu SC fertile inge
politian 9 nium q antea flores lfapc uarios extulerat ta nunc ut arbitror folida phix maturae^
adeo fruge pollicet . Accedit q> cofuctu efl cu his quos amamus uel colimus feflu
aliqd aut lxtu eucnit no munere faucrc ut
folu uerbis congratulari. fed aliquoetia
fic dixerim illopr foclicitari Si reflata apud eos facere Ixciria a! nfi.Opportunx igi'
tur nra hxc lucubratio ad te ucnit quo rpe Ioancs filius ea xtate qua nemo antea
Innocen/ fumo chriftiauopt ordinum collegio a pontifice fummo Innocentio .vin. deflmatus
tius .yiu, cft.SC indole ipfius qux de fe bona oia promittit SC tuis meritis tuaq; auctoritate
id fibi iure SC merito pofhilanribus Reliqun ut optemus dignum fe ille exhibeat
.
hac dignitate. Quod fecerit fi que SC patre SC dignitatis audtorem habuit eundem
uitx exemplar idcfl prudentix toriufq? uirtutis habuerit. Vale.
ALIVD PROHEMIVM TOTIVS OPERfS.
I1U IIJU Res mundos figurat antiqtas. Supremum oium ultramundanum
do^cgit' quem theologi angelicum philofophi aut intclleifluale uocant, qui
dus SC dif a nemine fatis pro dignitate decantatu Plato inqtin phcdro.Prcnci'
ferentia mum huic cxlcftc.poflremum oium fublunare hunc que nos i coli*
Mundus mus. Hic tenebrap: mundus, ille aut lucis , cxlu ex luce SC tenebris
nodtrA
.., I
temperatur. Hic per aquas notatur fluxa inftabiliqj fubflantia, ille
7
Cxleftis per igne lucis candore SC loci fublimitate, cxlum natura media idcirco ab hebrxis
Subluna afeimiara quafi ex es SC maim.i.cx igne SC aqua quxdiyimuscopofitu nuncupat
ris Hxc uitx SC mortis uiciflitudo, illic uira pperua SC flabilis opatio ,
8C in cxlo uitx
ftabilitasoperarionu loco^qi uiciflitudo. Hic ex caduca corpop: fubflantia, illxex
diuinx mentis natura, cxlu ex corporc ; fcd in corrupto ex mente fed mancipata cor
pori cofliruuur.Moucc tetrius a fecundo, fecundus a primo regif. Si funt ptxterea
inter eos,dfix plurimx.quas hic enarrare no efl cofiliu ubi hxc prxtcrfluimuspcy
tius q inundamus. Hoc no prxtermifcrim figuratos hos mundos tres a Mofc eui'
In tabet' dentiflimc in admirabilis illius tabernaculi fui coifrudlioc.Parriruseft.n. tabernas
naculo cula in partes tres.qua p fingulx fmgulos quos diximus mundos reprefentare ex'
Mofeos preflius nullo modo poflcnt.K.n.prb pars nullo dcfenfa retto uel umbraculo ira-'
tres mun bribusniui folibus calori frigoriqi obuia erat SC opportuna,8C q. efl nri .i. fubluna'
dos hgu' ris mundi cuidentius no modo holes mundi SC imundi
fimulachpi in habitabant ea
ratos facri SC ob facrificia iugcfcp imo
pphani.fed SC oifarii gencris,aialia,eratqi in ea uel
lationes uitx SC mortis ppetua uiciflitudo. Rcliqux dux ptes ambx obtctflx SC un
diq? ab of pegrina iniuria libcrx queadmodu SC utercp mundus ta cxleflis cj fupet
cxleftis.nec iniuria capax nec cotumrlix. Ambx ite fanefli taris noie honeflatx ita
i.
:
tn ut qux erat fecretior fci fcojt,reliqua fanefli tm titulo decoraret ficuti quauisSC
cxleflis SC angelicus mudus uterqj fcus qrh fupra luna pofl luciferi catam nec tav

mrf.*
IO AN. PICI MlRAN.

cula nec pcm aut ed aut ede pot, angelicus tn exledi longe fan^hor SC diuinior ha
brf.Scd qd remotiores has fimilirudines profecjmurCNa fi podrema pars taberna
culi erat hoibus 8C brutis cois, fecuda qux tota auri fplcndore fulgebat candelabra bitet-prc'
illuminabat fepte lucernis didin<du,qux ut dicunt oes interpretes latini grxei SC tes latini
hebrxi fepte planctas fignificat.In tertia pre dum facrariflima.alata cherubi erant grxei SC
no ne nris tres mundos oculis fubiiciutfSC huc que SC bruta Si hoies incolunt Si cx hebrxi
lede in quo plancta: corrufcat 8i fupexlede babitaculu angelo^. Admoucmur aut quid ucli
hincctiam altioris euangelici facri. Nam qth nobisad roundu fupexlede ad ange fcifTio in
loie cofortiu referata ed uia per chridi cruce 8i fanguinc, idcirco illo occubcrc fcif- C hridi
fum eductum repli quo f<da fidopt per que angelicu diximus mudu fignificari ab-- morte (w
aliis ptibusdifcludcbamf . Quod fuit indicio patere ia aditu hoi ad dei regnum ad gnificet
deum ipfum q uolat fuper cherubin aditu ab initio ob peccatum primi paretis iu'
ftitix legibus occlufum.Hxc fatis de tribus mundis in quibus illud in primis ma
gnopere obferuandu unde 8C nodra fere tota pendet intentio cfle hos tres mundos Tres cac
mudum unu.no folum pprea quod ab uno principio SC ad eunde finem oes referas qrc mui.
tur.aut quonia debitis numeris teperati SC armoica qu.ida naturx cognatioc atqi duseun?
Ordinaria graduu ferie colligetur, Sed quoniam qcqd in oibus fimul cd mundis id anaxagtvl
SC in fingulis corineif.neq; ed aliqs unus cx eis in quo no oia fmt qux funr i fmgu/ ras
Iis, quam Anaxagorx credo fuiilc opinione fi retdc eu fenfide putamus explicatam Pythagq
deinde a pythagoricis 81 Platonicis . Veru qux in mOndo funr inferiori in fupiori rici
bus fut.fcd meliore nota.q itidem funt in fupionbuspodrcmts et uifunt/cd dege/ platonicf
neri conditione SC adulterata ut fic dixerim natura, Ed apud nos calor qualitas ele
trientariis,ed in cxlrdibus uirtus cxcalfadtoria.cd in angelicis mentibus idea calo Exeplar
rs.Dica aliqd expreflius. Ed apud nos ignis quod cd clcmcntu.Sol ignis in coelo .ppofitx
eft.ed i regione ultramundana ignis faraphicusinrclledtus. Sed uideqd differant ucritatis
Elcmetariis urir.cxlcftis uiuificat.lupcxlcdis amat.Ed aqua apud nos, cd aqua in Decem
coelis huius motrix SC dna ucdibulu.f.ccelr.p luna, Sunt aqux Si fup coelu mentes fphctx
cherubicx.Scd uidc qux in cade natura difparilitas condinonis humor clcmetalis nitidi irci
uitx calore obruit,cxIcdis eundem pafeit fuperexledis intelligit . Tn primo mudo lectualis
deus unitas prima noue angelopi ordinibus quafi fphxtis totide prxcd imobilifqi dcccfphe
ipfx oes mouet ad fe.In mundo mcdio.i.cxledi cxlu empircu nouem itidc fpheris rx mudi
exledibus quafi dux exercitui prxcd qux cu ftngulx motu inceflabili uoluantur exledis
Illud tn deu imaginas imotu ed. Sunt SC f mundo clcraerari pod materia primam dece fphe
ipfius fiindamentu noue fphxre formali corruptibiliu.Trcs.f.corpow uitx exprr^ rx mudi
tiu que funt elementa SC mixta tum iter hxc media, qux mixta qdem fcd iperfoda elementa
quales in fublimi qux fiunt iprefliocs.Tres uegetabilis r.; *urx, quf in tria primu ris.
genera diuidit^herbapz fruricu SC arbop;,Trcs aix fcnfualis qux aut impcrfctda cd Corpus
qualis qux in Zoophitisaut pcrfctda qdem, fcd intra terminos irrationalis phaiv Natur 3
antquod fummu in brutised humanx etiam capax crudirionis.qd quafi mc/ Anima
lafif
dium ed inter hoiem SC brutum ficut Zoophitu medium cd inter brutu 8C plan^
Sed de his plura q opus fit. hoc tantu addiderimus mundopt mutuam contio Tedimo
tara.
nentiam (acris etia litteris indicari. Cum 8C feriptum in pfalmis fit qui creat coelos nia cx fa^
in inrelleidu SC angelos dei legimus fpiritus efie SC minidros eius flama ignis uren eris littis
tis,hinc fepe diuinis cgledia cognomenta fepe etiam terrena, dum nunc per dcllas ris
a iii
.
HEPTAPLVS
nunc per rotas X animalia.nunc per dementa figuranf .hinc terrenis fxpe cade/
(lia nomina.Quonia.f.aftriifli uinculis concordia: uti naturas ita etiam appellatio
nes his omnes mundi narurafibi liberalitate codonant. Ab hoc principioCfiquis for
taflc hoc no dum aduertit ^totius fenfus alcgorid difciplfna cmanauit.Nec potuc/
runt anticj patres aliis alia figuris decenter rcprcfcntarc nifi occultas ut ita dixerim
Quart? totius naturae amicitias X affinitates cdotfh. AlioquI nulla eflet ro cur hoc poti?
mundus hac imagine aliud alia q contra reprefentaflent.Scdgnaroium rerum adii fpiri-'
tu illo q haec oia non folum nouit.fcd fecit naturas unius mundi p ea qux illis in re/
Quo pa/ liqs mudis noucrant rcfpSdcrc apriflime figurabant.Q uarc eade opus cognitione
dloho cfl Cnifi ide adfit X fpusjhis q illopt figuras X allegoricos fenfus iterpretari rcdle uo-*
mior mu fuerint.Efl aut prxter tres quos narrauimus djrtus alius mundus quo X ca oia in i
dus uenianf qux funt in reliqs.hic ipfe cfl ho qui X pprea ut catholici dicut dodlores I
De his oi euangelio ois crcaturx appellatione cenfcf.Cu prxdicandu hoibus euangelia. non
busmun autbrurisangcIis.pdicandumrnoicreaturxaChriflo demandat. Tritui fcho
dis tra / lisuerbu cfl eftehoiem minore mundum in quo mixtum ex elementis corpus
dlafe Mo cxleflis fpiritus X plantarum anima ucgctalis X bruropt fenfus X ratio X angelis
fem ca mens X dei fimilitudo cofpicid'
.
Quattuor igf hos mudos fi flatuamus crcbile
Scriptu/ cfl Mofem didlups de mundo fufFicienter.de his hoibus difleruifle X cu naturatn ,
ram hac feriptor effigiet fit naturx cdfulrus quale hunc noflru
fi quem alium credimus , fi
imagine credibile dodlrina de illis non aliter difpofita q in fe ipfis illos omnipotes deus opi/
e(fc natu fex difpofuit, ut fit uerx feriptura hxc Mofcos imago mundi cxprefla , queadmo/
rx dum legimus cria ei prxeeptii in monte ubi h.cc didicit ut omnia faceret fecundi!
Radix ij/ cxeplar quod in monte uiderat. Primu igitur quod efl omnium maximu ficut oflc
druplicis dimus qux funt in oibus mundis contineri in fingulis, debuit Mofcs aemulator na
expofitio turx de nullo ufq ex illis mundis agere, qn fub cifdcm uerbi s eodeqt corextu de oi/
nis bus fimul pariter ageret . Vnde quadruplex flarim totius mofaicx ledlionis expo/
fit io nafeitur ut primo loco quicquid ibi efl fcriptu.de angelico mundo X inuifibili
nullam oino de aliis mentionem habentes enarremus. Secundo loco itidem omnia
de cxlcfli mundo. Tum de fublunari hoc X corruptibili, Quarto de natura homi
nis. Na fi nufq de intclligibili puta tradhibif.quin ficut ille in fe poflremas omnes
naturas cotincr, ita X cade de reliquis mundis nos fcnptura admoneat ,
poflumus
certe immo debemus oes particulas de omnibus interpretari. Rurfusficut naturx
qq in fe ipfis promifcuxinuicem contineantur diferetas tamen proprias fedcs,
pecularia quxdam iura fortitx funt . ita X fi fingulis in partibus prxfcntis operis
de quadruplici natura eadem ferie littcrx diflcrarur.credcndu tamen prima in par/
radix qn/ te de prima agi natura peculiarius arqj eode ordine defccps in reliquis.Vnde X qn
tx expo' tx exoritur expofitionis neceflitas. Accedit quod qua rone.hxc funt dflmdla, quia
fitionis tamen nulla efl multitudo qux non fit una difeordi quadam concordia ligantur
radix fex/ multiformibus nexuum quafi cathenis deuinciuntur.Quod cum roto etiam opere
tx cypofi agere Mofcm fic uerifimile , ad fextam iam nos interpretatione ucl inuitos uocat
tionis In qua oflendcmus quindecim efTe modos. Q
uibus rem alia alii cognatam uel ca
Radix fe/ mndla itclligere pofTtimus, cu neqi plures ffnt nec pauciores ita eos oes X fuffici
ptimx ex ter dilucide a pphaexpreffos.ut nihil exprcflius unqua de rejt natura fcripferie
pofitiois Ar llotelcs.Poflremo queadmodu fex diebus genefeos (abbatu fuccedit.idcfl qcs.
,
.
'ioan.piq miran.
Congruu ut 6 nos poft .pcedentiu a deo rej ordines difttibutos, SC explicata eojt
unione SC differentia foederaq; 8C habitudines feptima iam SC fabbataria
(ut fic di-'
xerim>narrationc dccrcaturapt fcelicitate.detj reditu ad deum per Mofaica SC
q ,
Chriftianam lege elongato inde ob peccatu primi pareris homini cotigit aliqua jv
ftringamus , rcferanrcs qux dc his in prxfcnti fcriptura Mofes aptiflimc occulta*
uit,ut fiar palam de Chriifi aduentu Je ccdcfix pfciftu de gentiu uocatioe expref*
fiflimu hic uaticiniu legi. Vt fit uere hic libcr.fiqais alius talis, liber feptem ligna-*
culis obfignatus.plcnus omni doifrina, oibus
mylferiis. Non aut imitabimur eos
g aggrcfTi aliquando hancmudicrcarionem exponere. Quicgd ufq apudphilofo*

phos SC apud theologos de deo de angelis de materia de ccclo deqj tota natura di*
fputatii eft huc cogcflerunt. Quod apud hcbracos maxime Ifaac Perfa SeSamucl lfaac ppa
olphinidespeccauetut. Sed folii qd libi Mofaica littera uclit Quid uerbopt con* Samucl
.
textus ucl indicet ucl figmficet declarare pro uiribusannitemur. Nec fi o( lende*
ophini*
mus per firmamentu puta otffaua Iphxram fignificari ftatim dc illa exordiemur di
es<j
(putationem quo patffo rapiat exteras fphxras.quot fignis dildincffa.quot imagini*
bus.fimplicinc motu,an potius duobus an uenus tnbusin diucrfa rotetur. Aut fi/
cubi didhone aliqua indican hols an mu dixerimus digrediemur ad oia qux fcnbu
tur de aia enucleanda, fed ea rm de unaquaqj re ftridhm etiam SC curfim annocabi*
itius.de qbuf mentione audior expreflam facere uideat .Dixi Idridhm etiam SC cur*
Scribi
fira.qanon illud hoc ope eft cofilium ut hxc alibi no didicerut hic primu difcat
q , hxc cru*
fed ut qux fciunt iam cfTe uera i prophetx uerbis agoofcant.K qux Imefisiiolumi
ditis non
nibus digcfta a theologis SC pbis Icgcrut.quo padlo hic paucis SC coprchcndcrit SC
rudibus
occultaucrit itclligentes.rcuclata facie Iegiflatcrem loquetem audiant. Quod fiqs ph;-c
^
etiam forte adfus fpiritu fandlx rufficiratis no ta petita haec alti9 myfleria no ,pba
nent q fimpliciorem potius SC fibi accomodaciorc opraucrit facri corcxtus enarra*
tioncm.lubcbo cum prius meminilTe Pauli prxapientis ne aut qui manducat non
paa ] U3
manducantem fpcrnat.aut qui non manducat manducantem rndicct, Tum ipfum
non meis fed Auguftini i ipfa etiam fua in genefim expofitione alloquar uerbis in
Augufh'
hunc modii. hxc tu fi potes apptendas.fi non dum potes relinquas ualcntioribus
Tu ucro cu fcriptura no deferente infirmitate tua SC materno i nceffu tecum tard <9 %
ambulante .pficias, Illa enim fic loquit ut altitudine fupbos irridear, profunditate Virtus
attetos terrear, ucritate magnos pafcat,affabilitate paruos nutriat , Sed redeamus fcr ipturx
ad noS;& ab ipfo corruptibili mundo que habitamus cxordientes prxftamus qtu
fdlicet poffumus quod polliciti fumus. Alioquin& in' magnis cfl faris uoluifTe , SC
ut inquit Pomerius magnate rejt magnus conatus profcdlus efl. Pomeri?
Mofaica uerba exponenda.
Verba ipfa prophetx qux exponenda fufccpimus hxc funt.
N principio'creauit deus cxlu SC terra , terra aut erat inanis SC uacua SC Dies
, pri/
i tenebrx erant fuper facie abylTi, &
fpiritus domini fcrcbaf fuper aquas, mus
SC dixit deus fiat lux SC fadfa eft lux, SC uidit deus lucem q, effec bona, SC
dinifit lucem a tenebris appellauitqj lucem diem SC tenebras noCkm.fadfumq; eft
ucfpcre SC mane dies unus Dixit quoqi deus fiat firmamentu in medio aquarum
.
SC diuidat aquas ab aquis, SC fecit deus firmamentum diuifitq? aquas qux crac fub
firmamento ab his qux erant fuper frnnamcntUjK faiftum eft ita, Vocauitcj deus
.
\
HEP fapevs
Dies fe - firmamentu ccclu.K fartu ed ucfpcre 8C mane dies fecundus .Dixkuero cfeus con-
eundus gregent'' aquae qu? fub ccclo funt in loeu unu 8C appareat arida, SC fartu cfl ita SC
uocauit deus arida terra , congrcgationcfqj aquapi appcllauit Maria, SC uidit deus
qd' edet bonu, 8C ait germina terra herba uirente, 8C faciente femen SC lignu pomi
frurtu iuxta genus fuu,cuius femen in femetipfo fit fuper icrra.K fa-
fepj faciente
rtu cfl ita SC .ptulit terra herba uirente et facientem femen iuxta gen 9 fuu lignu
feriens frurtu,et habens unuquodcp femente fccundu fpccie fua et uidit deus qcr
Dies ter* edet bonu,et fartu ed ucfpcrc et mane dies tcrriu 9 Dixit autem de9, Fiant lumina
.
ria i firmamento coeli SC dmidant diem acnorte SC fint in figna SC

tius tepora SC dies SC
annos ut luceant i firmamento cadi,6C illuminent terram , 8C fartu ita fccirqj deus
duo luminaria magna luminare maius ut pedet diri , SC luminare minus ut prxcf-
fet norti SC dcllas SC pofuit eas in firmamento coeli ut luceret fup tcrra,8C praedet
Dies gr^ diei ac norti 8C diuiderent lucem ac tenebras, SC uidtdcus qd' edet bonu.SC fartu
tus eft ucfpcre SC mane dies quartus. Dixit cria deus pducanC aqux reptile animx ui-
uentis SC uolatile fup terra fub firmamento cadi, Crcuitq; deus cete gradia SC oetn
anima umente atq; motabilem quas .pduxerat aqux in fpeties fuas,8C omne uola-
1
tile fecundum genus fuu.SCdeus qd edet bonu.benedixitcpcis dicens. Ctefci

uidit
aquas maris, aucfqj mulciplicenf fuper terram.SC fa

te SC multiplicamini SC replete
Dies qn/ rtum cft ucfpcre SC mane dies qntus. Dixit quocp de? pducac terra anima uiucnte
tus. in genere fuo.iumcnta 8C reptilia SC bedias tarx fccundu fpeties fuas.fertumqi efl
deus bcftias terrx iuxta fpeties fuas.iumcftta SC omne reptile rerrx i ge/
ita,8C fecit
Dia fex/ nere fuo SC uidit deus quod edet bonu SC ait.Fariamus homine ad imaginem 8C fi-
tus militudincm nodra 8C prefit pifubus Maris SC uolatilibus coeli SC bediis uniucrfae
terrx orrmicp reptili quod mouctur in terra . SC crcauit deus homine ad imagine SC
fimilitudinem fuam ad imaginem dei crcauit illum .
Hartcnus exponendu Mofem fufccpimus. Totam aut expofirionem i fepte libros
fiue trartatus partitus fum, potius ut imitarer Bafiliu 8C Augudinu qua propterea
qd' hac crebra didinrtione quafi interiunges legetis intentio recreatur. Accctlit qd
cu fepte fint expofitiones fepte libris digcdrx finguliqi libri feptem capitibus diut-
dantur feptem creationis diebus omnia refpondcnr. Fartum item a nobis ratione
congrucntiriiraa.ut queadmodum feptima dies apud Mofem fabbatum eft SC dica
quictis,Ita expolitio quxlibct nodra feptimo fempet capite in Cbridu dcriuctur 4
qui 8C finis ed legis.SCnodpi cd fabbatum nodra quies nodra foeliciras
expositio prima de mvndo elementari.

Libri Primi Caput Primum'.
Aturalcs Philofophi qui de natura repi corruptibiliu diflerunt:
De prin' de principis capi iic datu ut in uniucrfum ,
ede materia rudem
cipiis repi forraapi experte idonea qdem omnibus formis fufeipiendis fuai
corrupti/ tamen natura omnibus priuatam. Quare prxtcr mataia pri-
bilium. uarioncrn etiam feriunt principium rep: naturalium . Adierit
Materia .
l| Auerrois ede materia trino dimefu i longitudine latitudine ali
Priuatio tudinemqj protenfam.ne f. rescorporcx de incorporeo fubierto fieri decernentur.
Tum afferunt tranfmutante caufam qua uoeant efficiente. Cuius ui crartara ma-
taia , quod ed potentia artu fiat aliquando queadmodu mollis caa SC indefinita
. ,
IOAN. PIC[ MIR.AN.

dadhi manus atqi tranatu In diucrfas figuras protratfanris arbitrio tranfformaf
Q,m a ut nihil natura temere agit fed boni alicuius cofequcndi gratia finalis caufa Efficiens
fe flarim infert, 6 pximus qdem
(
qua de materix gre caufa
finis agentis-caufx forma cfl
mio cruit.Hoc.n.illa cofilio agit SC uerfat ut ad pfedhj habitu formx illam perdu- Finis
eat, unde SC forma tertiu principiu ab Ariflotele ftatucu.H.xc aut dc materix finu Forma
educi no porefl nifi affedlx prius fiCprxparatx cogruis qualitatibus , Circa quas Maceri*
totus opificis labor tota adhonis mora cofumit ipfa .f. fpecie indiuiduo momento difponcs
quafi prxmio laboris flarim effulgente. Opifice jpfum cam potius principiu uo-
q
eant Peripathcrici.Diuinopt autem memores fempdiuini Platonici admonitos nos Nacura-
nolunt naturales ageres caulas, SC fi folx appareat nobis qux corpora agat formet les cas or
& tranfmutet haud tn primarias efle caufas copi qux fiunt,fed iflrumeta poti 9 di- gana elle
uinx artis cui obcdiutfii famulant. Quemadmodu fabri SC man? SC ipfxtotam fi diuinojt
dom 9 materia ligna lapides cemeta cdponat ordinet SC crafmutct, mhilq; uidcacur
prxter eas cui fartura domus accepta referatur nouimus tn organu illas effe obe- Caula
diens arti SC feruiens qux coftiruta in aio architcrti domu qua liraul cocepit parti- Orgaica
cularim digerit explicatqi infenfibili materia, hinc fartu ut ipfi duas caufas adnciat Excpla-
organicam SC exemplare. Quod neq; negant Peripachcci. Immo confirmant apud r js
quos tritu illud.Omne opus naturx opus cfle iotelligentix.hfc funt qux in coune Enarrato
dicuntur dc rebus corruptibilibus, qux oia ita in ope primi dici coplcxus ell Mo- ucrbop:
fes ut neq; certius neqi aptius de hic quicq dixerint philofophi pbatiflimi . Mofeos
(
Caput fecundum. Cxlum

Principio igif duas (latuit caufas agente SC materia ca.f.qux artu SC eam qu? cfl Terra
poteria illa cxlu hanc terra uocat cui noflrx expofitioni atrcflat primtifeurtoritas Stoici
ftoicoptq agentem cam cxlu materiale terra uocauerur, ut fcnbit Varro ne Grf-
cos comemore. Atteflatur SC ratio. Na SC maceria dcfpicacinima oiura naturajjt uri
efl terra oium demento^, & fnnili ofno pportione riidcnt, ut probant Pcripathcci Pcripa-
agens materix fiC terrx ccelu.Tcrra aut h^c idefl materia inanis SC uacua ut traflu thctici
Iit Hieronymus uel ut feptuaginta inuifibilis SC incopofita,8 hcc qdem oia rudi- Terra
materix informicp concniunt qux SC expers formap; oium merito inani sfi uacua inanis 84
dicitur SC oino in copofica SC inuifibilis cil. Verum Hebraicx didliones tou SC bou uacua
qux hoc loco legund a pluribus Hebrxis aliter exponunc . Tou qdem rem bruta Hcbrxi
interpretant'' flupente attonitam. Quod ad materix ctia tenebricofam dclormcqi Tou
(aciem ab illis refert ,ob caufa caufam q> itendentes nos in illius cognitione actom, g 0u
tos reddit, propter quod SC Arifloteles pportione.fiC Plato motha ratione cognofci Ari (lote,
a nobis illam dixerunt . Bou aut ex ui dirtionis inchoatione SC rudimcntnm formx Plato
multi exponunt . Idem enim fi uerbum uerbo redamus cfl bou ac fi dicamus in co Formx
efl fiuc eo aliquid eft.Quod Ii fcquamur prxter (ubierti potentiam inchoata in co fchoario
formam intelligemus.Quod non folfi Albert? SCplurcs Pcripathccici fed uctcrcs Albcrcus
ettaHebrxi crediderunt ut ex monumentis antiquiflimi Simconis aperte colligi- Antiqu?
mus. Verum quo parto hxc fit inchoatio accipienda declarat adiicicns, SC tenebrx Simeon
erat fup facie abyfli. AbyfTum uocat terra idefl materia trino dimcnfu I altiffimas Tcncbrc
^funditares cxtcnfam.Sup hac tenebrx idefl priuario efl, principiu apud Peripa- Abyilus
tbeticos in primis celebre cui nulla magis appellatio tenebram congruerit Efl
q .
aut priuario qua differt a negacioue ut magnus Albertus conflanciflime uult ipfa
HEPTAPLVS
Difpones hxc de qua dicimus inchoatio formx de qua re idem philofophus copiofe Bl fubti*
materix liter diflcruit.Pnctcrea fi qux poftrcmo
fubeft terra aquis SC itrigata inde parturit
Exoritur SC pariat, nonne nqux hoc loco accidentes materix qualitates SC affedtioncs fignifi*
lux cabuntf qux uel fuo fluxu traiflabiliqi natura aquajs fpeticm gerunt Quibus uc
Dei irope ita dixerim humeiflata materia parturit formam quam extremo teporis momento
riofit lux edit in luccm.Sup hasaquas fpiritus domini ideft uis caufx efficientis dni organu
6C inffrumentu merito ferri dicnf.neq; dirif ferri fup terram quia n5 attingit agens
fubiedtu aut permeat nifi mediis illis intercedentibus qualitatibus.quas du uerfac
SC agit oritur lux ideft formx (peties SC decor tenebrap quas diximus ideft priua-
donis expultrix SC fugatrix.fitqj dei uoce fic imperantis, qa nihil agut caufx natu-
Fit ex ue> rales.qd'no diuinx artis ordo prxeeperit. Tum fit cx uefpere 8 mane dies unus ,
fptSC ma Cumexpotentix acftufqj natura fubftantia tertia qd copofitu dicimus dilfultauit.
ne dies eftcp ratio iam manifcfta iuxta huc fenfum cur dies unus dixerit non primus SC roo-
unus rito luce uidit qm bona.Cum nihil (it aliud natura formx qua primi boni imago te
Lux boa nuis SC umbratilis (imilitudo Hacflenus in uniuerfum de corrupti li fubftantia qua
Epilogus lis omnis qux infra lunam eft.ubi SC cxlum SC terram ideft trafmutanre naturam
SC eam qux trafmutaf SC tetra eande ideft mateaia uidimus inane omni fpetie fub
ftantix uacuam ite omni forma accidentali, Supcrcp cam in trini dimenfus abyflos
extenfam priuationis tenebras infidentes, non qdem illi intimas C Ncqi eninl pri-'
uatio materix edentia cft ut probat Ariftotcles.) fed extrema dus faciem occupan
Cur fujv tes. Vidimus item fupaquas ideft fluxas difpofitiofles materix quafi terrx prxfcn/
fadem tes ferri fpirirum domini ideft uim caufx agentis non uti caufam principalem ,
(cd
abyfli tc<* uti fpiritu domini ideft organu diuinx artis quomodo fpiritus nofter uitalis orga^
nebrx. num animi eft SC flarim conflante fpiritu aquas illas SC peruadete fubiccflum iuffit
dd artificis exorta eft lux ideft formx decus SC fplendor <

Caput tertium
Q mautem aedmunibus gcneralibufqi ad fp^fialia fcdlodcordine defeendimus ut

jibat Ariftotcles, faiflurus hoc idem Mofes .poftq dixit
his qux comunia funt
rebus oibus clcmetaribus.clemcn tale totam fnbftanria fccuda dic trifaria diuidic.
Quid p Primo aut intelligendu materiales omnes formas aquapt appellatione ab illo.hic ,
aqs fecu/ def ignari qux congruere magis ne poftit qdem. Eft enim in fphxra hac repi gcnC^
da die irv rabilru SC corruptibiliu ftante materia quafi alueo mari uti fluxus rcfluxufcpum*
telliga^ darum perpetuus indefinens abeuntiu SC aduentatirium formapi comcatio. Genera
mus. rio fcilicct prxterit ut inquit Salamon,8 generatio aduemt, terra autem flat t xter
Salamon num . Vocantur enim SC formx iftx apud Platonicos imitatores femper bcbraicas
Platonid difciplinx generationes poriufq formx quod q eflcdici uerius poflint.Obqua
fieri
bebrxopt etiam caufam faeflura ut quo fupra nominc,aquap> fcilicct materie qualitates SC ac
imitato ddentales formas uocauit. eodem hic uocauerit etiam lpfas materiales fubftantia*,
-
res. fcilicct ut admoneret non id qdem quod credidit Alexander cfle qualitates ipfas
Alcxader elementis formas fubftantialcs fed quod Platonici magno opere confirmant cfle
,
Ipctiem omnem qux in materia eft ad accidentis fere potius q ad uerx fubftantias
conditione referenda.Qucm titulum fibi illa legittime uendicant qux per fc ffane
Hcracli^ fibi ipfis innixa SC id quod funt uera funt ratione , imixta rebus peregrinis SC mini-
t? Poctx me adulterata Heraclitus fenfibilium rejs fubftantia uocauit mare SC apud poetas
,, , . .
VITA IOAN. PIC[ MIRAN.

in nolueris fabulapi udantes phiIofophia,Cum pofl Saturnii unitate ided mudi U
telligibilis unione intra fe ola implicantis in nes pecs fenfibile mundu partirent',cf
lefteqi adfcnberent regione loui.fubterranca Plutoni, Ncptuo aut media hanc .f
qux a Luna ad terra ,ptendi(f,de qua nuc agim9, Neptunii maris dnm dixerut, q
ideapud Platonicos p ea uirtuce acapiif.qux gricranombus prxed.Scd redeam?
ad Molem diuidete aquas ab aqs medio (irmamcto.Triplex.n. peitio corpop: fub-
lunariu.Alia fupra media regione acris funt fupma.fpars eiufdc elemeti Si putidi-
mus ignis q<f totu acthens noiedefignad Ibi puta mixta 6i legittima clemeta.Alia
i
infra iplum aeris mcditulliu qux apud nos funt ubi elementu pu 5 nullu^Ncqj.n.
pupi elemetu fenfibile) fed mixta oia ex faeculenta cradiorcq! parte mudani corpis Elemetu
coflant. Intercedes regio acris quxhicdicitur ftrmametu.uh Si aucs fub firmame- puram
to cceli ab eo uolantcs introducunt' ,ca elt regio in qua fublimes illx impflioes ap Mixtum
parent fpluuix l niue3 > fulgura i tonirrua,cometx,& exteraid genus. Vide aut quam impfedtu
re dic no folu firu, fed Si natura; pprirtate hoc firmameutu fupiora cleroeta ab infc- Mixtu p
roribus qfi aqs ab aqs difcrimmat Si difhnguit.Supraea pura funt elementa, ifra fedtum
eam pfcdla mixtione ab clcmcrali fimplicitate difeedut.imbi mixta fiunt fed imper
fccfta racdiaqi ut dicat* ueriifimc inter mixtop: elemcntoptqj naturam
Caput quartum
Sed uidearmis qd ultra? Mofcs philofophef cogregctt^ induit aqux qux funt fub Congre-
caelo in loeu unnm,8t appareat arida; Arida materia efl uiti ia coflituimus nec ap- gac aqu
paret materia aut cofpiciif nifi formant fperie induta ,
fed neq? apparet induta fpe- in locum
cie elemcti.qa ut diximus Si pbat philofophi elemetu firoplex nec uideri nec tagi unu 3ap
nec fub ullu oino lenfum cadere potefl Si lgit inuifibilis olira fuerat terra futupi paret ter-
q
tii ut fub cofpedhin/ueniat nccdle cfl aquas qux fub ccelo funt, idefl fub media ra.
aeris regione cogtegari ad loeu unu.i.ad coem mixtionis colluic cofluentcs certis
legibus tn quafi littoribus prxfcriptara in un i mixtionis fonna coalefcere
.
Quod
aquis inferioribus ut ohdimus no item fupiriot ibus accidit, ubi aut nulla, prfus auc
imperfecta mixtio. Quod fi anima ucgeralis mixtionis forma flarim confcquitur Germlat ,
Quid aliud a nollro philofopho cxfpcdfabamus ,q ut pofl illam aquayt cogrcga- tcrxaspla
tionem induceret flatim terram herbape fwticu arboptqi fcecundam. cas
Caput quintum
Quaq hinc uidebaf ordine cofequeti ad aialia tratifedndu quopt aia uegetali ,pxi-
me iundla efl,rri qm ab aialibus ad hoiem itur.in que definit de roudo corruptibili
Mofes aliqua de his qux fiut i firmamento , Si qbus
ois traiflatio, iccirco inreriecit
ipfum ornaf uti terra otnac his qux in ea fiut metallis piatis Si aiantibus.Sut aut
hxc imprefliones illx qux i fublirai.i.in media regioe aeris fiut. hac fupra Si acia
& fltmamentu uocauit.hic aut firmametu cxli, ut fciam9 no illud ede qd* uete cfl
1
cxlu.fed qd cxlo fubefl.Quare Si Ennius in achille hac parte fubiices dixit.ppte Ennius
rea qcf cxlo pxime fit (ubiedla. has aut impdiones fecundarias dellas Si fvdcra Si
aflra a phis nucupati notius edqud ut plurib9 coprobcf aut duriufculd uideri ali
cui polTit nos de illis exponere qux de fydetibus hic dicunf. Qtn aut hopt ois di -
ucrficas ad duas pria cas referf caliditste Si (rigiditate referemus couenieter qux
a ca fune calida ad folc qux ucro a frigida ad luna. Ncq? ob id folu K folis 8C lun?
SC rcliquopt fydept haec Gbi appellatione uendicant qd idem fint ipfa inferiori cxlo
. . . . ,
HEPTALVS
qcf illa funt Tuo qg dinmiori.uel q> item fimili faciefe oftendat hoibus facetia pari*
ter BC corufcanria, qua qd' alia ex illis aliud in cado fydus taq pricipcm BC duce (e*
quanc.Vndc BC figna cajt funt rcji.qux fydcra a qbus fuerint excitata portendere
fictioribus foleant.hoc rei argumeto eft illud quod motu fydcpt fcquunc quojt ui
K influxu de terrcftri cofedh materia ideft uaporofo halatu confidunt.

Cap ut fcxtum.
Manifcfta ia qux fcquunc' de aialium deqj hofs ,pdudione,Poft plantas.n.ea fune
Pythago mixta qux fenciut BC mouenf.qq 8C plantis ftupidu fenfu adfcnbant Pythagoria'
nci
.
qcf icaqua parturimus cocordia longioris fubfellii ope difcuriemus.Hcc at aintia
qux oem cotrouerfiam motu fcnfuq; participat, BC hic a Mofe BC in Timeo \'
citra
Timcus aqs dcgctia BC terrcflna diffingunt . Supremus oium 8L priccps ho-
uolarilia BC in
tno,quo mundi corruptibilis natura .pgtcfTa fiftit pede BC receptui canit

Caput feptimum
Qaadmoduaut ifcriopt oium abfoluta cofumatio eft homo.Tta oium hoium abfo
Chrift us luta efl cofumatio Chriftus.Q uod ut dicur philofophi ab co qd' uno quoq i ge/
fi
nfa focli^ n Cre eft pfcdiflimu ad exteros ciufde ordinis quafi a fonte oispfcdio dcnuat',Da
citas. biu nemini eft a Chtifto homine i omnes homines totius bonitatis perfedione de
riuari.Illi frilicct uni datus fpiritus no admenfura ut de plenitudine eis omnes acci
petemus. Vide qua haud dubix hxc ei prxrogatiua debeatur deo BC homini quafi
,
etiam qua homo eft peculiari ei SC legittimo priuilcgio conucmt

EXPOSITIO SECVNDA DE MVNDO CAELESTI
PROOEMIVM.
Vrgamus ab elementis ad cxlum,a comiptilibus ad icorrupta cot
pora, aut pala oibus fit cifJcm uerbis qbus declcmcntali nobis tot
natura moftrata funt dc cxleftibus ite altiflima dogmata a ,ppheta
cSprchcnfa.Quod cu nobifeu aio rcuoluem9,crt prxtcr ea qux di
ximus i pccmiis alia nobis i proptu ro.Cur gra excpli didurus Mo
fes dc agente caufa BC de materia no illa agente expreflis uerbis hac
materia uocauit.fed cxlu BC terr a,BC marerix difpones, no qualitates ut dicunt phi
fed aquaSjK forma luce potius
q forma appellauit, Cometas irem BC fulmina BC cx
tera idgenus non ppriis cognoibus/cd aftra SC ftc Has nolauir.arq; ita de rcliqs.In
exordiis qdem allata fuit a nobis cum uctepr cofuetudo feribendi res grandes phy/
ficas BC diuinas occulte BC figurate, turrirud ras
aud ropt q cu fpletidorcm difcipli/
nxMofaicx ferre non poflenr, oportuit uelata facie uerba facere illis.ne q illuroi^
nandi fufcipiebanif .nimio lumine obcxcarenf\ Nunc tertix tonis habemus occa^
fione.qa.f.fi materia BC forma BC qualitates BC cam agente noiafler, poterat illa qde
Mirum corruptibilis mudi rra<ftacib9deferuircn6 aut BC reliqs. Quare illud eft incogita^
ft/ & >T_f J:.d ? J* n,- :I _
Mofeos : i
tu BC mips Mofeos artificiu diuinaq; ucrc non humana iduftria cis uti didionibus
artificiuitaqi ofone difponere.ut eade uerba ide cotextus eade feries totius feripturx figux
Abfolu / randis inudore oium SC totius naturx ferretis apte cbueniat . Hoc illud eft in quo
tiffimum Mofeos liber oem genriu BC dodrina BC eloquetiaK ingeniu fupat. hoc nouu illud
feribendi SC iritadu adhuc qd nos afferre tetauimus.ut.f.fadu a Mofe id nfis hoIb 9 re ipfa
genus coprobarcm 9 .Hxc eft idea hoc eft cxeplar abfolutiflimi fcriptoris,no ob id folutn
huiufccmodi feribendi geny ut fupra demofti auimus natura effigiat BC xmula t'.
L.
% J
.
lOAN.Prcr MIRANDVLAE.
g9 > fient inter metes angelicas audVorc DionyfioK diuo Thoma fpledorc noftrx Dionyfi?
theologi* illa eft fuprema.qux pauciffimis ca notionib? SC formis
p intelligeriam Diu? tho
coprehedit.qux iferiorcs uariis SC multiplicibus, ita inter feripturas illa e fuma illa mas
apice tenet ois pfediois.qux pauciffimis uerbisoia ucluti fingula SC cogruc SC g*
funde coplcdit .Sed qd ppbam ,pdeute rcuclata facie moramur ultra, ut de caelem
ftibus nos myffcnis alloquac fprius tnq loquente ipfum audiamus.ut fimus ucr
boru illius capaciores prxfari paucula quxdam de ccelo decimo utile fuerit.
Caput primnm.
f Vpra nouc coeloji orbes. i.fcpce planctas SC fphxra odaua qua uocat inerra Ccrlum
te nonuq; orbe
q tone no fcnfu deprehefus cll,primufqj e iter corpora q mo' empyreu
tjentur.crcditu cflc deamu coclu fixu manes SC quictu.quod motu niillo partiri* Strabus
pct.Ncqj hoc tm creditu antis maxime iunionbus Strabo SC Bcda fcd a piunb? Beda
ethcbrxopi,prxtcreaq! pHis SC mathematicis qbufda.E qbus fatis duos fit attulif Abraam
fe Abraam hilpanu aftrologu maximu SC Ifaac pbum.quop: utcrq? hoc attcftatur Aftrolo.
Quin SC hic Ifaac decimu orbe ab Ezechiclc defignatu intclligit p Zaphiru in G* Ifaac phi
militudine throni.ut color Zaphiri lucis nitore. throni firailitudo innobilitate eius lofophus
fignificet.Figuraras ite intclligit dece fphxras a Zacharia pcrcadclabru aureu di Ezechiel
ftindu fepte lucemis,6C lampade fup caput cius,tu fup lapadeoliuas duas.Cu.n. de ccdo
fepte lucemx fepte planctas idicet,64 lapas circulu odauu tot luminibus fulgcn empyreo
tem.uuit p duas oliuas indicari nona SC decima fphxra, ppterea q> ex oliuis olcu Zacha-'
defluit ad lapade SC lucernas, ad luminis nutrimentu. Quare ronis fimilitudine rias.
p
cum coelo jt quos nos uidemus lux a fupremis illis emanet SC cofcniet'' fqui enim Fons uni
dat luce ide coieruaOMerito illi quide oliuis, hi aut lucernis SC lapadi coparanc. tas lucis.
Veji (i no pnt eiufde aqux duo primi fontes c6ftitui,nccefle eft ex illis duabus fu
premis fphxris altera elle.qux fit principiu totius lucis. Quod fi ad altera ad pri
tna uricp.i.ad decima referedu cil.ut fit ipfa qfi unitas luminu.tu proxime lumen
tota eflentia fux fubflati? nona rcdpiat.Inde tertio ad fole plena pticiparioncpue Vniras
niat,a folc aut quarto ia idcocp poftremo gradu in oes ftcllas partibiliter diuidac. Numer?
Supra igic noue coelos dccimu ftatuamus.que theologi uocant empyreu. Dubi* coclcmc*
tatu aut a qbufda natura ne cet cotporea an incorporea potius. Na SC unitate for* taris.
Ce decet ut numero coelemetali radet analogia naturx.ita no ee genere code. Sed

qcqd de hac qoncftatuat remaneat in cocuflum inibi cile thefauros lucis,& inde Phoenicii
qcqd hr luminis uifiturqj in corponbus qli a primo fonte in extera deriuari.Neqj Thcolo*
enim obftat fiqs credere ptinaaus q ucrius uclic no efle illu natura ucre corporea, gia.
qn in phocnicu theologia cft.ut feribit [ulianus Cxfar i orone de fole.cmanare lu* luiianus
cera corporea ab incorporea natura. Prxcft hic igiri' noue fibi ferie cofequcti fu cce
dentibus coelis quafi dux exercitui quafi forma matenx SC Monados typum gc*
rens denarium implet. Caput fecundum.
a Eniamus ad Mofe? q didurusdeoib? huc taq primu & principale coeli pe- Enarrato
culiaritcr appcllatoc dignatus e.queadmodu licet noue choros angelicos, qa uerboru
participant diuinitate uocarc deos polTumus. Vnde illud deus dcopi. Absolute tri ppherx.
cu deu dicimus no alique ex cis.fcd mdiuidua trinitate accipimus prcfidente illis Caelum
queadmodu SC empyreu ccclu nouc fibi fubicdis orbibus prefidet. Terra autem Terra
ttocauit odo fphxras poftrcmas.ncq; id Gnc caufa/cd ob id fadu quoniam huius
HEPTAPLVS
Sphxra numeri extrema fibi terne appellatione ucndicant. Ea funt luna SC cceluro dei latu
octa . quoru utruq; terra uocare SC uctcp auctoritate SC roe prxtcrca cogimur. Dc fphx
Academi ra enim octaua frequenti (Timu In cadcmia dare illi terrx appellatione. Luna irem
a. Ariftotcles terrx fimile dixit imitatus.f.Pythagoricos.qui ca SC terra ccelcdem SC
Luna terreftre coelum appcllat.Scd uidc qux ro ad utruq; nosducat.Si.n.m coelo qux
Aridote- iimus elcmeta luna terra (latuimus infima ignobilillimacpoium fydcp.uti edter
les. ra olum elcmetopr opacitate iride fubdatix SC maculis illi pfimile.Tu aqua Mer-
Pythago curiu ucrfipelle fydus SC tra (formabile, ioq; apud Lucanu undx arbitrii appellatu
rei. Venere acre teperato calore uiuifica fole igne ronc manifcftidima.Tum ordine in
Lucanus ucrfo Matte igne.foue aere cognatu Veneri natura, Saturnu aqua fcne.f.danatx
Inane SC frigiditatis.iel :quu ut fpharra octaua, & no erratica terra uoccmus.ucl ipfo fic co-
uacuum. puratiois ordine podulatc.Rcde igic hoc totuqd binis utrinqi terris cocludii*.
Tenebrx fupra qd' nihil uif bilc nobis, terra uocauic.Tum fubdit SC tena erat inanis SC ua-
Abydus, cua inanitatc.f.lucis no du a primo ccclo .ppagatx ad ca ,SC rcliquap uimitu.qua-
Mon? or ru uchiculu cd lux.Ncq; hoc dicimus ex nobis,fcd ipfe audor declarat, cuius rei
bis aqux dicat inanitate adiicies SC tenebrx erat fup facie abylli.altitudme tata tot numero
otbiu SC mira ^funditate iurc abydum uocas.Vej; nc crederemus inter octauatn
fphxra SC fedes cmpyrcas nihil roediu ede.ur crcdidcrut multi fcquuti indicia tan
tumodo fcnfuu.admonuit nos orbis intercedentis, que paquas ipfe cu figurauerie
colone a iunionbus chryitallinu ccclu cd nucupatu.Sup huc ferebatur aut ut ucri
Effrcn. tas het hcbraica,& Syrus Effrcn rradulit incubabat huic fpus dni.i.,pxie adhx-
Spiritus, reus fpiritalis Olympus fedes fpirituu drii fbuebat cu fua luce uiuifica.K rede c fa
domini, dum ut q attines ed principio lucis toto corpc SC tota fui mole luce cohiberer p-
prcrca nobis inuifibileqa corpulentia folidiorc no terminat .Illi igit primu icubas
fua luce largiebat' cmpyrcus.qux mox SC in rcliqs Iphxras quas p terra SC p abyf
fum dicimus def gnatas excudis tenebris deo fic iubete cd deriuata SC fadu e ue-
fpcrc SC mane dies unus.qa per luris SC fupemi influxns receptione foederant pri-
Dies un? tnis coeli inferiores. Sumarim igitur prima die SC primi cceli eminentia in reliquos
Epilogus SC deriuatio inde lucis ad cos,8d aqux ac terrx cognomina dc noni orbis SC aliopt
p
multa proprietatibus indicantur. Caput tertium,
i Am ucm de motis orbib? pticularius .pnutias docet no erratica fphxra qua
dicimus firmametu media ce iter duas aquas,cuius didi ro mamfcda ex his
Firmanae qux diximus,na 8C nonus orbis 8C fatumi planetes ut dcclarauimus aquapr fibi ap
tum inter pcllarione uedicat. Pofitu ergo a deo cd firmametu in medio aquaj> & aqux quas ;
aquas. funt fub coelo cogregarx funt ad loeu unu SC fadu ut appareret ar da.i. terra ro-
tuq; hoc peuratu ad fature uiuetiu.Vidcamusqdh.TC Mofcos dida,
fibi uelint
Aqux qux fub coelo funt fepte fydera funt qux fuc fub firmamero qd uocauir cce
lu.quoji primus Sarumus,hx aqux cogregatx i loeu unu io fur,qa ois planctaje
uirtus in uno folc collcda ed.qd' oespBi oes mathematici uno ore cofirmat,8C fi
Oceanus hxc cogregatio aqua^ dida e mare no abfurde hic ille erit occanus q parer deope
Terra ap SC hoium ab illis dr planctas deo 92 noic dignati funt.Terra aut qd aliud dice-
q
paret. mus g luna fic ab Andotele SC Pythagoricis nuncupata,qux rora prxd di ma-
ris undis obruic.nec utilis nobis nec uifibilis ite e.fcd tuc SC aialiu SC nodri ufib
idonea.Cum ab eo fcccdcs mari magis magifep fub afpcduucnir.Tuc fertilis tuc
IOAN.PICI MrRANDVLAE
Tcecuda eop pt^fetrim qux a uedigali natura funt,Cuius munera audio nutritio
tC generatio. In hxc.n.prxcipua uis Iunx ut dixerunt chaldci.Qcf X hic a Mole
apertillime dcroonftrat".Cu ea fimul atqj apparet X herbaps X frudicu X arbop:
parente facit. Vide ut nobis natura lunc X folis pauciffimis figuraret^ fub indica^
uit.Sed cur tacet de reliqs que traduru de oibus fufficietcr X dode in phemiis Cur defl
nris pmittamus.Cur inq cu dc decima nona odauaq; fphera de Saturno ite folc tuor pix*
X luna fecerit mentione de quatuor qui fupfunt V'enere X Mercurio louc item X netis nui
Marte ne uerbu quide.Dixcris forfan io facfu qa rudis populus Sole nouit X la medo trri
luna. Sed hoc pfugiu ipfe mihtmct aderoi.ncc poffum no crubcfccs ifthuc diuerte <
re
q fum atteftat9 nihil ppterea obmiflum a Mofc quod ad pfeda mundor
fupra Solutio
ru oium quod folc ac luna egit egifle de religs.qd'
intelligentia faccre.Dicac alius prima
fai reguu obnnent coeli X cu particularis aliopr fit uirt?,uniuerfali hxc duo fydera
Confuta^
influxu pollent. Sed neqj hoc nobis fati(faar,6 debuit cade r5ne obmiffifle Satur tio
nuro dc quo tri nos facta mentione oridimus. Aleius credo latere myfieriu ueteris Solutio
hebreopi difciplinx, inter cuius dc coelo dogmata hoc e prycipuu cocludi a fole Io fecunda
ue X Marte, a luna ucro Venere X Mcrcuriu. Nec fi hopt naturas fydegi pefite i Cofutato
mus obfcura eft ro opinionis.cj g ipfi ronc nulla fui dogmatis affcra.Calat luppi^ Solutio
ter .calat Mars,calat Sol.fed marcis claor acer Si uioletus fouis brificus, in folc tertia
eft acre illud ac uiolcntu Marris X louis benefica pprictatc uidemus.i.mixta ex Affinitas
his teperataq? media quada ut ita dixerim natura.luppiterfbclix Mars infauftus folis cum
fol partim qdem bonus ptim eft malus radiatione bonus pocula malus . Eft arids foue ai
Martis domus cacer dignius louis, fui in cacro fublimiutcm
digniutem Marte >
in ariete
adeptus manifefta cu utrocp fydere cognitionem otidit. Veniamus ad luna qu?6 Affinius
aqs Mercurii manifefte pricipat,8i quara habeat cu Venere affinitate pferrim hinc Iunx cu
indicat q> ira in tauro Venens domialio fublimat',ut nufcj fodicor aut magis bene Vencf X
fica iudicef.Dc ccelo igit' empyrco de nono orbe de firmameto dc fydere fatumi, mercurio
deq} folc ac luna g reliqua copledunt' ipfo filctio hui?* coplcxus nos admones fuf Epilogus
fidenter hadenus dixit. Caput quartum.
Reflabat ut poftg de natura fyderum dixerat de opib- deq; eopt officio differcret
declaras i que ufum fudara X
cui muneri delegata a deo fuerir.Scito aute agi ad TimseuS.
huc dc cxlo ut dc lucido corpc.nihil dc itcUcdu nihil de motricc ui cius adbuedi
du a pphera que ordine etia timx9 fegtur. Primo corpus fabricas tu corpori ab Motus
foluro aium apponcs.cxleftiu corpopi dux in uniucrfu manifcftx optiones mo/ 6C Illumi
tus Killumiatio.Mot? duplex ftatuit , alter mudi toti? quo cxlu X xther. xxiiii. natio.
horis totu fpariu uniucrii pfcdo ambitu circuuoluuf, altcji fydeps ,pprius mul
p
tiplex X uarius inter quos prinripalis eft motus folis g fpatio. xii.mcnfiu Zodia**
ci figna oia Circuit. Ille die facit unde X diurnus dr,hic aut annii reliqui fyderum
motus uariis tepox itcruallis pgurur.Rede igit X bcruiter nos oium admonuit
Mofcs.cu dixit polita fydera in firmamento in dies annos X tp. Addidit in figna quid e*
qd' quia fatis ab aliis lterprerib? exponit' ego prxtcrco. ludicauit prxtcrea expref* lcfriaiflu
fereliquaopation: fydepr qux eft illuminatio cu dixit ftatuta illa ut luceret in cx antiferid
Io X terra illuminarct.Quaq aut diucrfx fmt fnlx uctept qd cxleftia influant infe*- nbus
noribus in qualibet cri apte cadat.Mofeos ucrba.Na fi nihil aliud influutq lucem Anftoce*
qcf uidet . Ariflotclcs uoluiilc fi religiefo
'
X no pro n:o atbittio illius uerba iterpre lea cr
, Bii
V
J
HEPTAPLVS.
trmur, nihil poterit cogitari mofaicis dictis coucnietius/iprxtcrlucecalorcetii
A ucrrois influunt nihiiqi prxtcrca aliud ut Auerrois arabs 8i Abraa iudxus uolut faris fuit
Abraam dixiflc dc lucc aqua ide amAorcs proucnirecalorefatcnc. Si ire pl ures alix uimi-
(
Auiccna tcsatqj multiplices ifthuc exlirus demittunt ut Auiccnx ut Babyloniis uifum no
Babilonii temere dc fola lucc mentio faito.qn ut ipfc feribit Auicena fola e lux qux reliquas
omnes uirrutes dc cxlo uchit ad nos. In hxc lgit mini Aeria Si Iunx Si folis Si Aci
larum funt corpora diAributa. Capue quintum.
Rcliquu erat ut 8i fignoru qux (pcltabilia funt in Zodiaco ,K eoru qux quaq ia
Signa nifa nobis logein cflicatiora in cxlo funt chryAallmo metione facerct.Dc his n. ni
odfaux bil ha (Aenus didW.hoc igi fibi uolut aialia qux Si aqux pducut Si terra pducic.
Ci nonx utiqj ille aqux qux qux ipm cA firmamentu ut fupra e eo
funt fup cxlos Si terra
fphxrx probatu. Signa.n. qux in illis folis duobus orbibus uifunc in fpecieanimaliu qua
lia qux apud nos ab xgypriis Si indis notata funt, qux potuerit illi Si facilius 8C
xgyptii rcitius q noAn dcpirhcdcrc adiuti ab ipfa foli planitie Si exii ferenirate. Alioquin
indi animaliu qux hic funt caduca pductio no magii attinet id hxc duo clcmera terra
, Si aqua qua ad reliqua videlicet igne 8i acre, Si quonia aqux dedit appellationem
,
orbi chryAallino congruenter qux ibi animalia pifccs, ruifus qux in firmamento
quod terram dicit iumenta Si bcAras uocauit.
Caput fextum.
Dc ui ex Hactenus dc corporea cxloru natura.Nu e prxdita ea aio rationali declaratur9 ale
loru mo lcgorice hornis meminit no uticp illius qui e caducus Si terreus Si que uidemus,
tricc fcd a quo ut ioqt Plotinus is regit' homo q uidctur. Ille ipfc anius e ronalrs.que ex
Hotinus eifde clcmctis.Si in cade patera ex quib? Si exii aiam eu Timxus coAituar no in
Timxus cogruc qux dicutur dc homls aio ad exii ctia aim trafferurur. Aflipularur noArx
'Saetae lit expofitioni litterx facrx.in quibus fxpc angelica ois natura Si rationalis
p homine
iter* - defignatur.Frequentiflimu hoc in ppheris dc bonisangclis Et dc malo rria demo
v, nc.qui nihil natura differt ab illis feriptu eA in euangelio inimic9 homo hxc fedt.
Adiccit igitur deus cxleAi machinx uiua fubffantia Si rationale participem intel
lectus. Ideoq: ad imagine Si fimilitudmcm fua hanc noluit prxefle his dc quibus
.Obedit* pauloante diximus animantibus .i .fydereis omnibus fignis Si plancris, qux illius
cxlcAia ita nutu ucrfantur,ita diito obcdiuc ut nulla mora nulla fit cotumacia.Q uod bru
fuis mo' tis elemento ^ corporibus no pariter accidit.Ncqj temere aliud iuenies in quo ma
tonbus gis defudet peripathctici q ut probet nihil rcluilari cxlcAe corp9 fuo motori que
.. ,
admodu noAra nobis corpa relucftarar. Q
uare ncqi illis ut nobis ex pperuo mora
. aut tediu aut difficultas aut fatigatio,hoc cA imperiu quod tetigit Mofes cxlc Ais
hornis in aialia, Non ite uacat myAcrio qi illu homine mare Si ferroina errauir.
Epilogus EA enim hxc prxrogatiua animoru cxleAiu ut fimul urrunqj obeat munus Si eo
teplandi 8i regendi corpora.ncqi aut hoc illi aut huic illud ob Arepat impedimeto
v* I it uccAe poflit. Vfurpatu aute maxime a ueteribus, q> in orphicis etiam hymnis ob-
<Juaren9 leniamus duas has uires in eade fubAantia, quarum altera contcplatur altera pras
9 nobis eA corpori cognominibus maris 8i fceminx defignare, hxc de cxleAi mudo de dii
honoran uino.f.corpe de numero orbiu dc natura 8i proprietatibus de officio. PoAremo de
i>
du? cxlu motricc vim ci9 ronali fubffatia dccp eius ingenio a ppheta tradunt Caput. vii.
Plato i-: Nobilis hxc creatura Si a nobis fufpicieda Si celcbrada. Sed fi ucl placonicx fen-
1.(1
IOAN.PICI MIRANDVLAE
tentix ut theologos taceam cuius modo meminimus non fumus
obliti tcmparos
animos noftros ab opifice deo in eode cratere ex cifdeq; elemeris cu crrlcftib? ani
mis.uideamus ne nos illorum feruos uelimusjquorum nos fratres efle natura UO'
luit.Neqj noflram conditionem de hoc infirmo corpore metiamur. Neqj enim ho
mo ut feriprum in alcibiadehoc quod uidemus fragile SC terrenum: fcd animus e,
fed inrellcdtus qui omnem ambitum cxli omnem decurfum temporis cxcedit.Ca'
uendum igitur ne quod multi faciunt plus caelo dantes plus tnbuentes q fit ncccf
fe 8C uoluntati opificis 6C ordini uniuerfi repugnemus fimulq? ipfi caelo cui dei con
lilia & mundi ordo maxime cordi funndum ftudemus placere difpliceamus. Hoc
admonent Chaldxi dicentcs.Ne augeas fotu.hoc predicat Hieremias. Ne timea^ Chaldei
tis inquit figna cxli qux gentes timent.hoc precipit alibi propheta nofter admo' Hiereml
nens cauendu homini ne fufpiciens folem luna SC (fellas colat ea qux deus crcauit as
in mimffenu cunchs gentibus. Quod fi in eu fenfum quis non accipiat quafi illa Moles
'
feruiant nobis uti ignobiliora SC mortua corpora, fignificari tameintelligamus am Chrilhis

dforem aut domina naturx noltrx eam fu bifaria efle no poile, cuius uel altera ps vnus co'
eria uilior aliqua parte qux fit in nobis ignobilior inueniatf.Neqj.n.in opere per' lcndus a
fctfhus aliquid efle aut pot aut debet his qux funt in opifice, Illum \p{ timeamus quo ome
amem? SC ucnercmur.In quo ut inquit Paulus creata funt oia fiuc uifibilia fiue in bonum
uifibilia.Quod clf principiu in quo fecit deus cxlu SC terra.hoc aut eil Chrilfus.
Ipfe.n.pcuntffatus quis eflet optime fui gnarus rndit.Ego principiu
q loquor uo/
bis. Quare nem ffellap: imagines in metallis,fed illius.i.uerbi dei imaginem in no
ftris animis reformem?. Neqj a cxlis aut corpis aut fortunx qux nec dabut, fed a
dno cxli drio bono oim cui data omnis ptas in cxlo SC in terra SC prxfcnria bona
quatenus bona funt SC uera itcrtii uitx foelidtate queramus.
EXPOSITIO TERTIA DE MVNDO ANGELICO ET INVISI'
BILI. PROHEMLVM TERTII LIBRI.
mundo pro uiribus nolfri ingenii my'
Atffenus de cxlefli
Lj fteria Mofeos reuclates difputauerimus Nucatqs dabit .
f< mihi penas ficut colubx penas de argetatas SC rutilas pal

lore auri:& uolabo infup cxlcffe regione ubi uera elt qes
qua hic uifibilis SC cor'
uera pax uera traqllitas.pax uriqi
,
porc? mund9 dare no pot.Reuclate uos oculos meos ul'
tramutani fpus SC conteplabor miracula uelfrx duitatis,
l
'
ubi repofuit deus rimenbus fe.qux nec uidit ocul9 nec au
(is audiuit neq; cor cogitauit.Cu at de hac natura angelica SC iuifibili ab hebrxis Dionyfi?
ueteribus multa.multa ite a Dionyfio tradand erat cofiliu Mofeos uerba expone'
re iuxta dodfrina utriuftp familix. Sed qm qux ab hebrxis dicunt' cu fint inulita
ta apef latinos itelligi a noltris hoibus facile no po flent nifi a gemino qd' aiut ouo Antiqua
exorfi pluria SC fere ola ueteris difdplinx hcbraicx geris dogmata enarrem9.Cogi dogmata
taui diflfcredu doec de his alibi lari? fcripferim9 ,SC nratib? notas fecerim? illoru hcbrxojt
opinionesrubi gtu xgypriis monimetis.qtu platonicx pbie.qtu catholice ueritari
cofonct cxaminates.ficubi qde cocordabut nobifeu iubebira9 hcbrxos Ifare in an
tiqs patru fuopt traditi5ib9,ficubi diflonabut inffrudfi catholids legionib? impf
bone fademus in eos. Denicg quicqd alienu ab euagelica ucritate deprehedemus
B i ii
HEPTAPLVS.
confutabimus ,putrili,quicqdfan<flu8 ueru.a fynagoga ut ab iniudo pofleflore
Dionyfi9 ad nos legitimos ifraclitas tra(fcrem9.Inrcrca Dionylii uciligiis infideccs aut Pau
Paulus li potius Si hicrorbei quos ille e fcquut? conabimur tenebris legis quas audior le
Hicrothc gis fpus dn pofuit fuu latibulu p nfa imbecillitate lucc inuehere .Caput primu.
us. Quicquid cfl poft unitate numerus unitate pfcdhis &
cofuuiatus cd. Sola um-
tas omnino fimplex a fc pfcdla no egreditur fe.lcd indiuidua (implicitate Si folita-
Vnitas ria fibi cohxrct, quia fupefl fibi nullius indiga plena luis diurnis. Numei9 fua na
tura cum fit multitudo unitatis beneficio fit limplcx qtum iplc fimplicitatis capax
Numei? cjq aure numerus quifqj quo magis ab unitate fit procul in maiore licmpcr incidat
multitudine plufq; in eo diflimihtudinisplus ptium pluscompofiturx Iit . nullus
cfl tamen ita unitati proximus qui multitudo non fitaduentitia habens unitatem
unaq; no natura, fcd compoftionc.trafFeiamus hxc ad diuina more P)thagonco.

Amathc' Solus deus qui a nullo a quo funt omnia furplicidima clTcr.tia Si indiuidua c,g c-
maticis quid habet a fc habct.eadc re qua c(l cade fapit rade uult eade bonus cade ludus,
afccnfus Ncqi rem aliqua inrclligcre poiliimus quia ipfe fit prxtcrqua ipm efle quod ipfe
ad diuina cd.Catcra no illud. i. ipm eflc/cd illo funt.Igic angelus no c ipfa unitas, alioquin
deus cflet.aut plurcs edent dei quod cocipi ne potquidc. Quid.n.crit unii fi ne ip
fa quidc unitas unaCRcliquu ut angelus numerus fit, Quod c numerus alia lua (i
paitc multitudo una.Eft at ois numerus ea tenus impfcdhis quatenus multitudo,

pcrfedlus autem quatenus unus. Quare quicqd in angelo impfccflu cfl angelicae
multitudini.qua inde habet unde c numerus. i.crcatuta,fiC quicqd perfedtu cd ac-
cedet! unitati qua inde habet unde deo cdiungit adlcribamus. Impfetflione in an-
gelo duplicc inucnimus. Altera quia no ed ipfum ede fcd edentia tm cui pticipa-
tu ede accidit ut fit. Altera quia no cd ipfa intclictdio fcd aducnit ei ut intclligat.
Cu ipfe fua natura intellcefhjs (it intclligctix capax. Pedetautem fccuda cx pnma
quoma q> cx fe n5 cd utiqj ncqi itelligit cx fc.cuibi ede nihil podir ubi non e ipm
ede. Vtruqi lgic hop: cucnit angelo qua multitudo e . Rcliquu ut abfolutio illi Si
cofumatio ab accedere defup fiat unitare.Deus aute unitas, unde ad angelu Si ef-
fe Kuita dcriuaCQucadmodii aute duplex cd impfetdio quafi du-
Si ois pfctdio
plex multitudo.ita duplice intclligamus unitatis accedum ut utraq; pficiatur. Pri

Terra in ma ca cll qua cd edentia rudis ac informis expers uitx Si ede hxc cd terra inanis
anis. Si uacua quam Si deus creauir.Ncc forte crederes ut quida crrdidcrut formatione
tm edentix ptincrc ad opifice no aute Si creatione. Simul cu terra crcauit Si cxlu.
id cd atflu illius effentix pticipataq; unitate in multitudine hoc cd ipfum cflc.Vt
fit quafi cade creatio cxli & terrx utpote coparis coplcxus Si duaru ad idem fimili
nexu conuenicntiu nacurapi.Nec didonc a uctcnbus ipfum ede pticipatione diui-
nitatis uocamus cxlu.quado Si mundu ai chctypu Xenophanes fphxiam appella
Xeno- uit Si Saraceni quinimo Si nodri deum circulu uocant.
phanes Caput fecundum.
Saraceni Ed angelus p ca qux diximus iam fu5 natura pfcdlc adeptus intcllecdualeqj pro-
prietate. Vcrutn no du habet unde fua munera iplcat intclligedi.f.& contcpladi,ni
fi a deo pri9 formis (telligibilibus ucdiac.Proptcrca adhuc funt renebrx fup facie
Tcnebrx abydi. Abydus inrcllcdhialis ^pricras e profunda queq? penetras Si perfemtans,
Abydus Sup hanc.tcncbrx funt, donec Ipiritaliu notionu qbus oia uidet Si intuetur radiis
lOAN.Prcr MIRANDVLAE,
no illuffra^.ScriptS cff aute fup facie abyfli no fup abyfTiim.qa idem locus tene-
bra: 84 lucis. Lux aute.i.fpcaes inrelligibilcs facie tcnct.i. extrema
angelici intclle
fius qa accideres ci funt qualitates no ad ipfius edentia fpedtac
intercedat priufq tenebra dcpulfa oboriat lux ffatim annedit dices.
uid at mcdiil
. Q
84 fpus dni fe
rebat fup aquas.Diii Ipus qd erit potiulq fpus amorisfNcqj.n. fpiritu feientix ita Spiritus,
pprie dtii fpiritu diccmRQm 84 icictia qnqj abducit a deo, Amor at ad deu fem domini
per adducit. Hic nifi fup abyllum illa ferat n6 fiet lux.Qm queadmodu n6 imple
bitur luce oculus nifi ad Cole couerfus,ita ncqi angelus fpiritali luce impier niG co
uertat ad deu, Motus aut hic eduerfronis neq; cff neq; cflc aliud pot
in natura an <
gelicaq motus amoris. Erat igid* fpus dni amatorius fpus fup abyflum.i.fup ange
licu intclledfu(jntclligctia.n.amorc6fi-quit)quodua<ffa 84 exarata
angeli mens
ad deu coueitif Dixit deus fiat lux 64 facta e lux in angelo lux.f.formap: intclligi- Fiat lux
biliu &. fuit ex ucfpcrc SC mane dies unus.qa ut pbat Auerrois cx intellcdu SC in-
Dies un?
tclltgibili fitmagis unu cx materia. SI forma qd* ut ids affirmat, SC feribit etiam
q Auerrois
Mofcs Acgypti9 loge magis in angelis q in hoic uepi deprehendir Cuius ut illos Mofcs .
obmirtamus harc nobis fatis fit ratio q> Ipccics angelicae meti indiuidua copula no
segypti?
ut humano intellcclui accidit uaga SC traflatitia ppetuis nexibus uniunt".
Caput tertium.
Vidimus creata a deo natura angeli,candc ad defi coucrfam fpiritu amoris, tu ab
co illuffrara SC abfoluta luce intclligibiliu rationu. Videamus nuc quo iter fe ordi
ne angelici exercitus diffingunt . Legimus at politu firmametu. in medio aquatu
Firma-
ubi tres nobis angelica: hierarchixClic.n.ras femp ufirato uocabulo appellabunt}
mentu in
indicanf .harii prima SC ulria
p aquas dcfignaf.illa p fupcxlcffcs.hxepcr eas qux medio a-
funt lub cxlo, media dias diuidcs firmarocntu.Qux oia fi natura triu hierar
dicit'*
quarum,
chiaru SC officia pefitemus cofonare Dionyfii dodfrinx magis nequeat.
Suprema
hicrarrhia cu ut feribit ille /oli uacec conteplarioni merito aquas figurata
e, qnx Aqux fu
p
fupcrcxlos.ideitfupcroem arcamudanafiuecxlcfliafiuc terrena adlione funt
percxle-
conffitutx SC deum perenni fono indefinenter laudant.Mcdius aute ordo
cu fit cx ffes
lcffibus officiis delegatus .pfcdo no poterat edgructius
q per Ermametum.i.per Firmamc
cxlu fignificari.Poffrcma hicrarchia SC fi natura fupra ome fit corpus fupraqi cx-
tum
lu,curat tn ea qux funt fub cxlo,84 cu diuidaf in principatt archagclos SC ange- Aqux
los oim hopiopatio ois circa ea e tm qux funt fub lunaipriciparuu circa res pub- fubcxle-
licas8i reges ac pricipes ut cx Danicle cognofcimus archagclop: circa myffcria SC
ffes
facras cenmomas. Angeli priuatis ffudet rebus Si finguli (in gulis
hoibusadhiben
tur.Rccfc igif hic fubcxleffis exercitus per fubcxleffcs aquas cfiguratus.
Qui
CC rebus prxefl fluxis atqj caducis SC ordini fubeff
q uerfat circa cxlcff ia.
illi
Caput quartum.
Q_uid aut fit aquas qux funt fub cxlo colligi ad loeu unu dubiu cflctfortaflcnifi ,
boc nobis Paulus declararet apud que dc his angelis ad mundi huius obeunda
q
munera mittunf legimus cflc oes adminiflratonos fpus in minifleriu miflos pro- Paulus
ptcrcos qui hxrcditate capiat falutis. Vndc poflumus ltclligcrc fubcxleffcs has
aquas id eff angelicos exercitus ad unu loeu ad vnius fcilicet hominis bonu falu-
teracp ^curanda congregatos pro qua SC mittunt' ad nos 84 nunc fecundu quiete
nunc et uigilatibus nobis^liis atq? alus 64 formis SC locis 64 teporibus apparent.
HEPTAPLVS
Qux fenteria quopaftofitacdpicdatucdemu cognofcemus cu fii quo paftoid
fit uepi quod diat Mofes,aquas, f.ad locu
unu. fuiflc cogregatas.animu aduerteri-
mus.Ncqj cni illud ita eft uep: ut nufqua diftindis difclufifq? in locis aqu* inue-
niantur,cum Indicu mare ab hircano,hircanu ab adnatico, adnaticu abcuxino.in
numera prxrcrea fluuiorum fontiu lacuumqi fluenta longiiTiraa locoru inuice in-
a tcrcapcdinc difpcfcantur.Scd ideo ad locu unum congregatx aqux dicuntur, quia
pti culares hx atqj diuifx aquap: collcdtiones uel mannx uel fluuiatiles oes ut in-
quit Salaroon ad primanu mare tedetes in unu occani locu uniunt fii cocu t. haud
aliter eft nobis de hisangclis intclligendu.qui fublunana curat.Diuerfis eni diuer
fi corpalibus rebus aliifqi ab homine pfunt.Qm queadmodu Platonici, ita fii no-
ftri crediderat uariis miidi huius corruptibilis rcb? uarias fpiritalcs fubftatias a
Platonici deo prxfaftas.Quo circa Si Auguftin9 nulla cfle uifibile re apud nos cui no prx
Augufti. fit angelica ptas.fii corpa oiap rationale fpiritu uitx regi conftitcr afleruit, id qcf
Grego. 6i Grcgo.poftca cofirmauit.Origcncs fimilitcr in comentariis in iibru numeroru
Origcn. opus clle inquit mundo angelis, qui bcftusprxfint 8i animaliu natalibus uirgul-
Damafcc torumqj etia fii plantacionu 8i extera p- repi meremeris . [n qua fenteria cu cflet K
nus. Damafccnus credidit angelu q pcccauit ex his fuifle q dcfpicariflimx notx fint.K
prxfint.Vep: queadmodu hxcoia infra hoiem ad hoiem referunt',
tcrreftri ordini
ita 8i ois circa hxc angcloru cura illi potiflimu fubancillac' SC feruit opx 0i ftudlo
ut curet humana fii noftrx auxiliares imbecillitati efficiat, qrum quidem patimur
ipfi ut pie atqj fxlicitcr uita uiuamus .
Quare 8i qd fibi uclit illa aquapi colledfio
Mofes intulit ut terra det frucftu herbas 6C placas arbores.
ftatim ux aute hxc Q
Tena de de qua feriptu in cuagelio q> alia quide affert fruiflu cetefimum
terra e praeterea
qua i cua aha fexagefimu alia mgefimiKTcrra uriq; animi noftri.de qua Paul9 hacc uerba.
gelio Terra excipies frequeter ucniente fup fe imbre fi generet herba opportuna his q-
Paulus bus colitur peipiet benedieftionem a deo.quxuero fpinas fii tribulos pfert repro-
ba eft SC malediefto pxima. Cuius finis in aduftionc.Curemus igif* fii nos det ter-
ra noftra fruftu in tpc fuo.detquafi herbas puigatorias uirtutes.dct fciam SC fapi
entia qfi maiores frutices,det abfoluta pfaffaqi uirtutcquafi libani cedros , ut fit
finis eius bnduftio no fit aduftio. Et audiam? dicetc patre.Eccc odor filii mei ficut
odor agri pleni que biidixit deus. Nec miret quifpia aliud exlii nobis SC terra pri
mo dic fignificare.aliud nuc firmamenti! SC andam id quod et in fupioribus libris

Origefi . obferuauimus.qn SC Ongcncs fii Bafilius fii pleriqj alii uolut aliud effc apd" Mo-
Bafilius . fem cxlu fii terra primo die.aliud arida SC firmamentu die fccudo.
Caput quintum.
Fauctautc terrx huic noftrxcxlcftes etia uirtutes.Pofita.n.m firroamero fii fol SC
Dionyfia luna 8i ftellx ut terra noftra illuminet. Vide q hxc Dionyfiacis myfteriis apte con
ca. ueniat.Dixim? de ultima hierarchia delegata curadis rebus qux lunt fub luna, id
Myftcria eft huanis.Nuc de media agif.cui cxleftiu adminiftratio demadata. Nccp erit de
tertia fimilitcr cxpcftandu ut dicat.de qua dicendu nihil prxtcr ca qux diifta funt,
omne adfionis motu fupraqj repi omniu munda-
efle.f.ea fuper cxlos.id eft fupra
narum adminiftratione contcplarioni tantu addicfta.hoc aute loco nec uiolentum,

nec alienu a facris litteris cxiftimem9 q. luna fii folc uocct non qux uidemus fyde *
ra/cd remores Iunx fii folis angclicasuirtutcs. Na fii feripturacum dicit homini
.
roAN.prcr mtrandvlae,
p gratiaûnc no intclligit que uidemus caducu 8t fragile, Ced re*
dei filium fien
q
githuc ipfum que nos uidemus.SC in regnu hidoria legimus iuxta
Hebraica licte
ratura Salamonc his uerbis orantc.Exaudi o cxlu.ubi nd cxlum
tame.fed exii ac H.doria
terra: remore SC dominu deu appcllat.Ita SC nos
hoc in loco eu fole audim9 8t ftcl regum
lasno fydera.fcd fyderu prxfides angelos intclligamus.qui eu ipfi fine
muifibilcs,
inuifibile etia terra illuminit.fubdanria.f.anirni noflri.Nec
aut temere aut vulga
riter dicftu (latura illa ut illuminct.Scd tappne ta confonc his qux attulimus, uc
fi non aliunde,hincccrtc expofirio nodra maxime coprobctur.Cu enim
C ut eradit
Dionyfius^tres fint aifhdes angelice,purgatio, illuminatio, Si pfcctio, fic funt diilti
bucat.ut purget ultimus ordo fupremus pfidac.mcdius aute hic.de
quo nunc agi- '
'
1
mus illuminet. Purgant igitur terra nodri aqux inferiores .unde 6 nitida fub a(pe -
lum ucnit. Purgata exledes illuminat.Supcxlcdcsignco quoda rore atq;uiuifi m

c
eo pficiunt SC fcccundac.ad tanta fxpefcclicitate.ut nofalutares ia herbas fed lpm
germinet (aluatore-8C no una uircusfed Chridus plenitudo omni u uircucum for:
metur in nobis. Caput fextum. Chridus
^
Sequit dati ab elemetis habiratoru multitudine pifccs aucs
SC bruta.ubi me ma- plenitu -
gnat pfccflo anguftix renui fienr quales nufq alibi I toto hoc noflro ope,nifi pilo do oium
mihi cllct SC Efaias apud que alara legun? Sanphin.SC Ezcchicl apud que fi Hc vtrtutuj.
brxis credimus SC aucs SC bruta ipiritales etia nobis fubdatias indicat.mfi
accur- Efaias.
rerent fuppetiatu uctcres Hebrxi.qui oes hoc loco angelica multitudine
infmua Ezechiel
ti uolunt a Mofc.Dicamus igitur fedtares hopi uciligia
redargui hic a ppheta er- Veteres
rore phiiofophopi.qui crcdidcriit principales quide aliquas ede fubilatias
intclle- Hebrxi
eduales.fedpegauerur fingulas ex illisCquod dicut theologi numerofx
} deinceps Vnitates
multitudini uc legionibus duces prxefle. Cu ergo noue ordines angelicos
cogita-. angelica i
rous.iirq? unufqj ordo fuu duce fortitus.fingam? animo duce illu St principlqua tum legi*
fi maxima fphxra tu fequace exercitu quafi fphxrx illi? habitatores St oinamctu onum.
ficut in aq pifccs in aere aucs in terra bedias in fphxra orflaua fydera cogitamus.
K ucru erit illud Damelis decies milia adldcbat ei. St mille millia mmiftrabat ei. Daniel.
Caput feptimum.
Poflrcmo hominis meminit no quia homo fit angclus.fed qa angelici mnndi finis
8C terminus queadmodu St de natura corruptibili ages hoiem et attulit illius na-
"t
turx.no ptem fed principiu SC caput.
neat ad eu qui
Q uo fit ut ad tres mudos t radia tus hois pei
fibi cil pprius St ad urruncp extremu incorporcu. f.SCelcmecarem.
quopr ira cfl medius ut alterius finis, alterius principiu (latuac. Sed uideo paratu
laqucu noflrx cxpofirionis.eu fubiiciatf prxefle homine pifeibus maris auibus SC
brutis. Na fi illa nobis natura angelica fignificat.quo padlo uept erit quod feribi-
tur prxefle hoiem illis que deminutu ab angelis St fciut philofophi SC ppheta te-
flatur. Adfit nobis St laqucu coterat quifit cotriuit Sathanam fub noflris pedi iefus chri
ille
bus Iefus chridus primogenitus ois creaturx . hic laqucu pfcdlo cotcrit SC nodu flus prio
oem foluit SC abrupit , qm no folii in eo in quo tota diuinitas corpaliccr habitauit genitus
adeo fublimata ed natura huana ut homo Chridus homo e fi crcdim? Diony - oi s crea-
q
bo angelos doceat illuminet SC pficiac, rato ut inqt Paulus melior angelis effedhis turx
\
qto dtffcrccius p illis nome hxrcditauic . Sed SC nos oes qbus data ptas filios dei DionyfiJ
er**P gratia cuius dator e Chridus, Cupra angelica dignitate cuchi poflumus. i Paulus
S
HEPTAPLVS
EXPOSITIO QVARTA DE MVNDO IDEST HVMANO DE
HOMINIS NATVRA. PROOEMIVM LIBRI QVARTI
(cz&t- Oftg deoibus mundi partibus deqj omni natura cxlcfh'
i yl)j
j
angelica & corruptibili tra<ftatu faris .ppheta oftcndiro?
m
AfEfcj
'
rcliquuCfi ,pmi(li
hoinc interptari.hoc re
fo
memores fum? Jtoca
hoc ope oratione, qux uti de trib9 mudis de qb?a(ftu fu

itept IctfHonede
ipfa cu ,pbaturi,nulla efle 1 uniuet
pius ita de bois et natura rccoditos fefus SC ueritates alnC*

^lmas coplaftatf Nec min9 fecerim9 opeptiu hac qn fi i
x a-r-Wf
"
Lra deU ta explicanda cnarratioc diligeres fuerim? q facThu fuprio i
phica ribRQua utilis.n.homini q neccilaria fit fui cognitio* ut pterealittcra dephica )

Plato itae a Platoc in prio Alcibialdc dcmoftratu ut nihil fcccnc rcliquu poftcriorin9 q>
fuphac reqfi nouu afferre tcptarct,8d,pfe<fto improbu ac temeranu illi?ftudiu qui
*
adhuc fui ignarus adhuc ncfcius an fare aliqd poflit.rcgt came.qux ta ,pcul ab ipfo
fut, cognitione fic audacter affaftat. Redeam? igic i nos;5d uideam?,ut ait pphe*
ra.quata bona fecit de? aix noftrx.Ne fi forfitan infemet agnofceda min9 diliges
fuerit audiat patre dicete i caricisrfi te ignoras o pulcherrima mulicp: egredere SC
Triplex abi poft ucftigia gregu tuopi, Videtis qux nos maneat poena noftrx ignorationis,
poena Abcudu e.n.a patre.f.qua abitione C cxhxrcdatio feqc.qua qd lfaeliaus fEgredie
ignora du ite eft: uriqj ex nobis. Ncqj.n. apud fc eft animusrq fc ipfu no uidet.Qui aut fe
tionis fui exit a fc diuellit.quo qd accrbiusfEundu tertio poft ucftigia gregu noftrop.i.poft
Supra fe bnitops ueftigia.qux funt in nobis.de qbus in expofiriooe latis dicemus, quo qd
A fe miferiusfqd defpicatius 6C cotempnbiliusffieri.f.pcdiftcquos beftiapt quam? nos
Poft fe duces natura ftatucrat. [git no poft brutop: fed poft Mofeos ueftigia inccdetcs in
grcdiamur nos ipfos ingrediamur animi penetralia ipfo nobis ppheta adimm refe
rante,ut in nobis cum mudos oes tum SC patre SC patria foeliciter agnofeamus.
Caput primum
i Priufq iuxta uerba ordincq? pphctx expone accuratius digeramus, oportet prx/
fan aliq de bois natura obiterqj dictiones aliquas exponere, ut totius deinde fenfus
aptior fit intellcctus.Coftat homo ex corpore SC aia ronali. Ronalis animus cxlu
Animus dirit.Na SC cxlu aial a fe ipfo motu uocat Ariftotcles.SC aius noftcr*ut pbat Pia
ronalis tooicOfubftatia e fc ipfam moucs:Cxlu circulus e;8C animus iride eft circulus.qn
Arifcote. imo ut feribit Plotinus.ideo cxlu circulus.qa aius cius circulus eft. Cxlu in orbd
Platonici mouctur.aius ronalis a caulis ad effectus fe tra (Teres, rurfufq; ab cffedhbus recura
Plotinus rens in caufas rorinariois orbe circuuoluirur. Atcp hxc qde fi fmgula cflent enar^
randa his.qui alibi ea n5 legerut.non Mofeos iam.fed Ariftotelis Platomfcp efle^
Corpus mus interpretes. Corpus dicit tcrra.qm terrofa SC graui fubftatia eft.Quarc BC de
Spiritus humo fadfuCut feribit Molesi)homini dedit appellatione, Vejr inter terrenu cor
pus Sd cxlcfte animi fubfcanna opus fuit medio uinculo.qd tam difrates naturas
muice copularet.huic muneri delegatu tenue illud SC fpiritale corpufculum.qd' BS
i- - medici SC philofophi fpiritum uocant.Qucm SC diuiniore efle natura elemeta SC
q
Ariftote cxlo pportione rridcre.Arifcoteles fcnbit.hic lux nuncupatur.qux cognommatio
couenirc magis no poftet phliofophopi fententix SC mcdicops, quoji oium comma
nis eft cofenfus.cffc lllu fubftanaa maxime lucida, BC nulla re magis
q luce gaudere
IOAN.Pra MIRANDVLAE.
foum SC recrean . Accedi
tq, qucadmodG ois cariorum uutusCut fcribit AuceuO
Auiccna
uehiculo lucis ad terram rralterf ,.ra ois animi uirtus.quc
cxlu uocauimus,ois po-
tdlas uita.f.motus SC lenius lucido fpiritu intcrccdctc ad hoc
corpus terrenu quod
terra uocauimus comeat 6C traffirudif.Dcfccndamus iam
ad uci ba ppherx apud
que primo uidemus creari cxlu SC terra extrema, fi noftrx fubftatixu.m
rdnalcm
K corpus terrenu qux poftrcmo cu fit lux.i lucidus accedit
Ipirirus.lic uniuntur'
utcxueipere SC manc.i.cx corporis nocturna & matutina amminatura unus fic
homo.&qmCut olledimus^p hac luce ois uitalis fcnfualisq, uirtu s ad terram
no-
Oram dcfcedit,mento ante lucis natale terra fuit inanis SC uacua.Cui uitx
motufqj
beneficia nifi per intemutiu lumen paticipare fuu cxlu no
tim cam adiunxit inanitaris,quia.f.lup ea adhuc tenebrx erat
poterat.
Q uarc SC fta-
luce nodum exorta.
Caput fecundum.
Sed reflat adhuc quiredii quid illud fib. uclit.fpiritus dni ferebatur fuper aquas.
Traditur hic de aquis ind.lcrcta SC uniucrfalis dodtrma.qux
die fequeti magfis di-
ftmguitur.cu alias docet cTc qux funt fup cxlum, alias
qux funt fub cxlo. uok Q
onium fi ucpr fenfura dcfdcramus
confulamus ipfam natura qua noflcr pphcta(ut
fcpe diximus.) adamuflim effigiat SC rrpntat.Fadlam uid.mus
mcnrion'e de triplici
parte humanx fubltanx uidclicct de ronali de mortali
hoc coiporc SC medio fpi-
t itu. Dux rcliqux funt.Na inter parte ronale
qua hoies fumus SC omne illud qtf Aia fen-
corporeum cft in nobis fiue fit craifum liuc fit tenue SC fpiriraic
media cft pars fen fualis.
fualis qua bruris coicamus-Si qrii no minor nobis cu
angelis
q cu brutis coiucatio
queadmcidu infra tone cft fenlus.undc comcrtiu cum aimali? ita ~
fupra rone irclli- Ratio
getia cft p qua dicere illud loanis poflumus. Societas nfa
cu angeliscft. Vides qd Inlcllige
infraqd fupra nfam fit rone.Qd' ro cxlu dr'Cut c5probauimus )mamfcftum
Ii
, t ia
qux in nobis aqux fupcxlcftc.qux iride fnbcxlcftcs, D.ucrfa at rone utriq, patri
Ioannes
ratcilcdtuali.f.& fcnluali aqp: cogruit appellatio, illi qa diuinap: illuminationu ra-
diis maxime puia.huic qa cadudsr cb9 SC fluxis inhiat &dclc<ftat. Cuius diueriita
tis fatis nos admoner.cu hanc ftatuic fub cxlo ubi
fluxa oia atqj caduca illa fupra
cxlu ubi finccrx SC ppetux itcll.gctix admiftratio, Cu igt prio d.c fpm
dri. incu -
bante legimus aqs fmtq; aqux bifana difcrctx utiq; de his aqs qux
funtfub cxlo
dxftu no accipicmus.qrh fup has non fpus drii.fed cxlu potius defert:.
Reliquu ut forcllc-
dc his dictu fit qux funt fup cxulm. Vndc nobis roaximu dogma
de aia referatur, dtus diui
Intcllcd-um.n.qui cft in nobis illuftrat maior atqi adeo diuinus
intcllcdtus fiue fit nus ipar-
deusCut qda uolut) fiue pxima hoi SC cognata mens ut fere oes Gncci
ut Arabes ticipatus
ot Hebnrcapr plurimi uolut.
Q
ua lubftaria SC hidxi ph lofophi SC Abunafar AT Grxci
pharabius in libro quem fcnbir.de principiis expreflis uerbis fpm dni
appcllauit. Arabes
Nec farftu fine caufa ut priufq homine ex aio 8corpore ninculo lucis cdilituiflct Hcbrxi
buiusrci meminerit, ideft delationis fpus fup aquas.led ob idfadtune
Lrtccrc- Abuna-
deremus non adcllc fpiritu huc noftro intellectui nifi cum eflet corpori
copulatus, far
quod SC Mofes Acgiprius SC Abubaehcr. Arabs.SC quidam alii falfo crediderunt, Mofes
Caput tertium, xgypti'5.
Keftar ut exponamus qd fit quod ait aquas qux funt fub cxlo ideft fenfuales ut- Abuba-
ics qux fub parte lunt ronali cogregan ad loeu unu.Manifcftiflimu
aue hoc non chcr
cfao rudibus philofophix. Na fcufitiux omnes uirtutes ad fenfum que ex re ipfa
Arabs
HEPTAPLVS
AriRore. uocamus comunchic aut fi AriRoccle fcquimur cR in cordcjuti flumina ad maie
confluut. Nec abfurde dixerimus ab eo mari qnqfcorporis fenfusiquos uidcmus
auditu uifum guRum radbu olfatu quafi qnq? maria mediterranea diftufos intrare
Plato . corporis contincntcqux aperta in tchethcto Platonis fnia fuit.Si qm ex pfecrione
fcnfiriuajr uiriu qua cx hac ad fuu fonte colletRione intclligimus corpori qd' uoca
mus terram 86 uita falus 86 nutnmerum proucnitirccRerpoR illa aquapt cogrcga-
tioncm terram induat Ratira uiridem 86 florefccntc. PrxRiri enim a natura fenfus
oibus mortalibus ad uita corpori falutcqj pcurada.utpcr eos cognofcat qux (ibi
noxia qux falutaria tum cognita per appetentia fenfibus annexa illarefpuac.hxc
dcfidcret.poRrcmo per coiuge poteRate motricc fugiant mala urilia pfequantur.
Videt oculus cibutolfaaunt nares, acccdut pedes, capiut manus.palatu experitur.
Qux omnia ideo didmus ut cognofcamus apte coiuntRa Rabilimcnto aquaru.u
fcnfiriuap: uiriu,terrx qux iadiu nobis corpus fignificat uberem foclicitatcm.
Caput quartum.
a T ucro cu multis ronalis natura 86 uirib? 86 poteriis diRinguad dc nuda ei?
fubRaria fupra c di<Ru.Nuc de ornatu atq? ut ita dixerim regia eius fuppetle
Rille dicedu.Hoc eR q> feribit pofita in firmameto luna fole 86 Reljas,86 qde pbr
'
q aiRu c luna eu q e poteria forte itcrprctarcnt.Sed qm no-
iuniores fole ItellecRu
> r. .1 r

bis magna dc hac re cu illis cotroucriia nos ftcrim fic exponamus ur q pte ad aqs
fupiores ad dni fpum aius uergit ppterca q, totus lucet fol nucupet.q ucro aqs in
feriores .i.fcnfuales potetias refpicit.unde infc<Ri6is aliqua cotrahit macula lunas
Platonici habeat appellatione . Sole hoc mo acceptu grxri Platonici 2.1 a o oh lunam ucro
i
2 oôn pro fux ckxRrinx dogmatis appellaret Qmaut dua pfia pegrinamur, &
.
tn hac uitx pntis ncxRc 86 tenebris uiuimus ea pte plurimu urimur qux ad fenfus
dcflc<Rit:uri 86 plura opinamur q fcimus.Cu uero dies futurx uitx illuxerit alie-
ni a fenfibus ad diuina couerfi fupiori alia pte intclligemus,rc(Re cR dicRu huc no-
ftru fole prxefle dici,Luna aut prxefle ncxRi.Iridc qa exuti nos moribudam hanc
uefle unico folis lumine id cotucbimur.qd in hac corporis mifemma node pluri-
mis uirib? atqi poteriis uidere poti? conamur q uidcamus.icdrco unico fole dies
lucefcit,nox cotra plurimas Rcllas coponcdi.f.uim 86 diuidedi rotmandi item defi
mendi 86 qux funt reliquxjunx qfi minus poteti auxiliares corrogat 86 counir.
Caput quintum.
h AcRcnus de uirib? animi cognofcetib?.Nuc ad tralfert quoyr opus appetere
irx uidelicct 86 libidinis.i.pcupifcerif fedcs.has pbcR/as defignat 86 irronalc
genus umcriu.qa funt nobis cu bcRiis cocs,86 qd c ifoelidus ad brutale fxpc nos
Chaldxi. uita impellut.Hinc illud Chaldropr Vas tuu inhabitat bcRix terrx Si apud Pia- .
Plato tone in re.p.difdmus hre nos domi diucrfa genera brutojr.ut no fit creditu diflici
Pythag . le paradoxon PythagoricuCfi rcRe itelligacjiprobos hoies migrare i bruta. Intus
Thcocri. eni atqj i nris adeo uifcerib? bruta funt ut no pcul pegrinadu fit ut migremus ad
Circe illa. hinc fabulx Circcx,86 Theocriti illud, quos dcxafpcxcrintuirt?.f.86fapia dr
ceis poculis labcfatRari non pofle.Sed uideamus
q hopj brutoj: differeria Mofai-
calciRio nobis ifinuct. Alia ab aqsqux futfub cxlo.alia a terra pducunt Aquae .
ut diximus fignificat fcnfuale parte qux e fub cxlo.qa fubcR roni 86 illi proxime
.
famulac.Tcrra cR hoc ipfum corpus terrenu 86 fragile quo circudamur.Confide-

remus an cx affeiftibus gbus mouemur,alii ad corpus,alii ad Tentum interii
igitur
orequephatafia uocacpbi, magis attineat. Ad corpus fpedaremihi uidcnt ucl
1
q
ad cibu uel ad uenere ipcIlut.Na hi nobis dati a deo tu ad tutela corpis qd nutrii
mus tu ad hbcroru pcrcatione: in qbus fimus fupftites cu in nobis lpfis occubi'
mus.hifdcnos abutimur al ledi plulq dccct uolupratis illecebra.p gula BC libidi
p
nc cura camis ut inquit Paulus facietes in dcfidcriis.[n cui9 ucrbis id annotandu PauluJ
no efle diditi ne carnis cura fcceritis.fed ne feceritis in defideriis, qa.f.utendu illis
ad neceftitate.no et ad uoluprate.multo minus noftra foelidtas in cis cofticucnda.
bos ergo affc(ft9 p iumeta & feras itclligam9,q terrae potiufq aquajr foetus dicutf,
ga p craftioris huius coipis mebra BC explent BC excitant BC nobis ad eius falute p
curati a deo fucrut.gq illis fiat cxitiojq BC crapulis marcefcut BC uenere difloluun
tur. Ad aqs at.i.fenfum imaginatiois affccftioncs illas referam?, qux fpintales ma
gis BC noiine poti? cogitatiois
q camis foboles dici pnt .
Qd' genus funt qux ad
honores ad ira ad ultione BC cognatas his reliquas affedfoes nos uocat. NccciTaria
hxc BC utilia modice uictibus.lrafcendu.n.fcd irra modii Cultio fxpc op9 iuftu
cx,& Tua unicuiq; tueda dignitas,nec recufandi honores, q honeftis artib? compi
antf.Qd ideo dicoinc cu hxc bruta qux fenfualcs appetetias idicat de? creauerit
ctcatifqj bndixcnt.fi fmt mala cx fua natura credam? cu manichcis a malo princiV manichei
pio K no a bono poti? deo codita fuiftc.Bona igit' illa oia BC homini ncccflaria.fed
nos inde ad ambitione furore excadefcetia fupbiaq; cxcedctcs.mala facim9 noftra
culpa, qux ille optimus optima inftitucrat. Caput Sextum.
Videte at g his qux diximusadamufiim coueniat q, fubiicit fadhi a deo homine
ad fua imagine ut prxelltt: pifeibus auibus BC beftiis qux tu aqux tu terra ,pdu^
xerat;8Cquide dchoie ia fupra difputabam9,fcd nuc primu in eo dei imagine itelli
gimus. Vri illi in bruta didtio BC Imperiu.Sic K.n.a natura iftitut? h5 ut ratio fen
fibus driaref frenaret' q; illius lege ois tu irx tu libidinis furor BC appetetia.fcd obi
litterata imagine dei per macula ped cepimus miferi BC infelices feruirc beftiis no
ftris.&C cu rege Caldxo diuerfari inter illas humi peubere cupidi terrenopt obliti rex Chali
patrixobliri patris, obliti regni, Si date in nobis in priurlegiu priftinx dignitatis,
dxus.
Scilicet ho cu in honore eflet no compatus cft iumentis infipicntibus
intcllcxit,fcd
8C fimilis faiftus cft illis. Caput Septimum.

Veru ficut oes in primo Ada q obediuit Sathanx magis q deo. Cuius filii fecudu
came deformati ab hole degeneramus ad brutu.ita in Ada nouiflimo lefu xpo qui Tcfus crii
uoluntatc patris iplcuit SC fuofanguinedcbellauit neqtias fpintales. Cui? filii om ftus
ne fecundu fpm,rcformati p gratiarcgcncramur ab hoie in adoptione filiopt dei: fi Ada no>>
in nobis priccps tenebrap: SC mudi huius nihil inucncrit,
tao uti in illo ita uifCmuS
EXPOSITIO QVINTA DE OMNIBVS MVNDlS DlVlSlM
ORDINE
CONSEQVENTl PROEMlVM LIBRI QVINTI.

Vemadmodu Mofes uti oftedimus fmgulis in ptibus corcxtus
1 fui
de omnibus fimul mudisintclleiftuali.cxlcfti. dementari, huma^
m noq; diflcruit, imitatus narura.Imonaturx artifice deu.qui in fim-

gulis mudis oes coplcxus e.ita ad eiulde naturx cxcplil quxpra'
prias fedes ppna iura BC peculiares unicuiq; leges diftribuitpnv'
pheta et n mirabili BC pfccfto diuinx artis magifterio feripturam
C
*
,
HEPTAPLVS.
fua ita difpofulr.ut qq ubiqt dc oibus eadc facie codeq; ucrboy* uelamine difputa
rct .peculiariter tn fingulis roudis fmgulas fui opis ptes colequeti ordine adiudica
1
rcc.Qd ortefuri incipiemus prima pncula de primo mudo. i. angelico iterptari, tu

Home' deinceps reliquas de rcliqs aurea illa homcrica carcna St Platonicos annulos a \u
rica cate i ua opificis uirtutc quafi a uero lapide indomiti. Herculis appefos in Mofcos ucr-*
na, bisfagacitcrfpcculantes. Caput Primum.

Plaronici Didluri autc dc natura angclira.qux purus c intclledhis, id primu aiococipiam9
annui i metes efle cjfi oculos quofda.Q d.ntft oculus in rebus corporeis.idipfum c mes
in genere fpiritali.Oculus St fi mixtura fux fubftatix intimx aliqd lucis poflidc-*
munere fungac externa indiget lucc.in q rcru colores St di flerent

at:ur uifionis tn
Cias (pcculac.Ncc e pprerca q> fua natura no fit uifus.Si fi no uideat nifi beneficio
lucis.Na St aures,nc dica in aiata,6C rcliqux oes corpis ptes colluftramf luce ,ncc
tn uidet.ld igit uidedi natura fortitu cft St
p ellentix fux rocm cft uifus.quod re
ccpta luce uidcrc poc.Cofidcrcmus hxc eadc in itdlcdhbus. Intclledhis oculi funt
itclligibilisuentas lumccft.SC itcllcdhis ipfc intelligibilis cu Iit intimx aliqd lux
cis habct.Q ua fcipm pot uidcre/cd no pot St rcliq Vcp: idiget formis ideifq; reje
.
qbus uti radus quibufda inuifibilis lucis intelligibilis ueritas indubie ccrnid'. Nec
pptcrca dicendu cft ut pexemplu oculi declarauimus no rfic illos natura inrclli^
gercs.atqjcx accideri pari cu noftris animi cod/tioc itcllcdhiale ppnetate forntoS
,
hinc llloru manat fnia q itclledhis appellatione deo indigna exillimat. Quia fi in
telledlu quafi oculu capimus q no ex fc.fcd lucis pticipatioc uidet, cu deus fit lux
(Lux eni cft ucriras)fid uifio actio fit qua oculus luce attingit no eget dc9 hac ope
cft ipfa lux.tato a rep: oim ignoratoc
ratione q q angeli remotior qto abeft magis
a tenebris lucis natura q oculi. Sed redeamus ad angclos.Oculus.i.fubftatia intcl
Angeli letftualis no oino cft fimplcx alioquin aductantis lucis copofitione no pateret hic .
conftanc eoe proloquiu coftarc angelos ex achi St potetia,

qq anxia eft difputatio quidille
adlu St adlus.quid illa potetia,& qux ratio copolitionis.quid item Aucrrois arabs uolne--
potentia rir.cu utrunqj intcllcdtu St cum qui adlu Si cu qui potentia cft in omnibus citra
Aucrrois deu intellcdhbus efle dixcrir.fed fufficit nobis quanru attinet ad hunc loeu cornua
arbas nis fentetia utcunq? accipiatur.Hxcqux diximus omia aperit nobis Mofcs in pri
nio die.Paritur eni fubftantia angeli cxlu St terra natura.f.adhis St natura po^
in
tenrix.Eadc autc res uti diucrfas pprictatcs.Ita St diuerla habet cognomia. Qua
, ,
rchic de adlu s
i dum uti uirtus uifum oculo largiens utq; potentix confumatio ac
cipitur dicitur cxlum q> ea fit habitudine ad potentiam, qua cft
cxlum ad terram.
Rurfus qua lucis indigus cft nec obire per fe proprium munus intelligcntix pot
i, per aquas figuratur. Corpus luminis quide capax fua tamen natura minime luces
Eft St alia ratio fimilitudinis q> ifte acftus poccntix.qua terram uocat.uti aqua teri
rx proxime adcft.Scd iam uerbis pphctx congrediamur Creauit deus cxlum SC .
terram, naturam a dius St naturam potentix.cx quibus angelum conflat.&l terra

q
dem id cft potentia inanis eft St uacua.inanis adhi 8t uacua luce, 'quam non nifi ae-
quis intercedentibus excipit,8d quoniadrea ide fiunt contraria ad idemqj pertinet
hofpirarilucem St tenebras, adiunxitfid renebrx erant fuper faciem abyfti. Neqj
AbyfTiis. dixit fuper terram. Abyffus enim nihil cftaliud(nifi uocabulo abutamur^cj aqua
quid fit rum profunditas. Super has aquas ferebat" fpiritus domini ,
fpiritus utnj qui ab
pofWo Tacobo pater luminum dicitur, a quo mox fuper eas id eft fup angelica Iacobus.
menres lux intelligibilium formarum exoritur. Qnod intellexerunt forte & fara^ apoftol?*
ccni dicentes cduftos angelos a deo de tenebris ad luce adimpletofqj xtema Ixd- Saraceni
tia.Intelligenria.n.uoluptas cofcquit ,qua nulla maior qua nulla uerior nulla
efl
permanenrior. Caput Secundu.
Huic mudo proximus eft cxlcftis. Cuius illa pnma proprietas cp interftiriu e vtrii
ufep mudi intelligibilis.f.de quo nuc diximus.&C fenfibilis huius que nosicolim9.
Nec poflumus medix alicuius naturx eflenria euiderius ndicarc.q exprimam?
i fi
qbus cocludaf extremis,qnquide de extremis natura media tempat''. Maxima igi

tur de cxli coditioc nobis fdam aperit, cu inter aquas & aquas.i. angelicas SC cor
rupnbilcs fubftatias media cxlu no ta fitus eflcnrix ratioe politu dicit.Pcr a<[s
q
aute ia diximus intclligi formasrqux potetix quafi terrx pximx adfunt.eflenti*
q? pcrfidut.Queadmodu aute alia angeloru alia elemento^ terraiquia diucrfa in
utrifqj potetiajta alia atqjalia aquari urrobiqj ratio id efl: formaru efl: . Inter has
aere mediu cxlu inde diurna uita hinc corporatione, inde incorruptibile, hinc nifc*
bile fubftatia.indc cllcnnx firmitate.hinc loci mutatione, inde quicquid idem efl
fnnplex 6i uniforme, hinc quicquid uanu mixtu SC diflimile habet, fic opificis pui
dentia difponcnte forritu efl. Caput Tertium.
Poft hxc de elemento pt integritate SC pofitura SC ordine nos breuiter admonet
p
colletflionc aquarii ad loeu unu SC prxfcriptas mari leges ne terra obruat. Nihil
eni quod magis indicet cfle in elcmetis prxter corporex brutxqj naturx inclinati
one inditas leges ab intelligete caufa.a qua SC regunt' SC fuis in fedibus detinetur,
q hxc aquaru repagula.quibus cohercirus oceanus,cuius ad totu fe terrx ambitu

impetus fertcr.queadmodu ignis totus tori acri incubat quafi tamc uirga admoni
tus pxdagogi pede refert, nec fe ulterius pfert noftra falus SC uita oim animans
q
tium poftulat.hoc neq; ad materix ncccflitatc qux ad globi figura oia potius cie/
meta pariter mclinatîec ad fortuitu atomops cocurfum , quale fomniat cpicurus,
nec ad yim leminaria naturx mutx.ut ait Straton: ignare totius finis referri pot,
Sed ad fola finale cam,ad qua dirigere folius cft metis SC prouidentix intelledlua
Mofes tranaturus de ordine elcmerop: huius tanta
Iis.Proptcrea faiflu ut SC hic
reimeminerit, SC a prophetis totiens hoc quafi potiflimu argumentu diuinx pote Epicurus
rixKfapienrix afferat in mediu. Hinc in .puerbiis cu certa lege SC gyro ualiabat Stratcm,
abyflos.hinc illud qui circudedit mari terminu fuu,SC apud Hicrcmia . Me ergo
no timebitis ait dns.qui pofui harena terminu mari. Et illud terminu pofuifti que
no trafgrcdienf.ncc operient terra. Quonia aute tota elcmetops coftiturio ordinat
admixta ea prxfertim qux funt uiua,iccirco poft terrx aquaruq; ordine SC firma/
mentum fubierit flarim prxeeptum terne ut germinaret platas.cuius alioqnope Hiera
ris cratftatus ad quintum potius diem fpctfabat. mias.
Caput Quartum.
Poftq egit de fphxra cxlcfli Si elcmcrarupptcreaqj de tota integritate corporeae
uniuer(ltatis,reftabat dicedu de ioolis SC auib9(ût ita dixcrinOciuitaris
hui? mu
danx cu cxleflibus,dc qbus agendu primo quafi de fenatu prxfcdrifqi urbis, tum
eria terrefltib9 quafi
dc plebe SC populo. Cxlcfli u igid primo meminit, que pofuic
deus ia ftrmamcto ut cflent in figna SC tepora ut luceret ia cxlo,6 terram illutm
Cii
HEPTAPLVS. f
narent.folc dico lana SC ftellas Altifiimx hic peitradlandx cflent qones, K qux 6
bi fingulx iuftuuolumcn cxpofccrent.quo paSto hxc fiot fydera in firmametoC' an
aci pteseius nobiliores,quod fcntiut pipathctid^m aialia in fuis fphxris. in aqua
Eu febius pifccs lumenta in tcrra.quod Eufcbius Medus SC Dvodoius uolur.Cbgrcflum hic
medus item locus cu genethliacis fibi expofeeret diumSdi per aflra & prxnofccndi futuros
Dyodor9 cuetus facria hinc cofirmatibus q> Mofes fydera in ligna pofita adeo dixerit, fcien
Bafilius tia no mo a nr is ut a Bafilio.qui re dic ea occupatiflima uanitatem uocauit , SC ab
Appolli - Appollinario 8C aCyrillo 8C Dyodoro acritertaxata , fed quam 8C boni pipathedd

narius, refpuunr.SC Ariftotelcs cotepfit.SC q, e maius SC a Pythagora 6C a Platone SC ab ol
Cynllus. bus (ioicis repudiata fuiflc audior e Theodonrus.Q uxiendu hic et de natura fy-*
Dyodor? dcp^dc motu,de principatu,de Iunx maculis deq; oi fydcrali fcia aliqbus forte ui'
AriRote^ dcrcc.Vcp ad hxc dcfccndamus ejij ftnt pulchra SC digna cognitu ,audicinus for
fi
les . tallis horananu illud. Sed nunc non crathis locus. Quarcad opus hxc dcliinatum
Pythagoi differimus, quo Anliotcle Platoni conciliantes uniucrfam phiam u iribus t radians
ras. dam cxaminandamcp fufccpirous. Caput Quintum.
Plato . Vcniam9 igr ad Molem, q poflq de cxlcfhb9 dixir.tcrreftriu aialiu meminit ordi
Stoici . ne cogrucnti.qux ucl aquas uel terra ucl aere inhabitat, fi tn inhabitare acrem uo
T heodo^ lucres dici pnr.Nemo hic expediet aut exigat a nobis difputatiocm quo padh coc
ritus. pora aialium ex elementis aut quid fine indicx a deo natuns rcî feminarix rocs.fie
Horatius ne ite uira bruto ^ de finu cdudta matenx.an a diuino potius principio ois uita pro
Plotinus ucniat.ut conilantillime alTerit Plotinus, que mox latinc legendum dabit in pubi
Marfili? ca utilitate MarfiliusFicinus nr longionbusct argumeris illummatu.Cui filix fuf
Fiemus fragan fortafle uidebitur hoc loco,pphcta,cu poflq dixic.pducat aqux reptile aix
uiuentis,adiccit polica creauit deus ocm aiam uiuctc.u bi no id dutaxar quifpia o!>
feruatet.q. SC aqux pducant deo iubcnte,8C deinde et deus ,pducat. Verum SC ii
lud quod ubi de dei opere agitur feriptum e creauit deus aiam uiucnte , ubi aut de
aquis no aiam,fed reptile aix uiucntis,quafi aquis uchiculum potius ai.i. corporis
Tres ge' mixtio accepta refcratur,dco aut. i.diuino principio aix fub(fantia,qux uitx datrix
ncralcs motus fenfus temperato iam corpori cxtrinfecus illuccfcat. Sed dc his alias . Inter
mcmoi at Mofes inmcnta reptilia SC bcfhas.in quibus rresdiffcren
difteren' aialia terrx tria
Ctx bruto cias brutos: irrationaliii, quibus nec plurcs lunr.in coc nobis infinuat.
Sunt enq be
rum . ftix qux pfcdla funt phantafia medium inter irronaha locum fortitx erudiri aute$
ab homine aut manfuefeere nefciunt.Sunt reptilia qux imperfediani habent phan
tafiam media quafi inter bruta SC plantas. Sunt iumcnra.Qux Scfi carent ratione
difciplinx tamen humanx quoquo modo capaces cum fmr ; rationis aliquid partici
pare uidcntur mediam quafi (brtita conditionem inter bruta SC homines.
. Caput Sextum,
. Hatflcnus dc tribus mundis fupccclefli cxlcfh SC fublunari.Nunc 3gendu dc hoie
dc quo cil feriptu, Faciamus hoiem ad imaginem noftra.qui no tam quartus em5
dus quafi noua aliqua creatura q trium quos diximus complex? SC colligatio.Eft
aut plcrunqj confuctudo a regibus ufurpara SC principibus tcrrx.ut fi forte magni
ficam SC nobilem duitatem condiderint Iam urbe abfoluta imaginem lua i medio
illius uifendam omnibus fpecftandaqj confbtuant. Haud aliter principem omniu
deum feciflc uidcmusiqui tota mundi machina conftruda poRrcmu oium hoiem
10 AN. PICI MIRANDVLAE.
> in medio illius ftatuir ad imagine fua X fimiiitudine formatu. Sed ardua eft quXs
ftio cur hoc priuilegiu fit homis imagine hfe dci.Na fi Melitonis explofa infania, Melito
qui huana effigie deu figurauit.ad ronis mctifop natura recurram9,qux uti Deus
i X incorporea inde uticp coprobabimS* cflc hoiem fimi-
intclligescft inuifibilis.ire
lem deo pnefettim qua pte in aio trinitatis imago rcpfentat'. Verum agnofccmus
> haec cade quato in angelis funt cj in nobis X pociora X cotrarix minus naturx ad Qua in
e mixta tanto cu diurna natura plus firailitudinis X cognationis habetia . Nos aute parte ho
a peculariealiquid in homine quxrimus.Vndc X dignitas ei ,ppria X imago diuine dicitur fi
i fubftanrix cu nulla fibi creatura comunis copcriat.Id quid effe aliud poreft q> milis deo
. q
f
hominis fubftacia(ut grxei etia aliqui interpretes innuutjoim in fe naturam fub<
v ftatias X totius umuerfitatis plenitudine re ipfa copledic. Dico aute re ipfa quia Grxei in
a X angeli X quxcunqj creatura intelliges in fe quodamodo cotinet oia.dum plena terpretes

g formis X rationib 9 oim rcru oia cognofcit. At ucro queadmodii deus no folum ob
j id quod omnia intel ligir.fcd quia in fe ipfo uerx rcrii fubftarix perfectione totam
unit & colligit, Ita KhomoCqq aliter ut odedemus alioquin no dei imago, fcd de
a us cdet)ad integritate fux fubftarix oes totius mudi naturas corrogat X counit,
Quod de nulla alia creatura fiue angelica fiue cxlefti fiuc fcnfibifi dicere poffum 9 Diuerfi
Bt Eft aute bxc diuerfitas inter deu X homine,q> deus in fe omnia cocinct, uri omniu tas inter
It principiu,homo aute in (e oia cotinet uti omniu mediu, quo fit ut in deo f.nt omia deum K
rt meliore nota.cj in fe ipfis.in homine inferiora nobiliori fint codirione . fupiora aute homine
ii degenercnt.Sunt ignis aqua aer X terra per ueriffima proprietatem naturx fux in
'i erado hoc X terreno hominis corpc.quod nos uidemus.Eft prxtcr hxc fpiritale a^
i liud corpus diuiniusCut inquit Anftotelcs^q elemeta.quod cxlo pportione rndet Ariftote.
j Eft prxterea in homine uita planraru omnib9 his apud cu qbus X apud illas mu>
;i neribus funges nutnedi augedi X generadi.Eft fenfus brutoru tam intimus q cx
h temus.Eft cxlefti animus rarioc polles.Eft angelicx metis pricipatio. Eft harum
a oim fimul in unu coflucntiu naturaru ucrc diuina podedio.uc libeat exclamare il^
U lud Mercurii.Magnu o Afclcpi miraculu eft ho.hoc prxeipue nomine gloriari hu Mercu
a mana coditio por.quo etia faCtu,ut feruirc illi nulla creata iubftaria dedignetur. rius
a Huic tcrra.K elcmeta,huic bruta funt prxfto X famulantur, huic militat cxlum, Supnv
[K
huic falute bonucp ,pcurant angelicx metes, fi quidc ucru cft.quod feribit Paulus roa hois
a ede oes adminiftratorios fpus in miniftcriu millos ppter cos qui hxrcditari falu^ dignitas.
a tis fune dcftinari.Ncc miru alicui uideri debet aman illu ab omnibus, in quo ora Paulus
a nia fuum aliquid. imo fe tota X fua omnia agnofeunt.
i3
Caput Septimum,
Homini mancipant' tcrrcftna,homini fauet cxlcftia,quia X cxlefti u X terreftriu Homo
uinculu SC nodus eft, nec podunt utraq; hxc no habere cuco pacerfi modo ipfe fe-' tcrrcftna
i
cum pace habucnt,qui illoru in fe ipfo pace X foedera fancit, Ac caueamus quxfo X cx le "
jj
ne in tanta dignitate coftituri no intclligamus.Veru illud ance oculos femp animi ftiu uitu*
habeamus un X certa X explorata X indubia ueritate.ficuti fauet oia nobis eam culum X
legem fornacibus qux nobis eft data.ita fi p peccatu p legis prxuaricatione de or-- nodus e.
. bita defecerimus,oia aduerfa infofta inimicaqi habituros. ICarionabile.rr.ut quead
modu no modo nobis, fcd uniucrfo.quod in nobis coplciftimur , fcd audtori ipfius
mudi omnipoecti deo iniuria facimus,experiamur etiam oia,qux in mundo funt.
..
HEPTAPLVS
deum !n primis potetiffimos uindices St acceptx iniurix grauiriimos ultores.
Hinc cxrimemustqux pccnx qux fupplicia maneat tranfgrellores diuinx legis.
Oraculu H* funequi(rit dixit oraculum) aduo 6 o i 5on<6i eripi x3 a kci wspi
X3Q h"Io h axauaTo iautMHlaj vroal Jtta6riyi tiOlO
i id eriqui pcrgnut
arca terra St circa potu St inferii domant' fub ucrbcrc dci.hos cxluthos terra : hos
r '
tota mudanx rei,p.incoculIa iuftiria fulminat St pfcqtur.Rei funt.n.uiolatx uni-
'
Ixfx maieftatis diuinx , Cuius imagine fccdiilima iniquitatis macula
uerfitatis St
( deturparunt.Hinc fadlu forrarie , ut apud prophetas cu qd adeo aut prxccptu aut

v- uetitu promulgat ritcturccriu St terra ccftcs.i.quia St pcepti trafgref lio illa et uio
lct,8 de coi accepta cotumclia ipfa quoq; de improbis du deo mimftrat pemas fuc
< acceptura St oio ocm infama fupat adduci ut aedamus cuipia in ciuitatc alidj po-
L (ico decorato (umis honoribus licere in principe ,i uniucrfa repu.de fe optic merita
ipunc delinqucrc,ac no poti? dan illu torquedu ftati St cruciadu lurionbus 8t car
mfiri.aut totius populi cofenfu lapidibus obruedu.Sut aut camifices f Sut licTorea
Improbi in hac da rc.p,improbi dxmoncs uiliriimo minirieno addidh i pcena antiq (celeris
dxmoes hinc illud Pauli Tradidi illu Sathanx m ircritu camis.hinc dxmonis ultoris et a-
Paulus pud Orpheu cognoiatio.fi forte nfis minus credam? , Queadmndu at fcclcra ho-
Orphe9, minu ois creatura odit St cxecreac.ira redfa illi? uita St iftitutio oibus grata c.ora
nib? placct.Neqj.n.ût ita dixerim)n6 admitti in pticipatu Si boni a9 St mali oia
. prit.qux ta artflo nexu illi implicita St coiumria funt.hic illud cuageIicu,Si pccni
j tuit petor exultare Ixtitia oes angelos, hinc myricrii 1II19 apea ro,qd' abfeoditum
fiiit a fxculis.ut corrupta i prio Ada Si deturbata de fuo flatu natura nra
p Chri-
, rii cruce i riaurarcf .Scilicet nra ca fili? dei St ho fit St cruci affigif. Na St cogruu
fuit ut cll imago dcimifibilis pr!ogenit9 ois creaturx in quo codita funt uniuen
q
(a.illi copularet' unione ineffabili ,q ad imagine fa<ft? c dei.q uinculu eri ois creata
rx.in quo coclufa funt uniucrfa. Nec erat Ii cu hoie tota natura periclirabat'' ei? ia
dhira aut negligeda aut reparada paliu q p que tota fuerat inriitura natura.
- MVNDORVM INTER. SE ET RE-
EXPOSITIO SEXTA DE
RVM OMNlVM COGNATIONE .PROEMIVM LIBRI SEXTI
Veftigiu Eus unitas eri ita ternario diriimria , ut ab unitatis frmplicitate
trinitatis no difccdat.Eft trinitatis diuinx in creatura multiplex ucriign*
Triplex Nos hoc unudutaxathic attulerimus adhuc q> fcia a nemine al
in tebus latu.q. qua in creaturis unitate uidcm9, difparrita triplici ratio
unitas ncdcprchcdim?.Eft.n,primu ea in reb? unitas.q unuqcfq; fibi
unu libiqj coftat atq; cohxrct.Eft ca fccfo p qua altera alteri

eri
creatura unit',fl per qua demu oes

mudi ptes unus funt mudus
Tertia atqjoim pricipaliriima e,q totu uniuerfumcu fuoopificcqfiexercitusca
Pater fuo duce e unu. Adeft trifaria hxc unio unimiqj rei p fua una fimplice unitate dc-
Filius riuata ab illo uno qcf St primu unu St rrinu fimul atq; unu eri, a pie inqua filio Si
Spirit? fpufamrio. Na St patris ptas oia pduccs fua oibus largif unitate. St fapia filii rite
Radix to oia difpones oia inuicc unit St copuIat.SC fpus amor ad deu oia coucrtcns totu op9
tius ordi opifia nexu caritatis adiungir. Queadmodu autem ut magis intimus. Ira magia
nate ca- unus cll nobis deus ipfi nobis,rurfus unaquxq; res aririius (<bi quam aliis mun
q
ritatis. di partibus iungit',ita uniucrfx cantatis ordinem edoch fi lege diuina naturx ta-

IOAN.PrCI MIRANDVLAE.
bulis infcripta fcqui uolucrirons primo deu ipfum fupra nos fupraq? ola.fecudo Io
co nos ipfos. Tertio proximu diligcmus.Prophcta at noffer dc ea unitate, cf vnum
quodep fibi eft unu.tuc faris dixit, eu repi oim figillatim natura cxaminauir.De il-
la aure.qua deo unimur, trartatu fpxirnoagct\ Vbi de fctlicitaris fumma difputa-
bimus.Rcliqua ea cft.qua diucrfx partes mutuo fcedere inuice copulant , de qua
agendu eft.
in prxfcnria a nobis Caput Primum.
Poftq igit diftmrtas rep: naturas uidimus.K feparisCut ita dixerim^ftarioibus di
fpofitas.nc crederemus iccircorm ex his oibus unum fieri uniucrfum qa fmgula a
fingulis(\ir fupra oftedimus) p fux naturx codirionc cotihcand' indicare in fuo et
cotextu vppheta uoluit.qui SC quot moi cftcnt.qbus naturx rcru Iter fe inuice co-
pularent' n5 (b lu ad curiofam hac intcll igentia nos uocas.fcd
p hoc inftrues SC de
tnonftras qua nos uia SC rone his.qux nobis funt meliora, copulari poflum9. Co-
gitati at mihi priufq accedere ad uctborii enarratione quot moi aut clTcnt aut co-
gitari poficnt.qbus res aliqux inuice ucl affinitate ucl cepula nacifccrcnt SC dif-
curreti poia dogmata philofopliopjqbus a pueris infudaui.haudultra
q qndecim
genera occurrerut. Q ux deinde accedes ad Mofem ita dilucide ita appofite fub in
dicata ab eo uidi,ut nufcj melius erudiri dc illis queq poffc crediderim.
Caput Secundu.
Statiro git in pria dic nefeio brcui9 an dilucidi? qnqj
i modos coplcrtifqb? coiu Eflenria
gi aliqd alicui poc.Qd'.n. alteri coiunrtu e,aut ei9 eentia e,aut ecentix ,pprietas rei cui? e
aut icll ei uti forma lubiccTo.aut eu attigit uel ficut trafmutas id qcf tranfmutat t
Proprie
ucl ficut ars fubierta fibi materia. Similiter qnqj a Mofe lcgim? inuice qfi copata tas dica
SC conexa cxlii SC terra terra 8C inanitate, abylliim 8C tenebras, fpm dei SC aqs, lu- tix.
ce 8C corpa.Primu igitf coiunrtiois modu defignat nobis terra ianis SC uacua qm Cxlum ,
terra. i. materia fua natura ianis c.mfi ali ude formis adipleat.Scdm indicat fene- Terra
bre fup facie abifti.Na abyllus fua qde natura nec lucidus nec tcncbrofus.f? illius Terra
m natura tenebrx cofcquunf nifi accedes lameillasfugauerir,qucadmodu SC ma inanitas.'
cenx i formitate inanitateq; priuatiois tenebrx cofcquunt? doce aduenies eas fpes Abyftiis
cxpulerir.Tcrtiu ofidit lux oborta corpibus.Eft.n.i cis lux uri forma in fubierto. Tenebre
Qûartu cxlu SC terra, qm no inhxrct terrx cxlu uti forma ucl accides icff rei quT Spus dei
pticit.fcd coiungit" ei uti efficies patieti SC trafmutas ea corpi q. trafmutaf. Poftrc aqux
mi exeplu e fpus drii q fert fup acjs. Artifcx.n.dni fapia SC Ipintalis natura oino ab Lux.con
iutfta a comertio coi pis haud aliter mgi corpibus itclligic ,qua ars
q in mere e ar- pora.
chitetfti.ccmcto lignis SC lapidibus iugat'.Rurfus SC hac cofidcracofcqucrix ratio

ne.efle terra ex feinane docfticas hfe tcncbras.tu .pxime luci liigi p luce cxlo.per
cxlu fubflacie fpintali.Sed uidcamus qlirer hxc fe habear in nobis. Terra terreni?
di corpus inane uita uacuu fcnfu.fupqj ipfum funt tenebrx mors torpor in effica
aa imobiliras mfenfario.lux uita cft.qux illud uegetat exarat agit mouct SC fcnfu
pixdicu reddit, cxlu e animus fons illius lucis SC fpus dei e intellectus lumc diui-
ni vultus.SC de his hoc loco plura cria q opus fir. Caput T ertium.
Examinemus quid fibi Mofes in fcquetibus uclit, SC uidebimus dece alios modos
ab eo infinuan,in quibus mutua inter aliqua foederatione intc]|jgamus.Prxtcr-n.
eos quos diximus funt rurfus SC hi,quos numerabimus,quonia aut pars aliquid e
alterius aut effertus,item ficft pars auc pars indiuidua eff a fuo toto quo parto
HEPTAPLVS
& fol X luna X Helix in firmamero fune aut fepabilis queadmodu aqux panes ab
integritate fui clcmeri.ad quod cofluxerut.Si eft eftedtus aut a fcminaria ratioc in
trinieca pululat ficuti plantx e terra pululac.ipfi tn fux parenti aflixx.Si naturalii
bus uinculis ligametifq; concxx:aut ex fuis principiis coftat X coflat ,ut mixtum
exelemcntis.Quo pacfto ex aqs Si terra aialiu corpota fiur,aut cam habet extrinfe
cam.qux trifaria diuidi pot in efficiente exemplar & fine.Quopt tnu cxcpla habe
mus a Mofe.du Si homine deus creat Si efficit, Si creat ad fua imagine taug ad ex
emplar.Si beftix homini fubfunt.fiuntcp ppter homine ut ,pptcr finem.
Caput Quartum.
Diximus dc parte Si effe<fhr ;cadeq; tone dc toto Si ca,Rndent,n.hx inuice rdnes
Sed neq; iplcuimus oia genera cognatiois.Na 8i de ca ca cft relique fpes aff inita
Capri ma tis.qua ca iccudana primahx obedit Si adiungif ,ficut ci deus pducit aqux pdui
ria magif cur, Si hx quide prio.qa pxima funt ca.fcd no aliter
(
deo prxcipicrc qa ca prima
q
influit cj ria magis influit cj fecfl da. Similiter e finis fecudarius pricipali appedes Si annex?
fecunda .
qd' fapieter figmficar dices pofita fydera ut luceret in cxlo,Si illuminaret terram.
Nccp cni bonu inferiore primarius finis e cxIcftiu.Scd id pnmii intedut.ut (ibi lu
Homcr? ccat.TupoftrcmoutnosiIlumincr.Qua^pterSiapudHomept cu aurora tu fo
le imortalibus primu tu Si mortalibus exoriri ac luce ferre legimus. Eft item pter
hxc oia Si ho homini 8i leo leoni cognat? .Si tarae leo neq; pars neq; efledtus leo
nis c,(i ab illo genit? no fir,hoc ppheta ligni ficnr.cu fimul pifccs/unul aucs,fimul
bcftias terrx colligit Si adunat.Elf ultia ratio affinitatis, qux c medix naturx ad
extrcma.Nacoucnirho homini aial aiali.qa cande pticipateflcntix rocm uel (pe
cialc uel generale. At mediu no cade cft ellenria q Si cxtrema,fcd tepatu quoquo
, roo cx illis, ita ab utroqi dillcntit.ut cu utroq; cbicct.Qd' indicatu nobis a Mofc,
cu ponit firmametu aqua mediu diuides fupcxlcftcs ajs ab aqs.qux fuc fub cx
qux fit medii natura fufficieterapcnr. queadmodu nos in prohemio primi
lo.ubi
libri Si fecudo capitequinti abunde declarauimus. Caput Quintum.
Admonemur at Si hinc quid faifo opus fit nobis,ut natuns melioribus vniamtir.
lacobus. in quo uis rota Si fuma pofita e noftrx fcelicicaris. Na 8i docet nos prima dies tuc
lablicus primu aqs depulfa nocftc aborta lucecu fpusdtii eis incubuit. Vn illud Iacobi fi^
Quid gnificat .Omc optimu donu defup efle a patre luininu. Qd ne noftros comcmo
precipue re.lra cofirmat lablicus ut nihil quafi uel mediocre pmitterc fibi polle de fe hua>
obferuan na natura uclir,mfi maion.i.diuino numine fitadiuta. Qd' fi eft ucp> 8i non mo a
du i uita nfis/ed a pbis et coprobatu pfeifto oe ftudiu nf m i eo clle debet ,ut coucrfi ad fui
Qua uti pera.qd' p facra religione p myftcriap uota per liymnos pecs Si fupplicatiocs
fit
Ics
q ne-- mde nfx ifirmitati uires qucram?.Hlc Platonicx Si pythagoricx difputationes a
ceftarix. facris pcib9 exorfx definiit in eafdc.qb? Si Porphyn? 8i Thcodor? Si oes Acade
faerx pre mici nihil utile magis.imo necclfanu homi efle vno orecofirmat.Indoj: bragmx-
dicatioes nes Si magi Pcrfai^ nihil aggrelfi unq legunt" nifi ofone pmifla. Qux ideo getiu
Platonici tcftimonia affero.ut qbus a malo dxmoc pcrfuafum,ut gerib9 potius credat ec
q
Porphy. clcfix,uel ab his difeat qbus adhibet fide neq; rideda neq; iutile/icq; idigna re ce
Theodo. pho opera fumere 8i que magna atque aflidua 1 facris pcationib9 in myfteriis in
Indi uotis m hymnis deo iugircr dccatadis.Qux res fi qd' hoim genus Si iuuat maxie
Perfx. Si decet, Ulis prxfatim utilis Si decora.qui ftudiis littera g: Si contemplandi ocio
. ^
,
fe dederunt. Quibus nihil neceflariu magis cj ut quos in diuina identidem mentis
oculos intendat,65 uitx integritate depurent,65 petita
p ferula orationis defup lu^
cclargius illuminent admomtitj proprix femp imbecillitatis cum apoftolo dicat Apofto*
fufficictitia noftra ex deo eft. Caput Sextum. Ius.
Rurfura examinemus quid nos aqux.qd terrx diTpofirio doceat. Dicamus a terra
no edituros nos frugc,qua parturimus>nifi inuaderis nos fluxx materix atqj cadu
cx impetu reprcflcnmus.dcpulcriroufq; 85 e fedibus noftris exturbauerimus irru
ennu in nos quafi aquaru uoluptatu gurgites 85 torretes. Difcamusab aquis noa
prius illas exiftimatas idoneas pifeibus pcrcandis
q in una totius fui clcmcti inte
gntatccolloftx fuerinr.Na neqj nos fi diuulfi didradliq? ad diuerfa fuerimus, fi no
toti colledlis omnib? uiribus ad una feremur intcntione.fobole dare aliqua digna
noftra diuinitate in lucc poterimus. Cotinet aure 85 hic altius myfteriu,queadmo Alti^my
du.f.guttis aqux ea cftfcelicitas.ut ad oceanu, ubi aquaruplcnitudo.acccdat , ita fterium
efle noftra foelicitatc.ut qux in nobis intcllcdhialis luirmis portio eft ipfi primo
olm mtcllecftui priraxqj meti ubi plenitudo, ubi uniucrfiras ois intclligetix aliqua
do coniungatur. Caput Septimum.
At maximu illud oim quod firmamen nobis dodrina fignificat.ubi uidemus non
polle aquas inferiores fupcrioru aquaru beneficio aliquo locupletari ,mfi cxlo iter
cedente .quod inter eas mediu e collocatu, Ita nos alo ,pponamus cxrrcmopt copu^
lam no mfi p eam natura fieri poftc.qux media extremo^ cu fit utruq; in fe com
plexa. Ideo illa. i.cxtrcraa iter fecomodcunit, qain feipfa
p pprietate fuxnaturx No pof*
prius uniuit. Admonemur hinc magni illius facrameri.quod geribusftulticiahe' fc hoies
brxis fcandalu nobis dei uirtus 65 fapietia c,no pofte homine deo coi ungi ,nifi per deo coiu
eum,qui cu in feipfohoiem deo coiunxcrit ucr-9 mediator cffcduspot itahomlcs gi nifi
g
deo anncdcrc.ut ficutin eo filius dei homine induit.ita per eu homies dei filii fiar. Chriftu
Quod fi ueru eft id qd' dicim9 : no copulari exrrea inuicc nifi p mediu, id at ucre deum 85
mediu dici qd in fe ipfo ia extrema uniuit, pfccfto fi difpcfario illa ineffabilis 1 folo hominej
1
cotingit xpo,ut ucrbu fieret caro folus et c Chriff 9 que ad ucrbu caro pot afeen Toanncs
p
der, nec cQut rcdle fcnpfit Ioancsâliud fub cxlo nome in quo oporteat faluosho Paulus
rnies fieri, Qcf diligeter aduerrar q cu xpo fe dicut crcdcrc.cocm tn rcligioncaut ChriftuS
fua unicuiqi.in qua e natus: credut fufficerc ad cofequcnda fcelicitate.No mihi no
ipfis rationibus credat fcd Ioanni fcd Paulo fcd Chrifto ipfi.q dixit. Ego fum uia.
Ego furo p me no intrat
hoftiu,85qui fur eft 85 latro
EXPOSITIO SEPTIMA DE FOELlClTATE QVAE EST VI

TA AETERNA. PROEMIVM LIBRI SEPTIMI.
I totius mudi gradus ordine 65 natura fexta abfolura expofitioe 5 \
fi fex diebus excgimus,Rcliquu ,ut feptiroo hoc tractatu quafi fab

I
bato noff rx commentationis dc labbato mundi 85 quiete creatura
rum.quarum naturam in fuperionbusinffituimus^dcftde caru?
fcelicitare traiftemus,autCuc dicam rciftius )tra<ftante Molem ut
Juerum uate futuroyi omniu audiaraus.Eft aute fcclicicas(ût theo
ogi prxdicant >lia,qua per natura alia.q per gratia confcqui poffumus.Illa na^ Duplex
turalcro.hanc fupematuralc appellant . Dc prima id eft de naturali faris didhira a fbclidtaa
Mofc,quoniain rcru cognita natura naturalem quoeg earum fodicitatcm cogntv
.
HEPTAPLVS.
fcimus.Reliquu igif at doceat de fccuda propheta fe potius exhibes
q dolorem;
" cu fcripfit Mofes no du erat gratia, fed futuru erat ut cflet,Veru qm mihi ui'
S r uidcre friolos quofda dixerim an uappas potius SC nebulones,q
Iofophos cu nihil .fmt minus.ridctes flarim Si gratia SC felicitate fup naturale, qG
fe uocat phi--
uana hxc noia Si aniles fabuli fint.uolui breuiufcula hac de re cu illis difputatone
ficuti pcemiu facere fcptimi libri, re Si feorfum oib9 utile SC ucccfiana ualdc opcn
qd' fufccpimus.ubi altilTimis philofophic radicibus nixa SC (labiliram flare fniam
Alexan ^ theologopt dilucide coprobcmus. Fcelicitate ego fic definio reditu uniufcuiufq; rei
der. ad fuu prinripiu.Fccliritas.n.e fumu bonu idcfl.quod oia appetut , quod aute oia
Grici in appetut id ipfum cfl.quod omnium efl pricipium , ut Alexander aphrodifienfis in
1
terprctes comctariis prime philofophix SC grici iterpres i Ariflotelis ethice attcffaf . Ide
Duo dei igit finis omniu quod omni u pricipium deus unus oipotens SC bhdidus optimu
nomina oiura qui aut ce aut cogitari prit.hicdui illi ptxcipue appellationes apud Pytha
radix dui goricos unum.f.fiC bono. Vnu n.cognomina^.qua oium cil principium, queadmo
plicis fae du unitas pricipiu efl totius numeri,bonum aute.qua oium finis oium quies Si ab
licitaris, fblutafcelicitascfl. Videre iam poflumus.fi fimus paulo follertiores sarionem du^
plicis felicitatis. Foelicias.n.pofTelTio atqj adeptio efl huius primi boni.Boou hoc
adipifci duplr pnt res creati, aut in fe ipfis.aut in ipfo. Na SC in fe ipfo hoc bonum
Poetx efl fupcr omnia exaltatu fui inhabitas diuiniratis abyflos,8 per oia diffufu i oib^
Qui fit inuenit ,hic qdcm perfcrftius.illic impcrfcdius pro rcru conditione a quibus parti
naturalis ripaf . Vndcfut fcnbut pocti }Iuppitcr e qdcunq; uidcs.Si Iouis oia plena funt
fcdidtas Vna quxqj igit' natura cu in fe dcu habeat aliquo mo,qa tm dei hct quatu habet
SC bonitatis(_bona auc oia qui deus fecit} rcliquu , ut cu pcrfcda oibus numeris
fua het nacura.fc adepta dcu quoq; in fe adipifcat ,SC fi dei adeptio, ut coprobaui x
Quo pa mus.cfl frlidtas,in fe ipfa aliquo mo fit fcclix.hxc efl naturalis foelidtas , qua? 6
dio ignis maiore Si minore diucrfi res pro naturarum diucrfitate fortiri funt . Ignis res efl
dcu parti ala carens partidpat aut deu multis ronibus.Nam primo cfl.Si unum quodq? q, e
cipar. participatu dei cfl.qui efl ipfum cfTc,itcm qua ignis fpccics certa Si adus efl, deo
efl firoilis.qui prima fpcdcs pn mus efl adus ,
8C du ignis ignem pducit diuinam
fecunditare.dum fe intra fphin iuflitia du nobis dcferuit
terminos fux cotinet ,
beneficentiam j> fux naturi modulo imitat .Hxc ignis dum agit fua adeptus per
Optima fcdione felix efl quarum capax ipc felicitaris.Foelidorcs plantx.qui prerea ui--
omnium ta fceliciora aianria.qux et cognitione fortita ut plus pfcdois ira plus ct i fe ipis di
mortaliu uinitatis inucniut.Optia oium mortaliu conditione ho,qui ficut natura.Ita natu-*
condicioc rali fcelicitate aliis prxflacprxditus mtclligcntia SC libertate arbitrii prxdpuis do
efl homo tibus CCad felicitatem maxime conducentibus. Suprema inter creaturas angelica
mens SC fubflanrix nobilitate SC finis confccutione.cuius maxime particeps quia

,
Impcrfc' jl|i & iunda SC proxima efl. At ucro ut fupra diximus per hanc felicitate nec plan
dio natu fx nec bruta nec homo nec angelus dcu,qui efl fummu bonii.in ipfo deo fed in fe ,
ralis feli jpfis attingunt Quapp Si pro na tura pi capacitate gradatim felicitatis ro uariatur
daris.
Q uarc SC de hac folum loquuti dephiangelis quidem
uniufcuiufq) rd
felicirate
quos uocant
in optima operatio
ne fux naturi collocaucrunt.8 mentes Si intellc
dus.cr fi fuma illop: perfedione hanc faterent'' quod dcu inrclligcrcnt, cognitione
Umcn dei, quam habent, haud aliam flatucre prxtcr eam , qua fc ipfoscogno-
fcunt.tit de da tantu intelligat.quantu dc dei natura in atrii fubftaria reprxfen'
1
taif . Dc homie aut SC fi diucrfi diucrfa fcnferint.oes tarae intra humatu: facultatis
anguftias fe tenucrut.ucl in ipfa cantum ucri ucftigationc quod Academici ,ucl in
adeptione potius pftudia philofophix.qd' Alpharabius dixit, felicitate hornis de
Aiphata
terminares. Dare aliqd plus uifi Auerrois Auicena Abubachcr Alexader 3C Plato' bius
nici noftra ratione in intelledu.q acftu eft.aut al iquo fupiore, nobis tame cognato
Auerrois
quafi in fuo fmc firmates/ed neq; hi hoiem ad fuu principiu neq; ad fummu bonu
Auicena
adducu t.Quas ego eoru difputarioncs atq; fentetias nec reprobo nec afpnor, fide Abuba^
naturali fc tantu fcelicirare dicere qifiteant ,Ccrtu cni
p ea no pofle hominem aut cher
angelos altiuseuehi dicat.Quod ucl hac tone maxime comprobat", quonia} Alexan -
ipfi
q
fi nixum propria fortitudine nihil fupra fc ipfum pot aflurgcrcfalioquin fe jpfo cf der.
fet ualidiusûtiq; nihil nites feipfum ad felicitate maius aliquid ucl perfedh^fua Platonici
p
natura affequi potcrit.Sed dicat mihi philofophi fi hxc in rebus fola felicitas.cur no
pofle
cel ipfi fatenr' inter aialia folu hoiem natu ad felicitate. Cur.n.alia prxter hoiem
hoiem ui
ad fuos quoqi fines pucniar,pofliimus dicere effe aliopi hornis minore felicitate ribus
q p
at nulla eflc quo pado defendemus!" Quinimo cu a fine a natura ftatuto reliqua priis deo
infra hoiem nunq,ho fere femp exorbitet,uidebit nifi alio fepriuilegio iadreinfe coniungi
liciflirnaoim humana cSditio. Audiamus igif facros theologos dignitatis noftrx
nos admonetcs,8C qux ultro nobis a patre liberaliflimo diurna bona prxftantur,
ne quxfo ipfi crudeles in nfos aios Si male grati erga deu opifice rciiciamus. Dixi Thcolo^
mus fupra fumma felicitatis in dei eflc adeptioc.quod eft fummu bonu 8C princi gi.
piu oim. Dupliciter aute illa pofle cotingerc,quonia uel in creaturis, quib9 fe dc?
participat,ucl in ipfo deo deu aflcquimur.Ofledimusite.quod Si oftcndemus.res
creatas no pofle uiribus fuis ad hancpoftrcroa.fcd ad illa duraxat accedcre.Eft au
Q uid
differat
tem illa.fi animaducttimusiumbra potius felicitatis uera felidtas.queadmodu fupnatu^
q
creatura, in qua deu attingis,no fuma bonitas.fcd fumx boniratis.i.diuinx tenuis ralis feli
umbra eft. Adde q? res p illa fc ipfis potius deo rcftiruunf",non id aflequutre, ut na
q citas a
ad fuu principiu redeat, fed hoc tantumodo ne a fc ipfis difcedat, Vera aute 8C con turali.
fumata felicitas 3d dei facie contuenda qux eft omne bonu, ut ipfe dixit, & ad per
fdfhim cuco principio, quo cmanauimus.unionc nos rcuchitSi abducit. Ad hac
a
angeli artoli quidc poflunt.fcdno pnt afcedcre.Quarc pcccauit Lucifer dicens. Supnatu
Afcenda cxlu.Ad hanc ire homo rt5 pot trahi.pot unde Chriftus de fc,qui e ip^ ralis feli
in
fa felicitas dixit.Ncmo ucnit ad me nili pater meus traxerit illu. Bruta at
& qux citatis q
infra hoiem nec ire nec trahi ad illa poflunt.Idcoqj folus ho SC angelus ad ea funt fmt capa
fadti felicitate, qux e uera felicitas . Pot uapor cofcendere in aitu/cd no nifi at-* ces 8C
tradhis radio folis.lapis SC corpuleta ois fubuatia ncqi radiu ufq;quaq: admittere, quo mo.
tolli in fublimc pot ,Huc radiu hac uim diuina huc influxu gratiam
neq* per illu
appellamus, quia deo SC homine 6C angelu gratos cfficiar.Hnt aute phdolophi hu
Corpomm enim aliqua in rc'
ius dotftrinx roanifcftura.excmplum in corporibus. ExepluJ
dum, aliqua in orbem fcrunmr. Motus re<ftus:quo elemera ad ppnas fedes uchu urriufqj
qua in proprix naturx pfcdionc res ftabiliunf Mtv
tur,figurat felicitatem, per . felicitas
tio cireularis,pcrqua coipus ad eunde unde abfccdit terminu circumuoluirur.cx-' tis in eoe
prcfliflima imago eft uerx falicitatis.per qua creatura ad ide principium redit.a poribus
quo ,pceflerat, Sed uide q omnia utrincj conuctuunt.In orbem non moucntur mft
Dii
.
HEPTAPLVS.
immortalia & incorrupta corpora. Ad dcu non redit n! fi immortalis & xterna fub
flantia. Elementa ut fuos motus perficiant non indigent ui a geni
alia
q indito fibi
tura uel gtauitatis ipetu ucl leuitaris.queadmodu et ad naturale fcelidrate fingula
mi: proprio ipetu propria ui femntur. At ucro cxlcflia SC fi idonea (int motui circulari
non ipfa tamen fibi fufficiunt ad huc motu cxplcndum.fcd diuioo opus motore, g
; illa uerfet BC circuuolac.Dcniqj fic peipetux apra circuitioi illa corpora funt.ut no
i. facere cam.fcd fufeipere polfinc.Haud aliter nobis acqi angelis acadit. Talcs.n.fu
. .. mus natura.ut non circumagere nos BC reflederc, (cd circumagi motrice ui gratix
BC reflecfh in dcu poflfum9.Hinc illud. qui aguntur fpiritu dei hi filii dei funt. Qui
n r:.. agunc dixit,oon aut qui agut.hoc dillamus a cxlo q> illud naturx necellitarc nos ,
pro noflra libertate moucmur.Pulfat.n.allidue animum tuum fpiritus moror. Si

obaudias tibi relinqueris tuo torpori tux infirmitati mifer SC infeelix . Si admittas
flarim deo plcnusper orbe religionis ad pfem ad dominum reportaris, in eo uitam
Summa femp po(TcHur9,in quo BC femp cria anteq fieres uirafuilli.Hxcefluerafcelicitas
Ucrx fixli ut unus cu deo fpiritus fimus,ut apud deum no apud nos deu poflideamus cognoi
citatis, fcentes ficut SC cogniti fumus.llle enim nos non per nos/ed per fe ipfuro cognouic
Ita SC nos cognofcemus illum per ipfum BC non per nos.Hxc cfl tota merces, hxc
efl uita aeterna, hxc cfl fapia.qua fapicntcs fxculi non cognouerut.uc ab oi multis
tudinis iperfedlionc redigamur in unitatem per copula indiflolubile cum eo e ip
q
Chriflus fum unum.Pro hac fbelicitate Chrifhis orabat ad patre hoc modo.Pater fac quem
Paulus, admodum ego BC tu unu fumus.ita BC hi nobifeu unu fint. Hac paulus fperabat di
Cafus dx ccns cognofca no ex parte/cd ficuri cil.SC fi fperabat non ne iure dicebat. Quis me
monis, feparabit a caritate ChrifliCSC cupiebat diilolui ut cu chriflo fieret unu. Ab hac ce
cidit d cmon.qrn ad illam afcederc no rapi uoluir.ldeoqi llld' amifit.qd habuiflet
fi pmanfillet.Ex hac radice motu qux fors infantium, qui dcceflerc no du initiari
Sors infa Scilicet apud fe manent.nec fuis bonis exuri,ncc diuinis locupletati.Nobis in alte
tium qui rutra parte cadendu.aut fumma nufena.aur fumam fcdicitate.Q uonia qui in cau
decedunt fa e ne motore recipiat, no folu imune fe facit grarix.fed BC natura uitiat ad cuius
,
no du ini integritatem hoc attinet.ut agnitum fpm quxrat no recufet, SC proculdubio redla
rian efle natura no pot,qux maioris boni propofiti fpe aut reiicit aut contenit. Quare
poflg Chrilluscfl agnitus fiqui Chriflu non induiitur,non folu prima ftrliarate,
fed SC fxcula.i.naturali iure pnuant',quia gratia nolle no nifi comiprx cfl SC labe^
faclx naturx.Queadmodu autem nos uiuentes fub euagclio,ldeo Chriflu dei uir
tute SC fapientiam in nobis recipimus,quia uri iam datum humano gneri amamus
BC retinemus, Ita SC patres fub lege uctcre illum recipiebant, cum futurum aduen -
tum SC credebant indubie SC fpcrabantalacriteT BC ardenter defidcrabant.Sed ficuc
non ut prxfentem iam.fed ut futurum recipiebat, ita neqi prxfcntcm quafi iam fpi
Phla ico' ntus inhabitantis nifi poflcjj aducnit fiudlum experti (unt.Cum pofl peratfhim in
hatio e re ara trucis ineffabile facrifirium defccndentc ad eos Chriflo ab eo uti motore circii
ligiows a<fh momento turbinis ad libertatem,SC eucdli ad fummx fcrlicitatisgradum fue^
neq; ho ** nrnt. Ad hanc faeliatatem religio nos promouet dirigit SC impellit queadmodii
,
mine a re adnaturalem duce utimur philofophia.Quod (i natura rudimentum cfl grx.uticp
ligione fc
& philolbphia incohatio cfl religionis.nccp efl philofophia qux a religione hoictn
nwuct* fc mouet,R.e<fle igitur BC nos cuma Mofc.poflq fex dies de natura fumusphtlo *
IOAN.PICI MIRANDVLAE.
i
fophati/eprimo dic diurnis uacantcs de fupnaturali fodicitarc dicemus. ^
> Caput Primum.
i
DuplexCuti odendimus)fuprcmx huius faclicitatis natura e capax, angelica SC hu Natura
mana.Illa cxlu.hxc terra dicif.quia angeli cxlu,nos terra inhabitamus. Et de cx angelica
lo noo eft q> dicat amplius, quia no angcloru.fcd hominu legem feripturus eft, SC huana
Ad homines igitur dclcendcns mquit. Terra erat inanis SC uacua.SC tenebra: erant capax eft
fuper faciem abyfli.Non creat deus inanitatem,non creat tencbras.Sed tcrraCin-
fupcrns
quiOinanis SC tcncbrxerant.Non dicit hxc fuifle creata ,
fed fuifle Quod cur fit feliata-
.
i didtum patebit firaul cii cognoucrimus qua: hxc inanitas, qux hxc tenebrx finr, tis.
i Natura humana, qux terra dicit angelis compata.ftatim ab initio, quia ftacim pec
cauit.inams erat SC uacua originali iuftitia.SC peccati tenebris facies eius id eft ra-
i tio obducebatur, Nccp hxc fecit deus, fed hominis malitia, qui uolens fe his bonis
pnuauir.quibus lllu deus ditauerat.Sic naturx corruptx flatus a propheta deferi
bitur.qux quo pacto demde adeo per Abraa per Mofcm per prophetas nouiflime
ucro per unigemtu fiiiufuuSC priftinx dignitati reditura , SC ad (umma fcclicirati
i parata fuerit m fcqucribus demonftrabit. Veru SC quo tepore aquxobduCtx tene .
bri sciant infedx fcilicet primxuis fotdibus notx originalis, fpritus tamen domi
nifouebat eas.Quod ed dupliciter intclligendu, SC q, lumine diurni uulrus quod
i fignatumed fuper nos id cd lumine naturalis mrelligentix homines regebantur.
6C q> diuinx tum prouidetix cura humanu genus deditutu no crat.fed fpiritus do
i
mini fouebat aquas fpus ille.quiCut ait apodolusîntcrcedit pro nobis gemitibus Apofto
inenarrabilibus SC tuc afliduc cogitabat quo patflo illas a uenenis purgaret: quib?
antiquus ferpens eas infecerat.SC ccce darim iubet oriri lucem.SC orta cd lux. Ab'
raam fcilicet ille fapienflimus fundator primus uerx religionis. Primus,qui SC na' Abram
rurx lege abfolucrer.SC de diuina lege mcdiraref.Primus qui cultum unius dei ad
aerfus idola SC gentes hominibus pfuadertt.Primus qui SC tenebras erroris depel
lcrc,8C malis dxmouibus qui principes tenebrarii dicund* bcllu indicere e aggref
fus.undc merito lux cognoroinatus.Qd' quia SC difcipuli domini oes fcccrut oes
a domino lux mudi funt appcllati.Hxc cd lux prima qux mudo affulfitî ititer
dxmonu ucriqj dei religione quafi inter luce tenebrafq; diftinxit.
Caput Secundum.
Hunc fcquuta cd Icx.qux merito cognometo diciif firmamentu datim in fui eX' LexMoi
ordiohoc ipfo.f. q> nunc tradfamus annuntias nobis opera manu dei(ut cecinit faica.
Dauid.SC opera manuu cius annuntiat firmamentu^. Data igitur lex angelum
p
Mofi firmata uerbo dci.qux adhuc magis q fupior lux getes ab Ifraelitis id ed in
pierarem a pictare quafi aquas fupexledes ab aquis qux funt fub cxlo difcrimi^
fiauit.Dicunturauccm luici aqux fuperexledes.quia folifut inquit Hiercmias) Hicrcm
figna caeli non timcnt.qux gentes timent foli non aut dellas aut cxlum,fcd dcU
larum 6C cxli aucftorcm ac dominum SC agnofeunt SC agnitum colunt acucneran

tur.Gcnccs aute cotraria ratione aqux fub cxlo funt quando SC dxmoncs caligis
nofi aeris incolas, qux regio fupra aquas ed,adorant SC colunt: SC uifibile cxlu fy>*
dera SC planctas fibi deos ac domi nos faciunt.

Caput Tertium.
Erat aute fucurum.ut nifi maior aliqua uis SC mifcncordia dei obdarct aqux qux
.
HEPTAPLVS T
I
funt fub ccrio.i .idolis ferulentcs totam terra inuaderent SC occuparcnt.Sic mfedtfo
totius mundi de prima macula, Sic Sathaox ultoris imperium SC iusl nos reos an
rv tiqux noxx 8C huiufmodi feruitutis pene obnoxios poftulabac .Sed benefica femp
r.-.il' ficfalutarisprouidentia dei unam ex terrx partibus flCfi exiguam quantum lufti "
tix leges patiebantur ab aquamm iniuria liberam efle uoluit.hxc cft Iudxa uoca
ta terra pmiffionis.quia 8i Abrax 8 poftenati a deo promifla fuit. Cui noftrx ex
r: pofitioni prophetx omnes alfipulantur , apud quos totiens gentium impetus in
v1 1 Ifraeliras aquapt SC maris incurfiombus comparatur. hinc illudcleuaucmnt Humix
na uoccm fuam,6 mirabiles elationes maris , fii illud fonucrunt SC rurbatx fune
aqux cow,8C non timebimus dum turbabitur terra 8C traniferentur montes in cor
maris. 6 profecto non aliter Iudxam intra haud magnx regionis terminos conclu
fam drcuuallabant genecs.cj nunc terrx hanc portione uticp modicam quam habi
In litteris tamus undicp circuuallctoceamus.Sed 8C pluribus in locis cuidentiirimc in litte ^
chriftiais ris Chriftiams per quas gentes dcfignantur.Nam 6C fcnptum eft aqux quas uidi
gentes funt,8C cum dominus Iefus umum fecit ex aqua quod in phanlci domo
P aqs gei fti ,
tes defi -- defixerat,figurate ut noftri feribunt figmficauit aquas ideft gentes ad eam fidem
gnantur. e(Te uocandas.Qux apud ludxos apud quos fuerat antea impofterum deficerer.
Dris Ic ^ Itidem in myftaiis tradunt iccircoaquam uino mifccri q> aqux.i. gentes fanguine
fus. Chrifti per fidem crucis haunant 6C cobibanr.Illa igitur pars allata a iugo afjru
Quare i dei prouidentia fuit,ut fi reliqua terra obruta undis fpiritclis nequitix mutilis 6C <S
myfteriis ferta erat futura nec idonea budfibus uerx rcligionis,hxc faltem cflet,qux luce fu
adf uino fcepra quam protulit prima dies fit rore ccdi quod fecunda ftatutum cft ideft do ^
mifcea ( . dtrina legis ad ubertatem adiuta geminaret interea quafi herbas plantas 8 arbo
res iudicia cerimonias 8C bonos mores.donec cum temporis plenitudo ucniflct ip x
Efaias fu m etiam quod Efaias optabat faluatorcm fcdicifliroa germinaret.
Caput Quartum
M cillas. Ec ccce iam temporis plenitudo.Si enim numerus quaternarius plenitudo cft nu^
meros: no ne erit SC dies quartus plenitudo dic^t. Videte igitur quid nobis afteraC
quartus dies, Gelum fcdo die firmatu ideft lex fine fole ac luna ac ftcllis erat
ca^ ,
pax quidc futurx luds/ed obfcurum adhuc nec infigni aliquo lumine llluftraru
Aducnit dies quartus, quo fol dris firmameti ideft Chriftus dris legis 8C lunaris cc
defia Chnfh compar fiC fponfa.SC qui multos ad luftiriam audirent apoftolici do -
tftores in firmamento un ftcllx in perpetuas xtemitares cluccfcercnt ad xremam
.f.uitam mundum uocantcs.Sol firmamentum non difloluit.led perficit,SC Chrift9
Abtaam legem non ucnit urdiiTolucrcr/cd ut pcrficcrct.Lux primi diei Abraam pientifti *
pientiili - mus uidit diem quartam,qux eft dies Chnfti SC gauifus eft. Vidit radium fux lu^
mus. mudo intulerat p (olem iuftitix per lucem ucram illu ^
Cis.i.ucrc rtligionis,qucm
Iefus chri minante omnes hoies in uniucrfum orbem latiflime diffundendum. Vidit Iefum
ftus (plei Chriftu fplendore paremx fubftantix illuccfccntcm his qui in tenebris SC umbra
dor pfnx mortis fcdebanr.SC pricipe tenebra 91 principem mudi huius ciici foras,8C de menti
fubftatix bus hoium cxtcrmman.Hxc uidit Si cxultauit, uidit diem quarta SC lxtatus cft ,
Hxc dies qua fecit dris.qua dris homo fit qua deus habirauit in nobis, exulrcmus
CC nos SCIxtemur in ea. Quam autem ucra q (olidafit noftrx ratio expofitionisat
tendatis quxfo paulo diligendus chriftiani matres . Vnde SC uobis potentifliraa
tela cotra lapideam cor Hebrxop de armaraetariis eopr petita fubmmirtrabuntur
Probabimus aut illud primo ex teftimoniis ludxopi per opera diei quarti aduetu
Chrifti nobis fignificari.lecundo ondemus nobis Mertiara repfentari per nulla rc
cogruetius
q p fole.colligemus euidcntiflimc ex tporum rarioe non ucntupt fa pot
Aera Chnftu/cd Iefum ex Narareth filiu uirgims ,pmilTum Hebrxis Mediam
fuirtc.Ert inter decreta uctcris Hebraicx difciplinx p fex dies gencfeos fex mille Dogma*
annos mudi fic dcfi gnari, ut fmr qux hic dicunt' opera primi diei uatiriniu eorum, hcbneop
qux primo mudi millenario futura erat ut cotmgeret ,opa ire fecudi corii qux in
fccudo.iK fic deinceps coda femputrobiqj fucccdionis ordine fcruato.cui fenterix
eriaatteftat' inter [uniores Moles Gerundmcfcs thcolog? primx celebritatis ap<f Mofcs
hebr.cos. Meminit SC Diuus Hieronymus in cxpofitioepfalmi illius,qui Mofi m- gerundia
fcribitur.uidcturqj opinio hxc fundaraeto prxapuc illi inniti q> mille anniCut in^ nenfis
quit prophccaûnus dies funt apud deu. Quartus igit dies fi ucra eft hxc dorrtru Diuus
na,uatiriniu crt copi, qux quarto millenario mudi cuentura funt. Age niic ortenda hicrony-
mus iuxta annales Hcbrxops SC qua approbat ipfi annoru fupputarionem quarto mus.
mundi millenario Iefum apparuille.coputat illi ab Ada ad diluuiii anos mille qn< Dies dei
gentos.qnquaginra fex, a diluuio ad Abraa annos ducetos SC nonaginta duos, arq; mille ani
ita ab Ada ad Abraa colligunt' anni Mille oidingenti.xlviii. A genitura aure Ifaac Quo tpe
ad ruina fccudi tcpli.qux fuic poli Chrifti morte numerar annos cirriterCncqj cnl
Iefusap^
tefecoad viuu)millc fexcetos fexagmta, Suppurat eniab [faacad exitu cx Aegipro paruit iu
annos quadnngenros SC triginta, ab exitu ad templa quod Salamon xdificauit r<v xra anna
Salamone ad repli defolatione p Babylonios annos quadnngetos SC dc* les Htv
ride fcrc.a
cem,a repli inflaurationc fub Efdra ad hanc fub Tito captiuitate annos quadringe brxoru
tos.xx.Iraq) fiocs fimul collcgeris.coputabisamudi exordio ad Chrirtu iuxta ipo
rum Hcbrxoru mente annoru tria milia qngentos SCotflorut SC in ipfo quarti mil
lenarii medio Chriflus aduencrit SC intra eiufde millenarii quafi intra termios quar
ti dici SC lunx.i.ccclefix lux toti mudo affluxcrit,8i inumerabilis martyru apollo^
loru dosrtoruqj mulritudo
q intra qngentos annos pofl Chnfli morte oes claruere
SC firmaroeti.i. legis obfcunrate SC nollrx norrtis tenebias iiluminauerint. At dicet
Hcbrxi Eflo p hxc tpa Iefus aduencrit. No dii habes [cfum Chnrtu fuiflc nifi ofi
deris creditu a nortris futuru ut p ea tpa Chrillus uenirct.Benc res habet SC xquii
portul.it. & nos prxllare facile poflumus quod iure portulae Manifcrta cni uulga
ta publica apud eos ferum? Helix oracula citra oem figura citra uclame cx pfcflo Helix
(
i
diceria quarto mudi millcnariouentupe Mertia, qux ne ucl furta uidcanfa tncucl oracula
p arbitrio interpretata affera teftimonia ipfopi Thalmutirtapi.cu qbus nobis e co ThalmU
trouerfia.qui SC llloru fariut mentione SC ipfa ucritate cogere farentf pxreriifle te tirtx.
pus ab Heliaprxdiirtu de aduetu Mertix. Verba hxc funt in pricula qux infcr.bi
tur Anodarara capite libne edeem Tana dbc clihau fefeth alaphim fana hauc hao
lam.Senc alaphim tohu.ufne alaphim thora.ufnx alaphim Icmoth hamas fihi uba
hauonothema ferabu ialhu meon mefeias.hxc fic latinx interpretemus ucrbu ucn
bo reddetes.Dixerut filii fiue difcipuli Hclix.Scx mille annoru mudus.Duo mil-*
le inane, Duo mille lcx.Duo mille dies Medix,
pp pccata noftra qux funt mul
taprxtcneriitdeeisquxprxtericrut.Hxcilli.Agc nunc ipfis uerbisante omnru
oculos ppoCris portqua nec comentitiu nec arbitrariu ego qcquam afferre pot-
*~
HEPTAPLVS
Cum difcutiamus cxamincraufcp ucrba oraculi 8i flarim propofiti copotcs erimus.
Sex mille annojr inquit cft mundus, qd" uel fic interpretemur Poft lex mille anoyt
curricula, qd' et ex nfis mulci crediderunt, confumauoue mudi cjli fabbatu futura
uel fi^qd e ucrius)illa die nemo nouit.in hunc fenfum accipiamus , de ultenori.f.
tpc nullu in lege uaticiniu hfi/ed hoc ad ppofita no attinec qonc
(
. Videamus qdf
Hebrxi' fcqt^.Duo mille inane Duo mille lex tu Mcllias. inane uocacfuc hebrei oes inter
interprX' preces dicunt^tps ante tradita a deo hominibus ulla lcge.Scd uideo infultante Iu
tes. dxum dicentcq; duo mille anni fune ante lege
fi duo mille legis uenturus ergo
3i
Medias no ifrra die.i.du quartus agit millenarius, fcd die poh9 qnta qa poft tjrru
.f.millenariu.Scd.n.rnfio facilis.ur qua ucritas animofa fuppeditat Qd.n.didl?
.
ab Hxlia duo mille inane . Duo mille lex, haud fic acapiedum qi integru tempus
duo milleannorum futurus fit mudusablqt legc.fimilitcrq; duo mille annos pma
fura fit tempus legis naturx ad fm pcrucmct millenariu , 8i tempus
lex , fcd q, 8i
legis adqrtu ufq; pucnict.Scd Si antetj fecuduscxadlus fit Icx.ancj t|rtus clabaif
erit Medias. Qua ego expofirioem mihi ipc nec fingo nec fommo.fed eam me ipe
Helias Hclias docet,ipfimct docent 8i Thalmutiftx.Qd tibi etiam Iudxa afpis(nifi au*
Thalmu res occIudas)mox erit manifeftu. Inquit Hclias duo nulle inane. 6i duo mille lex.
tiftx. Videamus in que fenfum fuerit uepi qd' dicif de inani.indccp difcamus ronem ex*
Pricipiu ponedi id.qd dicif dclegc.PrincipiulegisautaMofeaccipimusautab Abraara
legis quo A mofe accipi no pot qm fuillct inanitas fupra qua p duo mille Si tcrcento! anos
sccipi de aut circiter. Tonde. n. fere ab Ada adMofcm. Accipiedu igit legis principium ab
beat. Abraam.cui datu foedus circiicifionis totius anriqux legis radix Si firmamen tu ,ab
Ada aut ad Abraa fi fuas cofulat hidorias haud integru fpaciu duo mille annoru
fcd mille dutaxat oedingentos quadragintaocffo cfduxillc inucniut.Quo fit ut noa
poft fcdm millenanu.lcd intra cius terminos inan:tari:lcgis plenitudo fucccdcret
Quare eadem ronc no poft qrtu millenariu ,fcd du qrtus ageref inanitati legis,ple
nitudo euangelica fucccdcre debuit. qd* fi impudcccr er Si ptmacitcr negare pren *
Thalmu' dant audiant fuos Thalmuriftas nfain fniam maxie roborares. fatcnf.n.ipfi ia tue
tiftx. cu fcr.bcbat preriide rps ab Hclia pdidtu de aducncu Medix , idqj fuis imputanc
pcccatis.Qd fi ucrba Helix fic accipcnc.ut poft ijrtum millenariu Chriftus edet
uenturus non intra fines ipius quarti,ncc dixidcnt nec dicere potuident Thalmud
ftx pteriide tps pmidi a pphctts Medix, qm quo rpc feriptaeft dodlnna Thalmu
du a mudi exordio duxerant ani ijrtuor milia.Apparuie
tica.qua nos attulimus.no
.n.ut fupra obdimus Tcfus poft anos a mudi exordio luxta Hcbrxos tria milia qn
Thalmut gentos Si exfto, Scriptu auremQit ipfi traduc) Thalmut Hyerofolimitanum nece
Hyerofo tefimo ano poft Chnfti mortem Babylonium aut ccrefimo anno poft Hyerofo!y>
lymita * mum. Quare utruqtinrra fines quarti millenarii cofcriptucft.Si cn prxrcriide re*
num. pus didlu ab Helia de Chrifto ucturo Si fatetur 8i coqucrunt .Q uo hic fe condet
Thalmut aut quas latebras quxret.ut hunc noftru fole ipfis inuitis uniucrfum illuccfcete
p
Babylo - oio fugiat oio no uidcarfFatcnd 1 halmutiftxQi non credut ueceribus)prxdidhi a
tiium, prophetis dc aducru Chnfti tempora prxtcriide. Fatcnf creditu a prophetis uen *
turum illum per ea tpa.p qux Icfum ipfi aduenidc uolut.Nec fui dexftores oio no
uen funt cu dicunt ob eoru peccata non ucnide Media neqj.n.illis ucnit, qui eum
non agnoueruur.Ncqj cft Medias.i.rcdcmptor uindex pedimx captiuitacis ba&
t
k L
cni rex retributor terra: |>mifIiom's id eft fupnx Hicrufale nifi hiis qui
Mrffiaeu
confcffi funt.quod fi id ,ppria ueniente fui no reccperunt.no
funt iam fui, qui erat
ab ortu ucniunt SC ab occafu qui in fmu Abrax rccumbat,filii autc dile<flio
fui.feci
nis ciiciunt in tenebras exteriores.V; nde 6C importuna eoru foluit'' quxftio falud
futuru Mcffia hebrxis:Chriftu at exitio fuifle SC pditioni Ncq)
. eni funt hebrxi,
qui pmifium hebrxis ex ftirpe Dauid Rege SC dnm n5 mo no fcquuntur
aut co-
lunt.fcd quali latrone quafi facrilegu.quafi .pphanu
p omne miuria SC contumelia
cruci affigut.Si
filii Abrax effent, perflaret in indituris
abrax, 6C cuius die hunc.f.
quartu prxuides gauifus efl ipfi quoqi gaudetes aduentante exciperer. Attulit
ille
pace Meflias hominibus fed no ommbP.Ncq; cni dieftu ab angelis

fimplicitcr ,
6
intena pax homimb 9 led adieclu homimb 9 bonx uolutatis.Vtiqj
ide fol.qui pu-
ros oculos illuminat xgros SC debiles exeat SC obfcurat, 8C reda fit
ratioe.ut bo 9
nisefl falutaris.ide malis noxius.X amicos habeat urpote potes SC no ingra-
fit
q
tus. Idem et hoflcs fulminet SC dilpdat.Si male eucniflct
iudxis fufecpto Chriflo
no fu fla Chriflu s. Sed fi male cucnit crucifixo, uti fuit Chriftus.Qui de
i
q; fuis vi
foribus ctia cruci affixus tunc cu maxime uidus apparuit tanta eoru cu ftrage
SC
calamitate triupbauit.Quid igit' cxci fole expediatis ( Adcft fol SC lucet fed
lucet
in tenebris SC
tenebrx ucftrx illu no coprchcndut.Pmcriit dies quartus.quo or-
tus eft fol.Qu. no diffoluit lege fed pfecit.ficut ncq; fol firmamenti! deftruit
fed ,
omat.fcd pficit/ed illuftrat.Probauimus exordine dici quartj SC tpe aducntuS
Chnffi intclligeda de eo qux hic dicunt' Probemus ide cx figurx fimilirudine, qa Sol Chri
.
per nulla alia re imaginari Chriflu cogruentius pofluro

9 ,q per fole. Na SC in fole fti imago
pofuit taberna culu fuu, 6 exiit dc tribu iuda, cuius fignum eft leo folare animal,
SC
cum folcm in re pu. Plato uifibile filiu dei appclla,cur no inteUigamus nos ima- Plato
ginemcffcinuifibilis filii Qui lux uera eft illuminans omne mente exprefliffi-
fi iure pu*
.
tnum habet fimulachru hunc fole, qui eft lux imaginaria illuminas omne corpus.
Sed quid alia quxrimusfipfum fole mtcrrogemus.qui patiente Chnfto aduerfa lu
4>a deficiens confenfum nobis fux narurx euideter oftendit. Vt iure optimo nos,
tte ranga altiore caufam diem qua uocat mathematici folis SC die domini uocaue- Dies for,
timus.flC illius cultui tota mancipaucrimus.Vcl hinc oftendetes non effe
cur am- Dies dni
piius corporeu foleCut olim gcnccsfjcolamus quafi regem cxli SC dominu poftq[
,
coxtcrnus patri SC coxqualis, per que SC cxlum SC tara codita fune
fol inuifibilis
fo dentes inumbra mortis homines llluminauit.

Caput Quintum.
Sed iaro examinemus an qux fcquuntur opa die quartu refpondeat his qux poft . .1
aduentu Chrifticueniflec 6pcrtumcft,ut tunc demum hanc noftram expofitionc

ut ueram ut flabilem rccipiamus.cum illi undiqj attcftari.SC confonarc omnia co-
gnou erimus. Videamus quid fiat poft diem quartum Producunt aqux pifccs SC
.
aucs, producit terra pecora SC iumenta. Rcuoccmus ad mente quid iuperius per
aquas diximus figmficari.qux fub cxlo locatx collcdx funt ad loeu unum, quid Pa aq* 1
item per terra, qux ab illaru diluuio Ia (fla eft imunis. Diximus per aquas getes pa getes pe*
terram ifraclicas figurari, quod SC multis cum teftimoniis prophetarum tum fimi terra If-
lirudinis rationibus coprobauimus.Vidimusaute ante folis exortu flerilcs aquas raclitx fi
nihil producere,quod eflet bonum , Terram autem feracem quidem, fed exigui gurantux
-,
HEPTALVS
4V
(nitfhis olerum. f.arqj herbarum. Poft folem & aquae maion etiam g terra fcecutv
dicace duo genera proferunt
animantium aucs SC pifccs. Terra non lam corenta at
bonbusSC fruticibus 8C magna pecora SC iumcnca produeic.Nonnc uidetis me et
Simeon taccncc impletum uerbum boni Simeonis.uc c(Tet hic noder fol lumen ad rcucla-
rionem gentium SC gloriam plebis tux iliaci. Nonne habemus fub oculis cyprcf
fam:fi nihil aliter inreipretemur SC gentium uocationcm SC tranfformatdncm terrei
dris Hicrufalcm unibratilifqi fynagogxin ucram ccclc(iam,& perpetuam di i ce-

Icdcmcpciuitatcm Ante exortum aqux nihil producuot.l erra producit ali -
(olis
quid.fcd tenue, fcd exiguum. uoniam ante Chnlh aducnrum apud gentes nui -
Q
Ifraelirxlum Ipecimcn uirx nullus fuit frudtus uerx religionis. Apud lfraclitas fuit quidej
ucram co uirx fpes aliqua SC uiam lucis ex parte cognoucrunt SC ucram coluerunt religione
lucrutre fcdiiicohatam,fcd impcrfwdam donec ille ueniret.quicd uia ucntas&uita.Ltmfi
ligionem ad hoc myderium rccurramus,affcrat mihi quifpiam rationem .curtcrrx ornatuna
SC fobolem ira partitus cd,ur alia quidem anre folem ptotulcrir,alia autem pod fo
lem.Cur irem ante folem nihil producunt aqux,terra aliquid ,pducit.Cur duo ge-
nera animarium ab aquis.unum dumtaxat genus a terra producitur. Cur auis ae-
reum animal aquis afcnbitur.Namûc agamus de primo }non facilfacir dicam? fi
quod quidam dixerunt herbas SC plantas de terra educi ante farturam folis ne uiri
ture cius crcatx uidcrcntur.Nam multo magis eadem ratione SC pifccs SC aues SC
omnis elementorum ornatus debuit fieri ancc folem.nc uirtutc cius fartus crede -
rctur.Reliquifict igitur fufpirioncm Mofes.&fi ad plantas utpotc imperfertiores
c producendas folis lumine opus non fuillct/uiflc tamen ad animaba producenda,
qux funt ncrfertiora.Confcqucns enim ut illo non adiuuante perfidiora in lucc
fi
' uenidcnt.pollcnt SC fine illo fieri qux funt minus pcrfcda.Non reciprocatur aute
. ratio ut abfq? co fucrintfarta qux funt ignobiliora utpotc planrx dcfpicatifTt
fi
muni genus uiucntium.potuerit etiam cius opera non intercedente produci omni
gena animalium natura. Verius igitur unde nos diximus aurtoris ccefilium inuc-
ftigatur.Similitcr fi dicat aliquis relata ad quas animantia, qux in aquis degunt
uidebit unum potius genus ad eas duoaurem ad cetram furflc referenda, quia aui
um terra potius quam aqua domicilium eft.AC citra omnem eontroucifiam fi ani -
malis naturam confideremus aut terrcftre aut aereum animal auiscft, aquatile nui
At -rr
ftltillime
|0 modo cft , Sed audite altillimas omnium rationes ad Chr.fti ad ccclcfix nos
rationes
mycetia ue n uiros trahentes Er profedo fi omniaût inquit Anflotclcs ) ucro
| j .
An Itote- con fonant confonarc omnia maxime Chrilfo dcbenr.qui cft ipfa ucritas Qui non
Ics
ab rc non de nihilo hebrxis totiens dicebat. Scrutamini feripturas, ipfx funt qux
tcftimoniuni perhibent de mc,8l prxdida dc fe tam multa. Immo omnia iu lege i
pfalmis in prophetis ancucrabar.Scd excutimus nos fxpc ad tantam luceîec ni-
li reuclantc co oculos ntos confidcrare pofiTumus mirabilia dc lege cius. Veniam?
eo nobis ope ferente ad myftcrioru figuraruqj rcuclationem.Duo ex aquis anima-
unu ex terra producit", quia maior fuit plenitudo credentium ex getibus q ex iu
lia,
dxis. Terra aut SC fi minus multa perfertiora tamen producit animantia his qux
aqux producunt iumcnra fcilicctSC quadrupedia oia.Q uia SC fiplures cx ethnicis
crediderunt quam cx hebrxis per ferti ores tamen qui cx htbrxis.cx quibus apofto
iu li fundatores totius religionis, Duo itera genera dmerfa dupliccmq; naturam aqua
lOAN.PICI miranovlae
eJucit auium SC pilciumunam tantu.nodo tcrra.quonia cx gentibus alii quidem
de dxmonu.alii dc lege natura: ad Chriftutranflxrunif.hxbreusoinis
feruitio
hx
breus tantu quia non pcrmiflum illi uiucre intra terminos narurx:cui data Icx dei
eft peculians ci nccp reliquis getibus cotnunis.Neqj eni fecit taliter omni nationi
SC iudicia fua no manifcflauitcis.Significant igitur nobis pifces.qui a dxmonum
cultu ad nos ucncrunt no folum quoniam aqux C ut fupra offendimus ) figurant
gentium impietatem fcd quoniam per hxc qux in aquis degunt animalia impro-
bos dxmoncs fignifican fxpc in faens litteris arteffatur Ioncthes caldxus. Signi- lonethes
fic3nt aucs.qui dc naturx inftituris ad gratiam funt tranf lati. Cuius mamfcfta ra Caldxus
tio cx his.qux in procmio huius libri abunde fcripfimus de naturali fupematura-
liq; felicitate. Offendimus enim SC cxluro cxprciriflimum efle fimulachrum fup-
naturalis feliciraris,8C naturalem felicitatem fecundariam quandam SC imagina-
riam potius ucram cfTc felicitatem. Quare qui hanc confcquuntur naturx legi
q
bus utentes per aues congiuentillime denotantur in colas non primi SC ucri cxli,
r
fcd acris.quod fecundana SC imaginaria quadam ratione cxli etiam fibiuendicat :, ,.
nomcn.VndcKuolucrcscxli8Cauescxlitamcrcbroindiuinislittcris appcllanf* ""T"

Videte autem SC profundo facium confilio.ut non ad aerem, fcd ad aquam aues
q
referantur. Quoniam qui fccundu naturam uiucbant .gentium ramc& ipfi popu-
lus cenfcbantur.Quippc qui & fc gentes uocabanr,& inter gentes uiucbant, qua/
les fortallc SC Socrates SC pleri q; philofophorum.Proprerca in comune utruq; get
rus ad aquas eft rclatum.Scd quantum euangelicx quarum apoftolicx dodnnx
hxc expolitio conueniat in promptu cft offendere. Q
uandoquidc 6 conucrfi cx
hebrxis apoffoli a Paulo per boues tcrrcftria animalia SC a noflns doloribus fup
cuangelium.in quo uendcnresdc templo ciiciuntur, funt figurati ,SC ChnflusIU Paulo
racliras oucsappcllar. Apoffoli aurcm.quibus mandata conucrfiogcntium.pifca- euagcliij
tores a domino funt appellati, quorum princeps Petrus, qui Romx dominx gen- Chriifus
tium.quali occani qualiqi exterum pifcacor erat futurus. Chnffus autem,qui fc di
xit no mifTum nifi ad oues qux perierunt de domo ifracl.fibi non pifcatoris fcd pa-
lloris potius nomen ucndicauit,
Caput Sextum.
Manifcfla etiam hincdiflolurio quxllionis.qux diu torfit interpretes huius libri,
Cur fecundo dic non fucntdidum,5 uidit deus quoniam bonu. Si enim dicam? Curfecii
quod dici folet ideo facium quia opus aquarum eo die abfolutum non fuit, Sed ter do die no
tio inquo aqux qux funt fubcxlo confluxerunt ad locum unum haud plene ui- eft didu
debitur fariffadum.Neqi enim opus fecundi diei proprium cft difpofirio aquaru, quonia
fed difpofirio firmamenti, quod inter aquas medio loco firmatum cft. Fuit autem benum
eo die K firmamenti fadura. Cu dixit deus fiat firinamctum,8C diflindio aquaru
cum dixit SC diuidat aquas ab aquis fatis abfoluta. Aquarum aute colledio qux
dida cft mare,5 terrx rcuclario.K plantarum produdio ficut alterius operis orni
ni no rationem habent. Ita Kalio id cft tertio dic ad quem fpedabanteonfumarx v
'
funt.Quxrcnda igitur ratio de altiori myflcrio.FirmamentumCut fupra oftendi-
mus^lcgem figurat.Et erat firmamentum uti in formr.ira neq: petfedu fimplici-
rcr donec fole luna ac ftellis fuit inftrudii. Quemadmodum neqi lex non quidc
malaCut dicunt Manichei J fed neq; bona erat fimpbdtcr , id eft perfeda, donec Maiche9
His
HEPTALVS
Chridus" Chridus ucnit.qui lege Iplcuit.Si malu fuiflet &rmamentu,fole non recepifiet. Si
legem im fuidir,bonu,fb!e non eguiflct.Scd firmamentum eatenus bonu , quatenus folis cae
pleuic terorumqj fyderu erat capax, ficut eatenus bona ctat lex quatenus pedagogus no-
nobis erat iu Chrido 8i multa permifit Mofcs ob duritiam populi.qux euangelii
podea non permifit. Quod autem legem non pofTimus appellare malam ut credi
Manes dic Manes podimus tamen appellare non bonam apem (Time docet propheta, apd
quem deus de hebrxis loquens inquit dedi cis praecepta non bona. Non dixit prae
ccpta mala fcd prxeepta non bona ideft non pcrfetda non abfolura non confuma-
Veteres ta.quod confirmant ucceres hebrxi dodorcs.qui illud interpretantes ecclcfiafhcis
hebrxi Vanitas uanitatum SC omnia uamtas. Vana inquiut etia lex donec ucneric Medias
6i de his quidc haclcnus. Caput Septimu.
Quonia autefupremum beneficium corporati uerbi idfuitutpcrbaptifmi facra-
Quid mentum, perquod uirtus Chridi in nos tranlhanditur,rcgenercmur in filios dei no
operetur ex fanguinibus,fcd ex deo nati.poftrcmo hoc nobis indicat Mofcs cum polt exor-
uirtus ba tum folcm 8i mundo demondratum ,pod aquarum tcrrxqj fertilitatem hominem
ptifini facit ad dei imaginem non terrenum hominem.fcd exledem . Conuerfis enim ad
Chnftum gentibus Si iudxis hoc erat rcliquuro.ur per fandidimum Iauacru do-
minicx cruci Ic conformantes reformarentur ad imagine dei . Na fi baptifmus dei
filios facit.filius au re imago patris, non ne totius trinitatis uirtus operans in baprif
mo illa cd qux dcic. Faciamus homine ad imagine nodra. Si igitur fumus ad ima
gine dei furo? Si filii. Si filii8i hxrcdes fumus hxredcs dei cohxrcdcs Chridi. Sed
Paulus qui funt filii^Scriptu a Paulo cd clamare nos abba pater in fpiritu lanclo. Qui igi
tur fpiritu uiuunc hii funt filii dci,hii Chridi frarres.hii dedinati xterne hxrcditi
q
mercede Si fidei 8i bene a dbc uitx in exledi hicrufale foelicitcr poflidebunt.
; EXPOSITIO PRIMAE DICTIONIS IDEST IN PRINClPlO,
Ara ad calce uentu cd operis fcpriformi uniucrfi contextus expof

tionc dccurfa.Scd fuperede aliquid adhuc cognofco in tadu a no-
bis Si in difcufiu.quod etia primo loco exponendu uidcbarur ideffc
i quid fibi uelit prima dicfho lcgis,quxed,In principio. Non temere

1 autc aut fmc caufa de hoc principio in fine totius operis dicere uo-
! lui. Nec auc dc dei filio hic fu dilputaturus quod ell principiu pec
quod fada funt oiaÊd enim fapicntia patris)Nec probaturus ide feritirc cu no-
ftns hoc loco uctctcs hebrxos.quod alibi facicmus.Scd cogitamus per aliam in -
tcip retandi ratione gudu dare ledoribus mofaicx profunditatis. Quod no antea
Parado - faciemus cu dc dogmate quoda.quod uere paradoxon cd antiquions mdaicx di
q
xon dog- fciplinc.paucula delibauerimus.Firma ed fententia oium ueteru qua ut indubia
,
ma ucte- uno ore confitmant.omniu arriu ois fapientix Si diuinx Si huanx integra cognitio
rum hc- ne in quinque libris Mofaicx legis includi : diflimulatam aurem Si occultatam
braeoru, /n litteris ipfis quibus dudiones legis contextx fune quo modo nunc declara-
bimus . Summamus grariaexempli primam paniculam libri genefeos uideliccc
ab exordio ufep ad locum ubi ed feriprum Si uidit deus lucem quod edet bonum .
Ed tota illa feriptura tribus SC centum elementis coagmcn caca, qux eo modo di
lOAN.Prci MIRANDVLAE.
fpofita.quo ibi fune didioncs conftituut quas legimus nihil nifi comune X triuia-
le prxfc fcrentes.CorticemIci licet conflat hic litterarum
ordo hoc textum meduh
Ix interius abditx latentiu myftcrioru. At uocabulis refolutis
elementa eadem dii
uulfa fi capiamus X iuxra regulas quas /pfi tradunt qux de eis conflari didioncs
polTunt tite coagmetcmus futurum dicunt ut elucefcant nobis
fi fim9 capaces oc-
clufx fapientix mira de rebus multis fecretillima dogmata X m

fi tota hoc fiat lc-
getunc demii ex elcmentoru hac qux rite ftatuatur5 pofitione X
nexu erui in Iu
cem omnem dodrina fccrctaqt omnium liberalium difciplinaru. Dixi autem fi fi-
mus capaces occlufx fapientix. Nam fieri poteft ut rradantibus nobis diffoluen-
tibufq; X componentibus aliquas didioncs pariantur inde multa uocabula multi
plex item feries orationis.qux magna doceat, magna fignificet , fcd nifi aliquis de
caredodrinam alibi fit confccutus quid illa fignificentnon inrelliges quali in uti
non contemnere non poteft, Ncqpenim dogmata X
lia atq? fortuita
dodrinas ibi
difcerepollumusifcd folum poflumus agnofeere. Hxcego ut non
probo afferens
uel attcftor.quia de eis nec feci periculum, nec me facere pofle
confido.Ita neqj ne
go neqj conterono.tum quia magnos hxc opimo habet audores . Tum quia de
Mofe.qui in tora domo dei fuit fidelis.Maiora etiam fijcilc credi poffunt.Qux
au Mofes in
tem mihi non illas quide abyffos intranti , fed huius maris litus radenti gemma- tota do
tum diuitix occurrerint quas neq, hermus neqj padolus apud poetas
ferre d.cun mo dei fi
tur.Non ingratum fore putaui noftns hominibus fi publicarem.Libuitpcriclita-
delis
ri inprima operis didionc qux apud Hcbrxos Brefit apud nos in principio
legi- Hermus
tur an ego quoqi ufus regulis antiquorum eruere in lucem inde cognitu
dignulili padoius
quid poflemffgitur prxter fpem mea prxter opinione muem quod ncqi *
muenies
ipfecredcba neqj credere alufacilc potuerunt utiiuerfam de mundi rerumq;
om-
nium creatione rationem in una ca didionc apertam X explicata Rem dico
mi- .
rabilem inaudita X incredibile. Sed mox credetis attenderitis X res ipfa ucrum
fi
me demonftrabit. Didio illa apud Hcbrxos hoc modo feribitur Ex hac fa prima
igitur fi tertiam litteram primx coniungamus fit
didio
didionc
Id cftab Si geminate primx fecundam addamus fit id eft bebar.Si prx. 0 pis vni-
tcr prima omnes legamus fit .i.refit.Si quarta primx X ultirax coi

U crfam
ncdamus.fit .i.fciabat. Si tres primas quo lacent ordine
ftatuamus.fit to ti9 mfi
_
'-bara.
S prima omiffa tres fequetes.fit .i.rofc.Si omiffs pri- rat 0 - i
ma X iecuda duas fequetes.fit .i.es,Si tnbus primis omiffs quarta ulti
ncm jqq, i
mx copulemus, .i.feth.Rurfus
fit fecunda primx.fic
fi
.i.rab.Si tincri,
poft tertia quinta tu Quarta ffatuamus.fit a.h fc. Si primas duas duab?
ultimis coagmetcm^.fic .i.benth.Si ultima primx, fit ultima didio X
duodecima qux c .i.thob uerfo.qd frequeriff mu apud Hebrxos thau in
thet elcmeutu. Videamus aute quid primo hxclanne fignificcnt, tum qux perca
non ignaris pliilofophix de tota natura rayfteria rcuelcntur. Ab, patrem figmficat.
Bbar in filio X per filiumCutrunqj enim fignificat beth prxpofitio^Rcfit princi-
pium.Sabath quietem X fine.Bara crcauit.Ros caput.es igncm.Scth fandame-
tu.Rab magni. hifc.homims Bcrit fcedcrc.Tob bono.K totam ordine confcque fi
d orationem texamus erit huiufmodi. Pater in filio fiiper filium principium

X finem fiuc quietem creauit caput ignem X fundamentum magni Jbominis fce-
.
IOAN.PICI miflandvlae.
dcrc bono.hxc tota orario ex prime illius didrionis rcfolutionc K compofirione dif
fultat.Cuius q altus cj plenus omni dcxfhina fit fcnfus haud palam cflc omnibus
pote d Sed ut aliqua datim non tamen omnia omnibus aperta qux per has uoces
nobis (ignificantur.Notum omnibus chndianis quid (it patrem in filio&l per filiu
creaflc.Quid item fit filium principiu SC ede finem omnium, Ed enim alpha & o
Ioannes Cut fcribit loanncs^J&ipfc principium fc appcllauir t&: nos dcmondrauimus finem
repe omnium, ede ut principio fuo redituantur. Cxrcra paulo obfcuriora quid illa
caput ignis 8C fundamentu magni hominis , quid illud fit foedus
fciliccc fibi uclint
SC qua bonu dicatur.Ncq: enim datim in proptu omnibus uidere hic ex-
ratione
plicatam mundoru quattuor de quibus xgimusomne ratione, cognationem ite dC
fixlicitate.de quibus podremo nos difputauimus. Pnmu igitur illud aduertendu
uocari a Mofe mundu homine magnu.Nam fi homo cdpamus mudus, utiqj mu

dus cd magnus homo.hinc fumpta occafionc tres mundos inrclletdualcm exlede
SC corruptibile per tres hominis partes aptidimefigurat.fimul indicans hac figura
non folum contineri in homine mundos omnes,fed SC qux hotninis pars cui roun/
Qux ps dorefpondeatbrcuitcr declarans. Cogitcm9 igitur in homine tres partes fuprema
in bomie caput,tum qux a collo ad umiblicu protenditur. Tertia, qux ab umbilico extendi
cuimudo tur ad pedes. Sunt enim SC kx in hominis figura 6C uarictate quadam difclufxfiC
refpodcx feparatx.Scd miru qua pulchre qua examuffim pcrcxadfiflima rarionemtribuS
at. mundi partibus proportione rcfpondcant. Ed in capite cerebrum fons cognitio
Cognitio nis.Ed in pctdore cor fons motus uitx SC caloris. Sunt in parte podrema geoitaha
Motus mebra principiu gcncrationis.Iride aut SC in mundo fuprema pars qux cd mundus
Griatio angcliuis fiuc intcllcdlualis cd fons cognitionis,quia f.idta illa natura ad intcllige
du cd.Pars media,qux cd cxlu principiu uitx motus SC caloris in qua (ol uti cor
in petdorc dominatur.Ed infra luna quod oibus notu generationis pricipiu 6ccc
ruptionis. Videtis qua apte oes hx mundi partes SC hominis inuiccm congruant.
Defignauit autc Mofes prima quide noie proprio capitis fcjlicct Secunda autem .
igne appcllauit, 6C quia hoc nomine a multis cxlum ccnfctur.SC quia in nobis hate
portio principiu ed caloris.Tcrtia uocauit fundamtu quia per ea ([ut notu oibus)
.
totu hois corpus fundatur SC fubdinctur. Adiccit aute q> bxc crcauit foedere bono
::i quia inter eas foedus pacis SC amicitix ex natura cognatonc SC mutuo eonfcnfu p
fapicnrix dei lege (ancicu cd. Quod foedus ideo ed bonu.quia ad deu, qui cd ipfu
bunu, ira dirigitur ordinatur, ut queadmodu inter. fc totus mundusunus.IcaSC
, cum fuo aucdorc podremo ft unu. Imitemur aCnos famdiflimu foedus mundi ,uc
SC mutua caritate inuiccm fimus unu SC fimul omnes per ucra dei diledhone cum i
illo unum foclicicer cua damus.
FINIS
IJl.f r*0*4i: . i
1
tmu umi t vM
1
r
:
g. J*] ai uiil
.
f ;
' . .LtlCI

- j mtistd
Wt. j . .0 > . V.j i SJ : 'jj* rl ityii e, f<xnci: M.&i
. j*. 1 fllT ri. e .Vi '
2 vp. a
iil^f LC lif J i.Mii V id*.: fjeu.ffcj u
^
,
foannis Pici Mirandulx Deprecatoria ad Deam
Alme deus fumma qui maieftate ucrendus

Vere unum in triplici numine numen habes
Cui fuper excelli flammantia moenia mundi
Angelici feruit turba.beata chori

Cuius 6C imcnCum hoc,oculis fpedlabilc nodris
Omnipotens quondam dextra ereauit opus.
Aethera qui torques qui nutu dirigis orbem
Cuius ab imperio fulmina roifla cadunt.
Parce precor miferis noflras precor ablue fordes
Ne nos i ulla tui poena furoris agat.
Quod fi noflra pari penfentur debita lance
Er fic iudicii norma feuera tui'
Quis queat horrendum uiuentis ferre flagellum
Vindicis,# plagas fuflinuiflc graues,
Non ipfa iratx reflabit Machina dextrx

Machina fupremo non peritura die.
Qua: mens non primae damnata ab origine culpx?
Aut qux non proprio crimine fadla nocens?
Aut certe ille ipfc es proprium cui parcere femper
luditiamq? pari qui pietate tenes,
Prxmia qui ut mentis longe maiora rependis
Supplicia admidis.fic lcuiora malis,
Namqi tua efl nodris maior clementia culpis
Et dare non dignis res mage digna deo efl.
Quanq fat digni:fi quos dignatur amare
Q ui quos non dignos inucnit-ipfc facit.
Ergo tuos- placido
miferans precor afpice uulni
Scu (cruos mauis fcu magis efle reos.
-
Nempe reos- nodrx fi fpedlcs crimina uitz

Ingrarx nimium crimina mentis opus.
At tua fi potius in nobis munera cernas
Munera prxcipuis nobilitata bonis
Nos fumus ipfa olim tibi quos natura minidros
Mox fcdt natos gratia fandla tuos.
Sed prxmit(heu.)inifcros tantx indulgentia fortis^
Quos fecit natos gratia- culpa reos.
Culpa reos fecit- (ed uincat gratia culpam
Vt tuus in noflro crimine crefcat honor.
Nam tua fiue aliter fapicnria-liuepoccdas
Nota Tuas mundo prodere podit opes
Maior in erratis bonitatis gloria nodris.
Ulcqj prae cunelis fulget amandus amor.

Qui potuit cxlo dominam deducere ab alto
Incg crucem fummi tollere membra dei:
Vt male contnndas parrio de femine fordei
Ablueret lateris fanguis 8C unda rui
rex miciflimc-tantia :.v. '* 7y >
Sic amor 6C picta stua
Dat mala mater. am fuppeditan bonis. ... / i..'T*:rA
v V>
O amor o pictas noftns bene prouida rebus
O bonitas fatda romidra
ferui tui
O amor o pietas nodns mala cognita feclis

' C'. mpSTii.tr/)
O bonitas nunc prope unda malis.

noftris
: ' ' * '
V
t<k*I
Da precor huic tanto quiferoper feruet- amori .'>'i'rtT.r au*
Ardorem in noftris cordibus ede parem,

IVI IU' w >
Da fathanx imperium cui tot fcruidc per annos
'
, i
iiO 3.
Pocnitct excudo depofuide iugo,
ii ii. l .
Y>
7g*)t
Da precor extingui ucfanx incendia mentis' >f{ jt)
Et tuus in nodro petdore uiuat amor,

Vt cum mortalis perfunedus munere mtx ,*.*>! *.;*. i.;, m
Dutdus erit dominum fpiritus ante fuunv'
Promidi icgni fxlici forte potitus

~
Mou dominunvScd te fentiat ede patrem nr j j : ,
i lil "Trl *l ; i
^
FINIS |
vae .iMUf i
: iuf>
Robertus Saluiatus Laurentio Medici Sal.

. | .
, , MBUm
Cum eo natus ingenio Laurenti Clariflimc atq? ita natura fm indituras, urnb
hilmihi fit prius q ilTos amare colere St ucncrari.qui ucl ingenio excellentes uel
do
fhina fmt fingularcs Non potui Picum tuum Mirandulam non amare pr oronu
bus St admirari uiram profctdo omni admiratione digniifimum.Is cum nuper ti*
enarratione primitas Ihidiorum fuo "
bi librum de feptiformi fex dierum genefeos
rum dicauetitopus non meo modo fcd omnium iudicio excclletidimum dare ope
ram uolui ut mea impcnfa emendata impredione publicarctur.Nihil dubitans fi*
mul me 8C meo in illuni amori & publicae ftudiofop utilitati fatiflfaidurum.Accef
fit non ingratam me tibi rem fatdurum fpcraui fi quae tibi ille phyfica Stdmios
Qp
mvftcria communicauit pier me deniqj omnibus ferent comunia. V ale*
, .
APOLOGIA MrRANDVLAE
lOANNES PICVS MIRANDVLA LAVRENTlO MEDrCBV
Pologiam noftra dicaui tibi Laurenti medices ut rem no utiqjCdcu
tcftoOuifam mihi dign a taro uiro.Scd tibi eo iurc debita quo mea
me debere intelligo. Hoc. n .habeas pfuafiflimu
omnia ia pride tibi
quicquidcgoautfum.aut fum futurus.Id tuu e fle Laureti & fu tu
rum lemp in pofteru.Min? dico uclle SC uerba oio frigidiora hec
q
q ut fatis exprimat qtf cocipio .i.quo amore , qua fide.qua obferuatia 6C pfequar
& a multis iam annis fuerim te profccutus,Moucor eu pluribus in me collaris of-
ficiis amariflimu animu tu plane teftatibus.tu tuis n5 ta fortunx
q animi, hfde ra
ns.imo ribi peculianbus bonis qux narrare in prsefcntia pudor me no finit tuus.
Redeoad Apologia ,qua hilari quxfo fufeipias fronte.cxiguu fanc munus fed fi^
mcx.fcd obferuatix pfedo in omne tepus ciga te maxime no lcue tcftimoniu
lei
Quafi forte cucniat uta magnis.qbuscs feropoccupatiflimus tradadis rebus

actmgas, memineris no ta hoc ipfum SC ,ppcratu.f.opus potius elaboratu SC ope
g
risargumentu ex alieno mihi no meo fummendu fuiflc iudicio.g no iccirco ill am
nu n cupata ribiut quxinme nocftin me agnofeas ingenii aut dodrinx praftan^
tia/cdut fcias,nadicaiccru,me quiegd fum tux amplitudini eflededitiflimu
APOLOGIA IOANNIS PICI MIRANDVLAE
CONCORDIAE COMITIS, Inno.vffi.
Vm nuper Roma ucniflcm pedes fummi Pontificis Innocetii oda fummus
u i cui ab innocctia uirx nome meriridimu de more dcofculatur9,ut pontifex,
(l
I" 0 ! & a b mfbtuto no difccderc meo cdmentandi tradadiqj ferop
aliquid de re litteraria SC rem facere pro uiribus dignam urbe Ro-
|Lwu]J ma.grata prinripi Chrilliano.utilcm mihi SC fiudiofis.nongcntas de
diuinis 6C natruralibus rebus quxfliones propofui, Ad quas in publico dodiflimo
rum hominum confcfiu eflem refponfurus. Vixin bonarum publicu ucncrat cfi
inter aliquos qui fi non ingeniu ucl dodrinam fludium faltem bonarum
artium
in me probarent obtre da torum turba multiplex aflutTcxit.Ec
gq di faflidia SC na
4bs SC ccnfuras SC omnino iudicia uniufcuiufqj uaria eflet uidere utiqi ut femp ao>
ciditcu nouu aliqd SC no triuialc molimur.Quinq) fere tamecrarprxcipua qux
alius aliud fummoflores ifli in me danarcnt.Alig eni philofophia SC litteras om/
nino carpc.il lud et ut uiderentr fcioli.Quadoqiaddetescicdu Adam de paradilo
5" P fcietia boni SC mali xquale fe diis facere uoluit.Exterminados pari cxeplo de
chrifli curia
q uolut fapere plus q oportet. Alii no ta phiam g hoc ipfum difputx-
di genus Si hac de litteris publice difeeptadi inftitutione no approbare ad popam
potius ingemi SC dodrinx oftetatione ad companda eruditione efle illa oblatra
g
tes.Nonulli me audace dicere SC temerariu.Qui hac xtate quartu.f.&.xx. nodu
natus annu dealriflimisphix locis,dc fublimib 9 \pianx thcologix myflcnis de Aetas
,
mcognitisdifciplinis in celcbratiflima urbe, in ampliflimo dodifliraopt hominu audo

cofellii difputationc
,p ponere no dubitare.Multi no tam q, Romx q. iuuenis q q, ris.
de tot numero.i.de nogetis difputaturus eflem quefhoibus accufarc SC fupfluo SC
ambitiofe SC fupra uires id fadu caluniares.Ex his at fapiam.i.rhcologie ftudiu
g
pfacbanf quida fuere g couitiis forte lcuioribus no conteri no iam audacem me
qo temerariu no gloriofum,fcd magum, fed impiuro,fed nouum in Chnfh ccdcfia
e
X
-
'1
APOLOGlA
hxrefiarcha prxdicaret.Fui ego^redor dcuj)dubio diu cofilio dilucda Hxc mihi ob
iedlameta an filcntio potius prxtcrcuda cdcnt.Mouebat me ut tacere duo prxei '
pue.Primu q, ego X cotennonis X iurgiopt abhorres ai pace X quam mihi mea p
ftirerut dudia placidiflimx uirx trsnqllitate amaui fcmp.nec odi ullu magis feri'
bendi munus q<j>in difeeptatione SC amarulenta quoquomodo altercatione fit co
fli tutum,qppe qui no minus referre cj inferre iniuiia ucl cbtumcliam nec boni uiri
dixerim efleunq nec pbi.Altcru hoc ipm erat q, & fumi potificis, cuius mihi merii
co celebranda femp memoria SC ex fandiffimo apodolico fenaru copluriu iudicio
contentus, quop: SC benignitate X bcncuolcnullimum in me animum obliuifd nu i
cj aut podum aut debeo uidebar facile X odiu polle ncgligcrc X couitia hominum
improbopt , quod attinet ad extera in hac eram fniaut idignos illos cxl
profetdo
(limare , quibus aliqri rcfpondcre.Sed in udo mihi obicdlo hxrefcos crimine hoc (i
facere ucrcbar ne quod no diluere.uidcrer crimen agnofeere. Scribit aut X fapteij'
Rudinus tilTime Rudinus ede quidem gloriofum Chrifli exemplo patienter iniurias tolcraf
Aut unam notam hxrefeosqui ferat uel dillimulct non cllc chridianu X Hyero '
Hicrony nyraus noder quara maxima pot ai cotcnrionc clanllima exclamat uocc. Nolo ia
mus fulpitione hxrefcos queq ede patientem. Tacere ergo me non uult Hycronymus
X inuitu otiofuqi hoiem pro fua qua pot audloritatc ad fcnbendum trahit X ipcl
.
lit.Quare (i qui funt forte me tacere ucllcnt.fciant fibi no roecu fcd cu Hyerony *
mo ede cocrouerlia qui me tacere no uulc.Hycronymo no audire quis pot fine da
.... gitofipfo ergo fu a dece immo cogcte et breue agrcll9 fum aferibere apologiam, no
ut quemej lacerem ucl accufcm.led ut a maximo quod mihi iniuria obicic impieta
tis crimine iure me exculcra.hoc quxfo patiatur obrrccdatores mei eo animo quo
ego iniquam illorum odenfam palliis fum fcmper.Patiacur inq ut qui Chndiao9
dechridianis fum parentibus natus, qui uociliu Chridi lefu in frore gero, qui pro
Paulus chridi fide etia obea labens quafi cu paulo hoc ipfis xquo aio audiencib9 exclame
uocc.No magus no iudxus fum.yfmaelita no hxrctic9,fed Icfum colo X lefu au
ccm in corpe meo porto,per que mihi mudus crucifixus ed X ego mundo. Denicg
cu X fandhtatis X fapix X id genus egregios titulos nec mihi arroge nec illis dero
ge hunc unu mihi lpfi pro quo tuendo et fanguine ultro effuda, qux fo no demanc
ut.f.mc pollim dicere chridianu. Q
uod fi coccdur hxc eis no fcnbo a quibus iatn
impetrauiquodtotantacotcdicapologia.Aliisfcnboquiedcmeautfuide aliqua
do hxreticu crcdut ucl fufpicatur.Quaq aute pricipale propofitum cd hoc ut ode
damus ab ottodoxo X catholico tramite no me fed illos dcuiare qui me hxreticu na
caluniarur,tamepodq fcnbedum ed , dicemus X aliquid de his qux primo nobis
obielta fur, ne meo filetio quafi culpa confria abuti podint nti obtre (datores. Erae
aute quod uitio i primis dabat multi hoc meum philofophari Quibus hoc loco ni
hil fum rclpofurus.quia X caufam phix feorfum agere ope peculiari ed cofiliuro,
i oio turpe ell dare fe littcrns colere bonas artes X difciphnas malo hac culpam
fi
. agnofeere qua deprecari. His etiam qui genus hoc difputandi X hac dc deo de na
tura dc moribus publice difccptandi indirutione decedantur. Multa no fum dictu
rus qn hoc ai me crime e coe.e mihi cu magnis uiris imo cu pbatidimis non fu
fi
Iu nodre fed fere oium xtaru phis. Quibus fuit certidimu nihil ad confequendam
quam quxrebant ucritatis cognitione fibi ede potius quam ut edent in difputandi
'
i 4 exercitatione frequetiffimi. Sicut en!
p gymnaftica corpis uires firmiores fiut , ita Gymna-
a hac quafi litteraria
palxftra animi uires Si fortiores longe SC uegetiores euadunt.
ftica cor
Q ? Nec crediderim ego aut poetas aliud dccatata Palladis arma,aut
p Hcbrxos cu5 pons ui-
b> fymbolu efle dicut.figntficaflc nobis
ferru fapientu
ito
q honcfhilima hoc genus cer res firmi
tamina adipifcedx fapietix oppido neceflaria.Quo forte fit ut Si
q chaldxi i eius ores fm t
ue Genefi q phus fit futurus Mars Mercuriu triquetro afpcihr co rhalrl T;
illud dcfidcret.ut
CC' fpiciat quafi hos cogreflds.hxc bella fubftuleris fomniculofa Si dormitas futu-
fi
b ra fit ois phia.Sed q, attinet ad hxc ut dixi malo auftoritanb? Si prxiudiciis

ma/
i gnord uiropt q ratiowb? mc defendere. Illud uidet' opx maioris fariftaccre his
id q
aetate ingetno dodrina ipare dicut me ta magnx ,puincix,ncc iuxta Horariu cotv Orarim
sc fuluidc hueros qd ferre ualcat qd rccufcnt.Profedo hic mihi difficilis ratio defcn
oc! fionis du fi pare me dico imodei Ii SC de fc nimia fentiens.fi impare fateor temera-
c rii Si mcofulti uideor nota fubiturus.Graues iddi anguftias du no
polium fine cui
b' pa de me pmirtere qct non polium SC fine culpa non pflarc.Et qdi illud lob affer Iob
10
-
re poffem fpm efle in oibus SC forfan audire cu Timotheo.Nemo contenat adole-
Thirao -
)l icentia tua.fcd ex mea ueri 9 hoc confcia dixero nihil in nobis ee magnu
uel fingu- tcus.
e lare.ftudiofum mc forte SC cupidu bonaps artiu non ificiat?.doih tri nomen mihi
f*
tec uedioo nec arrogo.Na' ut fcnpfitaliqn Hermolaus me? delicix Romana: lia- Hermo-
p' guae agaris nfx fpISdor SC gloria non poc non idocfl 9 efle fc dodtu credit. Quar
'6 q laus, >
SC qcf ta grade huens on? ipofuerim non fuit ppea q> mihi confci? nfx infirmita
i tis ri cetn.fcd q. fcieba hoc genus pugnis.i.lfariis efle peculiare qd
1
in eis luau e
a ninci.Quo ut ibelliilim^cjfq? n detraiftore mo fed appetere ultro eas iure pof-
fit
P fit SC debeat. Qnqdeq fuccubit bnficiu a uictore accipit,n iniuria.qppe peu SC

q
c locupletior domu.i.doirior SC ad futuras pugnas redit iftrudior.hac fpc aiac?eo
infirm9 miles cu fortifllmis oim flrenuiiliuufcp ta graue pugna decernere nihil fu}
acrit^Qd' tn temere fit factu nec ne retfli? uriqj de cuetu pugnx de nta xtate
q
a poterat qs iudicarc.Rcftatut his rndea numerofa ppofitap- repi multirudic of-
q
w fcndunf.qfi hoc coji hucris federet onus. Si no potius hic mihi foli quatufcuq?
e
lio labor e flet exaclaîs. Indeces pfcifo hoc Si morofum nimis uelle alienx iduftnx
Bt tnodu ponere.Si ut inqt Cicero in ea re qux co melior quo maior mediocritate de Cicero
S* fidcrarc,oio ta gradibus aufis erat neccflc mc uel fuccubere uel fatiffacere. Si fatif
1KJ
fecere no uideo cur quod in dece prxflare queftionib? e laudabile iu nogeris ctia
si prxftirifle culpabile eflet exiflimandu.Si fuccubere erat habituri vn accufaret fi
,
OSCO tncodcrut.fi amat unde cxcufarct.Qn

ta graui td m3gna tenui ingenio cx-
in re
on iguaqj dcxflrina adolefcetehoicmdefccifleucniapoti9 dignu eratq accufarioe.qn

ts.fc
K iuxta poc||jfi deficiat uires audacia certe lau s erit SC in magnis uoluiflc fat e q,
fiSi nfa xtate multi Gorgia Leorinu imitari no mo de nogeris fed dc oibu s et om
niu artiu quefliomb? foliri funt n5 fine laude .pponcrc difputarione, Cur mihi no Gorgias
;dp*
hccat uel fine culpa dc multis qde fed tn certis SC determiaris difputarc. At fuper Lcotin?
fluu inqut hoc SC ambitiofum .Ego ucro no fupfluo mo.fcd ncccflario fadha hoc a
i-oJ'
funi
'
1 mccorendoquod Si ipfi fi mea philofophadi ratione cofidcrarint inuiti et fatean^
50' plane neccfle cft.Qui eni fe cuipia ex pboru familiis addixerik Thomx uidelicet
n!
ve* aut Scoco qui nunc plurimu in manibus fauetes poflunt illi quidc uel in paucaru Thomas
queflionu difcuflionc fuxdoifrinx periculum facae , At ego ita me inftituiut Scotus
F ii
APOLOGI A
in nullius uctbaiuratus me per oes phixmagidros fundere oes foedas excutere,
oes familias agnofcere.Quare cu mihi de illis oibus cet diceduro ne fi priuari dog
maris defenfor reliqua pol thabuiflcra illi uiderer obdridus.No pocueruc cc fi pau
ca dc fmgulis pponcrcnf no ce plurima quxfimul de oibus afferebantur. Nccid
in meqlq danet q> me quocunqj ferar tepefias deferar holpes.Fuic.n cum ab and
Ariflote- quis oibus hoc obferuatu ut oe Icriptop: genus euoluetes nullas quas pollet come
lcs. tariones illcdasprjetcriret.Tummaxic ab Aridotclc qui ca obeam
Placo .i.lcClor Platone nucupabatur.K profcdlo angullx cft metis intra unam fc portio
cu,aut Academia cotinuiile.Nec potex oibus libi rcdlc ppnam Ic legiilc.q ornes
prius familiariter no agnoucrit. Adde q. in unaquaqi familia e aliquid inligne qcf
Scotus comune cu exteris. atep ut a nfisad quos pollremo phia puenit nuc ex
non fit ei
Thomas ordiar. Eli i Ioane Scotouegetu qdaa arqj d.feullu.Iu 1 horna lolidu St xquabile
Egidius. In Egid:otcrfu St cxadlu.i Fracifco acre,St acutu. In Albercopnku amplii Sigra
Albertus de. In Hcnnco ut mihi uifu e femp fublimc St uencradu.Ell apud Arabes in Aue"
Hcnric? roc firmu St incocullum.ln auepacc iu A Ipharabio grauc St meditatu. In Auiccua
Auerois. diuinuarqiplaronicu.Eitapudgrxcosin uniuerfu quiden.tidam primis 6L calla
Auepacc phia. Apud fimpliciu locuples St copiofa. Apud Thcmiltiu elegas St compediaria
Alphara^ Apud Alexandrum collas Kdodla. Apud rheophrallu grauiter elaborata. Apud
bius Ammoniu enodis St gratiofa.Et fi ad platonicos te coucrterisut paucos pcelea, In
Auicena . Porphyrio rcrul copia St multiiuga religione dclcdlabens in Iamblico Iccrctiorem
Thcmi -> phiam.Si barbarorum myllcria ucncrabcris.ln Ploiinopnuu quicq noeqd' admi
Ibus. prxbct admirandu que de diuinis diuie.de buanis loge lupra ho
rens.-qui fc undiqj
Alexan - mine dodla fcrmois obliqta.e loquete fuddees plaronici uix itelligut.Pixterco ma
der gis nouicios Prodii Afiatica fertilitate luxuriate, St ab eo fluxerut
q Hermum Da
theophra madu Olympiodopr St complures alios in qbus oibus illud T0 mi o N.i.diuinu pe ^
Ilus culiare Platoicojc fimbolu elucet femp. Accedit q> fi qua e fcdla qux uctiora icellac
Porphy -- dogmata St bonas cas igenii calunia ludificet :ca ucritate firroat.no infirmac >& uci
rus. luc motu quadata Hama excitat. non extiguit.hac ego roc motus non unius mo uC
Iablicus. quibufda piaccbac.Scd oigcnx dodlnnx placita i medium afferre uolui ut hac cot
Plotinus. pluriu fedlaiji collatione hac multifanxdilculTIonc phix illcueritatis fulgo, cuius
Ptoclus. Plato meminit in epidolis ais ntis.quafi fol oriens exalto clarius lllucefcerct.Quid
Hcrmias eratfi lacinoprtrh Albcrti.f.l homx,Scoti,Egidii fFrancifci,Hcnriciqi phia obroif
Damafli fis grxcoru arabucp phis rradfabat ,qn omnis fapietia a barbaris ad grxeos a grac
us. cis ad nos manauic.lra nollrates lemp in philofophandi rbne peregrinis inuctis lia
Plato. re St aliena cxcoluifle libi duxerunt fatis.Q uid erat cu piparhcticis egillc de naru^
ratibus nifi & platonicorum acceferbatur acadcmia.quorum dcxdnna St de diuinis
Augulb- femper inter oes phias rede Augudmo habita cd fanctidima, K a roc nunc pnmu
nus, quod fcia.ucrbo abfit inuidia.Pod multa (xcula fub difputandi examen cd in pu-
blicum allata.Quid erat Kaliorum quotquot erant rradalle opiniones fi quali ad
fapientum fympofium a fymboli accedcntes.nihil nos quod ellet nollrum nodro
partum Si elaboratum ingenio afferebamus.profedoingencrolum cd.utait iiene
Seneca, ca fapere folum ex commentaria St quafi maiorum inuenta nodrx indudnx uiatn
prxcluferint quafi in nobis edocta fit uis narurx.mhil cx fc parere quod ucrirarem
; fi non demodret Calcem innuat uel de longinquo. Qûod fi in agro colonus inuxo*
re maritus odit rtcrilitare ente tato magis infacunda alam oderit illi copIicitafiC
aflociata diuina raes.quaco inde nobilior loge ples defiderat' . Propterea no conte
tus ego p nerer coes doctrinas mulca de Mercurii trimegifti prifea theologia.
Mul
tade Chaldxopt de Pychagorc difciplinis.multa de fecrctionbus hebrxorum addi
dillc myrtcnis, plurima quoq? nos inucta SC meditata de naturalibus 8C diuinis
p
rebus difputada ppofuimus.Propofuimus primo Platonis Arirtotclifcp edeordia Platonis
a mulcisantc hac credita a nemme fatis probata. Bocnus apud lacinos id fe faifhi' fiC Arifto
ri pollicitus no muenif fecifle unq quod femp facere uoluit.bimplicius apef grx telis coni
coside pfcilus.urina id ta prxftarcc pollicef .Scnbit SC Aug.m academicis non cordia
q
defuirtc plures fubtilil limis fuis difpuratioibus idem pbare conati fmt. Plato Simplidi
q
nis.f.fiC Arifto.cande eflc phiam.loanes ite gramaticus cu dicat apud cos tm difli/ us.
dere Platone ari an flore Ie,q Platonis didla no intclligiit pbandtitn poftens hoc Augurti-
reliquit. Addidimus at SC plures locos xn
qbus Scoti SC Thomx plures in quibus nus.
AuerroisfiC Auicenxfnias.quxdifcordcscxiftimatur cocordes eflc nos afleuera- Io.gram
mus.Sccudo loco qux in phia cu anftotclica ci Platonica excogirauimus nos, tu mancus,
duo 8.lxx.noua dogmara phyfica fiC methaphyfica collocauimus, qux fi quis te- Nota no
neat .potent nifi fallor quacuqj de rebus naturalibus diuinifq) ppofira quxftionc ua dog-
looge alia diflblucrerocqp ea edoceamur, qux 8C legif in (cholis.fiC ab hui? xui mataex-
1
dofitanbus colit' phiam.Nec tam admiran qs debet me in pnmis annis in tenera cogitata,
xtate qua uix licuit ut iaertat quida aliopt legete comentariones.nouam afferre Nota
p
uclle phiam
q ucl laudare illa defendit, ucl danarc fi icprobaf. Deniq) cum nra
Ii
inueta hxc nrafq; funt fas ludicatun no audloris anos.fcd illoru merita poti? uel
1
demerita nueraie.Eft at 8C pter illa alia qua nos attulimus noua p numeros philo
lophadi mftiturio.antiq
illa quidc SC a prifeis theologis a Pythagora prxfcrtim ab Noua in
aglaophcmo.a Philolao.a Platone prioribufep Platonicis obferuata. Sed qux hac (litatio
tepeftate ut pclara alia portenopi incuria fic cxoleuic ut uix uertigia ipfius ulla re- phi!o ro -
perianf .Scnbit Piaro in Epimenide oes liberales arres SC faetias cotcmplacri pha idi
iter
p
ces peipua maximeq; diuina eflc fciam numcrandi.Quxres ire cur ho aial fapieni numeros
tiflimu.Rridct qa nueraic nouit.cui? fnix 6C Ariftotelcs meminit in .pblematis. Plato
Scribit Abunafar uerbii fuifleauezoar Babylonii cu oia nolle
q nouerat numera Arirtoco
re.Qoxucraerte nullo mo pofluntfi pernumeradi arte eam arte intcllcxerut.cu- les.
ius nunc mercatores in primis funt periti (limi. Quod SC Plato tcftatur exerta nos abunafar
admonens uoce,ne diuinam hanc arithmetica mcrcatonam efle arithmetica inteh auezoar.
ligamus.hanc ego arithmetica qux ita extollitur cu mihi uideat poft multas lucu Plato
brariones explorata habere huiufce rei penculu fadhirus ad quatuor SC fcpruagin
taquxrtiocs qux iter phyficasfiidiuinas principales exirtimanf rnfupt pnueros Duplex
publice me fum pollicitus. Propofuimusfii magica theoremata in qbus duplice ef Magia
fe magia fignificam 9 ,qua^ altera dxmonu tota ope SC audlontatc coftat res me-
diurtidi9 excerada fliportetofa. altera nihil e aliud cu bri explorat
q naturalisphi
magix nullo mo
lofophie abfoluta cofumatio. Vtriufqj cu meminerit grxei illam
nofe dignates yOHlttoH nucupar.hac ppria pcculiariqj appellatioc uaytiaH qua
fi pfetrta fummaqi fdam uocat.ldeeniucait Porphyn?pfapt lingua mag? fonat, Magus
quod apud nos diuinopt interpres SC cultor.Magna aute imo maxima inter has ar
Illa nou modo chrirtiana religio, fed omnes leges
Ces dilparilicas SC diflmilitudo.
.
APOLCGIA
6ts bene inditura refpublica danat SC exeeraf .Hanc oes fapientes oes exlediu SC
diuinap rcyt fhidiofx nariocs approbat 8 amplcdunf.Illa artiu fraudulcntidima,
hxc altior lanChorcp phiajlla irrita Si uana,bxc firma fidelis SC (olida . illa qfquis
coluit femp difliinulauit.q, in autdoris eet ignominia Si cotumclia Ex hac fuma .
glonacp antiquitus Si pene fernp pc tita. Illius nemo unq dudiof9

littcrapt claritas
Verba, fuit uir phus SC cupidus difcedi bonas artes, ad hanc Pythagoras,Empcdocles,De
plimi li ' mocncus. Plato dilcenda nauigaucrc,hanc prxd:caucrunt reucrfi,& i archanis pr*
hro .xxx. cipua habucrut.llla ut nullis roibus ita nec certis ,pbac audunbus Hxc clanfli^
Xamofi ' mis quafi paretibus honeftara duos praecipue het auCforcs Xamolfide que imitar
des. tus e Abbatis hypborreus.SC Zotoadrc no qui creditur fcd illu Oromafi filium
Abbaris utnufq; magix quid fir.Plarone fi peontemur rnucbit in Aalcibiadc Zoroadris
hyperbo magiam non ec aliud q diuinopi fciam qua filios pfaium reges erudiebar,ut ad exe
reus, plar muudanx rei publicae fua ipi regere re publicam euoccrcnf Rndebit in Car^ .
Zoroa - midc magiam Xamolfidis efle animi medicinam, p quam.f.aio temperantia ut per
der. illam corpori faniras comparatur horum uclhgiis poilca pe rih terunt Caro ^'as, Da
Plato tnigeron.Apollinius.Hodancs.X Dardanus, perlinit Homerus quem ut omnes
Ca rodas alias fapias.ira hancquocp fubfui Vlyxis erroribus dillimulailc.hi poetica nodra
Damyge theologia aliquando ptobabitnus.perfticcrunt Eudoxus & Heinnppus perdite
ron. runt fereomnes qui Pythagorica Platonicaqi myderia lunt peifcn.tari.tx iunitv
Apolloni ribus aut qui eam olfecerint tres repeno ,A1. baulum arafx.m,R.ogenu bachonem
us. Si Guliclmu parifien.8C tempedate nodra uidi Antomu crooicu qqi maxis agetn*
Pardan? dis tradhmdifq; rebus occupatiffimum.qux illius tame e ingenii lublimitas Si ele
Homcr? gantia ut oes alias liberales artes, Ita hanc quoq; pulcherrime arrigidc-Memmit#
Eudoxus Plotinus ubi narurx mimdru SC no artifice magum demodra:. hanc magia jabat
Hcrmip adcucrarqi uir fapienridimus alteram ita abhorres ut cu aa malop: dxmonu (acta
pus. i uo aref.recduis cc dixerit ad fe illos q ad fc illos acccdcrc,& mento quide. Vr,n.il
Gulicl " laobnoxiu mancipatuqj iprobis potcdat.b? hoiem reddunt a harc illap: piicipe SC
mus pari dnm.i la deniqt ncc artis nec fcix fibi pot nomen uendicarc. Hxc ahillunis plena
(ienfis myderiis profundidimam rerum fccretillimarum conteplationcm.tiC demu totius
Antonius naturx cognitione coplecditur.hxc inter fparfas dei bnficio Si inter leroinaras mu
ctonicus do uirtutes quafi de latebris cuoeans in luce no tam facit miranda q facienti natu^
Plonnus. rx fcdula famulat, hxc uniucrficonfcnfum que figmficatiusgixci crujucjao ictidi
Nota. eunt introrfum perferutatius rimata Kmutua naturarum cognitionem hns pcrfpe
. tdam natiuas addimens unicuiq; rei Si fuas illecebras qux magorum luyyic nomi
nantur in mundi rccedibus in naturx gremio in promptuariis arihanifep dei latita
tia miracula quafi ipfa fit artifex promit in publicum, 6d ficut agricola ulmos uitiV
bus ira magus terram cxlo.i.infcnora fuperio 92 dotibus uirtutibufqj mantat : quo
fit ut illa prodigiofa X noxia tam hxc diuina SC falutaris appareat, ob hoc prxd
q
Quid ad pue q, illa hoiem dei hodibus mancipas auocat a deo ,bxc ea epep: dei admiratio i
reli x nem exatanqua ,ppcnfa cantas fides acfpcscerrifliroe cofequuntur. Ncqi. n. ad

dei
gionem pmouct magis q adidua cotcmplatio mirabiliu dei s
religionem ad dei cultu qcq
pmoueat qux ut per hanc de qua agimus naturalem magiam bene cxploraurnmus in opifi
pocilli f cis cultu nmoreq; ardentius animati illud canere copcIlcmur.PIcni funt exii plena
mum. cd omnis cara maiedate glonx cux. 8t hxc fatis dc tnagia.de qua hxc diximus q>
IOAN.PICI mirandvlae.
funt plurcs qui ficut canes ignotos femperad!acrant,ita SC ipfi fxpe damnant
odtv
V
tunrcp qux non intcliigunt. emo nuc ad ca qux ex antiquis hcbrxopi myftcnis
eruta ad facrolan<fta SC catholica, fide cofirmanda attuli. Qux nc fotte ab hisqui
bus funt ignota comcnticix nugx,auc fabulx circulatorii cxilhtncnf. Volo inrcl
ligant oes qux SC qualia fmt unde petita,qbus SC
q claris audtonbus confirmata,
q repofitaqdiuina q noltris hominibus ad propugnanda religione cotra hcbrxo^
rum importunas calumnias fmt neccllaria. Scnbunt no modo ccicbrcs hcbrxope
docftores,(ed cx nolh is quoqj Efdras, Hilarius, SC Origcnes,Mofem
no legem mo i
*
do qua q uincp exarata libris pollens reliquit, fed fccrctiorem quoq? Si uera legis
enarratione in monte diuinitusacccpifle.Prxccptu aute ci a deo ut legem
quide Efdras
populo publicaret, legis interpretatione nec traderet littcrjs nec inuulgarct. fed ip Hilarius
lefunaue tantii tum ille alus deinceps fuccedetibus facerdotum primonbus
l'c
ma Origeii .
gna filcntii religione reuelaret.K mento quide.Satis enim erat uulganbus SC pet
limplice hiftoria nunc dei potcntia.nuc in improbos ira,m bonos clemcnria,in om
nes iullicia agnofccre.K diuina falutariacj prxeepra ad bn bearet^ uiucndum SC
p
cultu uerx religionis inlhrui. At myfleria fecretiora SC fub cortice legis
rudicp uer
borii prxtcxtu latitantia altillimx dimnitatis archana plebi pala facere. Quid erat
q dare fandi u cambus.K inter porcos fpargerc margaritasfErgo hxc cla uul
aliud
go habere perfcdhs comumcauda, inter quos tantii fapientiam loqui fc ait Paulus
no humani confilii fed diuini prxeepti fuit. Que more antiqui quoqj philofophi
fantfhilimcobferuariit. Pythagoras nihil fcriplitnifi paucula quxda, qux Damx Pyrhago
61ix moriens comcndauit.Aegyptioru templis infculprx fpinges hoc admonebat ras.
ut myllica dogmata cnigmaru nodos a ,pphana mulritudinc inuiolata cudodire Dama
p
tur, Plato Dioni quxdam de fupremis fcnbcus lubllantiis per enigmata inqu it di Plato
cendu clt.nc fi cpillola forte ad alioru pcrueDcrit manus qux tibi fcnbimus ab 3'
liis intclligantur. Ariftotclcs librosprimx philofophix in quibusagir
de diuinis Arifloto
editos ellc SC n5 editos diccbat.Q uid plura Icfum Chriftum uitx magiftrumaf- lcs.
ferit Origencs multa reuclalTc dilcipulis,qux illi ne uulgo fierent comunia feribe Teius cri,
re uolucrut.Q uod maxime cofirmat Dionylius arcopagita qui fc cretiora myflc^ flus.
ria a noltrx religionis audtonbus. Origen
id eft exanimo Dionyfu
In anirau fine litteris medio intercedere uerbo ait fuifle tranffufa. Hoc eode pen i'
tus mo cu. ex dei prxeepto uera legis interpretatio Mofi dcitus tradita reuciare
illa
rur,didta eft Cabala.quod idc eft apud hcbrxos quod apud nos rcceptio.ob id fci Cabala
dodfrina non
Jicet q, illa
p litterarii monumeta fed ordinariis reuclarionu fuccefli
onibus alter ab altero quafi hxrcdirario iurc recipct. Veru poftq hebrxi a Babylo
p Cyru SC fub Zorababcl

Dica captiuitacc rcflitui inftauraro teplo ad repandam
lege animu appulcrut.Efdras tuc ccclcfix pfccftus poft emedaru Mofcos librum
cu plane cognofcerct exilia cxdcs,fugas,captiuitate geris Ifracliticx inftirurum Cyrus
p
a maionb? more tradedx manus dodtrinx feruari no polTc,futuruqj ut fibi diui Zoraba
p
oitus indulta cxlcftis dodtrinx archana perirer,quoru comcntariis no intercederis bel
bus durare diu memona no poterat. Cofhruit ut couocatis qui tuc fuperant fapien Efdras.
tibus aflerret unufquifq; in mediu qux de myfteriis legis memoriter tenebat, ads
hibiuty notariis in feptuaginta uolumina,toc cai fere in linedrio fapientes rediges
X
APOLOGIA
quadri
Efdras. rentur.Qua de re g mihi non credat audiat Efdra ipm fic loquete.Exadtis
legat digni CC
ginta dieb9 locutus e altiflimus dices. Prioraqj fcripfifti in pala poe
indigni.Nouiffiraos aut.lxx.libros cofcruabis ut tradas fapientibus de populo tuo
In his.n.e uena intcllcdlus X

fapientix fons X
fcietix flumc atqi ita feci.Hxc EC-
merito Efdras uena mtelleo-
dras ad uerbum.Hi funt libri fdx Cabalx in quibus
tus.i.ineffabile defup fubftantiali deitate theologiam
fapix fonte.i.de intelligibili
bus angelicifqj formis exactam methaphyfica X fdx flumc i.de rebus naturalib9
W
firmillima phiam ee clara in primisuocc pnunciauit.Hi libri
Sixrus qrtus ponrii
Innocetium odtauu pxirae anccflit
Sixt9 qr, fexmaximus.q hucfub quo uiuimusfoelicitcr
curauit ut iu publica fidei noflrx utilitate latinis litteris ma
tus maxima cura iludtoqi
darenif.Iamqj cu ille dcceflit.tres ex illis peruenerat ad latinos. Hi libri
apud he >
Innocen
brxos hac tepcftate tara religione colunf.ut nemine liceat rufi annos.xl.natu
illo*
rius.
attigef .hos ego libros non mediocri impefa mihi cu
coparaflctn/uma di liget ia in
Nota,
religioe no ta Mofaica
defeilis laboribus cu pcrlegifle.uidi i illis teftisCedcus)
xpiana ibi trinitatis myflcriu.ibi uerbi incarnauo.ibi

mellix diuinitas.ibi de pecca
^ Hicrufale.de cafu dxmonu.d' or
to origmali.de illius per xpm expiatioe.de cxlcfti
legi qux apud paulum
, dinibus angelojt.de purgatonis,dc inferno* pccnis.Eade
X dyomfiu,apud hieronymu
7
X
auguftinu quotidie legimus.In his uero qux fpee
tant ad phiam Pythagoram prius audias X Plaronejquorum decreta ita (ut fidei
AugUfti xpianx auguftinus nofter imefas deo gfas agat.q. ad eius manus perue^
affinia ut
ous, ncrinc libri Platonico js.In plenum nulla c ftrme de re nobis cu hebrxis cotroucr
cabalifla* ita redargui couinciq; non poflint.ut ne angelus qde
fia, de
q ex libris
Antoni? reliquus fiti que fe codac.Cuius rei reftcgrauiflimum heo antonium cronicu uip
audiuic Dattilum Hcbtx
donicus. eruditilTimu.q fuis auribus cu apud eu cem in conuiuio
pedibus mambufqj dfce
Datrilus um peritu huius fcix in xpianojt prfus de trinitate fniam
hcbrxus. dere.Et ut reliqua mcx difputatois capita pcrccfca.atrullimurK nram de interp/-
Orpheus tandis Orphei Zoroaftrifqi carminibus fniam. Orpheus apud grxeos fcrmc inte
ger,zoroa(lcr apud cos mancus.apud chaldeos abfolutior IcgZambe prifex
fapic
Zoroa -
lier. tix crediti pfes X audlores.Na ut tacea de zoroaftre.cuius frequens apud plaroni
no fine fuma femper ueneratoccft mentio. Scribit [amblicus calcidcus habuif
larablic? cos
Pythago fe Pythagora orphica theologia tanq excplarad q ipc Tuam effingere fortnarctqj
ras. phiam. Quin idcirco tm didla Pythagorx facra nucupari dicut.q, ab Orphei flu^
xcrint inllitutis.Inde fccreta de nueris dodhina.K qcqd magnu
fublimcqj habuit
grxea philofophia aut a primo fonte manauit.Sed q erat uctcpt mos theologoru.
Nota itaOrphe? fuo jt dogmatu myftena fabula* intexit muolucris.&pocricouelamto
diflimulauit.ut fi qs legat illius hymnos nihil fubefle credat pter fabel las nugafqj
meradflimas.quod uolui dixifTc ut cognofcaf qs mihi labor qux fuerit difficultas

ex affedlaris enygmatu fyrpis X
fabularum latebris latitares eruere fecretx phix
t fenfus nulla, pfertim in retagraui tam abfeodita incxplorataqj adiuto alio* interp
'
tu opa X diligena. Et tame oblatrabat caes mei minutula quxdam X lcuia ad nu
meri oftetatoem me accumulafle.quafi no oes qux ambigux maxix cotnouerixqt
fut qones i qb9 priapales digladiar academix qi no multa attuleri his lpis quiX
inca catput.K fe credunt philofopho* principes incognita prorfus X in tentata
Qûim ego tantum abfum ab ea culpa ut curaucnm in quam paudffima potui ca
"
pitt cogere difputarione.qua fi ut.cofueucrut alii partiri ipfe in fua mebra Klad-
nare uoluiflem innumept pfefto numeru excreuiflet.Et ut caeca de
exteris* s cft
q
qui nefeiat und dogma ex nogcnns q,.f. de cocilianda e Placonis.
AnftotcliU ph
lofophia potuiile me atra ocm affcftatx numerofitatis fufpirione
in fexceta ne di-
ca plura capita deduxito locos.f.oes in qbus dilfidcrc alii coucnirc
ego illos exi-
ftimopticularim enumerante-Sed quid ego his diutius imoror,
SC no potius ad id
de uemo cuius gfa totii hoc opus fufccptu eft.ut liqdo ut luce dan9 ut
extra ocm
concroucrfia no me folu 116 impiu , fcd ipios SC hxreticos eflfe illos c6probe,q me
hxreticu effc aut fuifle aliqn dicere no erubefeut. Aga at hoc ego non conuidis SC
cotumeliis/cd ipfis tebus SC rationibus afferedo in mediu qux dixi.q fcripfi.qux
fcnfi.Q uid ite illi dixerint SC fenferit.Examinabut
hxc deinde alii uin doCh SC in-
fignes SC apud noltras SC apud exteras Acadcmias iudicabit fan&a fedes SC fedens Samfh
fe
in ea Innocenus cxftau?. Cuius ludiciu negligcreaut uiolare nephas SC flagiriu, des.
Ipfe iudex fupremus in terris
q eu refert, q mdex e uiuoru SC mortuo;*. fpfc nm- Innocen
ptuariu archaniiq: ueritatis cius agit uices e ipfa ueritas SC caro fadl?
q q habita- tius.
uit i nobis ut uericate nobis anunciarcc. S} ia ad ipfas examinadas
qR.oes dcfeeda
mus.qs magfi ifti qfi hxreticas danarut.Q.d fatffuro mutada e loquedi
ro.Eft ei
mihi eu barbaris fmo.SC ut lepide e in .puerbio balbi n nifi balbosirellieur.
QVAESTIO PRIMA DE DESCENSV CHRISTI AD INFEROS. Lepidii
~ ' Rima coclufio ex ,ppofitis a me in difputatione mea qua ifh da proucr-
naucrut fuit hxc.Chriftus no ucracitcr 8C quatu ad reale p(en- bium.
tia defceditad inferos, ut ponit Thomas SC cois uia fcd folu quo
ad cffedhi .Circa illa conclufione primo uolo declarare fenfum
meu SC qux fit mes SC opinio mea dc mo defcefus Chrifti qua Quomo
tint mcx mterionis explicare in ppofita coclulioc SC oftedere il- in dccla-
lam no folu e/Ie catholica*,^ a multis dotfonb9 cre- fanda co
catholicis
dita SC approbata.Scd et fua oppofita loge pbabiliore.Scdo declarabo quo
et ipa clufione
,ppofitio de uirtute fmonois SC fccfm vim uerbopi a dodfis uiris nullo
e hxrc pcciTur? mo
tica uel hxrcfun fapies fimpliater ludicada.Tcrtio declarabo
q, ipfi errat I fide fi fit.
p
fi flue i hac (hia q> ego no poflim coclufione mea et in fcnfu que pmittit
uerbo-
uis
ru ab hxrefi dcfenderc.Q uarto SC ulrio ex fupabudaci onda q, nullo mo pnt fc nc
cufarc q, i cdfulte no fuerit feta danatio copt.Pri? at qua expona modii fccfm que
ego teneo xpm defcedifTe ad iferos uolo hxc pmittef q, licet teneamur explirite SC
in pticulan credere xpmdefcediilc ad iferos tanq arciculu fidei a Philippo
nobis
traditu SCpmulgatu fic q, et pteftat.o mea autci filis no faluaret illum poneret
q
oppofitu ifti9 arricuIi.No uidet'' m q, determiatu modu illi? defcefus rcncad' quili
bet fidelis cxplicitc SC i pticulari credere.Sed fufflcerc vf horni xpiano
q, credat cri
ftu dcfcedifle ad iferos no fcdm corp9 nec fcdm corp9 SC aiam.fcd fcdm aiam tm
K huc defccfum fcdm aiam credat fuifle mo poflibili deceri expedieti SCoportuno
SC hoc qa determiat? mod? illi? defcefus no hr expITe.ncc vt cournci ex feriptura Scotus
facra nec ex aliq determiatioe uniucrfalis ecclcfix aut fpali da rcuelatioe uel apo- Fra.ifc?,
Rolop fideli relarioc.imo q. pl9 e Scotus i facris lfis no papt exercitatus dicit q, ex de May-
/criptura facra no habet' q> Chriftus dcfcedcnt ad ifcrosiut refert Fracifcus dc ma tonis.
yroais ia quarto fniarum.Quato minus dicere pofiiunus q> ex feriptura habeatur
APOLOGIA
1
certus 8 determinatus modus defccnfus chrifbi.Vndc K noo defuit aliquis dcxftot
cuins ego et in hoc articulo danationem nuq legi cui uifum cft pbabile.K cum ue
ritate articuli defcnfabile q? aiaxpi no fuerit prxfentialiter in iferno,# audVoritatcS
Fracifcus oes quas SC Fracifcus i quarto SC theologi alii adducut in tetrio.uidcri poteft alicui
, ita poflint cxpoi de dcfcenfu p effccfhi licut per rcale prxfentia.ee fcquedo mo -
3um cxponedi fcripturam que 'equucur ipfimct dolores qui tenet oppofitum.Le
gitur.n.ecclefiailc.xxiiii. Penetrabo omnes ifcnores partes terras. Quod exponens
Thomas Thomas i terria parte fummx dicit itclligedum efle per effcdhim. ergo a fimili di
ceret forte aliquis poflTc exponi auftoritates dicentes ipfum penctrailc ad limbum
ucl ad finum Abrax.Ide.n.e penetrare q> penitus SC intra intrare,quod et plus cft
dcfcedcrc. Quare fi no folum itrafte fcd et penitus SC intro intraik dicetur iferio
q
ies partes terrx no quia ibi fuit realiter prxfens.fed quia ibi fuit folum p effcdhitn
Ita poterit et dici fuide i fmu Abrax.SC itrallc finum Abrax per cffcCtum tatum 8C
i
no per rcalc prxfcntiam.Hxc aut no ideo dico, quia ego crediderim unq q, chrift?
alibi exiftes prxfentialiter ideo folum dicatur fuiile i iferno.quia ibi aliquid fic opa
tus ficut rex exiftes i palatio dicitur ee i alio loco prouicix ubi aucloritate potelb
tis fux SC imperio fuo aliquid efficaciter operatur . Neqj enim ifta fuit opinio mea
unq ut mox patebit i declaratione opinionis mcx.Imroo ego firmiter# teneo SC ce

nui SC publice femper SC priuate dixi q>ficubi fuit aia chnfti i triduo ipa fuit i iferx
no SC q. ipa ucre ibi fuit prxfcns.Sid uolui hxc dixiile ad pleniorem huius mate-
Augufti rix examinatione,ut SC
> illud Auguftini didiA in libro dc hxrcfibus uenficari ui-
nus. deamus nihil q definire hoc eft hxrcticum aut hxrericum. Vnde SC
efle difficilius
No. opter hoc dicit ipfc cotigiile q> cum duo feriptores ambo cclcbenmi.Epiphani9 fic
Epipha > Philiftrius dc hxrcfibus fcnpliffcnt in numerandis illis multu difeordant non ab
mus. aliam eam pp ca q> illud q, uni uidebatur hxrericu alteri no uidebatur. Sed iam
q
Philifln? ucnio ad mamicftanda opinione mea demodo defccnfus Chnfti SC ad perfede de
clarandu conclufionem mca.Primo fumarim ponens mtcfedfu cius. Secundo illa
Sum ari - latius explicas SCpbans.Sumarius fenfus conciufioms mex eft ifte.Q uia Cktifty
us fenfus fccundu aiam tantum defeendit ad mferos SC animx ficut cuicunqi fubftantix fepa
coclufjo- ratxuidet' non competere locari ucl moueri localiter mfi ranonc operationis. Ideo
nis. dico q> defeendifle ad lnfcrnu.ucl fuifle in inferno localiter uidcturnon competi fle
chtifto nifi ratione operationis ita q> licet ucre prxfentialiter fuerit aia chnfti in in-
Duplex femo fba tamen no fuitei ratio prxfcntialitatis fcd folum fua operatio.Qux ucr
opinio eo ba ut plenius intclligantur,eft aduertedum q> eorum qui ponut fbas fepararas no
rum q po ce in loco mfi popatione tranfeunte c duplex opinio.Quidara enim dicunt q> fbel
nunt fub corporex rone fux fbe nullo mo debetur locus,ficut SC ipfa uere nunq cft alba uel
ftatias fe nigra. SC ita SC de ipfa fecundum eos non irrationabiliter poteft dici q? no cfti loco
paratas
p SCqmufq e.ficut et ucrc dicitur q. nec e calida nec frigida. Audforitarcsaucc feri-
opatione pturx qux uidetur angelis dare locum dum dicut ipfos ce in cxlo uel mitti adhuc
trafeute loeu uel ad illu eeintelligedas fic.no cpipfi hic ucl ibi fint cu ipC .pprio no fint ia
i
Joco efle. loco.fed q> hic operetur ucl lbi.uel incipiant opari ubi prius non operabatur.# ifti
Prima multum innitunf uerbis Gregorii nifeni.qui dicit q> cum nos deberemus dicere
G: egori9 fpam opari hic.abufiue dicimus ipfum ee hic,# ita uult ifta opinio, q, fubftantia
m fenus, angeli ucl aix fcpatx nuq pdt dici pris poti? huic loco uel illi oiG piis ncgatiue.i.
IOAN.PICI MIR.ANDVLAE.
indiftans.Sed fi quado dicit alicubi ede uel fuidc,ide e ac fi diccref alicubi operat
ri uel operata fuide Addutqjqifte modus loquedi traiTumptus eftarcbuscorx
poralibus.quas quia nos uidemus no polle agere nifi ubi funt prxfcntcs falce fccu
du coemopinionc.idco etia idc crederes de incorporeis cocludimus qubiopanf
6i ubi inucnit' cflc opcracio eopt ibi etia (it eoru fubftatia localiter piis . Cocludut
finali ter q. ruditas ctl ingenii Si defedtus imagiuatiois no poiTe intelligcrc q ali-> w
quid fit ens 6 no fit in loco.K
q friuolu eft argumcnru illoru q dicuc q> efle pfup
ponit opari,quia uere eft illa ,ppofitio ad huc lenfum
q no ens no poteft opari.
Oportet eni ages eile in atfha iuxta illud femp exiftimabic aliqua fpecies mouens
fedno eft uera ad huc fenfum q> opari in loco prxfupponic elle in loco ca ftet ope
rante ede talis natura: q> ei no plus debet'' pntia aut diftatia localis debeat' albex
q
do aut nigredo. Dicet ergo fic opinares q aia Chrifti fepata a corpe fecundu fuam
fubftantia.nec fuit in inferno nec extra mfcmu.fcd uere nullibi (uit. Dicitur aute
fuifle in inferno quia opata e in inferno, & in illa pcc inferni principalius dicit' fuifi
fe ubi principalius eft operata. Ifta aute opinione de mo ellcndi prxfentialiter i lo
co, licet etia multi dodfores tenear.cgo tame no teneo nec feqnutus fum ea in con
clufione mca.fcd ca tenui qua imediate fubiunga. Eft ergo alia opinio qux dicit q Secunda
fubftantia fepata ficut eft angelus Si anima n5 unita corpori eft quide uere in loco opinio
Si ita uere definitiuc eft prxfens localiter ficut res corporea eft comefuratiucprxx quam au
lens localiter.fid in hoc couenit ifta uia cu coi qux e uia Scod fiCoim Scotiftarum <ftor rex
Sed in hoc difcrcpac q Scodftx dicut q> finitio 6C limitatio edentix 6C finali ter im nuit
trinfcca determmano fux fubftatix e ratio fubftatix fepatx edendi in loco.Ifta at

opinio qua ego fum fecutus in coclufionc dicit,
q ficut licet fubftatia corporea fit
cdmenfuratiuc in loco tamen ratio ei ellcndi taliter in loco no eft fua fubftannalix
tas (e d quatitas qux eft cxchnfcca 6C extranea a ratione fux fubftantixtita etia lix
cet fubftatia incorporea uere fit definitiuc in locoflC prxfens localiter ,tn ratio ci ef>
fendi in loco no eft fua fubftacia,fcd opatio cius ab ea rranfies ad extra. Quam opi Declarax
nionem ego iudico fic inrclligenda Si Ite inrellctfta iudico no folu no hxretiea , fed (| o opix
etia probabiliore fua oppofira.fiC eft q> etia fi finitas uel limitatio naturx fcparatx nionis*
fic ei ratio no ellcndi ubicp.aut ratio q fi fit in uno loco no fit fimul in alio totali.fifi
in utroqj per natura.no tamen e ratio edendi fimplicitcr in loco ipfo fubftantix fex
paranc.be d eius effectus uel operatio capiendo operarionem pro omni habitudix
ne ad corpus uel locum habente fc per modu operationis adhuc uel padiue.alia ab
habitudine prxfcntialitatis loci 8i,hoc intclligcndo de fadfono negando aliumox
du pollibile dcfcefus uel locatiois aie fepatx ut dico in fcqucti coclufionc,q tn mo
dus c nobis ignotus, hac ego opinione Icquut? in coclufionc mea dico xpm fuide
in inferno folu p cffccft u,qa ex quo non fuit ibi nili fccfm alam. Dicendum e fcd'm
opinione ifta q ficut fubftatix corporcx no coperit fuide alicubi comcfuratiue ni
G p quaritatc.ita ilii aie no copetcbat ede i ifcmo.ubi credit' fuide nifi p cffedlu fiC
opanone.fed ficut ratio pfcnrialicatis aiabus famftopt patru fuit habitudo ad illum
loeu hns fc p modu opaciois trafcucis ficut erat deterio 61 alligatio ad illu loeu do
nec apta ianua a redepeof cxtrahercf.lta ro pntialitacis aie xpi fuit opatio q ibi c
opatus.SC q ilL. fuerit mes mea 8C q hoc peendae uerba coclufionis mex ifra max
uifcftabo ubi d clarabit' codufionelfe et i virtute fmois Si fed } vi yerboje nee
APOLOGIA
hercti ca iudicada. Vtra aut opinio fit uerior de modoeflendi in loco fubdanriaruj
Nota,
fcparatap: ScotiAarum.f.an coji quos fura fcquutuscgo non determino hoc tans
tum dico a tot tantifqj magi Ans dcxfloribus catholicis SC dodlrina 6C (auditate ce
lebratidimis credita ec opinione mea SC habitam pro ucriflima.ut longe magis tci
merarii iudicadi fint.fi qui funt qui opinione dodoj: tam pbatopr p hcretica auc
hxrefim fapiere audent iudicarc,q ego q audoritate uctcpi illoru theologorum iu
niopt determinationibus anteponam, hanc enim opinionem cj ego fcquor licet af
Bemar ~ fertiuc renet no folu duradus (id SC Bunardus de ganaco m impugnaroibus He
dus d ga rid quolibeto fccundo.Tcnet 'Thomas anglicus in quolibetis fuis.Tcnct Heru e?
naco britonis in fuo fccodo fniapi. Tenuit SC beatus 7 hornas in primo fcntcntiarum,li
Thomas cct alibi deinde uidcri pote A Ccqui aliam opinione. T enet jrehicpifcopus malphi
anglicus tcnfis in fuo fccudo.T enet Ioanncs panficnfis in corredorio corruptorii. SC quid
Hcrucus plurcscnumcro.tcnucrut credo illam opinionem plufq centum dodores catholi
briro d 8C probatidimi.quoyt libri non folii non reprobad ab cccicfia/cd celebres in oi
S. Tho' bus chnftianopt gyrafus publice leguntur.quos fiquis uolucrit adire ,uidcrc potex
mas mal rit fundamera opinionis SC cognofcerc probabilitate cius,qd' ego no intedo hiefa
phitenfis ccrc.qui folum hoc ago ut fic ppofitas a me conclufioncs dcclare , ut inde nec fim
ioanes pi plices habere podmtundc fcandalizcnt.ncc detradores fi qui funt quod calum x
fienfis nicnrur. Exercitii tamen gratia adducam quxda argumeta qux audiui contra ida
Nota. opinione. Primo arguit per articulu Parilien.ccimqui dicit dicere fubdantiam an
Aigume geli non ede in loco fine opcrationc.crror. Secudo arguit quia podibile cd lubda
ta contra tia feparatam nihil operari ad cxtra.quo pofiro quxriruran fit alicubi an nufq.an
i Aam opi ubiq?,non nufcj.quia adhuc illo pofito ent pars uniucrfi.fiC ita erit ucpt dicere q>e
nionem in mudo no ubiqj.quia hoc cA ppnu dd crgoalicubi.Tcrtio quia angeli dicunt

Primum ce i cxlo empirco.SC tnnulla opanonem trafeutc hnt erga illud cxlu.lrc indabat
Secundu qda magidcrgcncralispotidimu duabusrombus.quap: prima cAhxcq*feclu(a
Tertium quacu qj opcratoc ad extra adhuc edentia angeli eA finita, ergo adhuc ut fic defi^
Quartu? nif ad locu.Sccuda e hxc qa fi qd uidet ce quare neget' locus ab angelo hoccft
no het extcnfione hoc aut nihil impcdir,quia et fi pudus daretur fepara tus a linea
adhuc haberet fitum.Si came pundus no het cxtcfioncm . Ad primum multiplex
Solutio patet refponGo fecundum prxnominatos dodores. Sunt enim quidam qui uolc *
primi tes fatuare arriculum fimul eu pofirione dicunt q> mens articuli e q. opinio pones
multi fubdantiam feparatam non ce in loco mfi per operationem qux e exterior morio
plex SC de localis ucl altcrario realis c A error , SC q> illa fit mens articuli patet quia articulus,
darario lxxvii. Gc dicit quafi declarando i Aum dicer q>Gcet aliqua fubdatia G parata quae
parificn. no mouerct aliquod corpus in hoc mundo illa non clauderetur in uniuerfo.crror
Eccc Of Gcut in articulo que ponit argues dicit errore ede angelum ede folu in lo
copopatonem.ita in A0 dicit errore ede dicere q> fubdantia feparara non claudit*
1
i hoc uniuerfo nifi

p motu corporis. Vndc uf ide intelligere per operatione f arricu
in articulo.lxxvii. No ponit aut ida pofitio folu
p motu
lo.cciiii.q
p operationem
Secunda idomofumpta angelum ede in loco.ur patebit in refponfione ad tcrtiu.ltcm dicit
Gotfred9 folemnis dudor Gotfrcdus de fontibus q> idi articuli indigent magne corrctdione
dc forib? quia nonnulli funt falfi,nonulIi adinuicem fibi corradi cut.fi>; profecto in ida matt-
Nota. rianccedeed aut q> articulus exponatur modo immediate praepofito, aut in ipCig
lOAN.PICT MIRANDVLAE.
articulis fit cotradudio manifefta,quod fic probo. Eftcni articulus,ccviii. qui dicit
q>fi intelligaf'
q
fubftaria angeli no cft cirario edendi in loco-ucrum cft dicere
q
nufq cft fccundu fubftantia.Er teftat Hcnricus iiquolibctofecudo.q.ix. q.omes
Hcflric?
magiftn theologix cogrcgari in hoc unanimi ter coucncrut,q fubftaria angeli no
cft ratio angelu ede in loco.Si dicit fc fuidc iter illos magiftros
q hoc determina*
ruc.& fubditipfc Hcnricus ibide cpcofimili ratioeuerii eft indubita ter fi ange
lusppotcntia fua.f.p intellciftu SC uoluntateuirtute fua no applicat ad loeu opet
q
rado circa ipfum q. fimpliarcr poteria eius intcllcdhis.f.SC uolutas no eft ratio cf*
fcodi lpro in loco.qa poteria eius no cft minoris abftratftiois q fir cius fubftatia.cr
go (equit'
q ucl ent cocedcrc q, ratio edendi eu in loco ent aliqd habes fe p modfi
adhis fecudi in corpus trafeunris.quicqd fit quod ponit politio qua
illud. 8C cft id
ego fequor ucl in articulis erit manifefta conaduftio. Vnde SC Hcnricus in eodem
-
loco fated fc no pofte intclligcrequo fubftaria feparara fit in loco nifi agat aliquid
aut pariaf a loco uel a re exiftete in loco.Egidius aute SC multi alii dicunt q, de il* Tertia
lis articulis nihil cft curandu.quia fucrut facfti no couocatis omnibus dotftoribus Egidiu*
Panfiefibus.fed ad requifitione quorunda capitoforu . Et quicqd fit de hoc hxc Nota
duo uolo dicere. Primo q, no minus facit p pofitione noftra arriculus.ccxxvm.q
feriat cotra eu atticulus.cciiii. Sccudo
q certu cft fiC ipfi ctia Parifiefes hoc farent
q, illi articuli no obligat oes fidclcs.ncc tenemur illis credere nifi inquatum fcriptu
rxfaerx innitunf.auc determinationibus uniuerfalis ccclcfix. Vnde folent dicere Anglici
illi articuli no tranfeunt mare
anglici q? quare SC nos fi in rc ra graui licet iocari,
,
pofTumus dicere q, no tranfeunt alpcs.Quare 8C fi condufio mea edet cotra artu

culu meminerint
q me danabat q.oio in me danando errabat, quia dicebat q? con
clufio mea erat cotra fymbolu apoftolicu.cu debuident dicere q> erat cotra fymbo
lu Parifmu.qq SC hoc eft falfum ut pri9 ondimus. Vidcf aute mihi ucrus intdle* Declara-
iftusilloârticuloru hicclleq.inarticulo.ccnii.fi in cofitfcrmode opanonccoi* tioarticu
ter accepta mo prxdifito hoc intendat" q? etia fedufa quacuqi oparioi.c adhuc fini lorum
eas ucl limitatio natura: feparx erit ei ratio no edendi ubiqr.aut ratio, q> fi fit in uno
loco no cft fimul in alio totali.SC in
p natura. In articulo autc.ccxviii.crcdo
utroqr
q, intendat q> fubftaria uel finitas fubftanx no cft ratio angelo edendi fimplici*
ter in loco.ido mo exponedo in articulis nulla e cotradudio 8C articuli fic itcllccdi
no (olu (unt cotra pofitione mca.fcd paro totaliter ex utraq; pte cofirmat.ut patet
i
ex dcclaratioe poficiois fupra pofita.Ad fcdm dicit a multis coccdedo qeft poffi Solutio
bile ede fubftaria incorporea fine opationc trafeunte ad extra, hoc at pofiroinar* fecudi ar
gumetouidef adduci q. unii fequat ex trib 9 incbuemetib^.Primu e q cu fit pars gumenti
eq.no fit i uuiucrfo.Ad qd' illi diceret q argues xquocae de p fccundu)
uniuerfiicoucnies
te.Si cni
p
parte uniucrfi itclligit id qd habet fitu determinatu in uniucrfo ,
fic di* multos
cet q. angcl9 nec cu opatur nec cu no opatur pot dici ede ps uniucrfi.Si at itelligi Pars du*
tur ede pte cntiu.i.unu excntib9& naturis uniuerfijic coccdet qtuce una pars plicitcr
tiniuerfi,imo una ex nobilionb?.Scd ex hoc no uidet cocludi
q habeat fitu uel de capitur .
finitione ad locu.Scdm icoucnies e q no pot dici q fit ubicp.qa hoc e ppriu dei. Ede ubi*
ad hoc dicic ede ubiq eo moquo de? dicit' a theologis ede ubiqj p cflcnria.f.p
q q, dupli*
potentia SC pfentia dei ppriu eft SC nulli natura: creatx pot copctcre.Ede aut ubi> citer capi
q.i.hic ucl ibi p indifferentia aut ubiq; p indidatia.i.ucre cfle fccudu fubftantiam tur.
.
APOLOGI A
HenricP indiflate a qtiocucp loco,utru repugnet creaturae audiatis Hiricu quolibeto.vn.q.
Duplex .ix.fic dicetc.In creatura potfrclligi duplex limitatio. Vna in natura flieflentia q fi
limitatio nita e 8C certis terminis corcta.K (ic folus deus llliraitatus flt infinitus in natura
Alia pot naturx.qux e limitatio ad fituro qua ita finita e & certis
irci ligi limitatio
limitibus cotera.ut nccelTc fit ea ee alicubi no nufq nec ubiq;, fed ita hic q> non ibi
ucl q. et fi no determinate hic uel ibi tn fub detcrminatioc uel hic ucl ibi uel alicis
biSC ptinct ifta limitatio ad prxdicametu ubi q>ois creatura differat a deo p prima
limitatione fua clare uidco.Q uo aut ncccftc fit oem creatura differre diftare ab
eo p fed am limitatione quia f.ipfe cft ubiq? Ois aut creatura neccflario eff alicubi
fcd no ubiqj.Dico q. penitus igaoro.hxc hriicus ad Iram cxqutbus uerbis fatis cla
re habemus non pofleinrclligerc hericu quo illud fit incouenics.quod illi adducue
pro incoucnieti. Tertium inconuemes e q,nifi coccdatur q fit alicubi fit coccdedu
S.Tbo. q,nufq fit Ad quod audiatis beatum Thomain in primo Iniap: di.xxxvii.fic rcfpo
d.ecm diccdii inquit q hoc non reputo incoucnies q> angelus fiue loco pofiir ce K
no in loco qn nullam operationem circa loeu habet ,ncc c inconuemes ut tuc nufq
uel in nullo loco ce dicae'. Sed tn hoc no eft imaginabile, quia imaginatio cotinuu
no tranfccndit.hxc Thomas ad lirtcram.Ad tertium dico q. argumetatio illa pro
Operatio cedit cx no pleno inrcllcdhi noffrx ponis.Non enim pofirio per opciatone per qua
ne dupli dicit locari rem incorpoream intclligit folum operationem qux iftcxrcrior morio
citer capi localis ucl alccratio rcalis ut aliqualiter etiam tetigimus in rcfponfione ad primu f
expolitione articuli Panficn.Scd capit oparionem large pro omni' motu uel influxu
uel habitudine figmficara modum opationis trafeucis in corpus & excutis ab an
p
S.Tho. gelo uel ecotra,& q, ille fit mrclkdhis pofitois patet cx uerbis T homx prio fniap i
di .xxxv i i q.i.articuloprimo.ubi uidet' lequiifta opinione qui fic dicit. Rcliqt' lgif
q, angelusnon pot diffiniri, & determinari ad locum mfi p adhene uel operatione
Dico auc operatione comumrerfecunduq. angelus fc habet ad coipus contctum
in loco per modum praefidentis aut miniftranns.aut aliquo nio agentis aur patie
tis.Hxc Thomas ad ucrbu Exquibus uerbis patet rrifio ad aigun rtuicja licet au
Henric? geli non heant opatione erga cxlu cmpircu qux fit motio localis ucl rcalis altera^
S.Tbo. tio, habet rn aliquid fe hns per modu opationis tranfeutis quale ift perfidentia uel
aliquid fttnile.Ad qrru Cui adeo innitebat' ille magifkr grialis & li qd fir dicedu
.
fatis ume audia

patere pofiet cx uerbis hcnrici fupra allegatis in folurione fecundi
musXqd fandhis Thomas dicat dc illa raiione.Dicnt qdam q, at gelus non cft in
loco circuferiptiuc fcd dcfinitiuc.quia determinat' ad loeu aliqic fic quod e i foc
loco ita q. non eft in alio cum eflentia cius finita eft. Eo enim q> creata e , dicunt q
Finedux oportet intcliigcrc q, fit determinata ad locum alique.Scd ifta cft ualdc rudis pro
pliciccr bo.quia ,pcedit cx xquocatonc fmis-Cum.n dr eflentia angeli finita accipitur finis
capi
p Bnc cflentix X. uirturis fcdm quod definitio terminus dr non p f.nc diroefiois &
locus aut df hnirus fctfm rresqu5riratis dimcnfiones. Finis aut fecundum urramqt
acceptione nulla commcnfurarioncm feu proportionem habet . Vndc non opitet
ut quod finitum cft in effentiam ad terminos loci fmiacur.hxc Thomas ad littera
Hxqbus fequif q. fi non mentitur Thomas rudis cft ille magiftcr.qui rudem pro
bationem fua uocabar demonftrarione. Ad alia rocm dc pudlo dico q> adhuc eft ru
dior pria roc.Pu<fhis,n.cftres dc genere quadrans habes ficu de fua natura res auc
lOAN.PICI MIE^NDVLAE.
incorporea ofo abftrahit a fitu.K pfctfto magna eft ruditas imaginari. Similiter ef
fc de mdiuifibilitate rei incorporeae 6C de indiuifibilicate puncti quod ut et fiat cla>
rius lfti magiftro.Dicat mihi ipfc quxfo.fi eiltf^tos fepata utri haberet detere Arguitur
i minatu fiti.Certe pacet non qnqdc p hoc
q unitas a puncto af> ptuftus corra ep^
eftpofirionchabes.unitasatnon,fed manifcft5^^îgcl9 Si quclibet fubftatia ponente)
i incorporea adhuc e abftraiftior fit quaxuq? quatitatis (iue continua fiue difcreta Pundtus
q
Methaphificacni ut patet fctfmoes e dc abftra<ftiorifc> 9 fit arithmetica qeuna Vnitas
q
ex mathematicis,ergo multo min? poterit dici de agelo q> habeat fiti.q, fi iftc ma
gifter non pot imaginari abftradhone angeli.falte qlis eft abftradtio unitatis. Au^ Henric?
diae qd de ipfo fit dicendu fcdm Henricu.ls cnl m loco ubi fupra de ifta loquens
materia inqt.Qui ergo non pnt angelu itelligere fcdm rationem fubftatic fux ut
unitate abltp ratione putfti fune de qbus
Cometator fup fcd'o mctha.in
ilii dicit
q
bus uirt 9 imagmatiua dnaf fup uirtute cogitatiua.8i ideo ut dicit uidemus iftos
non credere deroonftrationib? mfi imaginatio eos comite^.Si qcqd cogitat qtu e
ut (itu hns mqto ut pudfus.unde raecs mclacoliri funt 6i optimi fiut mathema^
tjci.fed funt naturales inepti. Haec HIricusad urrbu.Exqbus feqt q, fcd m Hen
neu ifte magr fit male difpofit9 ad ftudiu phlx naturalis.pcius ad ftudiu metha-
phtficx pcftune ad ftudiu theologi* qu* er e de abftra(ftionb 9 .Relinqtur etgo ci
folu apdtudo ad mathematica, in qbus ci fe non cxercucnt qd' iudiciu de eo facit
endu fit relinquat' ipfcmet ludicet. Poftq folut* funt rationes qux aliter folet ad
duci citra fiindamcta pofitionis.qua ego fum fecutus coclufioe mea de mo defee
i
q cogno Magnus
1
fus chrifti.Volo fli afferte uerba Albcrti noftri no rain? (pfc<fto docftrina
i meto magni,qux memini me legifleapud eu de ifta materia in libro phiiicorum. Albcrtus
Tracftacu eni primo. liii.libn capitulo primo poftq illud expofuit Arifto.q>antiq
decipiebant ,credctes q> ficut quod no eft in loco.ita nihil fit ens nifi fit in loco di^
grcdiens.Dcmdefupiftopaftu ficinqt.Sutautectia multi modernoji
q cocedut
cofequcs h 9 cofequetix.li cet faat no ualere cofequetia. Ex logicis eni fcim9 non
ualcrc cofequetia in q ,pcedic' a deftnnftioe aikcdecisad dcftrutftione cofequetis.
c ideo licet ueru fit q> illud quod no e nufq eft m
no ppter hoc (equif id quod e
alicubi cft.8i licet hoc no fcquaif ex dicfhs.tn funt multi q dicuc
q> oe quod eft in
aliquo loco eft utetes tali ratioc.qa omne quod eft uni aliquod pncularc eft. Par'
dculaic at eft hic 8i nuc 8i qd eft hic BC nuc alicubi e.ergo omne quod eft alicubi
eft, Amplius oe quod eft definit* eilentix eft.qa intra terminos fui coartaf , 8 q<J
t
definit* eflentix eft in loco definitur.8i quod in loco definitur in loco eft aliquo.
Diftinguunc autem ifti per loanne Damafcenu dicente aliqd in loco ede dici du' foan. Da
pliarcr.Eft eni aliquid circufcripriuc.cui principii 8i medii8i ultimu aftignatur mafcen9
in loco.8i hoc mo dicut corpaeffc in loco.Eft ire aliqd in loco definitiue cuiêf- Efte in Io
fentia fic finite claudit'' in uno loco q> extra ipfurn nihil fui inucnitur,8i hoc mo in^ co duplio
diuifibilia dicut efte iri loco 6i fimiliter intclligetias BC aias Sic. Sed nos ifta
no crc' citer.
dimns.na 8i ultimu cxlu no definit' nec arcufcnbid' loco eo q. omne qd eft in Io--
j co claudif BC cotinec a loco in quo eSdicel ligetia p natura fua no c in loco nec in
ali<J loci dria.Hxc Albcrt9 ad littera. Vfitaca illa diftincftione de efte in loco defi'
n/tiue BC no drcufcriptiue no approbas.qua tn diftindhonc aliquo mo negari qui'

df fnagi'ftriok>nephasonftimabat.Nic uldmoreftac utofteada qualiter funt in
Gii
APOLOGlA
telligeda ucrba codufionis mex.SC declare et de uirtute fcrmonfs Ipam efle catho^
Declara.- lica.Dicit ergo coclufio.Xpus non ueraarer SC cjtu ad rcale pntia ur poit. Thomas
no uerbo SC cois uta defcedit ad inferos.fed folum quo ad effcdhim. Vbi e notandum q li SC
rucodu-' ubi dicte Kqtu ad reale pntia tenet copulatiuc.SCly 8Ccu dicit' ut ponit Thomas
fionis de renet? fpecificatiuc.SC determinatiue ut mox declarabo.Ex quib? patet qprxdidta
uirtute conclufio e una ppofitio copuladua negatiua ucl de copularo extremo negatone
p
Termonis pofita comudrioni copulatiue. Cuius fenfus e. Non e ita q> xpus ucracircr 6C cjrutn
ad rcale pn tiam co mo quo ponit Thomas dcfccndcrit ad iferos SCcJBC illa copula^
tiua xquiualet uni difiundtiux affirmati ux de partibus conrradiccntib9.fifh xp?
non defccndit ueraciter ad iferos ucl non defcedit ad iferos fcdm rcale phtiarn SCc.
Ex quo fcquitur q ex didfa conclufione inferendo q xpus non ueradtcr defccndit
ad iferas clt arguere a tota difiuntfhua affirmadua ad altera cius ptem determina^
te . Talis aut argumenatio peccat fm confcqucns.Difiud lua.n.affirmatiua efl co
fequens ad alteram dus ptem. Sequit' ulterius q> tone falfitads pditfhe partis non
debet falfificari tota d i fi u ndi ua prxd i <fta . V ndc i n fimili i fla ppofitio eft ucra. So
crates efl ho.6C illa efl falfa Socrates efl ho,6C deus non efl deus. Ex qua arguer er
go Socrates non eft homo.pfedto pucnlc eft. A fimili ex ifla copuladua negariua
xpus non ueraciter SC cjtum ad realcm pnriam utponit Thomas defeendit SCc. Ar
guerc ergo xpus non ucracircr defccndit pucnlc cfl,8C hois penitus nefeietes logi-
cam nec phiam nedum theologiam, No folu aut noti intedo in coclufione mea ifta
ppofitionem ccuera.Xpus non ueraciter defeendit ad inferos.fed neqi ifta . Xpus
uel aia xpi non fuit pntialiter in ifcmo.SC p rcale ac ucra pndam fux lubftatix.fcd
folum intendo q non fuit ibi
p realcm prxfcntia como quo ponit Thomas SC cois
Scotus uia.fdeo dixi q ly ut tenet' fpccificatiuc 8C determinatiue de ly rcalis prxfcnda . io
S.Bona^ n5 ualct non fuit ibi rcaliter prxfens eo modo quo talis dodlor dicit, ergo non fuir
u en tura jb( rcaliter prxfens.Tenct autem comunis uia.i.uia Scod Bonauetur* SC omniu
Noialcs Scoti ft a 9: 8C quafi oium nominalium, q ita fuerit ibi piis
q fua fubftanria fueric a
.S. Tho. ratio pntialitatis SC locabilitaris.qua opinione quia edam Thomas mihi uidcf fcq
cois uia i n ifta materia.Ideo dixi ut ponit Thomas SC cois uia.Comuncm uiam theologo jt
Vniucrfi appellans qux comunitcr nuc tepef Parifius.ubi prxdpucuiget ftudiu theologi*
tas pari ibi autem fere oes incedunt in ifta materia dc prxfentialitate ammx ad locum cu
Ccnfis ScotiftisSC nominalibus, 8C ego pp hoc folum.i.pptcr reucrcntia uniucrfiratis Pa
rifien. nolui ponere hac mea conclufioncm nifi tanq pbabile.et uiderc ipfam fiv
q
eundum uiam multop: pbatiftimorum dotfto^ pofte et aflertiuc poni q, aut ly uc
Scotus poflit teneri in coi modo loquedi determinatiue patet.Nam quis dicat attributi fi
Thomix no diffingunt" ,ut dicit Scotus apud oes ppofitio haberet dupheem fienfum ppritx
ftx , Vnus effet capiendo ly ut rclariue SC xquipolleret huic didioi q ac fi diceret attri
buta no diftinguuni? , qd.f attributa non diftingui dicit Scot9.SC ppofirio cct fal
fa etiamfcdm Thoiftas quia et ipi concedut attributa aliquo modo diftingui. Ali?
fenfus cflrt capiendo ly ut determinatiue 8C fpccificatiuc SC xquipolleret huic dic-
tioni eo modo quo ac fi diceretur attributa non diftinguuntur eo modo diftindho*
his quo Scotus.SCtunc apud Thomiftas ppofirio eet ucra SC ita
dicit ea diftingui
ppone ubi poft recitatam opinione ponit audforitas alicuius coi u dia
eft in qlibct
per hac dictionem ut.Si ergo ifte modos loquendi SCppnus SC ufitariflimus apud
11 ij
pad oes theologos cocedat'.oportet qi etia coccdat q> in ppofirionc nra in dici
q (
tor xps no defcedit ut dicit Thomas ly ut ficut pot teneri relatiuc ut fit fcnfus xp
noo defcedit qcf.f.Chriftu dcfcediflc dicit Thomas.ita et 8C ta bri SC ta ,pprie te-
neri fpecificariue xqpolledo huic.licet xps defcedcrir pfcntialitcr non tn eo modo
pfcntialiter quo dicit coisuia SC c fenfus que ego intedo Sed diceret forte qfpiam Obiedio
.
adhuc non effugis qa deinde addis.fcd folu quo ad effcdu ergo non folu excludis
reale plentia eo rao quo ponit ea cois uia. Sed fimpliciteroej
reale pfentia ex quo
dicis <j> folu quo ad effcdu. ita q, dicet ifti .ppofitio non tn efl negatiua copularia
nt dicis negado.fipnrial itate ad modu ThomxSCc.Sed et affirmatiuadices.fi af-
firmatiuc q, xps folu quo ad effcdu foit in inferno. Sed rudis e hxc obiedio. nam Solutio
hxc didio.fed e didio aduerfatiua 8C uigorc ei? importat' fcquctia ad ipam ueri
p
fas affirmatiua oppofita dido q, negat ps fupiorcoclufiois.Cui ifta aduerfat'.fi en
go ut pbatu c in fupiori pte negaf folu pntiaiitas aie fubam no qtu ad qcf fed
p
1 q
tu ad quo. i. q> no negad fubam fuifiepntem fi fubam foifle roem pntialitaris.Ira
et f iffa ulna pte qux ponit affirmatiua peife aduerfante illi fuifle i ifemo
p effcdu
eacripiedu no qtu ad re locata fed qtu ad roem locadi ut breuit' fitfcfusq etru-
dib? patere pot q. ex quo fubftatix finitas no fuit ei ro localis pntix fol9 effedus
foit ei talis ro.Recolligedo ergo breuiter dico q. xpus ucraciter defcedit ad iferos, EpiloguS
CC tp reale pntia foit i infcmo.fed dico q. no co mo ueracitcr
p pnrialiter foit ibi X
quo dicit Tho.SC cois uia.qa.fifua fuba no fuit fibi ro eendi i loco ut ponut illi.fed
fua opatio.Et hxc opi.q X a q multis catholicis X cxcelletiflimis do-
fit pbabilis
dorib 9 credita. Ia fatis patuit fupra q et de uirtutc fmonis uera X no hxrerica fit
mdicada fatis explicauim9.Scim 9 .n.q, illa e ucra.Xpus no ut dc 9 8C ho ut ponit

Ani9 fatiffecit p nobis qa licet uej: fit q, ut de9 SC ho falfum e tn q, eo mo exns
ho SC deus quo ponit Arri 9 .[ta licet fituept q, ueracitcr 6C pnrialiter fuerit Chri-
flus in inferno tn .pbabile e SC a multis creditu q no co mo ueracitcr SC pnrialiter
qao Thomas dicit SC cois uia mo fupra cxpofito.Sed unus uidet reflate fcrupul-9
q> hxc no focritmea intetio.cu pofui codufione.Quia Thomas in prio fhiajt te obiedio
fi
net ifta uia et ipfc q, opatio fit ratio angclucffe in locouidef q, coclu fio et fit uera
ictfmTho. Quare cu ego dica non ut ponit Thomas uidcf q, aliud ego fim opi- Solutio
natus de illo defecto q id quod dixi. Huc aute fcrupulu non haberent bn meas fi
coclufiones cofideralTcnt.Ego cni huius fum opinionis q, Thomas in hac materia Diuerfa
de mo e flendi in loco rept fcpatapt diuerfa fcnfcrit,8C n5 ubicp cande fccut9 fit opi-
circa hac
nione.Quarc licet in prio fniapt uideat' tenere ifta uia qua ego fequor f conclufio quxftio-
nc tn 6C alibi ,ut in quarto fnfapt X maxie in tertia pte fumx, ubi tradat de hoc de ne opina
foeto SC ex
q potius q ex feripto iudicada e opinio C19 uidcf cfte ru opinione Sco- tu Tho
ti flatu q> ita fuit ibi
p eflentia q, fua eflentia foerit fibi rario locabilitaris SC no ef- mam
fed 9 folu ucl opatio.Dicit eni Tho.ibi q? aia xpi fuit p effcdu i aliis ptibus infer- Scotift*
ni.p eflentia at m limbo SCc.Ex hoc dido ego arguo fic. Vbicuqj eft aliqdpcrid
quod e fibi ratio locabilitaris ibi e
p fua fubam 8C reale pfentia.crgo fi cffcd 9 fuit
aix xpi ratio ubicucj fuit
locabilitaris
p effcdu ibi fuit per reale pfentia fux fub-
flarix.fed fctfm Thoma alicubi fuit p effcdu ubi non foit per reale fui prxfcntia
ergo fecundu Thoraam effedus non foit ei ratio locabilitaris . hoc me mouir ad . i
probabiliter credendum Thomamin boc articulo ambulare cum Scoriftis

G iil
APOLOGIA
ScJ quicqd fit Je opinione Thomx nihil ad ppofitu.quia errare in opinione
Tho
mx non eerrare in fide.K farpe eft multiplex opinio ititer Thomiftas dc opinione
Diftenfio
iter Tho cius.fuffiat hoc quod cuidcnrer apparct.q, cu ego pofui conclufione credidi hanc
miftas. cfTe opinione Thomx.Si q. ego nuc non extorqueo ppofitione ad fenfum alienu
ab eo que tunc habcba.Quod eni ego hoc a priapio crcdidcnm.Si hax fuerit fen
tentia mea dc opinione Thomx cu pofui conclulioncs.cx hoc
patet euidcntilfime
Nota
quia ego lfta pofui conclufione q, dc modo edendi in loco angcloru non diffcruc
hornas 8i Scotus.Scitur aute q> cxprdlc Scotus dicit qTeclula omni

operatio-
1
oportuit q. ego ctedcre Tho
ne adhuc fubftatix in corporea: debet" locus. Quare
ma clTe inhac fentcntia .Si ideo licet ego firmiter tenere q> Chnltus ucraciter Si p
fennalirer fuerit in inferno, Si in hoc conuenire
cum thorna Si cu omnibus catholi
cis.tamcn quia ego putabi chomam credere fuam fubftancia fuille ftbi rationem
fan locabilitatis Si non operatione. Ideo dixi in
conclufione mea non como quo ponic
thomas in uno loco fe-
<fhis tho thomas SC comunis uia.Ncc debet alicui uideri mirabile q>
ma s qnqjqaatur una opinione SC in alio aliam.Naro Si in pnmo fententiaru fcquif opinio-
de genitis ex putrefactione, qua deinde in feptimo racthaphy-

de eadem nem comcntatoris
re diuer - fica: SC alibi reprobat. Ite in fccudo fentetiapi fc-quid" opinione
commetatoris de ma
Ia feferit teria cxli.qua deinde SC in fecundo exii reprobat SC m fumma . Ite in quarto Si in
quxftiombus fup Bocriu de Trinitate tenet uia commetatoris dc dimefiomb? in
terminatis, Si in libcllodcldc ppno ut credit Si in multis alus locis illa non
tenet.
Itera primo fniapt dicit q, cade actione icelligic' ipfura itclligibile SC ipfum itelligc
re.ln pria uero parte fummx.Si in tertio fniapt tenet actione reflexa differre a die-
recta. Ite in fcripto tenet q, aia Chrifti
fccundu q, corpi coniungibilis fuent ficut
ucroq>ucrbocoiugibilisutaia coprebefons In fumma aute
.
aia uiatoris.lccundii
tenet q>ala Chndi totaliter Si qtum ad omnia fuit ficut aia copreheforis Si qripfa
claritatis impallibilitatifqj dote in corpus no traffuderit fuilfc cx difpefatione diui
'
ta 3 .Ite Si dc fcictia Chridi aliter fentit ra fcripto Si aliter ra fumma 8i ita dc multis
qbus ipfc diuerfas diuerfis in locis fccutuseftopiniocs q>fiifti
c*:. alus.q.cd uidere in
mo cflendi in loco fccundu oparione ellc ena Tho
oino cotcndunt opinione illa de
mx nihil plus habebut cotra mc nifi q>opimo mea dc mo delccnfus Chrifti tanto
minus eft hxrerica iudicanda quato etia fccundu opinione fan-
eft probabilior Si
Nota. Ai Thomx eft uera.Ob id aute magis mirora magiftrisiftis damnata conclufia*
. ; ncm mCa q, anteq ifta coclufionem hxretica judicarent fuper ca ipfifmet mea in-
tentione his uerbis no mo dcdaraucra fedetia feribenda amioraudacp dictaucram
i fic dicens.Nemo intclligat me ex hac coclufione dicere anima Chrifti no defcedif
infeirno imo utrikp cofitcor.fcd
, fe ad inferos Si anima Chnfti in triduo no fuille in
copetit alicui fubftantix fcparatx fi-
dico q. neqj motus localis nccp alicubi locari
prxcife Si non alia de uerbo ad uer-
.
cut ât aia Chrifti nifi ratione opationis.hxc
bum eisnotada pnunciaui p breui declaratione huius conclufionis qua cu adhuc
poftea hxretica iudicaucrint qua iam pro catholica habere poftint ego no uideo.
oftenda errare illos ra fide
Arguit Et ut breuiter per modii argumetationis rccapitulado
coit a op> qui credut ppofitiooe mea ab hxrefi noipofTe defendi. Arguo fic
pones conclufio-
pooentes nem in fe hxretica poteft accufari de hxrefi pro quato hxrefis eft in intcllcdhi.
ptxdufta mea coclufionem no pot ex eius pofirione accufari dc haere-
Sed pones
fi non e in fc haeretica. maiorem ipfi hnt pro cocc/Ta mino
ergo coclufio fupradidta
remfic.pbaQuotienfcuncp ponendo torum illud ad qd fcqd de neceflirarc.a. pro
no pot quis accufan de hxrcfi et ponens a ppofitionem accufari no por/cd
politio
ponens cotu illud ad qd fcg { pofirio conclulionis meae eo mo quo a me eft pofita
non poteft accufan de hxrcfi ergo SC pones iparo ^politionem ut eam pofui accu-
farinon poteft. Probo minore fic concradidorium huius didh ratio eendi I loco.i.
hic ucl ibimodo fupra declarato fepatis fubftaths e opatio non fmiratio natur* n
e de fide SC contra dictonu hui? dicti non licet arguere a tota copulatiua ad altera
ei9 pte non e de fide SC contradidtoriu huius didi.Si qs pofita aliqua aflerrione ne
ganua uel affirmariua addar auctoritate alicuius doc.cu ppofirionc ut ly ut poteft

tenen ita bn dererminatiue ficut relaciue.Quia ita bri poteft xqualcf huic dicfHo
ni eo modo quo ficut huic didtioni q> fimilf non e dc fide.fiC contradidtoriu hui'9 di
dh p commune uia i reb? theologias congruerer poflum9 irelhgef uia qux coitcr
tenef in ea uniuerfitate in qua rpe fic dicetis magis uiget ftudiu thcologix non eft
defidc.SC contradidtoriu huius didti hoc tpc i uniuerfitate parifiefi magis uiger ftu
diu thcologix q al.bi non ede fide. 8i contradidtoriu hui?didti i uniuerfitate pari-
fiefi nuc coitcr tenet q> fmiratio naturx fit ratio locabilitatis fubftanx fcpatx.non
ede fide. SCconrradidtonu huius dufti Scotus SC maior pars noialium cenet fupra-
didtam opinione. & Tbomas eam ut tenere in tertia parte fummx ubi agit dc de-
/ceu fu xpi non cit dc fide. Tunc fic.Si cotradidtoria hojr didfopinon funt de fide fe
qtur q? lfta dicta ponere credere & difputarc no e in fe hxrcticu aut cotra fide nec
ipa dif udtiue ucl copulatiue pones tenes SC difputas pot accufari dc hxrefi.Scd ad
hxc didta fimul 8C copulatiue pofita fcqtur pofirio coclufionis mcx uc iacct praed-
ic ergo pones coclulione mea pr.ccife ut iacct de hxrefi accufari no pot.Probatocs
aut oium fupradidtopi hritur ex fuprafcriptis na de primo didto patet q. non folu}
e hxrencu led et ronabdi? fuo oppofito SC a multis catholids doc.creditu SC app-
bacu SC in fcdo cofetiut oes dialcuci SC oes theologi q unq dialetica noucrut ira de .
aliisoibus de qbus et fi quis pot dubitare ucra fint an falfa nemo tn tam rudis eft.
ta expers ois dodlrinx.ta ignarus SC fidei SC copi qux ad fide attinent q diceret illa
credi no polle abfqj hxrcfi SC fic cop: cotradidfona ce de fidc.Tunc aut ulterius ar
guaf Cc.Qpi credit coclulione lfta xpus.Sic.Ex ui ucrbopiK fecundum ppriuK
no exortum ufura loquendi non pofle here fenfum catholicu credit cotradidtonu
alicuius ucl aliquops cx fupradidhs.vii.dnftis e/Te dc fidc.Scd qui aliquid tenent ce

de fide q7 non fit dc fide male fentiunt dc fidc.quia contra didhiro domini deutcro
nomimi.ini non addetis ad uerbu quod ego loquor uobis neqj minuetis abeo er-
go de conclufionc roca male ut fupra fcnticntcsdc fide male fentiunt. Video o
lummc pontifex. uidctc oapoftolici ordinis auguftillirai fenatores uide o uniuerfa
Roma immo Italia Immo Chrifbanorum ecclefia uc conuincantur in hac prima Exclama
propofitione in qua me maxime fulmioabanc flCinqua multis non tam accufandi tio.
me quam cxcufandi fe de fua damnatione anfam aliquam habere uidebanrur SC dc

exteris quidem conclufionibus patebit luce clarius nullam uel minimam quidem
pocuifle cos habere occafioncm damnandi eas de hxrefi SC iam de ifta prima in qua
erant fortiores uifumeft qualis fit SC redte ne an non redte per eos fuerit damnata
prxfcrtun iam explicato cis per me fcnfu quem per eam incendebam SC uerbis coa

APOLOGIA *
applicato.Et
Defendit dufionis fne aliquo uel terminoru uel orationis abufu uel cxtorfione
poftrcmo quis hoc fufliciat ad defenfione conclufionis mcx tn ad pleniore huius tnaterix
di
DJclufiO' fcuflione.Dico j, et iterptado condufioncm co

moquo ipi itcrprctabanlf q>Xxpus
c
nc auifto cf&cftualitcr tm no pntialiter fuerit in in iferno adhuc aliqbus fotte poflit uideri p
ritarc du> fumptuofe per eos fuifle determinatum q, coclufio fimpliciter eflet hxrctica, cum
randi ex Iit q, Durandus ordinis prxdicatorum theologus maximus qui forte no minus do
fuperabu drina magiftros iftos excidit q ego excedar ab cis tenuit ilia opinionem efle pbx-
bile SC cu uentate articuli bene dcfcnfabile,Siccnim fcnbit in tertio fniap.Ad
ter
danti.
Duradus tium fic pcedi 8 uideif q> Xpus fcdm aiam non defeenderit ad infemum quia ide
Durandi finitum non pot fimul ede in diuerfis locis fed aia xpi cu eflet creatura finita & fla
uerba tim poft mortem fuit in paradifo cum anima latronis. Cui didum cft Luce .xxiii.
Hodie mecum eris in paradifo ergo tunc faltem no potuit efle in infemo . Item ea
qux Xpusfedt SC paflus eft in natura aflumpta ordinata fuerut ad falutem huana
Sed ad hanc no pfuiflet q> Xpus ad inferos defeendiflet quia per paflionem quam
in hoc mundo fuflinuit liberauit nos ab omni
culpa fiC poena ergo uidef q. Xpus
ad inferos no defeendit. In cotrariu eft qddr in fimbolo.defcendit ad inferos. Et a^

poflolus dicit ad cphefios.iiii.q. aut afcendic quid cft nifi quia defeendit ad inferio
res ptes tcrrx.glo.i ad inferos rri deo q> cu articulus

(it Xpm ad inferos defccndifli
CC non pot rone diuinitatis fecundum qua eftubiqj,ncc roc corporis fcdm
intelligi
qua ftiic in fepulchro.reftat q, intelligaf' rone humanx naturx ammx fuppofito

quouidenda funt duo primu cft per quem modu aia xpi defeendit ad infemu.Se-
eundum eft ad quem infemu dcfcedit. (Quantum ad primum fciedum cft q cum
Q uomo anima feparata non fit corpus nec uirtus in corpore non poteft dici q> anima chrifti
agcli defeendit ad inferos eo genere motus uel defcenfus quo corpora mouentureogc-
mo
ueantur nere motus quo angeli mouentur non clare patet . Angeli enim dicuntur moucn
ad locum de loco ad locum inquantum fucccfliuc operantur in diuerfis locis, anima feparara
non dicitur habere aliquam operatiouem arca locum uel circa corpus exi ftens in
loco quia cum ex natura fua fit determinata 3d certum corpus non poteft
mouere
nec agere in aliud nifi mediante corpore proprio,fcd illo caret dum cft feparata.cr^
go non poteft anima moueri de loco 3d locum ratione operationis quam habet cir
Alam de i
Ca locum uel circa corpus exiftens in loco.Nihilominus hoc non obftantc
pot dici
fccndcrc ala feparata defcedifle ad infemu dupliciter. Vno modo fecundum deputationem.
ad infer " SC fit dicuntur defccndcrc ad infernum animx damnatorum fimpliciter. quia fim
num du / plicicer deputatx funt ut refumpto corpore fmt in infemo pp qd dicuntur ibi efle
plicitcr ubi funtfimpliatet depucatx.aix autefaniftorum patru dicuntur in limbo efle uel
ad limbum defeendifle propter deputationem non fimplicem fed conditonatam.qa
refumpto corpore nifi liberarentur a redemptore, hoc autem modo non dicitur aia
chrifti defeendifle ad infemum. f.propter deputationem quia ols talis
deputatioe
contracftam uel comiflam qux in xpo non fuit. Alio modo poteft dici
pp culpam
aia feparata defeendere ad infemum fecundum effaftu 6 hoc modo poteft dici ata
chrifti defeendere ad infernum propter duplicem cftcdhim quem habuit in illis q
erant in infemo. Vnus effccftus fuie exhibitio uifionis diuinx qua carebant.ad qua
fe habuit paflio chrifti per modum meriti SC quia totu meritu dependet principalii
ter ab adhi alx.fden hic effeiftus attribuitur fibi ficut principali principio merendi
fc& Item per appropriatione ficut chriflus fecundu anima fuit beatus fic fecundu eam
ni attribuitur ei fui fle caufam bcaticudinis in aliis.Congruu enim cfl ut ens in pote-
4* tu reducatur ad adhim per id quod in adtu eft. Alius effetffus fuit fecundu quofda
*ti ad que fe habuit anima chnlli dirccTc per modu agentis. f.illuminarc aias patrum
. qux erant in limbo 8C de myffcriis qux cadunt fub rcuclaridc.Secudu eni Diony Dionyfi?
esa fiura fepamo cxlefhs gerarchix, Chriflus fecundu anima habet docere angelos 6C
fb ratione huius dupliciscffcdlus poc dici aia Chnfli defcedifie ad infernu.ConGrma
Mi tur aure hoc triplici ratioe.Prima eliquia moucri ucl defcedcre copctit animae fe- Prima
ii paraex no per modu motus corporu fed per modu quo raoueri competit fubflan- rado
ib rix (ptritali fed reliquis fubflacus fpiritaiibus puta deo & angelo non competit G-
bimouen de loco ad locum per motum qui fit fubicdtiue in ipfis,fcd per effertum

a x
M quem habent in aliis rebus ergo funili modo competit animx fcpatx compete-
E bat ammx chrifli.Secuda ratio talis efl.Chnflus dicitur defeendifie ad infernum, Secunda
ir
ut aias fandoru patru illuminaret ad uidendu deu in code aute inflati quo Chri-
(his mortuus 6 fandi patres uidcrut deu. in eode at in fla n no potuit aia chnfli e(-
P
n inferno motu .ergo nec defcedit illuc p
fe in
p qui motu
ipfa , fed
p
edet in effectu
n que habuerit in aliis.Icc ficut in illo triduo cucif aia chrifli fuifle in inferno cu aia- Tertia
bi
bus fandoru patru fic in illo triduo ucl parte tridui dicitur fuifle in paradifo cum
i anima latronis.Cui dictu cfl Lucx.xxiii. hodie mecu eris in paradifo.fed id nopoc
te
intclligi quo ad loeu acquificum per motu; cum fecundum ponentes fpiritus in lo
Sf
co diffmitiuc moueri de loco ad locum. Idem fpiritus non potcfl elle in plunbus |
locis nec moucri fimul plunb9 motibus ad plura loca tcndentibus.quarc oportet
w
HK
ut intclligatur fecundum cffcdhim.q fi quis dicat q> paradifus dicitur dupliciter.
Vno modo locus corporeus.f.cxlu empireum ,

6 fic non fuit aia Chrifli in para- ParadifS
? -
f difomfi poli allumptionc. Alio mndo dicitur paradifus uifodiuinxeffentix ficfic duplici
aia chrilh' fuit i paradifo ab illati cdccpridis 8C aia latronis i ipfo die pafliois que ter dici
irt p
is:
modu nd repugnat aix chrifli q, fimul fuerit in paradifo fic didlo.i.q> uiderit deu
BC q> fuerit localiter in inferno fi fic iuq dicatur nd ualet quia ficut paradifus dicilf
ici
dupliciter fit infernus. Vno eni modo dicitur infernus locus corrcfpddcns infra ter Infcmuf
id
tam. Alio mo carentia uifionis diuinx ficut ergo anima latronis nd dicitur fuifle cu duplici -
anima Chrifli in Paradifo nifi quia merito palfionis chnfli aia latronis uidit deum ter dici ;
4 :
fic aia chnfli non dicit' fuifle cu aiabus clcdloru patru in inferno nifi quia aix eo
Ctt
m'
rum qux carebat uifione diuina 8C fic dicebant effe in inferno merito hui'9 paflio-
nis purgate funt ab hac careria utruq? ergo de pari debet intclligi quo ad cffecflu
eH *
:tri
no quo ad loeu ucl motu locale q fuerit fubiediue i ipfa aia.quis at illud pbabili
ter fic dichi et faris uidcat' faluarc articulu &C dicftu fcripturx.qa tn uirtus diuia no fi
?
nd e ptinaciter aflerendu q aia chrifli p aliu mo-
coprchedic'' a raridc hiiana . Ideo .
-
-i
r*>
du nobis ignotu no potuent defcedcre ad infernu. Adprimuargumcntudicendu *
no<
plurib? locis diffinitiuc uel circufcriptiuc nec iflo
Of idc finitu nd pot cfle
fimul in /.
cfc3 1
mo ponif aiam chrifli fuifle fimul in paradifo dC in inferno, fed fecundu cffedlu ni
:i*>
' hil phibet q? idc finitu dicatur cfle in pluribus locis qn cffcdlus funr cdpoflibiles
lisi
CC fimul fubfunt uirtuci eiufde agentis SC fic anima Chrifli dicitur fuifle in paradi
qa merito eius aia latronis uidit deu quod ell cfle in paradifo
S fo fimul 6C in inferno
K animx patru qux carebant uifione diurna dCob hoc dicebant' cfle in inferno li-
APOLOGI A
berate funt ab Hac carctia tC p cofcques ab infcrno.Imo fcdPm nnu 61 cude eflfcdtu
.f.fccfm liberatione patru potuit aia Xpi dici.fimul ee in patadifo St in inferno con
ftderando terminu a quo St ad que illius effcdlus roc cni caretix uifionis diuinx a
qua fuerut p palfione xpi liberari potuit dici aia xpi fuifle m inferno rone uero ui -
Vi! fionisdiuinx ad qua funt admifli potuit dici ceinpadifo. Ad fecundu dieeduq,eo
ipfo q> paflione xpi liberati fumus a culpa St a pccna dr Xpus dcfcediffe ifiemu
p i
qa merito eius pafTionis aliqd adepti funt a poenis inferni, Defcenfus.n.ille non act
f tedit fecundum motum localem exifletc in aia fed (d'm efledhi que habuit in faU
uandis hxc Durandus ad uerbu.Qûi cu tale opinione nuq inucniaf ,retradlafie fi
ipa fit fimplf hxretica Si confcqucter contra ia determinata ab ccclclia . Seqtur
Exclama' duradus mortu9 fithxrcticus.O infignis ordo pdicatopi Si nix religionis maxius
do fpledor potes haec pati dodlore tuum prium fortafle poli 1 horna aut fine dubio in
ordo prx ter prios, cuius libri quotidie in tuis fcholis^ tuis clauftns.in tuis bibliothecis h n-
dicatoru turjegund colunt nuncellc pnuciatuin hxredcum.agas tu cam dodlons tui, ego
Thomas mea egi,imo tu ecclefia tua agas cam qux pcrmififti p toc annos Si nune omittis
Durandu publice legi 8i ta nephada luxta hos magiftros illius hxrefim aut igno
p
r ratia nuq agnouifti,aut per negligetia Si rei diuinx conteptu agnita non danafh,
Qd 1
fi dicat non opus fuifle noua danadonc,cum hxcopimo fit dc ia danaris Pri .
Duradus mo ex hoc fcqd q, dixi fupra.Duradum.f.mortuum efle hxrcticum.Secudo Si Ca

Capreol9 prcolum Si durandellum Si multos alios dodl.q opinione durandi reatant 8i eam
Duradel tii de hxrefi non arguunt ignaros fuifle Si rudes in fide,nec fcientcs difccrnere hx
Ius rericum a non hxretico.Tcrtio dicant mihi illi ptes ubi lpfi illi9 opinionis lege ait
dSnatione.Ego quide ut dc me fateor me ea ufq legifle non memini , Conciliorum
profcdlo determinationem nulla contra Durandum afferre pofiunt.Cum non folu

' danata hxc unq fuent opinio in conciliis: fed nec i aliquo eo p de ipfa habita metio
i eft.Dida iride feripeurx faerx allegare contra cu ndcio quo mo poccrut fi no me
Scotus tifScotusqui dicit tcftc Erancilco q,erdeipfodc fcnfu xpi nedum dc mo dcfcef?
no hf expila metio in dodlnna euangelica Si p prxmilfa a nobis in pricipio.Q .pa
1
ter dc modo quo urered forte Durandus ad cxponeduin audlontaces fcnpturxq

' uiderent' ee contra eu.De auefontatibus fandiorum forte multas pollent adducer
i . dicentium fuille aiam xpi in triduo i inferno ficut corpus fuit in fcpulchro Si fimi
lia.Si qcqd fit de fantafa Durandi quo.f.mo ipfo fupradidlas audloritarcs expone
ret fbtte dicendo de ala hoc dici 8i non de toto copofito.qa p aiam principaliter illa
operatus quicqd in qua ipfe dicat cuius ego opimoem nec teneo nec unq tenui.
fit
Nota. Ego hoc dico Si firmiter allero non ualerc ifla cofequenriam,hxc opinio ell cotra
De audio didla Augullini ucl Hieronymi ucl Gregoni St fic de exteris dodlo . ccclcfix ergo
rirate do i eft hxretica St huius didli ucritas ficut cft a bonis oibus Si fubtilib? theologi s'cre
dloru .f. me et euidenter pbabit .Quauis.n fandiori doc.fcnptura extra canone
dita ita a .
Augufti biblix pofita fit tradenda Si legenda Si cum debita reueretia fufeipienda no rn fut
ni Hiero, eorum didla ita firme audloritans 8i imobilitatis ur cis contradicere
non liceat X
Grego.Si p feripeuram facram aliter pbend euidenter Si exprefle ur
circa ea dubitare nifi uel
aliorum firmiter perccclefiam ipfa audlorifantem determinatum fuerit illa firmam ucrita^
tem Si indubiam continere. Ideo per didla fandlop extra canonem biblix peife no
pot couici opinio hanretica manifelle,nam ubi no e infallibilis ueritas ibi nec fides
certa Si indubia. Cu fides certa ueritati infallibili iunita^.imo circa taba non cfl afi
fcufus infallibilis nec adhefio fuma. Ex quo cni ibi certa ucritas Si idubia fides no Ratio
cfl ci femp aflcntic cu dubio Si cu formidine falfi,quia ut dicit Aug.in epiflola ad
Hicronymu.8i.xi.contra Fauflu.c.viii.Si.xvi.contra eunde Fauflu fi feriprurano Augufti
cotinet infallibile ueritate St in aliqua pte fui falfa inuenitur non remanet in ea cer nus,
i
qua ci firmiter credatur St propter falfitate repertam in una fui parte tota
ta fides
i fufpeda habet" St fic fides titubaret. Quia ut dicit Aug.de fide chnftiana.c.vii. ti
tubae fides fi facraru fcripturaru uacillat auctoritas. Q
uod aute in didis fandoje
i extra cauone biblie no fit ueritas infallibilis quatn ad prefens attinet tres mihi fuc
curruc pbacioncs.Pnma cfl quia ipfemct dodl.de didis fuis dubitat. an in cis erra Prima p
ucrint anno.Vnde Aug primo de Trini.c.i.inquir, Nec pigebit mc ficu bi hac fito bano qa
quxrerc.ncc pudebit mcficubi erro mc corrigcrc.Et.c.ii .pinde quifquis hoc legit in didis
ut pariter hefitar.quxrat tibi errore fuu cognolcit redeat ad mciuhi mcu . rcuocct fancToru
mc.hmclibcr ittradatiouu augulimi in quo multa ex didis ab co antea damnat extra bi-*
St rctradar.Vnde 8i fecundo de Tnnitare magis optabo a quolibet reprehedi
q fi blic cano
uc aberrante fiuc ab adulante laudan.Laudac enim &
erras cofirmat errore. adu- nem non
lator uero allicit in eriore.Emcdabit aute mc iufhrs in milericordia Si arguet me. fit ucri^
oleu aute peccatoris no impinguet caput meu.Ec ficut dicit Guido carmelita in li tas infalli
;
bro de hxrcfibusjicct auguflinus in his didis loquaf humiliter nihilomin9 loqc bilis.
uerariter,Vn ipfe ad Vinecntiu diat negare no pofTum nec dcbco.ficut i ipfis ma> Guido
i
ionbus ita in meis ta multis opufculrs multa d7e quae pofTiint iuflo iudicio SC nui carmcli >
;
la temeritate reprehedi, Si in libro de ucra religione inqt quicqd in libris meis cr^ ta.
roris inuenict,hoc folu mihi cfl attribuendi} quicqd aut ucru aut bene expofitu il Augufli
; lud uni oim remuneratori Si largitori deo tribuatf, Pnc ergo dida augudini egre^ nus.
gii Si diuini dodoris no femp m omnib? cotinerc indubia ueritate. Cu ipfe circa >
ea dubitet crrauerir nec ne St quod diduefl de Augu.diduincelligaif fimiliterde

aliis dodonbus. Secu da pbatio fumitur a difeordia qua: cfl intet lpfos au (flores.
(
Secunda
Difeordia cni in feriptoribus tcfbmoniu cfl falfitatis-Cu fit neccflc q> falrem unus pbaco
(
difcordantiu falfum dicat.quia neceflario altera pars contradidionis cfl,falfa. Ideo

A ugufhnus.xvi.de ciuitate da probat feripturx faerx ueritate ex mutua concors augufli*
dia feriptoru aus in qua omnes concordat ,Si nullus ab alio difeordat quod atte^
datur feripturx faerx in dubie Si infallibili ucriraci. Vero enim Si ueritati ut dicit
philofophus primo Ethicoru. Omnia confonant quod no accidit in aliis feripturis.

f
Quanta eni fit difeordia in didis fandoru extra canonicas feripturas nemo no no !
uic tufi qui illoru libros no legit. Difeordat Aug.a exteris fandis dodo.circa itel-
ligcntia operu fex dicru Quia alii ponunt q> deus ferit illa fex dicru opa fccundu
fuccefllonc teporis diejya qbus difeordat Aug.qui ponitoia fimul fadaiuxta il
P
ludq uiuit in xtemuacauitoia fimul. Vnde motus Augu. numerat illos fexdies augufli .
no Iccfm fuccefllonc tpm fcd fcd m difhndione cognitionis angelice reru in pro- de operio
ptio genere Si ucrbo.Si tri non dicunf illi ucl lfli hererici 8t conflat q, una opinio bus fex
'
num cfl falfa Si p conlequens dida cotum non innituntur infallibili ueritati. Simi dierum
* liter difcordant Hieronymus Si Augu. quia Auguflinus omnium pfalmotum au' Deaudo
r negat Hieronymus. Difcordant limilitcr fuper rcpfal*
dorem facit Dauid.quod re^-
\
pnhciiOoac Petri a Paulo, An fuenc dc peccato mortali aut ueniali ipdus
1
APOLOGIA
Dc rcpre Petri.Ite etiam difeordant in ceflatione legaliu fic q. fibi contradicedo nnus nttef
hefwc Pe fario falfum dicit SC tamen ex hoc neuter eoru heretic9 repuraf. Similiter Beda fu
tri. per primo regu dicit q> Samuel

ucrus facerdos quos exprclTc negat Aug. in li
fuic
De cefla bro dc qonibus noui SC uete.tcfta. dicens Sarnucl no fuiile facerdote cum no fue-
tioc lega' rit d efiliis Aron.fiC Hieronymus primo corra louinianu dicit fimulqj cognofccndu
lium eft q> Samuel Icuita no facerdos nec ponnfex fuit.ldeocp 116 noiatur inter facerdo
Beda Si tesfed inter cos qui inuocat nomen dm.Dida ergo iftopt no initunif infallibili ueri
Augufti' tati cu fibi contradicanc quopi una pars neccflano eft falla ut patet per phum .ini.
nuscum mcthaphificc.Quin ipfc Aug.in hanc fnia libimcc uiceif aduerfari.nam in libro de
Hierony qonibus noui SC uetc.te.q.xlvi.dicir ut diximus Samuel non fuiiTe facerdote fida
mo de fa mcn.xii.cotra Falfu.c.xxxv.fic diat cornu taru faardonu inSamucle reprobato He

ccrdorio ly.fii comutatu eft regnu in Dauid Saulc reprobato.ubi clare Augufti. dicit tranf*
famuelis latu faccrdotiu in Samucle.fic q> Samuel ucte fuent facerdos ficut Dauid ucrefuit
Anftotc. rex. Dc eodem etiam Samuclcan fuerit refufcitarus uidetura fcipfodiflctitire
Hierony Auguftinus.Na in queftiombus noui SC ucrc.tcfta. q xxvn. renet q> Samuel non .
m? uan9 fuic per Phironiflam ucrc rtfufcitatus fcd dxmon m limilitudine Samuclis appa
fup fale ruit Sauli.K in libro dc cura pro mor . agen.ponit q> anima Samuelis a die mone
Dc.lxx.i fuere excitata per arte magica loquuta fuerit Sauli. Hieronymus ctia in illa. q. an
terpreci ^ fale fuerit Hicrufale uidetur in quada" fua cpiftola dc cuius ticulo non memini fibi
bus conrrarius.qui ctia de.lxx.intcrprctibus contrariu fentit Augu.Itc Greg. Si Dyo.

Grcgori? difeordant circa ordines angcloru Si folus Hieronymus cacteris circa promotione?
CiDyoni. bigami aducrfatur.ipfc.n.rcnet Si fcribit in cpiftola ad Occcanu q. Bigamus ante
Dc ordi ^ baptifmu poft baptifmu potcfl promoucn fi modo poft baprifmu plures non co*
nibusan gnoucrir uxorcs.Cui contradicunt exteri dicentes q> Bigamus fiue ante baprifmu
>
gelorum fiuepoft baptifmu non porci l promoucri Si in boeexift imat' irtos meli9 dixifle ot
Augufti, fcnbit Aug.de bono coiugali Si Ambrofi9 dc officiis. Ite Hiero.admarcclla deqn
Ambro. que qonibus feribens dicit fcos qui in fine mudi iuenicnf no morituros fcd uiuos
Hierony, alfumedos Aug.aurin li.de ciui.det Omnes tunc morituros affirmat Ite Hicro.fu
Si Augu. per Martheu dicit hoc didu pfalmi in oem terra exiuir (onus copi Sic. Si illud xpi
cu orige, prxdicabitur cuangcliu hoc in uniuerio mundo cftc ccplcrum per apoffolos Aug.
Dcdido aucm cpiftola ad bxitiu cui con fentit Origencs fuper Mattbcu tenet hoc nondu
pfal.i om ce coplctu.lta Hicro.fup epiftola adTitu. tenet angelos
p multa fxcula an mudu
ne ter.S. uixibile exticifte SC deo feruifle qd 1
fiC Ainbro.tcnet in cxamcron.Aug.aut fupgc^

Dc tepor uefim tenet q> fimul cu cxlo cmpirco fint crcati.Ite Hyero.in prologo libri lapien
crcatiois tix tenet q> ille liber fit philonis Si non fiteoputandus inter facras feripturas. Aug.
angcloru aut in tertio rctradationu oftedir fe qricp tenuifte q> fuent editus a [eiu firach q<f
Delibro ibi rctradarat.fii licet non cxpnmar a quo fit editus tri in libro dc dodrina xpinna
fnpicnrix ipfum enumerat inter libros facros.Ice Hiero ,m q5nu dicit q.de9
libro hcbraicap:
Hiero. 3C antequa cxlu SC tena faceret paradifum ante codidcrat pp illud quod dictf planta^
Augufti. ucrat deus paradifum a principio. Aug .aut fup genefun ad littera exponit a princi
Dc tepor pio.i.tcrtia die. Ite Aug.in l.bro decocordia euageliftaru aflerittota negatione Pe
conditio^ tnfedamfuiflc in atnoannx SC quxdidafunt inde poft roiftu icfumad Caipha
nis para^ recapitulando dida efte Hiero.aut fuper Matthcum uidetur uelle q, Petrus in a -
difi. trio Caiphx ncgauerit.Cui Beda in Lucam confentire uidetur. item Hieronymuf
lOAN.PlCI MIR.ANDVLAE.
fuper illud abacuch.mudi funt oculi cui negat fmgulos angelos prxpoficos fmgu De tepoi
corpalibus creaturis. 8C Aug.in.lxxxiii.quxdionib 9 tenet q, fic.Cui confentiut re nega-
a
lis
i
Origcn.SC Dama. Ite Hieronymus fuper illud lonc.Tollitc me SC mittite in mare, tionis pei
>
<j> licet ,ppria perire raanu.ubi ea (litas pcriclitat Aug.ucro in lib.de ciuitate
dicit . tri.
i*
da contrarii affirmat. Multa denicp repenunc talia qbus fanch dott.ircr fc falua Hierony
10
fide cStraria cofcnpfcrut.Scd nccoia fuccurrut .pperati maxic. neq; eni elaborari mus SC
3
hoc a me op9 potuit cxacfborcdiligctia qd' uolui uenienti datim iniudx infamii Augu.cu
& morbo occurrer.fcriptur9 alias fup hac re ut maiore ocio SC cura ita SC plura SC for Dama SC
a tade meliora adda m Si illud qd" nue occurrit Hieronymi in epiftolaad Augu.fic Origen .
a dicetis.Ncc mireris fi in tuis libris SC maxic in feripturapi cxpofitioe qux ucl ob- De inter-
-/
fcurifTimx funr.quxda a reida linea difcrcpare uidcanc .SC hoc dico no q. in operio fectione
i bus tuis quxda reprehedenda ia cenfea.ncqj eni lciftioni hoptunq opera dedi, nec fui ipfius
it
hojt cxemplariopt apud nos copia cd praeter foliloquiopi tuop: libros 8C quofda eo Hierony
R
mcnrarios in pfalmis quos fi ucllc dilcutcre non dica a me q nihil fum.fed a uctrpc mus.
(
grxcoK docere inrcrprctationib9 difcneparc haec ille. Sicut ergo ipfi ad fe inuiccm Tertia |
I/
ita SC nos ab eis in multis falua fide SC ucritatc feripturx. SC fantdx ecdefix deter batio
3 minatione di dentire polfumus.Tcrtia .pbario fumit ex fpeciali prxrogariua faerx Augu.
a feripturx 8C fanCtionu uniucrfalisecclclicqbusfolis concedim? infallibilis uerita
ili
ris excellentia. Vn Aug.cotra Hiero. in cpiltob ad eu fic dicit.Ego eni fateor cari-
I tati tux folis feripturx libris qux ia canones appellant didici huc timore honorc-
u q> deferre ut nullu hopsaucdoru feribedoerrafle firmilTime crcda.aut fi aliquid in
eis offendo litteris qd uideat' cotranu ucritati nihil aliud
q medofum ede codice,
im
0 ucl interprete no adccuru ede ucl me minime intcllcxide uo ambiga. Aliopt aute
ari feripturas ita lego ut qtalibct fetirate SC dodlnna polleat, no ideo ucp: pute qa ipt
it (cnferint.fcd qa ucl alios locos faerx feripturx ucl ,pbabili.i. euideri ronc quod
p
? a ucro no abhorreat pfuadcrc potuerut.nec te frater mi arbitror fic libros tuos lo-
108 gi ucllc raq pphctapi 8C apodolop: de quopi feriptis q. oi errore carcat dubitare ne
si phandu e.abfit hoc a pia huilitate SC ueraci de tcmetipfo cogiratioe.Ec ip Ce Augu. AugufH.
1 iii.de Trini.fanc eu i oibus Iris meis no folii piu letflore fed et libeps corretdore de
o! fidere. Vetuefi uelut leidore mcu uolo mihi ede dcditu.ita cormdore uolo. (ibi 6
si ficur illis dico nullis meis Iris quafi feriptuns canonicis infcruire.Scd in illis SC qd*
1
11 no credebas eu inueneris incudlatcr crede i iftis at litteris qd certu non habebas

nifi cettu itellcxeris noli firmiter tenere. Ira illi dico noli meas Itas ex tua opinione
?
nel corerione fed ex diuina letdionc.ucl incocuda ronc corrigcrc.Et Aug.in epido Augufti.
P
M Ia fiue libro ad Vicentiu.Noli ergo frater cotra diuina ta multa ta clara ta indubi
tata teftimonia colIigere,uel caluniari epifeopopt feripta minopi.f cut Hylarii Cy- Hilarius
priani ucl Agrippini.Na hoc genus littera pt ab aucdontarc canonii diftinguendu Cypria -
K
<(- eft.Ndeni fic legunt tanq ex eis ita tcdimoniu ,pferac ut cotra fentire non liceat. nus
Et in cpiftola ad Fortunatu ide Augudinus nec quorulibet difputationcs quauis Agrippi-
catholicoru laudatorii bominu uelut feripturas canonicas habere debemus, ut no nus,
fS
ion*
* bis no liceat falua honotificentia qux illis debef homibus aliquid in copi feriptis Augufti.
_
improbare atcprefpuere.Et in libro de unico baptifmo quis ncicit canonica fanida

Of
jsi' feripntra uctcris SC noui tcftamcnti certis fuis terminis cdtineri camq, pofteriori-
bus ooinib9 epifeopopi litteris ita prxponiCut de illa oino dubitari no podit>rru
H
I
APOLOGIA
ut? aut ratu fit quicquid 1 ea fcript u condicit ce.rpifcopo? aut lfas quz pod con*
firmatu canone fcripre fut uei fcnbunf SC per fcrmonc fbirc fapierioris ruiuflibct
SC per alio? cpifcopo? grauiore autdoritatedodhoreqj prudctia.SC per concilia li^
ccre rcprrhedi.fi quid in eis forte ed a ueritate dcuiatu.Podent infinita huiulmodi
adduci. Ex quibus pateret di<da fco? infallibili ucriri ut prxcife fco? funt no imti.
Robcrt? Vnde SC fxpc inucnics modernos dotdores dicere a didis fco?. Dicit. n. Robertus
ok hoc Olchoc q, fandus uir Anlielmus I multis deceptus pp ignoratia logyez ScOchana
Anfclm9 dc adibus ghierarchicis no Icntitcu Dyonifio.SC Scotusi.iii.fen. quafi dedruit to
Ochadif tii .pcclTum Anfelmi in libro Cur deus homo.SC ita fxpe alibi inucnics de alus do
fennrc a donbus. Voluit aut hxc hic adducere no tam ob Durandi opinionem qua ego nec
Dionyfio reneo nec uncj tenui q pp id qcf mox in principio fecudz.q.rradabic. Ex his oib?
Scotu de concludo q> fi non inucnit cxprclla determinatio uel feriprur fandz uel uniucrfa
drucrc p lisccclcfi contra opinione durandi prfumptuofu e ipam dicere fimplf hxrctica.
ccflu An Si aut inueniat ferat oportet Durandus patienter hac nota. Sed dicet aliquis edo
felmi. q fenfus illa pponem fit catholicus.Edo q> il
tuus que dcclaradi re prxtcnderc p
Epilogus lu et pmittac uis uerbo? nonne SC ppofltio tua potcd facere lllufcnfum Durandi
Obicdio que tu et de tedaris.SC ppea tu erralfi ponens conclufioneq fcandalu pollet facere
Riifiopri i m:ib9 fidcliu. Ad hoc ego dico prio q> alia ed ratio co?q pponunt' difputanda,
(
ma Alia eo? qux ad dodnna in fer ptis tradunt legenda. Cii. n.qd cifputanou ppoi
nit' breuis SC cocifa SC iexplicita ppome ,ppo in Ic 6i uerbo? SC fcnluii multiplices
iplicas didiculcatcs in lpo dilputadi cogrcliii dilloluedas Alioqn fi oia ibi explica^
rctur difputanom locus no reliqueret ppea ambigua obfcuram uel xquiuoca ppo
fitionc ponens d.fpurada 16 txcufaf qa tutu? clt ut
iter difputadu ipam dilliguac
Secunda SC declaret,qui ucro dodrmalitcr aliquid Iris inadac id faci ut fcnbendo qd' hic fic
difputado.Qûareibioia clara dilucida SC expedita cedeb&. Scdocolidcret leucnf

no folii difficile fed pene ipollibile ee ita librare Si examinare uerba
fimi ilh ccfurcs
oium pponuin quas qs pponit.ut nulla pollit ce in fcnfu ambiguitas Si erronea it
Vn Jc h de opinionulla elici pollit,nec ego ,pfedo meis pponibus arrogare uolo q. cuange
refcspal lic SCapoftolic mule ppones non hnt.Multas.n SC inter illas elt reperire qux
lutarunt SC multiplices hht inrclligcncias SC ad erroneu fenfum tralferri pnt.imo qux SC pra
Hxrcfis ma facie fonare hrrelim uidcntur.hincoes hxrcfcs pullularut,du.f.aliq non tam,p
uerbo? euangelico? fonat attendebae
arii funditate fcn (9 introfpicicbant
q qd cortex
Hrcfis hinc Arrius audiens pater maior me e patre credidit ee maiore filio Si filiu dixit ce
cluidii creatura. hinc Eluidius audiens q> lofeph non cognouic Manam donec pepcnrpri
Hxrcfis mogenitu fuu a tt edens potius uim gramaticale illius didionis donec q uentatem
marciois fenlus euangelici de ppetua uirglnitateMari dubitauir,hinc Marcion illud Pau^
Si mani - li Icgcns.Lex aut fubmtrauit ut abundaret dclictu.crc didit lege Moyli ec mala SC
chei amalopticipioiuxta Manichcu SC Bafilidcs illud leges.cgoaliqn fine lege uiueba

Hxrcfis credidit aiam Pauli in alio corpore aliqh uixiflc.Hinc Eunomius audies xpm rnde
bafilidis te iudxis a -cufanribus eu q> fe diceret filiu dei feriptu efle SC illud ego dixi dn edis
Herclis SC f.lii cxcclfi omnes rem potius dida.SC id qd fcdm fe rnfum ed attendens mre
q
eunomii tionc Si .ppol iru rcfpodcntis aedidir eo mo xpm filiii dei dici quo SC quilibet fcus
Error mf dicif dei filius.Similitcr SC hxc ,ppo illam diencqj filius nouit multis fuit occafio
torum crcdcdi plura mrdlgcrc patre qacdacfliusq fi fecudum fenlu que coiccrtaciuc
iOAN.PtCI MIRANDVLAE.
uerba etia interptemUr id uidec prae fe ferre cu tn alia fic lateris rcnfus u critas. I
Pollcra infinitas firailcs ppofirioacs adducere ex canone lcripturaru,8 ideo bn du

xit.HilanusintclligcriadidopicxcaufiscdaflumcJadiccdi quia no fermoni res Hilariug
fed rei e fermo fubicd?. Et glofa fuper idud textu. Inqt no femp dcbem9 mrclli-' Glofa
gere ut uerba prima facie fonarc uident maxic ubi ambigua funt led dcbcm 9 re-'
currere ad itecionc loqueris. Et Gregon? inqt plcruqj du pprictas uerbopt atten^
did' fenfus ueritatis amittit .Et Greg..xxvi.Iib.morahu.No debet aliqs uerba con Grego,
fiderare fcd uoluntate Si intetione, qa no debet intetio uerbis deferuire , fed uerba Hierony
intctioni.se Hiero fuper epidola ad Galathas tcftaf no in uerbis feriprurapede mus.
euageliu fcd in fcnfu,no in fuperficic (ed I medulla, no in fermonu foliis fcd in radi Ocham.
cc ratiois.Propterca Ocha in dialogo falfificat hac cocm ppofitione. uerba non ex
ôpiniotiib? fingulopt fcd ex coi ufu accipieda funt, maxic in fecuda parte.Dicitenl
in uerbis ambiguis Si mulriplicib? non cd rccurrcndu ad coem intelligctia ,fed
potius ad intetione loquentiu Si ita du cd ambiguitas in dodrina alicui^ dicentis
uelfcnbetis.Similiterrccurrcndu e ad intetione dicetis ut ipfe fc exponat Siexs
primae uept fenfum que pmirtat uis uerbopt.ncced reprobad? nifi poflet couinci
cp talis fenfus uerus aliis didis fuis edet cotrarius uel et imptines ppofito fuo . Si
ita et in fimplici loquela ad intetione loqueris rccurrcndu dic diat ide dodor Si .
Itandi! eflc interptatioi eius nifi rodat aut pbabilitcruel uiolctcr pfumaif q, tali
no loquedi ambiguo ufus cd ad decipicndu uel ad aliu malti fine. Ex qbus omni Epilog9'
buscocludoq-nocgocrraui q cu ptcdationc pbabiliccr multiplice ppofuerim
ppofitioncm iterdifputandu declarandi. qux th ctia nullu pot facere fenfum que
et aliqs dodor no rcprobat9 aut p tali nondu p ccclcfia declaratus tenucrit.fed er
(
raucrut potius ppofitione hntem fenfum catholicu que permittit uis uerboru.
q
Si q^ cd magis in co fetifu catholico ia cis a .pponente declarata fimplidrrr harreti^
caeilc iudicarut.Quod ctia fi ante declaratu fenfum meu fcciflcnt' licet forfitan ex
cufabilius erradenr.tn qa ucre dodi funt
fi
p fe ctia poterat cognofcerc habere p
i
pofitione duplice (cnfum.quod attedentes no folu fimplicircr ea danarc fcd in bo"
:
num ctia poti9 ca fenfum interptari dcbuiflcnt.Na Aug.in lib.de cocordia cuage Augudi.
a
liflapr illud Mathci expones,nolite iudicare Si no iudicabimini inqt hoc loco nihil
I aliud peipi exidimo nifi ut ra fada qux dubiu cd quo aio fiat in meliore ptem in
i
terptemur De fodis. n. mediis qux poliunt bono Si malo aio fieri tcrocrariu cd iu
dicare maxic ut condencmus.Q uod ergo de his qux fiutdidt Aug.didu parirer
intclligamus de his qux dicutur Si ita fpcculatiuis applicares fententia Augudmi
Concludamus q> in hiis didis qux poliunt habere bonu Si rnalu fenfum temera*
riutn cd iudicare maxime ur condemnemus.
\
QVAESTIO SECVNDA DE POENA PECCATI MORTALIS.
i ST autc fecuda coclufio qua idi danauerut hxc.pcccato mon
tali finiti temporis non debeturpeena infinita fecundum temp?
fts
e fed finita tantum.
* Et quia du pono conclufione in libello meo hxc prxmittuntur i
uerba. Nifi edent didafandoru qux in manifedofui fermois

/
uident diccrc oppofitu firmiter ailcrcre infraferiptas coclufio*

nes. Altero tame ipfas ede pbabilcs Si ronabilitcr pode defendi, Q uapt pri raa eft
Hii
APOLOGI A
hxc. Peccatu nonale ed in fe malu finitum. Secunda e hxc. peccaro murtali finiti
tpisSCc.Quida magi der de hac mecum coclufione hns dilpurationc, qd iquit ipe
jh? aliud quxrimus tefhmomu cj. tua coclufio fit haeretica, cu tu ipfcmet mamfcde di*
cas ea ede contra dida fcopt. Valct.n.confequetia cd contra dida fcopt ergo c hx
retica.ondi ego tunc ei ure i ferius ofida quo ir.ca condufio fcntctiis fandopi nihil
repugnabat. & quo erat intelligenda ucrba.fed qri ita fuiflet q. conclufio cct con^
tTa dea (adopt qcu ualcrct fua confcquctia Si
q dodo ut fc ipe iad.it theologo ect
fdigna patet potcd unicuiq; ex fupradidisi pria conclufione. Scio qd dicere hoc de
ido magro.Hft n.isq toties patria lfasmifit de me qi rrophxu tnuphuq: pollice
i
. tcs. Sed uolo ut pmifi a pricipio rationib? non conuiciis agere eam mea. Venioad
conclufione.SC qa ifh magri iudicauerunt Si conclufione ipam Si rnfiones cr i|s eis
(uphac conclufione me itcrroganbus dedi cc falfas erroneas Si hxrcticas uolo pri?
declarare ipa conclufione cc catholica 6i confona didis feteoium dodopt. dico aut
mea qa fi
q eo que ego p ipa icendo, ia non cd ida mea con
ea i alio fcnfu capias i
Propofi clufio q ego ,ppofui.Propofitio.n.mulciplcx ell multx .ppones deidc uolo declara
tio multi v rcipaset rnfiones meas ede tales ta de ipa conclufione
q de ipisrnfionibus dccla^
plex rado fc.np q> fenfus meos. i. quos p illas icendo pmittic uis uerbopt. Pro declaratio
Primum nccrgo conclufionis qnq; funt norada.Prio nocadu q, i peccaro duo pnr confidcra
nerandu ri.Cunucrfio ad bonu creatum 5! aucrfio a bono komutabili Si icrcato.Ptio modo
i peccaro pcifi ed malum finitum et fm atris dodores Sedo pem cd malum finitum fcdm
.
Coucrfio coem uia.& qa conucrfio ad bonum creatum quo pcccado abutif' peccator cd de i
Aucrfio trinfeca ratione ipius peccati. [deo df q. pem cd intrinfccc malum finitum, aucrfio
Sccundu autem a bono incrcato facit ipm ede cxtrinfccc infinitum quia folum pro tanto df
notanuu infinitum malum quia cd aucrfio ab infinito bono.Sc Ideo folum relinquitur q> sit
cxrrinfcce Si obiedhuc infinitum malum Secundo nota q per tempus poflu mus
.
inte lligerc folum tps ui.x.Si hoc modo certum cd q> neq: peccatum nec qccj aliud
ad hoiem ptines poditee infinitum fecudum tps cu tps uix cuiuflibet uiatoris fit
non folum duratione Si finitu fed et breuc. Alio mo podumus intclligcrc per tcp9,
tps uix Si termini Si hoc modo accipit' inconclnfionc. Si fic aliqd pot in hoie dura
Tertium peccatu mottale pot capi dupliciter, uno
re
p tps infinitum ut paret.Tcrrio nota q.
Peccatu mo p acftu ^bibito uel obmiffioc adns prxeepti a deo, Alio mo p reatu dcrclido
mortale ex prxdido adu dida obmidionc aduS. qui quidem reatus in multis
.phibito uel
accipi locis faerx feriprurx df pcm.8 per tale pem denominatur aliquis peccator cedat
Pro adu te uel tranfeunte adu peccati primo mo didi. Ex quo tertio notando patet q, ratio
Prorcatu nabilirered dicendum q. licet in ido qui damnatur
p peccato mortali aliquando
finiatur pro quo damnatur quantum ad enritatcm inrrinfcca jpfius adus qui prio
modo denominatur peccatum non ,
finitur tamen quantum ad reatum . immo G
fic finiretur non deberetur ei pcena xtema. peccatum cui debetur poena in
Si ira
fmitacd infinitam fecundum tempus quantum ad reatum .

Quarto td no-*
Quartu tandum q. deberi capitur dupliciter . uel dupliciter pored intelligi quod ali
Deberi cur peccaro debeatur aliqua poma. Vno modo dicitur id alicui deberi quod d
capic dui aliquado reddet'' Si fic df rationabiliter Si catholice q> pco finiti tpris quantum ad
plicitcr entitatern intnnfccam Si reatum non debet pcena infinita fecudum tps Si ido mo
iatclligitui coclufio prxfcns q. peccato finiti teporis non debetur SCc.Omne cmm
IOAN.PICI MtRANDVLAE.
peccatu cui dcbef flo mo.i.pro quo aliqn reddet' poena infarta efl diflo
i mo in fi'
ni tu, nec uni[ aliqs danatur nifi peccatu pro quo danatur fi t illo tuo infinitu fccu
du tepus. Habet aute coclufio X aliu fenfum catholicum hunc.f.q, nunq deberur
ita.f.cp reddat' alicui poena infinita fecundu tempus nifi ipfe lit finalitcr im poeni'
tens &C fine fine obmittat poenitere de illo peccato quod obmifit uel comifit in vi
ca ita q> pro teporali peccato prcedufto mo debetur poena infinita fi n 5 redeat pec-
cator ad iuftina.Siccnim penitetia finit peccatu quatum ad deacccptatione.f.iux'
ta illud quacuqj hora ingemuerit peccator Kc.Ita in penitentia de aliquo pero p*
petuat ipfum in reatu X dcaccrptatione ad poena infinita. 8i fic nunq alicui poma
infinitadebe? illo primo mo nifi habeat peccatu infinitu fecundu tempus. Vindi- Vindica
da cni qua de petore petit deus efl quod redeat petor fponte ad debitum obedit- quam de
tix.doledo de conteptu.alias torquebi? quoulqt fic uclit. Alio modo potcfl io telli- peccator
gi aliquid alicui deberi quo meritorie uel demencorie dignus efl , X quod ei etiam peti t de?
redde? fi in illo decedat fic pro peto mortali finiti tpis dcbef poena infinita quia qua; fit
qui mortaliter pcccat in rpc unius horae efl digii 9 poena infinita. ipfacp ei redde? fi Nota
in illo finalitcr decedat etia pofiro q no habeat aliud peccatu infinitu fecundu re' V fitata
pus.hxc diftindho hui 9 difhntfhois deberi efl in frequeti ufu apud theologos. Vn diflindho
iuxta ifla diflindhone dicut dodlo-q. prxfdto ,p adtu meritorio que du efl in gra' huius di'
tia elidt no debet uita xteraa.capiedo deberi prio mo qa nunq ei rcdde?. 8 fimi' ftindliois
liter dicc? q> prxdclhnato du e in peto mortali no debet pema aeterna qa nuq ei deberi
,
redde? eo q> petm illud fmie?, 8C in eo no morie? fcdigfa. Expdnflis patet

q ipfa Fpilog?
coclufio mea het fenfum catholicu et led m ufitatu modu loquedi catholico?: do'
dfo.nec firit danada
p hxretica faifa 5C erronea cu oppofitu cius potius falfum fit Nota
8C enoneu.Ruditans at maxix erat credere q, ex pdida coclufione ego intendeba
negare poena xtema danato?t.Q uinimo ex coclufioc mea habe? pferutatio cau-
Ce qua danati in xternu puniun?,qua cam ego dixi cfTe perpetuatione reatus i ani
ma peroris per finaleeius impenitentia SC perpetua obmiffione ingemifeedi de fuo
peto^jux opinio no folu uidc? no dic hxrctica.fed ita catholica.ut nemo ea fi fit
catholicus X in facris litteris exercitat 9 rcdle Si rationabiliter negare pofTit. Q <f Declarat
at SCppofitio exui termino?: huc fenfum ptendatpatet.Siceni dicit ppofttio Pec coclufio-'
cato mortali finiti tpis no debe? poena infinita fecundu tepus. In qua ,ppofitione ne; cx vi
egoaedpio deberi proeoqd aliqn pfolue?.quod ufitatiflimu efle apud dodl. iam termino--
patuit fupra.Si aedpio petm p offcnfa X reatu.qux accipio no folu impropria efl rum non
uel abufiua.fcd freques in faens lfis.poftq eni magi fnia?t in fccfo inqrit.an tran' efle hxre
(dante adhi peri petm fit in eo q peccauit donec ipfe poeniteat fic rridct.Noefl ig' ticam
norandu pera duob? modis efle in aliquo X trafirc achi.f.K reatu.Dicit etia Du- Magf
radus ibide q? dupliciter intelligit' finiri petm. Vno mo per fola atflus ccflatione. fentetia?!
Alio mo per peccati dimiflione. Quod at etia reat? dica? aliqn peccatu exprefle Durad?
dide Thomas ibide fic dicendo.Rcatus medias inter culpa X poena fortitur nome finiri pcc
utriufqs extremi. Sed none etia accipitur peccatu pro reatu ibi. Sandta ergo X fa' catu du--
lubris efl cogitatio pro defiindlis exorare ut a petis foluantur. Illi enim dcfunfh pliciter
pro quibus eft-orandu ut a petis foluanaur non funt in peccato capiendo peccatu Thomas
pro culpa mortali. neqj a tali peto foluuntur pofl morrcm/cd folum a peccato ca'
pro pro poena uel reatu pocnx ifto modo cuam accipitur petm ibi peccata tua
H iii
-
APOLOGIA
clemofynls redime,& ira in multis aliis paflibus fcnpturat.Si ergoK fcnfus fipofi
rionis catholicus 6C acceptio terminops in _ppoc catholica SC fbari (lima, quid erat
Rnfioes cur hac coclufionc mea ,p haeretica danarctur.Nuc ucnio ad rcfponfiones mcas.fiC
quas au prio dixi q. fi aliqs pfeucrabit tm tps finitu i pc5 mortali fle no puniet nifi tps
p i
p
flor dede finitu, qd ditflu tripliciter uerificaf.Prio
eu peum mortale p reatu accipimus&C no
rat
p atfhi coniilliois ucl obmifliois ut duflu efl in declaratioc coclufiois. Secundo ad
Primo ucrtedu q, ly pco mortali de rigore logica: accipit cofufe SC non determinate. Ter
Secundo tio qa uepi fit <j,fi ifle
q pcccauit SC plcuerauerit tm p tps finitum in determinato
Tertio pco puta in obmillioc pcenitendi de luo pco.ita q> aliqn pcmitucrit de ipfo ifle no
punietur dcipfonifi per tps finitu SC q. hos catholicos fcnfus SC nullu a fide diflo^
num intendere paret per id qd (ubi unxi i rnfioe eu dixi flare eu ucritatc coclufiois
q> qlibet decedens i pco mortali punietur i xtcnu.Cu auc ulten? quxrerctur a me
Qux - an aliqs q peccat tatu p tps finitum uno pco mortali ,& moriatur iparnitens punia
flio. turin xtcmu.flndi q. fic.leddixi q, talis no punietur p illo atflu iolum qd ucrc
Rclpofio rnfum efl ad qoncin taiflaqqj et ucpt fit qd fi folum pcccaflet ifto atflu puniretur
xtcmalircr.fcd ex quo qo ponit illam mori pernitentem ipfe punietur eti
p ipfa im
poenitentia. imo
p infinitis obmiflionib? poeniccdi SC
p infinitis atflibus aliis ma
lis totalibusucl partialibus inqbus perfiflit danatus . Sicut.n.conrinuc male uulc
danatus,&C ita cotinuc peccat SC demeretur non quide alia & alia pccna cflentialc
faltem SCqux non efl ipfa culpa fcd eandem multiplicius ita punitur pro illis adii-
Nota bus malis i qbus coti nuat, qa ucro id uidee ce cotra cocro modu diccdi fcop:. licet
non cotra re ditfla SC fenfum fuu.Idcota feriproq uerbo dixi me non aflerere ifta
opinionem. f.i tali mo diccdi pp rcucrcntia fcopi.fcd dixi eam polle pbabiliter defe
di.Finalitcr et ultra prxditflaaddidi.qiqlibct decedens i pco mortali ex reatu ifli9
pcccati,idco punit in xternum,qa ex hoc q, decedit in iflo reatu ponitur in tali flat
tu q. neccflitat ad pcccadum in xcernu, pco faltem perpetux obmiflionispocnice
di SC difponcdi ad gfam.Prxdicflas autem rnfioncs meas dixerunt ifli magri noee
argumetis SC inqfiriombus fuis.imo q> errore errori fuperaddidi
fariffaeflorias
p ta-
le rnfioncm.pp qd SC rnfioncs SC .declarationes dixerunt cfle felfas erroneas SC lix re
ricas. Quod aut in hac tam reprobanda damnatione fua errorem errori ipfi fuper-
addant SC non ego quis non uideat nifi qui catholicas ucritates fimul cum cis ode -
Rccapi - rit ucl non intclIigat.Biruiter autem rccapitulando id quod intendo in hac conclu
tulano. fionc efl hoc q> ucrum efl quidem quod mortale peccatum finiti temporis efl di
gnum pcena xterna,8i ei debetur SC etiam aliquando perfoluctur pccna xtema fi
non fuerit dimiflum ante mortem. Tamen fi peccatum mortale efl finitum fecun -
dum tps non folum quarum ad entiratem irrinfcca pofitiua atflus .phibiti a deo uf
priuariua obmiflionis atflus a deo prxccpti.Scd er quantum ad imputationem uel
de acceptationcm.rcatu quocp SC macula qux in multis locis feripturx & in comu
nimo loquendi dcxfloj: fxpe de peccatum SC qux fic efl de ratione peccati xterna-
' liter puniendi q. fi non maneat diefla iputatio uel macula nuq pco debebitur SC ali
quando perfoluctur perna xtema. De tali inq pco quantum ad omnia prxdicfla fi-
nito qux quidem finitio fit per pemitetium falce de mortali aefluali . Dico q. ei no
debef pcena xtema intelligcndo deberi alicui q? ei aliquando reddetur ucl perfolue
tur immoqbufcunqj reddetur pcena xtema ,p peccato mortali illi fine fine fucruc
I0AN.P1CI MIRANDVLAE.
!n illo peccato tno fuperius didlo-SC hoc ell q> intendit Grcgorius dicere peccato^
rem punin poena acerna quia peccauit in fuo xterno i.fmc fine. SCfic nos dicimus Grego
i
omne homine qui damnatur mori in peto proquo danatur.Confenrit# Thomas
in quatto fentennaru, dicens ideo durare poena
damnato^ in xrcrnum.quia culpa Thomal
durat in xranii.Dico pptcrca q> in omni illo qui danatur ell unum petrh infiniti
teporis tam loquendo de riporc uix
q termini. .obmillio poenitendi qux in dana^
I
to nunq habet fine.# ita patet q. infinitas ducationis peccari illius qui damnatur
infinitas.dico quatum ad imputationis reatu ucl macula Si impoenitentia uel ob^
millioncm poenitendi de illo ell caufa quod ei debebitur Kaliquado perfoluetur
poena xterna Si haec facis de illa conclufionc.
QVAESTIO TERTIA DE ADORATIONE CRVCrS ,
ET [MAGINVM. '
>
II \ 1 Ertiaconclufioquadamnaueruntfuithxc. n
Nec crux Chrilli nec ulla imago adoranda ell adoratione latric eti
am eo modo quo ponit Thomas.
Hanc conclufione per illos damnata ego no folii credo elfc catho
!#. 11 licam.led etia ucriorem fua oppofita qux ell hxc. Crux Chrilli Si Thomaf
imagines funt adorande latria como quo ponit Thomas. Minus DuraduS
enim mihi uidetur lationabilis in hoc opinio Thomx
f e opinio Durandi.# He Hcnric?
q
ncidcGandauo.roannisdcguarra.Robcrti Olchot. Petri de Aquila Si aliorum de Gao^
complurium quos ego fequor in condulionc.quod ut manifcllu fiat ponam pru dauo.
mo opinione I homx qua ego no teneo. Deinde op nione dcxff.quos fequor . Ex loanncs
quibus patebit determinatione illoru magiflrorii de me coclufione prxccrid qcf deGuan
nec redla Iit nec iulla.totu cria oppolitu prefupponere eius quod intedo in conclu ra.
fione.Didc ergo Thomas q. quia licut dicit philofophus in libro de memoria Si re Robert?
minifeentia duplex ellmorus ammx in imagine unus in ipfam imaginem fecudu Olchot
quod ell res quxda mo in imaginem ut ell imago alrerius.intcr hos duos mo Petr? de
alio
cusell differentia quia primus motus quo aliquid mouctur in imagine prout ell Aqla op
res quxdaell alius a motu ell in re cuius illa ell imago.Sccudus aute motus ell nio fan
q
qui in imagine.inqtu ell imago ell unus # ide eu illo qui ell inrcm.#ideoc6cIu> <5H Tho^
dit q? licet imagini chrilli ut ell res qu.xda in fe no debeat" adoratio ei tamc ut cft mx.
imago-debet* rade rcuerctia qux debec ipfi Chrillo qux e adoratio latrie ille ell .
modus Thomx
q aliis dodl. mento uidet' extrane? #pcriculofus na ipfa imago .
et ut imago ut fic e difhndla ab imaginaro ut fic en! refert? ad imaginatu tanq ad

aliquid a fe diffintflu. quare ec fi uc fic terminabit adoratione latric. uidee fcqui
q>
aliquid aliud a deo adorabit latria quod eftabfurdu.nec pdt dici ut dicit Caprciv
Ius uolens faluarc daflu Thomx q* ipfa imago no adoret fcorfu.fcd imago Si ima
ginaru fintunu totale obiedtu adoratiois.Quiaaut huius totalis obicdli altera ps Cotta m
ell ipfa imago qux ell ens acatum rcfpcdtiuum aut non. Si non ago non debet di fpofione
ei duobus fiat unum obiedlum totale quia ex tali dnffo liquitur q, vtriD Capreoli
cjicx illis
qi illorum fit obieihim partiale licet alterum illorum principalius fi fic (equitur q
aliqua res creata de genere relationis faltem partialiter terminabit adorationem la

tric
.
Quod certe dicere uidetur male catholicum eo magis q> non folum hoc

APOLOGlA
no pot dia de re creata. fed et ipe pfonx in di uinis ratione fprietatia relatiue no fuc
Qotra fu formalis terminus adorationis.Fundamentu aut Thom* pap efficax uidrf. Nam
damcntu cum dicit phus q> ide eft motus animx in imagine SC imaginatum. non fic itelligit
opinionis q, aia dicat imaginem ut imago cft efte ide cu cxeplari SC ita qcgd uni debcif et afi
teri deberi. fed folum intendit hoc phus q> motus rccordatiu? quo aia rccordadue
moucc imagine ut etiam imago etiam terminatur ad imaginatu. Habet Si aliu|
in
fenfum ucpt SC eft qa fi ego habeo conceptum dcfimtiuum unius relatiui mtclligo
et aliu fed q? ols motus aia: SC maxic uoluntaris fit ide in imagine SC imaginatu hoc
nullo mo intendit phus patet a fimili et fccundu modu loquedi quo utit' ipe Tho^
mas.Sxpc.n.ipc dicit q, ide e motus uolunatis quo uoluntas fert i fine. SC i eaq
Opio ali font ad fine cum unit ea tn certu cft et fecudu eu q> ille motus ut attin *
pp fine.SC
op doc. git finem e ftuitio ut aut attingit ea qux funt ad fine cft ufus SC non fruitio. Vidrf
OploDu ergo aliis dotftoribus nullo mo dicendum q> imagine Xpi et ut cft imago adorem9
randi. adoratione latrie qa ut fic non unita SC q> magis eft ut fic eft
eft res creata diuinitati
entitas refpc<fh'ua.,ppterea dicit Durandus q, ifta ppofitio crux xpi adoraf latria.in
fcnfu pprio cft falfa het aut fenfum improprium ucrum.SC iftc.Xpus ut rememo'
ratus per cruce ucl prxfcns in cruce ficut imaginatum cft pfens in fua imagine ado
nd eadem adoratione ac fi cftet prxfcns io feyBC (ccutjdu hunc fenfum concedo ego
OpioRo ctiftam ppdnemjCrux adoratur adoratione latridnoc eft ergo qd" diat Duradua
berti ol
" q,
adoraf rcmcmoratiuc A
eandem filiam intendit Robert? olchot cu dicit q> ma
ehot SC gis pprius modus eft loquendi. dicere adoramus ante crucem, q dicere adoramus
Herici SC crucem/Eande deniqj fniam intendunt Henricus SC loanes de guarra. dicut Cum
Ioan _. de q, adoraf per accidens. SC ide dicit Petrus de Aquila/V erum id qd plus adduc He
1
guarra SC ricus SC loannes de guarra qui in hac materia completius loquutureft hoc.Dicut
Petri de .n.ifti q imagini per accidens fiuc remcmoratiuc debetur ille honor qui per fe de-
aquila, bcrur imaginato SC rcmemorato.ccrtum cft autem q> nihil eft cui per fc debeat" Ia
Qux ad tria nifi deus trinus SC unus di Xpus pp unitatem fuppofiri dei aut imago efte no
dic Heri pot.Reftat ut (iqua eft imagocui per accidens SC rcmemoratiue debeatur latna fit
cus SC Io. imago xpi. Verum quia talis imago principaliter nobis rcprcfenrat humanitatem
dc guar - xpi. Secundario aut diuinitatem.uidctur q> primano per accidens ei talis honor de
ra. beatur qualis debetur perfe humanitati xpi.humaoitas autem cbnfti per fe lum '
pta folum adoratur ypcrdulia.crgo SC tali imagini pnmario per accides folum de
/Opio fra bebitur adoratio ypdulic Secundario autem p accidens debebitur adoratio etia la/
cifci de trie eo.fimo quo didhim eft.quia SC ipfa imago fecundario nobis reprefentat fli re
mayrois memorat" diuinitate et lpam xpi 6C in hnteonuenire cum Hcnrico Francifcusde
SC Scotia mayronis. 8C oes Scotiftx q. humanitati xpi non debetur latnafThomas aut qa uf
ftarutn . tenere oppofitum de adoratione humanitatis chrifti forte etiam in ifto cafu ab Hen
/Opio tho rico diftentiret,8C uere opinio Thomx ut dirit Fran.in tertio cft aliqualiter piculo
mx aliq' CxjSC in ifta materia dc adoratione non uidetur mihi efte cius uia bene tuta.eo.n. uf
liter picu proceffit ut etiam in tertio fniarum diceret q> cruci xpi in qua pependit etiam ut
q ?
lofa i hac rei inanimaex deberetur aliqua adoratio SC tamen fcimus fecundum omne chcolo
materia, giam q> id qd non pot efte fubiedum fufceptiuum fancftitatis ucl uirtucis non pot
[o.caprc efte terminus alicuius adorationis/5C
ille lo.capreoli defenfor Thomx ipfc et fatc
oli . id duftura Thomx non pofte defendi.ncc het aliam uiam faluadi Thomain nifi q
IOAN.PrCI MTRANDVLAE.
t
dicit q. ipfcmct Thomas uidcd" deinde alirer fenfiflc m fummavtx his ergo parer e
pot fit mea 51 rationabilior fua oppofita 6C coi uix thclogoru
catholica eoclufio
'
q
magis confona cuius fenfum brcuiter recapitulado dico cj, barc ppofitio
,
crux xpi/R ccapf ^
adorat poccft hrc duos Icnfus.un9 cft ,ppnus.f.q,crux Chnfti fiue
ut res fiue ut rulatio fc
t
imago ut paitialc fiue ut toralc obierti adorat" tancj rermin?
fiue
adorationis . SC fus coclu
'I
iftccll fcofusque mtedit Thomas SC que ego nego/Sli 9 i fenfus impropn? dirtx
Conis,
} ppolitionis.8C e crux chnfti adoraf.iXpus in ea ut in fuo rcroemorariuoadorarut
K
ac C efterpns in le 6C iftu fenfum ego cdccdoSCcu ecdcfiaoro dices
. crux aue O
fpes unica. Et cruce tua adoram9 dnryfex dnfbs ia patere multa prit
. Primo patet Dcddcu,
qd ego itclligerecu mfcquedo opinione Henrici.K [o.dc Guarra imagi tur mnU
dixi alias
ni crucifixi debear mpdulia qd' erat itelligcndu ronc ci'9 quod primario
nobis re- ra
memorat .& e huanitas xpi 6C trucate hoc dixi qa ad auiftores illos me referebam
PrimtirtJ
quos iftis magiftris urpote ueteranis 6C lecftos ia decies SC perlrdtos exiftimaba.
'Secudo patet q. falle ipfi dixerut menegateoem modu adorationis larrie-.cucxpf
Secundi
le ego dica in nohclufione me negare modu Thomx quod er fi no
dixiftej fcd CtO
pliciter fic ftaret propofitio nec crux nec ulla imago adorada e lama, adhuc de ui>
tute fmonis ifta ppofirio non negaret ocm modu adorationis latrit.na patet fecit*
du bona logica q, negatio uel dllriburio termini thulriplicis non negat aut diftri
buicipm p oi fuppofiro cuiuflibct fignificati. alias ifta ppofirio ois canis c ftclla ect
fimplicirer concededa uel fimplicic negada.Sicur ergo n dinr copulariuc
q, ois ca
nis cxleftis SC oiscanis marini, 8 ois canis latrabilis fit ftclla licet deoibus
prardi
ftis iconiu&im id dicaf.ira i ifta negariua crux non adorat
adoratione latrie. ubi
ly adorari e atquocu ad adoratione
p modu termini 6C ad adorationep modii teme
moratiui no negat' copulatiuc ois mod? adorariois incoiudu tri jTertio patet q, Terti utri
rfla ppoficio ct Ce abfolute 8C indiftidc potuit poni. Crux no cft adorada adoratio
tic latrie qa in fcnfu ,pprio c ucra aut falce pbatlilior fua oppofita fenfus magis
q
eft attededus dc ngoic fmonis
q fenfus impropn? in quo e falfa.Ccut cni tcrnii*
dus analogic 9 p fe pofitus ftat ,p fiimofiori figmficaro.itsl oratio hns fenfum ppriu
SC impropr.u li (ine fpecificarioe dicitf magis eft accipieda fccundu fenfum ppriu
impropriu.K ideo ca ut dixi et indiftinde potui pofuifle fenfum in quo ea iutel
q
ligo declaraturus inter difputandu.Exquo infero q> licet in pmpofinone multipli
ci forte melius l.t facere ftcurego ftei in ifta dctemnnarc.f. fenfum in quo ponitur Nota
q ipfam iudiftindc poncrc.maiorrame cft defedus in damnado indiftinde Si fim
plicarer ppofitione ucra in fcnfu proprio
ppter falfirate fenfus improprii ponen
q
do indiftindfe illa ppofitione propter ucritate fui fenfus propriijquod no (olu uo*
lui hicannotaftc pro ifta cocluficinc tantuinquaego determinate nego modu tho
mx q propter raulras alias qux licet habeant fenfum catholicum que femper pro
rnifi me dcclaracuru ut mo etiam declaro. damnata: tamen fucrut Cmplicitcr 6C in
diftindtc/Verum q, qualitercuq* Ct de mea cottclufione damnationem fua ab erro

re excufare no poftiint.Cc euidenter declaro hxc fbrmalitcr fuit fua dererminario
quia ipfe negat omnem modum adorationis latrie ad auccm.fecundu uiam cachd
licoruro dodtorum SC oratione quam facit uniucrfalis ccclefia ad cruce . ideo dici.*

mus pixfeta conclufione cfte fcandalofam piarum aurium oflcnfiua.fii contra coni
fuscuiine uniucrfalis ceclcfix hxc prxcife fuic illorum fententia Primo dicanc
,j
APOLOGIA
mihi ubi uidctf cis q> ego nege oem modu adorationis latrie ad cruce fecunda uia
catholico^ dotflojt no uricj; hnt hoc cx coclufione in qua exprefle X fpedficatc di*
co me negate modu Thomx nifi forte qd credere non pofliim .pprcreaq nullum
aliu dodforc uiderint exi Aimarct modu Thomx effe oem modu.cx rnfioc ite mea
hoc here no poterat me negare oem modu adorationis latrie fecundum uia catho^
lom . de licopt Joctopi.Cu exprefle dica in rnfione me eu modu cocederc-que coccdit lo'
Guarra nes de Guarra q fuit peeptor Scoti.fli Iolaus dodior Henricus de Gridauo mfi for
X Heneti X loane uelint dicere no efle catholicos qd neceflario feqc ex didis
1
ptxce * te
ptor Seo na eu ego eis dixerim me feq Hcnricu X loane,& ipi deinde dicant me no fcq
fuis
ti dodores qs cx hoc no inferat no efle illos quos dixi me fcq dodores ea

catholicos
Hericus tholicos.Quis aut boc ferar qs xquo alo panaf. Hcnricu loane ta praeclaros ea X
de Gan excellentes dodores ecclcfix lumina fidei ppugnacula p non catholicis X confc^
dauo. quenter Hxreticis X
infidelibus reprobati non poflu non flomachari aiiqn.frd tn
me rcpriraajSrtcndamus aut ad fecundum errorem /I5icunt q> conclufio crt fcada

lofa 5C piarum aurium ofFdiua X contra confuetudineumuerfalis ecclcfix ,o dina
tiflimum iudiciu uideat ut laqueos eflugere non pnt.Aut.n. conclufio mea non ne
gat nifi modum Thomx modo fupra expofito. X tunc patet conclufonem meam
non efle contra confuctudicm ccclefix utdiffjfiflimc fuit declaratu. Aut ut ipi uo
lunt negat oem modu adorationis, & negat adoradas efle imagines forma ecclcfix
confucta X tue codufio non cft fcadalola ucl piapt auriii offcnfiua fed fimplicitcf
Damafee hxrctica.Cu.n.mxta Damafeenu honor fccundu ntu ecclclix imagini exhabirus
nus. pueniat ad profhipon q modum ccclefix in adorandis imaginibus non obferuae
ipm imaginatu X
rcpntaru qd cft deus latria no adorat, quare coclufione hoc ne
q
gante iudicat fcadalolam X non fimplf hxrcrica ipc eft fimplif dicedus hxreticuS
'
Q VESTIO QVARTA AN SVPPOS1TARIA DEO
POSSIT NATVRA IRRATIONALIS.
Varracoclufiodanaia per idos cft hxc.Nonaflcnriorcomunifcn
rentix theologorum dicentium pofle deum quamlibet natura fup^
Ipofitarc fed de rationabili tantum hoc concedo,
Per hanc conclufioncm ego non intendo negare deum pofle qlibet
j
'naturam fuppofitare.Scd lolum intendo negare aflcn'um parneu-'

larem X cxplicitum huius allectionis. Deus pot qualibet naturam
fuppofitare X inter has duas intentiones magna cft d.ffcrenciaqa etiam hoc cet fi
de poflibilibus fccudii potentia ab roluta dei ppofitiotn de uirtutc fermonis foluf

negas aflcnfumpofitiuucxplicitu in particulari illius ditflinon deroga: oipotetix
dei de uirtutc fcr.nonis nec de uirtutc fermonis hxrcfim aliq fapir.& ro cflqa non
ois fidelis tcncc aflentin explicitc X in parciculanoibus pollibilibus fcdm oipotc
tiam dei abfoluta aut ifta cxplicite X in particulari pfireri. fed quxda talia fufficit
credere in generali X implicite X nulla pcinacircr dilcrcdcre.idco ego non fine my
fterio no pofui conclufione in iflis terminis deus no pot qlibet natura fuppofitare,
fedin iflis no a dentior fnix diccntiq>dcusp6tqlibcc natura fuppofitare Ex qua .
coclufione de uirtutc fermonis non pot iferri q> deus hoc no pot nec pot dici hxc a
.
me afleri in coclufionc.no.n.in pria pre qux cfl ncgatiua.ncc in feda cx

q
folii fcq
tur q, tmhcaruraifhiscoccfljuusdcnacura ronubiii diftimflc.f.fii in particulari,
Nego igit adenfum peculare 64 explicitu huius adertionis in me.deas pot quali/
bet natura fuppofitare 84 negare po(Ti)m rationabiliter. tu qa oppofitu et fi fit uepe
qa came nobis ignotu ede pot in pdculari,64 explicitc uidet' q, no obligor explicn*
te crcdcre.tu inaxie qa no etl facile falfificarc aut couinccrc allectione illa.deus no
p5t 64c.omuiporccix dei derogate quod maxie cofirmaf audloritate folenis dodlo
ns Hcnnd de Gandauo.qui poftq oppofitx fuit opinionis.q>.f. quxlibet natura Hen ricy
poifc aflumi.adilla deinde dcclinauitq.folu rationabilis pocailumi.fic cni fenbit de Ganx
Hcnric? qa de naturx allumendx pollibilitatc no rfl dubitatio an deus polTit fi" dauo.
bi adumcreqcuqj natura adumpobile.idco tota difficultas hui? quxltiois uertif Verba
circa pollibihtate naturx adumedx.64 funt circa hoc due pofitiones folenes. Dicit Hern ici
eni pofitio comunior 64 folenior.Cui qriqi aliquatulu adentire cofueui q> quclibet Pria poli
natura fubfides in creaturis potcd adunu.84 idi tenet q, aliqua natura fit eleuabi tio quam
lis.cui correfpondes potecia no fit elcuabilis qd' mihi non uidet pode rationabili' recitat,
ter poni. Ad cui? itcllcclu e aduertendu q, dc9 dupliciter habet ede in creaturis. Hcnric9
Voo modo naturaliter 84 ruo congrue ti naturxtalio mo uolutarix 64m6fupgrt' contra
limiresnaturx.Primo modo habet ede p lllapfum i orni nacura 84 creatura. hanc poli
dicti
Scio modo habet ede folumodo \ natura adupta p circumcellione. 4 licet p illa" bone ar.
pfum dc? Iit intim? orni crcaturx 84 intimior q ipfa fibi aut forma raaterix p at' Deu dux
cnincedione tn fit intim.dim? omni naturx adumptx.84 itimior q mfit alicui na plicitcr
turx p naturx aduprx adumes habere ef
folu illapfum.Per intimatione eni circuinccdionis
unit ineffiabiliter adumptx ,qd ncccdc c natura alfu fe in crca
84 incoprchcfibi liter naturx
pta amittere ppriu ede fubfidcox.fi qrf ante ailupdonc ica fuit.udfi nunq ipm turis,
habuit fubintrarc ede fubfiderix naturx, ad qua aifumit ut fit ide fuppofitu iub'
fides in duplici natura. Vtraqj cni illate naturapt in unione eapt retinet fuu ppriu
ede edcntix.p illapfum at dc? intimat omi crcaturx naturaliter 84 mo cogrncnti
naturx ad duo.f.ad aclu naturx primu.qd' cd ede dabiliedu ut pfuT.ar.8i ad atdu
naturx fcdm quod e opari .pduccndu ut exillat.Sine illo cni illapfu no pot creatu fnbmarf
ra in ede pfideremeqi ppna opationeeliccrc.Quia p illapfum dc? creatura in cf' per illapi
fc coferuat 64coopando oeni fua acfhone fiue operatione illi minidrat dicere Gnv fum Gre
gorio.lib.xvi.moraliu.Sup id lob.xxiii.ipfc folus e nunqd no funt angeli. 64 hoies gorius
cxlu 64 terra utiqj.Scd aliud e ede.f.abfolute 64 aliud pricipaliter ede. Suc enim Ede ab(o
hxc fcd pricipaliter no funt qa in fcmctiplis no fubiiltur.cx quo creata funt.cuida lute prin
gppccx nihilo fada funteoruq; edentia rurfum ad mhilu tcdcrct.nifi ea audior re cipalicet
giminis manu tencrcc.Eccc primd didlops.84 fequid de fccudo 84 fimul per (cnec
fubfiftercualcrccnccmoucri.mtth fubfiftut inqtu ut ede debeat accepcrut i trit
moucnt rnqti occulto indindlu difponunt .arcfactcrra.cocurirur mare ignefeit .
aer.obtcncbrefeic cxlu.inardcfcuc hoies. moucnf angclicx uirtutes. num hxc fuis

indidhonib964n6magisdiuinisimpuifioQib?agitantf. Per circuincifione uero Intimari
dc9 intimat foli naturx qua uulutarieadumit fcd mo fupnaturali.64 hoc fimilirer per circa
ad duo.f.ad fublimandu natura ad adha primu q c effie lubfiftctix diuini fuppoli icdfionc.
ti.34 poteria ad adlu.f.q efl operari adtu. bencficu inrelligcdi 64 uoledi. Sine didla
cni circuinccdlone no poder nacura in ede diuinx fubfiilecix fublimari.ncq; d.ftcx
reiitia opationu percipere uidedo.f.64 amado diuina cflenna mo congruenti crca-
turx.Std per circuinccdioncm deus naturam adiunptam ad diuinum ede fubfu
&
APOLOGlA
Damafce detix fubleuat K ad opatione diuina pmouct dicente Damafceno.Ii Jtiii.c.xvi. ca
uu( ro dni dcificata dr ee.SC ideo coi diuiduali no fcdm trafmutatione naturx.fed fcdm
difpcnfationc unionis fcdm qua indiuifibiliter deo uerbo unita edearo eam qux
p
inuice narura^t circuinccfTione dC ita diuina caro dtuinis adhonibus ditata eppfin
Argumei ccridima aduerbu unione.fumit ibi came pro tota humana natura.Ex his arguo fic
tu herid. ficut fe habet de9 in oi creatura p illapfu naturale ad duas adiones prxdidas fup
. gredietes limites aturx,utia$ patet cx didis Damafceni, nec pornegan fimilead
aliqd.quia ficut illapfus inquaru natus e opari ineo cui deus illabicdida duofic
circuinceflo nara e qtu e ex fe fep opari illa duo.Sed nulla creatura naturx e fufee
ptibilis neqi pot ee iufceptibilis.illapfus dei ad fufeipiendu in fe mo congrueti na*
turx primam dei opatione prxdidam qnctiam fit fuCrcptibilis in fe operationis fe
cudx.qa nulla creatura poted ce per fbam cui non poliit couenif aliq operatio per
Phus potetia quia fcdm phurn in fine.iiii.methaurop.oia opere dctcrmioa^.flC futppeer
luas opcranoncs.K tadiu futqdiu pnt agere fuas ,ppriasopcrationes.6Ccu definut
Damafce pofle operari fuas ppriasoperariones.tuncfimul delinunt ee.ut.n.didt Damafce*
nus nus non uriq; erit unq.Si
ibide. ca.xyii.intellcdfus infdpies Si priuatus cognitione
.n.inoperabilis 8C imobilis efl inexidibilis oio clt.pcr hoc aperte infinuans q, fi non
v pollet eleuaripp intellcdum non eet adiunpcibilis ida (ba inrellcdus.ncc ipcho
mo.quia nec eet homo fcdm q> prxmitdt ibide. Qm aut rationale itellcduale ali
as hoqlr ergo ho adus c deus fi came inaiatam ucl anima anoin .i. sine inrellcdu
.. an'umpfinet.Nonhoc.n.h6.etgofimiliter nullacrcaturx natura cftfufccptibilis.
aut poliit ce fufccpribilis circuinceflionis dei ad fufcipiedu in fe fupra limites natu
rx primam dd opatione prxdidam qnctia fit fufccpribilis in Ic opationis fecundx.
fccudx aut non e fufccptibilis mfi per potentias intelledus.# uoluntacis ergo Sic.
AugufH* Iccrrco licet argumentatio Augu.tada in pria roc non tenet dc forma, tn non fallit
nus in aliqua matena qn fcquaf.fi natura illa puta hois elt clcuabilis circa edentia qn
fit nccedario fimul clcuabilis fcdm potcntia.SC fi no fcd
m potentia.nec fcdm een
tia.qucadmodu fcqf.fi aia fortis cft imorcalis.Si cuiufq; hois aia clt imortalis.fiC fi
no cuiuf libet.nec fortis quia cadc ro imottalitatis ucl mortalitatis cd in omnibus.

Et ideo talis argumentatio roc materix talis bene tenet ac C reneret fcctm forma
e argumenti qux reucra tenet uutute formx hndo.f.afpccdu ad cocm rocm qux co
nenit alicui narutx.puta imortalitas aix.Illa.n.cade e in omni aia.V ideamus ergo
dc podibilitate SC ipollibilicarc huius alfuptionis.Et expte quide ut diximusnon e
dubitatio. Sed quia nobis incognita eexpee fufccpribilis, Iccirco nobis e difficilis i
Alia pofn tellcdus ueriratis i dida qone.Propterea hic ealia pofitio a pdida licet minus fo*
ab he lenis, quia tn magis applicabiliscd aio, licet no uideat uera
pp incofuctudincm
tio ita
ricoreci * tn forte uerior e q>.f.nulla natura fufeeptibibs a deo fit dido mo p circuinccflione
cata. nifi natura intellectualis magis mihi placer.Tcnendo igf hanc opinionem ad phs
Deo ad prtmu i oppofitti icorporca atx roalis ucl angeli 8i i noie natura corporis
.. inqtuordinaif ad aiam.ut perfcdibile ad perfcdioemK in quo aia fua operatione
q cu ed fe
intelleduale eff caciusopcraf amota ab ipfooi difpoe acddetali ipediete
parata ut rotu copofitum ex corpore K aia cu fu3 mtellediua fit ipm fufccptibilc.
6C corpus mediante tba animx SC in ordine ad illam fbam animx.ut ipfa c poten*
cuintellediua,itaq> nullo mofufcepnbile fit id in quo non e potetia inrciledbua.
IOAN.PICI MTRANDVLAE.
OC hoc fub poteria intcliediua coprehedendo totu id in quo principaliter confidit
ratio imaginis exiftes in fubftatia ai* uc nihil fit fufccptibilc nifi ratione imaginis
dei qua: eft in ut
p circuinceftione uel fecudu fubftatia SC fecudu potentiam fi/
illo
nui ut in folo chrifto uel fecundu potentid folu ut in oibus his ipfa imago
dei cjfi
re imprimit fuo pthot^po quafi dcnari9 figurae a qua fibi imago fua impfla e.hic
dicitDamafccnus in ca.pdido q> fcct m imagine eft in re uolete uoles deus uerbu
fadtu efthd imago dei eft fecundu itellcdu.Quid at q, fecudu imaginenifi intcl
Damalce
ledt? quod melius igic dehnquetcsiquod detenus c aflupfie.quafi
diceret nequaq nus
hocpolTibilc fieri eft nili ratioc ord.nis que habet aditclIeduiSC loqtur cotra illos
qpofuerut corp? humanu afliimptu in Chrifto abfq; aia rationali.Sd coprehcndit
fub itclledu ct fubftatia aix,cui9 uim SC ptatem ec in alluptionc ondens fubdit.
Intel lccff9 eni e in medio dei SC carnis. hui? at inhabitator dei imago.intclled?
igi
rur intclledui mifcet.Si mediatur ircllcdus puritati 6C carnis groflitudini.intclliV
go at mixtione ditfta unione circumcellione intcllcd? diurni cu huano
p p q fccu
du tres potetias qua: funt.mcmoria.intelligctia SC uoluras exiftete fibi unita effe
ai* unitur
p circuinccftione quada trinitati perfonaprin unitate diuin* natutx.ut
ficp fc SC pxiroa ca fiuc ratio
pp qua aliqd fit aflumptibilc a deo fitrario imag nis
dei qu* non e nifi in fubftatia itellcctuali.utjpptcr ipfam fola fubflatia itellectua
lis fit fufceptibilts.& fid'm hoc in gloriofa aftuptione p circuinccfliooe qua nattis .
ta diuina fubintrat natura afliimpta Imago qux e natura itellcctuali aflCpta uni^
Cur intime ipfiqd c in natura diuina.queadmodu fi ccrc in qua e impfla figura fi .
gilhipmfigillurcappliccturfcd m eunde modu quo ipra impffirfub intradooes ' ... 1

angulos cius quali mo no poiTct applicari illi in quo no fuiflct figura fua pn'9 mv
prefta,led folum* effigies aliqua quale e ueftigiii dei in ol creatura n5 intrilcdhia
liut fccfm hoc nulla natura no intclJcdhialis nifi mediate intcllcdluali fcd m di-*
<ftu modu poffic aflumi. Ad fecundu q> ad deu poffic fieri affiimptio qa in ipfo e ra Scotus
Cio efle.Si fubfiftetix,qux eft in natura afliimpta. Dico q, uepi eft q,.i. concaufa. Gotfrc 5
Nifi eni deu aflumi, ficut nec una creatura por aflumi ad dus
illud eilct nihil poffet ad
altera. Sed hxc no eft rora ca.lkct eni fit ca cx pte aflumetis.qa ppter id ad ipfuj loa n.de
poffit fieri affumptio,no tri ex pte affumptibilis in quo rora ca aflumptibilitatis e Guarra
q> eft imago,6 p hoc fou circuinceflibilis a deo SC clcuabilis ad dida unione in di Duradus
uma eflentia in unitate pfonx fctfm didu modii. Vri nec aliqua cauf* finalis pro^ Thomas
pterqua fadeda eflet a deo a!rcn? natur* affiimptio poflic dic in aflumendoalia anglicus
natura cj intcllcduale.qa no eft natur* affuroptio fmalitcr nili ad illius aliqua Robert?
p
morione SC pfediotie in fua eleuaronc quale no pot habere nifi natura intcliedua de collos
lis.Hxc Henric? quafi ad uerbu.No rede ergo determinatu fuit mea coclufione torto
de uittutc fmonis lapcrc hxrefun qu* folu negat pofitiuu aflenfum contradicenti Bemar *
Hcnrico.Cui? opinionis daqatione nec ego unq legi.nec credo ipfi unq legerunt, dus de.
Hoc fcio q> nec Scotus nec Gotfred9,nec Ioan.de Guarra, ncc Duraduspcc ,Tho Ganaco
mas anglicus nec Robett9 dc Collotorto,nec Bcmardus dcGanaco.quos oesui du* rati
di recitares opinione Henrici ipfam unq hxrctica uel hxtefira fapere ludicauerut ones coo
Q d'nc ipfi ct irrarionabilircr ficifle uidcanf.uolo breuiter ponere modu fecundu tra HenA
que uideri Hcnric? tut3ri pofitione fua.Sut autc dux peipue rones cotra Henri' ricum.
cu.Pnma 16 in hoc ftat q> in deo e ois to fubftauadi,qa plenitudo comis efle. tu
APOLOGI A
go uidctur q* qualibet naturam poffic (ubfianrificarr K fuppofirarc. Secuda ratio
cil quiadeus in triduo fuppofitauit corpus quod erat in frpulcbro.quod tamen no
erat ronabilc.&C ficu t fuppofitauit pro triduo poterat fuppofitarc SC pro quantocun
qi uoluiflet rpc.hxc funt duo praecipua fundamenta opinionis oppofitx.fiC flamet i
Solutio ucuifum cfl in recitatione opinionis cius adducit Hcnricus contra fe. Ad primam
primae ronem ut uidimus rcfpondet q, uerum cfl q, plenitudo totius cfic cfl in deo SC ois
ro fubftariadi SC fuppofirandi plcniflimc in eo repiatur. Sed hxc non cfl totalis cau
fa alTumptibiliratis alicuius naturx. fcd cIlconcaufa.Nifun.iJ eetaflumes no pof
fet a (Tumere. Sed ultra hoc aliquid rcqnt' in aflurccndo per quod fit alfumptibile,
SC hoc e ro imaginis SC finalitcr aptitudo fup naturalis clcuationis ad beatifica opa

tioncm.qux cum in fola natura mtcllctfhiali reperiae .Conuenicns uidcd q, ipfa fo
la fit afluptibilis.cu uideat ronabile q. natura qux non poteleuari ad atfhim fm,
1
non poflit et cleuari ad primu.Ex qua mfiotic uidef ucllc Hcnric? faluarcq> nihil
derogetur diiunx oi potenti* qn qdem totum id qd illi in deo ponunt efle, trfi con
eludunt ipm pofle fic fuppofitarc .totum id et tribuit Hcnricus dco.ncc negat qn
ratione cius quod rcqrif cx parte afliimcntis non poflit aflumcrc qualibet natura)
plcniflimc non fit in deo, Sed hoc
ee quia natura ipfa irrationalis non cil aflu
dicit
ptibilis.non
pp defedlum diuinx oipotcrix Sed potius diuin* natur* cxccllcn
pp
Solutio ciam.dC irranonalis naturx deforme deficientiam. Ad fcd am ronem uidcf multipli
fcdx mul citer pofled ci. Primo cfl rnfionc Hcnrici qui dicit q. naturam illius corpis afTum
riplex pfitinqtum ad aiam ordinabar intcllcchiale ratione cuius ordinationis et ipm cor
frnma pus poc dici intcllcdlualc m niflralitcr.f.ae difpofitiuc.Etut completius rndcaf efl
dicendum q>cu dicit? non pofle a deo affunii.mfi naturam intcllcduale.intclligirur
q> nihil pter illam fic poflit afTumi q, fir primo afliimptu SC totu ac adxquatu aflu
ptibilc.Corpus aut i triduo non fic fuit afluprum ut patet.fcd folu ur pars naturae
rationalis qux erat tale SC primo afliimptu
. Prxtcrca et forre diceret ahqsq, non
Secunda pprie dictbaf fuppofitari in triduo id corpus, qui3 non e natura fuppofirabilis fup
pofito pprio.Vndc 8confcquetcrdid poflcr non iprobabilitcr q- rei minare depe

dentia naturx illius corporis non cfl ea fuppofitarc.alias cotum terminans depett'
i dentiam uel innitentiam parris fuppofitanx cam quod non dicitur, & ira licet ner*
7 bum in triduo terminatet depedentium iflam corporis quam rerrainaflct tota hu *
; manitas.uirtutc cuius corpus in triduo communicabar xpo id idioma luum iaccre
*
in fepulchro.non tamen proprie fuppoficabac corpus fieut fuppofitarrt natura hu^
manam. Cuius fignum euidcntifiimum cfl q. natura iflius corporis non communi
- rauir xpo id idioma corpus In triduo, ficut natura humana communicauerat fibiOC
adhuc communicat concreriue id idioma homo.Ec fic paret rrifio ad prxdidla obic
dia contra opinionem Hcnrici qui de aliis naturis irrationalibus uidetur quafi hoc
dicere q? uerbum non pofTct eas aflumcrc per circuinccflioncm aut fuppofirar fup
pofitationeprxfertim habente caufam finalcm.Inquitenim ficipfc.nec aliquis fi
nis poflit efle aiTumptionis alterius naturx intellcdhialis.quia afliitr ptio non efl
q
i nifi propter promotonem naturx afTumprx .quale non potefl habere mfi natura iu
Augufli. tellcdlualis.Vndc Auguflinus fuper foannem. uerbum uoluit nafri cx homine, ut
.. tu fecurus nafderis ex deo.Vnde uidetur q? deaba natura qux no nafeicur cx deo
per gratiam de ea fruflra tufccrctur deus. Ex his patere potefl non irrationabili
: .
ter pofliim ego no habere aducxplidtu contradicedi huic
opinioni in particulari
Et quia ifti magiftri in hoc etia praecipue inflabant q, tales coclufiones
faltem no
difpucarcntur propter fcandalum.hoc uolo dicere deiflaconclufiooe
q, etia fi fua
oppofica fit ucrior SC magis fecundu coem uiamtamen fi publice
difputctur fcan*
dalofa magisent apud uulgarcs SC piarum auriu oflenfa.
plex n5 offendat fi audiet alique dicente poflibile efle
Quis enim rudis SC fi m
q, ifle politiones fint
p uere
Deus cfl afinus deus cft lignu. Quid fi etia illas quas multi fequeres
prxdidatn
opinione conccdut.dcus poteft efle danatus ad infcmu,deus
poflet torqueri a diai
bolo in mfcmaDiabolus pot efle deus qux hcet apud multos
dodos loquedo de
potentia abfoluta nullius lint fcandali.tarae uulgares SC
fimplices certe multo ma
gis offenderent
q fi audiant q, afinus no poteft uniri natura: diuinx unitate fup,
m
pofin ut dicit' mo declarato in coclufionc mea ifti patres
q dixerut ex ui fermoms
derogare diuinx omnipotc'tix.& hoc faperchxrcfim.nefdocui
p logicximocui
thcologix innitctes.Na dicat quxfo an ille qui dide fe non aflentiri
alicui opofitl
ooi dicat dc rigore fermonis oppoGtu iftius coclufionis cui no
affentif . Dicant
utru ualeat cofequetia. no affentior aut no habeo affcnfum huius
conclufionis.Pa
pa fedct.ergo credo ilta.Papa non lcder,none antecedes cflet uep in
dormiere SC q Z
nullu oino haberet adu in quo confeques poffct effe falfum. Prxecrea
fi prxYcns
conclufio derogaret diuinx omnipotetix fecundu ueram thcologia.non

folii fape^
ret hxrefim frd hxrctica effet iudicanda.imo etia catholicus
dormiens a u t pannis
lus non habens rationis ufum.K qui non haberet affcnfum illius
,ppofitionis.De9
poteft qualibet natura creata fuppofitare cflet hxreticus.aut faltem
erraret in fide
quod nemo diccret.Ex quibus patet non effe reda donatione ipforu. Fuit
eni hxc
fbrmalirer determinatio fua confiderata refpofionc ipfius ponetis
,p SC opinione ac
tnotiuisSC rariomb? Hcnrici cuius opinioni inniriif ponens conclufione
. Vifum e
nobis prxfata conci ufione ex ui fermoDis derogare diuinx omnipotetix, 8Cp
hoc
Capere hxreGro.Primo enim decepti funt q, cu dicere ego fcqui in hoc
Henricum
non intellexerit q, per pronome hoc denoraba ipfam conclufione de qua quxrJ
bant ur exponererur.In hoc crgo.id cft in ipfa concluiioncdd eft in non aflentienx
do huic.deus poteft qualibet natura SCc.dixime fequi Hcnricu.SC nondenotaui p
hoc opinionem qux didt.deus no poteft qualibet naturam fuppoGtarc. Sed ipfi
forte crediderunt inter unu didum SC aliud nou effe diffcrenri^.cum
tamen fi do^
<fti Gunc theologi feirc debeant quid interfit inter aliquod poflibile
de potentia dei
nqjliritcnooedere SC ipfum cxpkitc difcredere.Secudo debent memimfle
quod
ex eoru didisfequitur q, Henricus ille qui per excellcria dodrinx folenis
dodor
nocatur:mortuus fit hxrcticus.qui ut fupra uifum eft in fenedute fua
ad ifta opi^ Hericus
nionem dcclinauit SC in ipfa permanfit:q>no quxlibct natura a deo fit
fuppofitabi dodor fo
lis. Tertio Gcut SC in danatione praecedetis concIufionis^taSC in ifta
qualircrcunq? lemnis.
fit dc conclufione ipfi omnino errant.quia G ucru eft ut ipG dicunt q. conclufio fit
contra omnipotentiam dd.tunc conclufio cft fimpliciter hxrctica, SC n5 hxrefim
fa
piens ut ipfi dicunt.
Q
uarto SC ultimo erranint.quia fi etiam opinio Hcnrid cflet
hxretira omnino conclufio de uirtutc fermonis no eflet hxretica.qa de nirturc fer '
nonisno infertillam opinione ut diffufiflimecft dcdaratum,8C tamen ipfi fpecifi^ j

cate damnarunt ipfcm dc uirtutc fermonis*
* *
I u
APOLOGI A
QVAESTIO QVARTA DE MAGIA NATVR.ALI CA
BALA HEBR.AEORVM.
n Vatta conclufio per iftos damnata fuit bxc. iNulla eft fcietia qux
|nos magis ccttificet dc diuimtate Chrifti q magia fit cabala.
, Hanc concluftoncm ego declarando dixi q> iter fcienas qux ita (ut
I fdentix q> neqj ex modo procedendi, necj ex fuis principiis, neqj e*
fuis conciufiombus innirunfi rcuelatis.nulla cft qnx nos magis cer
tificet eo mo quode hoc certificarc pne fcientie humanitatis inuen

tx q magia illa dc qua ibi ponufi* coclufioes qux eft pars fcietix naruralis.flt pars
illa cabalx qux eft Tda 8t non eft theologia rcuelata.Dixerut ifti magii q. declara
tio mea no erat ad ppofitu ucrbopt prxfatccoclufiois.fli q, prxfata coclufio de uit
tute Termonis erat falTa erronea fit hxrctica in qua fua dinatione quot fint danada
Primo quxfo figillatim uidcamus.Primo dicant mibi quo efie pot magis declaratio mea
ad ppofitum ucrbopt cSclufionis mcx.Quid.n.cft in illa declaratione aliud qex-*
plicitc declarare uim fingulorum termino in coclufioncpofirorii.lbi.n.primocx-'
poniT qd intclligam
p Teiam cu dico nulla Tcia,8t qd ,p certi Ticare.qd p magia, quid
Secando P cabalam,nee uideo ego quid ulterius reftet dedaradum Secundo uolo ollcndere
q> dc uirtutc Termonis no Tolu e falTa fit hxrctica, fed imo Tua oppoTita cft falfa.fit Te
eundum ipostotalitcr hxrctica. Difita.n.concluTio cft una negatiua qux exponif
difiumftiue per tres cathcgoticas Tic.Nulla Teia no reuclara fiCc.Alia magia fit caba
la ccrtiTicat dc diuinitatc Xpi.ucl magia St cabala no ccrtificat fitc-uel magia St ca
bala magis nos ccrtificant dc deitate xpi alia fcientia no rcuclata.Ifta aut difiun^
q
fbua cft ucra fit catholica, quia Talre het una pte ucra. Et ita patet iam q. de uittu'
te Termoisno cft falTa.Ted q? Tua oppofta Fm eos Iit hxrctica paccr.Na oppofita hu
ius nulla icia no rcuelata fitc.magis ccrtificat Stc.eft ifta. Aliqua Teia non rcudata
magis ccrtificat de deitate chrifti q magia fit cabala ad qua feqt' dc uirtute Termo-'
magia fit cabala certificant dc diuimtate chrifti qd ab eis repuraf pro hxre-'
nis q?
patet q> du uolunt danate dc uirtute Termonis ifta negatiuam, nulla Tda
tico.fit ita
magis ccrtificat de diuimtate chrifti magia fit cabala cogunf pcrTuu iudiduipfi
q
met hre pro catholica ifta affirmatiuam . Magia fit cabala ccrtificat dc diuinitace
chrifti. Quam autem in Tc Tit ipTa coclufio ucra profedo cuidcntifim.e pot declara
ri.licct.n.nullaTicTda huanicus inucnra qux nos certificarc poflit dc diuinitatc xpi

qa ccrbficationcm dc diuinitatc dus ut in prxccdcnti diximus coclufioeno hcm9
nifi mo fadedi miracula qux fcdt.qux miracula fitcflc fada ab co fit efle talitct
cx
facfta no mG cx teftimonio fcripturx Tcimus. T amen qd ad hoc nos pnt adiuuar
Ti
Dao req Tcix huanxtficut fit adiuuac i cognitoc multae ucritatu Tup naturafiu, nulla cft
tiad hoc magis nos poftitadiuuareq magia fit cabala qsdixim?. Ad hoc.n.ut miracula xpi
ut chrifti nobis Tuam tcftcntf diuinitate.oportrt cognoTccrc prio non potuerut fieri i uirtu
miracula te naturali Tcd folum in uirtute dei . Sedo oportet frirc q, illi uirturcra Tc habuerit
fua nobis xpus fit no aliundc.In prio nulla Teia humana nos pot adiuuarc magis q illa qua co
tcfteotur gnoTcunc uirtutes 8t adiuitates agentium naturalia fit capt applicationes
,p
portio
diuinita - ncTq; adinuiccm fit ad Tua palla naturalia. fit qd pnt uirtute ppria fit qd no hoc aut
tem inter Teias humanas magis cognoTdt ifta Tda qua ego uoco magiam naturalem de
qua pofitx Tunc cocluCones.fit illa pars cabalx qux cft dc uixuinbus corpo cade
i
p quas qa cognofcif no pode p
ftiu uirturcs naturales illa opa fieri qux fecit Qui
ftus. Ideo ego inter magicas cocluliones i fla ppofitione pofui. Miracula
chridi no
potucrut fien magica utpote illa coclufione.f .cui? ueriras ex ida fda poffit habe
p
n.K ita patet mdiciu iftoru magidrop: no bn fui fle magidrale S prxfertim cu ip
C
fi de uirtutc fermonis danent ea quae cft talis q, et fi Icnfus eius que diximus no dfi
fet catholicus adhuc ipfa non edet in fe dananda,qa de uirtute termonis non infert
illu fcnfum.cu fit .ppofrno negatiua exponeda difiudhuc
p trescathegoricas ut di
(flu c fupra.Et ad pleniore hui 9 coclufionis declaratione, prio e (ciendu q> ficut fu
pra dixi phac codufioncm no mtedo compare magia 6C cabalaad fcias rcuclatas.
Q.uia no accipio in coclufionc fciam generaliter, fcd p feta qux neq; ex m5 pcede Nota
diîcqj ex fuis pricipiis,necp cx coclu(iomb inmtif rcuciationi.ncqj er in priti
9 co
clufionc loquor de certitudine fcix habitx cx reuclatione rao pdirdo, fcd de certis :
tudine fdx inuctx uel acqfitx

p dctnonflratione.non a priori fed a poderiori p ef
fid?.f.quare incedo dicere q, fi aliqfcta huanitus admueta SC non rcuclata ccrnfi
cet de diuinitate chridi
p miracula eius.hoc maxic facit fcia q cognofcunf' uirtutes
Kadhuitaccs agetiu naturaliu SC cop: applicationes adinuice SC ad fua pafla natu
ralia.Sd
p quas cognofcif qd pnt ageria naturalia uirtutc ppria.K qd fi.Non hoc
cognito uidetes deinde opa xpi excedere gradu SC terminu lllopr qux pntfieriper
ageria naturalia, concludim? DCcetTario q> fuerut farda uirtute diuia.qd fcire non
po(Iem9 illo ri cognito.Na ignoratis termis potecix fit uirtutis repr naturaliu dat j
nos dubitat illa eade opa qux fecit xps pode fieri media naturalia. Cu ergo talia
p
maxte oognofcat illa ps Cabalequx e de uirtutib? corpopt cxlcdiu,&: illa ps fcix
nacu talis,qua ego nuc uoco magia naturale. plurcs et catholici dordores fic no
K
minaucruc,qliccrcuqr alii ipam noiare uclitit. Ideo non hercticen fupffitiofc fj feie
tificc fcd uetiflime.fcd catholice dixi
p tale magia SC Cabala adiuuari nos in cogno
fceda diuinitate xpi. De illa at magia naturali facit metione et fummus rhcolog?
Gulicl.epus Parifiefis coxtane? Robcrti lineoniefis.q dicit q. magi phibiti dicuf Guliel*
magi qfi mali qa mala (aciut.Magi at naturales dht magi qfi magni, qa magna fa Parifien
ciut:8C qa idi tolleraf no poterat hoc nome magix.fid tota urbe exclamabat mc a
p fis.
probare necromatia qua tota ccdcfia danabac.Dico nome Robert?
irejr SC itept dico q. hoc
magia e nome xquocu ad id qd' df necromatia qux fit p parda Si foedera cu demo inconie I
nib?,8 ad pte prardica fcix naturalis, qux nihil aliud docet facere opa mirabi fis.
q
ha mcdiant>9 uirtutib9 naturalib? p applicatione ea p adiuice SC ad fua palla natu Magia
ralia SC hac nuq danauit ccclcfia;nec dinare pot,fed plurcs ccclefiadici dcxdolxs nome xq
tC catholici ea approbaucrutX fecuti (ut, Dc hac ut dixi trardat Guil.Parifi.l fuo uocum
de uniuerfocorpali SC fpuali.K dicit q, illa magia phibira maxie abudauit xgypr i
to,qa ibi uigebat cuic? demonu. Ida at nalis 1 xthiopia SC India, qa ibi e maxia co Guliel.
pia herba pc SC aliap rep qaliu hntiu efficacia i ida nali magia.Et alibi et in fuo li. Parifien
de legib? eiufde fdx meminit ea afferes ee parte fcix naturalis. Hac naturale ma fis.
gian6erubcfcituircarholic9 SC fctidim9 Alber.mag.diccre fe fuiflc fccutu 6Ccx
pcrictiis i ea multa copcriiflc.Er qd o} plura diccrcfDicat mihi idi magidri . vtru Albett?
hoc qd ego uoco magia naturale fit res ,phibita aut aliqd cotines quod fit contra magnus
fide hoc dicere no pnt et uoletes. At dicet in hoc te rephendimus q, ca uocas ma
gi ifiC xquiuocationc uocabuli fcadalu facis i mcntib9 fidelia. Ite habemus apud
.
,
,
APOLOGI A
dotfores nfos g> ols magia eft pbibita.fi ergo ois phibita feqtur g> nalla coccfla
no phibica.ergo cotradidoric fetis ad dexftores ecdefix. Mi
(cd tu dids q> aliq eft
ra pfcdo e ruditas fic dicetiu. Prio.n ipo nominu non fit nuc a nobis . fed utimur
noibus 8C fignificatoibus eo?: cx atiquopt confuctudinc.Si ergo ipi hac pte fcix na
turalis magia uocarc uoluerunt. Quid mc uis nouare noia.fiC q, illi magia noiaue
ruc a mc uocatt geometria ucl arithmctica.Ncc ego primus nec nou9 ifta fciam uo
caui magia/cd multi an me 6C fcfH SC dodli uiri.illi in ius nahat.illi daner.fcd di'
nabile e ifta fciam hoc noie nucupari.Qua m nois imponem rctftc fuifte inftituta
Mag9 no Si reifte Paulu cofider3uerim9po(Ium9 facili mtclligerc. Vocabulum. hoc magus
rnperficu nec lacinu e nccgrxcu,fcd pficu.fiC ide lingua pfica fignificat qd" apud nos fapiens
Pythago Sapieres aut ap d pfas ide ft
q apud graccos phi drir lic uocari a pythagora q prius
ras dicebat' fapiercs.Fcrc.n. 3 pud diucrfas geres diucrfis noibus fapietes co?: nuc upas
Druidcs banf ,ut diuides apud gallos pphe apud hebneos ucl fcncdnm.uel phanfa ucl ca
Prophcte baliftx.apud indosgymnofophiftx.apud xgvptios facerdotcs.apud graccos phi
Scnedri apud pfas raagi.fiC Cc de aliis.Sicut et regia dignitas peculiaria apud diucrfas na s
pharifei tioes h? noiaue rex xgyptio?: q prius Ptol Poftca pharao.pfaârtaxcTfcs.Roma
.
Cabalifte no?: Cx.indo?: pfta.&eq nuc corrupto uocabulo a nris uulganb9 di pfbr Ioa.8C
Gyronoe ficde alus.Si ergo magia ide eft qd' fapia merito hac praticra fclx naturalis q prx
fophiftx fupponit exada 8C abfoluta cognitione oium re?: naturaliu Cjfi apicem fiC faftigifi
Saccrdo ' totius phix peculiari SC appropriato noie magia.i.fapiam ficur Roma urbe. Virg.
tes poeta. Arift.phm dicimus appellare uolucrut.Quod fi hoc nomen magi ira abhor
Philofos remus unq; neq; cuagcliu patienter audiemus dicens, q? magi ucnerut ab oriente
phi adoraturi xpm.No erant illi magi necromantcsfiC cu dxmombus cofcrdcrati q ho
Magi fle dxmonu imo dnm,6C de eis mox triuphatu?: ucnerut adorare.Scd erant uiri fa
pientes cxlcftiu SC terrena?: re?: fciam cdodri.q ipam pris fapiam in huano corpof
fada uifibile coluerur 8C ucnerari ff.Hanc at diam apcrtiftime dat inrclliget Hie.
Hiero, in epiftolaad Paulinu.in q mentionem faciens de Apollonio thianco ait,Apollo *
Apollo. ni 9 thiane9 (iuc magus ut uulgus fiuc phu s ut pythagorici drit. In qbus uerbis cx
Thiace9 pfte fignificat Hie.qj illud qd' eft ucra phia a uulgaribus.qncp credit' efic illud qd
0 ;
'
ipi appelat magia.No ergo ego fum rephendendus q ex pprio fiC ufitato 1116 Ioque
di no folu dodo?: ecclefix.fedet ipi9 euangelii hanc fapiam naturalem magia uo
caucrim.Scd neqj q> xquocatoe uocabuli Icandalu fecerim fidelibus, quia in coclu
fionib9 meis no fum ufus hoc noie idiftintftc fiC xquoce.fcd ad tollenda omnem cu
Nota. : iufcuq; finiftrx opiniois occafiocm diftinxi magia licita ab illicita , SC naturalem a
i . . .
fuperftitiofa.declaransqd fit ifta naturalis 6Cqdpoflit,8Cqd no pofiit taliter ut et
fimplices 6C rudes impiu aligd ucl erroneu in fide de meis c6clufioib9 fufpicari no
pnt in qbus magia phibitam oio refellens fiC dctcftans pofui hanc primam coelus
v ,,_ fioncm peife in iis uerbis.Tota magia qux in ufu eft apud modernos 8C quam me/
rito exterminat ccedfia nullam habet fimutatem.nullani ucntatcm.nullu firmam
tum,qa pendet cx manu hoftiu primx ucriratis potcftatu harum tenebrarum qux
<'i tenebras falfitatis male difpolitis mtel Ic<fhb9 oftcndunt.Et poft lftam coclufiocm
2 pono fam dicit g> magia naturalis eft licita fiC no phibita 6C poteftor de me ifta
q
tm locutu?: quo fado qux amplius fufpitio remanere por, aut q fcandalum fieri
per xquiuocarioncm huius nois magia.q fic diftinxifle 6C cum reprobatione illius
IOAN.PICl MIRANDVLAE.
i.
fupcriUriofc SC diabolice ifli naturale approbafle no folu non ad fcadalum.fed ad
xdificatione potefl cfic fimplicibus.Ex quibusego inultos uidi audretes q>
q magi Nota
> ucneriit adorare xpm, credentes nihil aliud figmficarc hoc nome magos q nccro-
m maces, hinc fumuc argumetu q, magia non fit phibira.nec contra fidem chrifh qij
* ipfum xpm magix cultores primi adoraucrut. Vnle cil ergo docuiflc fideles nc cu
magu audiut.dxmonu cultore femp intelligat.Et cu audiue apud perfas magos i
i- fumo honore S rcucrecia habitos ,pptcr cop: dodrina SC fapiam fciar phos illos fu
ii ifle no necromarcs.quos urpotc populis exitiales SC danofos.iroo

pcfhfcros ornes
geres femp eicdos 3C male habitos pfccurx SC dcteflatx funt.Simlr cu legunc
Ab AlbcttuS
a bertu iter experimeta magix multu tpis cofumpfiflc de magia naturali hoc intelli
gar no de phibita.nc cxeplo rati uiri illi fc dedat quod illi licuit fibi quocj licere
p
i (umentes. Scadala ergo tollut no generat de metibus fideliu noflrx magicx coclu
i fiones.Quod fi qn legunt apud dodores oem magia ciTc .phiblti. (fatim uriqj ex
i, caufis ,phibitionis intclligenc ipfos de ea folu loqui
qux habet comcrtium cu dx-
- monibus.SC de naturali nihil eos intendere. Eft aute ut dicit Hilarius mtefigentia Hilarium
i didoru excaufis ailumcnda dicendi. Quod fi ad uim uerborum uolunt recurrere
5 pofliint feire ex dialedica q> negatio uel diftnburio termini multiplicis non ncoat
aut diftribuic ipfum pro omni fuppofito cuniflibct fignificari copulariuc.
i
i cum fle terminus magia fit xquiuocus ad fupcrfliriofam SC ad naturalem diflri-

i
uare Q
{ butio addita ei non diflribuer ipfum pro quolibet fuppofito cuiuflibct fignificari
copulatiuc.Scd ex didis q omnis magia prohibet .habebitur folu
l- >
q. ornes fpedes
s magix fuperftitiofx qux oes fecundu unu nome SC una ratione dicunt. Na multe
Ii
funt prohibirx.SC hxc omnia funt clara SC dilucida etia mediocriter erudiris.Nul-
j
io ergo rao debuerut iftis magi (Iris efle fufpedx coclufioncs mcx magicx, cu fi-
xi
cut dixi in prima coclufione rcfella oem magia ,phibita ab ccclefia illa damnas SC
|c
deteffans ptcflans me folu loqui dc magia naturali fiCcxprcHius per fpecialc con- ,
e
clufione declarans qper ifta m3gica nihil operamur nifi folu aduando uel uenic-
,
a do uirtutesnaturales.Siccni dicit coclufio.xi.conclufionu magica p:. Mirabilia ar-

cis magicx non funt nifi per unione SC aduationc copt qux feminalirer SC fepararx
j
funt in natura.Sd ide cft quod dixi in.xiii.coclufione q> magia operari no efl aliud
c
q maritaremundu.Prxdida aure fpecificationc SC rcftridioncintetionis mex. in
coclufiombus magicis ad magia naturale incedo dfe applicanda cuilibet coclufio-
a & ita cu dico dc adiuitare charadepi SC figuraru in opere magico Io
ni particulari. -
B i
quor dc uera adiuitare fua SC narurali.Pacct cni q, tale habet fecundu oes philofo i
Ut
phos tam in agedo q in m5 agedi SC pariedi.Ec licet fecundu Pcnpatheticos longe
minoris fint adiuitaris SC uirtutis
, i q fint qualitates materiales.cn diceret Pythago Pytbago
cici quopt ego phiarain c6clufione.xxiiii.uoco fecncciore phiam quia efl minus no rid.
d*
ta 6C minus in ufu q? ficur Mathematica funt formaliora phyfids.ica et adualiora
SC ficur in fuo efle minus depcndet.ita etia in fuo operari fiC ita q, dixi de plus poC-
fe copt quis difeordia Pyrhagoritopt SC pcripathccicopt fit indiffcres ad fide.tn non

dixiur in fe SC abfolutc ucp-.fed ut cofcques ad fecreta phiam Pythagoricoru mo .
prxdidointelligendi.quopi etia fenteria efl inter omia mathematica numerosut

fbrmaliorcs.ica etia eric adualiores SC inter numeros impares ternarium Quia fit - <
primus impar SC primum in unoquoq? genere efl perfediffimum in illo genere.

1
APOLOGI*
8C Itetnue ros pares denariu gs e ois nucrus utpatet. Ab eo n.oltra nueramPp n*
plicatoetn.ee hricitedebapid qd dixi de ternario SC denario i magia naturali. Nue
Hilarius risautet cfficietia Kuirtute ta ad bonu q ad malu attribuur doc.catbolici.Vn Hi

laii 9 corneto fuo fupplalmos i q redo eam curpfalmop ordo no fit fm hiRoria.
f?
fuit copoicus poRerior i ordie collocat ,fit fqt.No e aut ignorandfi

farpe p*
q prius
Idifcretu apd hcbrscos ce nue^t pfal SC fine ordis anoratoc ce cofcnpros No.n.illic
Hcfdras pri9aut fccfs auctmi9aurqnqgcfim9aurccre(im9 pnoric.f} lincpfcriptocaliq or

dinis \ unii pmixti ff .Hcf..n.ut atiq traditoes fuefr.icopofitos cos SC p autRojt ac
tpoptdiuerntare difpfos i uolum unu collegit SC rculit.bj.lxx.feiores fcdj moyfi m
ditoe ad cuRodia legis atq? dcxRrix i fynagoga maneres. PoRcaq illis a fge Antio
cho trafferedx ex hebnro i grarcu fermoe tot 19 legis cura madata e fpal i SC cadcfli
fda uirtutes pfal.itclligetes i nucî cos arcp ordine redegerut fingCs qb^qj nueris
pcfficieria fua SC abfolutoc pfcdhs pfedfoyt 6C cfficieriu pfalmopt ordie deputares
Hicrony hxc Hilarius ad uerbu.Ex qbus aptillime pacer q, nucrus uirture dat SC efficieria}
mus Hicro.quoq contra louinianu ifauftu dicit ee nucpi.xxi quo feruiuit Iacob SC ue
dic9 c lofcph-K que dilexit Efau eo qda munera accipies. & eode loco laudat de
i i
fc fxpius ducifle.Et i eode li.c.viii.dicit q> ideo I feda

nariu dicens de cius laudibus
dic non dcm.&uidit deusqin bonu.qa binarius nucrus fit malus .
fuit uinimo Q
ex nucto binario fumic argumetu contra bigamos.SC pp hoc dicit oia aialia imuda
1
Bafilius i archa Noc bina igrcdi/cptcna at fuot muda.Similia ceties iuenies apd Bafihu
q
Nazaze. Nazazenu.Ambrofiu.Origene, Auguftmu SC alios.Quin rabanus infignis dotRor
Ambro . ccclefix.de nueropt uirtutibus fpale libru compofuit.ee obferuaf ubiqi pprictates
Origeris ipojt nucrojt iuenies femp ccckfiaRicos doc . er qnqj qfi ufq; ad cunofitate fi dici
AuguRi. pot fdu nuc ad binariu duo tcRamera.duo cherubm.duo charitatis prxeepra/luas
Raban? prias dignitates,duos prios populos referunt. Nunc ternarii myflcnu ifup Ibali di
Nota dc uinitati i triduo fcpulchri.in tribus theologicis uirtutibus in tnbus partibus natu
numeris rx, legis, gfx.in tribus Ratibus pfwRiois cote piant' . Nunc no fine myRerio fed
&
pprietatc ce uoluccp.xl.dics Moy-xl.Hcl.xl .Xp? ieiuaue
PP occulta et ipi9 nuen (
ric.Kp.xl.dies poR rcfurrccRoe afcederit.6: p.xl. horas fuerit apd' ifcros fiC poR.xL
hui?mudi fubuertctKptotide dies nocRefqi pluit fup

qc
dies .Niuiue rps figurat
terra dns.Magnu ite dicutcotinerc faerrn cp i qn^genano nucro in quo ficremiRio

pRopi.In eode et defcedcrit fpus felus.Et in eodem nomero pofitus iit pfal.Mifere
Hilarius re mei dcus.qd maxie notant Hila.KOrige.8C his poitfmultu concordant myRe
Origcns ria cabaliRapc.q qnqgenarium numc^t atctibunt Ipui f<Ro. fpus fetus apud eos
q
in q forma SC in quo numero diepi defeendit fuper apoRolos.
Nota. er
p igne fignificaf.
ERqj apud cos fpus fetus tertia perfona fiue pprietas in diuinis ,pcedcnsa pria K
a fecunda qux fecunda df fapia SC p cedit a prima,SC differt ab utraq; (olum ronep
ceffionis,ficut.f.id qtf procedit diffm ab his a quibus pceditcu fittri pcrfbamfiC
eflentiaro idem cum illis hxc exprefle dicunt cabaliRc.quoruro ditRa iRi magiRri
Peccatu i a me contra Iudxos allata uc ab boiabant .Vocat autem SC ean >

fufpccRa de fide
fpm fcifi dem tertiam proprietatem pccnitentiam.quod concordant modo ditRis ut idem fit
pricqd numerus attributus fpintui fan<Ro qui Kpccnitentix facramento. VndcK illud
S :
poffiirous colligere peccatum in fpiritum fantRum proprie peccatum cfle impee^
nitentix quod non remittitur in hoc facculoncq^ in futuro, fed de his alias duo
IOAN.PICI MrRANDVLAE.
denarii etia fecreta aliqua ,pprictare in.xii.tribubus ifrael.in.xii apofbliS.m.xiMa
pidibus cxlcftis Hiernfale (peailanif.Credut ct no fine ca necp cafu in denanu
nu
mcru coinddiflc SC prxccpta Iegis.SC dece chordas pfalterii.Si apud Hxbreos ut
habef inmidrafthillu citorcs plalmoy: dcccqui fune Ada.Abraa. Melchtfcdcch.
Cfrores.
Moyfes,Afaph,Dauid,Salomoo, tres f lii chorx.quis aliter a noftris enumeren
Pfalmus*
tur.K corrcfpodcnt dece organarid cft decc inftrumeta uel dccc modi muficx qui
bus canant fic ditfbi apud hxbreos.
.i.neCa,nicum l mirinor,fir,tephila,beracha, alci ,odaya,afrc,allcluia,qux ego obfer^
uaui fic diftingueda utp primu canant' odc.Scdm idecft quod
organum. Per ter
riu pfalmi.Per quartu cacica.Per qnru oratioes.Pcr fexru bn diffides. Per feptima
lauda tioes.Per offauu graciaruadhoes.Per nonu fcelicitas alicui9.Per ultimu lau
des dei tm. Addas tu SC mcfcbl quo canunf coreplatiocs SC erit ailcluia qfi cifoph
no pones in numepe cu aliis. Adduc SC.x.dics qbus poft afcefum xpi defcedit fpfis
K dece cortinas i ttplo SC fimilia inumera SC infinita illud diceres femp
q, nihil ca^
fufedoiade9 p fua fapiaro ut in podere SC mefura.ita in numero diTpobit. Taceo
quot SC gta obferuet in nouenario ut pter lerarchias angelopt SC noue bearitudinu
grad9 iuxra Matheu et longitudine cubitopt Og
regis bafan
q typus c diaboli no
credit efle cafuale SC fine myfterio.illud et obferuates q, dns hora nona clamauit.
None et in quatuor cuagelus.quatuor fluroiniby paradiG.quatuor aialib? czccb.
dis quaternarii pfeffione cofidcrat.K fenarii in fex dieb9 creatiois mudi SC in fex
.
setanb? fiuc feptia fit futura uica.ur uult Aug.fiuc offaua ut Hicro.qn SC illud no AugufK.
ptermirtic q, dns fexca feria pailus e.Qûid de (eptenario cu magna diceret attetio Hicrony
ne dignu q, dic fepda dns geuit.q, fepte dona fpuffmffi.fiC in apocalypfi *
fepte fimus
gnacula libri.fcpce comua.fepte oculi,fcpre angcli.feptc ecclefix.fepte cadelebra,
fepte ftellx, fepte fpus negores SC fepte ncqtix apud Salomonem. Kfcpries in die
deo canit Dauid,ppheta.Q.uartudccimu atnumcru ita uidem? obferuatu a Ma-*
tbeo ut ad hoc q poflet cu ubiq in gencrationib? xpi retinere nonullas et genera
dones ptermirerit.Dc medicis.de aftrologis.de philofophis maxic Platoids & Py
thagoricis nihil affero, fed folii dc noftris ccclefiafticis doffonb9. Cu de hoc agaf
iitru credere effe pprictates in numeris SC uirtutes aliquas naturales aliquo modo
jentari fida' catholicx rcpugnct.Q uas cu uideam? ct ut dixi fortaffc ufep ad cu-
liofitate a catholicis auffonb? obferuatasnihileampli curdubitcm 9 no effeta
9
le opinione p hxrcrica reiicienda.Cu ergo in codufionib? meis de figuris, de nu-
meris loquor,n5 loquor qtu ad fupftitiofum ufumfuuppatftaK couentionescu
dxmombP.ga hxc oia reprobaui in prima coclufione mea. Similiter de noibus q,
habeat aliqua affiuitacc naturale et notu e oibus. Qua quide affiuitare naturale
no habet ut fignificatiua funt ad placitu.fed ut fut in fc quxda res naturales.Ideo
dixi noia illa habere uirtute in magia naturali no ut fignificatiua funt nili forte ef-
fent aliqua qbus fignificario cflet naturalis,ficut Stoici dreue dc oibus noibus qui Stoici
bus utadueriand' Pcripathctici.ita Plato in Crati Io affentif de his qux funt reffe Peripa ^
Ipofita.Origcncs at dc hcbraicis hoc fcnric.ac ideo dicit q, quxda noia hcbraica in thetid.
Cieris lris.ficucofanua.fabaoth,alleluia SC fimilia fucrut lic n5 mutata Plato
referuata SC
in alia lingua in qua no rctinmffcnt fua naturale figmficatione SC cofequetcr uirtu Origcn j
tc.SC hoc folu intendeba dicere dum compaba nomia fignificatiua non fignificaii'
APOLOGIA
ois.K nola hebraica aliis I Tua efficacia i magia naturali Kc. Volo aut aliquid di K
ccrc latius de ifla cabala.qq Si fupra i pria ptc apologix nfx multa dixerimus, fcd
illano magis ab iftis magiis itelligenf' q itdligat barbara ab eruditis. Quaf
fotte
Stilas pa Si hic aliqd fccu hoc panficnfi fhlo dicemus de fla cabala.horrcdu.n.iftis ptib9uf
i
lificnfis hoc nom.Si ex ipopene fono timedu,ira ut forte fmtex ipis cabaliftas no hoics/cd
hircoccruos potius uel cctaupt ucl oio m6ftruofum:aiiqd ce fufpicen .
Quinimo
audi re ridicula.cu fcmcl qda cx ds irerrogarci' qd cet ifla Cabala^mdit ille fuifie
quendam hoiem Si diabolicu q didlus e cabala.Si huc multa cotia xpm fcrii
pfidu
pfiflc inde fequaccs eius didtos cabaliflas.Quis qu.xfo hic nfum teneat. Efl ergo
Rabiclia fciendu opinione ce no folu Rabi cliazar,Rabi Moyfis de Aegypto, Rabi liracon
zar bcnlagis.Rabi ifmacl.Si Rabi ioda.Si Rabi inachinan. Si aliop qpluriu ex fapien
Rabi tibus Hebneorum.fed nrojR et dotflo^ ut infra onda pter legem quam deus dedit
Moyfes Moyfi i more Si quam illi qnq; libris cotcnta/cripta reliqt reuclata.quoqj fuifie ei
.
de Aegy dem Moyfi ab ipfo dcoucra legis exponem cu manifcftaciocoium myfteriojtSi fe

i
pto cretop: qux fub cortice Si rudi fode uerbopt legis corincrc^.Deniqj duplicem acce
Rabi fi pifle lege Moyfcn in mote Itale Si fpiritalem.illa fcripfifle Si cx peepto dei populo
meon c6icaflc.de hac ucro madatu ei a deo ne lpam fcnbcret fed fapictib? folum
q erat
Rabi if lxx.coicarct quos ide Moyfes ex praecepto dei elegerat ad cuflodicnda legem eifcp
mael iride peiperet nc ea feriberet/ed fuccefloribus fuis uiua uocc rcuclarcnt. tum Si illi
Rabi io aliis Si fic ordine ppctuo.Ex quo mo tradedi ifla fciam p fucccdlua.f.receptioncra
dam '
unius ab altero dufta cfl ipa fda.fcia cabalx.qd ide e qd' fcia rcccptiois.quia idem
Rabi na fignificat cabala apud Hcbrxos qd apud nos reccptio.FucTut aut poflea hxc my
'
chinan flcria Iris roadata tpc Si ca mfradiccndis.SC illi libri dicfli funt libri cabalxin qbus
Vndc ca> libris multa imo pene oia inuemunt cofona fidei nrx.Fucrunt.n. Si ab ore dei tra
bala diti Si a ludxis ante xpm feripti quo tpe nulla paflionc moueri poterant ad uician
dauci coitu pendi ipam ucritatc.Ex iftis audtoribus hui? fcietix ego mul
libris Si
tas pofui conclufiocs ad cofinnarionctn fidei nfx cocra ludxos.quas cu ifli magi
ftri forte no bene cofidcraflcnt fufpcdtas ce dixerunt iri bde-Si Iudaica pfidiam fa
picntcs.quod tn poflea
q intellexerunt qd cet cabala multos cx eis puduit dixifle.
Nota. Q uod aut ita fit ut fupradiximus q> deus Moyfi prxtcr litteralem legem qua ipe
fcripfit, dederit et Si reuelaucrit myftcria in lege cotenta.heo cx noflris qnq; refles
Efdras Efdra Paulu,Origene,hilariu 8ieuangeliu.Primo.n. habemus hoc e textu Efdrx
Paulus apud quem loques dominus fic inquit Rcuelans rcuclatus fum fuper rubu.Si loeu
Origcns tus fum Moyfi quado populus meus feruiebat in Aegypto. Si mifi cum Si eduxien
Hilarius de Aegypto .Si adduxi cum fuper montem fmay.Si detinebam eum apud me die
Euageliu bus multis.Si cnarraui ei temporum fccrera SC finem
mirabilia multa.Sioflcndi ei
Si prxeepi ei dicens, hxc in palam
uerba Si hxc abfeondes. Secundo habe
facies
mus audloritatem Origcnis cuius tcflimonium in his in quibus ab cedefia recipi
tur efl ualidiflimum.quia ubi bene nemo meli9.Hic ergo fuper illud pauli ad Ro
ma.tertio.Quid ergo amplius uideoaut qux utilitas circuncifionis multum per
omnem modum,primum quidem quia credita funt illis eloquia dei. Dicit Orige
Origens nes confidcrandum cflquia no dixent litteras efle creditas.fcd eloquia dei. Ex quo
didlo Origcnis habes q^praxer Iralem legem aliud qd traditil fuit ludxis qd' hic
uocac Paulus eloquia dei, Litteras enim idefl litterale lege cis fuifie tradita ncmO
lOAN.PICt MTRANDVLAB.
ili
ncgat.fcd no imputaf eis ad prxrogariua.qa
ili
littera
p fe ocddit.K nifi adiit fpirit*
uiuificisoino
p fccft res morrua.Sed prxter has litteras tradita funt cis eloqa dei
* dc quibus mento glorianf.qux nihil aliud funt q.apud Hxbreos dici/
q Cabala !
bjrf
id eft uerus legis fenfus ab ore dei acceptus.unde &C apud Hxbreos qncj
uocatur
jja'
quod ide eft q, lex dc ore nata.qux ppter illa fucccfiiua
is
receptione deinde difta Cabala.Et q, ifta fciam deinde Moyfcs ia a deo acccx
fuit
ri pta.lxx.fcnionb? cm coicaret.apte tcftaf Hilanus in expofitioe pfalmi.ii.
q Qua Hilariul
b re frcmucrut getes c.fic fcnbit. Erat aure ia a Moyfc ante inftitutu i omni
fyna
i?
goga.lxx.ene dcxftores.Na ide Moyfcs quis ueteris terta meti uerba in litteris co
a didiflfe.m fepatim quxda ex occultis legis fccretiora myfteria.lxx.fcnioribus
do q
t Stores deinceps maneret intimauerat.Cuiusdodlnnx ia dnsin euageliis metui'
i nit dices. Sup cathedra Moyfi fedcrut fcnbc 6C pharifei. Omia ergo quxcuq;
dixe
rint uobis faciteK feruate.fccundu uero fatrta eops nolite faccrc.dcxrtnna uero cope
1 manfit in portept.hxc Hilarius ad ucrbu.Ecce q. Hilarius exprerte tertae fuifte
p*
2 ter lege feripta dodhina quanda alia (ccrctiore qua Moyfes ipfis.lxx. fapierib? in
i timabat.Q uod at SC ifta fccrctior SC uerior de myfteriis legis expofitio oibus paf- '
a no publicaret ,fcd folu Moyfi fpaliter a deo, SC ab eo aliis tm.lxx.fapictib? fue

fttn
i? tir reoelata.tcftatur ctia Origencs in loco prcallegato fic dices dc Moyfc pphctifi
3 p SC exteris hop: firatlibus hxc intclligeda funt dici qbus funt credita eloquia dei
a Adde SC fi qs apud eos fapics SC intclligcs auditor SC mirabilis cofiliarius foir.hxc
e Origencs.Per hos aure mirabiles cofiliarios illi intelligunf quos uocant Hxbrci ScncdnJ
m fenedriro.i.Ixx.illos feniores quos elegit Moyfes ex prxeepto domini, quorti loeu
m mihi uidentur tenere Cardinales in nortra ccclefia.K ad imitatione numeri tlioru.

IS lxx.fcmoru ut nue declarabimus fuerut redadfa myrteria Cabale in.lxx.libros pri
a cipales tepore Efdrx. Vfqj cni ad tepus Efdrx dc ifta dodhina nihil erat feriptum,
/i
fed folu ut dixi receptione rradcbaf.undc cabaliftice nome accepit.
03 p fuccertiua
V Poftq aute a Babylonica captiuitatc reftituti fuerut
p Cyru,6C fub Zotobabel in
-1
at ftauraru fuit templu.tuc Eldras qfuit prxfcdVus fynagogx poftq repauit legem
A feripta Moyfi SC correxit teftamentu uetus. Voluit ctia ut ifta fecreta dei eloquia
*f
qux ufqi ad illud tepus feripta no fuerat fcribcrenf.SC hoc qa ,ppter captiuitatcm
cfe
gentis nopotcrat feruare illu ordine tradedi fibi illa dcxftrina per manus.SC merito
fc erat dubitandu nc ,pptcr difperfione eopt ii no inucnicbanlf fcnpta tande perirent. r. i 1
k>
Statuit ergo Efdras ut fcnbcrcnf adhibitis ad hoc Ipaliter notariis.Si qa erat. lxx.
t!
hxc dodrina.iufiit ut redigerent oia illa fe^
feniores iiue cofiliarii, inter quos erat
ir
creta in.Ixx*uo!umina prinapalia.qux tn. deinde ctia no nifi fapictibus coicarcnf.
J
6C hoc eft quod apud Efdra legit' his uerbis.exadtjs.xl.dicb? locutus eft altifll*
c
mus dices.Priora quxfcripfifti in pala pone legat digni SC indigni.nouiftimos at.
Ixx.libros cofcruabis ut, tradas cos fapictibus de populo tuo. In his eni eft ucna in
a
R
tellcdhis SC fapictix fons.K fdetix flumen. & fic fcd.hxc Efdras ad uerbu. habef
aute de iftocofilio in quo fuerut feripti ifti libri mentio lata SC diffufa apud Hat' Sedero!!
P
-?
breos in libro qui dicit Sedcrola.i.liber fxculopt.ubi habef qui fedcrut in codlio,
SC deniqj totius condlii gefta SC ordo. Ex quibus ommb 9 fatis patere poteft n5 efle
? me q, prxter lege fcnpta Moyfcs uera quoqj Icgiscxpofirionea
conficftu a Deo
accepit . SC q illa deinceps per fucceflionem a Moyfe .lxx. femoribus . 8 ab illis
APOLOGlA
aliis fuis fuccc floribus fuerit rcuelata. Vnde St nomen accepit ut d/cercf cabalifH-
ca,8Crpc Efdrx iu plurcs libros fuerit rcdatfta.qui dicunt libri cabalc.quos ego Ii"
Nota. bros fuma ipefa mihi cogfitos.Neq;.n.eos Hebraei Latinis nris coicare uolut.Cu
diligenter plegerira inucniens ibi multa.imo pene oia cofona fidei nrx. Vifum c mi
hi hr'
e poffc
chnftianos unde Iudxos fuis telis cofodiant.cu ab eis auctoritas caba
Mota, litarum quos brit in magno honore St rcuercnria negari nopoflit.Eft aut ulterius
Cciedu q> illa expo biblix pportionat mo exponedi biblia q apud nos df anagogi
Quadru cus.Sicut.n.apud nos c qdruplcx modus exponedi biblia,lralis myfticus fiuc alie
plex mO" goricus,tropologicus,SC anagogicus.Ita e St apud Hebraeos, lf alis apud eos df pe
dus xepo lat.que modii tenent apud cos Rabi Salamon .Chcmoy St fimilcs.Allegoricus Mi
nendi bi/ dras une fxpc apud cos audies Midras ruth Middraftyllim Midras colet. i. expo .
blia apd Midras. i,myftica fuper ruth.fup pfalmos/uper ccclcfiaftcn.SC fic de aliis.Et illu
p
hebrxos modu fcquunt' maxie dodores Talmutici. Tropologicus df fechel . que fcquund
.f.pcfat . Abraa abnazara.ubi lfaliter non exponit St lcmbcngcrfon St multi alu.fiC ance oes
Midras Rabi Mofes Acgcptius. Anagogicus df cabala.SC hoc qa illa expo qux df ore dei
Scchcl tradita Moyfi St accepta per fucceflionem mo pditffo quali femper fenfum fcquif
Cabala anagogicu.qui et inter oes eft fublimior St diuiaior futium nos duces a terrenis ad
.R. Sala cxlcftia a fenfibilibus ad intclligibilia.a tpaLbus ad xterna.ab infimis ad fuprema
mon ab humanis ad diuina.a corpalibus ad (pualia.Ec hinc eft q. ualidiilima indcargU"
Abraam menta hricur contra ludxos.qa difcordia qux eft inter cos SC nos uc maxime paret
Anlazara cxepiftolis pauli hinc tota prxeipue dependet q> ipfi fcquutur liam occidcntc.nos
Lcuibcn aut fpm umificantem, qd unico exemplo fufficiat nunc dcclcrafle. Na) eu cis i eis
gerfon ,pphctiis pmittitur q.Mcfiias cos liberabit de captiuitatc.Si adducet i rena pmif
Rabi. lioni s St m Hierufalcm BCintcplo gaudebu 1 Si congrcgabutur. Ipfi hxc lfaliter in
Moyfes . felligeces dici de captiuitatc mudaoa St de terrapmiflioms qux e [udxa tcrrcftris

acgypt9i c fimilitcr materiali duitate Hierufalcm Si replo non piit credere illu fuifle Mcftram
Excplum per queeiedi funt de illa terra pmiflionis St duitas dcftrutfta St dirutu fuit teplu
qd fi uolucrint fimul cum cab^liftis anagogice exponendo fcrptura-mtelligere illa
de cxlcfti Hierufalcm,dc captiuicace fpuali.de eclefti terra uiucntiu cognofcant^C
confiteantur neceftc eft illu ucrum fuiilc Mcflia per quem totus pena orbis de ma
nu dxmonis cui per idolatriam feruiebae fuit liberatus. Quem fore eftcdfum prx
Nota. dpuum aduetus xpi iporum cabaliftaru? firma c opio. Ita cognofccretur ce de oi i
bus aliis fi conclufionu mcapt cabaliftapt probationes uiderentur nullu ec .f. peno
atticulu i quo nobifeu Iudxi pcrcabaliftap: autftoritate fcnrire non cogatur .At fta
tim ifurgur ifb' pfes Si cttr oes Iudxi non Fiuc xpiani.K cur Aug.Hiao.8i alii do >
flores ecclefix buius dotftrinx non mcminerunc.Miror de fapia lftorum patrii, Et
quxfo dicant mihi ipfi ucra fuerint nc miracula xpi an nfis faifo confedla. Si uera
dicunt.dica t St mihi cur tunc no oes Iudxi fa&i funt xpiani. Na et fi cabaliftas ip
fosprxfupponamus cade penitus feribere qux Auguftinus fcnbit. Dubitandum
r for.t

' m no e maioris fuifle efFicadx miracula uiucnris xpi ante cotum occulos quotidie
fada cj audforitatc cuifcunq; audoris.qq apud eos maxie autentici. Saantautee
;phibicu Iudxis legere illos libros anteq attigerint anum tjdragcfimu fux xtaris.
Et fi qri legunt St non credut.ficut St in xpm ipfum quem uiderunt non credi derue
origenes dico cum Origene q>fadti fune dc illis qui legunt St non intelligunt.lcgunt St uo
/
credut.Obfcurara eft.n.ifipies cor copt.Er ficut de illis eloquiis dei quae fupra de*
clarau imus efle ifta cabaliftica traditione.didt Paulus in huc modu.Quid.n.ft q^ Paulus
1 n crcdidcruc.nunqd incredulitas illote fide dei euacuauit abftt.Eft.n.dci apoftol?.
e a us uerax.ois at ho mendax. Ita SC nos dicamus, qd fi multi no ctedut, nunqd
illojt
' incredulitas huius frix ueritate SC nobilitate cuacuat.abfit.Suc at maxie
digni cri
n ^ lanl bac fdetia.quia licut ipfa eft lex fpiritualis non camalisjita
nos fpirituales fu
K mus ifraclitx,n6 carnales. Pertinet aute lex fpiritualis ad cu qui iuxta Paulu in ab
:a fcondito uidcus eft, non ad cu qui in mamfcfto.Q uodaute dicant fe mirari dodo Hilarius
'v
Ks ccclcfixde ifta dodrina nunq fecifte metione.fatis nos fupra oftedimus, Si Hi Origen,
latiu 6i Origene,6i Efdra, Si iuxta hos Paulu Si cuangcliu huius (cicntix meminif Heldras
9 fe.Eft aute SC aduertendu q> nunq mucnics aut rariflimcdodl ore alique
ex noftris
loquor de antiquis, aliqueex hxbrcis nominarim allegatcm.fcd in uniuerfali tan^ Huillus
* uidebis dicentes. fic dicut hxbrci.Hxceft fnia hxbtcojt.Etego
quidenon mei Hicrony
* tnini me hoc nifi femcl inuenifteapud Origenequi allegat Huillu patriarcha co' mus
* Ktancu fuu. Quare nihil mijSi fi Si audores Cabalc ab eis nunq audias noiatimal Eufebius
2 legari. Vept cu dc hcbrxopi teftimonio uidcanius qnqt dod. Boftros ita cofidere.
Origen
ut ficut nofter Hicrony.didt.Cu uolut approbare quod dicunt Eufebius maxime Clemens
* Origcoes SC Clemens, qplures alii,ad hcbrxos fe lemper referat dicentcs.rcfere Ois fcho
? bat mihi hebrxus,audiui ab hebraco.hebrxojx ifta fnia cft.Et ipfe Hietony. etiam Ia hebrx
~ eos roagiftros uocet dicens.hxceft fnia magiftropi.nihil dubitandu eft dc dodon oj: i tres
b bus Cabalc cos intclligcre.qd' euidenti rone pot demoftrari. Eft.n. ois fchola he fedas dii
o brxop: in tres ledas diuifa.In phos.in Cabaliftas,5iin Talmuticos .Talmuticos uifa
e allegari ab anriqs dodoribus nfis no eft crededti.tu qa Clcmcs SC multi alii hei Clemens
q
u brxos allegant fuerint ari copofitionc ipfiusTalmutqux fuitpoft Chrifti morte R.raoy^
[is plus q pcr.d.anos.tu quia dodrina Talmutica eft totaliter cotra nos cofida ab fes de
'st ipiis hebrxis.ia cotra xpianos pugnatibus quare ilii dodrinx tale hoQore no detu gypto
pS liftent noftri ut tuc maxime aliquid didu ab eis firmu putaret cu iudxop: teftimo prius ce*
:C *>io corroborat' phos pariter certu eft eos no allegare qa Si ifti qui.f. fccudum
phi pit expo'
lofophia exponere ceperut.biblia cepcrut a modico tpc.Prim9 eni fuit rabi Moy^ nere bib
E B fes deegypto quo adhuc uiuete floruit Auerrois cordubelis. nondu aute fluxerut liam fecu
trcceri anni a morte Auerrois. Relinquit? ergo ut harc hcbrxoptdocTrina cui dodo dum phi
p
Ice tS catholici 8i Hieronymi teftimonio tm defcrut.Si quam adeo approbant fit illa lofophia
0 qua ipfimet noftri dod.fatcnf Si creduta deo Moyfi SC a Moyfe per fucceftioncm tempore
ji qux ex hoc mo tradedi dicit? Cabala qua fx Aucrrdis
aliis fapietibus fiiifte reuclata,Si c illa
[
pc et uideo a noftns audorib? hoc mo defignari diccdo ut dicit antiqua traditio. Prima SC
; Hxc e pria Si ucra cabala de qua credo me primu apud larinos explicitam fecifte uera ca-*
S mctionc,8ie illa qua ego utor i meis coclufiomb? }s cu expftc pona cotra hebrxi bala
;t os adeofirmatione fidei noftrx.ncfcio quo mo ifti magiftn hfepotuerut p fufpe^ Duas fch
dis in fide.Vcpt qa ifte modus tradedi
j p fucceftione qui dicit' cabalifticus uidetur entias ca
idt.
couenire unicuiqt rei fecrete 6C myfticc.hinc e q. ufurparut hebrxi ut unamquaqi bale noie
ti
fdam qux apud eos habeaf p fecrcta Si abfeodita cabala uocet 8i unuquodqj fd hebrxi
bile quod uia occulta alicudc habeat dicat haberi
ri p p uia cabalc. In uniuerfali aut honorifi i
i't duas fdcntias hocetia nomine honorificarunt una qux dicit? . carunt,
.i.ars cobinadi;Si e modus quidam procedendi in (ciendis Si eft fimile quid ficut
K
'
APOLOGlA
Ars Rai\ apud nros dicitur ars Raimundi,licet forte diuerfo mo non pccdanr. Aliam quae e
mundi de uirtutib? rept fupcriopt qux funt fupra lunam SC c(l pars magix naturalis fupre
ma. Vtracg idaji apud hebexos etiam didfam, SC de
dicitur cabala
pp rationem ia
utraq; iftapt et aliqn. fecimus mentionem conclufiombus nodris. Illa. n. ars cobi
tiadi cftquam ego in coclufioibus meis uoco alphabetana rcuolutionc.Et e illa q
clt de uirtutibus rep fupcriopt qux unomo pot capi ur pars magix naturalis. Alio
mo ut res diltinda ab ea cft illa de qua loquor in prxfenti condufione dicens q> ad
7 iuuat dos in cognitione diumitatis chrifti ad modum iam declaratum, & licet illis
duabus fcientiis nomen cabalx ex primaria SC ,ppna impone non conurniat.tranf x
2 . fumpriue tamen potuit eis applicari. Verum ficut eu olim magi trn dicerentur fapf
entes nccromantcs deinde SC diabolici uiri lapientis fibi falfa nomen ucndicantes
magos fe uocaucrut.lta quida apud hcbrxos res diuinas fallis SC uanis fu perii itio
.
nibus polluentes, imo in rei ueritate quafi nihil a nccromantibus differentes dixe '
runt fe hfc fccrcta dei nola 6C uirtures qbus dxmones ligarent, SC miracula faceret
;
Kxpm non alia uia fecillc miracula,8C illi falfocaba iftayr nem ucndicauerunt di'
centes arte fuam clfe illa ucram cabala qua reuclabit deus Moyfi . ficut et dicune
necromJtcs q> illas fuasincatatoes SC bcftialitares habucrut a Salamoe SC ab Ada
, SC ab Enoch SC a fimilibus.hanc aure uocatam cabala non Colum ego no app

falfo
baui in coclufiombus meis aut (cquutus fum,fed exprede rcprobaui pones condu
fione fpceialein de di redo contra illam qux dicit q. miracula chrifti non potuerut
fieri per uiam cabalc hxc fufficiant de prxfenti condufione qux fpccialcm librum
exigerct/i quid fit naturalis magia qd cabala cxadle uellcrous declarare hic fufficit
oftcudille nihil contineri in ris quod catholice SC ortodoxe fidei repugnet,

* QVAESTIO SEXTA DE EVCHAR.ISTIAE SACRAMEMTO,
I teneat communis uia de poflibilitate Cuppofitationis refpcdu eu
iufcutf crcaturx dico q> fine conuerfioncfbe panis in coipus Xpi
ucl paneiratis anihilatione fieri poreftut in altari fit corpus xpi fe'
eundum ueritate facti quod Iit dichim loquedo de pollibili non de
fic ede, Per hac condufione non itedo dicere q. panis non coucrtaf
in corpus xpi SC q, de fado fit corpus xpi in facio de fefto indituro
Xpo illius fac* uentas actualis fit piitialitas corpischndi ad panem de fadlo aflu
ptumuel fuppofitum a ucrbo,lda.n.dc inclfc rencio exprede in fine conclufionis
ibi quod fit didu de poflibili non de fic edc.ubi ly poliibile referri uolo non folum
ad ditff u pncccdcs de fuppofitatione panis a chrillo fcd ad ucritatcm facfi euchari
dix SC etiam ad ipm facniymo etia ad pfentia corporis chridi fimul eu pane adu
non clfct necclTarium qmirtutcidius adumptionis panis a uerbo
pto.ira q. forfan
incarnato cct corpus chrifti quod iam aflumpfit de uirgine cum pane, Sed tamen
podibile cd q. in altari eet fimul eu pane fe edet alfumptus a chndo Loquor igid .
in pnti condufione de facropodibili SC poflibili cius ueritate SC pollibili prxfcntia

corporis chridi fimul cum illo pane aflumpribili.Ideo miror q, danara fit prxfcns
condufio pro erronea ex eo q>prxdida fine falfa de facramcntoeucharidix iam in
(bruto de quo dicuntme loqui.cum tamen de poflibili facio SC poflibili eius ucrfe
tate exprede loqui pfitear in condufione. Artetius igt cofidcrer uerba coclulionls
anteq danent coclufiooc tam exprede refellente fenfum que danat, imo confideret
lOAN.PICI MIR.ANDVLAE.
9> determinatio fua male poteft defendi ab errore quia fi fi c edet q* coclufio uelfet
faluarc uenrare faeraincnci fecundu inft turione xpi qua tenctcccldia ut ipfi dietfi
tue non folu eft erronea fed fimpliriter hxretica. Si ac fenfus coduGonis
cft ille
me explicatus non (blu no erronea in fide, fed imo cft erroneu dicere oppofitum. p
Mulca cni fune qua: dc fic efle funt haeretica quoru oppofiru de poftibili eflec hett
ticu ficut dicere patre mcamatu de fic efle e hercticu parte at pofte
incarnari no fo
lu non e hercticu fed hcreticu e eius oppoGtu SC hacc fufficiac dcclararioc coda
p
fioms & defenfionc ei?. Sed nos fcholaftice exercitationis gratia rclinquctcs coclu
Qucftio
fione mea uideamp. An hoc fit ueje
q> poflit p aliu modu faluari corp? chrifti pofte
cfte in altari cj
p conucrfionc panis in ipfum.f.pcr fubftctationc paneitatis in diuu
no fuppofito una cu huanitate aflumpta ita q> eflec unii fuppofttu in tribus natu*
ris.f.deitate.humanitate fiCpancitatc.flC ratione fuppofiri eflec praedicatio cuiufli*
bet naturae in concretione ad fuppofitu fumptac dc alia.fiC coicatio ydiomatu deus
cft panis fii ho Keconuerfo.fli chnftus ho eft in altari ficut
Chrift9 panis cft in al
tan.8i fic de confimilibus.fiC hoc eet facrametalitcr fiue uirtute facrameti fi uirtus
ad hoc cct dara diuinitus uerbo facrametali.nec intromittam? nos utru ad hoc fuf
ficcret uerbu iftud cu pnrditfta uirrutc hoc eft corpus mcu.uel aliquid aliud req*
rerctur.Et primo pte affirmanua arguit' qhocfittcnendu quiauidetur Dama. Primum
,p
hoc tenere de farfto.hoc.f.facrametu efle paftumptione. Sic enf dicit Si nuc intere argumen
ogac9 qualiter panis corp? chnfti fit 8C uinu Si aqua fanguis Chrifti.Dico tibi K tum pro
ego fpus fandl9 fupueniet 6C hoc facit quod c fup ratione Si mtellctffu Panis aut parte af*
.
& uinu afl"umurur Si infra ibide.K queadmodu in baptifmare qa cofuetudo horni firmariua
nib? aqua lauari Si oleo ungi mgauir deus aqua Si gratia fpuflandH, 8C fecit idem Damafc *
lauacru regenerationis, ita quia cofuetudo hotninib9 pane & uinu coedert Si bibe-'
re iugauic eis dc 9 deitate & facit ca corpus Si fanguine ei?.SC infra code.c-loques
de hoc altaris facto carbone uidit Efaias.carbo aute lignu fimplex no eft fed uni*
cu igni.Ita Si panis coionis no panis fimplex eft.fed unitus deitati. Dionyfius aut Dionyfi?
de ecclefiaftica hiertrehia tcrtio.c.uocat iftud facrametu aflumptione.Q uod etgo
iftidoct.dicere uident de fic efle multo magis pot reneri dc poftibili. Sccfo arguif Sctftn
quia cu fecundu Aug.ad Volufionu in rcb9 mirabilib9 tota ratio fa<fh' fit potentia argumen
ferietis fic artare hoc mirabile facfm ad determinatu defenfionis modu
q ex cano* tum*
ne feripturx aut ccclefix determinande no habeat' expftus cft diuina potentia ar*
tarc ad intclleri? noftricapacitatriquod epiculofum.K contra Aug. ibide dicens
rem hoc. Si ratio quxrit no erit mirabile fi excmplu ponit" no erit fingularc.Dcm9
deu aliquid pofte q. nos fateamur inueftigarc no pofle.Tertio arguif, qa illad cui Tertium
as oppofitu et dc inefte no habet cuidetcr ex didbis fan<ftopr,multo magis pot te* argutae*
nen de poftibili.Sed oppofiru huiusq.de faiftorcmancarpancitas in altari fubftl tum.
tiata a fuppofito diuino non hf cuideterexdiriis fantftoprergo Sic. Probat quia il
ludGrcgorii in Omclia pafchali diccris.fpccics Si fimilitudo illaru uocabula funt GregO.

teyt qux ante fucrut.f.panis 6C uini hoc quod ante feerut exponut reneres opinio
nem quae ante fuerut fola,nunc aute non funt fola quia ibi latet corp? xpi. Item il*
)ud Ambrofn q. uirtus dei qux creaturas ex nihilo creatîic creaturas murat Oi a AmbfO
lix qux dicut pane 6C uinu non remanere poft confecratione fed conucrti.fic expo
netur q> panis non remanet qui panis fuit*lrcct eadem fic pancicas , fi C hoc propeet
K ii
APOLOGI A
aliud fuppoficu.Hxc aut diiftio panis dicit fuppofitu in natura pane itatis & hoc no
remanet Multu aure interci! dicere q> remaneat paneiras in diuino fuppofiro by *
poftatizata.K remanet pancitas in ,pprio fuppofito, qa hoc fccudo ir.o no fieret
coicatio idiomatu qux fit primo mo.Has autem audforitates oio ego credo'efle eo
Argunaei tra fic poneres de facfto SC de fic ee 8C non de poflibili trri. Quarto fic arguitur. Ifta
tumquar opinio approbat? de fic ceinconfcffioncBcrcgarii approbata per Papam Nicolau
tum Romx coram. cxiiiicpifcopis.ergomultomagisporcrt teneri de poflibili atecedes
Berenga deducif.Q uia Berengarius confitef poft confccrarione non lolum facrm fcd et
fic
rius ucrum corpus 8C fanguine dfii nri Icfu xpi ce in altari SC fcnluahter non foluni fa -
manibus faccrdotu tradan frangi & fidelium detib? atteri.
et aliter fed in ucritatc
Qux uerba uidentur non polle plane accipi in fcnfu claroSC expedito qualis debet
et uerbopt cofdfionis fic folenirer approbatx mfi per fubllcnratione pancitatis in
fuppofito dei cum corpore xpi mo prxdido.Ita q fit idem corp^xpi hominis Si pa
nis SC ita fit integrum inquantum corpus hois SC atteratur incjtu panis ficut xpus
in cruce moriebae SC uiucbat.lcd hoc ut homo 8C illud inquantu deus SC q> quidam
Magifter ita acceperint uerba prxdidx confcllionis patet per magfum fniarum.ini. Iibro.di.
filiarum. vii.Cuius uerba funt hxc. Alii tradunt corp9 xpi cficntialirer frangi SC diuidi SC tfi
i integrum SC incorruptibile cxillere qd' fe colligere afferunt ex confefiione Berem
garii qui confeflus e cora Nicolao Papa SC pluribus epis pane SC uinum qux in al
> tari ponutur poft confecracionem.non folura facrm fcd et ucp> corpus SC fanguine
v . . chrifti elle SC fcnfualirer non folu in facfo fcd et in ucritatc manibus faccrdotu tra^
i. dari frangi,6C fidelium detibus attcri.ecce

q cofeflio Bcregarii attenta SC examina
. ta
p ccclefia continet corpus xpi non in facro rtri fed in ueritate dentibus fidelium
atteri. quod plane acceptum ueritate haberet percoicationcm idiomatu.qa atterif
dentibus fccudum paneitatem SC integr u manet fcdm humanitatem. Quod fi ali
qs uclit exponere dida cofeffionem dicctisqly in ucritatc SC non i facfo rm refer
tur ad imediatu ucrbu trri. f. manibus faccrdotu tradari, SC fequentia uerba ad fpe
cies fiue ad exterius facrm.fub quo frado SC attrito corpus xpi mtegru fumit.Vide
tur q> non acripianf uerba cofcllionis plane ut iacent, SC ut dc plano fonant cu tn
uerba cofcllionis fic examinaex debeant accipi abfcp expofitione uiolenra. SC cxtoc
Primu in fionefcdm fenfum quem in aperto faciunt. Sed contra arguif ad oppofitum quia
oppofitu ifta opinio dc remanentia fubftarix panis inaltari cft danata ab cclcfia ergo uitan
Prima ref da ut hxrctica.R. ridetur fctfm fic opinantes ad hoc primo q damnata cft dc fic ee
ponfio. non dc pollibili.Secundo q opinio damnata differt ab ifta qux ponit 'paneitatem
Scconda remanere hypoftatizaram a uerbo hoic.llla n.ponit poft coiifccratiocm plura fup
pams.hxc unu fuppofitu in tnbus naturis, ficut i diuinis eft una
rcfponfio pofita hois xpi SC
Dtix iter natura in tribus fuppofitis.Illa ponit fubllantiam panis manere poft confccrarione
hanc opi' hxc ucro non per modum fubftanrix fcd per modu accidentis.ficut cft dc humani
niooe SC tace afliimpta.IIIa ponit panem 6C uinu remancre,hxc uero no, fed aliu pane . licet
opionem fic eadem pancitas. Ex illa fequitur corpus xpi non poffe ee in altari ueraciter fub
danata ur facfo, cum panis in nullo mutctur.Ex hac uero non cum ponit panem murari SC et
paneirate quo ad ce ex illa non uenficat q panis fit corpus xpi cu fint duo fuppoli
ta.Ex hac uero uerificat qtf cft unu i duab 9 naturis.ex
pp unitate fuppofiti illa fe'
qtur q gcquid eft in hoc facto non cft adorandu latria cu fint duo fuppoficaxpi 6C
panis.hxc ucro ponic unica adoratione adorari, quicquid eft fub facrameto ppter
unitate fuppofiti. Sccfoarguif q> nullo mo pot faluari q,perillu modu poflit cor
Secudu
pus chrifti cfle in altari,qa cu quaerit utru corpus chrifti poflit efle I altari Sic. no in
oppofi
incclliguf de corpe quod Chnftus eft Si accipif pro genere, fcd intelligif de corpo
ojtn,
rc quod cft pars Si no praedicatur de hoie in rcrfto.Talc at corp 9 quod e ps no c 6^
municat ydioma naturx coaflumptx neq? fuppofito neqj ecotra . Licet eni de9 fit
homo fit econtra. non tn deus cft caput Chrifti fli econtra. fli licet Chnftus homo
fic ubiq? ratione fuppofiti non tri caput xpi homis c ubicf quia ptes naturae aftutn
ptx non coicant ydiomata fuppofito.nec de eo prxdicanf uel econtra
.
Quauis et
go paneitas aflumac' a uerbo una cu corporeitatc non tri dicef q, corpus Chrifti
eft panis uel q. corpus Chrifti fit in altan fi panis c in altari.licet dici poftet Si ue-
panis corpus quod xpus cft fccundu quod accipitur ut genus.
rificari q> fit
Q uod
aute aliter no accipiaf in quaeftione Si in facrameto apparet, rum quia coipus ge^
nus quod dicitur in redo de chnfto non dicitur corp9 Chnfti ficut animal uel ho
mo quod Chriftus efttno dicitur homo uel animal Chrifti,rura quia forma uerbo-'
ha in qua inllitutu cft hoc facramentu cft hacc.Hoc eft corpus meu Coftat autem
pueritas illius uerbi no faluatur de corpe quod eft genus. Animal enim quod de
tnc in redo prxdicatur.non cft animal meu.fed animal quod ego fum. Tu quia fi
in triduo mortis Chrifti fuiftet confecratum fuiftet in altari
non corpus genus feci
corpus parstantu Corpus enim eft corpus animatu.quod tunc no erat.igitur cort
pus Chnfti ut hic quxriturfiC de quo agitur in facrameto eft corpus pars tantum
quod no prxdicatur de pane uel deo uel homine.Nec eni comunicat ydiomata cx Tertium
teram m naturaru.Non ergo eflct uerum dicere q, corpus Chrifti cflet in altari mo
do pnedido ratione panis uel fuppofiti. Praeterea dato q, ratione didx fubftentifi
canonis in uno fuppofito panis eflct corpus.nam tamen ubi panis in altari ibi cor
pus Chrifti,fcd panis in altari ent corpus Chrifti in cado ficut in triduo anima SC
corpus erat fubfterata in fuppofito, nec tamen ppter hoc anima erat in fcpulchro
cu corpe nec corpus in infcrnocu anima. Prxterca fi cflet fubftetificatio iftaipfa QuattG
terminaretur ad illud ad quod dicimus coucrfionc panis terminari hoc aute cft cor
pus Chrifti,ad quod terminari no pot fubftetificatio naturx aliena;, hoc enim foli
fuppofito increaro eft propriu fccundu coem uia.ergo no pot fieri fubftenrificatio
pancitatis in fuppofito altenus naturx in hoc facramentu.Itc fic arguitur quia fc-- Quifttu
cundu prxdnftu modu fubftetificationispancitatis in uerbo una cu corpore Chri>
ili dudum aftumpto no incipiet corp9 eile in altan, fcd aliquidde nouo incipiet ef
-fe corpus Chrifti. Si aut no incipit cu prius no fuerit fequitur q> non erit in alta-'
ri.Ite arguitur q> licet poftet fuppofitu uerbi aflumcrepancitatcm quaaflutncdo Sextum,
crearet ficut de humanitate Chrifti tenemus.tame no potcftaftumcre paneitatem
exiftenrcmtn proprio fuppofito.quia hoc eflct paneitate corrupere non afluroere.
Praeterea uidet q> non poflit conferri uirtus uerbo refpecftu unionis pancitatis ad Septimii
uerbu qa maioris difficultatis e aftumptio pancitatis in fuppofito uerbi
q creatio
co q> magis diftat ce diuinu a natura pancitatis cui dicif coicari io afluptioe q ens Confir-
a no en:e,& tn no pot coicari creaturx uirtS* ad creatione opando uel coopando.er matio.
go nec ad aflumptione.Cofirmaf audloritatc fandh Thomx in.iii.qui dicit q>ad Oiftauu
unione creatura coopan no p6t,Prxccrea illo dato poft fumptione facramcn facer Nonum*
K iii
APOLOGIA
doS no eflet ieiunus K no eflet ibi cibus fpualis tantuifcd et corpalis.quod c coaa
dignitate facramcti. Ite Chrifhis aliqd dimitteret poftg aflumpfiflct in unitate fm
Rnfio qa aflu meret paucitate qua dimitteret pane couerfo in mebra . Ad ifta sute
potiri
Ad fcd'm fic forte dicettf primo.faluado hoc ditftti q> fine couerfione panis in corp? Chnfti
in r ppofi poteft heri ut in altari fit corpus chnfti mo prxdiffo p fubf fetificarione pancita^
tum tis in uerbo una eu huanitare dudu aftiitnpta de corpc ut eft genus no ut e pars flC
ita de eorpe quod rft chriftus Si fu mif a corporeitatc qux e natura, Si eft prxdica
bilis in rcffo.Etcuarguif quod de eorpe ut genus no diceretur corpus Chrifti.di
cctur q> imo. ficut ctia dicit creatura falisd.qux eft fal,8C ucrbu dei. i. qef eft deus
ficut eu dicif uerbo dni.i.uerbo quod eft de? exii firmati funt.flC dtcim? fubftam
tia matenx manere p tota crafmutarione naturalc.i.fubflantia qux materia cfh.fi
cut et dicif ab aduerianis q> fubftatia panis couertif in corp? chnfti utiqj fubfta
Damafc . da qux e panis no qux e ps panis.Sic et Dam.li.iii.xvu.c.accipit came xpi.i.car-'
ne qux xpus e p genere dices q. caro dni dcificata c fle dicif Si deo cofubftatialis.
Et eu arguit q> no eflet coucnics forma uerbo yi. hoc c corpus mcii e corpus pars
mei diccf q, forte no fieret p tale forma ucrboyr Si forte daret uirtus diuinirus fa-
cramctalis uerbo cuicuqi.SC forte et oem uirtute qua dare pollet deus . Cuicuncp
Rnfio uerbo pollet deus dare ifti uerbo.Hoc e corpus mcu uel et no fignificatiuo de ab
ad tertiu foluta poteria qa uirtus dei no eft aftrifla figmbcatioi uciboyi.br eu arguif q. da
oppoiitii to q. panis fit corp? Si ecouerfo no rn fcqtur q. ubi panis ibi coip? in altari dicef
q> imo fcqtur, qa quicqd dicit de pdicato dicif Si de lubicffo. ficut cni qa de? e h5
c: Si de? e ubiqi leqtur q. ho chriftus fit ubiqi ficut dc 9 ,&q> de? includit' in cuna
bulis Si e filius uirginis.K fugit ubera ficut ho chnftus,fic fcqturfi Chrifty ho eft
panis Si ccouerfo.qi panis eft in altari ergo Si Chrift 9 ho no foiu ea ratioc qua e
fi
ubiqi inqru dcus.icd qa panis in altari c.Coicant eni naturx aflumptx ydiom*-
ta ex pte fubicfh' praecipue qa in fubicfto renef pro fuppofito. Dicif auteexpane
fubiefti qa ex pteprxdicati forte no coicant fibi ydiomata ncceflario.qa ibi tenef
fit ho ubiqi,cu fit deus ubiqi. licet ex pte
ii p natura.Vfi forre no oportet q, cbnft9
fubirfli ho t hrift9 fit ubiqi nec ualct qd' adducit' dc aia Si cotpe in triduo qa noli
fic uniebant fuppofito qd dc fuppofito prxdicarcnf uel dc fc inuicc cu unirentur
ut ptes unius naturx. & ideo no oportet ea inter fceoicarc ydiomata ficut ille natu
O rxquxdc fc inuice dicunf.Certn cftautc q. finolequif ncccflariofcquif faltem
Prima rc de pofTibili.Qucidaute dicif qifi eft paneiratis fubftetificario oportet ea termina
fpofio ad ri ad id ad quod dicimus conuerfione terminari. ad corpus indetur q. hoc nullam
quartum habet ncccffitate.Srd dicere poflumus fubftcntatione fieri in fuppofito fimplicitcs
i>evuiuia quauis poneres couerfione dicat ea terminari ad corpus ptcm.Poflet ctia forte dii
a ut infra diccf q, fubftetificatio rerminari pot ad coipus non ut humanu ,
fed ut
unitu ,quia fi luppofitu diuinu habet alia natura in fe fubftetare inqtum eam tra
T hit ad fuu efle cuicunqi coicat fuum efle infinitum eide comunicare pofTct io illo
Rnfio ad efle fubftcnrarc aliam naturam libi unitam. 8 de hoc infra. Cum ucro opponitur
quintum q. fecundum modum iftum non inciperet corpus chnfti efle in altari ,
fed aliquid
inciperet efle corpus chrifti uel corpus chriftus. diceretur o? fu ut fichriftodudu
i. homini adueniat paucitas incipiet Chnftus homo elfe panis fic incipit per acci-*
. n i ; : densnouo modo efle in altari q>pani conuenic fecundam fe.incipiet fcilicet Chrv
i

'
IOAN.PrCl MIRANDVLAE. V
5 ftus homo e(Te in altari uifibiliter.K ut cibus fidelium racioe pancitatis adumptx
^ ficut xpus deus incepit e (Te in gremio ucl utero mris nouo.modo ronc humanitatis
adumptx ad id qd' dr de adumptione paneitatis prae exi (Tentis in fuppofiro ,pprio Rnfio ad
6 Refpondctq, deus pot adumere oem naturam ariumpeibile prxexiftente pprio fexcum. I
' liippofiro SC ea in adumptione priuare rone fuppofiri.SC trahere ad ppriu ellc.Con

f dat.n.q. uerbum natura huanam podet dimittere quu darim haberet ppriam fub
i fidentia flCroem fuppo(iti8d perforat, licet hoc non habeat unita uerbo & edet quo
ad cenriam eade humanitas qu* prius erat unita.podet ergo modo fmili humani i
tatem pnus exiftente in pprio fuppofiro adumere modo iam dirto.K edet eadem
Datura nunc adiipra SC pn9 non affumpta.Cu aut arguiif q> ad hoc non pot confer Rnfio ad
ri uirtus uerbo foriepot Si forte no pot.K fi no pot dari uirt9 ha: res. qa talis U11T9 fepomu
i
eet creata forte pot dari uirtus adides qa talis edet mereara SC non creata . 6 hoc
modo edet facramenraliter uirtutc uerbi adiimptio paneitatis quo etiam pon unt
magni uiri uirrutem conferri facramcntis nouse legis.K forte poted coferri fi uirt?
inhariens uetbofacfali ad conuei tcndum torum iD totum SC praecipue i prxexiftes
fine eius arguraito pot et conferri ad eftcflu pdirtu.qa forte alicui uidcbif q, hoc
fi tantae difficultatis ficut illud, Ad id qd dicitur de folutionc ieiunii.rcfponderct gs Prima re
illud de non foluendo ieiuniu naturi feq ad modum qui eomuniterponilf .f.qfub fpofio ad
ftantia panis non rcmancat.q>fi ponamus fubdantia remanere aliud dicemus ucl ortauum
fbrre dicetur q, non pp hoc dicitur facerdos poft fumptionem ieiuniy qa ibi non e Secunda
fubdantia panis, quia qruncuqj non fit fubftantia panis fi ludxP ucl chridian? fu
merec Ipecics facramcnrales per modu cibi corporalis 6i intentione cibandi folue '
|
reticiuniu.Sedidcoqafaccrdosnonfumicpcrtnodumcibicorporalis.sed permo
i
dum (aeramenti, ideo non foluit ieiuniu, SC confunde edet quia fi fubdantia panis
, remaneret adhuc non foluerct ieiuniu nacurx,dumodo non fume rei" per modu cibi
1
corporalis. Id aut quod dr q> Xpus non dimittit quodadiimprit femei dicitur prx Prima re
1
fupponendo q> tcncac folam naturam humanam adumpfidc , ficut dc farto ipfara fpolio ad
c folam aflumpfic.pode tn aliam naturam adumere Si ea? dimitterc.Pored etia dia nonum.
1
, g, Ci paneitas adumeref a uerbo nuncj dimitteret a uerbo per fc&ex patte fui.fed Secunda
t per accidens ex condicione natura: adumptx cu fuis naturalibus defcrtib? eam 4 Alia qu*
- mitteret pprer naturx adumptx corruptioncm/icut dimifit humanitate 5 triduo, dio.
3 Sed rurfum difputando inquiramus an pbHicfaluari coipus q<f edpars ede in al Argume
ipfum,& uidet q. fic.quia ficut color fub' tu
tari ucraciter abfcp conucrfionc panis in pce
B p
B ftencaf in fubdantia ut in fubierto mediante alio accidente uerbi gratia fuperficie affirma +
a non quidem q> fupficies fit fubiertum coloris,quia unum accidens alterius non ed riua, ;
t
2 fuboertueo q> ut df a pbilofopho qualitatis non ed qualiras,fed ideo quia color no t

q
[B
ined fubierto nifi in ordine ad fupficiefic paneitas pot fubdcnrari i uerbo mediate . n
y corpore non qdem q. corpus fit imediatu fubdcntatiuu Si fubdcnuficatiuu panei
1
catis adumptx Si ucrbu primu Sed qa non fubltcnficat paneitas in fuppofiro uer
bi nifi in ordine ad corpus xpi partem. Hunc.n.ordine poted dc? ponere internata .
jB
^ ras airumptibiles, licet n natata fua

1 non heant lllu ordine ficut auferre poted ab
,0
aliquibus naturale ordine quem hric inter fe,ut inter calorem SC artum calcfacicdi
J in fornace Chaldxojc Si in aliis multis. Sicut ergo color quia fubdatix ined iri or
duicad fuperficicm dicitur dc fuperficie in concreto per modum qualis accidctali*

' * *
f .
.
APOLOGIA
di ce do fupficfcs efl colorata fic pancira s qux efl fubflaria diccf de corpore xpi in
cocreto fupta p modu Cjlis (ubflatialis fiue
p modu qd dicedo fili9deicfl panis SC
ecouerfo.ficutK huanitas de fuppofito dr i qd dicedo filius dei cflho SC econucrfo
ficur ergo qa deus h5 cft SC econucrfo.indc coicanc fibi idiomac a ubi de? ibi ho.SC
fimilirer de fuperfiac SC albo fic dc pane SC corpore, Na fi panis tfl in altari corp9
xpi efb i altari. forte aliter diccndu q. naturx affumptx hnt modu accidentis ut di'
Antiqui cebanr antiq theologi mqtum aduemunt fuppofito fubfiftenti in aifhi SC non con>
theologi, ftituut fuppofitu.fed magis conflituunf in ce per ipm. Sicut ergo i accidentibus!
. uemc unu ce fubicdtu alcen? licet non ulriatu ficut dicimus potentia aix cflc fub
1 iedlu uirtutu Si faabituu iqcu cft fubftcntata

p aiam, SC fimilt fupcrficies refpcdhi
coloris aliquo mofubicdludr.fic licet una natura alTumptanon poflitpfcSCprio
fubif etarc alia natura.tri iqiu e uerbo unica SCI ipo fubfteraca pot alia fubflentare
i fc SC hre modu Cjfi fubiedb rcfpcdl u illius SC illa qfi modu accidetis rcfpciT. j illius
quo ad hoc folu q> una in alia lubflentcf ut ipa cft uerbo unita SCab eo fubflentata
Si n.fuppofitu non fublfcndficat natura affumpta mfi roe fui ee ifiniti.ad qd trahit
natura fibi unita SC allocuta cuicunq naturx coicat (uu ec ifimtu eide coicar polle
r.
- alia natura fibi unita fubflcntarc.Sic et fubftantia iqtu trahit unu accidens ad (uti
ce.coq accides non e ens nili qa e entis in tm dat ei utpoftit alid accidens libi ad
i uenicns ut adhis aducnit potcnrix lubfteotare in fe ipo SC I fuo efle . Corpus ergo
j ._ . fi parte acceptu ut unituro SC fubllcnratuma uerbo in fuo efle quod efl efle uerbi
fibicoicatu pot natura panis aflumptibile SC modu accidentis hfite fubftcntificaf
in feipo.Hoc.n.fuppom^q. ficut deus dat accidentibus modu fubftatix.fic panci
tati pot dare moduaccidcntis fubffentando ipam in alio qd ad eam fe hebit djfi fub
iedu.ncc differt quo ad hoc utru fit pfcdf u m fpe ucl non.qa qnq; fubiedt um acci
dentis cft iroperfaftum i fpe.ficut caput ucl mnus. Sicut et dc9 pducit aliC[s crea
s- . turas imcdiatc,SC aliqs mediatibus aliis.SC ficut i fe ipo terminat ut in fine aliquas
L craturas per alias.fic et pot uerbu in fe ipo terminare ut in fuppofito (ubftcntantt
aliqua creatura mediante alia.SC ficut acaturx per quas deus pducit.dicunt' pdu^
r.' centcs SC creaturx per quas m fc terminat ut i fine diir fines fiue fubfincs.fic creata
v. ;

ra per qua uerbu in fe alia fubflcnnficat dicet fubflentificare,ratonc ergo talis fub
. ftcorificarionis in corpore xpi ut in qfi fubicdlo SC imediato fubft enramento dicet
in concreto panis efl corpus SC cconuerfo/icut filius dei cft hoSC econuerfo.SC coi'
cabunt fibi idiomata mo prxdiCto ficur fupcrficies GC coloratu. Supponit. n.panis
phus pri
p fubftcnrante pancitate ficut albu ,p fubfletare albedine. Sicut.n.didt
Ariftote. hio ropicopt q. albu efl corpus tale colore fic habens. dmt
Dama. Ii. iit .cuti, deus c
Damafcc qurhabctdiuinamnaturam.se hoqui hcthnmanam naturam SC fic de cxrcris ,SC
nus. ficut non differt ad hoc q, aliquid fit album cpipmin quo fubflcntatur albedo fit
pcrfedlum in fpecie ucl non, fic non differt ad hoc q. aliquid dicatur panis q> ipm
qd cft pancitas quafi fubiedhim in quo.f.imediate fubften tificarur paneiras fit
p
Contra . fedhim in fpecie ucl impcrfccftu fiue natura ucl pars naturx. Corra qa natura affu
pta ucl pars naturx a/Fumprx non het rationem fuppofiri.ncc habet efle fubfiflen
tix in fe.quia licet comunicctur ei efle uerbi, tn ut cius cll non eflcffe fubfiftcnrix
fed exiflcntix in alio.Non ergo natura affumpta ut unira efl pot fubflcntarc alia
naturam in fe.nec trahere eam ad oppofitum cu no habeat ipa rarionem fuppofxri.

lOAN.Pra MIRANDVLAE.
*t Sed fi hoc concludit nunqd et concludet q> fupficies non pot in fc fubftctificare co
P :
lorccu ecquod eft fubfiftcrix refpcdu fubltarix ut coicacu accidcri fit cxiftetix. RelpoG
:aa'
dC ita no poterit ee fubicdlti coloris eo q> ipfa fupficics fit accides . nunqd dicendu
q>ee uerbi ut eft huanitatis allumptx in habicudinc ad uerbu efl: exili erix. fcd ut
n
*P efl eiufde huanitatis in habitudine ad paucitate e fubfiftetix.ut at eft ultio aflum
s # pcx narurx e cxillerix (impliciter ficut dc furficic pollet dici. Sed adhuc cotra p' Contra
* dieffa fic arguif natura imediare unit fuppofito no ergo c pofGbilc q. panritas Iu' iterum
** pofito uerbi unia? mediate alia natura cu inter natura Si fuppofitu no pollit cade
i- ,ppno fuppolito imediate unit .fcd dc fuppolito extra' Rfifio
re tncdiu.Sed forte natura
F ncorclpedlu cui? habet modu alique accidetis no oportet: fcd una pot uniri fuppo
fito mediate altera rao prcdidlo . Contra fi tenet (inulitudo dcfupetfiric fequeret' Contra
Cp ficut fupficies feparata a fuba e fubie<fK3 coloris Si c colorata. fic fi corp9 fepara
ipm ee pollet qfi fubiccftu pancitatis & adhuc diceret pa^
retur a fuppofito uerbo
oc nis qd e ablurdu.Hoc no erit fi dicam? q> licut dicit Hilarius fupcrficici fepatx a R filio
fuba pot coferri ce Si mod? eendi fubftaox ronc cui9 fubicdfu erat acddenb9.f$ Hilarius
'pa no fic huanitaci fepatx cofcrri pot ce fuppofiti uerbi ifinitu ronc cui? poterat fub'
xi (letare natura fubalc alia.Er tu nota q> i his oibus inqfitioib? femp fuit pfuppofi
ii tu q> fuppoficar aliena natura fit ,ppnu efle ifmiti.Scd adhuc cara arguif fic. Vct Contra
i<? bu aflupiir came mediare aia.nec tri ppeer hoc aia df de came ucl ecotrario. ergo
se dato q> uerbu aflupfiffct paucitate mediare corpe no ,pptcr hoc unu dicet' de alio. Rnfio
1 Sed forte no e fimilc.qa uerbu df aftupfiflc carne mediare aia tanq ala exrire me/
diaquo ad ce nacurx.lte mediate aia quo ad fieri aflumptiois fcd no aflupfic eat'
jt i ne mediate aia qfi aia prio fubftetata.&Caia deinde fubfletct came ficut df de hua'
st nirate Si pancitatc.fed ideo qa no aflupfic carne nifi i ordic ad natura huanacuius
s a eps p aiam fibi unita.Rurfus p pte falfa arguif q. cSucnietius fit ponere et dc fa* Rurfus
dio corp? xpi eiTe i pancitatis in fuppofito xpi dei
c p hypoftarizatione
altari
q p c6 p parte
xs ncrfioac.Quia fi illud reputat mcoucnics c qa e cotra determinata ab ccclcfa fcd falfa ar +
g)bac q, hoc no eft.Na fi in aliquo uideret illa pofirio efle cotra determiata ab ec guitur.
p
cn clefia hoc roaxic uideret in duob? q. uidclicct panis remaneat Si q. accidetia non Primo
Ici fincabi fine fubiedfo fcd ncurru dicit ifta pofirio. Concedit eni q> panis no remanet
ife
quia fuppofitu panis non rcmancr.Sc poteft ctia dicere q> accidetia fut ibi fine fub
js iedto. Accides cni depedet a fuba qtu ad pollentia tm falce fcdm coetn uia no fe^
- cundu efientia. Quare licet remaneat eflentia panis cu tn definatibi efle fubfifl&- Quomo
riapanis qua lubfiftcbsit accidetia. relinquiif q> accidftia p fe fubfiflac nifi pona> accidens
p
2 mus ea migrare de fubicdto in fubiccflu.Secudo arguit' qa hacc pofirio fit conueni a fublfan
v entior qa plures difficultates tolium? p hac pofitione.Solu eni difficultas de unio' tia depen
fides cogat Si afluprio c (palis deat.
nec hic.pauciora at funt poneda i articulis fidei nifi
t
j arricul9 ergo non oportet multiplicare miracula K credibilia fupraroem noftrafi Secundo
nc cuideti Si cogere neccflitatc.Tcrtio qa p iflu modu mcl^ faluai? apparetia qa
^
. apparet in hoc facfo efle panis fii uinu qd' faluat afluprio Si non coucrfio. uidcm 9 Tertio
^ . eni alique nurriri cx hofhis ficut ex ucro pane fii putrefieri hoftias.fii cis deuiqi oia
panis. Quare pne faluari cu hoc no ueracircr

^ accidere
q accidut fubftitic
fi ifta oia
qd ille panis q ut dicit Bcregan9 fideliu detib? atreraf fic

alcan 8i
- corp?xpi fic i
% ucp corp9 xpi meli 9 cft ilh modo adhxrcre q mo dc conuerfionc p que ifta no fal
APOLOGI A
Quarto' uar/ (inc multiplicatione rairaculorum.Quarto ga dicit Paulus prio cor.x. Panis
Quinto que frangimus none peicipario corporis dni eft. Quinto quia ibi eft xpus facrame
taliter ubi eft uirtutc facramcnti dirciftc.fed dirccTius fit xpus in altari affiimptio
p
nem q p coucrfionemrquia forma huius facrameti qux efficit fignificado diredli 9
efficit illud qd magis pprie Hgnificat.SC hoc eft unio p affumptionem qua coican^
idiomata itaut hoc fit illud qd' fonant uerba formalia hoc eff corpus meu.non aut
unio couerfionis.qa p illa panis no eff xpus nec econucrfo.fed panis fit xpus ucl co
Sexto uertic in xpm.Sexto quia ille modus dc coucrfione eft intricatus 6C multas habet
difficultatcs,hic aut eff clarus Si expeditus. Affumptionem. n. credimus iam aliu
p
arriculu.quxcunq; aut funt idc fuppofito limitata ubicuqj eff unum ibi eff rcliquu
ficut ubicuqj eff mufica fortis ibi cil autem limitata qa fi unum
eius albedo. Dico
cet limitatum Si aliud illimitatu ubi cct limitatu ibi ect illimitatu no tri ccouerfo.
Sed pane affumpto corpus xpi humanu Si corpus panis cet unu fuppofito & utru
,
:
q; cet limitatum.ergo cu in altari cct panis affumptus ibi cet per cofcqucns corp9
. xpi.fte mediu eft ,ppinquius g extremum, Sed fi xpus aflumerct pane ucl paneita
tem hoc facere mediante fua corporcitatc.quia indignius aff uropdbile eft mediate
digniori fecundum cogruitatem affuroptionis.igit cu fuppofitum xpi allurocns ect
in altari cu pane affumpto multo magis ibi cct corpus xpi qd' cct mediu affumpto
Vltimo nis.Vltimouidct q nihilominus pollint faluan aueffotirates fandiorum decoucr
fione tenendo affumptionem,cum enim ec differat ab eentia unum pot affumi alio
no affumpto.unde non fic eff uerbum incarnatum ficutin pancatu qa in illa affum
ptionc prxucnra fuit eentia aff umpta anteq haberet ce, Vnde nuq nabuit ce aliud
ab ce diuino fibi coicato pp q. fuit affiimptio fiuc coucrfione aliqua aff uuipti i affd
mens Si ecoucrfo. Vndc ecllcfia dicit no coucrfione diuinitatis in carne ncc fupplc
econuerfo.fed affiimptioe humanitatis in deu Panis protexi ff ens habet ee Si eentia
K affiimptio ad humanitate fuppofiti confumit ipra (ubfiffcrc non
p annihilatoej
v fed
p affumptionem eentix
fubftantialis pcrficif hoc myffcnu,6C fic omnes audio
ritates dc tranfubffatiationc loquetes Si coucrfione prit referri ad cc Si non ad een
,
tiara Si audloritatcs dicentes
q poff cofccrarione non manet panis fed fuit . ucpt c
fccundu ee.qa remanet folu fecundum eentia, Ex qbus uf <j> ita ucracitcr potefle
facrametalitenn altari corpus xpi fine conucrfionc p affumptionem paneitatis ficut
tno ponitur communiter per conucrfioncm.immo i iftorum tnum termlorum aflu
Afluptio ptio,conucrfio,anmhilatio.non poteft intclligi bona diftmdlionifi prxfupponen -
do modum opinionis iffius dicendo qrillud allumitur q. ante aliquod ab ipfo pix-*
habitum efle fuppofitabile ad nouum fuppofiti effe affiimitur illud annihilatur
quod fimplicitcr definit cffe.ita

q fua rcprodudlio effet creatio Si imperrinens
Annihila eff omnino ad hoc fiucponarurqeialiquid fuccedat fiuc nihil fucccdanquia hoc
tio. a rc qux definit effe eff omnino cxtrinfecum . illud ucro conucrtitur quod rema
nens fecundum cffenriam amiffo proprio cc fuppofiti tranfit ad ce alterius fuppo
Couerfio fici
,
Si ucre fit illud fuppofituui . 8i haec eft uera ratio conuei fionis in qna duo in
Ro con^ tclliguntur in cotiucrfo qcf.f.rcmancat per eentiam.fli per hoc differt ab annihila-
ucrfionis to Si fiat aliud per rationem fuppofiti per quod differta non conucrfo . Si dum fic
aliud rationem ,pprii fuppofiti dimittat Si per hoc differt ab affumpto. Tenedo ant
cocm modum conucrfionis non conuertitur panis fed annihilatur. flCquiuolunc
^ faluarc q> fit couerfio ita cj> no annihilatio uidcf poti? uerbis 5 re fariffaccre. Vii
SC multi de illa uia cocefferut q> annihilatio SCc. Ad oppofitu
fit
p parte ucra argui
p tur q. opinio pones facrm cuchanflix dc facto cofici pafTumpricnc pancitatis fit
c incoucnies & irrationabilis. Prio at arguit fic Duradus cj,omi dic af Ad oppo
ridiculii efl q>
* fumaf una natura imo mulex a fuppofico diuino SC omni dic deponam? , qd' cilct fitu p pte
t fi fubftacia panis in hoc facfo denouo affumeret ,qa quocfuntcofecrariocs tot af- uera arx
fumerent.se quot fiutaffiimptiones facti rotdeponcrenif.Scd hxc forte ridiculofi guitur.

i tas no deraoflrac falfitate fuppofiti. Sectido arguif quia uidet' impoffibile q- talis Primum
n ailumptio fiat mediate aliquo creato ficut ponit prxdidla opinio qa illud medium argumen
nel fe habet in racione efficietis tale aflumpeione uel in ratione terminatis fcd nihil tum.
- creatu potefl fc habere ad afiumptione aliquo iflop: modopt ergo Sic. Minor pba Durandi.
turbent nihil creatu poflit cilc ca efficies talis affumptionis patet qa talis a (Tum-- Rcfpofio
t pdo fit p hoc q> res amittit fuu,ppnu SC naturale modi edendi SC alienu induit. Sccundij
3 quod no uidef poflc facere nifi audior naturx q folus naturas eopt inffituit.fic fox
s lus eas murare pode uidec.Hoc argumenti! Duradi forte ondit q, illud crea r um
no potcfleca efficies principalis pide uidet q> nihil acatu pot termire ralealTilx Rcfpofio
< ptione quia no pot tribui alicui naturx quod cftfupra natura SCtotu curfutnnax
a turx.hoc at eff fubllctificarc alia natura qux nata efl in fc fubfiftere.S: hxc foite
i erronea opinio fupra pofita crederet p quxda fupradidla. No cni de faci
fe cuitarc
a li fua fallitatc p cuidercs ratioes conuincit',ita e debile lume noflri

femp falfum dc
d intclledl? utpotc cius q ultiin? eff in natura intelledluali.Prxtcrea arguit ficDu Tertium
radusquicqd fit de pofitione talis afluprionisoino tri incouenicseff q. fiat mediax
i te corpc ptc.Nunq cnl coipus ut accipit' ut pars humanx naturx ponedo una for Corpus .
p ma tm in hoic.cu non poccll noiarc fola matcria.fcd necedario noiet compofitu cx Vr pars .
s materia SC forma date effc corporcu.ncccdc e ut corp?humanu dicat rcalitcr totii Vt totu.
a & non ptem. licet fecundu rationepodit noiarc ptem eo q aia dat oes pfcchones
ni quas dat formx infcriorcs.Et ideo fi confideret' copofitu cx materia SC form3 qux
le eff aia ,put dat ede corporcu tm SC compet ad idc compofitu putpaiam habet no
B folu eflc corporeu fed fenfum SC uita SC rationc.fic corp? primo modo furoif ut ps
S SC fecudo modo ut totu fed cu hxc diffcrctia fit folu rationis non efl ad .ppofitum
eopr cu dicat reale adumptionc panis fieri mediate corpc pre. DiffeTcria eni rariox
..
nis nihil facit ad differentia realis afiumptionis. Q_uicqd aut fic dc efficacia ifiius Rcfpofio
rationis contra ponentes una forma. Patet q. contra non tenentes una forma no Q_uartu
proccdit.Ite arguit fic.Dcficit hxc pofirio in hoc q. ponit q, p tale afTumptioncm
corpus chrifli fumptu de uirginc f;r in hoc facto p coicationc ydiomatu qa unu px
.
dicaf de altero, quia qua ronecorp? clinfli cfTet in facfo altaris p afliimptioncm
JI fubflarix panis,cade rarioe fanguis edet i hoc facfo p aduptionc fubdancia uini.
fi
fcd hoc no e ucpt ut ,pbabic' ergo SCc. Afliimptu ,pbat' quia fi fanguis xpi edit in
hoc facfo p aduptionc fubflatix uini ficut ponit' dc corpc xpi per adii ptionc fubx
(larix panis.tuc oporteret q, ficut'panis affumit mediare corpore qd' pertinet ad
unitate fuppofiti adumeris fic uinu adumeref mediate fanguie pertinete ad unita
tero fuppofiti adumeris. mo codat q. fanguis xpi no ptinet ad yderitate fuppofiti
Xpi.cu (anguis nodii fit fub forma huana.fcd fic huor in uia ad conucrfione ut fiat
fub forma huana ergo ipm no pot affumi a fuppofico Chrifli mediante fanguine
.
APOLOGI A T
nifi foite diceret? cîn qlibct cofcdtione huius facrameti eflct aflumptio fanguinis
xpi immediate Si mediante fanguine afTumptio uiui, Si fic omni die eflct afluptio
noux naturx.f.fanguinis abfcji omni ordine ad naturam panis afliimptam qd alii

negant X mediante ifla cflet aflumptio umi. Sed in hoc forte multi no folum noo
Refpofio acceptarent roem Durandi. fed no min 9 eum rephenderent q fupraduftam opinio
nem.f.dc no affumptoc X
no hipoftatica unione fanguinis xpi cftuli in cruce fidat-
hibiti in facio ad fuppofitum filii qa uf q> fc<fm hoc ille fanguis n fuiffet fufficiens
peium redemptionis humani ghris.cum non cflet unit 9 hipoftaricc diuinitati.Vn
S.Tbo. fantfhis Tho.vi.quolibct.q.vi.fic dicit Sanguis xpi inpallionc cffiifus humanum

gnsfamftificauitfccudum illud hebrxopi ulrimo.Ic(us ut fandfificaret per fangui
ne fuu; populu extra portam paflus eft. humanitas et xpi uirtute falunfcram ha -
Damafcc buitexuirtuteuerbi fibi uniti ,ut dicit Dama.in.li.undc inamfcftu eft qi fanguis in
rus paflionc cffiifus q maxime fuit falus fuit diuinitati unitus. Si ideo oportuit q. 111 re
Alid Du furretffione iungerct aliis humanitatis partib 9 6Cc,ha:c illc.Scqrur Durandus con
radi argu rra pdicftam politionem qa corpus xpi e in altari uel in facto altarispcr ucram exi
mentum, ftentiam fux naturx.SC non ,pptcr folam coicationcm idiomatum.ficucponithacc
opinio qd* patet qa hoc femper refert idem nucro qd 1
pceflit.Scd xpus inlfituendo
hoc faerrn dixit hxc uerba Lucx.xxii.Roc eft corpus meu qd' p uobis tradet'' Sic.
Et hic calix in meo fanguinc qui ,p
uobiscffiindeêrgo illud ide corpus nucro qd*
poftea fuit traditum appftolis in facro ad ededu fcd corpus qd fuit traditum ad era
r dfigendun non fuit de natura panis fcd fuit corpus pertinens ad naturam hamani
tis.ergo corp9 traditu apoftolisin facro altans fuit uerc natura humanitatis , Si pa
. n ratione in facro nrocft corpus xpi pertinens ad cius humanitatem Si non eft ibi
folum per comunicationeidiomatu ex afluroptioncpaneitaris.Qd' liqs dicat q> re

Remotio latiuum refert ide fcdm fuppofitu natura.Si fic poteft ucrc dici demonftrato pane
obiedtois affumpto hoc eft corpus meum q pro uobis tradcif qa ide eft fuppofitum hns pa
ncitate afliimptam 8i corporeitatem poftea traditam.Si fic ide fuppofitu fuit prt?
dcmonftracum X deinde traditum.licct fm aliam Si alia natura no ualct.Quia cu
df hoc eft corpus mcu. coipus no pot ibi teneri
p fuppofito hnec corporcitace fcd
potius pro natura habita ut notat pnomen poflcffiuu cui additur cu dr corp9 meu
Refpofio hoc c q, heo.Scd forte hoc haberet maiore efficacia? apud gramaticos apud theo
q
Alicf Du logos. VIterius arguit fit q> didta aflumptio non fufficit ad hoc q> corpusxpi fit al
radi argu tari neqj rcaliter neqj fcdm coicationcm idiomatum non qde rcalitcr qa aflumptio
mentum, duap: naturarum ab uno fuppofito no fuffiat ad hoc q. ubi cftuna natura.qa lup^
pofieu filii a principio aflumpfillet humanitate Petri m Roma Si Pauli in ludxa,
non pp hoc ubi cflet Petrus ibi cflet Paulus Si econucrfo nifi quoad fuppofitum
qd de utroqi prxdicaf Si de. quo utrunqj pdicac cocrctiuc.Similitcr dato q. fuppo
fitum filii airumpferit humanitatem Si panciratem , non oportet q. ubi eft natura
panis ibi fit natura humanitatis . neq; ratione (uppofiti pollet dici q. ubi panis eft
ibi eft corpus chrifti propter coicationcm idiomatu quia fecundum illam opinioej
nomen fuppofin non recipit prxdicationcm panis aflumpti nec corporis partes
Non.n.ucrum eft dicere (ccundum iftos q. filius dei fitpanisucl corp9 qd eft pars
ergo ratione cois fuppofiti non poteft unum dc altero prxdicari ut fic dicatur unu
effe alterum uel unum efle ubi eft alteri nec eft fimile dc dente xthiopis Si eius ai
bedine quia albfi dicit dens SC dens dide, albus. & ubi efl anu e alrrp quia hoc
f p hoc q. lunc unu fubie<Ao:&
p confeques
indiftintffa fubieiflo SC loco, non fic aut
* poteft dici de corpe huano SC panritate aflu pta SC quicqd fit dc hoc argumeto hoc
* eft ucru q> ficut non fequic dc uecefiitate fequit tame de pofiibili SCc . Pctr9 aute
Refpofio
a de palude (icarguir.aut aflumeret fubftantia panis cu accidtobus aut finenon
1
fi- Argume
8 De qa hoc c ipoftibileqaqd non ep fe faclibilc ncc fubftctabilc quacuqi uirtute
tu primu
: nt relatio ucl aliquid hmoi non ep leaflumptib;Ie.Subftatia at corpalis fine qtira
p etri de
tc fieri noo potift.quia e fuus termin 9 SC ,ppria pallio magis quantas fiuc figura, palude
i hoc aute multi negaret. Si at cu accidctibus tuc non efletin altari facramentalitcr
fcd loqualiter p quadrate cu (ubftatia aflumpta in altarc.nec inde mota ficut loca
lirer fuit in utero
p qua titatem cu humanitate ibi afiiimpta. Et forte hoc conduc Refpofio
dit q> non eo modo facrametalircrquo dicutThomiftx pconuerfione qui dicunt
q, non e ibi p fua quatitate fed per quatitate pani s qua fi allumat ru pane ia uide
bitur q> fit ibi per quiritate qux fit fua.Mod9 at Thomiftap: a multis non tenclf.
Scdbarguit Petr9 q, non poteft intclligi dc corpcquod egcnus.fed folii de corpo Secundi
tc quod e pars quia gen? non pdica^ poflcfliuc de luo inferiori .ficut pars dc toto.
Cu cni dico humanitas mea SC man? mea. noo at aial meii ncc homo meus dc me
Ipfo Hoc at apparet dc coofccratione fanguinis q dicit" hic eft calix fanguinis mei.
fanguis at nonercquiuocuad genus SC ad parte licut corpus fcd tautu lumiif pro
partc.Dato ergo q. corpus q. c chriftus aflumptionc ciiet cx ui facrameti in alta
p
ri non rii corpus chnfti quod c pars nifi rm cx naturali concomitaria quia aflum p
prione non fieret unio in naturis fcd in perfona tantu . Vndc per illa aflumptionc Refpofio
; fieret q> panis efler corpus q. e Chriftus non aute corpus chnfti ficut nec modo di
i oiniras e humanitas SC de hoc fatis didhiro eft fupra dc corpore parte SC dc

fcilicet
corpore qd eft genus.Tcitio arguit, quia ficut corpus bois alfumptu non debuit Tertium
1
corrupi ncc purrefieri,nec in fubftana nec in quatitate.fic ncc deberet corrupi pa

nis fi afliimcrc^.Fotte St hxc fimilitudo non currit dc ncceflitate. Ad aigumera f Refpofio
pre oppofita rndrt" ad autftoritate Damafccni df q. ficut confiat baptifmatis Rnfio ad
q ad}
i no affumit in unitate fuppofiri diuini,ncc gratia fanltifpus unitur ci ita ut faciant argumen
t unu fuppofitu fimiliter panis SC uinuno allumunc ad diuinu fuppofitu ncc eis co ta p pan
iungif diuinitas in unitate fuppofiti.fcd ficut adj ibi aflumie" ut materia facrameti te oppfi
pmancsrfic panis SC uinu ut materia tranfies.quia materia facrameti couertitur in ta.
corp9xpi,ST
p cofques dicif aliquo mo uniri diuinitati no p aflumptionc manete Ad pri *
t
natura panis aut pani fcd ptranffubflatiationc in humanitate prius aflumptam. mum,
paret hoc cx fcquctibus ubi dicit' fic queadmodu naturaliter per comcflionem pa
nis SC uinu SC aqua per potu in corpus SC fanguine comedentis Sc bibetis tranfmu
tantur.% no fit aliud corpus q prius ita SC ppofitionis panis fic uinu SC aqua p mu
tarionc SC aduenru fpuflaniffi fupernaturaliter ttanfit in corpus domini SC fangui-
nem SC ideo no funt duo fcd unu SC ide.Ex quibus uidef q. non eft intetio Dama-
fccni per fubftantia panis SC uinu remaneat SC a (fumantur a diuino fuppofito fcd
Cranfcunt in corpus SC fanguine Chnfli SC fic uniuntur diuinitati. TnAanc autem il Inflantia
ii quirrentcsquo unitur quod annihilatur. i. ucrc in fcdcfimtcflc 8i inflant dc illa
fimilitudinc carbonis in qua dicitur q. ficut carbo Iignu fimplex non cfl fcd unitu
igni ita panis coionis no cfl fimplcx panis fcd unitos diuinitati. Et dicitur q> car- Solutio,
apologi*
bo & ignis non funt fuppofito idem unu tn cu fua corruptione tranfit i aliud Cc pa
nis coionis non eft cum diuinitate unum fuppofito, fed fua dcfitionc tranfit in cor*
Contra pus xpi q<f eft unitum diuinitati.Scd contra quia tunc panis coionis afiiroilaretui
igni in quem uidclicet tranfiuit carbo fui corruptione Si coipi carboni in quo cu
p
Rcfpofio ipius naturx ligneae faluacione fimul inucnit natura ignis . Quaere rcfponfionc K
forte eft hxc cv> fimilitudo no currit quo ad oia Si forte fuiffet melius q> Dair.afce-
cus nopofuiffec illa fimilitudine.Si cu didt ide Darri. <j> deus coiugauit diuinirate
pani.Dicendu eft q, no per ailumptione licet ficut cibus coi ungit cibaro qa coucr
Solutio tid* in ipm. Accipiat aut inter hanc coucrfione Si illa illa fimilitudo qux ibi pot cau
obicdlois dcrc.S.Thomasin.iin.li.xi.di.q.i.diatq>ucibuDama.intclligcndum eft qtum ad
S. Tbo. fpccies quibus corpus xpi diuimtad unitu mo ineffabili coiungic haccillc.Si poft
modus lftc e ineffabilis no oportet ulterius quxrcrc dc ipo. In tertia aut pre fumx
q.lxxv.didtdcuscoiugauic diuinirate fuam.i.diuina uututc pani Siuino non utre
maneant in hoc facto fcd ut inde faciant corpus Si fanguine 1uum. Ad autftoritate
Ad audio apoftoli dr qrilla loquutiocft fguratiua tam ex parte (ubietfli q ex parte ptacdicad
ritatem a Na panis ex parte fubiedli fupponit ,p facro fenfibili.f.fpccicbus panis. Corpus at
poftoli. xpi et fumid figurabuc.Vndc fccfmglofam.perillam locutionem non daif intelligi
Glo. q> fubftan tia panis aut fpecics panis lit ucre Si rcalitcr xpus aut corpus xpi , nec q>
corpus xpi prxdiccf in rtdlo dc fubftantia panis aut de fpec ic panis , fcd eft fenfus
panis que frangimus in facfo.i.partiapatio panis fradlj in altari, participatio corpo
ris diurni cft.i.facit nos unum efle cum xpo.Memincrint aut magiftri q mea dana
c bant.Si fi uerba Damafceni 6i Pauli in ifta materia acciperentur ut prima facie Si
fupcrficialitcr 1'cnarc uidcntur.multis pollent facere fcnfurn in fide erroneum . Cu
Ad aliud aut dr q ad hac pofitioede alliiproc miores fcquuf difficultates. Diccdu o, i his <3
prima fo futfidei.no fcmpcligedu illud ad quod pauciores fequutur difficultates, fcd idqa
lutio eft magis cofonum traditionibus apoftolicis Si dogmati ccclcfiaftico etiam fi pW
r res difficultates occurrant- Oportet enim lnrcllcdlum capi iuarc in obfequiumfi *
xici.SC traditionibus patrum obedienti fc humilitate committerc,ut bcr.e Si religio
Plato filTimc dicit etiam Piaro in Thimxo.Itcm dicet aliquis q> licet illa aff umptio ma/
Secunda gis faluaret apparentiam ad fenfum.ramcn coucrlio magis faluat apparentiam ad

intcllcdlum.i.uerba euangelii qux melius eft faluarc quia non poliunt mentiri fu-
Iccru at ^ cut fenfus poliunt decipi. Sed corra arguitur adhuc p parte oppofita. Quia fi hoc
guitur ,p
non fit per affumptionem^ta q> includatur in articulo incamarionis.eadem.n.enct
pre.oppo credulitasppomnt de ifta conueriione ce fpccialem articulum q tamen no eft fytn i
fita. boIo.Dicutqdara ficut Pctnisdepaludeq,arrjculusdccuthariftiafortc cftfpe^

Primum cialis fub illo uerbop: fandiorum coionem Sic.Sandhis Tho.i fccuda fccudx dicit
Refpofio q> i facro euchariftix duo pnt confidcrari unu.f.quod eft facim & hoc habet cande
Petrus de rationem cum aliis cffcdlibus grarix fandlificantis. Aliud eft q. miraculofc ibi cor
palude, pus xpi continetur , SC fic concluditur fub articulo dc omnipotentia : ficut 6C om
.S.Tho. nia alia miracula qux omnipotentix attribuuntur. In. iii. autem fniaruro diar q>
Ad cofcfi fides dc corpore chrifti SC de omnibus facramcntis SC clauibus 31 omnibus huiuf"
fioncBc-' modi includitur in articulo qui eft dc cffcdlu grane quiclt fandam ccclcfia carho
rengarii licam Sic. Ad confcftione Bcrcnparii dicendum eft ficut dicic ibi glo.q> nifi fanc m
.Glofa telligas uerba Bc rengarii m maiorem incides arorem quam ipfe habuit. Dicit ct>
^
IOAN.PICI. mirandvlae.
go Petras de palude q, cu dici ( corpusxpi frangit exponenda eft.i.manet fub fpe
dcbus qux frangunt qdiu remanet in quatacutp pte.Subdit at Petrus hxc
uerba Petro de
Sic ergo dico q, deus poflet aflumere pane 6C uinii ficut poiTet couettere
SC pof palude g,
fet uerba inftitucre ad quopt prolatione fequcref afliimptio, ficut nuc ad horu
p* Nora,
latione fequit couerfio.no tri dedit hac uirtute iftis uerbis nec poflet faluari fefus
Qiodernopt fi fieret afliimptio SC no coueriio hacc ille.

Q ux uerba
pro ueritate codufionis meat qux tota eft depoflibili node fic efle SCc. Ad id qd'
efficaci flima ffit Ad aliud
quotienfcuqi funt duo idc fuppofito limitata ubicuqj eft unu ibi eft reliquu.Diat
u lti "
MCj tenet folu >n his qux funt in loco per accides . Secus at e de his qux funt mutn
.
in loco fe,Cu aute dicic q> ifla uidelicet panis eft coipus chrifti,corpus
p Chrifti e
pams,non poflunt uerificari nifi panis maneret, dicenda q, exponendu eft,id e ubi
erat panis ibi fit corpus chnfti,Et hxc fuffidat difputaflc de hac quxftione. ex qui
bus omnibus illa teneo qux funt cofona fupra explicate declarationi condufionis
(nex. Qux aute diflona ccnfeo abiicieda SC reprobanda,
QVAESTIO SEPTIMA DE SALVTE ORIGENIS.
Ationabilius eft credere Origcne efle faluu
q credere ipm cf*
fc damnatum.
|j
Dixerunt ifti magiftri q, hxc codufio eft temeraria SC repte*
hendeda SC hxrefim fapicsjSC corra determinatione uniuerfa*
lis ecclefie.cgo at ut dc eis modefti'9 loquar uolo oftedere fuu
iudiciu n5 efle redhi, 8 q> hxc codufio no eft cotra determina
tione ecclcfi x, 8C q> plus c q. qn et quxcuq; ipfi cotra me affe*
r
rut cflentuera adhuc no pot diag hacccoclulio fithxretica uel hxrefim fapiat.
Septe ar
Erut at p pleniori h9 materix declararioejfepte articuli. In prio uidebit' an Ori.' ticu. quo
genes unq hxrerica aliqua de rcb? fidei opinione fcnpfent SC crediderit. In fcdo
n decla* j
dato q, fcripfcrit an dogmatice uel adhxfiue uel inqfitiue tm fcripferit . In tertio ratioe
ca
dato 9 adhxfi uc an taliter adhxfiue q, illa fetibedo mortaliter peccauerit SC hxre> dufionis
,
deus did pofljt.In.iiii.dato q, fcnpfent SC caliter fcripfcrit q. fcnbedo erraucrir.an procedo*

tahb? ung pccnitucrit.In.v.dato q, de ci9 nec pnia nec i pcenitetia coftet . an fit dum fit.
ronabili? ipm credere ce danatu an faluu.In.vi.gd ex didhs decrctop: iudicadu iit '
p ro p n 0
ecclcfia detcrmlaflc dc Origcne. [n.vii.gtu obliget i ifta materia credulitate nfam
articulo .
determiatio ecdcfix.In materia primi articuli amara fuit iter Ruffinu SC Hierouy. Ruffm^
contetio.gbusCut dicit Aug.q orta intercos diflenfione dcploraOdcderat deus ut Hieroni
,
coiundfiflimi SC familianilimi mella feripturape fandhp- paritet lamberet . opinat'' Augufti.
Ruffinus haeretica dogmata qux in libris Ongcnis inueniuiif ab hxretids falfo
fuiflfe inferta qui illius deprauauerunt libros SC ex origenis mente no efle. Hieto* Dc cotro
nymus contra fcntit,Sed uideamusquid utraq? opinio habet probabilitatis 6 ap UC rfia hie
parebit forte q> falua fide SC plenaria fatifiadhone eoru omniujquxde neceflirate ro.Krufi
faiutistenemur credere adhuc libere K pbabilirer pot credi q, principales ille hx fini fuper
-
itfes exqbus peccatu conuindt Origenis SC cofcqueter danatio no fuerint ex ori primo ar
'
genis mete fed ei falfo a pfidis hxrcricis illi? libros deprauanb? ipofitx . Eft aute ticu,
$ hac pte primo autftontas Paphili martyris cui 9 hbcr ferf in defenfione origenis Pamphi,
in quo gloriofiflimus martyr ex uerbis ipfi9 origenis ex ci 9 libris ibi recitatis ofte martyr.
dic ipfum catholice fcnfiflcin his in quibus haereticus accufatur. Hierouy Hieroni* -
L ii
3d
APOLOGIA
mas aut Hunc librum negas ee Paphili I apologia fua ad Occeanum & Pamachifi
rnfiua fic ingt. Si ab inimicis Origenis libros cius didns ede uiolatos ur infamare
tur, quare mihi no licear dicere de amicis cius fiC fcdatoribus copofitu ede fub no
mine Pamphili uolumcn.quod illu tedimonio martiris ab infamia uendicaret. Ex
quibus uerbis ut quafi fatis notari pode q. Hiero.utruq; ponat ,pbabilc inuens fi
cut couinci no poteft Rudinus q. illi libri non fuerit corrupti, ita nec ipc poteft co
uinci q> ille liber fit Pamphili.fiC ifra fubdit Hiero. fii ipm nome apologetici ondit
excufationcm. Non.n.dcfcndic nifi qcf in crimine cft.Scd diceret forte qs ergo fli
cum hunc ipm traedatum in quo hxc fcnbit Hicro.apologix titulo notet i quo de
fendit fe q? Origenis dodlrinam no dogma fit fcqnutus pariter fe ondit reum ee eri
minis podg no defendif nifi qd eft i cnmie.fii fic nemo iuftc poterit cxcufari fi ex
cufatio femp iuda pixfuppouit accufationein.Sed uideamus tunc qbus conicidux
Hiero, Hicro.ad credcdum librum non ede Pamphili. Prirou qd mouct Hie.
ris tnouc.it
ed q> eadem leguntur i prio li.Eufebii illorum lex qux lcripfit pro Origcnc Scdm
ed qi ipfe Eufcbiused q>ipc fcnbcns uita Pamphili dixit ipfum nihil proprii ope
ris fcripfide.Sic.n.dicit Hicro.i prioli.cotraRuffinuad PamachiuSC MarcelluJ
Eufebius Sex libros Eufcbius cefaricnfis epifeopus Arianx quonda figmfer fatdonis p Ori
cefariefis gene fcripfit altilTimum SC elaboratum opuss&C multis tedimouiis approbauic Ori
cpifcopP gene iuxta fe catholicum.i.iuxta nos Atianum ce,horum tu primum libram ucitis
fubnoie martyris 8Cifra*Si ide Paphili liber e de fex libris qs erit prius Eufcbii SC
infra.IteEufc.amatorSC prxeo 8ic6turbcrnalis Paphili tres libros fcripfit elegans

riflimos uita Paphili cotincntcs in quoji tertio fic dicit de Paphi lo,& ipfe gdc pro
_ prii opis nihil olo fcripfit,cxcepris epidolis qs ad amicos forte mittebat. In tantum
fe humanitate deicccrat dcfcnfor Ongcnis fiC laudator Pamphili dicit Paphilu nix
hil oio nec pprii gcg condididc fermonis.fid hoc dixit iam Pamphilo martyrio ceu
tonato ne habeas furiugiupod Editos ab Eufcbio libros hoc Pamphilu fcripfide
Theophi SC infra. Quid facient epidolx Theophili cpi.quid Papx Anadafii in toto orbe has
luscpus rcticu pfcquetes.Cu liber tuus fub noic Paphili iditus pugnet cotra pidolas eoru
Papa ana SC in fcdo libro fic feribit Hicro.Cu ante anos ferme decem, Dexter amicus mc^q
dafius. prxfcduram adminidrauit prxtoni me rogafler ut aucdoji nodrx religionis ei in
dicent texere iter exteros tra datores pofui.fiC hunc libru a Pap hilo editum ita pu
tans ede utatefii tuis diicipulis fuerat diuulgatu.Sed cu ipfe dicat Eufebius Pax
philura nihil fcripfide exceptis epidolis flCc.Et primus liber fex uoluminu Eufcbii
eade SC hifde uerbis cotincat qux fub noie Pamphili a te fida funt.pfpicuu ed te,
iccirco libru hunc dideminare uoluidc ut fub pfona martyris hxrefim produceres
,
Cu 61 de ipo quem Pamphili fimulas multa puerteris fl aliter in grxeo SC aliter in
lanno fit. In apologia aut ad Occeanu SC Pamachiurcfponfiua i qua odendit fe do
drina Origenis SC no dogma fedatu fic inqt decode li. Paphili loques ur uel Dix
dimi uel cuiuflibetalterius firide opufculu.Si concedamus ex fuperfluo ut Paphi
li fit.fed nec du martyris, an.n.fcripfit g maityriu ppetrauit.Et quo inges martyx
dignus fiiit.f.ut martyrio deleret errore.hxc Hicro.ad uerbu diuerfisi locis jn
rio
Ruffin? ut allegatu ed de ido libro Pamphili.Ruffinus autem coprobas libram Pamphili

martyris ede SC ad Origenis facere defenfionem in fccudo libro inuetdiuo contra
Hieronymu podq dixit fic de quolibet ope faciliter dici pode q> eius non Gt aurdo
ris cui afcribif fic deinde inqt.Sed ponam? g> no fic martyris libellus ifte
fed cui*
ufcuq; unius de ecclcfia.nunqd fuis uerbis ufus e quifqs illeeft feriptorut meritis
.cedenda uideat audoris dc ipfis Origcnis uolumimb ponit exepla.Et qd de fin-*
9
gulis fentiat no fuis defenfonis uerbis, fed eius ipfi? qui accufabit o fi edit. 8C
ideo
fupflua e de audorc queftio ubi defenfio talis c quae aflertore no egeat, hxc Rufi*
Aius. Ad ea at qux dicit Hicro.mdcret forte aliqs fic Ruffino.pnmo cum dicit
p
Eufcbiu fex libros fcripfifle in qbus Origene fbat Ananu & hop: primu conucr
fum a Ruffino fub noic Paphili quo hoc pot fiare q, liber Paphili fit primus Eufe
bii eu diucrfaoino SCpugna'tia intedanf in illis libris.NaEufebius pteoHierony
me fuis libris conaf pbarc Ongcne eilc Arianu .In libro at Paphili nihil aliud agi
turq ut probet Origene Arianu nofuiflc.Scd quaKuqj hircfim Arii cofirmatTa
ia eius libris inucniund ab ipfis Arianis qualis 8C Eufcbius fuit & multi alii fuifie
inferta. Diucrfus ergo oino fit liber i fle ab ncccflc cft qui diucrfam penitus
illo im
mo conaria agit cam.Nec fufticit quis dicat illa qux ad Atiana fpedabat hxre
fi
Gm de libro Eufebii fuifle comutata.Na K quod ptinct ad alias hxrefes nd poteft -

dicere Hieronymus Eufcbiu oftediflc in illis corruptos cc libros Origcnis.
ipfemet in fecudo libro cotra Ruffmu dicit q. prxtcr id quod attinet ad filiu
Q uia
K fpi
ritulandu in aliis dogmatib 9 Eufc.SC Didim 9 aptiflimc in Origenis feda conce^
dunc. Quare no bene poteft inrclligi quo eade qux in libro Pamphili legunf legi
poterant in primo Eufebii nifi aliqua fotte coia dc Origene 8C ad articulu hui'9 eo
dufionis dc quo agit no prinentia,ncc uidcd' adeo mirandu ut miratur Hierony.fi
milia aliqua feriplifle Pamphilu 6C Eufcbiu qui ut ipfe dicit Hieronym us fuerant
cocubernales qux potuit Eufcbius ucl apud Pamphilu leda in fuis etia libris reta
lifle uel ut fit quotidie fimilis metis motu fe inuenifle 6C cxcogitafle . Et hxc de
p
primo Eufebii. Q uod at dicit Hiero.fcriberc Eufcbiu in uita Paphili:
q> ppter ha
militate ipfe proprii operis nihil fcripfit exceptis epiflolis. Et fubdit
q, Eufebi? de
fenfor Origcnis SC laudator pdphili hoc dicit.Forre rnderet Ruffin9 hoc no mul
tu cotra fc facere. Pntno qaSC ille tradarul9paphili adcpiftolx potius breuitate
J ad iufti magnitudine declinat.Scdo qa illa breuis pro origene apologia no Primo

libri
tede fortalfc dici pot opus propriu eu ibinihij dogmatizet paphilus.imo nec qux Sccudo
Iboibi de rcinuniuerfum tradet aliquajfcdde priculari tantu hominc.i. deorige
e breuitcragatur.Fuerint libri eius corripri nec ne quod feribere non eft proprii
operis aliquid codcre ncc eft cx fua humilitate dogmanfte uel audoris nome dc*
oitante fc fubleuare. Tertio poflibilceft q, K
ad notiria Eufebii ifte liber non per- Tcrrio
jenerit.rum ob libri exiguitatem, tum ob audoris quam ipfe affert humilitate S
oihil magnu feribentis Si tenuia etiam illa SC minutula qux fcripfit occultatis piv Quarto
tius olTcntatis. Quarto dicet Ruffious poflibile cft etia q, Eufcbius ut Arianx
perfidix defenfor libru martyrisqui fua frda Origenis tcftimonio priuabat no oc
culta re mo uolucnt.fcd hac etia obliqua fua tcftatione agere ut noti ce pamphili
a pofteris credcref .Quare q, Hieronymus quafi ad corroboranidu ratione fuam
,
liat defenfor origenissdic t Pamphilu nihil fcripfifle SCc. potius contra ipfum e c|
proipfo Quia ex quo Eufcbius Origenem no ut catholicu fed ut Arianum defen
dcbar.mcrito in hoc ficut dixi potuit cftc fufpedus.Scd quid oportetinhis labo*
rare , aut quomodo omnino poteft Hieronymus ex Eufebii tcftimonio probas
L iii
APOLOGIA
it illam p Origene Apologiam non efle Pamphili.eum ipe Eufebty in libro fodo
hi flori* ccclcfiaflicx dicae a filo Pamphilo martvre feripta efle Apologi a p Ori
gene.Cu ac fubdit Hiero.qd faciet epillolx Theophili epi.Qûid papx Analla&i
Sic. Diceret (orte RufFinus no pugnare libru Paphili cotra primaria illo inteno
oppofitum hxrefes illas peflimas 8i uenenata dogmata cuiufcitni
ne.fuille.n .illote
Ipeilabat ad rcligiois cofirmarione SC fla
qj eent exrirparc dc mudo.qa hoc ad fide
bilimeneu ecclcfix Origcnis aut illa ee ut credcbaf a multis aut non ee pap: cura^
turos fuiflc religiofiflimos porifices.Qpinirno optabile forte illis St acccpciflimum
fui fle fu tu 9: fi certis Si ualidis ,pban potuiffet argumentis hxreacas illas opiooes
no fuifle ab Origene creditas.qa p fide hoc faceret no cotra fide.cocra hxrcricos.
St no p hxreticis q no papt tari uiri 6t a catholicis tm laudati ceftiroonio inite ba^
Si errore fuu tlli9 auctionate defedebat.Qpapp pugnatu^ Pamphili libru cotra

illas epiflolas.fi I hxrefes quas illi accufabant cxcufarcntur. No autem fi id co
illo
tis i eo agitur uiribus ut illata alTcrtorcs tam bono patrono priuetur que fi ille pro
(equiatur epiflolx.Certu efl q> no mfi ut illarum creditum opinionum hxrcfiarchi
profcquunf . Ad ca autem qux f fcdo libro affert Hicro.fic fortafle rcfpondcretur.
Primo cum dicit fe ct aliquando credidiffe 8t ia feripfiflc illum efle Pamphili I ibpc
priufq apud Eufcbiu IcgifTct Paphilum nihil fcripfifle 6tc*Ex hoc fuo diilo forte fi
coacra cum argumentaret Ruffinus.fi lcihira o Hiero.Pamphili librum Pamphi

li efle aliquando Si credidi fh SC fcripfifli , Dic quxfo qux in co legebas mendacia
ne SC hxrefes aut hxrcfum fauores efle cognofccbas an potius ucta uel ucrifimilia
Si catholicam fidem nihil lxdentiajfi falfa Si hxretica quo pailo adduci potens uc
crederes auilorcm libri ce catholicu maityre de cuius tcflimonio, SC didis uihil fi
niffre fine flagitio fufpicari qs pollet. Si uero SC catholica SC deniqj chriffiano mat
tyre digna cur.nunc ipadamnasSicomentitiadicis.St ad introducendas hxrefes
difleminaa.Se brcuiter cur fdigna martyre nunc iudicas.qux tunc martyre digna
iudicaffi.cum cade fint qux nuc legis 61 qux tunc legebas qfi dicamus ipm audo
ris titulum fecluderes.ipfa qux ibi i defcniionc Origenis dicunf fcdm fc confidere
mus.Si mala funt cur tunc liti martyres ee iudicafH.fi bona curet nunc cuiufcuqi
1
fint r bonis no acceptant .Prxtcrea quo potes o Hieronyme dicere ad itroduccdas

p
hxrefes me librum diflcminaflc.cum eo libro nihil aliud agat ut fupra et didum
1
cft nili ut hxretici Origenis tefhmonio fe corroborare non pofhnt.qd ad euclleda

non ad difTeminandam hxrcfim.Prxterca non folum latinus luenif fle libet
facit i
fcdgrxcus.Ego R.uffinus latinum fed ex grxeo tranfferedo, Grxcum qs edidit fi

no Paphilus,n 5 ego uticp Ruffinus fcdm tc q me de infcitia arguis gracca jt Itari*
librum tam grxet Sitam faedde feribere potui ut Eufebii fh'lu?xquarcr.Si ali? p
feraf ille rndet.Hicro.qj Dydimi efl uel alicui? alterius. Inflabit Ruffinus. QuiU
qs fit ille alius iam no ego Ruffi fed alrcr huius criminis reus rencbif.K
. Dydi fi
mus e raedax fcdm te SC deceptor efl Dydimus prxeeptor tuus o Hicrouyme.que

tu SC ppheta uidcnrc Si oculum hnre fponfe de cauco caricoru St apoflolicu uirij
in tuis libris noiafli medax iquam ipe qui ipm grxcum edendo falfo Pamphilo ad
fcripfit.non ego qui inuenru grxcu titulo Pamphili fub eiufde audtoris titulo, traf
ferendo coicaui lariois.ncc mipt ubi efle debet q> ego Dydimo in hac re crediderim
cui cu iuTcnptuxarum explanatione acdidifb. Quod autem dicit q. aliter in lari*
lOAN.PrCt MIRANDVLAE.
> no fit aliter (it in gr*co.Diceret Ruffinus cur locos no profers o Hieronyme mu
le interpretatos an ideo ne me a culpa affercre poffim ,fic ut & tu cu Aug. ad tc feri
bat quxda de tua ex hxbreo interpretatione danari X locos no ponit . Dicis ideo
fedfu ne te poliis defendere X uentate tux interpretationis coprobare.Quate qd?
trbi diceret Ruffinus licuit de Auguftino liceat X mihi
quoqi de te o Hieronyme
fufpican.hxc funt diifta de difldifione Hieronymi X Ruffini de libro pamphili,
Nota
inqua ego ficutK in aliis omnib9 hicronymiiudidu iudiao Ruffini femp antepo
oo. Sctfm qd' ad poffibilitate h9 a fferf' q, Origenis libri (int
^
xoerupri hoc e q, hoc fimilitcr uidem? accidiffe multis aliis libris carholicopi
do*
dlojfe.Na Clcmesapolblop: difcipul9q Romane ecdefix poft aptos epfis
mar Clemens X
*yr fuit libros edidit appellant recogmtio.In qbus cu ex pfona petri dotftrina
q q< difcipul?
fi uereapoftolica exponat , in aliqbus ita Eunomu dogma inferie ut null9 ali?
g ip apoftolo
fe Eunomi9 difpurare credat filia dei creatu dc nihilo dices.Ite i Clcmetis Alexim rum.
drinx ecdefix prc(byteri uin catholici iucnif feripeu dei fiiiu efle crcatu.&l
Dio- Eunomil
oyfii Alcxadrinx urbis epifeopi quattuor libris ubi cotra Sabcllu difputat
e Ara- error,
ni dogmatis coprobatio.8C qd oportet apoftolicos ferre uiros cu fciam9
p ipfa cua Clemens
gelu X ipopt apollolop dicfta ab hxreticis fxpe fuifTe deprauata.ut maxie ex
libro Alcxan -
Tertulliani cocta Marcione cuilibet coftarepot.Qd' ergo illoptcotigir
libris cur drinx ec
no 8C Origenis libns potuit cotigi fie,& oino i fimili ca cur
p oia fimilis no accep- clcfix p-
tat excufatio qux ideo ec de Ongenis libris uidet? magis acccptada.q, ipfcinet ui (byter.
*
ues adhuc de hoc i fuis cpirtolis ut ifra parebit coquerif.corrupi.f.K deprauari

ab Dionyfio
1
hxreticis libros fuos.Qd hoc

p Ipoflibili hcc Hieronymi illud afferes q, fic qc
fi
epifeop?
qd in libris oira repif.ab aliis dici poffit ce corruptu .SC q, difficile cft oia exempla Alexan .
na pofle uidari.Ncfao quopatffo ipfc rndere poterit Eunomianis coprobatibydo Tertulll
gma fuu tcftimonio Clcmetis apoftolopr difcipuli.in qbus iuenif expffe feripeu fi- anus cori
liii dei efle crcatu.Na fi ipfead hxc recurrerit corruptos
libros Clemeris ab ipfij tra Mar-
bxrericis ipfi9 Hieronymi uerbis hoc arguet effe ipoffibile.illa X ipfi dicetes
fic. f cioncm
quicqd reperif' in libns oim ab aliis corruptu dici polle, X ipoffibile ce oia
cxepla<
na efle corrupta. Quare forte cauendu eft ne du hxrcticu oino facete uolumus.
Origene hxrcticos apoffolos hxreticofcp apoftolopt difcipulosefle faciam9 N4 .
cu nihil minus dereftkdx X exeeradx hxrefcs n5 minus impia dogmata in illoru?

menianf libris
q in librisOrigcnis no uidco.Curno uel fimilitcr accufenrurucl
excufenc liroiliter.Hicronym? at dc libris Clemetis X ali
op comiptioe his uerbis
tridet.8: quo inqes in libris cojt uiciofa nonulla funt fi ine caufas uitiojt nefeire
re
, lpddcro,n6 ftatim illos hxreticos iudicabo.Fieri cni p5c ut uel fimplidtcr erraue-
. rinc uel alio fenfu fcripfcrint.uel a librariis imperitis copt paulatim feripta comip-
i
ta fmr.ucl innoceter quxda X min? caute loquuti fint.SC qux no poffinrpcruerfo
,i
nim hominu calunia dcclinare.Huic aure Hieronymi rnfioni fic forte mderet Ra
:3
finus ficut no ppterca q in corii libns uitiofa nonulla funt ctia Ii caufas uitiorum
- Defdas,no ftatiin uis illos hxrericos iudicare.Cur uifis aliqbus in Origenis libro
t
niciofis qbus etia alibi ipfum Origene ftatim hxrcticu iudicas,
legis cotradicente
I
^ qux eft caufa diffimilitudinis maxie cu X in Origene ca ingenii fublimitate eu fi

p,
da zclii tale ac tm fcnpturapr ftudm X cu nouens fuiffe X faipfcris X prxdicaue
tis, ut non unctito in codiabus undecim qj potius in mente eius uirium firiffr
y q
APOLOGI A
fafpicari poffii.Prxterea fient fieri potuit fcdm te ut illi uel fimpliriter erianerint
uel alio fcnfu fcripferint ucl innocenter & minus caute loquuu fine . Gur non fieri
potuit fimiliter ut Origenes uel fimpliciter crrauerit.uel alio fcnfu fcripfcrit, ut co
Dvdim? tendit Dydimus.uel innocenter & minus caute loquutus fit quxda qux non pnt
pucrfojt holum calunia declinare.Et ficut a librariis impitis dicis potuiffeilloyt feri
pta corrupLcur non fimilr ucl ab ipicis librariis ucl a pfidis haereticis feripta Ori
genis potuerunt corrupi omnino diilimilitudinis caufa non appare t.Refcic et Ruf
Hilarius fmusq> liber Hilarii cofefloris poli Arimintnfcm fynodum fuit falfatus ab
haereri
Ariminci cis.8C q.ob hanc eam cu incociliocpifcopo^ci quxlho mouerce ,pferri libninkde
fis fyno x domo fua iufiit q nefriente fc in feriniis fuis hxrcricus tenebat .8d dicit q, cu platf
dus. fuiflet &
ab oibus haereticus iudicatus audior libri Hilarius cxcoicarus difccflerit
de cocilio.Hoc efie falfu 8C fidlu in calunia Hilani dicit Hicro.nihil aliud afferens
fed uc$i fuerit uec ne non bn fciri potclt,ncc multum ad Origenisattintt
defenfio-
5
ncm.Hoccft ucrum q> Ruffmus hoc de Hilario recitaturus hxc uerba prxfat' .Et
nc qd apte credulitati defit res adhuc qu funt mcmorixnoflrx rerexaro quo tefti
t monii ueritas nemine larcar. Quare uel ucrum fuit ucl magna fuit Ruffmi impii'
dentia in re tam recctis memori aptu mcdaciu &
noua texere fabclla.Sed fiuc ue
:
ru fit fiuefalfum non uf i Hilarii in caluniam ucl fidium ucl recitatum,quia poti?
innocetc hxrcfis
illos
q
Hilarii librum dcprauaucrac q ipm Hila . calumniat.que
fuiffc K iniufle cxcoicatuSC fubdolc deceptum attcflat.Poflhxc recitat Ruffin?
j cp Tcrtuliani liber cuius efl titulus dc trinitate lub nde Cypriani martyris Coflan
Tcttulia. tmopoli a Macedonianx partis hxreticis lcgebac.Hiero.dicit q, ncc liber eft er' T
Cyprianj tuliani.nec df Cypriani fed Nouatiani.neutcr eorum aliud prole affert,nili q, Hie.
dicit q> audlores cloqum flili ,ppricratate demoflrat. Quamq 8C i multis fxpe eft
deprehendere fimilcm ftili faciem& tenorem.Sed hxc nihil ad Origcnem.Ipfc aut

Ruffinus hoc idem oflendir accidiffe Hieronymo quod & libris Ongenis refert.n.
pamafus q, cum a Damafo Romanx urbis epifeopo ei traditx fuiffcnrecclefiallicxepiftol
Ro ur ' didlandx Apollinariflx Athanafii libru ubi dtiicus homo fcnptum erat ad legedu
bis epileo acccptu,ira corruperuc ut in libro id qd eraferat rurfus fcribcrent.f. ut non ab illis
pus. falfacum fed a Hicno.addituin putaret .Et aduerte q, Hiero, in hac parte Ruffno
Nota, refpodcs cum dicat mihi mea ingerif fabdla.ucpt tn fuifle non negat, fed i fine fic
dicit .fieri potefl Ruffinc uc edam fi a me ucrum audifti alius q huius rei ignarus e
dicat a tc ce copofitum & fidlum.Tertium q- ucrifimile facit libros Or'gcnis fuif
[Nota ori |fe corruptos eft q>dc hoc ipfc uiucns coqutftus eft.Extat.n,i libro quarto Orige'
genis uer nisepiftolaeiusadquofdamcaros fuosi Alcxadna^' qua coquerit his ucrbis.Sed
bis J nihil mipi mihi uf fi adulteret dcxflrina mea ab inimicis,8C tali adulterio comime
pj^ quali adultcriortJrruptaeftcpiftola Pauli apoftoli. Quidam enim fub nomie

j 7f (ZtZZn A Ul av*. Pauli falfara epiflolam c5fcripfcrunt ut coturbarcnc Theffalomccnfcs quafi infla'
nuhjQn' ret dies dni.Kfcduceret cos propter hanc ergo epiflolam infecunda cpiftolaqua
, i ' T M ad Thellalonirenfes fcnbit hxc dixit. Rogamus autem uos fratres per aduentura
> ^
*'^ * dni nollri Iefu xpi K
noflrx congregationis in ipfum ut non cito moueamini a fen
o: rrvmnj . r
fu ueflro.neqj terreamini neqj perfpi ritum neq? per uerbum neqt per epiflolatag
qfi infice dies dni.nemo uos feducat ullo m5 talia ergo quxda uideo
p nos mifiam
i
accidere nobis.Nam quidam audior hxrefeos.cum fub prxfentia mulcoru habita

}
,
lOAN.PrCI MfRANDVLAE.
fuiflet difputario noftra accipies feripta
ab his defcripfetar codice qu aoluit ad
q
didic.K qu uoluit abftulic SC qu ei uifuro c pmutauir.8C circufcrt tang cx nofe
noftro infultas 8C ondens ea qu ipfe confcripiit
p qbus indignaces frarres q i pa
leftma funt mifcrut ad me Athenas hoicm.qui accipet a me ipfa audlerta
exeplaria
quod ne releCVu quide ucl rccenficu a me antea fuerat. Sed ita ncglcftu iaccbat
ut
uix inueniri potuerit.roifi tn K
fub deo refte loquor.qm cu coucnifTem illa ipfutn
qui aduiteraucrat libru.quarc hoc feciflct uelut fatiffecies mihi refpodit
qin ma'
gis ornare uolui difputatione neqj purgare ipfam. Videte quali purgatione
difputa
dooe noftra purgauit tali nepe quali purgatione Mardon purgauit euangelia ucl Marcioo
apoftolu ucl qualis fucceflor cius poft eu Apelles.Na ficut illi fubuerteriit ferip-
Apellei
turarii uerirace.fic ifte fublaris qu ucre dicfta funt ob noffri criminatione
inferuit
qu falfa funt.Hc ad uerbu in Origenis cpiflola legunf.quod fi uiuete ipfo no
dubitabat hxretici eius libros corrumpe.Quaro magis credcndu e hoc
ipfos au^
fos fuilfe poft cius morte. Conqucrit"aut ac de alio
quoda hrctico in ephcfo co
q
ferebat multa falfa tanq fua.& extat
ctia in alia dus cpiflola de fuoru libropr falfii
tarc quzriroonia.Q uartu quod ciufde rei maxime fide fadt q.f.hxrcrica illa Ori Apologi*
genis no fmt fcd ab hxrcticis inferta eft.q dc illis cifde iuennf' alibi Origcnes
pie Pamphi *

CC catholice determinare. Ex quo fi illa hrerica Origenis funt fibi ipi corradicct.
Locos ac ubi catholice agit de illis plurimos eft uidere in apologia Paphili. 8C hoc
eft quod dicit Rufifin? q. no eft curandu de noic aucftoris illi'9 librifqm illa difen^
fio cuiufcuq; fit
p fe ualida e cu ex uerbis 8C duflis ppriis ipfi9 Origenis de ci9 ca
2
tbolico 8C orthodoxo dogmate fide fadat . Et

p hoc et uidef fetilficri cuida dicfto
>
1 Hieronymi cocra Ruffinu.Nacu Ruflin? hoc idc diceret pie.f.8C catholice dciV
c lis alibi ab Origene determinatu fic inqt cotra eu. Vbi eft illa fiducia
q iflaris buc
i cis creberrime pfonabas re qu in aliis libris Origenis legeras emedalfe in libris
J Periarchon.Etno aliena, fed fua rcddidiffe fuis.Dc cata libropr filua frutice ac fur-
culu p ferre no potes.Rndcrct eni forte Ruffin? no oportere fe dc ca filua furcu-
los pferre.de qua ia Paphil 9 mulcas pculerat integras arbores . Locos eni illos co
piofiflime recitat PapbilusSC illo ia prfuppofito hoc agit Ruffin? mlibellofuo
1 que Paphili libro fupaddiout ondac unde hoc ,puenent q, in libris Origenis con^
tradnftoria iuenianf.aflignatqj illa cam de felfatioe hrericos. Qûintu quod 8C
p
tnulru fecit ad afferenda hoc q? hrefcs ili no funt dc mete Origenis e ex tcfti
DuxprfJ q
monio mulropr quib? merito tenemur fide adhibere habem9 Origene in pricipa^ cipalcs "*
lib 9 opinionib 9 in qbus erraffe dicit' catholice fenfiffe.Duo eni funt pricipales
l hx hxrefes
refes Origeni obiiciunf .Pria c de rrinitatcq male.fdc filio 6C pei^de fpufamfto qu
S q Ori
fenfcrit.Scaa e de felute diaboli qcf.f.panac^ infernale fuppliciuno fitxtcr^ geniattri
s num fiitupr fed ab eo fit aliqri libcradus.Ex qua uidenf mule alie depedere eide buuntur.
fe
afcriprx.llla.f.q p falute iftopr faluadopr dxmonu iteru in fublimiori elemeto fit Pro pria
cruci figedusxpus. 8C
5 q oia reftitueda funt unu, 8C q diabol9 poenitere pof hxrefi q
illa i illa
j
fir,8C illa
q pcenadanatopr no xtema.De iftisat Junb9 hxrefib? q nofucruntei obicid
fit
,e
* mere Origenis midenf cfTc euidetia argumeta.Na de trinitate no folu Didim9 dcfcnfio
.
jg
quo praeceptore tm gloriaf Hierony.diat catholice fenfifte Origene.idq ppnis Didimus
t io periarchon editis comentarii s coprobauit.Scd 6C Athanafius defenforniccni co Athana

alii libris ^>priis cotra Atianos uocc clara tcftcm fidei fu hunc uirum uocauit.
APOLOGIA
Mctho. 6i Methodiu legimus pcenituifle q> Origene damnaflet.dicitqj eu tande mentum
Nota, nihil male credetc dc fandla trinitate . Q
uiniroo ipfiufmct Origenis hemus didh
de trinitate a catholica fide nihil de difcrepantia.nam fup illud Pauli ad Romanos

BC (piis adiuuat ifirmitate nolha exprefle tenet fpm fandlu? n5 efle cratura SC fup
illud qui etia ,pprio filio no peprit fcd p nobis oibus tradidit illa quo m5 non etii
cum illo omnia donauit hxc Origcncs exponens dicit.Nihil enim ell ncqi uifibi-
lis ncq$ inuifibilis crcaturx qd' filio poflit adequari, nullo enim pallo creatori fuo
poteft creatura conferri.& creator ipfc donatus cfl nobis quo non cu ipfo nobis
fi
ois creatura donabitur, & infra fup illud Pauli q ell fuper oia deus bcnedidlus fici
Origenis quit Origcncs. Xpm aliud fecundum camcm ee,aliud fecudu fpm-iam Si in pno
uerba nbus huius ipius cpiflolx partibus defignauit ubi dicit qui fadhis cfl ex femine
Dauid fecundum carnem q deflinatus ell filius dei in uirtute fecudum fpm fanlti
ficationis.Si quo fecudum fpm filius dei fit 6C lecudu camcm filius Dauid ibi ple /
nius expofuimus pro uinbus.qucm ergo ibi fecudum fpih filiu dei dixit hic pccde
te dodlrina ordine pficientibus utpote auditoribus deum q ell fuper oia ipm ce p
j
nudat, Si miror quo qdam legetes q> idc apollolus in aliis dixic. Vnus dc 9 pater ex
.
quooia Siunusdhs Icfusxpsp que omnia neget filium dei deum debere pfiteri
ne duos deos pfiteri fli dicere uideantur.Si quid de hoc loco apolloli faciet in qao
aperte xpus per quem omnia fuper omnia deus efle dcfcribitur.Scd no aduertunt
qui hoc ita fentiunt quia ficut dnm lelum xpm non ita unum efle dnm dixit ut ex
hoc deus pater dns non diratur,ita 8i deum patrem no ita dixit ce unu deu ut dc?
filius non credatur. Vera efl enim feriptura qux dicit.Sdtotc q. dns ipfe eft deus.
Vnus aut uterq; ell deus quia non ell aliud finio diuinitatis initiu q patet fed ipi?
unius paterni fontis ficut fapientia dicit puriflima ell manatio filius ergo ell xpus
deus fuper omnia qux omnia illla fine dubio ,qux SC paulo ante diximus fuper pri
cipatus SC poteflates Si uirtutes Si omne nomen qd' nominatur non folum in hoc
fseculo fcd et in futuro.Qui aut fuper omnia ell fuperfe neminem habet no enim .
poli patre ell ipfe (cd de patre,hoc idc aut fapicria dei etiam de fpiriru fandlo intel
ligi debct.ubi dr. Spiritus dni rcplcuit orbe terrarum Si hoc qd cStinet omnia fac
riam het uocis.fi ergo filius dei fuper omnia dicif Si fpiritus fandius continere oia
Nota, memoratur. Deus aut parer ell ex quo omnia. Si fic euidenter ollcndirur natura tri
v nitaris SC fubllantia una qux ell fuper omnia. hxc Origenes ad uerbu,6i alibi fup
illud Pauli quomodo autem prxdicabut nifi mittantur fic inquit Sunt enim non .
quidem SC prxdicat de patre SC filio Si fpiritu fandlo fcd non fm

; nulli
q annudant
i cete non integre ut funt omnes hxrcrici qui patre quide Si filium SC fpm fandhim
r annunciant fed no bene necp fideliter annunciant. Aut enim male feparat filiu a pa
. tre ut alterius naturx patre alterius filium dicat, aut male cofudur, ut cx tribus co
i pofitu deu ucl trinx tmmo appcllariois faciat.q aut bene bona annunciat pprie^
tates qdc pri Si filio Si Ipiritui fandlo fuas cuiq; dabunt . nihil aut diucrfitatis efle
cofitebund i fba ucl natura, hxc Origcncs. Quibus uerbis qd magis catholicu qd
Proficfa magis exprcflumneccfleelligiifficubi aliter feriptum iucniad in libris Origenis
hxrcfi q non Origenis efle illud fcd hxrcricop: q pcrlibrope corruptionem patronu hrc uo
ejde obi luerunt Origcnem erroris fui.Dc feda aut hxrcfi tam euidens extar tellimonium
o dfefio ut meo iudicio male negare poflit.Na in epillola ^pna ipfe Origenes et fccundui
Hieronymi' tradudiooe qui 1II19 epiflolac metione fecit cxprefle negat diabolum
polle aliqii fuluan.dicitq q, nec mete qs captus hoc pot dicere. Pnrretra
q, ct ex- rpfemet
tat dialog9 iccr origine 8C candidu ualctiam dogmatis fedatore.q cadidus
obiicie< Origen .
bat eunde errore Ongcni.Se Origencs refutat, ncgatqi hoc fc fcntirc. SC fupra illd
negat SC
Pauli nunquid fic oftcndcrut ut caderet fic dicit Origencs huc cafu? refpicies Pau
cotratiu
Ius dc quo dixit xpus quia uideba Sathana ficut fulgur cccidifle de carlo negat ce- aflcrir.
adiHc ifrael Illoru cni uel in fine fxculi couerfio erit tuc
cu plenitudo fubinraue- Dialoga
qui de cxlo cccidifle dicif nec in fine fxculi erit ul-
ric ois ifrael taluus fiec.Ifti? at
Origcnis
Ia coucrfio.hacc Origencs. Quod ct illa qux ei ipomt hxrefis fpus no intclligic
'
q
filiu Si fili? no itelligit patre talio ei iponac .patet ex his quas ipfe dicit fuper illud
Pauli. O altitudo diuitiapifapietix Silcictixdci. Sic cni inquit hac altitudine dei
inimitabile dicit omi crcaturx dc filio uero 8C fpufandlo dicere illa no poterat, qa
61 i 9 in cuagelio dicit ad patre.Paccr oia mea tua funt 8C tua mea. 6C fpufancTo ipe
Paul9 pnunciat dices.Ncmo fcit holm qux funt hois nifi fpus hois qui in ipfo e,
ita 6C qux in deo funt nemo cognouitmfi fpus dei. Quin ergo dicit Paul9.quis no
nit fenfura dc creaturis dicit natura uero rrinitatis excepit. hxc Origencs. Re- Pio
drii
here
Itare uidcr' una hxrefis Ongeni atmbura.f.in opinionib? de aia q. fuerint ab xter fi
de aia-
no creatx 8C de cxlo dclabant' in corpa SC de aia/cribit quidc ipfc Origencs in coru creari
mentariis fup cpiftola Pauli ad Titii fe nihil polle determinati ex ccclcfiafbco do-
one obia
gmate accipe nili q. oes aic funt eiufdc fpecici q. funt libcrx uolucatis q> funt rati fla.
onabilcs q, funt iraortalcs q, a deo crcarx SC q pccnas habicurx malis 6C premia Dcfenfio
,p
bonis.hxctm dicic fe affirmare de aia. Quia de his in feripturis cuidctia habea
tur reflimonia.ln extens at dc aia quxrtionib? dicere fc magis fibi pbabile
q
derur.SC inquifitiue nodetcrminanuepcedcrc.quia determinatu nihil dcillisicc
clcfiartico habeat dogmatc.Idat quod magis uifum eft Origcni fuilTe q effient
an
i; fe corpa creatx in cxlis umentes cofcntiunc cocorditer oes.8e Ruffinus in A
polo- RuffinP
i giaad Anartafiu Romanx urbis epifeopupoftq tres retulit opinionesde animal
l fine inqc.Ego uero cu hxc fingula legerim deo telle dico
fic
q
ufqi ad prxfens cer
: ti ucl definiti aliquid de hac quxlhone no teneo, fcd deo relinquo fi re quid fit i ue
vo.SC fi cui ipfe reuclarc dignabid .ego tarne hxc fingula legillc me no nego. SC ad-
ii huc ignorate cofiteor.prxter hoc qc? mani ferte tradit ccclcfia deu cllc SC aiapt SC
corpopt coditore. In libro ct Paphili no negat' Origcne illi adhxfiffi; opinioni f$ fi c PamphL
in ei 9 feribie dcfenfione.Nuc uero cu diucrfitas fit ape? ecclefiarticos SC alii alia de b liber,
it aia fentiar.se oes diucrfa quo hic magis 9 exteri incufand? e. Tu port hxc uerba
Is
iccitanf opiniooes de aia qux tuc erat inter quas SC illa qux nuc cenet a catholi-
if
os.se cu ollcfum c manifcltas p illis pbacioes ex feripturis facris adhiberi no pof
si fe.accidercq SC illapt auflorib 9 magnas difficultates in fine fic cocIudif.Quod at
oc his oibus ortedi uolura? illud e
xr
q ficut cos qui una qualibet dc his quas fupra
rxpofuiiti9 opinione uera putat.no re rone hxrcricos qs uocat pro co
(fla
q neq ex
ujj
diuinis feripturis certi aliquid de his uel mamfcfti diclu eflc uideat ,neqi in prxdi-
nt cationeecdefiaftica putat' cotineri.Ica neq huc uipt culpari iurtu cft diffiercre qf
magis e uilum.hxc ibi. Ego at ex oibus fiipraduflis duas infero ppones. Pi ia Pnma
ct fibi

t eq fi Origcfi.se dc Trinitate SC dc demonu falute catholice fenfit ut magis uidctf' pofirio,
iprobatu ceftunoniis ob erronea dc aia opinionem ci'9 couincerc non pollumus
'.
APOLOGI*
danationem.Quia Orige.no ola tenebat fuo tpe expliofe de aia credef q nos nue
tenemur, qa ncc in fcripr u ra hebantur manifefta.nec p exclefia ut poftea fuit tue
Augufti fuerat dcterminatu.Immo non foium tpe Origenis fed et tpe Augullini.q per .cc.
nus poft annos poft Ongene adhuc fuerat per catholicos .i.p uniuerfale; ecclcfiam de anla
Ongene aliqd determinatu. Ni ipe Augu.dubius erat opinione de aia ut patet ex cius epi
i
per.cc.an dola ad Hieronymu an.f.fmgulx fingulis creent'', ut nunc tenet orthodoxa tradi
nos fuit tio.Ex qua opinione uidebae Aug.ftqui q dc 9 cet iniufl9,an ex illa una qux fada
6C etia du clt in Ada a deo. Alix deinde ficut coipus ex corpore ita aix ex aia fuerint ,ppaga'
bius opi tx.nec credas foium in iuuentute dc hacredubicafle Augu.Quia BC primo libro
i
i
mone ac retractionum qui fuit dc ultimis dchac quxftione dubitat . Sic.n.fcribit in prio
aix crea' fine controucrfia ergo quxdam originalis regia beatitudmis animi deus e,qui cum
tione. quidem non dc fc ipogenuit.fcd de nulla re alie condidit ficut condidit corpus de
terra.Nam qd attinet ad cius origine qua fit in corpore urru dc illo uno fir qui pri
mum crcat9 quando fadus e homo in aiam uiuece an (imilitcrfiat fingulis lingu
lx,ncc tuc fciebam ncc adhuc fcio.hxc Augu.aducrbum.Ex quo patet euidentef
pp erroneam opione de aia prxdida hxrcticu nullo mo polle dia ongcne.So.uda

Secunda ppofitio qua dico i hxc.qd fi ucjt e qde Thomas in quolibetis dicit ut in.vii.arti.
ypofitio dcfenlionis Origenis patebit latius, & bona dicit theologia non obligari nos dc ne
Tho- cenitate falutis credere non foium ecclcfix dodonbus heut Hicro.licut Augu. K
fimilcs,fed neq; ipi ecclcfix nifi in his qux ad fubilantiam fide pertinent adiunxei
i
e xcrimufq) iffa ad fubftantia fidei nihil pertinere utru illajn hxrefum au (flor fuerit
Origc.aut aliqs alius modo hxrcfcs illas hxrcfcs c fle. i. impia fateamur dogmata.
Videt fcq q,non teneat bomo fidelis BC ucre cbnftiany de nccdlitarc falutis hac i
qonc potius Hieronymo et qd ad ipm magis declinet ecc lclia q athanaf o dyd mo
Methodio Ruffmo.Cuius BC fides er pfccutiois hxrcticoyt tpe in (anda Alexandri
< naccdefia carccribus BC exiliis dr ,pbata immo ipiufir.ct Origenis didis credere eo
maxime q. BC in multis aliis qux et ad fidei fubifatiam magis pertinet Hicrony
Hierony non approbamus.Sicut in materia de cerimonialibus BC licut et Hicro.piu eff non
Biuscon crccierc ubi Ambrofii comcntarialn lucanugasuocat.Kipm Ambrobu nunc con
tra Am ' uu nunc cornicula appellac.Er ubi eiufde dc fpinru fando librum damnas dicit (e
brofium. de grxeis bonis uidillc latina non bona BC ubi Bafiliu magnum dc fupeibia taxat,
Magnus BC ubi in cpiftolis Augu.diat fe quxdam hxrctica legiilc.ita fortc,& in hoc po'
bafilius . tius uclit illa qux Origcncm demon flrat catholicu cife fida BC adulterata cj illa q
eu coprobant hxrcticu ei penitus non adhcrcrc.ncc impiu cft ncc fidei apparet pet
niciofum ad qua uf potius confirmanda facere Origenis parrocmium ,&rcffimev
nium adimere hxrcticisq ad infirmadaiuxra illud qd \ Pamphili libro his uerbis
fcnbif.illud cotcplari debuerat cjram ridendi materia cjtaqt hxrcticis prxbcant cu
eos quos aflcrtores xpiani dogmatis CC dcfenforesputanr.confurari nunc uidcant
BC refelli a jipriis CC uclut ciuili bello gaudeant impugnata que ipi hofttlirer impo
gnare non poterant .fuerunt aut BC ex .pbatis dodoribus ecclcfix et Hiero, polie*
Aymois rionbus q in hac fuerunt fnia q. hxrcfcs illx non fiicnnr dc mcnre Origenis.fcd ei
uerbai te falfoafcriptx Aymo unus cx nobilibus CC antiquis dodoribus
ab hxrcticis. Vnde
ftimoniu ecclcfix in libro de chriflianarum rerum memoria fic dicit Egofancde Ongene ,
Ongcnis mro tam lllurtn abflincntiilimx uitx BC cafbfTimx praeclarae dedrinx puri *
.
& lucidi fermonls falua fide patru dixerim q> haec oinono fcripferit fed ab fucitti.
cis ob prxclaru nome cius obfufeandu maligne conii (fla funt Si cofcripta Si '
nomi
ni fuo prxtitulata.hxc ille ad ucrbu.hxc didla funt de primo articulo examinado
Si inquiredo utru fuerint hxrericx illae dux opiniones Origenisnec ne
qua in re
ficut in aliis omnib ecclefix iudiciualiopsoimiudiaoK
9 rationib? femp antepono
Pro fecudo articulo uidcif rationabili deo cxcufand9 Origenes
1
q, fi quid (cripiit p ro fc d'0
quod a catholicis non acceptet in illis fcnbedis.ncq; dogmatice neq;
affcrtiue/cd articulo
dubitatiuc femp Si inquifitiue proccdir.quare ficut licec in
Auguflmi libris fup ge Aueuft
nefim multa fint qux no acceptant ,tri .ppterea cxcufanf a nobis
ut lpfcmct q, di^
cit in libro rerradlationu plura in eo libro funt quxfita
q inucta, ita Si multa efle
poliunt in Origenis reprobada Si dananda qux quia ipfe non dctetmmado
libris
fed inquiredo dixitno ,pptcrea hxretic9 efl dicedus qn hxrclis affatu
pprie diae
dogma cotra expreffam uel feripturx ucritateuel ecclefix dcrcrminatione.q, aute
(ic femper locutus fit Origenes ex multis patet locis. Na 6C
poli difpuratione de Hxrefis
amnia inqr.hxc iuxta noftra fniam no fint dogmata fed quxfita tantu atq- piedla
proprie
ne penitus intra dlata nideren^.SC alibi loques dc refurredhone inquit. Si hxc non Nora
funt cotraria fidei Si extera, & infra triplex ergo fufpicionobis de fine fugocriturc Verba
quibus qux uera Si melior fit ledlor inqratjtu tres fubiungitopinioncs derefurro
OrigenS
dlione,& in prxfatione libroji in Gcncfim inquit.Si profundu
aliquid occurrerit
de hocdicenduquidccfffed no tame affinnariuc.K ifia.nosdcreb magnis
9 qux
fupranos funt ignorantia noftri n5 ignoram Q.-&: fupepiftolaad Romanos
1 lib.lf.
hxc ea lege didla fint a nobis ut fi qui melius Si ronabili dixerint illa magis qua .....
hxcpoftra reneanf. Et lib.nii.hxc put potuim 9 in locis ta arduis Si ra dirticilib?
jplata.fiqs forte animi noffri Audiu cofiderct ampledh' poterit, fi ucro infirmitate
fenfus noftri notare uclit uen/a pctini ,&: ei
9 q melius de his diffcreic uel explana
re potuerit libeter cedim9,& alibi. Probcd atqui legit qd ho$t magis fenfui
couo
oiat apoftolico Si illud teneat, & libro. v.hxc interim nobis in pno" loco occurrere
potucrut.Si qs aute melius aliquid fenferit no pigeat his obmiffis illa refpicere.fii Liber pe
quid plura legat' libet pcriarchon.uidebim illu hoc ordine pccderc
9 q, primo po^ riarchon
mtilla qux f bicxprcffcuidibanf in fcripturiseffcdererminara.&inillisnihil ab pro ter
errat ab eccIcfia.Alia dicit fibieffe dubia Si de illis ucllc inqrcrcdcoibus aflerens tio arti
illa folu recipiendi efle ucritate qux in nullo apoftolicis Si ccclefiafticis dogmatis culo,
aduerfet .Pro temo articulo e quafi cofirmatio fecudi dico ifta
g f pofitioneni g. fi
fitabqs habes erronea opinione de reb9fidci adhuc pecclefia no determinatis mo Nota
in uoliitatc ci9 nulla fit macula fed firmu ,ppofim de illis credere femp cofonx feri
hac pro^
pturx Si ccclcfix.il le nec peccar mortaliter nec h*rctic ,ppnc e dicedus. Ex qua pofisionc
9
ppofirione fequif Correlarie poflibile efle q> opinati aliqua opinione aliquo rpe fit
peccatu mortale quod no erit alio rpe. & hoc eft quia por quis fine pertinacia crc- Correla^
dere aliquid uno tepore quod alio tpe no crederet fine ptinaria utputa poft derer. rium.
minatione ccclcfix.aut faerx feripturx dilucidatione. de oppofito crediti attcftat
olm dodlo^diccntiu q,no prxafe error ircllcdhis facit homine hxrcricu, fed Aucmft
filia
oportet g fit malitia Si peruerfitas in uolfitate.Ideo dicebar Augu.crTare pofliim Confir *

hxrericus efle no poffum. Confirmaf hoccxdetcrminariocuniuerfalis ecclefix, inauo.
quaemu ltos canonisauit qui tn ufq; ad mortem pcrfcucraucrunt in erroneis opi-
M
APOLOGlA
trionibus dc fide, K deinde p ecclcfia p haereticis reprobatis quaS opiniones nufj
Papias bi legitur ab illis fuille rctraclacas.T ales fixerant Papias epifeopus hieropolitanus.
ciopolita Vidtorinu pidlaue&s.HircDcus lugduncnlis.Beacus Cyprian? Si multi alii quos

nus fide Si copc opiniones pro hxreticis codenaras.SC tamen ipfi habe
feimus crrallc in
Victori . tur in canone fandiorum,ex quo fequitur ut ncceflario dicendu fit <j> ucl illi etiam
pidlauie \
g, dcccflerinc in illis opinionibus erroneis in fide no m decellerint In peccato mot
fis. tali.uel q> ecclcfia crraucnt in copt canonizatioc quod fi dixerint ut etia dixit qdaj
Hirenc?. cx his qui me impugnabant.mdies q> illi forte non erant bene canonisati iam non
lugdune> ego fed ipfi fentiunt corra determinatione uniuerfalis ecclefix.Ex hac autpropofu*
fis. tionc infero ad propoficu Origcnis fic.q dato etiam q> Origc. multas Si plurimas
Beat^Cy habuerit opiniones erroneas in fide hoc prxcifcfi in uoluntatc ei? nulla fuit macu
prianus. Ia aliquo mo non pot ee argumentum q> aia ci? fit damnata. Vt fie arguatur aut g
Nota. tuncunep magnus error dc qbufcunqi rebus fidei fit in iutcllcdlu alicuius modo I
uoluntate nulla fit macula non impedit falute cius aut qtuncuqj paruus Si de qua
eunt}; re fic ipedit auc aliqs ipedit Si aliqs non ipedit. Ii quatuncuqi magnus fit no
ipcdit.crgo et q> Origcncs 6i in multis erraueric Si in pnncipalioribus illa th fi fuit
uoluntas eius bene difpofita 6C nullo modo maculata nihil impediuit cius falutem
dinationem C19 no fuftidt q> ol tendant errores cius Si ple
8i ita
q uolut conuiccrc
ueratiam in eis.Scd oportet q> oftendit pfeucrantia.cum ptinacia aut negiigenria
ucl alia malitia uoluntatis.fi qtuncuqj paruus fufficir, ctgo error dc rebaptizandis
Chiliaftc hxreticis debuit impedire falut* Cypriam Si hxrefis llloptq dicuntur chiliaftx de
hxretici. buit impedire falute Papix qui fuit auctor illius hxrcfis Si cu illa deceffic.Si fi fic
ergomalcabccclcfiafiierantcanoniran.fi aliqs ipedit Si aliquis non, dicat opot

tet qui funt illi errores qui fpcdiuc Si qui non.Si ubi unq iucnit' fadla ifta dillindho
ab ecclcfia ut uerbi gratia dicat hre errorem in his qux pertinent ad talem uel ta^
lem articulum er fi fir prxcife debilitas Si dcfetflus intellectus Si non fita liqua per
uerfiras nccnegligcntia,ncc pertinacia ncc quxcuq? alia malicia i uolurate cfl pec
catum mortale habere aut errorem in his qux ad talem ucl tale materia pertinent
non e peccatu mortale nifi fit in uoluntatc dcfcdlus, Si fi non iueniacur fadla talis
Obiccrio diflinitio aut ab ecclcfia auta dodlonbus nec uideat fieri pofte roabilitcr apparet
no quoruda dicenti u alia ce rocro dc Cypriano Si Papia Si fitmlibus

ualerc ddlrii
6i alia deOrigcne qa Origcncs errauit in principalibus na quatucuqj magnus fit
enor mo fit folu error i inrellcdlu 8i \ uoluntatc nulla fit malicia no uidcd q> taliter
errat pcccct mortaliter .quapp cu talem malicia in uoluntatc Orige. non legamus
. ,
fuifle.dato q> et in principalibus fidei myftcrns crraucrit grauiffimo errore Si me/
rito per ccclcfiam danato no pot couiuci ipm cflc danat ii i fc Si i aia fua
.
qd' fi qs
dicat multos ee gradus propofitionu crededaps prxter iftu gradu ,ppofitionu.f. de
terminatap:
p ecclefia 8i q ct fi no fit ptinacic.fignu tii eft ptinacie aftcrcre ialiqua
quop: oppofita tencf aflerens explicita fide renere ,6i credere 8i q, no folu culpabi
negligetia ingredi ue
lis elt mortaliter error
pp prinaciam fcd et qfiqj culpatur pp
Prima rn ritatem qux negligetia no eft ptinacia falce ppric didta . uidcd ad hoc ronabilitex
fioobie^ pofte rrideri. Primo q> Origcncs dc negligentia iqredi in hoc uentate culpari non
ctionis. pot qa ut bene dicit Hicro.l pferutatoe feripturapi diebus fudauit Si nexilibus. Se
Secunda eundo 3 in nullo cmuitOrigcnes quod lpfc tuc fic tcncred explicita fide credere
,
.
^ g? oppofitu a fleres no dogmatice fed ut fibi .pbabilius uifum eft hxrnicy dici pof
1
fit hoc euident probo ex dicto quqda ipfius Hieronymi fupra allegaco. Vbi.n,
SC
5 Hiero. dicit q> ctia fi in Clemetis apoftolo jt difcipuli fiC alio^t taliu inucniant alu-
J qua uitiofa.non tn ppea iftos ftacim hxreticos iudicarct.Subiugit quadruplicem
e cain.Primo q> potcrut libri cflfc corrupti.Sccundo q> alio fenfu fcriplcrint. Tertio
3> fimplicitcr crraucrint.Quarto q> mmus caute locuti fmt.i quib9uerbisdebem9
- aduertere q, dato q> liber Gemetis in quo dicit filium dei ee creatura non fit depra
i uatus.SC dato q, auctor aliu fenfum non intedent adhuc ftatim Clemes non eiudi-
cadus hxreticus.quia potuit fimpliciter errafle.Quid c ergo fimpfiarcr errafte ni
fi errafle ex intellectus defectu SC emoneo rationis mdicio SC non
ex malicia ucl p-
: oerfitate uoliitatis q? fi i illa hfrcfi q filius fit creatura qux e maxia et qux obiicia'
tur Ongeni poteft quis fimplt errare quia non ftet de ipla adhuc alia ecclix deter
minatio ucl p maiore feripturay: dilucidatione certior ucnficatio in qu a hoc demu
- fieri non poterit 6C fi tuc illud Gemes non tenebat' fub pena peccati mortalis
cX'
qd poftum? dicere obligatu fuifte Origene credere cxplicite de
plicita fide credere
i his in quib9dicif erraile.Notaudu cft aut q, quia h^refis cile poteft SC i uerbis ma Mota
- Aug.SC in fenfu.Ideo das Hieronymus modu cx' Auoufti
Ic SC inordinate prolatis ut dicit
cufandi qui in utroqjcrraueritconiudlim uel diuifim ex folo itcllectusSCnon uolu

Hiero.
; tatis dcfcChi dicit uel minus caute locutu fuifte SC hoc fi m uerbis appareat hxrc'
fisuel fimpliciter crtaftc &
hoc fi fenfus hxreticus fit a fimplici SC reda uoluntate
i fed a debili SC errate itellcdhi ,plat? SC bene notada SC pefitada lunt illa uerba Hie
ronymi.quia i eis utile SCfanu de hxrctica pertinacia dogma reifte fundat. Proqr ProCfrto
to articulo quida dicetes Origcncm penituifte allegat plandd Origcnis.fcd ifte articulo
Iiberapocriphus reputat ut hf de crcticis.xv.di.Ego aut teftimoniu allego ipfius fiber apo
; Hieronymi q> p apocripho haberi non poteft q exprefle Origene de erronb9 fuis criphus
s penituifte teftat ,quod non ideo affero, quia hoc fit neceftariu ronabiliter ad crede n Hiero.
dam Origenis falutesut patebit in fequeti articulo.fed qa lfti roagri nunq clamare
i dcftitcrut oftendo tibi Origene erralle.ondas tu mihi eu penituifte nunq hoc ofte
: des nunq inucnies feriptum Ongcnem penituifte de his qux fcnpfit. Audiat ergo
: reucredi pres Hieronymum ipfum cuius aucftontate Origene fulminant in apolo'
i gia fua ad Pamachium SC Occcanu in qua fc ondit dodrinam Origenis no dogma
fedatu.Poftq Origenis recitauit errores hxc uerba fubiugcntc ipfcOrigenes i epi Fabianuj
: ffola qua fcnbit ad Fabianu Romanx urbis epifeopu pniam agit cqr talia fcnpfit papa.
i 8C caufas tcmcntacis in Ambro.rcfert q> fccreto edita m publicum protulent.Hxc Ambro.

Hieronymus ad uerbu^.Quid clarius quid cxpreftius.quo iaro aut qua fronte di'
;
ccrc poftunt nufqua inucniri q> Origcncs penituent. Dicam autem 8C quia incur'
,'j rit quid mihi his diebus cum duobus ex his qui hac conclufione damnabant in fi'
mili propofito contigerir.Cum enim tgo ut Origcncm de pertinacia defenderem Nora Gu-
pij
cuidam multum infillcnti determinatum ab ccclcfia origcncm pro ptinacia in ani' cetiam.
,jj
ma danatum.diccrero cx grxeis habere hiftoriis origenis dogmata poft mone ei9
.g poft multos annos fuifte damnata remififidnq; illum fi fibros domi non habebat
ad epifeopum tragurienfem uirum non minus dodrina SC moribus fua dignita' Epus tra
lBi q
.
tcprxftantcm apud quem egogrxeum fibrum uideram in quo de conciliis multa gurienfis
'a enat aggregata dixit ille bonus pater quid me ad grxeos remittis quem fcis grx'
M ii
APOLOGTA
cas littera J penitos igoorafe.pctamus inquit 1arinas.none habemus fafciculu rem

porum qui de his rebus elegantiflime tradlat.affctacur dixi ego i fle fafdculus gq
fubiunxi.Si mihi quafi hoc tafciculo fuppofiro ignem ut haeretico pares abigam
ego protinus 8C tu u fafciculum in mala crucem,necp enim ilii ulla fides, excanduic
ille ac fi trinitate blafphcmaflem ne excandcfcas inq. afferatur fafciculus. nec me
quafi folutis fafcibus iam uclis cedere. allatus cft 8C mdcco origene hxc legimus
Origcncs doffor egregius ac fandHtate uitx mcoparabilis clanilimus in ccclcfia
dei SCpoft pauca in fine dicit Grandis labyrinthus a diuerfis texitur de Sanfone.
Salamonc traiano SC i flo Origene an uidelket faluati fmt an no qux quia fine pe
riculo nefeiuntur nccjctia ccclefia cerri ficata cftdehis dfio totaliter comittcda luc
hxc bonus fafciculus. Quib9 ledhs cti audillct iUe de danationc Origcnis no efic
certificata ccclcfia miru ut expalluit SC apud que probariflimop: fafccs nihil poto
rant potuit tantu iflc fafciculus ut fcntcntiaillicocomutant.Scqueri dic copcllas

meamus quidi alius manu fatis grandegeffans libru. Quo inqnit aut qua oino
uia audes tu ab xtemo ignis fupplicio Origene defendere ecce ego tibi oltcda cui
no poteris tcflimonio contradicere qui dicit Origene no pofic defendi. Producas
. dixi cgouenerabilis homcefi habes tuos teflcs.tum inquit ille.hic clt tclfis quida}
. magnus & nome fubiunxic.ego ucro nome uolo fubticcre.Cuius hi funt termones
quos mihi affers fermones quas nugas.nugas ille refpon
CC prxdicarioncs. tuc ego
dit iam cxcandcfccns rorus.nugasinqua in quibus etia in illa materia fi dcca ba^
bet fcrmone(âbfitcnim ut ego fimilia unq IcgcntrQiifi cxprclillunus aliquis inue
( niat error, Iam uolo tecu Ongcnis caput Ixionis rota pfringerc.Impatics SC iam il
lc SC bili cxxftuas aperit libru SC legere incipit furens uocc altiilima. Feria quarta
c fermo.xi.de origcnifbs.tum in pfcquunoc eoie qua feripra erane ad lingula uerba
exclamabar. Hic ne error. 6! ecce dum fic ad Stentoris muidia uociferatur hxc lex
git in libro feripra denicp Hieroymus fex milia 1 ibropi Ongcnis legifle fc fatetur.
SC dum flarim pledfo boc irept clamat hic ne error, hic inq error & quide magnus,
hic apertu mcndaciu hic fellitas cxprcfla:6C ut copcfccre lllico hoicm iubco affero
ri cpiflolas Hieronymi. & ftatim accurres ad fccundu libru inuedmi cotra Rufi
Epipha finu.offedoei Hieronymi Ruflino diccri Epiphami papa iadtarc fc legifle fex mi
i? papa, lia libro pt Origcnis his uerbis refpondcnte.Dc fex milibus ait libris quos ab eo
lcrffos eflecofmgistqs credet aut te uept dicere aut illu potuiffe mentiri. Si.n.Orv-
genes fex milia fcripfiflet libros poterat fieri ut uir eruditus SC ab ifantia facris Itis
. inflitutus pro curiofitarc &fcia lcgiflet aliena. Quod ucro ille no fcripfit quo le^
!
gere poruit.numera indice libropt eius.qui m tertio uolumiiic Eufebn in quo feri-'
pfit uita Pamphili cocincnt' K no dico fex milia fcd tcrcia parte no repies, hxc ad
Epilogus uerbi Hicro.Erubuit ille SC falua fuit res mea. Sed redeamus iam ad ,ppofitu co^
eludendo ucl cu Ruflino SC aliis quos fupra in primo articulo rccitauimus debo
mus cocedcrc Origene nunq pcccaflc.ucl fi ci Hieronymo /pfu peccaflc oino co
tendimus fciamus SC ci ipfo nobis cocedcndu Origene peccati fui ,pprio ad Ro
manu epifeopu libello dato penituiflc.Ego aut poflq mccu diligenter perpedi 6C
i examinaui ca prxeipue qux ab Eufcbiok Ruflino SC Hieronymo dc Origene di

cuntur.coicdlo Origene diu i prxfcrutatioe fcripturapi elaborantem, de multis ar
duis& principalibus4 thcologix qonibus ambiguu futile cu no certe SC indubitate
.
IOAN.PICI M1R.ANDVLAE.
>
i
tibi ipfe uideref de illis cx fcripturajt tcftimonio poflc aliquid aflcrcfe . & propter
,s
S hoc de multis fidei myftcrns torte multa dixillc inqrendo & dilputado m priorib?
fuxxtatis annis qux catholica fides non recipec.propcerca Origeoequi ut iple di
cit (ua ignoratiam no ignorabat Si ucritatem illate qonum fe nondum cofcquutu
plane cognofccbat ante fux xtatis.lx annu nunq a notariis excipi publice uoluifle
Ct qux in ccclcGis prxdicabat ut refert Eufcbius . Aducrtaiuus ergo q? Eufeb. xxvi . Eufebius
ia capitc.vi.libri ecclefiaiticx hiftorix fcribic Orige.tcrtio anno Imperii Pphilippi ir
i peratoris.SC fub Fabiano pontifice,cu tam lpfc.ix^num ageret cepijre dicta lua et
*: publice comitterc.Et aduertamus q> fupra.xvii.capire dicit q> fub Yrbano pon
Iris
dhcecui fucceflit.Pontianus.iam ante tempora fabiam Orige.cbfcribedi comcma 1
i rios in feripturas fandas imtiu fumit copcllctc fe Ambrofio Si multa ui prxcu ob

t* fccrationuqi cogente. Qui inqt Eufebius maxie dignus uidebat,cui dtuj i pedere
**! tur officii.SC cui qcqd archanu Si abfconditu in faens Iris tectu e paderet . Ex qui
LG bus duobus locis Eufcbii in qbus apparet qfi cotradidio colligit euidetcr, qtt ur
ia gente Ambrofio didaucrit quxdam i prioribus anis antccj uen adhuc afiqa cope
u nffet ipi tm Ambrofio priuanm coicanda.SC non i publicum cdeda.ut qux bn tu
a ta Si ucricaci apoftolicx confona no cognofccbat, Ambro.aut illa fccreto edita pu i
nc blicu ptulit. Copta deinde p Origine ia fcxagenariu catholica ueritate cepit ia au

XI dadcr.qa Si catholice publice fcnberc.K ca qux ad priuacu Ambro.ufum ienpie^ .
b- rat iam p illu edita fuil Ic uchemetcr indoluit , ad qux fui purgat.onc ut ex uei bis
Hieroni Eufcbii cbicdo rei totius fenc Fabiano Ro.cpo Icnbes dc lua catholica ft ...
dc cefbmomu phibuit narras.f.qux antea ab co iutruuc (cripta le non Icriplillc ut
cdcrenf.de qbus &ipc dubius ctatcatholica ne cllcnt an no catholica. Sed Ambro
Cu illa cdidilk.hoce.n.qd dicit Hiero.iple Origencsin cpiltola qua fcnbit au ta Hiero,
bianu R.o.urbis cpm pniam agit cur talia Icnptcric Si cas temeritatis in Ambro *
Cu refert q. fecrcto edita i publicu ptulcrit Eulc. aut narrasqux fcripfent poli.lx.
anuu poftcj libji cotra cclIum.fiC libros.xxv.comcntanopi in Matthcu 6C.xx.in g'
phasconumetauit.fubiungic.fcriplit&ad Fabianu K.o.ur.cpm,6( ad alios Mpluri
mosccdcfiarum pnneipes de catholica fide lua.hxc illc.Sit ergo ueji q, ante lexa-
gefimum annu luent de multis fidei myfteriis dubi? Ongcnes.Etlitucjxq- lecte
to in (criptis multa coicaucrit Ambrofio, qux tunc non firmiter adhxrcndo led du
bitatiue iqredo opinabat nue a catholicis no recipienda. 6i ita ueji dicat Hiero. q>
qux in multis Origcnis libris inucniunt' et no catholica Ongcnis fint,qa uerc ab i
110 ut credita ,3 ut
ipo fucru t didata. licet quxfica potius
q mucta , Si colequcntcr
Origcni cui catholica fuit poltca uentas coperta culpabiliter non ad fcnbtda in >
q
bus6 mulraabhxrchcisfuifleadinuecaiuxta Raiifinu. Pro ucro et accipere pof .
fumus maxime dc hoc ipo coquerecc Ongenc du uiuebat. Sit ergo uc$t luxta Eu . i
febiu in ecclcfiallica hiltoria a Hieronymo tanq ucra approbata Origcnenou htc

pro fuis opibus. i. in qbus diffinitiucaliqd & aohxfiue dicar mfi qux poli (exage <
fimu annu fcripfic.Sitqj ucruetia ledm Hiero.de prius fcriptis temere ab Atubro
fio editis ipfum penituiilc Si cofequcter catholicu mortuum ce,ut non folu lecudu
Ruffinu Pamphilu Si Eufebiu,fcd cc[lcdm Hicro.rauonabilius fit credere ipfum Pro qnto
c/Ic faluum q credere ipm ce danacum. Pro quinto articulo dico hac propofitiooe articulo
quaotucuncp aliqsgrauitcri uita mortaliter peccet Si collct ipfum mortaliter pcc Pria ,ppo
M iii
,
,
APOLOGlA
conflet de cius finali fpocnitentia temera riu e aere aflerere ipm ee dana -
cafTc.nifi
tum. patet ucritas huius pponis ex coi fnia oiutn ckxfto 91 in didfia ,pp6nec5fcnrie-
Pria pipo tiu.Ex qua propofitione infero duas ,pponcs corrclarias. Prima cft hxc. Non ppea
correla - qui3 aliquis in uita mortaliter peccauerir.Si nobis non coftet q> non penituerit iu
ria, dicandu cft firmiter a nobis ee diu in infemo-patet quia polito peccato mortali tan
tum non ponit" totii illud ad Sed oportet ultra peccatu
feqd damnatio xterna.
ponere Si certificari dc finali ipaenitcntia.Nec ego nego firmiter ce crcdedu illu
q
ee i ifcrno.habeo oriJerc tibi pniam illius.Scd tu allens ilium ce danaru habes
q
ccrtificare dc ipnia Si pro hoc multu facit dictu Henrici de allia
q in expofirioe.iii,
Hericus c.libri genefis dicit hxc uerba formalia. Si ergo argumetum quoruda cllct efficax
de allia, quo alique danat u ce ficu t de Salamonc pfuadent hoc q> firiptura ciuspiffihco
p
memorat 8i nulla dciufticia autpnia eiusmerionem facic.tuc itapnmu hoiemex
peccato fuo danatum couiccrcf" ficut primu angelu hxc Hcricus.Nufq. n. habrf
mcncio dc pnia Adam.fcd folu dc peccato. Similiter iudicium.viii. legit de peccato
Gcdeon Si no dc pnia, Si tii a docfonbus bene crcdic de cius falutc dicere Si tu po
argumentum quida decepti erronex dicebant q, Moyfcs etat
tes q per hoc etiam
damnatus quia legebat peccatum cius in aquis contraditftionis Si dc eius pernite
tia nihil habebatur cxprellum Si tamen dixit deus lofuc. Moyfcs femus meus
,
Secunda morru 9 e.Scdjppolitiocorrclariac hax.ncmopoc ce certus q> aliquis fit danat?

P>p5 cor- ad infemu nifi hoc habeat cx Ipcciali reuclationc dei ucl ab his qbus crcdic" de? re
relaria, uclafte.parcc ucriras huius ex premillis .ppolitiombus qa nemo pot ee ccitus defi
nali pocnitenria ucl dcipocnitcnc:a,nifi ille qui nouit fccreta cordis Si cui ille uoluit
rcuclare cum. n. nullus dc llatu alicuius ita Iit certus ficut ipfcmct dc fe qa qux fut
hominis nemo uouic nifi fpiritus hois qui I ipfo cft.ut dicit" a Cor. ii. Si dc fc iplb
homo non poteft cllc certus utrum fit dignus odio ucl amore, ut dt ecclcfiaftcs.ix.
quanto magis non poterit cfie certus dc alio nifi dc hoc habeat fpcciale reuclationc
Ex hac aut propone principali cum fuis corrclariis infero ad prepofitu mcxcoclu-
fionis q. dato etia q> Ongcncs in illis erroribus errado pcccaucr ;t mortaliter tn eu
incerti fumus dc cius finali impnia ucl pernitentia alicrcre ipfu ce danatum terne-
rariucftoio iudiciu Si rciicicndu.Cnm ergo nec dc falurepoilumusclle certi, nec

dc danationc.pium eft tamen Si ualde ronabilc credere utdixi ego q? deus cum (ai
Hicrony uaucrit hominem ralis ac rantx fcicntix.de quo Hicro.in prxfationc cantici canui
mi uerba copi . euin exteris omnes alios fupaucrit in hoc fcipfum fupcrauit Si dc ipfo illud
ucrificat .Introduxit me rex in cubiculum fuu Si alibi imitari uolcns cx parte Ori
O rigens gcncm.qucm poftapoftolos ccclcfiap: magi flrum nemo nifi i peritus negat. SCafibi
Adaman Origenes tanto fcripeurarum labore fudauit ut iufte adamatu nomen acceperit, 8C
rius poft quxdam hxc fubiugit.Quis unq tanta legere pot quata ipfc cofcripfit 8i
p
hoc fudorc quid accepit prcmii,dana(: a Demetrio cpilcopo exceptis Paleftine 8C
,
Arabix Si phenicisatq; Achaix facerdotibusin danationem cius. Cofetit urbs R.o

ma ipla contra hunc fcnatu cogit no
pp dogmatum nouitate,non propter hxrefi;
ut nunc aduerfus cum rabidi canes fallo fimuiant.Scd quia gloriam cioqucriecius
Sifrictix fcrrc no poterant, hoc quare fcripfcrim Si ad pauperis luccrnx igniculum
cito fcd non cauto lermone didlauerim poteftis itelligere fi Epicuros 8i Ariflippos
' cogiccris,hxc Hieronymus ad uerbum.Q_ux uerba lingula quxfo o ingemofe le-
t
flor diltgftcr attende .8C ex cis ea per te intclligas qua: ego no cxprimo.In prxfa-
rione auc hebraicapt quiffionu de eodo loques Origenc fic inquit hoc unu dico
q>
uclle cu inuidianois cius hfe et fciam feriptura jr.floccipedes imagines umbrafeg
laraapc qua pt natura: ede dicitur terrere paruulos SC in angulis garrire tcncbrofis.
Praerereo qux dc code Hiero.prxdicac q, auaricia calcauir.q caftrauit fe relo dei
licet non Icam friamq>in explanatione feripturx dicb? fudauit SC nodibus qua
q
dilucidae uita xterna habcbut.uc inqt fapies. SC ut feribit' ad Vigilantiu pphetapt
obfcura diflcruit.8C ta noui
q ueteris teffamcti reuclauit maxia facfa. Prxrereo q> Nota,
non folii martyris fuit filius, led SC ipfc paru a martyris merito abfuit.Na dicit Eu
febius cp fic adhucpucrulus in tantu ardore capcflendi martyrii exarfcrar.ut fpon
te fe piculis ingererer, SC rpe deinde Decianx pfequutio.iis nouas cruces,noua pav Deciana
nape genera ac fxculisoibus inaudita tonneta ptulitita ut mille roortib inqt Eux pfequuto
9
febius uexatus fic:nc tih una ei qua exoptabat aedderet pfccutore fumrao fhidio
hoc agete.ur nec intcricusprxffareturncc poena ceflaret. Videte cj parum abfita

laude martyrii qua plurimi cius difdpuli ipfo ducc SC cohorratore lur confequuri,
paru dico itcgi .pfeCfo abfuit a laude martyrii, imo meritu quafi xqualc meritus e.
Nam didt fiC Aug.in libro dc bono coiugali no eff impar meritu martyrii in Ioan Aug.
ne qui pafius no clt,8C in Petro qui pafTus eff. Nota bene hxc uerba Auguffi.un-
dc ficut loancs licet no trafiretper gladiu rn paratus fuit fubflinerc martyriu. qua
do fuit raiflus in fcrueiitisoIci doliu.fta SC Origenes licet morte martyrio Don fub
icrirparatus m fuit.imo auidiffimus illam fubirc.fiC tot pafius eff tormeta ut dicit
Eufcbius ut inillc mortes pro una fubierit.fiC hoc eff qcf dicit Bcmardusin fermo Bernar,
ne fanfifops martyrii cp cfl triplex martyriu, martyriu uolutatis tantum martyrium Triplex
opis triumartyriu opis SC uoluntaris.Martyriu uolutatis tih pafius eff loanes cua martynii
gclilfa.cui didfu eff 8i germano cius. M.xx.calicc mcii bibetis un. Cyprianus in Cypria,
feruis dei apud quos cogitat martyriu SC mente codpit' aius ad bonu deditus iudi
ce deo coronae''. Aliud cllcnim martyriu decflc afo aliud aium dccfle martyrio. Si
ergo martyrio Origcnisalusnuncj defuit 8C mille mortes pro una fubiit,quoaiu>
dicc deo coronaru credamus fi no metit' martyr Cyprian9.SC fi damnatus cft quis
quarfo ad gehenx morte cu danauit. An|chriftus Icfus pro quo toties ipfc mon uo
luitfQuin potius ficut dicit de ipfo Cypriano Aug.ip fanguis martyni in eo oem Augufli,'
hxrcfcos macula abluit. Ita SC dc Ongcnc effufii ab eo no ta fupra terra cxrrifec?
b
aiam fua itrifcc^martyru faguinc oem hx
0
q fup celo dei fic caritate ardere cxlelte
refeos macula abluifle pie credam 9 dicetcs cu Dauid.Btus Origenes q fic fi aliqfi
in cofilio erratiu abiit in uia tri peccatopi
p impocniteria no ffcritSC in cathedra pc
(liletix pptinacia nuq fedit.fed in lege dni fuiTuoluras cius,6Cin lege eius medix
tatus cfl die ac notffc.Bcatus Origenes cui remiflx funt iniquitates
p baptifmu flC
cius redfa funr peccata cui uo impurauit dns pcccatii
p pocnitctia.SC pp martyriu.
deniq? talem ac rm uiru etia fi aliqri cx ingenii defcCtu SC no ex aliqua uoluntatis
malida in fidei myfteriis errauerit,credamusa dominoin fuis nouiflimis non fuif
;
fe derclidfu.fed porius uifitatioe fux demeti flime mifericordix SC de fecrcris fidei fi
in aliquibus errabat illuminatu ab erronea ad falurare uia rcuocatu fuille.SC hoc

tgo intellexi in breui rnfionc mea cu alias dixi.ex quo non inucnit' fuifTc pei tmax
uty.fim ile eft aederc <p deus cu faluauerit.i.uifitando cum uifitatione quam dixi
APCLOGIA
flatu falutis digno clcmetillirac coi locari t,8i de fccrctis fidei in qb? errabat rpfum
illuminas ad falutare de illis pocnitetia aduocaucrit.qd utru fuerit an no fuerit fd'
re certitudinaliccr nemo pot defup rcuclatu.Scd
q no
nifi fuerit ei ita fuiile potius
fuiile credere cofidcrati adia &i uita Origenis magis cofoniu uidee' & lic ronabili9
Na SC ronabiliter in dubiis fauorabiliori parti femp cft adhxrcdu.flL haec fine di'
dia ut qux ualcrc polline qh de ipfa Origenis pocnitetia no coftarct de qua rn eo
flare ex beatilTimi Hieronymi teftimonio fupra i prxccdccibus aptiflimc ondim?.
Profexto Pro ftxto articulo dico q> no uidcf credendu q, ccciefia unq determinauerit aiam
articulo . Origenis ad inferos ce danara. Veritate huius ,pponis jpbo duab^rombus. Prima
Pria ratio ro elt haxdc illo cuius altera uel akera pars determinan ccrtitudinaliter nifi teme
raric no pcc.No debet aedi fadla ce determinatione ab ecclelia.Scd de hoc qua>
fito utru Origenes laluus fit an danatus determinari altera pars mfi temere no pot
falce abfqi rcuclationc Ipali dei.crgo eu de tali reuelacioc no coftct no debet eredi
de hoc fadla ab ccciefia determinatione. maior cfl nota.fi: oppofitu cius cilct
efle
iniutiofumccclelix crcderc.f.q? aliquid ab ea pollit incolultcfiC tcincrc iudicari^

Cofirmai Minor patet ex fupradidfis ar.iculis.Cofirmatur qa certifican no poterat ccclcfu
tio. de dauatidc Origenis nifi p fpale reuclatione de eo fadla.fcd de tali rcuclationc q,
Seda ro, fuerit fadla nufq habet metio ergo Kc.Scuda ro cfl hxc qa fi qd efl qd pfuadeac
ccdclia dctcnninalTe de danatoc Origenis funt qda textus aecrctoptq hoc uidcn
fonaregroflocos mo intcrpretantibus.q tn eu redte examinant cotra cos potius q
pro faciunt.Sunt aut textus quosafferut fcrmcifli.Pnmo q, di.xv.c. fandta
ipfis
Ro.tcclcfia.ficut feribit' pGelafiu papa. Ite Origenis non nulla opufcula qux uir
beatus Hicro.non r. puduit lrgcda lulcipimus.rcliqua aut oia eu aeciore fuo dici'
muscflc rcnucda.&C.xxiin.q.iii.c.fanc.Ite fi adtepora Theophili fandlx incmorif
uel fupius aliquis recurrent fi- Origene inueniet poft morte anathematizatu, qi
etia in eo facit 6C ueflra fandtiras.fi: lulius religiolillimus antiqoris Siglo. Romx
ibl.Cu ille danatus fuerit nonne fid cius feripra utiqi cxtra.de hxrcricis.c.fratcrnj'
Fphcfma tatis.ibi aut fi e fenbilf.Cu Celcftinus atqj pelagius 1 cphefina fynodo fint damna'
fynodus . ti.quo potcrut illojt capitula recipi quoji danant" audtorcs.Ex illis audloritanb?
credut al
q conuinci dauacione animx Origenis ad inferos.Ego autem dico nihil
plus haberi p prxmifla nifi q, ccciefia fii opiniones SC dogmata Origeni attributa
nt h.cretica danat q. ipfum Iic ut dogmatizante danat fiCdctcflaf de damnatione
animx cius aut (alute nihil penitus intcndcns.8i q, hoc fir ucru patet multis ratio
Primo nibus.Primo qa ad ccciefia non ptinec damnare animas horoinu aut faluare. qa ad
illu attinet folumodoqui iudex eftuiuoje BC mortuojt quareridicnlu cfl li in decre
tis legit' .Danamus Ongcne.exponcrc.i. anima cius danamus danationc infernali,

Gclafius Et patet criacuideter ex modo loquendi ipfiusGelafii qui dicit reliqua opufcula
cius eu audlore fuo dicimus rcnueda.hoc enim ucrbu renuere nullo modo impor'
tarc poteft id qd" ipfi intendut.fcd nihil aliud intenditPapa nifi hoc qd'.f.non ac--
ceptanc opufcula cius ut autetica in ccclcfia.ncc ipfc fimi liter ut ,pbatus dodtor K
cuius didlis fiteredendu in ccciefia recipif.Qd fi et Papa non folu dixiflet renui'
mus fed et danam9 nihil ellct pro cis qa fic et foiemus dicere in hoc Scotus danat
Tboma.Herueus Scotu.K fic de reliqs in qbus femp loquutionibus de damnatio
ne dodlrinx fii non animx ex ipfo ufirato SC pprio loquedi mo debem? itdligere
IOAN.PICI MIRANDVUE.
Pfai
Sccudo arguo corra eos cx glofa q ipfi allegant qux dici fi /ple damnatus none SC Secundo
ttfa
cius fcripra.Quxro ergo ab iftis li liet hxc cof*.quctia.Ipfc Orige cft damnatus arguit eo
.
cigo danara.quoin antcccdc'tc capit h diuarus fi fic capif.i. i fua do

SC cius feripra tra cos*
dfrina non approbatus.Si uc dogmati fles non acccptatus.habco ,ppofitum. S> ac
t i
intclligaf danatus i aia fua infernali danacionc tue nihil ualcc confequctia. poflibi
tQg
Ic.n.cft multos dodtores quop: feripta catholica funt &pro catholicis quotid.e le
IBS,
gunturcllc in inferno quia (lac aliquem in fide nihil errare fed redte Icncirc de cu-
2*
bus articulis SC th clle in alio peccaro mortali SC in illo dece d ere. & oino impeinens
m eft dinacio aix ad damnationem dodtnnx.qa illa attcndic penes maliciam uolun^
T~
tari s.lfta aurem penes defectum intcllcdhis.Quarc nec ualct ifte eft iparadifo er
I* go didfa eius funt catholica. Nam SC Papias cft in paradifo SC H/rcncus SC Vnfto- Papias,
jfi
mus SC Cyprianus SC multi alii quorum th ditfba multis qux nug rcuocallc legu Hirene?
i
05
tur ut hxretica re pbat .Cofirmo hoc ex diifto illo ad que
(
fe rclcrt glofa de hxrctu Vi cft ori.
OB cisexrra c.frarcrmcatis.ubi df fi Cclcftinusatqi pelagius in ephefina fynodofunt Cypria,
!C5
danari quo poterii t ilia capitula recipi quojjt danant audtores. Certa ctl aut q> in Cofirma
ii illafynodoCcIcftinns SC Pelagius non fucrut danari i fc.i.i aia fua fed i (ua dochi tio
i na. tum qa aliter ut dicftu cft lupra danarc hoies ecclcfia nec cofucuit nec pot.rum
ua qa de eo debemus intclligcrc fentennatu de quo prius cft quxfitum 6C dilputaru.
Ai Sed in illa fynodo uc ex achs concilii patet no fuic quxftio uttu animx Cclcllini SC
i pelagii cfTcnt in paradifo uel in inferno-Sed au dicta eo jg&! dogmata cflcnt catholi
m ea an non catholica. Quare SC de hoc.i.dc cop: dogmatum uentate SC de aucftoru?
as fic dogmatirantiu approbatione uel reprobatione debemus intelligcrc fe
ipfopc ut
Ac tcnriatum.Tcrtio Ilulcu e dicere q> ecclcfia dcrcntiinaucric Origenis auimam efle Terti),
3JCR
danata qa no (icur cofucuit ecclcfia canonizare aliquos ita ctia confueuit danar .i.
lententia liter decernere q> fuit in inferno. C ratio qt hoc cofucueric SC no illud cft;
l
P ga ad decemendum q, aliqs fit faluus oportet nos cemficari q* ille deceflcrit gfa i
as cuius rei indicia liccttri non certa hfe polluti^ no cx his qux egit in uita, quia illa
ES no fufficiur.ex quo dum cft m uia femp merendi SC demeredi elt locus,SC mutandi
aa le de uno propofiro ad aliud. Sed habemus figna poft mortem ut fur miracula uel
ic: aliqd fi mile. Tale aut aliqd lignum cx quo danationcm alicuius couincamus poft
nk morte aticus hfe q> pollumus n5 cft facile inucnirc, unmo fine dubio haberi aliud
M fignu no pot nili fpccialis de hocrcuclatio.qux fi contingeret uel cotigiflcr pfccfto (
a licur ecclcfia eu alique canonizat de miraculis fuis reflatur SC de tliis propter qux
mota cft ad canonizationcm.Ita et eu aliquem damnaret fpccialis reuclatioms de
boc facftx mcnrionefaccrct, ne temere aut inconfultcfic uideret dccrc uiflc.Quod -
i tn de Ongenc nufg narrat ecclefia.Dcbcmus erô itelligcr danatu Orige.ab cc-
ia clelia eo mo quo cx his qux de eo narrat SC tcftac uf urnillc damnandus Sed de .
sf eo nihil aliud narrat nifi q> errauerit in myftcriis fidei, SC ad huc errore no fcgf ab
ioci lolura danario Origenis in fe fed folum i Iciiptis SC i dotftria fua ut patet ex pecde .
i3tH tibus ,SC ficdcbcmus ipm iudicarc danatu ab ecclcfia SC no alitcr.Pcftg SC ptinacc
K* non fuiflc eum cotra ccclcfe determinatione in illis opinionibus fcimus, quia coci *
*
Ji* lia i qbus danitx fucrut illx opiones fucrut multo poft morte Origenis , ur patet
illap- fuerit fcire nullo modo poftu

ex hil tori is grxeis SC latinis.Et an Ipcrnitcus et
mus itno uel hfcripfifle illa uel fifcripfitpomituiflccxHycro.fupia probauimus
APOLOGIA
Profepti Pro feptimo articulo dico ifta propofitionc q> non tened" fectindu docftrina SandH
mo arti. Thomx qlibet fidelis de necelfitate fidei credere illum efte in infemo.que ccdefia
.S.Tho. iudicauitfiC fentcdauiceflc in inferno. Ventas f politionis fic deducit qa tanta eft
fides adhibenda ecdefix in damnatione alicuius.quata cft adhibeda m canoniza"
tionc fandtoji.Scd dicit Thomas ultimo articulo quolibeti noni q> ianclos canoni
zatos ab ecclefia no tenemur dcnecellitatc fidei crcdcrc efle inglona r fcd folu? de
pietate fidcitcrgo 8d damnatos ab ecclefia no tenemur necellano credere efle in m-'
ferno.fed folu pie fic cft crededu .Fudatnecu aut Thomx cft qa in hts tm tenemur
de neccflitate (alutis ecclefix credere quz ad fubftantia fidei ptinent. lûia in illis
fpintus aducnies docet ea oem uentate. Vtru aut ala huius uel illius Iit m inferno
, uel in paradifo nihil attinet ad fubftatia fidei.fcd tn quia honor que fatnfhs cxhi^
< bemus quxda pfefiio fidei e(l qua fancftopt gloria credi mus. Ideo licet de ncccflD
cate falucisad hoc non teneamur. Pie m ficcftcrcdcndu.Ex hac ppolitionc infero
.
ad ppofitumcxcoclulionis q>cria fi cc>-lcfia dctcnniuallct ongeuc die damnatu
4
adhuc de necellitatc fidei catholicx no tenemur allciicirc q. ita lit.Ex quo patet q
'
etia uept dkt quod ipfi cotra me adducunt: q>.f.ccddia oppofitum condufionis
fi
mcx determina! let adhuc male ab cis mdicatu fuiilet codufio mea hxrcfim (x-
peret. Videant ergo illi magiftn q> norcctcachue fi etia lint ucra qux ipfi contra
me adducut cft determinatu ab eis cotra mea c6clufione,& caucant ne noua crede
da fidelibus pro fua auctoritate inftituanc,6C ea elle dc fide determinent. Audiarqj
illi phibitioiicdnideutronomn quarto. Non addetis ad ucibu quod ego loquor
uobis.quod didfu no folii damnat illos qui audloritatc fua noua c rcoeda pnoub?
.
fuperaddant.led quia etiam catholica uerirate pro hxrecica refellunt.
QVESTIO OCTAVA DE LIBERTA 1 E CREDENDI.
Icut nullus prxcife fic opinat quia uulc fic opinan.lca nullus credic
ficefle ucp prxcife qa uult fic credere.
Ex hae coclufionc corrclanc infero ifta.Non cft in libera poccftate

hois credere articulum fidei eilcueji quando fibi placet, 8C credere
eu non effc uc p quadofibi placet. ludicauerutilli magiftnq^pnv
pofitiocu fuo correlanocflct erronea & bxrefim fapicns. Ego aute
reputo codufione principalem efle non folum catholicam fcd uci illima fic longe
ucriore fua oppofita Et idem dico de correlatio lanc intellecto, cuius lentus fi (ecu
Probatio jmu mente mea accipilf no cft aliter accipiendus q ut fcquit cx principali coclufio
coclufio/ ()e,cuius ponit efle correlariu.Quod aut conclufio non lolu fit catholica fed etiam
nisppria fit ueriffirna:Patct.na pro prima cius parte quxeftq>uullus opinat aliqd ftccile
cius pte prxcifc.qa uult fic opman eft Ariftoteles fccudo dc aia textu comeri.ccliu.ubi Ari
.
Anftote. (tities ponit differentiam inter imaginationem 6C opinionem. hxc Ariftotclis
Probatio fn ; a non f0 [u non cft reprobata fed imtno ab oibus nf is theologis unanimiter ap/
ipfccuda probata. Secuda aut pars condufionis qux eft q, nullus credit aliqd efte prxcife
Augufti. ue qa uult credere id efle ueji eft Augullmi in pluribus locis
jj t q hoc fxpius dide
Petrus dc n0 n pot aliqs credere cx libero arbitno.i.cx meroimpio uolutatis fine ronis p'
a Iliaco, fuafione aut motiuo.8 tota conclufionc mea in qua fumnianc tenet ifta opinio cp
^pofita aliqua f pone dubia ad hoc q> aliqs ea credat uel diferedat no fuSirit me/
ra apprehetifio tcrmmojt SC meru impcriu uoluntatis. Tenent Petrus dc alliaco.
Henricusoeta,& Hcnricus de aflia.Ec quando ego fui Parifrus tenebat fere tota HericuS
i
oniuerfitas Panficfis.cu plurcfqj ctia catholici doctores

ita habent pro ucra ut fua oeta
oppofita habeat pro impoflfibili imo ego adhuc no legi dolore cotradicente huic HericuS
opmioni.Corrclariaaut .ppofitio no aliter elt intclligeda SC accipieda Scareftru dealba,
ftionc uel determinatione pofita in aficcdcnre.fic uidelicct q> no cft in libera ptate Vniucrfi
uolutatis credere articuli tidei cllc uerii qricuqi placet SC credere eu ede falfu} qn tas Pari'
;
placet. ira q>no praccifc cx eo q, uolucaciplacct ut itclledtus credat ipfc credit nec fienfis.
talis itellcdhis unius pponis alia ei cocatcnata elt inuficatus.lmo in feriptura fa' Declara'
p
cra fxpe fumic inrcllcdtus litterae p praecedctia uel fequetia qct maxic in cabi nro tio corre
debet fieri qa ergo hoc dicftu no clt in ptate nia 8Cc.No pono taq didtu fe 8C co larie ,ppo
p
dufione fepaca.lcd pono taq correlaria ex prxcedenti.Qd' fi no placet eis accipc fitionis,
intellectu pnclcnciscorrelaneex fua principali cui ipfa anncdtic SC concatenatur
attedit q- dupliciter dicit'' aliqd ede in libertate uel m libera prate uolutatis. Vno Duplicia
no qa pofita apprchefionc ln inrellcdtu.nullo alio adhi intellectus reqfito in ptate ter aliqd
&
impariua uolutatis fit ponere adta illu.8C fic negat" in hac cocluGone q- adus crc' dicit cife
dendi in libera clt ptate hois.nec oportet ocm actu ptxccpri aut mcricoriu uel dc' in liberta
meritoriu taliter elle in ptate hois.ad crcdedu cni no fufficic apprchefio tcrminoji tcueli li
articuli. fcd ultra rcqrif pfuabo aut aliq ro ,pbabilis ut allegatu clt ex Augultino. bera pote
Alio mo aliqd dicit' efle in libera prarcuolutacis.qaoibusaliispofirisqux requi' flate uci'
nintur ad ho: q> ille adus fre poc uolutas illum ponere in cllc 8C no ponere nec ad luntatis *
i
iltu adu ncceilirat uolitas ctia quibufeiq? aliis pofitis.SC hoc mo adtus credendi Primo.-
articuli elt in libera ptate uolutatis iflc clt mtcllcdus correlanc pponis.K cx di' Secudo
dis pot qlibet q habet itclledu cognofcere q> no bene illi magiltn abfolute dixe
rue illa elle erronea 8C hacrcfim fapc.Qtf aut pbabilisronabililq; fit opinio illoru
i dodope quos ego fequor qui.f.dicunt ad caufandum allcnfum fidei no fufficic fola t
apprhcfio termino cu mero impio uolutatis pot euideter parcrcbio foli audtori'
rate Augultini. multis ut dixi hoc in locis affirmatis.fed etia cfficacillimis rationis AugufbV
bus. Et prio arguif fic.No cit in libera ptate hols opinari fic uel fic elle cum uult. Arguid".
ergo no e in libera peatehois credere ficuclficcecuuult.Patct cbfcquctia. Quia primo
fi de quo magis uidcf incile SC non incltergo &c.Scci minus clt adhaerere alicui
cu formidine ad oppofitu q fine formidine.ergo ancedes cft cxpreflum ab Arido' Ariflore,

telc in.ii.de aia textu comenti. cliii.8i paret pexpicnna. qa qlibet infc experit q,
oblata ci pponc dubia fi clt ei mere dubia ad neutra patre opinandam palfcnfum
indinad' donec ci noua fupucncric appariiria.ucl pfillogiftica ratione uel periti'
ruiriua noricia,ucl ptcftimoniu mulropi.uel per audonrate dicentis uel aliud fu-
mile.Sccudo (ic arguif nocll in prace hois libera facere apparere aliqd fuo intcl' Secudo.
t Icdui elle uept 8C facere apparere non ede ucpt ergo no cft in potedate bois fic uel
I lic credere ede uel no ede uc^t. Tenet cofequetia qa elt cotradudio alique credere
d
aliqd SC adentin illi SC illud ci non apparere ede uept. Adumptu ,pbat qa hoc uel
r
hoc apparere tale uel tale inrelledhii elt hoc uel hoc taliter uel taliter rcprcfcnrari
S? fccllccfhii.& hoc (no poc depedere cx impio uolutatis,qa hoc prxccdit actu uoiun'
1
Cofirmaf qa hoc apparere tale itellectui clt qa obicctu qct repnrat' e tale.K Co firma
taris.
taidecia uel aliud qcqd fit illud qd id facit credibile nec no credibile c tale SC itcl' tur.
lectus e tabs.Scd faccrc obicctu ec tale uel iccllcctu ce tale no c in arbitrio uoluu'
APOLOGIA
Tertio. tatis.ergo te talemuel ralcm apparere intelletftui non e imperio uoluntatis.Tcrrio
fic arguif.Quotiefcucp cft ali^f potentia mere neutra K indifferens ad duos atftus
z\ fecudos oppofitos no pot exire i al iquem illorum nifi determinef prius paliqdqd
fit atftus primus,ucl fe heat loco atftns primi rcfpctftu alterius illorum adhiu Iccun
ihau iV dopt.Sed ita cft q> intclletftus cft potentia mere neutTa & indifferens ad fpecifica'
* hf f ! i donem alicuius atftus fui fcdi.Ergo ad nullam tale fpccificatione poterit derermi^
.
: . , nari nifiaducnictc aliquo alio qd fit ucl atftus primus ucl fehris loco atftus primi
-.j. ..I,-,' ; rtfpccftu talis dctcrminationis.Tunc lub lfta rone allutno iffam cofcquetia.mcr^
i atftus uoluntatis no pot fc hfc ut atftus primus rrfpetftu fpccificarois atftuu intellc
v . .-at! tftusêrgo pimpiu folii uolutatis non potcrct Itcllctftus determinari ad tale fpecifi .
, l ..... cationc.nora c cofcquctia cx prxaflumpta ronc.&l antecedes patet ex coi fnlaoiut

dotftope in hoc c6fenticntium,q> licet actus mtellctft? quo ad exercitium depedeac
a uoluntatc,no tri quo ad fpecincatiooe,His fic pracacccptis arguo fic ad ppofitum
I
-
i Atftus q cft aflentirc SC atftus q cft difiennrc lunt atftus hntes rones Ipccificasop
i pofitas.ergo ad aflenfum ucl non affenfum non potent determinari itcllctftus pim
i .
piu uolutatis.crgo ad hoc q; aliqs itellctftum credat
p articulii fidei efle uc ucl fi
credat no eft prxcifc.qa fic uuls uel non uultcrcdcrc fcd cx aliquo alio iteile
p hoc
Q uarto. dum ex fc ncusra ad talis atftus fpccificatione determinante . Q uarto fic arguitur
- ad illud credendum non determinat homo prxcilc atftu uoluntatis de quo inter
.
p
.i:.- rogatus cur illud crediderit non aftignabit prxeifum atftum uolutatis, fcd ita eft<j
. t.. i interrogatus aliqs cur credar potius chnftianx fidei
q fidei maumethenfiumo afli
gnabicprxcifc atiu uolutatis.crgo non
,( p prxeifum atftum uoluntatis inclinatus c
ille ad credendum. Quod aut non afiignct merus actus uoluntaris patet cx expe'
Cur eua^ rientia SC cx ditftis noftrorum thcologotum a qbus eoiter illa otfto .illcganf . Cur
gelio de " cuagelio debeamus crcderc.f.pnunciano pphetica.fcripturapt, concordia, autftoti'
beamus tas fcnbcntiu.ronabilitas contctopi.irronabilitas cotcntorum.irroabilitas fmgulojr
credere crropi.ecclcfix ftabilitas,miracuIoje claritas. Quinto fic arguic.Quotienfcuq; ahq
otfto a no duo determinant' ad credendum oppofica.&qlibcr tUoj* prxcifc a hoc determinat
ftris theo quia uult
fic determinari idifferere ad hocoio mdicio ucl fualionc rois non pot dici
logis afli q,ronabilius iftc moneat" ad crededumq ccontra. Sed datis duobus quorum alter
gnari. crcdcr.a.ce erum SC alter non uult credcre.eft dicere hunc uel illum uclle ratonabi
Albcrrus lius 6i aliam irratoabilius ergo illi ad fic ucl fic uellc non determinant: ,qa prxcifc
fic uolunt.maiorhuiusronis eft nota qa ut iqt Albcrtus i. iii.de ania. cum uoluras
fie agicprxafe.qa uult fic agere aftimilarur tyrano cuius atftoe no quxric ro atfti i
qa ipius agere non efi fcdm ronem agere fcd ager ,p libito.Minor cft manifcfta,qa
.. quotidie dicimus maumethiftas ucl iudxos irratoabiliter in hoc egere qd non crex
;
dunt SC nos ratoabiliter agere.qa credimus, q, fi caufa prxeifa quare ego crederem
ille non crederet cec prxcifc.qa ego ucllcm illemon uelct uterqi efier atftus ryrani
cus uoluntatis SC in neutro appareret maior uel minor ratoabilitasdmroo SC i net
tro ronabilitas fcd mera ptas SC iperiu tyranicu uolutatis. Et ex ditftis i ifto argum
to patebit iftis magiftris intclletftus breuiu uerbo qux dixi in rrifioc mea de atftu
Us .
tyrannico uoluntatis.Multx alix poflcnc SC pro ifta opinione rationes adduci. Sed
non mei hic tratftarc jftas materias &3propofitas quxftioncs difcutcre,
eft ppofiti
fcd folum ondere determinatione cocluftoncs meas non ee hx reneas. Et licet de p

m C ,
&afione cScIufiofs mexifta fuificiant,uolo tn Si hoc dicere.q, fuit & aliqs dodo r RobertP
cuius ego uc de mc faccar danacionc in hoc articulo adhuc nufq legi fimpliciter olchoth
3
tenuit 3, adus crededi no eet liber.hoc.n.aiIcttiue tenuit Robcrtus olchoth
fubti fubtilifli*
liflimus dodor ordis pradicatojs in fuoprio fniaps.Et cu arguif 3, fcqucref adu
mus
crededi uel no crededi no efle meritorii aut demeritoriu dicit hac obicdionc nui-- *
ftor
laceK friuola.qa no io aliqs adus ell meritorius qa liber fed qa coformis eft ali^
coi legi polliceri greraiu p code adu ipfi facieri uel alceri.fii colequeter dicit adu
crededi no ideo eile meritoriu quia liber.fcd qa coformis eft legi diuinx quf polii
cetur tale prcmiu.f.uita xcerna cuilibet credeb.pofle aut deu hdc lege mutare fi
ftatuere q> quicucg cras ceciderit fup lapide angulare ex iprouifo fit ialuus fii tunc
qa adus nfi no ideo funt meritorii quia libe In inno *
cafusilleeet meritorius uitx aeternae,
ri.fedqa a deoacccptanf ad uita xcerna qui deus ita pot acceptare ad? naturales
ccntibus
Ccut adtus uoliranos.SC Gc uidec acceptallc morte innocentii aduitaxterna in
null9fuic
qb9 nullus fuit ufus liberi arbitrii.ncc iic faciedo dc9 irroabilitcr facit qa fua uolu a fus [,b c
tas eft fufficiens ro cojs oium quf ftatuit uel ordinat. Vnde cocludit Olchoth fi
q, ri arbitrii
capiamus credere pro eo quod eft cu aftenfu firmo adhaerere his de quoje ueritate
Augufti
non coftat nobis nifi ex teftimonioaliojs iuxta que modu definit Aug.i [u , Credent
per loannem dices.qd eft fides mfi credere qd non uides.q,- talis ad^ crededi no e
duplid -
in libera ptare hois.Si ait capiaf credere pro eo quod eft aflentiri qbufcuqj reuc-
tcr capu
laris a deo fii refbficatis per miracula 6C udle uiucre Si opari fidm ea, tum qa hoc
AuguftL
b
credere includit tam adi intelledusquolutatis concedit dc eo qd" e libeje, iuxta '
que modi definiens Aug.in omclia fup Ioanne dicit credere in deum eft credendo
amarc.crededo in ei ire credendo ei adhxrcre fii fuis mebris incoiporari,8 de hac
credulitate didu eft.credidit Abraa deo fii reputatu eft ei adiufticia.De prima at
Olchotb'
J
dicitur dxrooncs crcdut fii corremefcit, prima eft meritoria.fecuda n5 eft merito^
ria.Et cu dicilf ,q> fides n 5 eft nifi in uoletibus dicit Olcboth qd eft intclligedu de
fide formata iuxta hunc fccundu modi qux eft fides operans per diledione n5 ac
de fide primo modo accepta.qa per miracula uifauultipfc polle fidele neccftitari
ad aededu.qua opione ego no credo ce ucra fii poft qlitu luu ide dodor reexami-
nado nonullas fuas opiones dicit q> licet ftate cuidetia i roe q, aliqd no fit crededi
uolutas neceftitef ad crcdcdu.m qa Gc ncccftitat9fuit Gbiipli ca talis ncccllitatis.
Ideoipucaf d ad peccatu.Dicit at fuille fibi cam qa obmifit cofidcrarc Si pferuta- ...
ri diligerer fii difcutcrc illa qux fibifalfam feccrut cuidetia qd fi fedftetno fic appa
cu male credit autdifcredic fuu pri^
ruiftet ce itelledui.fcd alite/ 8i id cocludit q>
mu pdm eft negligerix.hxc eft opio Roberti Olchoth dc libertate crcdeqdi qux
ounq mihi apparuit bona uel pbabilis.Cofidcret at iftipres an fii iftu dodorem
fimul cum Durando Hcnrico fii aliis pro hxretico ab ccclefia anathematizent.
QVESTIO NONA DE ACCIDENTIBVS IN SACRAMENTO.
l Vi dixerit accidens exiftere non pofle nifi in cxiftat cuchariftix po
terit facrm tenere eoam tenendo panis fubftantiam no remanere.
iHanc quidem coclufionc non dixerunt ifti magiftri efle hxrcticam

luel hxrefim fapcre.fed folu efte erronea. cuius opionis fuxG ratio--
jnes aliquas attuliftent,poftcmego illis aut credere aut rcfpondcrc.
- fed ipfi nec io buius nec in aliarum coclufionum damnatione ullas Nota*

N
i
APOLOGI*
Ptodecla addamur rones quas ego niderim.Dico aut pro declaratione conclufionis cj, ptt
tarioe co hac cocluGonc n5 intcdo cathcgonce SC abfolute dicere accides non pode elle fmc
( luGonis. fubierto aut in facto de farto ee in fubierto imo cu ecclefia firmiter teneo q>
acci-
dentia facialia de farto Gnt fine fubicrto. Sed dico q> ille qui diceret accidetia non
Thotnas pofTe ce fine fubierto 8C teneret cu Thoma diftirtione rcale cxilletie panis ab
ecn-
tia pollet dicere no repugnare diuinx oipocentix faluare cxilleua panis fine elleo-
tia eius.ficut artum ra;n;fubftannale q accidentale conferuac deus fine lua poten-
da.SCconfcquetcr in iftoefle panis fubicrtarc accidctia no manente fubltaua pa-
nis,adqux quidem accidentia habere pollet corpus chrilli priria rcalc, ficut SC nuc
habet ad accidentia quxl nullo fubicrtatafnnt, flC quicqd.lic de facfo euchanftix
de farto inllituto a chrifto SC ab ecclefia credito 1 quo cocotdiccr tenet" q, nihil pa
nis remanet adeo q> fua reprodurtio cllet creat io.tri tenedo prxdirta opione 1 ho
mx de dilhnrtione reali el Icntiac ab exillcntu.K capiendo lacr m euchanftix am-
pliatiue ad id quod e uel pot ede ut capit in coclufione mea qu^ eft modalis diuila
do folu piis coclufio eft pbabilis SC no crronca.itno erroneu cll dicere q> no polfit
Nota. clfc aliquod cuchariftix faerra in quo accidetia cllcnt in fubicrto.ncc feioper qua
logica uiderunt illi magill ri danari unam diuifam depollibili pp falfiratc utii^ de
incile ex eifde terminis cofticurc.mirorqi q> ncfeiat <$, cll fallacia cofequetis.argu
endo a minus amplo ad magis amplu cu deftrurtioe magis ainpb.ac ft qs diceret

nullus ho cll indomo ergo nullus ho poccde in domo. Simihter.n. arguunt ipfii
danatione huius ppofitionis in nullo (acto cucharidix quod de farto exifht uel de
farto eft inftitutu a chrifto accidentia funt in fubicrto lgic in nullo lacro quod eft
uel pot dic aut inditui a chrifto accidetia piit cfle line fubic rto.Exdirtis paret q
male coclufio piis de pollibili danata fit pro erronea ab illis pribus q debet memi
ntfle.Quod fuerint ctex catholicis dortonb? q teneret de farto aceidctiai facfo
Opinio altaris fubiertari in cxiltcncia fubllatix remanetis. Ell.n.una uia thcolegopt ut rc-
thcologo fert Petrus dc palude in.iiii.di.xii.q.iii.qui dicut q. licut qualitas hic remanet na-
tu quoru turalirerqa remanet luu imediatu lubiertu quod e quatitas.licet tollat fuu remo-
dam qua tum quod cll fuba SC fic ipfa qualitas no fubli ftit fcd mhxrct fic etia quantitas ca-
Petruf de ret quide fuo fubo remoto quod cll centia Cube fed habet fuu lubiertu ppriu SC,p
paludcrc pinquu qd cll ce fubc quo mediate inell fubfte qa id elle poflibile e remanet elTcn
citat, cia no remanete imo dicut ipfi necclTc eft ipfum remanere cofidcrato ino quo deG
nic hic elle SC qui di q, hoc fu poflibile dicut parere quia liccc edentia fit prior elle
ex quo uideret cu fit prius pofTe feparari dic a pofteriori quod magis pot fepara-
fi SC fieri One clTc q econtra.tn confiderado ex alia parte q? centia fc habet

edentia
ad ede (icar potentia ad artum, & ficut materia ad forma quia artus minus depen-
det a potentia
q ccotra.ficut uidetur magis fartibile ede line edentia
q ccocra.fed
deus in incarnatione uerbi fecit edentia humanitatis fine ede fuo ut dicit? a mul-
tis dortoribus.ergo multo magis pot hic facere ec fubc panis fine edentia ut ficut
eft ibi adfumpta edentia SC manet no aut clTe SC no manct.ita hic conuctfa pot ede
edentia SC no manere SC non couerfutn ee SC mancbit.Secudo ondunt q> non folii
iftnd fit poflibile fed neceflc quia nihil creatu poceft conuern in icreatum fed unu
creatum pot conuerti in aliud quando coicant m materia SC in genere aliter no fi-
. coc accidens no conuerti c in fubilantia nec in accidens alterius praedicamenti fc-
cnndu communem opinione. cfTcntia autem panis cum clienti a corporis
chrifti eo
ucnit in materia K gencrc.undc una pot coucrri in alia et per naturafi corpuscet
moitale fcd efle panis non coicat in matena nec in genere eu efle
corporis xpi fub
tu illud (it increaru diuinu quod eft fuppoliti diuim eu i xpo
flarialr
no fit nili unu
efle adualis exiftentix fubftanriahs.crgoelt unpoflibilecflelle
panis councrti U
nccelTe e ipm remanere. Ego fum in opionc cp non fit neecile ipm remanere
fi non pot coucrri p5t tfi amhilari uel pot corrupi cedendo
tu qa n P ' **
-
jficut huanitas potuit aliumi noafluproec fcd manente

i potentia matenx. Ita
^nS
a
in potentia matcnx.Sic
eentia poteft conuctti non conuafo ce led redado in potentia
eentix licet ut ucru
feteamur iflx rcdadiones facilius dicant' intclligant.lte 1 icet ee panis non
g pofl.c
conuerti m cc incrcam pot rri conucrti in eentia creatam quia qux coicant in tna
tcria funt inuice tranfmucabilia dato q. non coiccnt in materia
.ppiqua (ed folu in
remota ficutelcmencupotcfl conuerti i aiatu flCecontra.ee aut panis fiC
eentia cor
pis xpi conueniunt m
materia pnma qux eft umafqi potetia remota licet non con
ucniant in .ppinqua.qa maceria c pura potetia.ecntia aut eft
poteria cu adu immo
roualcrct concluderet q, de oi cibo quem xpus ante pallionc
fi illa
fumpfit fola een
tia ipm conucrfa fuerit 6C non ee.fcd rcmanfit uel aliter
q per conuerfionem corru
pturo fuit.quia ce fubftantialc xpi erat incrcatum ante relurredionc
ficutpoft Ite
dicut aliqui q, ficut aqua qux de poteria ordinata non poteft conuerti
in fanguinc
xpi prius conuerti t m
uinum 6C poftea cotum in fanguine fic ee (i non pot
de poten
tia abfoluta conuerti in aliquid xpi prius natura conucrtif in fua
eentia traficns in
m
eam llcut forma qux cedit potentia matcnx.SC poli illa eentia tota conuertit' in
eentia flC fic non neccflc eft ce remanere. Sicut aut mihi uidet
erronefi dicere q, ne
cefle fit ee remanere ita nihil minus erroneum dicere q, non poteft
remanere
QVAESTIO DECIMA DE VERBIS CONSECRATIONIS.*
LLa uerba hoc eft corpus, qux in conlccrarionc dicutur materiali-'
ccr tenetur 61 non figmficanuc.
Dixerunt ifti magiftri q, hxc conclufio e fcadalofa
SC contra coem
opinione fandorum dodops S q> opio glofatoris in
hoc non tenef
Egoaurcm dico q, fua determinatio eft Icandalofa fle contra coem
opionc multogi dcxftopt 8C q, glofatoris potius 5 cop
opio in hoc
eft tcnedxflJ cp ita fit patebit cuiderer habito incelledu cciclufionis.
Eft ergo pri-
mo aduertendu q, non intendo ifta uerba fuifle materialiter accipieda cu pfercba Notudu
tur a xpo fcd folu quando pferunrur a laccrdote euangelico
confecxace.Widco dixi
in conclufionc uerba qux m confccratione dicutur.i.qux nunc
a confecracibus
ferunf Ccr tu e autc q> faccrdos in confccrado recitat prxdida uerba
p
xpi ta q, 0 fo i
piata a tali faccrdotc fuppomtpro ofone .piata a xpo fignificatiue

fumpra. fld talis
opinio non folu non eft erronea uel fcandalo&.fed potius uidetur
opinio prxdidd
fenfui oppofita ee contraria formx conlccrationis in
qua faccrdos dicit illa uerba
reritatiue. Recita t.n. faccrdos confecrans xpm dixifle
apoftolis. Acapite 6! niadu^
cate flfc.Saccrdos aut confectas ncc loquit apoftolis ncc dicit
cis accipite SCc . nifi
reritatiue. fpfe.n.Iolus recipit faerrn neqj et afliftennbus
loquendo dicit accipite fl
manducate flCcet. Similiter cum dicit hoc eft corpus meum id quod recitatura Ia
cadoce eft illa orario hoc eft coipus meum materialiter fumpra pro firoili ora-
N ii
.
APOLOGI* i
tione K ex fimilibus uocibus copofita a xpo fignificatiue prolata quod edam patet
per illa uerba qux dicutur ante ucl poft con fccrarione fanguinis.f.qui pro uobis SC
fignificatiue fumerenif eo q> fanguis chrifh
multis effundef aic.Ellent.n.falfa li
fumuntur.Quid aut rccu-

ammodo non effundef ergo illa uerba folum rccitariue
tac uox prolata abalioproqua fuppomt uox ipius recitatis. 8C ppea uox iftaal
nifi
terius uocis rcatatonaeO materialiter lumen da. Item et fi non rccitariue fed fignu
ficatiue caperent ifta uerba denotaret' fanguis chnfti effundi pro alis SC no co
fecranre.Cu dr qui p uobis SC p multis effundet. Deberet.n,dta potius qui pro
nobis STc.qux non ideo dico <j> credam oppofita et opinione non polle defendi. fed
ut pateat mea coclufioncm non folii ee catholica fed et fua oppofita probabiliore
Ex quibus patet q. prxfens conclufio non cft fcadalofa fed probabilis SC opinio fo
lenis glofatorisde confecratione di.ii.c.dmore.in hoc non elt rcncienda fed appro
banda ficutnec perccclefiam ufmadhxc tempora unquam fuit rcicdta.
QVaESTIO VNDEQMA DE MIRACVLIS CHRISTI.

Iraeula chrifh non ratione rc> facftx fed ratione modi faciendi fux
.liu initatis argumentum funt ccrtiilimum
Q_ua condulione declarando ego dixi q, quia cft firma fcictia theo
logopt q> ea miracula qux xpus fecit pollent a puio homine in uir
tute dei ticn.Dicit enim xpus loannis.xiui Arnen dico uobis qui
.
credit in me opera qux ego facio ipfe faciet SC maiora horuf laciet.
Ideo et ab iplimct theologis unanimiter concluditur q> id ex quo pollumus conclu
dere chnllum fu ille deum non clt ipla res fadta fed modus faciendi qa taliter age-'
bat qualiter agunt qui uirtute ppna SC non aliunde accrpta agunt quod clt ,ppnu
non aliena uirtute agere qui modus agendi crcaturx cornu
dei uidcpendt nrer.f.6c
nicarinon poteff qa ergo taliter multa egit xpus non orando.f.ncc petedo fed prx
cipiendo SC iperado tanq putei tatem habens pacet q> ut ipfe exifteus deus SC noa
in dei uirtute exiftens homo operabat. Hac uifa declaratione mea dixerunt coelum
fio potcfl trahi ad malu fenfum qa continet iter magicas dato q> fua declaratio Cc
ucra dc quo eo pc iudicio ita miror ut roiran magis non poflim. Primo ipfi mihi di^
eant an apud alique rcctc mea uerba SC ex recito ulitatoqj modp loquedi interpres
tante aliu habere pollit fenfum conclufio mea prxtcr eu que dixi.Qûid n.his ucr
bis clarius qd expredius .miracula xpi non roerei factx fed tone modi facicdi fux
diuinitacis argumentum fune certiflimum. Sedo dicat nnhi an bxc fit recfti iudicts
fnia hxc conclufio licet fit ucra SC catholica damnanda eff th.qa ad malum fenfum
trahi pot ergo SC dananda,ifta xpus ciiciebac dxmonia

pp hocq> iudxi eam trahe
bant ad malu fenfum dicentes <j> in bclzabu pricipe dxmoniorum cnciebat dxmo
nia illa.SC dananda ifta patet maior mc eff quia Artius rx ea inxqualitatcm filii ad
patre cogirauir,8 dananda ifta non cognouitea donec peprt primogenitum filiu
fuu.qa Eluidius exea contra uirginitace perpetua Manx hxrelim clt opinatus.SC
danada diem neqj fili^ nouit qa ex ea aliq plura fcite uolut prem q fciat fi
ifta.illa
lius.qd plura danandx fere oes pponcseuangelicx qa ab hxrcticis ad malu lcn~

(
fum trahi potucruc.qri SC ppooem mea in hilde terminis pofica in quib9 a multis
ponif catholicis dodtonbns.io.danare dcbcm9 et q, fit ucra.qa aliqui ad malu eam
fenfum trahere pnt.Profe(fto 0 qui ea male interpreunf iilojx lenius qui malus i
danandus eft non meas qui fandus arqt catbolicus.Tcrtio dic* mihi gs e ifle roa
los fenfus que poflec facere, dicae fi fciunt, certe et no e dicere fiquis
uelit aut cogi
tare ex illappone malum fefum. Si gs.n.eet is eet forte q aliquis fufpicaretur roc
aelle dicere qeade miracula qux fecit chriftus quatfi ad re fatfta per magiam pof
fent fieri. fcd hoc non licet fulpicari de conclufioe mea qa imediata ante ipfam ego
pono alia conclufione q miracula chrifti non potuerut fieri per uia magie uel caba
le. Alius mal? fenfus qui poilit iueniri uel excogitari ego no uidco,dicat ipfi fi pof
fune. Quarto dicant mihi qux eil hacc conlequctia an teneat de materia an de for
na.cft inter magicas ergo danada.pfctflo fimilis eft forma argumentandi illa qua
utaband et cum a principio danarc conabanc coclufiones magicas.lic.n. arguebat
non intellcifhc a nobis ergo danadx, o mira Si in
iftae coclufiones funt intricarx Si
audita redarguedi forma.Iam taceant qdicutdc incognitis non pofle ferri ludiciu
cu iam fit decretu ea maxime ce dananda qux maxime funt incognita. Sed redeam
mus ad ppofitu e Iqut iter magicas ergo eft danada. Dicat mihi ipfi utcu magicx
coclnfioes bonx an malx.Si malx adhuc male eos e iudicatu.Xpus.n. inuit
fint
p
I parabola de zizaniis non folum non efle rcfpuendum triticum propter admixtas
zizanias imo ad faluadu triticum inuit non eile eradicandas zizanias ante meflem
Si box cur bonS coclufioc iter boas pofita ipi.fibi boi fuc uiriipos danar debucruc
QVAESTIO DVODECIMA AN DEVS INTELLIGAT.
Agis improprie dicitur de deo quod fit intelligcns uel intelledlus

de angelo quod fit anima rationalis.
Quam conclufione ego declarando dixi q cdclufio initebatur mo
loquendi Dyomfii qui fxpe dicit de deo
q non eft incelledtus neqj
incclligibile Si firoihter dixi mea ucrbaco modo c6 accipieda quo
accipiebant uerba Dionyfii. Dixerut illi
q conclufio erat falfa .Si
ad hxrcricu fenfum poterat tranffcm.fli q, non fanffacicbat eis mea dedarario.de
qua fua determinatione non pap miror. miror inquam fi funt fapientes q. dicant co
clufionem ce falfam qux fit non mea fed Dionyfii conclufio.Et ut clarius mentem
meam intelligant declarabo breuiter fundamentu Si concluGonis Si loquutois ipiy
Dionyfii.Eft ergo aduertendum q ficut ro dicit noticia difcurfiua homibus ppria
qux qdem ro improprie diceretur ee in dco.ita Gmiliter dicit Diony. intelligerc ee Notai
noticiam appropriata angelocaufatam ab angelo 8i intelledhi angelico 8i ipfum
informante 6i in taliter imutante Si tale intelligerc dicit non ec in dcoîec fic capie
do intelligerc poteft trahi conclufio ad malum fenfum.quia non ppea negat Dio.
in deo ee cognitione omnium.Sed ifla magis diflat ab intcl leihone proprie capta
mo prxdiito q homo ab angelo.Cum autem dr deus intelligit capitur intelligerc
generalf pro omni cognitione, Si breuiter hoc friat q> per hanc concluGone non in-
tendo negare de deo cognitione omnium pfcdhflimam Gcut nec quacunq pfcdio
nem fimplideer immo nec intendo negare deum irelligcre capiedo intelligerc coi^
ter .Sed nego iftud intelligerc quod dicit iuxta modum loquedi Dionyfu noticiam
angelo appropriata ficut Si,ro dicit noticia hoi appropriata iuxta q, et improprie di
af tero in deo.at inqunt tu diris q> magis improprie diciri* de deo q fit ihtelledl?
qdc angelo q fit aia roalis.hoc aut e falfum q de angelo nullus uncj diceret q eet
Ha t dc deo aut di Cxpiflimc q c intellcdtus. qr illa eft magis impropria loquutio.
N ii
APOLOGIA ..
4
Miror de dodhina iftopt patru Si multiplici ledhonc facrajt rcru qui dicut q>nug
Augufti. dc angelo nec ,pprie nec ipropric dicaf q> fit ronalis.Scd legat Auguftinu in libro.
dc mufica i libro de ucra religionc.K in adfis cotra fortuatu.SC i libro de cathetiza
dis rudibus.Na in illis oibus locis memini ego angelos ab Auguftino aiapt noie nu
cupatos.q cn nec oia uidi nec ommu polle mcmimllc locopi i qbus forte legi apud
(aeros dodfores.angclos hoc noie uocatos.Nam et res eft qua: cu legif non fic di^
gna multa attcntionc.Cu aut ego dixi magis ipropric dc de deo q? fit kelledl? nihil
aliud intedebanifi q> noticia angelica qux intellectualis noticiac nomen fibi appro
priat magis diilat ab infinita nocicia dei qux oia per eentia cognolcic q didet a no
ticia ratiocinatiua aix ronali uel hoi apprupriata.Si ucro ex prxfend concluliSc in
ferat q, deus ipropric dicitur intclligcrc ficut coparaciuus infert pofitiuu accipiat?
confequens illatu lolu in hoc fenfu.dcus non fecundum propriam ucl appropriaca
acceptionem huius diCfionis intelligcrc dicitur intellcCtus Otc.Scd fecundum cora
munem uiam minus propriam ut patuit ex modo loquendi Dionyfii.
QVAESTIO.XUl.DE ABDITA ANIMAE INTELLlGENTIA
Nima nihil aCfu Si diftindfc intelligic nifi fc iplam.
Hanc declarando dixi q. inrelligcba dc intclligcrc abdito cuius me
minerat Auguftinus in libro dc trinitate, Si Hcricus in quolibetis.
Dixerunt ifti magiffri q< condulio non erat ad mtellcCfum doCfo'

rum quos ego adduccba in rnfionc,q> nclido qualiter dicere poffinc
fi doCtorcs illos uidcrant.Et quia ilta materia dc intelligerc abdico
eft fubtilis Si ,pfunda nolo hic cam latius explicare. Poftcaq ifli aliter coclufioncm
no danant fcd tantu duo uolo dicere. Primo q> ego non intendo uniucrfaliter nega
re de aia Si
,p quocuq? flatu quacucp diltinCta cognitione alioji a le,conccdo enim
aiam xpi intclligcrc actu fit diflmcftc alia.fimiliter aias beatopi per rcuclationcs aut
(pccics infufas.Secudo dico
q> intclligo dc illo intclligcrc abdito quod eft fine fan
tafmarc uel adminiculo fenfus aut fantafix Si non adhuc dc quocuqi tali fcd intcl
ligcrc abdito diretflo Si pmaneri.Dc quo proximam huic pofut coclufioncm diccn
tcaiafcmp fcipfam intclligit,& feinteiligcndo quodimodo oia entia intelligic Ec .
oibus meis conclufioib9 fcmpocculta quxda e cocatcnabo.qua fotte ipfi no

fic in
aduettunt.Sed redeudo ad ppolitu dico q. aia tale intelligcrc abditu dircdfu 8C

p
pmanes nihil adhi Si dillmdfc intelligic nifi ieipfam.Ex quo patet q> pns coclufio
fic icclledfa non fuit indiftidfc dananda crronea,fi et in aliquo fenfu non eet uera
,p
Sic.n.multx .ppones ta phopi thcologopt Si feripturx factx danar en^ ficut ifta
q
Abacuch Abacuch prio mudi funt oculi rui ne uidcas inalu Si ne defpicias iniqtates. Et fimi
Marth. liter ifta Match.xxv.de fatuis uirgmibus nefeio uos.Iicct.n.uifio dei aut cius feien
tia fit unica &
fimpliciflima.flC talem uifionc aut fcictia uniuerfaliter et dedeo ne^
garc uidcanc didfx ppones refpcdtu mali negatione prxpofitam uctbi uidcrv
pp
di ucl fcicntix.Exponutur tamea dodfonbus fpccialiter de uifionc ucl fcia dei ap^
probatiua Si non accipit" ut negatio in cis negat omnem modum uifionis aut fetx
Plal. dei.Cûia ucrum eft illud etiam pfalmiftx.Dclidla mea a te no funt abfeodita. Si
igitur mulrx tales ab cxpofitonbus Si dodfonbus potius diftinguutur, K ad uem
fenfum crahurur
q codenetur.Ncfcio in quo ifta demeruit ut ita fimplicitcr danara
fit etiam poftq damnatoribus modo ptxdufto fuerat expolita 8C declarata. Hxc
t nunc eft properanti Hilo mihi didlata fint fcripcuro alias maiore odoK cura ttb
plora ita fot taflc mcliora.hoc ipfum qualecu
cft opus uiginri eft nodtibps elueu
cp
bracum.in quo edendo celeritas optanda mihi magis fuitq diligetia.Oportuit.n.
habere amicos qd inimicis latrantib quafi cerbcro offam obiiceret.atqj
9 ita uenieti
me flarim iniuftx infamix morbo occurrere. Quxcuqi autem SC fcripfimus St feri Nota,
berous in cum ea femp prxfatione fint difta.ut id folu racu famflucp ha
poflerum
beat ,quod fummus St hii oes quopt iudiciu m ille approbaucrit ratum
St Pontifex
fandluqj decernent. Atqj urina iam ille aliquid de his qux in dubiu reuocatx
funt
opinionibus nris pro fua St fapietia BC audloritate decreuiflet. Non hoc mihi fufcc
ptum operis quando BC qux ille damnaflct rcmerariu.St qux probaflet fupuaca-
neu erat dcfcndere.Dum igitur tanti adhuc iudicis fnia uti non poftumus hxc feri
pferimus.ne fit unde de ,ppofiris a me difputandis quxflionibus habeant quod fi
poftinc ucl dicere obtredf atores.uel fufpicari rudes BC fimplices

fiiftri
. Potefl.n.ac
cidere ut cum quis indodlior illas attigcrit.lcgens hanc ppofirione xpus non
uera
citer SC quantum ad reale prxfentiam ut ponit cois uia dcfccndit ad inferos, adhitia
illa duffionc non ueracircroffcnfus Credat fenfum cftc propofirionis articulum ft
dei de dcfcefu chrifti noceuerum Jtidccu legcrit.pcccato mortali tpis no
finiti de
beri poenam infmitam.In illa me dubitet hxrcfi prxflare q> pcena gehenx non fit
aetcma.SC cu itellexcrit mc de Origcnis falutc bene opman.no ta uitam.morcs,
do
dhina.SC poenitentia Origenis credita Origcnis dogmata a me amari fufpiccrur
q
Simile efl de aliis .pponibns multis qux forte hfe polfint in primori fronte fan
dia tu fli citate ideft ut pias ita indodlas aures offendant.Ea
q
ficut hxc fcripfim?
pp
ideo legenda ut nec de nobis nec de orthodoxo dogmate faodtx religiois qfcj male
cogitet ita ppones ipfas crudas, ut fic dixerim,8 iexplicitashxcnifi prius attigerit
legi nolle a nfis homibus qn ex illis multa ut a fide catholica ita a nfa mente aliena
pofluntcoiedlare,prxfcrtim hebetiores Kdodlrinapt remotiorum rudes Stinfole
tes.Oro igit' obfccro BC obtcfloramicos St ini micospios St impios, dotflos St indo Nota,
dios p uifccra fefu Chrifti dni nri.per mirabile defccnfus cius ad inferos myfteriu,
per xtemum damnatorum igne qui non extinguiiT hxrcricis prxripux.SC facrofan
dlx Romane ecclefix hoftib? debitum,per ueri SC myftici corporis fanguinifq fa
cramentu.pcr dei ofpotcntia.pcr exhibeda merito filii eius 8t Cohxredu magirub? i
qux nueferibimus, priora ideft ipfas

reuerentiam, legant fine liuorc.Cne inuidia
i
p
pones nocnarratas.no cxplicitas no legant,qn inter dodlos eas ,ppofuimus difpu^
i
tandas no paflim legendas omnibus publicauiraus.Nam St ibi plurima funt impia

dogmata uctept philofophorum Aucrois St Alexandri St aliopt qplurimu.qux nos AneroiS
BC fi femp pfefti fumus,aflcruirous.prxdicauimus publice SC priuatim no minus a Alexader
ncia redlacp phia,g a fide c fle aliena. Scolaftica tn exercitatione meditantcs.de mo
ic acadcmiarum inter paucos St dodlos fecreto cogreftu difputanda fufccpimus.
Qui uero ipfum leget hbellum ppofitionu difputadapt utex ipfo poterit titulo ad
n monen du qux ex nfa dictitur fnia, qux item ex aliopt difccmo no pponi illas a mc
5 ut meas ut uerasopfniones.fed ut creditas ab illis.ita St fufpicari poterit St fi aliop
i dicantur dogmata St inuenta.uifa tame mihi St hxc St illa uera St probabil/a.Q ui
ago meodcruntideoilla non legant.quia noftra funt Qui me amant ideo non .
legant. quia ex illis qux mea funt cogitare plurima pollent qux non fune noftra.
. .. .
CONCLVSIONES OVAS IN HOC OPERE TANQVAM CA

THOLICAS defendo svnt infrascriptae.
Prima concludo
Anima chrifti ucro X reali defcenfu defcendit ad inferos , X ita chriftus fecundum
neram X realetn animx fux prxfentiam in triduo fuic in inferno.
Correlariuro. Opinionem Durandi dc dcfcenfu chnfti ad inferos ego non probo.
Secunda concludo.
Licet ita fir, ratio tamen ucri X tcalis dcfcenfus X ucre ac realis locationis in infer
no animx chrifti non fuit edentia ucl fubftantia.ut tenet communis uia
Scotiitajt
K nominalium,qux commnnitcr tenetur Panfius cui uidctur adhaerete fandus

.
Thomas in tertia parte fumme.fcd folum cftedus ucl operario.

Tertia concludo.
Scnfuspcrfuprafcriptasconclufionesexplicatascft fenfus quem ego per hanc ja
pofitioncm intende bam.Chriftus non ucracitcr X quantum ad rcalcm prxfenriani

ut ponit Thomas X communis uia defcendit ad intcros,fcd folum quo ad effedu.
Quarta condufio.
Quxftio. Vtrum praedida propoficio de ngorc logice SCexui uerborum permite
fenfum non cft quxftio dc'fide.
tat illum
Quinta condufio
Credens illam propofitionem dc uirtutc fermonis permittere illum fenfum non et
rat infide. Sexta condufio.
Qui ctedit aliquid cfle de fide quod non eft de fide non rede fennt
Septima condufio.
Ponens propofitionem habentem duplicem fenfum fi illam afteruit X aflerit in fen
fu catholico non tenetur rcuocare propofitionem fcd declarare.
Odaua condufio.
Stante praedi do cafu X ipfa multiplicitate fenfuum debemus iudicare de propofi
tione potius fecundum fenfum intentum a proponente q fecundum fenfum quem
magis uerba fonant. Nona condufio.
Peccatum mortale dignum poena aeterna.
eft demeritorie
Decima condufio
Quilibet decedens in peccato mortali etiam fi in uno tantum decedat punietur iu
x ternum, Vndedma condufio.
Nifi reatus peccati mortalis aeternaliter pcrfeucraret in anima peccatoris poena pec
caroris non perfeueraret in aeternum.
Duodecima oondufio.
Sicut hxc didio peccatum mortale quandoqj capitur pro adu peccandi omifliv
ms ucl commiftionis,ita etiam X fxpe X proprie apud catholicos dodores pro rea
tu accipitur. xiii. condufio.
Cum didmus poenam alicubi deberi uel premium dupliciter poffumus inrclligo
re uel illum efte demeritorie ucl meritorie dignum tali poena uel premio.uel ei ac *
tualiter perfolui talem poenam uel tale premium.
xiiii.couclufio.
. . .
DifHndio huras didionis deberi pofita in concluGone praecedenti non cft erronei
in fide. xv.conc]uGo.
Crux chrifli BC imagines fune adorande eo modo quo eas adorat ecclefia.
:.b v f ; xvi-conclulio.
Modus adotarionis imaginum BC eruas quem ponunt Petrus de Aquila, Henric9
de Gandauo.ioanncs Guarra.Ourandus.Robcrtus.Oicboth BC communiter om
nes Scociflx cft probabilior modo quem ponit Thomas
xvii.conclufio.
Non'proptcrca aliquis neget imagines ede adorandas eo modo quo ponit Tho
mas negat BC confcquenter eas efTe adorandas eo modo quo ponit ecclefia
xviii.condufio.
Cum in deo fit plenitudo totius cflcpotcft deus quantum eftcxfe omnem naturi
hipollatizare. xix.conclufio.
De hac quxftionc utrum na tunc irratonal i ex defedu naturx fmc repugnet afliitn
ptibilitas ad diuinam naturam in unitate fuppofiti ut credidit Henricus.an non rei
pugnet ut tenet communis uia.potcfl catholicus ira efle dubius ut non habeat ao
tum pofitiuum contradicendi opinioni Hcnrtci.
xx.conclufio.
Pofitio negans afTenfum alicuius didi non infert de uirrute fermonis pofitiuum af
fenfumdidioppofici. xxi.conclufio.
Tota magia qux communiter dicitur nccromantia . BC omnino quxcunqj ars uel
(cientia modo talia artes uel fcientix funt dicendx qux uel padum uel commu.*
fi
nionem quoquomodo habet cum dxmonibus explicitum uel implicitum ex prin

cipali uel cx annexo anteccdcntcr concomitanter aut oonfcqueccr aut omnino quo
cuncj modo id fit efl res prohibita fuperdiriofa BC merito per eccIeGam codenataj*
xxii.conclufio.
Scientia illa qux merito dicitur efle p radica naturalis philofophix BC qux a Gui
liclmo Parifienfi BC a Bacone BC a grxeis omnibus audotibus dicitur magia natu
ralis nihil continet in fe quod cacholicx BC orthodoxx fidei repugnet.
xxiii.conclufio.
Nulla efl.fcientia extendendo nomen fdentix ad reuelatas BC non reuelatas quas

nos certificet de diuinitate chrifli alia ab euangelica dodrina BC fcientia chriftianX
thcologix. xxiiii.conclufio.
Inter fdas non reuelatas fcd quo ad omnes fui ptes humanitus inuentas BC aqfitas
nulla efl qux nos magis adiuuet in cognofcenda diuinitate ohrifH q illa per qua co
gnofeimus quid uirtuteagerium naturalium tam fublunarium cxlcfliu fieri poC q
fit ut comprehendamus deinde cx opibus chrifli fuifle eum uerx naturx dominuf
tC audorein qui ea ferit uiitutc ppria qux ois naturalis potetix BC cxlcflis BC tes
renx terminos excedunt. xxy.concl ufio
Non obligatur fidelis ad utendum femperSC in omni fua loquurionc hoc termino
(dentia ut eft communis ad fidentias reuelatas BC non reuelatas.
xxyi.conclufio. ,
Inter multas panes fcientix cabalifhcx una eft qux eft de uirtutibu* coiporum
cxleftiuna. xxyii.conclufio. ,
. .
Hxreies Origeni attributae itnpix funt SC deteriandx K merito per eccleCam coti
demnarx. xxviii.oondufio.
Cum ira fitq, uel Origenes illas opiniones nunq credidit fcd ei ab hxrericis fallo
fuerunt attnbutx ut uolut Ruffinus Paphiius Methodius Didim 9 SC Aymon uel
(i eas credidit aliquando de eis in fine pcmtuit.uc uult Hieronymus dc lalute ani'
mx eius ronabilicer eri bene credendum SC oppoficum credere non tenemur de ne
ccilitatefalutis. xxvini -concludo.
Adus credendi eri atrius liber
xxx.condufio.
A dius credendi non fic eri in poteriate hominis q> ppofira ,ppofirionc mere dubia
per merum SC folum imperium uoiuntatis pocelt incellcd? adhxrerc uni parti po
nusq alteri. xxxi.condufio.
Qui crcdic banc propofirionem non ell in libera poteriate uoiuntatis, credere arti
culum fidei ede ucrum quando fibi placet SC credere cum cric falfum quando fibi
placet permirrere fenfum explicitum per prxcedcntcm condufioncm non cratin
bdc. xxxu.couclufio
Accidentia in facramento altaris in nullo lunt (ubicdo.
xxxin-conclufio.
Podibile eri dc potentia dei ablblutacxiilcntiam panis remanere fine crientia SC in
illa fubicdan accidentia panis SC hoc fuppofita diltiudhoc rcali inter dicatum SC
exiftcntiam. xxxuii.conclufio.
Qui credit iftam propofitioncm.qui dixent accidcni exifleic non poric nifi mexi'
riat aucharillix poterit (aeramentum tenere etiam tenendo panem lubriatiam no
remanere poiTe ucnficari per id quod ell dictum in prccedcnti conclufione non ci
rat in fide . xxxv.coudulio.

Paucitas non remanet in facramento cuchanllix fuppofitata a chri do deo homine
fcd per conucrfioncm tianfic Iu edentiam corporis chnlli.
' xxxvi.conclufto.
Si teneatur cum communi uia q> deus poditfuppofitarc quamlibet naruram podi
bile eri q> chrilhis adumit paucitatem in unitate diuini fuppofiti, SC podibile cd q>
per calem fuppofitationem chnrius fitprxfcns in altari ubi eri panis SC ua q> (me
conuerlionc aut annihilationc pancitatis chnrius fic in altari fecundum podibilem
ueritatem facramcnci cuchanllix non quidem itiriicuti a chririo fcd poflibilis iniit
tuti. xxxvn.conclufio.
Qui credit iftam propofirionem uidelicet.li reneatur communis uia de podibilita
tc luppolitationis a deorcfpcdu cuiufcunqj crearurx.dicoq.fine conucrfionc fub
ftantix panis in cotpus chnfti uel pancitatis anmhilationc ficnpotcft ut in altari
fitcorpus chnfti fecundum ueritatem facramcnti quod fit didum loquendo de
poilibili non dc f c ede permittere fenfum explicatum in prxcedecc conclufione no
errat in fide. xxxviii.conclufio.

Ida uerba hoc eri eurpus meum 8C, extera. Cum a chririo âta funt fignificathie
tenebantur non materialiter. xxxviiii.conclulio.
fria eade uerba cu ab euangelico faccrdote cofccrante pfcnmf materialiter. i. reci
caciuc tenef no fignificariue. xl.condufio. '
.
Miracula ehrifti quantum ad rem fadam funt argumentum' 3, fuerunt fada

luir-
tutediuina. xli.condufio.
Miracula ehrifti quantum admodum fadendi funt argumentum
g> ipfc chriftus ff
dens uirtutem diuinara a fc habebae non aliunde
xlii.concluGo.
Deus perfediffimo modo cognitionis cognofcit SilzSi omnia alia a fc
xliii, condufio.
Idcoeft omnis perfedio (impliciter.
condufio.
acliiii.
Si utamur hoc nomine intellcdualis fecundum raodu Dionyfii ut didt

notidam
appropriatam narurx angelicas ficut rationale didt notidam appropriatam
natu-
rx humanx tunc improprie.didmus q> deus fit intellcdualis aut 5, intclligat,
xlv. condufio.
Anima per illud intelligere abd.tum quod eft diredum & permanens line admisi
eulofenfus aut fantafix fe ipfam tantum adu Si diftinde intclligit.
xlvi.conclufio.
Aia multiplices Si narios alios adus fuos uaria di multiplida alia bdlioie
p 6
FINIS.
Brcuc Alexadri.vi.pont.Maximi ad Io.Picu Mirandula ConcordieCbmi

te.Dilcdo filio nobili uirolanni pico Comiti Mirandulx,
ALEXANDER. PAPA. VI.
DILECTE Fili falutc S apoftolici biididione oium catholico^: quieti 8i famx
cojk prxlcrtitn quos genens nobilitas lrapt difdplina uitx fidriq? orthodoxx
inte-
gritas comedat <3 tu cu deo licet cofulimus.Dudu fiqde cu prirou ad fe.reJnnocc-
ti ii papa odauu prxdeccflbrc noftrn Si Romana curia te cotuliflesrK noninoctas
in theologia 6i aliis facultatib? codufiones ex pmiflionc prxfati prxdece
(Toris pu
blicc.ut moris eft.difputadas affixi flcs.qs fub apoftolicc (edis corredioncte
fudi
tare offerebas, Et didus prxdeccflor inter illas aliqs fidei OC religioni noftrx cotr
rias erroncas,fcadalofas,6C male fonanres,ac de no fana dodrina fufpedas ab ali-
quibus intellexi flet, tunc integritati fidei.conlulcre
uolensîc fideliu rades 8i prs
fertim fimpltciu qad hmoi publicas difputationes coflucre folent corrupcrenrur,
NonulliS;Ucnerabilib9 rib 9 ,tuc fuis.nuc nfisepifcopis.SC aliis faerx theologif
ac
utriufcp iuris ,pfe(Tbnbus p cu noiaris p Iras fuas in forma breuis comifit Si man-
dauic ut contenta in didis codufionibus cxaminarct.an aliqux ex illis ex ui uerbo
rn a fide catholica diffonaret.aut hxrefim fapcrct.fcu dubix Si ancipites ad erro-
neum fenfum trahi poflcnt,8C ipfi prxdccrflbri referret ficuri plenius in dido bre-
ui corine^.ut hita fideli relatioc eoji opportune, puiderct.Qui qde epifeopi Si pfef
fores eide prscdeccffori retulerut qfda fibi uiden coclufiocs fufpcdas,8 ut affere-
bant hxrefim fapietes.Quas rn. coclufiocs gratia tm fcholafficx difpurationis ac
fub apoffolicx fedis corrcdionc difputadas publicaueras Si tales demu eas te ha-
bicuru pfeflus es.qles p eunde prxdeccffore noffru iudicarcnt .iurciurado pmit-
teoacuicucp dedaradoi qua ipfu pracdcccfforc fup hoc facere cotigerct affcnfuru^
Deinde nero per didtu prxdeceflbrc accepto te queda aliu libru apologeticu edi*
difle in quo eafde coclufiones in meliore & catholicu
Icnfum declaras iterptabatis
gi circa cas intcllcdtum (lnccrxfidci explicabas. Idc prxdcccilor nc

prxmiflx ppo
nes corda fideliu quoquo corrupcnt.iccrdixit Icdtionc libelli pndiCtapi
nomogeta
rum coclufionu te tn nulla ob prxmifla mcurrifle extimanoms nota declarauit.uc
io cifdeltis qjt tenore hic pro expreflb hn uolumus latius cotmed.Vcj: eide prx^
deceflori pol lea aliquibus fuggercnbus peextu didti apologetici tc prxmiflo lura
mento tuo contrauenifle,te in galiis agete ad curia citari madauit , luius mandans
itaiia pue
teucrenter acceptis ad Romana cuna regrefliuus iter arripuifli.Cucp in
nilles ex bnplacito ipius pracdccailons m partibus f lorccue lublticilti, luccrun uc
uentacc,C6pto<$
p nos totius negocii
roptniflis ad nf am ooticia dedudtis iqfitaq;
eC ptaefertim refetetib? Ven.ffe nfo Geor.epo albanc.fiC Vlixbonc.ac dilectis tiins
Io.baprifta dc urfmis tituli fdtoji.Io.6C Pauli prxl bytcro,8C Fracifco fdti Eui
tadaii
diacono.S.Ro.ec.cardinalib^Quibus fpalr comilcramus uc adhibitio Iccuin di

palatu apo -
ledto filio Paulo gcnue.thcologix ac ordis fdti Dnia ,pfdlbrc,&: laai
ftoliti magfo fe accurate informarent di nobis referret .Nihil aliud potica cotra ce
adtum pedium fcu attentatu fuiflc.Qdqi in eode apologctico.qtt orthodoxa hf i
de a cuiufuis fufpitionis nota mete tua apudoes rcuclada fcnpfiras ludiciu Side-'
terminatione ipius pdeccflbris ac fedis apoflohex cui tc humtiircr fubmiliih dxx-
nue expedtare affirmabas,6C in prxmiila ^miflionc Si iurameto tuo pllitcris p ui
et pfillcre Itedis 6C denuo et pmitris ideo nos bona 6C itegra mcce SL iincericace
fi
da ac in nos 6C fede apoftolica deuotione 6C obedientia tua prno aftedtu coplcdte

tes ac tc que et diuina largitas uams uirtutib? illuftrauit d potiori cautela tua ab
oi reatu piurii fique et forlan idiredte didto iuramito tuo cuius forma hic lui uoui
mus ,p expreflb aliquo modo contraucnicndo incurnfles abfoluetes 8i abfolutu io
eam comiflionis hmoiaducrfuscc.Si illius flatu idiuidualc expreflo
te celcntcs p
et hnrcs 6C qtus pedeat cora qbufcuq? mdiabus ec fdle Romanx ccclelix cardina
libusad nos aduocantes,mocu pprio St ex certa fria exrmguimus,ccq< in eode lura
meto tuo pcrfi flete iuxta forma Ira jt ipius prxdcccfloris nulla oio ppter ptnilla m
cumfle extimationis nota Si pter editione declarationu? SC apologetici hmoi aut
f
alias nulla hxrefis fpecie ucl lufpitioncm aut nota fmiflia icumflc leu i curae ucti
irci fidh rclapfi incidiilc aut poenas ucl cenfuras in iurc.uel alias.contra hxrcncos
liel dc hxn.li fufpcdtos cocentas fiuc latas quolibet icurrifle.fimilibus motu Si hia
audtoricate prxiata per pntes decernimus 6C declaramus uihibentcs dillridtiufqi i
uim fandtx obedientix madates ordinarii s loco p: Si comiflariis ac ofticialit>9 ql>9
cfiqj.ct hxrcticx prauiratis mqfitoribus ne teprxmiflojt occatione quolibet mole
ftare,fcu ingrerc prxfumant decernentes imtu Si inane fi fcc9 fup his a quoq quis
audtoricate feienter ucl ignoranter cotigeric artetari.prxmiflis nccno confli tu tioni

bus 8 ordinationibus apoftolicis cxtenfm incontrariu facientibus nonobRantab?
quibufcuticp.Dc quibus etia hic exprefle facienda eflet mentio fpccialis.Dacu Ro
mx apud (andhim Petrum fub annulo pifcatoris die . xviii lunu.Mcccclxxxxui.
poot. noflri anno primo,
,L.podocatharus,
K
DE. ENTE ET VNO

IOANNES PrCVS MrRANDVLA,DE ENTE ET VNO AD AM
GELVM POLICIANVM. AN
PROHEMlVM.
Arrabasnuhi fupiorib9 dicb9.Qux tecu de
eme 6C ano Lau-
roius Medices egerat. Cu aduerlus An.cu.9tu
ethica hoc ano
publice enarras Platonicoptinixusronibusdifputarec
" efficaci
a e uir 'gcnio multiformi, ut uidcaf fad? a d
^ omnia, In quo /
illud prxcipuc adinnor,q> cu (it femp in
re.pu.occupanlfim? ol
.uje lemp aligd aut loqt aut roeditat .SC qih
riac . exUhmat a mc ipi diriamunt,
q concorde
pbiam.Rgabas quo SC defenderet in ea rc Ar.llotclcs SC Platoni
q Ari.diUentirc a
utriufq, facio
Maoiftro cofen
om.Dixi qux tunc mihi in mente uencrunt confirmas potius
qux tu Laurentio
inter difputandum rrideras.q noud aligd affcrcns.Sed no
tibi hoc fatis eff Iagitas
n.ut qq de his fufius m ipfa quam adhuc pturio Platonis f
Ariftotelif concordia
Concor v
fim fcripturus breui tamen ad recometanolo pftringam ea qux
tunc tibi cora de dia
hac quxffionefum locucus.Cu forte SC Dfiicus beniucn.us adefle
utriq, noftru
fua SidodVnna SC integritate canffimus.
p Ariftote-
Egoucro negare t.b, quid polium in re
, lis Si Pia
pfernm littcraria.focio pene dixerim in dmiduo.Liccac autem mihi p te lmeux
po tonis
litions uindicem uerbis uti qbufdam nondum fortalle latu iure donatis.
ipfa rerum nouitas SC quxdam prope ncceffitas expreffit nec
Q ux tfi
eleg a-tioris fhli leno-

ornum quxraSt.n.Mal>us inquit Ornari res ipfa negat
contenta doceri . Fuerut Malliu*/
igitur hxc h recte memini, de quibus fennonem habebamus.
Caput primum in quo platopicorum rationes narrat
uolunc aftruerc unum elle fuperius.
, Q uibus
Riftoteles multis in locis refpondere laxe fibi
iuicem SC xquali ee Quid ari
[ambitu diac.unum.f.6C ens.ucjt item SC bonum
fcd de his pol lea. foedes
Kcl,lKt acukmia cul lacet ui,um efle prius
P ente prius autem cum entifat
dicut SC fimplicius mtclligi uoiunt Si communis
'
.
Quare SC deum ui d' 6
(cuius fumma f.mplicitas>ffc quidc unu dicut no
tn effie ens. In platonici
cra terminos item unius concludi prima oium
materia' rude .f. illa' cocra fen
SC informem. Qux tn extra ut uolut entis limites cffiTum illud
afferunt ide non tiant.
efle quod uni opponatur SC quodenn.oppom autem enti qde nihil aut multitudi-
nem eadem egitur lege qua SC oppofita ccnfcri duo illa.Ens SC unum, ut non con -
ucrti.ncc refpondere muicem cxilhmcnrur.
Caput fm in quo quxrit ubi Plato de ente SC uno fit locutus,ondiqi 1II19 uerba fa
uere potius fnix diccri unum SC ens xqualia q his qui uoiunt unu ce ente lupius.
^_,Is illi ratoibus initunt ,t[s priufg
dillbluamus no ab re fuerit qd de Quid dc
hacqSnea Flatbecxplluin iueniat Imcdiu attuliffedcentcSC uno
parmeni
I duob9 lods iucnio Pla.difputa'tc i parmenide.f.ac fophifte.cotedut
dc piaro-
academici urrobiqi a Pla.unu fupra ens p6i. Ego uero hoc
de pmc- D is fentic
nide pnmu detero ncqi toto illo dialogoqcq ailcuerari.ncc
I
fi maxle dum .
J aflcueret qcq tn ad ligdu iuciri un Plat.dogma ifti9 modi afcnba
m 9 certe liber iter dogmaticos no e cefifd? gppe g totus nihil aliud c g dialedica
qda exercitatio cui nfx fnix tm abelt ut ipa dialogi uerba rcfiageif.ut nullx extet
magis Si arbitrarix.6: uiolentx enarrationes.q qux ab his aliam: funt qui alio fen
O
DE ENTE ET VNO
fu interpretari parmenide platonis uoluerunc.fed ommittam?osicerpretes. Ipfa
lfpiciam? dialogi fcrie qdordiaf quo tendat, qdpmittac,qdexcquaf . Pofioitafe
hct.cu ab ca difpucatiooe una ne fine oia an fine mala qux fut Socrates ad ideas
multaqj fup his a parmenide fcifcicaret Undet parmenides placere fibi

diucrtiflet .
ipecum illum ppefionecp ai ad res altiflimas definicndas.cctcrum collige inquit te

Vtilitas ipm diligentiufqj te du iuuenis es in ca facultate exerce, qux inutilis multis uidec
logice, unde ab illis nugacitas fiue garrulitas nucupata alioqn ucritas te fugiet. Confelli
aut apud oes quod SC fcquerta manifeifat.p hxc. uerba ab illo dialctica fignificari
pod qux cum ita parmenide Socrates interroget quis cxercitacdjs hui? modus c
pmcnidesCmdet ille primo eu ce que a renone audierat tu particulanus de hac re
docens admonet ut pcrfpicaci folertia circufpiciat no foium qd cofequat fi res alifl
fit.fcd SC quid confequatur fi no fit, tu uidcat.quid coofcquatur re illa qua efle auc
-j non efle ponimus ut fe refpicit ut alia, quid item alia ut le ut illam rcfpiout flicu
plura ille i hac fniam.tu focrates ita.Arduu op9 affers nec te oio irelligo . Sed cur
ipfc aliqd non ponis atqj iffo que ,pbas modo ptradfas.quo mihi dducidior huius
rei fiat itellcdf? rndet pmenides hoc fibi feni ec laboriofum . deniq; reno faciedum
,
hoc dicit efle parmenidi qn in pauco 91 couetu e alioqn parum decore ait huiufmo'
di quxda 1 celebritate multo pi tradlari a fene qm quotulqfqj nouerit tractatione
huiufmodi SC cuagatione ad ueritate adipifeenda ce neceiiana faaut ucl hxc uer
ba renonis plena fide cius qd diximus. qd.n .parmenides rradfatutus cfl. Tale e (i
credimus renoni ut n5 fic pala i multopi cofellu a fene tracfadu.at fi ut illi uolunc
de diuinis ordinibus dc pnmo repi oium principio agit qux tractatio feni cogruen^
tior aut crubcfceda min?,fcd citra ocm e c6trouer(ia,nifi nos ipos ucllim?fallcf .Id
circa quod uerfaturus erat parmenides dialecticum clle negocium neqj aliud ab eo
Socrates poftulaucrar.Id aut iuuenilis potiusq icnilis officii reno iudicauerac.
r
Quibus et teftimoniis non credimus ipm peurramus dialogu.Videbimnfqj nuf
fi
*w qua aliqd affirmari. Sed ubiqi foium, quxri hoc fit. Quid confequct.Quid item
fi
fi non fit.Occafionc aut fux fnix de ente SC uno hinc acadcmici aucupati funt
, q>
prima pofitionc hoc fe problemate excrccc ut uidcat fi omia fuit unu quidnam coa
fequafrclpondctq; fiitupt ut illud unuqd efle ponimus fit impartibile (it infinitu
nufq fit SC cum id genus multa enumeret affert SC hoc inter alia.Futurum.f.ut ill<3
unu no fic cns.Artcdc aut ec fi hxc dialedtica no fic exercitatio Sed dc ente utioqj .
dogma tradaf ,qrum hxc differant,aflcrere.f.unum fup ens ec SC hoc aflcrcrcfutu

ru ut fi oia fint unii, illud unu ens no fit SC de pmenidc fatis. Enim ucro in fophiffe i
hanc fniam potius loquif efle unum SC ens xqualia efle unu ente fupius.Hoc.n.
q
Quod in ubi explicet non inucnio. Illud multifariam fignificat ut perhax uerba.Nam ita co
fophiffe fi derans confiteris ncceffarium ce eu qui aliqd dicit unum aliqd dicere SC mox eu
dicat de ucro q no aliqd dicit ncceflc e.nccp unu qd.i. nihil diccre.Hxc ille.Eqlia ergo apti
ente SC eu imo eade funt no unu SC nihil, xtjlia ite unu SC aliqd. Pofl hxc ite ,pbat dici no
uno. poffe.no ensce unum.Atcp ita colligit.Ens non enti no accidic.ergo unu no accidit
no enti loqt autem de uno qd fupra
1
dixerat xqualc efle ei qd eff aliquid ui defigi

unu efle ens.Scd eff o demus Platone hoc affirmafle qd cc*
tur pro cofcfTo habere
tenufquam affirmauit. Age examinemus in que fenfum dici ucrepotucric , ipfius
primum ariff ocelicx fentencix in hunc modum fundamenta iacicntcs.
.
MIR.ANDVLAE. 1
Caput tertiam f quo declarat quomodo accipiatur ens ab Ariftotcle cu ipfum uni
aequale atqj omnia ambiens facit. Ma
'
I<fbo hxc.cns.dc qua ambigitur uni ne xqualis fit.duplice accipi in mO' En
' ^
d du pot.Primuscft utcuensdidmus:oeidintelligamusqd'cftexrrani pipone
hil.Quo mo ufus eft Ariftotclcs cu uni ens xquale fccir.Nec didhonem
abfqj ratione fic ufurpauic.na ut ucre dr.lcntire qde ut pauci loqui aure ut plurcs
debemus. Sentimus. n.& opinamur nobis.loqmur aliis.i. multitudini, atq; io Idq-
mur ut intelligamur. Vulgus aut & quicuqj e medio ira ens accipiut ut oc id dica-
tur ens cui no deeft ee,8 qd dici nihil uere no pot. Sed & qui habiti fapientiflimi
apd hos ipfos q cotra fentiut didtione hac ita ufos inuenimus.Parmenidcs.n-py>'
thagoreuseu dixit unuefle id qt?c,Deu intellexit. SiTimplicio credimus aliifqtp
inultis qui tueri parmenideuolut aductfus eos,q illu caluniaf.Quali omnia dixe Teftimo
rit cfle unum.una.n.uoce rndent nunq creditu a Parmenide no cfle in rebus diui- mum pri
fione/nultitudine pluralitate.Qua ipfe alibi in fuis poematis aperte cofiref ,fed cu mum
dixit unu eft qd' eft,iudicatu ab eo illud cui ucre enris appellatio congruit, ( qd Sccudu 1
aere eft ec unu tm,q<f unu deus e. Quare fi parmenidi credimus ciufq; defenfori- Sipliciu
bus etiam platonids unu fupra ens efle no pot nifi f t fupra deu ,tmq; abeft ut deu
cfle ens neget. Parmenides,ut Coli deo uera entis appellatione coccdat.Arqj ita pri Solutio
mx tonis Platonico^ folutio nobis obiter occurrit. Sed Si Dionylias Areopagita, prix rois
Q ue qui nos difputar fautore fuxfnix faciunt no negabit ucrc a deo apud platonico
cotra
Mofen didego fum q fum.qd grxee ita Icgim9 tyu t ijuio eon.i.ego fum ens.Quin rum
ipfcmct cu dicat nihil fine noens opponi enti ficut multitudo opponitur uni Con-
cedet ncceflario illud qd no eft ens cfle nihil fiuc no cns.Sicut q<f non unu eft
eft
tnultu fiuc multitudo,qrefieadefcruat lege locutionis fateant' oportet deum aut Dionyfi
nihil efte qd aures ipfx formidat aut cfle ens. Hoc mo ens cu aedpie illud
primu
axioma 8i uniucrfale ploquiu (latuimus dc re qualibet neceflariodiciautdlc ea; Quartu
aut no cfle de nulla aut utruqj Gmul aut did aut cogitari poflc.Cu ergo extra oia
nihil fit prxter ipfu nihil fi hoc modo acceptu ens folu nihil a fc excludit, oia am-
biat pculdubio neccfle eft. Quare plura eo ambire unu no pot nifi ipfum ambiat Quintu
nihil qd Plato negat i fophifte.Cu didt no ens fiuc nihil unu did non pofle fi neqj
ambit pandora ut ipfi uolunt xqualia ergo 6C ens & unum.
Caput quartum in quo declarat quo modo ente dici aliquid fupcrius poflit.
Xplicauimus alrcpt ex his modis qbus accipi ens pofle dicebamus, quo
redk uti poliunt ueriflime affirmat nihil elic ente Nola co-
e q utunf.queadmodu
coius.Reftat altent explicemus luxtaquecritmanifcllu pofle mhilomi- creta sb-
nus.K uere did eflealiqdqd fupra entis eminetia colloc cf .Nominu alia concreta ftrada
alia abftracfta.Cocrcra calidu luces cadidu ho. Abffradh calor lux cador humani- Diurr fi -
tas.Eft aut hxc uis illops 8C diucrfitas ut qd abflradu dr,Id notet qd' a fe tale eft tas iter ea
no ab alio.Cocreru ex aduerfo id fignificct qd no a fc,fed alterius benefido tale eft
Sic luces luce lucet.Cadidu cadore cadidu c.&L ho huanitate c ho.Qrn ucro nihil
fe ipfum ptidpat.neq; eade coditio eide rei & a fc alterius pricipanone ic/lc porelt
Seqtur ut qd abftradu dr a cocreto denominari no poflit qre no cogruc dr cador
candidus e .nigredo nigra e,imo ridiculus erit q talia enudet no qa cador niger fit
tut calor frigi d^/ed qa cm 6( illa a n:grcdie,8C hic abeit a fngiditacc ut quxrunqj
O ii
DE ENTE ET VNO
cadida fint illo quxcunqj calet huius pricfparione caleant.Qufdath
cadida fint.flf
Bifariam ergo negamus rei cuipia icflc aut qa ille no het.ur cum dicim 9 nigrii non cfte albu
ticgan' aut quia excellentiori nota.K pfetftiori ronc hct.quam nos hfeca ex rali locutione
q
da cuipia fignificamus.ut cum negam? albcdinc ce alba no qa nigra fit fcd qm no folu ideo
inefle no e nigra qa elt alba.qd idem cft dnftum.qa her albcdine.Scd quia ipfa albedoe
Veniamus ad nfa ens cocrcti nois faciem bet.Idc.n.duftu ens & id qd* cft. Cuius
abftradhl uf hacc di<ftio,ce,ut ens dicat" qd ipm ce ptidpat.Sicut luces df qd lucc
pricipat Kuidcnsrui ineft ipm uidcre.Ad hanc ergo cxacfta entis (ignificantiam
Quo de fi refpiciamus illud eilc negabimus ens, non folu qd no e,8i q<f cft nihil. fcd illud
us dicit"
q f a deo c ut fit ipm ee qd' afcSiex fe eft,6d cuius participatioc oia funt, ficut no
no ce ens id folu negabimus ce calidum qd cft expers calons.fcd q ipfc calor cft.Talc aure
fed fuper cft deus c rotius cflc plenitudo.q folus a fccft Si a quo folo nullo intercedere me
q
tns. dio ad ccoia pcefierunt.Hac igitf ronc ucrc dicemus deum uodlccns fcd fup ens
Bi ente aliqd cflc fupius hoc e deu ipm,cui qm minus dac appellatio cofcqucs ide
ut unu fupra ens cflc fateamur. Vocamus aut cuc deu unu.no ta cnunciatcs qd fit
quofiroia quae cft.SC quo ab ipfo alia fint.Vnu.n. inquit Dionyfius dicitur deus
q
qa unice c ofa.Rurfus unum df qa ita principiu oium e qux funt ficut oium nume
ropi principium unitas cft.Quapp fi ut uolunt Academici Pla.in pria pofirione
p
menidesaffirmat unu cfTe ente fupcri9 no erit illud nnu aliud dc9,qd Si ipi fatq
q
tur coi eofenfu aHcucrantcs de primo rep: oium principio ibi a Platone tracfteri.At
dicet qfpia hac falte experte difeors ait Arift.a Pia
.
Qd' Ariflotclcs nunq ita ens
accipit ut fit fub uno deuq? non coprchedat qd' Piaro facir.Hoc dicut Arilt.non
q
legerut facit.n.K ipfc hoc,& longe clarius
q Pia.Na fextoprimx phix libro ait cb
uidi ens in ens per fc 8C ens
p accides, Cu ens p (c m.x.gcncra dubium nullu apud
bonos interpretes fub hoc ente deu no cotincruq neq; cft ens
p accides neqj fub ul
lo-x.gcncp: corinctur in qux diuidit' ens per fc. Vulgata itcni apud peripateticos c
qua df ens diuidi in fubam Si accides qd' cu lit ita accipim? ens ut dc9
illa diuifio
' fupra ens fir,& non fit fub ente queadmodum docet Thomas prio libro cometato
rops i theologicas fnias.Adiicia Si hoc iniuria gloriari quofdam Platonicos quafi
,
myftcrium habeat Arift. ignotum cum dicunt duas ec .ppriasdei appellariocs unu
f.SC bonu atqj ita bonu 61 unum anrc ens ce.Sicut.n.ondimus non latere pcnpare
ticos quo fupra ens deus inrclligi poflit,pofTumus Si hoc otidere duo primis hp: i
nomina boni.f. unius deo Ariftotclcm dcdiflc.na.xii.lib.primx phix poftq de

toto ente feparatifq! mentibus difputauit.Quxritpoftrcmo^quafi poft omnia ad
dei folius pprietaccs inueftigandas couerfusân prxtcr bonum qd quafi in cxer> 1
c.tui entiu uniuerfirate e. fit bonu

aliqd fcpararu quafi i duce hui9 cxcrcit9 idqj ee
determinat q> bonu deus e,dc quo confequctcrcodc capite unitate pbat in cius te
ftimonium poft ualidas rationes illud etiam citans Homeri (i nOipano6 t 6-r iif
Bt6iAvj6. Verbi ergo falfus.ubi difeorsa Platone cft Ariftotclcs ubi prophann sf
ubi dedeo minus deceat honorifice fcnricns.
q
Caput quintum quo declarat qua ratione multa deo ad feribant peripatetici
in
q
dc eo negant platonici docctq; quo na padfopcr quattuor
gradus ad caligine afcc
damus quam deus inhabitat.
MIR.ANDVLAE.
Oluamus fiunc roes Platonico^ qbus no co mo cui SC nos cocordam?,
f fcd abfolutc aducrf9 And. unum coteduc ce cntc fupius 6C
qq fatis cx fu
pionb? foluta Iit pria ro,q dicebat' deus unu no tri ens.fuent tn opx pre Solucn -
riu digredi latius ut ondam 9 cur no folu a diuerfis utpote platom cisSC pipatebeis da iteruj
fed ab eode faepe audior multa d dco.SC ucrc affirmec SC ucr neget De 9 oia cll SC cfle acade
,
cminetiflimc atq; pfcdlilTimc coia.Qd' fi erit nifi ita i fe claudat oium pfedlocs ut micoruit
gcqd ad ipfcdlione fpcdlat i rcb? a fe reiiciat.poflum9 aut qcqd ipfedli ratione het primam
in his q funt duplici capite dcfimre.Altcjtecuqdinrecftqd' in gnre illius rei mi rabonem
09 pfdliri e. Altept cu pfdlm fuo qde.i gnre e, fcd ideo ii Gmplf pfdliri.qrir uni? tih
grins perfedlionc het.SC multa fut extra ipm gnra perfcdliombus honcftata
fuis
q Impcrfe-
i illo idudu . Exeplu primi cognitio fenlualis n 16 folii ipcrfca e,qa cognitio nri e dlio in re
e appetitio/ed qa 6C ipcrfca cognitio e.Tu qa organo eget bruto SC corporali, bus du -
fiCri
cu qa extrema folu attingit r ept ad intima.i.ad fubam non pcruadir.Cognitio item plex
huaua.q rationalis df ipcrfca cognitio c.qa uaga incerta mobilis laboriofa addein Excplura
telledluale cognibone meriu diuinaje.qs theologi uocat angelos St ipa et iroperfea ci? quod
cognibo cft. Vel ob id falrc qd extra Ic quatrit qd intra fe.f.plene non poflidet hoc no e fuo
e ueritatis luce q egee SC q perficit .accipc uiratur.Vita ca e in pians imo q in oi in genere
q
corpore e.Non ideo folu ipcrfca qa uita e oli SC non cognibo fcd qa non pura uita perfedlu.
pobus at uiuificatio qda ab aia in corp9 dcriuata fp flues lp admixta morb.Magis
deniq; mors uocada
q uita.Incipimus.n.li forte ncfcis,cuc mori.cu prium incipi -
m9 uiueic.SC mors cu uita ptedit.tucqj prium definiti^ mori.cu 3 corpore mortis Quo co
hui9 per camis morte abfoluimur.fcd ncc pertea uita e angelopr hu
q nifi peremter ui gnicio
uific'9 radius diuinx lucis foucrct in nihilum tota dilaberec cade rabo i cxtebs.cu mana im
ergo deu cognofcete deu uiucre facis.illud pnmu attende ut uita SC cognitio qux perfedla.
illi afcnbif.His oibus detnmetis libera icelligat .Sed non hoc faris Rcftat.n.alce Quo co-
ta ipcrfedlio cuius exeplu hoc. Concipe uita perfcdliflima q.f.tota fit uita 8C pura gnitio an
1
uita nihil hens mortale nihil mortis admixtu , q nullo egeat extra fe per qd duret gclica im
flabilis 8C permaneat. Cocipc ite cognibone q SC oia SC limul perfcdliflimc cogno- perfedla,
fcant Adiicc SC hoc cognofcctc.f.in

. fc oia hxc cognofcci, ut no extra fe quxrat uc
ritate.q cognofcat.fcd ipfe ipa fit ueritas adhuc hopt utruqj
qq fuo in genere perfc Quado i
dtiflumi SC tale uc extra deu ce non poflir.Sic tri acceptum SC ab inuice diftindtum dpiamus
deoindignii e.dc^.n.oitnoda SCifinitapcrfcdlioe, led no 10 tm oitnoda St infmi a mob qri
gaoes pticulares pcrfcdlocs atq? infinitas tales i fe cophedat . Tuc.n.ncq; ipfc eet uiucre
fimplicillimus,neq! infinita eflenr.qux in co funt.fcd clfet infinitu unu cx multis
mfmibs numero finitis aut pcrfcdlione.coilcrflu.qd aut dicere aut cogitare dc deo
pphanu eft. At ucro (i uita qux perfcdliflima quidem uita clt.Sed uita cft tiri SC ri
eft cognibo, Iteqi fi appebbo fiuc uolunrasqux pfedlifTima qdem uoliitas fcd uo
luurastmSC non uita necj cognitio cft.Simihac^ alia i deo collocent manifclle fu
tu ^ cft ut diuina uita fmitx fit pfcdlionis.qiri eam het perfedlionc uitx cft no h$
q
cam qux cognitionis qux appetentix tollamus ergo a uita no id folum qd eam i- O
perfc diam uita facit; fcd qd facit ca uita tm SC acogn tionefimilitcr alufqi nomib9
qbus deum appellamus tuneqj qd* exemmb? remanebit neieflarioralcenc quale
deum intelligi uolumus unum.f. perfc cliflimum infinitum firopliciflimu. Er quo-
niam uita ens quoddam eft fapienba item ens quoddam paiitaqj SC lufticia utiq; - --
O ui
s
.
DE ENTE ET VNO
adimasf qd fupercrit boo hoc aut 3
Q uomo fl particulariratis SC t;rmiationu eodirione his
deus c(t lud ens critCSed ipm ens,fed fimpliritcrens , fed uniucrfalc ens non prxdicationis
qddam cft.qa hoc.f. bo/*
ipfu ens. uni ucrfal itate fed perfciftionis fimihter fapicntia bonuin
num quod cft fapientia SC non eft illud bonum quod cft iuftitia tolle ut inqt Aug.
Augufti. hoc.Tolle illud.i. particularem hic toile limitatione p q fapientia ita cft bonu qtf
cft fapientia quod noo cft bonum quod cft iuftitia .parirerqj iuftitia fic habet lufti
Videre tix bonitatem. ut nonhabeat cam.qux cft fapieocix . T uncq? in cnigmate faciem
dei facie dei uidebis.i.omnc bonum ipfum bonum limplicitcr bonum omnis boni bonum
in enig-' Ita uita ficut ens quoddam cft ita cft unu quoddamjeft.n.perfcdio una panterqj
mate. fapientia pcrfctftio una cft.Abiicepamcularitatc remanet no hoc aut illud unu,fcd
Quorao ipfum unu SC fimplicitcr unu.Cu ergo deus ille fit,q ut a principio dicebamus ab^
deus e ip lata omnium impcrfccftionc omnia cft. Cerre cum a icbus ommb9 SC qux (ub fuo
fum unu genere impcrfccftionc SC fui genens paiticularirateabdicaucrisid qd remaner dc$
t cft, deus ergo lpm ens, ipfum unum ipm bonum limilitcr SC ipfu ucp:. Duos ia gra^-
i. dus promouimus ad caliginem alccndcntes q deus mbabitat.a diuinis nominibus

omnem purgantes maculam,qux ex rerum cft ligni ticacap* m perfccftionc. Adhuc
duo fuperfunt gradus quoj: alter nominum arguit dcficicntia,alrcr nolite inrclli^
gentix accufat infirmitate. Hxc nomina ens utrum unu bonu cocrctu quid dicue
SC quafi participatum, quare rurfus dicimus deu liipcr cns,fuppr ucrum.fupcr unu
Deus fup fuper bonum eflc,quia.f.ipfum ec cft ipfa ueritas ipl a unitas ipfa bonitas. Verum
oequod adhuc in luce fumus.dcus aut pofuit tenebras latibulum luum.Addcucrgo non
dici a no dum peruentu cft doncc.n.qd de deo dicimus etiam intclligimus K comprchcn
bis aut dimus n luce uerfari dicimur,6C ranto minora deo SC loquimur SC lenrimus.qroin
i
concipi nfx intclligentix minor cft. Ad quartu igit gradum

finita fua diuinitate capacitas
poteft . confcendentcs intremus ignorancix !uce,& diuini fplcndons calioic exoculari cla
Pfal. memus cupphcta, Defeci i aeriis iuis dominc.Hctc unum de deo pofttcmo dicetcs
r cfle ipfum intelligibilitcr SC ieftabilircr luper id omne qd nos de co
1
pcrfccftiflimu
ucl loqui poflumus ucl concipere. Tue (uper ipfam et
q conceperamus unitatem
bonitatem ueritare.Supcrq; ipfum ce deum cmmcntiilime collocantes huc rcfpi .*
Dionyfi 9 ciens Dionyfius Areopagita poli ea omnia, qua; in fymbolica theologia in theolo^
gicisinftitutionibus.8qux de diuinis nominibus 8Cde myftica fcnpfcrat thcolo-
gia poftrcmo in calcc eiulde l.bri qi ia in caligine cer,& ut poterat dc deo famftif
q
fime loquerer ficpoft quxdam aiia ad idctn auincntia exclamauir.nccp ueritas cft
neqt regnum,ncqi fapicntia.ncq; unu.necp unita s.neq; deitas, aut boiras.ncq; fpus
e qtu fcire ipli poHumus,ncqi filmneq; pfis c denoiatio.nccp aliud aliqd ex his
quf
nobis aut alteri cuiq in mundo fune cogmtj,ncqj aliqd coj: qux no lunt, neqj eo
ru qux funt c.neqj ca qux fut illa fciuc licut ipfa e nccp fcit ipfa qux fut ficuri fut
Primus neqj fermo ipfi? e.nccpnome neq; fcu.neq; tcnebrx.necp lux e,ncq;trrorncqj ue
gradus ntas.ncqj e ipfius ulla oio pofirio neqi ablatio.Hxc uir ille diuin?ad ucrbu.Rccol
Cocra epi ligam^ que dixius uidcbimufq; i prio nos gradu dixere deu no ec corpus utrpicti
cureos rei neqj forma coipis ut illi uolut,q deu allerunt aiam
ec cxh.ucl uniurrii qd SC ,
xsyprios xgyprii uc feribie Plutar.cxiftimarut.Si Varro theologus Romanus unum utrifep
Varrone magnu fometii Idolatrix.ut alibi declarabius fed SC qda fut ex piparcriris adeo fto
. lidi ut hac SC uera SC Anftotclis Iniam cfle confirment.
SC a.ios Vide quantum a uera hi dd
,
MIRANDVIAE.
cognitione deficiur.In arcere quafi in calce qcfcentcs 6 tuc Ce ad dei fadigia credi
res puenifle cu humi adhuc iac&es pede uerfus eu nondum moueruc/ic.n.ncc pfe Quira de
da deus uita.ncqj ens pfccdi!,necf perfeci? et eet itelleft9,fcd ,pfana hanc opinio cade coco
ne qnta decade noltixcocorJtg late iceduimus.Difeimus i fofo gradu, qcf pauci dix pia,
ores reite a (loquuntur, 8C in quo falli podumus magis fi a uero itcllcdu paululu SC Ar.do,
deuiauenmus.deu.f.ncc ec uita nec icdlcdfu,ticqj intclligibile.fed melius aliquid Secudus
atep praedatius oibus his.Noia.n.hacc oia particulare dicut perfectione qualis nui gradus
Ia in deo e. Quod refpicieccs Si Diony.Si deinde Platonici ;n deo Si uita Si intclle Dionyfi?
dum Si fapi.im.atcp hisfimilia ellc negat, fed quonia rota hojepcrfedtione.qucc ia Si piator
his multa Si diuifa e.Deus iplc fua unica perfedoe qu? e fua (finitas fua deitas que nici.
ipfe c in fc ucnit Si colligir.no ficut unu ex illis multis fcd unuante illa multa.Ideo pipatheri
qda alii Si prxfeitim peripathetici.quos qua.u licet fere i omnibus imitant Parific ci.
(es theologi. Hacc oia in deo ce concedunt ,Q uod diceres atqj crederes non folum Parifien.
rede dicimus SC crcdimus.Si cu is cocordiccr
q illa ncgat.Ii illud nobis feroper Au theologi,
Aug.fucritantc oculos fapiam dei non plus ee fepiaro
relii
q indicia, SC iudiciam AuguUi
dei no plus ede iuditia qua fapiam. Vitaq; pariter non porius i eo ce uita cogni q
tione.ncc cognitione magis cognitione gu ta.Oia.n.hrcc i deo fut unu no per con
fufionc aut comidione aut quali dillindoî mutua penetratione, fcd
p fimpliccin
fumam ineffabile fontale umtate.In qua oisadus ois forma ois pfcdio ficut in pri
mo eminctiffimo duce penitiflimis diuiox infinitatis thefauris ita fup oia 6C extra
(it tri no folu utnmb? intima fcd magis unu cu oib9q
oia cxcclletcr Si coclufa ut
i
q coocipif.Scd uidc Mi An'
p(a fmt fccu dcficiut,pfccfo uerba SC minus oino et
gclc quxnos iofania teneat. Amare deu du (unius in corpc plus podum9 q ucl elo Amaf dc
qui uel cognofccrc. Amado plus nobis .pfcimus min 9 laboramus, illi magis obfc/ um.
quimur.Malamus tri femp qutcrcdo per cognitione nuq inuemre qd' quaerimus q Nota,
amado po(lidcrc,[d quod no amando f. udra et inucnircf ,fcd redeamus ad nra cui
deccr tibi i3m patet quona pado cu dtus alias Si mens Si itcllcdus Si uita Si lapi
entia nuncupclf.turfusaliquadofupcr haec oia collocet. VttunqitamcpSC uereSC Plato,
confonc comprobet .Nec ppterca Platone ab Aridotclc didentur, quod ille in lex
to dc re pu. libro deu quem ibi uocatidcam boni fupcrintdlcdum SC mrclligibi' o .
lia datuat dante quide utintelligat.Hisaututitclligatur.Hic auce.f. Arido. Aridote.

illis
fxpe deu SC intellcdu Si intelligente SC intclligibile uoccc.Na SC Diony. arcopagi Dionyli9

ta cu idem dicat q. plato.no tamen negabit et cum Andorcledcu? fcipfum Sialia
non ignorare. Quare fi fcintclligit Si intellcdus Si inrclligibiliscd. cognofcic.u.
& cognofcif ncccdario qui fc ipfum cognofcit,8i tri fi quafi particulares ut dixi has
perfediones accipiamus, aut cu inrelledu d cimus natura lignificemus qux ad in Tertius
tclligibilc quafi ad aliud extra Ce tendar, nihil minus q Placonici Aridotclcs etiam gradus,
deu Si Itclledum Si intclligibile edecondanciflimc (it negaturus. In tcitio gradu
plus aliqd nobis du tenebris ppin^bam9 'illuxit ur no folu po impfcdhi SC qli ma
cum aliqd ens deu (pia cogitarioe fingamus qle ccr fi ucl corpus ucl corpis aia ucl
codituru excis aial diccrei:,ncq) ire pticulare aliqd' genus qq pfcdhdimum quafi
huana fapietes eu fadamus utfi ucl uita dicamus uel mctc.uci ronc.lcd ct eo qd*
uniuerfalia indicat noia.q oia ambiutuno.f.uero ente Si bono melius efle cogno^ Quartus
2amus.[n q[rto gradu ri folu fupra illa/cd fupra oe nome qd formari fupra omne gradus.
'DE ENTE ET VNO
notione, qux cocipi a nobis pofCt ipfum ce fcicbamus.Tuc primum ipfum aliquo
mo fderes eu eu oio nefc ebamus.Ex qbus colligi illud pot n5 folu ce deu ut dide
Anfelm? Anfelmus.quo nihil maius cogitari pot.Scd idee qd ihnite maius cft oi eo qtf poc
pfalmus. excogitantur ucre dixerit iuxta hebraica littera Dauid ,pphcta.Tibi filetium laus.
Hxc folutioc prix tonis dixcrimûri magna et ap tur fcncftra legitimx lntclli'
,p
getix librop Dionyfii q de myftica theologia BC de diuinis noib9 ilcriburur.In q'
bus illud cauedu.nc aut miora faciamus q Ime q ille fcripfit fut ac maxia,aut dura
paruu e(lunam9 oe qd itelligim 9 fonia nobis ei Icxmcabilia cometa confingam?

Caput quo fecundam foluit rationem platonicoru de pria.f. matena.
fextu in
Vuod uero obiiciut de ptia mati na fnuolu e.llla.n.quaten9 ens cft cate
q nus una cft qnimo fi Placois fetftari uerba ad ungue uolut.conccdat opor
tet uni? rila hrc minus rone q cncis.Neq;.n. Plato uult ea ce prfus uihil
alioqn quo rcccpcaculu formapt quo nurnx quo natura quxda BC rtliq erit,qu( ea
dTc in thimxo ille cofirmat.No cft lgit nihil no oino entis exps li Platoni eredi'
i
mus.q meande in philebouocat no folu multitudine qux ut ipfi uolut opponif

uni.ficut nihil opponit enti fcd infinitu.Mulntudo at fi iit finita no oino fugit ra-
tiones umus.quonia q finita cft una e,at infinita multitudo ita oino unius natura]
non het nec termini. Materia ergo pria fcdm Platone magis ens q una. Qua
ficut
qui contra difputac ut unu ente fupius eoprobarct ens non ce 6C tri unu ei ledi cc'
Iablicus bat famblicus ite Platonicus in eo libro que facit de fedta pythagorica materiam
primam uocac dualitate eo q> dualitas prima fic multitudo BC reliquatum omnium
roultitudinu radix.Matctia ergo prima Iccundd eu qui magnus adeo iter Platoni-
cos cft ut diuinus uo.ee non folum non una fcd multitudo led radix ois qux in re
bus multitudinis cft. Hxc diximus fua illisobicdtaiires. Cxtcrum neqt unitatis ex
illa ficut neqj cllc.Exai ia aut unitate ab eadem a qua BC ce recipit for
pers oino cft
mxprxtcrco qux de unitate cius ucl aftirmatiua ucl negatiua difpurant ,qux om-
nia his notiilima.quiuel una cum Anftotele dcambulatiunculam fecerint.
Caput fcpcunu in quo tertia foluit ronem platonicojr de multitudine, oftedicqi
dicentibus unum cftc ente eoius aliquid cflc concedendum quod Placo negat.
Solutio Allunt aut plurimu in terna ronc.No.n.eomoopponif multitudo uni
tenix ra' qu 0 mo opponif non ens cnri.Hxc.n.contradttftoria hnt oppoficione.illa
t onis. aut priuatiua aut contranam de qua re late difputat Ariftotelici.x.li.prif
phix.Sed uideant quas ruinas incidat qui uocacur Platonici 8C unu dicut ente fu
pcrius.Certu cft quoties duo ita fe hrit genera ut fub altero ranq fub eoiori altera
fit.ficri pofle ut aliqd inferioris ambitu cifugiat.qd tn no effugiat fuperioris. Hoc
. . enim e quare illud dreife eoius Excplu in promptu quia animal eoius eft hoiejjot
fieri uc aliquid fit no homo fiueri fic homo quod ramen fit animal, pari ergo roe fi
fit unu ente eoius fieri poterit ut aliquid fit no ens fiuc nihil, qd" rame fic unu atep
ica de non ente unum prxdicabitur.quod exprefte in fophifte confutat Plato.

Caput txftauum in quo declarat quomodo quattuor hxc,cns.f.unum ucrum K
bonum in omnibus fint qux fune poft deum.
Eriftima ergo Inia e quattuor ee quxoia ambiut ens unu ucru.K bona,
Auicenx Si ita aecipianf ut illote negatioes fint nihil diuifu f.ilfu BC malu. Addita
fctftatoref fune his ^tuor duo alia. Aliqd.f.fii res a poftcnonbus Auiccna fecuustq
MIRANDVLA&
multis in locis phiam Arifto.lterpclauit.undc funt illi cu Aucnoc magna bella pu Auerrois
gnata fedquatuad hoc fpccfVat.parua I re difcordia.Diaidut.n.hi qd fub uno itcb- Plato.
Jigic" iunu&aliqdqda Pia.no abhorret ,q,i fophifte iter has commiflas diciones
enumerat aliqd.Kqd fub ente corinct'' partiuturiens res fedde his alibi quat
tuor hic ut exptu .pfcquamur aliter fu t i deo, aliter i his qux funt poft deu qnqui
de hic deus hec a fc alia hnc ab eo. Videamus prio quo ifut reb9 acatis, oia qui
funt poli deu hnt eam efficiente exeplare SC fmale.ab ipfo.n.p.ipfum SC ad ipfuin
oia. Si igif res cofideramus ut a deo effciete coftituutur.fic entia dicunf qa illo cf
ce pticipiar.fi utexcplari fuo qua u 0031119 idea fcdm qua illas codidit deus
fieiete
^drat SC rndet,ucrx dicutur.Vcra.n.imago Haculis df.qux ucro Herculi cofor^

maf. Si ut ad eu taq ad fine ultimu tenduc bone dicuf.Si uero unaquxq; res fecu
dum fc abfolute accipit'' una cognoiat.Eft at hic ordo ut primuunuquodq; fub en Ordo in
tis ratione concipiatur quonia prius efficit agens unuquodqj
g illud in fc fit aliquid his qtuor
alioquin non fecundu totum quod eft e flet ab agete.Qûo fic utnihil fit poft deu,
quod concipietes hoc de eo non intclligamus quod cft ens ab alio, ens finitum ens
participatu. Succedit cnriunum.Tertia cft ucritasquiapoftq cft aliquid in fc uide
dum eft an fit tale quale cft excplar ad quod fuit formatu ,cut fi fimile inucnirur
te
liquit ut in illud utpotc affine atq? cognatu per bonitate fc couerrat. Aequali aure
hxceflc ambitu quis no uideat, ad aliquid eflccerteK unum eft.Na qui unu non
dicit nihil didt ut ait Plato in fophifte.Eft n.illud qnicquid cft a fc idiuifum 8C ab Plato.
'
diuifu.qux no funt ipfu.Hoc ac eu dicimus itelligimus unu fiuc ut Platonis

aliis '
1
uabis loqmur cft idem fibi SC ab aliis altcru quod unicuiq; rei congruere in code
Veru co^
dialogo ipfe confirmat. Veru cft etiam ncceflario.Nam homo uriq; uerus cft
eft
fi
r f cum
homo,ideqi dieffu hoc no efle uerum auru SC non efle auru.nam cum dicis uc^ au^
ente,
tum non cft.Hoc fignificas.uidcc quidc aurum SC cft aliqd fimile auroffed non cft
Augufti.
aurum, ppterca Aurelius Auguftinus definiens in fol loqui is.qa fit ucru aut ueru
i
eft id quod eft, quod non ita aedpi debet ut idefit ens SC uerum. Suntenim
licet re
ide, ratione tamen SC diffinitioe diucrfa.quarc unum per aliud finiri non debet fcd
hoc exprimere uoluit Augu.tunc dici rem ucra cum cft id quod uocat" SC efle dici
tur.ut tunc ucru cft, aurum cum aurum cft SC no aliud cft auru.Hoc cft ergo qd Bonu eo
q
dixit uerum eft quod cft, quod quida non aducrccrcs calumam faciunt diffinitioni, ucrticum
Similiter aut SC bonum eft.quia quicquid
eff quatenus eft bonu eft,8C lonoe erat
ente.
Olympiodorus mea quidem fnia fic credens probare aliud efle bonum SC ens, quo Difputat
niam bonum fimpliciter dcfidcramus.No eft autefle fimpliciterfcd bene efle ioq; aduerfus
fieri pofle ut fi male fit nobis non ce defideramus na ut illud ommittamus an qui- olympio
bus male SC mifere eft redo SC naturali defiderio appctei e poflunt ut non fint. non dotum.
aduerrit ille ficut multiplex eft ce ita multiplice efle bonitate. Eft. n. primo efle na-
turale rcru ut homini cflehominejeoni efle Iconem, lapidi cftc lapide, quod efle S
naturalis bonitas indiuidue fcqtur.Sunt alia efle, qui adueritia dici poflunt ut ho
mini ee fapicntecflc pulchrucefanu.qucadmodu autfapietia SC pulchritudo alia
entia funtab huanirate ita alia bona funt. Aliud enim bonu humanitas qua homo ,
eft ho aliud bonu fapia qua no ia ho.fed h5 fapies cuadit, ficut 8 hic aliud SC illa
aliud ens SC cft 8 dr. Sicut ergo ofa appetut bonu appetut efle SC primo q-
ita ofa
dem eam appetunt bonitatem qux efle naturale confcquitur.quoniam hxc funda

DE ENTE ET VNO
. > mentam fcquetium bonitatum,quae illi oes adueniunt at fint illa flare non poftint
Quomodo. n .erit fbelix qui oio non erit ucrum no illas cis fuffirit bonitas qua tuc
adipifcunf cu primu funt.fcd cupiut accedere SC reliquas, qux illa primam abfol
uant SC exorner, ficut aut uerc dicimus praeter prima ab eis bonitatem alias appeti
bonitates ita ucre dicere pofTumus prxter primum ce defiderari ab cis ali3 ee.quia
aliud eft ee fxlicc aliud ee hoicm.Et fi quis det fieri pofTe ut qs nolit ee fi no fit fce
lix no fequd' ut putat Olympiodorus aliud ce bonum aliud ens.fed aliud efle ena
hofem aliud fcelicitate jsaritcrq? alia hois bonitate alia fodicitatis qua js alccram.i.
prima ho n5 uult nifi heat SC fccudam ommitto an eadem roe aliqd bonu fimplid
ter dicai.,SC ens fimplicitcr,an qdens dr.fimplicitcr bonum tale.K qd' bonum (im
(
plicitcr. ens tale dicat. noo.n.hicoia difpuradilocus.ucrc ergo dicebamus unuqdqi
qd eft catenusee bonu qrenus e-uidic.n.dcus cudta quae fecerat SC erat ualdc bv
1
na. Quidni, abono opifice funt.q fui (iroilitudine oibus iprimit qux funt ab iplo
in entitate iguf repi admirari potentia efficietis pofTumus dei ,
in ueritate ucncrari
artificis fapiarn.in bonitate reclamare amantis libcralitarein unitate fufcipc condi

toris unicam ut fic dixerim fimplidtatc.Q ux unuqtfcp fibi tu oia inter fe inuiccm
tum ad fe ipm uniuit oia.fic unuqtfq? ad fuiract^d dliopt ,

ad dei poffremo uocaiu
Malu 8C amore.
ExamincmusK eo ptoppofita an xijli fimiliter ambitu fint falfu,6C nihil idc
nihil con ondut qux fupni diximus.Malum 8 nihil fi differre dicamus reclamabunt phi
uerti. Co pariterq; theologi. Quare & facere malum nihil eft facere, diciq) folet mali nonec
tara cfficictcm fcd dcficietem unde illopc ifania cofutaf, q duo principia pofueriic
tra errore
altept bonopt altcpe malopt qfi efficiens aliqd pricipium mali eec.fed diuidef re idc
i
Sil e q. dcfbucrc.nec ita pofTumus rei cuipia fua SC naturale unitate adimcret.ut nihil

n minus llliusee in fu3 integritate remaneat.No.n.totu e fue pecs fed illud unu qtf
diftultat ex ptibus ut docet Arift viii.liprimx phix.Quarc in ptes diuidas totu
^ -j
t
fi
-
<s .
partes remanet qdem totum at qd'diuidic ipm no remanet fed definit ce adhi.
poteria tme ficut ptes.qux prius erat potctia tuc ce adhi icipiut,qppe qux pn^cu
erat in toto unitate ppria adhi no hebat qua tuc primu fortiutur,cu feparate a t
to ipo p fc fubfiftut. Cap.ix.i quo declarat quo illa qttuor in deo fint,
Xamincmusrurfus qlitcr hxc fut in deo cui non ifunt in refpcdhi adeam
qua no het,ipe.n.oium ca a nullo cft/luplici at roe in deo pnt confideta

ri aut qtenus aliopt ca eft, qux diftindho creatis reb 9 non c5uenit quatu
ad pns negociu attinet, qrn deus fic ee pot ut no fit ca.Alia no fic ee pnt ut no Gk
ab eo igic deu primitus fic cocipimus ut fit uniueriitas ois adhis, plenitudo ipfms
efte quam itclligetiam ita fubfcqtur ut fit unus ut neq; oppofitu cocipi poftit. Vide
qtum aberret, q plura prima principia fingunt plures dcos.Statim SC ueriflimum

Boni tres eft.qd.n.het quod appareat ee SC non fit q eft ipm ce confeques certe ut fit BC ipfa
coditoies ucritas.fed SC ipfa bonitas crit.boni.n.ttcs condirioes utfcri.Plat. in philcboutfit
fecudum pcrfedfu fufficiens ex perendu erit aut hoc quod tale concipimus pfcdhim.quia illi
Platone* nihil deerit qui eft ofa erit fufficiens qa illud poflidcnribus nihil deerit in quo inuc
nient oia erit expetendu.quia ab illo SC in illo funt ola.qux expeti aliqua rooc pnt
Pythago deus ergo pleniffima cntitas indiuidua unitas folidiftima ucritas bcan ftiroa boni '
tas. H*c ni fallor eft illa itlpaKTucr .i.quarcrnitasp quam pythagoras iurabat
uocabatqj pnneipium femper fluentis naturx principium enim hxc qux unus
MIR.ANDVLAE.
* fune deus oiumelTe dcmoftrauimus.fed SC iurauimus per ea qux fanfla qux firma
i quae diuina funt, qdillis aut firmius aut (anltius aut diuiniusfQuod fi deo ut re/-
* rum caufa eft appcl latiocs has quattuor affignemus ordo totus inucrriif. Prio. cni
% unus critqapriusin fekclligiturq intelligac ut ca.Sccudoerit bonus. Tcttioue^ '
q lus.Quarto cns.Nam cu ca qux dr finis prior eft ea qux eft exeplaris SC exeplaris
h prioreffidete.primu.n.appetimushfcquoabiniuriatepcftatu protegamur tum
q ideam domus mente concipimus, poftremo in materia illam extrinfccus efficiendo
H formamus, quare fi queadmodum fuperiori capite defmiuimus bonum ad caufam
it finalem ueru ad exemplarem ensad efficientem fpedtat deus ut caufa eft. primo
boni tum ucri poftremo entis rationem habcbir,qux omnia breuicer hic pcrftrin^
gimus.feta alioquin quxftionum multarum acqj magnarum.
Op.x.i quo totadifputatione ad uitxffticurione SC mopt emSdatione coucrrit. Nota, -
Erum ne aliis poti^q nobis difputcm? illud curadu ne altiffima pferuta^
U uiuamus, quibus cxlitus datu ut in
tes in humili. i. indigna his coditione
a dagarccxleftiuetiaroncspoffimus.Scdillud affidue meditandu hanc

0 noftram mente, cui diuina etia peruia funt ex mortali feminio efle non poffe necp !
felicem futuram.tantoq; rnagis.du hic quafi aduc^

fc
alibi
q in diuinopi pofleffione
i na peregrinaf propinquare felicitati quanto poft habita cura terminop: ad diuina . T
fe magis erit erigit SC accendit admonere aut in primis nos prxfcns di fputatio uidc
p
It eur ut fi efle beati uolumus bcatiflimu omnium imitemur deii unitate in nobis ue
ii
ritatem bonitatecp poffdentes. Vnitatis pace turbacambitio 6C fibi hxrentc ani--
1 mura extra fc rapit,& in diucrfa quafi laceri trahit arqj difccrpit. Veritatis fplen^
dorc SC luce in ceno in caligine uoluptatu quis no amitteri bonitate furaciffuna no

bisfurad* cupiditas.i.auaritia bonitaris.n peculiare hoc coicare aliis bona qux pof
i
i Cdes.quarccuquxreret Plato cur deus codidit mundum, rridensipfe fibi bonus
inquit erat.Hxc funt illa tria fupbia.f.uitx cocupifcentia camis K concupifccntia Nota,
Ll
1 oculop.qux ut feribit Ioannes ex mudo funt SC non funr ex patre, qux ipfa unitas Toanncs
ipfa ucriras ipfa bonitas eft- Fugiamus hinc ergo. i. a mundo qui pofitus in malb Nota
gnocuolemus ad patre ubi paxun fica.ubi luxucriftima.ubiuoluptasoprima. fed
quis dabit penas ut illuc uolcmusf Amor copi qux furfum funt. Quis adimet: libi
do repi qux fuper terra qua fi fetftemur iatftura facimus SC unitatis SC ueritatis SC
bonitatis. Neqi.n.fumus unum fi curuu fenfum SC fpciftantc cxleftia ronem uirtu
k
tis federe non deuincimus.fed duo in nobis principes quaG per iterualla regnan*-
< tes dumViuc deu per lege mentis, nuc baal per lege fcqmur camis SC regnu nofttu
Ili
in fe diuifum profcifto defolatur.Quod fi ita erimus unu ut mancipata fenfui ratio
nc fola imperet lex membropr falfa erit hxc unitas qa ueri non erimus:diccmur.n.
tat
8C apparebim? hoicsefle.i.animalia roneuiucntia:8 tamen erimus bruta, quibus

<?
pto lege Icnfualis eft appetentia prxftigium faciemus his qui nos uidcbunt inter
tif-
quos babirabimus.No rndebit imago fuoexeplari inftar.n.dci fumus deus autem

f
a
fpiritus.Nos nofpiritales ia,ut Pauli utar uerbis/cd animales cu autper ucritate Paulus,
'*?
ab excplari no excedimus.reftabit ut p bonitate ad ipfum tederesilli aliquado av
pulcmur.Quod fi criaihxc unu.f.ueruro SC bonum perpetuo annexu ens confcquu
tur.Rcliquum eft ut cum illa non fumus etiam protfus non fumus,8C fi efle uidea
*
t mur,SC quamuis credemur uiuerc moriamur tamen potius fugiter q uiuamus*
DB ENTE ET VNO
PRIMAE OBJECTIONES ANTONII FaVENTINI ADVER
SVS LIBELLVM VNO ET ENTE.
Pria oblc I libellus quifpiam de ente 6i uno infcnbimcrcat',nccefleeft entis
Aio. autem opufculo qd nupi
un/ufej! natura .ppricracefqi cxplicet.hoc
manus meas ucmt.quoJq; de ente 6C uno infcribit non nulla per^

tractantur a titulo arqj infcnptione pene altcna,pnncipale fi qdem
auAoris propofitu. cft dilputarc an luxta Piat . ens uuuqj fefeinui
ccm mutuo cofcquaturian ut academici putant unum fi ente eoius
fed hoc none de ente di uno ttadarc fed de mutua entis uuiufcp conucrfionc nec
j.
oio abfolutc fed iuxta Piat, dutaxar.ncc.n.fi qfpia phus ea folu qonc agitaret
qu*
cft an aia imortalis fit ppea de ah dilputaret led de lola aix imortalitatc traAatus
itetur. Ait prxtcrca opis auctor acadcnncos aibittan deu iuxta Piat, ucreacpro
Secunda
pric ens non ce, quod eqde plurimu dcmiror.Swi.oes acadcmicos fiuc platomcos
intclligat.qucadmodu locutio fignifkarc uidet',alioqn non abfolutc pnuntiaretid
acadcmicos fenrirc mendacio fortalle non caret. I hcmiftius.n.inter Platonicosaa
Themi
ftj us
Aor no ignobilis idea qux rc$s principiu cft ex Platonis Inia tcllat uere ac
ppne
'
ens ce SC un umîlatouid uero aut oes aut plcnqj non aLud putant idea, aliud
uero
Tertia.
repi opifice deii pfcqucs prxtcrca dicit. Si quoquomo deteudi pot iuxta Piat . efle
r
unum ente eoius ita ccn cndura c.uocabula meje qux noic pap; latino
edereta ap/
pcllat.ut e cadidum.luccs.ens alienu aliquid ftgmficat, quo potiente res uocabuli
qppe e canuur aiiud can uidu,aliud.ho,aliud hn.rem
appellatione fortiunt . Aliud
j
tas.cns igif uocabitur in quo cl lc aliud cft.aliud.ucro qd fubbftit.deus

igitur qtd
ipfum ce c,cns ccnfcn no potcnt.fcd unus ex quo eia continet SC claudit,
led noni
huiufmodi defenfio fibi ipfa papi cohxretfqua.n.ratione cadidum SC ho 6C ens alie
num aliquid fignificant.eadcm quoqj unum Si beatu SC deus SC fimilia huiufmodi
mulca alienu aliquid fign, beent necclle cft, deus igitur qui unitas cft SC
bcatitudo
fimul SC deitas ne unus uocari poterit nec beatus nec oio deus.quomo
9 igiturens
unus Prxtcrea ens eo dicftu e tp cft queadmodu igic ben non pStutq
cft fed
Cofiraa ,
fcdct fedens non fit fieri ctia non poterit ut qui uere ac ,ppne cft
do ens no fit.cô.n,
Ouarta 9 C
3 fu.Admirabilius auc uideri pot <p no folum iuxta Platonem defendet
^ conaf deum ens non ce.uerum etiam Ariftotclem quoq; ipfum in eande
fniam oa
here conaf, quinto. n. inquit metha.libro.cns diuidic in ens per fe
SC per accides ui
uero per fe in decem prxdicameta.in nullo aut inquit genere deus
collocan poteft
queadmodum beatu Thoma demonftralle exiftimat. Si igitur deus no e ens p fe
tictf per 3ccidens utcoftat iuxta Anftotelecns no erit,prxtcrca
ens in fubftanriaj
8i accides iuxta uulgatiftima' diuifione fegregat ,non cl t
autem deus accidens nem
fubftatia.ea.n.inquit dc 9 e.dcus aute cuiuf libet generis limites
excedit.fcd eadem
non uideo qua rouc dufhis opis autftor Anftotcli noftro Platonicam aferibat -
J
opi
monem.fi tamen opinio Platonis cft.diuifo enim entis in per
(e 8C per accides ov
cntis diuifio cft quemadmodum bcams Thomas.cui
S.Tho. P ?'
1 1
plurimum aucftoritacis
tnbu,t co loro bibtiliccr fcnbit.Ide manifeftutn cft
Ariftote. cxemplisjens.n.per accides mx
ta Ariftotelem e triplex, aut enim accidens de fubicAo
prxdicac auc fubiedum de
accidente aut accidens de accidente, qux omnia ad
complexionem pertinent.pari
modo entia per feuocantur in quibus aliquid praedicatur quod uclad fubftan>
,
IO.MIRANDVLAE
tiam ptinet ucl ad qtitatcrn bc! aliud genus dumo qcf prxdieaf fubieiflo (c coue
p
uiat utalbu Socrati, no cria homini,aial equo, entis aut i fubflantia 8C accidens di^
uifio deu quoqj copIc<fiitur eft.n.p affirmatione negationeqj fada diuilio.fubflan
;
tia.n.cft.qd' nulli innitif fcd per fc ell,accidens aut qcf cft i alio uelut i fufio, hopt
aut nihil efl mediu ut Beatus qdem inter fuBm habere Si non
Thomas putat . Si
habere oulla medietas cogitari pot.fubflatia igitf qux accidenti oppolita efl genus
non crit,Si deus nullo genere corinct. Praeterea no efl idubira ta Arifl. opinio deu
p Cofirma'
lenullo genere cotincri.adfunt.n.nonulli A nilo, imitati exii limet deu i pdicamcv tio
q
& ego qdem puto ea fnia infigne philofophu Boctiu fuillc.n-.oftra
to p fe collocari,
Kiuq; opus cfltt ex uerbis Boetii nec no augu.apertc id colligi.Rurfu ait unius Boetius
fi
negatione efle diuifum, qtf pbat eo g> res dcllruit qn difccrpi^ diuiditqj, fcd quo Augufty
diuiluro potuni taq negatio opponi, in ter affirmatione. nnegationcqi contradictio
nus.
efl.chymcra uero neqj una cfl.ncqj diuifa,ncc hoc quod efl diametru effc comefue Quinta
nbilcm aut unu efl aut dniifum.Falfu quoq; ucri negatione effc cxifttinat quod ft
quoquo modo defendi poflir. Attamen conrraniipotiuscll g ncgario.queadmodu

B.T ho.mofhar.no.n.chymera ucra efl aut lalla nifi uocabulo prorfus abutamur Sexta.
ucpt.n.efl quode, hoc efl ut ipfe exponit qtf efl id quod uidet &: dici t.falfum igiri* B catus
eritquod non efl id qtf uidet SC dicitur ut numus falfus, nihil igitur fallum efle c6/ thomas.
cmgit nifi quod uidet ce aliud quod no efl, Inter id quod ucro quod uidet' efle qtf
cft,& id quod no efl quod uidet nulla cotradidlio cll uepi igit falfumqj nulla aflir
macionis ncgarionifqj oppofitione aduerfanf ,malu cria boni negatione putar,Art
,
llotcles nero bonu & malu contrariopi genera efle i pdicamcntis affirmat, quod aut Septima
negatio efl genus efle non pot.Prxterea bonu ea rone qua bonu efl expetendi efl, Anflote--
Malu uero fugiendu expetere uero Si fugere 8i inuice contraria fune qucaduiodu
, les.
coogregare fegrcgareqj.bonu igicurfid malu erunt contraria, quod Boetius quocp i Cofirma-
prxd.camentis afleuerat qcquid exteri circa id dixerint. tio
Refpofio pnmapi obicdlionum.
ro.prcvs MIRANDVLA ANTONIO faventino sal.
I Vefliones tuas aduerfus culibcllu ,que nuper edidi dc ente Si uno
tata eu uoluprate legi qta a te 8i caritate Si libertate ai funt perfera A
ptat, debeo tibi
plurimu noic huius officii, quod fi ucl amicis ipen^
deremus liberius,ucl ab eis liberius exigeremêifemus certe longe
q fumus,8C dodliotes Si meliores,fed exitialis hxc pfuafio cepit ho/

minu mentes.ut no placere nos illis putemus , gbus errata nfa non
placent libepiqj amicopt iudiciu ucl odiu ucl morofitate, adulatione uero, amore SC
8 Daturae bonitate inter ptemur.Ita fit ut du laudari malum? ucl imeriti uel me
q
renres cafligari irrideamur fernp laude nunq mereamur. Vide qtu errcraus.Na lau
dario ois fere femp inutilis, fxpe aut noxia. Qm
fi ueta.qd afferat utilitarisffi fit fal
fajfanos pfedlo nos q laudamur,ridiculos aut q laudar.Rephcnfio certe uri

efficit
lis femp q fi fit iufla ad cognitione, fi min? iufta.ad defenfione nos excitat ucritatis.
Deniqj qd efl aliud cafligarifq alieno labore ficti meliore, aut qd aliud libp amici
lima fpledefcereCcj deillius uigiliis tepficcrc dormiente.No poflu igi,ut diccba ri
bi plurimu no debere Qui dc his q meo li.tibi minus placucrut.gd
i fentires mihi
libere ligaificafti, Agnoui pter bniuoltntia^n tuis feripns, tua etia illam mihi tam
DE ENTE ET; VNO
Solutio pride nota ingenii dexteritate.ccpiqj flati, no quafi pater fed qaafi index examinare
prirnx feucrius qmcuqs notaucras.ut pote qux ia mihi et ipfi de tuo teflimonio i fufpirio
obiedtio^ ne uenerat falfiratis.Sed ita gbus defendi illa SC uindi

cogitari occurreruc nonulla
nis pode uidercnf.Quxqdcm libere uolui ad te pferibere ne forte qua i te

caria culpa
Ticulus laudo uirtute minus ipfe aple<flctcr,ut fi illis taxadis tuu iudiciu no imitor, falce i
i
prohemi defendedis imiter libercate.No reifle inqs liber de ente 8 uno infcribif.cu de entis
um uniufqj natura ppricratibufqs oibus i eo no agas.fed de unius tatu entifq; couerfk
quid tnt ne. Mihi Antoni ita uideri folct duo quafi ueflibula libris pftitui Titulu SC Probe#
miu. Titulus Prohemiu curru eftfProhcmiu titulus fufus SC explicatus. Promittit
titulus rtaftatu de ente SC uno.qd aut de ente SC uno tradladu fit phemiu explicat
Qcf fi fiat i cirulo.Timedu ne libri titulus liber fiat. Poflct hoc defodi piudicio mi#
Solutio le audlore a qbus pfcriprx libris copi titulatioes calunia cade patercmf.Sed non id
fecunda: qoni podus ucl ego ucl tu i ea diutius occupemur. Miraris pterea qd a platonicis
obieifHo^ creditu dixerim deu no ede ppric ens.Noli me mirari fed illos quos SC ego tecu in
nis huius dogmatis affcrcionc no pbofed hoc illos fenfidc qd' tibi pene incredibile ui
Sitianus detur hocqi polleris feriptu rcliquifTe.notilTimu oibus platonica lcgerut.boc Si#
q
Proclus rianus Proclus Plotinus SC dcniqi exeat Platonis interpres uno ore confirmaret
q
Plotinus' inqs Themiflius iter platonicos non ignobilis aderit id ea ex platonis fnia ucre ac
Themi ppric ens ede SC unuplatonici aut ucl oes ucl plcncp non aliud putat idea aliud re
flius ru opifice deu. Quare fi idea ens ppric df SC deus er ipfe ,ppric dicef eus.Hxc tu
Opinio fatis igeniofe fed uide an faris perite. Illi.n.Proclus.f.Plotinus idea fatenf ede ens
piocini SC dici,fed deu ut fupra entia ita fupra ideas ede corcnduc.Plocinus.n.f ea mente q
de deo pxia e qui SC prirou ens Kprimu itclligibilc SC prima uita uocat ideas oes coi#
idcit
Opinio locauit ut fit deus ideapi no fmus fed fons no rcceptaculu fed prmcipiu Proclus no .
procli de un u mo fed multos ordines mentiu medios facit inter deu SC ideas quap plenitudi
ideis ne,xmulatus platonis uerba f thimeopfcaial nuncupauit.Prctcrco Sirianu Ame
Siria nus liu Iablicu aliofqj hxc SC qfi fcunacula funt illi?
coplures ide fcntietcs.Rudimeta
Amelius d^tdrinx qs tibi det no aliud reee idea SC deu.ali<3
qux Platoica cxiflimalf.Qd fi
Iablicus tm tone ede nec tu negabis. Qux diuerfitas abude faciet ut deus qde qtenus ex&
Alia folu plar efl hois eq leonis ens dici uerc podit.qtcnus ucro nihil refpicit extra fe nullaqj
tio ad res creatas het habitudine, fed f fux diuinitaris rcccdus folitarius manet appelli
Dionifi? tionc ocm entis excedat fitep cius ncqi nome neq? opinio ut Dionyfius mgt.Quare
Solutio manifedidimu efl aprx principes acadcmix deu ppric ens dici no pode SC fi quis
tertix det idea SC deu re ede ide no tn cotinuo feq ut fi idea fit ens,deus et ppric ens dicfc*
obictdio- dus fit.Tranfcamus ad alia iter qux illud tibi maxie difplicet qd' dixeri aliqua ede
nis loquendi tone qua fi fequamur ucre dicere poterim? unii ec fupius. n qdem fic Q
deo dare unius poflumus appellatione utentis tri non demus.propterea q. ens co
creti nominisQic.n.larine loqui podumus) faciem habeat, ftgnificatqj id quod ab
alio ede participat quod deo dici non pot g efl ipfu ede.cade inquis ratione unum
appellarinon poterit quia unu.f.concretu nome eflqueadmodu &ens , Hanc ego
quxfbone SC uidi cum feribere SC didolui.na fimul ac probaui ens quia id fignicat
quod non efl ex fe,fed alterius pricipatu efl enuciari de deo no pode, adifixi cui .f
deo qm unius dat appellatio confeques inde ut unu fupra ens effc fateamur , fla^
timqj pofl hxc tux ifli occurrens obiedtioni adicd uocamus aut tue deu unu na
. .
IO.MIRANDVLAE
comitiantes qd (it
q quomodo fit oia quae eft ex quoquo modo ab fllo ola fint unu
.n.inqc Dionyfius dicitur deus quia unice eft omnia rurfus un9 didtur quia ita prl
Dionyfij
cipium oium eft qux (iint ficut omnium numerope pricipium unita (eft. Hxc ego
ibi aduerbu. Si igitur cu deum unum dicimus enuntiare uolumus qd fit
fateor te-
cum eadem rone dici unu non pofle qua neq? ens dici pot,quia utprqj.f.conctctum
nomen eft.Quin hoc ipfum ego te prior i eode lib.aperte aflerui per hjc uerba,h?c
nob ens uept unum bonu concretum qd dicunt SC quafi participatu. Quare turfus
didmus deum fuper ens fuper uepe fup unum fuper bonu efle quia ipfum efle eft
,
ipfa ueritas ipfa unitas ipfa bonitas. Hxc ibi
Non me igitur fugir.cum fcribcbam,& xque cocrcta efle ens & unum & rone con
cretionis aut neutrum aut utrucp pantera deo rcmoucndu,uepz queadmodum fu
pra admonucram.cu deum unum non tn ens dicimus no quid fit deus, fed quomo
fit id quod eft,fignificamus,quia.f.prindpaliflime SC fimpliciflime
eft oia Qui mo
dus per entis appellationem nullo padioucl idicari uel figurari poteft, per uniratis
aut typum SC cognominationcm poccft,Ita.n.fe habent entia ficut numeri ut feri,
Ariftoteles.K numero pz ta principaliflima
q Cmplidfllma unitas eft. Adiids adrai Ariftote.
ran te q. non folum iuxta Platonem (cd iuxta Ariftotelem etiam uclim defendere Solutio
,
deum non efle cns.Ego ucro fi libpt attentius percurrifti hoc toto opere principali <}tx obie
ter ago ut ondam deu SC efle dici proprie ens, non folum ex Ariftotelis dogmate dtionis.
led etiam Platonis confequenterq) unu non efle ente fupcrius.ucpi ne oino infanirc Ariftote.
Diderentur qd id dixerunt deum.f.non efle ens fed fuper ens,Inter quos fi nec Pia- Plato,
to fit nec Ariftoteles certe Dionyfius eft areopagita utroqi maior, probare conatus Ariftote.
fana aliquam efle locutionis ronem,quam fi fequamur non abfonum erit a ueritate Plato,
deum appellatione entis efle maiorem. Quam a peripatbccis etiam inrcrdu ufurpa Dionyfi^
ri.licet a deo abhorrcas,negarc tn non potes nifi illopi neges audVoritarem. Quib?
tua etiam fcnrentia primus m illa familia locus debetur.Nam diuifione entis i fub<
flantiam accidens frequentem efle apud Ariftorelicosquis nefeit!' Cum aut ita
ens diuiditur deum non ens fed fupra ens clfe tui Thorax fententia eft de quo illud
olim folebas dicere Thoma aufert.Mut? fiet Ariftotelcs.ucrba Thom ferme fur. Tho .
Deus nec accidens eft,nec fubftantia proprie dici potcft.tura quia fubftantia ideo
fubftanria dicitur qa fubftat tu quia fubftantia quidditate idicat qux aliud eft ab
,
efle eius. Quare illa diuifio entis i fubftantiam SC accidens, diuifio entis acati eft
hxc illc.Prxterea cum dicit Ariftoteles primum pham de ente agere quatenus eft
ens SC caufis principiifqi entis, multi funt ex peripathcticis uclint iter entia ibi ab
q
Ariftotcle deum non collocari fed iter caufasentis.Pofleaut SC rurfus alia rone lo/
curionis .pprie dici,deum efle ens , non modo non negaui fed aflerui confirroauiqj
etiam multis ronibus tertio capite eiufdem operis.Ncfcioautcurtu imitator fera- Solutio
per audtopt illuftriumîunctn a dariflimis pcripathccis ad illos dcficias.Qui deu confrima
fub genere collocat quibus Boetium fe nullo modoannumerari uellc non dubito, tionis.
Poftremo necunius diuifum,nec falfum ueri.nec boni malum efle negationem co Boetius .
tend/s. Equidem de hopt oppofitionibus fcio non facilem efle controucrfiam inter Solutio
magnos a udiores ob idq; libpe ( quo de is obiter tradiabatur hac daufala tetminaui qntg obie
Quas oia bfcuitet hic perftringimus.fxta alioquin quxftionum multap: atqi ma- ciionis,
gnajc.Mitias aut pbabilem aut uera efle fidam quam fum fequutus.ut dubitem f
P ii
.
DE ENTE ET VNO
oihil me mouent qux tu obiicis.Chimcra ais nec una efle neediuifam. Ego aero di
co chimera qua mente cocipimus ideo non effe qa partes ex qbus illam coffare i'
telligimus,apud te rept naturam diuife.no aut unitae funt.Et queadmodu illud no
eft cuius partes qbus confficuered fi eflet diuife funt, ita illud no folum no eff fcd
necefle potefl cuius partcsnec funt unice nec ui naturx uniri poliunt. Quare no
alia ob cara chimcra no folu no ee dicimus fed nec fieri polle credi m? ut fir,nifi qa
bruta ex qbus illam effingimus,! una coitura aliqri aialis copofitionc no eff credibi
le.Rurfum iftas qa diametpj noneecomcnfurabile.neqi unu neqj diuifum e Falle
cis mea qdem fnia.Na quarooe falfumeade ncccflario! fe diuifum cft.Eatcnus.n.
aliqd falfum dephcndif.Quatenus fecu pugnat.Si cotradidbonc icludic. Quid it
eff aliud cotradidbooe idudere q ! Oe igic' uepi unu.qa fibi co
fc ipfo ee diuifum f
flans Si confonu.omne falfum diuifii.quiafecu pugnans Si fibi ipfi nocobxrcnse.

Solutio Falfum negatione ee ueri multi crediderut id qa tcctia no later.Necobftant argu
texr gobie menta qux affcrs.Falfum.n.ut dixit illud uocamusqd non cft idqd uidct.utfal
Itionis. fum aupi qefuidet efifc aupt nec tri eff aupi . Quag aut falfum au pt non folu no (it
aupt fcd Si aliud quaten? falfum eff accidit ee aliud quippia pter au
fit
q aupt.ei tri
ru/ediofalfii. eff qanoeftaupsqtftnee uidcf Aups . igif falfu eff q, idex auri no
quadrat.fed qa idex quadrat.cris uel argenti ionOn oino falfu.fcd falfu dutaxatau
1
ru eff ficut neqj oio e non ens.qa licet no fit hoc qd eff aupt, aliud tri quippia cft.gs
8d Iit fal/ puea plubn uel argentu.Qd' aut nulli idex rfidet id oino Si abfolutc falfum eff 6
fum abfo cut etia oino eff cns.quale eftq<J chymcra nuncupamus. Vide igiturut pari curia
lute. ^cedant,non cns.Diuifum 6i lalfum.utcp ppric Si chymera falfa.K oe falfu diuifu
dicimerito poffit.Malu ucro no aduerfari bono oppofirionc cotraria ut tu ccfes.K
Albett? docet expones Ariff .carhegorias 6i Tho. tu9 latiflimc ! pria qone dc ou>
Solutio lo.Quxoia credo iampridem tibi re notiflima. VALfcs,

feptimx Sccundx obiedt iones
obictffois IO.PICO MIRAN. ANTON1VS CITADINVS.
Albcrtus IrfXZSVn Vantum ego amarim te ac femp coluerim uir pftantiflime tu ipfe
1
Thomas teftis es diligente peipuamqj erga tebperam mea facile recordari

q
potes fi uelis.Q d fi nunc ab Antonio uctcrc amico Si copatre ansa
ri aut dubitas aut nequaq credis papi hetcle mcx erga te obferuan
cix meminiffi.Q ui.n. fieri poteft ( ut que uix phix initiatu dilcxe^
rira,coiuerim,nunc dodhina, pbicarcq? infigne non amen non adori
xqua te oes beniuolentia coplcxi effent qbus cu familiariter uerfatus
rcr. Vcinam
es qli qtaq; Picum fuu copatcr tuus femp pfccutus cft, Sed iatn ad nfa ueniamus.
Ais libellu turi de ente SC nno pbc ifetibi potuiffe q? titulus opis curtus Si fi entis
uniufcp tradlatu pmittat ,phemiu tm qtf fufior eff titulus qualem tra effatu polii "
ceatur explanar mucua.f.entis uniufqj coueriione.fcd uideobfecto nuqd ifthxc tua
Pria obie defcnfio fufficiat,pari.n.ronc fi libellus ederetur i quo fola ai imortalitas ab audio
Aio. re e et afferta.de a!a libellus merito poflet infcribi,Au<ffor.n.opis difputarione igc
diens mox qone forte ^poneret interrogans nunqd aia imortalis fit nec ne, hxc ue
meo rfidiffi.Prst*
roobieeffo f priore epiftola tota fere explicata eff fed nihil iudicio
te rea fi circa uclodtate mortua qaxffio fiac.nuquid arithimetica geometrica ue p
portione confcquatur Si i principio opis multa audior Ce ex geometria defumptup
IO.MIRANDVLAE
pmirtat pollet libellus de geometria infcribi.q trn circa motus ucrfaref. Sed hacc
tupote ffiuola omittamus. Alio libello i hanc fniam a me fcriptu ed.Nemo inq di/ Secunda
xitpktonicos aliud fcnrirenifi aut oes aut plurimi id fentiat.Si uero themiftius fccr obictfio
platomcos no ignobilisex platonis fnia affirmat idea reyz principi u e ucre ac ,p-
q
pric ens ce abfolute pnunriandu no fuit placonicos iuxta platooe arbitrari deu ucre
ac ppric ens no ce idea.n.deus eft,T u uero rcfpodcs aliud ede idea, aliud deu q> fi
datu fit idea deu ee iam no pprea colligi oportere deu pprie ac uerc ens ce, deus.n.
atep idea 8 fi non re rone tri difcrcpanc.Sed ego nolim hoc loco difpurarc nunquid
platonici exifbmcc aliud efle deu aliud ideam cu fit quxdio a ppofito longe aliea
plurimi audlorcsgrxci pariter Si latini ideas Platonis in deo cddiruat, Platone
qq
imitati fatis uideor ppofito fcdfle q> monflrarim plaronicum quedam neqj hcrclc
ignobile afTerere iuxta Platone ideam ac ppterea deu uere ac pprie ens ee.ncqj.n.
ronis diferepatia ad qua refugis hac i re aliqd facit, Idea. n.relatiua ed.deus aut ab'
foluta res e,Si igitur deus ea parte qua extrorfus refert" ucre ac ,pprie ens e cjto ma
gis ens ceferi debet ea rone
q deus e Si in pprra natura confidic.Cur.n.idea ea roe
qua idea efl uere ac proprie ens ed , Nulla ipq ratio affignari pot nifi dicat' io ucile
ac pprie ens ee g> uere ac proprie e , Magis igitur deus ea rone qua deus e ucre ac
pprie ens erit.ego inqt fum
q fum,Prcrcrca hoc modo obicdlu cft fi platoici ideo
inre defedi poffunr qui aiunt deu uere ac proprie ens non ee.fcd unum, quia nome
entis coo cretu efl quod alienu aliqd (ignificat ab co quod e unu aut ideo ce q? uni/ lin-zr
ce oia errari padto colligi pot deum unu non ee unum.n.concretu nome cft, Qui-
olmo nec beat? erit nec deus utraqj.n.uocabula funt c6crcta.ru uero rcfpodcs deu
non appellare unu quafi unius noie dei fubdanriamodrcrur, fcd quo fit idqct efl ta
explicari, fcd rogo quorfum hocCnodu.n.foluif obieiflo.deu dicis no ee ens/ed unu
eris notii cocretu e. Si igif unu
quoq? cocretu e no ne cade ro ne colligi oportet
a
deu uuu non ee riec deu, quod nome ad fbam ptincr.qucadmodu SC ens pcerea fi io
unus e quia unice e id qd e.cur ens quoqj appellari non debuit uno.n.ee oia c.quae
cd/apictia.f- Si bonitas SC poteria, non. n. unus di qa folus fic unus eade igitur tone
ens uocari poterit licet folus fit cns,e(l.n.maximc cns.Prxtcrca ro ea nondu foluta
rfl qua ita dicebatur, deus uere ac pprie ens c,cgo.n,inquit fum qui fum.Rurfum Cofirma/
miratus fum q> defederes iuxta Anlto.quoq; deu aliquando nole entis minime ccfe tio
ri.quia n eflet
p fe ens neq) fubftacia neq; accidens ego enim modraui deu ncqi ens
P fe neq; p accides ee neqj p accides neq; iter fubdanria Si accides mediu aliqd co-
cogitari poflc.Tu uero prunae obiedtioni nihil rcfpodcs. Concta uero fecunda unu /
du taxat Arido- interprete allegas hoc e beatu Thoma.qui ait deu proprie fubdaria
non eceoq, nulli fubdat accideri nec ecntia.dci aliud e a deo, fcd uide uir pfiatifTu
me nunquid Thomas aduerfum te tedimoniu ferar, Si.n.cnris in ( bam SC accides
diuifio iuxta Beatu Thorna entis creari dtuifio e queadmodd referes
,
quo ignorari
p ot aliqd ens increatu ce.quod deus c,qua igit rone tueri potes iuxta B Thomac
.
uterptatione Arido.arbitrari deu proprie ac uere ens non ee,fed qq.B.Tho.quo-

da in loco negare uideaf.deu pprie fubft antia ec Magidru foiapz imitat? ,co q, nui/
Ii fubefl accidenti non trii ppea falfum e qd fcripfimus fupiore epidola inter fbam
K accides mediu non ee qd.B.Tbo.plcnfq; i locis efficaci l> pbat argumetis neq;
9
ta unu. ex iis quae ad te faipta funt foluifbJSi igitur aliqn deu negat ce f bam uer-
P iii
.
DE ENTE ET VNO
ba ipfa q affers bois mete plane apiunr. Suba. n. modis multis dia pot qd ipfcract
pria parce latius explanat,aliqfi.n.proprie fubftantiaeo dicfta e q> accidetibus fub->

(lac qua tone negat deu ede fbam,ncc id qdem fimplicicer St abfolute.fed aic pio
pric fubdantia no efl.qa nulli fubflat accidenti. Subitaria ueto nonuq df q> p fee
St f bo no eget qUorao.b.Tho.f Bc nomen ab'qn St qdem frequenter ufurpat , Sic
fbim 81 accidens nulla medietas cogitari pot eft.n.utriufqi p affirmatio
aut inter
nem mea fporite affirma
negationeqs diuifio.Qtf ucro nulla dudhis ncceilitate.fcd
Audimqi fnia deu p fe in pdicamcnto collocari non id ppea dixi q> bc
ui ex Boetii
Thoma non magnifacia no ucncrer no probe.fed id ppccrea dixi q> fola B. Tho.au
1
tforitas non fufficit admoflrandu ucl Arido .ucl arillocelicos arbitrari deu in p di#
carocnro nequag coi locari ,neqj .ppccrca ab optimis audloribus ad iprobos St pio
bcios defici, imo pbo nuqdcu B. Thoma uel Boetio uel Augo*
optimos fcquorfli
(lino ucl xqualem facis uel (upioremfEgo qdem oes St olim legi St indies lcgo.occ
puto uegeti quepia ede ingenii g ea qux a britanis nris Suiflct dico St fimi! es txi
cogitata fune aut ignoret aut ncgligac.Non eqdcm oia qux ab illis fchpra fune p
bo St admiror,ucg non nulla ncc hcrclc pauca foleo fepenumero ex arid. pbopicg
audlopt fntia infirmare , fed no podum no mirari maxima hoium fubtilitate St ao
cucillimas i rebus phyficis rones.quas ipfc etia arid.fi a mortuis refulgeret admita
rcc St mipt i modu extolleret fubfhlitate falte i pluribus pbans St fi no ucriraccm .
Tertia Defendis pterea unius negatione ede diuifum, chymcra.n.in qs diuifa efl co q> ea
obiccfhcv ex qbus codarct ficdec ab inuicem diuifa funt ncqi uniri podiinr,Diametum uero
principq/ comenfurabilcmcdc ideo diuifum putas q> a fc ipfo diuifum eft St didonar, Verba
lis. qbus uteris hxc funt.Earcnus.n. aliud falfum ede dcphrndif cjtcnus fccu pugnae
Bt corradidionc indudir.qd aut ell aliud cotradidlioncm includere ipfo ede
q in fe
diuifum oe unu quia fibi coftans St cofonu, oe falfu diuifum qa fccu pu.*
igic ucp:
gnans no cohxrensc(l,fed uidc quo ponem tua podis fubdinerc. Si.n.

St fibi ipfi
aligd ideo unu c(l q> fibi cofonu ell St a fe indiuifum falfu iplu St ipodibile unu em
St ucpt.no dixerim hoc falfum St illud qd c(l chymcra ede uel ccruii uolarc fed ipfa
falfi ipodibiliTqj natura intclligo.qua pbabo una ede St uera, chymcra quippe iu-
xta tau dogma diuifa efl ppterca q. partes ab iuicem femp diuifx funt.pptcrea it
q, a fe diuifa cd, ncqj.n .chymcra efl chymera cadcmcp rone diametpi ede comcnfu
rabilcm diuifum ed.neqj.n.aliccr itclligi pot ueruqr horu a fe ipfo didonarc fccucj
pugnare, At falfum ipfu fi fepatim fpedles falfu efl ipodibile quoqj impodibilecll,
ncutpt igitur fccu pugnat neutpt a fcdidbnu ed mortui quoqt eadem rone nequaq
fccu pugnant ( funt.n.mortu[q ia mortui funt qdlibecigif hopi unu cd St ucpi.fi eo
aliud cft.unu q? a fc indiuifum efl. Prxterea quo uepi cd oe qd falfum rd cocradis
dlioncm claudcref No ne multa funt falfa qux ucl naturx ucl hois prare uera ede
poduotf Diffinitionem etia ueri rurfus a re pofita defendere cooans aifqj uck ede
quod uf ede quod efl, falfum ucro qd uided qd' no efl nunc ppea colligi putas fal
fum ueri ncgacione non ede, fed argumento meo nihil pace tua dixerim hadlenus
rndidi argumentu tale cd.Siucprll qd' uideturquod ed falfu uero qduided qd?
non efl cu inter uideri quod efl St uideri quod no efl nulla cotradidlio fit non falfu
ueri negatio.Si nacp nec ho edet in repi natura nec deus .Socrates no eder, no itacp
uidcretur.qd edct,neqj qd no cdetjnon uerus igitur edet nec falfus , edet aut non
.
IO.MIRANDVLAB
cution ens igitur Kfalfum aliqn diYTcnriunt.Beatusetia
tho.cuino refragaris uc/
tum falfumqi inuicecn conrrana eflfc pronunciac fi ad afura
referantur cx quo tua
,
fententia uen falficj ratio depender.exiftimacio inqcuera faifaq, funt inuicera cotra A
rie.qucadmodutn Arifto.diat Poftremo negas bonii maluqj efle inuiccm cotraria
oeqjproptcrea rationi refpondcs qua probatura cftefTe contraria, necfaluas
quo
malum fit boni negatio,ego.n. ita dixi.nulla negati? ea prxfcrtim qua: illa compic/
qux non fune genus efle potcft.mtopicis.n.ab Arifto. dicitur non entis non
flitur t
efle genera nec fpctics.malu igitur quod oia coroplcdhrur non entia genus efle 5
i
n >
poteft, quomodo igitur Anfto.uir furnus dixit in pdicamentis bonu malum con/
nariopt genera efle. Ais etia Albcrcu quem arbitror aprae te momentu habere, ne-
gare bonum maliicp efle inuiccm coocraria,ideq?.B.Tho.fencite in prima quxftio .
'
A
ne de malo,nec ppterea rndes quo Boetius aut uejg dixeric,aut mentitus fit qui in
pdicamcnti ait bonu roaluq; efle inuicc contraria , no queadmodu albu nigrij
q>
calidu frigidi,quae oia uere qualitates funt.fed queadmodu fanum agrum
forte ac debile,rap X denfum,pulchpr X turpe,X fimilia hmoi multa.nec .B. Tho.
id negat, fcd uir eminenriflimus in prima quxltionc de malo circa folonem fecudi
argumenti monftrar, quo bonum X
malu X
fi priuarionis X
hit? oppofitione ad- T
uerfentur inter contraria t coputari folcnt,id Simplicii auftorirate cofirmat.obie
ifhones igitur nrx qui ob fola ucritatis indaginc.mutuaqj inter nos caritatem ex-
cogitati funr.nondu mihi uidenturex toto infirmati rogo igitur obfceroqi ut eo
,
amore quo Angelo tuo Politiano uiro nrx itatis dotfiflimo platoici dogmatis ue
ritatem aperite conatus es.nobis quoqj eode zelo nodos ac fyrpos noftn imbecilli
tatis exoluas.cgo quidem plurimis lectionibus medicandi officio interim fum iro-'
plicitus, tu uero qui totus cotcmplationi uacas X per gradus .iiii. in .pfundam dei 5
caliginem niti potes nullo uel pauciflimo labore tenebris Iuccuindicabis

. Bene :
ualc noftri meor,exferr.xi. Kalcn.lun.M.ccccIxxxxi. i i
Rcfponfiofccundaptobiedtionum. i
[O.PICVS M1RAN. ANTONIO CITADINOSAL .
Vt breuis nimio plus aut certe obfcurior foit prior cpiflola in (ol-
uendis quxflionibus tuis fupereo libello quem nuper edidi dc eti/
te X uno, Iteras enim cafdem quxflioncs, dc cifdem eadem du-
bitas. Equidem non negabo in primis litteris qoidam omifla, qui-
bus nihil rcfponfum eft,ne in lcuibus rebus uerba pdigcrera.qux/

dam breuiter a mc tradlata ut qui philofopho homini idicandas res t
potius crederem g cxplieadas.Nuncpoftq a me hocpoffulas.minutula etia quc<p

coo fc<ftabimur,& per fingula capita tuapi quxftioum iubebo mcminiflccop: qui .
prius fcripfimus, excitaboq? ubi erit opus ad eorum profundiorem intelligcntiam

Porro quoniam tu neqj platonicas comcntationes neq? ob ignorantiam etiam grx/
cx lingux grxeos hadtenus peripateticos atrigifti , ducam tc per lineas,dccreraqj
Urinorum pnfertim Thomam qui tibi magis familiaris ad platonicorum.de qui- Thomas
bus agitur in meo libro fenfa percipienda.eft autem quod te agit in primis, Qua/ Rccenfet
nam ratione platonici deum fuper ens collocent , nam fi deus inquis uere eft, ccr- ea de qui
te uere ac proprie ens eft, dicitur, quam dudurafcdensquiipiam uere dici'/ busiccru
Cur , quia fedeae. Addis, quatenus idea eft,ens eft/nulto magis quatenus deus eft, dubitas
,
,
DE ENTE ET VNO
ens fore ut fit & dicatur Quod non oes qdcm platonici ideam & deu idem efle
fi
Themin coccdanr.fatis tn ad mc oppugnandu efle ais.fi id unus Themiflius no dixerit.qrf

fhus ego platonicis coe afcripferim.Illud ite irelligcre no potes. Quo deu dica unu ap'
peliari, cum
p hoc no
qd fit.fed quo fit ee q eft fignificamus. nam fi unus eft in qs
quia unice eft ota cur no ens quoqj appellari debet ,cu uno ee fit oia q efl. Non.n
<p darios unus dr qa folus fit unus.Quarc uocari piterens potcrit.qq (ol? ens no fit.hfc fue
ri intelli' prirou qbus te extricare non potes,fcd paucis, & queadmodu fum polliatus ex bis
getia h?c etia qua: tibi funt nota oem a tc dubitationis fcrupulu a mouebo Nofti . aliud efle
pfatur. apud Tho.ccntiam rci,aliud exiftetia. entia rei illud eft quo res eft.hoc eft exiftit
eentia illud e quo res ceita fpem adipifeid' aut equi.f.aut lapidis aut uirgulti. Qua
eentia dicif etia a lunioribus quidditas appcllaf, quia.f.ex eflentix notione .
1
Arifto . re qd
Aliud p' Icimus quidna (it res. Cum igr ut Arifto.docct fecundo lib analyricopr pofteriope .
f^fum alia qo fit pcotamur.an uerbi ca rofa fit alia,cu fcire uolumus quidna fit rola. Pria
utiqj qo ad rei exiftetia fpedht.Secuda ad cflentia.fiue ut uerbis utamut recaaope

ad quiddicate.Ruirfus meminens ex fnia Tho.oia citra deu qux a<ftu funt ex efle
tia 8d efle^fic n. uocac exntia)e(le copofita.dcu ipfu neq; copofitu efle ex cfleria 4C
Tertium exiftcntia.neqj rurfus eflentia efle.fed pura ipfaqi exiftent ia qua deinceps ois alu
Thomas repi creata cxiftenria deriuad. creatis. f.eflcntiis coicata. Adde his didhoc hac qti
eft ens pleptqr eflentia indicari hac aut dnftione eft indicari exiftentia non cfleotiJ
Qd 1
8 tc idem Tho. docet i pi Ia qftione de malo,ubi ait.cu dicimus hoc aut illud
efle ens quxftioni rrideri qua quxrit qd fit res (kxc aut ut fupra diximus qftio ad
eflentia rei fpetftaO eu uero dicimus hoc eft aut non eft facifiTicri qu^reriara fit res,
qux ut dicebamus quxftio attinet ad exiftentia.Iam ois tibi ut credo platonicopeie

Solutio tux obicdhdis folutio apta eft.Na fi deus exiftetia eft.no n aut efleoria uc
tentia q>
argumen uere dicimus deu efle ita uerc negamus deu efle ens. Nec poflum non mirante ee
ti ex tho* fi platonica non legeris in Tho.th ledione frequente huic a deo infiftere argumen
mx fnia . rationi,deus eft.crgo eft ens.cu ipfe Tho.ad ucrbu dicat non fe hacc mutuo contq
Thomas efle fiC efle ens.fed ad diuerfas olo quxftiones neqj cognatas inuicc ptinere.Quiq
opus hic tho.audoritatcfQuis dubitat nifi infipiens an fi deusfquis rurfus ni
juid
Ji inGpies pfumit fcire etia aliqua ex ppxte ucl minima qd fit deus.Cu igr diuetfi (fr
mafint fcire an (i deus 6C fcire (it dcus.diucrfiflima et erit ofo.qua df dc9 eft ab ea
Nota qua dicif deus e cns.cu illa etia deu efle quo nihil eft certius aflcueret.hcc uero qd
politian9 (it deus aliqua ex pte.Quo nihil icemus audeat pnuntiare.Quapp redi (Time dbi
(imoides. quxreti iccr difputandu qd edet deusCmdic uir dodiflimus Politian? nofter ex Si
poeta monidispoetx fnia fc nefeire qd eflct.Longe aut abeft ab hoc ppofito exemptura
Solutio qd tu affers de fedente qrh non xque uarianthxc fedcnre efle fcd federe atqi haec
,
confirma duo efle 6C cns.Eidc.n. quxflioni rndeo cu dico Socra.fcdere.cui mdco.diccns illii
tionis efle (edente quxftioni.f qua qs de focratis me politura pcocat , Sicut 6C cu dicim?
oftendit Socrates albus eft.K focrates albicat eide fatiffit qoni.qua.f.quxrif .quaiina fit So
exeplu n crates.fed no eade ro iter ens 6C eft.quopt alteji.ut fxpc ide iculcemus Cqd fit res a!
ualcre. tept an fit iterrogantibus roanifcftat.Hic et patet,fi dc9 ut idea ens dicit no tn feq
Solutio ut qtenus et abiolurus i fe cocipic entis habet appellatione.na ficut idex, ita etiam
alteri? at eflaidx induit ronem.ut uero ipfe fupra oem eflentia habicudineq? ad res creatas
gumend intclligif entis nmie maior eft. QuocLd.ens no didf no deficicntix eft, ut credis ,
10. MfRANDVLAE
fcd eminetix. Q uare 8i a platonicis potius fup ens
q non ens efle onunciaif.Q ai/
* busequide neicio cur themiftid obflinate adeo concedas
annuracrare.de quo fi uc Platonici
* teres pcundtetismdebuncoespipateticutneethemifliu.non
platonicu.ipfu fi iter Themin
? roges paraphraftrcputo fe Arifto.dicet SC fctfatore.no Platonis Sed forte
ioCpate non
ftiu .
teme locarOtu illu uel nolente in acadcmiam trahis, ne uidearc oio platonica grx K platoicu
ca ignorarc.qui themiftiu falce legens bnfic.o Herraolai nfi larinu fadlum
.Sed f.c ee fed pi-
platonicus themiftius . Sit etia ucrus oio abunde fatis 8C hac
8C priore epiftola de- patheticu
darauiraus mh.1 noftrx fentetix refragari.qu? ille dicit de deo alia utqm deus eft hcrmol?
1
alia ut ideaeii platonici enuntiabunt. Veniamus ad illud.quare unu dicatur deus
!
cum tn ens non dicitur.Rcuoca ad memoria, qux primis ad ec litteris fcripfiraus . Solutio
'
"
Vnura cu dicunt deu platonici, non qd iit enunciant.fed quo fit id q<f eff, fcd necp
alcen? ar
a hoc facis inteiligis.Dica' apt.us.Si peontens acadcmicu hoietn.qd fit deus' rndebit
guracnci
1 w>n fla a fe nbi non pofle rnderi quid (it.fed necp a te hoc iurc qu ri debere.fcdce
f
a indignam hanc de eo qonera.Qui lup oem efleciam.fupq} oe intelligibile fir,hoc a
k fc tm pofle aflcueraricc illu umtaci fimillimu, qth hxc numcropi.ica ille reje olurn
qux funt principi u Iit, ut hxc numeros oes pares fl ipares ipfa neqj par neq? ipar
,
k fua idiuidua fimplicitace copledfif.ita illis res oes fua ipartibili infinitate claudir.K
continet ,uides neqd fit didtu,p unius appellatione non quid fit deus indicari, (ed
quo modo fit id quo di! Dcniqj dicam 9 ,deus unitati firailis e,q<f uolumus (igni
fi
I ficarc.cu illi unius appellatione damus.utiqj ueri erimus. Si dicamus, deus enti fi-
milis cft auditonbus.ceitc nfum faciemus. Sed qd plura i tc apta . Air. n. hxc faris cur deus
' aac ntfeio quid uerbojK facis cc poflit.Colligitur aut
&
hic cur deus fub nullo gc- fu b nullo
ii nere fic. genera. n.rcp: eflcntix (unt.dcus aut nec eenria cft nec centia habet. Qua-
gfire fit.
II ippter cum ens ita a pcripathcticis iccrdu accipiatur ut decetm genera ambiar tna/
oificftu eft fub entis noic,quo Anftocclis etia fedtarores aliqn unantur deum non
contineri, Tu uero iftas a 1 ho.alufq; ex eadem familia farpe ita ut fubdanciam ,Si
r ens ufurpari.ut deus Bt fubdautia & ens dicatur. Quafi uel ego hoc ignorem, qd 1
i oemo nefdt.uel id mihi fatis non fit,fi iccrdu aliter faciant, no Icmp.fcd qnqj hac Solutio
q
i eos i illum modu dudioneuci foliros dixerim. Tranfeamus ad ea quf obiicis deop alterius
pofirione unius SC diuifi eqdcm.utputo ludens auillis me puerilibus rencas.Nam obiedho-
t falfum inquis diuifum ccrtc falfum falfum non e.Falfum.n.afcn5c diuifum.qa nis.f.rcrg
falfum falfum ed Mortui itera aisncquaq fccfi pugnant, funt. n. mortui qui ia mor principa-
tui funt. Porro Antoni cu dixi pugnare fecum qux falfa pugna hxc pugno
func.Si lis.
i
fit.auc telo etia, mortui fateor inter fc no pngnant.ncq; falfi funt. Sed ut ficut Qm e
i falfum ita falfum ce falfum non falfum.fed ueje ed, propter ca non diuifum fed unu.
i Addis falfoa me dici,quod falfum cft contradi (dionem claudere. Quia multa funt
i falfa.qux uel naturx uel hois peate uera ce podiint .Tu uero illud cogita oe quod Solutio
;
f &lfum cft.qdiu falfum e,tadiu cotradi&ione claudcrc.Sed ficur queda ira falfa fut alterius
j uera.Quxdam aut ita funt falfa , ut uera e(Tc nunq poflinc. Ita funt
otpoflint fieri
d quxda adeo fibi conrradicctia/ecuqj pugnantia ut amicitia redire 8 concordiam Exeplum
i
nunq poflinrQuxdam ita fe oderant ut redire tamen i gtatiam podint Exemplo .
f hoc erit manifeflu hoiem efle leone femp falfum efl quia femper contradidioncm
,
(i dauditjK ficut nunq ad unione, ita nunq ad unitatem redigi pote A. At mc fedcrc
I neijucêftneqjfaiiuro.Si uero adiicias me (edere dum flo,ilico ut falfitatem . [ta .c ... 1
DE ENTE ET VNO
etiam fuehis contradictione. Nam me federe dum flo cotraduflionem includit, K
qprimu cum federe icipio,tam primu a diuifione redit ad uri
definit e fle falfum.ut
Solutio tacc.Cxteji que dc falfi ueriqj oppoficione oblitis iam I priore epiftola folura funt.
1
alterius Ais.n.fi uejt c fi, quod uidctur.qd cft.falfum uero qd' uidetur, q> non cft.Cum i Der
uideri quod efl & uideri quod non eft nulla contradictio fit.ro ent talfum neri ne
gatio.Ego uero non ita accipio ratoinem falfi, ut ico fit , quod uidetur aliquid cfle
quod non cft.Scd in hoc effc tonem illius uolo quod noneft illud cfle dicitur. Auje
n.falfum ideo falfura.quianoeft auyiK tum ad falfi attinet ronem accidit ei,aue
q
uideri. aut efle aliquid ptxrer aurum. Quod uero ditis non folura a me argumenx
Solutio tationem tua .qua pbas bonum Si malu cfle contraria dicam igenuc . Non putam
alterius ibi opus cfle folucione ubi nodus no erat.EA aut illa huiufmodi, bonu appetendu
Nota, eft.malu uero fugiendu. Appetere Si fugere funt motus contrarii.Bonum igitur 6i
malu funt contraria. Mi hi uero hy c tua rocinatio adeo efficax tanta ^q; efle uiriutn
non bonu rantumodo Si malu de qbus fortafle quis ambigat,fcd etiam
uidetur, ut
efle & non cfle qux nemo nefeir cfle cotradidforia pbet efle contraria. Ita.n.colli*
gemus efle eft appetendu non efle efl fugiendu. appetere Si fugere funt motas ca
trarii.efle igitur Si non efle funt contraria. Aut igitur mihi des cfle Si non efle,cfle
contraria, aut ego tibibonum Si malu contraria ec non dabo? At inquies (bluends
alia ro efl. Non ens.n.non efl genus, quomodo igitur malu nihil efl,cu Ariflotcks
dicat i pdicendis bonu Si malum genera efle contrariop:, pleni funt oes Ari Ao.iren*
Solutio pretes folutionibus huius qoms,ad quos egote priore cpillola dclegaucra.ne fup^
alterius uaqia me tecp fimul opera implicare. Vt igitur illud omitti, qd 1
Simplitio nondi^
Anftotc. fplicet ex pythagorcojt more ibi locutu Anftotelem.qui duos flacuunt ordines rey
ru.quopi alter fub bono, alter fub malocontinetur.utiqj illum fxpein logicis cocn*
Sfplitius metationi bus exemplis ex alio yi potius
q ex fua fententia, refpondco quod Si apte
Simplicium poteras Icgerc,Ideo bonum raalumqj contrariopi genera diti.quooiJ
altepi fp contrario^ tonem mali Si dcficicntix habet.ut nigrum, fi albo.SC amaram
fi dulci comparetur. Ita.n.contraria da ad bonum maluqj reducuntur. Quatenus

omnis dcfecflus mali ronem habet quotirca Si primo lib.phyficx aufeuitarionis dr
contraria femper.fccudum melioris peiorifq; inuicem ronem compcrari.MictoPor
phyrii Si reccntiopt etiam multiplices alias folutioes.Sed illud facis mirari ti poflu
q> i hanc etiam Tho dcfcendcre fniam dicas, q. bonum Si malum contraria fibi op*
pofitionc repugncnt.Addifqj hoc ipfum ab eo Simplicii audforitatc cofirmari. Ca
Porphy . tri opioni ifli tux ille tota prima qone de malo ,puirib9aducrfc<f,Quid.n.aliadea
Thomas pot iflimum agit difputatione.q ut probet malum efle nihil. Quod fi malum rihil
efl, bono cotrarium ce non potefl.Quoniam utrunqj cotrario^: natura aliquid efl,
atq; hoc ipfum efl.quod ibi Tho.Simplicii audtoritate confirmat . Vide quantam
aberras, qui confirmari teflimonio Simplicii eam aedis opionem quam ipfe Sim"
plicii quem errorem forte non incidiflcs fi ipfum Simplicii
teflimonio infirmat . Tn
librum aliquando legifles, apud quem nulla unq fit metio de boni mali oppofirio
ne contraria. Quod fi mihi obiedfes ophtalmiam Si xgrirudinem.in qbus contra^
rictatcm uidetur Tho.agnofcere.iubcbo te illius uetba diligentius ftrofpicere. N
n.hxc ctia dicit eflecotraria.fed ea cu fine priuationes iterdu tri appellari cotraria
Nota, Qd" cur fieri ipfe uelit,fi attendas uidebis , g ipfum malu cootrarii pptiecate orn*
m
IO.MIRANDVLAE
nino nefciat. Eatcnus enim hxc cotrarii aliquo modo nome fottiri poflc No fum oblitus com
uiuu
concedit quatenus oem plane mali roncm no hcnt.fcd bonitatis aliquid Pa "r ned.ubita -
retinent, qna nodum amiferunt.Quarc eatenus aliquo modo contraria

SfcpSuSSSSS
quatenus aliquomo no oino mala. At tibi ego morte.fi excitate oppo/
fi
*iq haud magna fiat
nam.quxraqt an hxc cx foia Thomx fmt uera mala.rurfufqj an ca, qua l,ftora *wjdai que
tu dias cotrarietatis fpe iuicem aduerfenf' .Quis f. quis rnfurus oino no SfhSSo
uidco.Nam fi hxc mala funt.co ipfo loco.unde Thomx pro te teffimo' buf & tt occ U patSi&
n
nium affers ille nullo modo hxc eflepofle contrana.ea ipfa , quam tu in rc'
o!e,n l
.
mediu affers cotrarietatis fpe magna alTeueratioc corendat.Qua tu me ^mTredat Nicd*

& te affirmas ex fnia Thomx bonu malo aliqua cocrarietatisoppofirioc re * qui frriberi tibi ad
e. pugnare.Certe hoc cofiderarc debueras, Qd de iperfedtis
qbufdam ma dmdifnamTe-a^no
lis ex ea qua
adhuc retinent bonitatis admixtione concedif.ad ipfaraim tabo breuiffoiuriSe
mixta abfolutaqj mali natura non efle tranfferendu. Vale.
rua ? dubitationii. !
Terox obietffionis cum refponfione in margine. d dus ^DaUâ'

fnia Diony. o! appef
tOANNI PICI MIR.ANDVLAE ANTONIVS CI/
,ati6e "
main tf
TAD1NVS SALVUM. JfiSgff.t"
Ondufionesolimucrboconceffxnifi fotte oblitus es fue rheo.ne tuiftf.
re Deus cft.deus unus,d C9 non eff dcus.Conrradufhone ad, c
claudit deu hoc eft primu ens non efle 6 aupt efle aducrP
namini eft.mpiwe
quasobicdVioncsnonoIIasforinaui.&in fcnptis dedi, cx- hoc ldg*te fortiomj
pedabam igitur his ob.djo.bus tande raderes poffcag
r
menfes quattuor liluiltt maioribus tortailc negoais implicitus Tu ucro unius te utner. Dixi
primis dumtaxat rcfpondcs, quas antea aduerius argumento^ quorun' it? ab h r q
|
dd ens
datu (blutioncs formaucram.Ais autem primum hoc modo offendam ri
bi per decreta latinorum ,
ac prxfcrti m B eathi Thomx , licet deus ucrc teti.r eo* & i ipi? de^
ac proprie fic.non tamen proprie ens cfie.Deus Coim inquis iuxta Ttwy 0 "? c<
r^/i ra 111
mam noa eflentia. [tem iuxta eundem,uocabulu entis elTcntiamplepiq? aTtecpirtolisdccia
Ognificat Siquxffioni quideff rcfpodetur.ucrbum uero ipfum eft.qoni rauimus. Sed dicas:
an eft reddi fdlet, Quapropter colligis iuxta Thoma deum ens non efle
nOTiSfef* 'nefaiu
fi neqj efle eff.neqj eflentiam habet, fed duntaxac exiflit. Sed dicas rogo ap tho.& apud' alios
ubunam in Tboma dccidiffi deum eflentiam non eflefcum totus Tho^ PP atoko1 ita f*pe&
mas huic fnix redamet,nam inprima parte in fumma contra gentiles in d^dÎurt^' dicaml
quxftionibus difputatis in libello dc ente fl eflentia in comentis ia Ari fed id mihi ec fatisup
fto.m oibus deniqj ubi res exigit deum eentiam effe.K tenet Si pro '^ '? ent .t"Via
locis al 01
bztflec in re ta clara opus eft uerba bois allegare, Si negaueris plura did^^^rm-hoc^

fit opS* recefebo.Prxtcrea 1 libello tuo dc ente BC uno.mfi excidit pri9 di q<f tibic improbddu
xifli.idco deu iuxta platoicos ens no ec q> dici efle non eft aliud ab eius
afito
eflentia. Quo igif nnc eofde fecut9 eofde defendens deu eentiam .Itera Pr*tcr i libellos*
dicas, quo
1
ex loco diui Thomx deprehendifti entis uocabulum eflenti.- rudisobieftioinoeni
platoid: cu id dicuti
tdligut tf Ideo tenti
am Bc eflefcd in ep non differre. A t tHe in deo locam eum babae t quem in rebus liis habet eflenda ut d
fto eflentia nihil Iit aliud cj ipfum efle.
. * r
DEENTEETVNO
Itf ditas Icgt priores: ara plerunq; fignificarc,non etiam eftc.Siquidem quarto mcthaphyficx
(piltojas: & nWebtfo
^ ^^3 quae (bone de ueritatc,8 alibi dicit ideo ens didtu cftt quod eft
ucl eflentia hec.Itcm ubina in Tho. fcirc potui
Opotius j^.mfr*rS re ucro.co q, eflentia cft
'
qucmia aliud c re te. fti quxftioni quid cft ronabiliter rcfponderi fi dicarur.cft ensf Infulfuni
hoc i exifter .aliud re
fciatur rem cfle uti arifto. fccudo analiticopt po
P q U rrereqd cft nifi
rfraialef! Cft ftcriopt libro 8 Tho.apcrtc teftan Redeant irelligoqueadmodu fubfta.
opor- tix fune accidentia, in qbus utra clTcntiacft.nonqueadmodu priuacio
Vtfuee
wnnifi
fatearis
deftras^ tuum
9
Qeg func neg arj ones> n quibus T ho.negare uidetur reperiri pofte, quod
,*
futquxfi tu ptiusui quxftioni quid eftmdcri folct.fiue id ucp: fit (iuc falfum.qd ad ptxfcns
diilo forte non mas omittitur. Verba ucro Tho.in prima qonc dc malo.qux tibi ni fallor ere
tu quo uiderc inueris hxc funt.Ens du
Miroctehfd? fcmpi roris occafione pftitcrunt.qux
Cftef- n 6 ne millies ia pliciter dicitur, uno fecudu q> Ggnificat natura .x.gcncR.fie nccp ma
mo
e ita capi pofTe
diftii
|u nccR alijua priuatio cft ens.ncqi aliqd,a!io fecundu a. detur an mo m
ut cum uideclicer id fi
qonctn an cft, fic malu eft.ficut 8C excitas eft, no m malu cft aliquid
quia ce aliqd non folu figniftcar qd rndetur ad qonctn an eft, fcd ena q>
gnificat q<f rtfed rur
fas ita capi pode ut d
fgjcfuj a d qonem quid eft, fcd repete oro diligentius tari uerbi phi.ad-
fencia fignificat: ali ucrfus.n.te fnlam teruc.quod ita raoltrac * 1 ho. palam dicit ens 8C. aliqd
q
ud e ab cxiltemia dupliciter dici. Vno mo quod alicuius generis natura hct.alio mo q, q<y
aut qdui.andeus cft rndetur nec mendax eft rafio
fawlabsiXl^rcdni ni an cftrndctur,deus
Tho- tale no e ut que deus igitur ens cft. Quod fi ulterius pccdendu eft dicamus hoc modo
reti de eo qd fit poiTi
a qô. recc dentes, q? qoni au eft iurc rndetur ens eft , igitur quod
rndetur uerc SC pprie eft ens. Sicut
Cd em:& tamen qu* quxftioni an res uere,ac proprie fic
reti qd e peccatur re , n .fc habet quod fimpliciter eft ad id quod fimpliciter eft , ita q> uere ac
uerc 8i ,ppric deus
fmalu^^Pr-EicrM PPne cad id.qct uerc SC ppric eft.quxrcri aut an fic
ii!d!bis?Ens *qu7do ronabiliter rndetur deus, uere igitur SC ,ppric ens cft.Pnetcrea Tho.ali^
cii bono conuertitur
&
U jd ens iuxta primu modii uocat , quod qoni quid rndetur quxrcnti
q
capitur:q"uoqfi apud aut
quid eft quod mundu confcruat.Si mouct.q, mortuos fufcitatC ratio
dide de deo negatur, nabiliter deus refpondetur , primo igitur modo fecundo deus cft ens &
locarfcaduerfus loca aliquid. Pixtcrea audebis ne iuxtaTho. negare deum efte oonu ede
eo:& ccrnie^ncuka' unumfCura bonum SC ens & unum muruo coucrtantur,quorotV'
igitnr
tu itelligefrant no uis do iuxta Tho.dici pot uel fingi deum ens no efte. Tu ucro ex his uerbis
aut non potes-Primo
fp umcnta ri uideris ni fallor hoc modo ens uno modo dicit.q, narura.x.
ut fecudomoiut.fip genept figmficat,deus aut in ullo cft genere 1 horna etiam iplo tcltante.
ens refpodef ad qoni! deus igitur non eft ens neq? eftentia. Sed aduerterc debueras (^patere me
' ocan ^ ^ rano e ff|c3x deum primo quidem modo ens non efte , licet
bam^n' ou n\ modo
mo etiam enim in nullo fit genere, nihil tamen prohibet uere ac proprie in rep na*
fcd aliquo
apud Tboni.i ens di Qjfj exiftere,8C quxftioni an cft ueracitcr refpondcri. uomodo igitur Q
aul! hTa"gu^
tiri!
nefeiri potuit alio modo ens efle.Prxterca ratio nihil uirium habct.Seu
comparer. De* ptimo fus enim uerbopt huiufmodi eft. Ens uno modo dicit quod na
Thomx
modo no e ens ergo njra.x.gcneBt fignificat.hoc eft,'q> fubftantiam fignificat SC accidens, SC
ens. Coartata: Hxc oia orno pofitiua.qux i.x.gnnbus conttnct ,aut per le.ut Ipccics.SC
gene
lua coartata : &
non raût uelutpriripia quxda fiuc coartata fiuc no,uc materia pnmaSdfor
11 * fUHt n0
" n gdre fubftantic, 8i deus 8C fubftatiales o(o diffcreri^.Q uo certe
mna
Thomx!
mo negationes priuatiocfq; ad genus pertinere non pofTunc.Alio modo
IO.MIRANDVLAE
& ens dicitur, quod refponderi poteft quxftioni an eft, fiue uerum
6 pofn> Ridicula. Qid nfl
M q r |f
riaam ens fit fiue no.unde cxeplum fubdes ait.K fic malum cR Gcut K ri<,i u,e non
. f Kj ,,ce
excitas eft, hoc eft,8 0 c malum cR cns,.ficut 8C excitas eft ens, nulla.n.
q u * ridicule fiViunfirf*
pud Thomam ucrbop: differentia e fiue dicatur e,fiue e ens. Quod ue/ f foluuf.neio no folut a
tp fubiungit quia ce aliquid non folu fignificat Sic. non eo tedit ut fcn. f
dat quxrcnti quid e luna aut tonitruu ronabiliter rnderi fi dicatur e cos na fit cnaiurc
refpode
fme aliqd uti tu exiftimafle uidens.ridicula.n.e huiufmodi folutio. Sed b,f e ens feMur rnde ']
f
boc huiufmodicft ee,aliquid fignificat, maxime iuxta primum modu id
eliequod quxftioni quid eft rationabiliter rnderi poteft, puta
JUSjlSlSS
fignificat ridiculi eme refpodef
fubftantiam ce uel accidens uel animal uel colore ucl aliquid huiufmo' ** ens ' Efre 3,<l d; Nihil
di.quod quxrcnti quid e iure refpoderi poflit, Cxcitas aut Si malum ni

ei aliqd qanetj fubi i
hil horum eft .
Quod uero primum diuifionis membrum ca mente .B . neqi accns.Sic dicit.Hxc
Tbo.interprari nolit ipfemct explicat prima parte .q. xlviii. ar. fecundo 3 ipriaqone
quo qritur an malum in rebus fit. Ad Iccundum.n. argumetum rfidens &Tla.Re uc.ro m6 kj d
fic dirit.Sicut dicitur in fexto metaphy ficx. Ens dupliciter dicitur , Vno dfo & dr&ncgaf quo Sc
tnodo fcdm oftedlm
q, fignificat entitatem rei prout diuiditur p.x.pdicameta, SC
lic conucrtitur cum re,SC hoc modo nulla pnuatio e ens,unde nec roalu foluta ratio.
Alio modo dicitur ens quod qux in copo
fignificat ueritate ppolitionis Sfd ex tho - At interne
Crioncconf.ftit.cuius nota e hoc uerbum e.K hoc eft ens quod refpodec'
aa quxltioncm an c.oC fic cxcitatctn dicimus efle in oculo, uel qu5cuq; cu dixifti deu ens diri*#
aliam priuationem ,SC hoc modo etiam malum dicitur ens.hxc Tho. Vi te us P ei s r ' f
? .
def aa
2 Py
des ne igitur quomodo primum diuifionis memb* cum re conuertipro
nunciat.re uero non negat deu cfle,8C quicquid bonu e,omne.n.bonum Ea tho.no alcribere falG
Killo argumeto SC prima quxftione de malo re efle confitetur.Quod G V10 qa
J
e " 6 lmitor
bxc uera funr.nodum ratio folura e qua aduerfus platonicos dixi,ens co fnw b6u amaêeê
didfum eft.tj, e queadmodum fedes eo q> fcdct.dcus aut non folum eft * urte conaria: idi$ etii
,
uerum aiam proprie ac uerc e,ucre igitur ac propne ens e ita.n.non ex
platomcis, lcd 1 bo jrgumetum foluere uoluifti ea Thomx aferibes, derenullu uetbfi
eeap
qux ab hominis fnia penitus aliena ee nemo e qui Thomam legerit qui ud SinJP f n refpodn te li i
oefdat. Vnde ncc alia ratio foluta eft qua dixi.fi deus ca parte c ft idea eft
dft litoe
ens.multo magis ca parte qua de? cft,hoc enim abfolutum quidda.hoc topater. Simplici id no
uero latiuum non.n.ucpt e quod modo rndifti deum fcilicet eflentiam tollegilH
ce ea parte qua eft idea non autem ea qua deus eft iam enim mon fimiiTft Tic n6bene
paite
liratum eft X ens efle Si eflentiam . Praeterea fi deus ea parte qua e idea demonftraflc.
eft ens SC edentia neccfle efl in deo compofirionem efle quod facile prev
id/fum^ nêiidex aW
batur hoc modo,prius enim dixifti , ideo deum iuxra platonicos ens non e ab ee das fed
'qarones
eetj.ee dei non e aliud a deo. Si igitur idea e ens hoc ideo erit dlua ** hint.alia de deo
q, ee idex
t t d *
eft aliud ab idea, efle autem idex extra deum iocari ucl fingi non poteft '
pr onncfanmr
fi deus idea c ut datum eft in deo igitur copofirione efle
neceflc eft. Ais Compofuioncmi ca.
ptxterea deum a platonicis unum uocari quia unitati e fimilis,que licet ftomdfirtl*
ne
omnes numeros potcftace contineat pares frilicct Si impares ipfa tame s u b^rtdroTub^
,
nec pat eft ncc impar, Subtilis hercle appellandi ratio qux prxter id ad nt ia ceties repetita ad.
6 d,
deas rebus fimilis ee non poteft ,ut Cicero dici t,8d
Thomasmon.n.exex u"mox
*i" Jno
p lar mundi mundo c fimtle,nec homo pidhirejilia caufa ftare non pot . nobi* nJgohu exhibet
Q.
DE ENTE ET VNO
__
Non poti Non licet re Quod enim ex alccro ob fimilirudinem fiue analogiam nomen mutuat
" nomine appellari confueuit.flatuatn enim qu? homine
P T n0
rc
35 hoc grniiTl(x?id6is3
f*rfaris auftoribus etiam imitetur hominem uocamus no humanam loeu quoq? qui propofitionii
(acris f.cpe uforpatiim q differentia efl.aut maxima propofitio ex loci naturalis analogia loeu non
ct am localem uocamus.dcus igitur fi ex unitate ob fimiiitudine nomen

1
'
tudino^mtlchêdwb.
Pr.rtcre.1 fis Vnu qi fortitus cfl non unus/cd unitas potius uocandus efl ; Prxtcrea fi nomen
P, J omne concrctum aliud ftgnificat SC aliud quomodo platonici deum non

'deno'a ' eflif d
fubft itiuu hoc autft qa fimilirudinem potiufq fimilem uocant.Pritcrea fi materia inxta plaroni
Platonica omnino Iqno cos una efl ut feribis nec raarenx unitas aliud fir.aliud ucro materia q<f
rast&gcrtam linguaj- cmm unitati
abftc ncRa ri non puto.qua ratione una potent dcfcndiCrion
igtf cj (it fuhcilis liic ap fimilis cfl alioquin deo quoq) fimilis foret . Prxrcrea prius quocp dixifli
pdlandi ratio. deum efle unum.quia unice cfl omnia,nunc ucro platonicorum pociufcj
îonyfii rationem approbare uideris priore fortaflis abiecffa.quam fi ad
quomodo alita materia
una aliter dens dicatura huc tenes reliquum cfl argumentis refpondcas.qux feripta funt,non.n.
Platonicornnit Quo radix cui inniteris ad folucndas obiedliocs meas ucra efl deu fdlicet ens
potf^' Dionwii âtion?

non c ^"c nccP cflentiam.qncmadmodum iam plene declaratu. Sed ia ad
fcqui medicis.cttm ncc diffinitionem ueri a repofitam ucniamus. Dixifli ptiorc libello ucrura
i
V ^ u S u ^ ,no lta ucrum cfl quod cfl , SC ne cade uidcrctur ueri

rw ed*; mxc (o
riariTifnq legeris.at (nas x entis diffinitio addi inquis oportet hoc modo ucjt efl quod cfl id qdf
Ego iraqi contra diffinitionem hoc niodo oppofui efle id quod
ide efle apud plaroicos dicitur.
Q,
&a 'udolonvûmdefl ^ lc,tur n 'bil aliud
fignificarc uiderur nifi efle id quod appellaf.rero auc
DI1 icc e frc omnia. appellari hoc nomine auc illo efl boemur illud uideri.quarc tandem coa
Radix cui inniterisVI^judi uldcbatur hoc modo eiTc id quod dicitur nihil aliud efl nifi ce qd/
ulckfur Cum igitur nulla cotradidlio fit uideri efle quod cfl SC uideri ce
qum^runûhibuTu^
lis uiceremtc duropof quod non cfl ideo probabam falfum non effc ueri negationem fi diffini-
ccmurilcrc foro.
fis
0 CO nflabat
^
rj
. Q
uoniam ucro nunc clarius diff nitiocm tuam explica-
rarirfaaflfhi prioribus ^'i
non riccrunt que magis multa uidcanrur formale mihi diffinitionem
tpiftolls. Iprobare. Verum enim inquis efl id quod dicitur.Hoc cfl ucpt efl quod
Hoc efl uerjiNimis
jj quod ipfum efl.puta aurum efl ucrum aumm.quod efl aust , Sed
imas aurum comparer
n fir i c !r . r .
q tini ilu tribuas ut cre- contra cfl q> deus non eet SC aurum roret. Aurum eflec id quod iplum
das eu efle jpoflt etiam e(l,& eflet ucrum, tamen non eflet.cxquo nulli quadret idex. poflea.n.
(i
ueras e ê 9 'dex quadrant arqj refpondet,Si ucra ho

^Mundos arbiiranturt ^ ,c,s rcs
1 diffinitio
ui bxc dicit: & autc- minis efl animal rationale conrraditflio efl putare.fi deus non cflct & ho
diefit ef pugnacia dicut m0 cflet animal rarionalc.homincm non efle hominem ,ncqi illud refpo
& quod alias didlum cfl contradidlioncm fcilicet claudere deu
potefl,
S idem ' n 0/ c ffet & <Jeri
auR: eflet auje efletau* non efle aurum efle.nulla enim conrradidlio cfl, quod theologi quocp
SC
& a uiv non e(T attrumi jpf, g philofophi SC dialectici aperte confitentur
fingi enim potefl auyc
,
flb ile pari t.

effc, deum tamen non cflc.nec primam omnino caufamîccprirau ens,
qui enim infinitos efle mundos arbitrantur aut coelos in infinitum efle
multiplices , aut multa huiufmodi fimilia non propterea negant aurutn
x
" efle quod oculis cernitur SC manibus tradtarur.Prxrerea fiue cotradidlio
(it non fit.nondum ratio foluta cfl. Sed enim ita dico, Si deus no ef-
fiue
Tm fet SC aurum foret aurum e(Tet aurum ,non tamen edet ucrum, Non igi-
..
IO.MIRANDVLAE
tur formalis ucri diffinitio cft efle id quod ipfum cft. Sicut nec formalis
efTet hominis diffinitio fi dixerim . Si deus non cflet 6C homo cflet ani -
mal rationale iam non proptcrca homo cflet . Nihil enim poteft propria
diffinitionem dcftitui,ncc cuipiam poteft diffinitio conuenire.
Cui nty
men diffinitum aptari non poilit . Prxterea negare non potes aurum
prius natura aurum efle dei quadret ideae ablolutura enim
q prius ro
.
latione cft, Aurum igitur &fi aurum fit, ueruntaroen efle non
potefl Ab(blutu:n.N6 i h
nifi praeter auri naturam fimilitudo quaedam adueniat qua exempla - relatio dermalis
ab auro
, dJfhftatfed fubftantialis
ri fuorefpondcat, fiue aliquid fit fimilitudo aliud
aurum flue non quod aequa uide
apud Henrl
propriam feorfum habet quxftioncm, Prxterea diffinitionem entis pone oiu gandauefem
nifi de
re uideris hoc modo ens cft quod eft alioquin non diceres diffinitionem dignaris.
Auguftini hoc modo oportet explere. Verum eft id quod ipfum eft nc
fi quod eft folummodo diximus eadem uideatur ueri entis diffinitio Dlxius eadem. Omne
Si igitur entisdiffinitio eft quod eft ea uero ratione quod ethoc c: ipfum &
qua ens eft quod r.quare
,
ipfummct BC ens, eadem igitur ratione qua aliquid eft ens.cadem rum:&
eft.cft
& omneens que
omne ueru*ens*
uerum fit necefle eft , quod penitus falfum eft . Preterea fi uerum cft id Sed alia &alia ratio.
quod ipfum cfc.Cxcicas uera etit,& mors BC falfitas BC omnino non ens.
Cxcitasautfc Aliud
excitas enim eft excitas BC mors eft mors BC falfitas eft falfitas,Non
ens cft excitate efle ueram
quoqjeft nSens, horum quodlibet uerum ent nullo intelledhi penitus aliud excitarem eflfeczd
ratem uerum
cogitante. Quod quodlibet horum uerum eft,necefle eft unum fit frufta
fi
efle quare
multis uerbis labo
At fcio mox dices . Non ne.coocefli quodlibet horum efle ac propterea ras oftendere
cxciratcm
uerum his uerbis.qux ad te fcripfi.ficut falfum eft falfum^ta falfum ef- non efle ueram.
fc falfum non falfum, fed uerum proprereaq; non diuifum fed unum
, ,
Sed contra cft q> omne unum bonum eft eodemqj modo uerum Cx ,
citas autem non folum mala fed iuxta ea qux fcnbis omnino mala
eft ,
eft,8C nihil boni fapit. Similiter BC mors, Cxcitatis

enim 8C mortis na^
turam appellare uideris naturam mali abfolutam bonoqne impermi-# .dl
xtam ,nihil igitur horum uerum eft , nec unum maxime quando anima
iii
non cogitat . Prxterea uerum eft quod quadrat idex excieas ucro BC bn*
,
mors nullam habent idxam. Prxterea deus non cfletîec aliud quip.
fi
I7f.
tv*j 01
piam , quod intelligeotix eft capax, nihilominusjion enseflet non en
BC nihil cflet nihil aut enim aliquid aut nihil,non quidem aliquid ut con ul
fcat , igitur nihil BC non ens . cflet igitur id quod ipfum nunc
eft BC tunc
irj1
foret. Si igitnr uerum eft quod cft id quod ipfum eftnonensK nihil NdH
aerum foret , quod fieri non poteft , nulli enim quadret idex non igu *i r.4l
,
Jr*
tur formalis ueri diffinitio efr efle id quod ipfum cft. Conaris prxnv
rea defendere qnod a te prius didhim cft falfum quodlibet contra didho ibo
nem claudere , aifqj falfum omne contradidlionem claudere quadiu fal
fum hxc uerba . At me federe neqj uerum cft netp falfum.
eft. Adiidt BC
Si uero adiiaasme federe du fro illico ut falfitate ita etiam inuehis coiv
tradidhonem, naro mc federe dnm fto contradi iflionem claudit,& qpriV
mum definit efle falfum , ut curo federe incipio tam primum a diuifione
redit BC ad onitatem.Sed uideas rogo an tccum conuenias. Verutj enim
Q.
,.
DE ENTE ET VNO
Vep eninv.me Mete & falfum opponi putas non quidem uelut contraria, fed tanquam affr-
,ut utf u ant ^ lr:im ftm
matione ncgatioueqj.Q uo igitur medium reperiri poteflfnifi inter affi
ftdeo aut no fedeo!& q>

mationem negationcmqj fit medium . Praeterea omnis cnunriano aut
dicitur mt federe nec ue- eft ucra aut falfa nifi primum prindpiura neges,quod cft in quolibet eoe
rum nec falf u:hoc eft *>
u^jj^jonis alteram partem ueram ,
alteram uero falfam . Q uomodo
nec ueritate determinare igitur te federe necp uerum clt neqj lallum . Equidem nonuidcoqua
nec falfitatemtquod faci ratione id tucripoflis nifi omnem
pbilofophiam fi contrariorum -*
om
ri*S^mTiJSnu nem conceptuum tollas, omne corradidtionem clau
Prxtcrea fi falfum
ut at fic uera.cu. fftdeo dit quadiu falfum eft deum non efle ,
quod falfum eft contradictionem
& fit falfaicum no fedeo c au dct quadiu in rerum natura deus
| cxiftic . Si igitur deus non e flet
termfnata^^wHpmct' nccP kl* um eflet deum non efle necp cootradidfio , Si igitur falfum cft
dubio mi co pater fit cha ucri negatio quemadmodum ponis erit uerum deum non ce fi deus non
rta abudas* ociotqui ad fIt Sed uerum omne bonum cft ut das.igitur fi deus non e flet bonum
^
** pU
cisnotx*"
'
forte deum non efle, quod uidetur abfurdum.ncq? cnira fimpliciter bo/
num foret neqj alicui bonum,fcd omnino non ens . Prxtcrea fupenore
c P'^* a dntifti omne falfum ideo diuifum a fc ipfo efle quod contradi *
malum "muTn rebus W
fum fit uerum in animat
Ctionem claudit. Si igitur non omne falfum fimpliciter 61 abfolute coo-
Ideo propoli tio uera fi- rradidtionem claudit fed folum quadiu cft falfum diuifum cft. Cui enim
gnificateporeftre mali
rat j 0 edendi & caufa non conucnit , nec id utique conuenit cuius ra-
tenus uera earenus bona tio clt, oC Ii fimpliciter non conucnit unum nec alterum, non igitur tal-
fieres ipfa qnaten mala
fum omne fimpliciter diuifum cft quod dari non poteft.omnc enim fal-
wfdkiw'^ Peccarebi- ûm îra p' lcltcr &
abfolute eft non ens Ambo enim ue potius conaer- ,
dani e nerumtaliud e di tunrur eadem igitur ratione fimpliciter diuifum eft , Si diuifum & non
cere peccatu iud.t e uejt
cns commeant. Prxrerca omne uerum fimpliciter unum eft,igitur onv
fimpliciter diuifum eft.Alterum enim eft alterius negario.prj
Prrterca oe-.Oe fallu nc
dinifu qd i prior dixius tcrea fi monflrauero omne falfum abfoluto diuifum efle,quid caufx fu-
libellotftd no ec falfum it cur non auderes cnunciare fimpliciter quidem 8 abfolute omnefal-
effTfairu.ex xquodiui'
diuifum efle , fed tunc folum quando oppofieio eft , diaifionem ue-
fuiquod i i falfi demonfrramus hoc modo . Socratem fedete eft falfam , focra -
epi dolis ad ro
,C
tcm aurem fcd crc non eft focra te m federe . igitur a fe ipfo diuifum cft,
uo^TaîHnecefn
Itofolla ffiti&r fp falfa Si enim focratem federe cft focrarem federe. K focratcs (edens eft focra-
funnat qu* no fnnr ne- tes fedens ambo enim coniugara funt fi uero focratcs fedens eft focra^
4
tcs.igitur faCta fimplici conucrfionc fo.-rates cft focratcs fedens igitur

fdâlfa^TiappînxK ,
equo hxc fic illa diuili ra eft fcdens.igitur fedct.quod falfum eft.cadem ratione probabo chymer
rionem habent: uide an nIn non c fle chymeraro nec chymeram e fle,efle chymeram chymerani
ego d i
1
d eb ucri e c Si
cr furere ri'
^
enim cbymeracftchy mera eft animal . Chymeraro enim in-
Del m coarguere poliis* tclligimus animal ex hyrco confrans &
feruo . aut aliquod huiufmodi
Si uero e animal uiuere poteft & mori.quod inter nos non conuenit.qui
chymeram ponimus nequaquam a natura pofle produci ,
ficurnec mo*
aureus generari porcfc.prxtcrea fi chymcra eft animal , aliquod animat
eft chymera.fed nullu animal e chymcra.omnc.n.aial cft,& uiuit.K cft
fimpliciter ens & aliquid.quod.n.no cft,non e animal nifi xquiuoce.chy*
mera igitur noechymera eadem ratione, nec chymeram efle e chyme-
ram ec.Si enim generari eft moneri,generatio.cft motus, [gitur fi gene-
.,
10.MIRANDVLAE
ratio non efl motus, nec generari eft moueri, pari rone fi chy mera ee
cft chymcra ee.chymera e chymera.Ambo.n.coiugata funt/cd chy
mera non cchymera.ut ia probatu e, igitur oec chymcra ee eft chy-
mera ee.ptcrea nulla chymcra e chymcra. igitur nulla chymeram ee
chymcra uept eft, igitur falfum c aliqua chymcra efle chymcra,eade
rone moftrabitur uacuu non ee uacuu ex quo non eft, nec caecitatem
efle csecitatem
fi nihil caccu fit femp tame non ens eft no ens, non ec
n.non ens cft SC uept ficut SC chymcra no eflec Si uept pariter SC ne/
ceflariu.Cur igir uereri oportuit negd coargui pofles fi fimplicitcr SC
abfolute.cnuciafTes omne falfnm in feipfo diuifum efle ( Quare non
fuit opus ad coctaditftionc refugcrc.Deinde foluta n5 ce argumenta-
1
tione meam, qua probaui bonum maluqj ee inuiccm contraria inge-
' nue conficeris, fcd iccirco foluta non ee dicis, q, nodus non inerat. Ar-
guta bcrclc cxcufatio , Sed mipe e fi nodus non Sed mirutfDicer de-
inerat quo nodu fol-
bueras quomodo nuc
ii ere potuifli.ucrba argumetationis mcx qua: i primis Iris ad te Icri- foluifti. na no eft mirii
pta funt,hoc modo fc hrit.bonu ea rone qua bonu e expecedum eft no foliiere quod no ha
malu uero fugicndum.expetcre uero SC fugere funt inuice contraria bet nodum. In hoc igif
meidmireris quid folue
queadmodu congregare fegrcgareq; bonu igitur SC malu erunt mul- rim quo nodus no erit i
cem contraria,quod Boetius quoq? in prardicamctis aficuerat.T u ue

Similis eflfcCur no fimi
ro ita rndcs.efle e appctedum.non ee eft fugicdum, non tn fcquitur
lis:cu queadmodu harc
efle contraria, Sed rogo uidetur ne tibi argumetatio tua meat fimilis ita & illa nihil uiriu heat
eflcfdicas hoc modo ee ca rone qua efl ec eft appctedum.hoc cft pro na bonu qua ratione fi
bonnm (it expetedunu

priacendi ratio cft aliquid appetedum non eecx propria ratione efl malumip
fugiendu lint
aliquid fugiedum.funt igitur contraria.pulchre argumetatione colli- 15 fugcra& appetere c6-
ges. Hac.n. forma calidum Si fngidu album 8i nigrum contraria ee traria quomo et hoc feq
,
probas bonu malum)
demonflrauimus.ro.n. calidi cft rcbcrologenca fegrcgare.frigidi uero ellc cocrariaihoc cft
q<f
congregare,albi quoq; ratio eft oculos difgrcgarc, nigri uero congre- tibi eft probadusad q<f
tame probandum neqj
gare Argumento meo cum tu coram rnderes,dixifti propriam boni
.
tationenon ee quod fi aliquid expetedum , quod tame a philofophis

ame ullum unq u j u
bum fetidi ne) nunc ia
^
omnibus conceditur, maxime larinis.SC Ariftoteles primo cthicojn licis.!ure igif dixi no ede
argumf nodum in tua
bro dicit retfte diftmicrunt bonu diceres id ce.quod omnia appetunt tarionequia quod tibi
id quoq; audietibus mirabile uifum e.Cunqj ratio boni abs te pofce- J>badu e 116 Colu no uali
retur dixifti eo aliquid bonu ee.quod ordinatur in deu.Scd mox fub- de fbasi fed nullo m6
probasiaut $ bai ec retat
ieci, igitur deus non e bonus.ditftu e deum non ee bonu.fed bonitate
adied.igitur interbonum maluq; aliquid cft mediu, Deus. n.non cft

bonus,nan etia cft malus.Quomodo igitur defendi poteft malum ee
boni negatione.Si media aliqua conceditur. Prxtcrca fi malu eft ne-
gatio boni,Malum SC non bonum ide funr.Vnus enim unica eft ne-
gatio , Sequitur ergo eft non bonum , igitur cft malum, ex negatio-
ne igitur colligi poteft affirmatio.Prsetcrea nec fcquitur, Si enim ma
fumeft uel priuario , uel aliquid priuatum. Si priuatum cftfubie--
itam aliquod eft , igitur SC bonum , Si priuario eft igitur in fubic
DE ENTE ET VNO
<5>o igitur eft, Sed quicquid.ens quodamodo eft Si bonum, non igt*
tur eft non bonum . Prxtcrca negas ucrum eflc quod Ariftoteles in
prxdicamcncis dicit bonum fcilicet Si malum contrariorum genera
Tu utro. \n rn q Bo- ede, quod tamen ucl Boetius uel latini expofitores negare non audet,
& Tu ueropofthabitis interpretibus latinisad folum Simplidum refu
ba roî riforfnS c eo*r I
d<s qui portabitis i .irinis gisqui malum contrariorum genera efle,
ait hac ratione bonum Si
interpretibus gtxcos in femper bonum eft.hcc eft melius cft, ab
q UO j ex contTariis alterum
fS^homartuurnon rerum
malum hoc eft, peius cft quod Beatus Thomas quocp ex

folu latinas M inter Ia Simplicio refert, Sed fi licet Simplido opponcre.conrra cft, quod Ari
tinosprrccipuus Simpli dotelescodcm locodicicnon folum bonum malo contrarium efle,ue
n
refernfed'& prob.i!:T it
tum etiam aliquando malum malo.Si uero ipfum bonum Anftocelea
anti non folum Simuli uocat quod melius eft, malum uero quod cft peius erit femper bcw
num ma ^ contrarium.Prxterca bonum & malum quae contrario^ fi
tris^fcd^lados djdsot
politores id negare no rum genera eflc Ariftoteles didr.funt melius Si peius bonum Si ma*
audere.Mirushomoes. ] um j n rclatiuorum genere ponentur, in quibus funt melius Si peins,
qux relatiua fune . Ariftoteles uero didt bonum dimalum in genere
Mirarir.Q.uis no mi< non eflc fed genera. Miraris poftrcmo malum Si bonum a mc coci'
retur:Mirabar tunc cii trar j a UC 1 ex Thomx faiicntia affirmari quod maius eff aberrare
,
Si
en U
medids quod dicis
tM Simplicium falfo allegem ,falfo quoque dixe~-
Sperni nonc n6 ,
ror nmlta.n. confimilia. rim Beatum Thomam cius teftimonio probare malum bonumque
Allegem falfo:Er tu i
cqj. , Sed caue ne tu citcs qui parum mcnretn iw
nu c etn
j contraria,
rofed^dici^hoc nal'ms ,
uerba quidem qux in fecunda epiftoia ad
am ucl uerba perpendifti
ce momfti: quomodo te feripta funt, hac ferie leguntur . Dico igitur rurfus , Si approbo
ergo mes tua me fugit:
j^gn, malumquecffcmuicem contraria, non quidem qucmadnxv
nulli' ei mometi Sim dum album Si nigrum , calidum
- SC frigidum, qux omnia uere qua-
pllrio atribeTcquT dicit l/ratcs funt , fed quemadmodum fanum Si xgtum forte ac debile^
tMoqui dicoerSimpli
wm
K ^ cn um pulchrum Si turpe , Si firailia huiufmodi roolta , nec
*"
cius hot dicit:qd tamen Beatus Thomas id negat , fed uir quidem cminentiffimus in prima
Simplicius unfq diceret, quxffione de malo circa folutionem fecundi argumenti monftiat
quomodo bonum Si malum , Si fi priuationis SC habitus oppofitioae

aducrfentur.in ter contraria tamen computan folent,idq? Simplidiau
dforitate confirmat. Recordare igitur Arifforelem in prxdicamen^
cis quattuor oppofitionum genera affignare . Item memineris
Atiftotelem huiufmodi genera a fe inuicem feiungere . Rurfus oq'
.
IO.MIR.ANDVLA E
ca Tanam ab co X atgrum inter contraria numcrari,hac igitur ratio
uequa Ariftoteles contraria a reliquis oppofirionum generibus fe-
inngit.Ego bonum malumcp contraria efle affirmari, rurfumq; fato
or . Atqj hoc etiam quod diuus Thomas dixit m prima quxftione de
malo.Bonum 6C malum eftc contraria, quemadmodum fanum xgru-
que, non autem quemadmodum uifus X excitas. Tuuero dicis,
Monftrabo tibi quam contrarii proprietatem malum omnino nefeiae
Licet enim malum quiddam bonocuidam contrarium uidcripoflit
ut xgrum fano, eo quod boni aliquid relinquit offeram tamen raa-
,
lum qniddam.quod bono nequaquam poteft hac ratione opponi. pu- SienimCluid ut te
ta mors& caxitas . Sed equidem nefeioon fimiles Si enim uerba
,
tliomim
explices toni
Tbomx accuratius legifti plane intclligi poteft, quomodo nec exci- te peruerrere oportet &
nenio quas (cmiplenat
tas nec mors aliud malum poteft ex toto bonum auferre Cxcitas priuariones tibi tingere:
.
quidem uifum aufert X totum, fcd non uitam nec corpus mors ui- negat cj Thomi ibi pro
,
prie aedpere priuatione
tam quidem penitus aufert, fcd nec corpus nec materiam primam. & tiabru
cu didt malum
Quod igitur fefellit eft , quod cxcitas proferto eft uifus priuatio X priuatiue opponi bono:
,
aicx mors, fcd non propterea credi debuit perfertam efte boni priua- non ne tota queftione p
bat malit ede nibil:& in
donem, Nonne Thomas aperte ibi cofitctur X dicit malum bono code colligit malu cllc pri
Cranum cffc,qucmadmodu xgrpt fano, non quemadmodum cxcitas ustione no aute contra
uifai,cxdtas igitur inquantum mala riiran priuano que nihil
eft,aliquid boni reliquit cui ini- eft fcmiplena
priuano
dtur.inquantum uero eft cxcitas nihil uifus adefte permittit. Quod eft ceci tatem itedicim'
neto Bcathus Tho.ait bonum roalumq; uelut habitum priuationeqi perfeft.i mali Itabcr rari
onem non quia omne
opponi ueriffimum eft, Eo.n.loco beatus Thomas ca proprie habi-
bonum adimat quis eni
tus uocat X priuationcs.non folum qux perferti habitus funt,perfc- hoc nelcit fcd qa totum
ftxqua priuacioncs, qux fatumodo Ariftotclcs in prxdicamcntis ha illud bonu cui- pri natio
dicitur ho< c uifum adi.
bitum X priuationem uocat,ucrum latius omnia quoji altcji eft ha- mit
qd no facit ophthal
bitus.alterum uero pnuatio fiue integra fiue fcmiplena fit tanquam mia: hxc fit igitur ma
,
babitum X priuattonem opponi proounciat Quod uero dixiCidqr Ia qux nullo mo uult
. comratV adici poffe Tho
Simplicii aurtoritate confirmat, id tale eft. Siplicium aic beatus Tho. mas qua: cum ueta mali
in pifdicamenris dicere ca proprie uocari contraria.quoj: utrunq; eft ratione habeat: profefto
aliud. Arifto uerofanum xgrum iter contraria numerat non an qui dicit mallum ex fen-
X Xtentia Thomecfle con.
caecum Xuidens. Simpliciusigiturqui Arifto. interpretatur necefla trariuin n6 minus ertat
efteaufaro reddat.cur oes priuationes Anftoteles inter cotraria com- q erraret ille comparer
meus qdicebat Simplici
putaric caufam uero explicate non poteft nifi qux dirta eft , Beatus
um dicere qux no cbdu
DEENTEETVNO
igitur Thoraas qui ait fimpliciu dicere ea proprie contraria uocari,
quopt utrutj eft aliud cu cauram explicet ob qua fanu xgrfi inter c5
traria numeretur non et cxcu X
uides ex fimphcio necefle e id collis
gat.qui ariftotcle cxpoit quod fiue ucpi fiue falfum fit res nullius mo>
in q ua P ua 8 andli t -Q rfi UCr0 malu quod bo.
non J
|'!
raflc.Nerg.ii.mirum eft ni negatione putas appellare uidcris raalu qa oino malu Iit codeqr ,
homo c. modo falfum ueti uniufip diuifu pcundlari tc uolo An chy mera pu
An chymera.In Ifta tet ee oino no cns.Si negabis tibi ncceilc c contradicas, qui prius di/
tu thvmera multat fm xifti chymcra ecoino nocns&falfam.Si uero dederis oino noensee
git chltncca*.
^>ceda hoc mo.no cns,8i oino malu funt paria, chymcra aut eft oino
no ens igitur 6C oino mala.qd' fieri n5pot,chyraera.n.ce cotraditftio
ne no claudit.pot igiif a deo creari.qd uero ee.ee at bonu e quod igi
1
pot creari pot bonu ce.fed potetia ad bonu bona eft.chymcra igitur
..
toto mala e.Prxtcrea chymcra X a deo X a nobis pot intelligi,
raetf potili ideTnoTe no ex
hsrc potf da in thymera pot igitur apte mente nfam ce X
aium, igitf quoquo modo poceftee
fedindeo.
a>
quod autem quoquo modo potefe eflc quoquo modo bonitatem pa'
Nocio^^mihide chy cipar.chymera igitur no ex toto mala e. Prxterea nihil pot malu efle
mera formoiut aliquid
n] f, fu^jenJu fit, nihil uero fugi po; neq; uitari nifi cognofcaf aut ab
marxut nlEtt *" n1j co ^

fu ic aut 3 de0 9 Mtu U fu8* inftin<5hi i^cmirmcccifc
g
e^
bona eft. tur malu oc quodamo cognofci polle, cognitio aut bonu quidda eft,
Arifto.iiii.meta.Do
jg icur &
poff,. cognofci. potentia enim ad bonum bonu quiddam eft.
Prxterea arifto.quarto methaphyfie* dicit negationes priuatione%

romu & utra
quodamodo entia ce.imo X ipfum non ens quodamodo cus ede diat
cp contrario;!.- eft aliquid
cu us fienum e inquit quod dicimus non ens X non ens, quod uero
pofitluu ergo & q3 ibo ;
H eft malum i aiiqd quoquo modo eens quoquo modo bonii e,chymcra igitur in qua uc/
pofituii & fecundu t* no e |f entis uocabuluprxdicarc quodamodo c ens X bona. Prxterea
^
naouelt a*hqS pSfit!
ma,um c* P riuatio bonijpriuatio uero omnis eft negatio form? in ibo
tt
aa.Si aiiqd & ens couer apto nato formam X habitu habere, nihil igitur malum ee pot quod
tuufergo fecud um
n
te no
^p^ non fit X aptum capacitas uero X aptitudo in bonum bo
na eft, Malum igitur omnino malu ciTe non poteft unde Auguftmus
q uVnpIuxit tua chy
meta i inquit malum femper in bono efle , Prxterea fi malum eft priuatio
Prxterea|malu e. At f*
^ j s poteft: eife boni negatio , alia.n.eft oppofdo
priuatio .
pnuationis X habitus ,
alia uero aftirmationis negatiotnlqi , Prxee'
AuguftinasiqalnNd rea tuarum partium eft monftrare fatftam prius a te rationem uali*
la *** b nU
fn bono
dam efle qua probabas ex Ariftotcle X Tho. deum ens non ce ,
ego
Prxterea 0 malu Eate enim utranqj infirmaui nec fatis eft dicere. Scio aliquando a pipatbe/
ricis deu ens uocari.fed X illud fcioapeofde appellatione entisdeum
aliquando non claudi.Mooftra.n.rogoquo in loco ucl Arifto.uel ari

ftocelici deum entis appellatione non cenfeanrf
Cxterum fi uacabit explicato quomodo defendas deu efle K unum

deu tamen non ec deu.Si.n.uocabulu itelligiif ncceffc eft deferipeio
neqda ab aio formari ,qua data mox feqaitf deu ee deu X unu necuu
,
IO.MIRANDVLAE
SimoniJcs poeta tepus ad mfponcfcndu pcti/Tet tyranno
qugrcnti quid Carteru Attede mox
eftdeus nili uocabuli fcerpretatione 6C notaaiococepiflTet.in explicabo cu p hac difti -
orani.nqo
nepria eft uocabnli fignificatio.Prxtcrca fi deus onc dc id edeipis tm qd
e unus,aliud unu e dc/ fignificaf
os.qd' non nili deus elfe pot. [rem fi deus eft p noe no het
X
non eft deus, eft aliud a h*c diftio pdicati rdni
deo,A fe .pfo igitur aliud eflfe necefTc eft.Prxterea
fi ideo deus non e dc
fed fubiefti.e.n.illud
dc
us op nomen quoquerif qdnl de co
dei concretu eft aliud figmficans.K
aliud cocedi non debee infitiari poilit aut debe
deum cfle,dcu clle unum, nihil. n. eft. Tn rejte natura qd" deitate participa ac no ut illud quod de
ta fit dcus.Poftrerao mSftrabisquo uel probes uel defendas alio cuutiaf qreneqi id
corraduftio aut
S moidf erat ignotu
nem claudere deu non effeX auj efte, grata entmihi
huiufmodi difpu- it cnfuleti eu ryrano>
cano, nec tibi debet efte tnolefta, eft.n.difputatio cnbpt ucritacis
, Sua/ Cu ite qris C dc* dic ide
uiftimus ammx cibus nihil habens ingrati. no pot an fit aliud adeo
Vale. cjro ateqd coepiat p
Quarrx obietfftoncs. hac diftionc de* qui de
On ideo didhim eft deu ens non efte q-i efte i deo pro eftentia deoenfirias Si nihiledei/
O
pis nihil etras qa nihil di
cft,(ed quia ce non eft aliud ab eftentia quod loge diuerfum Cis Si aliqd cddpis dico
.
,
eft,Alioquin ipfum efte lapidis, qtf fibi pro eftentia cft,nec ens deu
ali ud ee ab eo qtf tu
it.necbonu,efte.n. lapidis non eft eflenria, fcd ipfum fibi,6ee fuu, phac coci pis Sc edeepta
8i
diftionem deus explicas
fua eft cftcntia.Si in negationibus.K priuationibus quid fint quxri non qtn
fupra oe illud e qj
potcft,Cu igitur fint non latis eft ad quxftionequid e formanda fcirere, a nobis concipi poffit.
de qua quxritur ce/ed amplius fcirc oportet, ce,8C aliquid ee querenti Deum no eile. Venia,
X mtis ergo ad aurum rufi
igitur quid eft ridicule ac irrationabiliter; rndetur ens, aut
aliqd,fiuc ens quod omnino non uis
primo modo,fiuc fecundo capiatur qcf fi quxratur quid
(it peccatu uo/
etiam lipd-tf de perdete
us.Fteri non porell ut ali
cabuli potius eft quxftioq rei. Si aliquid eft cns,ideo iuxta pofi/ quid fit
non fit ipfum fi
tionem tuam cfle ens, q? ce eft aliud fcctindu rem ab eftentia, aliud e in^ (Te fieri igitur no potell
uis humanitas, aliud ut aurii deus non fit
homo, aliud albu fiue albedo,aliud res alba,igitur
fit fi
preterea fi deus ndeft (gi

Z idea eft ens ideo erit cns.q, ee idex eft aliud ab idea.Idea aut deus eft rur infinitu c fi ifiniru c
efte igitur idex eft aliud a deo, eft igitur i deo lecundu re copoficio fo nihil i qtn fi infinitu elt
no
ld fecundu tonem. Iuxta denominatiuopt diffinitione unus ab uni
finitum non elt fed fi &
infinitum eit infinitum
tate denominatiuu eft, deus aut iuxta tuam politionem
ex firoilitudinc non e quoniam infinitu
unitatis unus dicit ,no igitur ad fubam dei (pedtae pdicacio.qua platoni ftipfum perimit quead
modfi Sc alia qua: contra

ci dicunt, deus eft unus,pterea cu dicimus deus eft unus no quid fitfed dtftione claudfit
, 0 nihil
quo fit fignificari putas modus aut ex aeddentiu e genere non igitur uo eft aurum non eft. H.tc
cabulu unius I deo fubftautiuu fatis credo efte tibi honti

e n e cp ad re pertinet.q, uel platomca fo ni quantu uis igeniofo.
Aam no didiccri uel grxea in qua ignorc,no.n.id fatis eft ad, tutandam Vale.
academicoje difciplina. Si deus non cftct Si augg cct,aupi inqs eftet,
aup Si n5 ect aup.igitur eetaupi, Si igicur diffinitio ueri c5ftat erit ucpt
nulli quadraos idcx.Si focrate fedete necp uept cft.neqj falfum eo
g. ne/
ce (Tatium no eft,equide defenda no in quolibet affirmatione uera ee uel k-jA
negatione non .n.in quolibet uel una uel altera neccftatiam habet ue/ .i
ritatem. Si bonum 8i malu funt in rcbus.uep ucro.K falfum I ani
ma nbi eft tua affirmationis Si negationis oppofitio { negatio enim nihil
ponit .Quomodo etiam chyrocra in rebus eft X anima eft omnino fi
non ens X falfafcuno ens X malum mutuo couerti pates. Si cxdtaccm

efte caecitatem uejt eft X quis non uideat caritatem efte utram,idem. n.
(aot , fola.n, excita te poGta ponif hoc qd eft caecitatem effe caecitatem rfi.j
u,
*
DEENTEETVNO
K ablata aufertur unde eadem rone foc.K focratcm efle focrate ide eft&eade ge*
X p fe.deus quoqt X deu efle deum ide.utruq3.11.zcer
neratione urruqi generatur,
numeftK prima ucritas. Si falfum oe fimpliciter diuifum cft ut ,pbatum ec
non negas non debuit falfum gddatn cu hae folum conditione diuifum efle hoc cft
qdiu falfum cft.Si.n.oishomo fimpliciter Kabfoluteeft rifibilis condidlioncm no

oportet adiungcre.qua reftringuas dicens.ois homoeft rifibilis qdiu eft homo nec
propterca rcftri<ftio debuit adiungi q> non oia falfa funt xqualitcr diuifa ,
aut falfa
nec.n.oia entia funt xqualiter bona.abfolute th bona funtola. u o conci
datur bonum malumcp efle contraria,fi profequi,8C lugere funt contraria facile co'
ftabic.fi ratio contrario^ motuu fatis a te fueric intcllccfta.
Q uid miraris fi
dico latinos ariftotelcm non negare, que Simplicius ncgat.noetiam ooetius,nuqd

propterea ucl Boetium non imitor uel barbaros cxtollo,mi p ne hoiem uocas. Ego
ucro te mirabilem appellarim.qui cum boctiura imiter pofthabito interim Simpli
cii me Boetium afpemari, X
barbaros fequi exiftimes. Si contraria funt bonum
K malum chymeram uis probare aliquid efle. quod in rept natura fit, fed fi percex
ptum fit qua ratione bonum X malum contraria dixerim quod nandum aut uis ,
aut poteft itclligere nihil ex chymcra probaueris. Priuationcs quafdam a me

Semiplenas uocari plurimu admiraris X nullas efle probas hoc modo ,
Malum cft
mhil.igitur non eft fcmiplena priuatio. Ego uero argumentum tuu profequens, fic
dica, acritudo mala cft, igitur nihil cft non eft igirur fcmiplena priuatio, eft autem
priuatio quaedam xgrirudo , non igitur cft ucl faniratis ucl boni cuiufpia femiples
na priuatio.fed plena potius, 8i pfiecla.quod fieri non pot ipcrfcifte igicur priuatio*
nes femiplene funt ut xgritudo,raritas,turpitudo,cxcitas ullus perfecta, boni iper
fcifta bonum. n. quod i uidente cft totu non adimit.
,
Siuerura cft quemadmodum feribis malum omne boni aliquid reliquere, chy*
mera omnino non ens . X mala boni aliquid retinet . Si uero boni
igitur, qux eft
aliquid feruat non omnino mala eft,ncq3 omnino non ens. licet etiam potcntia,qua
creari poteft 6C efle, in 'deo fic,X notio, qua poteft intclligi fit io animo non tollitur
quin chymcra potentia bona fit , X ens, eft enim potentia dei , X chymerx a lia
X alia ratione , nec enim negamus antichriftum potentia bonum efle cuius pocen
tia eft in materia partim in coelo , X homine .
qua poteft efle partim Prxterea
quomodo Chymcra . Si omnis iorenm cogitatio X potentia dei excludatur , cft
omnino non ens X mala. Vc enim non ens fit certe mala efle non poteft , Ma -
lum enim eft priuatio, qux in fubiedto confidit, quod neceflc eft bonitate par >
ticipet , Alioquin fubicdhim efle non pollet , Quod enim omnino non eft fubii>
cinon poteft.
Nondum improbafti ,
quod a me didhim eft ,
idcp Simplicii audloritate confir>
mas nifi quod ais fimplicius non dirit . fcd non propterea gloriari oportuit , neque
enim dixi Ariftotelem fentire omne omnino ens uel per fe uel pet accidens efle nec
Beato Thorax aliquid propterea falfo afcripfi.
Licet priuatio omnis negatio quxdam fit nondum tamen conflat aliam non efle
affirmationis negationifq? oppoficionem. aliam uero priuarionisSC habitus, nec p>
pterea fi malum eft priuatio boni malum X non bonum conucrri neceflecft.
Defcnfionem tuam qua tutari uis deum non efle deum ego nec ucritati nec Beat
,
IO.MIR.ANDVLAE
Dionyfio confcntaneam puto ne beatus noq Dionyfius deu ncgauic eflfe deu Sed
,
queadmodum B.Tho.intcrptacurnullu nome dei naturam incegre pot explicare,

nec alia ratione affirmationes putat deos ee incopadas . Tu uero dicis dei nome fi
deferiptione her fubicdi ratione hfe non etiam prxdicari.fcd hoc conceflo argume
tum pftar.Sit.n.a.ratio nominis dicaturq; hoc modo deus e.a.ratio.n.cuiuflibet de
eo pdicatur cuius e ro.igitur fada fimplia' coueriione.a. cft deus.igitf deus e deus
ite dicis cu quxritur an deus fit aliud a deo nec ne.fcin oportere qd dei noie concie
piatur,quicquid aut detur aliud inquis dica deu ee. eft.n.fupra oe id quod concipi
pot.fed nonne huiufmodi folutio fccu pugnat.Si.n.confircris
p pofirione huifmo#
di.qux cft deus e fupra id quod concipi pot, non ne palam aliquid de deo affirmas
fiat igitur OC fit nois diffinitio ea orario qux eft fupra id quod concipi pot ,& argu
metu militabit.ptcrea fcqrur deus cft fupra oc id quod concipi pot igicdeus conci
pi non pot alioquin idc fupra fc ipfum forct.non igitur amari pot nec coli.Poftrc^
mo tantam putes effe auri poteriam ut uclimus nolimus uel re ucl aio ex neccflGta#
te deum fccu trahat hoc modo, Aupr e.igitur ipfum ce eft.igitur deus e,ite fic deus
eft . igitur infinitum cft. infinitum eft.igitur nihil cft . Si ens infinitum cft inquis
finitu noe.quafl fic arguas finitu no eft.igitur nihil eft.dtidefic ifinitu e igid mfini
tum non eft.inftnitu.n.inquis fefc ipfum pimit.Equideputofi Nicoletto quifpiam

huiufmodi argumenta ego contra aliquid opponam, ne
fcripfiftet,nihi! rndiflet.nec
ubi res mihi luce clarior uidetur aliquid uideardubitarc,q,fi iifde argumetis pofi^
tione ruam probes equideucrcor ne aupipdas.Is obiedhonibus fi uoles aliquid re'
fpondeto compf optime, quo difputationi ia fine faciamus, faris.n.lufimus. excep:
nolim putes me aut odio aut maliuoleri3 in hxc diucrtifte.fcio meminifti priufq ali
quid tibi feribere fignificafte an uelles.Equidc deu tcftor comite mcu mirandulu OC
amo OC ueneror.qd' fi aliqn expiri libuerit me nihil mentitum cognofccs.
IO.FR.ANCISCVS PICVS MIR.ANDVLA ANTONIO FA#

VENTINO PHILOSOPHO INSIGNIS.SAL.
I
Vanq roannis Pici patrui mei obitu ft udi opi mcopt alacritas ols OC
fpes qux quafi tota m co rcpofita fuerat .clanguit, quippe cu futupt
Iperare eo uiucre phfx ftudia ad caftitatcm priftinam . fed magnis
dicata opibus reuocarcrur.chriftianaqj fides eliminaris i uniuerfum
erroribus hxrcfibufqj dcpulfis ualidiftimis i aduerfos hoftes turri#
bus munirctur.Non tn fic aio conftcrnatus fum ut totis uiribus no
taboraucrim ne uigilix oes incoharxq? lucubrationes qux ab homine illo i litteris
undequaq; admirando profluxerat penitus depirent.quo circha mihi ipfi nfifq; ho/
minibusconfulcnsq maximis potui itineribus floretiam contedi.dcdiq; opam qua
potui ronc ut quxcuqj ab eo notata fuerant licet iexpolita OC inexcufla i noftram p#
mitterentur poteftatem.non inanes oino fuere conatus noftri,nam OC fi adaprx ad#
buc tabulx non cent ncc notus hxret adapta nihilominus ita ferinia fuerunt ut co
metationes cuncftas ifpiccremus uerfarcmufqj. Vidimus i charthaccis illis dipfis co
dicibus ieredibile hominis ftudium,lc<ftione omnimodam conceptus fupra captus
faumanx mentis admirabiles.Vcrura i redigendis fetiptionibus non laudam mcu-
rofltatem.hinc inde difiecfta diftipataq; omnia.fed de his alias. Dum hxc diligenti
DEENTEETVNO
cura cuolueremus opufculu eius de uno SC ente quattuor ferae ante occubitu an-
ms cmidum una cum tnbus in ipfum a ce pfcripris cpidolis earumcp mfis in ma-
nus incidit quibus ob rei nouitatem non plelWs modo fed hau dis fed pene ut aiunt
deuoratisCrumorc.n.id fadhim agnoueram fed quid momenti alatum eet explora-
tum (acis non habebam)Mecu cogitate difcepcarcqj occepi an illud publicic? aliis
cum opibus qux in unum redegeram, publicanda ccnluenm implToribus dare
&
deberem nulla tuap obiecdionum habita mentione. An confultius fieret fi & oppu
gnatum bine offenfaculis inde propugnaculis promunitum exiret iu publicu.Pod
longam rei difcufTionem pod rem a tandem menti fnia fedit . Sane dodris homini-
bus obuiam fadlum notas infamix ferre uideretur. Si accufatorcs non tantum ex-
paucfcere.Scd SC in iudicium citare redfe quali parum fides confciecix no auderet
pariter quoq; ut rnfis comitatu iret oportunum ce uifum eft ucluti ad defendedam
caufam innocentiae cedibus quod noftpt confilium laudatum iri a probis uins non
dnbitaui qn a me pati oportuilTct defunedu patruum hoiem profcdfodc me meti/
tiflimum aliqua ex parte famigerata dodtrmx fux tali n5 pmulgato libello defran
dari, aut eo folo .pgrediete nequillimis uitupatoribus anfam femp criminandi rcll*
querenon accitis in fop: qux SC obiedrimdofii repellendo pluribus utrincj epi dolis
cocinata fuerant. At oblatis nonullis litteris Chndophori faxoli nri SC ciuis SC me-
dici qbus quartam te fup id negocii cudifle epidolara qux rnfione caruerat ut aie
bas nobis figmficabitiuycs in dubiu (cuocara eddrepzqs fnix ancipitis fadtuspav
ficulandu cxacflius liberatum ia iudiciu duxi qn podremus accufator urgeret eam
nec cet qui patrocinaretur. Inde meu fubiit aium cicilatio quxda fufeipteudx defeo
fonis quo mc rri ,ptu tando filcntio uertere non erat in promptu . Mouebaut hinc
mente hois modedia in oefqj begnicas ingenii quocp folertra SC acrimonia in enoda
dis diluendi fq? ctia ex tpe diffici lib^nodis mcxplicabilibufqj fcyrpis ut.f.arbirrarer
ultima epi dola tuam non fuifle tuto delata, cogitaba inde fadlu facile fuirieutqtf
refcripfilTct.Si rri fideli nuntio tux funt reditx cpidolx ucl tabellario^ incuria^fic
.n.id fcpctiumcrojuel alio quopiam cafu in itinere pcriiflet.Succurrit demu in eoo
dationibus priopi quxdionu tuapr coquxdu illu fuidc a te (xpius cade iterari OCde
cifdem fxpius dubitari ob id datira totius controuerfix uedrx capita peurri an X
in primis rrifionibus aliqua dephendi pollent quibus mondrare fuifle quarta: epi
dolx fatis in parte faidum anteq fcriberctur.Succedit ex uoto res ranraq? reperi ad
propofitum facietia ut fi non uerbis quantu fieri potuit obictdionibus ultimx epi/
dolx rriferim adeo ut ipfap nodos ex priore quxdionu ruapj folutiombus apros ma
gna ex patte podis agnofeere. Addimus mulca magnis et audforibus pro ceRitno-
nio petita qux oia non alia de caufa fadricata a me exidimare te uelim,nifi ut rudiii
infoletiumqi philofophix SC maliuolop: iudiciis occurre re,ad ques forte cum per-
uenidet fama quartam te ad patruum meum fuperea controuerfia dedifle epido-
lam cui non rclpondiflct.tuliflent adhitu fenteritiam^qui blacdctonibusfii inuidis
mos ed)alia quapiam de caufa qux iuda non edet referibere picum non curauifle
Alioquin mi Antoni etiam a principio fufeeptum opus libentidime omidem Tum
ut controuerftis a quibus abhorres fum SC fi iudiflimam caufam agerem non uide/
ret initiari.Tum ut a uero philofophix tramite no deuiarc,quem pod equos SC. ar-
ma (6C fi quofda littctajt flofculos a pueris olferim } pod magnop ducum comer-
.
1 da Io.PJco patruo Toaneqj mainardo nfo ducibus metiri occcpi,qn natur* notitia
1 no ad lfarios defudados agones, fed ad natur* ipfius coditore agnofceduordin ctur
5 philofophicxqj cometanoncs fuapte femp fpote uinitarc nos debeant ad pcniriftl'
' ma diutnop elogojt ueftigada fcnfa,hic ftudiorum oium finis his nobis iter rcuela
tur ad cxlu/i tn ea non glori* nfx capradx gfa excoluerimus, fed ut deu nf um 8
facilius cognofccre 8C fementius amare poffimus.Vt inde pmptius qu* mandauit
facieda pfequamur.quxqj docuit uitanda fugiamus. En tibi caufam fufeepri hui9
mihi oneris cecuq; ncgocii explicatam iuftiflima cft ut ut iccirco *quo a te animo
pferenda qnioetiam arbitrari forte potui ut his noftris uti poffem ueluti internun-
ais iuaufpicata mihi iam tecum contradfaqi fcrrrari*bcniuolentia cofirmada.Na
~v
cu pximis diebus ifhic appuliflem qua es humanitate me inuiferc dignatus es. At
q? interloquedu de littens deqj morte patrui hac eius operibus multis Lhoatis nec
eonfumatis percepta opinione mea rndendi.f.tibi foluendiqj argumentationes tuas
tantum abforeoftendifti ut offcndereris.ut etiam quod fa durus ei am laudaucris.
Sed ipfum iam ncgocium aggredientes prim* obiedioni diflblucnd* man9 in pri
nsis admoliamur.eaeft huiufraodi.
No io dem cft deu ens non ee q, ee in deo p eflentia e,fed qa ce no c aliud ab eentia Pria obie
q<f loge diucrfu e alioqn ipfu ci lapidis qd' fibi p eentia eft ncc ens efferpec bonu dio
eifle.n.lapidis no eft eentia fed ipfum fibi 8 ee fuu &L fua cft eflentia cui uel facilia
me mdcbimus.Scd iubebo in primis cop. rc mcminiiTe quxabipfo hmoireigfa P nefario

fbnt pferipta nc pugnantia ille uerba protulifle uidcrcf.Inco gppe comentario de quxdam.
ente SCuno(^qd etiam in rua$t obicdionum rnfis cometnorauiOAmcliu lamblicu Amelius.
Syrianu coplurefqj Platonicos q deu ens no cflc dixere no mo pbauit fed tototra Iamblic?
flatu principaliter hoc cgit.ut non folu ex Arifl.uej; et ex Platonis dogmate onde Synanus
ret deu &
cflc dici ppriecns.Sed aliqua loquurionis rone ce monftrauitqua
requered no abfonum erat a ucritatc deu appellatione entis ce maiore . Atqj ob
q
i id fe fadiratu c ut QL Dionyfii audoritatis St Thomx ro heref ncoio ut 09 Diony.
hoc a
1 ocrbis utar infanirc uiderenf dodiflimi fandiflimiqj uiri g id dixerut Dcum.f.no Thomas.
i cflc ens. Sed fuper ens qua fniam alter milies repetiuit,alcer qnqi ufurpauit . Sed
trdeamus ad nos.Cu ago boc mo Deu ens no ee didu fit hac rone id piatu aflex Solutio
: rimus q<f ee i deo pro eentia fit.cui opponis no hac fed illa aflertu rone qdccdu obicdoif
taxat no fit aliud abeentia.duo hxc diucrfa ee penitus exiflimans ego ucro altcruj
: alterius didi apitione dilucidationecp ce contendo. Cu.n.dr ens no eflfe deu qa in
1 eoec ab eentia diflepatum no fit nil aliud affert q ce i deo ce fibi p eentia, nec per
t ofone.f.cfic in deo no eft aliud ab cius eentia ludicaif nobis ccntiam in deo ce
ti utp uerba illius contra que arguraccatus cs liqdo pfpirit' na tua obicdionem pa^
jc truus cofutauit qux hanc ipfam materiam cocernebar iqes.no.n. Platonici cum id
,> aiut intelligut efle in deo eentiam SC ee fed in eo non differre . At ce in deo loeu cu
'
hfc que in rebus aliishet eentia ut ei ,p eentia nihil fit aliud q ipfum c(le.q>autin
congruum 010 credas ipfum lapidisefle non pofle dici ens SC bonum mutabis forte
fniam fi confidcraueris qux a Thoma agnate q qfi cotrouerfix iudex a uobis afeu Thomai
tus eft \ pria pte fumx q6ne.xlv.articulo.iiii. dicant palacp cognofces iplum ee qd
leflenri* copofitioncm cadit nec ens nec creatum appellari debere qn formas oes
non fubfiftentes 8C accidenda cxteraqi id genus magis cocxiftcntia 6C coctcata
r
q
R
APOLOGIA
mata & entia nuncupari pofie pn uder. Quapropter ab eP feiftatoribPpotiffifftu
Capreolo cu dc entis Si cftcntix diftin&.oc ft quxftio ce ipm creata;: reru nec ini
uerop entium nec in creatura;: numero recipit, q> fi entis appellatione no (ufeipie
pculdubio nec boni cu ens Si bonum fc mutuo cofcquat panqj ambitu redicet
Secudx Secundo loco hunc in modum argumetariis fi in ncgatoibus Si priuationibus qd
obictftio-' fint qu.rri no pot.cu igitur fint non fatis cft ad quxftionem qdclt formanda (cire-
nisfolu - rem dc qua quxrif efie fcd amplius feire oportet Si efie Si aliqd cft quaerenti igif
do . gd cft ridiculcac irrationabiliter rridcf ens aut aliqd fiuecns prio modq fiuc lecu
do modo capiat. Quod fi quxrat qd fit peccatum uocabuli potius cft quxftio q
rci.Cui obietffiom rndemusnon illum unq dixiilcin priuationibus Si ncgaiionib?
Thonas non polle quxri qdcent.Scd non poircmden quid Ihomx gratia pt Iit que te (
fuper hoc dubitante in prioribus c piftolis ue^: nc.f,ellct an (alium citauit his ucr^
Egidius. bis ucyt efie fatearis oportet nifi dclcras tuum Thomam.quod Si nos et ab Egidio
Romano in fcciido commentariorum libro in theologicas inias aflcrtum efie repe
rimus/atis.n cft ad quxftionem quid cft formandam feire cam remefte de qua Id
fcitat ,neqi ncccftariu e ut qui qd res fit ucftigaturus c.fciac rej efie aut aliquid pri
mo modo fcd fecundo rm hoc cfi eam efic.Quodli contenderes te intclicxille quz
ftionem ea formari pofie cui poteft affirmariuc Si redi e rcfpondcri pnmuj puras
Ii
quxftionc illa non pofie rcdle formari nifi res de qua quxntur fit utp cam q
talis
Ariftot. (iioni illi reddi rrifum queat te cum non ucnio.Anft.n. fercti a e peunef an pofie cc
taurus fit nec ne cctaurum tame tale non ce ut peum quxliioni an epofiitnideri
cum mera fit fabella merum figmetum pariter quoq; aduerfor eredis hoc idc q"fi
rete nofie oporter ,nam plus feire eum non oportetût oftedimus) qui rccftc quid ^
fit res pcundlatur.quamcam ec.qui ergo nouerit re ce aliquid non ridicule refpon-
detur ea ce aliquid nefeienti cuipiam Si de hoc pcundfanti.cp ucro interrogates qd
resfit docere non eonfucucrimus eam ah uel ens efie ucl aliqd ut abfoluti 9 mdea
mus eucnit.na exploratum hrires cam efie aliquid adhuc quale na ens eet rimaret
eorum igitur non folum exprefix petitioni. Sed Si ucfiigandi defiderio faaffacim?
cum conceptas Si non prolatas quxftioncs ipfojt nofins rnfionibus prxuenicndo
difioluamus.uerba ucro illa q, fiq.ixratur quid cft peccatum uocabuli potius eft
quxftio q rei qux illius obicdlioni contra te fadfx fuere .rrifum non multu morae
ti atrulifie uidcnd.cum enim tu prius argumentatus efies ex Thomx fentetia.cns
uidelicet iuxraprimum modum uocari quod quxftioni quid cft m detur,quae retiqt
quid efiet quod mundum conferuarct 8i moucrct rationabiliter deum rclpondcri,
ex quibus coll gcbas deum primo modo efie ens Si aliquid rridit ille u/dc quantuj
malum fecundum Tho tale non eft ut quxrcnti deco quid Gt poflimus ali
falleris
quid rndere ucl ens^Si tamen quxrenri quid eft peccatum rcfpondcrc pofiumS* q
eft malum - ideo nihil tibi tua fuffragaturrcfponfio hxc fcilicct quod fi quxratut
quid eft peccatum uocabuli potius cft quxftio quam rci.Nam non nimis cft qux
ftio nominis^qq Si hic Si ibi diuerfa ratio^quid cfi quod mundum gubernat cj qd
eft peccatucum illeq mundum gubernat deus. f.qdd, ratem ut rcceriorcs loquiic
1
non habeat,qd Si omnes praeter eos in prxdicamcnto cum collocant apertifiime
q
ttony. confirmat.Et ut finiVifiimus ait Dionyfius noftrx poft apoftolos pnneeps thcolo^
gix ipfius nec nomen cft nec diffinitio, quinctiam nec illis qux antea dixifti tuum
hoc refpoafum conlonat qn prius malu ipfum non cflc nihil fcd pof riuum aliquid
docens,nunc uero ipfius nominis tantum formari quxftioncm confitearis.
Opponis tertio his uerbis (i aliqd eft ens ideo iuxta pofitionem tua e ens q> efte cft Obiedfio
fecundu rem aimd ab cflentia aliud eft inquis humanitas aliud homo aliud album tertia,
fiuc albe do aliud res alba .igitur fi idea eft ens ideo erit ens q> elTc idee cft aliud ab
idea.Idea autem deus eft efte igitur idee eft aliud a deo,cft igitur in deo compofito
fecundum rem non lolu fecundum rationem. Quibus dicimus iam rerponfum eile Solutio
Nam cum eode fere medio quo nunc es ufus in tertia epiftula argumtarens rndic
ille compofitionem illa entis Si eftentix in diuinis fecundum rationem ec no fcdin
rem.huius igif hyppothctici fyllogifmi que adduds.prima ppofitioncm ucra cfle

inficiamur nam Si fi in acatis rebus cftcncia ab efte re differat non ob id fcquaf nc
cellarium c quicquid quoquomodo dici ens poilic ex eentia Si ec Guc exiftentia ta
q ex partibus coponi idee igitur qux creatarum rerum exemplar cft eentia SC exi ^
flentia re diftindla non coucniunt.Scd h uc a nobis in ea fic copofitio.cu illa ut exe
plar cam eeutix Si entis fiuc ec di exiftentia; qua: in creatis rebus inuemunt pupe
dimus quam copofirione pariter Si diftinchone fimpliciffimis ct rebus apphcaui?
& fccundu ratione quando cam imclledusnoftcr fabrcfccit uocitamus hanc peri.'
pathetici frequetiffime ufurpant uulgata ut inquit ille ab Antipatro repetita a Pof Penpatej
fidonio comcmorata in cpiftolis a Sencca.ca propter hunc in modum ideam fecun tid.
dum rationem cx eentia Si exiftentia dicere poflumus ce compofitam Si ens uocarc Antipa ^
eam.f.ut exemplare creatura y: cx ce 6C eentia re differeris compofitarum confide ter
rantes.qua compofitionem in deo non ponimus quando eum non ut aliorum cx<> Poftldo.'
plar.fcd ut in penitiilimo fux diuinitatis recellu Ic ipfo fruentem contemplamur . nius.
Quarto inquis iuxta denoiatiuo^: definitione unus ab unitate denoiatiuu cft de? Seneca
aut iuxta tua politionem ex fimilitudinc unitatis. unus dicitur non ergo adfubam Quarta;
dei fpedfat prxd-ratio qua Platonici dicunt deus eft unus, prxtcrca cum dicimus obiedia'
deus eft unu s non quid fit fcd quo modo fit fignificari putas, modus aut cx accide nia lolu-'
dum eft genere non igitur uocabulum unius i deo fubftantiuum e q> uel Platoica tio
fetftam non didicerim uel grxea lingua ignore ,

non enim id fatis eft ad tutandam
acadcmicop: difciplina.Sed facilis enim didum Iit a Platonicis unum q<J
rnfio cu
de deo enuntiat efte fubftatiuum Si non denominatiuum tantum probe aftertum
e Si itejr cum affcuerJtu fit unum dici qa unitati fimilis fit non e incongruu.nec
.ppterca dici poteft no efte fubftantiuum, nam fii fi nomen aliquod ex rei cuiufpia
jpprictarc aut fimilitudinccuidam adaptetur non id fcquatur nccelTccft nomen il^
judnon ce fubftantiuum qn id pro fubftantiuo nomine accipiatur, quod non pmo
dum adiacentis fcd per fc ftantis fignificct.unum ucro quod dc deo praedicat p mo
dum non inhxrcntis fed ftantis intelligi a deo clarum eft ut pbationc non egeat ha
bes itaq? pprictatem a qua nome accipit' cui applicaf non auferre hoc quod eft ee
fubfianriuu.na Thomas tuus imo nofter cum i locis aliis tu i prima parte illud ad Thomat
quod fignificandum nome imponit ab illo a quo imponit differre refert uerbi gra
hoc nomen lapis ad fignificandum fubftanam illam qux fic nuncupat impuni ab
ea item ^jprictate fibi cognata qua.f.pcdem ledit uocitari ediderit unde fii alio lcv
eo elocet a gramaticis fore ufurpatum ut fcnbant nomen fubftantiam cu qualitate
denotare quod Si Ioancs fcotus libro primo comentarioru fuoru in fnias affirmat. lo.fcotus
R i
APOLOGI A n
anum igitur mi Antoni cum de deo enuntiamus uere ut fubftantiuum nome c &
enunciamus quia f.per modum flantis SC concipimus SC prxdicamus rurfus cum
1
ab unitatis fimilitudme eiufq; proprietatibus ipofitum dicimus uerirati quatu fas

nobis cfl propinquamus qa fcouenieri uocabulo utimur ad indicandum qq loge

ineffabile illa fup oia creata deitate cu ita oium qux funt pnncipiu fit queadroodu
numerorum ohim principium unitas cll.flt hifcc uerbis etiam colliges alterius at'
gumenti tui folutionc de modo quod de genere dunraxat accidentium efle qafaris
pofle.f.in hac praedicatione, Deus cfl unus quo deus unus li fignificari SC nihilo '
minus unius uocabulu in deo fubflantiuum ce.fi a quo aulpicet come SC ad quod
Solutio drnotandu rei tribuit confiderauei is potes etiam breuiufculccx uerbis patrui folu
breuis ex tione tux dubitariois agnofcerc.cu ait quomodo tu Platonicorum potiufq Diony
uerbis pa fii ratione fequi me dicis,cu nec Dionyfiu nec Platonicos uc magna etiam uocc glo
trui. tiaris unqlegcris.Ac frias ide efle apud Platonicos dei Typum eeuniratefiC apud
Dionyfiu deum unice ce omnia expeditiorem folutocm nopoflet quifpiam rcdle de
Gderare.nam cum dei Typum efle unitatem dicitur ad (untlitudmc Si modum cu
ucro ferturdeum unice efle omnia ad fubflannam referedu cll.qux tamc ee cade
penitus afTcucratum efl quincriam apud grxeam linguam quam ille probe noue
rat abllradhim SC concretum fignificari quandoq; potcll eadem uocc.
Solutio Ad quintx dubiratois tux folutocm aflerendam no opus efl multis. Ait ille fi de?
qutxob' ndcflct & nupt eet cflrt aurum SC no effet aurum. Tu addis hxc uerba igitureflee
icdionis. aurum. q> fi diffinitio ueri coflatjcritucpt nulli quadras idex . adde obfecro SC hxc
paucula qux fdlicct ex eius uerbis fequi dixit SC agnofccs quomocric ucrum nui
quadrans idex. Quid mquafimpoflibilc.f.impollibilc pant SC io no mirum cfl fi
li
ex propone tua impoflibili fequi facias qnicquid uolucns.Nam fi deus no eflet SC

aurum effer erit ucrum nulli quadras idex cum cx impoflibili gignatur impoflibi'
lo.dc ba ]e his non folum dialedlici fed etiam theologi adflipulantur . Si enim loannem de
chone . bachonc cartnelita interroges an fieri poflit ut aurum fit SC deus nou fit in primo
fententiarum rndebit tibi non aliquam omnino re qualifcunqj ca fic intclligi pofle
nifi ptius deus inrelligarur.cu aut dc iutcllecfhj cundlarum repi fit colliges tu an ex
oem cotroucrfiam et apud nouitios dialctiticos pronuntiari poffit aurum efle
tra
CC deum non efle fore impoflibile.Scd dc hoc iterum in calce operisuer ba facie '
Cardina^ mus fi Cardinalem camcracenfcm poflca confulucris.audics hominem in omni er
lis eam c- philofophia exercitatum in primo commctariorum in lcntcntias dicentem cx quo'
raccnfis . libet impoflibili contra dicflionem fequi.
Solutio Sexto loco dixifli fi neqj ucrum neqi falfum eet federe focratcm qd ille aflcucratco
fexrx ob' q, neccfTarium non eflet
defendero tc pofle non in quolibet negarioem uera ee uel
icdlionis. affirmatione cu in quolibet
aut una aut altera neccflaria non habeat ueritate.quam
obiccftionem foluctes rndemus oronem hanc Socratem.f.federe ueritatem aut fal
fitatem quantum de fc efl fibi non neceflario determiarc.ncc .ppterea fequi dc quo
libet affirmationem ueram non efle ucl negationcm,ueromtamen fi eo modo quo
ipfe docet inrclligis negare etiam potetis in quolibet fic affirmationem aut nega^
tione m ueram efle ut altera pars neceffatio uera fit,ait enim me federe aut ucrum
aut falfum femper efl.quia femper ego aut fedeo aut non fcdco.SC quod dicitur me
federe necucrum nec falfum hoc efl propofitione hanc cx fe Gbi nec ueritatem nec
falfitate detefminare.quod faciunt, ppofirioes neceftarix.Scd cu fieri poflitut K
fit aera cu.f.fedeo 8 fit falfa cu no fcdeo ex fe ipfa ad utruncp indeterminata cft.
Prjeterca aduerfus nonulla cius uerba de bono SC malo uero 6C falfo qux in rebus Septima
fiCata fote ptulerat indas hoc mo.Si bonu5 malum funtinrebus ucruSC falfura obieftio
in ala ubi cft tuaaffirmariois SC negationis oppofitio.ncgatio.n. nihil pouit quo et Si folutio
chymera in rebus eft SC aia.fi cft oino n5 ens SC falfa cu non ens SC malu mutuo co
aeiti putes. Sed oro atredas aladuertafcp malum SC bonu ea ronc in rebus et pnun
ciari quia attedaturffrea res quo ucrum Si falfum circa aiam non eft.n. ucrum SC
falfum in rebusutferibie Ariftorclesfcxtoprixphix libro fcd in mente nec ppea

(equatuxncccfic cft ut res qux oino mala cft res ucra fit ucrum ctia illud SC falfum
de quibus eo loci mentione facit Ariftoteles complexa funt,ncc ite fequitur fi bo^ Ariftotc.
num SC malu in rebus fint ob id ea opponi no pofte contradidlorix.quia malu q<f
in rebus efte ,pnuriatur non ideo df in rebus fore ut illud aliqua efte rem intelliga
tur.fed quia attenditur cofidcraturqj circa res ipfashoceft in quantu res pfecftioni
bus priuar.K ut no bona fint efficit chymcra ucro ipfa in rcb^nocftqa oio no ens
eft& oino mala tamen fi fieri poftet a natura ut eftet res eftet & bona falfa aut cft
quatenus nihil oino exiftens SC nulli quadrans idcx.nec etia cara in aia efte affh>
mamus fed ipfi chymerx notionem.qux nt res quxdam cft bona eft SC uera falfa
uero quatenus chymcram rcprclcntat cu ipfa chymcra SC nihil fit SC mala.
Probare poft hxc credidifti excitare efte ucrai quod ille negaucrat SC fi exdratem Otftaua
efte excitate ueru efte nec eftet inficiatus nec coccftiftet.Scd ca loge diucrfa ee di obiedho
xifTet.huneqj in modfi argumentatus es fi excitate efte cxciterem ueru eft SC quis cu (blts
non uideat excitate ce ueram idem.n.funt fola enim cxcit3te pofita ponif hoc qcF tionc.
eft exdtatem ce excitate SC ablata aufert , unde cade ratione Socrates SC Socrate
ee Socratem idem cft SC eade generatione utruncp generat & per fc deus quoqj SC
deu efte deu idcm.utruqj enim xternu SC prima ucritas.Ego ucro mi Antoni con-
tra contedo quxqi eadem ee affirmas inficior nam uno copi quem tu affers pofito
non ponitur rcliquu ncceftario.nam fola exdrate pofita nullo intclletftu confideran
te etiam quide erit non rame erit hoc quod eft cxciratem ce cxciratem quapropter
etiam argumentum dc deo SC degeneratione Socratis nam Socrates per
foluitur
fc generamr non hoc quod cft Socrate ce Socrate cum complexa non gencremr.
licet quoqi tibi condonare ca efte idem adhuc non fcqui didmus quod colligebas
obdiuerfum modum fignificandi complexe fcilicet in complexe cum nullius fine
ualoris eftet hxc argumentatio excitas SC cxciratem efte cxcitatem funt idem fcd
hoc eft ucrum,igitur SC illud quia pari pa<fto fequeretur hoc cft complexum igi
tur SC illud quod abfurdum cft,cura excitas nomen fit fimplex non complexu aut
enuntiatio aliqua aliud igitur cft cxcitatem efte ueram aliud cxcitatem efte exrita
tem ueru efte.Et qq hxc pro patrui dcfenfioc fufficcrc.attamcn nc credas plures
turadi ppugnadicp mos dccfTe.utqj abfolurior ueniat ad tc rnfio fcias uelim iuxta Gregon.
Gregorii anminefis fnlam diccrc mc pocuifte SC fola exdtate pofita poncred hoc ariminen
fi
quod eft exdtate ec excitate no .ppterea corrogari colligiqt ncccftario ca efte idc? f'S.
negat enim hancconfequentia SC mulcas huiufmodi omni alio a deo circunfcripto Cardina,
deus eft ergo deus eft deum efte.Cardinalis quoqj Camcracenfis negat omnes ora^ camera.
dones in quibus aliquid enunciatur de oratione infiniciua Ggnificatiuc accepta ccnfis
. ,.
APOLOGIA.
fq; 8C talTas aflerit SC incongruas quod i fuo primo fentcnriap libro uickre licet.'
Obiecftio Conquereris deinde falfum cu hac coditione diuifurti non debuiffe pnundari hoc
nona SC cft quadiu falfum eft.idqj hifcc uerbis enarras fi falfum omne fimplicirer diuilum
obiedfois cft quod probatu efle no negas dici no debuit falfum quida cum hac folum condi
lolutio. rionc diuifum ce hoc eft qdiu falfum.Si.n.ois homo fimplicker SC ablolute eft rfi'
bilis conditione non oportet adiugcrc qua rcftringas dices ois hoeft rifibilis quan
diu eft homo, nec ppterea rcflntftio debuit adiungi q> non omnia falfa fune aequali
enim oia entia funt qualiter bona abfolurc rame bona funt
ter diuifa aut falfa. nec
omnia. Sed diligctcr cius uerbapcrpcde.quib? poteris ocm fcrupulum SC dubita*
donem abiiccrc. Ait ille omne fallum diuilum nec omne fallum ex equo falfu quia
H. non ede fallum cxcquodiuifum cum eque falfa non fint qux non funt ucccftsuio
6c fempet falfa:S ea qux femper SC ncceffario falfa funt.rcdfe igit Antoni dxftio il
la quadiu adictfta cft ppea qux no femper SC necdTario falfa lunt que falfa SC fi ue
ra fieri uniri cp poffunt ucl naturx ucl artificis opera, quod & tu in fecudis obiedtio
nibus dixifti.uerutamcn quadiu diuifa tandiu falfa, femper ucro falfa funt ea qux
nuncj in amicitia redire prit.ut in fecudapr refponlionc obictftionc abiide uifit . nec
fimilitudo de entibus SC de rifibilitatc tibi impendio fuffragant ,Na entia funt fem
per SC abfolutc bona.licctq? non (int qualiter bona aliaqi alus magis boni ratior
nem participent tamen femper SC nccci iano funt bona.quatenus.n. entia eacenus
bona nec poffunt fieri non entia SC non bona tuli redigant in nihilum. Sed poteft
comodc de falfo SC diuifo quod in complexione confillit non diuilum SC ucrutn fte
ri.fimilitudocrgo non quadrat. Na licet non omnia falfa qualiter diuifa.arcamcn

quarenus falfa SC non unita SC non ucra funt. Adde q> paru tuibarc nos debuit b{C
obicdlio.quis enim ambiget prouunciari polfc bommeCqui abfolutc SC femper nft
bilis cft)cuin hac conditione nfibilem fore quadiu homo an improbabitur hxc
cft
loquutio a uiris dtxftis homo taodiurifibilis cft quadiu homo cft.

Dccimx Decimu obicifhonu tuap: caput nihil aliud cotra eu affett mfi facile conflare po*
obietftois tuiffc qd dixifti fi ratio contrario^ motuu fatis ci fuiflet intcllcdfa.at ille nift exd
folutio. dic conqueftus cft re no probaflc quod totiens fcqui dixifti.f.cx cotraricratc profe
quendi SC fugiendi contrarictate boni SC mali inferri inquiestnam libi bonu quata
bonu ficcxpetcdum malumq; fugicndum,fintq; fugere SC appetere cocraria
rionc
quomodo cx hoc fcqui probas bonum maluqj efle contraria hoc cft quod tibi pro
bandu cft.ad quod ramen probandu neqi ullum unq ucrbu fccifti neqj nunc facis
hxc ille ncgans.f.forma argumentationis tux SC hac fortafle de caufa cu appetere

ipfum no fint proprie motus cotrariicxqbuscotranos efle terminos coi
SC fugere
Ariftotc. ligi poflit.SC ctia ab ipfo Arillotcle mutat.onu aliqua contratictas ailigncf fexro.
phyficx aufcultationis libro quop: corrari no fint termini fcd contradidfoni ens.f.
quando generatio ab no ente ad ens pficifcat'. corruptio ab ente i no ens
6C no ens i
procumbat.Tu ucro hanc iterum cotrarietate boni SC mali pertradfafti ncc aliam
adduxi fti probatione ratione porro cotrariop: motuum diligenter illum ,pfpexifle
ctiaab ipfis ut aiunt unguiculis no ambigas.qnimofxpius no modo tuas aduer*,

fus cum dc hac contrarictate rationes propulfauir.fcdctiam contra te egit quan*
do in fecuda cpiftola deduxit hanc tua probatione no folum inferre malum SC bo*
num efle cotrana fcd contraditfforia efle contraria.feeudo cu tela tua in te retor fc*
,
IOAN.PiCI MIRA.NDVLAE.
rfchoc modobonu 8C malu fecunda ce fune cotraria.SC utriiq; contrario^ rfl aliqd
pofiriuu 8C fecundu te no ens efl botiu ergo fecundum tc non ens efl aliqd pofiti' r>
uum SC aliqd SC ens conucrtunt ergo fecunda Ce non ens efl aliquid pofitiuum.
Cum incerda dixiffes epiflola refugere eum ad fimpliciu relidis Iatinis interpreti Vndecia;
bas quantu ad oppofitione boni SC mali pdneree rcfpodit ille quafi mirabundus. obicdlod'
cur cu qui Bocdanus ee folc res SC barbaropt irrifor cos ruc rideres qui pofihabids folucio.
Iatinis interpretibus grxeos fcqucbant' interpretes uel comodiflimc inuens te fen
tirc perpera fi grxeos phos magnifaciedos no eflc duceres quos Boedus que ma^ Boedus
gno hes in peio fumo in honore femp habuiiTct.hifq) 8C prxccptorib 9 8C ducibus
ufiis eflet.qbus replicas rem no ce admiratione digna quis dixcrislatinos no nega
re Ariflorele que fimplicius no negat SCc.Sed mihi non radet Simplicium negare
Ariflotcle cu recflcmrcrprcteC' nec apparet lacinos interpretes cuariarc ab Simpli*
cii fnfa,qn eam tota mente coplcClant SCcxcquanc'' opibus fi demiratus efl nega'
cum ace larinos expofitorcs Simpliciu no fequi in maiore forte (lupore ioidifler, fi
te latinos no negare Ariflo.que negaret Simplicius protulifle intcllcxifler, porro

Simplicius quiqj illu funt (equud Ariflo.mente plane elucidat cu ea rone bonum
Cmalu contraria ee dixcrit.cp altera cotrarioj: femp habeat rone mali 8C deficiens
tix quocirca primo phyficx aufcultationis libro cotraria femp fecundu melioris
peiorifqj inuice ratione comparari tradidit Pythagoreos et imirat9,q duos rerum Pythago
ordines flarucre,quopt alter fub bono alter fub malo contineret ufufqj fit focinati i
***
uis libris frequeter externis cxcplis hanc expofirione ut inqt ille Thomas tu 9 non T hornas
folu larinus fcd 8C iter larinos prxripuus no folu refert fcd SC ,pbat cui et nos Egi'
dium in.ii.fniap: 6C alios multos Burlcu.f.K Efculanu ide fentietes annumeramus Egidius.
qncria 8C Io.fcotus cathegonas Ariflotelis expones adftipulac' huic nfx fnlx inq' Buricus
ens fi bonum accipiatur prout cu ente coucrtitur malu eflc nihil 8C fic bono no ee Efeulany
contrariu.cu.n.utruq; contrariorum extra conrrouerfia fit aliquid pofitiuum nccef Io.fcotus
fe efl ut quod nihil fit in reru natura quale efl malu contrariu ee pnunciari no pof
fit.SC licet malu tu nihil eflc negaueris ad Thoma ,puocas,ipfcqj opinioni tux no
modo fuffraget' Sed 6C abunde refragef.quod ctia patruus in margine tertiae epi*
flolx faris oflcndit.ab re tame fore non putam 9 uel paucula obiter etiam ea in tra
fcurfii pro patrui opinione perflringcrc monflrareqj non folu Tho.in ea opinione
malu cflet nihil.Scd catcruati plures philofophos SC theologos illuflres i
fuifle ut
hanc fententia pedibus roanibufqjdefcediffe. Auguflinu inucnimus de moribus Augufli.
manichcop: differente dixifle nullam naturam effe malum, pauloqj pofl ne quid p
natura itellexiffet foret ambiguu fubiuxic SC ipfa
natura nihil e aliud id quod in'
q
telligiC in eflc. Vidimus Egidiu romanu in primo commentario' Egidius.
fuo genere aliqd
rfi libro inparram fenteriasferiptu rcliquiflcmalu fecundu quod malu pura effe
priuationem SC non aliqd, eoqj modo effe 3liqd pronuncian poffe quo SC ipfum ni
hfl aliqd effe dici porcfl quado utriq; pofTintnoie aliquo nominari.In fecudo quoqt
earadem commenrationu libro malu non habere ut eius uerbis utar quidditace ob
idqt non pofTc rnderi quxflioni quid efl affirmarîihilq; aliud dc ipfo eflc
q nome
ucrbaqj itidem Ariflotelis dc mali 8C boni oppofirione iuxta patrui mentem inter'
dogmarifep fimplicfi SC aliorum proborum Ariflotelis interpretum confcn Siplicius
pretad'
dc SC.f.proprianooeflcgcncrapronuncians fcd aliorum contrariorum proprius

ap5lcgia.
gaiera &ci debtfe cu alter ronem pof tiui habeat altero no habente trolluqj cotra
Grego, horum fccundu fccfle no ins/cd al qua naturam X cudentia id ipfumGregori*
ariminen ariminefis reflatur in comentar.is in fccundu fniapt libru malu.f.iplum no elle ali
fis. qua ut ipfius utar fermonc a.ttate fcd puram prmatione.hoc idc fenGt pfpicacif'
Robeit fimi uir ingenii Robcrtus olchoe qouc prima comen tariojt fuopt in fccundu theo
9
olchot. logica jt fnlap: libru hoc idcpleriqi alii iudicauerc quos in pntiaru adducere mihi
fcnbeci nbiqi poft modu legenti faftidiii fortallis affcrrct.faris erit quantu ad pn
negonii attinet hos numerafle potiflimu cfi aliis obicdttonib? diflolucndis de hoc
ite;: oportuerit uerba facere qn ilis in locis dc malo merio fit habita. Sed ut
eo re
deamus unde digrcllr fumus, Boctiu ratum ex latmis oibus cotra funplidu fit reh
quos llluftrcs interpretes citarqin iudiciu uidens que fi cantu latino jt numero di'
gnaris adfcnbcre is unus erit ex latinis cxpofirorib? no latini cxpofitores qui tu*
opinioni fuflfragari uidcbif. Adde q, nec ille fi cius mens ,pbe feruted' nrie fnixre^
clamat cGqoncm hac nec exaiRcpcnficulctncc ultimorimee' ludicio, fed folu qd
Anftotclis uerba ftruflc X
prefle apprehcfa cxpoflulct declaret, qui mos ei familu
rifiimus in primis editionibus fuit opiniones grxeorum interpretum uarias fccu'

dx editioni demandas fcrupulodc St anxie examinandas.
Duodea' Gctcpt proba/Tc no modo illii fcd dcmonflraflc exiftimo quotiefcuqi darcf bonu
mxobic' fit malu efle cocraria illico Chymcra aliqd efle in rept natura abfcj? ulla cotrouer'
ftionis fo fia pnuncian polfe cuius cotra te a tgutnctis hoc tm rcfpondes no pcrccptum.fjb
lurio. eo que r5nc bonu X malu contraria dixeris.nihilqjaliud pro te affers quapp nihil
fit ego aduerfus tc agam nifi fit uidifle illu fitpercepiflccuttaqux fcnpfcras cu X
collibuit multa dc cotrariis dixeras tecefuille mcu.n.hoc in negocio confiliu eul'
rimas cuas obietfliones in pacruu diflblucrc.cas ucro qb9 ipfe quoquomodo refpo
derat filentio prxtcrire uerutamc fi aliqd no plene ab eo enucleatu t bi uidebit qd
ame X optes X expoftulcs aperiri dcfidcrio tuo fauf facere retabimus per qu$ tua
argumenta X dillotucdo X refpodcndo pro uinbus uagabimur, non.n. minutula
quxcp urrboK ruojt rnfionc carere iudicauit incofonu.fatcc ille in primis Irisqux
dam cfleo.nifla qbus nihil rcfponfum crt.nc in leuibus rebus uerba pdigeret quf
daleuirer rradlata ut qui pho hoi res potius indicadas
q explicadas duxerit. Quae
uerba fic a te uelim interpretari ut nonulla quopt controucrfix notae fune et Grega
nis phisopcrxpreciu no fuifleabrte pho nobili aduerfus celcberrimu dodnna X

Xfama hoiem adduci qui dc rcb? alnflirois haberet fcrroonc.quiq? ad ima haec di/
fcuticnda non (i ne difpendio conceptorum dc rebus difficillimis fpcculaminu de/
fcendcrct.Dc hac tamen tua contrarietare fcqucnti refponfione cum de (cmiplenis
p. .
priuationibus uerba fient non nihil ditturi fumus.
lCltn
,
Miraris prxterea demiratu illu fuifle fcmiplcnasa te fingi priuationes.qua rem no
tcrtixoD
tam co tpeq poflq iccps id centare probafti in admiratione conucrtifle illu exifli/

. mo(Ti tamen ab co ultimae obictfhoncs tux uifx funt)dixcrat ille aduerfus rc ma/
lo uno.
j um c fj ;tljhil ergo no cft femiplcna priuatio.Tu uero eius argumentu hoc rao pro
frqueris xgritudo mala eff igit' n li cfl.no efl igif fe.r.iplcna priuacio cft aut pti-
uario quxda xgritudo no igif efl ucl fanitaris ucl boni euiufpia femipleua pnua'
rio fcd plena pot us X pfctfla qd" fieri no pot ipeifedtae igit priuaiiunes fcmiplen^
fune ut xgritudo rariras.turpirudo caecitas uifus pfctfla boni imperfeifla hxc cu ad
k, .
IOAN. Pia M1RANDVLAB.

aerbu. Ego aero mi Antoni libere dixerim hxc tua uerba ucl nihil contra ipfum &
dent quod uc clarius uideas eas figillacim rccelebo. Ais primo ex ipfius uerbis ma
Ium eft nihil igid' non e femiplcna priuatio .Rnftc ambulas rurfus xgritudo mala
eft igf nihil eft /ion eft igf femiplcna priuatio huc ufq? etia pbcpgrcdcris qa xgri
tudo quatenus mala catcnus nihil rurfum ais eft autc priuatio quadi xgritudon
igf fanitas Kc.ufqj in fine quibus uerbis falfum meo iudicio alfruif pace tua fit di
dhim qdoft edere conabimur.Cxcitas.n.no folum pcrtccfta uifus priuatio e ut ais
fcd et boni pfcifta priuatio dici poteft quia totum illud bonu aufert qd nata e au ^
ferre. f.uifumt|uod non facit ophtalmia licet et illa bonum quod nata eft adimere
perimat illius uero quod non eft apta perimere nullatenus priuatio nucupan pollit
tue femiplcnam fiuc plena dicas priuario.n.ucl abfolutc confidcrac.f.ut habitu in
cotnuni relpicit ucl ut ad cerni Si I; nutatu entis genus rcftringit? puta ad fanitare PriuatiV
torius corporis ad oculum ad pulrhricudnc di extera id genus prk> modo accrpca nem
babicu alique particulare non priuat quia priuatio omnimoda urDionyfius iqair duplici -
libro de dminis noibus uii ibus oio dcbcit fecudo mo fumpta fj fmgularis a Dlony ter confi
lio appellaf diftinguete ei contra uniucrtle illu que rclplrir habii u pnuat. Si hoc derari
modo huiufmodi habitus cui.f.obeftc nara eft priuatio picta Si non alterius ai Dionyfi?
miplcna cft.quis.n.dicere auderet excitate ce icmiplenam priuacione hominis uel
alterius boni qdeer in hoic.priua io igf abfoluta habitum abfolutc Si ppria Si par
Ocularis priuatio proprium Si particulare habitu rcfpicit,8ieius lunites non cxce>
dic.quapropter xgri tudo plena priuatio e no femiplcna fiue tori corpori ea afcr.bas
bue pticulari mebro.fc bris.n.perfcdh priuatio e illius teperaturx quam nata e cot
1
rupere ophcalnua et Si fi non totius boni qd in oculo e came alicuius boni pfctfti
K propria priuatio c,qa totum illud bonum qd nata e perimere pimit quando pfc
ftam oculi (lirate uilum ucro non auferat Si quateny ophcalnua nihil aliud faciac
Turpitudo ctquiatotu illud bonum quod poc auferrc.f.pfcdfam partium ccropo
litura qux pulchritudo uoca.ur adimit perfedta priuatio eft Si fic in reliquis co
S era hoc etiam ex fupeihabundanti dixerimus excitas qua excitas malum,e qua
malum nihil eft qua mhd non fcmiplena priuatio quia fi femiplcna aliquid pofitiui
relinqueretquod non facit malum. Prxccrea nulla priuatio in fe omne bonum pri
nat adhi ergo omnes priuacioncs ellent fcmiplcne priuationes quod eft contra te
quia aliquas plenas aliquas femiplcna e fle contendis connexio optima Si ncccfta
ria Siquod allunipfimus hoc probamus argumento cum nullum bonum unquam
imicnirctur li totalis quxdam Si uniucrfalis priuatio in rerum natura comperiretur
nt paulo anre ex Dionyfii uerbis innuimus.malumcnim priuat particurale boou

cum malum in bono fit Si uniucrfale malum uniucrfalc bonum perimeret rame fi
imicnirctur quod heri non pottft Si lic collige non femip!eaas , fcd plenas femper
propriorum habituum pnuanones reperiri.
Decimxquarus obietftioni q p utes quxftioncs continet figillarim refpondco, pri-- Decimx
mtxp non oc malum boni aliquid relinquere nifi in aliquo intclligas fubicdlo quod quarrx
malum ipm non refpiriat ucl illud fubietftum cuius habitus a malo ipfopimirurac obiedho'
cipias,ncc illum oppofitum habitui quod tamen ei imponis Si prohy poccfi aucu ^ ni
paris a(cruifle,nam ille malum aliquod inucniri quod omne bonum ab conatum folutio.
iufem tollat penitas habunde ceilatus eft cum in cpiftolx fccundx rcfponfioe te >
h .
ORxno . i
De hoc eomouerit hunc in mcxium fcribcns hoc certe conWerare debueras quod
dc imperfedtis quibufdam malis cx ca quam adhuc retinent bonitatis admixtione
conceditur ab ipfam immixta abfoluramq? mali naturam non cfTc tranflferendum
Malum X ut planius ucritarem percipias no pigebit explicare uim c.iftindionis malum bi
bifariam primo X fub propna rationcSnali hoc cft inquantu
faria cofidcrari potcll abfolutc
accipi . nihil fcdo in quantum cuiufdi boni priuatio cft hoc cft particular malu 8i hunc in
modum malum acceptu boni ahqd fubictftum diitaxat relinquit.qd nb facit aliud
malum qd' oio non ens cftX nihil quale chymcra dicimus cu (ubicftu aliqd aut
habitu non rcfpiciat.X hac dc caufa oio malu ab ipo X abfoluta impraq; mali na-'
Dionyfi? tura uocitat ,hoc inq malum quod ut Dionyfn libro dc diurnis noibus uerbis urar i
quia fubietflo carecnullo modo nufq X nihil exiftens cll.Chymcra ucro X fi pote
. . ; tia dia bona poilitob potentiam pduccndi ipfa qux in deo eft,tnneccns,nccbo<e
nmi nm denoiari pofclt.bi.n.hxc connexio (ei) icet bonum cft igitur
aliquid potentia
v bilqu 5 bonum cft mnii nepotes eet in auftorem illius ictus retorquens adduccf ehm puta
rl
i >1 pem tit fateretur oia qux a deo creari deberent non aute ui narurx fieri ctia qux fi
. corrupta funt aliquid cc X no ce aliquicLNam potentia creantis fcdm cum X cf

fi
^
j fcut X bona eent ig Xncccllario cût alrquid,cu aliqd fit boum coucitant parilqr
#
fmt ambitus oio.QuoJ ucro aliquid ei le non pollet fic argumetabor cx nihilo ali'
quid fieri non potcll anteq creet chymcra fecundum cc nili creet cflc non pot crea
tur igic cx nihilo igf priufq etparec cx nihilo nou ellct aliquid ob potentiam igf bo
nira ds qux in creatore eft res abfolutc bona denoiari non poteft alioquin ut nroje
Ialcifticorum fermonc urar fallacia fecundum quid ad fimplicircr committemur
Mitto ca confu! eo qux afferantur contra opinionem illa dc xremis ur ira loquar
q
d tatibus X potentia obiedliua X fi iliilmct rationibus Icnt entia tua infirmari iartt
poflet.farilfit enim dcfidcrio noftro fi chymeram dici non pofic bonam piobaucrv
Aoerrois mus addcq.X Aucrocm m hac parte imitati dicere poftum? ens in potci. tia non
effe ens qfi in commentariis in quartum mcthaphyfices librum particione quinta
decima dixerit idquod non e a diu no cfte ens. Ad illud quod iungis, f.chymcra ob
id ens ce quia licet illa potentia pducedi chymcra in deo fit nihilominus potetiam
dei X chymcrx efle aliam X aliam rone. Refpodoo prio negare me polle Dd po-
teria X chymerx pducendxdiuerfasce roc.Sccundo licet gratis nbi coccdercd po
tentias.f.illas ce diuerfas adhuc tua ratio qd ,pbarer:cum ^hymera ens nuncupari

nequaq poilitob poteria fc pduccndi qux in deo eet, eu tm abfit potentiam illam
(
nec chymcra nec aliquid intrinfecu chimcrx enuntiari polle,! t etiam diftent in in
finitum. Addis prxtcrea cxclufa potentia dei X
cogitatione noflra chymeram non
clTemalam cum malum priuatio fit qux in fubicdlo participante bonitate cofiftic
cui rcfponfum uelim eadem diftindlione qua paulo ante cum chymcra fubicdhim
aliquod non refpiciat fed abfolutc mala fit licet eam a nobis coccpram.f ipfam no<*
t onem chymcrx quam mente gerimus uc aliquid i ITe ira bona chymeram ucto ip
famnecaliquidefienecbonaraeftcpronuociarepollimus .
Decimx Prxtcrea gelhrc uideris non improbarum quod attuleris foluqffimplicium id non
quitx ob dicere rrifum ee.Ite ais non dixifle te fentire Ariftotcle omne oio ens uelper fe nel
icdhows per accides ec.nec Thomx aliquid propterea falfum adfcripfiflc. Verum Xfitot ab
olurio. illo quem defendimus hac dc re diifta fint ut a me uerbra fieri opus non uideanie
IOAN. PICI MIRANDVLAE.
propofucrimq) (croci ab co quomodo difcufla no retradtarc hxc tn cx fupabudaci
pro patruo dixerim Simplicium. f.q a rc fxpi 9 i iudicium citatus e cotra re fxpius
teflunoniu
tulifle q> patrjus no Icmclmrnlionibuscoroinifcit'. Rurfusfcirc uclle
andefeodcndu fufcepsnon omne ens aucp accidens aut pfecllc demente Arift,
Ille.n.qoto primx philofophix libro feeat il.ud ens in ens per fe SC
p accidens
de*
mum in fubam SC accides iecanc ,qux priori partitionis membro cotincbanf cum
illud
p fe in decem partiat gtira,quorum unum c fubilautia reliqua accidentia ucl
le ego a te nunc libeutiilime doccn quale nam cct illud ens qcf nec per fe nec
p ao
ridens cec,q> fi forte diceres dimfionc illam in ens per fe & per accides alTignatione
efie complexi entis ut in primis obieriionibus prodidilb radere non dubitarem ce
id oftendere ucrc non polle, nec aut Ariftocclis quapia (cnccntia nec ratione idonea
tuam opionem fulcire cum co loco AnAotclcs ens per fe iu decem partiatur gnra;
quorum unum fit fubftanna SC noucm accidentia qux complexa entia fore nemo . :
credit quando aduerfum coplcxa dillinguanc coq; loci Auerrois dicat ens fe diui
p
gnra prxdicamcnrorum,di<Aio autem non e coplcxum
di
p didtiones fignificantcs
ens. Sexto quoq: mctaphyficx idc Aucrois dicit prima entis diuifioncm cfle m p le .
q
K per.acddens.prima autem cfle non poflix qn ea diuifio coplexi entis anteiret nec .
. i
apud Thomam repit" qnto metaphyficx libro diuidi ens complexum uc afleruifti.
Credi ucro non pot cum ens primo iit partitum i ens
p fe SC per accides.illudq; per
(e fit in decem genera fubparcicum qux incomplcxa ellc oAetidimus.allignari eo Io a
ei diuifioncm entis complexi qn illud quod diuidic de diuidentibus membris prx '.
>
dicari neccflc fit hxcqj ob id SL fi parum ad ncgocium pertineant dicfta fint cu ncc >
illud tuum dogma Anilcitclicorum inrctprctura placitis ne rationi confcntancum

primori fronte mihi uidcatur.quod Ii forte contrarium probaueris, granflimu erit .*
a grauiflimo philolopho qualem te proferio exillimo didiciflc non nihil. Cxccrum
dixit ille eatenus malum priuationem efle quatenus priuario formalitcr erat nega^ Dccimx
rio cui aduerfaris inquiens non conflare aliam non cfle affrmanois ncgationifqj op fextx ob
politionem aliam pnuacionis SC habitus, ncc proptcrca malum eflct priuario bo^ icdtionis
fi
ni malu 8C no bonu coucrri neccflc cfle quibus rcfponfum uelim aliam ee priuatio folutio.
nis oppofrionem alia negatois,ncc illum oppofitum protulille.fcd ppterca ctianii
feg SC fimalu bono priuatiue opponatur malu SC no bonu conciti neccflc ellc prix
uatio.n.uc magnus ait Albcrtus libro primo phyficxaulcultationis in quantu pri Albertus
uacio de fe ucl nocft co q> de fe habee noellc.quinimo 8C ab Ariflotclc aflcuo Magnus,
p fe
ratum e in prima philofophia priuationes ei le dc genere no entiu cu priuatio dc fe
fit altejt extremu cotradichonis.K idi o cu malu (it priuatio boni SC confcq no ens
inquantu malucfl malu et Sinon bonu conuertunf , malum. n.& nihil uc probatu
eft idc funt nihil ct&C non ens ide non ens ite 61 non bonu idem qa ens & bonum
idc.quapp redHflimc dixit patruus negationem eatenus ce priuatione quaten? pru
Uacio formalitcr eflct ncgacio namcrfi differant in hoc q, una carum fciliccc contta
didho medium non habee ut ait philofophus in libro primo analicicoru poflcrioru
alia uno mo habeat cum fiat fimul cu oppoliro circa ide fubiedtu tri cjtum ad ,ppo
fitum attinet eflent idem cu priuatio de fe negatio fit K non ens nihilqi ponat que
admodum probat Thomas pluribus inlocis potifEmum in trariatu de quattuor Thomas
oppofitis ft ucro non ens mala fi mala non bona px quibus corrogare potes
S ii
APOLCGIA I
malu K no bonnm olo couerti.K ne credas Itluftres hofcs defaifle qui Koc afTnie
Aridote^ nnr,Audi Ariflotele dicetc bonu dici xqualitcr enti, Adde igitur p locum a coi radi
les. ffonis malu non enti. Audi celebratiflimu chcologu Anfclrou catuariop archiepi
Anfelxn? fcopum libro dc cafu diaboli proferente hxc uerba malu non efl aliud q no bonu
malum fii non bonum fc mutuo coufcqui.
cx quibus colligitur conftatiHIrce
Solutio Nullx dedroofeptimo in loco inter te 8C ipfum controuerfix fuiflent fi diligentius
obictffkv' libellum ipm de ente uno aniinaduertilles fii quxcucp in eo perferipta funt cu
nu qux de gradibus illis deq; ipfa caligine adquam contemplantibus perucniri datur me
decimofe tio Iit ad memoria reuorades uidides in illis tribus primis gradib? polle dc deo ali
primo lo quid enunciari in quatto minime ibiq fcncflram inrclligcntix librorum Dionyfii
co cotine apettam qua c5modi(Time poteras de hoc c6roouri,nam nec negat ille nec negare
bantur. pollet hanc loquurione ei uera deus e deus eo mo quo nos pof fumus dcumK con^
Dionyf>9 cipere 5C enunciare mdeliccr in illis primis tribus gradibus confliruti fcd tancu nc
gat ullum prxdicatum dei naturam uerc pofTe explicare in illo duraxar quarrogra
Philofo^ du caliginis quod omnes etiam ut mirta theologos philolophi rctfle fentietes aftra
phi tbeo-- crent cum uero hoc nomen deus qd prxdicati officium gerit in hac f pofstoc dc?
logi. eff deus non modo diuinam cficnciam & naturam non explicet & declaret fcd & ab
ipfa in infinitum fupcrctur illud de deo affirmari poffc negauit quartum illum gia
Quo or^ dum caliginis attendens. Age ergo uerba ipfa examinemus qux hominis mentem
die in hac reflabuntur poflca nonnulla adducemus ut planius uideatur an deus SC quomodo
obieiffioe polTic a nobis enunciari deinde ollcndertius tuas argumentationes contra cius uer
difloluen ba etiam ut iacent apprebefa nihil concludere. Dixerat ille dici diucrfc pofTe deus
da proce cfl deum item cx (nitentia Dionyfii omni appellatione c(Tc maiorem etiam appcl^
dedu fit. latione hac dei quedmodumjin libro dcroyltica theologia habibaf* dixerat alio in
loco cum p hanc dnffiooe deus id cm cocipis quod fignificarur nom dictione hac
p
non hfc prxdicati ratione fed fubtecTi quando id cet dc quoquxritur quidnam de
i co enunciari polTct aut deberet non aure illud quod dc alio cnunciarctur, quare id
neq? Simonidi fuifle ignotum aut confulcti cum Tyranno cum itequxrcres fi dc 9
deus non pollet an cet aliud a deo quxrcrc a te quid conciperes per hac ditffio
diri
nem deus quam dc deo enunciarcs fi nihil conciperes nihil errares.quia nihil dice^
deum aliud cc ab co quod tu conciperes coceptu
res .Si aliquid conciperes dicet &
: pet hanc duffionc deus explicares, quoniam fupra omne illud cet quod a nobis co^
cipi poffet hxc illc.Credcbam ego patere tibi cx uerbis iis ucrifiimam dubitationu
tuarum fnp hac refolurione, Tu uero contendis a Dionyfio non negari deum efle
deum. lege oro Dionyfium capite ultimo libri dc myffica theologia BC epiflola pri
D onyfi 9 mamadCaium fidribi palam fiet omni appellatione deum efle maiore,lege item
eunde fecuodo capite cxleflis hycrarchixSt intclligcs diuinu homine nos edocere
diuinx uenraris fimilitudine fubictffam omne uitaraq; rranfccndcre nullam hanc
exprimere luce omnemqj ferroone omnem mente atqi rationem abfqj ulla compar
ratione illius fimilitudinc inferiore cx quibus mente patrui putarim te polle pctpc
dere ut.f.co modo dici
uere no pofTit deus efl deus ut per hoc nomen deus uicem p
dicari gerens illud
quod per fubflantiuum conamur concipere declaretur noqn ali
.
quo modo poflcr dici deus efl deus queadmodum dicitur deus e bonus deus cflfji
piens.SC alix conceduntur prxdicationcs quibus facri codices pleni fune in quib?
.
IOAN. PICI MLR.ANDVLAE.

4 quoquomS de deo aliqd enunciad\ Sed illius natura non ccplicaf cum ab illis eoa
51
ccptibus diftet in ifinicum.q eadmodum fatis aperte quinto capite libri de ente BC

ano patruus ilic meus edocuit qui fuper iis Dionyfii uerbis qux a Thoma adducu
'
c cur ueluti arbitrabaris loquutus non eft fcd fup iis qux paulo ante fune allata. Per
ro Damafccnusin primo libro fniarum fux thcologix (cribit ce quxdam affirma--
i tiue de deo dicfVa uirture fupcxcellLtis negationis hncia uerbi ea (i tenebras in deo
dicamus no tenebras intclligimus fcd luce no ee.ucrum fup luce luceqjec dicimus
eu tenebrx abfmt q fniam dcxftiilimus X dcuotiffim9 parifiopt caccllari9 ptraefhts Io. gerfo
inqt fic.Igr qcqd de deo affirmatiue dicimus icludit negatione aliqua X paulopoft cancella--
t ppea dicit Dionyfium deum negaf ce ens fed lup ens ce affiirmar Deum ce fapiete riusparw;
ic Egidius primo filiarum libro fed non eo mo fapiete quo nosirelligim9 un dicit fien.
: hanccc eam cur Aucrois xii.mctaphyficx has q deo atcribuimus prxdicatioes ,p Egidius .
pofitionibus mathematicis fimiles ce pnuncict quop more ea qux intelligim9 fut
't in rebus fcd non eo modo quo inrelligimus eu lineam qux e m materia non ea roc
f[ e in maceria itclIigamus.Scd qd te multis moror eu ucl paucis ucritatis huiufce
qua afferimus te certiore redder poffum ut.f.cognofcas quicqd de deo prxdicam 9

Si longe aliud q concipimus X cnunciamus fignificar.Ait ipfcmct Iefus chriftus dei
i| uirtus X dei lapiecia X ucritas tefle Ioannis euangelio deus fpiritus e. Aie Dionyv
e (ius libro de myftica theologia de deo uerba facies icftabilc deitatem contemplans Chriftus
multaqj illi prxdicata qux nos attnbuim 9 rcmoues neqi fpus e quantum fcif ipc Dionyfi
si poftiimus. Vide igitur nolle Dionyfium fpiricum eo mo quo nos fpiricum fcif pof
fumus de deo enuntiari p qux ultima uerba legetes edocet uerum fof deum fpurn
b ee ut chnfti euangelio cofcntiret X tame no eo mo fpirirum efte quo nos fpiricum
1
i intelligimus ne dei naturam a nobis aliqd nome exprimi ucrcpoficcrcdcrcmus.

p
Quanta ucrofit Dionyfii audloritas quantum ipfius facratiflima dogmata abom t. -b
mbus theologis q pariliorum gymnaCa coluerunt fint relata laudibus X celebrata
licet putaucrim te no latuiffc eu en patruus in refpofioibus obiedhoum tuarum i
Ducrit te inter difputandum Dionyfii dicfta no magnopere libenter admififlc fcias

pelim fidiflimu illu Pauli Apoffoli in chnfti fide dilcipulu extitifle cuiusope deus
eu noluit rcluftis gentiliu erroribus ucritatc X agnofccre X feq X martyrii coroa
p chnfti fide donari Gregorium de cius docftrina Maninumcppotificcm in nodo fi
romx contra hxrcticos celebrata magnadixiftc Damafecnum aliofqi coplurcs fu^

mis cum laudibus cxtuliflc ab hxreticis cius libros occul atos logotpe fidelium
metes latuiftc uctbumq; fuilTc.Conftantim philofophi qui omnes eius libros me
roorix comcndaucrac.q* fi a pluribuspatnb9 qui cum hxreticis X (acrofamftx ea Conftan'
;
tholicxccclcfixhoftibusmagnabclla pugnarut Dionyfius habitus fuiflee quam tinus phi
h tocius eos X facilime^quod X tarde X magnis cxanclaris laboribus poftea ab ciD lofophus
, dem fa<fhim eft)dc hoftibus fuifle triumphum confequutos.
r Cum ucrc pbarc intedisdeu dici pofledeu ob nois rocm qux denoie prxdicatur
dico te fruftra([mi Antoni) laborare nam non cnuncias aliquid de deo fcd de hoc
f
nomine deus quod ut clarius intelligatur latius explicabo , nam quxram ego a te
quid per aquam pro ratione nominis defignafti concipias fi nihil concipis nihil er r
; rasCuc uerbis utar patruQSi aliquid concipis quxro iterum fi concipis tanquam
id de quo aliquid poliat cnunciari. Si hoc modo fummis edam non erras quia
S i ii
APOLOGIA
Ttcrum illud.a.uice fubiedti non prxdicati obtinebit fi coeperes iflud quod de eo
enundatur longe abcrrarcstu in ifinitum ipfe deus maius fitoi eo q potes coripe
re que ctianum Platonicus Apuleius in libro de platonis dogmare indidtum appel
lat SC inolabile ipfiufq; Plarois hac dc rc ucrbu funr ab ipfo apulcio latina fadta De
um quide inucniflc haud facile e intcllcxiflc impoflibilc oes itaq; dc dto affirmatio
hes improprias ce dicamus qn quodeuep no fol u diccrc fcd St codpcrc uellemus il
lein infinitum excedat qnctiam no mo in hoc ignorationis St miferix ten-cno carce
1
rc retenti fcd ncc in ipfa dei fruitione qua perfcdfc beamur in cxlis collituri copre ,
hendere deum fcd apprehendet trn ut nroru thcologopc uerbis utar facultas nobis
v cocionabitur. Prxtcrca pugnare inuicc has ppones credis. f.deus eif fupra id quod
/
concipi pot St aliqd dc deo affirmari no por,8 ais fit nominis diffinitio fupra id qf
'
concipi Si argumentum militabit.Scd loluit cum enim dicitur affirmatoes dc deo
addud ,ppnas non polle intelligi datur praedicatum no reperin quod dei naturam
ftegre reprefentet haec uero oratio. f. fupra id quod codpi poc nihil aliud fignificac
q deum codpi non po(Tc St quid fit deus non polle fcm. Dicut igitur hxc uerba n
filum quid fit deus, fcd non pofTe fciri quid fit. Vim igf negandi potiuscj affirman
di obcincnc.Sed licet ibide ut affrmen: ob id tamen argumentum tuum no milita
bitalioquin dc aliqua rc nobis ignora quam q jis fcirc cupcrct aede cius ellcnria
' 1
nospcumflarerrdpondcrefifctanri pofTumuscflid quod nefiamus q<f non noui
'('
* mus quod adhuc mente non concepimus nec concpcre quimus no uideret fatiffa
ilii petitoi illiusrut poflct hoc dogmate pcrcepco dc re illa aff rmaciuc aliquid cnii
tiarc fcd negatiuc mfi fotte quis iucncrcf pollet aliis intimare quid cflet illa res
q
qux ut penitus hoib9 ignota fupraqi captu cogitarionu oium foret ita ncc a fc ipo
Simoni x aut cognofci 3ut condpi poflct St Simonides igf Si cofulues eu Tyranus nouerac
des. dei nome maxium qd rcptrfenrarc St rn unus eorum qd eflee deus fc/re cupiebat
Deus ell fupra omne id qd con
alter fc fcirc negauit.Prxrcrea uteris rali conexione
ergo deus condpi non potelf ,alioqn ipm fupra fcipfu foret no igf amati
cipi potcfl
pot nec coli rndeo deum a le ipfo tm ficuti cll concipi integre polle St a nullo alio
intelledhi.ncc .pprerea (equi non polle aut amari aut coli,concipimus.n.tantac(Te
deitate olpotenna prxdita in ifmitu creaturas ofpharia uirtute (uperarem ut ea ni
fi ex effedtibus non pollimus cocipcrc.SC hac admiratione excitati concalefadhqjl
cius amorem exardefeimus concipim? cffcdhis.K cum ee fummu bonu St admi"
Themin ramur Si colim9 St amamns.nam cognitis his pfeiffc quxfcdt deus ut Thcmifli
Ilius. uerbis utar in admiratione comendacioneqi fui olui alos atq; ora conucrtit, legimS*
item nos ea qux reuelata dcitus funt St gfa eius prxditi fide concipimus id quod
concipi ad plenum natura non poflumus fup oia duraxar illum nos amare oportef
'
ut tade fracto hui'9 camis cnigmatc polTimus eum ficuti c fummo cum utriufqj ho
minis gaudio qux nollra c fcelidtas conteplari.Rurfus ad hoc ut aliqd diligamus
don opus e a nobis illud perfcdlc aut uideri aut cognofci aut condpi/cd fatis cll G
nim ce ucl ce tale licet confufe St fubofcure fciamus St hoc uel ex fide ucl ex effix.
Itibus itacp ucl modica cognitione prxuia qualifcunq;c3 fit nobis cll fatis ad tale
rem amada Follumus.n.quamlibet rem diligere nifi penitus cius cognitione carca
mu9 ex his.n.qux nouir alus difdt ignota amare ut ait Grcgon^.Thomas quo<j!
ia prima fecundae probat aliquid polfe perfe<fleamarc,8ifi perfecte non cogno"
lOAN. PICI MIR.ANDVLAE.

fcamrK exemplum de deo inter alia proponit.
Proftremo ais tanta efte auri potentia putafle patruu ut uellcmus nollemus ucl re Vltfme
Del alo ex neceflicatedeu fecu traheret.Scd no tata ce auri potetia mi Anconi fcd obiaftiW
Impotentia opinatu no rao fed certiore facftu eu crediderim ut nec ipfum aut ede nis folu <*
aut Itelligi pollet auru femoto deo.Er re ad Ioanc de bachonc relegare poflem rio.
qq
cuius in diflblurioc qntxobicdhois mentione habuimus taK fi qn tu patrui argu Io.dc ba--
inenta reccnfens qbus allrucrat deu no ce K auru ce pugnare inuicc nihil rridcrc chone,
uellc di xifK ne calligare uidcrcris in re luce clariori moftrare cofiliu eftêriam for
tafle tc iudice^fuideopxprcciu urca diflolueda fufeides G ualuifTcs, fin minime
applicare falte manus opi ucl fateri igenue cius aflertioes ueras fuifle. Argumenta
patrui hxc funt qux mox declarabo fieri no pot ut aliqd Gt fi no fit ipfum ee.dcus
aut cft ipfum ee ficri.igit no pot ut auru fit fi deus no Iit pneterea fi deus no e
igif
infinitu eft.fi infinicu clf nihil cft qm fi infinitu cft finitu non eft.qrh infinitum fe^
ipfum pimit.qucadmoduX alia qux corradi<ftioneclaudunt.fi nihil eftaurum no -* 1
eft. fi eri no pot ut atiqd fit fi no fit ipfum c(Te deus aut Kc.Cu ipfum efte qcf deus
eftCutnemo diFfitctfJnon Gt cui9 participatu non mo oia funt qux funt.Scd SC ab
eo dependent SC mometis oibus oonferuant non modo ut oes theologi prxferrim
Thomas copiofiftimc docct.fcd etia uta Platone in timxo aftcucratu eft impofli^ Thomai
bile eft auri efte q>ipliuscflcgfa ipfiufcp participatione exiftit.prftcrca fi deus no theologi
eft igitur infinitu eft.cntia oia prxter deu finita funt certi fqj terminis coceta, hacq; Plato,
quam habent limitatam naturam dei opere SC gratia habere poflidcrcqj haud du^
bium e, quaobre Platone aiut cius fetftatoresdcu in philebotcrminuuocaftequia Piaro,
formis quafi menfuris pallim diftriburis oia tcrminarer.Scd SC ait fapfentix liber Liber fa-
oia in pondere numero SC mefura ab eo conftiruta. Si igitur deus non fit cuius cau pientix
fa oia entia funt fmira.nihil erit finitu igitur infinitu Si infinitu cft nihil eft qm fi i
infinitum eftfmitum non cft quonia infinicu fcipfum perimit queadmodum SC alia
qux cotraduftione claudut.cu probatu fit nnu aliqd' efte a quo cnntfta efte accipio
imt Kcflc finitu co femoto nihil eft nihilqi finitu.fi enini infinitum eft hoccft no
terminatu finiruqj ab illo prio cuius ope Si funt K finiunt' eunda terminanturqj.
Scquif infinitu non ce, Iccirco infinitu fcipfum pimit.cu nihil aliud fit didu infmi
tum efte eo fcilicet mo quo acceptu eft
q nihil efte na fi nec finitu fitnec deus, ex^
tra cotrouerfia cft nihil omnino efte.Hxc funt Antoni qux pro patrui aperienda
fnfa protuli qux forte Kalia continet dogmata,non.n.olum eft aftcq qux ille con
cepcrat.fed q> K alios ena fub uerbopr cortice laruifie fenfus exiftimem illius me
hxc uerba mouent qbus refponfionc terminauit.hxc.f.fatis credo efte tibi homini
qtuuis ingeniofo fcd in acccfta deferamus K reneamus qux iterpreris officio fun-*
gendo fcripfiraus qux cu fatif faciant mea quoqi claudent rnfione addudis prius
q
bufda qux K patrui fnlam roborant K mea in cius uerba qua ante protulimus in
tctprctatione cofirmant pariter atqj eluddant.Nam defidente pnmo neccllee oia R. oes ad
illa qux ab co pdeunt interire, utex Ariftotclisodauophyficx aufcultarionis Ii^ ,ppofitu
bro colligitur.Deus aijc ccftc eode philofopho cft primu uerum a quo funt oia alia ondendis
uera ergo fublato deo oia uera perire neceflariu eft.fed G uera tendunt in nihilum Ariftote.
entia pariter ab interitu non uindican tureum xquali ambitu commeent.
[ce aram oro illo q rcb9 K ee coicat K uiuere qs pituras eafmet res omo nouideat.
apolOgia
deu at id re&9 ip fis condonare fnla e Ari ftotclis. i. libro de c#To q addic et gbufdi
Aiiftpte , clarius qbufda oblcuri? ce illud coicari.Piacrcrea
qcqd regii* ab arte primae caufso
pcrcuntc illa pcubrt.Tota uero hac machina a prima gubernari rcgiqj ca reflatur
Aucrois in.ii.pnmx phix libro fub q&aupt coti neri coprchcdiqj nemo pot ambi
Auerois gcre.Plura alia pofTem in mcdiu afferre e* facnscodicib? ut mulca de ipfo cuange
lio multaex apolloli Pauli facratiffimis dogmatis plurima ex aliis ut ex Gregor io
Grego, geuneffa dixit in mhilu decidere nifi ab oipocet ,deocoferuarcnt .Ab Auguitino fu
Auooffi. per Gencfim SCcx.S. Tho. SC a Io. fcoto ;n rradlatu de prio principio qux tn coful'
Thomas to prxtcreo qn .pbaffe id naturalib? ronib? quas expofccre oino uidebaris philo'
Io. fcocus fophorumqi gcntiliu documctis fac fit.qd tu .pbari polle ab eo nequaq crcdidiff i.
His igit' oib? qux prxfaci fumus putaucrim bonis ingeniis extra corrouerfia futu
rum oes patrui opiones fatis fuiffe defenfas et fortaff c te mdicc.hxc tn fcripfimus
n5 ut cccucofligcremus.fcripfimusctia muite qd' &Ioancs mainardus noller SC
loa.maix Chriftophorus faxolus Miradulanus ciuis nr 84 mcdic9 atqj tuus olira auditor re
nardus ftari polfcnt fcripfui)? quoq; cirra odiu cuius tibi argumetu maximu clTc pot cu fi
Chriffo - qd honori tuo uel aliq ex pte detrahens chartis traditu iudicaueris ruo illud aibU
phorus fa tratu priufq ad alioj* manus rnfio pueniat difpudhirus demptu rufqj fitn.K quide
xulus. plubctcr cu ce ut hoiem diligant ut phum oblerue ut chnlbanu cola qcf' fi mei eo*
ga te animi piculu facere collibuerit ucrbisfadla prxpodctallcpcipics.
Lluffri principi ac dho fuo fingulari comiti lo.fracifco Anto.fanenri*
i nusS pl-Lcgi miffasad me in patrui rui feripra dcfcnfioes.in quibus

magna rejt ckxflnna SC admirabile ingenii folertia plane deprehendi,
'
fumqi iuetiomb 9 tuis mirifice oblcdfat^no folu ppterea q> uidco bo
Q
nas artes tutores optiosac pronos aliqn hicuras,qb a tenebris a barbarie uindi'
cenf.ucjt et eo magis q> de te fi philoiophari pgas ncfcio qd magnu ac grade mi'
hi facile polliceor .uidcbit pol lemas inc m hi metitu. fi uixeris.dcS mo uira longio
re prxffct qd ad me attinet eqdc no iprobabo,q jx in patrui defenfione lubri liter
qdefiC acute fcripfilb.ncqj.n, fi patru? uixilTct difputatione ia coepta magis ulrra

prraxiffem queadmodu in pollrcma oppofitioc mea fum illi plane reflatus, q per
intcmuciu rndic fc quoqi nihil apii? Icnpturu.caufx igf iudiccs funto
q legerint,
Qd fi ca qux ,pbc meditatus es imprcilbnb9dada ccnfuiff faluoac iregro amici i
honore id fiat.qucadmodu .pmififfi Sucqdeqonulla in libello uerba, qux aliquid

hrit aculei nec oio papc.a qb? facile potes tfparc fi uclisfenfu reji nihil imutaco,
Qd fi feceris ut fpero no erit ingrarum.Caulam meam uideor mihi fatis abudeqj
modus iam cflo. Cxteiu?
tutatus SC in dies facile tutari potui(Tc,Sed difputarioni
Comes illuffns putes uclim me tuum effe ac femper forc fquo uti poliis arbitratu
tuo bene ualc ex Ferraria dic.XYi,deccmbris.M.ccccclxxxxv,
\ i ?

. f
.
. . ,
f
Oannes frarifeus Picus Miradula Antonio fauetino philofopho inii'
1 gni.S.P.Satiffadlu eft abunde tuis uotis.Sariffaiffu pollicitatioibus

fTga re mcis.quom uerba cudla.qux uel aliquid aculei gcftare gidc'
bantur de dnffatis nfis adcmcrim.Parcendu clt impetui animi, ficub
IOAN. PiG MIRANDVLAR
forte aeriasadu cfl q oportuit.Condotiandu efl aligd iuflx defcfioni.K eo magis
codonadu quando comunc fere uirium cope (it qui cdmcntarionibus fuis ucl accii'
tant aliquem uel fe ipfos aut amicos excufant illos ad quos feribut infctfhri male-*
dufbs.calunii s petere ,pbris laccflere.atq) id genus carcera pperrare ab officio bon i
bominis aliena.a quibus nos^tcflcm te cito SC iudicc c6(btuo)oino abflinuimus
deceq?fummum auc circiter uerba nonihil aculeata tuonutu(Taluis tamen lenteo
tiis)amouimus,ncqi aliudtofiliu clucubrandx cometaciunculx credas uelim.q
ut fine tui oifcnfa Picu parruu defenderemus, qniino maluiilem fxpius nihil inter
uos difeeptatu fuifle.uc prxclufus mihi feribendi hac de re fuiflet aditus ommfqj
occafio fublaca.Non.n.pStucl g difficillime potlirtcrapjnegociura agi in alterca-'
tionc polituomni inter feribedu prfltico bonorc illis ad quos uerba fiunr alloquio
debito, Adde q, uix finequoda animi cumorc.qui magnope uirandus efl, id mune
tisobif.Qd ucro de caufx tux tutela dicis hoc ipfum denfa dicimus. Sed hadlc'
nus de c6croucrfia,funto(\it redte fcripfifli)qui legerint iudices rao hi dodli finr,
K ncutrx parti affcdb' aut fi amore cuiufpia noftru teneant ardetius adroinus ocu/
lis eopt prxftigiu amor n5 faciat,Gcrepi mulru mihi tribuis uel pape merenti, ma-*
gnaqj de me tibi ^mittis fimo pcrgaphilofophari. Scduereor mi Antoni ne ab
hocphilolophix ftudio de quo mentione facisoino tepere auc forte defiflam.dxaf
tibi de hac re qd fentio affcrri.f.nobis hoc ncgociu nimis afficdlatibus multum no
cumeri parfi emolumcti.Non hoc ideo dico ut damne uc uicupcrcm ucritarcs plu
comparamus nobis,
rimas autfalte fimilicudincs ueri.quap: nocicia pbilolbphado
Sedcocm ufum aut(hc figificatius dixcrmOabufura culpo: quem nifi uirare ma'
gnopenixi fuerimus aflidueq? fiC lumma cu diligentia cogitatus nros cxaminauC'
rimus.Chriftiani animi uenenu cor irrepit ambitio, qux poftmodu mortiferam pa

riac fupbia.uudc pleruqj fit uc huius lapicntix in qua quotidie Uerfamur amatores
fapiecia illaqux genita efl fed xtema a quo ois hxc fluxa fit temporaria denuata
ell omnino poflhabcac tumidi 8i elati caducagloria. Sed uideamus oro unde aio
efferamur.unde nos ipfos effimamus nimis.Na quatula nta cognitio? cum mini'
man.itur.iliu rept (cientia tencamus.flt illa ipfa qux ignoramus quom mulca tum
maxima uel tacite clament in uanu.f.fii fallo nos ipfos dodlos aut pfiteri aut exifli
nure.Poflet pculdubio uel rud-s homo 6t paru peritus uel oino nefeius littcraruj
agricola pcundhm plurima etiam fub afpcdhim fub oculos pofita.de quibus phuS
alioquin maximus reddere certa ratione nequiret. In percipiendis ucro fubflantiis
ipfis a materia fenfili prorfus abiundlis quoufqj cognitione procedimus, quas lipie
tibus duntaxat fit nodtuinis mentis oculis cernimusfScd qd de diuinis fumus di'
flori ad qux no oh cognofcenda.fedetia uefliganda anhelantes fii anxii cccuticn

tes fit caligantes obtutus dcnfiflirais pene nubibus obceflos dingimus.Porro hac
noflra reru notitia non nc auc a libris aut a prxeepeore percepimus? gloriari ergo
quid opus ell. didici fle nos aliena medicata hauftflfe quafi ab narrante hiftoria:Sed
hifloriara naturx.uerum p diuerfa Rudia in amarulentis altercationibus pofita ua^
per opiniones agitatam atqj ob id incerta: Quod cx ipfo nomine opinionis
riafq;
p
paululum noticix nancifcimur.qd quf
ditur apcrtiflimerSi quid ucro a nobis ipfis
fo aliud cfl quodda fubuolutu mille inuolucris mille perplexu fallaciis?
q inccrtu
hocncgodumuclutibisquihxc ftudia uchcmcntiusg oportunum cfl magni'
;
APOLOGIA
faciunt fuccmfus.mlWtarcrnifl hanc materia fpeciarim longa quxfliooetradhHu?
fem peculiariqj libello dedicafTi.rn.His idcode caufis me conucrtcre flatui ad cof
cuoluendos libros quorum propofirioncs profata funt & dignitates quorum cocltl
fiones SC inerrabili lyllogifmocolliguntur.SC menrcmdcfxcataCfitn id curaueti-
mus)rcddunt Sed cflo iam finis coflidlus litterarii 6C iam iam cpiftolx.Sed uidc
fuerit BC noflrx SC aliopt conrroucrfix, finita difceptacione ucl uo-'
q difpar effcdlus
ce ucl feriptis agiraca.Sxpcnumcm inter cos animos qui difeordes fuere exercens
tur odia fimulrates, machinantur frauduleta bella, dctradliones honoris BC famz
hinc inde fcatur unt.Tu ucro fli Picus noder eratis ante difputarionem copatres
hoc efl nodo.Nihilominus ob hoc priflina no cfl animorum coccr
fpiritali aflridli
dia difloluta.Egoautc nc t.bi dum patruus uiucrct.nccru mihi mfi nomine notus
eras, fecit hxc defenfio ut inter nos idhim fit quoddam foedus arhicitic.quod ut fla
bile fit dum uidturi fumus curato.utq; redlc picq; uiuendopofl hanc mortem qua
expediamus pcrfeucret xrernum da operam qua ratione potes, id ipfum quoqi eni
tar fadhrarc.lnterim quo te amore profequar experin non pigeat Cumulatius fo
tefum prxfliturus quod polfulaucris cj in calce defcnfiois (polpoidcrim. Nihil. n.
tam arduum quod tuiCgrauiflimi profcdlo philofophi)propcnfius demerendi cau*
fa fadhirusnon fim.Ex arceMiran.iiii.Ian.Mcccclxxxxvi.
Argumentum Ioan.Francifci Pici Mirandulx SCc. in orationem Si epiflolas
loannis Pici patrui 6Cc.
Ccipe Icdlor BC has loannis Pici Mirandulx lucubrationes lcuiorisco

a r.c opa.quas forte nec ipfc uiucns inuulgailct.nec nos mfi cclcbratop
hominum crebris adhortamcncis excitat . Leges primu orationem cie
gantiilima iuucnili quidem alacritate didlata feda dodhonbus precio

dlrinx Si cloquentixfalligiofxpius admiratam, ncc te mouearfi plurima in ous
calce conuifunrur qux BC in apologix funt inferta proccmio quando illud foras pu
blicaucric hanc donu femper renuerit, ncc nifi amicis comuncm fecerit, uidebis ple
racp antiquorum dogmata abflrufa prius in xnigmatis BC fabularum inuolucrist

gcniofiflimc rcfcra:a,conatumq; illum BC robore BC delinimcntis oratoriis ollcndo
re q pnfeorum fapicnrum poetica theologia noflrx thcologix Myflcriis andllare
rur.atqt utriufa; nodis quibufdam enodatis ad litterarias palxfhas homines inoita
re, in his enim per id tempus frcquenriflimus fuit, quas poflea quafi grauiops flu^
diorum prxludia ludicrafq? pugnas dcrclinqucns.ad ea qux iam cmilimus.quxqi
fumus in poflcrum cmifliiri emolienda conucrtitanimum.leges BC nonnullas epi-
flolas(omncs enim collegiflc laboriofiffimum}alias familiares tum per xtatem te
neram rura pmuedlioirm feriptitaras alias pollquam totum pcdlus deo dicauit
fandli (limis refertas monitis exaracas.illas BC dodlrinam BC eloquentiam olete eo-
piofiflime deprehendes, has 8utrunq; affatim fapere BC chrifli amorem prfterhje
uberrime fpirate percipies,
'

Iffii'. filj
! uO .ic rotata ps
>-fLt sonti hinn i
cj sii* '.diili.;boupu [< fh! trlnol

' i |Ujp cui Ii uhiWunaarf
ORATIO
ORATIO IOANNIS PICI M1RAN.CONCORDIAE. COMITIS.

.Egi Patres Colcndiffimi in Arabu monuroccis iccrrogatum

AbJa Abdala
plamlarracemj.qdm hacqli Mudana fcc na, admirandum maxime a rraccn?
bipedia rct':Nihil fpedtari hoie admirabilius mdiffic.Cutfhlx illud
.r.
iMcrcurii adftipulat .Magnuoafclepi miraculu cft homo. Horu. Mercuri9

[J.iidlop: ronc cogitati mihi no fatis ilia faciebant,qux multa de hu
gt&anx narurx prxflacia afferunt' a multis,effe homine creaturam Hois di-

internunnufupcriusfamiliare rcgemfcnopt fLnfuupcrfpicaaa ronismdaginoin- mtas
tclligcntix lumine, naturx intcrpreteiStabilis xui X
fluxi tpis intcrftitiu.fii
Q qd Pcrfce
Perfx dicuc^mudi copula imo hymenxu ab angelis Tcfle Dauidc paulo deminu Dauid.
tum. Magna baccqde.led no principalia. i.quxlumx admirationis priuilegium fi t
bi iure uediccr.Cur.n.no ipfos angelos X bcatillimos cxli choros magis admirc-
murtTandc intellexi (Te mihi fum uifus cur fceliciflimujpindcqt dignuomni admi oa >qftK
ratioc aial fit homo, Et qux fit demu illa coditio qua in uniucrfi fcnc forrirus,
non .nl.
brutis mo.frdailris.fcd ultramudanis incutibus inuidiolam.Rcslupra fid<i&mi>
ra.Quidni.Na X ,pptcrca magnu miraculu X admirandu ,pfcdlo aial iure homo
Kdiat" 8C exiftimac.Sed quxna ca fit audite prcsSl benignis auribus pro ucftra .s:c
humanitate hac ra.hi opeia condonate.Iam fummus pater archircdhis deus, hanc
quam uidemus mundana domum diuimtatis teplii augufhilimu atehanx leg bus
fapicrix fabrefeccrat.SupcxIcllcm regione mentibus decoratae, xthercos globos
xtemis atnmis uegetarat cxcrcmcntanas ac feculcncas inferioris mundi partes oi

gena aialiu turba coplerac.Sed ope cofumato, defidcrabac artifox eflealique qui t4
d operis ronc ppenderet, pulchritudine ainarct.magnitudinem admiraret . Iccirco Moles
iam rebus oibusûtMofcsTimxufqi tellanf abfolutis^dc producendo hoie po* Timxus
ftremo cogitauit. Ve$t nec erat in archetypis unde noua lobolem effingeret, nec in -
in nouo filio hxrcditariu largiret , nec in fubfollis rorius orbis.ubi uni
thefauris.qd
ni.
ucrfi contemplatorfle fcdcrct. Iam plena oia.oia fummismcdiisinfimifcp ordinis
i
bus fuerat diftnbuta Sed non erat patemx poteftacis m extrema fortura.quafi ef- -j,
fteta dcfecifle.no cratfapientix.Confilii inopia in rc ncccflana fludluaflc.No erat
benefici amoris, ut qui in alus eflet diuinam liberalitatcm laudaturus fe illam da-
mnare cogeret. Statuit tande optimus opifex ut cui dari nihil propriu.potcrat coe
qcqd priuatu Angulis fuerat.Igr homine accepit idiferete opus imaginis,atq;
elfct ei A
inmudi pofitu meditullio, fic effi alloquutus.Ncc certam fcdcm.nec propria} facie: -,r!n
necmunus ullum peculiare tibi dedimus o,Ada, ut quam fodem quam facicm.quf
munera cure opraucris.ca uro poto,pro tua fnias habeas X poltdeas. Definita can-
teris natui a intra prxfcriptas a nobis leges cohercef.Tu nullis anguftiis cohcrcit9 Volutas
pro tuo arbitrio, in cuius manu te pofui tibi illam prxfmies-Medium tc mundi po libera i tj
fui.ut drcufpiceres inde comodius qcqd cft in raundo.Nec tc cxlellcm.ncqj terre- homine.
num.neq; mortalem ,neqi imortalem fecimus.tu tui ipfius quafi arbitrarius hono-
rariufopplaftesSCfidlor.inquamalueristuteformacffingas.Poteris in inferiora i
quxfuncbrutadegcnerare.Poterisinfupcrioraquxfuntdiuinacxrui animi fen- >.
tcnpia regenerari. O
fummam dei patris liberalitatem-fummam admiran- X
)
dam hominis foelicitaccm . Cui datum id habere qubd optat., id cfle quod uc- ,vi h ]'
,
CRAOTIO.
lic.bnita fimul atq nafcunf id fecu affcrurût ait Lucilius} c bulga matris* quod
Lacflius pofleflura funt. Supremi fpus aut ab iDitio,aut paulo mox id fucrur.qtf funt futu
ri iu ppetuas xternitarcs.Nafceci hoi odaria femina , Si omnigenx uicx germina in
didit parer.Qux qfqj excoluerit illa adolclcct,6C fruChis luos ferent in illo-Si uege
Mota, talia planta fiet.Si feufualiaobrutcfa t. Si ronalia cxlcfte cuadet aial.Si intellec^
tualla angelus erit,& dei filius. & fi nulla crcaturajt forte contentus m unitatis oen
trum fux fe recepit,unus cn deo fpus fidius, m foliraria ptiscaligincqui ell fupet
oia confbcutus.oibS anccflabit.ûis huc noflru chamxkonta no admirct faut ai
Afdcpi? no qs aliud quicq admirct magisttûc 06 imerito A felepius Achcnicnfis, ueriipel
Achcnic. lis huius Si (e ipfam rral formatis na.urx argumeto p ,pthcu in myOeriis hgmhca
Hcbixi. ri dlxic,hinc ille apud hebrxes & pythagoncos meramoiphofes celcbratx. na t
Pythago hcbrxoj* theologia fccretior nunc hnoch iandlu nrangclu diuiniratis.que uocant
rici nue in alia alios numina rcforroac.& Pythagorici fccledos hoies
Enjpedo in bruta deformat,fli fi En pcdodi credit' cr tplancas. Cûas imitatus Maumetb
tles. illud freques hebat m orc.q a diuina lege recellent bruru tuadnc.ee mento qde}.
Mature*- Neqi.n planta cortcx^cd ilupidaSd nihil fenties natura, neqjiumtta conum, fed
th. bruta aia Si fenfualis,ncc cxlu oibkulatu corpus.fcd rcdla ratio, nec liqucllratio
Mota. corpis led fpiritalis iteiligcutia angclu
facit. Si quc.n.uidcns deditum ucntn humi
(erpete hoiem frutex cii non homo que uidcs.li que in fantafix qfi calypfus uams
prxfligiis cxcucietite Si fub fcalpcti dclinitu illecebra lenltb? niuopacu,biu[u 3 rft
no homo que uides. Si tcdla phum tone oia difccmcte.huc umereris* cxlclle cft
aial no terrcnu.Si puru corcplatore corpis ncfciu.in penetralia inmtis relegatum,
hienotenenu no ca leflc aial.hic augul tius cfl nume humana carne circuucfticu.
Mofaicx Hcqs hoiem noadmircdVqnoimcntoi lacris Iris MolaicisSCchri(lianis< nunc ols
Si chr.fh cartnsnuc ois creatur* appcilatioc dcfignatsqn (c iplu ipfe m ois camis faciemuu
anx lrX. ols creatur* igcmu cffingir;iabricat,3t traf formar. Iccirco fcribic buantes pia ubi
Euantes, chaldaica theologia cnarrar:no ciic hoi fua ulla H
natiua imagine, extrarias muU
Perfa. tasfid aducririas,hinc illud chaldxops
Chaldxi. idcll homo uarix ac multiformis Si diflolurorix natura

Nota alal.Sed quorfum hxcfut itcll gauius poflij hac nati fumus coditionc,ut id fimus
qd clfe uolumus.Curare hocpoiiflimu debere, nos ut illud qde in nos non dicaf
cu in honore ei lenius no cognouilTc fimiles fadlos brutis Si lumetis infpiennbus.
Afaph p &
Sed illud potius Afaph ,pphcrx,dii clHs filii cxcclfi oes.nc abutetes indulgcnnf
pheta fima pfis liberalitarc qda dedit ille libera optione.c falutari noxia faciamus nobis.
Inuadac aium facta quaedam ambitio.ur mediocribus no contenti anhelemus ad (u
ma,ad<.pillaCqnpo(lumusfiuolumus>-onfcqucdatotis uiribus enitamur. Dedi
gnemur terreflria.Cxlcflia cocenamus.K qcqd mundi e(l deniqj poflhrites, ulna
mundana cunacminetiilimxdiuinirati pxirna aduolrm^.lbi uc facra tradut tny-*
Seraphi llcria.Scraphin Qierubin Si Throni primas poilider.hopi nos ia cedere nefdi 8i 6
Cheiubi cudapi impatietes Si dignitate 6glona xmulcmur. Erimus iliis cu uoluerimus nP
Throni hilo infenorrs.Scd qua ronc.auc qd cande ag&csfuidcamus qd illi agant,qua ui
Scraph uant uira.Ea fi Si nos uixenmus(jX)(Tumus.ii.)illop: forte ia acquauenm?. Ardet
Cherub Saraph charitaris igne, Fulget Cherub itelligetix fpledore, Srat Thronus iudiai
Thronus firmitate. [gif fi acluolx adJidli uitx niferiopi curam rcdlo examine Tufct perimus
throoopt flata foliditate firmabimur,Si ab adtioibus feriariîn opificio opifictfopi Throout
fice opificium mcditautcs i corempladi odo ncgodabimur, luce cberubica undiqj
corufcabimus.Si cbaritare ipfum opificem folu ardcbimus illius igne edax eft in
q
fxrafica effigie repete flamabimur.fup throno. i. iullo iudice fedct dt'9 iudcx fzca
lorum. Sup chenib.i.conteplatore uolat^np eu qfi incubando fouet.Spintj.n.do
mini fertf lup aquas, has inq quz fup cxlos lunt.qux apud Iob dnm laudant ante^ lob
lucanis hymnis. Qpi faraph.i. amator e 1 deo e-X dc9 i co immo 8i de9 X pe unii i
funt. Magna thronorum ptasquam mdicado fumma fzraphinorum fublimitas

.
q amando afleqmur.Sed quonam padto ucl iudicare qfq ucl amare poteft incogni
txamauit Mofcs deum que uidit.&adminiftrauit iudexin populo, quz uidit pn? MofeS
cooteplator i monte. Ergo medius cherub fua luce X a faraphico igni nos prstpa^
rar,8Cad thronorum iudiciu pariter illuminat,hic eft nodus priapt meti u, ordo palla
dkusphilofophix coteplatiux prxfcs,hic nobis X xmulandus primo X ambied9
artp adeo coprehedcdus e,uh X ad amoris rapiamur faftigia, X ad munera adlion S
bene inftrudh paratiqj dcfccdamus.At uero opxpredum fi ad exeplaruitx chcru
bicz uita nollra fotmada e.qux illa X qualis lit,qux adtiones.qux illorum opera
przoculis X in numerato hte.Quod cum nobis p nos q caro fumus,& quz humi
fiint fapimus-cofcq non liceat, adeamus antiquos patrcs.q de his rebus utpotc fibi
domefl ids X cognaris,locuplctifliroa nobis X certa fide facere poflunt.ConfuIa
mus Paulum apollolii uas clcdhois.qd ipfe cu ad tertiu fublimatus e cxl Oh ageres Paulus)
chcrubinojt exercitus uidcrit.U.efpondeb:t utiqj Dionyfio iterprete, purgari illos apoffolul
cura illuminan .poftremo pfici,Ergo X nos cherubica i terris uita xmulates^p mo Dionylip
cale fdam affeduum ipetut cohercenter.p dialciflicam rois caligine difeurietes qfi
ignorati* X uitioru eluetes fordes aiam purgemus,ne aut aflcdhis temere debao
chencur.aut ro iprudens quadoqj deliret. Tum bri copoficam ac expiata aiam natu
alis philofophtx lumine pfundamusût poftremo diurnarum repi ea cognitoe pfi
damus,& ne nobis nofin fufficiant confutuamus Iacob patriarcha, cuius imago f Iacob
fedeglonz fculpra cormfcat. Admonebit nos pater fapietifliraus in iferoo dormies
mundo ifupno uigilans.Scd admonebit p figuramOjca eis oia cotigebatêe fcalas
ab imo folo ad exh fumma ptefas multoru graduu ferie diilin<ftas,fafhgio dnm
infide re.Conteplatorcs angelos p eas uicibus alternares afcedcre X dcfcedcrc.Q d
fi hoc ide nobis angelica affedtantibus uita fadlitandum c.quxfo qs drii fcalas uel
fordidatopede ucl male mundis manibus attinget: In puro ut habent myfferia
purum attigere ncpbas.Sedq hi pedesfqux manuslprofedto pes aix illa e portio Pes ai*
dcfpicatiffima^qua ipfa materix tanq terne folo inititur. altrix inq ptas X dbaria
firmes libidinis*# uoluptarix mollitudinis magiltra. Manus anix cur irafcenri2m Manus
t>5 dixerimus, qux appetetix ppugnatrix p ea decertat X fub pulucrc ac folc pe-- animx.
datrix rapit. Qûx illa fub umbra dormitans helluetur has manus,hos pedes. i. ro*
ea fenfuale patre in qua fedet corporis illcccbra.qux aiam obtortofrit aiunt) deti*
nec collo.nc a (calis tanq pphani polluciqi reiiciamur morali philofophia quafi ui
no flamine abluamus. At nec fatis hoc erit fi p Iacob fcala difcurfantibus angelis,
comites ce uolumus*nifi X a gradu in gradu rite pmoueri*# a fcalapt tramite de
orbitarenufq^flCredprocos obire exc^rlus bene apn prius inflrudhqj fuerimus. 1
Q_d cu p artem fcrmoanalc fiue ronarum erimus confcquutiia chcrubico fpiritu .

>
.
ORATIO v
pt.i.natufac gradus philofophantes a centro ad cetram ola poadetes ouc

p fcala
f- alati
unu quafi ofyrim in multitudine ui tiranica difccrpentcs dcfccndctnus, nuc rouiti

tudinecj i ofyridis mebra in unum ui phecbea colligentes afcedemus, donec i fmu
,
tandem qcfcentes theologica foelicitatx coofumabimur. Pereo

pfis
q fup fcalas e
lob temur 8 iuIIu lob q fcedus iniit cu deo uirx prius q ipfe ederet' in uita qd fumus
deus in dece illis centenis millibus q alTil tunc ei potiflimu dcftdercr.pacc utiqj re/
fpodebit . luxta id qd apud eu legitur- q facit pacem incxcclfis.SC tph fupremior
dmis monita medius ordo inferioribus interpretat .Interpretet nobis lob theologi
Empcdo uerba Empedocles phus,Hicduplicc naturam oris ais fitam,quarum altera lur' i
des. fum tollimur ad cxleftia-alcera deorfutn trudimur ad infcrna^p lite 8C amicitiam

fiuc bjlluK pace ut fua tcllac carmia- nobis fignificar.l qb9 felite 6i diteordia ac
Multi /tu furcri fimilc pfugu adussi altu iadhri coquajnt .Multiplex pfcSfo patres i no-
plex i no domi hcmy&piufqduilia bella, quxfi nolucrin^
bis difeordia^rauiafiCiteftma
bis di - fi paccm qux in fublime ita nos tollat ucicer cxccllos dtii fta
illam affcCduucrimus
fcordia tuamur.folu in nobis compcfcct prfus fcdabitphilofophia, Moralis pnmum no/ li
Phiu roo fler ho ab hofhbus indutias rm quxficrit-mukiplicis bruti effrenes excurfiones K

talis leonis iurgia- iras aiofq; contuodct.Tum fi rechus cofulcntes nobis pperuc pacis
fceurira.em dcfideraucrimus. Aderit i. Ia Si uota nfa libcralitcr implebit. Quippe
qax ccfa utraqj beifia quafi idta porca inuiolabile inter came 8i fpm fixd9 fantlif
fime pacis fancict.Scdabit dialcdfica ronis turbas inter oronum pugnanrias Si fyh
Dialedh' logifmo captiones anxie tumultuanris.Scdabit naturalis philofophia opinionis li/
ea. tes Si dididia, qux inquietam hinc inde aiam uexant di (trahunt Si lacerat.Scd ita
Phia na- fcdabit.ut mcminidenos iubcat ce naturam iuxea Hcradyrum ex bello genitam,
turalis ab ho ncro corcntione uodtara. Iccirco inca ucraqcte Si folidam pacem fe
ob id
Heracli - nobis prxltarc no polle ee hoc domix fux.i.fandhflimx Theologix munus Si pri
tus illa ipfu 8C uia moftrabit Si comes ducet, qux pcul nos uidens f pe/
uilcgium.Ad
Homct 9 rantes. Venite inclamabit ad inc q laboraftis.ucnire Si ego reficiam uos ucnite ad
SaadtifTi me Si dib uobis pace quam mudus Si natura uobis dare non poflunt.Tam blati
matheo-' dc uo:ati,ra benigmter inuitdtr-alatis pcdibusquafi tcrreflrcs Mrrcuriiî bcatifli
logia. mx amplexus marris euolantes optata pace pffucmur.pace fandifiima- indiuidua
copula-unanimi amidtia qua oes animi in una mente qux e(f fup omnem mente
Amicitia non concordent adeo.Scd ineffabili quodamodo unum penitus cuadant , Hxc cft
Pythago illa amiciria quam rotius philofophix fine cfTe Pythagorici dicur.hacc illa pax qua
rid fadt deus in excellis fuis.qua angeli i terra defccdetcs annutiarunt hominibusbo
Pax opta nx uolutatiVut ipfi homines afccndcntes i cxlum angeli fierent.hanc pacem
p ea
da. amids,hacno(fro optemus fxculo-optcmus unicuiqj domui qua ingredimur.op/
. ternus aix nfx.ut
p cam ipfa dd domus fiat.ut poffq p morale 8i dialedficam fuas
fordes cxcuflcnt^mulciplici philofophia quafi aulico apparatu fc oxomarir,portaji
faftigia Theologicis fertis cum patre tienies mi
coronarit.dcfccndar rex glorix.Si
fioncm faciat apud eam. Quo tanto hofpirc fi fc dignam prxfHrcrit qux e illius irt
mefaclemeria.dcauraroucfliru quafi toga nuptiali multiplici fcietiajt circudata ua
Predofa rietate fpedofum hofpitcJ.no ut hofpirc ia^Scd ut (polum txdpict' ra quo nc unc|
in cofpc/ difliduarur diflolui cupiet a populo fuo & domum patris fui, (mo fe ipfam oblita,
ftu dd. m fc ipfa cupiet mori ut uiuat in fponfo, in cuius cofpctfh preciofa profedto mora
i
IOAN. Pia MIRANDVLAE.
J
kn&ope eiaswnors ing illa fi dici mors debet plenitudo uirx cuius mcditJtionf ee
Mors (3
ftudiu phn* dixerut lapietes.Citeraus 8i Mofen ipfum-a
facrofandbc Si ineffabilis ttorurn
t
intelligcntix fontana plcnitudinc.unde angeli fuo nedtare
inebriant paulo deminu Molet
Cum. Audiemus uenerandum tudicem nobis f deferta buius corporis folitudinc ha
bitantibus leges Cc ediccnte.Q ui polluti adhuc morali indiget
cu plebe habitent Sacerdos
extra tabcmaculu fub diuo dpi thcfiali facerdotcs iuterim fe expiantcs.Qui mores tes iiffi
iam eopofuerunt.m fandhiarium recepti nodu qdem facta atrra<font,Sedprius
dia U
ledheo famulatu fcduh lcuirx Pphilufophix (aens miniflrcnt.Tum ad ea Si ipi
ad
mifliîunc fupioris dei rcgix multicolore.i.fydcrcum aulicum ornatu,nuc
exlcfte
candelabra fepte luminibus diflin<foro,niinc pellicea elementa-m phix
facerdo^
o cotcpled' ,ut poftremo
p Thcologiex lublimitatis merita in repli addita recepti
nullo imaginis intercedere uclo diu: nitaris gloria pfruant' .Hxc nobis
,pfe<fo Mo
fes 8i imperat Si iroperado adraooctêxcitat inhorcatur.ut
pphiam ad futuram cx
leftcm gloria dum poriumus iter paremus nobis. Veruenimuero nec
Mofayca tm
aut Chrifliana myllcna.fcd prifco^quocp Theologia harum dcgbus
difputatur9
acccfL' liberaliu artium Si emolumenta nobis 6i d.gmtate
ondit.Quid cmm aliud Grxcoru
uolunt in grxeorum archanis obferuati initiatorum gradus Quibus
libi
.
primo p archana.
: quas diximus quali februales artes moralem Si dialedlicam purificatis,
illas
Cotin
i gebat myllenojc (ulceptio.Q ux quid al ud cflc poteff fcc tenoris per
q phiam na
turx itcrpretatio.Tum derau ita dilpofitis illa adducnicbac
tcrOnrltia.i. rerum di
uinarum
5
p Thcologix lumen lfpeft o.Quis cal,b9 facris initiari no appetat, Quis
*' bumana oi i poflhabcns^fommx cotenens bona^corpis negligens deorum
cornua
* adhuc degens in terris fieri non cupiat, Si xtermtatis nctfare madidus
mortalcaial
immortalitatis munere donari, quis no (ocraticis illis furoribus
a Platone in phee Socratici
drodccatatis^fic afl ian non uelimt alarum pedumq; remigio
hinc.i.cx mudo
q e furores
pofitus I maligno ,ppc aufugiens ad cxlcftem Hyerulale cbcicatidimo
curfu feraf
Agemur pfes agemur focraucis furoribusq extra mete ita nos ponar ut mentem
,
oram 8i nos ponant indco.agcmur ab illis uciq,,fi quid c 1 nobis,ipli pri? egerim?
oa fi Si p morale affectu u uires ita debitas copctetias ad modulos fuerint intetx
p
ot imota inuice cofonent coementia, Si pd.alcdhcam ro ad nucru fe pgrediedo mo
uctit^nufrpi peiti furore cxlcfie armoniam intimis auribus
cobibcmus,Tum mu
fapt dux Bacchus in fuismytteriis.i.uifibilibusnaturx (ignis inuifibia dei philo fo- Bacchus,
phantibus nobis oftendens inebriabie nos ab ubertate domus dci.in qua tota fi uti
Moles enmus fideles^ Accedens facrariflima Theologia duplici furore
nos anima Mofese
bit.Nam in illius cminentiflimam fubliinari fpcculam inde Si qux funr
qux erue
quxqj fuerint infedfili met entes xuo^Si primxua pulchritudine fufpici&cs
illops
Phoebiuntcs huius alati erimus amatoresSiicffabili demum caritateqfi Phoebeii
xflropci
**quafi Saraphin i ardentes extra nos pofiti numine
jt pleni ixn non ipfi nos fed iljx uates.
erimus ipic qui fecit nos. Sacra Apollinis nomina fi quis eoj:
(ignificantias Si lari-'
tantia pfemtetur myftcria faris ondunt ee deum illum
non minus phum uatem.
q Amnio *
Quod cum Ammonius ficis fit cxequutus no efl cur ego nunc aliter ptradfe.fcd nius
fu
3 . beant aiunt patres tria dclphica prxeepta oppida his neceflaria.qui no Tria dei
= fiJi fcd ue
riapollinis qui
illuminacomnem alam ucniere \ hunc mundum facrofandtu fii au^ phica
gufbiCmum niplum igrefluri funt,uidcbicis nihil aliud illa nos admonere, ut trb- praecepta
q
T ii
* ORATIO
partita qua e pns di fpuratio phas totis uiribus ampleflamur . Illud enim
hac cie
u3a.tHay3H.idcI!neqd nimis uirtutum oiurn norma fiircguU p mediocritatis rocm

de qua moralis agit rcdfc prxfcribit.tum illud yiooi<r saulOH.i.cognofcc te ipm ad
totius naturx nos cognition&cuius SC intcrlticiu SC qfi Cynnus natura cll hols ex
Zoroa citat 8C inhorracur.q.n. fe cognofcit in le oia cognofciout Zoroaflcr prius deinde
ftcr. Mato in alcibiade fcripfcrunc.Poilrcmo hac cognuione naturalem phiam illumi
p
Plato nati iam deo proximi E i.i.es dicentes theologica falutatonc.uerum Appollme fami
liariter .pindeqj fceliciter appcllabim^Coluiainp SC Pythagora fapictiflimu ob id
1
Pythago prxeipue fapiete qd fapictis fedignunoienuqcxillimauic.Prxcipicrprio nefup
ras fapies modium fedcamus.i.roale ptem q aia oia mctic ludicat SC examiat ociola dcfidiane
Declara^ remittentes amittamus. Sed dialccfhca exercitatione ac regula tSC dirigam 9 alliduc
tioprx x SC excitemus. Tum cauenda i prunis duo nobis lignificabic- nc aut aJucrlus folcm
ceptoru? emingam9,aut inter faaificandum ungues rcfcccmus.Scd pollq morale Bi fup- p
pythago fluentiu uoluptatu fluxas cminxci imus appetentias BC unguiu prafegmina qi acu
re. eas ira: .pminetias SC aiojt aculeos decuerimus^ tu demu acris. l.dcqbus metione
I
fecimus baccbi myflcriis irercile,8ccuius.pt ac dux mento lol dr n ix cotrraplatio

ni uacare incipiamus.Poflrcmo uc gallum nutriamus nos admonebit. 1. ut diurnam
atx nrx ptem diuinarum rcru cognitoc qli folido cibo di cxlelli ambrofia paCcam^
Gallus h c eft gallus cuLs afpctffu leo.i.ois tericna pras formidat 6c rcuerct ,hic dic gali?
:
lob cui d3tam ce kelligctiam apud lob lcgim9 Hoc g.dlo canere aberras ho refipifeie
Socrates hic giltus i matutino crcpufculo matutinis aftns deu laudantibus quotidie como
dulac .huc gallum moriens.Socraccs cudiuimcate ai fui diuimrati maioris muiids
Chaldxi copulatu k fc fperaret Acfculapio.l.aiajjt medico iam extra omne morbi dift rimen
politus debere fe dixir.Rcccfeamus SC chaldtoyt monumeta uidebim? (fi diis ere

Intcrpre diOp eafde arres patere uia mortalibus ad fceiicitate.Scnbtit irci praes Chaldxi
tes uerbum fuiflc Zoroailris alata ce aianvcuq; alx excideret ferri illa prxeeps i cor
Chaldxi pus,tu illis fubcrcfcetibus ad lupos reuolarc^pcudfanbuscu difcipulis quopado
Zoroa alisbn plumantibus uolueres aios (ortircnc, irrigetis dixit alas aqsuirx. Iteprfd
fler. fcita:ib9un has aqs peteret ofic pparabolam(jq erat hois moscillis mdir.quatuor
amnibus paradifus dei abluit'' SC irrigat Indidem uobis falutares aquas haunaris
nomen ci q ab aqlonc qd' rectu denotar-ei
q ab occafu qdf
expiatione fignificac ci q ab ortu qd' lumen fonar- Ei a meridie
q
qd' pietate irerpretari po (Turnus. Aduerr ite aium & diligenter cofidcrare
pfes qd hxc fibi uclinr roroaftris dogma; a pfctfio nihil aliud nili ut morali fcicn
cia quafi borcali undis hibericis oculorum fordes expiem9 dialctfbca quafi borcali
amuffi illopt acie lineemus ad retffurn.T u i naturali coteplaroe debile adhuc ueii
taris lumen qfi nafcentis folis incunabula pati afTuefcamus.ut rade p Theologica
Dauid pictate.Si (acratiffimu dei cultu quafi cxlcftcsaqle meridiaris folis fulgidiflrimum
p feramus. hx illx forfa SC a

Augufli iubar fortiter Dauid decanratx prium.&f ab Augufti.
Anriqu? cxplicatx latius matutinae meridianx SC ucfpcttinx cognitioncs.Hxr eft illa lux
pr Abraa meridialis qux faraphinos ad lineam inflamac.K cherubios pariter illuminat, hxc
Cabalilfe illa regio quam ucrfiis femper antiquus pater Abraam profi cifccbat'', bictllc locus
Mauri, ubi i mundis fpiritibusjlocu non cflc.K cabaliflap: SC Maurop: dogmata tradi de
runt.Ec G fecretiojt aliqd myfterioj: fas efl ucl fub cnigmatc in publicum pfcrre
IOAN. PICI MIRANDVLAE,-.^
portgKrtpens e cxJo cafus nfi hols caput uertigie danauit 5i iuxta Hiercmia in' Hieremi
grtfla fencftras mors,Ipcur-pc<fhifq? male affecit Raphaele c?lcfte medicum ad as.
p
uocemus^q nos morali &diaicftica uri pharmacis falutanbusliberet.Tum ad ua Raphae!
liradinc bona redituros ia dei robor Gabnel ihabitabit.Qui nos Gabriel
p natura: duces
iriraculaubiqjdduirtuteptateqjiudicas.Tadefacerdori fumo Michaeli nostra Michael
det.Qui fub Hipediisphix emcritos.Thcologix faccrdotio qfi corona prxeiofi
la^
Hxc funt pfes coledillimi qux me ad phix (ludium non animarut
pides infignet
mo fed copulcruc.Q ux di<fturus certe no era nifi his mdere phix dudiu in pr in
q
cipibus praefertim uiris aut his oio
q mediocri fortua uiuut danare folent.Ed.n.ia
hoc totu phan^Qux e nrx xtatis ifixlicicasî coteptu potius Si cotumclianvq in
honore fi gloria. Ira iuafitfcreoium metes exitialis hxc 8C monftrofa pfuafioaut
nihil aut paucis philofophadum.Quafi rej: caufas naturx uiasûniuerfi rationem
dei cofilia cxlop: terrxq; myftcria pracoculis prx man.bus exploratiflima hre. Ni
hilfitprfus nifi uelgfamide aucupari aliqui' ucl lucru fibi qscopararcpoflit.qn
eo deuentum e ut ia(prohdolor)n6 exidimentur fapietes nifi
q mercenariu faciut
ftudium fapixût fit uidere pudica palladivdcopt munere irerhoies diuerfantem
eiiciêxplodi^cxfibilari.Non hre
q amet^q faucat-nifi ipfa qfi pilans SC prxflora^
tx uirginitaris accepta mcrccdula^male paratura xsi amatoris arculam referat
q
ego no fine fumo dolore & idignarSe in huius tpis non pricepcs fed phos dico
oia
io no ce philofophandum 8C crcdut 8i prxdicanr.qj phis nulla merces nulla fint Nota,

q
prxmia collituta qfi noondant ipfi hoc unonoic fe no ec phos. Q^d cu tota eoru
uita fit ucl inquxduuel ambitoe pofita ipfa fe ucritatis cognitione non ample Nota.
i
p
dunf.Dabo hoc mihi Si mc ipm hac ex pte laudare nihil erubefeam.me nunq alia
de caufa phatum nifi ut pharct^nec ex (ludiis meis^cx meis lucubrationibus mer
cede ulla aut frudlu ucl fperafle aiiu uel quxfiide-q ai cultum-^ ame femp pluri
mu defideratx ucritatis cognitione.Cuius ita cupidus femp 6i amatiriimus fui, ut
teli dia oi priuarays SC publicap: rcw cura.Contcpladi ocio totum me tradiderim a
quo nullx inuidopi obtredlatoes-nulla hollium lapix malcdidta-uel porucrut an^
x hac uel Ipoderu me deterrere potcrut. Docuit mc ipfaphilofophia a ,ppria pori9 Quidip^
:on(cientia
q ab externis pendere iudiriis.Cogitarcq! femp non tam ne male audia Iu docue
j
neqd male uel dicam ipfc ucl agam. Equidem non eram nefrius patres colcndif' rit phia.
imi futura hanc ipfam meam difputacionenvquam uobis oibus qui bonis artibus
iuetis'& augudidima ucllra prxfentia illam hdedare uoluidis-gratam atq; iocu
a<tam multis aliis grauem atq; moleda,8 frio non deeffc
q inceptum mcu 6C da
arint.atchac in prxfentia multis noibus dancnt.Ira cofucuerunt non paucior Nota.
s ne dicam plui es here oblatratores qux bene fandleq; agutur ad uirtute.qqux
icjuc SC propera ad uitiu.Sut at totum hoc difputandi genus SC hanc dc litteris
q
iblicc difccptandi infliturioncm non approbet.ad popam potius igenii Si doclri Actas au
c oftentationem quam ad comparandam eruditionem eilc illa adcuerantcs.Sut dloris
ii hoc qdetn exercitationis genus no improbent, fed in me nullo modo probcr.qd
;o h3c xtatc^quartum.f.ST uigefimum mo natus annii de fubhmibus chridianx
eologix myftcriis.dc alriflimis phix locis/dc incognitis difciplinis in cclebratif
ia urbx.in ampliffimo dodliflimorum hominum confcndu,in apoflolico fenatu
putationem ptopderefun aufus.Alii hoc mihi dantes quod difputeni id dare no
T iii
q
lOAN.PICI MIRANDVLAE
luntqd dc nongctis difputcquxftionibus.Ta fupfiuo Si ambitiofe q fupta uires
id (adum calumniantcs, horum ego obietf amentis 6C manus ilico dediflem fi ita
quam pfiteor phia me cdocuiilcc.Si nunc illa ita me docente non inderem fi rixadi
Plato iurgandiqtpropofitoconft. tutam hanc inter nos difccptationem crederem. Q uare
obcredtandi oe laceflediq) .ppofitu/S: que ferbit Plato a d.uino fcmpabdle choro
a nris quoqj mecib? faccilat liuorSi an difputadu a meân de tot et quxflionib?
amice meognofeamus. Primum qdeadeos q hunc publice difputandi morccalum
niaiif^roulta non fum didhirus,qn hxc culpa- fi culpa cefcf-non folu uobisoib9
dodtores cxccllentifluni fxpius hoc munere no fine fuma Si laude Si gloria fudti
q
eflis.fed PlatoniXcd Anitoteli fed pbanilimis omnium xtarum phis mccum e co
munis.QuibuscratccrrilTimum nihil ad cofeqneda q quxrcbant ucritatis cogni
tionem ee potius ut cent difputadi exercitatione frcquentiflimi. Sicut.n.
fibi
q i
p
Poetx gymnaftica corpis uires firmiores ttu r,ita dubio pcul in hac qfi Iraria paleftra aai
Hcbrxi mi uires Si fortiores loge Si ueget ores cuadut,Ncc crediderim cgoaut Poetas alid
p decantata Palladis arma-auc h.brxos cum ferrum fapientum fym^
Caldxi bjlum ce dicut.fignificaflc nobis q honeftifiima hoc genus certamina adipi fcedse >
fapif oppido q ncceflaria.Quo forte fit ut 6t Chaldxi in cius genefi q phus fit futu
rus illud defiderent utMars Si Mercurium triquetro afpcdfu coofpiciat-quafi fi
hos cogrclTushxc bella fubtlulcris fdniculofa Si dormitans futura fit ois phia. Ac
ucro cu his q me huic puincix (pare dicut.difficiliorcfl mihi ro defenfiois.Nam A
pare mc dixero forfici imodefli Si dc fc nimia fcnrietis'fi ipare fatebor- temerarii X
icofulti nota uideor fubiturus. Videte ijs iridi anguflias.quo loco fira conftitutus
du no polTu fine culpa dc mc (

podu mox fine culpa no prxdare.
pmictcrc,qd non
lob. Fotte Si illud lob afferre pollem^fpmcflefpmcfle in oibus, Si cum Timothcoau

Timothc dire nemo cotcinnat adoicfccDtiam tua, fed ex mea ucrius hoc confeicntia dixero ni
us. hil cfle in nobis magnum uel fingulare.Studiofum me forte Si cupidum bonaruf
artium non inficiatus.dodli tamen nomen mihi nec fumo nec arrogo . Q uare X
qd* tain grande humeris onus impofucrim non fuit proprcrca q mihi confcius no
-
ft.x infirmitatis non eflem.Scd quod friebam hoc gen? pugnis ideft litterariis ce
peculiare quod in cis lucrum cftuici, Quo fit ut imbcciliflimus quifqi.non detta
dare modo.fcd appetere ultro eas iurc pollit 8i deat.quandoquickro qui fuccunv
bit beneficium a uidlore accipi c non iniuriam, quippe qui percuro Si locupletior
domum. i.dodtior 8i ad futuras pugnas redit inltrudtior.Hac fpc animatus ego in
firmus miles cum fortifCmis oium llrenuifiimifq) tam graucm pugnaurdccemcre
nihil fum uentus uodtamcu temere fit fadlum nec nc redtius utiqi de euentu
Q
pugnx q de nfa xrate poteft quis iudicarc,reflat ut tertio loco his rcfpondea g nu
raerofa ppofitarum rept multitudine offcnduntf--qfi hoc copi humeris federet onus
Si non potius hic mihi (oli qtufcuqi c labor eec cxacladus. Indecens p frdlo hoc X
Cicero, morofum nimis uellc alienx induftrix modum ponerc.Et ut igt Cicero in ea re,
co melior quo maior mediocritatem defiderare.Omnino ta gradibus aufis erat ne
cefle-me uel fuccumbcre uel fatiffaccre.Si fatifTacerem no uidcocurqd i dece p*
flate quxflionibuscft laudabile-in nongentis et prfflitide culpabile cxiflimef.Si
fuccubere habebunt ipfi^fi me oderunt unde accufarcnt.Si amant unde cxcufent*
Quoniam i re ta graui^tain magna, tenui ingenio^ exi guacj dodbrinaâdolefccnte
& .
ORATIO.
1
homine dcfceiflc atnia potius dfgnu erit accufario-. Quin iuxta poctamPide
q
ficiunt uires, audacia certe Lius it in magnis Si uoluille fat eft.Q d' fi
nfa artate
multi Gorgia leorinu imitati.no mo de oogccis.fed dc oib9 et oium artiu qonibus
foliti fune no fine laude .pponere difp utanone cur mihi no liceat<ucl
fine culpa de Gorgias,
niulcis qde.fcd tn certis Si determinatis dilpurare.At fupfluu mquiur hoc
8C am- leocinus
bitiofum.Ego uero no fupfluo rao.fcd ncceilario fartu hoc a me c6te'do,q<f Si fi ip
i * if.mccu philofophadi rone cofidcrarent inuiti et fateant' plane neccfle elt.Qui.n.
I fecuipia exphilofophoptfamiliis addixerunt, Thoma: uidclfcct autScoto.qui nunc
i plurimu in manibus faucntes,pon"unt illi quidem uel in paucaj: quxftionu difcuf
i Cone fux dortrinx pcriculu facere. At ego ita me inftitui-ut in nullius uerba iura
i
tus.me per omnes philofophix roagiftros fundere,oes fcedas excutere.omnes fa^
!
mibas agnofccre. Quare cu mihi dc iliis oibus tflet diccndu.nc fi priuati dogmatis
i defenfor reliqua pofHwbuilfcm illi uidercr obllrirtus.Non potuerunt etiai fi pau
ca de Cingulis pponcrcnt ,no cfie plurima qux Cmul de oibus afferebantur. Nec
id in mequifq damnet qd' me quocuq? ferat tcmpcftas deferar hofpes. Fuit enim
i cu ab antiqs hoc obferuatu.ut omne feriptojr genus euoluinrcs tnc lias quas poT Antique
i fent commentationes illertas prxtetircnr.Tum maxime ab Anllorclc qui eam ob ru oblero
caufam aHayNcoirTHO-i.lertor a Plaronc nucupabatur.Si ,pfcrto anguflc efl mentis uatio.
intra unam fe porticum aut acadcmiam continuiflc.Nee pottfl ex omnibus fibi re Anlfote.
i rte propriam felegiffe.qui omnes prius familiariter noagnouirit.Addcq,i una Plato
I quaq? familia cft aliquid infiguc quod non fit ci comune cum exteris. Atq; ut a no loancs
ftrisad quos poftremo pbilofophia peruenit nunc exordiar.Eff in Ioanc Scoto ue fcotus.
getnm quidda atq? difcuflum.In Thoma folidum Si xquabilc.In EgidiotcrfuJ Si Thomas
i exartu. In Fracifco acre Si acutu. In Albcrto pnfcu amplu^Si grandc.In Henrico Egidius
uc mihi uifum eft femp fublimc Si ucnerandu ,Eff apud Arabes in Aucrroe firmu Fracifcus
; Kinconcuffum.In Aucmpacc In Alpharabiograuc Si meditatum. In Auicenadi Albcrtus
! oinum atq? Platonicu. Eft apud grxeos in uniuerfum qde nitida imprimis Si cafta Hcricus.
philofophia.Apud Simpliciu locuples Si copiofa. ApudThcmiftium elegans Si co Auerrois
5 pendiaria. Apud A lexandru conflans Si dorta. Apud Thcophtaftum grauiter cla^ Auepace
s borata.Apud Amraonium enodis Si grariofa.Et fi ad Platonicos te conucrteriS' ut Alphata
3 paucos pccnleam.In Porphyrio rep topia & multiiuga religiSc delertabcris.In Ia Auieena.
t. blico fecreriore philofophia Si barbaro^ myffcria uenerabis.In Piotino priuum <Jipliciuj
1
J
qcq non eft qd admirens.qui fe undiq? prxbct admirandu quem dc diurnis diuine Thcmi.
'xt
de humanis hnge fupra homine dorta iermonis obi quitare loquentem fudantes Alexan.
a Platonici uix intclIigunt.Prxrcrco magis nouitios Proculum afiatica fertilitate Iu Theoph.

: xurianre Sicjui ab eo fluxcrunt.Damafcu.Olympiodopt Si complures alios.in qui Ammj.
bus omnibus illud loo iOH.i.diuinum peculiare Platonico pi fymbolum elucet fem Porphy.
1
>.
per. Accedit qd fi qua cft ferta qux ucriora inceflac dogmata Si bonas caufas in' Iabbcus.
jt
genii calunia ludificet, ea ueritate firmat non infirmat.Si uclut motu quaffita fiam Plotinus.
s(fl
i
mam excitat no cxtinguit.Hac ego rone motus non unius modo(ut quibufda pia Proculus
ctbaOSed omnigenx dortrinx placita mediu
$ in afferre uolui.ut hac complurium Hermias
fertarum collatione, ac mulrifanx difcufTionr phix.ille ucritatis fulgor cuius Pia/ Dama.
^ tat to meminit in epiftolis,animis nfis quafi fol ories ex alto clarius illuccfcerct.Quid
bonorum tantum, Alberti (alicet Thoraf ,Scori,Eg'dii,Francifci,Hcnrici <3

OlXmpi,
6 fi Plato
OR.ATIO.
phi1ofophia,obminisgf*cojirabuq!philoropWstraflabi^Qnan4)oninis fapi
entia a barbarisme! grxcosm grxeis ad nos manauic.Ita nodrates femp in philofb
phandi roneperegnnis inuentis ftarc:8i aliena cxcoluiflc fibi duxerunt fatis, uid Q
Peripa^ erat eu Peripatheticis egifTe de naturalibus.nifi 8C Platonico^ acccrfcbatur acade^
thetid miaquoru? dodhfna Si de diuinis femp inter omnes philofophias.teflc Auguffino

Platonici habita efl fantfhflima Kamc nunc primu.qcf fciam(ucrbo abfit iuidia)poft mul
Augufli. ta fxcula fub difpuradi examen eflin publicum allata.Quid erat 8C aliorum quoe
quot erat tradlalfc opiniones fi quafi ad fapientu fympofium afimboli accedenrcs,
nihil nos qd" eflet noflru.noflro partu Si elaboratu ingenioafferebamus. Profeci
Seneca to ingencrofuro efl(jit ait Scneca)fapere foluro ex comcnrario,& quafi maiorum
inuenta noflrx indullrix uiam prxclufcrint, quafi in nobis effata fit uis natur? , ni
bilex fc parere .qd ucritate fi non dcmonllret faltem innuat ucl de longinquo. Qd
fi in agro colonus, in uxore maritus odit flcnlitatcm.cert citanto magis infacunda
animam oderit illi complicita 6 affociata diuina mens, quanto inde nobilior longe
jiles defiderat .Propterea non contentus ego prxtcr comunes dodrinas, multa de
Mcrcu^ Mercurii tnfmegiftiprifcatheologia>mulra de Chaldaeorum de Pythagorx difei^

rius trif-' plinis mulra de fccretioribus hcbi-xomra addidiffc myflcriis.plurima quocp p nos
6i meditata de naturalibS Si diuinis rcb? difpuranda ppofuimus.Propo'
1
mcgifhis inucnra
Anflote. fuimus primo Platonis Ariflotelifqi cocordia a multis antehac creditarum nemine
Platdifqi fatis probatam. Boetius apud latinos id fc fadluru pollicitus non inueuitur fecifle
Cocordia unq.qd' femp facere uoluit.Simplicius apud grxeos ide profcilus utinam id eam
Boetius prx flaret cj pollicet' peribit di Augullinus in Academicis no defuiffc plurcsqfub
Siplici 9 . tiliflirais fuis difputationibus ide ,pbarc conati finr.PI iromsf,8i Aiiflottlis cande
Augufli. efle philofophia .loanncs item grammaticuscum dicat apud cos tantum diffidere
loanncs Platone ab Ariflotelc qui Platonis didla non intclligunt, probandum tamen polle
gramati' ris hoc reliquit. Addidimus aiit & plurcs locos,m quibus Scoti 6C T homx plures,
cus. In quibus Aucrrois 8i Auiccnnx fentcncias qux difeordes cxiflimantur concordes
effenos affcucramus.Sccundo loco qux in philofophia cum Anflotelica tu? Pia
Duo Si fe tonica excogitauimus nos 'tum duo Si fcpcuaginta noua dogmata phyfica 8C meta
ptuagfta phyfica collocauimus.qux fi quis tenear poterit mfi fallor quod mihi erit mox ma
xlogmata nifcflum.quacunq; de rebus naturalibus diuimfqtpropofitam quxflionem longe
8i legitur in Icholis 8C ab hu'
phyfica q peream cdoccamur.qux
alia diflolucre ratione
8C metha iusxui dotfloribus colitur philofophiam. Nec tam admirari quis dctffcatrcs me
phyfica. imprimis annis, fn tenera xrate per quam uix licuit(ut ladlanc qunB) aliorum
legerem commentationes nouam afferre ucllc philofophiam.q ucl Iro da re illam
. . fidefcnditurûel damnare fireprobatur, 6C deniq; cum noflra inuenta hxc-no^

ftrafq; fint litteras iudicaturi-non autfloris annos , fcd illorum merita potius ud
Nouap demerita numerare Efl autem SC prxtcr illam, alia quam nos attulimus noua
numeros per numeros phiiofophandi infliturio antiqua ille quidem Si a Prifeis Theologis,
philofcv a Pythagora prxfcrrim, ab Aglaopheno, Aphilolao- a Platonc-prionbufqj PU

phadtin' tonicis obferuata. Sed qux hac tcmpeflatc utprxclara alia pofleriorum utcu
fticutio. ria fic cxolcuit , ut uix uefligia ipfius ulla reperiantur . Scribit Piaro in epimenia
flato* de inter omnesjliberales artes Si faentias contemplatrices prxeipuam maximeqf

e diuinam eflc feientiam numerandi. Qûxrensitccurbotno animal fapientiihmijC
lOAN.Pia MIRANDuLAE.
Rndet ga numerare nouit.Cuius fnix 6C Ariflorclcs meminit in ,pblcmaris. Seri'. Aridore
bit abumafar uerbu firide AuizoarBabyloniiicu oia nolle qui noucrat numerare.' Abuma.
Qux ucra e (Te nullo mo pne fi per numeradi artejea arte intcllexcru t cuius nui 'c Auezoar
mercatores imprimis funr pitiflimi.qd SC Piaro tcftaf exerra nos admonens noce
nediuina hanc arithmetica, rocritona ede anthmetica intclligaraus.Illam ergo ari
throetica qux ita extollit Cu mihi uidcar pofl: multas lucubrationes exploraram
htchuiufce rei pcriculu fadurûd qttuor K.lxx.quxftiocsqux inter phyficas SC
exidimat .refpofuru p numerus publice me fum pollicitus.Pro
dininas principales
poCiimus SC magica thcorcmata.m qbus duplice ede magia fignificauimus.quaru Magica*

alcera daemonum tota ope Si audontate colfat res medius fidius cxccrada:& porte theore.
tofa.Altera nihil cft aliud cu bene explorat"

q naturalis phix abfoluta confumatio. Duplex*
Vcriuftp cu meminerint grxei illa magia: nullo mo noic dignantes yOtmlaH nuiv magia
cupant.Hac propria peculiario) appellatione uctytictN quali perfedam, fummaq)
lapientia uocant.Idcra.n.ut ait Porphyrius Pcrfajdtngua magus fonat quod apud Porphy.
nos diuinopt intcrpresSC cultor.Magna aut, imo maxima pres iter has artes difpa- Magyqd
rilitas SC diffimilitudo.IJIa no mo chrifhapa religio, led oes leges.ois bene inditu' fignificce
ta res pu. danat SC exccrat",hac oes fapietes.oes cxleftiu'&diuinap: rerum ftudiofx lingua,
natioes approbat SC amplcdunt" .Illa arqum frauduleciUma.hxc altior (andiorqi Porfajsq
phia.illa inita SC uana.hxc firma fidelis, SC folida.Illam quifquis coluit femper dif- Xamo.fi
fimulauit.q, in audoris edet ignominia 5i contumelia.cx hac fumma Ifape claritas des.
glori aq$ anriqcus, SC pene (emp petita. Illius nemo unqdudiofus fuit uirphus SC Abbaris,
cupidus difeendi bonas artes. Ad hac Pythagoras Empcdoclcs.Dcmocritus, Plato hypbo.
difceda nauigaucrc.Hac pradicarut reucrfi.dt in archams praecipua? habuerunt. Zoroa*
Illaut rallis renibus, i a nec certis pbaif audonb9,Hxc clariflimis qfi parcntib? (Ter.
honcftara.duos prxeipue habet audores Xamolfide que imitatus elf Abbaris hy Plato.
pborcus.K Zoroaftrenoque forte crcditis.fed illu oromafi filiu. Vrriufq), magia Carodas,
gd Platone fi pcotemur rndebit in alcibiade.ZoroalTris magia non c(Tc aliud

q Daraige
fit
diuinopi friam.q filios Pcrfarum reges crudicbat.ut ad cxqjlar mundanx reip.fu ron
am ipfi regerc.rc.p.edocerenf.Rridebit incarmidc magia Xamolfidis die animi Apollo,
medicina per qua.f.aio rempantia.uc p illa corpori famas compara^.horu uedi' Hoftan
poftea pditcrut Carondas,Damigrron<ApolIonius: Hoffanes SC Dardanus, nes
giis
HorocTus que ut oes alias fapiassita hac quoqifub fui Vlyxis erroribus Dardan?
Perftitit
didimuladcin poetica nfa Theologia aliqfi jpbabimus.Pcrditcrunt Eudoxus K Homct?
Hermi ppus.Pcrditeruc fere oes q Pythagorica placonicaq; myderia funt
perferu Eudoxus
taci. Ex luniorib^ aut q ea olfecerint tres repio Alchindu Arabe, Rogeriu
Baconc Herraip
K Guilielmu parifien.Mcmimt&C Plotinus,ubi naturx minidru ede SC non arti' pus
Beem magi dcmoftrat.Hac magia pbatadeucratcp uir fapietidimus,alteram ita Alchid?,
abhorrens.ut cu ad roaloj: dxmonu facta uocarctf.rcdius ede dixerit ad fc illos
q Arabs
[c ad illos accedere ,SC merito quide.Vt.n.illa obnoxiu mancipatuq; improbis po- Rogcriy,
x( tat ibus homine reddit, Ira h.xc illajc principem SC drim.IIla deniq) nec artis ncc bachon
[cientia: fibi pot nomen uedicare.H.tc alridimis plena myftcriis,profundidimam Guiliel-
r fecretidimap: cotempIatione.&C demu totius naturx cognitione compleditur mus pari
icc inter fparfas dei beneficio 6i inter feminatas raudo uirtutes quafi dc latebris ficnfis.
tocaas ia lucem. Non tam facit miranda q facienti naturx fedula famulatur. PlotinuS
OR.ATIO.
philofophia,obmiflis gnecojs arabucp philofophis tradabif'Quando omnis fapl
entia a barbaris>ad grxcos>a grxcis ad nos manauit.Ita noftrares fcmp in philofo
phandi rone>pcregnnis inuentis ftarc:& aliena cxcoluiffc Tibi duxerunt fatis, uid
Q
Penpa-' erat cu Pcripatheticis cgifle de naturalibus,nifi SC Platonico?: acccrfebatur acade-
thctici mia quoru? doctrina SC dc diuinis fcmp inter omnes philofophias.teftc Auguftino
iuidia)poft mul
Platonici habita eft fandillima Same nunc pnmu.qd' fciam(ucrbo abfit
Augufti. ta fxcula fub difpuradi examen cfl in publicum allata.Quid erat SC aliorum
quoc
quot erat tradtade opiniones fi quafi ad fapientu fympofium afimboli accedentes,
nihil nos qd'e(Tcc noftru.noftropartu SC elaboratu ingenio affcrcbamus. Profeci
Seneca toingencrofum efflue ait Seneca)faperc folum ex comcntano.K quafi maiorum

inuenta noftra induftri uiam prxclufcrinr, quafi in nobis cffacra fit uis natur?, ni
hil ex feparere.qd' ueritate fi non dcmonltrct faltem innuat ucl de longinquo.Qd
fi in agro colonus.in uxore maritus odit ftcnlitatem.certcttanto magis infacunda
animam oderit illi complicita aftociata diuina mens, quanto inde nobilior longe
ples defiderat .Proprerea non contentus ego prxtcr comunes dodrinas, multa de
Mcrcu^ Mercurii trifmegifti prifea theologia 'multa de Clialdxorum de Pythagora di fd-
riustrif^ plinis multa dc fccrcrioribus hebraorura addidi Ile myftcriis.plurima quocp p nos
mcgifhrs inuenta SC meditata de naturalib? SC diurnis rcb? difputanda ppofuimus.Propo'
Anltote. fuimus primo Platonis Ariftotelifqi cocordia a multis antehac crcditama nemine
Placoifq; fatis probatam.Boctius apud latinos id fc faduru pollicitus non inuenitur feciflc
Cocordia unq.qd' fcmp facere uoluit.Simplicius apud gracos ide profeffusutinam id tam
Boetius prxftarct tj pollicet' peribit 8C Augulhnus in Academicis no defuillc plurcs q fub
Siplici9.tililTirois fuis difputatiombus idepbarc conati fmt.PI itoms.f.K Aiiftotclis
cande
Augufti. effc philofophia .Ioanncs item grammaricuscum dicat apud cos tantum diffidere
ioannes Platone ab Ariftotclc qui Platonis dicta non intclligunt, probandum tamen poffe
gramati^ ris hoc reliquit. Addidimus aut 8C plurcs locos, in quibus Scoti 6C I horax plurcs,
cus. In quibus Aucrrois SC Auiccnnx fententias qux difeordes exiftimantur concordes
effenos adeucramus.Sccundo loco qux in philofophia cum Anftotelica tu} Pia
Duo SC fe tonica excogitauimus nostum duo SC feptuaginta noua dogmata phyfica 8 mea
ptuagita phyfica collocauimus.qux fi quistencat poterit mfi fallor quod nuhi ent mox ma
dogmata nifcftum.quacunq; dc rebus naturalibus diuinifqipropofitam quxrtionem longe
phyfica alia dilTolucre ratione q peream edoceamur. qux 8 legitur in Icholis 8C ab hu-
SC metha iusxui dodoribus colitur philofophiam. Nec tam admirari quis ddfcbatrcs me
phyfica. imprimis annis,In tenera xtate per quam uix licuit(ut iadant quiB) aliorum
legerem commentationes nouam afferre uellcphilofophiam.q ucl IfRdare illam
fi dcfcnditurûcl damnare fi reprobatur, SC deniq; cum noffra inuenta hxc-no-
fmt litteras judicaturi- non auctoris annos , fcd illorum merita potius udi
ftrafq;
Noua p demerita numerare Eft autem SC prxter illam , alia quam nos attulimus noua
numeros per numeros philofophandi inftiturio antiqua ille quidem SC a PrifdsTheologis,
philofa a Pythagora ptxfcrrim, ab Aglaophcno, Aphilolao-- a Platone^prioribufcp Pia
phadi in< tonicis obferuata. Scdqux hac tcmpeftatc uc praelata alia pofterioruro ut cu
ftitutio. ria fic exolcuit ut uix ueftigia ipfius ulla reperiantur . Scribit Plato in epimonu*
,
Plato, de inter omnesjliberales artes SC faentias contemplatrices prxeipuam roaximcij

c diuinam effc faentiam numerandi. Quxrens ite cur homo animal (apientifiunut
IOAN.PlC[ MIRANDuLAE.
Rndct q a numerarc noait.Cuius fnix SC Ariflo clcs meminit in pb[cmaris. Seri'
(
.
A riftore
bit abumafar uerbu fuifle AuisoarBabylonineu oia nolle qui nouerat numerare.' Abuma.
Qua: ucracfle nullo mo pnt per numcradiarterca arte intdlexcrut cuius nui'c Auezoar
fi
mercatores imprimis funtpitillimi.qcfSC Plato reflat exerra nos admonens noce

ne diuina hanc arithmetica, meritoria efle anthmetica intclligamus.Illam ergo an
thmcrica qux ita extollit 'Lu mihi uidcar pofl multas lucubrationes exploratam
hfe huiufcc rei pcriculu facffurPu d qttuor SC.Ixx.quxfliocs qux inter phyficas S
diurnas principales cxiftiroar .refpofuru p numerus publice me fum pollicitus. Pro
pofuimus SC magica thcoremaca.m qbus duplice cile magia fignificauimus.quaru Magica,
altera dxmonum tota ope SC auctoritate collae res medius fidius cxccrada:8e porte theore.
tofa. Altera nihil cfl aliud cu bene explorat q naturalis phix ablbluta confumatio. Duplex.
Vtriufqj cu meminerint grxei illa magix nullo mo noic dignantes yOH-rtiaN nuiv magia
cupant.Hac propria peculiari j) appellatione u.ayCan quali pcrfe<Aam,fummaqj

fapientia uocant.Idcni.n.ut ait Porphyrius Pcrfapjlingua magus fonatquod apud Porphy.
nosdiuinopj interpres Si cultor. Magna aut.imo maxima pres Iter has artes difpa^ Mag^qd
riliras SC diflimilicudo.llla no mo .hrifliana rcligio.lcd oes leges,ois bene inditu^ figmticce
ta res pu. danat SC exccrat ,hac oes fapietes.oes cxlcIlimSCdiuina^ rerum Rudiofx lingua,
narioes approbae SC amplcCtont .Illa artium frauduleciflima.hxc altior fandfiorqi Perfajr.j
phia.illa inita SC uana.hxc ftrma fidelis.SC folida.Illam quifquis coluit femper dif- Xamoifi
funulauit.q. in audtons cllct ignominia SC contumelia.cx hac lumina Irape claritas des.
gloriaqj annqtus, 3C pene lcmppctita.lliiusn:mounqAud:ofusfuituirphus SC Abbaris.
cupidus difcendi bonas artes. Ad hac Pythagoras Empcdoclcs.Dcmociitus, Plato hypbo.
difceda nauigaucrc.Hac prxdicaruc reucrfi.SC in archams prxeipua? habuerunt. Zoroa*
Illa ut nullis rcnibus.i a nec certis .pbac auctonb9,Hxc clarifTimis qfi parentib? lier,
honclbta.duos prxeipue habet auctiores Xamolfide que imitatus ell Abbaris hy Plato.
pborcus.SC Zoroaftre no que forte crcdicis.fcd illu oromafi filiu.Vtriufcp, magia Carodas.
gd fit Platone pcotemur rndebit in alcibiade.Zoroaflris magia non cflc aliud q Daroige
fi
diuino& fdam.q filios Perfarum reges crudicbac.ut ad cxcplar mundanx reip.fu ron
am ipfi regere. rc.p.edocerent .Rndebit in carmidc magia Xamolfidis efle animi Apollo,
medicina per qua.f.aio tcmpanna.utp illa corpori faniras comparac.horu ueftv Hollan *
giis poftea pflircrut Carondas,Daniigcron< Apollonius : Hoflancs SC Dardanus, nes
Pcrftitic Homerus que ut oes alias fapiasrita hac quoqtfub fui Vlyxis erroribus Dardan?
liflimulaflcin poetica nra Theologia aliqnpbabimus.PcrAircrunt Eudoxus SC Homcr?
Hcrmippus.Perfticeruc fere oes q Pythagorica platonicaqj myfteria funt perferu Eudoxus
cati. Ex luniorib^ aut q ea olfecerint rres repio Alchindu Arabe, Rogcriu Baconc Hcrmip
SC Guilielmu parifien.Meminit6C Plorinus,ubi naturx mimflru efle SC non arti-' pus

ficem magu dcmoftrac.Hac magia pbatafleucratq? uir fapieciflimus,alteram ita Alchid?.
abhorrens, ut cu ad malopc dxmonu facra uocarcf .reeflius efle dixerit ad fc illos Arabs
q
fcad merito quide.Vt.n.illaobnoxiu mancipatuq; improbis po Rogcri^
illos accedcrc,8C
reflatibus homine reddit, Ira hxc lllajn principem SC drim.IUa deniq; nec artis nec bachon
fcientixfibi pot nomen uedicare.Hatcaltiflimis plena myftcriis,profundiflimam Guilieb
tep: fecretifllmap! cotemplatione,8C demi totius naturx cognitione complccfhtur mus pari
H*c inter fparfas dei beneficio SC inrer feminatas roudo uirtutes quafi de larcbris ficnfis.
cuocans io lucem. Non tam facit miranda q facienti naturx fedula famulatur. PlotinuS
ORATIO.
Haec anfdctfi cofenfum.que fignificacius gracci 6ju vre(n in dicunt intro rfurti pct
fcrutatius rimata, & mutua natura^ cognitione habens perfpedam.nariuitas acU
V hibci unicuicp rei X fuas iilccebras.qux roagopiioyy, 6 nominanf in mundi recef-
fibus.in narurx gremio in pmptuariis arthanifq; dei latitantia miracula,quali ipfa
fit artifex promit in publicu.SC ficut agricola ulmos uitibus,ita magus terram caelo
ideft inferiora fupiopt dotibus uirruribufqj maritar.Quo fit ut q illa .pdigiofa K
hxc diuina BC falutaris appareat. Ob hoc praecipue q> illa hoiera dei horti
noxia, ta
bus macipas, auocat a deo.haec in ea opep: dei admiratione excitat q .ppcnfa cha^
Nota riras,fides,ac Ipcs certi rtime cofcquunc .Neqj.n.ad rcligione,ad dei cultum quicq
proniouet.magis.q artidua cotcplatio mirabilui qux ut p hac de qua agimyna
dei,
. turalcm magia bene exploraucrimus.in opificis cultum amorcq; ardecius animati

Illud canere compcIlemur.Plcni funt cxii,plcna cft ois terra maicrtatc glorix tuf.
Et hxc fadsdcroagia.de qua hxcdiximusqd fciocfleplurcsq ficut canes igno'
. . tos femp adlatrat.itaX ipfi fxpe dinantodcruntqj qux no incclliguc. Venio nunc
ad ea qux cx antiqs hebracopt myrteriis eruta.ad lacrolanda X catholica hdecotV'
firmanda attuli.qux ne forte ab his qbus fmt ignota comeritix nugx aut fabulae
circulato^ cxirtimenf.uolo intclligat oes,qux X qualia fint.unde petita quibus BC
5 claris audoribus cofirmata,& q rcpofira.q diuina, q noftris hoibus ad ,ppugnan
Dodorcs dam religione cotra hcbrxop importunas calunias .Cut nccertaria. Scribunt no tno
hcbncop celebres hcbrxopt dodorcs, fcd cx niis quoq; Hcfdras, Hilarius X Odgcncs. Ma
fen no lege modo, qua qnqj exarata libris porteris reliquir,fcd (ceteriorem quoq; BC
ncra legis cnartaciooe in monte diuinitus accepiflc ptxccptum autem ci a deo uc
lege qde populo publicaret .legis interpretatione nec traderet littcris.nec inuulga~
rct.Scd ipfe icfunauc tih.cum ille aliis deinceps fucccdcntibus (accrdocum primos
ribus.magna lilenrii rcligioc rcuclarct. Sans erat per fimplice hiftoria nunc dei po
tentia.nunc in improbos iram,in bonos clcmenna.in omnes luflicia agnofecre, BC
per d<uina falutanaq; prxeepea ad bene bcarxq; uiucndu,& cultum uerx religio*
nis At myrteâ fecrcriora,6 fub coiticc legis^-udiq? ucrbopt prxrcxtu lad
inftitui.
ranria.alcirtunx diuinitaris archana, plebi palam faccrc.quod erat aliud dare fan
q
du canibus,K inter porcos fpaigerc margantas.Ergo hxc clam uulgo hrc perfe^
dis comunicanda.tnrcr quos tmfapicncia loqui fe ait Paulus,no humani oonfilii
fcd diuini prxeepri fuit. Que more antiqui Philofophi fandirtiroc obfciuarut. Py
thagoras nihil fcripfit nifi paucula quxda qux damx filix monens commcndauit.
Pytha. Aegypriopt teplis ifculptx fphinges hoc admonebant ut myftica dogmata pereni
gmatu nodos a pphana multitudine inuiolata curtodirentur.Plato Dioni quaedaj
PJato. de fupremis Icnbes fubftariis.p cnigmaca inqt dicedu e, ne fi cpirtola forte ad alio|r
pcrucncrit manus.qux tibi fcnbimus ab alus intclliganrur. Arirtotclcs libros Me
Arirtote. taphyfiex in qbus agit de diurnis,editos rfle X non editos dicebat quid plura lc/
fefuf chri fum chriftu uitx magiftru aflerie OrigencS'multa rcuclafle difcipulis, qux illi ne
fhis uulgo fieret comunia/cribere nolucruc.Q^f maxime confirmat Dionyfi? areepa*
Orige gita.qui fccreriora myfteria a nortrx religionis audoribus
.
Diony.
idert ex aloin aium.finc lfis medio intercedere uerbo ait fuifle traffufa.hoc eodem
,
penitus mo cura cx dei prateepeo ueta illa legis incerpretario Moyii deitus tradita
IOAN.PIG MIR.ANDVLAB.
Ceuelarcf didheftCabalaqtl idem cft apud hcbrxos qif apud nos receptio. 06
fd.f.q, illa dodbrina no per Ifaru monumeta.fcd ordinariis rcuelarionfi fucccffoni'
bus alter ab altero q*i hereditario iure rcciper.uept poftej hebrxi a Babylonica ea'
priuicatc reftmxi p Cyru St fub Zorobabcl inftauraro teplo,ad reparada lege ani
mu appulerut.Efdras tue ecclefix prxfcdfjs poft cmedatu Mofeos libru eu plane
cognofcetet per cxiliaicxdes fugas'captiuicate gentis ifracliricx inffirutu a maiori
bus inore tradcd.c per manus dodhinx feruari no poflc.futurucp uc (ibi diuinitus
idulta cxlcftis dodtrinx arcana pirec.quoru commetariis no itcrccdetibus durare
diu memoria no poccrar.coftituit ut conuocatis q tue fu perit Capientibus afferret
unufqCcp in mcdiu.qux de myfteriis legis mi manter tenebat, adhibitifqi notariis i
lxx.uolumma(Toc.n.ferc infincdriofapictcs^redtgcreiif.Quaderene mihi Coli
credatis pres, Audite Efdraiplu Cie loqucte.exa<5hs.xl.diebus loquutusefl altiAT Efdras,

mus dices. Priora qux fcripfifti i pala pone, legit digni St indigni ,nouilIi mos aut.
lxx.libroscofcruabis ut tradasjeos fapietib 9 de populo tuo. In his.n.e uena intellc
dhisK faplx fons.K fcix flumi' atqj ita feci.Hxc Efdras ad uerbu.hi funt libri fcig
Cabale in his libris merito Efdras uena mtelleifus.i. ineffabile, defuper fubftantia
Iideitate Theologiam fapientix fonte.i.de intelligibilibus angelicifcj; formis ex &'
dfam mctaphyfici 6t fcictix flume.i.dc rebus naturalib? fi rmiffima Phiofophiam
imprimis uoce ,pnunciauit. Hi libri Sixtus quartus Pontifex Maximus Syxtus
efle, clara
qui huc fub quo uiuimus foeliciter InnocOTum.yiii Proximeantccellit, maxima cu quartus^
ra ftudioqi curauit ut in publica fidei noftrx utilitatem latinis litteris mandarent. Inno, viif
lamqj cum il|e decefT.t tres cx illis pucncrant ad latinos.hi libri apud hrbrxos hac
tcpeftarc tanta religioc colunt ,ut nemine liceat nifi annos.x!. natum illos attinge^
re. hos ego libros no mediocri impcnfa mihi cu coparallem/umma diligena indo
feffis laboribus cum plegiffcm.uidi in illisCTcfhs cft dcus)R.cligione no ta Mo-
f3 ica g chriftiana.Ibi trinitatis myfteriu.Ibi uerbi incarnatio, ibi meffix diuinitacis
Ibi de peccato originali, de illius perchriftucxpiarioe.dc cxlclti Hycrufalcm.de ca

fu dxmonurn.de ordinibus angelorum.de purgatoriis de inferorum poenis. Eadc
legi qux apud Paulum St D
onyfiu apud Hicronymu St Auguffinum quotidie le
gimus.In his uero qux fpedfant ad phiam Pythagoram ,prfus audias St Platonem
quojr decreta ita funt fidei chriftianxaffinia.ur Auguftinus nofter immenfas deo Augufti,
1
gfas agar.qd ad eius manus puenerint libri Platonico 92. [n plcnu nulla eff ferme
dc re nobis cu hebrxis controuerfia.de q cx libris Cabalillapt ita redargui conuiri'
ciq< nopoffint.utne angulus gde reliquus fit in quefe cudat. Cuius ici tcfte gra'
uiffimu habeo Antoniu cronicu uipt cruditiffimu.qui fuis auribus cu apud eu ecm Antoni?
io couiuio audiuit Dadfylu hebrxu pitu hui? fcix in chnifianoRi prorfus de trini-' croriicui
tate fniam pedib? manibufcpdcIcedcre.Scdutadmcxredcadifpurationis capita Dctftyl?
pcenfenda, Attulimus Si noftra dc Itcrprctandis Orphei ZoroaQrifcp carminibus hcbraajs.
fnlara.Orphcus apud grxeos ferme Pcger.Zoroafterapud cos macus.apud Chal Zoroa**
d.cos abfolutior legitur. Ambo prifcc fapierif crediti pres St aucffores.Na ut tacca fter.
de Zoroaflrc cuius freques apud Platonicos no line fumma femper ucncrarioe cft Orpheus
mcntio.Scribit raroblicus Calcideus habuiffe Pythagoram Orphycam Theolo' Iablicus.
giam tancj exemplar, ad qua ipfc fua fingeret formaretqi philofophiam. Quin it> Calcidc?
deo canti dLtfta Pythagorx facra nucupari dicut q> ab Orphei fluxenot inftitutis, Pythago,
ORATIO.
Inde fecrera de n ameris dodhina:K qcqd magnam fublimeqj habuit grxca phla
ut a primo fonte manauit.SedCq erat uetcpt mos theologoyQita Orpheus fuoni|
dogmatu myfteria fabula jt intexit inuolucns.SC poetico uelaracto di(iimulauir,ut
(i quis legat illiusTiymnosmihil fubeiTe credat praeter fabellas nugafqt mcracifli
tnas.Qd uoluijdixiffc ut cognofcaf qs mihi labor qua; fuerit difficultas; ex affecfta
cis enigmatii fyrpis.cx fabulap latebris latitantes eruere fecrctx phlx fenfusnulla
prxferrim in re ra graui.ta ablcodita m explora caqj adiuto alioyt interpretum ope*

ra SC diligetia.Ec eri oblatrarut canes mei minutula quxda 8C lcuia ad numeri o(W
tationem rac accumulaffeqfi non omnes qux ambigue maxime cotroucrfcq; funt
qones,in qbus principales digladiant" acadcmix.quafi no mulca attulcnm his ip'
q fi mea carput & fc credut phoyt
(is pnncipcs fiC incognita prorlus fii intentata.
Quin ego tantu abfuro ab ea culpa ut curauerim in q paucillima potui capita co*
geredifputationc.Qua fi(ut cofueucrut alii ^partiri ipfc in fua membra fle lanci-
nare uoluiflermin incutnepprofctfonumcp exert ui/let.Et uttacca de cxteris.qs
eft q nefciat unu dogma ex nogeris qd'.f,dc cociiiada eff Platonis Ariftocelifqj phi
lofophiapotuiffc me citra oem affedtarx numerofitaris fufpitione i fexccta ne dica
plura capita dcduxiffc.locos.f.ocs in quibus diffidere alii couenire ego illos exiftu*
mo particulatim enumerantc.Scd certc^dicam enim qq ncqi modcftemcq; ex in
genio mco)dica tame.quia dicere me inuidi cogunt.Cogunt obtrectatores uolui
hoc meo cqgrcffu fidem facere >noo tam qcf multa fcire.q quod fcirem qux multi
ncfriunc.Quod ut uobis re ipfa patres colcndiffimi lam palam fiat ut dcfideriu ue
ftrum doctores cxcellcnffimi quos paratos accincftofqj cxpectarc pugnam noo t
ne magna uoluptate confpicio mea longius oratio no remorcturqd fcelix fauftuqj
(it quafi citante daffico iam conferamus manus?
loannisMirandulx Orationis FINIS.
Oannes Picus Mirando. Francifco ex fratre nepoti. S,in eo qui fl

ucra falus.Difccdcci tibia mc plurimas ffatim ad malum oblatas
occafiones qux te pturbet & arrepto bene uiucdi propofito aduer
fentunnon eff fili q. admireris.fcd neqj q, doleas. aut cxpaucfcas.
Quantum illud potius eff er miraculunvfi tibi uminter mortales 6
ne fudore uia pateret ad cxlum.quafi nunc primum & fallax mua
dus>8 mal us dxmon ede dcfmcrct aut quafi tu in came adhuc non effis qux ooa
cupifcic aduerfus fpiritfi ,SC nifi faluti noffrx uigiles pfpcxcrimuscircds fbrios po
culis in ,pdigiofas brutos fpes il Icccbrofa deformat, fed SC gaudendum tibi efle af
Iscobas. hrmat lacobus fcnbens.gaudcte fratres cum intentationes uanas incideritis nec
immerito qcf ,qux.n. fpes glorixfi nulla fit fpes unftorix aut uicftorix locus quis
. effe pot ubi pugna n5 eft uocaf ad corona qui puocaf ad pugna atqj ad eam ptx
ferti m in qua nemo uinci pot inuic9,ncqi aliis nobis'Ut nincamusuirib? opus efti
Chriftiviq ut urneere ipfi uelimus.Magna chriftiani foelidtas.qri in cius arbitrio pofita C
edi magnaûicftoria.K omni uincentis uotooronicp expeeffarione maiora futura funt prcmia.
fcelidtas, 'Dic quxfo fili cariftime eft ne aliqd in hac uita ex his quopt libido terrenas agitat
roentes pro quo adipifccndo non multi prius fubeundi labores multa indigna 8C
mifera tollcrada fin c,bene acftu fecum parat mercator poft decent) nauigarionf
^ / fi
EPISTOLAE
poti mille fncomoda^mille uic* difcriminarem fibi comparauerit paulo obetrorS,
de militia fxculi nihil eft qd a ce fcribam cuius mifetias ipa faris te docuit 6i docet
excientia. In principum gra ,pmcrcdaî xqualiu amicitiis conciliandis i b?
honori
ambiedis qux moles moleftia jt.qtu anxietatis, qtum Ut follicitudinis ex te ego di'
Icenr potius polium
q te docef ,q meis libris meo ociolo cotentusa pueris uKg ftra
fortunam uiuere didici St qtum polium apud me habitans nihil extra me ipfu fuf
piro uel ambio. Ergo terrena hxc caduca incerta-uilia St cum brutis quoq?
nobis
communia fudantes et St anhelantes uix cofequemur,ad ccdcftia atep diuina qux
nec oculus uidit-necp auris audiuit>ncqj cor cogitauit fomniculofi St dormientes
CCpropemodum iuiti a diis trahemur.quafi fine nobis aut de? rcgnarc<aut cxleftcs
dii ciues beari eflc non pofltnt.Profedo fi terrena fcelicitas ociofis nobis compara
retur poflet aliquis laborem detradans mallemundo feruite q dcafcd fi nihil mi^
nus 9 n u,a dei immo longe magis in peccatop: uia fatigamur-unde illa uox danai
'
torum, laflari fumus in uia iniquitaris-non poteft non extreme; eflc demetif ibi nol
le potius laborare ubi a labore itur ad mcrccdcm q ubi a labore itur ad fupplidum
Mitto qta fit illa pax^qtaq; fcelicitas animi nil cofcire fibi nulla pallefcef culpa,
jKuldubiouoIuptatibus omnibus qux poflideri uel optari poflintin uita longe
q
pixpondcrat.quid.n. optabile
in uolupeatibus tnudi,qux dum quxruntur fatigat Memori
cu acqmntur infatuant cum ammitruntur cxciudantlDubitas fili impiorum mc* da femeo
tes perpetuis curis non agttari.ucrbu efl dei
q ncc falli pot nec fallcte ^bo r fpii qfi tia
mare feruens quod quiefeere non pdt.nihil.n. illis eft tutum nihil pacatu olameiu
oia curas itet.it oia morte. h s ne igf iuidcbimusfhos xmulabimur:St obliti qjprix
dignitatis oblici prix patrifqj cxlcflis horum nos ipfi , cum liberi fimus nati ultro
mancipia faciemus, & una cum illis mi fere umentes morientes milcrius mifemme^.
tandem xternis ignibus affligamur. Ocoecas hominum mentes o pedora cocca
qs
no uideat uel luce clarius hxc omnia efle ipfa unitate ueriora ncc tamen facimus
,
qux facienda efle cogno(cimus:(cd hxrcmus adhuc.nccquicq ceno cupictes auel
Iere plantam.Occurre't tibi fili ne dubita m his prxfcrrim locis in qb? habitas inu
mera fingulis horis ipedimeta re ppofiro fande beneq; uiucndi deterreant SCoi
q
fi caucas agat i prxceps.Sed inter omnia exitialis illa eft pcftis uerfari inter cos di
es Si nodes quorum uita no folum oi ex pre illecebra eft peccati, fed tota in expu
gnanda uirtutc pofita fub imperatore diabolo,fub uexilis mortis fubftipcndiis ge
henx militat aduerfus cxlum.aducrfus dnm8i aduerfus chriftum ci9. Tu autem
clama cum propheta dirumpamus uincula eorum S proiciamus a nobis iugum ip propheta
forum.hi funt.n.quos deusin paftioncs ignominix&in reprobum fenfum
tradidit
ut faciant ea qux non conucniunt plenos omni iniquitate plenos inuidia homici ^
diis contentione dolo malignitatc.dcrradores deo odibiles contumeliofos
fupbos
elatos inuentores malorum infipicnres,incompofitos,finc affcdione.fmcfccdcrc.fi^
Ue mifericordia.Qui cu iufticia dei quottidic uideant.non intelligunt, tamen quo
niam qui talia agunt digni funt morte non folum qui ea faciunt.fed etiam qui c on
fentiunt fiicientibus.Tu igitur fili noli illis placere quibus ipfa difplicct uirt9, Sed
illud apoftoli ribilemper fit ante oculos, oportet deo magis placere quam homiV Apoftol?
tribus Si illud-Si hominibus placerem chrifti feruus non eflem iuuadar te fanda
,
quaedam ambitio Si dedigneris tos tibi uitx eflc magiflios tc potius pixeepto
q
.
EPISTOLAE *7
Ve indigeat longe. n. decentius ut ipfi tecum bene niuendo boineSec Tciplarg ut tu
p ommifliooem boni ppofici cum illis

uelis turpiter obrutclcerc.Tcnct me Deu te
ftor aliqri extaGs quafi St (lupor qda cu mecu incipio (ludia boium aut ut dixerim
fignificantius- metas Ifaniavnefoo an cogitare potius

q dolerejmirari an deplorat
Nota# Magna. n.profctto infania euangelio non credere cuius ucutatc fanguis martyru
clamat apoftolicx tefonant uoces pdigia ,pban t ratio confirmat mudus reflat c!e
menta loquut, Daemones conGtcnt ,S'd longe maior infania-fi de euangelii ucri-
rate non dubitas uiucie tn qfi de eius falfitate no dubitarcs.Na illa (ut ucta didi (i
cillimum ede diuitem ingredi regnum cxlurum quid cumulandis quotidie diuidis
inhiamus,8i illud e(t ue querendam gloria uon quae ex hoibusjcd qux ex deo
fi
ell.cur de iudiciis hominum (etnp pendemus- Deo placere nemo c(l q curet , Si fi
firma in nobis e(l fides futurum aliquando ut dominus dicat,Ite malcdi&wn igne
Kternum-Si rurfus-uetiire benedicti poflidete regnum paratum uobis a conditu-
tionq mundi cur nihil minus aut timemus q gehena aut fperamus q regnum Dei.
Quid poilumus aliud dicere q -multos efle noic chn(tianos-Sed re pauciflimos
T u ucro fili contende intrare per angullam portam nec quid mu ld agant attende
fed quid ratio ipe dc? oddet .Neqj enim aut mi
agendum ipfa tibi naturx lex ipfa
i nor tua ent gloria- Sifcelixeris cum pauci s.aut lcuior poena. Si mdcrcriscu mul
j ds. Erunt autem duo prxeipue praCcnti/lima tibi remedia aduerfus mudum Si fa
thaium qbus quafi duabus alis dc lachrymapt uallc tolleris i altum elemofina.f.ac
q; ofo.qd.n. poilumus fine auxilio dcitaut quo ille auxiliabit non inuocatus : Sed
Duo re - Si iuocantcm te ccrtc non audiet q iuocantc pn'9 paupere no cxaudifli.Necp .n.de
media fa ect ut te deus hoiem 116 coccnat.q prius ho hoiem cotepfilli. Scriptu c(l in qua mc
lobaria . fura mefi fueritis remetiee' uobis, Si alibi, beati mifcricordcs qm mifcricordia cofe
quetur.Cn at tc ad orone i uito- no ad eam iuico qux multiloqo c,fcd qux i fccre
i
to metis tccedu-ipcnctralibus ai ipfo aflcdlu loqcur deo Si in lucidiffima cotcpla-

tois tenebra mite patri no prxfentat mo,fed unit icifabilibus qbufda modis quos
(oli norunt expri nec curo q longa fit oto tua- fed
q
efficax
q fit ardes irerrupta po
q ppetua quada fcnc didtionii-numeroq) diffula-(i tua ribi fal?cft cor
rius fufpiriis
mundi pcellis-ab inimico pt infidiis - Si deo gratus
di-fi tutus a diaboli laqueis- a
Si fcclix tandem cllc defideras fac nulla praetereat dies- qua uelfcmcl Deumtuu
ofonem ri adcas-Si ,p(lratus ante cum huili pix metis atfeifhi illud non dc (umis
P
Orario, clames cu ppheta.Dclidla iuucntuds mcc Si ignoran
labris, fed dc imis uifccribus
das meas nc memineris, fed fcdm roifcncordiam tuam memito mei pp bonitatem
tua dric.Suggcrct cu fpus
tibi
q Itetpellat p nobis tu ipfa neceditas fingulis horis
qd petas a deo tuo.fuggcret Si Iaera lcdfio
q ut omiflis ia fabulis nugifqi porta pe
fcp habeas in maib 9 ctiaatq; et rogo.Nihil deo grati9, nihil ribi utilius facere po
tes
q fi no ceflaucris Iras facras nodfurna uerfare manu uerfare diurna .Latct.n.in
illis cxleftis uis quxdam uiua Si efficax qux legentis aium.Si modo illas pure ha
militer cn tradlaucnt in diuinum amore mirabili qda prate traftormat.Scd epifto-
Ix iam fines excedi trahente me ipfa materia Si mira quadam charicate , qua te cu
femper tum cx ca prefertim hora fum pfequutus qux fandliriimi rui propofiti fa-
<fhis fum certior. Illud podremotc admonitum uelim dc quo hic etiam cum mecu
eraycccutn fepe locutus fum ut duo hxc nunq obliuifcaris.Si filium dei pro tc efle
EPISTOLAE
g mortuumSi te quoqTe&a fi diu uixeris breui cc montupt-his qfi geminis ftimulis Nota
a alteroqdem timorisiamoris alteroûrge equum ruu brcue fladiu moraetanex ai
p
r tx ad premu fodicitacis xtenuoquado nullum alium finem prx finire nobis aut de
bcmus aut poilumus quam ut perpetua urriufqj hominis pace infinito bono Cue
fine fruamur. Vale fiC Deum time.fer.xv.Maii.Mcccclxxxxii.
Ioannes Picus Miran. Philippo Bcroaldo.S.
Cccpi abs te doftiflime Bcroaldc flCcpdtola cu amabile tum erudita St
>
t aerius plurimos ipfamctia dubio pculanciqtate .puocaces gratifinuii
i
id mihi munus fuit. Quare p te bono in negocio bonas horas Ium ociat9
K uoluptari nulla in rc ucl iocundius poteram uel hondh'9. Agam ucro hoiem op
r pidoq ingratum fi tua qux fune optima remunerari meis ucllemqux iutpeflima
fiicarullianisfalibusfuffcniucncnapmutarc.Sum.n.inpocroatisillo nihilo me -
hoc prxflrnvcp me fuffenu cfle agnofco.fiC quid manticx 1 tergo fit uideo
Lor^nifi
Tu tamen hoc flagitas ut.f.de nris ad te aliqd fcriptionibus dedam. atqj ita fiagi^
tas,ut q(i poffulcsûidearifcp repulfam xquoaio non laturus.Quarc tibi ucl cum
difpcndio (i qua e apud cc dc me cxiftimationis fatiffaciedum. Habeas igt duas epi
ad Laureciu mcdice,alcera ad Hermolaum dcgfire dicendi phorutn.
ftolas altera
Quibus fii ucrficulos quofda addidi.g p hos dies et ageti alia mihi exriderut. Tu
bxc ita leges -ut meminens in humamonb? his ftudns me tumultuaria curaflifub
dfi uts ce rpibus ut qui philofophis opera primaria 5i ut dicitur feriofas addiderim
lucernas ,
Apud quos ut id profecerim quod tu apud rhetores Si poetas, Quos in
ter^loquor cx aio)oo uideo cur tibi pnmasîure non uedices . Politianus tuus efl
tot9 amat te ut q maxic. Dc me polliceri tibi nihil n 5 potes qd ego poflim. Vale.
Ioannes Picus Miran. Laurentio mcditi.i.P.D.
Egi Laureti Medice Rythmos tuos.quos tibi uernaculx mufx xtate
p
1 tenera fuggeflcrunt.agnouimufaj: 8i grap: legitima focturi.xucis tene
rx opus no agnoui. Quis.n.i tuis Rythmis fii nucrofa ucrfuura iunfihi
sa lalrares ad nuept gfas no pfcnfcrir,Quis in canoro dicendi gnre fii modularo ca
neres mufas 110 audiatjQuis i lepore no affclhuo. Hilari argutia, mellitis falibus
aptis illeccbris^miro candore^ In prudenti difpone in gtauil limis (enfibus ex pene
tralibus philofophix cradsâdolefcctcm hoiem qs agnofcat,Scio qjfedfo me non
hoc albo,nec cu
q huc alccda.i.ad iudidu re jn.Scd ucllc dici pofle
efle in extra fu
fpitione adulatiois.qd de illis fentio.diccre pfcdfo no et ucterum fcnptopi que in
hoc genere dicendi longo intcruallo non antcccflcris.Quod ne putes dem ad gra
tiam affera tibi huiufcc fenfus roes meas,Sut apud uos duo prfcipue celebrati poe
:
tx floret nxi lingux-Francifcuspetrarcha.fii Dantes ahgcrius.dcqbus illud iuni^.

uerfum fim prxfatus efle ex crudiris-q res in Francifco ueiba in Dante defiderer,
Fn tcq mete heae fi aures ncurru dcfidcracupt.in quo no fit uidere an res oronean
uerba lentendis magis illuftrcntur.Scd expendamus uelut tn librili particulatim
uniufcuiufqj merita.Francifcus gdem fi reuiuilcat qd attinet ad fenfus qs dubitat
ultro herbam cibi daturum adeo cu fii acutus femper grauis Si fubcilis.ille ucro de
medio plunmumarripicns fnias colorat uerbis i qux fune gregaria egregia facit
fi
genere dicendi iu quo uidearous qd tibi ille.qd tu illi prxftes qbufda dulcior appa i
luerir.Scd mihi illius dulcedo^ ut ita dixaim dulciter accida fii fuauitcf auflera.
V ii
EPISTOUB
Hic fufas SC xquabilitcr delinicns.Tu maicflate St qdam uiuaci luce ofonis anlo*
n ftringcs.In illo ambitiofa St nimia.in tc negleCta potius q affcCteta diligcntia,ille

mafculusSC torofus, Ille uulubilisSC canorus.ru pixllus plenus
t C ncr &: mollis.ru
firmus St modularus.Illc forte lepidior.ru certe amplior Si ereCtior. Ille fucaaor
V' fcd tu ncruofior.In.iilocll q<t amputes, in te nihil redudas
nih 1 curtum.Scd forte
audaculus q tol Icndii aliqd de illo dixcrim.Ita cft ccrtc ita multis uidet quotum iu
dicio cofido.Nam meo nihil eu fxpc fit uidere pcccatem illum qd' afianci pecca ^
bant.i.ifetcicntcm uerba quafi rimas expleat adhibeteq? uoces plenas oC concinnas
non ut exorner ,fcd ut fubibncat quafi tibk em s carmc ne claudicet. In teoia uerba
no minus in re ncccflaria q in ornatu grata ita ut q ex te demat mutilet ,q ex illo to
dat K repugn-r.Qd' SC fi demus^quod nunq dabo^lcpidiora clle qux ille fcripfic
St coptiora tuis.facilc id fuit prati lare hoiem cui no cct cum ipfis fcnfibus labor SC
pugna, At tux illnc aeres fubtiles.Siûr uno dixerim luerboj laurenrianx fuiz uix
dici poteft-ut calamiflros rcfp 'tt St iflos fucos no libenter admittat quas ille era
itandas fi habuiflet que molle legimus nitidu SC iocundu.legcrcmus eqdem fpino

futvlqlidum SC igratu.cu lit uidere illu.quociens aliqd tale aggreditur acutum i
f r
plicitum ucl nodolum ra fblo cadere q fcn u furgit^Cu ucro illa fuaucrboro ofte
tat fupellciftilcm,fu.i ungueta cincinosiSC flores admoneret fxpc fi adcITct cafhiri?
l
graccho.nc falleremur rotundato fono.SC uerfuum curfu, Sed ia
q aod admonuit
in
fpircrcmus quidnam fubcflct.qux fcdcs.quod firmamentum, quis fundus uerbis

quod fi facias illic uideas cpicuri qriqi uacuu.ita aut nullu fubclle fenfumûr fngi
dum St leucm.Qua parte quiseltmaxima.ee ilii fi noti prxllcs.non uideooio cur
prxflet ille tibi dicendi gratia.Cum SC uerba apud tc elic non polline illuftnora, SC
collocatio illorum ita fit apta, ut nec cohcrcrc mcl.us nec flucte rotundius nec cade
Nota. re numerofius ullo modo pollint.Sed tam Dantem tccum penficulemus , de quo
fortafle plurcs cotroucrfiam fint faCturi.funt.n.multi.qui in feriprorum collatione
non taexpedant menta q annos numcrct.iubcntqi alios ut prifeos legat cum reue
i
reutia coxtancos ipfi legere non poliunt fine inuidia. Ptimas ccrte.quod ad ftilum
fpcdlat denegaro tibi nemine puro, ita e Dites nonuq homdus.aiper.SC ItrigoP
ut multum rudis SC impolitus.hoceius et aurarii fatenf .Sed in xrateroSC fcculum
qd fit ita culpa reiiciuc.oio tu ofone culcior,6C non ille gradior. At fcnfib?
1
illud id
inquient grandior SC fublimior.Quxfo quid mirum in phica re illu phari ipfa na^
t rura ad hoc cogente.atq; ulrro fuppeditante fnias.Si de dco.de aia.de beatis agitur
t affert qux Thomas qux Auguflinus de his fcripfcrunt.SC fuit ille in his tratfadis
Atigufb.
mcJ;randifqj tam frequens cj afliduus.tu in obeudis maximis ncgociis publiris SC
Thomas, pnuaris.Non fuit tam prxclarc in Dante hoc fcrifle.q non fccillc turpe fuerat, Ae
fuit dubio ,pcul fumi ingenii opus.quod ipfe prxflas phica facere qux funt amaro
ria.qux funt fua feurritate aullcrula.fupinduCla ucnere facere amabilia.Ita in ruis

r
uetfibus amantiu Iufibus philo ophorum feria fune admixta ut SC illa hinc digni
tarcm.SC hxc illinc hilaritatem grariamqj lucrifccerinr.,ut ambo hac copula: SC re
tinucrint quod erat proprium.SC mutuo fc fibi ita participauerinr, ut habeant utra
cjj fingularimqux prius cranr fimul amborum. Sed non cfl hoc tam admiradu, q
illud qd' me maxime mouir.ita hxc a te iuedh ut no inuedh , fed de materie ipfi?
de qua agis , eruta gremio , SC ex illa ipfa, ut iu dixerim tc irrigante folum efflore-;
,
*
EPISTOLAE
fcerc uideanrur at appareant nanua non aducntida.neceffana non cotnportata.ge^
nuina oio non inlinoa hoc quod admirari fatis non polium, quo mihi uideris,
eft
Daucem cxfupalle.Nam 6i fi ille fublimis uolat.macenx alis attollit tu rcpuguan

te illa SC dcorlu trahere tollens i altum alis ingenii, atq; ita tolletis ut a matcna no
difctdas/ed illa cecu fimul attollas tm de ipla tu qtum de Dante ipfa fuit bencme
rica.Iam uidcre licetqd te inter Francilcumq; 8i Dantem itcrlit.dc qbus hoc addi
deruti Francifcum qhq; non rndere pollicitis hntem qd alledet in prima fpccic led
ulterius non fatiHaciac*Dantcm hic qd' in occurfu qhq; offendit, Sed iuuet magis
intima puadentem. Tua non minus hht in receilu qd detineat q habeant in pnma
fronte qd* capiat. Adde q>illi luas poefes in fcccflibus in umbra in fuma (tudioru .
tranquillita:e,tu tuas mter tumultus, curix flrcpitus.fon clamrocs, maximas curas

turbulcntilfimas tcmpcllates.occupatilllmus cccinilii. Illis erant mufx ordinanti
negocium Si prncipalc.cibi ludus Si a curis quxdam relaxatio, Illis fumma defati

otium.Dcmq; eo aium remittens ptigilti quo illi oes ai ner
gatiO' tibi defatigato
uos contendentes non ptigerunt ied qd dicam de mea paraphraf.fmca.n.
fortalie
cur no appclleiucl huius qux mea clt appellatiois iurc.Dcmum cur no mea.q 6 Ii
ucncror ut tua amo tri ut meam. Admiror ,pftdo illam Si te in ilia cx qua concio
qtum ego aberaa ucra laude tuop: ucrluu in qbus qu erant maxima quxq; maxi
meillultna qbus fum nocturnis oculis non introipcxcrjm.uidi deinde per tc reuex
lata id folus SC poteras dcbcbas.dcbebas tibi Si nobis ne itiultaSC tc glotia 8
q
oos uoluptate fraudares. LegoCdcum telfor^maximc laurenti eam non tam ad de
ledarioncm^q ad doefnnam.Cûot n.ibi ex Anltotclc-audiru.f phyfico.cx libris An flore,
de ala dc monbus^dc exioex pblematis quot cx Platonis ,pthagora cx repu.ex le Plato
gibuS' ex fympoficio qux ma qq alias apud illos legi.ltgo th apd ce ut noua.uc mc
liora Si in nefeio qua a tc facie tranfrormaca ut tua uidcatur clic Si non illopi 56 le
gens difeere mihi aliqd uidcar.Quod maximoeft indicio hxc te fapete no ta ex co

mcotanoq cxteipfo.Solcnt n.plunim maiore in lucens o cxfiolEi^qopcra cum
qd feriptun fune phos habere uelut pragmaticos cis dogmata quxdam luggcrui- Nota,
ccs qux ingerant luis libellis ut uideant phi.bcd facile hos depiehedas.Na uidcas
illa' nec rede dilpofita-riec cohxrena Si ab ipfisnon explicata.fed implicata Atq; .
boiesalioqn eloquentes m dicendis apparet infantiflimi.At tcquis no uidcat

illis
ca non tenere precano.fcd ut i qux ius habeas Si potcfhtcm pro arbitrio uerfare
agere Si tradare.hxc ru([proh tcelix ingeniumîn xflurcipu.i aduofa uica cs afle
quutus qux nos phorum non difcipuli fcd inquilini in umbratili uita Si fcllulana
fcqmur potius q conlcqu.unur, Sed quid dica dc paphrafeos tux fuauilfimo (hio
is mihiuidetur penitus qui CxlarismR.omanalingua.cfl cmm oratio non manu Cxfar
fatffa, non bradcata.non torta fcd fuo ingenio ercefa candida Si quadrata nec tc^
mere excurrens fcd pedem leruans.ncc luxurians nec iciuna nec lafciuics nec igra
ta, dulciter grauis,grauiter amabiiis.uerba electa Si non captata illuflria non fuca
Caneceffaria non quxfita non explicantia rcm.fed iplis oculis fubricictia. prxtereo
q tux pfonx fernp memineris q fint ubiq; tux illius prudetix ilperfa paflim femia
atq; ueltigia hxc ego Si cum mulas Si alius qfq longe potiora.ied duo prxcipua
prxtcr hxc uidi qux uideant forte non multi qq oculatiores, primu cfl illud uc illa
fuas dmicias diffimuler.ut inuidia fugiat flores i finu heat non offentet no exurgac
V ni
EPISTOLAE
in plantas,fed fubfidat in genua ut minor appareat alterum qd fit non uideo neat
enim tam (olcrs fed uideo eflc nefcio quid uc dicam fignanffime lain-etiaoum.Qa
fi quis uidcar Laurentii dotes ingcniuro,prxlhntum Laurentium rotu uideat gra
phicccflig acum. Sed hxc nimis fortafle mulca qux dixi ctia inuitus ipfa me tranf
uerfum ut dicunt trahente in uerba animi tetcncia.IHud non praeteribo inhortari te
quanto polium opere maximo uc aliquod quandocp a moderanda rcpu.ociolu (uf-*
furatus abfoluendx paraphrafi imparraris tibi quidem SC lingux patn.x ad hontv*
tem ciuibus ruis SC nobis omnibus futurae ad ufum SC uoluptatem .
Florentix idibus Iuliis M.quadnngcntcfimo odhiagefimo quarto.
Ioanncs Picus Mirandulanus Hermolao Barbaro fuo.S.
Go quidem mi Hermolae nec polium aut tacere qux de te fentio aut n
e fcncirc ea qux de illo debeant ,in quo oia ucluh fingula fuma reperiaoc
Sed utinam cilcc is mcx mentis captus ut pro mentis tuis dc tc Icnrire
urinam ea dicedi uis.ut cxpnmcrc aliqn pollcm qd' 1tmp fcntio.Scio qux de tc co
quxcuntp loqmur
cepi infinitum fubfidcre infra faftigia Jodtrinx tux. Scias 6C cu
longe ede minora iisqux concipimus.ram declfe fcias aio uerba , q rebus animus
iu me audere credis uc Ipercm polTe imitari tua quorum nec magnitu^
dccfl SC rn
dinem eOimarc po (Tu. Admirari ce phe oes imitari tam pauci poliunt q nemo repre
hendcrc.Et urinam ca mihi tocliciras ut qux fcnbam Hcrmolau mcu alicj ex pacte
imjgincnr'.[pfc.n.ut taceam extera flilusruus cui tu adeopapt faucs miru qcum
mc afficit qtu me dclcdlat.lra clt dodtus,grauis,Gopoficus,erudicus,cxcuflus,lnge
quo nihil expofitum nihil fit triuiale feu uerba fcu fnlas fpedtes. legimus
niofus.In
fxpc ego SC noller Polmanus quafcunqj habemus ruas aut ad alios.aut ad nos epi
Bolas, Ita femp pnonbus cenant fcquccia,# noux fertiliter inter legendum efflo
1
rcfcunr gratix, ut perpetua quadam acclamatione mccrfpirandi locum non heam?

Sed mip dictu q pfuadcas,# legentis animum quocucp uelis impellas. Exprus fu
ego cu femper alias ruin hac pxima tua ad me epiltola.ln qua dum barbaros hos
philofophos infcdfaris.quos dicis haberi uulgo iordidos.rudcs, incultos , quos nec
uixifTc uiuentcs nedum excidii uiuantÊr Ii nunc uiuant uiucre i poena# cocume
liam.Ita porro fum comotusita me puduit piguitqi (ludiorum meorum. lam cni|
fexennium apud illos uctfor.uc non minus mc fccilic uclim q in tam mh 1 facienda
rc tam laboriofe contendille ,pcrd:dcnm ego inqua apud Thomam.Iojnnem fcorii
Thomas apud Albertum.apud Aucroem meliores annos,tantas uigilias,quibus potuerim i
Io. Lotus bonis litteris fortafle non nihil cflc.Cogitabam mccum ut me confolarer fi qui cx
Albcrrus illis nunc rcuiuifcanc.habituri ncquicquam fint quo lua caufam argumentou alio
Auerois quin homines ratione aliqua rucancur.dcmum fuccurrir ex ipfis quempiam paulo
facundiorem fuam barbariam q potent minime barbare hunc in modum fortafle
defenfurum . Viximus celebres o Hermolae SC poli hac umemus non in fcholfs
grammaticorum SC pxdagogiis.Scd in philofuphurum coronis, in coucntib? fapie
tum, ubi non de matre andromachcs no dc niobes filiis, arcp id genus Icuib9 nugis
Sed dc humanapz diuioapi fcr: rationibus agitur SC difputatur.ln quibus mcditan
dis inquiredis# enodandis ira fubtilcs.acuti.arrcfcp fuimus, ut anxii qhq< n mum
SC morofi fuiflc forte uidcainur/i modo cfle morufus qfq auc curiofus nimio plus i
indagadaueritatcpoteftatq} in his quidem fi quis nos arguat hebetudinis &tat
EPISTOLAE
ditatiYagc.amabo qcuqj i* e pede c5ferat,cxpiet'habuilTe barbaros oo I Iingua/ed
m pecore Mercuriu.no defiiifle illis fapicria/i defuit doquctia.quam cu lapicna
non comunxilTc.ctn culpa ut coiunxiffc fit ncphas.Quis enim cin-
fortaffc abeft a
no danetCdC decedet (Tata cd iter otatoris mu

cinnos. Quis fucu in ,pba uirgine
nus SCphilofophi pugnacia ut pugnare magis inuiee non poflint.Nara qct aliud
rhetoris oflfciu
q meem decipere, circuuenire,prxftigiari:Eft.n.ucftrum,ut dicitis
polle pro arbicrio in cadida mgru ucrterc,in nigra cadidti .polle quxcuncjj uultis
tollcrc.abiicere.amplificare.cxcenuarc dicedo demum res ipfas magias quafi,quod
uos iadlacis,uinb9 cloquetix m qua libuerit facie babituq; craf formare, ut non
Ita fune uupre ingcnio.tcd qlia uolucritis no fiant qde.icd cu no fint ec tn audiens
l
tibus appareat hoc totu.cft ncqccj aliud

q meru medaciu ,mera impoftura, rncru ;
prxdigiujCu a uatura rei Icmp ucl augedo excedat, ud minuedo deficiat, & falla-
ccm ucrboyt coccntu.ucluti laruas & l.mulachra prxtedes audiroja metes blaudie
do ludiitcet.Entnc huic cu pho aftmitas.cui? ftudiu oe in cognofceda 8C demon-
drada exteris u.riratc ucrlat . Adde q> nobis nulla erit fidcs,lautitias uocu SC ue -
neres cffcCfatib? qfi rcb? paru. fidctts,ncc ucro nixi, trahere m fnlam his lenoci-
niis hoies quxramus..Eft ob eam legere res
facras ruiliee potius
q cleganrcr (cri
ptas,q- mhil Iit magis dedeces SC noxiu in omni marem in ij dc ucro cognofcendo
agit qua umuerfum ilhid dicedi genus elaboratu. Hoc forcnfiu eft quxftionum,
non nacuraliu atqi cxlcft ni. Non eft coig qui in acadcmia,Sed in repub^lla ucr-
q
fant <in qoa qux tiunc quxq; dicunt' populari trutina examinant, apud quam flo-
res frudt.bus longe prxpondcrat.No nc fas illud no oia oibus pari filo conucniut
Eft elegas rcsQucmur hoOfecudia .plena illccebrx 8C uoluptatis.Scd in pho nec
decora ncc grata. Quis molle inccITum.argutas manus, ludibundos oculos in hi-
ftrionc SC (aleatore non ,pbct,in ciue in pho quis no improbet arguat a bominctur.
Si puellam uiderimus moribus lepidam arq; dicaculam laudabimus cxofculabi-

mur.hxc in matrona danabimusSC pfequeraur.no ergo nos (ed illi inepti qui ad
pedes ueffx agat bacchanalia.Qui grauitate phica p rej)t SC caftiratc ludicris uc-
luti SC calamillris dehoneffet pfcdto qd Sinct^ de adolcfcerc.de ofone dici como Sencfiuj
de por,comaca ofone femp cincda.Q uarc nos noftra malum9 capillis hirta, globo
q cu (puritatis ucl notamcl comata. Et ut nihil

fan, inexpedita lufpirioe belle lint
reliq.hoc cft ucniiimu nihil cflcdiutrfum magis ab inftituto plrilofophi cjcunq; in

req q, luxu aut fallu aliq cx pce fapir.Siaonios calceos habiles aptofcpad pedem
dicebat Socrates,Scd Socrati no conuenirc oino non eadero ciuilis habitus SC phi Socrates
lofophici fic uti neqj mcnfx neqj fcrmonis.Vtitur his phus dutaxatad ncceflitate}
untur duilis ho et ad gratia. Qua SC hic fi neglexerit non ciuili$,8C ille fi affcdauc
phus. Si poficr Pythagoras uiuete fme cibo.holcribus et parceret. Si
rit.noo erit
fuafcnlaafpc<ftu,aucdcmu minore q Termonis opa explicare, oino non loqucrcf. Pyrhago,

tantu abeft,uc lingua poliat 8C exornet, qd' ucl ob id cauendu nobis ne illcdlus cu rjs.
temedicata lccftor demoret ad ea,ad medulla SC (anguine non puadat,que fubelle
fxpe cerufato ori infcdfu uidimus, Vidimus inq in hifcc omnibus, quibus propte-
rea in ufu ucnit.cu nihil fit intus non inane SC uanu, detinere Icdforc in prima facie
modulatu uario,arq;cocentu, Quod (i fecerit phus, clamabit Mufomus non philo- Multv*
,
lophum loqui, fcd tibicine canere.Non ergo nobis uitio detur id non fcciflc, quod nius.
EPISTOLAE.
fecifle uidu erat.Qaarnm? noi qdna fcribam?, no quxn'm9 quo imo quo 'qocri
mus.uc.f. fine popa Si flore ullo ofonis. Qua nolumus ut delectabilis, urnulta SC
faceta fit, Sed ut urilistgrauisK reuereda.ut maiellate poti? ex horrore>9 gratiam
ex mollitudine confequac nocxpedbui? tbcatn plaulu,q> aures dcmulfent $qbi-
bs daufula uelnumerofa,q>hoc fit falfu, illud Iit lcpidu.Sed expedtam? pauioruj
potius pre admirJtoc Oleciu itrofpicietiu pcniti?afiqdaut de naturx adytis erutu!
aut dc cxli aula ad hoies adductu.cu ucl atiqd ita argutu ut defendcdi.ita defetiiu
ut arguedi non fit locus. Adinuetur prarterca nos lagaces i uiqrcdo.Circunfpcdtoa
in explorado.fubrilcs in cotcplado.tn mdicado graucs iplicitoa in umcicnuo faciles
in enodando, Admircnt in nobis breuitatc Ihli tota rcy- multaps atqj magnarum,
f ub expolitis uerbis rcmotillimas (cncetjas plenas qonum, plenas lolutionu. Qua
apti fum9 bene inffrudti .ambiguitates tollere, fciupos diluert.inuoluta cuoluere
q
flaxianiinis lyllogifims Si infirmare fali~a.dC uera conhmurc.his titulis o Hermo-
lae uindkauim9 huc ufq;fiC uindicaturos poft hac ad obliuione memonam nottra
non dubiram?.cp fi uulgo ut dicis, hemur lordidi, rudes, iculu.ho; nobis ad gloria
efl non adc6tuiuelia,uulgonon fcriplim9,(cdcibi,8C tui limilibus*Ncc aliter qpri
fci fuis cmgmatis Si fabulap: inuoluens arcebat idiotas hoies a myllcriis,& nos co
fueuiinus ablferrcrc illos a nfis dapib9 qs non polluere non pollcnrtamarion pau
lulu cortice uerbopt. Solet Si 9 thefauros occultare uoluc.fi non datf fcponcre qf-
quiliis itegerc ucl rudcnbus ut ptereutes non deprehedat mfi quos ipli dignos co
munere ludicauerinc.Similc phopt Auditi celare res luas pjpu u,aquocu n pbari
mo fed nec itelligi illos deccat.non por no dedecere hre aliyd tj ipli Ictibut,theatra
le,plau(ibilc,popularc,Qd dcmii multitudinis iudicio aecomouarclc uidearur.
Alcibia - Sed uiseffmga idea lermoms nri.Ea c ipfiflima quae filcnop: nri alcibiadis.Erifu.
des hojr fimulacbra hifpido orctctro.SC atpnabili.Scd itus plena gemajt.fupellcdlibs
rara: Si prctioff.lra extnnfecus fi afpcxeris.fcra uideas*li iutrolpxcni.nume agno
fcas. At iqcs non ferut aures, nuc alpera nuc hiulca, fp icofona texturam. Non fe'
runt barbara noia ipm et pene timeda lonoo delicate cu accedis choraulas Si d-
tharedos pone te i aunb9.Cn uero phos auoca a fcnlib? redeas ad te ipfura i ai pe
Thiane? nctralia metifip feceilus.Aflumc illas thianei aures,qb9 cu oionocrat icorpc non
terrcftre Marfia,Scd apolline cxlcfte diurna cithara uniuerfi mclos.incftabiiib? te
perante modis exaudicbat.his aurib? phope uerba fi dclibaucris.roellea nbi ad nc-
floris iuidia ce uidcbunf .Sed ha:c linamus nimio plus aflurgeria^pfedfo falt idire
in pho fubriliflime difputante minus cocinnam cloquurionc non ta delicati rtoraa

e aliter, ac fi que in Socrate dc moribus docete offendat aut
chi e
9 iufolentis.Neqi
laxus calce?, aut toga diffides Si fedfu prauc ftomachef ob ungue. Non defiderat
Tullius. Tullêloquetia i pho. Sed ut reb? Si doctrina fatif faciar.Sacbat tam prudens.q
eruditus ho noftrii cc coponcre mete poti9 cj ditfhone. Curare nc qd aberret ratio,
no ofo Attinerc ad nos tNa.iat6iiAOyOH no attinere mOM;H rarpOÔpa laudabilem
nobis hfe mufas in animo Si no in labiis neqd in illo uel pira fonct afperius.uel p
libidinem eneniacius.demq? nc qua fit difeors a genuina ipfa.qua temperatus efl
Plato. modulabiliter harmoma.Quam Plato cu irclligeret theatrali ifta & poetarum fie
pe corrumpi a re.p.fua poetas omnes elimmauit.gubcrnandam aut philolophis re

liquit. mox certe fi per lalciuia diflcrendi poetas fuerint imitati exilio eddemnadis.
EPISTOLAE
Atinftabit Lucretius K
fi no egeat
p fe phix cometationcs amoenitate dicendi, per Lucreti?
eius tri adhibitionediffimulanda ce ipfapi repi auflcritatcm.Sicut abfynthia per fe
pellut morbos, meile tn illiniunc ,uc puero js xras iprouida ludificet .hoc forte tibi
fadedu erat o iucreti.Si pueris feribebas tua, Si uulgo.facicdu utiq; tibi,qui no ab
fynthia modo.fed mcraciiTima toxica,ppinares.Scd longe alia nobis habeda ro.quL
uulgus.ut ante dixim9 no alledare quxrimus.fcd aflerrere. Nec tena abfynthia,
Sed nedar pp:fum?,Scd corcdit Ladarius fatis conflare i audito^ animos uel fe Lzdlati?
niop mflucrc potetius ucntatcSC ui fua inflruda.K luceofonis ornatam. Si fuifles
o firroiane ra freques in facris Iris q in fidis litibus fuifti,& hoc nodixiffcs SC nfa
Do minus bene fortaffc cofitmafles.q dcflruxcras alicna.dic quxfo quid moret for
tius 8 pfuadct q faarapi Icdio lrapr non roouet no pfuadcnt.Scd cogut agirar,uim
inferii t.legis rudia uerba flCagreflia.fcd uiua.fcdaiata.flamca.aculcata.ad imu fpi
ritu penetratia.hoicra roru ptate mirabili tranf formatia.piclis oronib? elaboratis Pendes,
6i luculeris nihil fecomoucrunquit Alcibiades.Sed Socratis uerbis nudis SC fim^ Alcibia +
plicibus, Addit et fi fmt incpta t rapi in furore extra fe poni & uelit nolit, faciemdum des
ei,q> ille pnecepar.Scd qdpdo uerba in re coccfla.fi no defipit auditor, a fucaro fer Socrate*
mone qd fpat aliud q infidiasftnbus maxic pfuadcf.uita diccris.ucritare rei, fobr e Tribus,
tareoronis.hxc funt ladati qux ph5 fideconcilubut bonus fuerit fi urridicus,maxic p-*
fi
fi id genus dicedi appetes, qd n5 cx 3moenis mufapi filuis.fcd ex horrendo fluxerit fuaden.
quo dixit Heraclitus latitare ucritate. At dicer quifpia.Age amice examine

anrro,in
musheccL polita cotetioc.Reucreduqddaatqi diuimi per fe cfl fa pia, nec exotico
quoq eget ornatu, Sed qux inuidia SC huc accedercfcûis negatqux perfe decet, f
,'
. .
fi adornent' fieri deceriora.cgo amice hoc in plcrifqi nego, adeo multa funt quoru? . ^
fpledorcfiqd adiuxeris elimines 6C no illuftrcs.ira funt.f.io fua natura optimo fla-* . j
Cu,ut demutari ab illo nifi in peius non pofliut. Marmorea domus piduram no re
cipit.Si opus albariu fupinduxeris demas de dignirate.dc pulchritudine. Non ali*
ter SC fapia,5i qux tradant' a phis tedorionon clarcfcunt fed offufcant.Quid p!u -:0
rafNon ne uulgatu bonas formas ceruflla deuenuflarif In uniucrfum quicquid pul
ehri fupipoiias.cclar.qd' inucnit.qd' affert fccumJlludoflcntar.Quare fi qd' pri9
fuerat aduentitio prxflat.Iaduram fecerit illud quicquid cll non lucrum ob rato
cam nuda fc prxbet phia.undicp cofpicua.tota fub oculos.fub iudidum ucnirc ge ">
ftit.Scic fc hfe unde rota undiqj placeat. uatum de ca ucllcs.trri de forma uclles
Q
tm de laude minuas finccram SC impmixta fe hfi uult.quicquid admifccas infcce-
ris.adulraucris alia feceris. Stat puixflo infedili SC indiuiduo.Q uapropter nec lu
dedu rropis.ncc ucrbisiaut nimis luxuriadu aut traflatis lafciuiedum,aut faditiis
audedu in re ra (eria.tati diferiminis in ^ demere,addere, demutare aliqd fit flagi
tiu.At inqetagc damus hoc uobis ut non fit ueflru omare loqui, Sed ueflru efl ccr
tc,qd' nec prxllatisiut latme faltfut fi no floridis.fuis tn uerbis res cxplicctis.No
exigo a uobis oronc copta<fcd nolo fordida nolo unguerata/cd nec hircofam.Non
fit le<fla,fcd nec negleda.No quxrimus ut dcledct.Sed quxrimur q, offendat Be
nc habet iam.f.ad nos dcficis-Sed amabo incognofcamus quid iflhxc fit latinitas,
quam folam dicitis debere phos SC non pfolucrc.Si dicedo incurrat exempli caufa
a folc hoiem aclurum hoc non efl
pduci.caufari hoiem noflratcs diccnt.Clamabis
latinu.huc ufqj ucre non cfl Romanx didum,hoc uero ucrius, igitur non rede.
EPISTOLAE.
prcctt argumetu, dicet Arabs eade re,dicet Aegyptius no dica larine ,fed rn redi*
Auc.n.noia repe arbitrio coflar.aut natura, Si fortuito politu : ut.f. coione.hommu
in eade fniara couenicte.quo fanxetit unuqdq* noie appellari,apud eos rcdle appel
Icf.Quid phibet holce phos quos nuncupatis barbaros,cofpiraflc in una dicens
di norma .apud eos non fccus fandlatac habeant apud uos'Romana,illa cur redii
non appellctis.appcllcris ueflra.nulla e ro,Si hxc ipofitio noium tota cft arbitrae
r ia.Qd fi dignari illa Romani nols appcllatioc no uultis.Gallicam uocctis Bnti
nica Hifpana.ucl qd' uulgarcs diccrc Iblcc.panfiefcm.Cu ad uos Icqucrur.i onrin

get cos plrracp ri deri .plcraqj non iurelligi.ide acridct uobis apud eos loquentibus
anax-ip'6 cr.-tpioHMaioio 6d,*oiki?ii. ctoHHaioiau Tsapa 6Kuaifi. i. anachariis a pud
'
v achcnicnlcs folcecifmum facit athenienfes apud fcythas, q> nominum rcblitudo
Ii
pendet ex natura rerum debemus ne rhetores an phos qui rerum omnium naturi
. foli pfpedla hrit SC explorata de hac rcdlitudinc cofulercCtorte qux aures rcfpuunt
urpote afpula, acceptat ro.ur pote rebus cognatiora. Sed quid oportuit nouarc cos
lingua.SC fi nati erat inter latinos no latinc loq.Non poterant illi o Hermolae dii
legebant in cxlo facopt leges SC ordine uniuerii. legebant in elcmccis nafeedi uiccs
Si obcudi.fimpliciu uires mixtops tcmpaturasCNo poterant inq codc tpe in Cicero
ne i Plinio, in ApuleioRomanx lmgux proprietates leges oblcruantias annotare.
Quxrebat qd abhorres, Quid receptu natura, qd a Romanis iterca.non curabat

i
oept n.ucroiam reloco meliore (lacuo,do tibi eloqueria & fapiam murno nexu in-
uicem confpiraflc. Abiuxerut pbi fapiam ab eloquentia abiunxerut hidorici, rhero
Philodra res.poctx.qd' deflet Philoflrat9 eloqueria a fapia.hos tu uidluros cclt bri fama mi
ms, nime dubitas, illos no nlfi i poena Si cbtumclia uidc qd agas.Indifcrta mauult Ci-
Cicero, cero prudcciaq fluita loquacitate.Noqnmus in pecunia.q moneta pcuflafit fed
q maceria coflct.Nec e q puru aupt no malic hre (ub nota tcuronu.q fub Roro**
no fymbolo.fadlitiu.pcccatq diflidiu cordis SC lingux faciunt.fed excordes tod
q
Caro fune Imgua.no ne (ut mcra.ut Cato air.mortuaria glolaria.uiucre fine lingua poflil
mus fotte no comode.Sed line corde nullo mo p0llum9.N0 c human? q fit m(o-
lens politioris littcracurx.No e ho q fit exps phix.pdcflcpoc ifancifliina a fapien
ria ifipies eloquetia.uti gladi9 i furens manu.no obelle maxie no pot rigo inqcs X
Cherillus-Aatux no a figura. Sed a materia commendant' ,8C fi chcriluscade que Homcr^SC
Homcr? de eifde Mcui? ac Virgilius cecimflent futupt erat, ut xque illi arqi ilii iter poetas
Meuius , rccipenc.Non neuides difpaniitate lir.tudmis.Illud Si nos afleueram? a fpccierc|
Vergi li9 cflimari non cx fubicdlo.Ell.n. a Ipecic res id qd cft, Sed alia fpe qfpia iter phos,
Xai creti? alia iter poetas recipicdus.Scnbat Lucrcn? dc natura.de dco.dc puideria, afcnbac
Scotui. dc eifde ex nfis qfpia, Scribat loancs fcot^SC qdc carmine ut Iit ineptior. dicet Lu-
crcri9 rept pricipia atomos Si uacuu.dcu corporeum pi nrapr infeiu temere oia for-
hxc latine dicet 0i clcgaccr.Dicit loancs quf
tuito oc cur fu corpufculopt ferri.Sed
natura coftat fua materia fpccp coflitui.ee deu fepata merc.rognof cte oia, oibus
cofulcte. Nec ppea q. uniuarfa et fima uideat ac modercd e fua pace minimu di-
i
moucri.Sed qd dici folet k altOnT uHKdlitKOi At dicet ifulfc.ruditer.no latinis ucr

bis.Quxfo qs in dubiu reuocct uter poeta melior.ur phus.Extra omnem cft con
trouerfia tam rcdlius Scotu pbilofophari.Q ille loquitur ornatius. Sed uidequid
diffcrat.lruic os inGpidu illi mes defipics.hic graraacicopt ne poctapt dicam decreta
EPISTOLAS
nefcic.ille dei atq? naturi,hic infanriflimus diccdofentit ea.qux laudari dieedo fa*
tisno pnt.iile fando cloquetiflimus eloquii" nefanda. Hxc illi fortafle afferet Her
molae canlTime i dcfcnf.onc (ux barbanx aut q funt fubcilitate multo fortafle me
liora.Quoptfnix nec ego plane accedo nec igenuo cuiq X liberali acccdcdum pti
to.Sed exercui me liberer in hac materia tanq infami, ut qui quartana laudat.cum
ut ingeniu pici itarer, tu hoc cofilio ut ueluti glauco ille apud Platone iniufticia lau
dat non cx mdicio.fed ut ad laudes iufticix Socrate extimulcr,ita ego X cloquen
tix eam a te agi audia i ea liceri? repugnate paulifp fcnfu atqj natura iouedhis fu)
qua fi ucl negugenda uci pofthnda barbaris exiftimare.no ab illis ad eam q<f nu
per fcci.ad grxeas lfas,ad tuum nunq fatis laudatu thcmiftiuj pcnc totus defecif'
fero, quis dica libere q<f fentio mouet mihi ftomachu gramatiftx qda.qui cu duas
tenuerint uocabuloprongincs ita fe oftetat.ita uenditat.ita rircuferut iarftabundi,
ut prx (e ipfis pro nihilo hndos phos arbitrent' .Nolumus inquiunt hafce nofttas
phias.K qd roipt.ncc phalcmu cancs.Sed nos hac fini epiftola claudam^.Si decus
aliqd nomcnqj fibi ptncmcrut barbari illi fola repr cognitioc non ciTc facile dictu.
Que locu.Quid laudu tu ubi ucdiccs q fis iter phos eloquetifliraus,iter cloquen
tes,utgrxce ipiAOBoyadaTOcr Flore.iii.oonas lunias Mcccclxxxy.
Alue pater diledh'flime,dc Apollonio thianeo nihil lentio magis q q>tu

f fentis fup q re feriba ad te plura, ei erit ociu X qux tibi erut fortafle no
igrata.de diucrfitate traflatiois nrx a Ifa hebraica in.iii. capite libri Gcnc
feos ubi dc Eua agif X fcrpetc/ic cqdc cefeo.e i hebrco.Queadcnodum feribis ip
fum coterct capuc tuu.rcferrurq; ad feme Eux de quo dixerat inimicirias ponairet
femen tuu X feme illius.lxx.ucro X Hierony.traftulerut ipfa conteret Caput tuu
nrrobiqj auc ide fcnfus.Na qcf dr ipfe coteret no ta ipfam Eux perfona q Eux po
ftcnrate refpidc.Cn id dicaf fnftura.qd in femine fuo fadtura eft.Sed cur maluc-
nnt ipfauertcre g ipfum.hoe fuifTe arb cror in ca ut fignificaret cu cx Eua non fae
ininx folu (ed mares eent ppagidi.qd de femine dicebac adfceminen lolura feme
referedu hxc (unc qux fup bac re pntia in mete ueniut.Cocordia Platonis X Ari
i
ftotc.aftiduc mollior.do illi quotidie iuftu matutinu poft meridianas horas* ami'
ds.ualitudmi.itcrdu poetis SC oratonb?.Sd fi
q fune ftudiaopc lcuioris, notfte fibi
cu Ione faerx lix partiunt. tu fac quxfonc tua diuti? defidete. Saluta Bcroaldu.
Politian? tuus e totp.ualc X deuora ,p me.Flo.die.xx.fvfarcii. Mccclxxxx.
Rcucrcndo in chrifto pii fratri Baptiftx Matuano ordinis Carmcbtajt poetx

philofopho X theologo inligni Xc. Filius [oannes Miran.
loanncs Picus Miran. Altomannuo.S.
Itto homept.que dcfidcrabas,fcrius tn q X
tu uoiuifti X
ego debcba.Ica
m mi alte diftrigor occupatioe ut neqi iter fpiradi fit locus Addixi me qd! Q
X tu noftOiam dudii litteris in famulatu.Ille pro fuo impio Ita feuere le
pefum ut uix ualitud.ne redima.Tu qd te feribis fadlunim, ac

gedi>diftadi exigut
cinge ad ph;lofophia,fed hac lege ut memineris nullam efle phiam.qux a myftc*

pope acritate dos auocctphia ueritate quxrir.Thtologia inuenit. religio poflidet.
Vale Floren. die undedmo Fcbrua.Mcccc.nouagefimo anno grarix.
EPISTOLAE.
- foannes Picas Miran.Hcrmolao barbaro patriarch* AquiJ.S.
Vdio tc parriarchd Aquileicnfcm eledhi. Gratulor illis hoibus pa floreo
optimum, tod ecclefi? milite drenuiliimu.tibi tux uirtutis 'illudrandx
amplificandbccp occafione data, tria fcrc uiuendi genera, Ciuile, cotcmpla
tiuum,rcIigiofum,in illo prudcntia,in fecundo dotdnna in tertio quali fadigio to'
tius nitx prxter T
duo illa ccia fandhratc exigimus. c a ntchac 6C tua duitas in rep.
gerenda magnifep copt tractandis rebus diligcntilTiraum pnidetifiimumqj funt c*
pcrti.K dudiofi oes quafi patronu ac uindice bonap: artium amant SC admirantur,
qd erat reliquu hoc tc fatturu SC pculdubio fcimus ita ferio gaudemus ut.f.no mi
pus tibi impodejjt ccclcfia debeat 5 SC tua ciuitas & litrerx haCteny debuerunt*
loanncs Picus Miran. Hermolao fuo.S.
Videflc hoc dica mi Hermolae q, me quotidie nouisoneras officiis, qua
fi tu mihi aliqd dcbcas.cui ego iapnde oia debeo.uenit fupionbus
q dieb9
huc Antonius frater in patria (crecipics.Rogoqd Hermolaus agit, hoc
inqt illeagit.Tc amat' laudatio cxlu fert apud meapud alios apud ipfum pontis
ficcm,atqi hocita affiduc ita ualidc agit qfi nihil heat praeterea qd agat. Scribunt
ad me aliqn quos illic hco amici unusprxcipucCofmus padtius uir ut femel la

ite
udes cius coplcdtar dignus que tu unice ames. Is ucro quotiens fcnbir, totiens de
tuis in me officiis feribir,dc amore de mira [da animi ,ppcfionc uefentias ut loqua
ris dc me femp honorificctifliroc.o inaudita hac tua humanitate nunq fatis tibi
q
efle in boies diCliois puras SC talis erga mc cs quo mc facias magis tuu magifqj
fi
obligcs.aClum ut dicut.agis.Aui: plus debere, aut amare magis non polium. Sed
itahomo es,alios oes prudentia monbydoftnna,humanitate etia te ipfum uincis.
Vale,& mc ia quxfo lauda modicc.ducri ames Imodicc. Salutat te Politianus m
teamado 6laudadofcmpucr 9 femp imodic^.Flof .die ulti. luln. Mcccclxxxic.
Toannes Picus Miran. Hicronymo.S.
[fi Angelus nollcr ad te fcnbcrer.cgo plura ad re fcripliflcm.fcd nolo p v
O cas meas
illius mufis obdrepc.SC uoluptate tua imporcunus ego inter cut
barc.Qd' fi bcneficiu intulit, abflinuitiniuria qua inferre pornit. hanc

q
lirrerajt breuitate no potes mihi pro beneficio non imputare, qd eris pulcherrime
1
remuneratus fi pro breuiflimis longidimas mihi ipfe rcddidcns.Nihil enim nobis

tuis litteris gratius.qb^quffo nc me defraudes, alioquin fi fi!ueris,par pari reponi
Nancp ego tunc maxime non filebo.fic enim te perbelle retaliauerim*Vale,8 Ha
molaum noftru delicias Romanx lingux nico nomine plurimum faiutaco.
loanncs Picus Miran.Io.Frantifco Piconcpoti.S.
Vod hadfenus tuis litteris no rnderim hoc fuit in ea inciderat in manus
q meas libri quida hebraici in qbus iam ppetua hebdomada affiduus fui
dies SC no<dcs,ita utpene mc exculaucrinr.Eft.n.hinc ad.xx.dies difcclTu
rus, qui huc libros attulit ficulus qdam hebrxus,quare du mc ab illis extricaue^
tim nc littera qde a me expedies .nccpm. polium momentu ab illis difeedcrcnc for
te illi di (cedat prius
q ego eos oes exculfcrim.Cum ab hac cura liber fuero obrui
te litteris,
qg Icis animu mc habere occupatiffimum .Si quid autem tu unq mea
caufa es fadhiras da operam qua ratione potes ne meum idue aduentum Barri
princeps defiderer^hidia enim omnia interturbarem mea quibus noffi tu lira
q
EPISTOLAE
dcdffus.qqi nihil prxter ea cure,baud fatis autem mihi oon flat utrum mihi mole-
ftins ilk an mihi Vale St deu timc.K tc quottidie cogitaefle moritura
difplicere.
Femrix.xxx.Mau.Mcccc.nonagcfirno fecundo.
ioannes Picus Miran.Marlilio Ficino.S.
V ab amicis qd cupiut plunbus coteduc iniuna facifit amicitix qfi ipa
i
q no poilit qd pot illecebra oronis.Quar aga tccu fimplicitenut cacxigit

qux mihi tccu lapride incercedic bcniuolencia.efl hoc tepore ad mea Itu
dia plurimum nccelfan^ lablicus Plaronicus-huc fi ad me mifcrisppctuo me tibi
officio deuinxeris.erit hic ad dies uiginti aut fumu ad menfopoft il lico cabel lari u
p
emittet. Tu intenm di bibliotheca mea St rebus oibus utere atqi tuis. Vale.
Ioannes Picus Miran. Angelo Polinano.S.
Ec urbanius unq nec hilarius acceptos fe amores mei prxdicat his
q p
n ximis diebus apud tc-SCq, amice qdcconfofli funtcuiibi gratulantur
maxime- tu tibi plunmum debct.Quis.n.nolit ab illo cnfe mori dolent
tn indulgentius id fadum ee oportebat- atq; in eo funt ut dubitent amore ipfo i
q
amores te cccucietc fadum meos, Ac ita demu dubitacuc iudicio tuo alioquin gra
uiflimo in fua caufa haud fatis eonfidant.Confidunt th Si iam fe fe uinculis alkrut
domi efie nefciunt-libcrtarcm St publicum fecurc pollulant.Scd quid dc Epidled
tui fefliuitatc dicam, o rem iocolam X nfu dignam eatooiano, uix eracin
limme cu
pandens finus en inqc obelos- en fagitras-fi ucfcitisgrxcc. En me fi ex ueftns qfq
audax fuerit paratum referire. Quis cachinis teperaliet cum lloieus homo uni le.'
pide iocarcc :abflinuimus (
pfcflo telis-6 q, interminatus erat repofiturum fe fe in
iuriam-fii q, ira idus non admitteret. Qua igf uene
cutis occalucrat ut tara leues
ratione debuimus- fenem exccdim9.Qui uc demum apud nos colcdit phiiofopba
(i coepit de moribus- Et id qdem Iatine non ta ob id q> apud latios erat^Na
fi erat
in eo confcfTu-q grxea noueranr)q q, Iatine ipfe beneficio tuo luculentius faperet

Sed nec operam perdidit- quando quidem non prius loqui deliit nos expcnpa -
g
tbeacis floicos fcccrit.Et apathia illam omnes approbautnm iam uidere pau
9 fit
loante delicatos homines iam fados omnium rollcrantiffimos qui lacellin quidem
poflumus ab aliis,Lxdi a nobis tm qui fato reludemur nuoq-SC qux nfa non fuc
demu uclimus-ut deus uulc-6cos nec culpemus unq nec accufem?-nihil
fic fien
dolcamus-nihil expoflulemus fcniirc uinci ncfciamus.Rc nonoronc philofophe-

&
mur, qui nouitii fumus nos ipfos ut aduerfarios obferuemus. Aliorum dc no -
bis opinione atqj id gnris alia qux externa funt negligamus potiuscj reiiciamus.
Ad die curemus ut hofpitiu uiatorcs.heamus ea deiiiqj no heamur . Silcmifi ame
tnusncqrq cuomaf non cocodii.Ec nobis alii raro-& nos alus nunq rifum paria-
mus. Ec ut uno complcdar ucrbo.Epidetu totum-& fubftincreaduerfa-8C abfti-
ner uoluptacibus abunde didiccrimus.uide qua fingulatini ad epidetu tuu cffin-
ttrimns uitara nram.uide q SC cito nc hae quoq? parte floici non cem^.qui nos ad
monitos uolunt tam diu dcficcf homine-quamdiu non proficit.ld qcf
qq in cxrc-
ris admiratus fum ime tamen uno nelmaxic.Quicumfempcr i lyceoucl acadc-
naianunq i porticu fim uerfatus, ita uidus fum oratoe fems-ut in eius fcntcnriam
non pedibus modo fcd manibus quoq; 6C toto corpore difccflerim.Indicera gtx-
coram librotum,qui mecuin hic diucrlantur cum manuelis epiltola qd tux Ltrcr$
X
EPISTOLAE
pofiulac ad te mirto. Indice ruojt itide debdeio.Laurecto iuniori meo note falore di
cito, ad que fcnptuius era/ed pudor detcnuit ne uidcar holero Iris copellar. Vale,
Ioannes Picus Mirati. Tbomx medio.S.
Vod fabellam tuam Si eam fciliuam quidem atq; conci nam meo nomi
fuit Si doclrinx cux & lingularis in me beni
hucupaucris indicio mihi
q
uolentix.grauis urraq; caufa qux me ad re amandum urgeat Si ipdlac
utra nefeio magis.ut.n.i amorc^qd' in prouerbio ell>nutuu no rcddididc flaginu
e.ita laudatiffimuhoiem 8C fi non .puoceris no amaflc.aut rultici c ingenii, auc fa
ne improbi. Vide igif q mcgcminis(\n aiunt jfumbus ad amicitiam uouocasiuo
fed rrahis quando nec in ea cft fabella qcq,qd dcxflnnam.qd' ingenium noa oleat.
Nec de me bene mereri magis prxclare poteras q cggrcgix fabcllc dicatura meo
,
nomini tam amice tam libenter confulere.cuius argumetum tm abcft.ut ucl ncgli
g.S,uel accufcmjutct fummoope pbcm.Mca.n.fcmper fuit fnia.cui neq; cx dodis
queq reclamature puto, Acrioris ce mgcnn jocularia hxc Si fabellas fcnbere^nodo
idCq prxflitifli iplc cj cumulatiifmc}eruditc5 clcgaterfiat q de grauillimisre
1'
bus ucl ornate dif!cruifIe.Quippc cu opofius longe cx limo q ex xre auro uc dcco
ram eff nxific flatua arbirrcmur.curno itide erit de humili q de fublimi materia i
figne aliqd diditaflc.K pluris certe ncgocii.K iccirco et laudabilius, illopt operi at
gumcnri dignitas Icnocinarur.Hic quicquid dignum affcrunt.id rotu de fcnptorij
p-cnu depromitur, Nihil ipfa matena- uclut a fymbola confcrcnte.lllis natura fedu
lo opitulatur, Hi aduerfus naturam cerre cotedut.Q d Si fi ita fit non ibo tamen io
ficias inter has quas dixi humiliores materi as,aliis alias mirum in modum prxfta
re St ee et id griris nonnullas ita iaccntes ita infipidas ut nulla ui aut maieflate uct
bonim attolli fatis Si late codiri poflint.Q d" ukii his nuq inefle potcfi.qux ucnu
fta iocorum urbanitate rcfarciutur.At ucro fumis fubfcliis conflitucdas eas duco,
qux cu faliu lepore admixtu hac xratu pfonaruq: graphica cxfcripconcm,q> Si hnt
ea oia.qux comicopt funr,& tu i ea qua ad mc cdilh fabella pulcherrime imitatus
es,qtu ibi argutiaptfqux falium opportuna,6d ingeniofa pmixrio. Vt delcdat.ut le
pida.utabfoluta eundicp.6fi cf maccrixhumilitatclbrdidiufcula Si debilior appa
enges Si nitore ac ncruos aflumens.ea e jv

ruerit oronis luce Si dignitate fc ipfum
fedo(ut paucis dicijjqux fe a litterarillimo hoie pfcdta Iiqdo demoliret, ucpt iter
extera oia illa mihi prxeipue cordi e mopt xtatu pfonaruq; cxqfira Si commoda ad
notatio.in ^ una prudetiatua.eaq; no mediocre.uelut c fpccula loge pfpido. Vide

res uclie que mihi cachinii moueat txflogcnarius antillcs.q ur cuq; extera fucce-
dar.hoctfi corinuc faxu uoluit.ut alicunde pecunia corrodat.qd uinu fenibus co-
gnatu Si familiare fp fuit. Quid dica de pafico nfo q a pircifiiroo fene ctrna faliare
diflimulans cxeorquet.Q ui ipfum ut ita dicain fingulnriffimcpuraiccm emungit*

Nullu e mi Thoma in ea fabella uCrbu.qd'qddam peculiare palroanu uen
no libi
dicet fed neq; mcu eêferre quxcuq; olfeci, neq; his fu naribus qux olfecerint oia
hoc tibi conflet rem aut gratam magis, aut iucuda mihi cotigifle nuq,& ipfam igi
rur intra hos lares Si te ipm itra aium recepi.habcns mi Thoma quod(& fi tu pe
ris")petcndu erat amc.muruaefl inter nos amiciria.quam ipfeCuttc uirumdece.
bar prxflanriffimum > mufis aufpicatiscs.Rcliquu e.ut quotiesucl re mea qua
tulacucp efl.uel opera indigncris,de mea in te uoluntatc periculum fada&Netg.u
l
EPISTOLAE
0 <I ua dabitur occafioûllumcrga te officii genus praetermittam, quod ipfe ad -
lierfum mc in amicitia; ucftibulo fccifti prior. Vale.
Io.Picus Miran Concordis comes fuoNicolao Iconiceno.S.
Am fcpius SC pluribus tecurn per litteras collocutus fuidem Nicolae fua
i uiflimc fi ubi nam ces mihi aut nucio aut litteris aut rumore notum fuif
fcc.Ego uero id anxie a multis pcrcutarus fui dubium ab omnibus rclpo
fiim accxpi, Tandem fuperionbus diebus in manus racas inciderunt Antonii fauc
tini grauilfimi philofophi ad Thomam frignanum litterae ex illis te edit Florentis
quod mihi tunc gratiihmum fuit accepi hoc Iimul ac intellexi litteras per tabella^
num ad te Florentiam dedi. Vanum fuit iter nccp enim illic te reperio Dolui fum
mopeie.hodicThomasfignificauictc Florentia difcellilTe Si Bonoms .cllcilhco
has ad te deferri lufli.In quibus quidem neqj meam inte beniuolcncia? ncqi fingu
brem amorem pluribus aperire nitar nccp enim denoffra in te uoluntate tibi uel
pauxdulum quidem fubdub tandu mfi me SC egregif uirtutis tus &tuorum in me
meum non cfl oblitum cxi(lira3rcs.Non potui autem non mira
officiorum -quod
rifumroopere q. tum ex urbis tumultibus re cripuifh quxfiturus fedem in qua ui
uercSC tranquille poHesfiCiocundc hoc oppidulum nolfrum aut certe oblitus fis
aut certe contempleris uifus es Nicolae UiDidcrc aut uoluntati mcx aut faculrad
ut uero hxetuis meritis minordta illa tua maior opinione gratu mihi erit fi mc cui
confilii admonueris- grati (limum
omnium meos lares tibi communes non dedi ^
Ii
gnaberis mecum ociatur? dum cancri cum marte ncgociabuntur, Reliquum Io.
ammatici ad te mitto quod per multos dies non inuenrum nunc repertum eft.
?uus fum Si te cxpcdfo. ValeMirandulf die.xx.Iulii.Mcccclxxxn. Cura omni
diligentia fi mc amas habere indicem omnium librorum qui in bibliotheca Saniti
Dominici reperiuntur Mitte uel rccum affer. Vale iterum.
Villa exedificaui 1ubut banam amoenam fatis pro loci Si regiois coditione.Carmen
logum de ipfa copofui SC tibi domus fuauis SC carmen ent no iniocudu itejr. Vale,
loannes Picus Miran.AngcloPolitianofCio.S.
Vod pximis 1'ttcris tuis me tantopere laudaris debeo tibi tantum qua
q tum ab eo abfum ut merito laudet. Id enim debetur cuiq; quod gratis
dat non quod perfoluit. Quare SC ipfe id cotum tibi debeo quod de me
foibis cum in me tale fit nihil. Cum id mihi ipfe nullo padlo deberes , id rotu tus
fiiit humanitatis, & fmgulans in me beniuolcntis.De extero me examinaris ni^
fi
hil inuenies tenue humile Si anguffum.Nouicii fumus atq: tirunculi qui ex in

nifi
fcicix pedem modo mouimus promouimus fere nihil. Benigne nobifeum

tenebris
agitur fii nter ftudioforum ordines rcfcramur.habct dcxflino men quiddam aliud
quod fit tibi Situi fimilibus peculiare mihi tam grandia non conueniunt. Cum eo
tum qus in litterarum ftudiis fmt praecipua nihil non folum exploratum habeam
fcd nec adhuc etiam nifi per rranfennam uiderim. Conabor quidcmCid quod nunc
ago)talis efle aliquando qualem nuc meprxdicas SC efle aut iudicas.aut ccrtc uel
les.Intcrea imitabor te Angele qui te gr^cis cxcufas q> fis latinus latmis
q, gr^cif-
fcs.Simili SC ego utar perfugio ut poetis rcchoribufq; mc approbem propterea q>
philofophari dicar, philofophis q> rerhorifTcm SC mufas cola qcj mihi loge aliter ac
ddit arqj cibi, Quippe ego du getninis(jit aiunOfcllis federe uolo utraqj excludor
X ii
EPISTOLAE
firqi demum(ut dicam paucls>it ncc porca ncc retbor fim ncq? philofoplty.Tu ita
utiunq;ip!cs ut utru magis haud fatis coftct q Si grxca Si nfam mintrua ita pul
chrc amplexaris qfi cignus uriufqj lingux ut qux infcitia fit qu? genuina no
faci
Je difccmi pofiit.Na ut dc latinis tacca^dc his. n

cui e prio loco ccflcris}qs credat
Cut dc Adnano ille>omanu hoiem tam gntee loq.Iurabat Emanucl nt

du tuas le
geret non ceta atticasathcnas ipfas.Is es mi AngelcCfaccflat adulatio} cui ex nfis
unus aut alter ne dica nemo cofcredus fit.Q d' 0 plurcs eent cales non herent hacc
fxcula cur inuiderent antiqtati. Incube quxfo 8C Ifas quacu} potes a ficu recipe ne
nitor ille Romanx lingux iniuria tempopi penitus oblolefcat excude femp aliquid
nouum qd re latinam adiuuet Si illuflrct.Et qux domi habes fac cande exeant in
communem dudioforum utilitatem. Ego quidem ut te ipfum ita tua omnia amo
atq; defidcro,tum eo magis q> te mihi cxcplar propofui ad quod effingar 8Cfnscsj
quem ut fcqui omnes debent ita confcqui paucipoffunt. Vale.
Ioanncs Picus Mirati. Paulo Cortefio fuo.S,
Enc cogitas Paulc.Mitramus crebro epidolas ut locop: itcruallis du-
q
b uidimuncpiflolap: ccrtc uiciflitudinc coiiigamur leuarc folct abfentutu
heas aut imaginem. Mihi
defideriu.Si q domi illius aut (fatua fortallc
uero inter imagine Si epidola hoc intcrefle uidet hxc mete corpus illa effigiat illa
extrema rm deliniac hacc itima et plane exprimit Si cffingit.llla amici quafi tunica
CCamiXum hxcuerum nobis amicu rcprefentat.illa carnis colores figuraroq? qct
poc xinulat' hxc cogitationes,confilia,dolorcs,gaudia tcuras,oes deniq? affcXus.
Et qux ipfc fibi uix qu;fq? prgfcns loquif fecrcta ai ad amicu abfentem fidclidimc
tranfmitcit.hax deniqj uiuu Si efficax illaemortuum Si mutu limulachru cft.Mifi
ternus has igf inuiccm aiop: imagines tu qdem quas potes aureas Si argenteas ego
ucl xrcas ucl teffaccas.Sic n.cxtra omnem erimus iniuria locopt Si tpops. Sicut nec
ipfa ai uis aut loci intercapedines aut tpopi moras nouit.At uero illud quarum eft
qcf ego tibi debeo Paule offciofiflimc q me ad hoc officium prior uocadi tali prsp
fertim epidola qux me adeo ten uit Si oblcXauit ut multos ia dies nulla me magis
lcXione meminerim oblcXari.Ed.n.plcna facundix plena gratiap:, plena amoris,
S: beniuolentix cxpcXabas fortade ut dicerem plena mcaj: laudum. Eqdcm craK
hoc diXutus.No. n adeo ferreus aut fi hoc mauis dici adeo fum phus ut amicorum
obleXer.Qux fi funt uerx me ipm mihi fi falfx tllope mihi amo
laudatioibus non
rem uolura cq; c5mcndant,facilc igf impetrabo a mea phia ut tuas epidolas Si crc
bro lega Si cu uoluprate et q pte mc laudar.Sed non illud tam facile ut i repeden
dooffohoc Ifapc fatis ciuilisapparta autnoigratus.Ita n.ipcriofa dnamedidrigit
ita penfum exigit quotridic ita deniq; cotum me occupat ut uix qcq dc me mihi et
ipfi rctquu fit. Sed epidolas et malis cu fcnbcmus SC filem*

q tu es humanitate Si
tiu cq boni cofulcs cum taccbimus.Politianus comuncs dclitix te faluat. Vale,
Ioanncs Picus Miran.Troilo Maluctio.S.
Ibellus tuus de fortib9 tata me affecit uoluptarc qta folet is affici cui op
1 tia fors corigcrit Ago tibi fgetes gfas q- mc tuap: lucubrationu feceris p
ticipc taliupfcrti In qb9 SC difputadi fubtilitas SC multiplex uariap: reje
cognitio facile apparet. Qûop: altera igenii.alccptdiligetix laudem hct. Nugas no
ftras qs defideras .ppedie ad te dabo.Incertu.n.utp idigm'9 illate te lcXione occtv
EPISTOLAE
patiflimu iarifcofulru dcrineri an dcfydcrio amiciflimura faoicrn diu fulpedi. Vale
ftmeama.Fer.xxix.Maii.Mccrclxxxxii.
loannes Picus Mirandulanus Thadco Vgolino.S.
Ratifiimas habui litteras tuas plenas amoris fidei CC charitatis no ob id
g rmqi tu mei mcmincris^fcdqj i illis mc amice admoes-ut ego ipfcmei

.i.bonoK fludiopt SC dedi oepedtatois fubftinedx-memincrimêqde
infirmitatis mcx cofcius.nihil uel mediocre dc mc polliceri aufim Sed ille a quo .
oebonu pf luminu elemetiflimus-ut antehac dedit unde de nobis aliqd fperarent

hoies.i ta dabit in poftejt ,ut ta bn cuccpta opionem fruftra no heamus. Romam
p
pero ubi dc nfis (ludiis pcriculunvuel cum periculo faciemus. Si qd pfcccrimus^
dei cft munus.illi laudes SC grarix.fi qd defccerimus/ifa eft imbecillitas nobis im
puraro.Cxrcrum ego fum tuus, ut qui ob tuam SC uitx & morum integritatem
uix Hieronymo nfo in te amando primas coceflerim. Vale ex fradla.
Toannes Picus Miran.Thomx medio.S.
Olidi? nuq me obledatu memini q nup.du tui cpyrota legcrc.fabcllla
f jaculdubio facctiflima.cu argumeti feftiuitate.tu fhli eruditione pnfcas
et comoedias .puocatc. Quid. n. has nouitias dica-incptas plane fiiinfacc
tas.q autflop: ifatiam facile declarat, digna .pfcdlo fuic,q Hermolao barbaro nefeio
an tuo
q meo magis^noiati dicare! (Cui uni oes Iratos tm debere cxi(Uo,qtum uix
debet aciqtati.Qd" me ea minime fraudaris.fccifli pro tua in mc antehac pfpcdlif
fima beniuoletia.Ncc e qcq apud me tanti, qd tibi qfi mutuum mitiilem, relata
fi
abude gfam pute. Comcedix noux.qua mihi polliceris,ia expedias inhio, Ncqj cfl
qcq qd ea magis opte.prxtcr unu ad nos aductu tuu, Que mfi ad dece dies hinc
mihi abfccdedu forct.uc cx fita nfo ce cognouiiTc arbitror- efflagitando ccrtc abs te
ipetraflem,c.n.ex his coiicerc feripfilli.Q uid fit futup: amoenitatis in cofuctudi
q
nc.qdi ipfo couidlu.qd in uiuis uocib9 qux pfedlo latitarem hnt energia, qux ai
(
tius aium uoluptet amciatqj miris modis.q oibus feriptionib? longcpreponderat

Sed qn hoc no licet ircri a mc comocdix materia non cxpedles.Malo utruqj e tuo
prnu pmas-ut Thoma mediu^no mcdiu-fcd totu fabella fapiat. Vcrcor.n.ne ohs
fequedo tibi hebetudo fgenii mihi iadlura faccrcr.Et rx eo qd dc nfo admitteret ab
opifice opus degeneraret. Apud me nihil e no opofitu,ifulfu,fituu,plcbdu,At dcfi
derant hx comocdix nefeio qd fecrcriojt rcru,faifu,mordax,clcgans,acutu,tibi tui
q) ingenii amoenitatibus pcculiarc.Q uarc re matura mihi futura

q gratiflima, ut
quado te cora frui no lirer, fruar hac ronc uel abnte, Q d' fi ut dixi antea^ ta citus
hinc mihi difccflus non fuiflct.pfcdlo aliquot dies SC geniu fimul SCingcniu exeo
luiflcmusCVale. loannes Picus Miran.Marfilio ficino.S.
On poteras opportunius maumetre tuu lacinii rcpcrcte
q hoc rpe quo
n me ppedie maumette ipfum patria lingua loqueteaudirupjfpcropoftq
enim hcbraicx lingux perpetuum mcnfcm-dicswGdlefq; inuigilaui,ad
Arabicx fludiu SC Chaldaicx totus mecotuli nihil in cis uerirus mc profecturum
tninufq in hebraica profecerim-m ^ poflum n5du quide cu laudc Scd citra culpa
epiftolam didlarc.Vidc qd poflitfpetusai. Vide qd labor SC diligentia eriamubi
(int uires ifirmiufculx,aiarunt autcm'mc atq? adeo agentem alia ui copulerunt ad
Atabum litteras chaldatoruqipcrdifcendas libn quidautnufqj lingux-q profcdlo
X iii
EPISTOLAE *
no rcmcre aut fottuitoffcd dei cofilio.K meis dudiis bnfaucntis numinis ad meas
man?pucnerut.Audi ifcriptocs.uadimoium deferes. Chaldaici hi libri fut.Si libri
(ut& no chefauri i pris Ezre Zorojdris Si mclchiar magojjt oracula t qbus Si illa
quoqi.q apud grxeos medofa Si mutila circuferunf' legut itegra Si abfoluta.Tu i
i illa chaldxoj: fapietu breuis qde & falcbrofa,fed plena mydenis iccrprccatio.Eft
rtidi Si libellus de dogmatis chaldaicx theologi* tu pfapt grxcopr K chaldcop: i il
Ia diuina Si locupleti (Tima enarratione. Vide marfilii infpata mihi boa irrcpfcruC
q
1 finu.Cur no ego Si Cornucopia: ia mihi naifty uidcat.Scd <jJ de arabicisfln qb 9
Si maumet toletini cpidolx Si abulgale.q Aucroe audiuit(S qd' te magis taget)
adeladi cuiufda q fub amomo Plotini magto atgyro phatus e mulex funt qcxics.
i
Dc9 boe q pythagoricx q plene prifcoy: dogmatu,6i Iccrctiotis difeiplix iualit da

tim aium efficax uotu polle hxc p me abfcp itcrpretceuolucrc aCpfcrutan.atcp hoc
nue ago,hoc idefeffus affiduufqj faxum uoluo.hic ed MarfiK meus cupido, hi mei
fluxam Si uana fco firma mihi non pollicent ia fcd praedant uoluptate
q non
ignes,
Vera imagine futurx glorix qux rcuelabit in nobis, fcd redeo ad tuas Iras, 1 uus
Mau mertes Perufixe quo eu red croâblu.n.ob pedis fu rpitioncîbit ad tccond
nuo.de Plorino q. fcribis haud facis icelligo,hoc fciori cxcidillc mihi Plotinu que 5
in manibus hndu mo-Sed difccdmn adeo mihi Si fp cefui Si nue quoq? ccnfco . Si
tu qcq de me ucl apd mi thridace ucl apd Petj: leone coquxft9 es no pot.no i. uria
id ad te fem i me fui. Quid tri Id f e adhuc
q c bi Si tuis rcb9iiun?ouq ulla ex pte il
nefeio noles nefeio pyihagoric? fu apd quosmh fandi? amicitia q fi qde qd* in
1
ter nosuel labefadat pol Iit uel minui fûc dicuOhcat i zephyros, Vale.SC me
ama
q tuus fu xq atq; olim fui ex fra ea. Jo.Picus Miran.Hicro.donato.S.
Am diu quxmeacd ncgligcntia.ad te nihil fcripfi,ea una fuit in caufa (i
i lentii huiufce nodriPatiar me hoc crimine a te ceti (eri ncgligctia fcilicct
Alioquin nec obliuiofum uiruin nec amicitia^ defertote. Quas mihi ad

uerfus id ingenii amicos, Quo ed Donatus non teporarias fcd ppccuasoio datuo.
foannes Picus Miran. Hermolao fuo.S.
d Ediad re Itas fupioribus diebus fita
fsjclcio nrum
dclarx fucrit.Co an
p
metaria petebas i Arid.cur non acccpcns ex eode te itcllcxiflc n dubi
q
ro. Venieteu primu ego ad bibliotheca mea rediero, q alienas huc in pnria expio
ratur9 uci,Ncc e cur uix me pcircat adeo multa hic repi eu gryca tu latia ad huani
ores Itas cruditaqi phiam facietia.Qui Si hac ipfa dic,q hxc daba incidit in manus
Apulcii fragmtura de itcrprftacoe,op 9 ecruditu Si qd' Apu.placcc cognofcas.led
mutilu macuncp. Scire abs re libeter idic ne aut ufq qd' fcias itegerheaf Quac|
,
eu tua edideris hes fub icudcri erit apli cur Ap.dfydcrcm9,Dc dudiis racis ego
q 9
qd ad re feriba nihil beo mfi affiduu me i Her.ee meapep nexftium nnVima pte In
tuo themidio uigilare.Diucrti nupab Arid.i academiaro-Scd no traffuga.utuiqt
ille ucii; explorator uideor tn(dica tibi Her.qif fecio)duo in Pla.agnofccre.Et Ho**
menca illa cloquedi facultate fupra ,pfa oro ne fe fc attollente Si fenfuu fi qs eosal
tius inrro rpiciat eu Arid.oio cornu mone, ita ut fi uerba fpc<dcs nihil pugnaci
9 fi res
cucordi 9 q fiqn dabit, id qd" uotopt mcojjr fumma ed eccum ad diesaliquoe
fiihil
phari agcm 9 de hiis coram latius Si fenfus huius mei periculum aliquod faciemus
Vale, xui nodri decus. Flo.Mcccclxxxiiii.de, vi. Decembris.
EPISTOLAE
loanncs Picus Miran.fram Baptiflx Mantuano Carmelftx.S.SCc.'
Alue pater optie olim ad tc no fcripfi led berim legi qux tu fcripfifli diui
f na.Catqj Idlillima illa tua pocmata.in qb 9 ca repi maieilas is fpledor e(l
eloquenx ut certarim i illis palma (ibi uedicare uerba atqj fnia uidearur,
fcelix qui uelis optia cadc podis fcclices nos qb? no folu legere qux Icripfi fh fcd
ct teamare te uidere tc alloq datu cll.Diucs hic mihi materia SC qux non cpiflola}
fcd iuftu uolumeipleat fi euagari mc i laudadi* tuis poematis ucl imbecillitas nfa
lineret ucl pudor tuos.Hoc unu dixero deledtari mc adeo ledlioc tuojt carminum
ut fere quotidie cu mc ucl tediu ucl fatigatio ceperit in illa quali in hortu folit?fim
feccdcrc. Vnde aio tata femp oboric uoluptas ut nihil cupiat magis q itejt fatigari
u: itera rccrcct". Philoflratii dc Apolloniiiuita fi fatisillo cs ufus defidero 8C Za-'

charix phi.que tc nadfum Romae dixi Ili exemplar cura ut aliqri habca.prxtcrcacp
indice bibliotecx ucllrx Bononicnfis tuo id comodo fieri pot.
fi Vale,
loanncs Picus Miran.C.F.S.
Vxfitu diu apud me fuit tccu ne filentio an Itis agendum forer. ux res
urpote anfatn
Q
utrinqjhabes<cunucin hac nuc in illa parte a mc iud ea^
q
ref in ca fuit cur in hoc ufq; repus tccu filucrim. idcbaf.n.prx aurib^ V
prxfcttim occupati ffimi.lcuiorib? his nugis obflrcpuiflc no minus ipudens im^
q
portunu.SC erat qd ai tc feribere re dignu penitus nihil .Rurfus fi hoiem tu es di
q
gnirate infigne dc mc optime meritu qn cora nopollcm p Itas no uencrarcr ab offt
cio pculdubiodcficieba.His cu d,u fludluaUltaius uicit rande pudore pictas per
(uafitqi audaculi SC temerarii fubeundi potius nota gobliuiofi bois uel ocgligeti*.
Accipe igif.C. P.qua mc excipiebas femp cu illic era hilari 8C porredla fronte Itas
meas ineptas illas qde QC incopofitas fcd fidei erga tc mcx.lcd deditiflimx tibi ,p-
fedlo uolutatis grauillimu ccflunon!u.Quib9 hoc unu tibi in primis fignificari uo
lo nihil ee qd' magis cupia.cj dari mihi occafione aliqua qua tellg dilucide apud te
teliqua mea in tc fide pietate SC obfcruatia.His.n. dc nobis periculum aliquando
fi
feceris ita mc inter eos q tibi dediti funt fupiote cfle cognofccs.ut tu ceteros tui or
dinis antidites uirtutc doctrina SC fandtimonia mirum in modum antecellis,
loanncs Picus M
ran.Bal Jaflari milliauaccx.S.
m [raberis SC qde no iniuria rnlum a me lfis tuis ucl loge feri? q tu fortafle
dcfidcrabas 6iipfxlfxtuxmcritopollulabat,idcurita cuencric paucis
accipc.rcurus erat ad uos iifde ferme dicb9 quibus tuas accepi uir fane probus fed
nuhi antea ignotus negotiari fefe aiebat Mcdiolanioportunamihi pfcdhoncm du
1
qd in primis optaba fine mora Ifx mcx tibi reddere

xiq fieret ut fidu nunciu SC
p
tur.Scd audru piculi.na cu ille i mcnfcmdifccITu fuu pcndinado.difluliflct difcefi-
(it tande fcd me penit? ignaro.Mihi ucro cu ia fpc certi nuneii faSlus elTem negli^
getior littera jt obliuio pene furrcpfcrat.nuc demu cu tua ad me cpillola i tnan? i

cidiflct uelut obdormiere illico cxcitauit, admouitq; rpis fine offo prermifli, Dolui
(deu re(tor)n mediocriter SC nuc quoq; dolco nec 16 hf c dea ueli ut mc cxcufe fed
ot accufe pori9, facile patiar negligerif danari me SC inq malueris pccna abs tc uo
cari Nuc ad Itas tuas. Accepi SC cx Itis ipfis SC ex libris grxds quoji tu mihi copia
ta Iibcralitcr ta amice fccifli uoluptare n mediocre, no ta q eoptufus ad mea Hudia
plurimu faceret
q q> ppctux
Iter nos futurx nccclhtudis fudamta iccerim9. Qu|
EPISTOLAE.
una pluris facio q autSunadii aut Ptolomxi uniucrfi bibliotheca.Tarum. abdi
ut lratoru hoium amicicias negligam.ut nihil mihi aut cura:, aut cordi fit magis.
Scio ac que ru irer lfaroshoics cibi loeu uendices.Qnquide dodHnx eruditionis
hiianitatis tux cuidctiflTimu mihi argumeru fuit cpillola tua. Quare ni te amem
plurimu dediccrim ^pfccfto me>& facia loge aliter
q confucuerim.Amo igiturunice
quis re nunq uidcrinvAmo ita ex aio ut ex aio magis paucos ameuc demu accede
re ad familiaritate quidem poilit noffra ad
amore non poilic.Et fi qd.i.quod polTit
accedet illud oe aduetu huc tuo.QucK litteris tuis tu te ultro pollicitus es, SC nos
ita ardenter petimus ut impatienter dcfidcramus.Ioancm gramaticum in phydica
6C Ariftorclis mctaphyfica fi mihi comparans perpetuo me tibi officio dcuinxcris.
Nam SC apud me no funr.K fum corunumagna in expcdlatione. Vale,
loanncs Picus Miran.Iacobo feltnno.S.
Itterx tuc fi qnnue me mxximc ob!cdarut,qbus ea de meexiftimi
alias
I tione apud te ee cognouf.qua ne fingi qde uoto melior poilit. Vnu illud
mcprurbauitq. cu i iis quxad tc fcnpfi nihil noraucris/ufpitione feafb
ne cudfa nota digna cxiftimaucris.Tuc.n.uel placuiffe pluria credidiffe cu difplie
cuiff caliq fignificaffcs.Quo
fit ut ne reftimcmio tuoalioqn pbariflimo in mcaca
fatis cofida. Amas.n.nra ola pinde atqi nos.&C cu ex inata igemi tui facilitate cudfof
i rebus nfis accidir.q id oe qd i nobis e cx tuo
tollas id tibi praecipue fonte mana*
uit.Eqdc xmulari te ruis pflarc ueff igMs f nec dcfifto nec defina. Vtina tc aliqn con
fequar.Scd hoc doleo q. locopt intercapedine fiat quominus re alriffimos phix lo-
cos ut foles grauircr prradhmce coram audia.Q uod etfi cade qux dicis per epiilo
las mitti pofifunt id quod impetratu abs re maxime uelnn, habet rame nefeio quid
uiua uox quod magis afficiat affbrmcrcp difdpulum. Vale.
Ioannes Picus Miran.Hicronymo Donato.S.
Ccxpi Itas tuas SC fuaucs ,pfcdo SC cruditas qb9 no aliter oblcdh^ fum
a atq; oli tua cofuctudie cu patauii effe quoties ca mihi frucdi occafiooffe
rebac ,cui? qde SC cupidus SC appctecillimus prxtcr tua et opionc ferop
fiii.Ncqi.n, latebat me dulce amcenu cet Donati igcniu cj bonis oib? difcipliJ
q q
ol demu uirture exuberas undiqi atq; refertu. Sed ita cRpfcdlo mi Ricronyroc.ita
mihi pfaipe coringir facultas & libera SC expedita eius qua maxie re cupimus adi-
pifcedx inertes nos facit SC ncgligctes.du.n.id qd hodie prxtcrmirrim SC nas fie
9
riperq comode fpcramus.fit demu ut ex hac fupina dilatioenfa coniuenrib 9 nnbis
effluat annus. Sedqn res ira recid't,feciff tu quide ppulchre.q me nunc er ad hoc
i
offiai genus obdormiere ruis Iris cxcitaffi.Q uo urar aduerfu te fxpius ipofterum
K te ut iride facias rogatu maxie uclim.Quod aennet ad tua carmina fuerunt illa
qdedu eem patauii apud me copi ures dics.mcmimcp me libelli amcenirarc SC lepi
diffima ucrfuu copofirioc deledlatu plurimu. Sed nifi fallor anteq illinc abfccfle-
rim Ramufio reddita funt de exteris qux aut i me aut mea funt ita cofbrutu hcaj
ut uel eis ,p tuis ufurus fis.ucl certe SC mihi SC anvcidx nfx fadl ur? iniuria. Vale,
loanncs Picus Miran.Angelo.S,
Vm
tenues mufas meas quibus du per xrate licuit de amoribus meis io
c catus fum in libellos qnq; digeflerim, mitto ad te illortJ primu miffurul
reliquos in hoc uno amici experiar te n5 affcnratort.Ea.n.iegc ad tc uc'
EPISTOLAE
niunt utcafiigcntur,& uapulcr.ut erraro
poenas X ungue X obelifeis luant. Ad"
hibe igic te illis xquu iudice non iniquum hoc cft fcuejr no indulgcnte.Na? qu{
maior iniquitas q amicu fallere de te oia pmirtcntcm.nd eo u(qj igenio delica
fibi
to fum ut alienas lituras fatlidia, non adeo mihi bellus uideor utccnlore ucl negli"
ga ucl accufe.Quin forte nec tu nec qfpia crederet q haec mea mihi n fatif fodat,
qua iis et qux magis placet ne fim ut inqt ille Suffcnus.timca.Nimijt oes falli"
i
mur nec uidemus manca qux tergo crt.Quare opera tua in re honerta X libera
i
h amicirtimo hoi ne dencges.ta mulco prxfertim ftudio.tam x aio ea efflagitanti.

Q_uod is efictn a quo in ciufmodi re tibi gratia referri poflet no tacere grxeum
fi
illud Lifippum apelns X

apellem lifippi alterna opera uiciffim uti Iblitum.Vale.
loanncs Picus Miran.angclo Politiano.S.
V m fuperioribus annis Florcntix eflem amatorias elegias quatuor apud
c tcreliqui.quas ut fit.cxcrcedi ingenii gfap id tepus pene puer cffinxcra
Erant illx quide infulxjincruditc X leues qux auifloris xtate X infei"
tiam facile prxlcferrent. 1 u tamen illas no pro rei merito fcd pro tua benignitate,
ucl indulgeter approbafti.Er ob id ipfum ut fide faceres qi approbafles exeplaria
pcriifliprofcdto no ignarus ca cfle animis adolcfccntu ad uirrutc acerrima incita"
bula ut laudis cupid tate illedh.qui libaucrint gloriolam mox deguflarc alti? cni"
tantur.Vt.n.dcfpcrationc uires X iacent protinus X frigctitjta (pe attolli atq? in"
flaman nemo clt quidubirct.Sed ia xtatisparrociniu tollit, X quibus antea fubfi
gnabatur erroribus nancuitio mihi uertetur q,non eosiam maturior 3nnisaut re
pugnauerim melius aut dclcuerim.Qux igitur apud te carmina ex noflris funt fi
me amas aut remittas ad me auc laceres, aut igni cradas.Ea oia c'aborara magis X
coplura alia quxpoftqua iftinc abfcdli mihi per ocium cxcidcrunr,breui tux limf
dcmadabutur.lnterim qux fine amici intertrimeto uiucre no pofliint capitali da
nentur calculo. Prxterea Epictetum tuu.X qux dc Homero in hac ufq; diem a te
rranflara funt, Item qux dc luliano medice Termone patrio X quxcunq; alia latino
(ermone copofuifli ad me milia omnino uclim.hoc ita a te pero ut qui fpcnfiflime.
Ita enim defidero ucqui impacicntiflimc.neq; clt quod recufcs epea forte ad uni"
bilicum nundum dedudta Tint,Q_uandoquide omina fi tua hxc fuerit lententia cla
apud mc futura cibi iaro prxnuncio atqi polliceor. Vale
loanncs Picus Miran.M.irfiliofidno. S.
Ei femp fuit iudicii Marfdii dodbffime nulla efle in re magis elaborandu
m q
ut ab animi nobilitate, qua trimegifto terte poft fouem proximi exirti"
mamur per defidiam atqi fccordiam nullo padto dcgencrcmus.idq; mihi
potiflimum femper fuit ut undecunqj portem mihi animi cultu X bonapt artium
difciplinas copararcm . Quod quide mcu confilium X fi a pueritia ufq; coftantirti"
mum mihi fuit.cxcitamnt tamen lumopere atq; inflamarunt cu apud te ertem fu"
perioribus annis adhortanones tux.nec unq ardenter magis q ex illa in hanc ufqj
die me totum litteris addixi.Iam tres annos Mariili apud peripathcticos uerfatus
fum.necomifi quicq quantu in me fuit uc Arirtorelicis xdibus quafi unus ex eo$t
familia no indignus admitterer. Q uod quide X fi baud abunde confcquurus fum
Quippe q> uix fim in ucrtibulo,co ufq; tamen procelli ut non dotrti X erudiri, fi
quod nec p aetate licet rtudioh tamen nomen mihi u edi care no dubiccj. Sed qm X
EPISTOLAE.
tua ferop SC dcxfliflimoyt holum fnia fuit qui' academica pipathcticis mifccrct.eum
utraqj (eifta 6C rcdtius habitu SC locupletius,aggrediedi mihi hanc ,puincia cxu-
flimaui.ut iam ,p mei uirib? ingemi .pro mea quata raaxia pot afliduitarc BC dilige
tia Platone cu Anffo.& uiciflim alternis ftudiis Ariftotelecu Platone conferrem
Vejji ut ce prxmonitorc prius, ita nue adiutore opus e.tuacq? erit huanitacis 6C i me
bemuoletix nd dccflc ppofito meo (
atej) co qde ta honelto SL liberali id qd' cumu'
latiiTime abs te fadVu cenfcolibru tuum de imortalitate aiopsad mc milcris.Quo

fi
uclutiprxmon llratore puoda in Platonica difciplina .pfcdlupt roc utopto,ita coo

fido.Quis.n.Ficmo,in quo fi ucra eer pythagorco^ fnia rcuixidc Platone credidc'
rim no quxq; roaxia in eo dodtnnx grie dele ipfo fibi polliceat cTu modo mihi no
defis, Q<L ipetratu abs teplunbus contendcrc.mfi lpla qua tu plurimi facis hone
fti ro hoc ide a te cotederet.Si.n.proamicopc utilitate dcclmandu aliquatenus de
uia 8C Ci.uf SL Chilo fapies SL Thcop.grauiilimus phus exilhmarunt, Non nc erit

in ta honcita petitioc amiciilimo hoi dcfuilie HagiriurFac igif utqd iam uiu ad^
hortatioe fequor tua ope ctia aliqri cofcquar.Qui.n.hac in re mihi auxilian pollit
prxter te habeo nemme.qnquidc ut fpeciofa alia coplura atqj prxclara ita placoni
carum rccum cura apud noltrx xtat.s homines penitus cxolcuit. Vale,
loannes Picus Miran. Hermolao. S.
On q> quicq habea tc dignu quod Icnba ad te fcribo.fed iccirco rantu ut
n referibas. Alioqn mihi nec ca eif fcnbcndi ulla nec argumentu. Quippe
q> dananm femp cojs Iniam qui ad amicos feribendu Icntiunt ut hoc qua
fi debitum pendatur amicitix.Eft enim hoc totu fcnbere SL Iras millitarc amicicix
quidem (cd infirmat & trigidiufculx.qux fua ui fubmxa no ftec latis, quxrarq; ali
unde unde confiflat.ac qux in ipfis animi fcccllibus ia penitus radice egit qd ama
bo adminiculis litterarum cgct.Dabo igit Hermolae Barbare ob id ad tc meas ut
quas maxime defidero tuas alliciam.Tu contra nca me frullra defiderentur tuas
icddcs q cumulatiilimc. Vt enim infirmi cfl animi adhibere litccras amicicix qua
fi tibicines ne uacillcr,ita facilem prfftarc fc amic is atqj beneficum libcralitatis cft
SL beniuolentix fingularis. Vale SL muficam Ptolcmxi.fi id incomodo non fit tuo

Q
ad mc dedas futuram hic ad dies pauculos. uid enim a tc no audadlar petam ,cui
ego iam pridem mea omnia uoui dicauiqj.
loannes Picus Miran.Hcrmolao.S.
Ihi nunqua aut placui magis aut debui copifiofius hoc rpc quo una epi
q
m ftola ad tc mea tam fuaucs ta cruditas tam tui plimiles litteras ad mc uo
canmQuod fi 6L abfuifle te patauio du illic fui SL defideraffe me bienni
um cSfuctudine tua m ca fuit cur hxc ad me fcnbcrcs,non pot nnhi illud qrqd (ir,
nunc no efle iocundu tam abunde unx litrerx tux uotu omne mcu no adiplerunt
folu fed ctia fupcrarutîam ut epiftolx eicganria.amcenitatc,eruditionem fuauita
rem racca cuius letflio uel beneficii uicc cumulare cxigtt.Quanri apud mc cfle cre
dis q> tam amatet tam benigne atq; adeo cx aio in amicu tc mihi dedas. quo nec &
optare mihi quicq maius aulim in mc omado undiqi tua opera tam libcralitcr pol
liccaris.Quod quide genus officii no recipicndu adeo fed mihi amb endu et fateri
ingenue nec coram embefeerem. Quippe ncc ipfi ftoici ut nofti a 0a iaH probanr,
nec inter has quas grxei wa H dicunt affedliones ulla efle poteff aut laudabilior,
EPISTOLAE
K glorix
-
aut honefKortt.fi motio inter illas cftquxdicid cupiditas nofs pnrfl*

ri liero mihi hoc nec ab ullo uberius pot q a te ipfo.in quo uirtutes oes uelut fm*
gulx fibi palma ccrtatim uendicant.X ego aii debeam libentius habeo certe nemi
ne.Eft igitur hxc mihi pollicitatio tua tam grata tam appetenda q honorifica qua
maxime plurimu gaudeo q> egrcgii.cuiufda amoris in me tui amantiflime
uel id K
uoluntatis fidem facit. Habeo tande quod ut diu antehac defidctauj, ita nunc ferio
triupho.Habco incj Hermolaum Barba pi larfnx lingux delicias flC bonarum aitiii
ornniu infigne promptuariu mihi non beniuolum folum fcd amiciffimum. Habes
& tu ici dem Ioanne Picum Mirandulam ita tibi dedirum.ita tui fludiofum. ut qui
deditus qui fludiofus cfle magis non poflir .mutuis aduerfum te officiis, quado pre
grande poteft uel Hctmolao dignum futurum impare quidem/i ue
ftarc nihil uel
ro animum fpedes ccrrc uel xqualem uel fupenorem. Vale.
Joanncs Picus Miran.&c.
Ihil mihi dulcius fuit dii hic apud nos effes tua coluerudine nihil ite? uti
n Ii9,ca in te moptfuauitas ea cftdo<!hitia.uide aut

q mihi dulcis q gratus
fueris du te fruebar cu ounc dum abes nihil mihi fit dulcius rui memora
Sed ,pfe<Ao fi amicicix fedes aius efl nos id maxic fumus aius.f.ut feriburt Pia
to Si Ariflotc.no efl cur poflriit diflidiu inter nos facere ulla uel locopi remota uel
diuturna t epopi intcrualla.Cogiraba aut nuc an qua et alia tone cofcq pofle? ut re
cum eflem.neq; aliud in mente ucnit q ut nfa de fepeimiformi in fex dies gencfcoS
enarrarioc lucubratio ad tc ucniret.Si.nJibros ^fi liberos parimus.K pfis maxima
pars in filio efl.uenia ego quoq? ad tc in illo que genui.cxcipe igid' ueniete ad tc fi
bolum meu ut te folibas hilaris Si lubes,placebit fcio qa atnas.Sdo & difpliccb t

itidem qaamas.Namciufmodi pietatis cft&eoB errata quos amamus fignanter
introfpiccre ut emedemus Si introfpciflis Icuiter indulgcre ne uexemus.
Ioannes Picus Miran.F.B.C.Th.
Alue parer dileifliflimc .Fn tibi Apolloniu quem fi rux uirturi ruis in me
f officiis no debrre.ccrrc uel his litteris qbus eum efflagaris ratus in illis
amortatahumatiitas.EA.n.K fummi amoris quo illuc uocarc quo tu ia
petuenifti, ad animi .f.purgatione hoc efl ad ucra fcelicitate.K fummx humani.
taris hortari mc quafi cqualc cui, lege dicere quafi filo potes. Sed urina ufu cucniat
aliqri ut in Icceflu aliquo una aliqn pie philofophari poflimus.uidcbis apud me ni
hil efle prius q ut pietate cu fapieria coiunga.Videbis hoc mihi cfle perfuafifllma
nulla efle fapientia qux xternx in nobis fapictix imaginem oblirrfccrer.K fimiles
facit brutis inf pietibus.tcfte habeo corubemalcm angelu tantum me quotidie dc
meis ftudiis lucro apponere quatum inde ad certamen purgandi animi inftrudHoc
fortiorq; cuado. Omnifera hxc difciplinapt traiflario Si quicquid litterae pmitrere
nobis poflunt cutem colorat.K quafi pigmentata facie nos reddit formofiores. Ae
(ana firma robufla mente fperare no aliunde poflumus q a uitx integritate ,a mo
ribus.a diuina denicp religione .uolcntcm igtcurcogisût ita dixerim>nagis uelle.
Sed flC tuis me facris precationibus luua ut poflim etiam quod Si ego uolcbam St
tu mc uelle tantopere uis . Vale parer amanti flimx,que unice amoquem i oco
lis fcro.Florentix.xiii.[anuarii.M.cccclxxxx.cxpr<flo tua omnia. Pol.t.anus meus
deliciae corius littcraturx tibi adferibi ialutem iubet*
EPISTOLAE.
Toanncs Picns Miran.Hermolao barbaro.S.
Emini mc cu deliberare quanna ponflimu ex [calix gymnafiis
mihi fedag
m ad phix ftudia deligere cti me multa patauiu uocaret liberius illuc petif-
fe ut amor in re meus que iadiu alo nurriuera mutua cofuetudme tibi pa
lam eet,pacauii fui di bi eniu,Hermolau m
qs credat ncc uidi,ncc mfi uc multo an
te fama cognoui.Ita fxpe eucnic ut du oblata occaftone defidiofa
qdaprocraftin*.
tionc c6tenimus,ea ut lubrica eft mamb? elabar, Huius rei mc uehcmetcrponu
tuit fii poemtet di co magis
q, qua antea rept oium doihrina tua rumore tantum eo
gnoueta ea nuc his oculis, his aunl>9 agnoui.du Romanu themiftiu
tuo illoorc de
ingemo ai* de primis re js exordiis de rocinadi fcia dilcrtante audiui.Dcus
bone 5
tum doihinxiqux diihonti diuitixfqs candorCqu* mudicics ofoms.O
uiru pr*>
clariflimu.o cxpreflam antiqtatis imagine erat mihi freques
uotu ut Varronis dr*
uinap: huanaruqj rep: feripta aliqn reuiuifceret.ut cet apud
que larinc phvficas xa
tiones edifccremus.Tu ucrodi illu 6C pbaciftimos quolej
referes cu tc nobis exi'
buifli ut nihil aliud lupcrfit qd' dclidcicmus.q ut
gr*ca alia mrcrprctaiido.Si tibi
&
uberiore laude parias, cumulatius de naturali hiitona
8C de ftudiofis omnib? be
ne mercare ,h*c oia docfillime Hermolae ad nihil aliud fpeiiae
mfi u t mc tibi ami
ciflimu efle intelligas.me ita uirtutes tu* ad te di amadu
di obfemandu accendat
Ut nemini etia ex cognauoe tua inamorc cocedi.Sanciet hxc
Iter nos cpiftola ami
citiac fcedus.uc honcltillimu certamc murux cantatis fubiude certemus,
loauncs Picus Miran.Andrcx corneo Vrbinati.S.
Vas ,pximc ad me dedilli lias tuas idibus Octobris acecpi,
Quas feribi*
q dcdillc piius, no puencrut.rcfcriplillcm ilico fi acccpifrcm,ira fum ad feti/
bendu impiger,di in hoc munere (iue Ihidio fiue natura minime ccflatot
,
Non tn erat quod ucreris filetio etiam diuturno amicieia noftra polle
labcfad,
perpetuus amicus fum ego non teporarius.Et firma fatis
no eft amicieia fi qua uc-
lut tibicines has littcrapr fibi uiciilirudincs
poftuler, quaque Plaud dixerim u ci'
bojquafi nuranrem infirmufculamq) furcilcnt.Scd
utadcaucnia.qux ad feribis
hortaris mc tu ad acluofim uitam di ciuile.fruftra
mc di in ignominia' quafi ac coa
tpmclia tadiu philofophatu dices.oifi rande in
agedapr rrarftadaruqi rcrura patf
lira dcfude.be cqmde mi Andrea olcu operaqj
meopiftudiopr pdidillem Si ita eem
nunc aiatus ut hac tibi parte accedere di alTentiri
poflirm.Exitialis hxc illa eft
moiiftrola pfuafio qux hominu metes inuafit.aut
noclfc phix ftudia uiris prino*
pibus attmgcdaût Cummis labiis ad pompam
potius ingenii 3 animi cultum uel
oaole etia dclibada.Oino illud Neoptolemi habet
prodecreto,aut nil philofophi
dum.aut paucis, pro nugametis 5i meris fabulis ia illa
accipiunt , Sapietum diit
hrraa 8C folida felicitati in bonis animi cfle.Excraria
hxc corporis, ucl fortuna, aut
parn auc ad nos attinere.Scd inquies.ita uoloMartham
nihil
amplcitaris.ut roa'
na lnrcrim nondcfcras.tibi parte non rcpugno.nec
id faciunt, damno ucl accufo.
Sed multum abeft ut a contcmpladi uita ad cmile q
tranfilTe error non fir.no rranfiP
Idpro Hagitioaur omnino fub cuJpx nota uel criminis cenfcatur, ergo
uirio alicui
uerrtf.di uirtute lpfam uiitutis gfa ml .extra
ea quxrcns pcipctuo affeiter di fle
diurna myftcna.naturx cdfilia.prcmtas.hocperfmac
otio,extera pi rerum
delpc itor 3C negligcs.quando illa
poliunt, fcdtaropt fuopt unra fatis implerc.Eig<
r ,.
MIRANDVLAE
aut no olo principis erit non mcrcenariu facere fludiu fapixf Quis fquo
illiberale
iohxcautferat'aucaudiar;Ccrtenuqphatusefl.-qidco phatuseil utaliqnauc

poflit,aut nolit phan, Mercaturam exercuit ille non phiam.lcnbis appetere tcropp
nt me alicui ex lunimis [calix principibus dedam. Adhuc illam phantiu de fe opio
ne no nofli.Qui iuxta oratiu fe rcgu reges pu eant- mores pati SC (eruire uefeiunt
Sccum habitant 8C fua contenti ai tranquillitate fibi ipfis ipfi fuperfunt.nihil extra
Ce qjxrunt-qux in honore fune apud uulgus-in honora funt apud illos SC oino
q
cunqt ucl humana fine libido ucl lufp:racatnbitio>neg!igunc6C contenunc. Quod
eum oibus- tui Ilis dubio procul faciendum ell-Quibus feita induific forcuna ut
non modo laute SC coraode- fed et fplcndidc uiuere pollint.Magnx illx furcuc fub
limant qde SC ontaot.Sed fxpc uti ferox equus SC lternax fcflorcm cxcutiunt.Cer^
te femp male hnc St uexant potius
q uehant. Aurea illa optanda med.o:ritas q nos
ua manus uchatxquabilius.SC imperii patiens nobis ucrc leruiat non diictur In .
hac ego opinione pltans cellula mea mea fludia-mcojilibropiobxtlamcncamea

ai pacem- regiis aulis publicis negociis uelltis aucupiis cunx fauonbus antepono.
Nec mei huius ltani ocii illos frutlus expedio- ut in rep: publica p:xftu atqj tumui
tui iatter St Hutlucm.Sed ut quos peurio tandem panam liberos 6C qd' ferine fau^
ituejj tic dedam aligd in publicu.fi non dotlrinam igeniu falte St diligctia qd oleat
Et ne credas nrx indullrx 8t laboris quicq rcmilFum/aro me poli multa ailiduis
indcfdljfip lucubrationibus nauaca oparo hebraicam lingua chaldaicaq; didicille
St ad arabicxeuicedas difficultates nunc quoqj manus applicuiflc-hxc cgopnuci
pis um St exiffimaui femp SC nunc cxiflimo.Scd hxc ut ucrc ita feucre dixerim eq
de principes illos cxcclletiflimos in prinufqj magnanimum Barri duce Ludouicu
itacolo 8C ucncror-uc ex italix principibus ncmiuc magis-illi.me multum multis
de caufis debere intelligo.SC nihil cll tam graue, nihil tam arduum quodCmihi fi de
tur facultas^dcmcrendi hois eaufa farturus no fim Sed qu? illorum e amplitudo
.
CC mea tenuitas. ut ego ipfis non egere non poflim.ica egere ipfi aut meaopera.auc
rocoillucaduenru nullo modo poliunt Romam
.pficifcar inibi hycraatu^
ppedic
ius nili uel repens cafus ucl noua intercides fortuna.alio me traxerit . Inde fortafie
audies qd tuus Picus in uita umbratili St fellularia coteplando pfcccric, aut quid
tandem(dic5.n.qq arrogacius}qd mq qn tu illi idue accedeti dodforu copia polii
ceris aliopi opx indiget i re Ifaria.Romx St ubi, ubi terra p: fuero habebunt pnneU
pes ifti cui ipcrer.que uelut trufatilcm ut inqt Plautus molam arbitrio uerfent.
.p
Quod feribis de re uxoria,nec temere nec de nihilo ditium cxillio.Sed dauus fu,
Oedipus no fu nec fi futi ceuolo.Idqcqdc.fi uf latius explica, linminusefloharpo
crates. Sgo utfe fe res dane
i arma cofilium capio . Rythmos meos ethmfeos non
cq>defidcres. lam dudu amatoriis lufibus cuciuro rcmifimus.alia nicditaces.Sed

hoc te quoq; monitum ucilo laura tua.fi eam ccs editu 9 ,fupprimas adhuc aliquoc
dics.Na forfan paulo mox legent nfi hoies de amorc^ Vide qd dicam])quf non du
Icgerut.Ec tu annotare plurima potens quf ad re ruamplurimu faciec.de ahbrana
qq dignus no e de quo uerba faciam, hxc tri dixerim bcnemcnrum illum drio ma>
le gra? retruliflc.Ncc q> fugam fuam in queq alui q m fe ipm rcnciat aut denuet
e
qn mcisdomcflicis quod negare ille non potcfl.no mm? fere q mihi debet,fed no
pnmu nunc ut tu nofli,aut fide fcfellic,aut dum ludificatus cit.Scio qd poflquam
EPISTOLAE
rtiam aufugit in me ille 8C de me.Sed non curat culicem elephas- Et condonatum
tibi uolo quicqd antehac leuis
homo peccant, fed nc abutatur in poflcrum patien
ille in mento prxftint talem mc ego illi
tandem pr?fta
tia mea- nc qualem fc mihi
tc coear.Q uod amicumillum tuum cui in amore res male cdlit-apud Florianu
nrum excutaucris- ex officio fccifti ,

habet ille qdem & cx biilotiis & ex poetis- ex
unde a nota cnminis ucndicct- habet unde
magnorum fc hominum
ipfa et phia fe
prxiudiciis dauidis prxfcrtimSalomomfq; tutctur.ut Anllutclcm taccam.q dutn

nonnullas etiam mcrctnccs farpe depcnbat fuoyt
dc moribus prcccptopt nil memi
tccit.Scd ille hxc tutamenta, SC. qii
nit-qn amatx feminx uti cereri elcufmx facra
rpugnicula fui facinoris non aplexaf moucl amat- fed odit & rcncit-6.
rcculat-ia
cfluram quxricfuam-non culpam dcprecat'.dol.tq.pcecauit-non dclcncLt.bc mi

excufarnihil homine inv*
hi noic ut cx:cns cx culandus- q> iple (e nil
qdem ucl hoc
bccillius-nihil amore potentius- Hieronymi iLamuidta &in ccxulla mens- duro
cxlo tota mhxret puellapc choris intererat- Qux
illu pellis potuit ucl infcllar que
membris- in obdemadaru po
non cdomabitfSic hoc amor i eremo- i humo collifis
affluentia no potcritf Aece
tuit icdia.Quid in epluma- in umbra- in oi dclitiarum
infolens SI ignarus . De neptuno
dit q> ille nunc primo cecidit ruinx huius alioqn
ad eundem iteja offenderit lapide? ne
coqucri pot q lemcl trn naufragium fccit.Si
iure non pot. Que ua ta
dio manum pomgat,ncmo milercat .Nunc non excufah
ftipocnitet ut fauorc cxcufatois fe dignu ipfc n cxillunet.Scd
hcc ct nimis qn aini
memoria no folu aliquo mo litteris tradi led qd fcqurnsuita

cus tuus hmoi facfh
non aderat cum tuas accepi
cius faciat oblitcrari pernitus cupit. Vale.Xpophorus
plurimu amo
dno tuo SC uniucrfx Boromex familix-quam amaui femp 6i nuc 8i
me non uulgaritcr commendabis. Pcrufx.xv.Otflo.Mcccdxxxvi. ano gfx.

-
Ioanncs Picus Miian.Io.Francifconcpoci.S.P ^
1
Ratiffimx mihi fuerunt Ifx tux.non ob id mo q> iapnde dc tc nihil au-

diucra,fcd ct q> ca mihi figmficabant- qbus Iu minlicc dtlctflat \qn ea
g
de & tibi funr grata- deo gratiflima cc non dubito.tu quoq. nihil du
&
i cxlis cc futura. Ego nuda
fi mo
bites q expifti uia prexens mcrccdc tua eopiofa
farisheo exploratu cudu Ro.mihi fit nec ne. Et qtu cqde affcq pollu coicdura nl
5
tupi poti' crcdo'Ut illuc mihi cudu fmca? nofti.Hoc ubi certu h.ibucro flati re ccr
tiorc redda<nc fi huc forte ucncrisCqd alioqn egofumope uclleâut

1
mc hic non in
ucnias-auc flati difccdcrc mc in priam tibi fit rede u dii. Interi domi ce potens niu
tu qde aliter fcnrias.Scd SCillud memineris hre tc uxorem cui non aliter coip9 tuu
q deo ipfa a>am dcbcs.Eft illius dcfidcrio aliq cx pte faciffacicdum, cogitaduqi tibi
ell qd illa ex habitu corporis cx xtate aut appetat aut appetere poffit. Quid expu
dore cx uirtutc non pctat.Cur n.pudcat hxc feribere qux Si Paulus fcribit apoilo
q tc magis fufpiccr ctrarc pofle.CC qdem
lusCNulla cfl fere res in fallunt nti hoies
plurimum q obligatas qdem adduflafq; fibi uxores putaut luas.fe uxoribus nihil
Sed poffc dc fc.qcqd illi cenfuerint pro arbitrio llatuerc.Denicj tu9 totus eflc no
potes-qui fcmcl nuptiarum legibus te fubiiciens uxoris effc uoluifti ,potes nihi o/
minus totus effc dei quem & tibi promereris dum ut legi cius obtemperes tibi
ipf*
et in his qux lunt dei minus obtepcras,Sed dc his alias tecu cora et Ium locutus.
Ego ut primu aer uetnauerit hoc eft inter primos qdragefimx dies,cum mc X ex
EPISTOLAE
:
his grxcopt Iibrope falcibus extricauero datim ferraria uenii,fcerim facris litteri* Ia
5
fta,prxcipueq; cuangelicx lccdioni qux alum idcntije ad deum adducat, que inde
:
abducere Si mudus U dxmoo ille illecebris hic fallaciis dies notdefq} non celat. Va
1
lealx dimidiu raex.flC deu ora
,p
me.Cupnmum de mea romatn uerfus pfedtione
aliquid fhtuero te certiore reddam. Flore. xxvii.Nouembris,Mcccclxxxxu
Ioanncs Picus Miran.lacobo antiquario fuo.S.

NtcruoluptatesqscucraFlorentixdcPolitiani confuctudine maxime
i capieba.uiri mea fnia nfo xuo oium Ifatillimrnon erat illa mediocris/q
tuas ad ipra Epidolas graues illas (emp-fit elegati s- ut quaqj acccpidec
1
flanm mihi dabat legendas. Dcledtabat in iliis me uchcmcnrcr- &; prudecia qufda
fingularis qua magnis et i rebus negociifqj traifladis a prud.nciflimis coniendaris
& otonis culeus atq; lobrietas.tu q, in nonullis honorifica nfi metionem faciebas/
: no folu mihi tux lix plaecbant-fcd in illis quoq? ipfc mihi plaa bam>Scilicet redj
mooio tanti uiri ccdenre cofcictia no nihil didimulas qd" fi ntircc qfi ipa fe fde^
q
et non magnope pugnans Si ppc modum uoles fallebat , Ita duplici noic tibi era
deuiifhis inde tux uirrutis hinc collari fxpius in nos non officii mo-Tcd brificii co
gitani non femcl agere tibi gtas pcpidola nc forte pa$t gratus aut ne rccurudicus
exiftiarcr.Vcpt cu tu Politianufqj noder pulcherrimum qddam inter uos lfapt co^
incrciu exerceretis -nolui mufis iportuna Pica obflrtpere qfiqi male uocalis Anler
fibi concineres olores interturbare, Alioquin tibi amam nrum
alterne
p Politianu
nodrum parere fciebam.Tu cofcius infantix mex interprete urebar doqueriflimo
: Nue ab lpo milTx ad nos tux Itx fuot-quas ad Riciu nup dedidi/ [uuene ingenio
i fum iqbj tm tribuis mihi qtu nec optare aufim-ncdu mereri me creda. Rupit offi
ai magnitudo nfum hatffcnus nefeio an inciuilc/ccrte no fupbu (ilecium/ nec po/
non agere gratias imortalcs/non q> premas mc laudibus imodicis quas no
tui tibi
agnofco,fcdq>ltamcamcs/uttuuilludalioqnc6dans robuduqj iudiciu tantope
tri in nobis fub amoris podere uacillaucrit. Debeo igf tibi fup ucl ego podim per
q
jolucre-ucl tu farile crcdcre nec ed qcq tam arduum tam ditticile-qcf non asqu^p
tua dignitate fim fadfums acpromca falurc Tuqdi Politianomcpodidcbashac
tenus nunc ucro nihil mutata re tuis tm ronibus Pici nomen quod fuberat cxpli /
cabis. Valc.Ex Agro.Fcrrarieofi dic.xxviii.lunii.Mcccclxxxxiiii.
Prxccllcnti acq; dodliflimo Viro domino Iacobo Antiquarto tanq patri,
foannes Picus Miran. Andrex Comeo. S.D.
Atiffacdu epl anc uotis meis abunde fatis Andrea cariflime . Q.n qdccx
f tuisadXpophoprutiqjntmcaridirnu Irisaccxpiidictecumtuo&cora
modo & dignitate uiucrc.Ed.tr.fuitq; femp hoc a mc optatu maxkvribi
ee bn atqj beate- & quo nihil demu hco. maledicere ,p meritis tuis ,Qd qdc euetu
tum nunq dubitaui.Atq; hocunu mihi fp codititdum uel lingua tibi fupdes cct
1
ubi getium fores futurum tei fublimi.Noui^qd citra adulatione didfum fit)ai tui
grirofiratc qux nihil humile aut plcbeium patiet .Noui uirtutes tuas doedrina mo
resâtq; prudenam.Qux o!a te quocunqj collineabis facile perducet. Valitudine
tm tibi timeo tot morbis ab ieunte xrate ut mihi narrare folitus es i hanc ufqj die
magis
q fradaadeo & tuu mouit igcniu-ut ,uici
opprella debilitari tri illa nefeiar
kd ppetua quadi foliditacc fua aduerfus fortunx idfus drenue pugnet, habe qux
Y ii
EPISTOLAE
fo no minas ualitudinis rocm q fortunans qn qde hx ubi uira dcfcitnullf fut.Qd
ucro dc me apd ocs honorifice ucrba facias facis cu qde ,p tua 8d huanicacc fid ucre
rc i mc bcniuolctia dcbcocp ob id tibi tm cjtu q debet maxic,Scd uetvornc tua ipe
roct tela retexas dum meas ineptias 8d qua: mihi i state teneriore nugs pfluxerue
in publicum euocas,funt.n.ca ola iepta fatis fid inerudita uel fi et cu cis bcmgniflv
me decidat no ea certe funt quf ea q de mc ifti hoies oronc tua opionc iam forte co
ccpcrut fubltincre poflinr^Quaiiacuqi fine mittenda duxi ut cibi uel totius fami
rri rogatu uclim ut hxc lcuiora oia habeas.Na fi res tandeth
difpcdio fanfFaeerc te
meas 8d grauiora hemus in manibus qui ad umbilicu nodu dutffa fut
defiderabis
Et hxcquoq; ipfa q mifim? abfoluriorc pofccbat lima. Vc fid tpaSd phis (fudia q
bus maxime muigilo ab ope mc diucrccrur.Rcdibiroustn aliqn ad mufas.fld fi qd
excuderimus tuis auribus dignum curabimus ad te prinus delatum in. Vale,
loanncs Picus Miran.R.G.C.S.
Attheus noffer uir officiofillimusfie falute mihi plurima tuis uerbis di
m xir fid quo mc amore q bciuoletia .pfcqrc aptifiime dcclarauir. pollicit9
ifupfidruo^noic ftudiu-opiqi tua fi qn his mihi uti cotiger.r. Cui ofto
iit par cem pf huaniffirnc.Sufcipi.n.mc in tuam fide inter cuos connumerari fiC
fi
optaui fp 5i fperaui At obuiu htc te ultro me tam benigniter tam amicis ta liberali
bus pol uocantc tua 6L fpe tnca
I icitis adcunrc'8 qfi ad amicitia fi licet fcd
p te licet
Se uotu oc fupauit.Quid.n.aut qtu c ab co inuitan a quo fuerat fatis oon excludi
Q uaq ferilli reno mc-tc tame dignampotcra.n.p nKis meritis no admitti.

fid fi
No poteram ,p tua humanitate et uocan.Quaobre qtu aut mihi gaudeam, aut ri

bi dc bea quo pacfocxplice q ucc cocipio.Cerreob hic tato magis tibi debeo qto
min9 hxc^q nulla cx pte mihi tu dcbcas.Neqj n. nimis funt illa grandia fid nimis
mulca 6i Marrhcus fid amici rcliq rerrulerut cx uoluntate potius q ex indicio me
q
extimantes. Sed qlis triâut qtus fu pariare mcquoqj iter ocs ec q tuas uirturcsut
tacca circra colut fid admirantur
p qs in re e
uidere fid qd
1
ulcat antiqt 3 te fid qd ui

ci a pollerirare no poffir.ut dixerim hoc merito cu in rc nihil qd' uel in honclto uel
prudentia uel docffnna fit pofitu defideret .defiderari hoc unum debere ab oibûc
p rc aliqn iuxta Platonis uotu fuma poteria cum fumma fapia coi ungat*. Sed hic
a deo a te interim hoc peto fid rogout mihi n referendi gracix neqi.n.loc? aut pet
tua amplitudine aut per mea Tenuitate ,fed tcffadi ai erga te mcitelladf fidei fid ob
leruantii occafioncprtcftcs. Experieris loane Picu hoiem fupra oera opioocm tibi
deditum deuotum dc quo polliceri magis tibi no potes, (cd potes ea oia qlacucp
fid
fuit qui funt in co qbus tu ipfc cu uteris fplendoris tui aliquid inuchcs ficncq; tna
gna cura tua cfie ceperint qui dum funt mea magna efle non poliunt. Vale,
loannes Picus Miran.fuo Alexandro Correfio.S.
licrerx tux qs n ut putas ad ignotu ignot9,fcd ad
Ratiilimx mihi fucrut
g
amicu fid qde uctere amic^ne du ad notu 11019 nu P er dcdifh- nofti .n.fidtu
me antea ut feribis fid dignu exiftimalh que amares, Ego inde dc tua doeflrina at<p
uirtutc cu a plcnfcp tu a Politiano notho f?pi9 audiui cui'9 mdicio qs noconfidati
apud mc tux probitaris fidem facere potell fid apud te ccptx mcc iam pri
fecit ille
dem beniuolcnrie.Cui quidemfid fi erat maxima per cpiltolam tamen tua cos fato
cumulos acccffiflc quos concipere animo uel pauci polline . Q.uid cnun illa fua<
EPISTOLAE.
uiusfqderudiriusiuteft dotfta.utcft amabilis Ji puccio noftro dc mc amice rea-'
gis q uerc loqueri largi (Time fubferibes.pfecTo nec mihi qtiicq illa gradus a te po-
terat cotingere.nec tua de ree opinidc qcq honorificentius, quib? uuiucrfis 8i ri
p
bi gradas ago q maximas.Si quxcunqi aut mea.aut in mc funt debere Alexandro
income coficeor.cpiftoli qaa ad La urendum medicem ^d te mitto
peris noftra
Ioannes Picus Miran. Dominico beniucnio.S.
( Alue mi driice in drii forte elc<ftc,gratx mihi fucrut lix tux gradus q> SC
coracxfredu hic agebat 8i p Itas ex Pcrro ant.nfo cognoui firmiori tcce
hitu corpis Si meliori ftomacho.Cura fi nos oes fi Ifx tibi fut curx.ualitudine tua
de qpfecto noobid tifi fui fp Si fu lollicit?q. te areola mo.n ,uchcmeter}q ppea

q,
lfas amo<ijs te cu limul piditari Si credo Si ccitc frio.Si
q dc nfa in te beniuolen^
beas plcniflima fi qd dc nfis iaudib9,tam paps ei credas ille
tia tibi retculit ff .fide
q
meraultu amat.Comerarioliinoflru no eft q, admireris otioficu ec uoluimus,SC
oino nihil agere id egimus aium remitteres potius q intederes.Oia prxludium eft
comentariopr qux m platonis fympofiu meditamur. Erit i illis qd tu falre ames Si
laudes q oia nfa amas Si laudas. Dc cocilio.dc qoibg ut puro rettulit ft ia nofti cur
1
fcripfcrim me tibi laborare. qd a me peris maxie Iubcs facia.cu te itcllcxero cx ea

q
laborafti hucufq? corpis ibccillitatcun prima optaraq; ualitudinc rcftitutu.qua tix
bi eo aio precor Si opto quo mihi tu (alute ai precaris Si optas. Vale cx fratra.x.
Noucmbris.Mcccdxxxvi. ioan.Pi. Miran. Andrcx cornco.S.
T fi ad ce Iras dedi aut raroaur nuq.oogitaui tn dc ce Si tuis rcb 9 aut fa>
e pe aut fp.Scd nolo abi fpe uedere nec prius ad te feriba qd faria i tua uti
q cu feribere potero qd pfcccrira.Qff fi nuq p tuo ucl meo ifortu^
litare
niocotinget malo credas me nihil pon^q fruftrai tuis reb9(aboraflc. Sed forte lx
tior tibi cnc fortuna aut illa (oleat carmia noftra n e q, tua taura mo-
q aut pe (pes
i
ret qtn rcuocata ad icude fur ut preflius aftormenf ncc pdire.quo nue funt uultu
audet 1 publicu. Differt at emedationc iftas r5 X urges noui operis qd" habeo ma 1
nib? hortatu Lauretii medicis i quo dauiJicos hymnos no folu illumino logiori in
tcrpretameto.fcd quosccclcfia decarar hi a.lxx.ucrli fur itcrprctibêaqj trafla
cjiti
tione p us q fcxcetis locis uti papt fidele hcbr?i coarguut.cgo ppricran inixus hc--
braicx Si chaldaicf litteratura cu 8i fcnfuu ircgricari illos ab oi lud.ropt calunia af

fero 8i dcfcndo.R.cliquu no e qd
1
fcnba,nifi ut me Hermolao quotiens hoiem ui^

des tones no uulgariccr coraendes.fac ire uir docT9 Si grauis laco. Volateranâma
ri (e a mc uehcmctentelligac a quo fi cpiftolasfimmaehi ad paucos dies dum.f.cx-
fcribant unq ipetraucro.perpctuo mc fibi brificiodcuinciet. Valc.Mcccclxxxix.
Toanncs PicusMiran.Baptiftx guarmoprxccptori fuo.S.
q Vid contrahis fronteian q, contra qua prxccpcris.acq; ideo iniuria tibi i
fcripferimprxccptori.Si prxeeptor non es iure tuis non fto prxccptis.Si

prxeeptor cs iure re appello prxceprore.Tu uero quid difcipulu renuis^
que tantopere laudas.pugnanchxc inter fcnifialteru forte amoris cft.alccru iudi-*
cii.Si cuius laudes prxdicasex beniuoletia.ciufde errata uercris cx c6fcictia,ne.f.ri

bi pudore faciat qux poliis forte laudator no poflis pneceptor non agnofccrc. At
recipe quefo me uel hae lege in pricipatu difciplinx ut te ego in nfx.fi qua erit glo
tfolxparucipacum admittam plagas fubftinere folus ,Sed quid igidis iocis mo/
EPISTOLAE.
ror ardorcm.mex lctitix,qua ex tuis litteris,ex tua ta grani tam honorifica laudas
rionc cocarpi.nuc detnu mihi arridec.Nuc mihi efl grata heptaplus mea poflq fub
tuo prxeonio quafi clipeo palladis iam (e oflcntar xmulis inuulncrabilc Hortans .
me ru ad alias hoc genus fcriptiones.quod fruflra faceres nifi dum m:hi plma adeo
cera fubfcribis igniculosbonx imittens fpei feciflcs me ad feribendu q fuerim ane
rea longe fortiore. Adeo. n. tam iudicio tuo mihi confido, ur quod rorius mflrumen
ti uctcrisenanadi onus fufeepi. Cui omnino fum impar iam tamen folito longe for
tius feram quod attinet ad libros fortafleribi melius fatiffeccTc fi indicem habere
eo jt libro qui funt apud te quonia pollent multi ad rem tuam facerc,qbus rarae
no egeres.Laurctio medici tua prxc.idla uirtus te fecit comendatifiimu.Ncq; uncj
inter nos metio de uins dodlis huius xtatis.quin plurimus in ore fit guarinus pne
fettim cum noflcr iteruenit Politianusîntcrucnit aut femp^qui tibi tantum triba
it quantu nemini. Vale noftropt optime atq; dodbffime,8 pidtoriu noftru comue
nes delicias quantu potes meo nomine faluerc iubc

Ioannes Picus Miran. Antonio picimano.S.D.
Ihil rota uita mihi fuit lucudiu his litteris [s nup a te accepi plenas amo
n ris officii huanitatis ita fim foelix ut te n5 fallo,nifi mihi ille forte dies iu'
, i
cudior
q uo me
ipfc SL Gnmanus nefeio tuus an meus magis,K conumie
ftisamice.K honorifice falurjilis.qq.n.uclut perfona mutuari no qui eratis/edqe
fi nefeio quos lepido comenro noium mihi uos exhibuiflis, fuauiffimu tamen uee
flru igcniu fingularis dodlrina, amabilis grauitaslibcralis modcflia ingeniu os le-*
pidiffitnus fcrmo.Grimannu mihi & Picamannu apertos ucrofqi repntabat. Q ua

re ctfi ipfa falli nomcclarura fraudari tn uoluptarc non potcra.qux mihi ex uobis
debcbaf.difTimularenoiapotuiflis.uirtute no potuiftis.qux fuofeprodit fulgore
& latere ncfcit.llla dc rcb? phyficis tam grauis traiflatioillx acres conrortx argu
metationes illa iudicia cafligatiffima quos poterant altos
uos ipfos mihi dmntia ?j[
rc fGratulabar ego roecumct tacitus cu uos audieba perati noflrx quxnon unii uC
puraba Grimannu non unu Picimannu/ed duos Grimannos duos Pici manos fie
cudior âtulilTcf.ut aut mihi noder Polirianus quina fuifletis indicauir ia non tam
xrari mcxq meo expi iudicio gratulari ita mihi agnouifle in uobisoia fum uifusq
in uobiscoftantiflimoefleoium teffimoniodeprehederam. Sed uidc ut me
iliis.i
agunr tranfuerfum 8i a tua cpiflola ad fc ucftrx laudes abducant, qq SC illa eodem

quoqi uocat uel nolente, fcd rcpnma me uidear quafi mutua opi uclle laudibus fa
tiffacerc qbas tu plurimis me cumulafli quxfiueexai funt propenfione, fiue cx
iudicio nefeio honori an uoluptati mihi maiori fuerit. Debeo plurimu mi picimdne
aio ifli ctga me tuo.Scd fac quxfo tu quoqi qn accidit dc mc piculfi
fi dc mca.f.in
te uolutate.Cognofces hoiem ita amante tux uirrutis K fludiofum ut nec ipfi g"
mano tuo prias i te amado fim coccfTurus.Valc.dic.ix.Iulii. Mcccclxxxix.
Ioannes Picus Miran.Ignoto amico.S.D.
Vifqs es noflcr ensipoftq Robcrrofaluratonfo ur peius aecxpi fingrae
q pham es coiuncfbffim? legi Itas tuas ad mitridate quas illi abfenti redde
re no potui. Amare te in illis expi no tam iaconoic q>re Robcrtus amat
q q>te amare lras,ErCq>e principaliusXacrapt reru K legis (ludiofum ee cognoui

Et quonia de his qux petebas uifus fum mihi polle aliqua ex pce tibi fatiflacerc ut
MIRANDVLAE.
hinc bcnc nodra aulpicarer amicitia, uolui qd ego fencire tibi fignificare.
Q d' ccr.
te facere longe locuplctius/i hic illos meos oium hoium amicos.i.mcos libros ha-*
berc quos cofulcre.fcd mc illi ia Roma quali antcambulocs dnm pceilcruc.K ego
ipfe hxc petafatus ia SC caligat? in,p cinCf u cu edem ad
dedi tc
familianter ta
q fe
Itinatcr.quod petis dc lofepho fcias iuftu Iofcphii apud hcbrxos norepiri. Sed Io
fephi cpithoma.i .brcuianu quodda in quo SC multa fune comcntitia,& qux dc de

cena tnbul>9 ibi leguturquxpoft babylomca capnuitatcpofUiminiono rcdicrunc
ea eJle notha SC adulterina ex hebrxis mihi plurcs cofclli funt.Quappillop Iole"
pho nulla oino fides adhbcdadn, lofepho grxeo fcio ec quae da qux de Chrido SC
ment one.Sed cade ede penitus eu his qux in latinis eo"
fide Si honorifica faciant
dicibus legucur.no adercre nifi cxeplar grxcu cui? hic mihi nulla eft copia recens
legere ,& ut ad ea ucma qux dc chaldscojtbcbrxoruq) litteris defideras, peunda-
tus fum ego fxpc in mithndate SC multos hebrxos dc his qux apud Hicronymu i
galeato prologo leguturubi ille faibit cofdeolim fiiide fimantanops SC hcbrxoru

charadcrcs.bfdra autpoft indaurationc cepit fub zorobabcl alias adinucnille Iit"
teras qux nunc fune in ufu ncfciosfc huius mutatiois oes prxdicat,&( quod e ma
ius}proc5pcito habet hifde quibus nunc utimur in hcbraica litteratura apicibus
ufos SC Mofem SC patriarchas antiquos oes . Cui fnix ut nuncmihi.fubuenit fidem
maxima facit ftictia cabalx cuius Icriptorcs qui eu ipfo Efdra in fynodo fuerunt
fub ipfis litterapt charadcnbus SC figuris quibus nue legem deferipram habemus
didimulade Mofe, diuina my dcria.K uolunc SC probat quod ede nullo mo pollet
Mofcs,ab his qbus nunc utimur chatadcribus ufus fuiflct.Quo tn tutari
(t aliis
di&u Hicronymu pol iim.hoc unu habeo quod nup legi in comentarus libri quem
parer antiquus Abraa de crcationccdidir,du.n,duas illas SC triginta porcas quaru)
meminit audores interpretant ,dicunt numejt illu ex dece numerationibus SC dua
*
bus ac uiginti litteris codari.Rcliquas aut Iras qux funt mcnfadc,phc: chiaph, SC
nunqj duplices dicutur qua jieharadieres funt ab cpisfiucprg
fedbs additas fuidic.hoc forte Hiero intellexit cuius tedimoniu SC hti apud omnes
omnibus in rebus debet habetur profedo apud mc fandhdimum. Alphabetum
1
chaldaicu quod pctis.ncc a raithridate impecradcs nihil perillu licet ut a me impe
trarc poliis aquo polles omnia. Nam ille docere me chaldaicam lingua nulla uo"
adiuratum prius, SC quidem conceptis uerbis.ne illam cuiqua rra"
luit ratione nifi
derem, facere fidem huius rei tibi poteft noder Hieronymus bcniucnius.q eu adef
fet forte dura mc ille docebat, furens mithridates hominem eliminauit. Sed ne fni"
ftra omnino fcnpferis uicarium habeas pro chaldaico arabicum alphabetum,quod
1
mea manu tibi annotatum mittitur.Rciiquum quod feriba nihil ed nifi metui qf"
qs fis,ede n5 pofle no amantidimum,fi ego te amantidimum ede bonarum artiu I
i tellexero. Valeex fratta.x.Noucmbtis.Mcccclxxxvi.
loannes Picus Miran.Io.Franafco Pico nepoti. S.
quado no folum id tibi tnbuic deus ut bene uiuas.Sed ut bene
Elix ex fib
'
f uiucs a malis tamen ob id maxime quia bene uiuis.intcrim male audias.
xqua.n.lausa laduatis laudari, & improbari ab improbis.Scd no propte
hxc tibi calumnia glotiofa cd,(cd quia dominus fe"
lea te fcelictm appello, quia
ins qui uerax immo ipfa uctitas ed futuram affirmat mcrccdcm nodram copiola)
EPISTOLAE.
in rcclis cum male dixerint nobis hoics & dixerint omne malu aduerfus nos meiv*
ricnrcs propter <um. Apoftolica.fi ncfcis.hxc dignitas eft.Digoum heri qui f>ea4
gclico nomine ab impiis infameris. Quando r.polfolos legimus apud Lucani gau*
dcnrrs a cofpctff u abulTe coci ii.qa digni habiti ccntqbus pro noic Jcfu ccntume-*
lia irrogaret .Gaudeamus igif SC nos (i tara apud deu gloria digni fum^.ut ciPglo
ria i ignominia noflra mamfefte^.Et ii quid a mudo durii patimur ac mohfiu.duL'
ciilima illa domini uox nosconlolcf.Si uos mundus odio habct/citotc quia prio*
rem mc uobis odio habuit, Si mundus illum odio habuit per quem taefus elt mun
dus.nos uiliflmii homurioncs,5C li flagiria noftra penfitcmus digiulfimi omnibus
ufq? adeo .pbris, fi quis detrahat fi quis maledicat xgre ferem? ut ne ille maledicat
male agere ipfi icipiam?. Excipiamus hacc potius alae res maledidta SC fi nonca Ice*
licitas noflra cfl ut pro uirtutc.pro ucritacc, quemadmodum olim heroes nolfri.uc
be ra.uincula, carceres gladios luflincamus, latis nobifeum bene adlum putemus f>
uel couitia hominu improborum,dcrradliones,odia patiamur ne oi nobis merendi
occahonc fublata.prxmii ctia fpes reliqua nulla fit.Si bene uiucntcm tc homines
laudent, porro uirtus hxc tua quatenus quidc uirtus cll fimilcm tc chrillo facit/cd
quatenus laudata cll, facit diUimilcm.qui prxmium lux uirturis ab huminib? mor
te crucis accepit, propter qd" SC deus.ut inquit apoflolus exaltauic eu, SC dedit illi
nome qd cll (up oc nome. Optabilius igit crucifigi a mudo ut exalteris a deo q ex
altari a mudo ut iudiccris a dco.Illc.n. crucifigit aduita.hic exaltat ad glonam.ille
exaltat ad cafum.hic iudicat ad gchena.Dctnqjfi tibi mudus applaudit fieri uix pot
ut uirtus qux toca furlum erecta lolii deu debet htc cui placeat plaudicnti fc ptu>
hoium gratix no inclinet, SC fi dc lua etia integritate noperdit.pcrdit tamen
ulifpcr
no dcprxmio.qd cu in terris incipit perfolui ubi oia lunt cxigua.minuserit in ca>

lo ubi oia funt imenfa. Fodices coutumclix qux nos tutos reddunt ne aut iuflitix
flos peflifero inanisglorix flatu marccfcat,auc popularis rumufculi uano auclora^
meroxteruitatis flipedia nobisiminuaiitur.Amplcdfamur fili has contumclias,8
dc fola ignominia crucis drii fideles ferui fadliflima ambitioc fupcrbiam . Prcdica
9
mus inquic Paulus chrifhim crucifixu hebrxis quidc fcandalu.gcntib? flulririam
nobis aut dei uirtute SC fapientia. Rapientia ifla raudi flulriria ell apud deu 8i fhil
titia chrifti illa efl qux fapicntiauincit mundi per quam placuit deo faluos facere
credctes.fi infanoscoscen5 dubitas qui uittuti detrahut tux.SC chriflianam uita
hoc cll fapientfa infania uocant.cogita quanta tua cec infama.dc infinoru ludicioa
redlc uitx inllituto dimoueri.cu error omnis emendatione rollcndus.no immitatio
ne augendus fir.hiniant illi,baubcntur,ailatrcnt,tu ccpturo perge iter intrepidus,
SC dc iIIok nequitia atqj miferia quantu ipfe debeas Deo perpende. Qui (edentem
in umbra mortis illuminauit,8 dc illorum ccetu tranflatu qui i defiflimis tenebris
deuii huc illuc fine duce bacchatur, filiis lucis affociauit.Sonet uox illa domini fua
uiflima in aurib? tuis fcmpcr.fine mortuos fepcllire mortuos fuos,ru me fcquere.
Mortui enim funt qui Deo uiuunt,8C in hoc temporarix mortis fpario.IaboriofiflU
me fbi xrernam mortem acquirunt. A quibus fi petasquo tendant quo fua fludia
opera curas rcfcrant.qucm deniq? finem fibi prxfluucrinc in cuius adcrioc foeliccs
futuri fint.aut nihil omnino habebunt quod rcfpondcat,aur pugnantia fecum con
trouerfaqj fibi ipfis uciba uclut pbanaricoru deliramenta loqucntur.Ncqj.n. fduc
,
EPISTOLAE
jpfiracr quid agant- fed more eorum qui
Aluminibus inharant-malc iporrarx cS-
f
5 wctudinis u i ^0 torrentis impetu fcrun &
hic cxcatc eos ncqmtiaûnde ad malu
t
?
Sathana cxtimulantc ruunt praecipijes in omne facinus coeci
duces caecorum do-*
n nec improuifa cos occupetniors & dicaf eis, Amice hac no dic repetent animam tua
>*! a tc-h.cc aut qux paraAi cuius crunt.Tunc isinuident quos defpcxcrunt-laudant
P quos derifcrunt,& imitari eos uellcnt cum non poliunt- quos
dum poterant fequii
ip pfequi maluerunt. Obde igf fili CanAirae aunbus
ceras SC quii quid dixcrint-quic
u quid fen ferint homines de te pro nihilo habens folum iudicium
Dei fpcda.qui red
:: dc unicuiq; fccfm opera fua-in rcuclationc fua de cado cum angelis uirtucis
fux in
s Aaama ignis faciens uindidam in cos nonuoucrunt Dcu>necparuerutcuagclio
q
a eius.Q ui poenas([ut air apoAolus}dabuc i iteriru aeternas a fode domini,&
a glo
b cum ucncrit glorificari in fandis fuis-& admirabilis fieri in oibus
ria uirrutiscius
g credidcrut.Scriptu eA nolite timere g oorp9pnt occidere. Sed g alam pot mitte

* te in gchcna.Quato minus hi tibi timendi (ut
q nec corpi tuo pnt nocerc-ncc aix
a g uunc tibi detrahunt ex rone uiuenri-nihil detrahent minus
f'
fi tclida uirtute ui
tiis obruaris, non qa illis uitiu difplicct-fed qa detrahendi uitium illis femper pia -
} cet.fugc fi tua falus tibi cA cordi, fuge qtum
potes eoru confuctudine 6C ad te ipm
rediens fxpe in ablcoodito ora clcmenti/Iimum patrem clamans cum
fpheta. Ad
|
te dnc leuaui aiam meam Deus meus in tcconfido no erubefearmet fi irrideant me
inimici mcii&.n.uniucrfi
q fperati tc non cofundcnf cofijdant in iCf agentes fuper
:
oacue-uias tuas dnc dcmonllra mihi-K femitas tuas edoce me dirige me in ucrita
te tua-SC doce mc quia tu es Deus faluaror meus^K in te fperabo rota die. facite}
;
cogites femp inAante mortcm,8 pund um.f.eflc qtf uiuimus SC adhuc pundo mi
nus.tura fit malus antiquus hoAis
q nobis regna mundi fmttritut nobis regna
.
q
cxlonim eripiat- q falfx uoluptates qux ideo nos ampledunf ut Arangulcnt/qua
- dolofi honores q nos fubliraant-ut deiodclprxcipircnt
q Ixtales diuitix-qux qua
tonos magis pafcunt tanto magis ucncnant.q breue incertum-umbratilc falfum^
imaginarium c oc illud quod hxc omnia fimul etiam G ex uoto afAuant nobis prx
ftare poflunr.q magna his SC promiAa SC parata funt contemptis prxfentibus il
p q
lara fufpirant pfiam-cuius rex diuinitas-cui? lex charitas-cuius modus xterniras
5;
bis atq? (imilibus cogitationibus aium occupa qux fufeitent dormiente tepefccte}
f
. tccedant-uacillante confirment -SC tendenti ad coclu diuini amoris alas exhibeant
otcumad nos uencris-quod magno omnes defiderio expedamus non folum que
uolumus Scd6 qualem uolumus te uideamus. Vale. SC deum ama-quetn timere
olira cxpiAi.Bigus te falutat.Fcrra.ii.Iulii.MccccIxxxxu
FINIS.
Varia teAimonia uitx^dodrinxK comcnrarionu Toannis Pici Miran.uariis ex
locis colleda.multis tum horum ceVrbrarifTImoiii: uirojg-tum alioju prxtcrmilTis.
r
EpiAolx dux frisBaptiAxMant.Carmelitx theologi dodiAimi SC eloquetif
fimi ad lo.Francifcu Picu. Mir. Concordix comite de morte. lo.pici cius patrui.
LluArisdominc.Nuper audita morte lo.pici auuculitui uiri clariiTimi
a atq$ dodiflimi-fic animo eonfleniatus fum, ut neq? pes neqj mens faris
fuo fungeret'" offo.Paig abfuit qn SC dc deo-K de natura fim conquxAus
f.,
3>tantum lumen e mundo tam cito fuAulerit tantum Italix ornamentii
z
EPISTOLAE
tata statisnfs gloriam qfi terrens rei pu. bonis tnuldcanrnulla Habita nofttiroe.
fuccidennt.fucciderint i q da crcfccret du florerct.au copiofiflima ingenii Tai fcttilj
rate pafceret uniuerfos.Scd recordatus
fnix Pauli inquit iudicia dei abyflusmnl
q
ta continui me^ne male de deo SC dc operibus cius impia temeritate fentirctn rtm,
Inoccafu uiri hui 9 paffa funt magnam cclypfim ftudia lictcraru.fda rep.itegritas
naopc.erat emmCut fcis)ln patruo tuo fic uits fandi monix coiunda linguajt cnj
ditio ,fi huanapr diuinaruqi rcpt cognitio.uc in uno eodemqi homine uidcrer uidere
Hieronymu SC Auguftinu reuixifle.Atqj utina opus illud de concordia PlatoisK
Anflotelis anreq dcccdcrct.abfoluiflet. Poiliccbat'. n. titulus eius omne antiquotu
phiam Si recodiciflimapt ac fcitu d gniflima p rcp aptione.Oia eius opufcula,q ab
foluit.qux et imperfecta rcliqt.funt omni Audio 8i diligcda c6qrcda,nam cu a can
ta ingenii fcelicitarc pfluxcriur.non pne non ee digniflima.qux ab omni portenta^
te leac .amen^.K adorenf .ad qd' offm te ,puocare,nifi te lic pfuafura SC aniaura
Catis credere, Deerat hoc familis tus decus imortale.ut apud nobilitate antiquifly
mam.diuitiajt SC opum affluentia, rei militaris gloria, collocaret' et cxccllcnria tan
rs fapis.ut omnia qux apud mortalcs^fumma laude digna funt in unam domum
tua cof lucrcnt.Te uero Io.Fra.luma ope niti dccct.ut patrui tui uirtute hxrtd ta
te poflideas.K ut fpus cius in te duplicet .ficut Helix fpus in Hclifco.hoca teex'

pedamus, hoc requirimus cum e.us opufcula collegcns,precor,ut inc quoqi parti
cipem rcddas.SC erit mihi opcrarprccium iftuc tantx uoluptatis gratia me conferre
cum fcicro.Diftichu in laude eius ex tpe fadum qq non placear,rii fubucia.Vale.
princeps optime SC me ama.Mantux dic xxvii.Noucmbris.Mcccclxxxxiiii.
Picus loannes- coelos, elementa, deumep

Dodus.adhuc iuuenis fandificarus obit.
Lluffris comes Io.Fra.dilatio honeftiffima tux mfiois credi fecerat Kas
i meas i uia periiflc.SC dum ppea nouas ad te dare ffatuerem, raqj iccpiflc
eas cxararc.fuperucnemnt tux dcfideratiflimx.ornatiflimx.iucundilTi/
mx node infequuta.credocxcoq, dic cogitaucra dormienti mihi fub aurora rprt
quo cemi fonia ucra folent uifa c imago patrui cuiia uita fundi fupucnire,8C mteu
mulra de angclo$t natura.dc fpiriruu aerio jtâc tcrreftriu, aquatico jr et fpecicbuS
noibus,officus,cu fdma utriufcp nfm uoluptate difererc.Etcum cu itermgafle cuf
balbus eetCbalbus.n.uidcbaQid fignum ce rndit ipcrfcdi SC in abfoluri fcmvmis

que dc rerum natura SC de phia iam dudu incoharat. Videbar acccnfus defideriop
cutandi de rebus occultis plunma.qux nobis mortalibus mirabilia funt 8C ignota
SC nefeio quo pado id primu occurrit qd.f.amuleta pdeflentifantibus, SC corallia
SC id genus alia, qux infantulop collo /fidit in his ahqn aliqd uirtutislefle
SC hoc ad magia naturale ptinere/cd c ur mu danatas cofuetudines SC fupfHrio

nes ce.his didis euanuit.SC ego cxpgefadus diu multuqj cogitaui.qux colloquun
fueramus infonis.qa non inania e fle fcd pcnfi aliqd hfe uid.banf . Scribo aure hoc
no q> infoniis ullam fidem adhibcam.id.n.eSC a pfeflionc mea SC a natura alienum
fed qa non faris mirari poffum quonapado fiat ut dormieres difpurcnr, doceant |
ucl cette difficile

difcant.SC ea plerunqj faciat.qux a uigilannbus fien fit ipoflibile
nego
hnt certe nefeio qd diuinitatis aixnfx.SCfi fandx ac pix uiucrcmus necto:
cio$j ambagibus circuageren^ al ntiîcret nobifeum fpus fepaci magna cometua*
EPISTOLAE
Sed de his hadfcnus. Qd uelisut fcribis patrui tui u ita confcribcre 8i laudo RT ut
macuri9 id agas hortor- 3i obfecro,id.n.officii tibi maxime congruit, Si tibi pluri b9
de caufis e ariumedu na Si ftilo Si eloquetia plurimu uales.qcF eft naturx Si indu
ftrix Si dei donum lingulare jite q> getilis cius fis,8i ta mirabili uiro anfhdima co
gnationc ppinquus.quo fit ut eiusglorix no ee pticcps no podis.Ncc ullo mo
pa
a debes ut claridiraa Familia tua.qeq tati omameci ac fpledoris amittat. Accedit ad
hxc q> nulli magis
q tibi nota ce debet eius uita.qua tibi tarapridc imitandam pro
pofucras.Si qdem fapietillimc.crat.n.egrcgium quoddam fandhmonix 8i rcligiois
exeplar.In quo totius fapix lumen apparcbat.Dicam ergo tibi qd xpus d:xit apo-
ftolis colligite fragmenta nc pcrcanc Si id tanto ftudiofius agedum cjto nobis,
q fu
pftites fumUs Si futurx poderitaci magis eft pfuturu . Proculdubio Si fi uideo ma
gis ei gratulandum
q poftq tam breui nauigatione tm fp ualiu opum cogcdit tam
fcdiciter ( portu puenir.no podii tn dc taci uiri iadhira tccC n dolcre.l/ois Gcor -
gii Mcmlx primii c5difcipuli,poftea prxeeproris mcifna fub Gregorio Tiphcr-
narecomilitauimus^trillitia me affecit, fcd erat ille iam gradfuus sTfcmo ingrauc-
fcente ia inutilis 8i fundlus offo. Hermolai Si Politiani duopt illuftnum uirop: Iam
labilis occafus-attulic Si mihi Si o(b? Iratis grauc cordoliu.fcd altius hoc uulnus I
loge maiore i Pico nfo iadfura palla e res Ifaria.Eloquctix capi lugent ma
fedir.Si
,
thematicape artiu fhidia cSciderunt.Phia ois ac methaphyUces 8i thcologix alnlTii
tnx fpcculatoes.qs ille amplificare ac llluftrare iam cepar.deiceps obmutefcet.Sed
parco ia,ne dolori (ufto plus indulgeam Curadum magis e ut ci Si fdarum (ludiis
ac exertiis Si roopt integritate ac religione fimiles euadarous St pari cum eo nego-
datione ditari, pueniamus olim quo ille ia pueniite le gaudet. Quam primum pote
ro uenia.ut diuini ei 9 (genii rcliqas (mortales, qux apd tc fut uidca? Si adorcn Inte
rea feribendx cius uitx da operam SC me ama.Bene ualcat.D.tua,cui tnc commci
do.Muntux dic.iii.Ianuani.Mccccxcv.
Frater Baptifta Man.Carmclira.
Epiftolx quinqj Hermolai barbari uiri celeberrimi parriarchx aquilcienfis.
Hermolaus barbams laPico Miranrandulanofuo.S.D.
V uero pice adeo nihil mihi dcbcs,autfilcntii,autofFidi alicuius erga re
t mei nom(e,ut mihi ltx tux magno et rubori fjcrint.q negligetia mea
,p
tua deprecaris apud me.cuui utruqj a nobis apud te pri ejcuqj mercede
9
sedimi debuerit, hxc ingenii tui bonitaadors cxqtas.Agnofds aliena culpa cu aut
uitareaut ptiri certe poliis, ( mutuo crimine follicitus es,q Si antecategoria SC ca ct
meliore fccurus ce poteras, aut reê uterqj aut no tu.Alioqn ia qd ad te attinet pur
galli .Rcliquu c ut Si ipe fariftaria.Sed qd a me ad te potidirau feribi potfinhorra
bor ut Itas amare pgas i qbus es cminetiilimus monebo Ut uirtuti Sibonis morib
9
fdedare ( qbus tm pferifti
ut difFidlc cognitu fit.utri phix pti maiorem opam (pe
deris.eiqux fpedlatiuas Si inflfa continet an ei qux dogmaticem paraneticeqj co-
ple(ftitur,oio fummu Si huano captu mai eft.qd tu aut genio aut certe op.fici tuo
9
debcscam tenera xrate confequutus qd extrema fenedute (pudetidimum fit opta
1
*e . Non funt hxc Pice tua, naturx (unt.dei funt, quamquam fi aliqd ruum e(l hec
maxime tua Vide quantum minus tua did podunt,nobilitas fortunx.uali-
funt .
tudo.forma, quibus bonis tam nulli cedis nec illis, qux magis tua funt . huc ce
q
EPISTOLAE
hortor cotmcrrc.hoc diu X
notfu uolue- quantum nomen cl fis qui te ufqjadco di
tauit ut nec folucndo ncc cxputado Gs ung futurus.qux pofiidcs.Cogita qtu pot
fit.q tc illa polle uoluit.quatum amet.q tc dc
tam multis milibus fibi legit, g fenes
puer fere uinccres, quiq; nudum ephebus eruditorum holum coronas in admiratio
ne docdrmx tux ucrtcres.nifi hoc uidcs-nifi c (limas ia nunc affirmo tibi libera uo
ce prxdicote non tm efle qcum es.lmmenfuro X infinitum cqd mihi derepride
fpopondi.SC fpondeo/cd opinione prxfumptam nccofo.nec prxdicario confcquid,
facioego ut folent ,g gto plus alique miranc,8i explicare uolunt qd* fcnriunt.eo mi
nus id allequumf^qd' uolunt ut gq magnu aliquid animo concipi unt.ucrba tamc
dcfinr,SC moliri poriusq dicere potuiJle mdeant .Proinde tu nc hxc aufculta , qux
nec de te fcnbo forafq? ,pino,fcd illa potius intclligc.qux mtus dete (olus Si racit?
loquor tanto hercule maiora quanto cogitatio Icrmone hoc c(l . Marfilium faluta
Saluiatumtuum.Dc Poliriano nihil opus c laborcs.quia brcui([ur audio^mecu
erit, quo nihil mihi poterat in hac legatione tota iocundius accidere bibliothecam
idic in dies maiorem Si ornatiorem indrui^raui gaudeo ut nihil fupra^lebet Flore
tinis lrx:Si inter Florentinos medicibus Si inter medices Laurentio, q gentilicium
hoc familix fux decus non minori cura fouct g rem publicam cuius aarnnidradx
conllitucndxq; ius habet. Vale Mediolani Kalcndis lanuarii.Mcccclrccxyii.
Hermolaus barbarus Robcrto Saluiato.S.D.
Ii gd aliud prxter occupationes meas
Allens Saluiatc fufpicaris fui/Te, g
obre tibi nondu rriderim,uulgaris hxeSi iadfata filcntii rcdcptio.Scd me
hcrculc tam ucra ut mfi tu eam pbes^dc meo in tcamoic.hdc .(ludio ma
le meritus c(Tc uidcaris.gratidimx mihi (emp Irx tux omocs.fcd ille fupra moduj
in quibus inirandulam mei nomen atqi mcntionuhil ell uno eo mirius i Itis, nemo
quem laudari ornari i cjrlu to Ii malim.ncraoa cuius prxdicationc digredi minus
po(lim,in quo fum fort.i(lc,nulli tn e(Tc uidcormtcmperans.ta multa in co laus, ta
nulla fini ut ia Si abitioni 8C adentationi locus defit apologia cius legi. Si in came
qditlc mihi trh tribuit tam pa^r merentideur ordinario telli iie dicam gregario ta
honorifica prxfationc dcnuntiatClIlo prxfertim opere quo nihil lubtilius, uchxme
tius,acutius,dc quo tn fatius efl mdicium mcum.diffcram tautifpcr dum plane to
tum plego.Quam aut refciie cupis qd agam.ccqd aliud polium dicere g fhideo,
publica qdem curatio, non jiiihil inflantix illx mcx detrahit imo (ludiis no idatix
indo.n. acrius Si penfum exigo acerbius q> mihi his maior abdulit afliduirate far
tio quanto mihi negocioruro plus accedit,tanto auiditatis X alacritatis plus incuf
fit.Itacp ferias illasomncs quas ualitudini priuatus homo dabam in pubica didrU
buo.itacp mihi ex una caufa deperit ac decedit alia ratione corrogo . Credo alias
ad tc fcripfifTc aut dixide tibi, qui ex me audierint mdrumentum Aridotelis ita eul
logicen penpathetici fere appellant, itemq; libros odio dc aufcultationc phy fica,
6i ms cius rhetoricos in larinum a me pridem conuerfos efle. Diofcoridcs iam p-
cd^manus ei nunc a me fumma imponitur, parata ,filix dos cdppcdicm h
fetdus
cabif.Tum leuatus onere Aridorelem aggrediar totus totu,q mfi alio me deus ad
uocct,ab Diofeoridis edidhoe biemo fere .pdibit abfolutus uricp in logicis , Si cum .
eocomerarii.quos in poderioresanaliticosia pfccimus.pod emifia bxc inibo na^

turalia Si diuina.lte Rhetorica 8i Poetica ptim cometatiombj gtim auotatiomb9
1
EPISTOLAE
ofa eius phi uoluina |> uirili mea mflrucnSjSunt.n.# in j>bletnatis # in animalia
hiftori i s nocn u 1 a ,qux claritate luceqj defidcranc ea curfim # breuis annotamenti
lumine praeterfluam nouum aggredi tota uita,&.n. coprimc
p atus.Nihil praeterea
da mihi eff auiditas mmo i probitas hxc ingenii nedutu redhbile ac fertile hri fe
i
uult.i.opofu # ambitiofum ce uideat' quottidie ucrius expior dici folet

q paria ede
ampekiioia & nihil.ValeMediolani.xii.kal.Nouembris.Mcccclxxxviii.
Hermolaus barbarus [oanni pico.S.D.
Xamcron tuu nudiuflertius ad nos faluiati opa delatu ita auide legi ut
f
e prima flarim die nec tota fine in terfpirarioe rotom hauferi, Tria nie i eo
mirifice dclctf ant.prium 5, of 0 tua docet #
mouet.id q<f SC in facris lfis
ueteres theologos,# in phia et naturali pythagoricos SC
platonicos obfcruaflc con
ftat rcceotiorib 9 i docedo tm fudaribyaltcpt i tata repi copia SC ipunitate diripie
q>
di ta cadas SC moceces manus hes,ut in hoc feribendi genere.te ipm no altu fcquu
tus cflc uideare.atq) hoc lam nec cum ucreribus nec cum neotericis c5mne,fed tibi
peculiare atep tuu e, in quo qdeCfcnfum tibi roeu apiaîta fu affedhis, ut qtri
haec
pnores ille no dixerut quae tu dixi(li,nihil fere dixiile mihi uidean^.Tcrtiu
q, uideo
te no tam Arifl.q Piat.# fedhtrum eius facris initiatam, plenos inde hauftus i hac
lucubrationem cotuliiTc omitto multa ex Plotino egregia curfim
q q eleganter K
attigeris, ut qcqd fere qtruor eius Kqnqginta uoluina in fex nouenarios a
porphy
lio digefl a corincnt no plus legifle edidicific uidearis.Nec illud praeterire poflu,
q
5> rcr &nouos ueteres theologos ita mediu tc gens, ut nec flloru firoplicem raaie
flatem oderis. Ncc horum ambitiofa fubtilitate rapiarisjlta fit ut dum alteros imi
'
generis optima decerpfctis.id qd inipfa quoq? dam
1
tari uis,altcros potes,utriufcp
dici poematis cnarratioe fadhips te fpamus.Vale. Vc.prid.no.Se.Mcccclxxxnc.

Hermolaus barbarus lo.Pico Miran.S.D.
Alue huaniflime Mirandula .Ego uero de te ta libeter ubiq? pdico ut ni
f hil maiore uoluptate facia.no folu qa nihilût inqt Platojiocudi? audii?
q ueritas.Sed et qa ut palcmo inqt

multo e dicere q audire uera iocudi?
Accidit q, labore nullo ut eil apd' Efchilu Menadru # Euripide fxpe et non qfita
neritas ,pdiC inuitidimo et plcpiqj hoi exprimit'' nullis qonibus fcd fua tm ui.hfc c
tyranis illa, qua tu cadore tuu fcquutus huanitatem # bonitatem interpretaris, K
bercule tu ia cantus es ut te n laudar,iudicio # exiOimatoi fux detrahat rem fua
q
agunt.ronibus fuis confulut,fua famam redimunt, fauent
q # cupiunt tux. Multa
fut i diario fuo nofaqu? tu nefeis tibi creditores tui dcbet.Mulri cofiliu Prodia fex
quunt ,Dant utaccipiant.manus manu fcabit ut Epicharmi recinit, qto fane credi
toribus.i. laudatoribus tuis minus dcbes,tanto plus tibi.q eos uelit nolint credito
res facis tuos.o iauditum genus aeris alieni creditores effe no ee debitore.Sed 00
cupatior fu q ut tecu diutius lufitare poffiro.At tu qua folut9 es dii boni ut queq
pariare feriante,ha<ffcnus obfecro me tuleris logiorem iocum alique.ut admittas
no poflulo.ofitaciunculam breuem poflulo. Vale cum Poliriano meo. Romae idi
bus augufli.Mcccclxxxx.
Hermolaus barbarus orator uenetus Patriarcha Aquileienfis lo.Pico .S.D.
Ene efl.bene couenit,qui multii amas roultu ut mihi potificatu Aqleiefe
b cogratuleris multo ct maiora mihi tribuas SC omineris.q aut poflim opta
*
**
Z 111
^7 *
EPISTOLAE
rc:fi fim cupidiflimus aut ,pmereri fi mode(K(lim 9 ,Scio pietate tua erga me.oi&o
me (acias. Agnofco uim amoris tui nihil hco comprius.ucina aliqn ut mihi te
gti Iit
cum uiuere de natura de deo.de fdtis moribus phari hceat.cjtu hoc cupia.qtu feca
dis meis rebus aceedionis fadlu iri iudice fi hoc eucmat,nec podii cxprimef.necG
podiin hoc uticg loco ucli.obfecro G me unq beniuolcnna tua dignu cxillimaftico
dc nucro SC loco et meliore fi fieri f>ot apud ce ccfcar.Hcr. 8C facerdos-ut que pag
nu fscculi dilcxcris milite xpi fem ardbus colas 8C cariore heas.Ego cc&clanflimas
uirutes tuas tam poffum non prxdicarc non admirari non tollere q tu non augef
fi adentior auc mentior tibi hoc e dodiis oibus fira coteptui tenuit me pride fupte
rcbufqi tuis. Nunc (lupor 8C cflafis fcix .patienter hic
leges nec exaltatu erit cor tuu nec elatos hebis oculos cur.n .tibi placeas q noucris
hic boa.q podides no tua, nec de peculio ruo cdc.fcd pfc&itia 8C dnica ignofee.
Rapuit 8C euexit me tranfuerfu ucritatis aqlo 8C cantatis fauomus. Vale.Ro.pni
kalen. Apriles. Mcccdxxxxi. Epiltola fratns Bap Car.Io.Fra.Pico,
Lluftris comes ac drie. Patrui tui uiri dudhfimii ac eloqucntidimi apoltv

gia ucl magis 3 polog* .plogu legi, tanta al uolupt.,tc qra uentate fubni
xa e.qta luculcna fpledet.qro amore ac rcuerentiac 9 audlore fp pfcquu
tus fu. Sed ea legedo dii cupio fedare fitim.fitis altera crcuir.dclidcrium .f. uidendi
r liquu .quod cum tux dignatiois munere cofcquutus ero magnam fceliciratispac
tem adeptura mc putabo.Supergrcdus eft patruus tuus Io picus iudiciomcocls
xratis nodrx phos his poridimum rationibus,q> aliis in Anilotclis 8i pcripathtri
coram tantum dogmatibus xuum confumcntibus.ipfe herculea audaria omnium
philofophoram fedtas ac familias ucreres ac nouas miro ingenii uigorc ferutaru*
efl. 8Cq> neotericis nullum orationis florem fequcntibusiplc iraphiam cueloquo
tia coniunxir,ut antiqua 6C ucra acadcmiam indaurade dici podir.qux tanto maio
rc admiratione digna funr.quato celeriore (ludio 8C paucionbus annis ad tantam
uiitutisSC glorix fubl imitate afcedir.ncc uf/cia ut cactcn labore ac dudio mulnfq
lucubrationibus quxfiuidc.fcd tota fimul cafu rcppcride.ut his acci derc folct.qb?
longe aliud agentibus ex infperato thefaurus occurrit.Foelix ergo tanto aluno nu
familia.fclix ufa xras tanto uiri huius illuftrata fplcndore. Vale priceps digniilime
SC memento 9 tum te niti oporteat,ut patrui hians dignus murator . odio hcoift*
locopi itcrualla.cupio.n.tecum ce, ut podem 9 dudiopt tu mcopi SC ego tuopartv<
ceps ee.ftCRt bene ualc SC deu timc.Mantux.die.xxix odlobris.Mcccclxxxxini.
Frater Bap. Man.Car. Matthcus Vero. canonici regula. Ro Saluiato.S.D,
Nterprctatio fex dicjjt.qb9 deus codidit oia lo.nfi Mira dono mihi mi q
i fidi.ab illo Hcptal? (fcnpra acq? notata 8C (1 plane hmoi fit ut ab legente
haud facile qat , ita mc tfi initium opis incedit
SC peurri (imul SC intelligi
& traxit ut cupid 9 finis anhelu nufq fpm retines, illud no ra dcguflaurrim.q cerre
uoraueri ramlnadu p mora acriori dcniqi (ludio Si logior lucerna. ViC? e mihi Io*
hic nf no mo phiam oem 8 qcqd naturx legibus cocinef' callcf ac bn fapc.fcdfup
huana et fe fc attollcrc,puolare fublimia.K arcana myftcria facraqi exledia ad my
(licos fefus allegoriafqt flexidc nrt tpis.q fapientes hrit SC craditi.uix auc notat
,q
aut prfus intentata prereur, difficillima arcp exledia hic cnudear.Si quantum rrt
pacitur,folc (plendidi? apenr Jparefadr,iUullrat, SC quod mirabile e iuuenis adhuc
X
EPISTOLAE.
X i foculo ages apud Dionyfios.Hilarios.Damafceos.Aurclios. Ambrofios, Hie^
(ooymos X pnfcos hmoi reliquos fdlifliroos.X rarillimos uiros fc ,pxic iugir, que?
ois lic admiratura poftenras.cu liuor qeucrit,fl audior tate dies leta prxfcripfcrit
Quid fupreme Deus daturii illu arbitremur par aio ei uita corigcrir.q pria bar*
fi
1
ba qd in Ongenc atqj Hierony.obftupcfcit aiitiqtas.latmis ltis.grxcis xque cru

diriilimus ia fit hebrxjqj ncc ignorct.et in lactis prxtcrca tm cqde pofllt qtu uix
t
credibile e queq aliu poile.ucru qcqd dchtiaru expediamus in ,pximu de pfalmis

catminibufqi Dauid qux tradlat lapride intcrprctad.K explicat .rimatus infinito ia
bore.qd latini oes grxci.hcbrxicp fup iis feriptu reliqucrc,ad qd negotiu pficicdS
1
Ixtor meo hoc tpc nfo in fefulano ccenobio ociu fibi dclcgerit.que plane X uidere
X audire fdicitasell.habeoq; itaq? tibi mi Rob.gfas quantas fane polium,
q ipri>
mis opus ta diligerer X eme date curaucris ipnmi.quod ad c5em utilitatem X gC'
ncrofi tui animi laude fpcdlat.fubindc q> me ptinus illo donaris, in quo ut grarus
tibi fi quo modo poflum uidear en noflru aliquid accipc.quod uicilTim legas X for
te dcgullcs, exterum uale.se fixlix in Chnflo agc.rx abbatia fcfulana.
Ex epiflola Hermolai barbari ad lo.Picum.
o Prxclarc X plane d uinu ingeniu tuu Pice, qui cu optima fint ea qux tu
fcnbis.ita tn exprimas Si effingas aliena qux funt pcllima ut uideant' ee
tua, qux funtoptia.na demittere fe ac dcfccdcrc pluris ce dcpuro.q in ardua cona^
ri.ut.n.fir hoc boncftiusiltud certe laboriofius Kopcrx maioris., pinde fiue tu ta^
lia credis ce nta,qb 9 imita Jis opera pendas, fiuc hoc agis demeredi mei ca, utrocp
i
mo tibi plurimu debeo.iclaturus aliqn gratia nolo dicere cu potcroQiuq.n. pote^

rojfcd cu tu ipfc ucl tui po(Tc me purabis.Tanra.n.efl familix totius ufx bonitas
X huanitas ur bnficiu.qd' no efl.Impurare pro bnficio folcatis.Q uaobrcm ex ufu
meo fecero fi uobis X modu X tepus repofcedx grx reliquero ut expudhoe ronu
i
paralogifinus ois SC ipoflura no a me fed a uobis tota pficifcat.Qux uero de rone

ftudiojji tuopt fitx fcripfifli X cSicanda mccuce uoluidi maxia uoluptate nos affe-'
cerut,Gratulatus fum huicfxculouiru tata dodlrina ut nihil ferenefeiar, tanta cu
ra ut nihil oino fdre uideat .uideo te poeta egregiu, oratore cminentiilimu Aiad^
uerto te phum prius Arillotclicu.nuc X plaronicu ce fadlu. uideo Iras grxcasqup
in te folx defiderari poterat , line qb9 nihil cras futurus no didiciflc mo fed haufif
e,idqt facilitate tata ce Ierit iteq; ut Iras grxeas ignoralfe aliqn te neq; tu rocmine
1
ris neq? pfuadcrc poliis alios.id qd de Hiero donaro meo.nr plu$ libenter g uere
prxdico.Hortarer te ad has lfas uti eas ta plane familiariter g larias tcneres.(ed no
indiges calcaribus,& reliqua. Ex alia ciufdcm ad eundem.
Am cu ipfc in quoda Itapt ad te meapi angulo ijfi aliud agesK i rranfcur
fu phos fui uri barbaros ifedlatuscem.qb^c quoqi ifcnlu ee faclu X nfi
ciu remifiUe fcribcre.occafioe hinc abrepta lite X cocrouerfia uetere inter

nos X illo de gnc dicedi phops mulris milib 9 uerfuu coprchelam X explicata, op 9
elegas ctuditu,elaboratu,ad nos mififti.pfcdlu celeritate tanra.ut nifi g opes inge^
nii tui pfpcifliflimas heba crecLrur9 fucri.parii fuifle tibi pride hoc argumctum.ut
ad prima qqi occafione pfcirc poflcs.fedutca mihi res feliiuior lucudior eue X X
nirer.ho lepidifTim9,huanilTim9 lariniliim9 .barbarus cotra barbarum defendis.uc
hofbs p hofte/ociy cotra (ociu ipe cotra tc ipfu (lare pfocinariq; fimularcs X rcbq
EPISTOLAE.
v Ex eadem paulopofl inferius.
Odo fi qs e illo grege.q poffit ea cape.qux dixifti tato cultu prxdita tot
luminib9 tot emblematis oculos adeuriu ftringetia. Adde tot fnias pruri
cntes,ta multas hiftorias SC exepla remotioris dodhrix quali flofculos
OC
oino ad qux fi q fut ex illis paulominus afini uolebam dicere.
aoooo auriculas cantu mouec.cactcri diffugiucrcfpuut detcftanf :8 reliqua
Alue.accepi libru Pici de fepte diept enarratione,cuius ite exeplar no pri
f dem ad mc miferat Iaco. Volateranus fummi pori.nucius, Percurri opus
quoad licuit, inter xftum SC puluere. Digna diuino &admirabili ingenio
fcecura fane feges SC materia opis tumultuariam SC adprxfens comparatam fniam
noexpofcit.Scd fimul diri pot Picum dotfhffimu eloquctif.K chriftianif. omnia ia
ea xrate a(Tequutum efle fere prodigium c.Dcbco tibi plurimum.
On me latct.ncq; unq dupatauii uita degeres latuit.Io.pice Mirandula,
1
qta eet igenii tui prxftaciaiqtaq) Eacu ditas, qd tu cu plurib^reb? fp.tutu

uel maxie hac tua eruditiilima mofcn enarratioe planius indicafti.Ea.n.ut de me
i
ipfe lo^Jr oem mea opinione, qua de te pride cocepera optima no cofirraafti mo, ue
ru et mip: i modu fouifti auxifti.Kad apice quoqj cucxifti.Profctfto adeo fum hoc
tuo in ope legedo dcleftatP.ut nihil aut prxflatius aut digni9 hfi pofle exiftimem,
qd ab oibus fit aut legedu aut audiendu.Na cu hoc tuo lucuicriflimo ope copium
1
ra laude digna ee nofcant ,qux fiue coiudhi mo (eu p fe et fmgula plurimum ualc^
ret illud i primis ur q> ut diuinus no ut huanus orcCut inqt llle^diuino cs loquut^
Prxterea ea tu fis adeptus in enarrado mofeos enigmata Wcilitate.qua Iefus Chri
ftus tibi uni bene alioqn de eo mereri edeeflifle uidet .Prxterea nemini, non ignoro
enim hoc potius fupra cxleflis cuiufpia naturx ce munus q iferiori ulla incompa-'
ratu.fi qde no fieri pofle hu ano ingenio quepia p hos cuos.q pauci funt annos, tris
linguas percurrere ne dica qde fatis callere ut tu callcs.Deinde eas et pnofcente ta

abd rufos taq; recoditos fenfus mofeos,foluere pariter SC iterprctari,demum noo irx
culte neq; barbare.Scd romano SC latino fermoe loq SC fcnbercqux aggreflus es.
Ita.n.ut tu fcripfifti, paucis quosxqu? amauic luppiter feribere contingit.Q uarc
te ut alrcpi Hicro.triu linguap piriffimu pofleritas commedabit.Proldc tibi grata

Ior,q>nome tuu acternu.fcmpitcmucp reddidifti.Et.n.hactua utililTima lucubra^
rionc tm finttibi debituri oes lfaps ftudiofi q> eaoib? legedam dedifli.quantu Pia
toni.Ariftotcliq} uniuerfxcp pipat heticop: fcholx fe(e debere fatenif.Quoru in atw
mero me aferibi uoIo,qnqdetuiamariflim9,tuiqi ftudiofiflim9 fim.fpqj et fuerim.
Vale.K me tuxprxftantix comedo plurimumucii.Kale. Odlobris. Mcccdxxxix.
Veneriis
Tuusquatusqtus eft Scbaftia.priolus clanfltmi Petri. S.marci peuratoris filius
Hieronymus donatus Robeito faluiaro.S.
Rouocatus fum abs te in amore gradib9bladimetis paulo ante fuauiflt
mo heptapli munere.Dcin proximis huaniffimis SC clcgatiflimis litteris
tuis.utrucp per fe fatis efle potuic ad oes amicirix numeros copledtcdos
moribus tam probus.q elegas, cuius ee
Acceflit code (craticus nofter in litteris SC
ca te nSfumoperc amare no debeo.ex quo quantu humanitati tux debcam^nalo
mihi cofci 9 ee,q ad te fcnbcre.Pici erga me beniuoleria ia ante perfpcedta uelifU
f
EPISTOLAE.
dc tcffimcnji tui gratiorem apud me judicatura mcreif.Scio quari faerre
debeam
amari K laudan abeo hole quo dodriapt
i #
moj: prxda cum fuma xui nri doria
c6fcnflrut.Illi9Hcptaplu admirari magis q iudicarecouenit.Idfcnbedigcn?
me
mire dclcdar.q, no aliudc uberiore fegete uideo BC dodrinx SC eruditionis^
ex fax
ens licteris.Scd ea audacia fcelix c in pauciflirois iter quos pie? mcus.illu
quanru
potes meo noie falucre mbc.ucl hoc ipfo mihi maxime car fum.q, eu
9 uehementer
amo.Tu Saluiate mi tth nbi dc mc polliceberis, quatu prxftari conuenitab hoica
micilTimo.K beniuolcnriflimo. Vale Mediolai dic.xxv.Odobris.Mcccclxxxix.
Baptifta guarinus dodiffimo principi Ioanni Pico Mirandulx.S.
Idonus nf fuo (ibi celcriufculo gradu ,pximisdicb9 tuu ad
mc munufcu
p lu attulit, hui quid dixi
munufculu ob numerum charta pumunus potius
maximuob lata multipliccqi fcictiam.SC facudia libelli tm.de quo qdatx
nnet a me multa (cribi cu oium fcntetiis.q funt i indictu albo ia fit affequueus.
ut
dcc laudatioe crcfcat.nec uituperatioc minuaf.finia uno uerbo ex tuo^quando
ita
uis^prxccprof fidus fum tibi difcipulus.Iraq; caue alio poflhac nomic mc appcl
lailis.per noftri audironi halccddia plcgi oia.rclcgiq, addidici
multa.didici plcracp
ego antea tam te amabam qui maximc.Nunc dc hoc munere te plus etiam
q hoc c
fupra.uires amo.K ingenium fufpido tuum Ita fac mi pice.pcrge his monumentis
cum dc reliquis littcraris.rum dc facta: philofophix ftudiofis qua: ucra cfl germax
naq? philofophia cxiftimanda.bcnc mereri rcqi eripere morfibus edacis xtii/ciro
at
repedari a te maxima, ut ab eo in quo excultam humanitatis elegantiam cu; rcco
ditiore
q ferant haec tempora philofophia coniundam intclligat ocs. Si quid iffic e
boni libelli quod rncop: ftudio^ intereffe arbirrcris.mcu quocpammuco
cibo par
ricipa.Noffi hm? urbis libraria inopia. noffi 8C racuro ffomac hum iuuant noua ma
gna tamen NEOcKiAaia auidirare exatutat, tenes quf finr Jntclligeri pauca.Magno
Lauretio media fi ulla dabit? occaftuncula.qd abfq, moleffia tua fiar.me comedes
logahois n.i tanta fortuna BC dodrina admiror St uirtutem tacitus uencrcor.Vale
decus mufaru.FcrraKal.Nouebris.Mcccclxxxix.
Chriffophorus landmus Roberro Saluiato.S.
Vagratii qq? iucundu prxclarifTimu mihi tuu munus fuerit, ne altera
qui
dc tliadc fatis pro rei magnitudic exprimere poffc confida. Quid. n. aut a
te tum libcralillimo hoie.tum dodiffimo uiro coucnietius proficifei, aut
ad mc littera jr cupidi ffimu expedatius afferri potuir.q pici noff ti uiri in oib9 Iris
ac dodrinis noff ra xrarc facile principis exada illa in mofeos gcncfim hcpraplus,
mirifice cofcripta. na cu apud ifmitos pene hcbrxos,plurimos arabas, grxcofqi
ac
Jarinos no paucos dodc.diffinde.cioquercrcp eam re ita tradata uidcamus.ut ne
uerbu qdem addi poffe credere, ipfe tn nouo pene argumcto.uniucrram re exordies
arq? ilolita eode uia perucnics.que tntiffimaia BC apud ots uulgata uidtrcnrur,ita
dclcnpfit.ut et qdodiffimi funt ueluti noua arcp inaudita admirenf. Quaobrera
me q nunq ethrurix fines hadenus egreffus fum per oes terrapt regiones atep tra
du* nullo equo delatu .nullis iumetis ,puedu,fi ppetuo tonis fux uchiculo alledu
nullo negodo puexcrit^c deinceps cocinere rt licio n5 arioncis delphinis, ne dica
humanis nauigiis.p omnia tnaria fua cnarrneionc ueluti neptunio curru uedatu
p
duxerit.hxc profedo magna omnibus arqj incredibilia uideri poffunt. Verum aha
EPISTOLAE.
fune maiora arq; maiori admiratione digna.Namabaqniselatus.necrioan olori*
nis,pennis.ad dedaleis pegafcifq; alis,pcr omnem acrem.pcromne xthcra.ad fum*
mu ufqj corruptibiliu reni culmc.non ducctc mo illo/ed (ubuchctc puem. ffupore
extremo res profero digna e.mudu huc iferiore atejj elcmetalc pagrafle.Sed longe
maiore ad cxlefte puenifle.lunxqj orbe primu mercuriiqi deinccps,ac Veneris pe
netrafTe/olis radios uidifTe, Martis ardores fcnfifle.ac poftrcmo Si louis falutares,
Saturni graucs radios cognouifie.Tu pollrcmoorffaua illa fpera ardetibus Oel
lis refulgete,hofcp oes cados non fimplici uniformiqj.fcd triplici tnformicp motu
rotari aiaduertiflc.qux tn oia in fenfus noffros quis cadere ignoratCT ertium autej
tnidu ide ita prouolandu mihi dedit ut confophitis oibus fcnfib^Chi enim huiufce
modiifpedlioni obfunt potius q pfmr^fola mente, (oia enim ea hxc tanta fpacia
p
agranturK cofpexiflcm ,pfcdto,8i pfpexille.Scd illius acies ucluti notfhia ad folis
radios cccuties tm fpledore fubftincre non potuit.Quappqcqd in huiufmodi pe*

regrinatione leu ut uerius loquarm patria reditu ucl rae latuit.ucl oculos noftros
efmgit non index ipfe.fi is cui indicabaf in culpa facile deprehendit. Nam foannis
Pici Mirandulx diuinum fgcniu omnia dcmoiiratujjt fc SC rceipit Si prcdat.Qpid
igitur mi Robertc cfl,q> ego tibr debere non fatear,tanto munere a tc diratus,quod
quidc ego q primum gu flare capi, canta femcl auiditas excitata efl in mc,rantufcp
ex pabuli fuauitate epulandi amor,ut omnis morx impaticns.nihil malis manden
dum mandauerim.fed uclut auditiflimus iuueeus cunela folida dcuoraucrim.Vc*
rum cum cotinuata lecfhone rem uniuerfam pcregiflem ciufdem pecudis more coq
geflans in flomachum.ad os rcuocans diligetius ruroinaflcm.runc uero mira appa
ruit fuauitas.tunc qualis nunq ftupor incedit. At dices.non ne antea hominis do*
dhina admirabarisCadmirabar quide ita illd in oibus difciplinis uerfari.ut in fmgtf
lis tn excellere uiderct'. Nullus cu in phyficis nullus in mathematicis difputare lo
cus fugiebat i metaphyficis uero SC i oi tbcologix gnc.fiuc ea qras.qux a Mercu*

rio excirata.K a Pla cofumata e.fiue ntarn atqj chnltiana oium cxcclletidimam.at
qj ueriflima.nihil
nfa hxc fecula.&C aliquot et fuperiora illo erudiri9 uidcrunt.Sed
ne forte putes^quo uitio pleriq? nollru claboraruOipfu a fapientia cloquetia feiun
xifTe.no ne SC grauiflime SC copiofifIimc,prxtereacp omatiflimc oia dcfcribir.urpri
fcis illis oratoribus iurc fuo optimo admifeeri iain por.hxc igitur ita dcillohadie*
nus admirabar ut nihil hmoi adinuentioni addi ia pofle putare. Veturo fua hepta*
pio plcdla admiran iam cepi q. illa fuperiora admirarer. Quapp neq? temere, oeqj
forte quada.fcd deo ita lubetc.eucmfle crediderim ,ut diuin 9 hic uir tribus his no*
minibus ifignis euafcrit.Ioanes cni fiue dnigfa.fiue in quo e gra.fiue cui donatio a
deo fadta e.interpretatur.Quis no uideat no potuifle eu qua afTcquutus efl doctri
nam fmc prxcipuajmaxirnaqj dei gratia adequiCTn pico autem eam rofhi duritie
fcimus ede id capitis-robur.ut nullum neqj tam ofleura(ut ita dixenm) neq< tam
lapideum lignum inuenias.quod hxc auts non perforet, atq? in eo latebra mjquo fe
fe recipiat.mdumqj congerat amficiofe excauet. Eodem ergo modo nihil ex omni*
bus difciplinis humano ingenio tam difficile cognitu efl, quin ipfc eius quxcp du*
rifTima tundens pcnctraucrit,ni'dificauerit,pullosexcudcrir,atq) produxerit. Cum
uero omnia in eo uiro miranda fmc,quis non Mirandulam eum appellandum du*
xerit.Qpam ob rem ut tibi qui illty familiaritate alliduo utaris gratulor,&c mihi
S
EPISTOLAE.
dolco.mihi in g. qui in hoc mc infoelicem pute.cui propter mulas hcceflsmafcp oc-
cupationes meas illi<quod ardenrifltme cupio nodes diclqj adhxrerenon l/ceat.
enim Iiccref,a latere no dico fenisied iuuenis nunq difcedtre eius dico iuuenis in
qao ois Capientia, ois dodrina fenilis,canaqj cR.Tu auremjeui longe maius ocium
fortuua obtulit, natura aute ingeniu excellens tribuit qcf rame dc nccps diuturna
tua i omnibus bonis artibus exerciracio ufufqj freques auxit atep expoliuit frucrc
hoc tibi cxlit?delap(b bono.hauri cx hoc uberrimo fontc.uel poti9 imefoocccano,
atep cantu hauri, quarum non folu ad prxfcnce.ucru SC ad futura omnem fitim feda
da facis eepot.Reputa ergo te.coputa.difpura rccu>q pauciflimis mortalibus tan
tum boni uncj eucncrit.Gloriat' Alexander ille magnus in AriRorelis anti phi tc-
pora icidiRc.At cibi Anilorcli Platoniq; fimul familiariter couixifle faliriflSma tua
forte datu e.atqi ita AriRorcli atqj Plaroni.ut i diis pter uctcre acadcmicojt pipa-
thcticoruq) dodrina, Paulos nros loanncs Dionyfius, Auguflinos, Hicronymos,
Thomas.reliquaqj huiufccmodi lumina relucere uideamus.Quamobrc cx his re-
bus collige quantum ud te ipfum.uel cx hoc amare debeas optime Robei tc.cui 8C
ipfa fortuna obtulerit SC tu tua prudetia profeceris ut hic uiro SC familiare apprime
reddideris. Vale.x.kale. Decembris.
Alexander Corrcfius Pico fuo.S.
Go in tota uita nulla maiorccocpiuoluprateqnup ex litteris tuis, SC qc|
e fumma oia de te credidcra.uiciRi ramenffatcoO jpinionc meam.acq; ita

ut iam glorix tux crii longe lateq; diffufa eR.anguRos tn terraioS
uicifti
putem. Loquamur aptius SC procul ab alienatione a qua IlluRrcs animi femp ab

horruerc.Quidin te e no egrcgiumCQuid no admiratioe dignu: Singula pofiene
queqj honefbre qux in re oiapanrcr lunt collata.oibusCut iu dicam>rnus oes ue
qq maiores cui eo accclTcrunt,quo no nifi a fe geniti facile per

neres fubripuiRi.Ec
ueniret.Tu mc cantus cuafiili.uc maiore illis reddere,q accepi (li gratia uiccare.
Et audoricace quidc reliquis fcncChis affert, tua uero dignitate iuuenU extollit SC
tpc.tu inuida uirtute fupaRi.Mco qde iudicio exta oem ingemi aleam po
qua alii
grxeas pquiram laudationcs.cui merito confera non inuenio K ad
fitus es,ac te ut
fummam pare tibi alique qnqj fuille opinari Iicet,uidcreauc hoc tepore non licet.
Dencuenia ingeniofi oes multum ab uno Pico oes fupcrantur.Q ue ia narurx be
dignitas fouit.ut ipli quoqj uiru uiden dibeat anram in unum laudum cudarum
copiam ce confcrtam.Quid erubcfdsran mc falfum putasrcquidc cedam fi amori
tribueris qui ciccus pingitur.Sed tcRcs habeo Politiano ineo, qui in me folo deci-
pitur.Iocupletiores SC fi ille indies ut audio non minores auget auri diuitias
g ora-
tionis.eoqi illi gratulor xque ac gratias ago urinam poilideat copix cornu, poftq
neqj fmemor e hofpitis neqj uereris amicitix nrx.Dc pueeio ic hoium amatiflimo
alias, Quis illi no fc debere cupiar.fcd diutiP remoror altiorib? Rudiis incubcnte.
Et marfiliu ficinu philofophorum xatis noRix principe ridere ufdeo has nugas*
Quid ni ridcatjqui mortalia oia no mii)9 pefac q dcfpidt.O q mc in ueflra acade
mia frRac SC ingeri ramorum cotegac umbra. Prxfcrtim 5 cxlu hoc mars
. folus ha
bet.non ullus aratro dignus hooos/quallct abdudis arua colonis. & curux rigidi*
falces uerrururi cnfe.Scd coteti fum9 hoc carotie.Tu iterim collige ex his glgliis
amoris mei frudu,nec paruifeccris amari a me fed uice redde. DeOdcriu.n. tui le-
EPISTOLAE.
nire potefl fpcs hrcccu credula mutui in qua totus conquiefca. Sis felix latinxpr
ccps iuuetutis.K memor mei uiue.vii.Kale.Ianua.Exgradulisuelociusq afparagi
coquatur.Dc panagyrica cpiftola ad Laureriu medice qd fcntia.fcnba cum licoe-
rit.cii Roma: fuero. dedidid pene litteras tanto in fcccllu ut uides X nifi tecu corv
trahendx cofirmandxqj bcniuolcncix ftudiu cogeret no ufqj adeo humanitate ac

abuterer.Nunc boni confule.Item p pojo meum mei. Vale iterum*
lenitate tua
Hieronymus donatus Io Picofuo.S.
Vx mcx ptes ce debuerant eas oes tibi furopfifti Pice dodhflime.tc ipn
apud me negligentix infimulas,6i in co cnminc cuius ego apud te max>
mc reus fum.excufarionc quxtes,paru tibi uidet'' alios ingenio X erudi.
tionc prxccllcrc.nifi modeftia quoq; X humanitate umeas, non folum alios fed tc
ipfu.At ucro obfccro hapi uittucu^nuncra ita amplcdlaris.ut nobis quoq; aliquam
obeundi quoq; officii noftri occafionerclinquas.ne dii Haru oes tibi partes ucdicas
nos inhuani arq; inciuiles habeamur. Qûa ego in rc.qux mea e ipudentia.ia no ex
cufo negligentia mea, fed accufo humanitate rua.q. fcnbis te no tparia mecum.fcd
perpetua amicitia ltatuiilc.nofolu caca tibi me plurimu debere intclligo, ucrum
a rcdle mihi amicitia definifle uidcris,qux teporata cum fit.iam amicitia efle non
pot.Illud fcito mcca in mcopt ornametopt dclcdlu fcpofuifie.Q uid.n.mihi accede
re pot pr.r clari us,q a tanto uiro no laudari folu fed etia amari;Hcrmoiau noftrura
incredibile dodtnnapi tranqllitatc X ftudiopi yuocjOKia cura maxime utilitate eni
ditu uideo cfle fummum ac raru quidda quod fperare pnt Iittcrx co incolume. B9
ego cofuerudinc.qua mihi tantope inuides cadc penu fcmo.qua X amicitiam tua,
nihil prxtcrca adeo oaouifl to N cenfco quod ailcqui ingenio X eruditione no poP
Cs.prxfcrtim 9 audio tc iftuc dcmigrafle.quod
ego cofiliu ita laudo ut magis laudare non poffim.Na? OvatN yAoKvmpOH h tjatn
2Ltpai ego Politianu tibi inuideo hoiem fcrtiliiUmi X facundiflimi ingcnii.cuius ru>
(licum nuper lcgi.uifus eil nuhi fplcdorxtatisno/lrx X

cui ea dc mc polliceri a tc meis uerbis
poflulo.qux ab hoie amiciflimo expcdlare pofiunc. Vror aut tc intcmucio in au
fpicanda mihi cum co beniuolcnria, fretus humanitate tua tamen q, IcoHiiOuCji,
KOGrupcefllOeiali per tc qui eruditiflimus es me conciliari coucnit. Valc,8C puta ni
hil mihi tuis litteris e(Tc iocundius.plura laxiore ocio fcnbam ad te Vcnct, xyri*
Kalen.Ianuari.Mcccclxxxiiii.
Philippus beroaldus lo.PicoMirandulano.S.
Ocnaturus apud Minu rofciu qui in (ludiis littera vt efl poliri (Timus.K Gc
c natus noftracis rnaximu omametum.lcdiraba plautinas fabulas urbanif

fimis falibus fcacurietes.cu mihi Iittcrx tux allatx fuerunt oppido litte q
ratx.q tcrfx.q cniundlx.ftatimq; fepofito comico lepore, lepidiflima rua fcnpta fe
flinanter legere incsptauimus.Dii boni quantu in illis ucnuftatis.quantum crudi
tionis.quantu maicilatis iuefle cognouimus. Magna Io.picu fama prxceiTcrat.ma
ior inucrus c(l,nihil prricu.nihil triuiale refonat tux fcriptiones.R es uerbis uerba
rebus adamuflim quadrat, latine loqueris & pure.eloaitiont uteris fplendida atep
magnifica. Dialedlon habes plena locundiratis atq: candoris, fupcllcdlilcm uerbo-
rum optimopt cop i ofi (Ima, Senet ci a s crebras atq rotundas, tam luculcte tam cie-
EPISTOLAE
ganter ai fenfa dcpromis.uc uni tibi dii imorralcs dedifle uidcani? q<f q pauci/Timis
dederunt uidelicct optima fcntire SC optima diccrc.idq; non minus ueiifu cj ,pla oro
ne coplcdleris.fcribuot Liuius 6i Homerus prope diuinirus n 5 oia unfdeos tnbuif
fe.hinc cft q, fxpc legimus alios eloquentia prxllantcs alios eruditione praeditos
floruiflc,paudflimos ucro SC eloquentes SC eruditos fimul cxtitifle.hinc duo roma
n* lingux culmina Terentius Varo&.M.Ci. referunt',a quop: alrcro rerum.altcro
uerboj dodtnna petebat .alter dodfillimus undccuoj a Terentiano, alter eloqueni
tiffimus ab oibus nucupat . Virgiliu ut ingt optime Seneca illa fcrlicitas igenii fo
luta or itione de flituit. Cicero carmina feriptirauit nulla ucnerc nulloq; Icporc.mut
fis.f.mu'.cis atq; repugnantibus. Tu ucro KdotffifDmus es & cloquentiflimus. Tu
;pfa polles SC ucrlu.fcribis legenda,calles fcnbcnda.Tu mufap: alunus merito po-
tes aucupari,
q no ut multi unam altera ue crateram mufica ebibifli.fed tanq alter
Apuleius cpotalli crateras ois 8i iprimis illa phix limpida arq; nctftarcam , quam
pauciflimi primonbus uix labris attingut.uixq; a limine falutant. O magna foecu
ditas ai. O immortalis ingenii bcatiflimaubcrtas.qux in Pico Mirandulano adhuc
puero adhuc phebo tantas uirtutes cxcudir.tam multiiugas difciplinas infundit.ta
tas ai dotes inferuir.Q ui xtate tyrunculus cft eruditione ueteranus. Perge uir do>
tftiflimc quoccpifti effice utcrelcentibus annis feientia augeat , Ingcniu adolefcat
memoria fiat uegetior atq; admimcularior.Qui in iuuenta es noftri fxculi decusSi
nirtutis exemplum. Qualis es futurus in fcnccia.Papianusa Spartiano iuris afylu
SC dodhinx legalis thefaurus nolatur.Tu a nobis afylum ingenuarum difdplinajs
nuncupabcris.Tu nobis quotiens abditum gppiam i Iris interioribus occurtet rhe
laurus eris, imo ut ucrius loquar ia nuc thefaurus cs . Oia et peniti (Tiroa in liis tibi
fut ad manu,oia prxflo occurrunt orbis ille dodlrinx qui laudat' a dodtis tibi infa
mulatu eeuf.Tibi grxcx latinxq; Irx ancillanf.Tibi licet ingcniu nunc hac nunc
illa meditatoe uegetare.altcra.n.altcnus e codimetu . Et ut terras uaria ac mutata
femina recreat arq; reficiut.ita mutatio ft udiop: aios rcfourt ac amcenat. Tibi licet
ingeniu dulcioribus poetices ftudiisexhilararc.fi qn aullcriorib9 phix dogmatib?
laflefcit.Tu deniq; in arce flas atq; faftigio bonap: difciplina^-.cunos in primo uix
cliuofudcmus.Tugradatoris gradu ardta uirtutis uia cofcendifH , nos tcfludineo
ac formidnoinceflu cofcenderc conamur, K in coofragofis callibus laboramus fub
inde labantes fubinde nutabundi ac tirubanres. Scribo qd fetio.fetio qd fcribocala
109 cu mete cocordat. Incredibili defiderio afficior tc una cu Poliriaouifcdi.cui defi
derio intra pauciilimos dies facia fatis.na Min9 rofd 9 q Ifato oium e amatiflim 9
miro amore pfeqt .fenis hifcc pafchalibus illuc ucnrurusc
q nos ambos potiffimu
ad uota folucnda.Ego hoiem comitabor. Tunc dextra copulare uiciflim licebit , SC
mutuo colloquio fiui.T uc ego lrator SC gramatifla uos IfatiHimos adibo alloquar
lalutabo.ruc ego q hic fapcrc uidcor.ifhc fortallc mufabo.uel tanq anfer inter olo
res clangore obflrcpcrc pfonabo. Interea uale Irapt afylum.meq; muruo ama.SC Po
lirianu defideratiilimum meonoiefaluta.Bonomx fextoidus
Mar.Mcccclxxxyi.
Bortholoraeus Pontius Robcrto Saluiato.
Aluc.fiqde uncj fuma cu uoluptate Robertc legi Picu tuu pxima nodfe
C legiduabus de caufis.K quod a te uiro araiciflimo mittebatur q. au ^
dlore operis p fe amare que adhuc no legiflc mihi turpe putaba fore . Ex
EPISTOLAE
quo uero tua benignitate q<J maxime optabam fu cofequut9,Et tibi p tali mone
re agogras.SC ilii uchementer gratulor q> tm opus ab oi xpianitate concelebranda
ediderit in quo equidem ambigo magis ne mirer plurimarum maximapiqj rcruin-*
ucntione,an in tanta uarietarc tam incredibile ordine,an i ta laboriofis dclcripcoib^
elegatia tata otois.Nam qd i hcptaplo comcmore qua: maxime opegi aucfloresco
medat, nulla ce loquacitate nullu tumore SC fine ulla liuoris fufpitionc modeftiara
(n oibus fingulare.utina uero huic ruo fuauiflimo SC optatidimo muneri confimile

munus reddere potu dem quo cerneres aiura in tc meum figmficantius. At q<f po
i
tui budx nup ofone a mc habita ad Mathia coruinu rege ia primu oiura ad tc mi
fi.Quam tu ipfc cu legeris Pico quoqi tuo legendam dabis. Quem omium aetatis
nortrx quorum fcrip a adhuc uiderim in omni dodlrinarum genere pr^fiantiflimu
r
iudico.ValcCC mc ut facis mutuo dilige.

Baptifla Guarinus dodiflimo principi Io. Pico Mirandulx .S.
Ondu cocedo fcdm te lite dari oportcrc.nam facile polium tuasiftas
n captiones i tc aH-Ti6lpE>J>aj1s Si tibi prfccpror fum cur mihi no obfcque

risCSi no fu cur mc prxeeptore appclIas.Neq? io nome hoc rccufo q, te
difcipulu fpema que mihi prxccptorcaflcro.Scd q, tua dodnna SC ucncror&prf
uota necp tranfuerfi ca'ami fignoâcqj minuta ce
dico.In
q tc neq; ingenium mcopt
rula.ncq; obelifco deniq; aut aftcrifco tm ,pmouiflc mihi confeius fum. Sed in no
uu quo ida iudicianu genus ut uideor incidimus, du tu mihi ca podcflionc alTcrt'
re contendisq ego conor. Qua: unq rhetop ca huius generis adore aut reum ha-
buitfego mi Pice ouq in hac pugna tibi herba porriga nifi prius bona cu gfa copo
fuerimus utqn aliter n5 fuccubis utcrcp nfm aiteri praeceptor pi ter &C difcipul? ni
diccc.Scd obmilTis iocis feria agamus,8C hcptaplq tua SC cu ipfc tibi merito placere
potcs.Cum ola dodop: hoium punda ita fis aflcquutus ut nc in tabella quide late
bra liuor ullus apparcat.Idein rcliqs feriptis facilius tibi datu iri fperadu ecuul^
et accc (Terit q folct in fcnbcndo magi fler heri optim^qd ad mc attinet gaudeo ue
hemeter laudato uiro SC ab oibus ac ubiqj laudado Lauretio mc in ore ede. Addito
prxfcrtim Politiani calculo, Cuius ego copiofa 8C archana mulplicis difciplinx 1 v
dione ita ampledor ut admitor ira admiror ut comcndare non defina. Quo fit ut
extra dodrinx alea me ab illo poni triumphi indar cxiffime.qdlibrope mcopintfi
ce petis id mihi laboriofu e SC inutile fatis erit fi ptprcpodulatis meis inferuies.
Nuc Marrianu capella SC feneex qones nacuralcs.opro fi roo emaculati fint codi'
fybillx indiger.cos fi ipredos emere podim grajiusmi

ccs, na
q apud nos funt opa
hi eric.fim minus non longo podliminio tui ad te redibut. Vale fpes mea SC booap
difciplinapt meqi amare pcrgc.Fcrrarix nonis Deccrnbris.Mcccclxxxvuii.

Ex Epidola Hermolai ad Io. Picum.
Vaq has ipfc epiflolas tuasamo q. fluunt q> affedate non funt q>cura
q no dico no norur.fcd rcfpuut,hoc c decopofito no rccipiur SC accedente

inferriq; cupiete cxcludut, ita ut diligetix qde fint penitus iis ucfbgia i
fed repreflx quodamo SC rcpudiatx.nofu ta folers ut introfpiccre poflun igcniutn

tuu.cxtimarcqj magnitudine ei? arqi feeeundirate Illud uidcreuideor.ncc fortalle
fallor quo dirigas colliniefqj.ite quo euafums fis SC qde paulo'mox . idolc ida tua
nihil eft liberalius,nihil nfibilius ,
SC femel dicatur uel duriufcule nihil expromite
w- .
EPISTOLAE
e tenrius-fi mo indoles appellanda efl.qux frudus ediderit ne maturis qde xtatib9
ai
6C dodrinx quis exercitate defpiciedos. Age quarus ut audio in poetica.fpus, qux
i
,q ncrui-ijnta demu in omni ucl
felicitas prxcipue Ifapt adu nobilitas atqj fpledor
a Quid cu agis phum,qux memoria quanta fubtilitas qux celeritas ai cum totius
,
e: eorpis uigorc cofenticns.fcd rapior tn in laudes tuas ingratis.imo ucro perlubes id
ft .n.qfq uult maxime.qd inuitum 8C rcludate quoq? ui couertitad fc. Dabit ,fi mo
te
is tibi abitus laudari a papt dodis.Dabuf pfedo tpsacomodatu magis ad hoc offi
di. Nuc ucnio ad id SC reliq. Ex cpiflola Hermolai ad lo.Picum.
!n Rarulatus fum huic feculo uip: tata dodrinaut nihil fere nefciat,tata cu
E ra-ut nihil omnino feire uideat. Video te poeta egregiu,oratore eminetif
g
ia fimu uel ee ia ucl breui fore. Animaducrto te phum prius Ariflotclicutn
nunc et Platonjcu ce fcm. Video Iras grxcas.qux in te fol x defiderari poterant SC
l fmc qbus nihil cras fadurus.no didicific mo,fcd haufiffc,idq; facilitate tanta cele-
d ri tateq; ut litteras grxeas ignorafle aliqn re- necp tu memineris neqj pfuadcre poft
K fis alios.id qd de Hieronymo donato meo non plus libctcrq ucrc pixdico. Horta ,
nrr te SC reliqua. Ex cpiflola lacobi antiquarii ad Angelu politianu

L' Oli igitur longi incubatus factura nos in expe datione macerare, fed ac
n cepto in tui nominis fccuritatcm fponforc Pico.cuius tota uita gloriatu
plena cft,a quo i amicorum gregem pro te receptum iri oibus uotis ex -
it peto,cuius ueftigia femper adoro, quicquid ex altilium cohorte domi nafeit' fpeda
dum-lcgendum-cdifccndum cmitas detenturus cos omnis in fidibus tuis, qui ali-
:t quo uirtutumfimulacro aut harmonia ducuntur. Vale.
< Angelus Polirianus loanni Pico Mirandulx fuo.S.
t Rfi pene fempcrCnimis improbe forfitan^fed arfi tamen femper fhidio
ii a famx pcrpctux.fic ut pro nihilo fuperflitc gloria conferretur. Sed quo-
ii niam qux fcnbebam uix etiam uctu flatem nominis pollicebantur, exti
i>
quod ego non poteram prxfliteris dedeato Icilicct commentario
rifH tu Pice qui
t de uno SC cnteQic enim titulum facisjin quo riuos per lyceum decurrentes SC aca
demiam reuocas ad unum caput.SC cii philofophia magis una quam gemina no -
liram quoqi theologiam copulas Quod igitur iam glauci gramen requiram uidu
nis xtemum per tcffed 8i tccum narrabit autem quandoqi pofleritas fuiffe olim ,
?
Politianum quendam quem tanti fecerit ipfe quoqi Picus omnium dodrinarum
1
lux,ut ne librum quidem nuncupare illi pulcherrimum de rebus altiflimis dubita
i nerit.ago itaq? tibi gratias pro immortalitate, fed immortales. Vale.
(
Marfilius Ficinus Florentinus Gcnnano de Ganai Parifii prxfidenti. S. D
Ertior efle uis de obitu Pici Mirandulx-tibi ut uidetur adhuc incerto:
c grauius certe dolere uis gcrmane.Nam cu grauiter hadenus hoc ambi

i
guo dano doleas. Certior pfedo fadus grauifliinc mox uc purodolcbis
Prxflabat forfan dubia quada iaduramcerere-q cruciari certa. Heu qd rogas defi
't
i'
dcrariflimemigermane.Ambiguuscquidcmadhuccemalira,Necfinclachrimis i . .
imprxfcntia poflum te redder certiore. Superiore nouembrequo die Carolusrex

i jrW*3uL*/ j
Mirandula nos de

francopt magnus urbem nram Florentiam cft ingrcfTus.Noflcr
P
feruit,tanto ferine dolore litteratos afficiens-quanto rex interim gaudio cuitatcm
V SC
jca prouidus loci genius SC populi gaudio litteratorum gemitum coropcnfauit ,
SC ii
s
EPISTOLAE.
pro exrindlo phlco lumine regium itcrca lumen acccdit.Nc forfan obfcurioreodie
Florentia uidcrcf. Mirandulanu lumen cxtinrdum inq terris, cxlo redditum. Ea.n.
Picus hilaris fecuritate cx hac umbra uicac migrauit,ut ab exilio quodam in exlex
dem patriam uidcref pculdubio rcditurus.Dcfideras prxterca fcire qux pic9 oli}
qux mo coponcrct.Exameron Apologiaq? ac de uno 8d ente cofcri x
copofuerit.uel
pfirtepidolafqj nonullas.Q uicgd de amore olim fcructc adhuc adolefcentia copox
fuerat,iudicio deinde maturiore damnauit.uoluitqj penitus aboleri, nec fmc illius!
iuria edipor.Noui cqdem ultima pii hois uoluntatc.Nam & xtate mihi filius Pix
cus erat &
familiaritate arer.flC amore prius alter cgo.Moliebarur quottidie tria,
cocordiam Ariflotelis cum Platoc.Enarratiocs in eloquia facra,Confut3t6esaftro
logorum.oia qdem tam facunde cj fubtilitcrdifpurara.Scdg ffib luculenta, ta noi
uis obfcurifq; charardcribus adumbra ta.ut uix ab eo legi poficnr.Iraq; nec dum ab
foluta ab eode ucl recognita funt.ncc ab aliis, nifi forte uatieincnt',cxfcnbi pnt.Na
fi forte poflent.ncc adeo defideraremus Picu nrm.uclut abfcntcm.ncc ufq fufpicax
remur extindha, Sed pius nepos cius loanes Francifcus Iris Kingcniopolcnse rene
bris in luce eruere quottidie (ludet , u tamqi patrui SC geda deferibit. Accipe deni
qj hoc in eum epigramma ntm.Anridites fecretiora myllcria raro admodum

coce
dunt oculis datimqj recodunt.ita deus mortalibusdiuinumphum loannc Picum

mirandula trigefimoxtatisanno maturam. Vt aut tibi nota fit reliqua lfamm iac
tura hoc autuno Florctix fadta . Angelus Politianus noder latina grxcaq? lingua
do<fli(IImus,fcptembre pximo ante Pici obitum migrauit e uita quadrageiimoxta
cis anno.cdidcrat iadiu mifccllanca 6C filuas SC declamationes quafdam.epidolafqj
nonullas acute quide omnia elcganterep copofita. Multa quoqj quottidie ad elega
tiarn ncccdaria incertis ficut Picus chararderibus annotabat ut in utroq? grauior
,
Irarum iadlura corigerit.Die.xxiii. Martii. Mcccclxxxxiiii.

MarOlius Ficinus Florctinus loani Fracifco Miradulx Cocordix comiti. S.D.
Pidola de obitu laudibufep Pici breuc mifi I gallia pod difceflu tuu.Lo
l
e gas aut fingularefqj Pici laudes c multis iandiu feriptis meis padim colli
gere Iicet.ex libris epidolaru prxfcrtim poderioribus.Sut.n.duodedii
iprc(Ti,ex ,pcemio in Plorinu.cx libro de folc.ex cometariis in Timxn atqj pmenix

dem.cpitaphiu f eu accipe. Antiditcs fecretiora myderia raro admodu cocedutocu
lis.datimcprecodut.Ita deus mortalibus diuinu phm loancPicu Mirandula trige
fimo xtaris anno maturam. Hucufq; fit cpitaphiu.Deus oia loani Pico,ai corporif
q? fortunx bona cumulatidima dedifle uidcf.Si mo logius uitx fpacium coccffif'

fct.Scd neq? in hoc fas ed puidetia incufare.Nam fi deus illum breuidimo tpefui
pra naturx uires pduxerat iam ad fuminuîd melius ,pgredi forte no poterat, [n eo
de ucro cdfiderc mobilitas naturx no pati t', Ad deteri? uero relabi uirras cofumai
ra no tollerar.Sed hxc cftcracp id genus ipfe in uita Pici melius lariufq; fcnpfidi n
tautilludrarcs ipm.Quis.n .adiderit foli lumefgutoculta gde illius opera fedlo/
ce dignidiroa difeudis nubibus fcrcnarcs.Tua igf i patruum rantum pietarem SC

mortales mirifice comcn dabur.Er deus no mediocribus digna prxmiis iudicabit.
Die primo nouembris.Mcccclxxxxv.
Duodecim rcguIxIoannisPici Mirandulx partim excitantes partim dirigentes ho
mines in fpintuali pugna.
. x
EPISTOLAE
Prima regula/i homini uidetur dura uia uirtutis.quia continue oportet nospu
gnare aducrfus carnem 'SC diabolunvSC mundum, Recordetur quacunqjclege
q>
rit uitam etiam fecundum mundum multa illi aduerfa.triftiria,incommoda,labo x
riofa patienda funr.
Secunda regula recordcfq, in rebus mundi diutius pugnatur, & laboriofius 8C i
frudhiofius.in quibus labor eft finis laboris.K tandem pcena xtema.

Tertia regula recordetur ftultum efle credere ad
cxlum pofle perueniri nifi per
huiufmodi pugnam-ficur 8C caput noftrum chriflus non afeendit in cxlum nifi
p
crucem.nec debet ferui conditio melior efle conditione domini.
Quarta regula recordetur non folum efle xgreferendam hanc pugnam, fed op
tandam etiam nullum inde nobis prxmium peruenire folum ut confirmemur
fi
,
chriflo deo SC domino noftro,8C quotiens refiflendo alicui tentationi,alicui ex fcnfi

bus uim facis cogita cuina pti crucis xpi coformis reddaris.urquado gulx refi
tuis
flens guftum affligis.recordarc illum fcllc poratum SC aceto. Quando manus
re-
trahis a rapina alicuius rei qux tibi placet cogita manus illius p teligno crucisaf
fixas, 6C fi fuperbix recordare illum qui cum in forma dei cflet pro tc forma
rcfiftis
humiliatum ufq; ad mortem crucis ,SC cum de ira tcnraris recor x

ferui accepiflc SC
dare illum qui deus erat SC omnium hominnm iuftiflimus cum fe tamen uideret
quafi latronem 6 iiIudi,8Cconfpui,8C flagcllari.K obprobriis omnibus affici, SC cu
latronibus depurari, nullum tamen unquam aut irx aut indignatiois fignum olle
dit,fed paticntifTime omnia ferens omnibus manfuctiffimc refpondcbar, SC fic dif
currendo per fingula inucnias nullam efle paflionem qux tc chriflo aliqua ex par
te conforme non efficiar
Quinta regula,q, in iliis duodecim armis nec in quocuqj aliohumauo remedio
confidas, fed in fola uirtutc Icfu chrifli qui dixit confidite ego uici mundum,SC ali x
bi.Princeps mundi huius ciiritur foras.quarc SC nos fola cius
uirtute confidamus
K mundum pofle uinccrc.SC Diabolum Et ideo debemus femper pete
fuperare.
re eius auxilium per orationem SC fandorum fuorum.
Sexta regula, recordare cura unam uicifti tentationem femper aliam efle expex
dtandam.quia Diabolus femper arcuit quem deuoret, quare oportet femper feruix
> re in timore SC dicere cum propheta fuper cuftodiam meam flabo.
Septima regula, ut non folum no uincaris a Diabolo quum te tetat.Scd utuin \
*
cas ipfum,8C hoc eft quando non folum non peccas, fed ex ea re unde te teraucraC
occafioncm fumis alicuius boni.utfi opus fuu bonum aliquod tibi offert , ut inde
in uanam gloriam incidas.tu illud ftatim non ut opus tuum, fed ut beneficium dei
cogitans humilias te SC ludicas parum gratum tccfic deo de beneficiis cius.
Ocftaua regula, ut quum pugnas,pugncs quafi uincendo deinde perpetua pax
ce habirur9,quia forte hoc tibi dabit dc9 cx gratia fua,8C Diabol? ampli? non re x
dibit confuf9 de tua uitftoria.fcd quu uicifti geras te qfi mox pugnatur? ut in pu x
gna femper uicftorif.&C uuftoria femper (is memor pugnae
i
Nona regula,ut quis te fentias undiq; benemunitu SC paratu,femper tamen fu

giasoccafiones peccandi, quia ut dicit fapiensqui amat pcriculu peribit in illo.
- Decima regula.ut in tcntationib 9 femper in principio occurras SC allidas puux

Io sbabylonis ad pctnm.Petra aut eft chrift?,quia fero medicina paratur,
SC i ii
EPISTOLAE
Vndedmarcgula,recordareq> licet in iplo conflilhi tcntatiocvs amara uidcaf
pugna, tamen longe dulcius eft uinccrc rcnrationem cj ire ad p<3m ad qd re inclina
& in hoc mulci dccipiunrur.quia non comparant dulcedinem uitftorix dulcedini
peccati. Sed comparat pugnam uoluptati,8 tri ho qui milies expertus equid fit ce
dere tentationi deberet fcmcl faltem experiri quid fit uiticcrc tentationem.
Duodecima regula, pprerca q> tenraris ne credas te adeo derelictu, aut deo papi
gtatu ceâut pap iuflu 8C pfctftu.mcmorfis qjpoftcj Paulus uidit diuinam centia
patiebatur tentationem camis, qua permittebat deus eu tcntari,ne de fuperbia te
taretur.in quo etiam homo debet aduertere q, Paulus qui erat uas clcdtionisSC n
ptus ufq; ad tertium cxlum.tamcncrat in periculo ne de fuisuirtunb9 fupcrbittt.
ficut ipfe dicit de fc me datur eft mihi ftimu
ne magnitudo reuallationu extolleret
lus carnis mcx qui me collaphirct.Q uare fupomnes rentationes homo debet ma
:Xime fc munire contra tentationem fupbix,qa radix oium malopt fupbia eft , cotra
qd unicum remedium e cogitare femp q> deus fc humiliauit pro nobis ufqj ad cru
ccm.SC mors nos uel inuiros coufqi nos humiliabitût fimus elea uermium.
m
Duodecim arma fpiritualis pugnx qux promptu ha beri debent cum peccan
di libido mentem fubdit.
Voluptas breuis Si exigua Aeternum prxmiu,xrcma pena.
Comites fiftidium Se anxietas. Hominis dignitas Se natura.
Iaifhira maioris boni. Pax bonx mentis.
Vita fomnus Se umbra. Dei beneficia.
Mors inftans Se imptouifa. Crux chrfti.

Sufpicio impoenitentiae. TeftiraSia martyr 6i cxepla fcftoyt
Duodecim conditiones amantis.
Amare unum tantum 8C contemnere omnia pro eo.
Infaelicem putareeum qui non eft cum amato.
Omnia pari, ut cum illo firctiam mortem. Ornare (e ut illi placeat.
Eliecum illo quomodo potcft,8C non re faltem cogitatione.
fi
Amare omnia qux ad cum attinent, amicos omnes.domus.ucftes.imagines,

Cupere laudes nccpoflc pati aliquam cius ignominiam.
De eo credere omnia fummaridemq? cupere ut omnes credant.
Optare etiam pro eo pati aliquod incommodum 6C dulce effe illud incommodum
Flere cum eo Ixpe.uel fi abfens ex dolorc.uel fi prxfens ex lxtitia.
Semper languere fcmpcrardcrc eius defiderio.
Seruire iili nihil cogitando dcpremioautmerccde. Solemus aurem ad hoc induci
prxeipue ex mbus caufis. Prima eft qn feruitiu ipfuro per fe eft appetibile. Sceun
da quando ille cui feruimuscftin fe ualde bonus Si amabilis, Sicut folemus dicere
. Tertia eft qn ille prius
feruimus illi propter fuas uirrutes g inciperes multa tibi
beneficia contu)>c,SChxc tria funt in deo, quia pro feruitio cius nihil nouiter accipi
tur quod non fit nobis bonum.Si quo ad animam 8i quo ad corpus.quia feruif ei n
e aliud q tedef ad cum.hoc e ad fummum bonum. Similiter ipfe e oprimus SC pul"
cherrimus Si fapietiftimus.SC het oes conditiones qux folet nos mouef ad aman <*
dum alique Si feruiedum ei gratis ,
Si in nos contulit fumma buficia cum nos- OC
ex nihilo creaucrir,8 per fanguine biti fui ab inferno redemerit.
EPISTOLAE.
CONferua me domine.'
Siquis perfecftus uult recognofccre (latum fuuro.unu habet periculum ne de fua
.
uirrute fuperbiar.ldeo Dauid loques in perfona iufti de.ftatu fdpit ab hoc uerbo,
conferua me, quod rciftc confidcratum oem amouct occafioncm fupcrbic.nam qui
potell aliquid ex fc acquirere poteft SC illud ex fc (ibi conferuare.Qui ergo petit a
deo conternari in (latu uirtutis fi^nificat per hoc q> nec a principio ipfam uirtutem
ex fc acquifiuir t qui aure recordat uirtutem (e cofccutu,n6 uirtute propria/ed uir-
tute deino pot dc ea fupcrbire.fed magis humiliari coram deo iuxta illud Apofto.
Quid hes q> no acccpiftifat fi arccpifh qd glonarisfqfi non acceperis, duo funt er
go uerba quae fp hrc debemus in orc.alrejt.f.mifcrerc mei de9 cu Icilicet recorda^
mur peccato^. A lteru cft.Cofcrua me dcus.f.cu recordamur uirrutu.
Q VON AM Ipcrau I i in te.
Hic una res eft qua: facit nos a deo impetrare quod petimus,quuro.f. nos impe^
rraturosfperamus Erfiduashascomjitionesobteruabimus.ut nunq petamus a
deo nifi ea qux nobis funt falutaria.K ut id quod petimus ardenter petamus cum
firma fpc q, deus nos exaudiat, nunq erunt irritx orationes noftrx.Quum igit' non
impetramus cft aut q> illud nobis cfl noxium.ncfcimusenim quid pctamus.ut in
quitChriftus &Icfusdixirquicquid petieritis in nomine meo dabitur uobis hoc
enim nomen Icfus faluarore figmficat.K ideo n hil petitur in nomine icfu.nifi quod
cft ad falutcm ipfi peteti. Aut non exaudit, quia fi bona petimus, non.n benc peti
mus hoc cft cum parua fpe.qui aute timide fpcrat.fngide pctir,idco dicebat laco>
bus,po(luictautcin fide nihil hxfitans.
DIXI domino deus meus es tu
Poftqua muniuit fc contra fuperbiam incipit deferibere ftatum fuum. Totus aute
ftatus iufti confiftit in hoc uerbo, Dixi domino deus meus es tu, Quod uerbum lu
cct uideatur fere omnibus comunc,pauci tamen funt qui illud pollintucre dicere,
Illudenim quis habetpro deo quod haber pro fummo bono.K illud habemus pio
fummo bono, quo folo hab rofi extera d. fmr putam? nos c(Tc fodices,
S qd unum
fi etiam fi habeamus omnia al:a bon i putam? nos ee miferos.dicit igitur aua
defit
ras pecunix.Deus meus es ru.quia etiam ei defint honor SC fanitas. SC uirtus,8{

fi
amici modo pecuniam habear contctus cft. Ft fi habeat omnia illa bona qux dixi-
,
mus SC pecunia defit, putat fc cftc infadicrm.Gulofus item crapulx.K incontinens

libidini,# ambiriofus imperio fiue glorix dicir, Deus, meus es tu.V ide igitur
q pa
uci pofTint dicere. Dixi domino deus meus es ru.quia ille folus hoc poteft cui folus
deus fufficit.ica ut fi ei proponant omnia regna mundi SC cxlcftia omnia, SC terrea

na bona,non tamen ut iila confcqucrctur uel fcmel deum offenderet Jn hoc igif di-
<h> confiftit totus ftatus hominis iufti.
Q VONIAM bonorum meorum non eges.

Reddit rationem propofiti fui,quare.f.foli domino dicat, Deus meus cs tu. Rario
autem quoniam folus deus bonis noftris non eget .nulla enim creaturae qux non
iinperfcdionbus ut probat philoSaphi SC theologi, qa
indigeat aliis creaturis
q ea
fi ille no cflent,ifta non eflcnt.quia dcftrudfa una patte uniucru deftruitur totum
uaiucrfum.dcftruifto autem dcftruuntur omnes partes,omnes autem creatu rx fuc
partes unius uniucrfi.cuius u niucrli ipte deus non pars cft.fcd principium nihil ab
EPISTOLAE.
codependens nihil enim acquifiuitdcusexhocq>cieauitnundum,K nihil percie
rct fi totus mundus anmhilarctur.Soluseigo deus bonorum noft rorum non eget
Debemus autem erubescere illum habere prodeo qui bonis indiget noftri* .qualis
eftomnis creatura Praeterea no debemus habere pro dco.hoc eft pio fummo bo*
.
no mfi illud in quo eft fumum bonum,in nulla autem creatura eft omne bonum*
Soli igitur domino debemus dicere.Dcus meus es tu.
SANCTISqui funt in terra cius.
Poft deum maxime debemus amare illos maxime coniumfb, quales
qui funt deo
funt angeli 8C beati in pfia.idco poilq dixit dno.Dcus meus cstn. fubdit q, deus
MIrificauit uoluntates fuas.
Hoc eft mirabiles fecit amores cius SC defideria eius erga famflos qui funt in terra
eius.hoccft in cxlcfti patria qux dicitur terra dei SC terra uiuentium.K uerc fi coft
deremusquata fit huius mundi mifcna.quara aui
illius parrix fcelicitas.quantaqi
ura illorum bonitas SC claritas defiderabimus iemper hinc difcedcre ut illic habite^
mus.Hxc autc SC fimilia cum meditamur illud femper curare debemus ne infruc'
tuofx line meditationes noftrx.Scd ex qualibet meditatione aliqua femper acquix
rere uirtutem debemus.ut ex hoc uidelicct dc bonitate illius patrix fiiperioris dee
bemus acquirere uirtutem hanc ut morte non folum fortiter (eramus SC patiente*
cu ucncrit hora noftra.aut fi pto fide chrifti nobis obeunda fit.Sed ultio etia eam
appetamus cupietcs.f.cx hac ualle miferiape difcedcre ut in illa fcclici patria cu deo
SC faneftis eius regnemus. Cu ergo iuftus dcfcnpfit flatu fuu qui totusaft in cffeC'
tu erga deu SC diuina dcfpicitqi cx alto ftatum boium malopt , SC dicit.
MVLTiplicatx (unt infirmitates copt.
Per infirmitates aute intelligic idola, SC ita habet texn *s hebrxus.ficut.n.bon? unii
habet deu quccolit.ita mali multos habent deos SC idolaiquia multas, f. uolupta^
tes.multa defideria uana.pallioncs diucrfas quibus feruiunt , ideo aute multas qu$
runt uoluptatcs.qa nulla inucniut qux cos quictet,& ideo in circuitu imperii anv
bulant.K fubdit poftea aclarnauerunt.quia.f.poft fua defideria pixripitcs ruut SC
incoufiderate.unde edocemur ut non minus ipfi celeriter curremus ad uirrutes
q
ipfi currat ad uitium.nec domino noflro minus diligenter ipfi feruiamus cj ipfi fer^
uiant drio fuo Diabolo.Iuftus aut confiderans ftatum maloru proponit firmiter fix
cut SC nos femper debemus faccre.nullo modo uelle cos fequi.K dicit.
NON cogregabo couenticula eo jr de fanguimbus.nec memor ero nominum.
Dicit aut de fanguinibus.tum quia idolatrx folebant collecfto fanguine uidhmaru
circa cu fuas agere cerimonias, tum quia tota uita maloru rclicfta ratione fenfualita
tem fequitur qux in fangumc fita eft.Dixit autc q, non folu uult facnficare idolis,
fed nec nominare ca.quod rantu dia SC fieri poteft oftendens per hoc q* non folu)
homo perfctftus debet abftinere ab illicitis uoluptatib9 fed etiam a liatis ut magis
totus contemplationi diuinoru puri9 uacet,6C quia aliquis pollet
ferat' in cxlu.fii
cfedere q> eflet ftultitia priuarc fe omni uoluprate fubdit.

DOMlnus pars hxrediratis mex.
Quafi dicat non mireris fi omnia alia relinquo.ut deum poflideam in quo etiam
aliadeniq? bona poflidentur, debet hax cITc uox cuiuflibet boni chriftiani, Domix
nuspars hereditatis mcx,quia nos chriftiani quibus deus ipfepto hxteditate pio
EPISTOLAE
fu rtferirar, debemus erubefcere aliquid prper ipfiim delidcrarr.S quia poflet uideri
licui prxfumpcio audere hxc (ibi promitrerc.idcm fubdit.

I* i TV cs qui reftituis hxredicatem meam mihi.
II
Quafi dicae domie deus meus bene fcio q>cum nihil fim refpeftu rui uiribus meis
noo poflum afccndcrc ad te poflidcndum. Sed ru es qui trahes me ad te per gratia
tu cs qui te ipfum dabis mihi poftidendum, confideret deinde luftus quan^
tua.flC
ta fithxc fcdicitas ut ei deus pro hxreditate contigerir.fubdit.

FVnes ceciderunt mihi in praeclaris.
Paitescnim 8C fortes antiquitus per funes diuidebantur, quoniam multi funt
t q
licet ad hanc fcelicitatem fint uocati ficut funt omnes chnftiani,ipfam tamen
nihil
focmnt.urpote pro Icui fxpe uoluptate comutant.ideo fubdit.
ts
ili
HAEreditas mea prrcclara cft mihi.
as
Quafi dicat ficut ipfa eft praelata,ita ego eam praeclaram reputo, omnia alia re
fpedhi eius, ut dicebat Paulus.ficut ftcrcora
reputo.quoniam autem habere hoc Iu
s
men intclledhis.ut homo cognofcat foclic.tatcm fibi adeo datam donum dei ideo
a
fubdit.
a
i
BEnedicam dominum qui tribuit intellectum.
te
Quoniam aut fxpc homo iudicat fecundu ratione feruire dco.fcnfualitas autem K
caro rcpugnar.tunc aut hopfecftus cft, ut no folu aia cius fed caro in deu ferunt
it
ii
tur.iuxta illud.Cor mcu caro mea cxultaucrunt in deum uiuum,ideo fubdit.
i
ET ufej ad txxftcm increpuerunt me renes mei.
Ideft renes ipf' in quibus maxima foletcflc inclinatio ad cocupifcentia no fblum
clinant me ad malu.fed potius incrcpant.hoc cft retrahunt etia ufqj ad node ideft
eoufqj ut eriaipfi ultro pprium corpus affligant Afftidio enim fxpe per nodem
/>
Iblct dcfignari.oftcndit deinde qux fit radix tantx priuationis, dicit.
b
PROuidebadeu femperin cofpcdu meo.
n
Na fi quis deu femper haberet ante oculos pro regula omniu opcratfonu fuam,
ii
in omnibus operationibus fuis.nec propriam utiliratem,nec gloriam,ncc uolupta^
(
temquxrcret, fed foluut|deo placeret breuipcrfeduseuaderet,qa qui ita agit
t
femper in omnibus profpcrarur,idco dicit.
I
IPSE a dextris eft mihi ne comouear
t
Oftendit deinde quanta fit faclicitas iufti uiri.quia.f.crit in xtemura fcclix I ani
roa K in corpore, deo fubdit ppter hxc.
i
t
LAEtandum cft cor mcu). .
i
Ideft anima mea lxta eft fciens poft mortem fibi cxlum efle paratum.
*
ET caro mea requiefeer in fpc.
i
Ideft quauis ipfa no Ixtetur, quafi acceptura ftatim poft mortem ftatum fuum.rt
1

quiefeit tamen in fcpultura cum hac fpc q> refurget in die iudidi cum anima fua io
mortalis K fplendidiftima.K hoc totum declarat in fequend uerGculo, nam quta
dixerat q> anima Ixtabatur, fubdit rationem.
QVIA non derelinquet animam in inferno.
Et quia dixerat q, caro requiefeebat in fpe.fubdit rationem dicens.
[
i
NECdabis fandlum tuum uidere corruptionem.
Quia fiue 6C 3 fuit corruptibile refurget icorruptibile, qa Chriftus furt primos
i
EPISTOLAE.
qui' intrauir paradifum.fit nobis uita apcrait.fit fuit primus qui refurrtxit.fif refuta
redlo eiuseftca noftrx refurrcdhonis.ideo ifta quae diximus dc refurredhoe prin^
cipallter dcchrifti mtelliguntur.ficut dedarauit Petras apoftolus.St fccundario in
reiligi poliunt de nobis inquantum fumus membra chnfti.qui folus non uidit cor
ruptionem.quia corpus cius in fepulchro putrefadlura non fuit.quoniam igitur

uia bcncuiucndi ducit nos ad perpetuam uitam animae St corporis,ideo lubdit.
NO TA S mihi fcdfti uias uicx.
Et quia tota felicitas huius uitx confiflit in apta uifionc 6t fruitione dei, 16 fubdit.
ADimplebis me laetitia cum uultu tuo.
Et quia faelicitasin xtemum durabit, ideo fubdit.

DElcdfationcsin dextera tua ulqj in finem.
Dicit autem in dextera tua,quia faelicitas noilra completur in uifione fit fruitione
humanitatis chnili qui fedet in dextera maicftacis in cxcclfis, iuxta illud Ioanms.
Hxc efk tota merces ut uideamus deum St quem mififli iefum chriflum. Finis.
Matthcus BofTus canonicus regularisuir dodtus flt eloquens in prooemio fuajt
recupcrationu fcfulanape de quoda fuo dialogo prius edito uerba faciens ad lome-'
dicem Cardinalem landtx romanx eccleiix.ita inquit cum code ipfo Politiano nec
inuitus legit fcmel fit pluries ad calcem ufq; ifignis fit clariifimus loan.mirandula
cuius ingenium fuper humana oiphariamqj doChina oes obflupcfcut.fit a cui? im>
tegritate animiqi nitoreomnis abcfl halcunatio palpanfqi confenfio.
Ex cpiilola Angeli politiani ad picum qua defendit locos ab Hermolao damna
tos in fuis comentationibus.
Q uo circa tu mihi nuc adeundus mipice dodHoj; oium dodViiTitr^no quidem
ut iudex fed arbiter honorarius.q uidclicet iter amicos difceptates lite dirimas.
Baccius Vgolinus Robcrto faluiatoS.
Erico te Robette dodh diligut quos miro quoda ardore coluifti femp.fifi
m' fludiofi oes amat, quos no modo opera fed fit impefa iuuas, ut comodiu*
proficiant, ego ucro fit fi nec dodhs,nec ftudiofis quide annumerandus^
plurimum tametibideberemefaccor,q>pertcnobisuelrcmotiorib9 copia fadfa

fit diuini admodum operis editi nuper
a pico mirandula uiro fane prx omnit>9, qui
fmtquiqj fuerint admirado.quem redfcno iampicii.fedfuauocat phoenicem in fa
era racdicu lauro nidificante Politianus meus, aliud auatis noflrx miraculu. Illius
tu librum dc fepriformi fex dierum genefeos enarratione uerx phix 8t chrillianx
religionis augumentu magno Laurentio medici patrono meo dicatu cum diligen-
riilirae imprimendum tum ad loca diuerfa.ac dillantia tranfmittcndum.fit pluria
mis eius Icdliois pcupidismclgratis habendum curafli.Q uos inter 8 mihi conti*
git,per Vidlonum caianum tuum hominem.mulri ioa.multaqi fuauitate afperfu,

8t falibus optato hoc munere potiri.hoc tuum m uiros claros fludiura.hanc in om
nes uirturis amatores officiofam libcralitatem.qui no laudet St gratiore affedhi p*
fcquatur.Is abomni humanitate d:fcors,fit a litterarum cofuctudinealieous peub
dubio eft habendus.no enim publicx utilitati cofuli amantius, redhus cdrnufue
potuit. Quare hoc apprime tibi cfle exploratum uelim.haud tenui mercedc furop
fiile te huiufmodtprouinaam,cumindc fit bonorum gratiam.fit non mediocrem
glonam fis confequutus. Vale Ncapoli.\nuKalen.apniis.Mcccclxxiai.

EPISTOLAE.
Iunianus maius Robcrto faluiato. S.D.
Vod Toannis Pici mirandulxdiuinu opus,n5 minori cura imptimendu?
q curafli.q ille cofecit & tuar plurimu grariap diligctix, illius diulx do
dtnnx habcndu puto. Tibi q> tam fublimeopus inter tenebra^ obliuia
dclitcfccrc paflfus n5 fis,q una opa amici pperuati, coi oium utilitati confuluU
fti.Illi aut g>ncq? prifeopt uiroru autforitatc ucl fandtitare.qui hxc
cade enarratur
deterritus neq; aliop infeclarus ueftigia fuo quodam lumine,illa eadem colluftra^
,
uic.Nam eu primu tam reconditu, a multopj cognitione remotu opus ad meas
puenit manus, diligerius id legere cepi.quod non modo cum admiratioe attulit uo
luptatc.ueru ctia 5C eo fublimitatis contcplante cuexit aium.ut neq; admirabilius

neq; enucleatius qd unq uidcnm, aut audiucrim.Q uippe cuius fgcniu fupra ca>
f
tero 91 acumina prxftar.ldaBt indagine incredibile callet, reru oium cognitionem
a q credibile fit ia her.Illac prxfcrtim xrarc qua paululu pubertate" egrefTus,
rantarep: notitia adeptus e(l,quataeria dodhflirais xrarc puedtis attingere no
licuit.Q uapp oium bona Kaitiu,atq; fcfapt factu domicilii',^ nolfri fxculi miracu
B
e
Ifr noiarc uercbor nuq prxfcrtim eu opis rccoditos fenfus a paucis hoibus cxcogi^
tatos reru progreffus naturx
dei parcfadta latibula Si rande fumi opificis arca^
nas opes iam in ppatulu edicas accuratius lego.quo qd admirabilius unq audiue^
l
rim ignoro, aut qd altius legerim nefio. Lum phos inter SC Mofcn.qui diuerfo m-
ter fc itinere reru opificiu contexebant ia pace inita naturx K dei quxda coniun
,
fta fccdcra fine corroucrfia coprchcn d ane ,fcd hoc altius repetendu.arq; uerbofius
explicandu in aliud tepus referuo. Venio ad te mi Roberte uir quide egregie, que
ex tuis feriptis unice diligo ,qux quauis paucula fmt, tamen tale rux uirtutis fpcci
j
men oflcndutjUt non minore prouentura ingenii fruge: flocculorum
q gratiore nue
fpem tuu fcito Iuui.inum fi qua deinceps de tuis ad
offeror, polliceant .Sic itaq:
me feriptis dcdcristno minus ruape rerum prxcone,q ob id ipfum tui amatore fci-*
as.Vidforius itaqj tuu prxdicat ingenii prxffantia.tuaqi hap: litterarii crudita hu
maniraretut eadem cupcrc prouoccr prxdicare.Vnu tamerogoutque Vigori
us blandis hortationibus ad amandum inuitauit.tu tua humanitate qua profice-'
ris
amplcdfcris.profcqui non dcfiiias.Quo circa mea excitabis defidia',ut fxpi'9
ad te fcriba.modo noftra no afpcmcris.fi ex uerbis noflti uidtoni meam nopoft
habeas amiciciam neceflitudinis umculo ad te omni officio profequendu prouoca
bis.Nihil cfl enim quod malim eu ingenuis
dodfis uiris mutuo amore
q Iit*
*
tcrarum mutatoc concertare. Tuu Mirandula.que humanitatis columen prxdicas
'
ipfe naturx delicias appellare audco.mihi a fc amari cupieti amicum reddas,
faluum ex me dicas. Vale Neapoli. pridie no. hinni. Mcccclxxxx.

ExMifcclaneorum Angeli politiam' procemio
De lffo enim prx cumffis admirando,no pico iam,fcd(ut ipfe appellare folco)
pbcenice potius qui nunc in tua Lauru nidificac.tanra mea quidem cxpcdfatio eft
Ut aufim Propertio fu .cinere Cedite romani feriptores cedite grai.
Item ex capite eiufdem opcris.xiiii.
Vtidem et compari t offendit Ioannes picus mirandula meus unus omnium
prorfus ab omni parte bcatiflimus.in ope fmgulari atq; admirando, quo pfalmus
a fcptuagka uerfos irto notap: praecipue argumeco docet hcbraicx ueritati rndere.
EPlSTOl AE.
Mc iamTalutarc iudxus aut obficere poflic ca nos in templo lingulis canere horis
qux ne ipfi quidem fatis uerfa fideliter exiftimemus.

Item ex capite eiufdem operis.Lxxxx.
Qualis.cft irem Ioanncs picus hic meus e mirandulams pnocipibus.abfolutiffimu
naturx opus, quo philofophia latinc iam meditans loqui fummum puto (attigi'
a
um accipiet.
Item ex capite eiufdem operis.Lxxxxiiti.
Percurrimus aliquado ego K picus hic miradula nunq fatis ho laudatus fubfi'
ciuis horis antiquos enarratores inftfi facn uctcris.grxcos maxle Diodopt philone
Genadiu.Aquila.Origene.Bafiliu.Didimu.Ifi do ps.Apollinare.Seucrianu, alios id
gen? coplurcs.quopt ille ficutiqj latinops fniasocs.qua diligeriflime cum ludtcorii
CCchaldxop: iterpretu coferes opiomb^.nihil no eucntilat 6C peficular.unde modo

aut ueritas clici.aut obfcuritas tolli.aut roborari fidcs.aut refelli polTit impietas.
Ex libro de feripaoribus ccclcfiafticis loannis abbatis fpancmenfis.

Ioanncs picus natioe [talustcomcs miradulx.Oe cocordix dns.uirois bonx Ifa'
turx ftudiofiflimus.eeficut prxclaro fanguinc.ita diuino admodu ingenio nobilif'
fimus, magna familix oigenu artium ttipatus catcrua, dignus 6C optime merit?, cu
ius profeittionera mufx Aquantur, doittittimus nottra xtate philofophus eft,atq>
difputator acerrimus. Scnpfit ftilo elcgantittimo nonnulla.quxxtas noftra tum co
probare tum uel maxime admirari habebit,qbus nominis fiC glorix fux memoria
non indigne fempiremam reddidit.
Ex compendio rcuelationum do<tti(limi:6e fanettiflimi uiri fratris Hieronymi (a
uonarolx FerraricnOs ordinis prxdicatorum.

Comes Toancs miradulanusutr tpib9 nris igenio SC mulriplici docttria fidgularis.
Ex fecundo comentario in Propertium, dotiri (limi ac cloquerifiirai uirt Philippi
Bcroaldi Bononicnfis.fup illo ucrluîo tot achememis 8C extera, fufa pro ethrufea
feriptum legi in codice loannis pici miiandulani.qui uir eft fxculorum memoria
dignus, qui multiiugis difciplis prxdicus, exornat xtaris nottrx gloriam, cui acomo
dari poteft illud, quod de Varrone fcripfit Tcrcntianus.Vir dodliffimus undecuqj
picus, qui te Mine mi,utpotc eruditum eruditi(Timus,nobilcm nobilittimus non fo
lum diligit.fcd uehemeter amat.qui de te honorifice loquitur.Se optime fentit. hic
poft feueriora ftudia in Propertii ledhone tanquam amoeniflimo diuerforio requie
fcerc confucuit.ee mihi hunc locum ita legenti adftipulatus.ollcnditqj in fuo codi-
ce fufa feriptum efle non cthrufca,ei extera.
FINIS. .
Opufcula hxc loannis Pici M irandulx Concor'

dix Comitis Diligenter impreflit.
Oes funt temi praeter CDER.TY quifuntduemi A ueroeqnternoj

. <
10 ANNrS PICI MIR ANDVL AE CONCORDIAE COMITIS DI

SPVTATIONVM ADVERSVS ASTROLOGOS LIBER PRIMVS
Rimu ofum fcirc Icrtorc uolo.no hoc ntra iuctu audaciaqi fuif i
fc rciicicndi cofutandiqj aflrologia.Scd a prima antiquitate bo

'nisira iudiciis fcmpuilum noce pfcllionem,quae tot hoi icomo
da.tot infanas undiqj fub prxtcxru fcix 8C utilitatis inuchcrct. Cxfarij
Hinc Cxfjjii legibus SC prudetu uti noxia uirx auitatib9 elimi leges,
Hinc oraculis pphctap8,p6nficu famflioibus.hoium fdtiiTi> Oracula
nae'
inopi uocibus Se doctrinis, ut monb9 SC pietati pcfhfera codena philolo

lur.Hlc a phis SC mathemai icis qcuq; fape ex libris no loq didicerit, qfi falfa ii uti phorutn.
lisfi pofIibilis.no amica phlx.ucl cotenit' fef uel cofutaCId qd aliis uel nefcietib9 Potificu
ocl denegatibus priufq ro.bus res agat lioc libro fum? declaraturi.ut poft tales ac fadiiones
cufatores no ad iuidia nobis hxc accufatio/cd potius ad pudore box frotis hoibus Dodlrix
fi
q lufpiciant pofTit ee dcfefio.Exordiu uero faciemus a pbis quop: maior audtori/ fjoctoru
Cas 5 prudetum SC eoior irerdu ee fulct
q .pphetapt, Pythagora adrologix fide non hotninu.
prxltafrc.tu autffor e Tiacodoretus.tum Laert^ quocp Diogenes SC plutarchus in Philotae
dicaueTut, Democriti illud fert qd' ari pedes nemo fpcdlat exii fcrutanturplagas. phi.
Academic9 Pauorin? Si Panxti9 floicus ipam kclTucrunt.ridec' cade a Senccaco iVlarhc
futad* a Cicerone, Sed SC difpuranrc aducrlus illa Carneade SC diuinis ifcnfu Bione matici.
phm qs ignorafQuod fi fupat oeni infauiam^cui nec infanus accedat Oreflcs
Cum tnfanix coti net aftrologia,cui nec multa deliranscflinriri potuit Epicu^ Pia Pythago
to 8d Anflotclcs phix principes indignam putauerunt.de ucrbu aliqii faceret to ras
ea fua phia -plus eam Olendo qfq uoce fcriprifuc codenantcs.Na q aliter fcnriut Democri
q
illud quxfo rrideat cur toro decurlii Tuarum comctationu.ubi uel pprictatcs cxpli tus.
cadx cxleftiu uel caufx infenorum inde erant petedx aftrologicu illi nihil unq at'- PhauorD
tulcritTAn ad phm hxc fpediare no putarut ptes uniucrfi prias Si nobiliflimascor nus.
pa mota rurfufqi moucncia eas efficaciflimas fine qb? fieri qcq i natura aut cogno PaneriP.
(ei non pofTit fiqd tales ee credant djles casaftrologi faciunr.de qb? uniuerfaliaq Carnea^
dam cognofcere qlia fcnbut phoyt ducesrfi

q
ppria magis poflcnt intclligi.no phi des.
fed iropfedh' phi eil.Cur igr AT.fl.libros fuos de c^lo tam iciunos rcliqtfubi ta mul Bion,,
Ca tam fplcndida dicere pocnir.Si fi poruit debuit de
flellis de planctis coru cfficicn Epicut?*
Ciam pprictarcs cogmtionem indicasnob;Cur in mctheorologicis imbriu.comeca Plato,
rura ucntojr.cas pferutatus aftrologicaptrcpsfcmpobliuifcit .Cur in libris de aia Anfloce*

lium griationc,ncc gcmellus.ncc ptus portetofos atep moftrificos.nec fexus numc'
ruue puerpii.ncc forma} nec qlitatcs ad fydera aut refert aut referri pofle meminit
f tranfcurfu:Cur idc in Timeo facit SC Plato, Cur ari Platonem Timc9 ipfc Pytha
goreus i lib.de natura furamus ut ait Plato pliu s piter SC artronomus: Cur SC Occ
Ius ide leucanus i lib.de mundo.teftimonio ee ipfe Platonis in phia cmincnrifiim9
An haec quafi parua cotcmpfcru t.qux fi funt ucra maiora ce no prit.an cotcmpfc^
. . (
rue qdem>fed ignorauemr.Si i Aegypto babyloniaqj uerfati nopotuerur hxc irclli

gere decantata apud hos populos fiC cuicp de medio et nota, profcflionis certe fuae
mo eeût dixim9)n5putauerut nifi fua ignorarur ffeflionem, ut philofophi mun?
crederet apu SC formicatu nunutiflime quxrerc ,ppi ictates-Iouis SC Saturni er no
putaret .prxfertira fi ueritate fug his non (olu obfcrua.io docet/cd SC ro monflrat
*
ADVERSVS ASmOLOGOS.
l ffcriptorcsaflro!ogi maxime cotJdfie.Quidna igr aliud dicipotcflqica fuiflc
? larone Ariflotclcq) fnia-non ec cis cxlcffia quops dicut aftrologi.ncc aflrologia
ucl arte cc ucl fria? cui9 erat eu aliis, alioqn mecio facicda.fcd ex ludicris una fiue
.
>:* 'C/ fraudibus potius circularow.quo genere gcomacix hydromatix- plfigiV icatatio
ncs.^ru ueteres nulli philofophi inter fcias artcfqi mcmincrur.na fi foret ars aftro-'
logia penderet a naturali fcia.ficutt mcdicina.ut queadmodu medicus a philofopho
- - fruticu hcrbapeâlaliu natura mutuat qbus utat ad fanitacc corpib9 cociliada^ta
* difeat aft rologus a pho fyderum uires SC ppnetares quib 9 utaf ,Si uti doceat ipfc
ad prxdiccndu,na q diuinarrirc alfrologia pte aut fine marhcmaricac pntat allro
De fyde^ nomix plufqj eu ea fi qua ce putet' eu naturali phia hrc comcrtii, Is longe fal
q q
iib 9 quid lad* poffca declarabimus. Niic rrfi admonemus rem pofita dotffis tn exrra cotroucr
naruralis fia ad phm ptinere fcire de fydcnbus qcqd eorum fubftam ordinemqj confcqt' ad
cofiderec. motus SC moles eorum dimetiedas aftronomo delcgato,ad prxuidcda futura de ha
Quid bitu poficuraq; copi affrologo.Siqs artifcx.f.ee coccdaf alf rologus Quare nimis
.
dffrolo - olo dormitas K icxcufabilc Platois Anffotclifq; filentiu foret ea uec idicatiu qdem
gus quid qux fuerat illis ec exaiftifTiinc prradfanda.Quod ubiqj apud Platone mifeellanea
A (bono-' agete.oigenaq; dotffrina tu apud Arift.in ,pblcmatis rnaxic licet admirari. Quo ti
mus. i bro de mathematicis dcqi oibus artibus SC difciplinis qoes ppones.SCcap: ex or ge

nere dogmatu et antiquatopi afferes folutocs.hif cre rn alfrologicu uci bii nufq in
uenit licet ite in ethicis ad Euacmu ubi de bona fortua difleruit. Quo fi fatis indi
,
cio no mouemur audiamus difeipulos utriufq; phi ea nobis fntam rcftificanrcsq

Plotinu magiffri filedo nobis eloquuntf.Plotmus in Platonica familia pnmx fere aucTorita
feripfifle tis ht .Eum feribit Porphvrius eu diligere allrolooix operam dcdificc-compifTtttp
contra tandem arris uanirate falfitarcqj praedudioum oem affrologis fide abrogafle. Qua
affrolo - re libro quoq? dicato.cui tirul9 de ffellaptcfficietia dogmata alfrologopi affcucrate
gris. rifit SC cofiitauit.Q uod xgre ferens Matern? multa fup C19 morte merif ,ijfi de eo
Matem9 pcenas fumpfcri: fatum. na illa ce falfiflima ex Porphyrio ipo Plotini difcipulo faci
Orige. lc irclligit
,q
8C genus morbi quo dcccl 7ir.SC eam SC cur Roma difceflcrir plane fi-'
mul.isra dclitcrqidcIcnbir.Origcnes adamatius in phica fetfta ficut ioibus difciplinis ctni
ttombus nentifiimus fxpe multifqj roibus aff rologica uanitarem fugillauir,mfi forfiran ciy
affrolo - minus faciut hoies fupffiriofi.qm fuit 'xpianus , fcd non fuit xpianus
reffimoniu
gia dana Eudoxusqet Platone audiuitSC in xgypto uerfat? e SC hitus priceps aff ronomope
uit Eudo fua tepcffatc.q tn nihil crcdcdum affrologis ex hoium genituris eo pt fara prxdicc
xus. ribusferiptu rcliqr. Alexander ex aphrodifiadc fumus audfor Arifforelicaphia <fc i
Alexan x faro librum ad cxfares.Seucp: pnmum Si Antoninfi filiu-fcnbcs SC ftri reiecit ne

der. cefiitarc.K de affrologicis filuir.Ad qux fati tn comcmorario trahir ucl trafuerfoS
Aucrois Nec forfiran aliud ei cofilium clucubrandx cometae ionisscj ut ppefum Scueri Gg
affrolo x faris aium ad ifliufmodi fupffitioncm phica r5nc caffigaret, Aucrois celeber i cade
gia ubcp familia phiis K repi naturalium grauis cfbmator ubicp alfrologia laccrat^damnac
lacerat. infedfat.Nam in prima qdephia a ffrologopi opinionem decxleffibusmagfnibn 9
qbus fub.-ffc terrena figurx fimilis aialia purae fiibulofam dicit.qua tamen fublata
ruic maxia ps afirologicx fupffitiois.Idem catica expones Auiccnx alibi qde airoo
trana cc phix,alibi fcrcola falfa dogmata aff rologopt.rum arte ipfam I uniuerfu ua
na SC ifirma.in libris ite aducrf9 A Jgazcle artificiofas imagies i exii uircutcs de
<
LIBER PRIMVS.
r"? rc
f* P^ P utar a Hfo!ogi,prI9lefficaccs aflcucra uit. Auicena uir magn9 f oib? A uiccna
difriplinis ultio fux prix phix mulns roibus coprobauit ab afhologis prcui pbat ab
libro
dcri furura no pofle. Quare ncc eopt prxdi<Roibus ulla fide adhibeda. Mitto Heri aflrolo^
cu cx Affia coplurefcp neotericos illuRrcs i acadcmia parifiefi dicaris opib? hac ua gis futu *
jurate pfequetes,cjq maxia ps phop contcpfeiutea poti9 q cofutauerut/icut artes ra prxuM

fltias circulatrices aniles fabellas SC deliria pRigiaroiy/ed illud niaduerfioe
4JC
dignu deri non
cpaRronomi quoqjipi pfellione iRa rcicccrut.q, fieri oio non potuit prxtcrq con^ pofle.
fcictiacoprx falfiracis,cu alioqn illis i cxlcftiu motibus exercitatiRimis tm acccdci
ret SCfax-SC glonx-8CqRus qtum aflrologix fidei SC auctoritatis At ille que ci-'
tauimus nup Eudoxus gnidius fumus fuit i mathematicis cuius i aftronomicis rc^ Eudoxus
bus iudiao nitit Ari.gcd prudeci (limus legif lator fcriplit .n. leges ciuibus fuis SC monuit
fub Philillio medicus ifignis SC phus fub Piat, qtri ne crederemus aitrologis nos neafho^
admonuit lfifcp madauit.ita.f.ci mathematica ro dcmonRraucratSC magf et Plato logis cre^
pfuafcrat,Ca(Iandru SC Archelau cum in aftronomia prxccllcret,hocprxdidtionis deremus
gnrc nuq ulos auCtore Panctius.Hoychilax halicamafeus qcj doCbllimus in omni Cadadcr
marhcmatica.roru hoc tn diuinadi a Rra genus repudiauit. Veniamus ad ncotcri Arche -
p
cos.Nicolaus orcfmius SC phus acu cillimus SC pennfiimus mathematicus aftrolo laus,
gica fupftitiooepcculiari commctario indignabudus et infeCtaf, nihil ratus ille fal Hoychi*
lacius.mhil dctel labilius.nihil omnibus qdc ordinibus, fcd principibus maxime ui^ lax .
ris ce pefblctius.Ioanes Marlianus nfa xtate fumus in mathematicis SC erat fle he Nico,
baf.is n rao prxdiCtionibus iftis femp abllinuit, fcd et de ipfapz falfitate poRremis orcfmi.
anis fcnbci' mRitucrar,qq crat.n.longcuus interceptus morte id n effecerit. Aiebat IoanneS
ho minime gloriofus hfe fc aduerfus aRrologos dcmonRrarioncs.Qd Marlia
ccrtillimas
cu alii^tn familiaris illi Luchinus nr SC ipfc pccllcs mathematicus mihinon fcmcl nus,
tetulerut. Paulus Floret.in medicina qde, fcd pcipuc in mathematicis grxee latinc Luchinuf
< do&iffimus quoties de iRa pifcllionc rogabaf,toties ea incerta faliaceqj aRcue-- Paulus
tabacâfferens inter extera de fc ipfo euides expenmtu.Qui cuqnqjSCodhiagin^ Flor.
Ca ia impleiTet anos.in fua tn genitura examinarat diligcntilfime uitale nulla con
q
q uiuut &phos X aflronomos idem
ftellationc repperiffet. Afferre multos ex his et
fentietes.Sed nefeio an inuidia aduerfus fc concitari uclint hoiu$ cxli fatiqj potettii
Porro nr Marfilius fcripfit aduerfus cos aperte Plorini ucRigia fccut9.In quointer Marfilius
pretado 8C enarrado magnopere re pbtonica iuuit auxit SC illuRrauit.q, fi ualitudi
ni confules hominu aliqn corrogat fibi dc cxlo qda et auxilia^ optat ille potius ita
fieri pofle
g credat teRari hominis mete fidcliRimc poRu^quo failiaritcr utor, nec
habui ad detegeda iRa fallacia q me fxpi . s 6C efficacius adhorrarct .Ncc quotiens
na facetiamur uberior nobis occafio fcgcfqj ridedi
q de uanitate aRrologoie pfer
tim fi tertius interueniat Politianus interueie ucro fp ommu fupRitionu mirus exi Polirian?
bilator.Fortc ucro nec Nicolai Leoniceni nfi iudiciu fuper hac re diffiniuladu Is Nico,
,
cu mathematica ut oes liberales fcias fidelf teneat, ita tri hac uana iudicat ppheca Lconic.
te affrologia ut nec illos q fcripferut pferti dotRiores fide putet adhibuiRe his quj
feribebat q> fi cam itertoges cur igr fcripferiprridct pri auariturpti ipitia pricipu cf-
fedru.Na cu iqt ille i dimcticdis allropt motibus SC corpib9 qa mathematica facit
aRronomia pccllctes illi uiri die nodhifm laboraret nullu erat eis ide apud pricipcs
nolumeru qb9.f.nihil curx q magno fydaa corpc.au t
q ueloci motu p cxli fpa^
a ii
ADVERSVS ASTROLOGOS.
,:i
'
" '
da reuolucritf.hoc illi cu uidident nc cxleftia pfcrutacesitcrim eeot fopes tcirenb

(- ni- lepida excogirafle fallacia q Hbi pricipu aios obligaret, X fue pfefliois facerent
-
'
amarorcs.q? corneos ab his aftns oium fortuas fed peipux pricipu dcpedcre.libe-
* ros.f.uita,ipia,ui<fiorias,ualitudine,fibi ucro q illopt diu motus naturas obfcruaf X
fcn t penitus cognitu X exploratu qd cuim ucl boni pollicercf ucl aduerfi denuria
i ;

fct.ru hfe praeterea ad manu fe remedia qbus puifa mala repellere if, bona cofirma
ree. na fi fcclix hora notaret imagines ex materia qda cflcftibus illis naruris cogna
tiotes poflc coflnri.ad qs miris machinametis dedudto uirt? ab a (Iris fbelicifTimos
faceret hoies reptep pocctes illate uel tadu ucl gcftatoeqeqd appeteret fecile eo fe
:
quercs.qb^ oil>9 reb9quo pl 9 fidei faceret illud addidifle rcuelata fibi diuinit9hu
ius artis fecretioia my(lcria,qucadmodu a potetiflimo mercurii nuinc X Perofiri
K Acfculapiu cacepilfe qpluria.lcgid apud Matcrnu, tum uero principes illfaros
'
K curiofos Si repi quas pmitnbat appetentfimos-addudfos facile ut crederet ut ,
pfcflbrcs fouerct.Si pinus (ludia hacc quotridie magis & magis cxcitarcr.Hxc fe-
rio ni Lconiccnus nec ,pcul a uero fupaflrologos loqd Si frntit.Cauedu aut impri
mis ne qua nobis ad fide irrepant aflrologi merita magnis audlorib? uolunia pferi
his roc cofirmari no pfit
bctcs.qd' eillis cu ol fupflitiooc coc.Na qiri
q pdunc ab
fiucipli illa ucra credut.fiue credi uolur ab aliis libros huiufccmodi f.ibulap; uiris
Liber de clatillimis Si aiitqffimis infcribur.Si fide errori fuo de fidfis au (floribus aueupanf
^prietati Exhocgnrclibcrdeppricratibuselcroctopiinquo dc magnis agif coiundloibus

bus cle^ ad Alcxandru quos tribuunt Arift.nulla culpa boni phi nullodeme-
SC dc fccrctis
mentopt, rto.ficut libros Plarois dc uacca magi circufcrunr.Si quosuocanr inftiturionum

de fecrc - cxccrabilibus foniis figmetifep refertos 6C a Plaroc no minus alienos q ifta Gnt me
tis falfo dicabula a Platois ,pcul X
pbitate X
fapia.Sic olim hercrici gnoftici nucupari Zo
And, roaftri libros oftctabar.qb? hxrefim fua dc Zoroaftri antiqrate uenerabile face -
afcr.but". rcnr.quos nouos X comcntitos ce n Zoroafln Porphyri9 multis argumetatSibus
dcmoft rauit,falli aut facile pfit X rircuucniri p hxc medacia q fmr huaniopt Ifapt
fi
rudiores^qq alioqn docti cu p illas maxie phraf X mX

Idole ffari audlops cogno
fcetes adulteria a leg teimis difeernamus. qq afhologopt nfopt q

nue i manibus X
artiu fupftitiofapj figmeta fic abhorrent ab oi fimilitudine ueri ut cuius c medio ct
pateant. Quis, n.adducaf ut Ouidiu de uetula Ouidiu credar,? quo dc magnis et
coiudfoibus X chrfbana lege mirabilia pnuctat ,adeo ut Rogeri 9 Bacon magn?
affrologix pronus nullius libeti 9 feriptoris reftimoniis uta^.nifi forte praeferat Ar
rcphiu q oio fccrcta alia ,pdir inumera.Quale illud infpcdto noaftro/ed lotio pof
fehois X
uita ingemu coditoes.denicp oes ad una prxcognofci.Sic magnatn
X X
quocp ille fide ethico pho,cuius liber de cofmographia tranf latus diciif* ab Hiero .
Eli aut lcdlio adeo deridicula ut nulla magis, fed frequenter citata a Rogcrio nfo
in cpiflola ad Clcmcre.ita ur fere adducat copofitu ab eo libellum quendam cni ti-
tulus de erroribus ftudentifi theologie.quo iprirois uoluine erroris accufafq.thco
' logi nfi myflcriajrcligiois magis cx An fl .exteri fq? phis confirment,^ ex auiftorib?
quos mo nominauimusêthico' Arthcphio Ouidio de uetula poctifqi fimilibuS,
Prxfenbit' ucro liber Alberro fed mendaci (Time cu nuq in theologicis fuis feriptis
hxc ille fonia mcmoraucrir.fcd merito ad Bacone uidef rcferedus.cuius alia feript
in ea cum fuifle fnia facile declarat illopc femp autfforum tcftimoniis oraculifcp pet
b .
LIBER. PRiMVS.
fi potuit credere nihil miyj fi credere
potuit er aftrologif. Ita utro
lupftinofu hoc gen? hoium fronte pfrtcuerunt, ut et
fub agnatis Thomx titulo Ii
bros circuferat de necromaticis itnagimb?,uc ia min 9 miradu q, ncfcioquos Pto->
Ioman de anulis, fed Si adAriftone aftrologicos fingat libros
quos Pro.nuq fcripHc
4 temeritate uel ignoratia Eboraccfiser cuiyda opufculu mulb referut ad Aibertu
comcmoranc.K Hippocratis libros de ,pnoftiris xgritudinu cx fydepi
curlu, quos
puto ignorabat Hippocrates cu pnofticopt libros icripfit a
Galeo expofitos,8dtota
gnecia cclebratos.aut fi nouerat-qfi tn fecretiora fcpofuic
puns& rite ininadis coi
cada.Prxtcreo qux fuppluuiis fuper qoibus Alchind^ Si alii Pythagorea
Si Ari^
ftotclca comemorar.fli liber ifcribib Anft.de regiminibp-ita loquut
g ipi cxleftv
bus g ut ad fcos et uiros pfana n5 rctulillcnt Si libri cuiufda de excantationib in
9
terpee ciiuu Hiero.non feci flent,
cjq fi facile pne hoics.du & hec
angelos ifamarut
dc ab Adx angclo.illa a balomonisÎia a Thobix cuftode tradita dicunt,
deliria
f d ad aftrologos reuertamur omiflis magis ad quosqi cofincs erroris coinuio nos

deduxit Anft.qd dc hoc holum gnrc fcutiret uno uerbo moftrauit in
.pblematis q
cu minimo Si prxftigiatorc aftrologu dcputauit.At dices fi nihil tale ifti
phi fenp^
ferut.q tii ea fcripferunt fuere phi. Qualis Albumafar.Ptoloroeus.Haly
Abezagel
lulius Firmicus, innumeri alii,tu latini.tu grxei barbariq;
aucftores aftrologix.uiV
n& dcxftria &igenio prxflantiflimi. Tu uir me opportune admonuifti
ne id folu
dicere aduerfus te negledlam a phis aftrologiam Sed Si
qcunq; eam et fcripfiflcnt
aut nihil aut male phatos.Quare relinquite nobis fi diis placet Si
Pythagoram.fifi
Platone, fit Ariftotelc.K uros uobis heaos Aomaras.Alchabitios.
Aucnarras, Abe
zagcIcs.Qui oes qcura abfucrut a phlco ingenio palam demoftrabit.cum
accedet
illos fabulofiflimis rebus St afleuerarc
qux nullam habeant ronem . fit pugnantia
diccre.fit feipfos euertere palam ondemus.qux diucrfiflima
a pho funt, cuius maxi
tneppriu nihil credere^nihil affirmare, qd uel euidentia uel ronc dcmonftrari
non
pofTit.Scd age dicamus hic fit aliqd unde conflet autfores aftrologix
autpapi aut Qualis
male phatos.Porro Ptol.principem aliopi facile cocedcr.Eft.n.dodlillimus afttolo Ptol.i lifc-
gJ* attiet ad mathematica uir ingeniofiftim9.Qd aut ad genethliacos que teris

admodum dici folet optimus malopt.Is igr quo iudicio phicas res traiftaucrit.fit i
jpemiis magna: coponis quam uocant Almageftu.fit in libtrs apotelefmato

fatis in
dicauit. Exordiens.n. libros mathematicos paiti^ phiam comteplatriccm
exArift. Sentetia
Inia in rria gna.theologicu .naturale Si mathematicu.tu rone peitionis expones
oia Ptol .
inqt qux funt ex trib9 coftac materia forma^fit motu, qux (epari ab inuice
cogita
rioneqde pnt.re aut n pnt,ab his igf tn 9 tria illa gna phix ducunt, a motu theo
/ogicu.cu primi motus ca non aliud fitq dc?,a materia phificu,a forma mathema^
icu Hxc eft Ptol.fnla in qua tot ee apud bonof phos errata quot uerba nemo pau Contra
Io dodfior dubitauerit.nccp.n. omnia ex illis tribus.Qcf' omnia dum dicit natura
fi Ptol.
les res inaelligit-quo circa has uerfabic jpfa phia in tria illa dei nde
gna diuifa, phy
ficu,diuinu,fiC mathcmaticu, Sed neqj ex naturalib9 qcg conflat ex motu
qq non
Eat^nec pmancat finemotu.fed demus ei hanc ucniam loquedi.Arift.ipe que,pbat
quo ci dabit a motu oriri genus theoIogicu,Cu Si ipfc de9 qtenus primi motus au
dlor Sidas theologo fed a pho inueftiget .Rcliq et aut falfa aut qux facile uidc Contra
as ab hoie flata pap ptto gnaroqj phix.la uero cx libris apotdel.quos uocatqua^ eundem
a iii
,
driptiros ifigniores errores X magis euicLrcs eu X luam hudiore ercdfr.qa huid?
uapor a errra ad ea rcliqs aflris trrrx .pximiore afced ar.K ea de ronc aridu iatureu
qa ab his uaporib? magis eloget ,eudc ucro X frigidu ce qa fit ,pcul a calore (olis
Ioue rcpacu q. iter gelidu Satumu X ferudu Marte medi? collocet' .arqj alia hoc
gcn9 multa de fydejt ,pprictatib9 q cxibdiabut phi potiusg cofucabut. Et gq m
gfi errore crubcfcens arabs enarrator conec in fcnfu aliu Prol.ucrba trafFtrre, ipe
tn defendi uel excufari fc Ptol.n patit-q adeo h xc a/Tcrit affirmat X fxpius iterat
ut de fcnfu cius dubitatio nulla relmqc.Tu utro ex uno hocdifce oes,& exoprio in
dica deteriores. Prius fere a Prol.hr Albumafar.is nec phus fuit ncc dialcifhtit?^
Q ualis i mathematicis ipitus.crat.n.grarhatices artis .pfeflbr.K a fcnbedis hifloris ucnar
Alburna, rat Auirodan ad atlrologia fc coucrtit.i tj et fua pfellioc q ect ucrus ucl hic cogno
fcas q. Pto'omxu aflrologu ex egypti regibus putat fuifle q Alcxadro fuccefletuf,

Quote.- qi iter hos X illu n plusqngetiset anisirerccfTerit.cu reges Prol.ari xpm pqdrm
pore Pto gecos anos floruerit ,Ptol ailrologus fub Adriano fcripfcrit X Antonino.utde tniyt
lomxus repe alciffmapt idagatorc X obferuarore fidele,g i re ta apra rata f t igenii ucl fono
Q ualis Ictia ucl rardirateCldc i aflrologicis rebus gtu crraucrit

q aptis cofcflifg; mcdaciis
Marcrng ifliccrit qiucns-poflca dcclarabim9.Quid mcore Marcruu X i rudimetis arthme
ticxficalludnare.utfcribar.qd decernat Mercurius cu in nodfurna genirura cjtli
mediu occupaucric qi a (ole Mercurius plus qdragita aur eircircr pcibus abefleiiq
poflir.aut a exh medio fol p nexffi plus fcptuaginca femp n abfit. Mitto alia multa
Q ualis in qbus cu fp multx loquetixcxigux fp fapix hoie? deprehcdcs.la Malliu mfi cec
Mallius pocra bone deus.quo rilu ,pfcqucrcmur,q cxlcflcs illas quas fingit imagines pau
cis flcllis inchoatas potius dicit q abfoluras^nc pluribus ibi ignibus accenfis m ce
Q ualis dio mundus flagraret. Ad iuuiores non dcfccndo hoies plcbeios idioras/rdquos X
Bonatus qfi ad iullos pollcflorcs tora fere profeffo deuoluta e.Eft Bonatus inter cos prinif
audlontacis [s h ignarus mo eff phix (cd furit plane acqi delirat. Lege cius primu
libst de mdiciis quo fup ope ipcpcmiaf.Mctior nifi hcllebom dignu hoiem iudi
in
caueris ftruit ubi defipit minus roes cjfda qbus aflrologia pbet ei ucra.illasqddi
ea falfas i no fupra q dici poflir pueriles atqj ndiculas.Q ua uero putat effcacifli'
ma illa e ifdnuiu deffrui fi aflrologia tollat'. E(Te. n. una ex qttuorarrib? mafhon*
ticis uide ut nefeit et qd (it
1
hoc ipm qd pfitef. Aflrologia. n.hxc diuinatrix eoo
q
futamus tm diflarab ea q mathematicis anumenuf' qru a tenebris lux. qtu uentaS
diflac a mcdacio.Ec hxc qdc cj futuro pdidliocm ufurpat fi prior illa ucnorq; coi'
laf flare non por.atn remeat ro ut diuinatrice fublata mathematica quoqi illa au
fcraif.qd adeo efl pfpicuu,uel his
q prfa harum arrium attigerint elementa utplu
ribus hoc declarare fupfluum fit.Prolomxus ipfc in prormiis apotelcfmato poflq
de duplici dicit aflronomia.tn ad priore X mathematica referens Termone ita inqr.
,X qux fcquunrur
Quod fi forte qbufda irerdu bonis iudiciis no difplicuit ifla pfeflio . no flati tn efl
bonu qd bonos et aliqs n iprobaucrir,qm X boni no fp ufq.quaqi boni X dodli ?

rogariua omnibus niicris pauci eonfcquunrur.fic fi dicedu e aliqd
no oes dodti phi-phl femper funr.Scd illud etiam opus meminiflccc uerirares <jf'
daqb 9 nobis libido rcludlaf ,ce qbus nulla 1 prio gnc nia
q funt de monb?& rheo
q de phyficis rebus X mathematicis
/ogica mulca cotincf^n akcro maxia pars eft
LIBER. PRJMVS.
porro hac acritate qua nos tradlamC de uanitatc aflrologtx ad primu gen9 fpc<fla
re manifcftu e,qth Inatu hoi curiofitaris uitiu illi rcpugnat.qd cu fit Iter o ia pote-
tiffimudi fit hoi ppriu <Jren9 ho e,efficit irerdu ur plures huic uctitati uel inucfli
|
gandx n uaccr.ucl inuct? et n liberer accedat, & queadroodu multi pofl tradlatas
pho aduerfus auaritia euideti (limas tones opibus tn inhiat cumulandis, fic plxriqj
I pollqciscoflircritucraoinoee polle
q aflrologi dicut.ab aftrologis tn inata curio
(itas xgre fc diuellit.X G rep auidi nouap et fabulas audimus l.bcter ita curiofi fu
aflrologos cu uoliiptate fetim?. Accedit
turop SC metietes in illis
q nos fp infatuat
nimius amor nfi qcuq; attinet ad nos ,pfpcra uel aduerfa facile fpat, facile timet,
q
& ad ea querrda et ubi inucniri fcimus n polle ccca tn idetidc cupiditate follicitat
Quid q> uulgato hoc diuturno cofenfu piudicatu qfi multi exiflimatet omnino ee
aliqdalirologia.ncc cisunq uemt i mete ut itrofpiceret.qfna fud? huic rei.aut
illd
q folidu firmametu fubcflet.Quare quofcuqi fere i fla uanitas tenuit,inuemes aut

papi fuifle ph5s aut cerre pap aflrologos.quop: altero ne uiJe.it altero ne ludicenf
ct rores cop: effici pot.Dcniqj gu flata forte potuit placuifle qbufda potata uero phi
lofophi palato nuq lanf fecit.Habet.n.in frotealiqd qd alliciat qti magnu,q<f ue-
riflimile.qd utile uidcat^fcd ubi altiusinmifpcxerisfalfa.incctra.fabulofa.oia uides
aut nullis aut dcbtlifTimis qbufda conictfluris nara.de qbus poflea libris fcquetib?
abu dater lateqt dideremus. Vept illud forte 8 alique fefellerit q> cu fint aliquosK
phoie SC adrologop: affinia nola poterit exidimari cofde fuifle q SC philofophica SC Affinitas
aflrologica cofcripferint.Ell.n.Albumafarapad phos c ite apud aflrologos fcd qq te nomi
hfc nomina latinus fermo cofudcrir.apud arabes rri diuerfa dinofcut'. na q phus e njs quof
Albumafar.q at aflrologus Aboafar appellat .Scripfit et Abubarcr d natalibus p' dam dece
didboibus.K codc nomine alius phica peipueq; Iibru quo qfqtpatflopfc phus cua ptos.
dar.que ano fupiorc cx hebrfo uertimus in latinn , Sed ille Alrafibi.hic uero Tripi Liber ab
dis filius. Eade in plcrifqi affinitas nominu qq SC tepopt SC pfc.Tionu magna diflen audlore
fio.Et dc phis qde fatis. Trafcamus ad pphetas.hoc c ad ueteris SC noux legis ora uerfus in
cula ab Efaia exordiu faci eres. fs igf cu babyloniis apud quos hxc fedla maxime ui latinu ex
guir.uri aflrologi erchaldgi dicebanif.furupt excidiu minaret' ,& Cyru rege Perfapt hcbrxo.
pducetuetanosanq nafceref uneflu appellatu aduerfus illos dimicate, tubis exci Tefliino'
tarct.ira cbaldxopt duitate defolanda alloquii. Stent nuc SC faluent te augures c? nia ,pphe
liq coremplaband fydera SC fuppurabat mefes ut annuriarct cuentura rbi.Ecce fa tarum
manu flatnx.K an
dii lut qfi flipula.ignis cobuflit.cos.ncc libcrabut alam fua dc
te hxc paucis intcriccfhs de hac cxlcftiu obferuacioc eos ira taxaucrat fapienria hcc
SC fefa tua dedpiet te.ucniet fupte malum SC nefde* ortu cius.K irruet luper te ca-
lamitas qua no poteris expiarc.in qb 9 urrbis propheta diuinus duplice allrologo-
ru temeritate accufat.quajs alteraefl putare fe cx cxlo pofle futura prxuidcre.alte
ra cu fint prxuifa uel depellere mala uel bona cofrmarc ^Veniet igf inquit malum
cui9 nefdes orrii ,hoc e q> tibi ncc mars nec fatumi frigida ftclla prxfignificauerir,
Tuc nec irruete calamitate poteris expiare,hoc efl horn^t elefli6ib9 SC affrologicis
imagimb9 aut fupflitiofis aliis machinamctis a tc .ppellere.Dignu aut aiaducrfioe
cofutari p hxc rnfiocs coijt q chaldxi pariter ce uolut SC chrifliani.Soliti.n. dicere

K
no fimplidterdanari a fantflis pphetis aflronomia.Sed quatenus foluaut uitia
aut uirtutes referut ad cxlu.aut tep bumanajt euenta fatali neccflitate deuinciutj
flrccu hos errores boni etia aftrologi cofutcr.no aftrologvx fcbm.fed aftrologorfi
quoru da errata illos abominari. Dicit igif mihi Ct Petrus albacefis St qcuqj hic fc
defcfioe defendirt.an ad mores fpcdaret q, Aflyriis bellu rex pfap infcrrcf.Et ia b
ad mores no attinet.cur prxuideri tn a fumis aftrologis id no polle pphcta exilii'
maucritzQd fi in eo et errore fuiflcnt.ut qux ecnt futura ncccftario uentura puta
1
ret.no eis obiicerct ueturl calamitate p eos no expiada.qua nec expiari pofle ipfi
tn fperarcnt.q ncceflario euetura illa ut ola exiftimaret.Sed nec ullo redo indicio
bone artes danan^>qa mali qda eis abutunc.Alioqn danada erat imprimis facnp
ledho lrap.uri tot hxrefes.tot fuas infanias.indodh qda fupbiqi cofirmaruc. Dana
da itcphilofophia.qm hic philofophus abm mortale.illc unica dicat in oib , Abi
9
neget puidete deu hoib9 ,alii ulla oino efle religione. At cucitcnd hac rone ob bo
na cu nihil fit adeo bonu quo abuti natura hoium no poflir. Quare q ita fe defen
1
dunt iudiciu ecclefix.qd cotenerc erubefeut,oblique interim grauiter calunianf.
Sed cogi oino prit ut ucl repudiare illa uanitace uel a maiori b9 uis
l hoc ell ecdefif
dupib9 deuiare in fmillra ri poflint.Na qcuqi illi rone aflrologia danaucrint dicat
quxfo iulla ne damnaucrinzan iniullariniufta dicere nolur.fi iufla.cur non cu illis

uos quocp ea pariter danaris: Sed damnam 9 inqcnr St nos illos errores ppter quos
illis aflrologia difpbcuit. At ego illud quxro
cur no ppter eofde illa difpbcetuobis
Na itcrdicerc illos aflrologia n <Jdantcn9 fed oino oem pftq,abominari piam eft
& moxondemus.Vos fado cotcditis ppter quofda crrores.cllo.fcd illud rridete,
an reifto indicio ppter illos errores tota abiiciat.fi mflo cur no ide facitis uos imo
qua danaucrut uos approbatis.quaj infctlati fut dcfenditis.qua interdixere dilfc'
minatis.qua fari nolut publice doceris. An qd inqt alliaccnfis crefceti fidei potuit
obefle.idcocp primi ea dodlores nafcentis ecdefix funt ,pfcquuri,nuc adulta no no
,
cct imo pdcft et 8t uchcmetcr. At q hoc pollea cofucabif ,na pcfhfcra illa ut oiim
ita nucctcfTepala dcmoftrabimus.qd' ipfa enanuexpietia detnoftrac.fed necent
illa damnanda.fed eius abufus.Cur igt phbmqde fi damnabant, fed {pietate quo
ruda phorum.non aut pariter aflrologos fed ipfam altrologiaCV tiq? qm in pbb b
qd erraf pfc libris e uitiu.i alhologia ipfa pfeilio uitiu.Q uok audiorirate una cu
rone anos fecuci aduerfus ipios difpuraces.non phiam fed phoru enata confutani
mus.Hic aut non aflrologos fed aftrologia.qm ipfa allrologia error eft. Sed reda
mus ad tcftimonia f>phera$t.Dc 9 p Molcn ira loquif nobis-Gctites augures S di
umos audiunr.tu aut a dno deo aliter es inflirutus.p eo aut q> nos legimus augU'
dutbS. resinhcbrxoe Mcboncpquos Achinas maximus dodlor hebreo
ru cos ait intelligi,qui tepora fupputant 8t fccliccs horas ac infelices obfcruar.deri
1
uaf .n.didlio illa ab .nona qd hora fignificar.Hicronymus augures tra/

flulit.Scd 8t!apud Efaia aflrologos augures uidimus nuaipari.Necp.n.nomealbo
logoru ufq in facris lictcris.Nam St ipfa habet uarias locucioncs.St uarias uariis te
potibus fuprftitioilla appllationes fortita c(l.Obm.n.chaId.xi St gcncthliari.Ao

guliini temporibus mathematici St planetarii, nunc aflrologi 'palfim uodtantur.
Quod autem Hieronymus St eo loco St alibi plerumcp rranllulit diuinosin he-
Auen. brxo eft chcfem.quod Aucnarra ipfe.qq aftrologos,ait,hoc eft qui'
Hietem. dem comunc olbus diuinancibus.fed .ppriu magis nome aftrologojs Hicrcmix it'
lud quis ignoratf A fignis exb nolite timere qux gentes timet. Quid igitur homo
.
LIBER PRIMVS.
ehridianus adrologopt IucLciis ud gaudet ucl triOad a qbusnihil Ipcrandu Efaias,
Hieremias nihil timedu.lino perucruqj diuina nobis uentas affirmat,eu toru hoc
pfitemf ficutinqt Ambrofi 9 quaerere abfurdu, eu qui polliced* fint ipoffbilis. Ambro.
X
Vndecxli dfiator apud Iob.Nuqdnodi ordine exii pones rone eius in tcrrafflC lob.
infra.Qûis enarrabit cxloj:t6iH:DupIcx.n.crroraflro!ogopi, altet q> multa cado
fubiiciur qu inde no depedet .alter q> qui et efficit cnclu ,inde tn ab eis.ut putanr,
prxuiden no pnt.qd' allata mediu apud lob uerba nobis ohdit.Et cu dodlorcs
in
rm no pbarcqd libertate tot" TcfKmo

ecclcfix utruqi par.cer refellat, quo dici pot id eos
latarbitrii,ut fati neccflirate iducat. Augudim ro illa
de geminis none eo tendit ut n a Augu ;
oem tollat ab cis prae fefam furutORi.ldc m Enchiridion,nane ipfam fola tepop: ob dini.
feraatione.uc hxc faufta.illa infauda putem 9 ad magnu dixit ptinerc peccatn . Cu
tn hac horape dicruq; clecdicc libertate poti 9 nfam cxcrccam9 auferam9* Sed
in
q
ita cd cerre difplicebat cis undiqi adrologia licet ea maxlc parte q religione X mo
tes cado iubiicicbat.hac ea exeerabant ubiqi cofatabat.hac impia arbirraband' ubi
tf uana.hic blafphematabiqj fupflitiofam.hic abominabile.ubiqi ridiculam.Q usu-
re Auguflinus in libro de docftrina chridiana ad pnitiofam dixit fuperditionem pet
tinci eos
q genethliaci dicfn.no folu qa aidiocs nfas/ed qa X adfionu euet 9 a ftcl
lis putet pcedcre.K in libro cofedionu de planetariis loques hoceadrologisquos
chridiana inqt X uera pietas expellitX danat,X illud Mofcos cxponcs.Pofita fy'
dera in figna X tpa.tion figna inqt dicit qu? obferuare uanitatis c.fed uite ufib9 nc Bafilius.
cefTaria.qlia nautx,agricoL-r,S id gen9 attificcs obfcruat.Eodc loco Bafilius ea oc Ambro.
cupatidimaedcdixit uanit3te.Ambrofi9 inutile X ipoIIibile.Thcodorctus a philo Thcodo.
tophis et confutata,Chryfodomus,uana,falfam,ridicula. Legamus Bardcfanc.En- Chrifod.
leiau.Didymu,Apollinare,TcrtuIianu6C innumeros aliospiurcs etia apodolicos Bardcfa.
uiro*,8qd plura uidemus hcbrxos hxrcticosgetescadegen9 hominu hoc ccnfo Enfclaus
tia uirgula pfequutos.Qûo fadlu ut miraret' Augudin9 cu redargueria hfc adro Didym9
logos tedimonia tali celebritate in ecdcfiis legcrcnf plena tn ede couenticula nris Apollin.
hominib9 ,q tpra rept agedapt acciperet a mathematicis. Ide cu fup pfalmo tertio X Tcrtulia.
fexagefimo ad populu cocionarer' marhcmaticu ,pduxit pccnitctc qui pfeflioi.f.ics
nuciaucrat no aliter fi aut ludius aut ethnicus aliquis regeneratiois lauacrum
q
acccpiflct.q pulchre ide intcrprxtas loanc iulanix nodrx nos admonet, q ad adro^
logos liberi intramus uc exeamus ferui.K mendaciis emptis libertate illis nodram
crogamus.In libro ucro de natura daemonum ait exprefle nemini licere pod chri"
ftu genitura alicuius dc caelo interpretari .Hieronymus ex opprobris Aegypti hoc Hieron.
eft reliqs idolatrix ede ait reqrcrc dellarura curfus X facuropt ex cis cuenta rimari Scueria.
Scucrianusm libro que dc feptem artibus.que fallo quafi Caff odori cirat Rogcr.9 Dcteda-
podq de uera dixit adronomia.Tun: ca inqt qu attinet ad prxuidcnda futura ira tio adro"
debere ncfciri.ut ncc feripta ede uidcanf.funr. n.fidci nodrx fine dubitarioe cotra logi per
fia.Hxc ille ad uerbii.Quod quos tatop: hominu X ra prxcelletiu fnla nihil mo ccclefiadi
fi
uet,dctcrcat falte potificalis audforiras qu idam pfcdionem ira ntis hominibus 1 ca decre^
terdidt.ut Alexander tertius pontifex maximus.faccrdotc nefeioquem integroan ta.
no a miniderio altaris uoluerit abdincre.q p adrolabium cuiufdam ecclcfi farto Alex.iii.
muedigado aliqd efict pfcrutatus.qq ut ide pontifex tedatur nullam ibi aut magi Synod9 .
cam.aut aliam lupcrditione admifidct.In Martini pontificis fynodo feriprum, non Martini
oat chriflfanosaut lunae cutfus,aut flella$i,aut inane fignopj fallacia $ domo Eu
cicda ucl foriadis coiugiis obfcruarc.fcd 6C fub noie ee arufpicu afhologus decreto
Grego Grcgorii iunioris anathema .pnuciai? .SC in c6cilio.Toletano.Si ipfc prxf birer aut
Concilii diacon? fuerit i mooaflcnis rclegaf fcxlcris ibi pcenas ppetua illa ditet ioc dat ur?.
Toleta. Solet.n.ut docet Auguflinus in libro de natura dxmonu fub atufpicum noie apud
Auguffi. nfos defignari.q dies 8C horas in agedis ncgociis opibufq; cuflodiur.ubi notari illa
maxime uidet' pars aflrologix qux ede elcdi6ib.Quisiaigif audeat hochnftia
nus(cun<ftis.n.nuc mihi fermo>flrologia tueri fcq,cxtollcrc,a lege ,phibita,a pv
phetis danata.a fandlis irrifa.a potificib? SC facrofanrtis fynodis iterdkffaf Quod
fimihi oppoas Albcrtu thcologu pilanti iTimu fautore tn a flrologop,admonebo re
primu multa referri i Albcrtu.que Albem 6 fut.qcf 8C fupra cctigimus.Tu fi mihi
forte obiicias libru de licitis SC illicitis i quo rciicit qde magos, aflronomicos aucp
bat amflores.riidebo cxifliari qde a multis ce ijlud opus Alberti/ed nec ipfu Alber
tu .nec libri ifcnptionc ufq; hoc fignificare cu auiflor ipfcqeuq? demu fuerit no
mc fuu cofulto SC ex pfello diilimulct.qdCq, i eo multa legunt idigna hoic dcxflo,
SC bono chriiliano.qlia illa fuc,imagines fieri pofle qbus et no unus ho.fed una et
ciuitas tota ucl infeelix fiat ucl ifortunata.tu noec magicos libros abiiciedos q exv
clefix utiles futuri aliqn fint.Efl.n.hoc plane aduerfu iudicio ipfius ccclefix.qu? il
los ubi locopifucrint inueti.uti iubet SCprfg exterminari .Na q ronc utile erit ferua
re integros librosquos utillimu eratnuq ee coicriptosCQ uc uriq? aut n fcripfit Al

bcrtus,aut fi dicedu e cu apollolo.in aliis laudo.in hoc n laudo.fed fieur in
fcripfit
uidie e querere in magnis uiris potius qd danes q q. cxtollas.ira infanix ficubi de-
fecerit n potius danarc ucllc q imitari. Laudabo ego in Petro Aliacen.fludiu Ira*
expietia rc^.mulciplice lcdtione,8C qd feite atq; fubriliter theologica queda fcripfe
rit SC tradlaucrit.q. uero altero opufculo aflrologia hillorix, altero theologix eoa*
liare uoluerit.ut ibi ucra.hic pia ronc ,pbarct, plane no laudo.fed dano.cxccror.at^
q; dcteftor.cu tueri pone nulla poflimus aut magis falfam.aut religioni magis acL
ucrfa de qua re qin in fequetibus libris lare differemus,nihil ultra hoc loco dicedu
Ibi.n.et fuis faucoribusteflaru abude relinquemus ee illud libellos SC inimicos re
ligioni 8C tot erraris hifloricis 8C afhologicis plrnosut dici nfm illud poiTit.fi uis cr
TefHmo rore rollerc.tolle libru. Diximus de philofophis SC de pphetis, reflant leges ciuilcs,
nia iuris. hoc cfl cxfapt ac pruderiu iuffa atq; iudicia.quopt finis porifTimu confulcre utilitas
ci uilis tibus qbus hominu uita bn bejtcq; tra figar,que cu inter omnia bonis maxime arti
bus adiuuct .noxiis pturbct.fumo (hidio curauerut.ut illae qde abu darer,hx nullf
Cqtuficri poterat^ccnt in ciuiratibus.Q uod ut cofequerenf illap pfcflbnbus pr?
mia honores dccreuerut.Hapi aut publicas ignominias SC fupplicia taro grauiora,
qto noxias magis arces illas cxiflimarunt.Illi igit' deaflrologis qd putaucnnc, mu
Iuflinia. mo nefeit q legales luflmiani Cxfans codices legerit.in qbusars mathematicoru
Cfic.n. f e uocabantadrologOut abominabilis interdic't, mandante imperatore oc
qs mathematicu cofulat fed omnibus filcat ppetuo curiofitas mdicandi.Si qs aure
mathcmaticu eofulueric capitis ei^quod cfl fummu fuppliciujpcena denuntiatur,
qd* pfcvflo no (latuiflct fapietiflimus impator tot SC fapientu ufus SC legibus SC iu>-
< dicio,nifi no folum uitx inutile, fed pnitiofam hoibus illam ,pfe flionc experienda de
mondraflet.Ipfc fceliciflimus luflinian? ita hoc homiou genus horrebat.uc fi qs
LIBER SECVNDVS.
in cius comitatu dcprchederct? mathematicus fumis ad cculcu ulq; tormentis, re-
poRremo de hac loques fupflicione pnuciar impa
meritatis fux lueret pcetias.Tu
q docet illa q addifeut. Ante luRinianu etia non

tor ciufdc clTc culpx affines, 8
ne legimus fxpc expulfos urbe Roma oes marhematicos.qd' in calce iRaî difpu Coclulio
tationu apte dcrcoRrabimus.Quod fi ois ratio redto.ucl prudetia regit ,ud philo- libri hu-
fophia perficit' ,ucl dtuini fplendoris radiis illuminatur, cnt.pfcdlo aftrologa om- ius.
ni rccRo iudicio ,pfl/gara,qua BC prudcrillirai legu latores exterminarut, SC dodifli
mi philofophop: cofurauerunt.fiC uiri diuini atqj fandiflimt abominati funt.
Difputationu loannis pici Miradulx aduerfus aRrologos libri pnmi Finis.

1
:
i
IOANNIS MiRANDVLAE dispvtationvm AD-

PICI
VERSVS ASTROLOGOS. LIBER SECVNDVS.
Caput prjmu Incertam ciTc artem illam iudicio etia principii illius,
Ed ne fola audorirate pugnemus dcmoff rabimus toto hoc ope cer
tis ronibus reieda iurc a fandis i fla fupRitione,qa religioni maitie
aduerfaret ,utilitcr legib? intcrdida.qa uirx inutilis fir.imo noce-
at SC puchcmcntcrronabiliceraphilo(c)phisc6futata,utqua
(op falfam
[inccrtaqi cognofcercnt.Et cjcj inde uidebat exordiendu ut fa'fa de
Ihm nTTt S 1 i* monflrarci' qm flatim inutilis etia reddebat .Aliter rri fadendu pu
taui.ut.f priufq de cius falfitace difpurarcm, offenderem amaroribus aifrologoru?
etiam fi cilet talis ifla pfcilio qualem ipfi ea faciut 6C affrmanr.nullu exteriori ho-
mini ab ea cSmodu proucnirc.interiori autem no folum maxima detrimenta, fcd et
exitialia,quod priufq aggrediamur.prxfari quxda oportet ex qbus inrclligamus
quitu fux .pfeffioni lumini ipfi aRrologop: principes tnbuac.Ptol.igitur in primo
apotclcfmaton poftq iudicia aflrologorum fxpccffc mendacia dixit uicio prxdice
ris.tri haec ita fubiicit ad ucibu qux nos uoluimus tranffcrre,quare male habent t
tranflationccomuni.K peius in tranflationc Auenrodati SC ab eo male exponunt,
fcd eu fideliter erue trallata expone no indigebut. Vep: illud tu liquet etiam fi quis
difciplinas illas ucRigiis rite qtu indagiuerir.neccffeeetn.ut is et
fieri poffic
q fx
pillimc offendat.no ualct ob illa qux fupra dixi tn?. fcd ucl ob ipfam poti? rei natu
ram,uel quonia maior eR nfa imbecillitas q uc tatx pfeflionis magnitudini pares
fimus.Ercnim eu omnis cotemplatio quxeuq; in materia affedionib? uerfat ma-
gis ucrifimilia captet, q quicq pro ucrodcccmat.Tuucro hoc illi? maxime ,ppriu acu
qux quali cofufa ex multis inte r fc diflimilibus cR.atq; ex antiquis ctTanciu fydept :alif
figuris alpcdibufq; depedet quonia qux circa repi cuetus obferuara funta prifeis,
.
ea nos xtati noRrx quotiens quide ad eunde modii fc res habet accommodamur
Cxtcg! qs no uidet eucnirc illud poffc.ut figutx ipfx atqi afpcdus magis minufue
inter fe (imiles fint longis tempopt anfradibus.uc aut cocordia prorfu* cade cun-
dop qux i cxlo furt.prxfcrtim fi terra quoqi adiuxeris reuertari,ne fperandu qui-
dem uidet nifi qs forfitan inaniter gloriofeqj fe iadet in coprehcdendis cognofcen
difep reb9 qux ucl coprehedi fuapre natura pemr9nequcut,uel eo certe fpacio rpis
:
qi' fic bomiais modo fcnfib? indultu, Q,uo fit uc diflitiiilib? ,ppo(itis exeplis ccian*
ADVER.SVS ASTROLOGOS.
qricuqjin prxfcitis aberret. Arq; in his afpicicndis qux circa ambietenosrcj! n*>
rura ,pucniut.Nihil praeterea eft arduu.in ipfis aut genituris atep m priuatis oino
fingulopt collatiomb9,ncc parux nec leues incidue caufx.qbus fui cuiqj mores eri*
, cilianl.Na Si feminu drix plurimu ualct ad generis ,pprietate,qfi et fi ide coipus
ambies idecp finitor fit, plurimu tri roometi habet unuquodqi feminu ad uniucifa
letn figurx peculiaris informatione.puta in hoic.equo 6i aliis. Afferut 81 loca gt-
* ncrarionis non minirau difcriminis. Na fi genus ide feminis, ut utdelicet humano^
ftatufqj ide fuerit ambietis ola corporis plurimu tri cx regionu diuerfirate corpori*'
bus animifqj diftatq gignunt .plurimu quoqi intere fl ad uitx aeffus uariadosctii
fi extera paria fint.qbus qfq? cibis.aut qbus utaf monb^.qd nifi unuquodqi bope
1
'
intra ambietis corporis caulam corincaf q<f uim.f. hac htt potiflimaût illisiptS
quaobre talia fint.pars alidj fit caufx.qd cotra eu fit plurimu hfeoino pnt.In quo
hxfitent hi qjeoia po(Te opinant , quis no cade plane fint.ex fola rfi fublimiucor'
pojt motioc dinofccre.Hxc ibi Ptolcmxus q prio et cntlriato airen 9 libri q inferi'
bif frutfty uulgocetiloqu de de fda loques aidrologix.iraiqt fieri neqt.ut q fciese
criculares re 91 formas.pnucict.fccuri nec fefus peculare fcd generale djnda (ufeipie
Icnfibilis rei forma.oportctq: tratftare hxc rcptcoiciftura uti foli aut numine afflati
prxdicut parncularia,hxc ille ad ucrbu ,qq aliter &T medofa 6i deprauata in uut'
garis codicibus habeanc.Sed Si arabu Si hibrxop qui aftrologica feribur, indubi

1 tata fentetia cft.quodcuq: ftclla fua .pmiferit pofle rame ne cucnirc.K quia mate'
ria non idonea fit influxui fufcipiendo.SC qa humana ab arbitrio noftro plurimum
dependeat, K quare fatu particulare uniucrfalbris fati aduerfanris potcftare fupe'

rctur,8C quare fato omni potentior,8 cxlo maior diuina ,puidenria, fieri interdum
aliter ordmet.q ordinaria exii rcuolutio erat affctfhira, qux cii paflim fparfa apud
aftrologos, tri fimul oia leges apud Aucnarra capite primo libri de natiuiratibuJ.
Caput II Aufpicarioncs quas elctftiones dicunt inutiles eflc.tcfbnxmio

unius aflrologirarionc:8i experientia.
Am bxc fi fint ucra .pferat aflrologus quodna cmolumctu cx eius pnedi
i (fliomb 9 uira confequat .Rridebit fbrtafte duplex, altepj uent dicit 8d hora
doceri g aufpicari adhones nfas dcbcamus.ut fadicircr fiat qd fachrri fis
mus, Altent eu praedicit q i efl futuat,unde illa eft uri1 iras,utqb9 m reb9 in fodices
1
nos fore cognoucrim 9 illis abftincam 9 ,cotra ea aggrediamur,} gbfcelicitare nv

talitia nobis hora polliceaf.lcd age excuriamus utruqj ab eo exordietes qd' primo
Aufpica' loco pponcbaif.Et qm nobis eu aftrologis difputatio utamur his maxic aflumpciD
tioes inu nib9 qu.T apud cos ucniTimx cxiftiroand. Aut igi in re qua aufpicaro fafturuses
riles cfle,: fauorabilc tibi cxlu natalis coftel lacio fecir.aut aducrfu.fi aduerfu no .pdeft aufpi*'
catio cxfnla Ptolcmxi.qre te illa inCoeliciter femp aggredieris, 8Cab ea fetnp fddm
ter abftincbts.fi fauorabilc nulla opus hora 91 elciftione.fcd tua tibi elctfbo fuffidr,

qm tue foeliciftime re illa aggrcdieris.cu te ad illa animus luitabit. Necp en! aliud
eftee fortunatii(fi fortunat 9 aliqseft a cxlo)q uimnfam imaginaria famula roris
ita exiit 9 moueri.ut his Si modis Si tpib 9 unuquodqi facienda fufci'piam 9 ,qlibet
Ariftote^ cf foeliciftime notu pficiponit.quocirca dixit Ariftotelesno pdefle fortunaro cofi'
Ics. liti, in ea.f.rc in q eu natura formauir,nc forrealio re cofiliudiftrahat 6C abducat q
Haly . r inftitutus ille animi impetus te uocabat.Mitro q> Haly interpres Ptolemaei fruola
p
..
LIBER. SECVNDVS.
ee ait X inefficace hanc parte adrologix qux cft de clcdloibg.Mitto fide ipfam ex Expieaa.
pericrix q nulla ccraorîulla codantior.ca.n.quotridie facit manifedu eos potiffi*
mu in fuis rebus agedis papt ce felices,qui uana hac tpop: difcrctione obfemant
Conrra.loge feliciores ida fupdirioc rciedla fola eledhone
q X
prudentia ducibus
utunf,Quis.n.nfaxtare fortunatior Francifco Sfortiafqui militari fcdiciratc aplu Fracifcua
fibi X florctiffimu infubnu parauic impiu,& pofteris aucTii cofirmatucp reliquit S forda,
Cui tri fp oms affrologi uel odio fuere uel cotcptui.nc du eos in fuis rcb9 aut bcU
licis auc domcfficis coniiliatios adhiberet. Quis Zoroadrc inter antiquos in affro Zoioa>
logia' in magicis X in oi fupcrffitione pocetior,8C tam eu in bello X uicic & occidit der.
Nmus^ncc affrologus utiqj nec magP.Popeius diuinacopt rnfisplurima fide, Cx Ninus.
far nulla adhibcbar,illi aduerfa huic fcelix lxtaqi fbmma.Cxfare Iuftinianu exter PopeiaS.
minatoreût uidimus adrologoptdomi X milirixfeliciflimu qs ignorat.Cotra.fu Cxfar.
lianus impator X xpiani nois mimicus^K omnium fupcrffitionu curiofiffimus ob Cxfar Tu
fcmator.q breui g infarlicitcr X
uiram amifit pariter XIperiu .Poflem ego tri unu dinianuS
X
auc altept et affrologos dodlos- mihi familiares afferre noiarim.qbus fides iff ius lulianus
uanitacis,ad q.f.uitxroncm inditucratûcl exitio fuit uel detrimento non medio
cri/cd nolo hoies alioqn bonos infamare,8C in re ueritati non admodum.ncceffaria
(andbc aroicitix iura uiolare.Sed utina huic qdem patrimonium no abff uliffct,illi
patriam X
uita, multos fpe uana dolidos X infanos,multos timore miferos no effe
ciflet.lta mea delidtadeus non uidcacut nullos uidi capi repi magis cgenos.qs fuis
hoibus adrologia pmittit/g adrologix pcnit9 fe deuoucrut,6d per ea cxli fauorc

q
i horas fmgulas aucupant. Mutauituirqdam magn
9 mihi notus uitx toe^ fcaex
hoc cofilio prioris fortunx iacftura no mediocri,affrologica maxime fpe comonitus
q>in noua .pfdTionc magnas fcelicitates exledi fauorecffct cofccuturus. fit ucro in
ea cu aduerfam quotridlc magis fortuna experire (Qolitus erat diccrea marte fe dc
ceptu,noles illud dicer qd' erat ucriusâb adrologica uanitate fe deceptu. Ide pati
lopod obiit morte et ualde mifcrabili.q nec a cxlo ipe puiderat. Parabat.n. multa,
X magna moliebat ut qui , fibi adhuc logos uiendi fines codituilfct.Poffem multa
bocjjenus conumerare,fcd refugit aius narratione capi repi qux uix (me lachrimis
pofTum meminiffe.K qm incidcruc in hoies amiciffimos comiferatioem exigut po^
ti9 a me q rephefioem.Seduchxc diffimulatis noibus uetept amicopt inuita redar
gutuvamicis uiuentibus pfit quos poia q mihi cu illis amicicix iura intercedunt,
fortunas copi, per uota felicitatis admonitos X rogatos et atq; et uelim , ne ung in
filis rebus uanitaris idius cofilio fe commirant'habeant eamQi ita libeOquafi poe
tica fabulam fup qua rideat, ludat.iocent'p duce.p magidra uitx no habeat. Sed
ubi faluti corpori critcofulendum medicos confulant fubi externis pfpiciendu ptu
dentix X ronis oculis utant ,quopi utrucp diuina nos fapia docet, qux X creatum
medicu dicit ab altiffimo ad nfam neccffitarem.SC prudetiam ait homini ee feruan
dam ut eruatur a uia mala. De adrologia nihil cale feriptum iucnivnus.cuius f feC'
ftone ita ,pbauim 9 cc inutile,ut illi et tantum tnbueremus.qtu adrologi putanttri
bucndu.Nam cum erit deinde pbatu nihil eam hfe ucritatis-cric extra omne con
trouerfiam fufficictcr.qd hic pbare fumus conari'pcricDlofiflime credi res nodras

cofilio adrologoru m . Quod fi qri ex illorum ptxdidlionibus redte ufu accidar,non
effe referendum
fp rationem qux nulla fit apud cos^cd in temeritatem cafumqj
b
. ,
Caput .IIL Non efle utilem aflrclogiaro In dcccmdoquidfiragendnni]
quid fugiendum
Ltept ut fupra dicebamus aflrologix emolumctu fingi pot.ut.f.ca re ffc
a quamur.quam nos feq iuderie aflrologus. Contra ea fugiam? c| illeuetat,
i
'
Qd' utiq; uel fupfluu ce ucl noxiu ita dcm6flrauim9,na qd ille pdicitaut
adeaattinctq funtcorporis.aut quxcxrernaatqj fortuita. In his igr quacfutcor-
poris fi fpedant ad ualicudtncquxro aflrologi ne iudicioîudiciu quocp media pa

riter cofcntiar.an ab eo potius fit diucrfii.fi ide fentit urcrqi nihil tibi confert aflro
1
logus.qd medicus folus pflare n poflit, fi diflentiut utri potius qfo puras accedm
duro. Sane fi medicu repudiando aflrologo te comittas infanie poenas dabis.In age
dis rebus fimilr interrogo ne qcf afhologia cofulit prudentia et confutat fadedum.
1
An hxc fibi iudicia pcnit9 aducrfcnf.fi confonu-qd qd itra nos e ta ,pcul qrmi9l
cxloffi diflentiut qs rcde.qs roabilr ferri dcfendat.q, in reb9 agedis pruderia rtlia
quatf.qux nihil aliud eft
g refla ro reps agcndapi.fed erunt hxc cxiplis dilucid ota
Prxdixcrit fgf aflrologus martetibi hoc ano rritxu commari. Excitatu pi cni.bilca
ptarc cj in annua het couerfioc.qrc utendu frigidis potius Si uitx roem aduerfjar
dorc mattis inflitucda.hoc ipm qd* de cxloipfc prxnunciat aut ipa quoqfignade
mtabur.qux a corpis tui dilpoibus petunf .qbufqi medicop: nitic conicfhira ,aut
non dcmfabut.fi derorabut hoc tibi erit fatis indicii ad pcauendam futuram mala}
ualitudinem fi non demolirent, rogo reflc ne fem putes ut eu nui Ia erut indicia bi
lis cxxlluantis. Sed lociu albicas Si craffu .ucnapi fegnes pulfus, facies pallof defor
mis.mebropj pigricies- rcliqq? id genus qbus medici

$ notis urunf.oon bilis- ftd
pituitxdnm indicabut.tu tri bilecuacucs qf mattetibi de cx!oaflroJogus fm tt'
minitate, qd q, nec prudes tibi aflrologus cofulet.q et fi de marte illa uercpnu
rit
cier.poc naturalis tua reparura.pot uniucrfalisipfius ani difpo.potcfl uitx ratio

q
diu ufus fucris-ad contranu te uertifle.Dcniq? eam una utdcraflrolog? qux hoc
poflit cffcer.SC illa remota ac uniucrfale.Mcdic? ri mo ex ppriis & jjplqs iudicat
caufis.fcd re ipam percipit lefu.Kqd' exoium fimul carum complexione diflultax
cxeplu i ipfa hoc mon Arate nature pricis cuidetia tenet. Mitto <j> quiet aftrologop: /udidil
externis, faucnt.ri ita eri infaniur.ut minus illa medico p: iudiciis putent. Proponamus fi
falli
mile cxeplu in traflatione rep: cxtcmap:,ut pricipi.f.confulat mathcmatic?, ne bd

lu ineat eu inimicis.qtfi marsci papj propitius fit
.
Quxro utrum quo tpre hoc illi
dederie confilium nulla iufla caufa bellandi pricipi fit

,
aut fi caufa bcllandi-nulla
tamen occafio opporru nitafq; ulcendi. An potius Si bellandi iufla caufa non defit
SC ad uiftoriam oia fuppetant iflfa.Si dederis prium iurc non bellabit, frd fola do
ce prudentia. Si filcatetofno mathematicus. Si fecundum nec ipfc utiq; aflrologus

Opinio (i non fua itcrfit-abflicndum bello mdicabit.Si fi abdicar qd ent aliud quain fcnffi
Roge. fl euidcntiam ob raronem eoniefluramqi relinquere.
Bac . SC Caput .II II. Non effe aflrologiam religioni utilem, quod Rogeriul
Petri al - BaconK Petrus Alliaecnfis cxiflimarunt.
liaxn. T fi uitx inutilis cflan religioni utilis fortaflcfqcf putafle uidef Si Roge
Prima ro a nusBaconK Petrus alliaccnfis.arqj hic quidem duplici maximeroe altet*
Petri q rx magnap: quas uocant coiudlionu aflrologica fupputarioe hri ucrital
Secuda . poflit de numero anno?; ab adam ad xpm.de qbus inter ccclefialhco; codices tat*
UBER. SECVNDVS.
fit cocertatio. Altera q,eofirtnari .pphcrapspofiintorscula/i illop: prxdidbonibus
aRroIogicx quocp prcdicftioms ccRiraoniu adncia^.Na cu oc ucpt oi uero fit confo
nu.oeceflario ucpt allronotnicx fax- theologi cx ueritati ede concorde,qniine prx
eribus aliis fcictiis illi dnx fubfcruirc^cu inuifibilia dei p ea qux facta
ucluri ancili
fur uifibilia confpiciac, nihil fit aut inrerilla cxlo nobilius. un illud Dauidicu,Cxli
enarrant gloria dei SC opa manuu cius anuciat firmametu.Quaipfe opione qi ope
coprobaturus opufculu fcnbit p uiginti theoremata qux uocat uerba diRiodhtm,
in quo plane tot errata quot uetba,titulus eR de concordia aRrologix SC theologix
qi non legerit Paulu exclamate qux focietas lua' cu tenebrisfaut qux participatio
xpi cu belialfairic aut cojopcduo illa efficere qux dicebamus,ut .f.qux prophttx
i
afflati diuinitus prxdixcie cxlelti et coRcllacionc oridat prxfignata.tu ut anopt ab

Ada ad xptn copucatioexaRrologop: dogmatis lue fliget. Adiiatalrcpt huic opuf
culfi de concordia affronomix SC hiflonx.in quo fepte a miidi exordio coniundlio
nes maxias notans ad illas nitic refcrre.q medus tpib? magna SC mirabilia ex hiRo
dogma confirmaturos q ex magnis illis coiundfoib?
nis colligut .aRrologopt bine
magnas fpin rebus hiianis SC legu 8ircgnopt fieri uolunr rauratocs.Et qde optare
coofutanda.qm ut igeniu ad lias Ca erro
q mihi laudanda cenc q
fcripfiflc illu potius hiis
aroo^K pfona ueneror q in ccdefia gefiit.Sed fbtte illi et re facturus fu grata fi q<3 ris Allia^
pagt caute SC ucre fe pfucupt fcripfit ecclefi* cu SC noxium ,pcu!dubio iue^ ccn.
falfu SC
niaf iufla hac reda rgurionc^qtu erit in nobis oblitteret. Duxit aut hoie?alioqn do
dfu in huc errore ignoratia poriflimu aRronomix.q cu poR Rudia theologix i qb9
io cclebcrria parifiefi academia fc cxercucrat^cocpiUct ia fenex paululu deguRare,
alledtus efl magnifica illa fpede iRius artis dc maximis diffcrcris.K qux in primis
huana cunofitas fcire dcfiderat.SC priufq co perueniflet ut infirmitate dogmatis p
fanda examiariooc di prchcderecicriplir pperanter nimis duo illa opufcula de qb 9
fadf? paulo pitior tetradi auit.dcinde multa i co libello que uocat elucidanCRcu tn
In eotnulcxfint tenebrx,quos oes libellos fiqs legat rudis aflronomix, ratoroagis Vndc fu
mirabit <qto minus itelliget.Sed q uel mediocriter in ea artepfccerit eu poti? Icri fua pferit
pcoi&q aRrologu fuifle ludicabit.fii quxcuqj dicit potius ledta ab eo^q medulti 9 dogmata
itelledta.Fcrc auc quxcuqj fcnbit cx R.ogcno Bacooe, Abraa iudxo HlOco Maeli Detegit
q loanis cuiufda Britani ad uerbum accipiunt' .
oien.Albumafarcqj.fii fuma nefeio Alliacen
Qtfipfe auc cct auditorem SC pap: pitus rept aflronomicapt uel hic potcognofci fis igno*
q, in ipoeiucidario qd e cius opus eroedatiflirou cap.xi. ait fuifle nos cu illa feribe rantia.
bar,anno.f.xpi qxto fupra millefimu SC qdragcccfimu in aerea triplicitate futurofep

per annos adhuc unu SC fexagita donec.f.fupmille SC qdringetos qnrus 6C fexage
fim9 an9 ageret .Tuc igf futura magna Saturni SC louis coiudtionecu ab aerea ad
aquea triplicitate mutatoe.Ea ucro murabo p anos fere qdragita prxccflcrac ano
.f.xpi qnto SC fexagefimo fupra mille atqi rrecetos.quo tpc dic nona arqj uigefima
meGs odlobris in feptia pre Scorpionis Satum 9 SC Iuppitcr fimul fucrut,6t dcincc
ps in aqueis fp fignis ad hxc ufep tpa fe coniuxerut.nt uero Alliaccfis q? p cecu fef
anos an congerat fucupt adhuc prxRolabac. Altera auc utilitatem q ex aRrologia Liber de
idc putauit puenire de uero.f.anoru nucro colligedo abudanter refellimus eo libro uera tetn
que de aera reporu fupputationeconfcripfirous.qq fi iuuaretre publica chriRian a poru fup
hac parte afbologia non ad eam fpedlaret.quam hic confutam? m fucuroru prxdi putatone
Itione ucrfante.fcd ad ucra artronomiam q una e ex
liberalibus difciplius cuiuse
rpa fupputare Si fydepe motus mathematica roe mctiri.fcd non hic locus cofutidi
eius errores, qcf fcquctibus libris fumus faduri.Ibi.n.qd' attinet ad cocordia phfs
6i theologis obdemus, qux a ,pphetis cnuciata funt a cxlo nec heri nec fignificari
atqj ita fi ucra er fit ailrulogia,prxdi<fhone rn ea p rep ad eam n pertinere, <3 ueroq
tenus qdcfupra natura fueeximut a cxloOjccnus aut naturale aliqd e i eis St ficti
a caelo 6C prxuidcri per cxlu coteduc hos obdemus nihil dtccrccu dicere aliqdtii
uideant ,tm aut abeile ut pphctica oracula p altrologopt decreta utiliter cofani ef
ut nihil fieri pofiit ad infirmandam rcligione-poterius 3i cfficacius.Tu hoc hce q
rc fut conati Si raedaccs fp ec deprehefos Si iperitos aftronomix, tb hiltorica ,pfef
fionc plurium abcrrarc.In uniuerlu aut ri folu qd' ad leges Si diuina miracula pciti
nct,fcd ad alias Si huanape repi mutatoes quas cx magnis ut dicutcomudtion bus
pnuciarc multi uolucruc- ibi coru uanitate Si falfitate dogmatis apcrierop.ubi no'
bis cu Albumafere audtore illius erroris cu Hiero. cius irerpte cu Abraam ifraclita,
cu loannc oxoniefi ent ,p ueritate certatio, Alliacefis libru in quoide facere uoluit
dc cocordia. f.afW.ogix Si hiftorix narratois ira a capite totii retexemus,ut a pria
ad pofhrcraam ufqi decurreres ubiq; dc cxlclht>9 paritet 8 &
illa
q notat cbiudtoc
terrenis nihil ab eo fanu aut unitati pxium-dah obdamus, Ncqi un.tmcx illis (e
pre <f[s notat coiuctionibus quo putat tpc contigiflc.fed ab ipfa rpojt hoc e rerum
0
geftapt enarratione ac uera fupputatione>magnopcrc ce diuerfam Sed uideara CC
illa qux poftea afferebat an aliqd fjciant uera.l.oia iuicc cofonare.ftt cxlos dei glo
riam enarrare. Saneillud primu ucriflimum e,fcd ita erat dcidc aflumedu cu falfa
fit aflrologia thcologicx ucritati non pofle cocordare.Dauidicum teftimoniu Pau
his apoftolus ad cxleftcs apoflolop: metes docet ttfcredu.q gloriam illam dei auu
ciaucruc.de q poftea fcribif.lcx drii imaculata conuertes aias.Scd&G referat adui
fibilccxlu nq ifta e cofcquetia-ficxli enarrant gloriam dei fauere ea glori* dei q
decxlo aftrologi fabulant' .Sed iuihbilia mqc eiusK uirtus atq? diu initas uifibiW
intelligunc ,fcd a pho cuius proprium efl e exii ordine motu-natura adinuifibilera
cxli diuinum opifice confccdere.Aftrologusfi e aliqd cxluro inuite uidet Stdecx
lo ad terram oculos dcfledtit.folus phus cx uifibilibus inuifibilia fpcculatur,
Caput V Quam noxia fit afhologia qq; peRifera chriflianx religioni.

Ane luftranti mihi undiq; oia Si ecclcfix hoffes cxploranri.n uideo uri oib?
f pariter plus copiapi-plusarmojtaduerfusucriratefuppeditcf-cj txirtap
fenione. hinc.n.ad impietate- hic ad malam religione.hinc ad hxrcfes.hinc
ad uana fupflitione.hinc ad perditos mores irreuocabilcq; malitia prxeeps Si fadl

limus lapfus,uri.n.fc porius aduerfus tela religionis armabit ipictas.q ut diuina mt
racula qbus ois poriflimu religio cofirmat' ad cxlu predat ee rcfereda.Si martyre*
morte contencntes fi apoftolospaucos-inopcs-indodfos-euangclicxmundu legi
fubiicietcsobiicias.fi ipfos et ab inferis hoies rcuocatos-uc maiora qde ![ ut hum*'
na.mcliora 5 ut a dxmonc efficianf-dirimet in eis uirtute mfi qux folus agnofat
fyderis curfus^Si cxleflis afflatos facere potucrit-q. fi gs dicat no ne hoc nit fecun
religionis radicibus admoucrcffi perfuadernone illa cxamiarcK pcniryexnrparqi
fi dicas non ce hoc atris uiriu fcd ,pfeflopt,in ipfa fua .pfeffione errantia fatebor it
efTe.nccj.n.hunc ego aftrologix errore dicebam fcd facile cflc ab ea lapfu in huc (t
LIBER- SECVNDVS.
fore.nec fi aera eet aftrologia ,ppterca ab hoc munere defrde (Iere,ut ab eo periculo
hoies diucrtere.qm nulla uentas mcdaciis e confirmanda, led eu fit falfa utiliter ei9
falfitas deteget' ,qux fi ucra putet poffit in mctib? ipentopi tam graue pcftiletiam
gnare
,qq fi uideas ois alicuius artis pfeflores cafde hfe uanitates paps abiit ut cuU
pal ane ipam ucrc n rcfera^.Ego uero ex fcriptoribj aftrologix prxcipuis^ncmi.
ne legi g religione SC leges oes.ut rcliqs res huanas conftcllanoib? fydept no fubii
1
ciar. Ptoloraxus in fccudo libro apotclcfmaton.q. apud hanc gete illud numc apd
alia aliud coleret' no aliude natu intelligit.q ex uaria fydept miaginuqj natura po -
pulis illis SC getibus ipentare.nec pcul ab eo loco gnecus qdam iterpres Ptol- mi
racula Mofeos.q ficcopcde cu populo mare rubpt tranfiuit fem ait q> ille accefiu?
6C rcceflum maris obfcruauent.qfi n5 fimul in iifde aqs 8C illxfus populus hcbr?o
ru trafire,8cu aflrologis.fuis Pharao fubmergercf,q(iJno Iofuc iordane ficco pede
trafierit in reciprocatio fingit ab eis.fcd hxc alibi oia
quo nulli xlhis.nulla undapt
nugamera facis cofutauimus.Albumafar arabs SC lege faracenoptfii Alburna
atep his fimilia
fua^&Cnfam-K oes pariter leges Gc a cxlo dcriuat.uc quxnam qqj coftcl latio fece far.
rit,8 ad quot unaquxq; anos fit pmanfura-ex cade coftellatoe pnuciet,in qb 9 re
l
bus q papt tu aftrologix tum ucricatis inueniat' poft declarabimus ,

Interpres cius
Hericus madiuiefis ita delirauit uc nauc et inuenerit in cxlo,ad q Noe arca illam Hcnric?.
(ua fit frabricaturus.qd' Alliacenfis qfi diuinu inuetu maxic c admiratus, Dcniq; re
digi ab eis lege in ordine captrcpt qux curfu naturali fit cxli routatioe cotingunt^
hinc cognofci pot.Quot quot anopt rcuolutioes ab afcedetc legis ad eius ufqj cafu
(ut futnrx/c cxlo uolut cognofri.Et Haly Abcnzagcl ut reliquos tacca fcelicitatej Haly.
SC fterilitarc anni inde pnunciat.ut fi afcedes legis loco Iouis aut Venetis applicue
rit* fertilis annus fit futurus.corra fi locis fydept infelicium,Abraaro ludxusnoqui Abraam*
dr aucnazra ut falfo credidit Alliaccfis.fcd que uocat nafi hoc e patriarcham , none
SC lege mofaica egreflione iudxope ex Aegypto,fit quxcunq: fub lege populo coti
gere ad uarias coiundfoes inepte qde arcp nducule referre conatus efttScd urinam
loli quos comcmorauimus inter tenebras malx religiois luce huius ucritatis no p
uidiflent.ut nfi homines in euangelii fplcndore no ita ccecutircnt,no peius q illi ck:
oia fit illop: religioe fenrirenc.Infanus ille Bonatus ufum ait dilm lefum horarum
eletftoc cu apoftolis cofulentibus ne in Iudxam rediret, rridit.xii.ee horas dici.Ho
ra.n.inqt qua illi eum Ixdere no poflcnt,qfi illos cum uoluit n pftraue
(ibi ellegit
melius tranficns^cos n latuerit Mitto q temerarix qua

lit,8 intercos in luce diei .
blafpheme de diuina Francifci familia loquat , fitdiuini amoris miraculum marris

opus fuifie fabulcf.fed qd quxrimusremotiorafin his qux quottidic de annorum
cuentibus publico uaticinio foras inuulgant', nonne Si legem xpianam xpi Mercu
riiqj dotftrinace pcrfcdlam.flt Iouis religione SC a uirginefufcipcpurirate.Ita hxc
oculis SC n idignantibus xpiani homines lcgunt.fit in ,pcemiis nefeio cuius theoria
cx aducrfP Gcratdu multa difputantis,nonne etfcriptumeftcudc nouodiligedo

pontifice tradlaret deuote fupplicandu.ut fydus Mercuriale fuofandlo radio tem
perctCaiunt.n.Mercurio nfam fubce lcge,atq> ideo homines chrifli Mercurii ho '
mines uocauit, q<J nefeio qui poflit homo chnftianusxqms auribus audire. R.o^
genus Baconeoufqjefteuedtus ut fcribcrc non dubitauerit enare chnflianosqui Rogerij
die (abbati no fcrictut fii operib? uaccnt ritu iudacopt,cum Gt ea dies Saturni qux Bacoo
b iii
. p6
Aelia rebus agendis pap: corooda 6C fcelix exi ftimaif.in gbus uerbis non folu nfos
accufar.fed Mofen.imo apette ex .ppheta afhologu facit-docesqux de fabbati fe
nis ille coftituit-non diurni alicuius myflcrii/cd allrologici dogmatis hfe ratione.
Qux oiafiqs redo iudicii examine pefet.uideb.t nulio magis errore pietate uetx
rcligiois offendi ,cu xqux fit impiu totaliter nullam put3re ee rciigionc.SC cxcilo
Idolatria. fatali quadam ea neccllitatc deducere. Q uod fiqua aitrologo capcldda religio (it
tLcrcfes. ad q erit ppenfior

q ad idoLtria,ut eos potiilimu deos Si colat Sc rcucrct ,a ab?oia
hoibus SC bona Si mala putet puemre.Jam hxrcfcs manicheop: arbitrii libertatem
SupeTAi tollentcs.unde potius putamus cmanallc.q ex illa de fato aflrologopt faifa opimo
tio, ne.De fupftirionibus nulla cA cotroucrfia ,pdirc ab altronomia oes,8i eas qfi ali*
Varro, nas ab illa cotincri confirmat Varro.Gcomatiam oes illius fcnprores aflrologix
Gcoman liam uocat.Magi ita huius artis ufura fibi nccdlariu putat, ut magiae clauc altrolo
tia. giam appellent.Chironiantici in uola manus fepte p numero planctarum montes

Magia, effingunt.undccx lineis q ibi cofpiciunt futura prxuideand'. Sed has fatuitates pi
Chiroma ticulatim pfequcmur.cu poff euerfam dnarn ac reginam reliquam ocm fupcrftito
da. num turbam i curfu ,ptercmus,Scd pere eam oes & fine ea liare no pofle hinc fatis
manife(lu,q> nulla efupcrfhrio qux dicp: Sthorapcclcdoibus h utat.de qua casfo
la inflruic ailrono.nia.ut dc ipfa nlud eccldialtici dici poflit.uauitas uanitatu aftro
Mores. logia Si o:s fupll.tio uanitas . Dc moribusplura dicere no oportet ^cu fatis pateat
pa:rocioiu uicio maius dari non polle- cxlu audore hfe exillimenc^nihiltp clTe
q fi
qd 1
nos mm9 metuere gehenam- aut fperae fcd icicate faciat, Qux fi ,pculdubioue
ra funt' er ucra eet ifta .pfellio quxnam utilius ucritas ignoraret (Si cum Iit faifa
fi "
qux utilius falfitas impugnafVquam utiq; pumciani ut tantis uicibuscxcquar

q
eam iuuandx religionis Si ucritatis tuendx defiderio fum complexus
Caput .VI. Fallacem dic hanc artem fi qua fictum propter plura,tum,
pter difcrcpanrcs aftrologorum fententias.
Adcnus cofutari utiliter allrologiam ondimus,jndignuqi ee illiuspatrod
h nium.fiC pho homini Si chrilliano nuc priufq cu aftrologis pedem confcre
tes confutatione aggndiamur.uidcamus qtum illam rcsipla cucta quxre
fcllant.Q uora.n.quxqj res cucnit prxdca ab cis ( aut fi euemt quippiam cur non
ifhid cucncncCquo magis folco mirari nonnullos difpuranbus aductfus illa arte
q
illud fpobiiciune-cur fi ucra eorum ars h e.prxdidioncs tamen corom ucncfPrX'
Ptol. clarc.n. fecum agi putat aftrologus fi nobis prxdidiouu falfitateobiidetibuspof
funt abq abcfl ut ex hoc loco argumetum aduerfusnos poffc fumere
firilFaccr ,tm
fe putet. Attulimus fupra uerba Pcolcmxi conantis dilfulucr illam qone.in qb ui

9
dimus cu mcdccia aflrologopj n folu in iposallrnlogos paprucl peritos uel diliges
Porphy_. tes.S? in ipam et artereiccillc qux fit incerta 8i falli plurimii po(lit.Porphvn 9 ipo
oraculorum mia inquit faifa dcpaehcdcbanrur.qf numina illa cx cxleffibus caulis
quas hnt exploratas i.Ia prxnunciabant.Fallax aut prxnunciario qux cx illis.Qd
fidxmones ipfi quos nihil latet rerum cxlcftium fu tura inde pfpiciercs decipiunt,
de hoibus quxfo qd iudicabirousfquorum qui funt Si fucr excelletiflimi ifti? at
q
tisCfi ulla e)ne millcfimam quidem parte unquam atringerunt.Dcnicpintcrom'
^ nes artes quarum omnium proprium dlexcidcr a ueritate^nullius effc mdicium

1
magis incertum ,ncc ipb credo adroiogi denegabunt . Nam Si arbitrium inquiunt
,
LIBER. SECVNDVS.
* hominis multa aliter fecit euenirc.SC matcrix fluxus arqj mobilita*
cxlcfliu (xpa
E adtionu opera fruftratur.SC aliud alio fatu ucrticur uel impedif.
Qdfi res huma-
t na* diligeter examincs.nulla fere iuenies in qua no aliquid ex his qux diximus,pr?
s uifum et uere de cxlo exitu no imutet.Nam SC hois ,ppriu arbitrio SC
rone re* fuas
a difponere.ac id qcf matcrix undiq? anexu eft SC colligatu illius mutatioi
uchemen
eft obnoxiu. Tum eu nih I fit male ita oes fere inuiccm hoies dependet, ut non
n fitquealceri9 uel Ixdcrcucl iuuarc fortuna nopolfic.SicSC fili9 fcdix parris infceli
- drace ifoelice,exitum bono paretis fato forriet .Et feruus fua
ctia.SC fcclix fceltce ex
n genitura pape fortunat9 fortunato diio aget fodiciter.Sic militis fotum ex

foto ira^
i pcratoris.Se fortuaxgron ex medico.SC cotra medici ex xgroto.alircr attj
aliter fieri
cotingct.Ex qbusoibus illud declarat''
V q fxpe no euenirc fit ncceflarium qd cuicp
W prxdixcric mathematicus etia fi fit ucra iffca .pfcflio ne dii ut ucritas .pfefliois cx uc
iis pfeftop prxdidlioibus poflit coprobari.^) uid q, tanta inter autftorcs ifti9 artis
Mira K
k logmatis elt diftcnfioiuc uel oes uel maxima cop- parte
de futuris mendacia dicc* multa in*
re fmt neccftariu.Admiranc ipfi maxic SC ucneranc aliquosxgyprios pfas SC indos ter a
itio
SC babylonios qfi antiftitcs cxlcftiu my ftcriojt 8C coj uoia quafi
r numina infla'nb 9 logos dif
buccis imperitoje quotidie aunb9 infonat. Ac fi ucri 1II/9 ucra o aftrologi diccf
uos fenfio.
3 no poteriis q iuniojt libros lolos habetis quos imitemini, a uctere illa dilciplina uri
s diqj diferepates. Pcolcmxus. npares ucricr aftrologia qux f.erat xgyptioru ubiqi Ptol. ad
i taxat atq) couellitnuc eam p.ijr dicescofonam rom.nuc aliis ,pbis laecfcens, qd
1
li. uerfus
bros aporclcfmato legeti facile coftar.Neqj ucro folumodo ab illis Ptolemxus/ed arirolor
Ui mter fc pariter dif ieijricbant,indi.f.a chaldxis xgyptii,cu SCafc inuicc 6i ab his
j gos xgy
C aliis indi SC ab his omnibus perfx.Nec ipfa minus inter fc grxea barbara co-
q prior,
cors aftrologia cum qux rciicic Pcolcmxus Doroccus amplcdlit SC alia quoq?
pau Diricnfio
I us alia Ephcftioa alia alii fcnriur.SC opinant ,ncc ex eis queq inucnics
p audtonra iter chal.
q
te experimet .euccopt fide
i
no none SC iter feSCa gixcisdigfodianfV xgiptiofo
colligat.arabes
j
Po Ecut Pcoleraxus illa antiqua
Ptoleraxi aftrologiam abiicit Albumafar qTartro|
ita
adeo ut in eis libris legi nihil dicat qd" uel reni uel experier cofonu inucniat.Co
Difior-'
tra Auerodan nullu fuiric loquutu in aftrologia cu ronc ait prxter Ptolcmxu. 8C dia inter
5, G infpexeris dirfta aliorum inucnics ea mulru a ucritatc remota dicfta ucro Ptole or reos
mxi nullo rao polfe falfa rcpiri.hcbrxi quoqi hcbrxoruqj primus Abraam Aue. aftrolo.
, nazra 3 Ptolemxo SC Albumafare fxpe lacerauic.imo totu eius librum
diftenrit
q Difcor-
latine cefet de magnis coiutftiomby abiirifit acqj rcpudiac.Si ueri igitur erunt fetj
dia ^ Ara
, ccs Ptolcmxi no ne SC uctercs Arabes coj ferftatorcs ncccftario meriutur,8C fi libri bu
iterfe
, illi qd' ifti iarftat in olum erat admiratioc quare uera .pdcbar.nonnencccftario SC ri
8C cum
fu fuit Pcolcmxus SC Albumafar fuo qfq? fxculofSC alii fimilitcr ab illorum dccre
grxds,
tisoio deuiates.SC tn ita fuifte femp copcries ut apud oem cente^pud omne xtate
Difcor^
uiri fuerint femp qui ucra prxdid*dixcrint ab aftrologis.qtf no ucnrate degmatum dia he*
f
fed cafucorigitrnec unq defuiftc q fallacia ifta n ludibiio.atqj corcptui, aut et odio brxorum
habuerit. Sed qcqd depriote Ixculo fuerit fanc hac noftra tcpcftate pfcftdram uc cu
grx^
ritare dogma cofirmari no poteft.cum 8C malos plurirau auiffores fcquantur,8C bo
cis SC
,
nos no intelligant tum ita negligtter obeat Illud munus uc nefeiant multa qux fci Arabes
k eos oportcac,plura etiam omittant qux fmt confidcranda SC labori parcentes SC Nota
ad pccunix quxftus pperan tes.Quod fi docere hic potius aftrologia
q cofutarc in
ADVERSV$ h^TROLOGOS.
ftituiflem fundere manu ad errara iunioyt pfitcntiu hac artc.fed no hoc mei co(w
lium. Annotare tame fortalfe aliqua fuerit opcrcpreciu.quo magis fiat manifeftnn
no pofle eos uera prxdicere etia fi ucriflima edent dogmata adrologoyc.
Cap. VII. De ignorantia adrologorumnodnexcaris.
Ramuciata hoium illa uel funt uniuerfalia ut cu ex fchetnare ani, a defe-
<du folis Si lux.ex cogrcdioib? fydcpt fupiopt, fatura i uniucrfu bonaaut
p
mala pnudat,uel funt pticularu qlia ex ppria uniufcuiulqi genitura d pri
uato illi? fato aliqd diuinat.In prio genere nihil efficacius dcfedlu luminatiua qui
bus utpotc uniuerfalidimis caufis uniucrfales maxie infcrioyt mutatioes cucniunt
In altero nihil habet roai? motnentu xqcioe.qux dc fpacio uitx Si annorum nite
ro fieri folct.in utroq; mijr qtu aberret neoterici barbariq; fcriptores quop audtori/
Ptol. ras ufufqj potiffimusapud nros adrologos fcnbit Ptolcmxus fectido libro apoto-
lefmaron in dcfcdlu folis duo m primis ob(cruada.locu*f,in quo deficit fol,& angu
pxic fequif ,ut fi gfa cxepli in nona cxli regioe defcdlus obtigerit,de/
lu q eu loca
cimi loci angulus obfcTuetf fi i undecia uel duodecia angui? orietis.qm aut ibi gt{
ce fcribilf hoc e fequetis anguli i uulgaca tradatioe habet anguli
prxcedetis,unde'cotrari? oio fenfus elicit data cft barbaris erroris occafio.ira urio
annes adedetis I eo ope que uulgo uocat fumaangelicajcui fides
(
prxcipua apud
{ nfos podq fc loga Si argumetofa torfit qone.tadc ex fnia Ptolemxi definit eu de/
bcre angulu obferuari nq fcqf fed

q pccdat loeu, i quo defed>9 lumiaris acciderit,
qd ce oio fnia Ptolcmxi cocrariii ex eo paret qd dixim 9 qre.f.grxce eft
feriptu hoc e fequetis no hoc e praecedetis. Sed qa et paulopod Ptolc.cxpli/

Io. A de/ cans ipfe.qna fint idi anguli .meridian u folis 8i oriente angulu noiauit. Vbi adirxv
denfi* net nos grxeusjiterpres omitti angulu occideris q feq defc<d9 loeu no potcd mfi
1
Grxcus fub terra fol obfcurare t .qd cu accidit uim Futuro^ effedlricc habere non putant,
iterpres. Quod fi peedens angulus cet obferuadus Si ories omitti debuit a Ptolemxo,quip
Apo.Pc. cedere fole dcficiete fub terra no p or,fl occides anumerari no
q fiuc ocftauo
nifi fiuc
no cxli loco defecerit praecurrere femper ea Si ancedcreiueniet .Ex hoc aut errore
rota prxdiccndi ro comutat.cu nihil prxdicedo magis refpiciat.q naturam fla
i
tu fydept cu loco luminariu tu illi angulo prxdominatiu,q cu aliêric atq; ali9,cnt
et ah? aliufqj dnator.Et p diuerfa driarioisfydcris natura uanaimo contraria fiet

Haly femp dc futuris cuetis ptiuciatio.Sup fpacio uitx prxuidedo qnihil uideat idi di/
Abcnra/ uinaculi paucis onda Haly Abezagel oraculu adrologopt huius xtaris.quarta pte
gei. operis fu i,ex fententia ait Ptolcmxi qncp ede Hylegb.Ita enim ipfi loquuntur, So
Hylcgh . lem.luna horofcopu, partem fortunx,& loeu plenilunii uel nouilunii, proxime aa
tecedetis.Prxter aut hxc qnqj planetas cofidcrandos illis qnqi locis.K ius, au i
(doritate obtinctes.In proximo capite dc eo loquens quem uocant Alchochoden

Alcho/ cd autem annojt dator Ptolcmxus inqt Alchochodcn faciunt planctam qui plm
chodcn, audloritatis habuerit in Hylegh fiue eu relpcxerit.fiue non refpcxerit.CC ira dcin/
Ptol. ccps multa iterat fxpc dc hoc Alchochoden ex fentetia Ptoloroxi.nodri adrolo'
hunc Si alios barbaros fequunturin eodem errore uerfantes.Quifna fit Hy
Euldetifli gi qui
mus tr/ legh.quis fit Alchochoden.ex feotetia Ptolemxi in omni genitura perferutantur.
ror adro Ac ucro apud ipfum Ptolemxu tam ed nihil omnino idud Alchochoden qell ni/
logoyt. hil hyrcoccruus atqj chimcra.lcge oes eius ltbros.lcge oes intcrprxtes, lege etiam
LIBER. SECVNDVS.
barbaras traflariones nec dicione, aut didtionc ci refpondetem.apud ea inuenie J.
Di ifta qufdc opinio,aliud facies in genituris Hy!egh,al:ud uitx annorutp largite-
ton que appellat Alchochcdcn poftcriopt cft, Pcolomxus nec eo antiqorcs tale ali
buid unq opinati funr,ipfe loca primu cnumerat.qux uocat aphetica.Arabcs Hyx
legh.alia lacinc dicere polIiim9 ditnifloria didto ab eo
fic
q, inde uitx curfus quafi
ex carcenb9 dimiflionis intiia fortiar' ,6i funt nota illa fupra terra uel occidenti ucl
horofcopoalidj affinitate concxa.Tu aphetas boc cft dimiffores ipfos coftituit ex

q
illis lods quali carcerib? fuo ut ita dixeri afflatu uit? ipetu latgianif
quos efle uult
Ible,luna,horofcopu,prem fortunx.K prfdominanrcs in illis locis erraticas ftellas,
Prxtcr bos qbus Hylcghii oes numerant nullu aliu facit annopt diftriburorcm.gq
quod hi quos d 00019 aphetx largi nnt' Si accumulari Si exhauriri pofle putet,comx
mcrtiofadiciu fydcpt.ucl i ftrliciii, barbari 3i noftratcs prxti r iftos Aphxcas quos

ipfi Hvlegh uocat aliu efle credurex fenteria ctia Prolemxi.q uiucndi fpada decet
nat.que uocat Alchochode.de qua re ut diceba nihil ufq ipfc Ptolemxus.rx cuius
tame opinione de eo ipfi multa quxrur.difpurat Si definiut Nec folu errat in hoc
unde tota rei fuma depedct.Sed in ipfopictia Hylegh/ops numerarioe cum interea
Haly locu. nouilunii aut plenilunii prxccderes poni dicae a Ptolemxo Quod tarh
fiue nofturna fuerit genitura, fiuc diuma.faciendum nunq cefct Ptolcmxus.Quid Haly,
q? ifteHaly accufac Ptolemxu quafi fecum pugnantem glonaturqt magnope fup
hac Prolemxi taxationc.in qua nemine fibi unq ait aducrfaru.K deo fecrctorii rex
uelatori gratias agit ingetcs.pugnare aut
ita eu dicit q, otftauum locu inter Hyle
ghia no enumerat, quia horofcopunSrcfpieiat.In Alchochodetame deligcdonix

hil puter referre refpidat Hylcgh an no rcfpiciat qd defipis barbarefaut quid fonv
niasCVbi apud Ptolemxu Alchochodcn leg ftis.fed fcio quid eu exterofep deccpcx Error
tir.Prolemxus inter Hyleghia planetas ponit in rcliqs locis Hylcghialib 9 domini Haly
tcs.ifti remeeeosdiuerfam putant ab Hylcghiis.ut reliqua quattuor fol. una.hox 1
tofcopus*K pars fortunx.cui Si falfo nouiluniu pleniluniuqi addideiunr fola Hyle

ghii haberent rationem.planetx eopt locopt dominatores annos dccerneret.Et qm
Ptolcmxus de dominantibus planctis nuftj dixit.eflc neceflarium ut Hyleghia afx
picerer.mirati funt.cur illa d.10 qux.f.ipfi duo efleputar.Hylegh.f. Si Alchochox
den afpcclus focictate copulanda no exiftimaucrit.cum nulla fit ramen culpa Ptox
leraxi fi interca qux unu funt fodcrateafpcdhis non qu^fiuit, Non enim apud cfi
unq cum fol aur luna erut Hylcghialia.alius erit plancta pnttcrea uitx difpofitor,
fcd tuc utif dominatore plancta cu in annopt donatione reliqua Hyleghia aucftorix
tate non haber.quod cum eft nullum pot relinqui uicali planctx comerrium cum
aliquo Hyleghiopt q,pr.xter eum.f.nulius inucniat',qd nefeio quomodo ifti ex uer
bis Prolemxi no intellexciint.aut no.cx ets aliquis hoc diprxhendcrit.Scd ita huc i
errorem gregatim oesabicnnr.ut non fit qui Alchochodcn Si Hylcgh cx fenteria

Prolemxi n 5 reqrat. Vide quo funt ucra dogmata aftrologorum.K quo prxdicere
ifli ucra de uitx fpacio poflint pfertim cu his qux diximus erroribus maximus ac
cumulet, q, numept annop: etiam cx opinione Ptolcmxi prxfcribunt planetx.q fit
uitx largitor iuxra illud apud cos uulgatum annos tot efle (olis maiores.tot mino
res: tot mcdios.fot lunx.rot martis.arqi ita de fyderibus aliis.cu tamen Ptolemxx
Bs&faegyptiacaiftamrciiciatopinionc,nullameamdiccnsbabere ratione . Si ubi
de oite fpatio loqtur.no ex natura planetapt, fed cx numero priu circuli x^toris an
nos dinurrcr,iuxta locu uirx hoc e diuiforc, SC Ixrale aliu fiuc irerimere Iterctpt"
ru.ad que.f.primu lafTeffcmis ia uitx cut fus grauitcr offendar natu ut cu aphetes
ker finitore SC falfigia exii fuerit coiIocat9,inambulatio illa frrue^ qua gntei uty
cat ,hoc e radiofam picdtionc.cu aut a faftigio declinauerit ad occafii
ucroq? uerfum dudla utamur pcefionc qua uocant nos dicere horaria pof
fum9,quf oia ita ncfciutnfi aflrologi.ut hxc et fi legat moftra audire fe putaturos
/ cqde nihil dubite.SC nos tri illopz pdidf ioibus nimis mifere creduli n^florcam oobis
fencdfa pmittetibus Dominicx uocis obliuifcimur iubetis ce paratos nec die obi
q
tus nfi.ncc hora fciamus.fi breue uita fuerinc cominati.torquerour anxii dic SC no
dtes.SC unius tabulf uox oem nobis eripit uitc iocu ditate. Inqt Haly fi plancta fot
tunator fuerit i horofeopo addet cx fentetia Ptolcmf annis uitc, annos luos mino'
i
rcs.SC tn ut mox diccba apud Ptolomxu nulli funt planctae; anni.ucl maiores, uti
medii, ucl minorcs.SC deanopt additioe loquens Ptolcmxus.aliam oiouiam fcquif
ufus horap; pici one, qua ille puto nc itcllcxit.fed no oportet fingula jsfcqui alioqn
in imenfum liber cxcrefccrct.Ia in ipfis qombus quas uocant interrogatiois nonne

et ita ifigniter errant ut cx uno errore tota rcfpodcndi r 6 peruerra^. uulgaturo enl
quafi ploquiu e(f apud cos fcprimu thematis iocii hoc cit occidere dari rei qux Ii
tx.Et rame Pcolcmxushuc locu.no cofuleti,aut rei dc qua cofulnf.fcd ipfi qconfu
lifMathematico prxcipitdan.qd' SC mathematici indoptobleruabar.adco q>curo
occides 8C dns occidetis male fe haberet qoni no rcfpodebat, crrotem.f. meruere,
Sexcenta hoc genus habere copi errata qux referre mfi illud poti9 fpedtare ut tota
profcflio crrarcVlcclaiantf.Nam nup Ptolomxi libros cu baibaris 6C latinisaudo'
ribus cofcrenri fuerunt fere omnia ucrubus confodienda.
Cap. VIII Dc indiligentia aflrologopt noflrx xtatis qux tata eft ut etiam fi
aera eilct affrologia ueri ipfi efle non poilent.
Ara ucro indiligetia quara.paucos.n.inucnics etia cx his q fupputldiba

i bet ronc^qua tncop; maxfa pars carcOq ut ucra pofitione fydcp: aficqui
Bonatus. tur ad effemeridas u cofugiac.qd SC quoda loco reflat Bonac9 hi* ucrbil
fapieres inqt iflius attis utut Almanach.fic.n.arabes uocar cphemcridas.hoc aute
q faciut SC perpera dicere 8C omittere multa eft ncccflanu.unde ois prxdidbontm

nunqdc latitudine planctap; ulla fignificatio.qua ignorat*
ueritas ifirmef .fcrc.ibi
ubi no crrabitfubi no metiet aflronom9fSi ucra ifti9 artis decreta cxiflimam9.ro*
xima.n.hre nim putant fydera in initiis duodecim czti locorum colli tuta pr.xfrti
in cardinalibus.ac in illis cu erunt non eflc.SC cum n5 erunt effe putabit folaea
q
qux in redi u pgreflionem obferuas declinatione ad latus fyderu no profpexit. Cu
enim flella uel ad aqlonem ucrgct.uel ad meridiem ,8C ferius oritur,8C ucloci9 f*1*
per ea parte figni in qua cft coi locat', atq; ira interdii putabis fupra terra effe plan*
tam q erit fubterra.SCiamoccidifTequi fupra finitore cofpieuus etiam apparebit
Qûod cum in omni prxdidfione errore pariat.magis rame eos ruro faciet excidet*
ueritate cum nataliciam horam ex coccprionis hora inuefligabut, quia fi lunam
proximam effe contingatoccideri.potcrir putari in occidifTc quando ent adhuc fo'
pra tcrram.SC contra nodum efle demerfam cu Jacebit fub orientc.quod ab hora co
ceptionis per multos etiam dies faciet abertare,planetarum radiationes latitudine
,
LIBER SECVNDVS.
ignorata qsrcdledetermfaaeritfQuis in abularione fydcris
alieuiP.fic.n.grxce dr
tnilgodirafflo nucupaif redlc dimctietf.Cu ois fep utroq? ucrlu
a uia folis lyderis
declinatio ucl locopi aliquot anis rei cuctu.uclociorcfaciar.uel
tardiore, hinc in ftel
lis no erraticis difponedis qfus ec lapfus cu uulgo eo
loco collocent" ad que rerta i
lioca pgreffioe ferut" .Cu
q at cacli pte in uariis rrgioibus.uel occidant.uel oriant
uel et rcliqp domop affulgcatoio no c6fiderct:gd
initiis
q, SC loeu plancta* pard
fepccxfidcondurephemeridcs.nofoluuiriolbrario* fcd fxpeaudloris.q aurpa
iu diliges fucrit.aut pa* peritus. Mitto g, alii alus utut' allronoini rabulis.interdu
P a exatflis.-aut cu qdc et ille fuu fibi fecit diariu a ueritatc paptaberratibus hac
ac
tepeflatc magnope.Sed tabulas Ptolcmxi ia oes rciiciut. Alphonfi ps magna doo
tiopt fcquund" ,in cuius radicibus cuidereia coftateefalf rate. Sed ncc minus fonv
horofeopo i dcligcdo:& duodecim reliqs loco* cxlclhu initiis
niculofi
capeflendis
Vidi ego multos fiC peritia non mediocres 6i boni et nois in ifta pfcflionc
nefeio
q
fua uti tabella ,p diftnbucndis xii.domibusCfic eas uocar)quocuqj carlo
natus ille
genitura erat ifpcfturi.Qd' fi aliqn uolut ee diligentes notata
fuinfet , cuius
clima^
tis diffcretia,qua folam cis Alphofus ondir.uix ultra cxaOiusaliqd
perferutabanf
Ia declinatiocs ab xquatorc 6C circufcrrentias plancta* 8C fublimationes
uanas in
circulo breuiore.uel in crtntico moruu latitudicaliu uicilTitudmcs.in
genituris di^
iudicadis.qs nucobfcruar.de xquandis diebusq multa ncfciur.q multa
perpera di
cut luniores.Qux ola ideo diximus ut fiat mamrcftu no pofle ex fide
pdidlionutn
illam pdicendi atte cofirmari.cu eda fi uerillima collct ronc.artificu rn uitio
hoc
ell uel ignoratia uel negligetia utritas de futuris fciri no poflit.ut id ii perfuadef fi
albologia: fidem no adhibenda, perfuadeamus laltem illis ut dicid* in epigrammate

aflrologis ne fides adhibeatur.
Cap.IX.Raroeueire quit dicut aftrologtqd' tu externis tu duellicis excplis ondit.
T fi fani fi uen eent.-et no oio.fed magnopere, n folu no eiedli ciuitaribus
e 8 apud prudctilTimu queqj ludibrio femper hiti.fed
fumo honore apud i
oem xtatc.apud oes getes ruiflent.Tara.f.ell hoium curiofitas prxfriedi

futura.pfcrtim qux ad fc arnncnt,fid de his
q hoc pilat tanta mre et opinio K exi^
ftimario,& tii eredlas llatuas.dccretos publicos honores & phis IcgimP.Si medicis
8 poetis K ipcratorib9 allrologis nuq lcgimus.fcd legimus cictflos inifos fabula i
ctia populi uerfos.ita ut fabula* allcgorix qux de fcnfu uitaq; coi plerumqi ducu
tur.taxatione illius uairatis ap<f ucrercs coticrcnt.Qui.n.Homc* allegoncc expo
nut per illa Ichan fabula q fadtiriis penis cj Io tenuiore fc comittens i mare ptxci -
pitarg c(l,allrologos aiut defignan.q pennis temerarix ,pfe(Tiois i cxlu fc fubftolld
tescu dccxlcfbbus fuis dogmatis qbus fublimari uident qd fintpditfluri.in pela
gus ruut medacio*,& qd aliis egem? uel reflioniis uel coictfluris.cu ipfa hoc nob
quotidie cxpicntia teflihccd' in re plcrtim
in qua ficubi pot maxic pofle debet allro
logia pilare, ucritatem acris l.mutatioibus pdiccndis,pluuia,ficcitatc xflu frigore,

f
aentis, grandine, trrrxmotu.in qbusadcofalfi quotidie ccprahcnduntur.ur nulli?

fere nunq dia llatus eorum pdidlionibus rcfpondcat.Obfcruaui hyeme illa I fub
urbana mea uilla.in qua haec fcnplimus infignem omne? fingulis diebus aeris mu
tatiooem,ipfis interim ante oculos pofitis decretis aflrologorum ita falubrc mihi
ubiij faucat cxlu, ut in die*fupra ccntu acq^ tngintaûgiobfcruatione po
ADVERSVS astrologos.
'aut repte tttlrt uidi dies.qles 1 eojt libris fututos an paidera.memmit puto adfn*
Pandul " Padulfus collenutt9 meus iuris qde cofult9,fed in oib? lfis ingcniofiftime (ruditus
phus coli qtu nobis Bononix rifum/up ilia re dederit qda mathematicus q nos ea dedico
ienuttus. ptofiflimos hymbres iubebat expccftare qua tota lucidifiim 9 fol Si clarifliraa &fc'
Ambro' reniflima reddidit. Ambrofi9 i Examcron euan inqtd/es aliquos eet fermodepla
dus. diccref .ait qda eccc neomenia dabit ea.Acrame nullus irobereffn/
uia
q fore utilis
dis e doec.pcib? ecclefix. f.hibcr dat? maifeilaret.no de initiis Iunx eu fpcradn ee
fed de puidetia mifericordiaqj crcaroris.Hxc ille.Ex cui 9 uerbis 6i uaitasaflrolo'
gip.K efficacia rcligiois re ipfa coprobad.PoiTut igf
q fur ronu min? capaces { fui
fide iilis hoib9 macipaucriit hac (e uia ailercrc in libicrtatc.ut de aeris ftatu idiride
Salubre eos interrogct.de quo cu falfa cos dicere fere fernp inueniet.facile aiaduertet fi d nu
dogma, bib? et nebulones ifti tata metiunf .multomagis in hominu Si populop fatis diius
dicadis falfa pdidhiros.cu hic.f.pdicanc Si qupcp Io fubiacet minus, BC quf diffiiv
lius loge laboriofiusqj prxuidef.Q/f fi

q fup hominu genituris quotidie mercett'
nario uaticinio fabulant, qs cxaminaucritf Videbit et multo plura mentiri q cu fup
aeris qlitate rridet.K nifi du minutatius alioppfequorincptias.incpci ego uidu mi
hi metuere,afferre multas, X uiueriu.CC iam uita fundloptgcmturas.faliciu infodi
ces,Si ifoeliciu oppido g foclidilimas.in re fane tam nihil metior g fcio diuina ue
ritatecui pns expeditio militat medaciis nfis nec egere nec ddetftari.Sed conteras
ero domefticis qbufda exeplis qbus pfertim admoicos uelim.q diuturnam a mathe
maticisuirp pmiflionc.hntes euangelicfuocis obliuifcuc .monetis nos uigilart oe
Pinus, dicsdni occupet imparatos,pino Ordelapho principe foroliuii.fi cui Lucretia foror
Ordela. nupfcrat.quo anno obiit omnimodam uitp incolumitate fuerat pollicif' Hicrooy.
Lucretia. roanfrcdy aftrologus nra ctate fmgularis,a quo tri nihil miraudu minus puifa alio
foror. ru roorte.q necfuam ipe puidcrit.nara cu ,pxima xlfate uita fit fuiftus.in ifti? tara
Hierony anni publico uaticinio q.f.ei fuit fetalis.multa Si mira fcqueti annodiftujt feri fix
mus ma/ mei pollicebaif .Q ui nefeio oppignorara fide quo rcluit.nifi forte de cplo uen9 nnt
ffedus terrea dcfpiciat q de terra olim cclcftia fofpiciebat.Petius acceda^ iuuenis ingenia
aftrolog? fus q Hclionora huit uxore Galcoti filis filiam,obiit anno fupiore fubiti Si inopina
Petrus at ti morbi m0lcflia.necat9.cu mhil ci rame tale aftrologus pdixifiet cui maxime Ile
tedalus. credebar.fed fecuritate uitx .praififlet.Coftantia Antoni ftis uxor amantiftima.quf
Heleno x Romx abhinc bieniu publico fere luiftu totius urbis uita exccflit,n 5ne uanitatem
ra neptis iftius,artis nobis teftificaraefQuxquo anno dcfideriu nobis fui rcliqt.fi fold pfpe
ex fratre, rx uahtudinis.fed fbeliciftimx et uitx ab aftrologo pmiftione accepat Qcf illa ni*
Coftatia hil oblita cu ia anima ages coi lachrimati s uiri a quo unice diligebat" manu teneret
fratris Et inqt q uera uatidnia aftrologopt.Cotra ipli Antonio Eri deus bonequx rnala/|s
uxor. moles moleftiapt.qtu periculopr.hoc ano aftrologia minitabat" cEt tn nulla illpc*
Seneca. lopt expertus iniuna.uixit fofpite familia, re falua.ualitudic integra uulla uel infer
tunii.uel piculopt qffatioe iaiftat9.Ec ne forte metiri folu nfos putes aftrologos.fci'
as ideet uererib?accidifte.Seneca quoda loco lacerasOaudiu Cxfarem fccleftifli
mu,introducit Mercuriu apud deos illi? morte ,pcuratc,8 ut obiter iftd coucllx
uanirarc.Iter alias cas qb9 Mcram'9 morte pfuadet imparoris.Comiferatione inqt
hoc et chaldoeopr faciatis, q ia tot anis illu cfferuc.pdicebat.f.marhematici fingulis
anis Claudia morituyi.ncc tri ille raoricba^.Quod cum legere ucnerut in mente)
. . . .
LIBER. SECVNDVS.
nfi deutaculi
q romanu Pontifice ipi quoqi fmgulis annis effcrut.Scribft Cicero SC Cicero.
Popeio SC Craflo-SC Cxfari a chaldxis prxdidtu nemine eoje nifi fcncdlute nifi do
mi^nifi cu clari tateêe moritu jt. Quare 6C miro uideri fibi inqt orator prudetifti
mus queg cxrare.q credat his quoji prxdidta quottidie uideat re SC cuctis refelli.
Caput .X. Curaftrologi aliquando uera prxdicanc
Ed euemut tn interdii prxdixcruc.At ca multo fintplura qux n cucnfuc
q
f cur incidifle eos cafu in ucritate no arbitrcmurC Quid q> nulla e ars ta ani
ta uanxfupftitois.q non codcargumeto uera coprobct qa aliqn.f.acd
lis
dat qd' ex ca prxdidlinfit.Neqj.n ulla e hoc no afieqêt cj tu te ipfe tibi temera

q
riam fortuitaq; cofmxcris.Quar dicant mihi g roe ifta mouet> putet ncotm arte}
diuinatrice uera an multas potius uanas Si falfasCSi multas falfas' pbabo ego illas
uerascode argumcto.qr ircrdu.f.cucniatqd' prxnuciaucnt.Si oes ueras-pugnatia
eos credere demonllrabo.qa dceifdcm rebus diuerff artes diuinatrices idc n rndet
Exptus.n .ego fum fxpeârq} ccneis.cu fup eade qoe figuram mihi Si gcomatica in
Ccrpuxi(7cn>'SC aflrologicam delinialTenvaliu mihi in noti v aliu in fydcrit>9 euen
tu appcruiflc.Q uod fiqs forte no crcdit^cxpiaf ipfe 6i fup ciufde hois fatocofulet
Chiromante Piltrologu- SC Geomanre.SC uidcbit fere lp n idc in manus LneisdcG
gnari, qcf ucl ex notis gcomaticis-ucl ex planctis aflrologicis^pnuciabiif.Et fi eue
tu rei refpiciat.ucntatc ibi magis inueniet ubi minus fperabit.Siuc g, ibi plus pof
(it cafus ubi minus e ronis.fiue q, in illis fpintalis iprobiras libentius nos ludificet
Aftrologo ji prxdidf a multiplex th adiuuat fallacia.Cur farpius aporclefrnaton (U
de n ta ,pbet q pibari multis uidcaf ,Na fi de praeteritis eis e dicendii-ut ondaf ta
lia cuenifleqlia cxlu fignificabat.nihil eis deeftad irretiedos aios ipcritojt.qm nui
Ia fydcji pofitio^nulla gemtura-i
e q SC pfpcrx Si aduerfx fignificatiois multiplex
conftellation inucnia^.Cuprxfcrti ii pauciora ipfi fibi finxcrinc i cado ibi initio
q
fydera deus formauerit.qr fcinpcr hebut i prxteritis rebus, unde ponem tutant, ra
ro.n.n inueniet i planctis qcf uolcnt.tn multis cos modis Si fcelices fadunt Si infee
licesplus i cxlcflibus.f.iuris Irrues g in terrenis^ra eis fpcxli locus uelfigm boni--
tasûtl maliciaûcl alterius ftcllx radiatio uel cum folcamor-cu horofeopo odiu
ucl amicitia fuffragabit Caut fi tande illi non fatiffaciat-auxilium implorabut a flcl
lis-no crraticis,i qb9 ipi nuq h crrat.au t nec ipfx fatiffacict^latis prxlfo
fi crtit cis
uel idojtimagines.uel ptcsegypcojt.uel anofia Firmici.ucl dodccathemoria chaU Afiutia

daeo 9:, ucl fidlu 010 aliqd ab cis, in quo tantomagis qi fup occulto dogmate glonct aflrologo
qto magis SC falfum erit SCcorfietitiu.In futuris prxdiccndis minus hntoccafionis rum
ad fallcdu,qq nec in his dcfint,nam SC multa coiiciunt terram potius ut dt q cxlu Euripi
obferuantes.Euripidisillud recordari bene qcoiiciet is uates optimus efto.SC gnali fnia.
ter qdaro enuciant.quxn poflut fer n eucnire.aut n putari falte n eucnifle.SC am Eulogiu
bigue pferut--more oraculojt multa^fp aliqd excipictcs.quo poflit illud qd e prxdi dc A polii
dlum^ uel minui/ ucl cuencrit non dicas non prxdidlu/fi n nis teplo
augeri -ucl ipcdiri.ut fi
eucncrit/ nihilominus ucri exiflimcf.Explicitu pticularc ccrturoab cisraro audies Aug. fnia
qcq.SC cu qd cft rariflimum cafu pibant.ucl qd eft frequcntiL fup uens
rale aliqd audet. ucl
fimum expientia rcfellunf.Scd accidit qd de temploille dixit Apollinis ut bene di afirolo.

1
dia memori rcrcelcbrenC .errata nemo recordet,qm SC hxc fem nolentq cisfauent prxdidlio
(C contcDUt ta hxc qux ilia oio nefciut.Non cft at ptereudu qd dicit Aug.SC ro uibus.
*
, c
pfuadct occulta daanonu afflanoe q ncfcietes patiutâflcq eos interdum ueritatS
q alioqn n aflequeraf.qcF fien puradu fi mirabili prxdi(fbone'pticulariteraliq fac
tum dictuue ,pnuciauerit,q<f nec ipam arte aftrologix prxflar pofTc teftat9 c Pto
lemxus.Scd mirabit aliqs quo hoc ncfcictcs patiat ,8 tn qcqd prxdicutafflatioe
tiidxmonica prxdiccrc illa cos putemus. A tucro hoc fieri multis modis pot.de q.
bus aftrologos in re fimili admonebo. Eft n.cofcffum apud eos aliu ce alio magis
fortunatu allronomu i adequeda ueriratc.pari in utrocj ingenio dotff rina X dilige
tia.hoc igt ce formatu dicant mihi ipft qd lir.fi n alia uia uellig.it ucritate tjcxdog
matis artis,qux qui aequx aut melius et tenuerit- n erit tn i ucritate pdiccda xque
fortuatus.Porro hoc aliud no e qqm fere fp fup cade re uarix coflcllatocs .fltfup
cade coftcllatoc pugnaces ucl diucrfx autffopc opiones occuruc- fledh cxlitus aiu)
prxdicetiS' inueram fniam multa retando icidct iprudeter io ucriratcm.hoc igf ide
et pexerit occulta X lates dxmois ifpitatio a q qs adfus agi tn (c non percipiat, qd
cu ht.cjliter fiat no e nuc Ia>.i9 explicadu.Srd neqj hoc folum dtinoes pofle diuina
potclias X fapia finit, fcd illud et ut qd
1
falfo prius fuerat pdidlum opere ipletcsipi

ucpt efficiat- nulla decentius fuma mftitia poena exi gente'
q utqux diuine ucritati
fuperba igenia no (ubdunf 'ncbolois deinde um'9 X fycophantx medaciis-8 fi it]
X libertate- obliget fuam. Sed puto fatis multa iam diximus-cur aliquadoifbnu
gatores uera aliq effutire X fparget uidcanif.qq ut a pricipio diccbam 9 no e in hac
re magnopere laboradu quandofqux temere uel afhite uera prxdicuntpnc hisq
mentiuntur tcffc Phauorino pars ea millcfima nunq mucmaf.
Difputationum Toanis Pici Mirandulx aduetfusaftrologos libri fccudi fmis,

IOaNNIS PICI M RANDVLAE DISPVTATIONVM
1
ADVERSVS ASTROLOGOS LIBER TERTI VS.

Caput .1. Quid libro prxcedeti aefu fir,6C qd dciccps agedu ,quoue ordk
Olui mus populi qocm feifeitatis idetide fuper affrologis.undc ref
pofis illop: fidcs/ijpfcflioi nulla foliditas.Dixi qonem <J.f accurati
dodtiorcfqi no utant .Quib? notum nec fxpi? cuenirc dicat/cd
q
raro qftq; dixeris cxaccideti.Ncc fi cueniant colligi tam neccfiimo
ueram arte/icut nec ideo neceflario falfam q, in prxdidhs (xpifl* /

me metiunt',fi qde poffut ex peeptis ueris pnuciari falfa.ii taobar
tisoimoda falfitatoq opiabile coicdturaleqjinccrtitudine.ut artificis oroifctimud
ignorantia ucl idiligctia. Sicut cotra uera de f ilfis no urntate dogmaris/cd afhina
pnunciantis fiue fa-licitate-fiue cafu-fiuc occulta promotoe pnofceriu nummu q
prxdicutfiue aliis de caufis.qs fuperiore libro fatis explicauim9.Q<J ficui pctfaa
deri non p6t'rcuocet ad memoria qra pauloance fuper icuna/upcr erraris altrolo'
gop: xtaris nfx ut citra odiu iuidiacp difcrum9,ncc potcnr^nifi falli cupiOadduo.
ut quoties ucritate aflequuf 'putet cain ab illis inueta poti 9 q reperra/oio liK hia
dinmct fcques tra<flat9 in quo demfatum cu fuerit qux de cxlo prxdicunt ca cas
ibi ucl figna non hrc qb9 efficiat uel indicent , aut fi fiuc inde, fieri tam alf tj afttolo
gi fcntiar.aut fi eo quoq? mo.non tam ab hiscaufis in cxlo neq? ab his rept in terfl
primordiis.tu fi dent'hxc oia ccrrx non hxc priordia,non illas cas ab hoib9 pofl*
dephendi.ucl fi dephendi forfitan poffut nondu tam efle dephenfas hoc tota iq
fuerit demratu puto fuerit bonis igeniis extra cotrouaGa fi qn ad ucritate} aftrob
,
LIBER. TERTIVS.
J gos offendat in nulla hoc eam no ucri? pofle redigi
q ucritate pfcffiois.Quf ta
i
mulos uidelicct ia noib9 falla.nec ullis ucri roib9 nixa,fcd comctitiapfligiofa pp*
s tercaqj fua naturamedax ligdo apparuerit, igf cofutatione iam ipfam aggrediamur
: id primu cxcurietes qd' ronus negocii fuma her.an efficiat cxlu qux de cado ,pnu
i ciant ifti diuiatores.Id qct ira- tractabit' a nobis ut hoc
qde libro defendamus age
l re caclu f nos tm motu SC lumine pter haec fruftra occultiores
3fflat9 alios cogitari
i tu a lumic illo lyde SC motu no aliud coicari materix parieti motu- luce- 6C ca-
q
i lore.calorc mq SC corpa cofumatc ifluxu gnaii.SC ad uita uirxq; futioescapacia-ui
: ex corpa difponcte.hoc aboib? fluere flcllis,qq no fit cofefiu oroniu ad nos etpla
neta^ defluuia puenire.qcq uero pter ea largiri fydera rebus inferiorib^nec roep
i bari-ncc experimetis couinci nec auctoritate pcifuaderipccp: pbix.Quin hec oia
obffare ne pter hos coes influx pertinere cxleftiu ui ad fubluaria corpa aliquo pa
9
c dfointelligamP.Quaf peculiares rej: ppricratcs et corporcas-fiue (pcm-liucq
q
i re particulare cofcqc' a ftellis origine no hre-pterq rocprincipii umuerfalis-fcd a
fP n a natura ipap rep: caufifqi eaprpxi mis &. cognatis. A tq; ipfa hac nfam opione
r.
oo aliis magis
q qbus utuf' alfrologi cocra nos arguroeris aflcueratapbabileqjrcd
demus. qd cu fuerit fatis explicatu-tn ad eu tractatu qrto libro dcucniamus-ut fi
demus allrologis uires occultas ince radiis pter luds effettu arqj caloris un hoies
reliqcp natura uarias foitiri dotes SC prates peculiariter poflint cas
tame no ineeiL
i
lisqs exiflimat uires- ncc ab eisqux dc cxlo diuinant-apertiilimis roibus- SC con
Tenfu pbojs theologoruqiomniu qcuqj illuffrioresindubiu faciamP.id qd ubicon
s
ftu fatis uidebit fingulis retractatis qux dc fyderibus uatidnac adiidamus 8C il
lud rclinquemufq; rcftatiflimu qux no 6uc a cxlo- a cxlo nc fignificari- hoc e quo
ru cxlcflia caufx no cop ncc ce figna .QJ nulla ce roem qobrc?puideri decx
fut
lopoflint.Nuc pilaturi quod primu propofuimus uideamus qbus nos petat.q om
nta flcllis qft cuincta duci gubernanq; corccdut.ut mox eadem no repellamus fo
lu-fed in aduerfarios ipfos ui maiore
q ucneriut ope diuina freti propellamus
,
Caput .II. Quinqj rones quibus aflrologia roboran pofle uidet'.
Ationes qb? aflrologi perfuadci c conanc' mutatoes qfcucp fubluaris mun
r di-fed SCrcji omniu diucrfitatcs-tu fortuitos caf9 SC hoinu mores ingciacp
pendere de ilellis hx potiflimx iut.ThcologojifiCpboptuna uoxefl mudu
inferiorem adeo per cxlu gubernari. Hoc Arift.uulgatiflimaillafniadoccrnccefl3 AriRotc-
rio mudu huc inferiorem fuperioribus motib9 ciTe coriguu, ut ois cius uirtus inde les .
gurbemcf .Sic Aurelius quoqi dixit Augu.per corpa fubtiliora groffiora hxc regi Augu
<
atqj moucri.Quis igf inqut dubirauerit mutatoes qfcuqj rept terrena^ a motibus
,
fieri corpop fuperiojzfQd' ucl ipfa quocp derarat experientia uariatis ani temporL
, bus ex acceflu folis ad nos atq? rcccffu.unde uiueutiu quocp omniu habit9 SC codi
Cio uaria^.du reperat arua cxlu, du uariat fmges redditqi rapitcp.Sed SC in diurna
leuolurione.iol aens qlicates imutat,plus minus tu racridicmanc-ucfpere-calefa-
cies<ex Gccans huori frigoricp derelinquens luna quatas heat uires in omnia coipo
ra prxfertim fluxiora qs ignoratfEftus hxc occani faciens afcedes atep defcedes.po
tum mouet SC terris imroitic SC affert,fcd SC fumerfa fretis cochaptK carcerc claufa
ad Iunx motuuariantaialia corpus , Crifimi dicis a medicis obferuari Iunx folifcp
motus fequut .Luna plena nafcetc diuidua plxpc cieri tepcftates SC in corporibus
c ii
agirari ui demus huores hic palloribus nauticis agricultoribus obfcruatoes rnultf
dc lux motib 9 acccprx.multipliciq; cxpietia multis retro fxculis coprobatc Cur .
igr fi luinanu manitediores impfTiocs.&C i pmutandis inferioribus auctoritate pfen

timus-ccffare rcli^js dcllasSC inefficaces ee crcdarausticc copt uires ad nos qqoc
Tertia ro cultiores perucnirc qbus fubdita illis rorpa uariis modis afficiant .Q uap: gnanat
q;
prudctes-fccrctiora qda dc futuris cuctis poflint pcognofcere-q qux medici pa
ftorcs'agricolx nautici'prxdiuinat.Prxtcrca nemo pcmcgaucrit aens hiru tcpcfta
tefqj de fydept (latu pofituraq? uariari cum Si calor X frigus X ficcicas SC buulitas
X quxcuqj in fublimi fiut ipflioes a cxlcfl ibus motibus X influxibus gikiiif.Q.d'

fi terrx uifccnbus induli ficciores halatus terra moufc-fi caufationcs in aere cx at
tuor illa^t qlitatii uel exubcratia ud defctdu fi caritate anonx uel huiditas nimia fa
citûcl ftccitas,cu aut fructus Icout -aut ferut Juicc fertilitate flatus aeris modie?
X oppomm 9 .Q uis negabit a fli Ilis fi mo tipedatu mutatioes X terrx motus. S?
peffilcntias quoqjSi morbo p: uariagna in hoibus in pecoribus,falubntate regionu
X fertilitate lKnlitatcq; ,puenircCTu condamus nos quoq? ex iifde CjlitatibusSC
fi
corpis cepcracura mores ingcniacp uarianr -integra tri libertate cur n fieri porutp
pefiocs in nobis ad ira-manfuctudine ad cflcctus alios bonos Si malos a fydcnbus

fiant-bde-fanguinepituita-atrabilc-ucl fufcitatibusuel frcnatibusquos huores
affectus illi plcruqj comitacVCurfi pariter ficcx cnlidxqj cxlopt ipreflioes bile rxa
cuctcs i nobis-ad fite-iuigia-contrielias/inimicitias-exciraie pntf Vndc lxlla-cx

Ptol. des-uadationes-uri ipiarcgnaqjmuraftpodhxc ita colligit Prol.fi faciut dellxdi
uerfitate corpis X ai-deriuat hxc deinceps ad ca qux funt qde rxrrinfeca-fcd bnt
cu illis affinitate qlc cu corpore uxor facultates cu aio dignitas Si honores, hxceft
prxeipua ro Ptol .nec oium cfFectnce fydeps ui ,pbat aliter ullo loco q ex cfficietia
primnp: qualicatu quas pducedo extera quoqr pducat confcqueter.qf ncc alias af
fert cas q> hxc qdc Saturnus hxc Iuppitcr- illa ucro Marsopef q q, luppiter fit
plancta calidus Si huidus, Saturnus ficcus Si frigidus.Mars fiteus magis 8C ferui'
dus hoc e dc Ildlis ciraticis.hoc dc ri erraticis pariter fentit, ex natura primapcjua

liratu erraticas ex crraticap: natura iudicasn crraticas.uepr.n ucropodcnt alii teli
dis primis qualicatibus-ad occultas uires eminetiorefq confugcre.quas incfle cx

Ro $rta. ledibus plurimas 8i cfficaciflimas ambigi n conucniat. Si qd in terrenis quafcfcp
fmgularcs 8i excelleres dotes intucmurcascxli folemus mucra rxidiarc non dc
q
mentares de qbus illacorpora coalefcut qlitates.fed infufa illis potius uirtutccxli
. .. tus confcqf.lûatoigr magis ri carcbut hmoi uinbus 8i .pprittatib^nobilidma
illacorpa luce ta clara-moc ta uada-agitationc ta rapida aut quo na pailo ficu
Ro qnta. motu lumine trafmittuf ad terra ri errut mirabiliu apud nos effccdriccsiPodrctno
curfus huanapt repr dcqbus adrologopt potidime diuinatio cxli fariq? prarc uel no
letibus undiq; perfuadere uf in quo uarietas ipa familiaris SC frequetifliroa.tu mul
tafupra uires nfx mortalitatis fieri uidcmus-multa pter ratione 8Cmentu,pluriroa
pter ordine X inditutu conditionis htianx,qux cas aJibi q in cxlo nullas hfc pofle
uidec ,hic habilis ad phiam -
ille nafcitad poetica -alias Itas afpcrnatus uel ciuile ne
gociu uel arma liberius foeliciufqj ptracdat.Vnde ida uarietas mgenioptf Ed qddi
uitias nihil faciat.e
q aiam lucro ucndat.hic fobrius ille neq,hic audax ille meticu
Alcxadcr lofus,unde tanta in moribus diflimilitudofAlexander orientem tam cito uidt q UK
. . ^
LIBER. TER.TIVS. J
dtc,nn fmpcrus rantx fccliciratis.Qux uis Arift.pceptori illiusfqux PIat.pn9 Py Ariffcte.
thagonc Socrati cxceris naturx fecrrta rcferauitfhxc ro maior utde terra pullu Piaro.
q
Ude crcdandUlla rurfusaffropi fortuitis curfibus qsno afcribatfhoiem innoccrem Pythago
codcnari nocete ptniis affici. induftria pluriopt.folcitia.igeniu.dodhina medicare ras
Aliojt ignauia.neqtiaq; locupletari' Pyrara exdibus eructatu Iter mille picula ma Socrates
ris SC terrx-tade domi iter fuos.SC fcncdhite.uita fugi.hoicm mitiflimu 8dparatif
fimu ucl a noletibus iprudeter gladiis obtrucarifcu porteta igenio js cjda SC moffra
(
oel fetidis gaudctifi/ucl ut femel dicat a legib9 cxorbitantiu huamtatis.nonc illam
fibi ul qda-ncceffitatep. fatalis potecix ccflan uidctChxc fut illa qbuscu pleDa fic
uica mortalifi.perfuadcnt multis lflas bonopt malorunq; uiciffitudincs meritas ucl

immeritas rantanqt rerum uarictatcm a ftcllarum motibus fieri quarum impulfi *
K
>us fragilis caduca mortalitas xgre aut nunquam rcludlari pollit.
Caput .III. Retorquetur prima ratio atqj offenditur cxlum caufam cfTc
oniucrfalem neq; ad ipfam indiuiduorum uarietatem referendam.
Os iffas roes affrologopi nedii labefa<ffarc>fcd exaugere ffuduim9 ne qd fc Conccflij
n defraudatos cxpoffularct.pnmu at illud ledlorefcire uoluro? et fi roib^his ronibus
cocedercf n ppea feq ut aliq pofliree aftrologia'qd' fequetibus libris inore nftrolo
fcct.Scd a deo illis n coccdimus.ut cx iifde locis ualida cotra eos argumera fuma. go^nS
fc
n9,na qd ad prima attinet rocm fimul atqr dixerut aftrologi.raotu ocm inferiore U q<f
q j
a exii motu depedere- flari dogmati fuo cotradixerut.cu inde illud feqt' tritu apd ronteduC
phosêe cxlu uniuerfale cam effedfuu infcriopi.caac uniucrfalis cflctffy fi difliguit Rctorqf
neqj eur hoc fiac.auc illud qnt ab ca.fed a pximis caufis.qux uarix 8C diffcrctcs pri
m a ra
fut ,p cffctfluu df ia fiC uarictate.fiC cu cx his alia aliud faciat uniucrfalis ca cu oib9 t;o
oii fadt.Qd cu mamfclfc appareat in rebus natura fpeqj diucrfis.mipt quo non in
telligantmulromagis ide credcdu de uanetare indiuiduopi.quxqromagis 6C parti
culans e 8C a materia plurimu trahes origine, minus referri poteft in cam maxic SC
forrualc SC uniuerfale, at qs non uidet cxlu cu equo equu gnarecu leone lconefiicc
ee ulla fydepiponem fub dc Icone Ico-de equo equus non nafcatfCur non cade} 1
-
rarionc cu diuerfis paretib9 diuerfos cxlu pariet

tionc.qdipa experietia comprobat, cu interdu eade hora
filios. licet cade fimiliuc con (fella m
natos.fiC fub cade inclina
tionc cxli.foitua tii, ingenio corpc diuerfiflimos uidcam9.Quo loco plaga affrolo .
gus uitare h pot.Solet.n.cu ptus geminopt illis obiiciif ad nigidiana rota confuge
. re,in qua fi e bis eude loeu atramro dcfignar.f} 8C hic male fc explicat cu fi poflint
ipi caq rapidi momti affeq dria.ex tfi fit tata ut uolut dna fati.qf du efficientia cg
q
li conant' defendere alios incidunt laqos.ut dc illa.f.cfficientia fciam fe hfc fi polle
inuiti confitcant .tunos SC illis geminos fi obiicimus quopt cum alter exeat poff al
teptqux intercedit morula.anfula eis prxbet ahqd rfidcndi.Sed natos Gmul eodem
momtocx diuerfis paretibus intra eandem m ci9fde regionis SC latitudinemSC Ion
gitudmcm de quopt genitura idem thema cxli dcfcnbcrc.cadcm pnunciarc debet
aftrologu ta de his qux poff natalem horam cuemct.q qux intra matris et aluum
illis cotigerut.ut ficuc eade hora nati.ira eade coccpti ab illo cxiftiraet .De his in q
quid rfidebit aftrologusfcu eadem.f oio conftellario non idem tam utriufqj farnm
apparebitfAn poterit aliud dicere nifi infaniatiq afflatus illos fydereos uirtutc 8C
poteftate uninetfalcs a pximis SC fecudis caufis determinari SC diffiguif Q_uod li c
c m
.
q3o illi deo! iodiuiduop uaretatc expofita fydcpi hora geniturae reddituros fe cara
pollicenf hic niucuswllc'nigej>hic breui-illc pccrocorpe^hic tardo fgcniorilic
< folcrri.hic oibus gratus, ille molcfhis, hic ad phiam ille fatus ad mercatura,hic <fc.
ucs.illc egenus, hic breuis uitcoiilc logcuus.qux tota fub cade fpe uanetas itidiui
duopr loge minâ cxlo e,q q fub gnc eode di uerfitas fpepiut nue Ico nuc ho,nuc
afmus,nuc elephas panat ,qux ficuti oia fpecifici pxiapi capt driaro confcqunc, in
illa indiuidua uel feminu dtiam confcquunt' fi corporeas qualitates uel ingenii edu
cationis arbitrii' fi aialcsûcl facultates paretum propriz cledionis prudcnticoty
cafionum fi fortuitas cxtcmitafq; confideremus
Capuc .1111. Caelum qualiter motu agat X lumine X elemetorura maho
rologicorum mineralium uiucntiumqi uniucrfalis caufa fit.
Vato igf ca uniucrfalis particularib9 caufis diuiniorK cminetior.tato nos

ficuti ucri? ita honorificeri? dc cxlofetimus q aflrologi.quc ro uniucrfalis
q
efficietix quo magis eluccfcat tu qd efficiat cxlii qd no efficiat dari 9 cxpU
ce alti9 cxordiedu de natura exii dicere, dcqi ei9_adoib9 erga corpa infenora.Gc
lucotp9nalecomniucorpoptnaliuperfcdiflimu Corpus naleta motusqfenfibi
> lisqlitas cofcquutiperfcdhlTimo igf corpopi naliu pctfetffillmus quoq; motus 6C
fefibiliu perfcdilfma cogruut,null9 mot9 perfedior orbiculari nulla qlitasqierte
ptibilis fefu luce perfedbor Erut igf hxc cxleflis corpis ,ppna. Qr in marctllibiii
quoqi fuba cxlu qn mot9 eius X qlicas cocrariii nihil hrit>fcd &qm pcrfedillimu
corp9 primu quoqi loco, f.fupmu ce debj cui prius et motus debeat Eft at qtTpri .
i- mu i uno quoqi gnc ca reliquos: fub ca ferie cocctop: licet non oia eide cax hernt
1
roem.Q_f qd prio motu moucc rcliq mota mouct nec illo ceifantc cxtcia mouc'
bud" ficut i minof quoqi roudo fi ccflet motus cordis oesaiaiis motus pent nccelfe
Arifto. c ,quo circa redte dixir Arift.lib.vhi.phyficc aufculcatcis motu pnmi cxli uiticlle
oibus^qn qdeeuidenlfiina c X cois operatio uitx iniimus motus ergo una hxc ex
li dignitas X efficacia crga'mudu inferiore ut p illius agitatu ifarigabili exteri roo
AdHonc tusoes X ordinet X excitat ,Qux qdecfficietia q ufis nec inferiores motus bac
fit
cxli per roc diftinguatfatis euidrs e qth ficut defeendenti Cilebxita flamx furfu fc mouen
motum ti X alio gnc motib9 oibus unus X idc cxlcftis motus'piter coopaf,altera illi dc 1b
uniucrfa ceprogatiuana qn lux fuma djlitas corpojii corporcx ucro naturx prius uitxgr*'
leec. Per dus,8C fuma fp ordinis infimi extrema fere fuperiorisordinifallequud' fit neccflario
luce quo ut lux X cofumatrice qda heateorpoj: uirtutc Khiirale no nihil interim poflideat'
in nos no q> ipa aut uiuat aut uita afferat f? corpus uitx capax ad uita maxie pparat X dif
agit cxlu ponit^qm fcqt luce qi pprictas cius calor qda no igneus^no aereus^ led cxleflis
ficuti lux cxli ppria qliraS' calor inq efficaciilimus maxieqi falutaris- oia penetras
oia fbuesôia moderas.hoc e cxli mun 9 peipuu quo corpa pfiaut.K uiuctia difpo
nuf ad uita.prcr agitatione circularis motus,no rao nccellaria ut lumeiflud atqjd
lore deuehat ad noS'8d per uices opportuiracc mira plus minus terris imptiaf.Sed
ut motos nos quoqi calori reddat hiliores q de ppecue moto corpe iugirer emaoX
huius bnficctifiimi ui caloris i toto corruptibili mudo puidemus ra incobatis qab
folutis^ta inais q aiacis.na elemta qde coti net X coferuat ficuti locus eofiX forma
fjfiqi artifex oia qde abies^fcd p onia quoqj intime fe diffudes.K queadmodu illud
primi motus priuilegm ut torqueat fine eo reliq mot?ita primf febbilis djlitatis ud
LIBER. TERTlVS.
lat Hia opter f qbtates agere nihil poflint.Q uare fi colefii calore deftituaif nec fii*
giditate ager frigy paent.nec calor caliditate,no.n.ca!or ille fydere? frigori cotra-
nPficuri calor ignc9 uel aere 9'fcd oes corinet elemetares qlicates
emineria fimpbci
ficnti ccli na cStinetoe corp?; ficuti moc? circularis oes mot ficuti lux oes calores
9 ,
& qd Pythagorici dicerec ficuti unitas cotinet oes nueros.ut fallat'

q negat coferua Pythago
ri,cf Iit? elcmcta frigida po(Te,nifi pter calore ifluar BC fydera (rigiditate, diccrer.n. ria'
aliqd fi calida cofcruaret cflu calore ciufdc nature OC rois fed ola panter calida ,fngi
Error ali
da,humida ficca coferuatfuaifta qualitate,
q ficuti nulla cfl ex illis quattuor quali' quorum*
catibus itajclaudit i fe ocs,n5 quales fut in clcmentis.fed quale q<f multiplex in
uni
rate cocludit uirtute.f.pricipali
p qua illas ita rcgit.ut BC qualibet ipfimct uniat co
femado 8C in iplis totu cofcruer oes moderado,# ex ipfis alia pariat oes comifccdo
1
Veji tallic nome caloris^qd cu audimus rem intclligim? (fatim aduerfam frigi Jita
Vnde de
ti.At cxlcfti illli calori pximior qde na calor elemetalis elcmetalis frigiditas ficuti cepti,
q
eciaeft pfetftior,fcd|nibl hoc prohibet illum ab urriufqj elementi proprietatib? ex
altarum utraqj uirtute completfti ficuti cadore cu dicimus re aduerfa uidcmfi dice
re fufco.nigroq! colon.Nec tn negauerit qfpia non fecy nigru colore
q albu cado' Similitu
re luas SC confi:ruari BC efficace fieri, licet alius luci nature pximior nome et fere ha
doidoca
beat comunc.ut BC cadidus appellelf ircrdu.dcniq; fi fuBa cf li utpore primi corpis
oe corp? pfedhriimc continet BC uirtute, debet neeeflario ei propria qualitas oeni
cotporea qualitate uirtute pfedHoneqicontincf.Hfc equa calore cxlcfte uocam
9
(obole lucis.uocamufqi calore# q, uitaliter calefarir,# q, irer oes elemetopr ,ppric
taces calorilli pxiat magis,ita cu a fua ille ctclefh
condirione degenerat huius raa^ Calor cS
xime op-itioe exerceat ut poftea dcdarabim9. Igr fi calor ifte pfedfioe uirrureqj co lcftis cu
tinet corpojt iferiopt oes qualitates,oes et cu cais illajs pximis BC gnabit BC uegeta cais ,pxL.
bit ficuti calor ipe leminalis licet calor e 8d dt mfiam rameocm foerus liue illa cali^ mis om/
da flue frigida regit, digcrit,(emat, format moderaf', ppterea.fi qs quxrat a me
frigi nef corpo
ditate ne Cflii faciat
p fc.an ex accedenti rcfpondcbo (i qdem qtas qd fc lpfo faciat ru gignie
cxlu nui Ia media ca.fieri ab illo fe tm calore; exteras qlirares ex accnri/icuti ca^
p qlitates*
lor ipc
p accides frigefacit ut fequeti capite de:larabim 9 .fi uero qcfraq uhs ca cu fc
cudarits cais.agere illu pfc ta frigiditate quo n
q caliditate.ra ficcirate q huidirace
minus cu aq generat aqua.q cu igne gnrec ignc,ncc magis poflet fine illo aq aqua?
gignis igne gcncrare.Cu at generat elcmcto^f bas, generat cofeque tes quoqj
illas
pprietares qre eu aq frigiditate cu igne calore farit.Et fiqde hoc mo negaremus
p
Ic/icrialiud a cxlo
q calore fcqucref abfurdadla q dicit ThomasYrigiditate ficcira
tc#hu iditate rio p fc ee uniuerfos fcd p accides, nec formas oes fuBatiales inferio
i
tu corpopt i uirtute cxleftiu corpojtcocineri.Qux nullo rao fcquuf.cunegam 9 cf

Iu per fc S ex Ceuel aere uel inferiora alia corpora frigefacere. Quocirca
pbat rones
illx ThomxjnS quod negamus ipfi,fed qda(Terimus. Vidimus in elcmera
qd agat
cxlu5 ufero hic primu cfTicietia coprobauimusidcfcedamus ad alia fiut ex elex
q
mhis.Idc igr ille calor filius lucis fu fcitas>e terrenis corporabbus uaporofos hala^ Calor ee
tus,extenuas crafTa.feculcnraqi difloluens paritea qux fiut in fublirai.diuerfa
,p
di ledis qu0
uerfitate marcrix qux fur/u tolhif.Na fi uapor a fluxo tollit corpore facit huidas metheoro
roprcflioes in media aut infima regioe aeris.Si a ficco arej tcrnj^fcllirur euapo logicorg
tatio ignea ad fuperiora qux contigua xrheris neceflario cx modH|ûuicinita
caula fit,
teconcalefcic,hxc igitur omnia quocj calor ille cxlsftis operaturfaPl^â.illa

{
d
fnie calida, qm de uaporib 9 oia,quos folus elicit calor oia fgf calor & uniuerfalittt
omnia cu eoj: diftindtio atqj uanctas no a uatictate conftellatiois ut aftrologifabn
An' (loti . lanf ,f? penes mfia Si loeu i quo gnant.uc ex mechcorologis. Ariflotelis libris K
Plato. meo Platonis inotcfdt,ppterca tradatur? Arido, hanc naturae ptem uulgatum id
,ptulit continua fuperiorib9 ede inferiora quo uirt9 eorum ois idc gubcrnet.Id qd
quis uniuerfali'9 accipi ucrcpoflit ab ea quxdixim9 de c^lcfti motu atqi calore cj'
,
i!:. i

69 omnia moucnrur fouerurqj.didu tri ab Ariflotclc ppter methcorologicas iprd

fiones de qbus maxime tunc agebat qrc pbatur? uel explicatur9 qd dixerac adiu'
t(Ul
xithojsqdeoium inferiora efle roateria.cxlu aut cfficiere cam, miror ac irerpr^tes
Fatiga^ quofda fatigari ut a calunia defendat q> ocm uirtute inferiore cxlit9 dixerit guber
tio inanis nari.quafii his uerbis nfa quocp libertas piclitct',ncc uideat ex ucrbop contextu ad
quoruda elemeta duntaxat pertinere quod dr,mudu,n.ibi cu dicit elemetaria corpa fparinl
Ariffotc-" hoc repletia fublunarc,mudu uocat n cum demetis ipfa quoqj mundu iflu ha/ q i
Iis inter ^ birat.hoc de ferie patet oronis euidetifiimc.na poffq dixit a fe determinatu i libris
fuperiorib9 quattuor ce corpa infra cxlu, Igne, Acre, Aqua.Tcrra tu

-
pratum ,
ira fubiungit,
qm itaqj circa terra tota mudus ex his conflat corpib? CU19 affedhoes ditlun fum
, efl ex neccfTitatc cotmu? i fle fupionb9 lationib? ucoisipli? uirt9gubcrnct inde,
mudus igf cui9 ocm uirtute a corpc fuperiori gubernari dixit hxc ipfa e moles qx
tuor clcmctopi.qn nec ali? mudus cotinu 9 e fupcrionb9 latioib?,nec alren? inii'
di didur? erat affediones i eo libro i quo certe de piatis de aialib^ nulla merio eft
fcddciis ciriqucfluti demetis ut cometis aliifq; iprcfliomb? fii quxcuq; acris K

aque coes pafliones funt ut pcmiiis pauloantc ipfe pfa(f,proide definat nri diuina
i
. tores i anuis uaticiniis hoc phl tcflimoniu quafi fuf fraudis hondlamiiru nx
burqj pcedere.cti uel eo maxime libro deroget aftrologix pruderiflim? Arifloteles
dum nec pluuiajjr.ncc terrfmoruu.nec hmoi aliopt cfFctfhiu cas quxrit i fydenbus
(ed i matcria,pro cui9 uaricratc.non pro diucrfitatc connellarionis.aliter atqi aliter
Cxlum illos folis calor afficiat.Sic igf fc res habet i mctheorologicis ipeeflionibus.Corpo'
quo ca ra perfediora expertia uitx qlia gemx atqj mctal Ia ficuti cx inferiori materia eoa'
minerali" Iclcut ira radiofi iil9 caloris ui digerunt atqj formant.Nec obflat q,a luce prodire
um, calore huc dixira? neclux rn ad fubrerranca quxda loca perriogit i qb?id genusp
Obiedio ciofiflima mixta gnanf.Nam fi n illa ucra opinio platonicopr quoruda penetrat oia
Solutio, corpora cui diaphao Iuce,licctcorporib9ucl defidimis iculrata uel pcrranfiimadi
Opio pia fperfa n uideat .Certe illud negan n debet diffufu a luce calore eo pofle pertingere
tonicopr
.
quo ux ipfa no perueir ficut potell tras panete calor ignis fcntirl nec potefl cn ipfa
1
flama uiden.fic nihil efl quod prohibeat mfufaro montibus Si cauctnis lucii intus
ipfa qde n ierat rcpulfa opacitate corpis Si defirudie.q ii (ut luci fufcipicdx idonc{
difpoes/cd tii itus mittere fuu calore.qa licet no poflint talia corpa illuinari calcfr
n tn poflut et magifq q rara fur atqj pfpicua.Quo ucro hmoi rept mixtio fiat a c*
Viuetiu lo.quo rurfus a fccudis cais folutioc dicem? fjrt? ronis.Rcbq fune ca de caloris
i
q
qu5cafit ifti? afflatu uiuut.qppe ut pauloantc collcgim9cu fumu tencati corporb9i(laf|'
cxlum liras gradu ficut hec ut corpa ipfa perficiat qlia diximus,ita ut pxic fubfternat ui'
Spus me rx qfiqi extrema copillet iuice corpi uita K uitx corpus quapp oib? et uiuctib? 1 i
diu quod rcr hoc quod Jnijrafli? hitaculu,& aiam uit? fonte medi? c que fpum appellamus
da corpis renuiflimu cbrfy Si iuifibile luci caloricp illi fydereo maxie coguatu cui uita praeci
K aix. pux adcfl,pcrqj cu fuasin hoc uifibiie attj cerrofum utres explicat atep diffundu.
LIBER. TER.TIVS. .
Sc w mfia feminali latet hoegne fpus caiasin primis uriif miftrrio.uis ilia diuini
or artifexqi uicalid opey: uice ammx funges ad[ defluxit Si fpem generaris
ppagas
MJ mfiani qua occupauir.No fut at ucl gignedis corpibus.ucl feruadis.ucl muneri
bus fenluu obeudis utiles ifli fpus fi cxleftis fpusChoc eft calorisque diximus>pe
dc(litUck,q mobilior purior cftieatior.pptcrcaqj.pximior uitx, roborat infirmitate
Ipus inferioris ,& fuo commerrio reddit aoimx cognatiore. Vc ia non fit argumeti Carlu
nec
uiucrecxlu qa uegetet fuis radiis ea qux uiuut.na uiuut hacc qdeoia perfuas ani ,pbari
ui*
m 3 s.p ammx uiin feminibus infita ppagant fuffragate illis calore cxli n qfi ui- uerequia
9
uifico,fcd ad uita ob id qd diximus, comodi/IIme pximeqj difponete.Nemo aut di uegetet
xcrir in luce ftue per luce ce q' ab anima e uim uidcdi.qg
liuc luce a uideamus.pof uiucnria.
fit aliis ncc ne uita cxli rationibus comprobari difputatu a noB in concordia Piaro
nis& Arifto.ita patee in corporeo mudo nihil qdc fieri fine cxlo.ucrutri q, hoc aut Cocordia
illudfiac.idacxlononcflcfedcfecudiscaufis.cu qbus omnibus cxlum talia facit Piaro. 8C
(
qualia ipx facere natx fut fiue ad fpcm.fiuc ad mdiuiduum caufx pertineant. Ariftote
illis
,
Caput V Prxtcr communem motus K luminis influentiam nullam uim cx'
lcftibus peculiarem inefle.
St aut caloris iflius effufio cois omnibus rtellis fi qdc naturS cxleflem co
c uniucrfam ficuti lux fed an fphxris conucniaridubiu.na fi non ille Sphxre
fcquit"
lucide ncc caloris lftius propagatnces.Si lucidx qo eft an raritate lux fu cxleftcs
cuti fit inuifibilis.fiat erga nos cllcpa^cfticaxur Auicena feribit in libro de cado d an
agant,
quxcunq? ucniunt (ub obtutu dubitari non pot nifi cxlcfte illis natura
ftellis ipfis
in nos ca
fiC.lucis motum Si lucem quiq? pdic a luce uu
dotes pariter adimamus.ergo prxter lore,
uificus calor alios a fyderibus adnos ifluxus Jcucnirc.auc illis incile corporeas ali
ascffe^tiuas qualitates nulla ut uidimus apcmufqj uidebimus infrquetibus expe*
ricnria monftrat.cu p motu 3 calorifica luce fuu faris offm cxlu undequaq; iplcrc
polTe uideae .Sic Anft.no aliter ufi dixit affici nos a cxlo q motu arq; calore, id qct
Auerrois Si Plori.magni i fua qfqj familia uiri.aflcuctaridimc uolucrut: 8C fanc qcf
attinet ad frigorificas influcrias uidet ro id ualdc pncgare,Soltr.n.q cotra fentiuc Opinio
cu luce ocm caliditatis cffccftrice ee couincunf.ita decernere cfte omnes qdc ftcl- quoruda
las quxcuqi lucent generali qnadam comuniqr omn<bns,pprierare produdtiuas ca

loris, fed per pprias deide illis uires copetcre.ut hxc ficciratc.illa frigus, bumidita^
te alia largiat .Sic nocftcs in plenilunio efle calidiorcs.qa lume uberius plus calcfa
ciat.Vcp: id non obftarc qn luna ppiia influeria uel frigcfaciat acre ucl hucfaciat.
Ego igf eos intcrrogo.calorem ne ifiu. que cocm oibus flcllis ficuti lucem cfle fatcx
tur ipm ne incj tale credat quale nos diximus continente cmineriflime oes ^ttuor q
iirates.idcoqr oium cu fecudis caufis produtftiuum IcjpJo ucro diffufiuu tmmo fui
ipfius,an potius corincri non eredut i eo exteras aftttfioncs.fcd calore du taxat.fr i
gus ucro ut diucrfam rem a calore priculari alia fyderis alicui^ uittute manare ,utra
uis eligat icidutnifi fallor i incoinoda no mediocria.ft primu rndcnr ita inftabo,n5
alicui cx ppria rone,8C fi uolut in fyderibus ira dici.fpccifica conuenire aliqd imper
fedh'9 eo q> illi conucnir cx eoiori natura,cum fp uniuerfali dtix contra dfior dfia p- Efficax
fctftionis gradu adiugat.ar qualitas ea qux corincr omnem qualitatem pfetftiorea ratio
eft qux tm frigons eft effctftiua.Non igtt fi debet' illa ftellis coi omnibus genera*
liqj conditione debebit alicui ftellx cx ppna natura frigefactes influentia, ergo re
fetdiui&onisaltest toembru in quo oon minus hxrcant eft nceeflc,fi quidc nulli
co petit ex natata ppria repugnas aliqbus pprietattb? illi de coi natura couenied
bus.ut (i competit hoi ijtcn 9 aial e hre fenfu,non pot eide (ften? e ho .(hipiditascS
acnirc,aut fi d[ten9 uiuit.copctit illi irimi mot hfc pricipiu, fieri poterit,ut fjteno*
hoc illud uiues e ro ali^f eugruat inaiatx fmobilitaris.qn potius pticulans grad? id
q<f in coi roe eft diflinguit.ut fi uiuc'tis abfolutc fit no cxtrifcc? tm fcd itrifecj no
ucri.necefiario fit aialis naturae q uiucntiu fpeseprincipiu ec intimfalicui? opera-
tionis, & roalis rurfus q fpes alia c itimx opatioms altcri 9 ,pati igf cxeplo fi naturi
cxleftc qtenus c cxlcfbsconfoqt calor ille uiuificyncofcquef peculiare naturi fy
Solutio deris alicuius affcdhua uis frigiditatis & ficcitatis q fut uitx contrarix qlitates, fic
rarioou nos aduerfus illos argumetamur.Ronesac opiniones aduerix partim folurx funt
aduerfx partim fuis quoq? locis pofleadilfolucntf.na quod fcq putabant 8C frigida elementa
patris. non poflecxlitus confcruari,8 cxrcras qualitates a calorc.fururas in uniucrfo per
1
acddes.tu nec fore ucpt qd credit oes fubales corpops formas i uirturc cxleftis na
turx conti neri,oia hxc i pccdcntib9 ia difloluimus.ficut 8C illud quod in his lod*
1
plurima gnend adtione cxlcffi ad qux lume cxli tn non ptfgir.duo relitj funraltt-
ru no polTc ta fubito a calore ad frig9,& qde intcfu pmurari acre.ut expietia deptt
hendit' nifi fupuenies frigus noux conflellatioms opus credaf.altep- quo luna fab
terras atq? adeo fub terra ^ im3 plara moueat xflus occant ad que lunares idubiera
dii tuc n ptingut nifi
p ifluetia agat hoc.SC a lumine & a calore lume cofcquete di-
. fiudfa.Hc uero poftea difloluend" primu capitc.xiii.quo de mutationib? iferioru
a fole tradtabit .altcpt ubi de ca,reciprocationis occani late difputabif' a nobis, tam
quo luna per intcrluniu nos afficiar,cu tn id tep? mi
hic fatif faciemus qrcntib
p
Galenus, nime nos illuinct.Galcnus licuti n illuinat ita nec afficere quopia patffo ca in coitu
nos affirmat, ppcaq; mefem facit diept fex atqi.xx.hora^qj.xii.qnot dies fur qb?ad
nos Iunx lumen cu cfficatia puenit triduu fere illa fub folis radiis dclitcfcete. Agit
at in nos luna foli congrcdicns eo rao quo qs agit nihil agedo.nam defhrues corpo
ra fuo luinc nocet illis.fed cade 3dolefccns pleni? alit, Si fucculenti? implet, Q_<f fi
credimus adeflc ,ppriu Iunx lume licet obfcuriffimu Bi tcnuiflimu.un in coitu no
oino fugit obrutu .poterit credi retinere illa cfficatiam non nihil etiam ab illo luine.
Caput VII Lunx lumen ficuti SC folis uitalc effc.ncutrumq? frigus aut humi
ditatem prxtercj per accidens facere.

St igfCutad unu qcucp diximus coferatf >-aIor iflc cxleffis opifex uti s re
e ru corporeop,nec e,cur crcdam 9 a ftcllis alios flat9rerreis corpîfpirari
ne aut plus fupiorib 9 illis corpib9,autmin9 demus iferioribus oporteat
q
tm letffor hoc ad memoria reuocet.qcqd a na meliore deteriori pticipaf.K ob hoc
1
ipm ap inde exit 8 qd p captu conditioncqj fufpicictis adnutti f neccffario fien.K

quoquo alid K q fit ex origic fua pria detcnus^liud qa pcgnnx naturx alienxqjco
roifctt,deterius,qa deteriori q cu aliude multiiugis ct afficiat imprcflionibus colla
uione mulrapt affedtionu inficit neccffario atq? cofudit qd loco meliore fufccparp
inde hoc ipm cuenire quoq; dubifi no c in calore ifto cxlcffi quotiens in fublunari
mole recipif ut a nali.f.fua 8C adtionc,6 perfedtione deficiat.fit aut in duobus mo
dis, na & cu fua natura falutaris femper imbecillitate fufcipictis cuadit tn inttr
fit
du noxius,& cu nulla faciat elemetariu djlitatu ut pote ab fua pprictate diuer- illis
fus, degenerat tn in clemetari natura dc a dt ion es clcmetoiy peipux uero caloris tui
ficuti nole.it a natura fximat magis; quare facit fxpc non ta o cxlcffas 5 ouideu
.
LIBER. TERTiVS.
q*? igne? calor 8C elcmetan'9 facere folct.quc no fien ab illo natura fua fcd materie
nitio patet hac euidena([ut omittam? ronc).j, cu iter fublunaria corpa materia re-
pitfibi cognata, SC bnfic9 fpuiuifiec tm calorific? iuenif.Ec.n.nulla potius talis
q
fpiis SC pferti huan? q fanguinc? uapor renuis clai^.mobilis.cclo queadmodu feri
but AnUo.fiC Auicena ppornoc rndcr.huc c^li calor ita ferop fouct di roborac.ut fc Ariflote
te fit illi qd ad crariij corp9 ipfc fpus e,cui fi nocet iterdu n alia roe nocet
q ex ifir Auicena.
mitate fufcipictis.cui? ftgnu radio eode ibceillu lfdi 8C roborari robufliore.ut hic
et illud fit uepi hnti dari no hnti auferri Bi id qd her,n5 igf a fole qd
1
illi nocet, qm
alteri no pfuillet.fcd a materie debilitate quf fub podere tate bonitatis ic^ritudie
fua fathilcit.alioqn
q funt paria folis radiis quo plus ifolaf plus uitx uigonfcp naci
fcuc.ppterca ncino putauerit aut calore edace aut cotraria uir? liccitare a fole pro
flucrcriicut nec a luna fuffocate aut fluxa nimio pl^ huiditate frigiditareqj torpifi-
ca,qn hoc fi ect Iunx lume adolefces ui ifita reb9 genitale no adiuuaret quo corpa
ucgctarct.SC cu ipfa pariter adolefccret.nec plena luna 1
qd Hippocrates fcribit in Hipocr.

lib.de otfimeftri partu coccptib9 utilis foret fcccuditatc 1 foemina
mareqi fcecudas Ariflote.
nec uept dicerec ab Anfto.luna ee principiu qfialtcpt minore fole conducereqj ad
oes generatoes SC petfcdlioes.na quo padlo hxcucra fi no eÎume fua natura fital
mu uitalc.fcecudu.ficut SC folis 8C fydcpt aliopi,qb9 ib 9 hoc cc.ficut c? lellis quocp
fprirtas oib9 e c6is,Vepi(uc diccbamy)ccllcflis hic calor ficu ti ,p paticts debilia
care nimi9 fit iterdu, ita pro elemi tari natura i qua dclabic fere euadit calor eleraen
talis.no temere eu c?lcftc agnolcas pccriji corpufculis fpiriralib9
q dcclarauim9 in
tcroia corpora cflo ce fimillima.his.n.ifufus SC perficit ocm mixtione? Bi opcnbus
aix perficiedis ubiq; famulat cctcpt duris afpcris craflis.aquofis.fcculctis corpori-
bus irides a colefii degeneras proprietate facit fere
q folct calor ipfe rlcmetalis.hic
fiqd cu potetior fuerit urit exficcar,i cinerem rcdigit.Cona fi tenuis SC exigu9 fluxu
fecit huorcmq; difloluit,fic colefii calori pro mfix coditoib9 cucnir.un opio nata fo
lem ficcirate? fecere.luna auget huimidicare?,qa.f.fblis calor ardentior.lu? uero te
pidior/ed i idoneis affmibufqj fubicdlis.nec exficcabit rabius folis huore falutare?
nccgnabit lua inutile noxiauc huiditate, fcd opabit idc fua natura (yd9utruqi,licct
luna rcmifli? qd uero
p ifccflione pegrix materix
iteti? fol cfScict.cx accideti dilli
militcnllis.eucniut foli ut exficcet Iunx huefeciat na radii folis cu ppiqorcs nobis

Ut i borealib9 fignis ucl rcdliorb9 angulis nos attlgut ut i meridie, uel cu i cocauis
afpis 8C cotuacib? cocut coartati rcpulfiqi difliliur, ignea pprictate qua tali uel uio
leria uel ifcdlioc fortiut, corpa qb9 icidut ficcat SC torrcfeciut.iuicclua fuo illo exi-
guo tenuiqj calore qd fi hfiidu corp9 fluuiduqj tetigerit foluit qdi illo repit huidi
tatis fecirqi fluaidi?,ri afferes ipfa frigida SCaquofa ilia huiditate,fcd quaiucnit in
aquofoSC frigido corpe fuo ipfa calore difioluit.cuocatqj diffudes.Eftm.hxc natu-
ra caloris, ut fi ualidior e.huiditates qs de corpib9 cuocat cuocaras cofumar,fi debi
lior cuocat illas, qa e calor ide.f.medicas.fcd qa debilis deficit i conatu, nec cuoca-
tas abfumit ultcn9 fic ex accideti luna qde humeriat immodice, fol dcficcar.fed SC
utercp frigididitate facit ex accidcti.na queadmodu fcribit Arifl.pricipia fut abo fri
gons SC caloris SC termiouru principii tu finis qlitatu capi mot9 hopi fydcp: obtinet
qd quo fit intelligcdu idc auftor alibi declarat. na fecit inqt fol ptotu anu hyeme
arqj flate,ideqj luna fecit per mefc.fed c illa diucrdtas q, hxc qde a fole acceflu
p
arcp difccflu a luna no hoc reo fcd alcept fit in crefccte luce,alte$t decrtfcete, fic igt
nobis pcul digredies frigori nos derelinqr.arqi ita fngus facere diaf.fic SC Iu/
fol a
na cu 1 umine ad coitu idctide fpoliatu frigcfacerc dt.no q, afferat frigus,fcd q> a do

diurna frigidicatemin9q alias nos tueat' Cxtcj examinatioe dignu q, Ariftodeif
de libris de aialiu. f. generatione tpa decrcfceris mefis humidiora dicit efle & frigidi
f
ora.cu tri uulgo cofclTu Iit, fenc ccte luna ficcan humiditatis,hac ego ita lolueri,iu
na dccrcfcctc uiget huiditas ri a luna ,puenies fcd ab demetis inferioribus qb? Iu/
na 01109 rcfiflic SC debilitata calore SC fubfmirorc maximam pre noctis dclitrfcais
quare huidiras illa quoqj aquea ifalutaris cxcrctncritia.uri nouilunio ppinquante
uapores multi tolluif feges pluuiapt fluutcp plxruqi meflrua pleni? ut Anftodhi/
florus SC dc aialiugriaridc fcribit.adolcfcetc ucro luna crefcit huidiras uel qlisicor
porib9 prxerat fadla fluidior uel uiuifica magis beneficio lunaris caloris accedens,
fic.n. putat Arifl.ex Iunarib 9 ieremetis echinos SC id gcn9 uiueria fieri pleniora do
alia ob cam q q> illa frigida cd finr.ut qux faguie carcr.fcta Iunx lumine ubcnoie
. ficun uicalis icalcfc ur.ita meli? concoquat.uri neccflario fucculcriora SC hitiora fiuc
Fluut igr SC crefcerc luna huidteares SC dccrcfcete/cd alix atej? alix.crefcetc bonx^
dccrcfcctc roalx.Quo clariflime patet ri huefaccrc lunam, qa frigida SC humida fit

^najralis huidiras crefcit luna dccrcfcere.fcd qa falubritcr SC uiuificc calida, qri fub
copia lu nis ei? illa huidiora corpa SC robufliora.ncc aliter huidiora q ui calo/
fiuc
risSC altrice ui adiuuatis,& qd' illi e ,ppriu cuocatis huores ab itimisad extrema.
Quo circa tuc quoqi fanguis miflio commodiflime fit.ut magnope crraucrit. Ha/
ly Hamcc aflrolog? q deficicte luna dixiticidcdas uenas.Igf afleucrate conduda/
m? huore q cu luna pariter augee .pprereaqt illi9 auget' ifluxu faluberrimu ce hu
more rielaxate corpa fluxu.aur frigiditate mortificate,fed firmiora uiuaciotaqjrtd
dete atreflate uel illa expietia fide medico^ oium comprobata deu
p initia tnefis q
bucrit cos iniuria morbi forti? fcrre.X
q conclamari ia aiam agut uix afcedctelu/
na deferi uita poflc.Porefl ac & fol SC luna fi folu deferedo nos luinc/ed afficiendo
Cgqid quoqi p accides Jfngefaccre. fol qde du aut nimia exficatione mortificat, aut
uirale calore puocat foras, aut pluuiasgcncrat ex marinis uaporofis halarib? quos
plurcs oio fufeirat difloluar,aut ueros commoucs.auc aliis er de caufis.Luna uc/
q
ro per aptos tenui fuo calore rarcfadtofqi pateri meat? corpis nodhimu ffig? fu/
is quoqi radiis tenuatu i nos uberius inrromittes.Hinc.n.ille.un mulri fallunt lu/
na frigida exiflimatcs.illc inq dormictib9 fublunarby radiis torpor atep frigiditas

cui de rcrra.f.atcp aq p nodtero aere occupati uia facit in corp9 radi9 fyderis iberil
Iior.ad huc ergo modu SC frigefaciutK niic duris corpibus nuc aquea crallitudioe
diflillaribus icidcntes cxliccar.humefaciuccp fydep: radii fua tifi narura falubritct
calcfaricntcs.noxii quoqi iterdu ri fuo uirio.fed i firmitate fufcipicnris.

Cap. Vfl Non pofle defendi dogmata aflrologorum ut pucauit Aucnazrali
omnes flellx ponuntur calidx.
Solutio Eru dicet alqsfore fatis aflrologis.fi uel hoc padlo ficciratem hxc flelll
quxda. u faciac illa huorealia qliratcs alias.Na SC Abraa aucnarra magn? I aflnv
Abraam. logica pfeffioc Hellas tm caloris effcdlriccsee coredit.nec alircT credi pof
fe deorpibq luridis SC pperuo motis, Vcpt Deitas alidfs dici frigidas.qa non m nob
caloris iparciaoc qtu fit fatis tepameto nto.fic fatumu frigoris accufari.qa procul a
LIBER. TERTIVS.
terra politus X Toue minor tepidi^ q oportebat inferiore natura foueat, ppcaq? eu Cofutato
geniturx dns ri ob frigusipflu fed caloris inopia morte figmficare. ego uero
fbcrie
Auenarra laudo dc calore ftcllapt reifle fentiente fed nimis amauit pfeflione cuius
dogmata no puiderir ueritari illi neccflario repugnare,nam pccdat in Saturno qcl
dixit ut frigidus heaf ,qa calidus papt idcoqj mortificet, in reliquis ifla ro n pccdit
qux nec pccdit undien in Satumo-qnqde q pap: calet plancta- hucfacit pce aceris
Ut declarauimus ri ex liccat,ipfi uero Satumu ficcu ce cotcdur.Prxtcrea none flati
fe^f euiderer Hellas oes hxreccs pferti atra priura magni t udis gradu Saturno ce
frigidiores fiqdc X minores illo X remoriores a terra fut,n ali aut frigidx flcllx
q
qa calidx papr.Erit igf cor leonis frigida ftella,qux tn aflrologis dcccrm f ee flagra
tiflima.tu in ipfis planetis fi penes hoc princtpiu qd recipif ab Auenazra uolucri-
mus cxaminare,qux plus flella-qux minus nos calcfaciar (
nullo patflo colona coi
ligemus didhsaftrologopt.Tria.n,fcre faciet intetionc caloris-magnitudo lucis-de Tria fa
(itas X ppinqcas,fi e at ad liqdu exploratu qtu magnitudo defitati.qtu defitas ma ciut calo
gnitudini,qcu alteri ucl urriqj ppoderet ipfa ppinqtas.qt rocinari noletibus in in ris inren-
cato res cric,nec arbitrari poterit fenfus cu prxtcr folis X Iunx extero pt radios no tionem
pfenriar.K hoc primuobflataftrologis.quopr ars nulla ft remanent iabiguo uires
cxlefliu radiopi.Cc iedtura uctofcq uolctibus apparebit oio aliud q qd ipidercr-
minarunt, na mole qde cofideratibus Marris radii-Satumiis Iouiifqt minus calidi
potabut,q> fi calidiores ee mdcac.qa dc pxio magis X de copatflioc luce ,pdcat,di
ca nullo mo ee credibile ciri hxc poflc.Prxterca difei puitace uc Saturnus fere qndj
gefies maior frigore torpeat-xrtuate Martc.alioqn (i ta papt derrahit cfficacix Iu-
minis corpis exiguitas. Addit uero ta mulcu cu ppinqtatc copia luas- fouebimur
magis a uencrc q ab ulla Acllapt prxtcr fole X luna.qri alma fupn? nedlarcu lides
lare fpledet cytherca un fola inter oes facit umbra, nec e flclla terrx pximior q iux
ta uulgaca terrx opione uencris orbis aplitudine no exccdar.K trica danat frigidi
tatis plenqj aflrologopi.ficut oes a louc X Marte fupari plurimu calore non dubi
tat,in'quo rurfus ad imaginatione corpis fl fc rcfcrur.crir id fadtu deidc papt cx roe
ut cum luppircr non multo plus q Saturnus difeu Veneris fuperet.habira.f. ratio
r
ne tante uaflitaris,nrc multo item illo teme proxim or,ita tamen definiant ut Ion
:
ge magis Venere calefaciat luppircr, longe minus Sacumusimo foucant quidem

corpora Venus X Iuppicer, Saturnus ca fngid.eate mortificer.
Capue VIII Ob'c<fHo aduerfus eaqux diefta funt.
Ed efto inqet aliqs nec cognirx fine aflrologis dfix radiorum, nec cognofci
f poflint,pertinct hoc adaliaqone.Nuc illud uidendu an ifla polticin radi s
ee diuerfitas,uc quxqi oes fua natura calidi fmt& uiuifice ca!idip copia tri
laminis X inopia fiuc tenuitate ucl efficacia, alter alteri collams frigidus X cotra-
tius uitx dici po(Tit,& hic (iccus al9 huidus.fiuc hoc fua narura fiue cdtagio eleme
carismataix faciat,na fi hoc qd phibcat.qq exlu ca fit uniucrfalis.cu tri p coti-
nuo motu alita atq? alf fe heac-puariofydcpt hitu aliter caufis ipis ifcrionb? co-
operari ,ut no ois ra uarictas eff ctfhiu ab ipfis inferioribus.fed ab ipfa quocp uaria
nmucrfalis cax difpone cotingar,prcfertim no tm luminis ^l.tatc uel qtitate,(cd
fi
aliis Alis dotibus pcculianbufq; .pprietarib? flcllx iuice differti t, qd' aduerfus nos
^rta ro praecedebat. T ilc.n.uidct' fieri poffe ut per motu arqj calore fydcrib? oibus
qrcnus cxleffia fur coem-cois quoq? illa cxlo debcad* efficientia. Sed per f fluxo jq
particulares affrojt naturas confcquuf particularius aliqd fiat abeopqi uarias ite
eiufde ftellx SC ad alias ftellas- ad cxli loca coreaqj terrena figura- pofitu-& ha
bitudine uarict non mediocriter opera caufaig inferiopciatqt ita ftet prima adhucar
gumentatio adrologost cffetfhiu ipfara et diuerfiratctn referens ad cxleffia.
Caput IX Soluitur obicdio,atq> offenditur,neq; fpccificas.ncq; ibdiuidu
les rerum differentias a cadi motu pendere. >t
Pportuna obiedbo multa rcuocas I memoria nos illis obiiciamus.&fere-

q
o ita e mala ca quo (e plus defcdic plus pdit.Conrra ueritas ficut ignis quo
plus excutit* plus clarcfcit,ita igf fariltaciemus.Declarabimus primu qu*

ft in ifluxu cxlcffi diueriiras uel p diucrfa natura multipliciu fydcpt ucl pro uaria
fyderis eiufde uolubiliqt murati oc.Dicemufq? dc his qd euideria uel ro naturalisne
ceflaria demfatione pfmbat.Naqd erret circa aduerfani plus exigit opere g orpa
' gaf in tr.ifcurfu.Qf fcquetibus libris tradhbiThic cu fatis fuerit explicatu qdpof
fit a conffcllarione differre conffellario uidebimus qtu heat illa diuerfitas in uarian
diseffcdlis inferionb9 audorit.iris.Vii 0qd ipi uolumus confirmabit- priariau
fubftale fcreqi tota coe diffindhone a fecudariis re cais.K affrologop fallacia ma-
gis deteget'* profiretiu de cxlcffibus cais pdidionc hmoi diftindionis. Dixfusc*
lu agere in nos motu & luce. Motu credit tria facc re- moucrc-ca lefarcre- & lumen
affcrre.Tertium hoc poflea rradadu e-cudelucc tradabit ,Srd & qd' aiuntipq
motu ca'cfacere difficilis qo e,& fcorfu in libris phlx difcutieda.na ad re affrologi
ei papt attinet, fanc quo motu moucat fupius exp licauimus.du f.motP oes a pnmo .
* motu dcpedcr/icut a motu cordis aialis morus. Videam9 igf qtu fpedat ad mota
an alix alif Helix moucat, Kao exde alias aliter ,tu dc luce u1deb1m9.D1ff.rut mo
tus fydept triplici rone, Primum q, alia uclocius moucnt alia tardi9. Secudo q> h?
pluribus illa motibus paucionb9. Tertio pro firu regionis in q moucnf q. hce illis
Ariffote. fublimiorcsobti nent fcdcs.S: ampliora fpacia peragut.Anfl. multitudine motuum
CC paucitate pertinere non putat ad effedapt fiue motapt rept diucrfirare.Scd pro di
gnitarc mouetiu fieri ut qcf nobilior paucis ignobilior non nifi multis morib?afle
Macrob. quat.Dc uclocitarc rardirateqi eo 91 nihil fatis exploratu. Na Aurelius Macrobio!
im itarus anriqores affirmat pari paffu pcedcre oes planctas.cui fnix fuffragabif
Auenar. Aucnarra collocans i cade fphxra foIe-Vcnere-K Mercuriu rpiccliopt fedibusfe-
Alpctra. patos.g uero fariut illos inxqles inter fc digladiant.Na Alperragitis uideot ue
q
lociores cos aftruit cffc tardiores.Contra alii reffitutionis tepus obferuanr. Q uod
ofo fallat neceffe qs proportione mora e fpacioptcp peficulatius examinane
eft.nifi
rit.VcE utetiqt fete hcat.fiqde motu calcfaciur uclociore motu magis calefacient.
Quod aut ad iffa qua dicebamus principalitatem motuu attinet nulla por Woc &
cerc uarictate-qri motus inferiores a cxli motu dcpeder.Q uatenus ille priusK rif
cularis motus ita ut nihil referat fegnior aut concirarior.Non moucrct lapis deot/
fum-aut futium ignis qefcerccxlo.fcd non ocius an defecdit ille aut hic afcedicqa
cxlii rapidi9 rruoluat , trh het inde ut moueaf ficuta natura uniurrfali uege tante
quelibct motu. Spem mot9 a fua fufea remiflione t interione-a moucnre ab ipetu
a figura-a fimilib Q aliis condirionibus hec. Profdc non alifer nos mouebit Satum?
qa tardi? ipe mouctf-q Mars

q rapidior exifbmac \pa qd dicur affrologi feri?
dat*
LIBER. TERTIVS.
fcgniottt planetas
q Iaigiunf poflca cofutabi^.Nuc dari nihil aliud ab cis permo
tu fuu defedimus
q ut ipfi quocp moueamur/jd' ccrrc fi aliter fit ab eis.fiue tardi?
ipfi flue uelocius circuagan^.porto dc code plancta fi
e q> abigam? diucrfis nos ab
illo moueri modis qa ahf ajias ipfe moucat qfi firmu phopt dogma e ce motus c*
feftes Cibi fimilcs fiyfibiq? pares ncc fupprimcre curfum fydcra aut ucttcr licet hoc
1
ita uideaf nobivid qd adeeeericos circulos.ucl ad dinerfos motus cotra fe niteres,
nel ad alia id genus refert' a mathcmatrcis.Tm ifte poflet ec diuerfitas ut per epie
diojt ima delati feelicius nos afficeret utpotc ppinqores-qd' aftrologop: tn decre-
tis poti9 difTonat cofcnriar-ut l fequ?tib9 latius cxplicabif.dc dignitate graduqj
q
motoj: fiue corpopt mouct qo e ide oes faciat pariter in his reb9 fiut , an alius
q q
morior aliud.Sut.n.q putet totu qd fit a pxia fieri ca-nec aliud ager fupiora.q ut Queftio
1
ipfam pxima cam moueant ad agedu-toc iterpofitis a natura mediis cais n ut alitf Opinio
dia faciat- fcd ut ordie fuo res efficiat cu nec fieri effaftus nifi a cognata ca poflit,
K illa inefhcarior $> materiae uiculis qb?i feriora ftri<ffi9 obligant-q utri mota mo
ne3t
q cu rurfus flari a nobiliflimis SC fupmis cais mouen no poflit intercedere tot
oportuit medias-quor i ordie capi dignitatu grad? itercedebant.qf crcdut hi a tot
ide fieri cais>non q? operis pte alia fibi aliauedicctcueentialiinuice nexu colligat,
fcd qm ut ide agat alia neccflario de triplici ferie moucf ab alia.Sut cotra q,uelint Alia opi-
no ide facere in hisqux fiut fupiore cam fli inferiore fed |> gradib9 perfctflionfi qs nio
faba cotinetoperisillaacaisquoqidepedcregradatiro inter fe ordinis .pfccftioc di
flantibus ppea rone i opere comunioread cam pertinere magis coem-hoc e i effu-
dedo ficut pflanriore ita magis uniueriale arqj ita qux fiut hre q, funt adeo q? fine
qux deinceps- rurfus q> funt corpora ab ea qux cofcqt'' donec ad jp-
fubftatix a ca
pria dcucniac fpem Si natura .qux ad ipfam quoq? ppna SC proxima cam refe-
rei
nf.utruuis aifc fentiamus pater ne dum indiuiduas fcd ncc fpecificas rep: uifleren
Cias a cxleflibus efle .quatenus iftam motus efficientiam confidcramus. Dfia icet
Caput X Stellas alias a fole &
luna aut nihil aut certe pap: in nos agere. adtioncra
Iximus de motu .reliqui e de lumine.fed aduertere pri9 oportet dfias qfda flellaps in
d iter aftione ftellapt in nos per motu ab ea q fieper lumen, 1II19 uirtus amo nospmo
ucte magis aiaq a moto corpore,hui9 ab ipo corpore planctx.illcfphxrape tu Si pet
Potiufq aflropsjicc aftrop: credif potiufq fphxrapt.in illa dependet a fupiorib9 in lumen, 1
feriora cu nulli fit dubiu motu primi orbs fubditos.planctas.&cu reliqs fole circu.
agi. De lumine cotra putaf c6fentietib?fcrc phis no mo luna fcd reliqs quoqi ftel
las a fole illuminari,plus ite moucnt nos qux fuc alriora-qfi in illopi uirtute extera
moaent fcd luminis in nos alia paria fint de loco ppinqore pocetior c ifluetia.fed
fi
nec liquet-ut declarabimus agant ne in nos lumina corpops fupiopt an Iunx tm Si

folis-cxtera hucufq; cu efficacia no pettigat ob lucctiu corpopt ucl paruitate uel di
ftaria.de motu dubiu fi e-in quoût diximus^fuperiora potiora fuc,cx qbus oibus
colligi pot qd' a phis df ordie quoda cflcntiali ferie qfiqj cathena capt inuice nedh
pendereqj dcorfu.ad hanc maxie motus efficientiam pertinere- qri hoc agmen ordo
cap: SC in mouenribus magis ais intelligit'
q in corporibus-K ppriu cius e ut a
primis foda dependeant SI fupior ca plus heat uiriu SC praeis quclibct iferiope ne
q
du ceffet fupior SC inferior agar.fi tfi negamus hfe calore folis ad fcminalcs calores
tonem caufx in eflenriali ordine fupcrions-fcd n ultra .pcendif' ifte ordo.qf no efl iol
'
d ii
hic illa du<la a prio ad ifimu per irer medios grad9 cofpicatio captde d[ loquuf ,fed
in mouetiu^qccnus fuc mouctia^fcrie coplcti 9iucnif,e tn urrobiqjqrcrnariu fere
obferuare pgrcflum.in motu primu obtinet. loeu Iphxra illa ucl uniucrfu qddiux
na agitatoe reuoluic-un exteris quocp motus de coicatf.Seqc chor9 planerapt fu
i
per polos figniferi curres i aduerfu-ncc i eo fut plurcs grad9 difliguedi - qm iuice
pcc moued^nccmouet Fqf ql mobile unuficut a primo mobili rapit -icamouet fuo
quoq: motu q diucrfiratis dr a Platone mouet xtbera ioq aereq; fupmu uri quarto
quoqi gradu motus ad nos SC inferiora cotpora puenit du ucgetanc inde, repi natu
raliu particulares oes m0t9.Ii] lumine qd* cu dico^calorc a lumine fupcrifluerc-fp
Icclligo^fos toti9 influx 9 oeul 9 mudi foLhic illuinat luna-luna afficit acrc-aer oia
uiuut e.Scd ifta diuerfitas q> a mobili prio mouemur
ui 'i corpora
q fub acre SC in aere
.
per planctas.a fole alf
q per luna llluinaitlur.qux nos oia ob id poriflimu rccefem?
ut priufq ferino de dfia infydcraliu fluxuu heat-feiamus no collare- pertingat ne
qlcfcuq; fint illi fuperiores iflux9ad nraro regione-fed qd de minutionb9qbufda
flellis credit ab allrologis credi poflit de oib 9 cc plancos prerfole SC luna cui qm
opinci obflare poterat id in primis a cxleftia corpora caufx fint centialcs infenope
rep: in quo ordine nulla ceflarcpoflit-uolui declarare huc ordine ri ad corpora illu
minantia, fcd ad mouenrcs uirtures poti? pcrtincre,na fruflra condita a deo fydera
quopi n perfenriamf afflat? aflrologi dicere n pnt^ne illa fint fruflra de qbus hoc
ipm ultro coficent' alioqn forfitan nec cadclabru hoc fublime tot luminibus radias
fem ob id prio putant ut nodturnis nfis oculis luce afferens luflret lucifugis habi-
Solutio tara cubilia talpis/ed cur inqcs tot fyderaTi nobis fol un 9 luaq? fuffciurfhoccxle
fli naturx coucnicbat hoc repr ordo hoc uniuerii 1009 pfcdlio poflulabat-ncc fi n
Ro Auc- 0j a nos illuinat feqfut n ali9 inde nobXuf^comodicasce poflit. AuerodaTic arga
rodam, metat ,Agut in nos fol SC lua-igt cftera cu fint oia eiufde naturx placet fpes arga
mcntatiois.SC Arifl.fapitq fic quoqi argumetat',lua no moucc ppriomotu fcd cu)
1
fphrra qd ci'9 maculx declarat ,ide ergo de exteris iudicadu cu una narura oiura
cxlefliu.Q/ nos iifdc nefligiis infifletes itacolligcmus.Sol calcfacit igt lua qa fut
RoAuc- oes cade natura,8recflcnosqdecolligem9,qm hoc tm ro ,pbat ce cafde oium co
roda uer ditioncs.qtenus abfolure ad fe cofideramf-fcd cu ad alias coparas, qrii no eode mo
cotra cade qde fua nafatfur? e
q Satum? n fcgf ututercj
tic coparac ro uacillar.qm fi fol
aflrolo * erga nos idc faciat-qa alter ut ,ppinqu 9 alter ut remotus nob coparat'.Sic
q dire-
gos. rct agere in nos tm fole fole SC luna hnc qs afferat roes fue fufpitois iicetin oit^fit
Tria ac - cxleflib 9 eade na, na luminis efficace nos adlionc tres peipue faciut lucetis cor-
in
tione lu - poris coditocs magnitudo defiras SC ,ppiqtas-hxc in fole cocurrur oia pccllcrcr na
cis in nos gc pxius nob pfetti fi fupra luna collocat'' qd ucteres SC poli Pcol.Iebcr Thcocp co
efficacem tcdut& corpc ita uaflo ut maxima flcllapi plus (exqltcra ppoc fupcrct-Tu dcfif- (
redderc fima luce cofpirit'' oium fulgetiflim 9 .Lua adeo nfis rcgioit9 c finitima ut n poflit
Prole. n afficere q et coringit inde lux C19 eff cax ncceflario q no alia fere folatis has non
q
Febcr. ira conditoes in aliis repias ut qd de luna foleq? concederis nequeas de reliqs non
Theon ronceder S? obflabit forfita in otftaux fphxrx luinib9 et maximis ipa diflatia ob
.
Cocurrut flabit eade in Saturno loucq? fyderib 9 qux ficur terrx ppinqora ira et illis mino-
tria illa in ra fut.traduf.o. maxime hxretcs flcllx terrx mole ceries fpefcp continerent luppr
nonagefies qnqes Saturnus nonagefis tacu
q non fut diAa tn fcrupuloifu.
fole. ,BC fcrael
.
LIBER. TER.TIVS.
(ime- fi Ii feqmur expcrieriauidcnty hxretiu illajt.qq adeo uaHr magnitudis ,ra Quanti
dios ncxHc n pfctiri et fi cu illis fupra finitore. Satun>9 Si luppf nos irradiet Mars tas fyde
loogc magis corpor dccrefcitq fitu propiqc^nS proportione het ad terra fex^ Itera ris
paulo maiore.ur un? fol cetu fere martes includat.e.n.fol rerra maior ceries fexage Maxiajt
lies fexies, proinde cur abfurdiflima dixer t feufu tcftate uires lolis i corpora fally horrui u
q
credat ficn poflcur uires ad h;c Martii (ydens non pertingat tato illo minorisS: re ftcllarun
notioris ite a rerra credac ide de flella
t
ucneris remotiore forfira et anobis g fit fol, louis
eme loogc minore cj fit ipa et terra cui'9 nec pars.xx.eeputaf ,na mercurius lua mi Saturni
cor finit a nobis quoqjdiHacior.Qfgdmipiqi hic quoqjtapapc feriae' g raro quo Marris
qjcofpicic 'cui tn aftrologi tribuere plurirau foler.Scd 6C ita putanb9ailipulan ur Solis
AnH.qqde cude motu agit dum meminit ut lib.de cx!o6 fupmi maxime mo Venera i
tusutm poftremopbicxaulcultationis.qm.f.moucnt' ab his motibus oiacoipora Mercu.

cu ucro de calore illo uinifico fouete rejt griatioes perficieteqj loge auc tin folis ut Confirma
cu a folc Si hoic gnari boiem dixit, auc folis Si luac.ut i libris de aialiu gnarione- fa tio huius
cit metione ut figs hac Arilhopinione fuifle c6tcdat,nullispoflit eiusphir didhs opionis
refutari. Nos no ra illud- hoc afleucTamus.qcqd drorfu peruenit a fydenb9 aliis pcrArillo
cj
idptenuepcrcxiguuee.ut fi forte fydeptluimbus nodhirnis acr non nihil roitcfcat telem

quo fiat gnationi accomodatior.qg fi gs gnarione oem uni (bli referat accepta pof Ariflote
fititadecemef.ut q, luine fuoper die fol operat,operet Si notffe pcrid luen ad lua) les
qG fpeculu repercuflu.undc rcfletfbc ad terra , natura uiccs has lapictiflime difpo Opinio
nete.qm ferre iugircr folis radios imbecillitas terrena n 5 podit, qf notffe per luna) Pici
illos excipiat fractiores imbecilliores ppeaq; fux infirmitati magis accomodaros, Colorat
Ut nec plane deferanf luce uegctali.nec fub 1II19 ieepe plenitudine quafi farifeat quo aptiflime
pacfto et falutarius ad nos pnmo ucre fol reddit poflg tota hyrroe procul fuit
, q fi fententia
prope nos fp afliduus habiralTet.qn adeo pmit' bono exh fi niroiu fit nia fragilitas qu; fupra
ut nec lua ipa fe tora folares fp radios nobis refudar,fcd nuc parci 9 ,nuc uben; pro afferebat
iiiis ad folc fchctnati fmis.quos ad ea utilitate diuina cura fic ordiuauit.qrh nec pro
pria luceob ea cam proximu nobis fydus impleuit. Si igf tota natura circufpicias
nullu uidebisabea indiciu dari foueri a fc res inferiores alio calore q (olis. qd ficut
non defendim 9 8 in confortiu huius officii Hellas multis hoc phis opi
pertinaciter i
uanbus admittere no rtcufamus.ita coarguimus aftrologos putates ahq geitura i 1
(fi pertinet ad Hellas hoium geniturx)principatu iterdu deberi planetis aliis poH
bito folc uel luna/iue diurna fi oodhirna fuerit geni rura, ficut ipfum quoqj folc op
primi radiis alioye Si male affici polle putant ut qG unus e nue ro in ordine plane re
digac-ucjt de hispoftea-nuc trn admonemus magis abeuidrntia fenfuqj redargui
qui plurimu pofl Hellas alias a folc credut iu permutadis inferiorib^.g q fere nihil Magis oc
eas poflc coccdur- rora hac ficut illuHrarione ita uegetatione inferioris roudi phee^ ros uide
bex lampadi tribuentes unde nobis per nodtem luccma quoqj lunaris accenditur, ri q nihil
Caput XI Quo pa<Ho Helix eadem alias aliter in nos agere poflint. flcllis tri
dem9 afhologis Si nobis quoqj fi id magnopere pemeganb9'deflucre buut g q

n a Hellis oib; aliqdun nos rcHat examinadu qcf illote obieifho poHulabar, multum
an tdeeade fp-an idequoqj diuerfx largiant ut fi non ideûidoun? anex
illa diuerfitare uarienif quoqj {feriores cffedV9pprias ee uires unicuicp Helix prfter
motu SC lume i quarta toe pbac ex c;li nobilitate uiribufqj corpop quorudi qu; a
d iii
cx!o ee putanf.has itacp ibi dilTolucmus.hic trii
p roe ipfa ddlap afferut diuerfi-
tatc nt cu della differat a della.finrqj oibus lux motufep coes beant neccflario prer
Paulus hzc ,ppria quxda qbus inuice differac.fed Paulus dixic ffclla differt a dei ia clarta
apo. te qd igt fi queadmodu cu fit oibus circularis mot9 cois- ita differat motu ut hzc
ueloci?>illa tardius moueant(cjcj nec hoc ipm coccdatab oibus pitet fit de luce, ut
Opinio .f.luce coueiant- lucis coditoib^differatCdu copatdior copiofior.cotra rarior uel te
nuior lux unius fyderis q alrcrius.erir.n.q credat pl9 a fphyra et fua-della-q a dd

la dclla ccdiucria-occ alif rri illa differat raritate dcfitatrq; qd fi recipiat confe
q
queter putabif no alif eoyi aiflone in nos uariari-
q utquz defiora-maiora-ppiqo
ra-plusca lucis- plus caloris effudant-minus
q rariora-maiora-remotiora-deniq;

ide ee fpiramcn ab oibus calidz lucis lucidiqi calons.un falus-uira-fometuq; corpi
l
bus tmqi differre.q. ab aliis tcnuius.ab aliis exuberatius.ab his cominus, Si ab illis
eminus ifpiraf .Czteyt de cade della qd decernemus p fui motus perpetua uolubi
litate, porro fnia pcnpathcticoK e dellas no mutare cjlitarem-fcd loeu pter luna
q
lumine fulges mutuatirio p fuis ad Iole conuerfionibus plus minus idctidcilluinaf
Q_f puerfura q fcccrita fole lumen nobis uberius paniufqi rcfudetfiCcu lumine
fuo calore.fic dediruit fere nos in noutlunio parte q nos rcfpicit deflituta Iucib9.fo
uet amplius Si calcfacit-in plenilunio ,ficut adolefcens magis-minus dccrcfcens
|
uarietas iD fyderibus ee non pot luce dabilipprijqj fulgcntibus.ppca mutationum
fere oium qux frequentius accidut corporibus/i q cxlitus caffolcrcc dc lux qa mu
tabilis ipa non mo fitu-fed qlitate pxie nos contingit aliis planctis fola per moruf
locopt mutatio fit-un uarietas influendi non
q ut intentius rcmifliufq; nos
alia affi
ciant-qtcnus huc illuc migrantes fifit nobis ppinqorcs-Siremotioirs.Duplcxaut
illis motus-uniuerfalis 8i pprius.uehit ad nos illa quotridie morus uniucrfalis fu
pra terra extollcns.eripitqi quotridie ducens fub occafu ,unde primu diuerfiras age
di-q, dc fadigio fortidimos radiosciaculanc" qa rcdfiores caduc a pcrpendicufu-qf
qro magis culmini pximant-tanro potentius nosafficiunt-qto magis inde defeen
An dellx dunt-imbccillius,fub terra merfi poflint in nos aliqd ncc ne difcuricndu. Na cu
p
fub terra] pe finitore nodu plane nobis eripiufpnt aliqd ceite.licet per exiguu, radiis adhuc
nierfe in ad nos ex obliquo pcruenfenribus. Gcteru cu terrx latebris penitus latent Si a no
nos aliqd bis longius aufrrunf.fi nihil pofle crcdidero.fenfus fuffragabif roe
non repugna
podint te.fi qde credi q pot aliterfSi urrum qd haedenus defendebamus nihil ad nos a cf
Auicena. Io mfi luce uche"re perucnirc.Q d' Auicenna quocp dixit in libris mctheorologiris
Albcrtus lumen uoc3nsuehiculu uirrutu omniu cxIcdifi.Si Albertus in lib. de fomnouigi
liacp confirmauit.quo circa ficut lumen ad nos tuc non pertingit, ira nec ulla uirtus
utiqj pertingcr.folu fole, ad ce nobis Si norffe dicem? eam ob cam q, forore uicaria
* faciens per impffu illi fplcndorc nobis affulgcr.nifi forfiran illd'quoq?dici podir cu
fit aer ide fupior inferiori contfnuus.de folis ibi pnria non nihil idu quoq: acrem fic
i ' foueri ut futurus frigidior fit fi nui !us oio fol luna aeris patrem illuincr, fed hoc ipj
fi qcq ed,q fit fere nihil oculi traihifqj renuneiabut adrologi fi ffs fibi fomniaurre
t uirtutes quibus tota terrx moles nihil obdat faltenec in fomno fic dclitcnt ut non
concedat has uirtutes imprimi nobis purius Si efficacius cu peracrem rtri ambiere
noseffundunf-q cubrutz terrx denfidimacraditudo tota illis cdpforada.qdqn
no coceduc qs cos defenderet ab infaniafputant.n.rydep uires duodecimo loco qui
,
LIBER. TERTIVS.
fupra finitore pxfus orienti fefc tollens una tm mafioe diftat a fumo torpidas SCcef
fatrees Si imbecillas, cafdc in imo terrx uigons Si eff cacix plurimu hfe,fed eoprer
rorcsipoflca^ nuenti qd decerni debeat ex roc traiftamus, dixius de motu unii erfa
]i Motu .ppiio plietx nuc ad auflru feruf.nuc ad aqIone,qd'SC focef ftellf creduf
hxrentcs.iuiojr fni^ facit idc fol non q> ab occupata fcmcl orbita defledlat/i q, illa
oblidj ,nuc pximu eu nobis,nuc remotiore reddit , pximu in aqloe.remotu in meri
die ,uri alia naiciûaricras influendi, Aquide maior efficacia radiis inclinantibus ad
nos.minor fccedctibus uerfus auflru, pter hxc aut Gmilia his quxcuq; cogitant in ,
atfloc ftcllapt diuerfitas.uana prfus Si irroabilis.qlis apud aftrolcigos q> cade flella .
p locis duodecim, pfignisq pcercurrit.p ftellis uelhxrentibus ucl errantibus, qui

bus certa roc copulaf mteruallis quos afpedus uocant.affici alif atq; alif putant.Si
diucriiflimas ad influedu uires adipifei cotra que error rot^fe liber. vi. accinget hic
tm p initia capitis hui?au(florirate illis pipathcticop obiiciem^negatiu i ftellis mu
tanonc alia q ficus pter in lua,na fi mutatione dutaxat corruptrice SC nocente ex
q
cluduc h oppottuic luna excludi qn nec ipa fic murat a folc,qcj nec a noxiis, ut uide
bimus.aflrologi mutatoib? fydera liberat labefatftatil^ SC A no Aubam uires tn eo An luna
ru SC facultates/} hxc poflea, illud abigat qs de lua recipiat ne plancta p; aliop: ra recipiat
dios Acut folis appartr.n.pbabile ppeaq> fua na fufceptaculupotius incidetis lucis radios ali
q lucida- fed SC oium infima uideaf ad hoc minus potiflimu ec parata.ucpt nec ma orum pia
iop auctoritas nec ipc fcnf9 accedit Aqde coeutc lua cu Iole A tuc louis aut Martis netarum
radiis opponat? uti reddere nobis illop: lumen plenius debet ,
nihil tri hfe radioyi SC Acut (olis
lucisagnofaf ,tctigim9 hac qonc qm fi de exterisquoq; lume haurirct.fieret erga
nos plietc cfficaciorcs hac ct roe q. lux copulare^tra Anilla p ea ad nos uirtute q
per fc mm^forfita huc actingcret.ucpt A Aeree alif olo aflrologi putat , putaut.n.
q
ei* maxic fyderis ad nos radios luna traiiccrecu quo fimul luenic.Ego ucro qto 16
gius a fydere lua digredit tanto plus luinis fyderis eius coicari nobis ea no dubi
p
to,tanto minus qto minus diftat minimu aut certe nihil cu nihil diflat.moueor cui Coiu&io
d;ti expenetia q, iutfta foli nec folis radios ad nos trafmirrit mole corpis 09 maxic nc Iunx
ncgotiu faccfci.tr, qto minus igf radios aliopr.SC folanbus longe tenuiores, SC remo cu fyderi
tiores a lua.uidcqtu falianfq fortuatam die SC genitura credut
q lua cu beneficis bus intor
q cu malis <u non aliud At illis
ftellis cogrediaf .infortuatam congredi luna q illo tunatapo
ru (fluxus per deftudme lux nobis intercipi, foriita autSC illud het tone ut in pmu tiufq for
tandis inferiori b^hear h nihil progatiux plancta maturi ous ppeaqj exories an fol e tu nata ce
fibi uedicet aere priufl} a fole totus occupci: .S) hoc A qd e haud magnii hfe mome An ex mi
tu pot. Reflat examinadu an cx mixtura radiopenoua uis coalcfcat effetft rix operis xtione ra
noui' q<f Anguli feorfu radii non efficeret. Piorinus negat hanc radiis accidere pofle dioru} no
teperatura ut eopt coalitu noua uirtus Aue forma noua diflultet.puto qm radii non ua uis co
corpora Acut liquores.nec affixe corpori b qlitates/Jp: more nec i corporib 9 fufei alcfcat
piiif ut.f.ucl infici anf idc ucl rx hicu fuo quoquo permutet. Quo arca ucnlimile Piorinus
pho non ufuuenire radiis qd" plurimis qualitatibus, ut ex aliqua concretioe
fit ifli
fiuc mixtura io aliam formam ex oibus coalefcete aliqfi commucenf .prxfcrt m cu

boc non Aoe interitu conflucntin ad idc Amplie. u particulari uqj qualicarunvlblcat
euenirc.quc in radiis non fadle quis cogirabir.q> A demus aftrologis radios commi
fcen ucl calores a radiis ,pflucntes ( illud afleucramus radios oes mifceri feper no ac
.
quafi et afymboIoS
q aliis p cos quos nuc oocac afpedtus mime faederenf,q? mi*
tura pritis horae- roomcci-ani-melis-diei non uariat ab alreny rpis radiofa tnixtoe
prxterq his de caufisqb9uariari fydept adtocs cxpofuimy.ut (it aliud.f.nodis^lid
dicitemperamerum, aliud recedentibus aflris ad meridiem, aliud inclinantibus ad
aquilonem,unde fola caloris exoritur intentio atep rcraiflio
Caput XII Quae effedtuum uarietas in czlum redigi poflit SC quz non.
In mixtio Ogitemp oiu? radiopt mixtione acre-i ea c aliqd qfi dixeris fBale-aliqd qi
i
ce radio .- c accntalc.ibalccecunu lumefiue unu calore cx oil>9 ccli Idinib 9 uel cogre
rum efl gatu uel rcfultare.K hoc qde ppetuu 6t fmutabile e.Sed q> hic gde radius
aliqd fub i eo nuc fit icentior-ah? fit rem i (lior accntale e-mutatfcp fubide p cxlcfhu corpojt
ftantiale iugi mutatoe.R.6 dilKdlois ifti 9 nfz facile pacet flC.n.l cxlo qtf (ci 109 hui9 caloris
SC aliqd ec prie piu aliqdfbale dici poc.licut fBalia dicim? ee fubam rei cofequuf infepabi
accideta liter-talia futlmarceflibile corpus- 8d prium oium corpopt circularis hgura tcotuS
le fubfla i inorbe.K cu fuo calore lume oia uegetans.K fiqde pprias hnt fydera ptares fune
tialia in iHx et uites fydept fbales. Efl aliqd rurfus cxlo SC (bellis ficut uanabile ita accnta
i
cxlo . le- ut i oibus aflris fola mutatio fitu.atqj i luna uicidicudo lucis. q, igr in mixtura e
Acciden radiopt fubalia cxli confequcs-dicimus fubale.qcf accntalia accritale-ut cdplcdH
cale. qde farumia ptate SC iouia dC folare cxrerafqj fimilircr fubaliter fit i ea, fcd has hfe
interiores uel remiHiores illas.p radiope uanctatc accntalircr df. Adiur9 igi^ Socra
tes ifla uirtutc fupiori qux no e uirr9 uticp mutabilis alioqn fp no adedet agetibp
oia cais ut adede cofpicif adiutus in ab ea griac hoicra quatenus ho e. SC huc bo
q
mine qrenus hoc femine SC cx hac materia gnat qr ad hanc effedus fabale coditio
ne fiue natura fiuc cara dl ere indiuiduu fpedtes indifferes quxbber codellato e ,q>
> ucto rx coftellarois diucrfitatc- hoc e uario fydept (lacu hicudmccp ad terra pl9 mi
nufuc calori s in aere effudif ,K p alia radiope mixtura noua calid? lucis portio me
p
furaqj didultat hoc e q> accntale in cxledibyaccntalequocpin efletflis rebus facit
diucrfitatc ut fiqs dicat in plcnihiio fieri meliore conceptu SC crefccte lua pl 9 auge
fcere fceru SC fub tepento cxli (latu melius affici' femina ppeacn meliore quocpfo
bole percari hocgco9 illa diuerfitas q de cxleftiu uariapone ifbantiis gnandisee
pot,q accntale dicimus SC adueritia qm ut,dccnlauimus ipa ppria fabalifipnoca
concepti fcerus de fuo principio ,pxio fubaliq; maceria fua depedet-tu ad accntaleS
quocppprietatcs plus acentia feminis SC materix faciut.utpote cognarion pximio
ra intimiora cp
q excrinfeca difpo aeris abicris,id q> expiena quottidie maifcdat-ita
uc fiqs p parctu fem nibp fili9 non rffingaf -SC inde ducar fua fimilitudine modris
Aridotc. enueradu dicat And. Proinde nihil nobis obflirerit uniuerfales tm cas fydera facie
tibus Kcffcdhisdidindlionequxretibusaca fcdana-qcfuaria fydept difpo
p mu
t3toib9 aeris corpopt uel geitopt ia uel gnadopr uariaf difpone aliquo mo poflit,qn
ut dixim 9 hxc accedes exthnfccus SC gnalis ualde mutatio e.Ea uero pertinet ad
q
fbam SC qlitates intimas magis SC pp>9 a ppriis idubie trahit origine.ppeacp de cf
lo prouideri nullo mo pot.SC hoc qde uepe i corpis reb9 9
q pfca fab* fut-qb oibus
adfue efficictcs proxfe cae.uel q, proportoe rndet ut in his
q gnand
- illis SC putrefa-
dliooe SC mixtis inalatis de qb 9 in qrtf rois folutione dicem 9 ,Sed.n. aeris mutatio
nes ad calore SC frigus huorecp SC ficcitace nulla media ca facere cxl u pot.djs ideo
tn uniuerfalirer facit qm ex fc tm falubriter calefaciens facit extera cx acenti pro
,
LIBER. TERTiVS.
c&fcnSe mn? ficut ano eodeqi calore durefett Iim9 BC c?ra liquffcit.K fub code fo*
1
lelkca du lauafalbcfcut.K lauatis den igraif . Cftep: qrn hecaccidetallis
iteri facies
macacio e plurimu I ea pot.id qd' i cclcfli coflcllatioc accntale uocauimus.hoc eft

fydejs politus 8C hitudo.uri uis radiope itcdiif* atqj remittic .ppcaq? plus minus i ac-
te calor iualcfdr.f.ob hoc ijjtn
,p ujrio folis flexu uariat qttuor ani rpa X ories atqj
ocadcs.afccdes atep dcfcedcs eafde fere facit i dic ijetuor mutatiocs.Sut aute? iter
has prias corpoprqlitatcs.K tnaiata mixta mediu qfi loeu fortite mcthcorologicc im
prxflioes.qp: ec efficies ca c^ Iu iferiora mfia fut.un plus ea d/uerfitas q corporu?
pfeftopta cclcfli difponc dcpedet.Sic ut uerc BC autuno fere fiuc toitrua, ?flace gra
du)cs,hycmc niucs Si pluuix minus at abfolute ipfc qttuor qlitaccs qnqdc has
q
facit radius \ mfiam lapfus fua uirtute illae mouet' qdc radio/ed de mfia inferiore
cocrefcut.Quapp ,p illi9 plurimu coditoe uariat', ut f tradlatu terti? ronis lati9 cx
plicabimus. At pfcdx fubix q n folu mfiam fcd 6C ppria hnt cfficiete eam qcqd
(ut fepe ide repcta()fubale ppriuqj fortifica ppriis hnt cais c?Io
p imobile (uu i
fluxu ut umuerfali ca coopantc.pmutabile ucro no nihil extrifeca alicj gnaleqj ual

de mutatione facietc.dc q tn aflrologi dicere nihil er piir.qppe nec a cais celefli-
q
bus qs fmxerut.nec ab hora natali, fcd ab aliis principiis pendeat.utpoflca declara
bimus.na nuc qde id nii inuclligamus qd cfficiat.f.cclu qdfieflictat.Hfc igf itel
Auctj.
Aurelius Aug.n ufqjqq} dixit abfurde putari pofle ad (olas cor
liges
q dilTcruimus
popt drias a(flat9 quofda ualeTe fydereos no aflTcmit.ita ce no accufauit aliter fentie
tcs.fed clcuauit culpa fic opinatiu ca no ta abfurda opinione} n 5 ufqjqqj abfur- q
daefle ,pnucias id qd" tn de qbus et corpopc differetiis intelligedu explicaturus ad
iuxit, ficutfolanb9acccfTib Si deceflib? uidem? ipfusani tpa uariari BC luanbus
i
Icrcmetis atqi decremeris augeri X

minui qda genera rcpr.ficut echinos chochas &
BC mirabiles xflus occani.Hfc illius uerba i qb 9 nihil uides anuroeratu qd ad pfe
1
l?alicui9 fbflatix faciat gfiarione q^ diuerfitaresqq maxiecorpalcsad flcllasre

ferri no deberejfed >xias cas llati admoitur? adiecir.qd tn ad corp9 fexus? corpis
q
BC tn fub eade polinoc fyde diuerfi fcx9 gemini cocipi potnerut.Hxc ibi pauloare
Hinno/
fupra cofirmas eade fniam .pbaucrat Hippocrate ex ppriis X fecudariis cais rone} c ra cas
icddctc q duo fres fimul egroraret fimulqj coualcfccrer.Poflidoniu uero no pba- JP 0 ff,d0 ,
ncrat ad coflcllatiois parilitate id referite acceptabilior inqc multo coicdtura me-
n|us
dicinalis qtn pareres ut erat corpeaffcdli du cocuberet ita primordia coccptopt affi
Verba
cipotuerut.utcofecutis ex mfnocorpcprionb9icrcmcris paris ualitudinis nafcere \
J
tar.dcide in una domoeifde alimetis nurriri.ubi aere, Si loci pone uini aqp: plu^
to
X ^
rifflu ualcre ad corp9 ucl bn ucl male accipiedu mediana reflat' .eifdc et exercitatio
nib? aflTuefeifli,ta fimilia corpa gererer, ut et ad xgrotadu uno tpe cifdi- caufis fimi
^^
liter mouerec ,ad coflitutione ucro id c?li fydcruue referre qn coccpti fiuenari fut
nefcio cui? fit infoletix.Hxc nr Augu.cuius ipfa uerba prcxuimus.q* multi id tan
tu ex eo intelligetcs ufurpatu fxpius a nfis.no abfurde corpopi diffcretias ad affla^
tus fydereos princre.putac opinatu Auguflinu oem effecfhiu corporaliu diuerfita-
illis Auguflino confentienteaflrologos pofle uaticinari,
te efle a cxlo. pindeqj de
pa pe memores nihil ta dici merito pofle corporale,q corporis ipfius temperamentu
cuius tamen caufas in cxloquxrcntes infolentix titulo taxanf ab Auguflino
Capac XIII Solem mulca operari qux ab aliis ftelhs fieri aflrologi putat.
Rima aftrologop: argumctatiotic retorqueres i eos dcclanuimus !oga <fi/
p grcflione.fcd neceflaria qd nos ageret cilu SC cilefliu adho quo uarij/

i
rct fiue ftcllas ipfas fiue materia fufcipiete cofiderem^ Vnde pala faduj
e ee cild eam uniuerfale nec cffeifluu diflindhone pfcrtl pricipale fubflatialeqiin/
dece pctcda.Nuc ordie coucnieci qfi gradu fadlo pea q difputauim9 ledae rooi fol
ucdx man9 admoliemur,qm.f.deprxhcdif uarian difpones iferioptcorpojt adfo/
lis SC lua uarias ad nos hirudies ide aliis dc rcba SC planetis cotedebatee crededutn
na uices iqur qttuor rpop: folares afradl 9 SC oium corpopt ftat9 cu ex illa uiafli/
p
tudie.tu
p Iuarib9 icremetisdccrcmetifqj uariat.qd igtCduo.f.funcqux colligi pu
tat ex hisjarimu uc ficut echlos.cochas,occanti corpii huiditatcs.ad curricula lunf
uidem 9 imutari.grialicerqt terrena mole p Tolis anua reuolutioc pi ter SC diumafita
dc exteris quocp reb9 afletiamur eas fteilis cuidlas ab lljis gubernari. Alrejt nt ma
nifefla folis SC lui ptas i pmutada fubldari mfia.cogac ide nos credet dc radiis alio
ru fydcps.boc c illis quoqj occultiore, ui tn icflc magna 1 pmutadis rcb9 SC mul
qq
tiplicitcr afliaedis.Nos ncurpt colligi pali faciem 9 qn hic ipla qui p fc affcrut&
uerc poti9 aliter fufpicanb 9 ,q. priufq fiat obfcruatfonu illapt oium ex pricipiis ii co
flicutis rone reddem 9 ,ut pateat ficut argumeris ita nec expiroeris nos adduci de ly
dept efficietia cileftiuq? uirtutum mutacioc fentirc aliud q q> hadlcn 9 ipfa natura/
li rone duce ptxfcripfimus.Nec icerim ceflabo multas allrologop; fallacias raolra

9
obiter copi errata fugillare.Exordiamur igi ab opib folis,uariat anni tpa folis accrf
fus atq; rcccfliis.hoc nos et iureiurado fi oporteat afleuerabim 9 . At hoc ipfum 3>/
diaci facit obliqtas no natura fignopt hoc cfl no 16 flagrat i leone fol.qa fignum Ico
ris,aut folis (lomO,aut calidu fignu ,ut fabulat aflrologi.fcd q, i co fol collinit 9 K
K pximi 9 ad aere ntro,& p fexqmefcm pximior an calcfecerat.alioqn SC in caocio
ferueciflira9 e cu n fit tn er apd cos:folis dom9 aut exaltatio cicer ,ncc fit igneu fi/
1
gnu.fcd aqricu.fic i ariete fere mudu illruat florib9 cuocatis audlifqj feminib^tql
ruc primu redies ad nos fcecudu comoduq; tepore corpib9 ifpirat. Aftrologoptue/
ro f.ibulametu e folis exaltatione ariete ce qfi n ad alios ppTos ide i libra faciat arie
ti aduerfatqd' apd nos facit i anctc.Du.f.hic recedes accedit ad illos.Toti 9 igtu

qs
cueit fola ca c folis ad terras minorue hitamus maior
q cu tpe
retaris dillariat
un pl9 min9 ab co caloris pticipam9,hic quoq? ueretoitrua fiut.qa cu pueneritfol

ad ariete diflbluit' aeris calore hyeroal is huiditis.un multa ad aere furfu tollifeua/
porario fegcs.f.nubiu.un toitrua fulmiaqi pueniut.q, fi aflrologi quoq; itelligont
Quare i fla derau uci fomnoleria ucl falledi cupidirasfut

q na illius Tigni hoc cfl arietis
q
uere fiut oparef , ariete ce definiat fignu fufeitas pluuias ateptoirrua qre luna quoqi i ariete to
tonitrua, nitrua facere n diceret ullo padlofi pollet aut ucl Ice afaduertere id no Tigni eios
p
uirtute Ted Tolis ad fignu id puenieris adlioe cotigef.Pari fallacia feriptu a Ptolili
bris apoeelefinato luna in ariete fi facit morbu pticipuc facere uiriligmcm qua oA
fOu^gtid dicut uulgomorphea:incicro mentagra qua lichenas gnci uulgoim
ab acris flatu qn pd
petigines.in libra lepra in capricorno lentigines, tradlu.n. hoc
quo tpe fol cfl in ariete. Acilatis cu cfl icaa
la figna fol defert, hoc e a ueris qlitatc
cro autuni cu libra, hyemis cu pcrcumt fignu capricomi.fiquide conditionibus ho
ru teporu illa morbopt genera quadrat. Veri uiriligo qui facile tue inuadat occa/
petq; fuprcmatn cutem ob humores ea potiflimum anni parte redundantes iflau

LIBER. TER.T1VS.
tDttOa^ri
q de ficciore materia acutioreq; .puenir. Autuno lrpra fiqde atrx bilis in
fettio exiftimaf lcnginrs hycmi q dc fngidiorib 9 fuperatiishuidioribufq; generi
tur. Extrema igif tarditas qcf a fole fit acre magis ucl min 9 calcfacietep uarictate
fui fitus.adfcnbtrc fignis fub qbus

p ca tepora fol deferf'. Aut fi hoc mrelligur qua ,
'*i
6 tame no inrelligeret putare aliosquoq; planctas in hifde lignis eadcopan.eodu** -

i
damus flata in teponb^ ani diuerfttate no aliude q a folis occafu recefTuqj fieri pro
obliquitate (igniferi q,[i nec xflarcs xque feruet oes nec hyemes riger pro mare^
nxpoc difpofitione cotingcrc qux momeru habet in acre maximu teftimonio fen
fas SC Ptolemaei,nec ea ad cxlij referre ncceflc cfl.prxtcrq uclut ad uniucrfalc cd? Quare fi
dis rei cotporcx ur or raetheorologicis A riftotclis libris itclligcrc licet, fic q> i cade *s xfla^
xflate fit aliis dieb 9 calor Ircntior aliis hcbetiorîec hoc ipfa tri exigar pofitura folis rc s xqj
mutatio facit fferior ucl excita C9 .f.uetus alicubi, ucl infidatio pluuiX.ucI hoc gene^ calidx,
1
leqdpia aliud qd a nobis pcul ita fieri p5r,ut eam ipfi no uideam 9 cui 9 nim cum
cficdhi ad nofttu ufcp exlu redundante nihilomin9 expiamur. QcJ fi planetx funr
aliis alii calidiorcs.SC quicuq? minus calet polTuntcx accidcti diflbluris humoribus -
oec 3fliimptis pluuias gcncrarc*nebulifqi prx rexere cxluro,unde deficit calor inte
dic frigus,cocra qui feruerores ad ficcirate calorecp coduccrc no abeft a principiis
nfis ut ad acris mutatione uarii fyderis
dominat 9 aliquid faciar.modo no alium hic
dominatum intelligamus q ut nobis pximior aut radiis redtioribus nos illuminat,
Vcpt qm fiqd puenit ad nos aflellis fupcrionb 9 id oio pertenue ee fufpicamunprc
(crtim quoa ad fenfibilcs iflas ptiner qual rates/um caufx tempedatu fi quxranf
lexio pleruq? no inucniunlf,fiuc de ftellis cx aftrologop fententia fiue phorum.ut
def niuimus fentiamus.Videf hoc totu quod adliombus luminanu detrahit K ad
iungit.ad materiam potius ede rcferendu.ipfa uero Iuminana alrcjt folo f ru, altera
etiam pmutata luce permucat,neutnim pro fignop natura que percurrar pro locis
quibus infident pro planctis qbus configurant ut per cofcquentia manifeftabitur
quare quod mare pcrficum fole uiiginem ingrediente fludlibus agitet BC xduer.p c-; r;oH
cipuc uero cum perucnit ad fagitranum rurfus placidum fit Si nauigabile fole ad
pifces delato.K prxferrim ad geminos.contra indicu fub uirgine Si fagittario trat*
quillu fub pifcib9 BC gem nis nauigabile fit.no dc qnalicace fignoru fcd de ftru fo-
liscoditioncq? materix puenit, qd' allrologi qnoqtc6ficentur,proindc utilis fuerit Nauticis
,
nec fupfbtiola nauticis obfcruaoo hop rempojB habita maris ronc q<f nauigant a qux uti
q
bus etiam obferuati dies quibus abfhncndum nauigationc pntdicanc.fi quam hiit lis no fu**
a cxlocaufam.aliudc habere q a fole non pofTunr, quoniam data de illis SC ppetua perditio^
obferuario cd quare ad folcm rrh referi pot.cuius iifdc remporib9 cade fere oio lem fa tepojt
per cd habitudo, ad alias codallarioncs nullo modo qux nunq cade iifdd corpori*- obferua
bus inueniunf.uerbi gratia,fu fpcdh dies nauticis femp Mattii primus, vii.xv.xvii. t; 0>
xix.Si.xxv.Aprilis fcx.qnt9.vi.xii.xx Februarii-fextus.xii.xvJtvii.xix.xx hac illi in
oariabili obfetuatione femper utuntur,aiuntq?pcr hos dies magnas maris plcruqj
fieri mutationes uel ad rranquilicatem ucl ad tetqpedacem.quare dubii cu fmt cue
tus. fccurius agent qui abdiuenr,nc forte in malum mutatio eueniat.Hoc igitur ad
fyderuro pofituras quas adrologi notant obfeniariq; prxeipiunt redigi non po^
trft cum per eafdcm anni partes illx fimiles non redeant,fcd diflimiilimx, quia iU
losipfos dies gubernatoribus femper fufpedtos interdum innocuos nauigatiooi . v.-.^
faeliciflimofcp jtnudabit afhologus.fit quos illi no multum cauer periculofiflimol
ut ea hora uario flatu (olis atq: planetapi mixta illi agmina reprxfenrabur.
fe na Q
propter natura hmoi regulas uti Tuis pricipiis inimicilTimas non pbabit, qui cum
Duplex diutia expieria Si fublimis artis ufu quotidie coprobcc' aflrologopi uaitatis fide Io*
potee ca cupletifwna faaut,prit at duphee hre cam altera a folcaltrra ab aqua,uc ficurinfi
mabtie corpis huores fuos habet piodos qbus moucf ,ita heat Tuos occanda fole qm (tda
illote die du fui ad nos acccllus receflufoe momrta Si maris Si corpopi ofum imutare difpo"
rum, (irione euideti fide cognofcic .illud at admonedu ce ledlore oportet hanc tempora}
ueritate ab his q re rufii ca l nautica
fi fcnbut poccafu fiC ortu flellape fixapt denota
> ! riutarfiluriuergiliap^hyaducxterarijqifimilitcr.nq.ipfxfinrquapi iflux?caoe
uel expetud'C^lioqn nec allrologi hoc dicerenrg p fc illas prxfcrri mfi cardines tene
ant.ee uolut iefficaccs.fed ut mgtis illapi artiu illratis inckxflifcp uifibile fignum Iit
quo tep? ilici dinofeat' qd necp ppetuu fimul fii cofpicuu iucirc meli? q in eroerfa
occafuqj flellapt uidercr.Poflea neqi qd apd rude uulgus p4 aurflontatisfiC obftt

uarix cociliaret.qd fcribif a mediris xgnrudines hycmalcs xflare folui.xflinales
hyeme.iterdu Si qux hyeme iuadut ucre.quxuc uere decedere fub aurunu.fid qox
deiqi quocuq? ani tpe fiut diuerfo tcriari,qm.f,hopt tepopi qliras diucria p folis ai
terras uicinitare atqj diflaria.Quod at de lua dicut fub crifimis dicb; id uann fiC ir
fati6ale,(ed hoc pollea cu de lua dicem?. Ab eifde fobs .pgreflioib 9 efl affefitio ua
ria repi cu exptiu nitx.tu uiuetiu oiura fub icliacioib9 cxli diuerfis.qd no oes cade
terrx ferat ,8i populopr mores hitudoq; corpopi uaria fit i regioibus uariis.nec pr*
ter fole alias opian coftellatioes.alia figna aliofuc pl aetas qbus illa loca fubiaceit
nos oporter.ferf fol (empftercacru 6L capricomu.Q uareqcucp inter ciiculCxq**
diale flfi xfliualc folllitiu habitat calidiflima ncccflirio habitat regione^ ucro fub
aqlonepofid funt cua fole plurimu abfiot.fngidiflima.medii inter hos reperatam.
Et qm dextra cxli psones efl cfficacior ibi uirtus (olis
q in occiderali.hinc reddi ro
Homo ojum pot qru ptincr ad cxleflc cam qux de repi pprictatc feru tf gemx aroma Na
obitj na> ca quxqi talia hoc geus plus cxleflis caloris dcfiderar,ad onere auflruqt ,pducunf
fatur pirerq? feoes Si tygrides clepha'tes iifde terris feruc',fii qux alia calore exigut aialil
Mcrid" porere.ut gcnret ,ut uiuat.fiC i fuo uigore praanear.folus ho ubicp rerrapt nafdtut
nales. & fcruafob apia natur; fu; fub mulriformi hiru latirudinijfob q ho ur diffenetab
boie ui fpccifice differenti; uana dederit m
aliqbus et phis fufpitione.Qui igf ra
ridiana icolut pte qto calidiore aerefprat rato fut irus frigidiores: quare timidi fut
eflcemiati.K qd' antiq hodicmacp expietia pbaC nati ad fcruiedu.Fiut aut hxc qa
calor immodicusjita corpora claxar.ut caloris intcfhm maxima pte cuocet atqi alv
fumar.unde ad fuma corpis edufiluspenetraliaqj deferes in cutenigrcdincm.in cot
Borcales dc rclinqt' timiditate, Corra.q fub frigido cxlo degut Borea uerfus aiofi fortes Si d
didi.ronc cottana. Vtraq? uero ges fiuc qux plurimuefl fub fole/iue qux longius
dimouef abeopapt hnani her,K papi fociabilis efl ob caloris 8 frigoris exupetau
qua a mediocri recedit teperameto.1 quo nfa natura poriflimu fitaefl. SedS
tia.p
Error. utracp gens (manis fiCagrefliscuob ea qua diximus cocmcamû alrera quidem
aflrolo " qa ferox.alrera qa mericulofa.No igif qi aflrologi gnrci fabulat qa exrremisdi
gorum maribus noxi planetx Sarumus Marfq) driantîdeo populi illi imaniores, nec qui
graecopt. meridianis Saturnus^deo rimidi 6C uitx breuis.quia uero Mars aquilonanboi
.
LIBER. TERTIVS.
Mto belbcofiores.Figraentu hoc in quo nec exteri cocordant adrologi
q nopr.xfi
riutMarte aqlonanbus.fcd luna.Nos nec Marte utentes neqj lua ppriam ex fole
reddimus rocm conditionu utriufq? gentis, quam praeter aliam foniare
fibi nugali*
potius eft q ph/Iofophi.Dn at' ut dicut et Saturnus in india.fiC tn ibi
longxui funr,
cur igf breuixui meridionales ob Saturni frigiditate exuberanre.cur
timidifnamfii
ibi gignunt fcrocidima bruta, licet omnia tn in feptetrioneifcribir
Arift.efle uirilio
ra,(ed huana mediocritas extrema aegerrime patie fit ratione uentres
q hyerne caliV
dioresg xflatc/ita illi fub nimio ardore intus frigcfcumixqi exarto uirx anno
trf
gefrmo fenertute cofiriunt.ur narrat Auicena.Aqlonairs fub gelida fede penitifTi-
me fcruent in pnnapibus mebriscoclufio calore multocp fanguine fit grofliore.tS
Co audralibus robuftiores.qro illi fpirituu fanguinifq; fubtilitace
ingeniofiotes cua
dut medix natioes ncc inopia fanguinis,ncc craditudmc hebetes ficut
prudentio-
les fapientiores ira farti ad prindpandu,fit uc fic dixerim
fit
magis hoies funt. Hxc
de cxleili circulatione generalis uaricrasincolapsterrx cui peculiares
admodu mul
tx ex fublunari difpone terrap: aeris fit aqux du alia, f.uel paludibus in uia uel da
gnaribus aqs regio femimarcida nebulapi ideride caliginofis nortibus
obfidet alia
T
neris puia afpiratibus uel editior motibus. cnui ia tc his plus oporteat
rranfeiit
q
hacc a tems ad aere fit hetipe aer ex fe fuas,pprietates alias.f.aliis locis ut Pancrius Panerius
ait n de cxlopetiras.fcd dc fuis prinripiis habuit fit fuas.tf qdediferiroina in afficie
corpibus plus minus aef poflint in abiguo eft pmutar hxc habitatores
iis
ipis fta
rim fuis afflatibus patet per ea qbus uefcut qux fola a^p; aerifer coditoe
p uel no
xia ncl faluraria fieri nemo eft q ncfciat.hmc prima ob cxleftcm a (ole ipilioem cor
popt eft diuerfitas flatim deuirtibusroecolcqf .Arigeniopt rcopiq? uarietas Vnde in>
q alia
CC a corpis habitu pedet, Siab cducatoc aducrudinis fudamto.qux naturx uiribus gcniojtfiC
pximat. Accedut leges q bus in ea re plurimu e momti ,adco ut feras natioes man raopt ux-
fijctiflimas reddere fi rite fcran^8C cotra forti (limas encruare fit ex optimis reddet rictas,
malas C (ut mal* facillime pnc.undc arbitrii libertas cotra oem naturx
neceditate
euidentiilime declarat',[nfames olim galli fuere amoribus pucropt.fi Prol Exemplu
. ct credi
mus SC Arift.qd ita nuc fcelus beneficio xpianx lcgis,8t fanrtiflimi principis Lu-<
dotiid regis exhorrent ut fub cxlo nulla natio magis.Nec tn oportet unius
populi
niri excmplisVu orbis fere totius.cuangclica pdicatio,morcs,8iinftituta routauerit
qnx a primis fuerant cdita.Pot aucad artef magi ftcriacp capefccnda regiois qlitas
mulcu qqs.f.primu fortiaf ut uel mcrcaturx nauigatoicp fe dedat opportuna mari Qualitas
duitate, uel
Itis acadcmix pxima uel militix fi infertis finitimis, aut ciuihbus
intus regionis
&rtoibus agftcf Sur quos fertilitas copiaqj defides homines SC uoluptarios
.
fadt mu hu fit
exiguitas atep rtenlitas laboriofos induftrios diligentes, uerum .n. uero dicet **
aliqs r*1 ad at
fbite aftrologorum nos hxc non negamus fcd aderimus tecum ac prxdicamus.ue tcs ca
P
rum ee prxtcrea locis alias pprictates-cx uidelicet priuaris influxibus peculiariqt das*
coftdiarionc contendimus
p trigono,pro plancta,pro figno cui regio fubcfl pro cf Rrlpofio
Iidtfpooe fub qua ciuitatisiarta fundamenta^fub qua cius impcrium-aut rexâut a Prologo
tyrannus, inuafit.V-era igif ut fint qux tu dias non feqtur ut ucra quoq? nfa no rum ce
(xflint,Sed ncccgoexhisquxcomcmoraui cgregiidimi diuinatores illud confici Cofutato
puto ut ii podint ede qux fingi cis/cd utintelligamus ita plene ea qux diximus
p
cam reddi podeomuifarix diucrftcacis SC iocopt SC genriui ut quxrerc alias caulas
minime ncceflariu fit. Na quas uos fupra aflrologi introduxiflis 8 falfas &fabu!o
dcmonftrabunr.uejj difputantibus nobis aducrfus ca ad quxpcy
fas efTe fcquetia
pu!o^ regionuq; ipfi diucHitaccm refertis futuat erat ut quxrcret aliqs quxna igt
cec cat.itx uarictatis/jpindc prius.j falfas cucrtccem? ueras dcmfalle eas oportuit
ut hinc illa ura h nccellana itclfgacquc poltcauc fufta SC impollibilia redarguef
Sic nec cxli illu uiuificu calore de quo fupra ca multa diferuitnus.ncc folis cffica/
tiam ideo itroduxitnus ut ueftra c6ucllcrcmus,nccillud ite ex fydep: ad nos diflan
tia ppinqtatcqj radios intendi arcu remitti. Sed pnufq cometirias ueftras nugas re
fcllcrera^.oridercmufq; abfurdiflimc mutatione pro locis fignis afpedhb 9 fyderec
potcftatis.a uobis fingi notufaccrc uolui.qcqd caeli uis efficit in nobis audoritare
philofophopj-tcfhmonio fcnfusîudicioqjrdins id totu
p cocm fluxu luminis fala
i
berrime calidi de pperuo moto corpc iugiter emanans fieri fufficienciffime polle.
Quar alias fingere uirtutes feu (fellares ifluxus ad corporea c(le fupfluu poft qax
finxifli credere no iam fupfluu ce fcd infanum.
dcidc facilius declararet' quas uox
Caput XI1II Lux uis quo uarict ,8C dies quofda luf ucra fupftitoe obferuari
Stendimus ex operibus folis aUrologo^ dogmata no nccedario pbari.Idc}
Opinio o de operib? Iunx faacdu.Pcolemxus in apotclcfmacis lunam dicit ab inter
Prole x lunio quoufqi diuidua fit humiditatis amplius cffctfhuam efle inde ad ple/
mxi de nitudine ufq; calons^ plenitudine ficcitatis donec item fit diuidua.cum ad coitum
opacoib 9 ufq; frigiditatis, ita illam in prima orbis fui quadia ucris SC aeris in fecunda x (latis
Iunx. hyemis atq; aqux natura habere, BC hojt
SC ignis, in tertia autuni tcrrxq;,in quarta
qualitates tempope in corporibus tuc maxime excitare. Per bella nugis ifta diuifio
Confuta SC ucra.quandogde caloris fla condiriout cu efl debilis humidiratem
q naturalis
i
do. ncc moueat.ut g falicct uix fentiaf cu eflicatix non nihil habet foluere adoriatur
foluatqj diffufus quo potetior efl nifi catcnus inuclcfcat.ut g fluere facit humidita
tem- ablumat.na exficcac tu ille non humcdlar.At Iunx calor utpotc ualdc renuis
haud ita ung intendit- ut cxliccet.fed nitra fines eos cxcrefcit-qbus huroefacitcor
pora calore^ non arefacit, quo fit ut quo plus luminis habet luna-plus efficiat hu'
miditatis ueluti SC plus caloris,inuicem licut lumine dcfhtuitf-ira pariter SC hume
facit minus,# calefacit potius ergo uetis naturam qualitaecq; fcquef a primo qua
drangulo ad pleniluniu.q ab interlunio ad quadragulu ipm primum fiqdcm utris
natura humida definit , nec pot a fccfo quadrangulo ad coitum hyctne reprxfcnta
re.autunum a plenilunio ad ipfum quadrangulum, fiquidc autunus ficcus hyeros
. humida efl.luna uero poflq fuerit plena donec fcmiplcna ell humefacir, # inde ad
coitum ufq; deficcac-uc fdlicetcius humcdlationc ceflantc.quarc tum et duratura
cedut', Multo igf rctflius ipfe Prolemxus in libro centum enunciatoji dixit a
Ptole . in ligna
lib.centu primo Iunx quadrangulo([ex quo fcilicet a cogrefiu folis abfceflit^) fluere corporu
enudato humiditares ad fecudum ufq; quadrangulu ! teligs uero temporibus dccrcfceie.
nitn Quod quidc prxrerroem quam diximus ipfa quoq; experimenta tellanf ,nam cre
Fpirhta fccntc luna humidi fit acceflio dccrcfcctc iminutio, quia ri lucis tm hoc qualitas
fit
fed motus cius quoq; ad augumeneu uel dccrcmau- opaf ,quo circa-cu foledigrtf
fa incipit exoriri donec media illumincf-plus humcfadr calcfacitcp.qcum rancum
dem poffidens luminis fccfadichotoma tendit ad congrclfum, quare fcilicet illick
men augcfdc-hic dcficit.hjc efl tota luaris aftrologia,a medicis,ab agricolis,a nau
.
UBER TERTIVS.
tis utiliter K naturaliter obferuara.Na in uniucrfum quide platanoni commodu} Curete *
exiftimaucrut cepus adolefcetis lunx^ largiore femina humore cibata, ipfa quocj fcetis lu^
elocius adolcfcat.decrcfcetis nero ccdedx materiae quoniam tu
ots materia ficcior nx tepus
at(f attenuatior eft.quare no tara faalc marcet carietj cobcit.Contra fi
qua tolliif platatioi
luna lumic aucfta quare tuc huor exuberat, fcale putrcfdt attj
corrupif.Quapro^ comodu
pter iurejaudat Hefiodus nona Iunx dic arboribus
cofcredis Gcut BC deama tertia Cur de-
quonia ut ait Plutarchus ifira uis radicil^ plenior ia lumine
fpargifeadem icdmo crefcetis
da feminibus lacicdisfacit quod iacfbu ferae pluuias magis defidcret,ut coroputre* materix
fcac BC germiner. Porro decimafcxtam negat idonea
platarioiqa deficies lumeger^ cededx
mina non euocttjquarc quod Virgilius dixit fepnroa poft decima fbclixSipo
latis
Verifica
ere uircs,St qux fcquutur.haud ita poflit intelligi
ut dedmafcptima diem figmfi tioquo^
cctfia hxc uicibus ponedis minime felix lumine deminuto.Scd
aut primam lepti ruda di /
mam qux Gcpoft decima meliore ideft dearaaquartam iudicauit.qua BC plena lu
diorum
na nomfelicitcr uites ponunt ,aut qcf rationi confonat magis duos
dies laudauit Hefiodi
fcptima 8C deama/cd decima magis.quare poft dedmam inquit
feptima fcelix eft Plutar^
5ic.n.fe res habet. Siquide dic feptima luna diuidua latis
caloris humoruq; ndici' chus
busplantajtfuppcdirar.fed idem &rit ubcriufcp dies deama. Oio decimafeptima
Declara
prxterq imperite 6 falfo.denotari non pocuit.cu Iit illa no ponedis
arborib? fcd ce tiocuiuf-
dendis magis idonca.quod Hefiodus quoq tradit.ob ca.fcilicct
qua diximus cam da loa
humidi dccrefcetis.Quaretuc xdificandis nauibyjigna parant .quas oportet
per^ Virgilu
ennare diutius.Quod aut tuc quoq; coportari fruges in area iubet
grxeus poca
hac habet rationejut feribit Proclus.q, foleant pofl plcniluniu uenti (ufeitari
qbus Proetus
a grano palea ipfa.glumacp difcriminet'.Sicut aute in his diebus opeje
caufa BC ra^
tio facile cognofcit ,ita poliuntalii Iunx dies certis operi b? ee commodiores.Tatio
ne non ita manifclla.licet de naturalibus illis quoq; qu? diximus principiis orta.Si
qdem tanti luminis portio cu re
alidj coofonarc potelt congrua portione, qux
differ
liabit ab alia.quo forfitan genere illa funt
q> caftrari Hefiodus (exta luna pnecipie
agnos,otftaua boues BC fucs.duodeda mulos fexta Si dccimafexta
manbygignedis
opportuniore faminis.dedma uero fbeminis.ueps magis caftrari uitulos
q autuno
luna decrefcente iubet: ratione nota, quare cmafculadis metu ut fluxus
humiditacu,
proprerea 8i liccu tempus.Si Occa lunam defidcrat.qua de caufa
caftratum phibee
etiam multa podonejfic euides ratio cur fextam BC dtximafcxtam maribus
gignen
dis opportuniorem
q ferm ini sidi cat Hcfiodus.faminis uero dedroaquarram,;quo
niam ut eft fxpius repetitum a nobis, crefdt humor cum lumine.quarcplcna luna
fhllabut excrementa generationis humidiora undecies feminea magisq
mafeu'
Ia. Ad huc modum alia rediges ad naturales caufasab Hefiodo tradita. qui tamen
do nulla licet admodu pauca, mifcct ex uetere fupftirione.fcd nihil ufqua q<f aftro
logis (auear gubernatores, Ite ex his uicib aducnricii luminis in
9 luna dies multos Nautx
citra fupftirioncm obferuare uriliter poliunt,
quado plurimu poteft uariatio Iu
as in acris habitu pmurando.quarc prudeter in nouilunio BL plenilunio nauigatio
nibus abftinent,quado per hxc foient tempora tcmpeftates pletuq; fufeitari.
Ipfr Medici,
quoq; media redte cofulunr xgris dies obferuates aucfhi cremet
i
oq; Iunx ne flue
tts plus minus eos lateat humiditaces,in affedo prxfertim corpore,
quod propria
ui diftitutunvnagis fit opportunu iniurix pegrmx,Na gratia excpli adolefccte lu . v
c 11
O* ucna incidere. Cotra ucntofare deficiente potiufg adolcfcetc, ratione forte hab t
bit.cu incifio ucox expellat uecofa atrahat.Quarc ebulientibus expafifq? ad nctrfa

corpis per initia menGs humorib9 plus forte 9 oporteat attradbc materiae educere
tur.nifi qs dicat anis opera femp efle feliciora qux eu natut x pgreffione concors
det. Sed haec mcdicojr iudido relinquant, quxcuq? ucro prxter hxc obferuaucrint
ea uanitatem habent manifefiara.ut fcquentibus patefiet.
Caput XVAellus maris in aliam caufam q in lunam referri poflein qui
tam Si fi referantur nihil inde muari aflrologiam.
Efluxu maris atq? refluxu multiplex qo e eu oibus uideaif boc a luna pce-
Opiniofa d derc Adeladus ex opraioe (araccnop eam acccfliis maris atq? rcccfliis hac
raecnops flC narrat Si pbat.Na eu ipa inquit maris fibi brachia puta qux intericfta
ex mente tenx dirimit moles- obuiarc atq? cofluerelpcru cocito ppcret,fit tu motibîterpo
Adelandi Ctis eu ipfiu sterne fitu.ut ab codecurfu-du dcficiut referanf utq?ide quo de pin?
at naturalis ipellir motus, loci ipfi9 pofitu reuocef .Luna uero in ea ri e, alioqn eue
nitethoc ide in maribus torridx ronx uicinioribus.ru nec magis abfint a luna, ut
quaobre illi9 uim ri pcrfcntiant,ncc humide minus undx natura putant, & tri nui
qua diximus cocurrctium ptim- mole terreni fitus
la ibi reciprocatio.qr.f.decfl ea
hianriu.Hxc illius Inia non magnope abhorrens a fimilitudine ucri.qri naturali jv
penfune feru t' elementi cuiufq? partes ad fuarn integritate.Quid igr mijilfi d fcla
fac loco terris iteriacetibus pfites oceani,du cocurrerc gclhuolittora feriant aece'
dctes,8i obictfhi rcpullx pariter rctrocedant.q ea fublataCqd i aullrali pelago eue
nit)uidemus bos xflus non apparere.Ira qfpiam dixerit huc accedcdi recedcndkp
modu naturale ce aqux ri quatenus aqua e.Sed qrenus partes het elementi prine*
palis-obiedlu molis terrenx direptas 6i fcpararas.Qux ro fi cui fi fatilfacit-audiat
Alia opi- alia.cofitent allrologi no cueniri tales recurfus in oibus aqs-er marinis , fed in
hi*
nio, tm quajt terra pfunda dura-monbus crebris afpera-& inxqualis.aqua ucro muU
ta.qux necadicdhi fluminu crefcit,ncc digrelfu deminuif/ed diuturna ibi rraxe'
rit fedem dcfitudic foifTa.Quo circa coccptaculu fiarCalunaq? uapop? multojtnec
tenuiu,nec facile difflabiliu.qui de fuis parenti bus-hoc cfl aquofa terra a<J tcnofa
deqj cxli calorc-dicut amaritie illa nota-atep falfuginc.hasqm coditiones-K fon

tes,8 fluina/ed Si maria quxdam fi hfit,ideo i illis dicut hos xflus fi appcre.Pctt
rit aut cuipia hinc appere faris aperta 6i fuffines caraarinx reciprocarionis/iqdcf
de tali terra Si aqua uapores idetide qlcs diximusûentiq? fufeiramf, unde in a<3 f*
uentus atq; tumult9,pfeti q> ex motu ipulfuq? iflo.fic uapojs admixtoc-calefeit.qf
lo cura quaerit ampliore quo fc diffundat. Accedit quafi tertia caufa motus- reflexio
uentorum uellicantiu aqux fumma ad infernas illius parrcs.qui fpiranribus ideue
cis iplicari,proruut aquas in fuperna conati.ru aqux neceffario du erudluant-aba
dant-tumefcuntcp Si rciedle paritcr-K pulfx.Rcuolurx propria fariut acccfiione
Rurfus ubi uis illa diffolutis uaporibus conflamefcit.fubfiduratq? flctnuntur.&i
angufhis fe cotrahentes-ab occupatis locfsabfccdunt.qux uaporum uentonunqi
generatio-p natura mans.ficut perpetua fermeeeperpetuaq? diflolutio.uidef iu-
gis reciprocationis ca fufficiens . Vnde redit frigida qux prius tepeas aduencrac,
quod fignificat nobis Adeladus. Et pofTunt qdem tuentes iflam opione ronem red
dcre.cui maiora quxdam maria non reciprocent,licet adGnt,& uenti Si halatus^t
.
UBER. TERTIVS.
enim et illis idem fane effeiftus.fed pelagi naftiras littoruqj furamotio Ipecie tolli
acceflus arcp recefliis.ut id potius uidcat' bcncduftu.aquas uidcri hoc alteman
, q
traîoc eft fludhianre potius xftu reciprocante.
q Qux
fi toni cofonant naturali.fi
colbuat cxpcriracris.cur papt pbabiliaiudicari dcbct.aut cur nece flari G praeter has
caufas addere Iunx rootu--fccu aquas.dcorfuui et in 1ublimc trahentem .prxfcrtira
cu n rndcanc^qux rndere fit ncccfle.uc cum audla lumine luna, cum uelocior
illa
corfu.cu ppinqor terra,cu declinans ad aqlonca uia folis.cu in fignis aqlonaribus

pofita.tunc uberiores fiant acccflTus.Coatra tenuiores cu fe aliter habet
1 q diceba
mas.Poiro n uidcd quid ita fenticntibusobiici poflit^prxtcr ipfa$ nap ta i afcc
fu q in dcfccnfu cu luna cccordiaro.,Qux(fi ucpt quod farcd' AboafaOnefcio quo bboalaf
padto uel ipfa faris obiici poflir.Scnbit.n.n eadem ubien efle acceffionis initia atqj
reccflus.et ubi nulla de finitore uarietas.fed interdu nlu eucnire ut quo tempore
,
quodam locorecedut aquc.alibi tuc acceflum aggrediant. Nec ipfe diflimulat hoc * ...
, ; [
plurimis cam prabuifle fufpicandi^motus illos a Iunx motibus non depedcre.Cu :>
ius diucrfitaris reddere rationem conat.ut luna nihil minus ee caufam defedat.
-
qq T
Scquid rn inde pro luna capi argumentum n pofle.Vndc potius cotradicendi prj - .
ftad' occafio.plurimuqj hxc intra fe di flant,a tpibus xftuseuiderer lunare cam c5

firmari ,& ab illis no euidenter confiatati . Alpetragius attulit huius motus cxlcfte Alia opiV
cam, nec a luna.ucpi a diurno motu quo mouent oia,Sed inferiora minus, Ignis.n. nio
fphxra rotaf in orbe, Inordinatus motus in aere fit,q in aqua definit in acceflum at Alpctra *
<p receflum.Qux quide oia potius difputo quafi phds cam inueftigas ueram ifti gii.
9
enedhis q ut aftrologis contradica.qri hic nihil aftrologiris reb accedit receditue, Quxftio
9
fi acccflusiflos atep receflui curfibus aflnoyt alio^âut Iunx referamus. Quoniam
nem hanc
boc ipm eQirucriflime dixit Phauorin^magis aflrologi fallaria.q cu uiderit rerre aflrolo -
na quxdara inter homines fita cxlcftium reyi fcnfu atqjdudlu moucri, quale eft
q, gix imp
oceanus quafi Iunx comes cum ea fimul fenefeit adolefcitqi.hinc uidelicet fibi arou tinentem
mentum ad perfuadendum paruere.ut crederemus oia rerum humanarum ,8C par-* efle.
ua & maxia taq ftcllis atm fyderibus euindla dud atqj regi.Nam fmt a luna quod
libenter 8C facile etiam ipu credimus, quid aut pro aflrologis.aut contra nosf
Neqj
*n.uc qdam putant hinc intelligit agere fydcra.non modo motu 6i luce,fed occufe
os influxibus, quando luna fub imo pofita terra moueataquas,ad aquas tame tuc
eius lumen prouenire non poflit.Rogcrius Baceon i cpiflola ad demente qntu po Opinio
rifice maximu,caufam reddere uoluit ex lumine in hunc modum.Nam cu
inqt exo Rogerii
ri(f luna fuper mare alicuius regionis cadunt radii lunares ad angulos obliquos,qf Bacconis
debiliores funt
,
idcoq? uapores ex fufeitant a profundis maris quos confutuere no
pntfuapores inq)ampulofis tumoribus aquas ingurgitantcs.ut extendatur a fuis
canalibus, ficurollx pulmenrarix fuppofitus ignis aquam cuaporat,undc uafis Ia-*
bra dcfpumant.Q uo circa dum ifta durat attradlio uapopt ebulientiu fluit fed]b
9
aqua.Cu ucro luna faftigio pxinwt fiunt radii idetidera qmmftiores idcirco fortio
tes,quanto.f.illa magis aicedir.qui 8i demu eatenus inualefcuc.ut diflblucndis ua^
ponbus pares fiant.ut ppterea inqt Rogcrius fegnior fiat acceflus ad meridie pxi
mante luna,qua declinante flarim quoq? aqux declinant. ficut inilla ipfa olla,cum
magis calor inualuit uaponbus abfumptis fubfidct liquor 81 inuafis ima fe recipit
,
'Moucr au fe poft hac qooem ppofxam quonam.f.padto tendens ab occafu ad imu

tcrr* uim mouendi retinet luna. Nam tunc afeendunt aquae pariter arq luna abot
tu ad fumroum contcndcntc.Nec tamen,ut eonfirecur,radiojt uis ulla mediam tar
ram penetrare potcft.Hoc igf ipfe ita difloluir.Cxlum inqt fupretrum/iucodla.'
uum ,0uc nonum necdTario denfum eft.quadoquidem terminat uifum,qui defc ti
tu modo terminat .Proinde lunares radios illuc ptenfos ad partem aduerfam reflem
Si ncceffarium cft.ldcirco fi ab occidente luna ad imu terrae mouctur uirtus ciusi
quadram aliam caeli uigebit oppofitam farirqi reflexo radio, quod faciebat ab onc
fummum.htx eft Bacconis inucutum.i quo adeo fibi placet , ut pmr.fi
te pgens ad
fc acceflus at (5 reerflus in oppoficas quadras rationem reddidifle glorifd.cum Imt
Confuta tamen in eius didis tot pudenda errata quot uerba.Primum contradicit non dixee
rio Bacco r m expetimento.fed Aboafari certe cuigfe facit interpretem. qui irgorc acceflus
nis. cfletradit.cum ad fummum cxli luna pueneritjocc prtns remitti qecepcnt illa de
Prima ro fccndeic. Contra Baccon quo magis proximat lumino luna remirn putat acceflum
Iunx Inmtn.irannrKj intendi, ut
Secuntfa dillidutis uaporibus lumine calidiore.Nccuidit
nrio. marinas exhalatioocs^nc du pollit confumerc/ed nec fufcicarr rancas quanti s opy
cotumacius.illud fateatur opot
Tertia ro eftincomcooucndisacceflibus.Quod fi perneget
tet ud tnuitus, aliquot dies circa nouiluniu nullos futuros xflus oceani , fiquidetn
'
co tempore aut nullum.aut adro renue Iunx lumen w nolb poflit quauis impue
dcncia^dici par procreandis in mari ror uaporibus hifdrmcp eoam drflohien As. P*
Quarta
ftrnuo eux uon fortiores radii defcendrntis cj afccndentisfCur defemdens rcuocat
aquas cffjndic afccndcnsCcurqj non imbecilliores a fommo pnrm dcclinanrcS' ^
r '
tunc primum cxoritntcsfcur ibi rcccfltmrhie acceflum facitfSiqdcm queadroodx
ipfe fentit radiorum uigor intefiore calore reprimit acceflum, qm corii de debilitas
Quinta 1
auget. Dcnicp quis credat reflexis radiis Iunx fub terram decurrentis 'inefie i
tantam- ut polluit etiam fufcitatosuaporcs abfumere ,aut fi id 116 poflunoqux cau
1.1. fa receflus luna delata fub finitorem fundamento Bacconis,quaobrem luna dece/
,j. dente deccdanr-qux accedant cxoricntefHabeat ergo Baccon hxc fua fibi ccmcrt
nos fi pertinet ad lunam talis cftcdlus ad ei? id motu refcramus^picm tacito nam
rx confcnfu occani motus imiratf afemdit ctrm afctndente.defcendit cnm drfee
Opimo dcutc.Quod qui dicit Thomx placuiflc uidcf" in libro deoccabis operibus narae
alu, ix.Nec putem9 hos xflus audlioncm aquarum ee ucl imiratfoncm.Sed q. ipfx
T hornas pluunt uoces acceflum a'qj receflunvnon audii ud fmtnnri.fed extendetis fe tr*
ris afcefu/kfccnfuq; contrahcntis.Dirimus autem hxc de Jnodtis xflu atep dici,na
i
q maria funt(ut eft feripu a quibufdi)pofita femp in acceflu
fi du augetur lunat
lume,a coiru.f.ad plenilunia rurfus in receflii cu diminuif a plenilunio ufep ad coi
tu,n6 fcquunc illa Iunx morum Ia fphxra/cd^notum ut fic dixerim, luminis in hi
na-dccrefcenti in ea pariter flcrefcentis,cui? uariatiopotcft eu quocj, qui fir quo
nomhil uariare.Sed non eonlentinnr tradirx fupet hoc obferuationes , Na 8C

tidic
xgypni SC nauigat ad occidetc.a meridie primi diei menfis fonaris.ad undecima

q
fq$ diem uigorari dicebant acceflum, ab underimaad decimamodlauam-- parte$
diei fcqumris^dcbihtari.Indcadurgefimamfexta mrfusintendi icinitri lubideuty
ad roenOsiuitiam. Quotiens aurem acceflus maior-- minor receflus ,K contra cora
morata ratione Sunr alii quidicantucp hoc deprxhentfi influminu aquis defont
bus decurrentium qux memoratis^dicbus aliis extedunttuvabis eduahanc ad<3'
LIBER. TBRTlVSl.
pita.Dc mari uefo proditu aliter ab orictalibus,qui neclntcr fe tfifenthinr.na furit
qui tradunt primo ulrimoq? decano menCs.acccflus imminui medio/: refccre /quod
cam habere uidctur ratione,ut'pleuiore lumine crefcant.defccfbore decrefcanr,Alif
non cfle pluribus diebus ppctuu.ut uel augefeat acceflus.ucl defirilr.fcd aut una
auc altera die ficn.fiue cu mtcndunc .fiue cu remittunC Aboafar quattuor facit uL AboafatV
ces in hunc modu primam poft coitu cu recedere incipit luna quoufqj fit fcmiplcna
tu ait acceflum imminui ca .pportionc qua difcedit a fole luna,ut cu uenit iam ad tj
drangulum bcliflimi finr/ecundam inde ulqj ad pleniluniu, quo tepore gradarira
intenduntur, utad lummum pcrucniar.luna plena .tertiam a plenilunio donec ite*
fit diuidua,dcacfcente fimul acceflu cu lummc,quartam inde ad coitu, Tum ucro
uehenientiores fubinde fieri acceflus ita ut cocuntc luna fint uchcmcntifiimi. Sed Contra
hoc nullam habere potefl tatione/iquidem luminis ha:c differcntia(qd' ad propo A boa.
ficu artincG)mulcu ,paueu,lumcn,creices,8 decrcfces. Si uel multa uel'crefcete Iu
ce fit acccfTus quarta fallitur obfcruano.fi panca uel decrcfcente fccunda.St multa
fed decrefccte fallitur terria.Si pauca crcfcetc fallitur prima. Ve* quxcunq; potius
tccipiatur ha pe tradtrionu patet nihil nos cogi
noua cominifd potcilatcm in luna p
ter motum fi lucc.quare mare comoueac.quando prodita: omnes in acceflibus ma
ns reccflibufqj diucrfitates.uel a motus diuaftate fcandcntis fyderis uel dcclnao
tis.uel a luris damnis,6 incrementis cuidenriflime caufam habere poliunt.
Caput XVI Galeni fnia de creticis diebus eos ad luna referentis confutatur.
Rifimos quos latie /udicatorios dixeris ad luna referri ta falfo qj fuperfli
e non dubito, quod latius cftdeclaradutn. Galenus audior in
riofe equidem
ter medicos lfti? opinionis, tertio libro dedicb? creticis duplicis meminit
lunaris influentia:, qua p; altera fit a (ole cuius accipit luna lume/ilccra a fignis obii
qui orbis quxmotu ppnofir.gulis mdfibus permeat luna.Tum ponit Cx fentflW'

tia allrologo* quafiq; experienda coprobatu ,in oppofitis locis, atqj quadrangulis
magnas a Luna comoriones excitari. quod ca in habitudine eius ad folem ,cj etiam
ad figna nulla fblis habita ratione/ic* efle contendit ad (olem quoniam cu fit Lu*
na diuiduaCfit aut m quadrangulis fere loris a coitu )rurfufcp cum iroplef /quod m
oppofitis locis effleris flatum 8C eempeftatcs immutet. Ad (igna pet hunc modu,
ut quicquid cceperitpofita Luna.ucrbi gratia,i'u Tauro femp accidat in ea re mura
tio,cu pcrucncrit Luna deinceps ad Lcone/id Scorpiu/id Aquari 5, qux funt loca
Tauro tetragona uel aducrfa.Confirmat hoc audior are Aegyptio* afTeucrannu?
(via alicuius genitura Ariece^qd pro exeplo fit)ftcllx fodices infedcrint/iatum be
ne fc habiturum quotiens Luna aut Taaru,aut quadrata figna uel oppofira pco
meaucrir.contra male fi infclices.Hinc purat Galenus cretico* dic* caufam fieri
cuidcnnfliraam.funt enim prxeipue cretici feptirous CC quartus decimus, perucnic

autet Luna feprima die ad fignum ab illo quartum.quod tenuit inchoante morbo
decima nero quarta ad fignum oppfitum/mm feprem,& uiginti diebus SC tertia fie
re diei patreêflitudonem Tuam abfoluat.Cum igitur Luna in his loris quadrati'
gulis falicet 0 aduerfis citet comoriones,cfficit per hos dies feptimam fci licet BC
quartu decimu /quibus ad ea loca pcrucnitur,ut morbi quoq; tumultus excitetur.
Ad falute quidem xgritudine .pfpcra ad morte pemitiofa.Quoniam ucro purauie
Galenus cum is diem uigefimu creticum eile nou nigefunum primu quod credidit
Archigenes elaborauit reddere ratione quo ipfe quoqi uigefim? dies/eprimus Cee
Er primu hoc nec abfurda nec difficili pbatioe monftrauit.Na curfus qde Iune die
bus fepre 6i uiginodto horis adiedhs cofuraaf .Qd' fi in qttuor cbdomadas partia
ris erit ebdomada quaelibet ex diebus fex horis uiginti, Quare ebdomadx tres dies
habebu t.xx.horafqj.xii.quo circa uigefmius prim? dies hoc c cbdoroadic9 tert'9 <
lunari curfu.ptl ad uigefimu die naturale pri ad.xxi.ptinebit.Na ei? horx.xii.ui-'
gefimu terminabnt.rcliqux primu 6i uigefimu incohabut.Atqi ira fiet cretica co-
motio die uigefimo puemete luna ad fecudu qdragulu.i ebdomada. f. tertia. Rur-
fufq? cande no effugiet rone/i ad uigefima prima naturale die differaif ,q<f in acutis
folet atgricudinib9 cuenire/icur illud i diutut nionb? hop ambitu qde p parcs.illa
ru p ipares nucros difcurretc.Hoc poftq dixerat ipfe Galci^ qd deinde qfi ppriu
inuctu rettulit apponetis, nouu comctu cxcogitauit pqd non paria faceret cu Ar-
chigene cretico influxu ad die utraqj ptinecc.Scd colligeret uigefima tota cflc cre
tica, uigefima prima n ec.Sic igf comctus c tepus quo ad folis coitu luna redit dies
uiginti nouc,borx duodecim,q fere uulgo metis cxiftimaf .Demamus dies gb? Iu
na non apparet obruta foliis radus.qm tu uim permuradi ifcriora no habet reliqui
1
erut dies uigiti fex .horxqj.xii.Fcrc.n. tres dies occulit ,atq? hos dies qd cft fpaciuf
lucetis luna: dicb? adiiciam? qb? pagrat figna quos uigiti iftruor Si horas uiginti
coputat.erit fuma dies qnqginta tres Si horx uiginti, quo^t medietas dies uiginti
fex Si horx uiginti dux.Hoc fpaciu cogitauit Galenus mefura ri irrationabili pofi
tioni diept crcrcoyi.qd' cu uideret dimidiu folu diept qb9 luna cum permeat zodia
cu.tuafolcillumiat quali tu bis i fe lunaris influxus ptatcscotnpIcfteret.fiCqux
.f.ea fignis,8Cquxa folc.qua^ utraqj fieri comotionc i morbis ect ucrifimile.Dic-
tus hic poftea nuer 9 a poflcriorib? cx Galeni audforitatc metis mcdicialis/icut cti
qcxdieb9 uigintinouecoiu(fhonis Jq ex dicb9 uigiti fex, hotifqr duodecim mani-
feftx uitionis.q cx uigitifcptc Si tertia diei parte pagrationis mefe uocanr.Ex hoc ac
inuero qd uolcbat Galenus affequebat'' aduerfus Archigene. Na fi totus menfis dl
es.xxvi.horxcp.xxii.crut ebdomadx hui'9 mefis fmgulx cx dieb9 (cx horifqj decem
fepre Si dimidia parte horire medietas metis dies trcdecim Si horp undecim, fcp
timx igf dici naturalis primx horc ufep ad decima feptima.ad feptimam quoqj me
dicinalis mefis die fpedVabut.Proprcrcaq; erut creticc/eliquu diri ad odlauum me
dicinalcdiepertinebir.derimaqrtadicsnaturalisundccimtifi hebit primas horas
ex poflremis derirax quarte medicialis,cui9 anccdercs hoix.xiii.cu decima terna
dic naturali computabuf .Tertiam uero ebdomadam medicinale cu fit ebdomada
qlibet diepe fex borapt dece Si feptecu dimidia,patet termiuari i uigefima die nata
rali tm qttuor horis fli dimidia parte hore fupcrexctefcctib9 q m uigefimu primuf
referuf . Atqj ira cofiaif qd' Galenus iprimis optabat, & cui'9 gfa hoc roru cometu
fabricat9 ert.ut dies aigefima longe magis
q uigefima pria ebdomada confcquetiqj
rone cretica putarcf.Hucfibi gratis labore fupfit Galenus. Neqj.n. oportuit na fa
tis cx mora pagratiois zodiaci dics.xx.cretica dcfcdebac.prxfcrrim cum non neget
ipfe uigefima quoqj prima ce cirtica.qn Si pleruq? i acutis morbis.Nccp uero nos
i fla rcttulim9 ut iter Archigene Galenuqt arbitraremur, prxfcriptu egredietrs.fcd
ne cu referri dies creticos ad luna no pofle demrauerimus fiue recepta a folc.fiue a
fignis uirrutc i ea cofideremP.putaret qfpia no plene fatif&n.qd' mixtu qfi quendl
8
LIBER. TERTlVS.
influxu Galenus introduxi flct.qui praecipue dies creticos cxcicaret.Non enim hoc
aut Galenus forfitan fecit, aut (i fecit facere tfi ronabilitcr potuitrNa ficu iflo dica
mus luna in quadratis loco alicui primordiali (ignis & oppofiris comotioncs fufci'
eu quadrangulis Si oppofitis folis radiis illuminaf ,non pofium? hos Prima ro
tare.rurfufqj
a Luna euentus cxpedlare prxtcrq his teporibus, quibus altero illote inodopt fc ha
bet fi de illis fcilicet caufis euentus expediat'. Na fi utroqj tepore parit tales effec
tus pro cuiufqj teporis habitu.K coftcllationc .credamus mifccri utriufq; conflel la
tionis uirtute in eo tpc quo nulla illate coflellarionu inucnit ,no alio argumento.q
q> cepus illud medietas fit fummx utnufqj tpis fimul c6numcrati,no fcimus nos ce
non fumus ctia inter Shorelles.Quare Ii Galenus in ebdomadis illius fui menfis
medicinalis Sieius medietate, uim iftacxcitatrice efle putat.no aut in ebdomadis |
aut medietate mefts quo ucl a folc luna illuminaf ,uei zodiaci figtia pccnfcr, inue*
hit nobis.cu uis illa excogitaci mefis ad aflrologicos nullos iflux9 redigi poflit,
hoc
efl nec ad quadrata ucl oppofita figna nec ad qdrangulares oppofitafue Iunx cu fo
lc figuratiocs.Na feruari coflariqj hopt uirtute in eo tpe quo illa no ffit, nimis ut di -
xi abfurdu 8 cSraentidu, nec

q defendere Galenu uolucrut fimulqj creticos dies
Iunx curfibus coaptare pmiffis liare potuerut.fed nuc gde hoc.nuc illud tuentur,
nuq utruqi fimul, quxrat .n.cur qttadccima dies cretica fit ad Iunx curfus pagra^
tionifqjm^fcm ferccipiet.Qûoniap ea dic ad oppofita figna luna dcucniat. Hxc
ratio parti melis medicinalis qdrat.Siqdcebdomada eius fccudain dic.xiii. natura
lem recedit, fupfuntqj cx ca horx.xi.trh adqrtadecima ptinetes. Ell.n.ut diximus
cbdomada quxlibct mefis Galeni diept fex,horapt dece Si fepte cu dimidia, 'quare
dies decimatcrtia plus cretica erit diceda q qrtadccima.cu illa horas tredecim crc.
ticas.hxc tm undecim heat.hic ergo relicfia uirtute mixtiois ,6C fadlitii menfis, ad
pagraca zodiaci fpacia cofugiet.Cdtra ut uigefimu die cicticu faciat mefe Galeni Seda ro
fi pagratiois utunt.Scd i liqs xgrotet pridie q Luna coeat.habcatq? die fepeima}
cretica,quo id erit ex iflucna ptans.ta a fole rcceptx.q a fignislcu maxima pte eo--
rudic^ iicuti fi uiderit ita folari uirtute Luna nos no effecerit auclore ipfo Galeno
Necelle igitur hic quoq? cos ad figna fc conucrterc.quop folus inf ux9cx quadrati 1
nirtute creticailli feptima dic fecerir.Mitto q>oino faditius ille Galeni mefis nec Terdaro
naturx moneta pcullus.ita.n.cxcuduf qG tres dies Luna femper a fole obtegat. S?

CCrnaoc qfiqjconfpicif priufqfol exoriaf.fiiucfccreeiy diei nouaculan facie, -
expenena idicat Si tcllat' Alphraganus.tu de (pacio quoqj lunans motus ita deter
minat,qf( femper code pallu moucret ,non aut uclociore interdu, interdum tardiO"
re.qd' 10 allrooomicis fupputarionibus demonflraf .Habeat igf fuu (ibi Galenus
menfem que ne nobis importunius ingerat concedamus illis quos mauolt dies efi
creticos Archigenon repudiares,eos ego nullis lunf curfib9 regi firmite aflcro.Si-'
ue accepta a fole.fiuc a fignis uirtute x(limemus,na ea quide qux a fole folida Si

naturalisCutdcclarauim^fcd ad ca cretici dies pertinere fi pfirîifi nos morbi fem
per in nouilunio aggrederem? .alioqn nec diei feptimx Luna dimidia,nec quartade
amx plena rndcbit.in qbus djdrangularis Si aduerfa folis configuratio ciet humo>
res. Reflat ea qux a fignis. Hxc uero cu nulla e,ut fequentia dcclarabut.tu fi qua
1
foret ad creticos dies nullo mfi fpedlabit id qd ipfi dicut.Na fi argumetanf ab ex>
piccia cbe feprima (it comotio.Rurfulq? tjrtadtda Si p hos dies in qdratis cft fignis
Luna ael in oppofitis cx hac igid' fignopt pmutatioe ille fequunf comociones.NoS
Reflexio cScra fic.die feptima fit comorio rurfufq; djrtadcdma.nec bos dies pleruqj uclin
p
argumti. qd racis ell Luna locis ucl oppoficis.Nd igr de hac fignopt pmucacione comotio illa
fufdcac,utra pars ucriorib? nicaif alluptioib9 nemini dubiu.cuius lunares motus
peniti ne ignori.Na cu inferiora pmcas epicycii ueloci'9 Luna ferf, fexta die ad 4'
drata figna ptingit.SC decitnaceitia irerdu ad oppofita.Cu uero fupiora tardi? dreu
fertur.no priufq die otaua uel nexu qdrangulan fit loco.Q d' ft rndeant ob hanc
cam irerdu illas quoqi dies creticas fieri, aliqd diceret cu Iunx curfusefl tardus,
fi
tuc otaua ucl nooa dic comoucrcf humorcs.Cu uero uelox fcxta.ru medio quo*
da modo fe heret feptima. Vcpi no hocfobferuatio doccr,fcd ufu frequeter cucnit uc
Luna qde pignore feptima det iudiciu iterdu SC fcxta.coeitaciore uero differant
comotioes ad otaua SC nona.qd aduertetes plurimi mcdicop: pnegarut huc ordi'

ne in morbis a natura feruatu ,a lunanb9 curlib? depedcre.Nec q aliter jpdiderunC ,
qcq induxit q uel amor aftrologicapr rept ucl autoritas Galeni. Qux th in hac re
Falfo opi q tu hcantpoderis.mox dicemus. Falfoaucqda ex Neotericis hoc quocj Auicena
nionera . SC Hippocrate opiatos tradut.Na Hyppocrates qdcnufq fuphocuerbu. Sed huc
Galeni a potius ordine rettulifie nixus ad nucros quos liberer obferuare natura (olear id qtf
fcribi. Celfus Afdcpiadcfq; notatur, Auicena cu mcminiflcropionis referetis hxc ad lu'
Hyp.SC na.multainqti his ditis abiguitas. Tu qone rciecit.ut cui? pferutarioad medicu)
Aui. no fpctaret:qn illi pon'9 eec impcdimeco. Valet igic" Galeni autoricas apud nos
Ccfus ubi decernit' q dies crerid finr.quoq; pato tratad xgcrcu ucl appara uel pracui
Afdcpia' dcnf.Na hoc media' offm in q pfcflioe prxcelletc Galcnu uereqj diurnum cu do->
des topt cofcnfu ,pbamus.SC admiramur. Ac cucainucftigac eopsdieps q, aldoris hoc
Qualis opus phtx.no modo prxiudicii/ed nec maioris teflimonii loco fnia fuerit Galeni.
Gal J Iit' Qfi qd Mofcs Aegypti?^ Auicena, magni uiri.magnicp i mediana Galeni; fati'
1
teris qui' tores cradur.plus ramis feiape reliqpe

q radicibus ihxuc.Sane ridet a dialctids fi'
bufep i re gura ei <[rta fyllogifmopi.SC in phia ta fxpe pterre^.SC ualidilltmas
no pfentit ro'
tus eide nes ut philofophicu i eo iudiciu defideret; muitis.No pot Icelligerc.quona pato
a
fit crede' fupflite ata SC iinortali ceffet ab ope,crebro tn non difloluro.fatigatuqj a fe ait hac
dum qone Placooicu queda.qfi naue foluta fupftcs nauta no ce flet a nauigatioc.Ncc io
Mofcs telligtcqtf aphisdcmraf.uniucrfalesrcpi natioesab intelletu rrn nrocoprcbcdi*
Auicena . ncca brurapt er igcnio.in rpis cognitioc qd hxfitet no eft rpishui?narrare.Ncq;.n.
hic dc Galeni phia.tm hxc delibauim? quo MoTeos SC Auicenx iudiciu fup eo m
firmarcinus.fimulq; cauerct' necui illius autoricas iponeret in accipienda fupfti'
tione.Nam in hac ipfa de qua agif affrologia papt illu peritu.lunaris motus fuppa
tatio docet.Nec eu defendit aliter Apponrtis
q q eiusxtate nodu cxlefliu motuij
ratio ad liquidum fuerat explorara.Sit igitur illa fides in medicina quanta maxime
efle poteft.qd' ad dotrinas alias attinet.caurius agedu cu homine meminerimus*
Examinanduq; diligentius qux tradiderit,an expericntix,an ratiom.an fententiis
cofonent aliopc.Et quide qux de creticis pdidit diebus ea paru rebus tpfis conii
tireqjbautmus.cade nec rarioois habere colore palam fiet infpi rietibus Nam qux
rabo luna cu ad ftgnu ab eo loco quartu pucncrit uel feptimu in quo fuerit inuade
te morbo fufdtarc in humoribus agitarionerofGalenus negat ratione fe diturum.
fed Argyptiopt prxtcdit autoritatc,nos illi (extum fuum de fimplictbus medtdnis

LIBER. TERTlVS.
librum ad memoria reaocabimusjn quo delini notat Aegyptios, quopz quoqj cut
pud nos uacilletauAoritas podremis duob9 libris inotcfccr.Nuc illud dixerim?
obferuari per hos Iunx curf9 coipop: muutrics fideliter ab Aegyptiis non potuidc
qb 9 ri erat Iunx curfus fideliter co perci, Piiro?.n.Hypparc9 in Rhodo infula ccr
tms illos obferuauit-liccc ri atringerit tri ucritarc.cui ,ppius acceflit deinde Ptole ->
mxus.qq Hyfpanopc rurfu adrooomopdcfyderiu fi iplcuerit, Neoterici rocm cx^ Ro Neo

cogitaruc ri mo no ccfentientc uentan fcd nec policioni qua tuenf.nec Galeni di* teri,
Ais qux lequucur.Eft aut hmoi, Signa quadrata ucl oppofita contrarias hnt quali
tares, Quadrata ucl utrafej uel agentes falce,ut Aries qdem a Cancro diffidet utra
qj qualitate qri Aries fignu calidu Si ficcu, Cacer humidu &frigidu,aTurus a Leo
ne no otraq?,na ficco conucniut.fed agere qualitate difcordat* frigido Tauro calido
Lcone.Difcordant ite ligna oppofita femper altera qualitate falrem.tu decantatum
dicut ab adrologis quadrigulas Si diametras radiati oes contrarias cfleatcp pugna
tes,his pofitis ita colligut^cu pcrucncrit Luna
ad loca illis qu? tenuit iuadete mor
bo inimica^coofcq ut inter morbu atqj naturi pugna exoriatur. At nos fuppolitis
qux dicut ita eos alloquemurpur creticos dies Luna faciat hanc ede putatis cim,
qm fi in Tauro-uerbigraTuic cum naturi morbus occupauit.debet cu ad loeu co
oariu uenerit cotrariu cffeftu facerc.facict igitur ut natura cotra morbu affurgat,
unde pugna SC iudiciu ad alteruti i parte uiAorix declinanris terit aut in loco cotra
rio cu perucnerit ad Leone uel ad Scorpium,(ed ad Leonem die feptimo ucniet.ad rrr4
Scorpiu <Jrto decimo.Pcr hos igitur dies bellicu canet morbo arqj naturx.Sed cur ..ccq
non ide faciet dic tertia ueniens ad Geminos plus a Tauro Leone difcrepantciCCur
non duodecima aut decimatcrria ueniens ad Libra-cu q rurfus Taums minus con
fentit g cu fcorpione^Cur no decima qnta fubiens Sagittariu didedere a Tauro fi r:n
'rt,!
cut Scorpius dididee atep LeofScio qa rndcbuufi ce inter hxc ftgna afpeAus coi
ligatione,fcd non alio aduci ego eos uoleba,no ut illam afpcAuu roem nullam ee Veri
obiicere qcf libro fexto fumus fa&uri. Sed ut oridercra? et fi fit aliq^ri tri dcfcmif A
ppofite qoni.Ni illa qde inter duos planetas obferuaf .quopt radios no putant ad -J
copledu eu polTe couenire- fiue cocordet- fiuc difcordetpili talibus inuice fibi inter
uallis configuret -<xagonO'trigono'qdrangulariratqi diametro At ucro hic Luna
planctis non configu ramus, fed id folu aducitimus ut ad loeu cotrarium defe^
aliis
raf illi que prius occupabat. Quaq aut pofiti (feliam in Geminis dellxpofitxin
Tauro negabut aflrologi per afpedtu colligari, non tri hunc loeu ede illi contrariu
dencgbut.Quod facit cfFcAu prio conrranu Luna qa ad loeu contrarix deuenit
fi
qualitatis, cur in figno frigido OC ficco morbu cxcitauiMd calidis humidifep collo
fi
caca naturam aduerfus morbu non cxcicauitjfiuc illud fignu fexcum fiucfccundu
1
fiue alio numero que malueris copucet 'Ridiculu hoc omnino' nec qd ab homine
dia podir ueritate potius fpcAante defendete pofitionem, Quod li contendant i
q
his afpe&ibusuim confidere, debent cx confequcnri illud quocp conccdcrcvLunaj
cum ad tetragona figna pcrucncrit morbum confirmaturam.quoniam ficut quadra
ta figna difcordant>ira trigona concordantfCur igitur fi trigona figna fufcicant na
turam cx contraria qualitate ad fignum aegritudinis eadem ratione trigona ex ii
concordi morbu non excitabunt. Ad qux cu Luna undeda dic fere deferatur , erit
undecima noxia ftatucda.qux tamen a medicis inter lalutares creticas numeratur*
Dcniq; erit manifefliflimu confidcrati traditas crcticoj: diejtobfcruatoes a medias
ex lux motu rone hrc non pofte.na malas qde comotiocs his heri diebus dicut.ftx
ta,odlaua,duodccia,dccima,dccima fexra.decinia odtaua, Reddat hoj: rationem ex
luna fi prit.na fexta qde fliodlaua fopius fieri bonas coucnirct utdicebamus.puex
nietep hos dies ad tetragona luna.Sed curoino male decima nel duodecima, qb?
' * non fit luna in locis afpedhialiquo.cuscgritudinisfigno colligatisCCurfalutaribus
anumerand decima feprima,atcp trigefimafScd 8i qux ratio penes lunam qtctnos
quofqj dies uim hfe arra uigefimu.ultra uigefnnu feptenos no qtcrnosut uigefu-
mu fcptimu.trigcfimu qrtu,& qdragefimu primu.que cu exceileris, uigefirtn ere"
cici inuenianf.uc fexage fimus SC odluagefimus tu ccntcfimus ac uigcfimus.cur in
de circuitum mefid 8C anojt.q oia ficuti non hnt a luna cam ira nec hre pnt a fole,
nec ab alia quaq coilellationc.cu non ille flaris diebus flatae quot]; nel (imiles, ucl
concordes iuemanf* ,fed uariar mi$j i modu.ncc ordinem ullu feruar poflit huic or
q
morbo pt commotionibus a na raaxia ex pte cuflodita.ur demirari lice
dini rriderc in
at apponenfem q malitia fexcx dici qua Galenus comparat tyrano,ficut feptimam

regi redigi ait pofle^d hoc q> luna curfu uelociori ucniat ad tetxagonu.fui mmisl'
Vide pu- memor fieri falutares in fepriroa die aegrotationes dixciatob qdrati natura
q q.f.
dendum morbi figno aducrfarcc .Quoigf nuc ex quadratoquoq; malitix fcxtsc reddit rooe
errorem Paret igf hxc oia cas habere alias, fcd fefellit cos q> in fepuma dic SC quartadedna
Petri Ap uidebat coucnire,qq nec ibi ut diximus conucnit.Scd huc per feptenarios pgnt
pon. con fum uidemus alibi quoqjin naturx opibus obfcruatum.ubi nulla fufpicio dc Iunx
ciliatoris motu ucl folis,ut in ipfis quoqj morbo pi periodis, cu ficuti feptimo die acutx ita diu
Proce fl 9 turnx.ut feribit Auicena,fxpc*fcptimo mcnfc/cprimo ano. quartodecimo, uigefu
naturx p mo primo.folcnt terminari. Nec ,pbo tame q fuperflitiofe numeros hic obferuant,
feptenna fed ita naturx dico curfus implen plcruqj in rebus.non ob coflellationes ad hxc te
rios. pora coparetesCnecp.n.reperiunc jfcd ob occulta pprictate cond tioncmq; muo
Auicena illajtqbus ita plcrucp ufp uenir. Sic. n.natura comparatu uidem9,utqd feribit ipe
Galenus, Galenus per dies ipares acuti morbi moucan^.Qui uero lentiores dmturnioecfqi
per pates. Redige hxc ad luna, redige ad folem flcllafq; fi potcsCCur igitur coramo
t one feptia dies in acutis morbis ad tetragona figna per qux luna ferae* referamus
cu nec illud prxfcrtim fit ppctuu.fcd &qdi ex iunioribus cotra Galeni ahoyKpopi
nione ad luna confugietiu hoc loquuc .Siqs luna pofita in aricteidccubat creticam
hfe die odbua debet.qf rue ad cancru qdratu luna deucniat.Rndcntqj ita qde fie
ridebere hita rone motus lunaris.fed m feptia fieri comotione
pp natura morbi q
acutus cu eft,pcr impares mouct' ufqj ad dic qrtudccimu. Poftrcmo qux dc ctcri'
cis diebus uere funt obferuata a mcdicina-non folu res aflrologica firmat, fed infit
mat,uc fit maximo argumeto corpori affcdliones a cais ri drpedere.qs aflrologi in

Galenus troducut.Na fi flatus in his diebus ordo n cet.fcd nuc hxc g dem, nunc illacrerica
Dies creti mrfufqj inter creticas alia alio tpc noxia- falutaris mueniref .nulla nos ad iuefliga
cos fi fiat du cam admiratio fufeitaret fola materix
diueifirate mutabili nobis fatiffaaete/ed
a cxlo no C u certi dies no femper fcd plcru qj tri ceecicifiC qdam pleruq? ad uitam.quidam ad
ee imuta niorte.uidet hic ordo cara dcGdcrare certa raroqj mutabile. Galenus hinc confeqin
biles . cxlcflibus ce cam q (ut corpa rato flabil/q; ordine fc mouctia qa pnt effccflu ratu
,
flabile^ pduccre,Mihi cotra wde(bk patere de cxlcflibus cam hmoi ct no pofle
LIBER. TERTIVS.
qm fi inde cflet alias alii cretici forct.nec qui apparet in cis ordo fcruaref .Nam ft
Luna Marti Soliuc iungcrcf dtaret influxus comorioce.Si Saturno tardaret.
Sed
K coitus luminariu die morbi px\t anccdes foret infpicicndus.tuqj fi dns cius loci
m quo coi flet orieccttftencrct-cito fieret comodo/cro G occidcte.fcd fii fydera rec
(omoru ,pcedentia ucl i mobilib? fignis pofita ucloctus.cotra ucl retrocedetia ucl
in fixis locata tardius morbo nacuryqj bcllicu canerent, quas ncc cuiqi xgrotari,qg
hifdem coftcllatoibus fimilf cducnircnc,fed aliter aliis genitu tx ipojj codirione
,p
Mitto figuram cuius angulos obfcrupndos peipit
Ptolcmx?
felicibus-an infaelicibus radiis det iucnif ,ut inde de
morbo pnuncicmus, qd qdaj 1
ignorantiflimi credunt ad creticos dies ptinetc.Qux oia medid ab aftrologis ha

fi
betent no plcruqt quos uoluit ars medica/cd alias alii forent cretid dics.Ncc
illtf
eet flatu, ut fexta dies tyranna crudelitate perimeret, feptia regia benignitate libe-
nret.Sed K coftellariotb? noxiis feptia, K falutarib? et fexta nuerarec.Q(f (i eue
nieat tterdu na cxloce diendebet ubi cam quxrunt cius q<f cu ordine, 6C fere fep
codgic.fcd in maten'3 potius redigi debet pticulareq? alicj laboratis hois ,pprietate.
Caput XVII Periodos humojtad fydcpt motus nonefle referendos,
Ed ncc periodos humojt in febribus credat quifpiam ad fydcpt motus refc^ Primus
f rendos.uti gratia exempli bilis atra diebus duobus ccflco ejrto fufcitetfqm modus,
fub Saturno fit cuius motus aliis rardior.Nam qua roe fanguis ad loucm
(tlams al> aftrologis iugiterputrefeit nulla paufa,cu non Iuppiter ,tn oium uclod
fimurfqn potius fr tps reftitutionis extime^ omnium tardifltmu* poft Saturnum,
Cur item motus rubrx bilis aferiptus Martifpaulo fegnior atrx motu.ceflatm.fex
bons minus.cu ille oris orto 8C qdraginta.tpfc fex SC triginta fopiatur multo aute
,
Saturno uclodor flclla Martis.Prxtcrca decretum e aftrologorum opa ftcllamm
tardi motus quo tardiora funt eo magis ce diutuma.cum igit fi pituity motus citi?
rtd|t
q rubrx bilis.nam ille poft fex horas,hic poft fex acq; triginta, qm Lunx mc*
tus excitas pituitam uelocior motu Martis coieram exdtante. Cur tnq ft hoc ucru
non diuturnius affidt agitatio colere pituitxrfcu illa horis ori duodccim,hic aut
q
dece 8i orto,Debent.n.(Ti ftamus in prxeepris aftrologorum) diuturniora ee opa
Martis 5 Lunx.fiqde huius uclociora
q illius. Quod fi rurfus hos oes periodos ad
Lunam (olam uolumus referre, urporc prxdominanteinocs humores hxfttabit n
bil minus aftrologica ratio cui nitunt.Na pituita inqunt qm Lunx aquxqt cogna
tiooe aquap: fere motum imitat iilcfluut 6C refluuc mora med a intercidente fcd
,
crigua-qlis inter rertos motus neceirario cadit. Sic pituita fex ttfi horas integras
relinqc. Vcjt potuit fanguini magis hxc conueni re- cuius ftcut aqux cotinu9 xfty Sccudui
inuenid in qua morula acceftum dirimes a rcceflu non bene fex horapt rridet inter
oallo,quo totus ipfe ucl fluxus agif ucl refluxus. At in fanguine maior poterit efle
fiailicudo cuius motu intercipi in fenfibtlibus morulis ipft non pncganc afleitores
bm'9 opfoois.Scd reliq ,pfequamur. Atra inquiunt bilis qm a natura plurimu aque
difeordat- ita cotrario pituitxmodo mouetur.plurimum .f. ccftans ad dictum ufqj
duorum integricarcm .Sed mihi quidem uidetur plus aquam here cu terra cornu-
nionis
g cu igne fiue loeu aduerras ftuc qualitate ftue motu qbus nulla alia poteft ,
conditio prxpoderarc.Enc tgic idem iudicium de humoribus ad clcmcnca relatis,
nt magis a pituitx motu dtuerfus ec debeat motus rubrx
jjj
atrx bilis. Veium nec

,
Qualis illudriu ueteruq? raedicopt qfquam ad has caufas circuitu febrium retrulic. Pritu^
Petrus hoc tentauic Petrus Apponenfis homo congerere plura natus q digerere , que qdc
indoctiores ubi nugatur magis ibi foliri impcnfius admirari.
Appo.
Caput XVIII InfoelidtateoChmeftris partus Saturno non efle aferibendam
Vm
tradfamushxc ucnit in mentem folcrc adrologos ifoclicitate odlime-'
d partus aferibere Saturno.de quo dicendum hoc loco.fed breuiter cft,
flris
ne n redarguta uideaf oos cogere.ut uel inuiri c5cedamus hoftiliflimoptfy

dejt radiis non apprehendi.Q cfut uolcns coccdo.ita n illud uoles ideo apprehendi
nos ab illis ut tcncamur,qppe illabi de cxlo ita fentia ut ri putem ab eo noxiu qcq
pucnirc. Summa igf hxc cfL fallunt' aftrologi fi credunt ideo natos odlauo menfe
non uiuere qa figulis uteri geredi menfibus- Unguli planctx'prxfmr.fiC ppea q pri
mo-idem odtauo mcfi Satui nus dnedplancta frigidus fl hceus hoc e ijlitatib? ui
tx cotrarius priinum.n.K illx per manus traditx planetapt dnandi uiccs ronem n
hnt,ut alibi fuo loco dicet , 8d q>-odf imeftris partus non uiuat oio rocm aliam hee
Sue q opinenf fcetu fcptimomefc conari ut cgrcdiad^SC in conatu lxdi.q fi odtauo
Hyppo. exit.utpoten5du rcfhrutu fpx incolumitati uiuace ede non folcrc, fcd Hyppocra
tipotius accedo q tradfatu que feribit de odtimcftn partu cam cur plcruqi non ui
uat^hanc efTe ait q> co menfe difficilis fit ucri geflatio.Tunc.n grauius fe hfe prae*
gnantcs.SC in matrice nefcio qux pari grauia fii incomoda.K fi
p anat duplici labo
re oppreffas 8C partus X xgritudinis-infirmitiifimas fieri ,un neccflario ipfc quoqj
fcetus imbecillior fadtus/raro diu uiuar.Atreftad huic fnix q. (i qux inucniunfue

getiores ualidiorcfqj fceminx folent odtauo etiam menfe parere uidhiros qlcs Hi i
(pania inucoiri feribit Auicenna 8C Ariftotelcs i Aegypto. Verba ipfa Hippocratis

fuper hac te Grxca qm liber hic uulgo non habetur fidtum crederetur a
fubicci.Dc
nobis tarspiOKln juhniou ytHtfiiN f X qux fequuntur.

rtiui,
Caput Xlx Cur natura>medicuagricola>uerfa fxpi9 pdicat q afirologi.

Ria fere erant in illa fccfa adrologop: ratiocinatione obicdlaroenta,primuj
C a mutatiomb9 infenopt cx Solis Lunxcp curfibus.unde colligebant, X ao
tione in nos fydep: aliop:,5 mutationem repr aliapt ab illis ce coicdfada.Se
cundu tedimonio bona pt arti u raedirinx'agriculrurx nauigatorix qux fuis operi

bus aftrologicas adhibent obfcruatioocs.Et hopt ita utruq; rciccimus uc hifdcm re
lis eos rcpungcremus-ondcntcs ut pauloantc dicebamus.cx opibus Solis X Iunx
K ex illa pt amu obferuationibos^potius colligi qd' ncganr.q q, affirmant . Redae

terriu q, ab earundem artifiriu uulgi ipfius prxd.dtiombus fumebar ,
quafi nimis
edemus iniq.q nullam futuro pi prxcogmtione cocederemusaftrologis totius caeli
quis interdii cr aflcquatur.ita multa'dc plu
peritis 9 rudia magiflcria, 8 de populo
uiis de xgritudimbuS'dc pcconbus^de anona quottidic prxdid uulgo cum cuctv
tus fide uidemus.Cur n igr inqunr q cxlcftes caufas rxplorarius norunt,8C illa re^
dhus.fiC alia poterunt fccr etlora prxaiccre.hoc eftq>in prxfcntia nobis diluedutn
cd.immo ut cofueuimus reiiciendu i cos qd' apte nullo ncgocio breuiter cxpcdic
mus.Nam fi ucra pdicund ab illis nulL habita tn ronc prxccptopi adiologif ,quis
non dixerit aut leue ee conicdfura.ce illa qux omittunt qux ignorant, ii ncccfiari*
(cd fupcrflua.n fecrctiora^fed falfiora,n dogmata^ fcd figmeta. At fallluntnr aliqua
do in qt Ptolcmxus adrologica ncfciuntJquid q? adrologi fxpius conficit igmur
q
.
LIBER TERTIVS.
Dt aflrologi aflrologi n funt.Neqj.d. pctboc dene
minas aflrologica tchcant-q
q
garimagis ad fide rndere qux dicut medici de xgns,dgricolx de annona fnautici
de teprftatibus,paflorcs de pccoribus.q qux de bifde rebus ab aflrologi pdicuf.
s
Ratio (latim in propru e.qnqde aflrologus figna rcfpicicquxno fur figna,cas fpe
culat qux n fune caufx,ppea fallit .Rcfpicit.n.cxldle difponem qux ca tm um
uerfalis non efficit uariecatcm inferiop: nifi

,p
materiae codicionc caufarumqi cfficic
tiuro inferiorem, Tamen nec cxleflis illa dilpo quam refpicit.fed fidla ab eo in ca>
lo difpo per uanlffi mas regula s & comcntitias.n nacura fcd arbitrio conflans afho
logo^/iqde ut dcro6flrabimusnon hoium ille pater & deorum deus in cxlo fecit
>
iroagincsfignapairesantifia-doclccathetr.oriadom S hmoialia ql>9 urunt'
Sed in cxlo mentitus hxc efl hoium dcceptonX deopj infamator aflrologus, Prop
tcrcaqt nihil mipr fi nullam te futuram ccrra ronc prxnofccrc iffa ars poceff. Artifi
cesaur quosmemorauimus ucris & naturalibus ppriifq; ac primis caufis indiaif
qtnitune ,& ideo raro excidunt a ucritatofcd uetisprxfenfionibus futurorum,& fi
dem fu is methodis faciunt, K cu puetu bonaqj felicitate fuas artes exercent.Lege
libros pnofticop: Hippocraris,nuq illu inuenies egri flatu fututu inrer fydera quf
Irre.ut
q ui fcirct hxc magis ex loeio quxri q cx aftro St de pulfu uenap<cj de motu
fpharranim certius prxetignofei Periti gubernatores n cx Ioue Saturno- Venere
Marre/Nêrcurio prxuidet tepcflates.fcd de nubc.de uentis.de omni acris condi-
tione ,atqi eorum hxc folers difdplina experimetis ubicp cofirmata, dc fpiraculo te
noiflimi flarus.de nubecula uixcofpicua tepcflate intclligit iminctitem- cuius nnl
Ium prxfagiu^nullu fignum adhuc patebat oculis alioptNec folu ueturam intelli
gant.fed qua parte futuru ut exciret" quo declinari .quo fupari poflit ad
,
qux fapia
s afeologop: prfuscaligabit.Sic pallores agricolx.SC ipfum fxpe uulgus ineru
ditum (latum acris prxcognofcut.non a flellis fcd ab acris ipfius difpone, atq? his
qux in fublirai impreflionibus fiunt, quare raro fallun t,a erem, f.cx acrc.ficut medi
cixgrum cx xgroprxiudicantcs.hoccflex propriis principiis^ qd' faciunt aflrolo
pex remotis Kcomunibusuniucrfalibus.immo quod peius eflfidlis imaginariis
fabulofis. Quare nemo putet futuram agricolationem meliore medianam cffica
1
tiore nauigattonem tutiore, crandend hxc ab hoibus aflrologica percal lentibus

fi
Kobfctuatibq.Quin hxc potius tabes SC abolitio foret illap artiu.dum a certis re

gulis ad inccrtas,a ucris ad comentirias eaocarenc ,X pmixtione falfopt dogmatum
ois iam comperti experimenti foliditasmericafep labefadlarct ,id qd' nodil roibj in
tclJcdfis qbu* aflrologix uanitas innoccfciocx eopfuaderi faris p5c,qd inter initia !
eperis diximus, fumos carum artiu magiftroS.SC in illis rradladis apprime felices-
non mo adhibuifle fuis opibus aflrologicas obferuariones/ed eas ucl corepfille ucl
& eofutaffe.Columella que alibi quoqj drauimus ille rei rufticx feriptor cxadhfli- Columel
mos quo loco traditurus efl prxeepra tepopt obfcruandoptttieminir fux lucubra lx
nonis aduerfus affroIogos.K ucra inquit hxc qux nos pingui Mmerua ttadhuiirof
falfa ucro qux impruderiflime Chaldxi pollicet.alibi quoq? a nobis confutata.qre
colligenti fic Ptolcmxo raulra prxuident de flatu acris agriculrores.igif' nos plu-
13 certior.tqj qtoillis cxlcfliura rejt cognitione prxfbmus/icgabic Columella effe
m cotifecutoc ucritare.qm.f.hoc aflrologicu fape quo agricolis prxflatnon efl fa
fe fcd defipe,hoc efl a plura q illi fdut/ed plura fingut magnitudine ruunt arca
f ii
qui mentiunf .pfcflionis ludibriu pnregctcs.qua indubie cu aliis honcftifllmo
loco uita rcccpillfct fi tam bonas atresia nccefIarias,agricolarione .medicina, naui
gatoria redderet mcliorcs/ej dcprehenfa fxpius uaniras 8i fallacia a prudetiflimis
legilatonbus cos cocgir uc fcucrifllmis mtcrdidlionibus illam ciuitanb9 elimina
rcnt.ut primo libro declaratum a nobis, oe fimul Si bonas Si mentes Si artcs.oc ^
culciflimis fuis uenenis inficcrcf.qui qtum ab gregariis his quas diiflabamus ar*
tibus i fururopt prxfcfice uincac.ud hinc inotcfcat.q, inter nauticos Si agricolasSC
paflorcs^de eopt pnoflicis mire coucnir.iter aflrologos nihi!,adco ut nihil dubitet
Aboafar iter capere non petalatus.quo dic Prol.aquapt cluuie de nundauerit.
Caput XXNo oia qux ab aftrologis pdicunt deprimis qlirarib9 depedere.
Xcutcre iam uolumus qui de primis podint qlitatib? dcpcdcrc.qm id ter
e tia aftrologop: rocxpofccrc uidcbaf.Si Pcol.no alia uia quxcuqi fiunt fieri
pbat a fydenbus q<f apotclcfmatici cius libri declarat, Si aflrologi oes huc
fe fp recipiunt quories aut nihil fupcrlfitiofc
dici a fc defendut, quodqr per naturae
uclligianon ,pccdac,aut nih rurfus cuius reddi manifefla ro non poflit. Fere n.ad
1
has cofugiunr q litares quotiens cur hxc luppircr.illa Saturnus alia ali? faciat pia
quo illos Si libi Si ucritaii pa p colona loqui parte operis ca
netaî 'interrogant , in
monflrabic* qua tones aflrologici dogmatis cfcllunc' -fruflra ucro perfugium hoc
i
Prima ro illos fibi parare prxtcrea qui diximus multa quoqi dcelarai r, inter qui illud pri
mu occurrit' futup: ut in faci fortirionc plusanni tps faciat quo qs nafcat ,q qui x
uis alia diuerlitas coflcllationis fiqdem plus quoqi facit ad in' entione rcmillic neq;
primaîjlitatu,q quiuisalia uel pofitio fydcpi- ucl mixtura rad 091, Adcofempcr
fi gtu uis I flate rigeat- rorpearq; Saturnus. Co
xfliui dies hybernis calidiores ct
tra femper ifliui s hyberni frigidiores et cum ardet Mars ,
meditqi furit flamatus
olympo.Qd' fi fati dfia orit frigore Si calore ficcirate Si humiditare
plus minufcjj
uigctibus.Seq^ omnino danatos ec femper frigido fato qcunqi nati hverre fuerft
pn his q nati fuerint per illatori prifertim fi([qd' illis cfl ncccfiario dtfendcdu^
plus hanc acris fic affccfli cilitus qualitatem feminis Si matrrii pximi condito
q
Scia to . nem fcquunt ,Prcrcrca fi tuet hoc Ptolcmxusqdefliriprofudonaruralis aflro
logii ut pprias qhrares reliqua faciant rad.i planctapt.n debet in hoium genituris
aut mores auc fortunam aliudc uaricinarvq ex ca cofltllatione qui corpis habieu
facit atqj dcmoftrat.qri hic oia cofcquant.Et pariter in uniocrfalib 9 uariciniis una
erit res infpicicnda-quis futurus arris flatus,hoc ifpcdlo reliqua patefiet. Si ede
,p
caloris 8i frigonVpliccitacishumidirarifqi moextera dilponuntur. Arnon ita ucl
alii ucl ipfc Ptolemius-cu
fipcqui de monbusi priuaia gcnefi.qux de forruitis
cafibus dicut' minime corpis teperamento rrident ea roe qua folent ad hos circn*
referri. Nec
q dc tepcflacibus anni totius his cogrucnr.qui dc moribus- de peflile
tia-dc anona-de bellis ,pnuncubut,qf.f.a diocrfiflimis ifla conflellatoihtis iucfli>
ganr.qd legenti tu aflrologicos libros.tu aflrologojt uaticinia haud difFcile cofla
bit.No igf fui fupcrflit5 facie hac prxtcndat honcflamcntuqi methodi naturalis
i
ureatenus huanas fyderibus dicar.quarcnus aens corporifqj dfpS

fc fubiiccre res
in qualiratibuspris acxlo dcpcdcr.Na hoc qdeigredies arte affercnlq, ca qi poffi

bilem d xit Prolemius.frd in pccflii rxplicaruqi dogma 'u necobfcruauit^ nccpo
tuit faluis ^pfcflionisiunbus oblcruarc. Alioqn qd' dicebam paucis conflaret aflro
LIBER. TER.TIVS
tm de aeris difpotic & habitu corpop: foret
'
logia, ai i dicedu.Rcliqua cx his paucif
(imis daris regulis quis c medio fibi coicclaret.Scd 6C innumera fune in Ptolcmxi
libris St aliopt qua; de materiae qliratibus pris originem ducere nullo modo pric.
Caput XXI Ncc noxas clcmcntorum.necdana morum corpopt cfleacxlo.
X his qux modo diximus ili ud facile teiicipot qd' tertio loco ad afliologig
e mediu afferebat', Nam cura df mutationes aeris a ly '
aflertione fupra in fi
deribus.igit St piflilenrix cataci ifmUK exufboneo&C caritas annonj.Ne

gamusneqi.n.fcqt,immo hxc q dicit,qd fit cxlum ignorat.nam|qd aliud ipfum io
natura tota corporca^q in particulari quolibet eoipore ipfa uis contines totum ne
difflaonc difloluaf.Q cor i animali fons uirtutis illius^q feruat integritas ordo
qjmixture St membro^ inuadentium iuiuna ,ppul(at ,fciat igf q cxcclius elemen

torum unde incendia St cathaclifmus contingit. Vude cantas morbi ac peftilcntiae
cxlo refert accepta, non aliter errare q q nti corporis morbo sûicia caulationes dn
ipfam tegentcm.corpus naturx refen potcllatera.cuius cft illa curare^ non facerem
fopirc ri cxcitare.Q ux fi fur ucra pacet aliud.Itcm cfle qualitates priaS' aliud qua
litatu priarujrcccflus Si detrimenta cxlitus ficrbmfi negemus aliud efle iura 6t ma
gifl rarus oes duitatis aliud qd in illis delinqt' opere boni principis origine trahe'
re. Vt igf phus dederit qcqd eft m clementis ordinarium Si naturale audtorem here
cxlu nefrio tri qua tone fit conccl Furus et inde dic q> deficiunt q> naturx prxfcri'
pto St legibus uariant' cura fit potius illud phopt dogma q? elementa mar.canc itra
fines St fuosure contenta negocium mundo non faceflant a cxlcffi dic natura rege
te St moderante fluxibilcm& erraticum numerum rept corruptibiliu.Scd inqcs qn Obiedtfo
mihi conceffcris alias flellas facere frigidit.ireuvalias caliditatcnyione fcqt illudi
Vt frigidis ftellis prxdominantibus clemeta frigida inuakfcant,calidis calida. Qd

fidf nou eucniat et,ut concurfu magno frigidarum confici lationum frigiditas ita
aquarum exuberet, ut elouionibus terra mcrgatur.Contta calidis ualde potentibus Prima re
fiant exuffiones. Facilis rrifio nec una ciii primum de domiatu plane tag: atqi figno fponfio,
lum qux finxere affrologi.ut falfa flnrpoflca dcmonflrabit' ,Q uid inq ita plancta
qfquam imperabit cxlo,ut in hoc mundo .pdigiofa producat prxfertij malaf Cum Secunda,
cxli opus ex omnium lurnlum confpiratoc dillulrct.ita tota illa fuperior femper te
perae aimonia.ut ficut i ipa oia confonant ,ita per cam nihil diflbnet unq i i feriori
mundo,! quo quotiens i concinum alpeje difeors audic ad tachim cxli nc referat',
fed ad fjttuor filas cordas dtharx fublunaris qux dc inordinata materia, impuraej;
cootadlx cxlefli plcdlro ad numepi illas femper concordiamqi mouentc^contuma
ces interdum iucniunt'.Pofl hxc fubtili 9 confidcrandum eil.liprxfctfla uariis elt' Tertia,
tuentis uaria fydera funt.idcoeflc prxfedta ut pn fidant elementa ipfa. Quar erit
quodlibct elementu tadfo pcrfcdliusCqto prxfes flclla fuerit potentior.qi fi perfe -
1
jfio partium perfedhoni totius non repugnat.imo cu toto ptes labefetflanf , non
p
tinebit ad elementi pfc<ffioticm,ut natura trjnfgrediens ordinem occupet extera.
Sed tunc erit perfeci u cu ab ordine cui fuq; naturx nihil quo certe do deflexerit,
a
flctflere ta potcxccdedoq deficiendo. Quo circa fi prxfit igni Mars^qnqde in fub
icdlam qualitatem fieri nihil conucnit a flclla.qd' ordini bono naturxep legibus no
colcnciac.non minus compcfcere tumultuanto q fufeitare torpente cxlellis prxfe
fturx ofn fuerit. Potefl: igitur id cocedi ut fmt quattuor primx qualitates a cclo,
f iii
nec tn hopt dclitfb-tranfgrefTiones-rumultus a cxlo finr,fcd a materi* morib9 iot
n obfequcntis.Vt pptcrea credi nec
di natis- cxlcftis difciplinx legibus ufqtquaq;
<
Plato. Platone ncc Ariflotcle inTimeo.uel in Mcthcoris iflaelcreentop: tyrannides tem

Ari flore . porariasâd coflellationu uim ulla unq rettuli fie.Coflat aut & didbs n mo noxas
Dana no elcmcrojt.fcd 6 cade rone dana corpopt nropc-cxteroptq! animatiu in c*lo caufas
ftropt cor non hre.Q d' qde Si potiffimu inter oia corpora- & ordinis &C beneficentiae titulis I
popt f c* figne nec ea debet efficere quat funtopera potius tumultuantis materie uci deficic
lo caufas tis.qrqJ de demetis diximus.Iicet dc humoribus iride dicere in nfocorpc illis ref
non hre. pondetibus/i praccfl atrx bili Satiimus.Mars rubrx, alius fanguini pituirx alius (
noo aliud magis hopt planctapt opuvq frenare has (Jlitaccs 6i continere fub cocina
uir* difponem.Ncc cum prxpotcnserit Saturnus fufeitabit" atra bilis, ut reliquos
perdat- toruqi labcfadtct/ed ordinatius-compofiti9^melius fc habebit. Idem dc ra
bra dicendu cu regnauerit Mars.qiiqdem illorum radii>& natura fua benefici finti
ac falutares.nec agunt inflar ignis, fcd queadmodum calor infitus nobis uegcralfs
auimx manure <ffc operaf ad fine certu profalute uiucntis.ita lumina illa uiralia i
timx mentis fux animi organa no ad pernicie unq.fed ad comodu cnrpopc fubdi**
& beneficentiam agunt-Sirumus in atram bilem(Ti qdem prxrfT)nihil uncj
toru
non ordmatum/io uiuificu influet qt non excitabit illam ad exiriu aialis.fed mode
rabiT ad conferuatione.Ncc habebunt a flellis fuis humores cu illx prxualuerinC
Mors no quo magis 8C uiolenrius agant, (cd quo moderatius arqi uiuacius.Nunq mors a c^
eflacalo lo.fcd a materia cu uitio ,ppno- quxqj qualitas ita dtgencraucrir, ut prxfedli fyde
risdifcrplina non fuflineat,fcd uel cuagerur imodica-ucl remifla deficiat. At nfi di
uinatores-qui fecxli ficut intciprcrcs ita pronos Si defenfotes faciunt, noram mor
bos irritatu nimio primapi qualitatum, fc d & uitia ipfa cxcirateTurditatc rr ferunt
ad fldlas.K qd' eff dctcllabilius et ipfa moftra,quo nihil dici-nihil cogitari pocab
furdius.nam qd aliud roonft ra q peccata nuturxfHxc aut nemo unq philofnphus
rettulit ad efficiente canvprefcrrim indeficientem omnes ad materiam, Nec ita qfc|
delirauit ut diceret raouff rificos partus culpa fieri uirtutis informatis.Q ux.f.dei
a<fh manu nihil dclinquac-fcd accufant materia ftu uel quanrite.ue! qualitate ma
le formabilem 8i opifici fuo contumacem arq? rebellem At longe maior infania c$
liuirrutem damnare q feminis.Qux ranto minus errare porate^ deficere- qro ipfa
natura potentior-SC domina
-
&
artifici iundhor-a quo non aliter
q per ipfum fla fe i
minaria uirtus infenor regid atcp format. Nimis igit qabfurdum putate cxleffiii
motus aCconfigurationesCfi modo uariant iflx configurationes efficientiam plane

rarum aliter unq ire arqj eoponi.q naturalis tenor 8i curfus exigit ordinatus reru)
naturx fle ordo cuius tranfgreflio moflru ubina fedet i ubina het
infcriopt.alioqn i
non hxc in cxlofaut quo fua fatis uoce audiufquo rem male- inordinata
origincfli
non naturale-cuius origo uitium fit infirmitas- primis afcnbut naturx caufis-ofuf
Aaetois. oprimis-ordinaciflimis-& potenti flimis. Vere ergo dixit Auer.q crediderit Marti
aut fvdus aliud quoquo difpofitu nocere corpori bus-aliena credere ab oi phia.Scd
itacft certe nulla pfeffiocxlo magis iniuria affrologica fuperflitionr.qux quiegd
a nobis fit prxrcrirationem culpa uoluntanVqrquid in materia cucnir prxtrr ordi

nem uicio temeriratis-labilifq; marerix.id rorum tydenb? ambit imputare, necpt*
tat illorum (iduam dignitatem, G non illis indigniflima quxqj accepta referantur.
UBER. TEfUWS.
Caput XXlI Ingeniorum K motum uarictate non omnino pendere a ptU
inis qualitatibus. .1
Erum enfueto fi no faciut fydera malas corpopt affetdiones ipfas falte

cor
8 pops fadutdiuerfirates.no morbofas.no uiciofas.non canfarias.fcd inaa fi
nes integntatifq; narurx media inter fetepameti rone di (lates. Sequens
n.bocVif oino ut fi primapr quattuor qualicatu fydera funr aullorcs,ut.f.a Satura
oonafcanf fiuecScipiand' corpora ficciora X frigidiora,calidiora fub Marte,humi-
diorafub Venere, atq ita dercliquis.qua tcpcramentidiucrficatcm folet diueriitas
ingeniop X affedbonu animi cofequimo qbuscogamus.fed qbPimtemus.Sed hic
podea locus latius per rradlabitur.Dlud aut'uidcamus,an ingeniorum X mopt hic
nafei diCCmilitudopoffit.Na ut aliquo modo.ucp: falfum tn aliqua ex pte.Cofequi
turn.ql itatu in corpore prepotentiu modus quoqj nonihil affedhonum, ut pnio-
res ad illam bilis eflfcruefccns fegnespituita,fanguis hilariores, trides atra biliseffl
dat Sed hoc oppido 9 generale neccuidctix femp rn det, nec fatiffacit occultiori^
bus gbufda,8 maxime ppriis ingenio^!cod;rionibus.Dixi no fetnpcuidcntixjrc.
Ijwndef .quonia e(l interdu inuenire hoies tempamcnro corporis
q fimillimos, (ha
diis tame no qux fecit ele<flio,fed naturx .ppcnfio dilTimillimos. Vidi ego fub uir
X alpemabili.mitem X amabile? mi
C i facie ferina immanitate/ub truci uultu
dine. Alios frontis gratia,orifej ucnudate.lxtitia perpetua prefeferetes, intus
reduare maeroribus, 8C Cibi ede fadidio. A lios quos tu iudices plane Saturni ee raa
ripia, hilaritatibus atqt facetiis oia ferenarc qux poliunt alias a primis qualitat^
uires germina confequi cofcnfu fere phi!ofopborum,hoccftqux nccprimx illx qt
tuorût filix aut apendicesfunt.Ad quas etiam multa referri planenon polle qug
demorum diuerfitateuaririnant adrologi paulo pod declarabimus.
Caput XXIII Neq? bella neq? extema a pnmis qualitaribus pendere.
Llud ucro nimis ridiculu fi poffirot' fydera facere frigus xdu aliafqj quali
i tates.podc ctia bella, feditides, polle orbes cuerterc.ipiaq? pmurarc. Nec
minus pofitioni ridicula ratio. Na exdeata inquiet bili incorponbus regu
K prindpu xdu animi flagrariorx fiant auidiores iniurix uel reponendx ucl infc'
rendx.O beata Italia X prrpctuapace florente,fi pituitofos habere tibi principes
bccar,magnu hoc bonu arq? diuinum paruo codare poteft.unciola una Icdli phar^
mad bile educetis fi rite principibus diuidac .his qui magis bellicofi totu nobis pa
orbem. Hxc quis cofutet poriufq irridcatfquafi hxc demu belloru ca quafi
cabit
ne magis auaritia cj ira,no cupido.no occafio fpefue potiudi.No fimulcates X odia

qrx funr apudadrologos a Saturno pociufg a Marre.No interdu amor ipfc iudi/ Bclfojt
hx bella fufdtantatq tumultus,quafi non fxpius fit aiusrcgu pro bile dcus.nunc caufc.
bonos exercens ad uirtute,nuc puniens malos miniderio fxpc malop: quos ille car
uifices in mundana repu.Si quafi uifibiles dxmones habet. Verum hic quauis deri
dicula dicunt adrologi uidentur tame aliquid dicere. At externa quy pro nodris hu Extema
1
moribus nihilo uarianf, quomodo referrent ad idas quattuor qualitates! exilia, di^
gnitares,diuirias,egedatem,liberos, uxorem, amicos,nimicosf habent ioquit Prol.
affinitate cu animo X corpore.ut cum animo quide.honor X dignitas.cum corpe, Ptol.
uxor acq? diuitix.Q ux ida affinitas o Prolem exût fortuita hxc ai corpifuc condic Quedio.
tionc fcquan^f Anjqtf foletis dicere, fi quem Martis influxus efficit biliofutn,eidem Solutio.
"
K uulncra & uiolcnta morte infligic.qm bilis ardor ad/rixas inarer arqj ad ama,in
te r qux mors ipfa familiariter habitat. Vej: folct a nobis id maxicfydept opnsexL
ho mitis, in ocio deges nulli cotameliofs;i picula tn,i gladios.i inimici''
ft mari.cii
CofutatS qda trahit' qfi nolens pariter bellicofus ho.crabronucp ut df irritator,

tias,fatali ui
domi obeat inter fuo9.Cur igif illc-Martio calore deftitut9 gla^
plei,9 diejs.illxfus
dio moppetir.qcf cd opus Martis, hir. pace moritur, qq Marte fere ip(c calidiori
i
Prxterca poffmt hmoi quxda nomhil prefeferre comcrtii cu his qux intra nos fut
(Jre ad habitum corpis referant' ,illa q rone diiam corpis animiq? confequcnf , uxor
diuitix;dignitates:Si qux hoc genere alia funt ,pfc(flo ne fomniarc qdem hoc licet
Quapropter 8C ipfc Ptol.primo capite libri Apotclefmatonjubifuam finiit rone}
de fydcpt cfficrecia:n5 aliud colligit q q>aliquo mo cofequescric corps.f. arqt ani.
mi quatcn9 hxrct corpiidiucrficate ab aftns puenirc.De fortuitis rebus nihil adii^
cit eo loco.ita enim fcribit,potcrit lgf dicere quis quocuqj tpc flat9 abietis nos ac-
ris fit futur9-Sed 8i ,ppriu cuiuflibet
hois habitu SC tepametu intclligct dinflo de
ftatu acris argumeto cu formabat .Quare dicere porcritqlccoipus.K qlcra ani
mu forti rct. Tu quo fucccflu tepopt fc habebit,prcuides.f.futura seris difpone tali

tepatura corpi coueniere, facete ad 9 incolumitate.uel difionare occafioncm dare
morbi SC xgritudinis.Harc ibi Prol.m gb9 queadmodu appet nulla mttio fupex^
iterat ditfla nedlitqj fcquetib
Q ,exteriora
tcrnis.Mox uero ,pxio capite ubi etia adii
cit qfi de illis quoqi pballct fotte falli putas polle 1 e (flore cui ia} ratio excidifletex
illud deduci coprobariqj dicebat Quar fi dederimus Ptolcmxo mutari materi?

q .
primas affciflioes.huiditatis SC ficcitatis, frigoris ,6C caloris,p coditioc flatu cp fyde/
ru minime tn coccfTuri futit? cefydcra diuerfos hominu uariantia cafus.

1
Caput XXI III Occultas ures cxleitibS no mclTc p qs occulcas inferiori
rejt pprictarcs producant, fcd calorem tantu lumecp uiuificum.
Ellat difcuciedu an preter effcdricc uim qlitatu idapr occultiores in fyde
facer mulca pollint qux
r rib9 uires cminctiorcfq? fmt p qs p primas illasq
lirares facere no prir,ficur fua qda ppnecate magnes fcrp: trahit.pxonia
caducis opitulat ,SC aliis rcb9 infunt alix potellatcs ipfis marcrix primis affedlkv
nibus nobiliores SC e dicatiores. Hoc ratio quarta corendebat a (Terens nullo mo
polle uirturibus huiufmodi non abundat Hellas, fi(jqd' ab oibus fere philofophis
Cofiitato dr^bencficio flcllapt tales dotes terrena lomun<f,tu cu nobiliflima corpa fint.nobi
lidimiftp dotibus prediraelTcneceirario.Scdneq! nobilitas hopi corpop.necq, ib
illis occulcx mirabilefqj terrenop: corpore uires cllc dicant" .argumentu cflquo co
gamnr uirtures tales,hoc cft cllc aliqua praeter ea qua diximus cum calor uiuifico
potcdatc,in natura cxlcfti firas opinari.Nam ut pollrcmu hic primit 9 excquamur

no accipiunt, reiflc qT dicit, fortiri exlirus uires mfcriora corpora quibus ea faciik
qux per quattuor primasqualitates effici n5 poflunt.Fluunt ille dotes SC potefb"

res a principiis intimis ipforum corpopr.hoc ed ab eorum formis (lue dicere mauis
effcntiis,porro cxlu fient forma dedit qua motus ille colcquitur.fic dare illis tales
uirtutes dicic.Quapj rn diuerfirasa diuerlitatcfir.no condcllacionis fcd mixtionis
cx cuius uaria proportione alia atqi alia forma diflTultac.Atq; hocipfum ad cxloru}
pertinet dignirarcm.fiquidem qux diuidunt" in multitudinem apud ordine} i feno
. i. .
rc.ca fimplici aiflu SC cmincciorc colle<fla,podidtt ordo fupior. Proinde G ifla fulv
r
u ,
LIBER. TERTiVS.
lunans ta multiformis, ta nuerofa turba corpori caducojjJfirma tumultuaria,
par^
ticularis.angufla.ad cxlclle corpus xrcrnu idcfedlibile.fimplcx, amplum,
uniiierfa
lc refert ,fta roni maxie cofcutancum quicquid uiriu,qcgd pfedlioois in
ptes fctfl
K dillnburu infenoribPeff.a corpe illo primo prouenirc.Oes aut pariter licet tam
uariastam multiplices unica fua dote luminis SC caloris cxlcftia largiuntur.
plus minus ex fene fyderibus comunicata, facit illojs inter fe ordine
ux Q
potius g diuer
fitarcm.Ncc remotius inquirendu qux dos ifta.qux fit ifla pprictas.diximus fxpi Magna
us illa nec indigere dcmonftrante qux fcipfam.K alia cu fe oia ipfa dcmonflrat.lux lucis di>
.fioibus euidcns.qux de moto,corporc profluens afflanfij calore indicat.fere nobis gnitas.
occultu myfleriu diuinitaris SC
potcfhtem ia motu, in luce fapientia.in calore figu Deus
amorem.quibus moucr,illuflrat,crcat,pficir,feruat,omnia,primus ille deosprix lux utra
rat
musomniu.inqua ficutipiimum cfl inter oia corpora cxlu.prxtcr hac triplicis ab

uno corpe ordme quoda penderis cfficatix prxrogatiuam.qd in cxlo defidcram^
aut quid illi dceflc nobis uidet ad fumma pfedlione naturx corporalis#
principa
tuminfcrions mundi. Multiplicibus mfigniri diftinguiq; proprietatibus arrogat
dignitate impfcrtx naturx.pfeiflx ucro dcrogat.cui .ppriu.ut dixi.firaul
collcttu?
in unopoffidere qd partiario poflident
inferiora diuifim,qd'uticp priuilegium fi
p^
petuo motui corporis SC calorifico lumini non coucniret utiq;,pnctcripfum inquis
lendum e flet aliud in cxlo qd' acftu fimplici ambiret, complcdtercturq; uirtute cor
P* quorumcunqj corrupnb.liuro.Sed i eo (i plene hoc repitur, alia commimTcedl
non clt ncceflarius labor.Repcntur autem indubie/iquidem fine illo res ulla cor^
porca ncc gcnerare.nce genira exercere fuas operationes pot.TolIeenim ipfum cu
fuo calorc.nce pxonia caducis opitulabit, nec mcynthus fanguine fifler.ncc
reubar
barum bile educct.Et ficut rej: quxcuqj agunt in nos ccilarct eflicacia.fi caloris ia
rimi nrifomento no excitaret', ita ccilarct SC uirt? corpoi illop,# calor ipfc uiucnx
cxlcfti calore Si foucrcnt fcorfu,# iuirem copularent. Adlus igit'
tiu.nifi
& perfe^
ftio uiriu quxcucp rebus rerrenis inditx funt.hocipfu lumen calonficu eft, quare--
ous quide caler, ficut oium calor rurfus pfctfho clt quaten9 lucct.Et quemadmodu
ncc uideri colores.ncc oculi uidere prxrcrg lucis illius bnficio pnt. Ita nec dotrs
corpopj quorucucp aut cofi Aere ipfx, aut fe afficere iuiccmpntfi motus illius atqj
caloris ope dc(lituanc\Quare ficut ad dignitate dccoreqj ptmer cxli.q pro tata co
lopt diucrfitate uno ipfius natiue lucis fplcndore corufccnt,ita fuerit fux pfctftois
promultiplici marcnaliu uirtutu nucro una poffcdific uirtute.&ilhsoib? nobilio
ro.ficut oes calores lux ancedit,# p fetfta illa coflitutione ficut lux oium coloru
pfcdta coflitutio eft.ncc plus detrahi putemus dignitati cxli fi particulares iflas do
tcsflcllis abnegam9:q qd ipfu quoqi cxlu ncc flauu credimus, nec cerulcu?, neqj
praflinum.ncc purpureum, qux ficut in terrenis fpcciofa SC neceflaria uariecas, ita

nec poflibilis in fydcribusîcc decora.
Caput XX V Si fua cuiqj fyderi SC ppria uis cocedaf.efle tn illa uniuerfalcf.
Am fi contendat aliqsur prxtcr hancoibus cocm pprietate motus iumi
i nisatcpcaloris/uam habeat quxcpflclla ,ppriam influentiam, non ma-
gnopere, poflim,illi refiftam.Sedadmoncbo diucrfas iflasuirturcs.g-
ijq
bus interfc differunt hoctame coucnire.q' omnes uirtures cxlcflcs funt. uitqd
autem in cxlo cft,8 fi comparatum uniuerfitati csleltiu particulare aliqd cfl.idcm
Q
/
adversvs astrologos.
tamc ad fublunaria fi.refcraf (ut maxime fit anguftnûniucrfale eft.uniuerfale di
dicoota intelligi uo1o>ut tota corruptibilis mudi pfcclione claudat in fcipfo. alioqn
cxlcfle no crr.ut parte ia dcclaratu.mox quoqj larius explicabit. Qd fi concedat ,
nihil iuuabut re allrologica fyderum iflx dotes pcculiarcs/cd erit qde louis alia g
Saturni ppricras.uepi no proprerca efficiet apud nos aliud Lippirer cj Saturnus,^
re pariter omnia per hanc Tua proprietate uterq? facere poterit. Iouia uirtus differt
a Saturnia no ncgabo.Scd nulla uirtus corporum infcriorum.quam 8C Iouia Xtp
atqj Saturma.K Saturnia xq? atq? Touia non contineat, generet, fcruct.tff cace rtd
dat.atqj pcrfeftu.Dica primu cur ita fit Deh ne quomodo fler.cum ifla comunio-'

ne diuerfitas no uidcf aperti? fimul
in utroqi 6C pprictatis 6C adfionis.Cxli natura
K breuis explicari pofTe.q fi^dixeris Cxlu unitate effc omn.u coi popi,fine nulla cft
multitudo qux non a fua unitate depcndcat.nihil in uniuerfo.qd' non ab uno qua
fi fontali capite dcriue^.Er quemadmodu in
exercitu legio quilibet ad prxfetfu fa
om.totus exercitus ad unutn refertur Impcratore.ita quxuis feries rerum generis

fuum principium quo a quo
comunione fibi confenricns.habet a deducitur, fouc,
rcgitur,8C cotincif.Qux cu fint mulra principia,quali mulnplcx un tas ad fimplu*
ciffima unitatem primi principii pollrcmo redigit.Bt aute quiadmodu olsnume^
rus quodaroodo in unitarc.rora duitas in rcgc.totus exercitus in Impatore, ita fuo
in principio fui quafi gregis uirrusois atq? pfcifho.Vep: qd 1
m illa gtcgar.aC ut ita
dixerim jcoditionc,diuirum,roancu,infedlu intcmiinarumcfl. Viget in capite inte*
minate cuiufdam unitatis fingulari coplexu .pupi.ctficax atq? perfedtum. 6t Quo
ut nih l cofequentis corpis cfic in capite ,K rurfus in capite fotu corpus efle dira^.
Ita qd efl primu inter ea qux funr ineffabilis deus & nihil copi cfl qux funr,8C rur
fus omnia efl cminetia quada principalis naturx,8C omnimodx poteflaris.Corptv
reum ergo genusa quo principio dependebit, potius a primo corpc loco 8C digni
q
tarefhocautccft Cxlu. Vere igif quod dicebamus, Cxlu unit3S erit omnium cor-
popi de quo negari poflintoia qux fintcorpopialiopi.&oia etiapoflitit affinnari}
negari qde qm quod in illis formatum uarios habet fincs.qd difcrctum multiplex
1
Cxlo nec charadfercs cos formx,nec ea pariter habet diucrfitatem.

imperfecffu.in
Affinnari q.omnia illa fimul no potcftatc materix.fcd uirtutis amplitudine,# i
ginalisnaturx fiiblimitatec6cludic.Quxficxli natura efl.ccrtc nulli non Gcle^

ftium uenir.nec iracxiftimandu.uc totu quide CxlG tota cotincat pfc&ioncni cor
poptinfenopt.parsueropatte.NulIu id foret Cxli priuilrgium fcd pars quxlibet
Cxli totus cft mundus inferior,exceptis qux in mundo funr, fcd no ex miido. Hoc
Allegori. Pythagorici fignificafle uident' Allcgorica qda fua fcntcnria qua foliti affirmare,
Pythago ta hanc regione fublunareuna efle flclla,# in qualibet Cxli ffclla oia ce que hac
r copi fen noffra regione uifunf.fic in Luna.tu quattuor elemetopi,tu ualliu cfic roonriutnqj
tcncia. difcrimina.fed & flirpes K animantia quxcunq? apud nos funr,ita in Venere, Mcr
curio.reliqfq? fydcribus.quotypo certe non aliud nobis declarat, q q<f afinicre uo
lebamus, nullam efle in Cxlo ffelfa qux no ambiat totu qcf efl fub Luna, alioqn
illx cxlefti natura no erunt, fi no falfc fuppofitu atqi probatu,nihil ucrius dici na-*
turiS cxlefle,q unitatqnaturx corporcx.Tu q, hoc fuerit Cxlo d gnum priuilegia

q tanta uafhrate K numero luminum innumerabili.fublunaris demunt anguftix
bona complc&atur.Eft igitur in uirtute.cuiu(Lbet flellx, uirtus omnis corpora
LIBER. TER.TWS.
caducopj.ncc Hoc differunt dlucrlap: ftellap: uirtures q. aliis alia: rcb? prafinr, eu)
prxfint oibus ocs.Ncc qux fuerit altior praedat inferiori lariorc complexu, hoc eft
pluriu re^.fcd nobiliore cade corinens SC qux corinct inferior fed unicius longe
q i]
Ia CC eminentius, Videri pot hoc idc in montib9 fepans SC animantiu cognitione.
Na ficut omne corpus a caelo ita uis ois cognitionis particeps pedet ab intclledto.
Iocellcdtu uoco no noftru:q ro dicif ,fcd angclop.quos phi lofophi metes SC intelle
eTtus uocat.Hic fibi fupeft ad intclligcndu.nec aliqd ifra fejiec ia aliquo infra fe in
Ipiat.qd intclligic.Non fallit /16 laborac.Etqdio omni genere cognitionis pote*

datibus uariis diftribuuc excellit,id unica poteftate excellentius longe 5 fit in illis
poflidet, inTcipfo ucritate cofpicir.tangitq; prxfentc certitudine fenlus.Habet apd

fe illam dilabcntib9 rcb9 imaginaria facultarc,puidet caulas. fiC fpecics rerum tam
corporeas q incorporeas pfpiearia ronali jao ronalis ille.ucl fenfualis, imaginarius,
fed intellectualem proprietatem nobiliore coditione.qd' in iliis pfedtum cft colli
p
1
gcns,rciicit qd impfectu.Elt.n.in nobis cognitio phyfica aliud a mathemarica.ma

rhemarica aliud a diuina.Nam phyfica ratio eu fcnfu cofcquitf,mathematicam eu)
faatafia.d.uinam eu mete SC intellcdhi. Porro metiu nulla cft et dcfpicatiftima qux
non omne ueritate in fuo lumine uidcat.q nos illis fcientiisartibulqj, uel attingi*
mus certe uel anhcIemus.Eia igitur comparemus ifta corporeis fune in nobis has
artes attp ftientix.funt in tota cognofcctc natura uaria genera cognitionum .id qd*
m corporum turba diuerfap uirtutu uaria priuilcgia.Eft omnis cognitio participa*
tioquxda luminis intclledhialis.cft corporea ois uirtus participatio quxdam facui
tatis cxleftis.Quaq ficut ila cuidctius in rationc^ta pfectius hxc elucet in fpiritu
cordis. His ira pofitis agite uideamus an rcifte dixent quifpum fi de mentibus illis
defluant intellectuales radii.alios fore qui phyficos faciat non mathcmaticos,alioj
mathematicos non d uinos .alios diuinos potius q phyficos,uel mathcmaricos.atqi
ita hxc lux crit.ut ifta ftu dia .penes naturx diuctlicatem mentium fpirantium,n6 a
radiorum ab eadem mente fuo ita confiliomoluntaceq;proficifcencium,putorc<fti?

faciet qui nihil efle credat humfmodi.qd SCdargiter dare quxuis illarum non pof*
fir.ac qux non fua quidem, more fyderu libertate donet fed natura ,8 fi cotingit ut
hoc potius inde munus excipiat , non ad dantem in omnia xque liberalem,
q illud
fed ad captum accipientis codirioncmq; dicat efte rcferendu.Quod quemadmo* fi
dum diximus ita fe habet ftella ad corruptibile corpus.qd ad nofttum attinet hoc
propofitu, ficut mens ad defedhbile cognitionem .pariter erit dicendum polle ftella
qualibet ex fe dare quicqd corpus fubdicu.quodcuqj fit illud,accipete natu) cft, ut
iam afflatus occulti diucrfitace no afflantis ftcllx.qd aftrologus putat, fed afflatx
matenx diucrfitas faciat.Dixi afflatum occultu.quoniam fyderis adho per lumen
atej calorc.pro intentione rrmlflionecp radii pot efte diucrfa.qd fuperius explicaui
mus, fed in occulas iftis proprietatibus per quas ipfa fe quali ftella ,ppagat,efFun
ditqj fuas.ut ita dixcrim.fpccies SC imagines.ficut illa no apparet intentio atqj re*
miftio.ita nec ulla agendi diuerfitate ponere pfnademur. At inquies uirtus louis 6C
non propterca di*
fpecies ifta diffufa.diucrfa eft ccrtca uirtntc SaturnifFatcor.fed
ueriam re cffedftira.cu nulla fit res in fublunari mundo, quam non utra uis facere
poflit.Quxna igit" adbonis diucriirasjfacit utram idc, fed alia idem facit alio mo,
nobihore nobilior ,SC cimnenorc. Q_uaq nefeio (i de iftis uirtutibas ita ftacuamu*.
an efficacfor forfitan in nos uirtas infcnor,non g loco ,pximior,fed qa natm co.
gnarior, fed alterius opis hic inqfirio.Hic tm aderimus, fi prxter lumen arcp calo.
rem fua cuiq; fyderi ppretas coccdaf.Ita defendi polle oes uniuerfales.ut nullam
faciat ex fe diucrftrate iferiojs.Poflcmy tn cocederc uim aliqua pticulare illis, con.
trahe t es f.fyderea ptate.Atqj ita coccderc,ur nihil hoc tn adiuuarct aftrologos.ut
.
fi oes qdc ftellas oib? femp ide opari/cd no o:a oib^ c6cedam9,ucpi aliud alia ad
i i
hoc cxemplu.Collant corpa quilibet ex materia SC forma,putet igif aliqs ita fe ti

hfe,ut qui attinet ad materia tria minora fydera faciant, Luna, Venus atqj Mtr.
curius, diuifisofficiis.ut materia ipfam Luna regat, ad forma ucro difponat a Vene
re SC Mercurio,a Venere pquanntatc.dufitordo.figura.copofirio.decor debitus i
ptibus,a Mercurio
p qliratcm.du formabili mobilitate fufripicndi formi congra
as induit affediones,atcp funt fornix manentis a fupioriby rnb9 ftellis in hunc mo
du.ut <j> forma fit heat a Saturno, q? det ce&C uita his qui uiuunt a Ioue.q, mouc
at intus excitetqj ad opandu a Marte. Q<f autem fi res quilibet ipfa diffundat,
Pjdiffufionc notificct atqi ppaget.ad fole potillimu referet , cui? ec uideac opera,ta
materiam uincere de q fibi fimile parit.q SC generatio ipfa SC manifeftatio. Quid Ii
igif differret opa planctajr.qd' fii ultro c6cedim9,ti5 roncîon fidecxpirncro?:,n5
autfforitate Platonis Ariflotchfuc coadli.cettri tue quoqj uis diucrfitas rerum rafe
rioptîoa cxlo/cd a caufis iferiorib9,agcte illo qcf e luu femp i oibus.eodcm modo
fed ope uariato.ru a ,pximis caufis,tu ad difponc materix.pncularcs niagis
q uinn
tesji fydcrib? poncrc.qn neciftas uniuerfales nulla to pfuadet.poffct de qbufda ali
ter fufpicari fine piaculo, & cu dodfopi et aucflontatc ri nego, fed qd' feques Ii 5 oa
dct.fiqjhmoi nec funt illi qs aftrologi dicut, nec illis afficimur eo mo quo credunt.
Ca.XXVLEpilog? hui? libri cu reicdtiocqruda ronu affro.iipfos argumetates.
Xaminauim? naturales oes mutatiocs re?j ifenopt quicuqj exii opa efle
e uidcnf ,na de fortuitis hoium cafib9 qntx rotiis folutioc diccm9,nec es
i i
1
ptu i illis qd faucret aftrologis.fed occafio data poti9 multa oburiedi, ut

(it qd eosanagyrin illa comouiffe pccniteat. Et.n.gd colligiit^ inde aliud gradus
luminanu affici corpa fublunariafScd nec alia affedhoc cj caloris,ncc alter>9 caloris
q uitalisîcc cui9 aeffio aliter imutarct.q p fitu fydcris.uel ex ppinquo uel c duce,
to nos magis irradiantis.Ex his prlapiis oium cffcdfuu reddidimus rone.quofcuqi
fide expienrix i tcftimoniu fui dogmatis affcrebat.in qua teddeda non confirmati
affrologia ex illis obfcruarioib? fed ifirmari patebat, qd illi uel falleret, uel falle,
reuir.ubiqj dctegebac.Sic falfo appuit credi ab illis ui (olis exficcatrice, aut Lume
papt falubriter humedi atrice SC frigida, falfo fingi in Lunari occulta preter motum
fi lume qux mate rcuocct SC effundat, falfo noxa ptus odlimeffris tcu fieri Satur.
1
mi falfo fignis afcribi.qfi uirtutis ptanf diuerfx.qd pfit ? tmmo uarictare fotis
Arguroe radi? opad* falfo crifimos dies SC piodosfebriu.ad Lunx mot9,ucI alioij: fydejt te.
tu aftro. fcrn.Deniqj tm abfuir.utex illis a Sole Lunaq? muratioib9 argumetu fummertf
Aliud ar ad fide decreto^ aftrologix.ut inde f fufpitione falfiratis no mediocriter adducatur
gumetu . itam-argumetabilf fub Luna fi qs cubcr.mcbra occupat torpor,& cu ea echini fi.
Retor, mul implenf .frigefocit igi { SC humefacit.Sole torridu feofus artcftaf.igid ficcum.
ûctpri. Noscdiuerfoficinffamus.Luna implet cchlnos.iguf calida cft.dcmonilrauimus
mu Arif. hxc ex Ariffo.ff upet frigore dormietes fub ca,igitur calida cff. Dcdarauimus hoc
,,
LIBER. TER.TIVS.
aperta roc^quo pado.f.id eucniatjn plenilunio fauet coceptibus alie corporavere
fces roborat' ucgcrat,igf calidae Probauimus ex Hyppo:rate'cx euidetia ipa.Dc Hyppo
fole pariter appellamus ad expiecia dj patet illius radiis (pm. Vitxoem umificari Solutio
id octo no e ftccx pcacis fed (alubritcr calidx.Ncc difficile fuit declarare quo pav fecundi.
do uel ex accidenti uel ficcetmel exurat.immo (rigefaciat et fol.luna (rigoris X hu
mons ca ce dicat , licet fydus urruq; umifici rm luminis 8C caloris fua natura fit au
dor.Sic item colligebarit.uidemus a fole 6C luna manifcflo nfa corpa permutari Alia ro
nec igf de aliopt fyde re influxibus dubitandu e. At hoc ipra de aliis nos in dub um aftrolo v
trahic.qd de fole lunaqj uidemus,q>.f.ab cis ita rorpopt dilponcs uariari deprxhcv
dimus, ut reliquas ftelljsafynibolaspoci9iud!ccm?-q in ptes operis aduocatasfiq
de Iunx tamine dccrcfcctc fp humiditas in corpibus attenuant' augefrit fp illa cre
fcente.Cur igf fi qd putant aftrologi'dc aliopt lydep: cfficietia ue^t e. Cur inq non
interdu huili planctx cu drianc' iadura lumis lunaris ramcnteS'humiditatesn6 au
gent,ut liceat nobis aliqh fydcjji bnficio.ee in nouilunio fucculcntas oftrcas cenita
re.Cur inuice illa plena nuq Saturni ficcicas atqj Martis ius exii pro Icgib? alfro
logiciS'ufurpantiu corpa deficcat.fif ccfa ligna defendit a carie, potius ergo faucnt
obferuariones ille tollentibus prate planctap^q aftrucntiby. ficut X his pociusvq
(ignis efficacia nulla tribuutvq q plurinia,aliqn eu a luna mouec marc.Gcut uolut
nec ipi negamus.cur in aquaticis figtus polita-non plus moucc q in igneis nec mi
nas in ficcis deniq; q in huidisf aut cur luna non facit uberiores accciius humidis
iunda planctisvq ex liccatib9.Ec quo fi uera qux prxdicut de duodecim loas, qs
appellant domos, quo illud cofonat.qd ab ortu fcandcns luna' quo plus u trimo (
I
I
p
pinquac fornus agit in aceanu acqsita fiamus cx.xu.loco
q ex horofcopo.quo tume
I
loco languere ficnqj imbccillima oiura fydep ptatem affirmant,potius igf Itat no
B
bis cotra illos ifta experimetavq ut cocra fide altrologoy: opimoibus arrogent, mfi
i
1
queadmodum dicebat Phauorinus.uc fupra et terig.mus.qa oceanns quafi luny co
mes cum ca fimus fenefe t aiofcitqvpucant argu entum eilc ad pei fuadedu oium
i
i
re^t humanare 8fparua8C maxima tamq ftcilisatq; fydcnbuscumda duci acqjre
i
gi.Scd loge difpar-accp ut idem aftrologos ludens ladabac nimifqj ineptum X ab
*
furdum cft.ut quantum xftus oceani cum Iunx curriculo cogruic, ncgociu quoqj
*
alienius quod ei forte dc aqux dudtu cum riual bus apud iudicem elt.Exiltimcm
>
pfum quoq? quafi habena quadam dc cxlo uidhim gubernari.
4
Caput XXVll.
Eliquum ut poftrcmam argumetatocm diffoluamus petitam ab eu eris hu
>
r manis^n qbus alia ita utres noflras cxccdanc.aut prxtcr meritum X rone
eueniant.ut decreti fatalis- Si cxlcffispotctix uim altruef uidcant ,hoc nos
j**
ita folucmus ad prxfens ut offendamus hfe fuas caufas hcc oia latis apud nos.nec
I*
apparere qcq in oibus.qd auctore cxlu dcfideret.hoc eff nihil in curlu rept clTc hu
nanarum,un fufpicio.nafci debeat fada hoium faris regi X gubernari. Nam p ini
daqdem libri fcquctisno foluctcs iaro, fed arguentes, hxc imprimis cxlitus nullo
& no fieri polle doccbitnus.in qbus illam uim fan agnolcerc libi iffi uidenc.Ea ucro
iff
deniq; duo funt magna,uidclicctatq; mala.Dicam9 primu dc magnis,ucl ad alum
pertinent ifta, uel adcxtcma.Sic.n.nobis X Alexadn fodicitare, X prxeeptori s ige
ninm ac do&nnam obietftabant.Incipiamus igitur ab his qux animum pertinent,
?
g
,
.
Admiraris in Ariftotele cofumara Teiam repi naturaliu.ego tecum pariter admiror.
Q oare
Ari. cofu Caufa cxlu cft inqS'& codrl lacio fub qua natus eil.no ai cedo.ri rara uulgata roe
mac 9 phi cj. naci eode aflro multi non fuerut Arid.q q? praeter cxlu fub quo tamcj ca uniuet
lofophus lali^Si boetix fues,8C phiacftici pariter germinant, cautx pximx funt Arid. |>ptic
SC peculiares, ad quas Gngularem eius pfcdhim referamus. Pnmu uticp ut ille icjt
fortitus cft aiam bonam, 8i hanc utiqj no a cxlo^fiqdcm imorcalis.K incorporeus
7
aius^qd ipfe demodrauir.ncc aftrologi negat, tum fortitus cft corpus idoneum ut
v tali aix famularef.nec hoc et a cxlo mfi tamqa coi ca.fcd a pareobus. Elegit phari
. Hoc SC principiorum opus qux diximus,hoc eil ai 6C corporis, SC fui arbitrii fuit^p
fecit in pbia.hic arrepti ppofiri SC fux induitrix frudtus.Ar plufq phances multi'
pari dudio atqj labore. Fuit in ci doctrina prcccpcoris.K foliatas foculi in quo edi
tuvueterum pleni monumcntis.fcd non exactis ne SC labor non adedet incohandi
SC perficiendi bonas artes materia noo deeflet. At p fecit plus loge coctanei SC q
(
q
difcipuli.Sorcitus erat non adrum melius, (ed ingenium mclius.Ncc ingenium ab
aftro-fiqde incorporale, fcd a deo ficut corpus a pacre.no a cxlo. De quo nos tanto
loqmur^q altrologi honorificentius qto ca uniuccfalis pticularibus caufis diuinior
SC eminentior. Q uod fi captus cxcellic ingenii humani uel Arido, ucl phus alius
erit caufxhoc 6 oio deterioris quale corpus omne proptercaq; exlede ed,fed roe'
lioris hoc ed diumx.ficuti Socrates maior mea fnia omnium phop lapiam fuam n
fyderibus natalitiis.fed allidenti numini rettulit accepram.Q uare plus Cflo dam9
q oportear/i diuinitatem alorum a corporeis dcmitrimus,minus Ii corpo

illis radiis
reas drias qux de priuatis rebus accipiunt" illi quafi particulari caufx tribuimus
Minus aut omnino q dcceat.cum deformitates ipfas nodras^SC labes mentiri aferi
bimus dcllis.qd ed unum cx illis qbus maxime mouebant" ad adra confugcnvq
apparent in hominibus multis abfonx quxdam appcritiones^prxter leges huma'
nitatis.qux non intrinfccam hoc e humani, fcd cxtrinfecam hre cim uidcanf ,6Cqa
pocete io fyderca.Ego uero ab illis quxfierim cur prxgnans mulier terra comedac
q exqfitu oc genus edulio jiCEt fi modrifici defideni non adru

liberius SC carbones
fcd fotum cam pariter copi qux dcmirantVin corporis
cara inuencrinr,Admoncbo
temperatura potiufq in cxlocde quxrendam Dicere apud iprobos quoq? dxmoeS
.
Vide por fed a corporeis eos abduccre.Ccrte prxter corporis hitu qtu faciat ad hmoi porten
tentofum tofas affctdocs cofuctudo ueriflimo podum cxeplo declarare. Viuit adhuc ho mihi
exeplu li notus .pdigiofx libidinis SC inauditx.Na ad uenere nuqacccndif^nifi uapulct, SC
bidinis. tri fcelus id ita cogitat.fxuicr.tcs itaplagas defidcrat.ut increpct uerberatem, fi cu
co lentius egerir.haud copos plene uotbnifi erupit fanguis.K innocentis artus ho

minis nocetiffimbuiolctior fcutica deferucrit, Efflagitat ille mifer hac operam fum
mis prxeibus ab ea femper femina q adiuit.prxbetq? flagcllu pridie Cibi ad id offi
cu aceti infufione duratu, lupplex a meretrice uberari podulac,a qua qto cedit du'
padu ad uoluptate doloretp cotendit.unus inue
rius eo feruentius incalefcit.SC pari
tus homo corporeas delitias inter cruciatu inueniat.Is cu no alioqn pedimus fir,
q
morbum fuum agnofeit SC odit.qmq? mihi familiaris multis iam retro annis, quid
pateref libere patefecit. A quo diligenter tam infohrx pedis caufam.cum fcifata '
rer a puero Inquit ficadueui. Et me rurfusconfuctudiniscaufam intcrrogante.eda
catum fe cum pueris fcelediflimis^nter quos conueniflet , hac caedendi licentia qG
LIBER. TER.TIVS.
pc.o quoda.mutuu fibi uenderc flagitiofa alternatione
pudore . Hoc ego fartu
Jicer gniuc aunbus liberalibus, ideo non fupprdTi-ut
cognofccremus euidet 3 ipa ,
: gtum illis affertibus ualcat cofuetudo.ne quafi cam hfeterrenam

nulla pofllnr.cg
lu ftarim accufemus Na id qde aflrologus fi audiar, danatain dicet fuillcucncrcj
in bois genitura.K adnerfis fortaflc.aut
alio mo minitantibus radiis mattis flagel-
aram. Veniamus ad res extcrnas-in quibus
Alex.prfponcbat', cuius tanta ta repe Alcxan .
< tma fcrlicitas.undcnam oitu hfet quxrcbac n.f. hfet
a cxlo, Faci lis refponf.o, a u.r dro unde
1 tutibus Alexandri quales habuit mulcas
neceflanas imperatori, fortitudine, iibera tanta for
to!eranna,pcritiam rei militaris, egregia lfaruram.S: quas
t alia tnume tuna i bel
rare no e ncccfle.ab exercitu quem nart
9 eft.K fubpatre Philippo exercirarilfimu licis rcb?
oL beneficio regionis bellicofillimum.K
ob liberalitatcm exepluqi uirrutu amatifli
mu fui. Ab ignauia populo^ quos.fupcrauir.unde dirtus a patruo pugnafle fcc
cu
minis. A fortuna qux m rebus bellicis plunmu
dnatut.Furtunam uero cum dico- Fortuna,
cxlum non dico ,lcd ea caufam cuius meminit Anftotclcs fecudo libro
phyfex 3 u
: lcultationis, quam uulgo fortunam dicimus,atep
his uerbis folemus expnmerc,
ita fors tulit ita cucnit ita res cccidit.p
q fit ut ludetes aflerisût iaciant qd' uolut
aut qd non uolut, hxc e illa exea nucupata-qux pter
1
illas quas dixim9.& fimilcs

t CM.Cxfarrs Syllas,Auguffos,Alexandros fecit, qua per fc
nec dependere de cxlo
necide ce qd faru.ncc puidentix derogare diumx.K qd demu-aur
cc.aut non ee

P?. .qm^ximo lib.laradiflercndu cft,hic dicere non oporret.ubi aftrologos

non
alus magis q Aquinatis Thomx que hi lumx fibi
fauereputaut-armis opprime- ThomaJ
mus.qd uero ad id attinet qd principaliter hic trartaf.Ncgo
qcq i tenis adeo ma
gnum fien uel uideri.ut auctore cxlum mercaf.Nam miracula qdem animi.ut
di
ximus-cxlo maiora lunc.furrunx uero 6C corporisCut
q maxima fuiO.-xlo collata
minima deprehenduntur, ut quod rerte dixit Phauorinus. Phauon,
Nihil magnii io terra prxtcr hoicm,nihil magnum
y in mente Si alum,
hoie prxtct
c
huc fi afcendis cxlu trafccdis.fi ad coipus inclinas-K cxlu
fufpicis.mufca re uidcs'
& tnufca aliqd minus. At quemadmodu qdem in illo nigro anmmc formica^ . fut
i
t
qux aliispaxftet robora magn:rudie,funtuirton , bella,paces.officia, labores,
f ege p
ftas diuitix.Q ux contcplantibus nobis oia cxiguaSC nullo
diferimine nihil fut da 1 J
nfa corpufcula.nfx fortunx.nofln reges, noltrx prouincix,bclla.f<xdtra,nup-
ifta
;d
ox,cxI fi coparent' nihil funt pcmtus.cui tota terra collata cuius ia
I* unam partiucu
(
bm ,nter k boies igne ferroqj pamunf.iodiuiduum punrtum cfl.Non ergo ea eft
magnitudo rerum terrenarum ut alterius efle cxli opus non poflit.Quofi
q digna
000 funt.qux inter nos digna funt.quanto magis indigna, qux ind gnx
? etiam tiuc
f
> * nobisfut flagiriofos euehi ad dignitatem, Socratem perire iudicio rtellicatoris,3i
taormia id genus-qux quottidie multa SC uiderous.K parimur. Inqbus
imprimis
ducefccrc fatum, K cxleihs decreti ncccfliratcm ait Matern^Qucm
j;. ego cu aftto
0 ^g * a ''is libenter interrogaucrim.cur errata nfa tantopere ambiant ftcllis imputa
1
?
K & cum 'pb peccamus liberius inde cxlum q nos accufarcf qfi aut mirabile cflet
os crrare.pronos 8 malos ab adolefc.ta.aut errare illa poflmtaliqn iuflis
*; optimi
dei incomurabili femper ordine famulantia*Damnantf
^ inquiunt fhocetes facmoro
& orem iis afficiuntur, a qbus quxfopnncipibus.iufbs an iniufiisffi a iuftis nec cx
p?
#
bm Ctas ent tanto cmraculo,fi ab tmufhs. quid cxlo opus cft-ubi d.fpcrtnxexli
M 8
. .
Ariflotc. malicia faris cfl.Q uxric Arift in f> blematis.cur fcreide fpboni X pauperes .ctltp
itialras afferat caufas X ucras facctas.nuliam rn affert a cxlo.ur qui.f. feiret f ntes
ObicrfHo tribulosmon ex Iu germinare ,fed terram. Ar cautus ho
S X
prudens, qd' maxime
Rcfpofio fugiebat diferimen incurrit, cuadit alius pcriculu^cui fc temere Ixpius expofuerat!!
minus hxc nunq Ii cucniant fxpe-pro
1
Quid cfl qd admiremurfeu non euenire.q
miraculo fit hndu.homm cum plerucp fiunt caufa quaerenda efl prius quidem p-
xima H.ec fi decft' remotior & occulca,cu dc raro X fortuiro non efl alia ca inucfH
ganda, fi eorum meminimus qua; fapientiffimus Ariftotclcs X fecundo libro

fatis
.
i phyficx aufcurtationis,8C fexto primx philofophix feriptum nobis reliquit
IOANNIS pici mirandvlaedispvtatiomvm adver

svs astrologos. liber qvartvs.
Caput Primu Qui mos in difputandoferuatusK deinceps feruandus.Tum .
fi dour aftrologw quod maximum dant theologi aftrologiam tamen nihil ede.
ivios au
Offer hic fere in difputado mos.ut fiqd X ponat aducrfariPqcJ
putandi X dari fine piaculo X corra roabiiitcr negari poifit negem 9 id

audoris poti9 nos
q dem 9' ct fi
fit tale quo coccflo nihil magis cofi ciat
mire con ille qd' cocedit.arqj ifta feric pucnictcs ad id qd maxirou po
uinccns ftuiarc por.ondamus et id fi decqdiure negari pofle declarati
e.minie tri colligi qd'aibirrad'.S;c.n.& res ipa uenit i difpU'
q
ratione tota
p
fua mebra priculari 9 explorat t
X q multa gratis
accipiat aducrfar ; 9 l:elligir,qqj pa^r certa 8t abfurda opionc tueat .Qu^ ta multis
ucl ooib 9 falfa-ucl certe dubia tu utcuq; oia fe heanc lpa oio ee falfa
n poflit hunc
more feruares cu aflrologis primu defendebamus tm (olis X Iunx radios efficacia
hfe pmuradi res in feriores. Camera fydera nihil nobis ifluer ob radiopt ucl diffatia
Illemos ucl imbccillitatc.Scdo loco fi dabat' eis.id.f.n cxtorquctib 9 fed ipcrranrib9 deflue
quo ob^ re ab oib9 aliqd in nos ondebam 9 id cu ab oib9 intetioc tm rcmiflweqi diucrfum
fcruatîn eflucre.boc e iuce cu calore uiuifieo, frigus aut huiditacc ficcitatcq? ab illisno ema'
hacdifpu nare. Tertio fi facerent q eruor prias qlitatcs fi feq ut impllionuqux fiuci lublimi
tationc. diuerfitas eec ab cis,aur fi hoc foret n tn ab illis ucl peflilentias ee ucl cathaclifmos
uel cxufliocs, multo mi 09 uirtutcprimapt i.llapa <$ctuor cjlitatu res externas X cafui
fortunxq; fubedas a fyderib9 gubcrnari.Quarto fi piapr affecflionu audVorcs fy'
dera crcdercn^.hoc cfl calefaciedi.frigefacicdiqi.tu humedandi X exficcandi pcate
hfe no alias prxrerca illis dotes attribuedas per qs effit iat multa qux per uira djli*
ratum illapt fieri no pnt.Dcnicp qualcs-quales heret ftellx uirtutes X .ppnetates
cas uniuerfales itaee ut nulla eec n 5 ucram inferio^ corpora coditione ptaccmq?
q
c 5 plederc.Quare agere illa oia cuoibus qd eft caulx uniucrfalis.ppriu. Diuciii
tate autco^qux fiant X qux confingant oem a .pximis cauf s ucl liberis ucl nam
ralib>9 uel fortuitis origine ducere.Qux nos oia co cofilio defendeda fufcepirrms^C
intclligeret aflrologi cu aliter fentiut & afleuerat^no cofefla fe dicere X manifefla
fed qux nec cerris ullis roibusflec cuidetibus cxperimetivncc audoricare Plato.
Ariflotclifue cofirmcnt. Sed in ambiguo pofica Gcuci ppugnanf aqbufdi-itaop
LIBER QVARTVS.
pngnenâ multis. Quibas fi tota nireref afliologia.ncc infideliora fibi fiindamta
Iocarct fno eet apud me penitus ruinofa.fed mutabudajhoc cft ta? caderet illa mea
fcia.q uadllarct.Vcpt ut altrologls dem? qtum illis Agnas Thomas theologici
p
multi atqj phi dare poile contcdut,no magnope.f.rcfragante rone, longe rn minus
acciperent,
cj
aedpe illos fit nece (Tanu.ut aliqua aftrologia n folu apud nos fcd fua
natura , Si apud ipfas angelicas metes ee defenda^.Dabit.n.illis Thomas id qd ma Quid
nium dari pot dtra apta? caluniam ucritacis,ut.f.oium planetajs ad nos defluuia det Tho.
eu uirtute pueniat.fit aliis alias ftellis ee ppnetates nomo calefaciendi frigcfacicn allrolo,
di hnraeiftandi K exficcandi.fed occultiores, Vnde uaria muera terrenop: turba for
haf.ut nooem pprictate quam htic hoies extereqj natura corporalis iferiorafuis Nulla ec
proximic habeat,fed aliquam et a c.xlcftibus.hoc totum 6C nos prxcarioco aflrolo
caufis .>
cedentes aftrologis ondemus.nullam tamen iedreo futura? hanc arre.quin de his giam ce (i
maxime uatidnetur ex aftris qu* fieri ab illis uel iudicari non poliunt, ct fi fiant il illud con
lacundfa quae diximus.atqi ita concuifam uel ad interitum priore libro affrologia cedatur,
nulla ia pads uel indulgecix fpe relidla difputario prxfens funditus euettet.
Caput [I Fortuita a cxlo non efle.
Omiitx res cf qua jt bono uel malo euetu fortunatos uocamus hoies 8C in
1
f fortunatos hx prxdpue funt qux ficuri fatales imprimis putat 6C a cxlefti

decreto pedetes.itapixdidhonu aflrologicayt pars maxima SCpotifliraa ma
teria fune. Nam qux fc cas .pxias hSmt coditoes animi 8C corporis non exigere
p
adeo fupiorc cam occultiorecp uidenf^cj qux temere fieri cafuqi didm?,quu heri
Cne pxia ca uideant, talia funt fceliciter.ucl infoelidter nauigare.pegrinari, mercatu
ram facere, fodicte terra thefaujtinuenire,latronibus,beftiisoccurrerc,rcgi placere
pi culum cuadcrc.bona fcruiria.malaue fottiri.domum ingredi moxiuirura,8 qu$
lia hoc gne prxter cofilium prxter opinione miferisfiC uere xgris moitahbus aed
dut.de qbus ut qux prius extra nfam manum fmt 6i cxtrinfecus uemant i nos.op
tam9 maxie aftrologopi audif fnra?. Alioqn quo qs corpis hitu fit uel a fpcculo uel
medico fciar, ficuri fiC quale mete fciata fcipfo/i modo mete hcc. At qux fortuita
nuncupamus, ea fut qux poriHimu p artes diuinatrices humana curiofitas expetit.

Hxc igid* ante alia nullo modo de cxlo pramideri pofle pbab:raus,ncc alia rone g
qua ntif Thomas Aqnas.eo maxie loco quo fauei fnix allrologorum uidef. hoc e
tertio libro cocta getcs.ubi fortunatos a cxlo fiC fieri homiues 8C infortunacos dice
e. Virtus cxleltis corporis non agit inccllcdhiuel elcdtiooe.fed Ratio <f.
reuidef ,ea ro talis
queadmodii natura agit.naturx ppriu e ad unu tederc. Effedhis igitur g no e unj Tho. '
* naturali cap fece non poceRarquxexaceideci concurrunt intliceqjconucniunc 'i
ea ucrc unum ri funt, fcd

dutaxatunum pacddes.Coocurfus igt huiufmodique fo
iemus fortuitum nuncupare- nulla ee pot fe caufa naturalis, fcd cxlellis caufa na
p
turalis caufa ut dicebamus. Et igitur rerum huiufmodi fortuita^ caufa
p fe ee n po
teft. Adiicic hiis exemplum-quo fimul, declarat quomodo no e caufa
p fe cxlu hu^ Exeplum
iufraodi euentorum.fed tantummodo ex accideti.inftigad iqt aliqs a cxlo ad fcpul eiufdcm .
chru fodiedu .accidit ei ut in fepuichrothefaurus fit. Quare fodies fepulchrum the *
Crurum inuenirpon fuit hoc a cxlo ut inueniret thefau^ prxterg ex accidetirqn cx

accideri eft eunde ee SC
fepulchrum fli thelauri locutam illigare homine ad lepul >
chri fbfiSooc in quo latet chefaurus ut thc&urum iueniat caulae rationalis e fii iritel

g
Kgeatis.cuins ppriu c rem unam ad aliam referre SC ordinare .naturalis caufx fi i*
qua duramur ad unu fere ut diximus quale rdc exinde radium nemo diffitebic.
Capue III Quomodo rorum fortuitarum caufa fit dcus.quomodo angeli
quomodo ciclum.quomodo nos, quomodo furtuna.
Vm de fortuitis rebus mentio fut- opxprxtiu fuerit altius explicate q fint
e illajt cax apud phos atqj thrologos,na ex his qdeq ha (denus diximus exti
mari poiTet i cafum nos illa dutaxat tcmcntatcqi referre, nue rprobados ee
.i adrologos leruar i his quocp extraordiariis ordine SC certas eas conaret'/ut nihil
q
temere i na-whil fine ea legittima fieret
. Q uac fi qua cogitanda exilia rodet' potif
fimu cligeda q aftrologi acapiut-cxlu.f.cum nec ifra cxlu talis ulla iudicef pota
.f.rept omnium qux fub cxlo fiut,nec fupra cxlum dicut.uidelicct eu) mulca indi
gnc grxtcr menru SC rone fieri uideant' xqux potius corporalis cauf? quanda neccf
Fortuita (itare q ,p aidetia arguat eligeris. Quare uc hos fcrupulos extrudamus diflercre <j
qux dici da lari? fup his reb^ urite fuerit, uc podq a cxlo gubernari hxc no poflc modraui
tur. mus, nec uri SC quo gubernent' apcriamus.fottuita fieri dicimus qux prxter inten
tionc opcrancis rucniuc.Quarc ttri in rcb9 humunis fortuna dr,ut qux fole confix
Exrplum lioroncq; fiunt, Excplutu tale quo fupius tt uG-propofuit agricultor terram fodere
culturam foli cogitas non thefaupi. Accidit ut thcfaujr inueniac- fortuito fufhim di
cimusxncc repti thcfaun eam aliam damus q fortunam. Fortuna ucto no inrclligi
mus aut nurac aut natura.aut rcoloaliq eam talis cuentus.fcd potius excludimus
tm fortuna fctfi dicctes>ac G dicam? ita euenit forte n ex aliq caufa.nam fodio qde
terne ea dici no pot^non fit terra^quarenus terra eft locus, Sed accidit eunde loeu
terra Gmul ce latcbraq? chcfauri. Quapropter fi queras qua caufa facKi ut eruerit
idc thcfau^-nullam e affcrre.cu non una ea- fcd fortuitus concurfus plurium hoc
capt effcar.t.Propccrta errabant q fortuna in in rebus ee ncgabant.q opionc fctfo
phyficx aulcult ationis,K fexto prix phix libro cunuclis Ariftoteles, Errabant au te
non qa putaret qux nobis improuifa fortuitaq; funt ea nota puifa<p ee pofle fupex
rionbus metibus, qf nihil abfolutc fimplicitcrqj ede fortunam, fcd qt arbitraretur
hmoi cucta ncccllario hfe pximam p fc camino intclligcntcs quo p3<do qd e unu
minime exigat p fc unam ut hoiem eundem muficu ede & bella
p accides-caufam
tore eam nulla hct.alioqn G Gmul eent pp alicj eam ordine inuice hrentex illa ca,i|
aut Gbi temere acdduc,uc bellatori ede muficiTmufico ede bellatore, patet ea inui
Alius erx c g or di n e hfc.qr nullam het per fe agentem cam.fed ex accidenti tm.lic reifte Peri
ror detrx patherici cafum &
fortunam defendunt in rebus neccditate exterminares, fcd etat
(labilis . ex cis qdam detedabilius q q auferunc cafum pcmegantes.f.aliter ida Geri q fortui
to hoc ed nullo confilio fupioris caufx^ nulla prouidenria.pullulat.n .pedik ntiflTi r
mus hic etTorex impietatis radice qua credic' aut no cognofcuautfi cognofcuntur
no curari a Pupis res humanas q alibi roibus reuinccc.ubi contra phos impios erit
difputario.nunc ucluti p iudicaro falfus abiiciat' xauiftoricate oium theologo^ tor
liber de tiufq; phope familix SC Arido.Peripatheticorum principis a moralibus libris , tam
mundo de bona foituna dideruic , naro illic cura ede homines deis
u bi de felicitate
q ubi
Ari.fapia prxcipueq? fapieres.K hic nota ede deo fenfibilia ola prxterira atqj futura fit in his
dignus, dirigi nos ab eos daridime adeuerauit quod in libro quoqi de mundodibro utitp
Aridotclis fapientia digno cooGrmauit que placonica illa de dininaiudioa (bia qfi

LIBER QVARTVS.
oraculi cuiufdam coronide rcrminauir.Si igf
curant huana dei/ic.n.loqmur, or eo
ftodes angelos.SC incclligenriu capi ferum
ordinem complebamur deiueri cofiiio
prouidcDtixqj famulantem. Si inq hoc uept eft
ncmodubicaueric mitigatos ab illis
homines ea tepe facere quae homini non praemia non
praecognita illis uero fapien
nffima prxcognicione difpolita. Vulgatiffimum
eft exemplum de feruiseode mifV
fis a dno uc cooueniret ignaris camen
domini uoluntaris quorum conucntus are
,
coucurfus ipfis
feruis inopinatus atq? fortuitus-drioprxuilus
Scprxordi narus eft,
ficprocurans utilitatem pauperis agricolx cuftos angelus poteft
ad eum loeu effo
d.endum inuitaremotibusoccultis.ubi nouitangeluseffe
thcfaurura.ut qd paupi
fuit fortuna confilium tamen angelo
fuerit.hocrcfpiciens Aurelius Auguftin 9 qo Augoftj.
to de ciuica dei libro noinquir caufas qux dicunt
fortuitx, unde Scfortuna nomen
accepit nullas cffedicimus.fed latentes eaftp tribuimus
uel ueridei uel quorulibct
(pintuum uoluntati.Dixir quorulibet fpirituum.qm tam a
bonis hoc fieri poteft
angelis malis-licet
g
non oia poflint mali qux bom.nec ide utnfqj finis, fed bonis
dem ede hoium bonum.malis uero malu .fruftrante lilopc tn malitia
g
bonitate diuia
dii in bonum ordinat rcdig.ttp qcqd ab illis mala fuerit uolutare parratu.Sed
hfc Definitio
alibi latms.Proclus Platonicus in coracntariis in Timcueade roc pro qua SC Augu fortun
ihnus fortunam definiuit ce dxmonicam ptatem congregantem muice caufas Itet a Proclo
fe diuulfas.nec differt a peripathetica determinatione qua dt
fortunam effc in cie- aflignata
ftioie huana caufam aliqd efficientem ex accidenti, fcd altera eam remocioreoccul
.pximam notaraqj rcfpexit. Dixit.n. Ploclus dxmonica ptitem ita
tioteq;, altera
q.
uocent Platonici quafcuncj mentes inter hoies pofitas
SC mtellcbus fupiores a pu'
culari SC f>xh cognicinnc femotas. Declaremus exeplis hxcquo fiant ubi
repi nfap:
Bxeplurti
Kcxlum qd agat incelligamus.Domi erat Lucius SC foris qdem gd agere h fupradi^
in h:s
hebat-uep: (edit aio
tri cxc j Ji fnia limulatq; egreffus domo
eft-ruit domus- fortiia borum
tum dices periculu iminens ficcuitauerx.cuius rei cam a
q male pio pho fi quxfuv
ris^cd SC male philofopho rn debit cafu ita fabum'ncc
aliam caufam rcqredam.fi
quscras-b aftrologoiu benignam hocaliq radiationem refert fortunantis plancrx
cuius ope defenfus ille lic a ruina Fallif aut rone fupetius
. cnarrata.qm incitaf Lu
au ad egreffirm ne fub ruina pereat caufe e intcl ligetis agcrifqj cofilio SC roe.Q
ua
lis ncc louis nec alterius fteilx radius.tm ec boc de cxlo patuit ut ad egreffum
Lu
cii aius eet .ppelior ad quiete, ficut hoc quoqj ab ipfo corpis habitu ee potuit.ex
q
quo alii fedetarii magis alii ambulatores hoies funt.ut fi
q fuerit huius boni cortel
latio ca-fucrit cx his his poti9 qux uegetes nos reddut 8C meli? appeteres- quales
roarsias dicut- ri bnfica quxpiam SC defenfatrix a malis qu ut fxpius ide iueham?
Src.n. expedit ordinare illa iuice radi'9 non pot cgreffura.f.tuitionemqj a ruina
,
fed ,
queadmodu eligcti egreflione Lucio fpaciandi gta fortuitum c, utegredies mortis
difcrime cuadat.ita coftellarioni fiquam mo tale ee celemus- luuaou illum ad mo
tu-fbituiru e .priufq? accidetale- ur liberet a ruina.quo fit ut nec cogoofcens aftro- . ;
logus qd tuc ifluac cxlu Lucio aliud fit qtf cognofcat-q auidi illum futupt motus
'
ambulati onifqj.fed futupt ut fimul domu SC piculu fugiat prxeognofei
ab eo polle -
oee thema nec ratio ulla cofcntit.Vna igf fupeftca cui puifum hoc nec
fortuitum *
ec potuit diuina.f.uellicas intus aium Lucii

iftigafqi ad cgrcffu.ne fub domo mox-
afiira difperear.quaXSC cafuram ide nurne intclligit.SC ad eu fine ordinare Lucii
exitu pot.De radio corporali neutru dia pot.qf ncc phus ullus fortunam definiuk
cxleftis decreti coftitutione-aut geniturx-fartu>aut raleqppiam
dutfu a dogma
tc aftrologopt.fed aut ad ipm cafu inopinatucp concurfum

ca> fc rcttulcrik.aut ad
inrellccfhialcs cas inuice cociliantcs fuo cofilio.qux nrx puidctix fines effugetur,
Ariflo. fic magnus ille phops dux Arift.qd fit boa fortua-qd mala-qd fottuatu ec-gdifot
tfia tu deccmcdo cxleftiu meminit coflcllationu.fed ncc in
Tatiflime difleres-ne dii
phus ho
qredo difpuradoqj.qa ifta genethliaco pt opione ncc dignam purabat/dc q
dubitarer, fed uclut alia circulatote delirameta potius
inter fabulas prxltigia I
q K
ipe igf Arift.in co tradfaru poft diligere
ter cotrouerfias pbix deberet annumerari,
jf totius qois examinatione ita definit curo nobis
bn ita fortuito cucnit dupliciter fic
in id qd' bonu facit cuentu.aut quis
rifolerc,aut incideribus npbis ,prfus Iprudettr
n cofiliodeliberatioeqi fpetu m ad id animi dudKs, cuius ira r6nc ignorara9,ut quo

ille fe refert obftinatiflime trii themo ueloq; defeendamus, illud primum ad cafum
uolutas occultis iropulfkV'
putat referedu hoc ad diuina motione qua penitus ipfa
aius nefeio qd.no poflum alitet
nibus inclinet', qd' pa(Ti folentilla dicens prxfagic
ita cu fui cofiln tone nulla redde*
uclle hucrapior-alia cogitati meus n accedit, 8C
aio pertinaciter afleueranr. Quo loco
te poflinr.ita tn libitum fibi-ita prxiudicatu
Arido, q phus Ariftotcles K
deo nota efle oiaût fupenus diximus, nihil ec fiibliroi? deo
re<Se de unde pofllt uolutas nfa moueri.qcf magnum
ce immortalitatis argumentum affir
fieri cafu-quafda
deoKaia mar.Exqbus omnibus ita colligi pot rerum humanaps quafdam
prxter dei cofiliu
natura-quafda clertione*quafdi diuino cofilio.na licet nihil fiat
ira tn partimur ut fieri diumitus ea
dicamus qux rclitf? (ibi hoium mentes noeffi
prxter illam generale fumrrif
i cercnt,fcd peculiari numinis impulfu comctx faciut,
pocedatis oibus affiftcntiaro^finc qua nihil c(Tc,nihil fieri ,licct minimu
potcft.Sic
% i*
natura cum moribus

. r i quis proprio? hominis Gt agere elcdbonc.rcgi^ tn interdum
afFcdrionum corporalium mancipatus iudiciumroisnoncxpcdlat.Dcclaranf.hxc
rex bcllu finitimis fbrfitain caufa natura regis cft bcllicofa,cu
uno exemplo, indicit
uendicandi qd fuu c
pida.irrequieta.forfitan non tam paflione duriif
q roeucl iure
ucl iniurix rrponcndx uel aliisdecaufis.Potcft prxter
hxc oia fpeale dei confiliu?
inreruenire,fempcriunum,femper rationale, licet non cius fcmperucl iuditia ucl ra

tio patcar.Dci ing,confilium,8C aniraantisad bellum capcfcendum,8C cu
omnibus
ita liber armantis aduitforiam.quopatfo loqrurapud leremiam prophctam.Ecce
regero baby
ego mitta Si aflfuma uoiuerfas cognatioes aqlonis,flC Nabuchdonofor
Ionis feruum meu,8C adducam eos fuper terram idam.K
fuper habitatores cius, &
fuper oes natioes qu in circuitu illius funt.Et apud Efaia, Adur
uirga furoris rnci
C baculus ipe e,in manu eius indignatio mea ad

gentem fallacem mirta eu,8C con
tra populu furoris mei madabo illu,ut auferat fpol i a, fic diripiat prxda,8C poat illu
Icoculcatione qfi lutu plateapr.ipfc aut

ii fic arbitrabit', cor cius n ita exrimabit.
Caput Illi AdcxlumnoeiTercferedum 4 fiquidanobisfitq.nfasuircsotce

utcp di
dere uideae ,fcd potius ucl ad angelos ucl ad deum.Atq; inibi de fato multa
uina prxuidentia nolfram libertatem non tollat.
Vm
quid ueroabholc fit q> cius uires excedere uideaif , infelicis folcr curtis
c admirabilibufqj mortalitas nfa concuti.uidbiqj repi magnitudine, fufpicari

uim caufx potcntioris,id agentis in bomie atqj per hoiem.quo huan uitci
LIBER. QVARTVS.
facultatis excedat. Er
hac qde fufpitoc
q carneos tm oculos hnt.rapiunf ad cxlu .
ijuon ipi maius uidenr, aut putcnrius fcnriunr,mal.c ira copofes mentivut
h:l
ad .
catu ametem cxpteq? cognitoisid refcrac,Cui

nec omne menris humanx cofifiu fa
ee crediir.Qd rndcanc 9 dem a deo difponi
tis li illa 8C ordinari, fed a deo per cxlu
fydcraqj copleri, quoje
uirrusK efficacia canra fit.nimis cj abfurde dicere reuincent
mtcre<-deres iftx caufx iuter deu SCnos /icuti humiliores
figdv.
deo.itafublimiores 1 -Ii
hoibusec debct,nccqux roc confilioq; peragunto qualia no (Ira
funtpcr irratoalia
corpora. dccct ab auctore primo difponi, fed queadmodu ille elementariam molem
u.potc dcteriore.pcr cxlcllcqux melior eft. regit 8C moderatur
,
ira res humanas
non corpoK fed ange! ok myfterio,qui natura dignitatccp mediant
inter nos&dcu
coucn t gubernari ,qr cu a deodcfccndisad tcrra-dcfccndep
cxlu, cu a deodefeen Propheta
d:s a J hoies-dcfcc de per angelos. Sic angelli,
Pcrfapi,grxcopt,hcbrxopi,lcgis apef Piaro. "
prophetas fuis populis puidcntes.S: apud Platoncm.omncfqj Platonicos
locales ifidorus.
d Lxis urbib 9 ,rcgnis,homin;bufq) prxpofitos, quoje mentione quoq; facftam ab Ari
antiquior
antiquior Ifidorus, poft Ifidopt Clemens alexandrinus ini! romatis
ftorcle,3
& mc Clemens
minerunt.Ncqi nos turbet q, indigne quxda inrcrdu.iniufteq? fieri nobis uidcntf,
alcxidiv
ur pptcrca ad cam naturali neceiTitatenon confilio ahentem.
libentius recurram? nus<
Nam ridicula fanc fuerint urbis uiliora mancipia, fi dc confiliis principis iudicarep
fumpfcrinr,mulro noftra ucl ridicula. ucl facrilcga potius temeritas, arbitrium fibi
oendicans primi ordinis fapictixqj diuinx.qux non in unius hoininis.unius fami^
Iix, unius urbis, fed orbis totius utilitatem, non ad fxculu
inff aj,fcd ad oia pariter
fxcula.oculu puidentix radiuqj fux bonitatis extendit . Nos hxc homuculi-imo
ootffux talpx.ucrc a(ini,ucrc boues.SC quide fcptimi diiudicantcs,& deu rcuocabi
'j
rousad examenfQui fxpius nec in illo.quantuluq? eft qd' bnbcrous iudianm.fed L

animi potius morbo iudicantes,iniuftc feth quxrimurqcqd fieri ipfi nollcmus.Ec
quis non alleueranter cxclamailet dormitare deum cum
lofcphumu dabat
luffus
a fiatribusfQuis non et nuli u die cum idem C3rceremprxmfum
caffitatis accipie
batfVidc mox cu in xgyptorcgcm.uel a rege fecundum. Vide patre cu tota fami
lia a fame redimentem. Vide pphetia oobilem.nec
negabis a deo faeffa illa priora^
perqux ad ifta deinceps ordine fuo perucnrum cft.Scd&: altius fi fufpcxcrisut ab
illa tam impia mercatura rem copdutffam intelligas,ut
defeendens totus populus
>n xgyptu diucp ibi attritus ab xgypriis regibus. tam
gloriofe in libertate afferaf
a Moyfe.toc prodigiis confirmata poteffate dei.toe oraculis manifcftara,
mpharao
nt,in xgypto.in hebrxoyj popu'o,p legem, per tot miracula diuinx maicflatis, nuc
per bnficenti.im,nunc per iuffitiam qux figurarent futura fub Iefu diuiux corpo.
rationis incifabilia ilia myftcria.Profctffo uel infanns adduci co non poteris ut fine
ratione fieri qcq fufpiccrisin rebus humams.pptereaqi non adeo optimo fap ente
fed uel a dxmone malo cum Manicheis ucl a corpc fydcralis rcuolutioes neccffita
te cu aftrologiSjUcl a cafu fortuito temerirateq? gubernari cu n multis male philo Maichci.
fcphantibus credas, Sed SC quotiens fufeitari bella K cxdes.SC urbiu uaftariones,
8 eueriiones regno^ intclligcs,non mixturam duorum radiorum aut iterpofitu na
turali curfu fuo lumen inter folem & lunam cu prxftigiarorb9 iffis caufam, cogita
bis.fed cofilium dei ucl punientis malos uel exercentis bonos, Vnde ille d <ff9 dei
flagel!u,8 alter laris pximue fxculonro.non hoiem cfle fe dixit, fed ira dei otbifij
Herodo' uafliratem. Sapies ille perfajt apud Herodotu q difcumbcnte apud fein conuiuio.
tus. Thcbano.cui futura fui gentis cladc^nefcio qua pnfcnfione fibi praecognita refe
rauit redlc locutus c.Nam cum fuaderet ThebanV.ut idem iperatori exerde 9 denfi
ciaret.dchortarcturq? ab incepto cuius efiet luturus exitus tat infaelix, radit id h5i
e(Te ineuitabilc.qtf fieri deus ordinaucnt, Quare ucc fuis uerbis fi .f. imperatorem
De fato. admoneret-fide futuram, qri ita deo decretum cflec.pindcqj fcet Martdonium(jta
Augu. erat principi nomcn)feq alligatos neceflitate.placetqj q> necefliratcm non aflroru
Fatu qua fcd diuini cdfilii dixit.q 84 fatu (iquis uocet.rcdius inqt Aug.fcnticn q loquat .EU
dnfari3m aut hoc fati nomen qtum ex uctcpt colligi nionumetispot in quadruplicem fignifi
accipi. carionem acceptum, ut fatum uel ipfa natura fit uel caufajd ferie ordoqj nexu necef
Primus fario cu (fla produces- uel fydcpt colli tutio.cum quidaut oafdl-ant coepit aut in
modus, cohac ,ucl diuini confilii cxecutio certa incuitabilifqj fucccllus- in primam fignifica
Alexan - tio-em accipit ab Alexandro ex afrodifiadc in libro de fato ad pnneipes Scuept 84
der Antoniu.ita.n.fara cfleconcedic-ut fatum ipfa natura fit qui principium aliud di
Virgilius ab eledlionc-qr fato ignis calcfacit.aqua humida efl.fol illuminat, fcd 64 cum quis
Ariltote . dilfoluro corporis teperamento morit' 'fato mont',Si ucro uel ex equo praxcipiaf.
Secunda uel gladiis occiditTato no mone ,in que modu de Didone Virgilius mortem (ibi p
modus fa uim praeparante dicat.Sed quia nec fato debita nec morte peribat . Aflrologi ucto
ti. id maxime genus mortis in fatu rcicci(Ient'lic Demollhcncs.Et ita qdem fatu ne'
Alexan ' moeencgaucric ficuti nec natura.Q uo padto 64 Arill.quinto librophyficx aufcul
det tatois fatales dixit generationes, hoc c qui fecundum natura fior.Nec dubium cu
Confuta |ic fatum intelligamus multa fieri pnter fatum/icuti 84 multa fiunt praeter natu'
tio fccun ram uel cafu uel eledtoe nfa.uel ut mqtcode loco Alexander ipfc Afrodifcusconfi
d. modi, lio dcojt Q ui ucro fecudatn inuexerunt opinioeitv-cogitarunt in ipfa natura nihil
n fieri neceffario/iqs oes fimul cas compledleret. Nam qui multa fieri dicut extra
neccfiitate.hoc ita defendutin naturalibus rebus 84 arbitrariis . Iu naturalibus- qa
non oc qd' fit naturaliter neceflario f t-cu naturi opus impediri poflit'in arbitra'
riis qa clctflio nfa 64 arb trium liberu e(l,illi contra fic inflant , in naturalibus qde
fiqd impedit neceflario irnpcditi.qa 84 illud impedimerum a naturali ca c.quc tan
dc ad fuprcm.im natuum- hoc e cilii redigat.Ea ucro neceflario agit.fcd fallunt,
nam ut ipedimeto qdc fuerit ca naturalis.futt ea tn qui 84 ipfa potuit 84 non ce SC
impediri cu agcbat.qr continges illud impedimentu no necelTario fuit. Et fi dc illo
rurfus impedimento nos urgeas futupt.f.cam naturalem, qui 84 ipfa ficuti natura
1
l/tcr.ita neceflario aur impediet. Rrideo te fi mundum credis xternura- aut in ifini
tum .pgreflirpr a ca contingere in contingetcm cam.inter quas ordo fit feroper acci
dcntalis,nec unq aduna cam primatacellariam perui nupt, Vndc fcquentibus ne
cefftas inuehat ,cum nulla fic talis intra naturales ,qri nec cxlcllis cuius openbus
84 materia 84 concurrentes inferiores caute facile obltanr.Si ucro dc mudi creatoe
cum theologica ueritate confcntis.Dcucnies per imperrunum illum rcgreflumad
Tertius primam rept contingente inllitutionc-unde tolletur nccellitas.non confirmabitur
modus fa elctlionibus noflris multo irrationabilius inferunt ncecflitatem,quoniam uolutas
ti toto O' nihil eligat non prxiudicaru a ratione nec in noflra f t manu- ira ucllc iudicare/cd
pere con fallis nitunt afTump:ionibuS'Ut ab aliis alias, 84 a nobis alibi declarabit. Nam pe*
futandus culiarcs hic feorfum tradlarus exigunt . Nec magnope pertinent ad confutandos
'
LIBER. QVAR.TVS.
aflrologos.quops illa tertia eft acceptio faci toto operecofutanJa,
differens a prima
opimoe^q? naturam ipfam cxlelte ri folu naturaliu/ed & fortuita;? ut uidim?
rejt
origine facit.maleq; de caufis inferiorib in hac parte maxime
9 fentitpcftime de eae
leftibus.qri licet natura exi u fit.cooftellationes tri illae quas fingut ex lydept pofitu
rl cr loca,figna,domos,aliaqj id genus, cauf naturales
P non funt,(ed tichcix ,nec
ex uno illo momento initiali dependet operatio cxlcftiu, nec ad ea qu ppria funt Approba
inferios: caufaj? refcrunlf.ut ia' dcclarauira9,& fcqnetia
magis declarabut , Rcllat tio <Jrt
quarta fati figmficatio theologica.ficut illa pria pbyfica magis/} ucracp ucra, ut pe acccptois
dente a diuiuo cofilio feric ordinemep caufa;? noter, fub quo nihil nfa libertas peri fari,
ditet ,cu fimus.SC ri has caufas,nec i hac chorea fati patiamur tih/ed agamy
inter
fiue igc dei pruidentiam/iue puid&am.hoc eft liue mete ilh9 omnia prxeogno
fcentcm/iuc uolutatcm ex fuo placito oia difponetcm attedas.nullu fit pneiudiciu
liberis acftoibus nfis.Nam prxuidentiam,cur non libere facio
q> prxuidit deus
fi
mc facturum,nam fi erit q<J ille prxuidit, utiq; libere faciam, q<f libere me fadtup: Ex pr ^
ille prxuidic.Sed 8i quia erit qct uoluit,uoluit autem me ee libcpzjiberc aga qcqd fciecia dei
agam nili ipfe mihi meam libertatem ademerit, 8 certe non lolii prxcognouit de? non tolli
uoluntatcs ooftras.fed di prxordmauit.ncc cu id Gregorius mfcn? Damafccn9cp n fam
11
negarer.uidcnt aliter negare quam ut admoneant. Cxtcra qdem per uoluntacem bertatena
diuinam. electiones noilras per illam cum noffra etiam uoluntatc d(poni,ita tri nt neqj
ex
p
non mo cogitarionu noftrarum euentus/cd Si ipfe cogitationes, ipfa confilia.ipa
pu i denti a.
pofira.nec regum tm.ut feriptum elt/ed omnium corda in manu dei fur, fo!9 oia Declaraf
q
moderat ,nunc in his qu nec ad uitiu attiner,nec ad uirtutem inclinans uoluntatc fnfa
quo libitum illi/ fic decreti alicuius fui exigat ablolutio,nunc uirtutes in nobis, f} Damaf,
K nobifeum inchoans Si perficies inchoatas,nuc a uirtutiby ad uitium motos, per Si Gre*
mutas ad iuftitia,ucl admoues uirga pedagogi
p mifericordia,ucl comiues qfi hal mictu.
Iurinatus
p iuffitia,oia fp aut bona,aut occafioncs certe faciens bonorum,tanta de
feto de puidentia Si humanapt
reps gubematioe dixerimus cu per fe cognitu utilia
tum ad cducllanda aflrologica uamrarem neceflana.ut cu qd fieri cotigereqj uide

mus q, auc maius uideat' aut ordinatius.q ut in cafum hoicmuc referat', n5 uim ibi
cotporaliuradiopi/cd diuini confilii angcliciqj minifteni cu humana libertatecura
poteftatcmqj intclligamus, Liquet aut ex his qu diximus K quo patfto tum pri
uideri futura, tum prxcaueri cu
mala pollint a nobis, nam fi fortuito tatum fie
fint
rent res humanx.nulla prxfenfio futurorum efle poffct.Cu} aut humano diuinoqj
cofilio fiant, pot humana ro de illis nonnihil conicdfarc/oli ucro numine afflati
prf
uiderc certillime,q> pphetapi prxdidfiones oraculaqjconfirmac.pximi licet longif
fimo pximi mteruallo ppheris prudentes fint.Vndc illud Euripidis, Qui bencco
iedhucrit is uates optimus efto, Sic in procurando fcclici rept fucccflu infortuniis
qu uitandis illud potiftimu e^deii fibi coci liare ppitiu ai puritate, piis operibus,
uotifqj fandfiflimis poft hoc ipfe fibi fao confulat fua phidcntia,nam licet io plerifqj
rebus inultum fortua poffitplurimu imo totu in oibus di fpo certe diuinx uolunta
ris.ipfam tri re&a uiuendi rationem magnum in his habere momentum necefle eft
nifi fruftra collatum hoc nobis munus a deo dicamus. Quare rcdfe dixit ille nuU
Ium ab efle numen fi fit prudcntia.led nos facere fortunam deam c^loqj locare.
Pfopterea Plato i epifiola ad Syracufanos,cu Homerici illi? didi rmimffrr, Dri Plato, m
f
7"
metem abflulcrunt.quia hoies potias adie&a ipfi mente abftuicrut,q Euripidis
ille fnia cofirmat.qui fortem aix filia efle dixit. Prudenter igitf uitam in (litu entes
r5ne nacurali.tum pia religione diuinam nobis bcniuolentia parantes, uitemusoej

TupOitiofam uanitarcm.alioqn ucl futura prxuidcrc,uel cu> fmt mala prxcauere
q
per aftrologicas fpcraueric obferuariones audiet Efaiam fibi diccnte.Veniat fup te
X
malum nefeies ortum eius,& irruet luper te calamitas qua non poteris expiare.
Caput V Necprxterica nec qux ad alios attinent pofle ex aliqua conftcL
latione prxuideri.
Vod fi fortuitis rebus aliqd quodrndeant Quamq here
habeant forte dc ,
q nihil podunt aut uept aut uerifimile, De his qux gemturx horam antecc +
dunt quxfo qd rfidebutfhocefl quonam padfo putabunt efficientem cau
fana fuis cffc&ibus elfc pofteriorcmCQûid de his ite qux no folu,pnora,fcd et alie
na.ideoq? fuas caufas non huius geniturx conflellacionc.fcd alibi poflidcr.ria.utcu
ex hora q filius nafcif de parentu auoptqt X

fratru natu maiop naturis foramifqj
(
pnuciant.Hxc.n.8C priora illa funt conifellationcî ab ea itidem aliena,ut quxa
praeteritis iamdiu ,ppnis coftellatiombus fuis heant fati ordinem dependentiam X
(Si qtf.f.efTc fatu a cxlo exiftimemus>'n eo item q nafcif quo illud efficit natalia
multis ille diebus ante diem natale acccpit.prxdicut.n.cxthe-'

1
! tia conftcllatio.qd
< . mate genituix-mas nc an fccmina fit q nafcid' l manc 9 an integer pulcher an defiat
mis,deq! aliis hm5i corporis conditionibus dequibus oibus iacTa alea erat priulq e
matris ut ait Lucilius bulga ffans comitterct .hopt oiuin prxdnfhonem qua libi ra
tionc aftrologi uedicantcfed nec cffctfhi caufa poflerior.nec prxuidcntcrcx cxlo ali
Haly. ter qux inde puidet ,q quo paeffo efferus ex canfa prxeognofeit . Halyauenroda
aucnro. apotelcfmaticos Pcolemxi libros enarrans quafi nram hanefoluens qone- ondere
l Bella uoluit quonam padfo-ex fratris fratru.cx filiopt genituris parentu fata prcuidcret
* imagina Mo quoties mqt mulier cogredit uiro totiens cocipit,fed tuc folu cu ea incidit hora
tio. cuius coftcllatio- cu parentu coffel latione concordet ,X qm qux cum alio pariter
coueniunt inter fe quoqj couemre ncccflc c,fi conueniunt cu paretu conflcllatoibj
filiopt oium genitura- erunt ipfc quoqj inter fc concordes,qf X mutuo et fua inui-
ccm fata fignificabunt/ie ex fratris fratru,ex filii genitura parentum natura fortu.
Redargu nxqj demoffranc.Ego uero in hac afhologica fubtilitare nefeio qd primu coargui
tio uel irridca.No edeipit inqt mulier nifi qua hora fydcpt pofitio cu parentu fydenby
i
coucnit.Non igf ex ea hora qua nafcit/ed qua concipif puer paretu debet facta p
Prima ro uidcri.Sed X cu alio ite cxlo pater-alio genitrix nata fit cius q cocipif >quo una po
Secunda terit conftcliatio tam diucrfis conflcllatoibus rndere f aut fi hoc fieri polle putent
Tertia, aliqua fydep diucrfitate-quo tot filiorum themata thematis patris-matrifqj fimul
mdcbuntfCum ab hifdem fyderib9 -ab hifdcm ccli regionibus peti oibusdebeat i
paretum fignificatio.A quarto X declocxli loco fors patris Kmatris ab illis inuefti
gaf,a folc ite Saturno- Venere- SC Luna. Hopt difpofitio in thematis geniturarum
uana fere femper X multiplex pro uarictatc filiorum.tu iftam oem uaricrarem pu
tas polle non uariarc a confici lationibus gcnitopt.quafi poflit ab alio non diflcntil
quod a fcipfo prius di (Tenti t-aut no fit futupt-ut idem pater neceflaroK fortunat?
fit X infortunatus, qm cius . f. alter filius quartum habeat locum fcelicibus radii*
illuflratu.alter uero mfcelidb9 obfefTum.Quod ut uitarct uulg 9 aflrologopt folio
f
.
LIBER. QVARTVS.
dicere non ab olam (iliope genituris fcd ab eius 9 ect maximus nata paretum fata Refpon-
prxuideri fcd adimit datim eis illud perfugiu-dc fratru genituris, quas ondebant fio uulgi
iccirco inter fe conucnire,q. cu genicojs condcllatioibus oes pariter confonaret.Sed aftrolo -
<jd oporterte opcrofius confutare cuidctiflime friuolafQua.n .ratioe dcfendif ( no gops
concipere muliere deinde hora nafeicurus cuius condclla
nifi
9 tuc concipit ea fit
cio eius modi fit futura qux paret u eius nafci^ forte atej natura adrologo poflie
q
fignificare .f. illis cxlu 6t tota natura delcruit.nccpoted aliqd fieri in uniucrio nifi
eo fiat roo per quepolTit de eo adrologus diuinaf. Praeterea illud quo foluut quo i
erat toa uis nfx argumetarionis.non polle effici ab hora qua infans nafcif , qcr in
harribus in parentibus dudu ante praccellit.Nam eorum opinionem qui non effici
hac re fedfigni&cari tantum ab aflris dixerunt, podea coarguemus. Nuncaduerfy
cos difputaraus qui eorum qux cxlitus praedicuntur caufam effe cxlum opinanf
quod St Ptolcmxus.&J prinapes omnes illius artis opinati funt.
Caput VI Futuramulcopodteporeaprxfenticondcllationeefficino polle.
Vid q, noYolu prxtcrita.fed redle confideremus,nec qux multo pod tpe
fi
fune lutura effici prit 3 pnti conftellatoc.qd' c familiare frequecillimuqj

q tri
madrologo^prxdidhonibus.Vbi.n.fi illud legit' apud cos, plancta orien

talem in primauitx parte prxdarc quod pollicef .occidetale in podrema,
q horo-
fcopuoccupaueric uel horofeopi fuerit driator citodarequx fua lunc,paulopod cu
qui decimi loci iura pollidcat.q occidenti uel affuerit uel prxfucrit fero ,
ferius qui
imo cxlo fuerit collocatus, atq; alia hoc genus lnnumcra thoc deniq; arteftantia.no
heri a coodellationibus qd' funt fadlurx cu ipfx fut condcllationcs, fed multis po
dos annis podej fuerut,huius ucro miradi cxcmplu in nulla uittute uel atdione na
turali qualem ce cxlefte confiteut .apparet ut.f.tuc efficax magis cxiftimef cu no
ed q cu ed.non remanet aut exledis mflux9 in corpore indar mcdicinx.Sed rnde Refpofio
but forta fle ct fi prxeerie ille fydcp pofi tus- durare tame uittute inde nobis infufa
qoxfuotprc p natura agentis materie^ habilitatefuos tandem cffeifhis in lucem Cofutato
fit editura. Ego uero qcf attinet ad natura agetis obiicio illis qd prius obiicieba ua
1
riari qdem ,p agenti u conditione uaruq; uirtute effedhis quoq; natura St condicio
nem. Sed hoc ellc oibus caufis pariter cominunc.ut qd' fmt effedlurx-tunc magis
quado lunq cu multo ia tpre deficriit.Quod fpedlatad materiam fi forte
efficiant
dicant non dari Geri regem St pHm cu q nafcif .licet cxlo id promittente , qa xtas
repugnat, poterit uiden non abfurdu ce qtfdl.fed cu xtas copi munepi capax e qux
natalitix ftellx pollicebanf, cur tamen non fit.cuius St ca fufficiens iam prxcefTic,
K materia habilis idoneaqj prxdoed.Sed aut ceflareaiuteffeiflum tot annis quoc -
Cgnoj: partibus a tali loco planeta didabat.auc quia talem inthemate exii locum
obrinuic-mfi fero prxdarc fua beneficia fuis non poffc hoc rationalis poti? naturas
pro eledfione arbitrioq; fua munera quo uolueric tpre difpcnfatis, naturalis caufx-
nec cft.nec effe poted.Prxrerea ficx fe quidem daret dacim cxlum quod promit-
rir,fed materix difpofitio cd in mora.non erit adrologi euentus tempora prxeogno
Icere q cxlum confiderat.fed cius potius q materix datum conditi oneq; cognofcit
ut qdfutuj* fit ab adrologo audiat. Quado futu pt adrologo ipfc dcmondrct.Q cf
ite rdpondebant feruari uim a cxlo deriuatu prxtcrcutc condcllatione feire ab eis
odimîbi nam coufcruef Cutiij aut in matena,aut in caufis inferioribus St fecun-
dariis.quopt fiue utruq? fiue alte jt eis placcr.fciar nec in xftu fluetis refluetilij
ma
terix,nec in tam uaria atqj mutabili particularum caufarum multitudine-
uirtute
cxlcftcm pofle eandem 6i flabilem tam diutumo tempore permanere.
Caput V II De aufpicarionibus quas eledbones dicunc-cj uana impoffi
bilis fit aflrologorum fcnrenria.
Ibet ite ab cis
feifeirari de ea parte qua nuxime utilis uite putaf
aflrologia
1 quae eft de aufpicationibus uulgo clcdfioncs uocant,'hoc cfl quona
parito
a caelo fieri it cl ligat, ut qd' hac qdc hora aggredimur faciedu feliciter,
qrf
nero alia infeliciter fiat a nobis.Na ut facile oia hxcdicutur 8C het in pria
, fronte
fpem pbabilitatisita cu diligentius examinant uana ipoflibiliaqt deprxhcdu nt*.
Si qs inqunt iter fub tali caeli conflellationc capcflat-coirioda hebit pegrinatione^
a rege benigne cxcipieri.re fua familiare adaugebit,C6tra.fi alia hora equu afccdat
aut defcedac in nauim-difficilia irinera-piculofa nauigation: cxpericc .Nec
efficiet
tande cuius rei gfa iter nauigationeuc fufcepir.Hxc oia fateor me non perfpicerc
quonam parito fiant a cxlo, doceat ipfi me Ii pnt.Efto luppiter
de nona caeli regio
ne radios fuos in terram laculcf, felice dicent conftellatione itinere capcflcndo.
p
Q.uxro ego excis defluxus ifte afflacufcpfortunarus hoies nc ipfos afflet atqj aff
ciat iter arrepturos.an ipfam potius iter agentiu hofum operatione, hoc cfl ucl cq
afcenfu uel c domo cgrcflione.ucl huius aliqd coyt quae funt oecclTario itineris ineo
hamcnta.Si primu rndcanc afflabunt illi, et fi tunc primu iter ii accipiant fyderis
bencficio-quotiens arripiendi itineris illis fuerit ,ppofitu, prxlertim cu ex cojt fnk
non pftet conflcllatio qd" polliceri tunc maxic qn efl, fcd longo et pofl fxpe tpris
intcruallo . Si fecundum multa certe delirare cogent' ut po (itione tueant , du nobis
exponent quo parifo louia illa equi afccnfio-K molle pedibus uiam fubftcrnat
,
latrones abigat ex itinere 6C uubibus pul Iis placatu efficiat diffido
lumine cxlutn
Necpajt item illis negocii in retincudoiflo defluxu-dum mulropt forte dic*
itef
plane coficiaf ,cum n parua iure fufpicio hnda fit neq? i illo equu
afccndcntc uirty
cxlo dcfcendi t-rcciproca rone cum de quo illedefcrdericilla infectura
rurfusafee
dat.ac nouo ifle uiator Ioue femper indigear.cn erit ei equus infd.endus.Nam
fom
niarc uim aliq primordiale nufq cofiflente- nullibi radicata, qux eocu tibi iter
moi
liter bcateq; coficiat- hoiura eft infomnis et dclirantium.qui qd loquunf nihil pex
pendentes futile dantK fine mente fonum, Videamus rurfus cofdcm nc fcrupuloS
incidant in his rebus qux funtopera potius nfa
q operationes Sententia eft Prole
roxi,fi in urbis conftiturione Marscxli medium obtinuerit
principes cius curatis
Pcole. gladio plerunqj pituros.Exponut nobis Ptolemaeus ubina fanguinoleta
ifla Mar-
tis radiatio recipiat -qux tot deinceps princeps fit
fucccftu tempo* gladio necatu
rafSi fufeipi ea uelit in principe
q tunc urbe xdificar,rogabo quo padfo iariti illi de
fofliqj in terra iuflu principislapides-urbis.f.fundamenta- cxlcftcs radios aliorfu
uergtees principe iftu flerifant atcp deriuet,Quo padto in cius
in
pofteros regniqj
fucceftores hxrediiario quafi iure deueniat-noxia ifta uirtus-cuius
6i fufccptacu-
lum periit,#
origo prxteriit.Sanc quid poflit fiue rubore inrcrrgoantib ita nobis
9
rnderccqde non perfpicio.Dicet igf forte non in principe ipfb urbis inftirutorc.fcd
in ipfa potius utbc.in ipis primis lapidibus fuper
quos erigenda eft, pcflilcnriam ii
lam recipi, Mattis peftifero quafi quodam afflatu-omnes cius urbis pridpes affl*
Kh. #>**
* v <. * *.
a rt r
UBER. Q.VAR.TVS.
tnta.Bellu utiqi inuetu mofayeo et teftimonio cofirmadu,q lcprofx nobis domus
expiatione pphetica moftrauit.Scd ucrcor nc cogcfta dcfup humus'
oli infpiratoe
pximifqj lapidibus inculchatacxhalarc mcphitim illa martia n ,phibcar,aut fi oino
rxhalet^n egenos potius SC paupes pcflilctix magis oportunos inuadat^q pricipc?
ipm ciuiratis.Qui fi in fuburbana aliq uilla forte hiraucriWrcdo gladio n phibit,
prxfertim fi pluribus paiTuu roiliby ea diftac ab urbe^q ut martiy ille uaponcalce
ru de nbas-itertrimeti stiterim undicf fuffocar9,itegcr illuc poflicêfficaxcp puenif.
Sed haec phis piclitabic gloria Plato acadcmix SC Ar.ff.q ifuis dc re publica libris
ubi de codeda rcgedaqi fceliciter urbe-ac ciuitate ta multa pccpcrunt.de tam utili
tam obfcruandaq? cautoc nihil nobis feriptu reliquerunt, Qux oia fi n periocu fex
riopcfitemûidcbimus iute Haly interprem Ptol.qcj furomu aftrologum parte?
i
tamen hanc aftrologix qux cft dc clcdhoibus friuolam incfficaccq? exiftimaffe. Haly.
Caput VII Aftrologos mentem noftram cxlo fubiiccreqq.ut funt afturi
id diffimulare conentur.
Adcnus demfatu c nullam ex corporalibus rebus SC tcporariiVquap: max

h xime ius hfc cx lu putaf dependere a c$lo quo.f.mo aflrologi opinant .Na
necp ca qux funt fortuita.ncc qux ad alios attincnr.cec qux aut praeterita
funt aut futura logo poft rpe.ru copi maxima parte qu? ut fiat fceliciter a certis ho
rape obferuationibus aufpicant .Q ux

n ira efficit cxlu.ut e cxlo prxuideant",q^
fi
to illa minus qux funt incorporca.de qbus tn,pnunriare aff roiogica fupffirio nihil
rmbefcit.Connen^ .n hoc gnc mope ingeniorumq; diucrfitatcs.K quxcuncp ai nfi
. j
opera SC pprietarcs.cotincnt' qux ad dxmoncs.ad mcnrcs fupcriorcs,ad deum, ad *
efficaciam fupplicationuîd archana cofcierix,ad flatu futurx uirx, atcp hoc gen9
alia pcrtiner.De qbus oibus mille dogmata pdicedi nugiucndu hoc hoium genus
anogantiffima temeritate diuulgat.Etqdcm amoribus exordirer quos alios atq; Aff uria
alios ee i hoib 9 putar^p uarictate natalis coflellatois. Sed Colet cu hic urgttf diffi aflrolo'
mulareqd' fentiun& dc arbitrii libertate multa funditantes- cauedu peiperneco gorum
gi putemus a ffellis nram libcrtatem.a qbus folum ppefione inuirametuq? aliqd'
heamus.qd' uel feq uel declinare nfx fit cledionis. Detegam igt primum fraudem
huius defenfidis^plurima afferes dogmata, ipops ex qbus pateat mentem ipam eos
cxlo fubiicereêr ubi a corpore ri dcpcndct.Poffea nec mop: ingeniorumqj diucrfi Affrolo '
tace eo et quo dicti t-mo in cxlcftes caufas referri pofle declarabimus . ErgoTi non gos mete
aliter putant humani ai differentias cfle de fydept habitu SC pofitione.q ut affrdo nfamcxx
aliter arqj aliter corpore, ai et operatio non nihil immutetf.quo ex marte i nona cx lo fubiice
L' regione fceliciter coftituto tm prxftari nobis poffc cotenduntxut ab obfeffis cor re.
potibus fola prxfcnna dxmoncs cxpellamusCQ uod non animi folum cft ad corp 9 .t
ioclinanris.fcd fic uiuenris in corpore, ur deo plenus, & mentes habirans penetralia
in corpore uiuere fe non (enriar,Qffo irem cx parte folis de archanis cofcierix ei? Secunda
g nafcif erga deos SC hoicsîudicaturos fe prxfumuncCqbus in manu animi SC nfa
magis libcrtatc^nihil pofitu cft,nec ira ut angelicx parcant cogmtioi nec poteffati
fubiiciantur.Dcniq; fi focietas corporis cxlo animam fociat quomodo dc ftatu ei? Tertia,
cu extra corpus cft pofita^dc cxlcffi coffcllatione ,pnunciant^ Vulgatum.n.apud
duos effe planctas auiflores fcelicitatis' Vcncre-K loucm/cd diurefis officiis
illos
Ut Venus prxfcntis uitx fcclicitate largiat, Iuppiter futurx, Materi^ poffq multa Matem?
h ii
(
ex his comemonuit qux a Saturno prxffantT in Leone cofliruto.tu Ita fubiungir,
fed cu hxc oia fuerit allocuti logxui morief ,SC aia coj: ad cxlu diis applicata tran
fibit.Satumus.n,! Leoe pofitus aias eojt fic Ic habuerint in ternWnumcris angu
q
Iliis liberatas ad cxlu.K ad originis.fux priordia rcuocat.Hxc ille. Vndc ii folura
id intelligi uolo
q ad ipictatis ufqi fufpirione aflrologica ifta fupllirio fe diffundat,
fedqta fcriptonbus huius artis fides adhiberi pot qi nifi exparta ufucp coprobata
lfismandaucrint.Quospculdubiofcimuscu feribebant experimetun habuifle
uirx futurx.Na fi a fuis cofedlancis uita fundlis hxc forte itellexcrut- potius qux
ad inferos
q qux ad fuperos mitteret coftcUario poterant intclIigcrr.Quaq.n.pu*
tant fe certa hora fupplicantcs a deo impetrare pofTe qd' uolur,n tri facile credi n|
fi dogma routaucric*xterna fe ab eo fcelicitate ipetraturos.Et certe putat illi qddi
ximus.Scribir.n. fabulofilfimus ille Mbumafar,q luna loui coiudla cu capite dra >
Quarta . conis deo fupplicaucrit.impcrratupi a deo qcquid peticrir.Et erunt adhuc philofo
Alburna. phi,erur theologi qbus hxc placetrputctq? quos fequunt aflrologos*faris ad
fc,8
huc intelligcre qd Iit dcus.qd fit ofofqux mihi infania hoc loci no ta cll cofutanda
q cxecrada,cu ex his qux deoroneaduerfus impios alibi difputauimus. fatis fic co
hitaca. At Petrus Apponefis cuius ego feripta quotiens lego.totiens illud Heracli
Petrus ti ucnit in metem utOAi.ua o s ia yOOoOu <j>Epsi Ipfe inq feribit- illa fe hora de qua di--
Appo. cebamus a deo fciam pcciiflc.K poff eam dic in ea magnopere pmouiffe.Mihi qx
tu nouus hic Salomon in ea .pmouerit metiri non uacar.crcdo certe qcgd pmouic
n plus eo ee qd hiianis pa(Iib 9 coficipolTir.fcd urucp fefc ics heat.confulerc Petro
ifli.ut totu qtf ,pfecit-fux potius induflrix ingcnioqi acceptu rcfcrrrt.q louixilx
ii fux fupplicationi.fad ne pertinaciter illud defendat, cogant bona iudicia negare-*
eu potius qcq in bonis Ifis ,pfeciflc,utq ut tam uanx fuperflirioni aliqn eflennant
Confulcre item in comunc adrologi oibus.ut poff q illis luppiter ita faues c(l*rax
tum fibi una fcclicis horx fupplicationc diuitiarum opumq; compare rer.ut noflris
poflhac pecuniis nihil ind.gentcs dcfincrcnt aliquando mentes imperito^ tot quoC
lidie mcndaciis.emungendx pccunix gratia ludificare.
Caput IX Mores hominum a cxlo non fieri.
Ideamus de monbus,an redla rSepofli t dcfcndi-cfle hopt quoqj aliquo mo
U cam in cxlo,Forte.n.fic nec uim pati cxli*paite animi ronale.ncc cogi no*
ftpm libertatem exiffimemus.Nihil erit prxtcrca cur aut pbia aut pictas
neget uaria hominum fludia mu Iripices ingeniorum proprietates, a diuerfis /Telia
Opinio rum afflatibus qauenirc.Cum id et faciat habitus corporis'falua ai dignitate SC lix
quorudaj bcrtarcelccflois. Verum fallitur loge ita putat.Nam ipfam Si folam partem fenx
q
Cofutato fualc ita affici a fole.ut ad f lagitium aliqcL hear propenfionc.SC roni contrarium, SC
pietati magnopereeaduerfum.Quxcuq; enim a caufis naturalibus frunr.hispras
fertim qux fibi a conditore naturx ptxfcriptas leges feruant imutabilircr, tam i an
dlore naturx ficinftituctis.q in naturam ipfam funt refereda quacuq: aure uel ufr
rute uel qjprictace fyderajprxdita fut Si phopt S theologorum confenfu indidit ii
lis naturx principium deus, Deum optimu 6C fapictiflimum uix negant infipietes,
qux ucro hxc aut bonitas aut fapia potentiff ma cxli manu hoiem,
qq libera* in
SccFa ro. firmum tamen ,fledlcrc ad eam parre*ad qua minime cu uelis declinare Tum opd
mos feruos malo jt facere audhires SC minifhos,ut cu ipfi regis mfla nunq tranlgic
, .
LIBER. QVAR.TVS.
dianf.ipfitn maxime fint/q alios ad tranfgreflioncm inuitent SC impellant. Poftre Tertia,
mo q hic ordo naturx ,q cofcnfus.qux lapiens iflirutiofut qux ro naturx fieri nol
ltt.ab his tn ut fianr/eaulo peuref-qux funt partes naturx magnx^potcnrcsôp
timx principalcs.Prx:crea non g peccat aligd immo deficic.qr qui inuitat ad
facit
peccandu ad dcficicdura inuitar.qd' non couenit caufis fupioribus cfficictiby femp

deficietibus ucronuq.Abfurdifhmu igr dogma aflrologorum putantium hfe nos
ab hac qdem fydcpt pofitione indinatocm ad furta.ab alia ad inccffus.ad fraudes, Quarta
ad homicidia.cu tota natura prxfcrtim fuperior diuinx menti pxime iundfa natu-'
ralis SC druinx legis obfcruarioni^poflit forte faucre.obefTe aduerfari nullo modo
pofTir.Compcfcant igf hos ,pfanu,occ Venere dicat Marti copulatam ad adulteria
nos uocarc.aut eufdcm in (ignis maribus collocatos ad mafcuiop; nepharios cocubi
tus cxcitare.Marte cxli nona pane occupatem facere irreligiofos.atq; alias omnio
coftellariones ad alia nosirritare flagicia Imputent fibi non cxlo fua dclidf a^ncc
feculentx marcrix,8t iniqui ai fordesâ purilfimis putent naturx fontibus emana
re. Verum folui ne forte i fla obicdfio poteritCfi^qd qdam putant) dixerimus ede
omniu fydcpt uires bonas SC falutares. Sed cum in nobis fufeipiunt materix uitio Solutio
dcgencrare.K qui benefici erant afflatus cuadetc iterdu noxios arcp maleficos. Sic quorudi
aMartc qdeprxflari ai fortitudinem SC hcrculcam efficaciam. Sed aut uitiocorpo
ns i quo niminm rubra bilis cxx fluet, aut culpa ai aburentis munere cxIefli.flcdH
qncp impetus illos ad crudelitatem &iiuflitiara,Sic aSatumo altitudinem mentit
pfnnditatcm confilii.inueftigationem rerum obflrufapi, amorem contemplationis
infundi. Eade tn oia qa torpidu inucnenit fufccptaculu.ucl arbitrii culpa cipi quo
dolofum facere aium.fordidu.incultu/uperftitiofum,^ adufqj lymphatois
recipit
pculum imaginofum,fic'a Venere fieri nos ppenfos ad hilariratcm,ad bcmuolcn^

tiam.clegantiaqi ciuilc, abuti nos iflo inflindfu ad nequitiam.ad luxu, ad improbis
tarem.Incirari a folc nos ad magnanimitatc.abuti impetu iffo nos ad ambitionem
arcp ita de reliqs.Vcrucnimucro dicet hxc aliqs potius affrologi? defenfor q affro
logus.Efl.n.intcr ,ploqa aff rologorum illud omnium primu.maximeq; confcffum
te alios planetas bonos,alios malos.Qcf fi eent uera qux dicebant". & omnes pa^ R-cproba
riterboni fua natura, SC oes mali eadem roe dicerent". Cum nullus fit afflatus adeo tio.
falutaris.qucm SC materia SC conditio fufeipientis^ inficere imutare ,
interturbare
n polTit.QdTi SC nullum ec uolunt planctam adeo malu.a quo fi magna et bo
ipfi
ru,nullum adeo bonum, quo non magna et mala podin t ,pucnire. Hanc ari cfficie
a
di diucrfitatcm n ad materia SC radii referur fufccptaculu/cd ad uariu fyderis eiuf-
dem in cxlo habitu SC pofitionem.Qr dicunt Saturnii fi ppriam domum, ppriatn

altitudinem, pprios fines-- tenuerit. Si bonis radiationibus comifccbit" ,Si diurna fue
iit genitura contemplatores facere-pios-Tapicntcs.At uero fi minus comodo rcce^
ptaculo fufeipiat" in malam hac degenerare codirione dicunt eunde ipm planctam,
fi male collocatus.fi coiundfus Marti, fi malis ad fole fchcmatifmis,dxmoniacos fa
cete fordidos.inuidos.K mendaccs,Neq; unq cu ita in cxlo hfis fe.fit Saturuus bo
ni qcq ab eo expedtari polTc eontedut. Quare q ita aflrologiam defendit^ ignorat
plane qtf dcfcndir.Q uod.n. diximus de Saturno didi uni de omnibus intclligatur
nam SC Martem non fceliciter difpofitum dicere folent ad ambitionem ,ad impoten
non qm uitalis cius qui nafcif fpiritus.plus
tiam tyranidifqt libidinem exrimularc,
h i i i
nimio calcat ucl frigcfcar.pptcreaq) bonu cfli ignu uel torpidu factat uel edacem.
Sed qa SC Saturnus 8C Mars Si fol cii ita in cxlo fc habuerint hmoi mala ex fua na
tura Si pprierate^nafcennbus influant, hoc hoc eft quod aftrologi fcributSiopina
tur.Ncc fi quis hoc neget aftrologia fcdus defendit,
q qui fpong a libru libru emo
dat.fecu Si dogma ut declarauimus.Si ucrirate aufere omnis prxdirflionis ,
fi SC de
cxleftis influxus obferuatione non illa dependet, 6i cxlcflem influxum materixdi
. mv fpofitionon folum minuit uel ad augct.ueru aliu facit penitus Si immutat.
Caput X
Malas leges ficuti nec bonas cxlo non fubiici.
Inc eo 92 opinio cofutafq bonas quidem leges negant fu b: ici cxlo.utq; a di
b uina uirtute depcndcant,de malis ucro id concedunt.cu nihil beant qd na
turx uires Si facultate excedat. At quatu obftat in bois erroris fublimicas
nec corporeis caufis fubiiciant ratum obflat in malis eapt iroprpbitas ne ad optias
caufas dcoqj optimo obedientiflimas referant'. In uniuerfum ucro tam bonas qua
malas rcligioneva cxlo non dependere ipfa fatis experientia ucmoflratur. Aln.n.
rcligionu ortus Si uanctate ad fydera referunt urbibus Si ,puinciis fuo quodam ut
ipfi crcdut-iure dominantia. Alii ad magnas quas uocant coniundlioncs plancta js
Ptole. fupcrio^Satumi ptxfcitim atqj louis.Si hac qde fniam fequunt Arabes Si lanni
Arabu infiftetes.llli acccflifleuidcif Ptolemxus^qCut poflea dedarabi /
ueftigiis
mus3dc magnis illis conditionibus nullam unq habuit mentione, Sed libro fccudo
apotclefmacon cos ait ex afiaticis
q ad oriente ucrgut Si meridie colere Venerem 66
Sacurnum.qm trigono fubfmt aridx qlitatis.hocc Virgini,Tauro,Si Capricorno
qbus ipfe putat Saturnum Venercmqj dominari.Rurfusq inter meridiem habitat
SC occafum, Venere arcp Marte hte pto numinibus qm humidx triplicitati fubib*
ciantVcui cum Marte Mercurium Si Venerem pr?ficir.Vrraqj ucro fnia,ipa-utdi
eebamuS'Cuidcntia rei euetifqj refellif.Nam fi uittute magnx alicuius coniudbo
nis religio aliqua nafciif .abolita ea uirtute aboleri quoqj illa religio deb. Nulla at
fydcptcflconiudfio cuius uirtus durare per tot anos fingafêrab aftrologi s-quot
annis Si cultus idolo^SC mofaica rcligio-86 chrilliana et perdurarunt, Circiter qo
, i
qi annorum milia in idolorum cultura mundus caligauir.Quxnam quxfocoiun
(ftiofq maximi anni fydcrisalicuiusftot fibi annorum Ipacia uedicantfMofaicx kv
gis ritus Si obfcruatix'apud hebrxos et hodie uiget.SC iam ter mille annis aut eo
plus uiguerunr.Qux illa ra fortis, ram diuturna efl coftcllariofqux extindlio im^
perio religione extingui tn non permittit.Dabit caufas horum theologusSi ucras.
Si fuo dogmati confonas.dc cxlo dare aftrologus nullas pot.unde fi ifta dcriuareif
uarictas rcligionu uariari illas quottidie atqi immutari fxpius uideremus.
Q f 86
aftrologi ipfi putantes ex principiis fux fcientix id colligentes prxfinierut rermios
unicuiq; religioni quos ille tranfgrefle ipfa cuidentia aliunde depedere
q a fy
rei fc
denb? dcmoftraru t.Iara illam Ptolemxi opinione qux perinde arcp uariis lociisSi
gentibus uaria fydera dnanf.ita uarios et ritus religionum in illis locis exiftimar,
longe magis ab ipfa experientia cofutat .Cum SC illis puindis qux inter orientem
iacet 86 meridie, prxfint cade fydera qux obm illis prxfidebat. Nec tn ut olim ibi
Venus Satumufcp colunf.Cur.n.hxc illis numina dnabantutfutiq; ut ipfe feribit
Ptole. quoniam terrena mplicitas qux conflat ex Tauro, Virgine 66 Capricorno,
Venus SC Saturnus. Ia enim ipfe exifli
regionibus illis prxcftylh ucro triplicitati
LIBER. QVAR.TVS.
roaait.At partitio hxc mundi X regionu-fub aliis atqj aliis triplicitatibus diftribu
tajtpperua e non teporaria.qf cade erit fp qux aliqn fuit.Cur non igf o Ptolemaee
cade et in eifdem locis hodiccp religio duratfDeniq; totam illam difputacioem ita
concludamus Prolem xum ipfum interrogantes- fi uaria fyderum prxfidenria apd*
alias gentes olim alia fydera colcbantur.cuiufnam fy deris ui ac poteilacc efficitur,
ut nulla fydera hodie aliqua fera totius mundijegione colantur,
Caput XI Corporeas difpofitiones non effici a cxlo.
Vx omnia fi fint faris confutata,reftabit (ola corporis 'dtfpofi to,de qua pro
q nunciarc poffit aflrologus fi de his talis tantum pot-qux efficiuntur a cflo

Sed nec illam efficere potcll nataliria conllellatio.cum X corpis habitu X
figuram q fecum gerit ex aluo prius hear puer q aluum egredut'. Quare erit hxc
quocp illis annumeranda de quibus quinto capite dicebamus no polle prtcdici per
nariuitatem urunt ,qa illa prxcedut nariuitatem quare poti9 per conceptionem
uel feminis difpofitionc. At femen tunc n fit ergo erit colicllario qua femen fadtu
eft potius fpcdfanda.fed hocpoftea.fi igf prxuideri corporis dtfpolitio-prxnuncia
ricp poterit. Ex hora conceptionis potent uriqj magis -q ex hora natiuitatis ex qua
nullo modo pot/cd an exilia et poffit fcqucncibus libris examinabit . Nunc illud
demondraf-errare adrologos-q btcuiore corpore-an procero-obcfo-ati maeilero
firmo' an imbecillo, manco -an integro, legittimoian mondruofo.nafcad is q nafcif
ex geniturx hora pronunciant.Has.n. ille omnes conditiones longe prius adipifeif
formatus ia X abfolurus cx matris utero in publicum cmittaf. Quare ficuti non
fiunt ab caconflellationc quam dudum.f.prxcelletunt,ira nec prodici ex cius ob-
feruationc a mathematico poliunt, De conceptus rpe poflea difputauimus, nunc il
lud feire ledtore uolumu vputaffir fummos aftrologos- qux ad corpis attinent rc-
peratura a pximis caufis X cxlo inferioribus a deo dependere, ut queadmodu feri
bic Haly ucnia dati fibi podulaucrinr,fi in prxdicenda corporis dilpooc exciderent Haly.
a ucritarc.Nos igf totam de exii efficietia difputatione ita colligamus fi cxlu ca e
uniucrfalis-non ec ab eopt particularium uarierate X
diftindhoncm.Sd fi in eo quo Epilogus
particularium pprietatum effedtrices uiitutcs efle concedamus, non tamen hu-
qp
iufmodi quales de cxlo aftrologi uaticinant ,cu neqi fortuita in caufas naturales.
Nec qux fuct mala inoprimos auctores, nec qux a ratione confiliocp proficifcunc
in principia naturali nedeffirate efficient a, nec in corpora incorporeos radios, nec q
tam prxtcrita-aut longe poli tempore funt futura in prxfentcm coftellacionc, nec
qux ad alios attinent-in nfam genitura referri nulla ronc polle uideant .Tum c fle
perabfurdum X ab omni phla maxime aliena , quorum proprias caufas uidcas-8 Phatto*
mani fellas X fufficicntcs apud nos in uiribus corpopt inferio^, in animorum diuer Carnea*
affcdhj-confilio-occafionc-confuctudinc.in concurfu tam uario cofluetiu Poffido*
fi cate, in
andiqi repe atq? caufapt.eopt tamen originem quxrerc in fyderibus-que neq; fit ibi Tim.
necp ut efle poffit,aut rep qux fiut.aut exii efficientis natura conditione pariatur, Pycha.
hinc fadtu(ut omnes phi quorum (ludium in perferutandis rest caufis laborqi ucr Arido*
faOcura a medicina- aut mathcmaricis.ab omni arte atep fcienria rerum ucras cas Plato.
mntucd.Aflrologiris tri caufis nufq utanf.Q cf ut Phauorinii.Cameade.Poffido- Ploti.
nio.Timxu.Pythagoram prxtcrmittam.abipo Arilta Plato.a Plotino.ab Aucr- Aucr.
toe^b Auic.a bois utiiufqj familix fellatoribus fem-iter initia opis dedarauimus Auicen
Caput Xll Non poflccarlu eius rei fignu cfle,cuius caufa non fit.
Em dicet aliquis forte,etiafi cocedacur no fieri a fyderibus iflas uariet.
u tes cucnraq; rept humanaru.no tame ftatim id colligi.ut prxuideri fla de i
cxlo pracdiciqj nopoffint.Quadoquidc qux fydera minime faciunt, pof

funt tame fignificarc acqjportendcre.Suntcnim q ita frnt opinati /ion fieri, f. pote
flate cxleftiu res inferiores practerq in re comunis cffirietix.Sed cu a proximis ca
Confutai ufis ppriifq? dependeant indicari tame a cxlo piufq fiat. Atqj ita per planetarii tra
tio. ficu .ftatione.rcccfTum, futura cognofci.ut aues feu prxter uolando feu flando futu
firima ro ra pennis uti uoce fignificant nec feientes. At uero nec ipfa hoc unq infignes aflro
logi crediderunt, nec ut crcdam9 ratio ulla cofcntir.Qd enim natura no hominum
inflituro fignu cfl alicuius rei,8d corpus cfl.aut caufa e(l rei quam fignificat,aut ef
fedhis.aut ta fignu q id qcf fignat ,ab eade caufa proucniunt.Quod fi quis putat
addendutquafi diuerfum ab his qux diximus:ut fi caufx ncceilario infeperabilitov
qj conncxu.is plurimu longeq; falliturjquonia ifla conexio, SC concomitantia fieri
no pot.q q. uel caufa id pariat prius ex

alia ratione (c
q efficiat aliud, aut qd' ca cau
fam excitat ad agendii hoc quocp fufeiret fimul.quod licut utruqj ad comunt cau^
fam referri coccdimus. Age igitur uideamus quod na magis ex his cxlo conucniat
fi cxlo futura fignifcamf.Cxlop: uciq; motus SC difpofitioncs cffcdlus no funt reru
infcriopt.caufas effe ncgant.Rcflat ut cxli habitus SC difpofitio,8C quod per ea cre
dirur indicari ab eade caufa dicand proucnire.qucadmodu iris portendit interdu fi>
renitace.non quia faciat fcrcnitate.fcd quonia iridis caufa.ca etiam efl ferenitatis.
Accorpora caufa nulla teputabit qux fic cxlo fupcriorpptercaq? cxli infcriorutp
Diurnas fimul difpofitones efficiat. An reliqua erit caufa incorporalis,Forte enim dici polle
metes no uidebitur fieri euenta reje humanap: ab ipfis diurnis mentibus cxleflia corpora re
ce caufas uolucntibus.Sd dum fiut ipfo exii quod moucnt habitu,SC pofitione moucnc quafi
inferiore nutibus cerris nobis indicari. Verum qui hxc dixerit fanc proxima fabulis poera^
cuctuum rutn incomodqm illud quomodo uicabitfficri ca a diuinis mentibus qux homines
abfqr cx ipfi fine flagitn culpa no faciunt ut hunc ad homicidia, illum ad adulteria, aliu?ad
li cfficicn furta urgeant SC impcllant.Mitto
q omnis philofophia abominet fieri res corpora
tia. les ab incorporeis caufis, corporea caufa media non interccdentc.Prxrerca cur na
Prima ro alia arqj alia hora nafccntcs.diucrfo fato nafcunc ,fi non celi politio qux uariat in
Seda ro horas.fcd cxli audior immobilis fui par fcmp.fuiqj fimilis.fatl audior SC caufa exi-*
Tertia fiimaturdPoflrcmo ut Thomas argumetaf.Cu eiufde caufx effedlus.fcfe inuiceni

Quarta indicat ab eode principio cc eode mo proucniunr,cxli uero motus 6C in feriopteorpo
Thomas rum.rerumcp di fpofitio,n6 eodem modoefl a caufis fuperioribus.fed illae immuta
bili ordine, 8C ncccflario.hxc ordine uariabili,8 quxutranq; in partem cadat con^
tingetcr,pro natura. f.rept.qux moucnd.qux gubemanf ,qua diurna principia non
mutat.fcd cofcruac alioqn natura no cogeret,fcd deflruercnt. No pot igit cxlu fi
gnificare inferiora, ni fi djtcnus ca cffedlu indicar fuu.quare
q eam qde Don ce uidli
ratione fatenif , fignu tame efle contendunt.hi uoce fua ignorant, Qd SC Thomas
Thomas aquinasgrauiflimouiriudicio.quiqj nihil folcat temere aflcucrare, in theologica
fummaafleuerarepronunciar.Poflfcthoc diridc cometis.de ttaiedlionibus.dcqj
aliis hoc genus, qux fiunt in fublimi.ut excitata a flellis alicuius rei affcdlricibus,
. .;
qd illojt ca fadlura efl.noo faciant ,fed fignificent .De flellis ipfis dici nullo modo.
/
X
LIBER. QVAR.TVS.
potcft.cn illis,ut dicebamus,nulla corporea caufa fuperior lucniarur.Scd X qui ita Secunda
opinant fari neceftitatem.uel nolctes inducunt.qm fi fine caufa: fydera inferiorum ratio ca^
pocell no effici quod illopr influxu fieri proruratur.uel obfhnrc materia, uel caufa pitalis.
particulari comune influxnm alio deducente Si ucro fint figna.cucx natura ad fu
gnificandu fuerint inditura,
q
eo^ uera natura, tam criteopi (ignificario uera. Alio*
quin cur inditura a deo ad fignihcanduCcuius opera perferda fi fallunt, (i mctiundV
Quod fi no rocntiunif.critncjcirario quod furupt ab illis fignificatur.Dcniqj fi in* Tertia
ter caufas numcranf.no repugnat eop: conditioni in eo ordine cdTc caufap: qua: im ,
pcdiri:rautan,fupewri po(Tinr.Q_ux fi figna cxidimcnf, inter mendacia haberi uo
podunt.ne aut fallax fucrit.aut ignorans, qui in exledi uolumine.futurorum no*
tas.ut dicunt, littcrafqi defcripfit.Podrcmo fi non indicat cxlum faciendo, fcd q<f
no fecit .indicat tamc.redat ut quod alix faciunt caufx.indicef ab eo. Aut igif qcf Quarta
omnes faciunt.autquod uel aliquxtantum,fi quod aliqux tantu.cur quxfo haru
opera indicat.illapt non indicatfli quidem pariter omncs.nullc erunt reliqux caufe
per quas quod demondrabatur, quo min9eueniat podit impediri. Necedario igif
fiet quod portendebatur, Hoc autem fi dixerimus non modo ucritati, ut alibi de*
mondrauimus/ed ipfis etiam adrologis aduerfabimur.cum SC xgyprii.K Prolcme Adrolo*

us X celeberrimus quifqi a(lrologopi,fati neccditatcm femper pcrnegaucrit, quod gos ne*
in trardacu prxeipue dc quxlhooibus/cnrire fc dcdaranr.Cu no oem quxdionc? galle fari
aicant ede legittima.fcd qux ab impetu animi cxlitus moto ,pficifcaf,qualcs cum ncccdTita
multas minime ede coccdant.quxa rarione.f.nodra cofilioqj nafcantur.apcrtc fati tcm.
ncccditatc non admittere fc dcclarant.fed SC ca introdudta omnis adrologix utilia
tas perit in eo prxeipue collocata, ut prxuifa mala caucrc.bona confirmare, auge/

reqj pollimus. Poftrcmo fi fint fydera figna noncaufx infcriorum.pars ea adrolo
gix.qux uulgo dicitur de clc<fhonibus,cxtra controucrfiam tollitur.cum in illa fe* Quina
nor exledis ad efficicndu.non fignorum indicia ad cunofirarcm inuedigentur.
Caput XIII Siue figna fint, fydera, fiuecaufx, partem caufa adrologix
quf ed de interrogationibus nullam ede.
Trauis uero opinionem adrologi magis probauerint.hoc ed fiuc fydera
n tm no caufas ede uoluerint .necedario pars ca
caufas inferiops.fiuc figna
q
dcquxdionibus quaq; maxime utuntur funditus auferretur. Ed.n idius
pris hoc fundametum moueri aios nros a cxledi codellationc falte ex parte imagi*
naria.cuq; aius illinc ad defideriu fcicdx rei alicui^ mdigaf,cu fi adrologum confu Fudame*
lat.ex ea qux hora cofultationis cxli cofiguratio portcdi dc re illa,quod feifeitator tu qonuj
fcirc defiderabat. Quare pode adrologi dc rcb9 oib? de quib9 quedio fiat, intere adrolog,
rogantibus uera rndere.Querjm9 igif nos ab eis q oem quydioncm pnt didolue
re.figna ne rituyferiop: fydera fint an fint etiam cauff fignificentqj faciendo.fi fmc
figna (olumodo.non ed igf a fyderibus impetus nodri dcfidcrii.fed queadmodum
aliajqui ex ca funt opinione, ppriis aiuefien caufis, licet idiccnt' ab altris.fic motus
quocp deliderii nocxledecodellatione.fed uim ipfam imaginaria.nfam cledtione?
uim animi appetentem que deforis fenfum aluracp laccffunt.pro origine caufaqj
,
fortientur.fi caufas ede rcfpondent fignificaricp ex illis inferiora:ficuti ex caufa ede
<dus demondrantur.quona pardo defendent cxli condellatione qux hora confulta

tiotus apparet.caufam ca ede reru dc quibus adrologus refpondct interroganti.
Cauillus Qux cu pride fint fadla.aut qm nunq fient,caufam hte nulla oportet.Sane man
per q fa- erit in occidente qui rrideri ab illis uera no pmittct.Qd fi impetrare podmt ab eo
cetus. ut ue! audire eis liceat uera. Refpondebo ego etiam no quarrentibus.de (lis qux- i
Vndc ps flionibus oppidop qucra.Vifum fuicadrologis paptglorix fibi,Squi magis urge

hxc nata bar quxdus coparan/i dc'tpc tatu geni curx,uel ani.eonucriioncfuacuiqj fata p*
adrolo- nunciarcnt.Nam pro his quide ntcl'igendus,aut femel tora uita,aut lingulis tatu}
gix. annis adire cos fuit necelfe.Cu time multa quotidie curiofiras noftra fcire dcfdcra
ret.de quibus illi nihil poterant rndcrc.Vndc 8i arri apud idiotas multum audtori
tatis, & jifeffonbus mu!tupccunix dtt ahcbarur.Hinc fibi.aut aliis falte pcrfuafe
runt poffe qcquid quxrcrcrur ex hora quxdior is aperte prxuidci e.modo qui in
fc
terrogaret naturali impetu morus, no propria clcdfionc rflet ad inrerrogadu: fic.f.
. : . fe ab omni fallitatis infamia pulchre uendicatcs.Na fi qd' rcfpondcb.-inr rc ipfa rc-
fel Iebaf.no pap: uerus adrolngus.fcdpaps efficax quxftio fu ille dicebat ,fi cuentis
refponla refpondcbant.qd ia obdaret.cur no oracula in terris haberent?. His arti
bus 8C fallaciis nugiucndu hoc hornum genus ludificat imperitos,cu nihil poflita
ratione diflonum mag s uel dici uel cogirari.q qd dc illa inrcrrogadi fallacia exeo
. girarunr.Nam ur illis coccdam effc a cxlo defideriu illud meum foedi dc ablente,
gratia cxepli.quona padlo fc habear, qux rande ida cofccutio ut flatim illud etiam
mcu adrologocxplicauerohuiufmodicflecf
fltuepi fu tura, qua hora defideriu hoc
li conditurionr.qux mihi flatu abfentis ondat. Vndc bxe copetcntia aut foedera-
Riifio. tio Si noflri defiderii Si rei qua fcire defideramus.Quod forte refpondcant uim fi
Confuta cande exledem qux rem illa procul efficiat a nobis ucllicarc limul animu noflru)
*io. quafiq; admonere rei qux fiat Primo illud fcqucrerur tunc folu ifla incedere fblu}
illa incedere nos defideria cum res Ipfa fuerit. Er rame dc his qux aur pride faeda,
aut longo fient podteporc.aut qux etia nunq fient, efficaces feri putant poffe in-
terrogationes.Prxtcrca id ffMicamus non eritfpccdanda cxli coffitutio qua hora
adrologu interrogamus, fed quo prmu momento interrogandi cupiditas nos in-
nadir.Siquide rade fimilifuecoflcllatio ed.qux Si parit cueru,& defideriu agno-
fcendi illius fufe rat in nobis. Quod utiq? fi rationabiliter infanicdu.longe rationa-
bilius diceretur.q quod dicunt adrologi obfcniandu.f.tcmpus fcifcirationis,n quo
nos primufcifcitadi curafollicirauit.Tumquoniautdiccbamusfi qua inter hxc
ede poted cognatio.fiquis confenfus.no aliter effc poted, q Si rei qux fadla e(l 8C
defidcri nodri qux quomodo ad eade aut fimile codellatione referri poffe uidcanf
Tum q> hora qua adrologu ipfi cofulimus uariari poted mille de caufis qbus fiat
ut ferius aut citius adrologu coucniamus.ut domus remorior fir a nobis, (i
fi eius
euntem in uia quis rcmorcrur.atqt alia hoc genus temere intercurrcntia.qux:

hora
quxdionis .pprercaq; cxli cofigurarione de qua cd rcfponfurus alia atq? aliam fi
ciunt.Sed hxc nihil curant adrologi .quibus iadiu familiare ed.ea femper Si dicere
K fenrirc.qux nullam habeanr prorfus ratione Si firmitatem.
Caput Xmi Diuina miracula a exlo nec fieri nec fignificari, fed miracu-
la miraculis.ficut naturalia naturalibus indicar.
Eru urina hadlenus in fani rene, K no diuina etiam miracula.quxcp totius
u narurx facultate exccdut.naturalib? tamc corpopr fuperioru? radiis.fierf
exidimaret.In hoc enim cos erroreuerfari /upra modtauim^declaranccs
LIBER QVAR.TVS.
dtuinam ab cis religione referri ad fydcpt potcffatcm:S quaolim deus per Mofem
populo hcbrxopt,6 quam pol lea Chriftus per apoftolos mundo pmulgauit. Sic
Ct illa fub Noc rodus orbis eluuione,8 qux alia hoc genus diuina miracula facra
prodic hiftona/uis oia coflellarionibus afenpferuncin qua re pculdubio infanirc

magis uidcnc ,q qui hxc potius fui fle aliquado no conccdunr.qui St fuifle credit q
lia narrancur.SC a naru.alib9 tamen caufis effc<to,ru nulla cogitari maior poflic in- Maxima
fania.q ut fatffum aliquid fupra naturam, naturx uiribus putes.Efle aute diurna le infama,
ge ex his qux nacurx uires excedat c,2d jerfus impios dilputando pbauitr^. De ea Liber ad
thaclilmo uniuerfali facile pdt ide dcmoflrari.cu naturx nihil magis repugner, uerfus im
q
ut futi ipfacxcidiu moliatur. Quam eam fibi iniuriam nunq infcrret.dc qua ipfa pios,
fc fua affercrcptate no poflct.Quod fi non potuit fieri curfu naturali, ut eu aqux

moociu omnium cacumina quindecim cubitis fiiperarcnt.Noecum fua familia, eu
(p omni genere aniraalium.intra una archam duodecim menfes inclufus naufragia
illud cuadcrcr.non fuit etiam narurx propofitu ad pcmiticomniu uiuentfu terram
tota aquapi inundatione fubmcrgcre.Quod fi a cxlo ifta no fiunt.dc cxlo prxui-
deri etia no poffiint.Cum qux cxluno facit ,i a etiam no fignificet,utpauloantc
p
bau1m9.Qu.iq ifta propria habet rationem quare ab afl ris non portendantur etia
fi caetcra qux facultate nacurx non cxcedut.uei ficri.ucl indicari a cxlo cocedam9.
Eft enim ut alibi declarauimusordorcrii a deo pro naturali, curfu inflitutapi ita lu
is finibus iiiclufus/ciunifhifqi ab his rebus qux diuina uirtutx St uoluntate fiur.c [
irxtcr natura, ut haec omnia (i tollant, nihil fit in repi natura quod defit,nihil quod
fupcrfit.Eff autem cxlum St quxcunq; in celocoinuni curfu cueniunt ex hisrcb 9
qux fune feeundu naturam. Quare fi quid fyderu motus uel difpofitio qux ex na"
turali corti conditione illis debetur futupi fignifi cant.Debct hxc fignificantia St in
dicatio inter res naturales haberi numerari. Quod fi aliqua ex his fignis porten
dere ea dicamus qux fient fupra naturaro/cquctur illud abfurdum.ut fi relinquat
deus naturam filis conditionibus.nec faciat aliquid fuper eam .natura iam ipfa fal-
fa Si mendax inueniatur.in qua etia deus aliquid fruflia fupcrfluoq? inffitueric.qtn
erunt adhuc in fydenbus ftgna rerum futurarum qux tamen non erunt, cum res
qux Ggnificantur res flnr prxrer naturam quas auferri fupponebamus. Signa ipfa
res fecundum naturam fmr.qux ablatis fupemacuralibus nec auferri, nec aliqua fi
bi debita perfedionc priuari dicendu eft. Non igitur fi ab amo miraculum aliqct
facere deus dirporuir,miraculi cius indicia naturalibus rebus inferuicitautad na-
turx ipfapt ratione fignificatio hxc pcrtineret,fed naturalia quidem fignis naturali-
bus miraculis antecedentibus miracula uoluit fignificare.Cathaclifinum diuin? iu

fbrix miraculo eucncupt.diuinitusinfpiratusidiuinitufqi feruandus Noc inundo
fignificauit,educendos hcbrxos ex xgypro, 6C dandam Ilis legem fatto per diui-
na uirga a Mofe miracula magis aflrologifqj xgypriotumêffificata funt, fubiicie .
dam populo dei terra pmiflionis.K qux in ea fupra leges naturx mita deus erat
opaturus.no naturalis aliqua cxlicofigurario.fed coercitus manu creatoris rapi-
diflimus folis motus indieauirjut traiedum ficco pede iordanc,8C fonitu buccina-
ru.diruta urbis moenia pnererroitta.Ezechix uita diuina uirtute progatam.no be
nigua louis irradiatio redo fua fpacia ordine pcurrens.fed retrocedentis folis mi-
raculu demon Rrauic.Prodigiu uerbi corporari, St uirginis puerperii ,quu mentium
fupra mentis natura diuinitus afflata? oracula ann undarunt,tum in ipfis corpib*
celeftibus 6C terrcnisprodigia mille teftificata funt.du immenfum illud domino no
uum fydus exoritur,nunc cu eodem in cruce deficiente,fol luna plena,cotra natu-
rx ordine deficitis fignis diuina miracula 6 dcmonftraucur 8C confirmant, qoz a

naturali rejt flatu nec fieri poliunt, ncc conucnit indicari.
Caput XV Per flellamagop no polfc coflellatione aliqua intelligi.SC de-
claratio quaruda fcripturayt qux iperitis pollent uideri afhologix ad ftipulari

Vnc qm in mentione flellx deuenimus qux magis natn Iefum demon-
D flrauit.no ab re fuerit admonuille ledlore.nc hac forte flclla aflrologoruf
opinioni fauere fufpicet.Quafi no ea aliud fuerit q index nati.ppherx cx
lcflis coflel latio magis illisab oriente cognita explorata.qui eflent cxleflis ftie-
tix ut putat oppido q periri. Abducit aure ab hoc errore euidentiflime nos.ipfa Ira
euangclii.qux de hac ftella loquens ait.Et ecce ilclla qua uidcrant in oriente ante-
cedebat cos ufqj du ucnicns flarcc fupra pbi erat puer Quod nemonifi infaniens
exiflimabit de cxli fydcnbus cofigurationibufqj eflc intelligt ndu.Erat igit illa fit
flitia&tpanaîon ppetua flclla SC naturalis condita ad id officii a creatof.per qua
figmficari natu regem iudxops-Eo forte modo magi intellexcrunt.quo 8C poitea in
fomnis declinandum Herode.K alia q uenerant uia.in patria efle rcucitendu. Sed
Kcauc ndu pariter efl ne quibufda feripturapt locutionibus pcurbemur.ut cum in
Paulus' temporis plenitudine miflum dei filiu legimus apud Paulu 8C m
euangelio dominii
diccnte.Nunc efl hora uellra K poteflas tenebra jt,8 alibi nondu ucnit hora mea,
putabit enim fupfhoofus horapt 8C tepopt coflellatioucs fignificari.At tu illu intei
roga, An Cfrfamcfcit tepus putet comcdcndifquxcu tamen id tepus fuerit cxli p
colliruciofK cu facis laborauit corpus curadufSC cu fatis obdormiuit.tepus euigi-
ladi.Qux fi omnia hahere fuu dixerit tepus.non eius rpris conflcllarionc, fed
p p
natura ipfius rei qux fir,proq; occafioue opfxirtunitatecj? faciendi, fic pariter aliaq
61 deus facit fupra naturam.K homines faciunt propria libertate quamq nullas de
fiderent ut fiant conflellationes.ncceflario tamen aliquo tempore ficri.ec cogrue09
hoc q illo tepore fieri arqj commodius.Decuit mitti filiu dei eo riporc quo efl mif
fus.ante no decuiecaufa in cxlo non efl, fed m ,ppo(ico dei exigentia rerum de qua
multa fcnbunt theologi.quantum licuit cis per indicia feripturapi ad diuini confilii
fccretum penetrare. Decuit ite poflq efl natus non flatim ocadi.fed quo tempore
expediens fuir.permifit ipfe fe manii^ impo,ac<p ea hora fuit potcflafqi tenebra
rucp.ldc in reliquis intelligcndu .quod cx uno nobis libri genefeos loco aperte dc>
clatacur.ibi.n. cum terra promiffionis.fie ex rc appellati. Abrax deus ,pmittic. Tu
inquit fcito peregrinum furupt femen cuti m terra no fua,ubi quadringentis annis
affligentur.generarione autem quarta huc reuectenrur.Hadlcnus fcnprum fi fuif-
fct*infulrarct aflrologus.no potuiffe diuina promiflionc implcri.doocc tot annoru?
fpaciis cuolutis ad certa peruemretur cxli difpofitionc.qux eflet cuentu illum pari
tura.Tu uero uidc quid ex dei perfona ppheta fubiiciat.ncc dum cmm inquit com
plctx fijnt iniquitates amorcorum ufep ad prxfens
tepus. Vide igit qd expedi ax-
tuithon copulatio.f.Iouis 8 Saturni.aut fyderalis alia conflellatio, led plenitudo

iniqtatis in amorrcis.per qua diuina lulbtia cuius lcgibês humanx.non fatali ne
ceffitare rcguif.K merito illos expellercc.Si fidelis Abrax feme illuc introduceret.
r
LIBER. QVARTVS.
Caput XVI Qui naturxuircs fupcrgrcdiunturquatum ad id etiam qd
io fe naturale continent a cxlo fignificari non pofle.
Atis iam nifi fallor c demollratu diuina miracula a cxlo ncc fieri nec figni-
f ficari.qq q<f attinet ad cfficictiam hoc ipfc indicat uoces, ncc nulla inuiget
.pbanone.Quxrcbat aut nupemmc Hieronymus Beniucni9 acuto uir in
genio Si pfpicaci,cu i his reb
9 qui fiuc fupra natura iterdu aliqd fit et naturalc,nu
ex ea parte a pollent fignificanCut fi non potuerit aliq coultellario dei corpis
flcllis
rone indicare ipotuerit tn legifer ho^K bonas leges .pmulgaturus ondi rndi
ncq> ,
hoc ro5 polle illa a flcllis figmficari.nec qd putauit Alliaccnfis hocmoab illis fie Alliacen
,
ri.Is.n.noalia putauit rone defendi polle ab ipietate^q rep:
hmoi mirabilium di &
uina^: cas qxrerct in fyderib^^q fi dicat depedere hic a cxlo-non
qtenus funt fu
pra natura, fcd qten in eis e aliqd naturalc.Hoc ucro dicite
9 q nihil dicit.ficut SC ni
hil dicit
g fieri ab aliq coflellationc hoiem dicit>n6 tn fieri ab ea natura roalc, na fi
no facit ea i hofe qd c r6na!c,non ecur dicaf magis facere hoiem igf de
mas ex *^ uln s m q lcone.Si
' * r aculis qd cis e tm relinas qui fut illis coia/cum re
,ppriu,& ea
bus inumcralib9 non ecur cfFcdhis lingulare cam fludiofc quxras in cilo.Sed
fi
fedlo
q Icfu genefiro inueftigac^no illud feire cotedut cur utero noue inefib^fue i
rit queadmodu reliq hoics.cur bono corporis flatu,cur plixo capillo, cur pauper,
cur iudxus.qm his coditionib^ abudat ois uitainortaliu. Scdqux in coprxcipua
fuere Si fingularia eo maxie cam quxruc in fydcrib9,qua Si
p praîpuaro ce putat
K fmgularc.ca ucro ia fupra natura dei opa no cxlop(,q> natus ex uirgine q> ho Si
dcus,q> m pfia dns Si pegnn9in camc,q> mirabilium opepf cffeclor,
,
qj iure dtisor
bis.q iudex uiuopt SC mortuo; q? diuim gratix audior Si difpctifaror.quxpulfer
idulatrix,dc.nonu triumphator.audloi uirrutu.uiriop cxpulfor.pax mudi.ucruatis
manifeflor.Hxc fi no quiris nihil quiris, fi quiris impie quxris,Pcrfug:um igiif
nullum qd aflroltigis parat Alliacenfis ut diuina miracula dicant ficti a cxlo, fcd n
<}tcnus fut miracula, qux ncc. fignificanCut ex nobis quxrrbar nf Hieronymus>a
ratoe 3 fydenbus pnr.qin fi ordo rerum qui a deo proueniut fupra natura c medio
auferat' .reflabunt tn ut fuperius diximus indicia hic cili-cffedtus illos aliqua ex
partcCut diccbamus^prorcndcntia/cd cffcdlus iam nulluscrit,indicia illa igf ua-
na atqj fallacia quale nihil cfle in natura cilcfli fuperius cfl demoti flratum.
IOANNIS Pier mirandvlae dispvtationvm adver

SVS ASTROLOGOS. LIBER QVINTVS.
Caput Prirau Decreta aflrologopt circa magnas coniudlocs utiliter cofutari.Kq

medaccs fint deprchcfi q dc magnis inferiops reyr mutatoiby
p cas uolueft iudicarc
Ed multos abducit ab ifla uentate fallacia afliologopt pfuadeciui-

peritis-nullaro unq firifle legu mutatione.nlulum ppherapt aducn Opinio
rum nullu in rel>9 huaniscuetu admirabile-que magna aliq fydcpt aflrolo *
fuprrioj Saturni prifcrtim atqj louis coniuncl io^non prxcclferic gorum.
De qua re illi cu coram uel confcdlancis uel rudioribus quafi de re
ccru atij confclfa in rabulis dflerunr ,Si per tot millenaria annops
i
difcurrentes hxcinquntîlla ecollellario quxdiluuiu fecit- hxcMofcm pepit.illa
Icfu aduetu-hxc Machometi lege antecenit,nemo c fere q n moueaif-& ucl defee
dere i cogi fniam-ucl addubitare aliqd falce no cogatf. Quare qm hac pte maxie \x
Qua uti dit religione illa pfellio-uolo occurrere ifti pefliletix pnufq lpfa totius artis fuda
liter opio meta conueliam 9 ,qm tm hoc loco errant aflrologijUt fiet i exteris bn fentiret-de
illa cofii- fendi hic tn n po flent, no folii qa de rcb 9 pdicut qux in dubiu e exlo non fubefle.
tatur. Sed qa ipfx qbus in pdicendo regulis utunt errores cotinet 8l in hifloria& in alito
Confuta logia manifelWIimos.qcFpriufq roib9 obdamus ipfa fatis potexpietia certu hisfa
ronu minus peruidcbur.qm oes q ex huiusconflellatoib? de fccffagt le
q uim
rio per ex ccre
gucp mutatoe fiue fuccellu diuinarc aliqd uoluctunt,falfi atqj mcdaces funt depre
peri etiam
henfi. Olim mathematici cum coepit chnfli fides pullulare non plus eam annis
duraruram dixcrur,a CU19 tn initio ia millefim 9 qdringetefim9 nonagcfi
Alburna. m9 qrtus annus euoluic . Albumafar ucl audior uel muetor hui 9 erroris- cade lege
'
hoc c nram permanfura dixit ad anos.M.ccccIx.qa.f.tot fut anni quos uocant an
nos folis maxios.Prxtenei ut anni illi ncc ipa prxrcriit.qa.f.cxlu tcrt3 praeteri-
bunt. Veiba aut diii n prxteribut.Ncc tn dc fua hoc e Maumctis lege ucriora prg
Errof dixit. Abraa iudxusannoxpi millelimoqdringetcfimofexagcfimoqrto Mtfliaeo
Abraam ru uenturu dixit ex allrologica obferuanonc.q, tuc.f. ea primu erat reditura fydege
iudaa. pofitio fub q oli} Mofes cx Aegypto populu eduxerat, edutfhs dederat lege.Egol
pxio ah eu anno nat 9 -cu iam tngefimu aga expimeo didici pdidlois ifli9 falfitate
(
Ertor Amaldus Hifpan? nobilis qde medicus fed ad lupditioes paulonimis .ppenfusex
Arnal . allrologica uanirare- plenfq; aliis adiedlis antixpm nobis anno gff .M.cccxlv-con
nabad.Fluxcre ab co tpc anni ia fupracentu qdraginta odio, nullus adhuc auri'
xpus nifi qlcs et mulci tpc 3 poflologt, [uniores quories nobis ex aliq fupiogr plane
tagt coniuclione fallacis .pphctx aductu annuciarutC' prxfcrtim ex ea qux in Sco
pione Iouis Saturni abhinc dece annis coniudlio fuit, nullus tn adhuc fallax pro
Error pheta mudo pter cos apparuir.lple Alliacefis Icribit quo anno coftancix gnalccoo
Alliae. Si ciliu celebratu ell prfdixiflc allrologos>nullam futuram in ccclefia pacc.lcd religio
aflrologo nis cxitiu-diflcnfionefq} in ea dcfignari-ex loue i pria domo in anni figura ctrocc^ t
rum fui dente, tn Icifma illud magnu quo nullii unq ma>9 fuit in ecclelia nec diuturnius
temporis per quadragita annos ia confirmatu-eo pnmu anno t xtindu e-folira pace tran
qllitate ecdefix rcddira.qd' fatis cerre potuit moucre ipm Alliaccfem,nequamul
rra ifli uanitati fide adhiberet ,q ipfe ab illis forte pfuafus ucu bat ne illud nobis
fcifma paulopofl antichriflu apportaret. Erant alix quas narraremus iflopt dc legi
bus fcdlifq? prxdidliones iplo deinde euentu fnficiarx.fed puro iflas fatiflFacere-cu
fine alii in ifla arte rantx audloritaris qrx apud oes adrologos hntur,quorum
non
ipfis experimetis confutata declarauimus.nuc ad rones def edamus.
prxdidla
Capuc II Quibus uiis ailrologi de grandioribus rebus iud.cium ferant,
Quat - magnorumcp otbiuro reprobatio.
tuor uic Strologi quattuor maxime uiis magnas regt inferiogt mutationes foliti ue*
qb 9 alli o a fligareper fupiores planetas loue prxfertim Sutumu cu fimul furqua
logi res magnam uocant coniudh'one,pcr orbes magnos jcr Saturnias rcuolutoes
magnas 1 per odfaui orbis acceflus arqj rcceflus,Has oes uias irrationales falfas in -
ueftigant uias oflendemus aunde h folii id confequemur qd' primo hic quxrcbamus.ut qux
'
LIBER. QVINTVS.
de religione X lcglb9 ipia temeritate diuulgat- falfa couicanf. Sed oe et de magnis Ordo fe*'
mudi mutatiomb? iudiciu? confirmabit .Exordiar aut a confutatoc magno p. orbiu eundus .
reuolutionuq; qs Saturnias uocar,ut his rciecfbis cjbus opere min9 tota dclde prx
fentis libn dilputatio aduerfus magnas confusiones libere cuagcc.Fingut quelib, Opinio
ex planetis^&C ite unuquodcp fignopt mundi impehum obemere annis trecccis X fc allrol. de
xaginra-qbus exaSis tu nouu aiut incipere orbi: magni-eui SC plancta priori pxi magnis
mus.SC figuu qcf deinceps haeret ligno priori pariter prxfur.arqj ita qualis dnantis orbibus*
figni atqj fydenseft naturx-talia cuenire ineo ar.no ji fpacio,8Ccu orbis icohaif no
nus^nouah quocp multa in rebus inferioribus SC pro natura redtoris routan femp Sub qno
repe nfapt conditione . Tu fi qs quxrat ab eis ubi nos aut in quo nuc orbe^hoceft orbe ui
1
fubquo rcSorcuiuamus.mdcnt fub Leone SC Luna.qd ita ,pbant. Scribit.n. Ao uamus fe

niar in libro de natiuitatibus capille nouu orbem roagnu.quo tpc ea fuit Iouis Sa eundum
turoicp coniunSio.qua cathaclilmuuolunthiilleprxfignatu.Ea uero prxceflitca aftrolo.
tbacliimu annis ut dicat ducetis feptuagintanoucm, illi uero orbi prxfuiflc ait Ao
niar explanetis Satumu.ex fignis Cancru qcf dixit et Albumalar libro priodema Alburna,
gnis coniundlionibus^dria prima.Hxc ergo fupponentesquafi cardine totius fup
putationis exalligut ex eo quod attulit ipfe nucro annorum natum cfTe Ddra Icfum
cn unus Si quadragefimus fupra cetcfimu anus uolucret eius orbis.q ab eo quem
diximus fub quo fuit diluuiu qntus X decimus cui prxfit ex Tignis Lco.cx planctis
Luna terminandus anno gratix millefimo fcxcentcfimo qnquagcfimo nono. Hxc
eft ois aftrolcgops fnia.nec uidebis qui in publicis annopr uaticintivfi magni orbis
faciat mentione^ Leonem 8 Lunam redlorcs mudi gubernatorefq; non conftituat
Poflem ego hic obiicere q leuis eos moucrct conicdtura-ut tot anop: quot exii par Rationes
tes finxerutfpaciu-magnu orbe uocaret^cj nulla roncdicaf durauim mundi gu^ prxtcr *
bematricem unius planerx p tot anos prxlcrtim planctx inferioris . Tamen nec a mille qu?
Prolcmxo ncc et ab ullo anriquoru tale aliqd unq excogitatu. Sed arabu ce iunio adduci
ruqjfigmctii.Sed his omiHis- neccflariis cos primu romb9 urgeamus. Si quas uita pollent,
te no pnt fi Rare fuis principiis uolut/nec dogmati renuciare. Dicat igf mihi fi ma prima,
gni illi orbes fint ftatuendi-an ipfa prima mudi conftiturione cui oes colentiut-no Sec unda,
ui orbis exordiu faciat,an non faciant,Si dicat fc non faccrc.qd dicere pnt abfurd? yc rtia.
Si facere iam mathematica dedudlione refemda gcqd dc magnis orbibus fupra de
terminaucrut ondens fieri non polle ut fi illa funt ucra qux dicebat cuoibis colli
tutionenout orbis exordiasccepint.Albumafar.n.quoprxcipuxaudlorc nituntf a Alburna,
mandi initio ad diluuiu numerat annos integros duo milia ducentos uiginti odio,
Licet Eufcbii fuppuratio hunc numerum anis fexdecim excedat. Sed nihil intereft EufcbiuS
uttu dixerimus X cu aftrologis difputates corii maxieopiombus utamur. Statuat
igf nuetus anoru ab Adam ad diluuiu ex Inia Albumafaris aduerfus que difputa^
mu vpatet a coniudlionc ea qux diluuiu ut dicut prxfignificauit,SC cu qua fimul
nouus orbis coepit relinq ad mudi creatione anos mille nogetos qdragita Icptc-cu
ipfa diluuiu prxceflent. ut dicebamus anis ducetis feptuaginta noucm. diuidam?
igf eu numeru nucro magni orbis,hoc ell per trecetas X fexagiu patres erit planii
conflari ideltegrosqncp orbes magnos -tu anos fuperare idiuifos fupra cetu fepte
X quadragita.qf ncceflario initiu magni orbis flatuef ano mudi cetefimo quadrin
getefimo odtauo.Qui nuerus annoru fi pars alterius ancedctis orbis cll,necellario
.
Q.ua dei i erit dicedu prxtcriifle orbis annos ducecos 8i tredecim anteq cfTenc anni-hoc cft
ti aftro. ante ipfius mudi primordia, quo fatis patet nihil dici polle delirius,fcd ita ert certe
nihil cll ifto hoium gne inconfidcratius^nihil ad mcntiendu fallendum natura uel
nfefiione .ppcfi^.fmgut ipfi fibi aliqd quo dogma colerent, 8d plligias faciat impe'
1
ritis.qd e malitix eo 91 8i uanitacis.fed fit fpui ucritatis ut cofcquai inde aliqd uel
falfum uel oio ipollibilc uel fibi ipfi.hoc e eopt diefbis falte dogmarifq? repugnans
Qcf hi minime aduertetcsefficiut^tri X fpargutobliuiofi pariterqj rnedaces.qd e
ignoratix uiciu uidelicet X cardicatis.Exepluro eft prx manibus m ea rededj dif'
1
putam9.Nam ut perfuaderee ifcuq; pollent roc magna illa per cathaclifmu mudi
v magnx coiudfionis addiderut no'
inudatione a cxlo pfedfam par pucnlis figmeti
uu orbeccepilfe cu caTub quo.f.orbis cer inouandus,Si ut nihil dceflet ad fallacia
Saturnii illi orbi Cancrucp pfecerunt.quop: alrer ex planetis alter ex lignis humi'
Qua tar ditatis frigidiratifqj audlorcs hritur.Et hoc qdem ut dixnmalitix eo$t Si uaniratis
-
di X igno fcd X Ihilcicia cop. apparet atq; tarditas Si ignorantia.tu qa delira huic feq non ui
rances. deruc.uc qfi orbis nouitas noui orbis exordia non heret.tum qa fi Saturnus Si Can
cer orbi illi pfuerunt colligemus nccclTario prio integro orbi pfuille Martem SiA'
quariu a qbus cur impium mudi fit aufpicatu, nulla unq poccruc ratione defendet.
Na fi de Luna hoc diccret.afferrc aliqd po(lcnt,ut qa terr? fit proximior.Yi a Satur
noorbis emincntia.fi a Sole uirtutis potelfarem.fi a loue Vencreue naturae benefi

centia.inMarte nihil inueniunt cur pria mundi gubernacula mercatf, Nihil irem in
Aquario cu initiale nullam heat progatiua?, quale Si Oncer 8i Libra Si Capricoc
nus hic exifbmanf/ed qd pluribus cuagamur.uidere hinc licet plane atq? dilucide
Q ua me q fmt medaccs pariter8i obliuiofi.Nam dicunt' ut ondimus Cancru 8i Saturnum
daces Si orbi ance diluuii euentii prxfuilTe.qa hoc fuum dogma cofirmat ut magna huido
obliuiofi. frigidoqj planetx aquarum inundatio pfcdfa exiflimedVrurfus qm confonu uidet
ut gubernatione mudi a folc inter planctas-ab Ariete inter figna exordiamur plane
Haly tam inquiunt mundi fuillc folem 'Ancte ucro fignum.Hec.n.fctibit Haly abcnra
abensa, gcl Si ipfect Alburna. libro primo de magnis coniundhonibus, Si tri irta ita inuice
Alburna, pugnannuc fimul ucra ede non poflmt.Nam cum fine ante orbem diluuii' ad mudi
ufep initia orbes qnq; integri magni.fex aut impfeifi.fiue qnqj numeremus fiue po
rius fex fieri no potclh ut fi primo orbi Aries dnetur.fcxro aut quinto Cancer driel?
Aut fi primum rexit orbe folate fydus orbi diluuii Satumusprxficiaf.Nam fi pr{
fuit primo Aries Si Sol, prxfuit igf fecudo Taurus 8i Vcnus.tertiocum Geminis
Mercuri^ quarto Luna cum Cancro, at nec quinto nec fexto Cancer 8i Saturnus,
fedilli quidem Saturnus cum Leone, huic aut Iuppiter cum Vugine.Quo igit a
erubefeunt hxc polleris feripta relinquere tantx uel ignorantix ud hxbcrudiois

Alia opi' manifcftifTiroa tefhmoniafScd hoc ingenio fere funt audforcs allrologix.SicSi ne
nio Ocii fcio qs Ocliaton alios fibi fingens orbes magnos uolebat afficere.ur Si mundi con
tonis. ftirutio X Icfu natiuiraS'noui orbis hret initia,idecp utriq? lignu- hoc e Aries ligno
ru caput prxGccrcf.qd' cu ei aliter non fuecederet dixit numeri debere ab Ada ad
Xpm annos quattuor mille trecentos Si uiginti.Tot quidem fi numeren^ erit pl*
ne qd ille olouolebac. At au numerum nulla hilforia recipit, fcd a Grxcis qdem la
nogetos ab hebrxis.Si p qngentos ab aftronomis
rin ifq; feriptoribus
p annos fere
per mille cetum qj diflentit.Sed uoluit ille potius q elfc qd erat

aliis et
q ita bello
.
UBER. QVINTVS.
fi corneto renundare.Queadmodum ueteres quos tradt Arift.
q cum fetncl
illi
ftattiifTentoia ee denarionumero diffnbuta , ncc tn i uniuerfoplus noucfphxris I

ucnirer dixerunt ncccflario alia ec terra, ut denarius eopt numery ipleref xmulario
ne flda diuinx (pix qux no fcipfam ad rcs.fed rept ueritatem format ad feipfam.Po
ftremo pixtereundum no e fi cent aliqd ifli magni orbes neceflario, qtf qde eos
p
dicunt aftrologi falfum efTe oportere ,cum i illis cuoluedis plurium aberrerûtant
n.hunc q nunc reuoluic^cuius agi uolunt anum cctcfimum nonagcfimum qntuj
orbe ei a prk) qde dcdumnonum,ab eo ac fub quo fuitdiluuium declumqrtu atqj
hac roc pficiunt Leone tt Luna, Sed hoc ee no pot nifi a mundo ad nos anos nume
remus fex mille ocdgetos triginta octo.qd' uera
qdem anoji fupputationcro exce^ Vera a
dic per
anos plufq mille Si qdrigeros,ut in tractatu nfo de ucra tpomm fuppura^ mudi ini
tione ,pbauimus t (cd 6C
fi alias fequamur hilforias^cacreros.f.latinos
q plurcs copu do adnos
tant anos.paudorcs tri inucniemus his quos ilfi ad fuos orbes corrogant pficiedos
annorum
cum nulla hiftoria in eonumero fex mille fld feptingentos aut cildter exccdat,qb 9 fupputx
amen ipfi centum fcre tC quadragita adiicere depreheduntur-ut fuam orbiuin po cio
(itionem defendat-- quam fatis puro etiam inexpertis cfle confutatam.
Caput III Saturnias reuolutioncs Aboafaris inucntum fiC hifloriis Si ratio
niaduerfari,
Eftat de Saturniis reuolut6ib9.Ec has qdem folus fibi finxiffe uidcif Albu
t mafar ,Si pofl eum alii no magnope his ucunf Sed uideamus qd Cnt Si < jd
,
mouerit Albumafare 8C qtum i his ut I Cfteris folet abcrrauerit.cum Satur
nus dece periodos abfoluerit,q trecetis fere anis exiguntur putat magna tum cuci
rei reb9 humanis. Motus e hac coieccura q> i alii fuis hiftoms aliqn cdpit pofl huc -M
numepe anorum !figne aliqd cuctnflc,ideipfe dogma fundauitreuolucoes Satum
dccesmutatiScm afferre rerum ifenorum. At i ipfa hac prium hiflonca cdicctura ui , r ,
de q aberraucnt.Poff Alcxadium.n.iqc exactisanis trecetis apparuit Aiclafor M19
Bel
q pfascontriuic 3pofl alios toride anos appamit [efiis dux.Unofler. Hacigit' Anni ab
roc erunt a lefu ad Alexandrum ani fexceti.qd extra oem corrouerfia conflat clle Alex ad .
6lfiflimu,cum nulla hiftoria qdrigetos numeret anos a Xpoad Alexadrum.&ipe Chriflu}

Alphonfus in afttonomids rabulis no plurcs numeret undecim arqj rreccntis.Vi^
deatnus tno hf praecipui aucftores aflrologix.ex quibus fuodamenos mirabilia co^
nun dogmata fulddt.Idem Albumafar pofl lefum inquit exadhs decem Saturniis
icnolutionibus orta eft lex qux efl media iter nasarenos Si paganosCfic.n. uocanf
gentesÂt fane farnus nulla pofl Xpm legem ante Maoroctcm cxortam.fcd puto
Arabes ifli feifla maniebeops^j K Mininuocant' apud Talmutifhs.qu^ [mpugna
icellexerut
dem hxrefis no folu iam decem exadtis.fed prius er q nona Saturni raiolucio per tio per ra
2cercf inualuit.Qux oia fi ex hifloria ille fideli attuliflet , no .ppterea erat dogma t.oncm.
fadedum hoc Saturni dece piodos parere aliquin
mille mihi cgohmoi dogmata co
finga m,Na K hebrxi prium cepium a Salomone xdihcatumadqdtingcntosauc
paulo pluresannos aiutpermafifle.Tuqui fcdofub dario xdificatus eflnonplus
fecc anis fupcrfuifle.hoc e qdringeris Si dccif cuius defolarionc fere per anos toti
dem fuas leges in Babylonia fibi cofinxcrunt- faciamus hinc dogma, quai tamded
mam femp Saturni rcuolutione Satumix iudxopc geri mutatione magnam afferre
tC probabiliora dicem? qua Albumafar qui denarium fibi numerum cligir.A quo
1 111
. .
illud Si libenter fcifcitabor.undc natura. f.iftas reuolutiones exordia^ . 8i fab qua
exii parte initiu faciet iflius periodi ronem afferat quxfo cur illam potius exteris
antcpofuerit^Sed non cfl diutius laborandum in confutandis his nugis prxfatira

qux aliis a (Iro logis prxrer Albumafarcm papt fatilTccifle uidentur, imo ita ut ipfe
Alliacen, et Alliacenfis qui in cradlatu de concordia hiflorix 8i aflrologix his magnope ui9
fuerat in clucidario confeflus fe nullum eas habere fundamentum euerfo Hilo ma-
gnam fui libelli partem inuenta taxatione corrodens.
Capuc 1111 Ordoeorum qux dicenda funt Si diflidentes aftrologoru opi
niones circa magnas ooniundliones
Ordo di' Eflat de accclTu Si receffu odlaui orbis Si fphxra noua.rcftar de magnis c5
cendojt r iundViombus.Sed illud qdem lequenti libro examinet" ,nunc ad coniudhoes

magnas conucrcamur,fed fuerit opxprxtiu afferri pri?qd de his ipfi fentiat
qux in confutatione afferenti' a nobis, qux nec ipfa narratio

ut facilius intclligant'
cum diffidere fup his ita eos uidcbimus,ut nec dum
erit fine utilitate confutationis
conflet apud aflrologos qux maxima fitconiudio^qux ma or- qux media, in qua
re non cfl folu de noic coetroucrlia.fcd indeprxdidtionu orit magna diucrfitas cu
alii a maxnnis,alii a mediis,alii a minoribus coniudliombus cuenrus iubcant expe
Cois opi rffari. Communis igt fuia q Alchabitius ac Leopoldus traduc- Si anrc cos Alburna
nio. far huiufmodi e-iuagnam eflc coniudlionem cum funul iugant luppicer Si Sacur-
Magna nus.qd' poli uiginti Ip anos cucnic maiorem aut cu fatflaab una tnplicicatc i alia)
migrationem m liminibus noux triplicitatis cotigrcdiunf,acqi ideuenire fere pofl

comudlio
annos ducentos Si quadraginta, nam intra fines trigoni uoi?duodecies copulari tu
Maior
traofitu fieri ad fignum ,pximi trigoni,qd* fit ab com quo fc iuxerunt, non primu
fed Icifm.ut fi cx Capricorno u triqj difcellcrint-non in Libra-fcd in Aquario fe pri
mura cxcipiut in ca tnplicitarc. Mediam inter has coniudboncm eflc ea, qux trige
Media
fimo quoqj anno pficiat" Saturni Si Martis in Cancro, Maximum oium louis SiSa
Maxima
turm in Ariete qux pofl nogentosSi.lx.annos eucniat.Meflallajab his diflentiesli
Opi bro fuo dc coniudliombus ei maxiara ait eflc coniudlionem qux fit trium fuptotd
McfTa.
hoc cll Saturni louis Si Matris, a ij ipfe 6i fcdlapt mutationcmSi rranflatone regno
Maxima
ru SC ,pphctapt aduct? expediar ,non ab ea fit louis Si Saturni ! Ariete, qd* allro
q
logopt uulg 9 opinat -pxi.im huic coiudlione facit louis Si Sacurai.Tertiara Satu*
Maior.
ni Si Martis.qrtam louis Si Martis, Videamus nunc qtura utraq; erret pofitio.
Media,
Ciput V Planetas magnis coniudloib9 lunclos non plus pofle
q diuitbsc
Magna magnafqj illas coiundtioncs nouu ee iucntu de malo Ptoletnxi intcllcdlu natum.
Rincipio fcire ab eis uclim.qr putent maiora facere Ioue Si Saturr.um cu
Prima ro feparati ,pprias unufqfqj u ires cxcquiit Si cxcrcct. Varie, n.
p funt fimul q cu
naturx radio comixtio noua qdem re facie cj difcrct
9 i fluxus ppriufcp 5
faccrer,fcd maiore cur faciat hferone no poflum?, fed eo potius inclinamur ut crc
damus minus aliqd fieri idc/q fi feorfum ageret unufqfcp plancta p.qd'poc,na fi
q
fimul cocut planecx cade cflent proprierate.Si utres haberent earude rept effedhi-
ces .pfcdlo acoeflione fadla duplicis radii effodi? quoq? dupli cared.at cu contrarix
fuit repugnantifep naturx- cjlis [uppiter Si Saturnus ncceifario alter altcpe impe
dit.Si dum inuice fuas frenant ligantqj ptates diuerfitate mixturx fit ut cxpedlare
ab eis nil poilimus ni fi mediocre, quemadmodum omnia funt qux cx extremorum

,
LIBER. QVINTVS.
mixtione diflulcant,(icurifit ipfi dicere folent cu funt fimul Sarurnus
8tMars,
qq
utercjinoxius-uterq? Ct maleficus, eja en diuerlam hnt nocedi ptatem no f.cri ex il-
lo? coniudlione maius aliqdmalu fit admirabile, fed fragi
potius debilitari qj alte-
ri? u*tes ab altcro.ita ut nocere neuter poiTit d u nocere uccrqj
p fux naturx con
ditione contedir.qf no eft plene indubitatum fi caelo fubfinc eueta ifcriops-raaiora
cucnirc fit magis durabilia cd iugunc fydera fupiora
q cu cojs aliqs exteris debili
catis plus aliqdfortaBefolitouinum poreftacifqrnacifcic.Quod liiuntfos planca
Seda to,
q fepatos ad magnas ilhus mundi mutationes illis dederimus,no tn
tas plus facere
dabimus hoc ad louis Saturniqj aut mattis coniucftionem referenda fed obtincTe
,
uim priam in iflis rebus alia fydera fit rone fit fummorum aftrologoru auc toritate
pbabimus.Neqj.n.unq aliqs uctept
p has quas ifti uocant magnas coniutiiones
de uniucrfalibus raudi mutationibus ludiearut nihil de his Maternus
qcjcuriofilli
musutitp aftrologix inueftigator-mhil Paulus-nihil Epheffion-mhil 1 cophilus,
nihil Artaxarchus.nihil ipfe Pcolcmxus-cuius hic nobis teffimomum enc latis- ne
pajr eis notis celtibus aduerfus eos utamur.ls igf fcdo libro Apotelefmatoo doces
qua uia generales fit mundi mutationes prxuideant eas omnes refert folumodo in
iolisLunxcp defetf us.ncc pot dici aliqd ronabilius nam debec effedus uniuerfa
lesK magni ineas referri eas qux maxmx uniuctfalcs fit efficaces Dnt- efl autem
conici Ium apud oes inter planctas duos c(Ic tmmodo effieiencix
uniuerfalis.Sole
A.SC Luna, cuius lume non aliud Solis lumen ea qfi fpeculu uc lic dixerq- ad
q p p
terra delatum. Quare qua debet cxlcftis uirtus origo BC ca cxiltimari ellcduuj
fi
oniucrfalium acqj magno jr-nulla debet potius q fyderum iftopi talis cxiltimari
Quod. n. ait Metlalla fieri magna a louc 8t Saturno,qa tardioris lunt motus ,pbac
potius quxncgac q<f affirmat cum oium concors Qc fnia deberi nobiliori
q corpo I

n St potenciori motum uclociorem.Quo circa fuperiorum fydcpr pattes dignira -

cemep tucntur.ue imbecilliora purentur.quia fuo ferius loco rcfticuanf . Solent ex
orbium proportione quos ambiunc probare eos multis uclociorcs, quibus ex perio r
durum mora apparene tardiores . Sed fcio quid dicent de Prolemxo oroillum boc
abeo in libro Apotelefmaton nemyltenum proderet. Ira enim feribit Halyeiusm
rerprcs.Scd in cennloquioCficcnim uocanOmulta bui'9 rei dediBe documenta cu
aerbo quinquagefuno eius libri iubcarnc planetarum coniundfioncsobliuifcamur
in quibus magna fit efficacia,fit uerbo item tum quinquagcfimoodfauo.tum quar
tofli fexagefimo carundem rerum nos admonet magna tradens de hisprxctpca,
coniundfionem maximam, mediam, mimmamqi dillingucns.Ego uero ab eis refp5
Confuta*
den nihil potius uellem.ucuel hinc palam omnibus fiat quxcunqj eorum dog-
tl0 ^
mata maiora admirabiliora q? uidentur ea uel ex uanis opinionibus, uel ex faL
fa uctcrum aurorum intelligcnria pullulafle.nam quod dicunt tacui fle hoc Ptole
mxum in libro Apotelefmaron.nc myfterium proderet- tantum abeft ut negem ,
Ut nec in cennloquio credam proditum ab co in quo certe ram nihil magis loeu -
tusell deiftisconiundhonibusq nec de Priami morte-aur bello Troianoru?, quo
padto autem plura eius audons cnunriata peruerterunr, C quanti ex uno errores
fi
deinceps propagati deinceps apcriemus.eftquinquagefimum Ptolemxi uerbum,

ita apud eos hoc eft in uulgara editione. Non obliuilcaris efle ccntumuiginri con-
:
Jun&iooes qux lunt in flellis erratias,in illis enim cft maior fdentia rcjjr qux fiuc
in hoc mando fufcipieria incremctu X decrementi! grxee c iratae prartermittam?
centu Si dcceronouc coiuntfboncs.In his.n.pofita eft coiumftio eopt qux fiuc i mu
do 8C
g lationis 8i corruptionis, Primum plus' tribuit iftis coiumftionibus barbara
interpretatio tribuat Prolcmxus.apud quem illud nocftno efle maiorem Cdam
q
Sentetia rerum qux fiuc iu mudo q qux cll ex illis. Prxtcrca ut illud omittam9 (hia enatu
Prole. dati alia no cft-q ne folam fpedtemus fyderis uniufcuiufqjppri cratem <Sed eorum
coiumffionc uarias fciam9 uariap: rep: cffecffrices uirtutes exoriri ^q<f nemo deoe^
gat ab oib? aftrologis conccdedu, fed in qs poriflimu maximas quafq? repe iferiorii
mutationes referamus fupiope ce fydept coniuiff iones Ptol. ccrtc no dixit/cd poti?
ei9 didfa rcte X legant' X intclliganf' contrariam nobis fniam idicabut.Non.n.
fi
cetum X uiginti(ut uulgo legit'Jhas efle dixit c6iudh'oncs,fed folam cetum decef
X noue.qa his.f. Solis X Lunx coiuncftione non numerat.ut qux priuilegia heanc
peculiaria prxrogatiuacp fingularein magnis uniuerfalibufqjmurationiD 9 reli^S
oes aceruatim in numept ordineqi redigimtiter qs alia alix fingulari nulla coditio
ne pftarec.qtt non aduerreces barbari expoftrores qfi omiiTum foret uitio librariole
X Lunx coiudfioncm addidcrut^lcgcdumqj cetu X uigiri, no aut ceru dece}

Solis
X noucm.qd' grxei oes codices hnt putaucrur,ut non cotcri fenfus deprauarione
Itx quoq; fide adultcraret.Trafeam9 ad alia.Scnbit Pto.ucrbo.vin.K .14 huc mo
dum coidcfhonis loeu quo i loco abanni afccdctec ifpice^fiqdem cu pfeiffio illuc
X uerbu.iiii.&.lx.c hmoi i minima coindlionc dria medix eo
pucncrit,tuc tps erit
iundhonis X
media maxix coiu&ionis dfia putant arabes X lattni utrobiqj p coiu
i
drione a PtoI.Satur.8d louis coniudfione itelligi.Scd ita nemo falleretur q gtxco*
Malusin au ifforcs aflrologix prxfcrtimqj Ptol. icoucnietibus oculis aliqn plegiffcnt.qd.n.
tel!c<fhis dicimus coniudlionc.a grxee fynodus c.qux dkflio cu abfolurepfmp Solis fp SC

dviii . X. Lunx copulatione acdpiif nifi aditu fit cuius ea coniudlio fueriuuri Vene. 6d Me*
Ixiiii. uer curiLfouis X Satur.Sd aliopt plancta^ qt cu utroqj enuciato fynodu abfolutc dixe
bi, rit Ptol. nihil ulna adiiciens manifeftiffima apud oes q no funt grxee ledlioais peni
tus infolctes dc luminx coiudbone intelligere Ptolcmcuno aut fydept aliopt. Atqt
Snla uer hoc efl odlaui X qnqgefimi uerbi fnia e,uc figno 8d loco ubi i ani rcuolu
ita prioris
bi qnqua toc Lunxqj coiundlio fadla e diligerer obferuata cu ani pfcdfio p ani.f.mcn
Solis
gefimi oc fes diftnbura.pqua altepr alteri fignu mxta ferie coffirutois 1 dnandi ptacc fuccedic
taui. a d eu loeu pucnent-cffedlu expc<flcm9,qm ipfa angrefla ani coueriione Solis Lu
nxqj coiudtio nobis fignificauerit.Vti^.n.his maxie Pto.luinariu cogrefTibPad ro

Errores *'us anni euetu iuefligadu,qcf nemo nefeit q apotelcfmaricos eius libroseuolueric
uulc-itx Sut aut hui9 uerbi tradationc multa addita omida fcrrpcllara.Na
i 6d,p coniudba
tranflario ne coifnftione minore legut.cu nulla i grccis exeplarib?maioris uel inioris dria adi
nis in uer iciat.X termin pfcdlionis ad p! ures anos extedilf^cfi nihil de hoc apud Ptn. q de
bo.lxvin. unius tm ani cuetus uti dicebam? facit mctionc.fcd fauef magis illis uidcf-Poftte
mu illud cnuctatu ubi coniutfhoncs maxix medix minimxq* diffingunt qualem ,
driam in lumbarium coniuncfbionc multi non intclligunt.fed facile hocSdapcu his
h s q ad Ptolemxi lucernam non ofeicebundi aliqn uigilarunr.cu.n.ille ut diximus

Delaratio omnia tnbuat Solis Lunxcp coniumftionibus. Tum has triplici gricordineq? di(K
uerbi. guit.Na qux defectum afficiunt altcn'9 luminaris cas ftatuuntpriolocopqs non
'X' .Ixiiii. unius anni^fj mulropt iterdum euenta poflint ptxuideri'has maxias io nuncupabi
) r
. .
LIBER. QVINTVS.
K
nms.qa maxime tunc fydera illa coniugunt.cu ael nec logitudine difcrepet loci Quj ma
nec lacitudinc.SC maxime remota fucurojtcuenca porceduc. Centra,mini mx apud ximx co^
illu qux fingulis fiunc mcnfib?, 5C unius cm menfis nobis indicant difpone medias
iumdioes
inter has qux ingrediim folis in figna quattuor tropica pxiaanrecedur.Aricte, Ca
fecuduna
1
erum, Libra, Capricornu.a qbus totu am tempus qd feqc nobis indicaif.aut ucr- Ptole.
ou,aurxdiuale,uclautuualc,uel hibernu. Quoniam igtqd'umuerfalisdilp5 indi
Qux mi
cat particularis feques diltinguit SC determinat, ideo mediam dixit coniundtionemnimx.
maxime ee driam medix uero roinimam.ut fi gfa exepli.Lunx folifip coni udi io xq Qux me
notdiu. uernum pxime antecedens qualitatem nobis futuram ueris odederit.fcia.
dix.
mus tum id totu SC minui SC augeri in natura coiundbonu.qux fequetibus fmgu^
lis mcnfibus rata rcuolutionc contingent, Et qua hnt habitudinem menllrux Ulx
ad illas dfetuor tpopt cdiudlioncs.Eadc hnc illx trimcflres ad maiores SC paucas de

fidentium fydcpt coitus atq; congrcdus . Hxc ell Ptole.opinio de maximis mediis
1
tninimifq? coiundliombus-qd barbari ifti non intelligentes belliilima libi fomnia

fabricari funt de Saturni louifqj coniundl.ombus.q^ maxime pofl nogetos SC fexa
grata racdixpod.cc.SC.xl.Minimx pod uiginti anos redeunt,quod prxtcrca qux
diximus cogru^re cnuciato er no pooqrn maxima apud eos coiundlio medias mi
nimafep coplctdif.qr n 5 poterit cflfcdlus maxime coniudhonis per minores illas de
terminari pCJs illa per multas fxculopt reuolunones exigit. Quid igr dixit Ptole.
media ee maximx driam, medix uero minima hoc e illud figmentu ex falfa unius
audloris intclligctia natu
quo fe ifti adeo iaclant,quo fc reputant, gloriabudi q, re -
ligioois dcllis
fit ligata.quo fandtillimas leges pphctaji aduentuvdiuina miracu
lapotedatibus fyderum fatorum qj fubiiciunt,Ccrte nufq (c magis pucnlcs oden-'

dunt aut magis rudes^ ridiculiq; inucniuntur
Caput VI Prxcipuos ailrologos mediis ufus ede coniundliooibus non ue
tis.tum alia errata illorum circa eafdem.
Ed dicet fortafT caliqs adrologops edo Ptol.nS intellexim?qd fi uelut tem
f pedas Nauc aliqfi agit portuîta nos error ide duxit ad uentace qcqd fc
i
ferint PtoflC alii expietia cofirmatu ed nullam unquel kgu ucl regnojema R filio
gna acadlde mutatione q non aliq fydcpt fupiopt coiundl.o aficcderit,nec unq alidj
hmoi antecedit q no id genus mutationes rcb9 infcriorib^fmc fublecutx-bn hcc
i
firepedate agnofeut fint portu i ido u1dcb1mus.Ncq5.11.fi in magnis delirarut qua

sam codet ida infima expietia facere funt conati, Qcf nos in uniucrfum primo de
darabimus tu fmgilanm quafcuq; aliqs adrologopilignauit coiundlioncs magnas
rettullitcp ad euenta rejt admirabiliu SC falfas SC falfo fbpputatas,8C ad effedhis fal
fo relatas luce clarius ondemus.Principio autflorcs oes huius dogmatis neris coiu Prima ro
Aoib? no utunf ,fed mediis hoc ed fuflis SC imaginariis.qd' ut plane oes itelligant
dicam qd fit ucrus rootus^qd mcdius.Erratice dcllx Zodiacuxquocurfufide Quid lit
p
fcrumf,hoc e no xquali tpis itcruallo xquale fp illius partem prxtergrediunt", qui uer? raO'
igf metiri illorum mot9/8C.digcrcrelnumcros uoluerut^fmxcrut unicuiq; planctx tu* quid
motu uniforme ut ex hoc ficdo SC umformiînxqle illu SC ucpj facili9 adequerent". medius,
Fi<du illu Ptol.uocat pcriodicu.iuniores mediu.qa hoc qfi medio utunt ad ucrum Ptole.
iuedigadum cum ex motus fupputationc planctx locum iqnm^-intcrdum medio
Utimur naotuînterdu ucro.no qa medi? ille loeu idicet nobis quo plancta cofidac,
.
% *
Sed ut cx eo ucra fede illius methodo SC rone faciliore quzramus.Planeta.n.nunc|
e ibi ubi per mediu motum ee deprehendit^qa nec fi unq ille mouef , fed excogita
tU'Ut hoc ab aftrologis e-ut ucritarem inde ordine quoda certius adipifcanf
dixi
.. Diccba igf q p magnas c5iu<fliones iudicant de futuriseos mediis uti coiudoibus

n5 aut ueris.na qi dicut poft:. xx. annos iugi Ioue SC Satnr.poil.cc. aut i initiis con
gredi triplicitatu.tu poft.cccc.8C.lx.in Arietis limitib 9 couenirc falfiflimu e fi uert
motus refpicim9,c aut uept qq nec exade fi medios hoc c fidos illos SC falfos re.f.
nullos ad dodrix facilitate a mathematicis excogitatos, ita aut qcf medi'9 dicit roo
tus diuerfum e ab eo q<f peruept attigira 9 ,ut et SC fignu fiat aliud coniudois.atq}
ea gfa excpli i Pifdb 9 alfigncf 'q tri fuerit i Aquano.BC tps adeo uarict ut fi dc his

9
poft pcr.cc.8C.xl.annos euemut ahim coniudiomb9' ucra interdu mediam pet
q
annoset cctu antecedat. Apparet cx tabulis rede lupputari Ioue SC Satur.ano gt
M.ccxrtvi.a terrena triplicitate migrantes ad aeream i Aquario fe cxcepifle . Erane
igf i eade cx medii motus rone per anos.cc.8C.xl.permanfuri,SC tn poft annos drd
tcr.c.8C.xl hoc eft anno granx. M.ccclxy. ab aerea ad aqueam triplicitatem fada
mutatione in Scorpione congrclli funt 8 in aqueis femper fignis firoul inueti adae
Infania rea poftea non redierunt . Qnx
qdem igf hxc infania aduerfus apertam pugnare
Aftrolo . ucritateCSC rebus uti adeo ipudenter falfis 8C ficfticicnsût in conftellacione eopt cS
Praxi ^ fcnfu oio nullam-czca cn temeritate cuenta rept referat humanapt.qcfcp no e^nec
puos a - fuit^nec unq cam m putare eopt qua: fut' certe nihil eft ifta uanitate delirius, in
9
ftrologix tn funt lapfi praecipui oes audores aftrologix. Albumafar.n.princcps ifti dogma
audores cis in eo libro infcnbifdc magnis comudionib 9 ,qui multu celcbrcf apud aftro
q
mediis u logos-medus femper ufus eft eo
coniudiombuS' ucris nunq. Abraara prxterca in
fos coniu opere cui titul9 e redeptio.cu unam aut alteram ex uero motu coiudione iqrat ad
diombw medias deinde confugit femp-de ucris nullam oio facies mentione. Alliaccn.in tra
AJliacen. datu de concordia hiftorix SC aftrologix cu fepte afferat maxias coniudiones.oes
illas medias affcrt-ucras Idem alii multi code fp morbo mo laborantes-- de

nullas.
qbus oib9 fmgulatim po Ilea difTeremus.Et qdc fufficere haec nobis poflent- ut ni
hil monftrarcm 9 ce qcf dicue fi nihil eft coftellatio ipfa cx q prxdiciit.Na qm ift$
Figmetu et medix hoc e nullx ad uept non eis rrident.hoc c non incidunt in ea epa i qux ma
aftrologo xic uellcnt' perfugi u fibi aliud machinanf per nouam ftultitia priore infania defrn
coniudiones qd portendiitimo nod
1
rum . detes. Finxerunt. n.non fcq ftatira poft iftas

to.fed poft multos qde annos 8C ceti SC ducentos atq? his plurcs.In qua re uide q*
Refuta - tu fallanf^na pote"ris cax SC efficacis non e fero incipe qcf e fadura.fed fero qdc de
tio . finere.incipcre at aut ftatim aut cito.qf iftapi coniudionu uirtusuel efficax ud im
becilla.Si efficax non pot diu ceffarc ut no faciac-fi ibccilla no pot diu durarc.ut fe
rc qde- fed tn aliqn faciaD-domar uis magna fuperatqj qcf phibet SC qd' reludaf,
Alia refu Euancfcit ifirma.Sd fu.i feipfam tradu tpis longiore tenuitate difloluit.qd q. in bac
ratio tpops intercapedine fupcrucniut noux femp roniundioncs.qpt natura eft ut SC iph
dicut oblitterare priores cu fupuenies conftellatioelidac prxcedere, unde fi i certo
anni tpe defed9 accidat luminariuToliti dicere fatu illud ceflarc.qd cx primordiis
annx conuerfiotiiscrat acceptu.Cur no igf et fcqueti coniundionc prxfertim 8,p
prictatc SCnatuu diuerfx ceflfarfCur illam primam non expungat . Ad quam ta -
men ipfi pertinere uolunt effiedus qui poft cam per trecentos etiam annos tot ua*

^ .
i
w
1
LIBER. QVINTVS.
m intercurrentibus mediis conflcllatfonibus fubfequunf
,
Nemo hoc dixerit ue! 1 -
pbus aci no extremx et homo tarditatis, quem errorem adauget mijt imodu alius '**'
error 8 inexpiabilis,nam ipfa tpop> fupputationc adeo errant infigniterûtqua)

pu
tant interdum coiundtionem per ducctos gfa uerbi annos euentum alique antecef
fiflc.Ea uero per mille SC qdringentos rei illius geOx cempusanteceflerir.qdfcque
nbus libri illius capitib? dcmoftrabif,8 in his qde mendaces indodh rudes depte
hen Junif/ed uide et q fmt ai tuti belliilimi liti diuinatores.nam ut fallendi nuq eis Afluria
deefTet occafio-ita fua fibi placita corinuarunr.ut quocuqj aliqd tpe eueniret paulo aflrolog.
admirabilius in antecedere aliq eoiundhonem illud referre pollent. Dixerunt. n.nt
hoc aflequerend unius uim coniundtionis ad horam ufq; altcriusperdurarc.atq; ita
S I
effciftus fine
incerucnit
in
medium coniundtioni cuipia acceptu femp poterit referri, Nec uU
hac Ollaria fuas ruinas quonia fi uicidim remeat apud cos ut
magna coiundbone.nec magna coni <fho appareat finccffcdtu du illd
ri fit magny
1
tuent ne euentis huiufmodi tales caufx non adfint^faciunt ncceflario ut tales cau
fe fine euentis huiufmodi fxpe fatig<-nt,qnooia ri ex eis femper accidunt magnaSC
mirabilia imo nec frequeterqux feri aiunt a magnis comrichombus, SC tfi ut ipfi
uolunt effectrix eoyr uis non interrupta a fucccihone permanet femper, hxc qde & -J
in uniucrfum aduerfus eos qui magnis iftis coniundhonibus de futuris euentis ira
pia temeritate loquuntur.nunc figillatim omnia excutiamus.
Caput VII Quis ordo feruandus SC Alliacenfcm aliud alias fcnfifle.
Xordiamur a maximis coiuniffiombus quas Aliiacenfis in fuo traftatu de Alliacen

e concordia hifforix&aflrologixcolligir, hinc illud cobrmarurusailrologo
ru non cucnirc unq tales coiuntffioncs fine magna mutatione rept inferiojt,
K qde ipfcmet a tota iffa lua concordia in elucidario fuo Jifcordat- SC cu in illa tu
Saturniis rcuolutiombus^tuin maximis coiundhonibus urat'- illas nullii hfc fuda
tnentu has no a fcfuille fupputatas^tatu feraci apte cofite^,Quo magis mirandu
hreeu in ca re laudatore in qua ipfc fcipm non pbauir.lcd qa inrcrdu mouit aduer
fus (e roes papt ucras.cu fint quxdam ri neceflaris nonullxexprcflxpapt colliga^
mus nos pauca quaedam led ctf cacia,qb 9 tot^ ille rraeffa^ plane refeindat ,tfi acce
demus ad confutandus alias coiudloes.qs AbraaSC Albumafar SC plurcs alii ipfctp
eos fecurus Aliiacenfis in elucidario ,ptulcrut. Verum quoniam de tempope fuppu SI3U
ratione fxpe loquedu prxfari quxda} neccflariu cxifhmaui ,ex qb 9 prio illud orida
tur cu arobigi^de tpibus non ce ut putat Aihaccnfis arbitrium hui^rci penes aflro Ton
logos- fed penes hi floriam rum cu mrer feriptores hiftoriarum nanctas e.qbufnaj ma>
pociflimu iurc fit accededu.dc qbus uriq? pauca hic SC curfira.quania late haec p&* iqnl
culiari ope difpntauimus,q<f de uera temporum fupputationc cohfcnpfimus. non
Caput VIII Tempus rerum non ab aftrologia ut putauit Aliiacenfis fed
ah hilloria efle petendum,
Lliacefis in libro de concordia ailrologix SC thcologix exiftimat numerum Opinio

a annop a mudi init ad hxc ufq? rpa aftrologica rone poilc deprehendi re Alhaccn.
qde fup ea re faerx uel perrgrinx hifforix uarix p
digiqi ad ueritare,qux
tulerunt. Nam fi gcnicurx inqripfius mundi thema habcascxploratum poteris ex

Olo prima a mudi initio Saturni SC Touisconitidhone fupputationc colligere. Qd
fi aliam nufos tuis annis coniutfionem pximam idugaueris.qd mediu fuerit iter
Opinio illa ptiam K poftrema tpis inrcruallu-cx intercideriu coiu&ionum fupputationfi
cius i ciu elicicif.Hxc qde in co rpc ille frnticbat/cd in clucidario plane cofefi^ e ri ee adro
cidario. logica uiaq dc annopi nobis dubio numero ccrtu aliqd inueniamus. Qf nec adro
logos unq ec fummos hoc tetade aut de fua arte fuifie pollicitos, (] cu hxc dicat ne
fciocur denuo in illa pder fnia fummam dc tppi roe qone ad adrologos ce refereda
1
SCqd qde in hidoriis de anno mundi diucrfum ab illis inueniaf.Ad illop: opiooej
Contra emedari ca digari qj debere. breuiter ondemus nulla roe pofledcfend, na poc
Allia.cn. qde adronoti>9 ucra aliq fydcpt politione qux oliin luerit, rurfufqi aliam pxlara
fi
habuerit notam ccrtillima roe determinare gru tpis ncccdario rncdiu exaeffii fit in
ter illas.Scd qd hoc eu iuuabidan incertum e tps rei alicuius gedx, Na cdoaliqs
dicat fluxi (Te a xpo ad nos annopi tna milia.dicat alius. M.&.ccecin coponeda hac
q natus edXps
lite qcT offiri erit allronomi.dKesorifupiillu inter fydepi pone fub
earaqi rurfus q heat nue ii polle annorum tria milia deucnirc,fed mille SC qdringe
tos.at qux ida e tarditas. qux hebetudo, ut fi uid.as quafi certum rc.ponert qd in
qone uerfacYna.n q fydcpt pone natus ficXps ad rologus nefeit- nifi prius acceperit
Alphon- ab bidoria quo ille tpe nat9 Iit. Exeamus ad tpa remotiora. Alphonfus nucrac a di
fus.Albu luui6 ad Xpm annos rria milia cetum Si duos. Ide fencit Albumafar.que ille .f. e fc
mafai. cucus- huic nuero refragat ofs hi dona,putat Alliacclis errare oes hidorias poti'9 q
adrologos. Qua quxio roneCan qa itet ea eoiuidione que pcedir diluuiu ad Xpm
per tot 3nnorum turricula dcucmac Choc illis denegat ncrao.fed uri didiccrut fuide
,v.v.y-
cara coniudbonep tot quot ipfi annos putant ari diluuiufNu fcire hoc ipG aliunde
potuerint ex hidoriafpfcido cd hoc adeo mamfedunvut nifi lapfum hic uiditfe)
q
AllLicenlis. putarem me in re fuperflua uerba .pdigerc.Nam illopi fnia qtum qux
fo erae ridicula.q ex prima a mundi initio coiundaone de annis mundi ceitiorcs Se

polle nos d:ccbanr,eara ucropriam coniudfione ex mundi genitura colligebat
ri
q
fi dubitare dc annis mudi pollina q non folii quo anno/ed & q hora coepit cxpkv
racu hcam^.Peccdu igf tps repi a magfa repi hidoria nemo ambigar,cui9 ea re di i
fcipula adronomia arbi.ra ce ri pot.Naro dabo ego Alphofo tot annopi milia afi,
p
Xpm tale fuide qlis ex cis rabulis appebit fydep: pone, fed per hxc rpa euenide ea
S dabo.mfi fidelis hoc mihi hidoria demon draucrit.En*
Caclilmu aut re alia gcfta
Erra ru ut rue aut oes adronomi in hac tpopi (upputatione uehementcr,qd' magis fuo fiet la
oes adro co mauiS du.quod non alia cis ob eam potuit corigide.mfi qa falfis hidoriis adbg
nomi ia fcruc.lacioi.n.alfronomi arabes funt fccuti-illi uero fabulofillimi fut , $C Sqs a graa
temporu cis latinifue faiptorib9 hidorias acccpunt>peregrina trandario plcraq; uiolauit.qd'
fupputa. eu fiat facile in oi re apud barbaros lias abhorretes.ru uero fc facillime i ida nume
tionc. ropi annotatione inq 3C librariope accuracidima diligetia no nihil fp fere hallucina
Vcedu igf ueris hidoriis atq? fidelibus inter quas facta aliis ariponedam x piande
mo dubitabit, Sed nec uel hcbrxus uel faraccnus , porro in his qux afi cataclifmu
oi(
'
euencruutauc illam hoc e mofaica aut nullam hebuc et geres hidoria qua dquaif
lis.?.
eu de illis tpibusapud exteros nihil .pdituro lfis inuenia^ficubj uero in (acris uo
lumimbusxditio grxea in hac annopi pmefione abhebraica uericate difcordat.no
pot qfq rcdfo ludicio auidori ipfi prxponerc fide tranflatoris prxfertim eu numq
ru hebracorum non folum accedat Hieronymus,fed accedendum etiam putet An*
gudi.q ctfi ueterem tranf latione libenter feqt fi

probae ubi ta de hac uaria anoje
.
* n
LIBER. QVINTVS
di numerati oe 6at mctionc fide ait rejt geftapt ab ea lingna ee petcda,cx q trafla/
tu eft qd* habcmâtq; ita ut ille,qd diucrfum eft apu J.lxx.myrtcriu putet potius
q errore hiftorix tn hoc eft litterae ueritate apud Hebraeos efle non dubitat.
Cap. IX Suma inix Aliiac.i lib.quc de cocordia aftrolo.Si hiftorix ptitulauit.
Oftcj hxc de uera tepopn fupputacione breuirer icamus fundamcta,ucnia
p mus ad iftas maximas aftrologop: coiutftioes.hoc eft ad maxias cope infa

nias ab bis exordietes qs i tracftatu de cocordia hiftorix Si aftrologix
coi
ligit Alliac.is in eo ope hoc ordine ufus cft.Principia duo fupponit, alteru desino^
tu nuero ab Ada ad Chriftu,alteru dc themate geniture ipfius raudi. Fluxere igiif
inqt ab Ada ad iefum ani qnqi milia cetu qdragira qttuorâb Ada.f.ad diluuium
mmccxln.a diluuio ad iefum tria milia cetu OC duo. In prima uero miidi coftitutio
-ne ira erant in cxlo fydera collocata-na horofeopu feac parsCancri.fuma uero coe
faftigia Aretis pars prima poftidebar, Mercurius i Geminoru parte qntadecima
li
duodecima coeli regionem , Venus i Tauro undecima occupabat, utrucg luminate

nodlurmi qdc in Tauro , diumu i Arietis pte decima noua medio Si fummo cceIo
p refulgebar, Saturnus i Aqrio domu mortis, Iuppiter nonu ccdi loeu tenebat I Pi
fdbus.Mars in Scorpione Si in qnta ab horofeopo fede morabat, quo et loavfed I
Sagittario erat draconis cauda.qui tota difpone fcqucs figura ante oculos ponit.
Prfa ma/
His ita politis nullo ne Jfima cd^
goao colligi prima a
fuifte iundho.
mudi initio maxima Satur
ni Si louis coiucfhonei pri
cipioT. Arietis poft annos
ccc. Si. xx.poft
q fex alias
cnucrat mtericiftis.f.fcp an
nis nogetis Si fexaginta cr
rore medii motus , atqj ita
ITJt
feqf feptima a roiidi initio
maximi coiutftionc cuciflc
annogfx.Dccxxxv. Poftq
txftaua fcqueturanno mdcl
xxxxni . His ira diftributis nA
colligit ex hiftoriis capita
reru magis memorabilium,
qux medio illotpis fpacio ^114
eucner qd inter una.f.aliacp
coiundhoncm maxima exigit, hoc eft anos illos nogetos Si fexaginta ,in quo tpis
p
intcruallo qcqd iofigoc accidit Si memorabile adpreccdcnre putat cSiumftionc
re'
ferciidu poft qua illud. f.euenit,Sqm femp i hoc annopt fpacio gcftu aliqrf iucnit
magnu SC memorabile putat c6firmatu,no.f.maximas illas coiumftioes fine maxi/
ma rept inferio* mutatione cotingere. Si qcf alio lib . erat pollicitus preftitifle fibi
uidetur-ut hiftorix ueritate afttologicx ueritad oftenderct contonare hxc totius
,
libti Cummi hic ordo hoc fundamentum
k
1 .
ADVERSVS ASTROLOGOS
Caput XErra fle multifariam Mliacenfetn.K ut quscu qi fupponit conce/
dantur^ non tamen efficere eu quod uult
Prima ro Rincipio aut ut ita fit de coiucflionibus.de tpe cu entop reruqj gefbpr.de
p mudi genitura utq; illi deicp dem? totu q<f poflulat.quc i fla tade ephi
nuq elapfos ondam? anosnogetos 6C fe
florias cofirmatio aflrologix ( fi
magna aliqua genitura repr mutatione/uiciflitudine huanx codidhoismi

xagfra qn
derit mudus.Spatiu hocanopt defcribequxfo aliis ab initiis ut no uerbi gra ab an
Seda ro . no mudi rrecercfimoK.xx.qderat rps prixcoiundliois. Sed a qngotcfinio mundi

Tertia ro ano nogetofqi illos dinumeres, q ab una coiudboe reuoluunt' ad alia.Variaq? non
Quarta minus 8C bcllaiucnies.fid leges.fii pphctas.K peflilerias, X cueta genus multiplex
ratio X uariu tradlu illo tpis ra diuturni cotigiflc cur n5 p ducetos femper anos a rpc il"
Quinta lius tux coiudtiois ferie iflop: adlopr reducebas. Pinguis hic nimis minerua fi aflra
ratio logia hiflorix ita cocordamus.Scd nec cSiudliocs illae uerx fed medix hoc efl fal/
Sexta ro fx&nullx, nec ut caspmcdiis accipiamus ad illa cttpafiintrcfcredx.Necisqoe

Mudi ge putauit ab Ada ad Chriflu nuer 9 anopt.Sed ucra fupputatione plus anis Mille X
riituraab qdrigetis excedes, nec res illae gefle aut cuera/tpibus,qb9 putauir/cueticrut X qua
Alliacefi deferibit mudi genitura no folu dubia aut folta fed ipollibilis aflrologica tone pia-
deferipta ne demon flrad.qf una littura torus ille libell 9 cmcdari por eas coiudliocs medias
falfa Xi' no aut ueras nemo ncfdt nec ipfe diffitef '
ec d fi mudi geifura cx
Q q oes ducu
ad mediu et motu falfa fupputabit. illa an fit ipoflibi"
pofTibilis ipofTibilis^ncccflario^SC illa
Reproba uolumus uobis Mercurius iterpreref q i ca qdc figura pcul a fole fex X qnqua
lis
tio alte - ginta ptibus collocat a quo tri ultra nouc atq? uiginti/no latu qde ungue recefliffc
p deos oes dcafqj dccrabioqd peccatu euident nimis X inexpiabile.Eaeria

1
ri 9 mudi feunq
genitura putat primordiale mudi figura qua! Eluci dario affert AUacfefis - Mirabilibus ilhl
Abraam fionib 9 honuflata refcrd.n.ad Chaldcos X ifmaelitas quos.f.huiy myflerii cofcios
Nota ct' fecerit diuinitas- [n ea aut Mcrcun' 9 pria pre Gemino pr. Sol in pria Anetis coliti/
rore ma-- catur quo fit ut difiudtus a Sole fit Mercuri9 pttb9 fexaginta qcf plane eeipofifibi
ximum. lea(lronom9 null 9 denegabir,fed rcdcam 9 ad illas coiudtiocs que([ut dicebiQfub
Error in lata pria coeli figura ex q oes colligebat fal fx K ipoffibilcs deprehedunf . Accedit
Abrae te X illud q> necpofl nogftos anosefl coiudho i Arictcût docet Abraa hifpan 9 fnc !
pore. illas refert euenta qb putat tpib9

to lib.cui titulus repeprio [frael. At neqj et q ad 9
Error AI corigcrut.non. amudoad diluuiu ani utrefert duo mille duceti qdragica duo fed
humata mille fcxceti qnqginta fex ut poflca dcclarabit.qf tertia illa maxia coiudlio qua fi/
risX AI/ ccflifle ait diluuiu anis duob9 ut quxa mudi coflitutoe p anos eaenerit duo mille
phonfi. .cc.qdragita pofl diluuiu ipfu fuit anis fexcctis odluagira qttuor. Iride ano a dilu"
Vera an/ uionogentefimo dfdragefimo fcdo qrta notat maxima coiudlionera 8afi ca p anos
nopt fup' fexdeci natu ait Abraa pfiarcha q tn an hui 9 tpfs coiudlione p anos fexcetos tri X
putatio a ginta di dni uidet exulraucrit.Natus efl.n.ano pofl diluuiu ducetcfimo nonage"
diluuio fimo fecudo.Sedricca diluuio ad Tefum tot ulla hifloria anoscopurat quot Allia"
ad Chri / cenfis fecut9 Albumafarc X Alphofum.hi.n.anos nucrat tria milia cetu duo ac X
flum. uera hic nuer9 fupputatione odfigens fete anis cxcedit^na a diluuio ad Abraa ani
Raban9 duceti nonagira duo ad Abraa ad Dauidis regnu/nogeri fere qdragfca tcflfonio X
Bcda. utriufqi cdinois 8C rabai.a Dauidis regno ad-iniriu eiuscapriuiraris qux ex uarici"
Raban 9 nio Hietem ix durauic anis,L.^dringeti fenne dC odluagira ide Bcda Rabaqp bc"
1 .
LIBER. QVINTVS
bneifqj fentietibus.ab ea uero captiuitate.i.ab eo quo carpit tpe ad TcCum ani qnge
dX nonaginta quos oes fimul fi colligas iuenies a diluuio ad Chriftu anos paulo
plus duobus millibus. & trecentis cu illi tn ultra annos triamilia 8 ccntu 6i duos
annumeret/a quo numero latini hiftorici
g plus annopt copucauaruc plus tn cetu
CC quadragita anis a numero minore defeccrut-
Q naq nos etia pauciores q fupra
collegimus exafhflima notarioc coputados in tractatu nfo de uera tepore fuppu' Alius er^
Canone pbauimusqua i git notat fexra magna coiunfbione an Chriftu annos du ror circa
p
cenros X uigintignqj ca poft cuageliu fint anis fere (excetis .fed X illud hoiem in feptima
hiftoriis ondit ualde idiligente
q feptigetefimo Chrifti ano ad qcf.f.tcpus feptima coiufho/
cettulit licet falfam coiudhone hercticopt ait pcfte exorta i ecclefia prxcipux qux nem
amanop quop herefis ano gfx trecetefimo fere exorta an annu fexcetefimu nulla Amano-
erat'fiC de his qde ur puto fatis X ni fallor euidctib9ufi tcftimoni/s difputauimus. ruherefis
Caput XI IndiluuiicSiumftioetuiterfetuauentate aftrologos difcrcpafte quando
*<$ 01 detur illis qcqd petunt non tn in deos pbare quod cotendunc. cerperie
Rafeam? ad alias magnas comfhocs ab aliis paulo diligeei? anotatas fed
C non ita ut nota ipfi tu delini nedii erroris euicent.Acqi ab ea primu exor
diamur atigftima ad qua referut cataci y fmi uniucrfalis euentu- Dc prie
q
mo uidebim? g pugoatia iter fc X cotraria ipfi aftrologi fentiat-uren alter alcept ta Difcor-
wt X reprchedat.tu aberrare plane oes Poftremo ut uera eopt fnia no effici tn
. fit dia aftro/
qtf uolut-ut plane.f.illud hinc cdfirmet,n5 cuenire tales cdiufhocs fine mutatioe logorum
magna reyt ifcrioj!. Eft igif cois fniaaftnologojt an uniuerlale diluuiu anos du/ Cois fnia
p
cetos feptuaginta noue iudlos fuffie loue X Saturnii 1 decima qrra pte Cancri cum cui'9 au *
principiu Arietis eflet horofeopo urroqj.f.fydere 1 qrta cari regioe piter collocatis <ftor ao-
i
i
hoc fcripfit AoniarI lib de natfuitatib? X pofteriop uulg? I ei? fnlam maxima ex niar.
.
pte Albumafar odio an anis hac coiunftionc pnotauit.hoc c an diluuiu Snia AI*
difccflcruc
anis ducetis odluagita fepte/qd' fccur? eft et Hericus ei?iterprcs. Vcjt cu ea cdiu bumafa-
dhonc ide Albumafar prxcdtiftc dicat coiunftionc qux fedta Arabu fignificauir nsaprio
anis trib9millib?n6gcntis qnquagita cxfttycotradicit Henric?ex fide tabula^ ma ri difae-
chliuefiu Qp nueris ait a fe dephenfum fuifle eo ano quoeos iunftos dixit Alburna pans
far iter Saturnii X loue Signop qttuor iceruallu/fed fupputace fc diligentius ait v Henric9
ucniilc illa coiuftione anoari ArabuCoftellationeMillefimo tertio nogetefimoqn Alburna
quagefimo prio. Cu ite Hericus ifte fimul eos dicat iudtosi d[rta pte Cacri alii ufi faris iter-
tabulis Alphonfi qitadecia pte ei?figni iunftos illos fuifte cotendut.Scd mittam pres illi
9
has eojt difeordias atq; ia illud ondamus ut oes pite. a ueritate difcordetna fiue re contradi/
gis Alphofi fiue tabulis illis utamur Machliuienfib 9 cu a Chrifto letrorfum ucrii cit
fumendo primordia cglcftiu mot9 explicamus icidir9 c * coiuftiocm anno qdem Difcrepa
(at ait heric9 )ari Chriftu tertio millefimo tteccntefimo qn^gefimo fecudo-a quo tia Hcnri
ouero alii paucis menfib 9 uariat.Nos at fupiore capite a diluuio ad Chnftu annos d ab aliis
paulo plures duob9 roillib9 X trecentis uera fupputatioe colligi dcmonftrauimus Difcor-
quare pceftir ea coindho ipfum cataclyfmu anis no ut ipfi dicuc ducentis X oflua/ dia aftro/
ginta fed mille adieftis duob? X oftuagita qd igif illi X cataclyfmo < neqj.n.puto logojt a
ad tot anos uim coiunffiois extedcnt.Scd dem 9 illis no pluribus
g uolut ea
illius ueritate .
anis anceftiflc diluuiu atej his gb9 putat tpib9diluuiu cueniftr/an aedis tn effecftu
ros q$ uolutfat guis bfcite illis demus nihilominus tft falfi uam ridiculi. Nacfto
k ii
<
ADVERSVS ASTROLOGOS
Prima ro iundli fuerit faturnus di iuppltcr i Cacro ppa nc piit mud9 aqpt inudatioe fubmet
fusfAc plufq dedes poft ea tpa i eode figno firaul fuere ncc tfi piit mud 9 imo nec
una pprcrea regio aqs imcrfa e- ncdu orbis uniucrfu s/Euetu rape maxirau admirae
biledpfa tn coiu(fbogd quxfb het hmoifNa di (xpi 9 poftca rediit Cut diccba C
Seda ro . fiuc Mcflallx fiue aliopt fnix accedam^no folu maximis fed ncc maioribus coiua
ftioibus conuerabi^.Cu di i ca duo tm fy dera copulcnf nec i fignope initio hoc c ia
Ariete, ncc i pricipio alicuius triplicitatis/qd.igif het fingularef cur ta mirabilis 64
nuq poftea uifi-pcerqj fide excellentis eflfedlus'ca cxiftimef.qd cur ta diu, hoc eft
Tertia ro pducetos Si feptuagita nouc anos pdurafle uirt9 eius putcftNa fi qu? i principiis
acciduc triplidtatis ad pricipi u ufqi alterius dixeris hfe efficietia dices qde rc falfa
& a nobis fupius iprobata fcd tuis (orte dogmati b9 c 5 fona. At dicere boc dc ca co
Quarta iundtionc q i medio fit nec nfx ueritati nec tux et uanitati cccordat-cu non plufcj
ratio . ad anos cape uirtute fign ificatiaqj deducas.Cu at illa i medio fere Cancri cue
uigfti
nerit reflabat adhuc ani.C.6C.xx.ut dicut ex medii mot? roncût ab aquea triplici
tate ad ignea Satum? di Juppiter coucrterenf qrc fi illa i Cancro copulatio tot p*
ceflit anisdiluuiu^hoc eft ducentis di fepmaginta nOue/Scqi ut fadla fit orbis infi
Quinta datio inmedio ignee triplidtatis ad qua migrauere fydera fupiora anis an Catadjr
ratio fmu centu di qnqginra noue pmafereqi i ea poft mfidi furacrfionem p annoscetu
6C.xx.q7 fi et Alphofi rabulis utctcs^rcfoluim? anos a nobis ad mudi primordia co

putcmufqj a Chrifto ad diluuiu cx eopt fnia anos triamilia centu di dccciuenierous
media coiundlionc Jouis di Saturni dcdma nona parte fagittarii
i
p anos duos
an
diluuiu di dies unu atq? uiginti,atqj ante ea uera eop: coiudtioae i <jrta dicima pte
ciufde figni-ano an diluuiu uigcfimo prio adiedtis diebus trecetis trigita fepte. Ite
eopide coiundlionc media icidem9 1 dedma pte Arietis ucraqj rndete/ an ea media
dicb? fere qnijgica tiib9 i fexra pte illi? figna.an diluuiu.f.aois duob? di uigiti ad
icdlis diebus uigiriqnq; cur no igififte di ucrx,6C tpil>9 fuispxi? di i uigorc .pprie
coiudionis.Cu i igneis fignis aedderint no epyrofm poti'9 fcccrut hoc
rriplicitatis
mediu
Nota, p igne cj una illa i Cacro Cataclyfmu di falfa hoc e ad
eft cofuptione feculi
motu fupputata,& p tot anos id tps arigrefta di tot cu mutatione triplidtatis fux
feqactibus coiunbIi6ib9 diucrfx pcnit9 repugnatifqj natur?. No dubito fore queq
aftronomu qCtno fe fallere noliVjno fateat nugameta hxc effe hoium deliratiu ac
nugas p arbitrio libtdineqj cofmgctiu mo femcl decretos errores ifanriafq; fuas q
cuqi prit ronc cofirmec.Planu e igif &
tpcuniuerfalisdiluuii nulla fuiffc qua ifU
pntat coiumfhone Si fi dc anopt qd' uolut numero illis cocedamus eas potias p ca
1
tpa (uifte coftellationcs a qbus ignis cxuftioes q

a qbus aijpt inudatio cxpccftarcf .
Cap. XII In Mofis coiudlionc di Mcflix uaticinio q dilirus Abraa tudxus.

Abraam Braaprfccpsfjra apud Hebrxos cognominaO cuius auditor fuit Abnui
princeps a auenarre.libpi copofuit quem ptitulauir dc redemptione tfracl
,
qm illud
Abraam opis ppofitu ut aftrologica uia tps uenturi Meftix inueftegaret. Exorfus
aucnazre igiif qua fua dc g dicebam9 fibi fingit fydept pofitionc cu
a Molis natiuitate nefeio
Figmctu Saturni di Iouis copulatione ad qua di Mofcm di reguu Ifrael di legem refert Iu*
Abrax dxopi populo data qgCut folcnOuctbis rcligiofiftimis quo fuos libros ab igne tuea
tur ipfe quoqi fic femp neget dicere qd dicit hac aut coftellatioe formata fub q rc
gnu cu lege Hcbrxopt exortu Gt qm (unilc inuenit, poft annos Moli C ut ipfc qde
LIBER. QVINTVS
fupputauiOduomille ortingetos qnqgitanoue hoc eft/ano ChriftiMilIcfimo qua
drigerefimo fcxagcfimoqrto iubec tuc experta n Melia .fucrut co ano Saturnus X
lup.fimul i Pifcibj X p.xx.an alios hoc e^dno rnilcfimo qdrigetefitno qdragefimo
quarro fimul fucrut ! cacro.Poft qjt oino altera coiurtioneS? Meliae aduetu GC mi
rabilia illa oia/qux p Mcfacxpcrtac.aftrologica aricrrioc fururapnuciat.qcf' cure Cofutato
ipfa ia faris cofutatu fit elapfis a priaqdc coiurtione anis ia qnquagita/a
fcda uero Prima ro
trigita pofiet hic X q<t de. Mofe fabulae' fatis ffirmari.. ut no dedific eis regnum ea Seda ro
credaif coftel latio qua redeure ad cos fuu regnu minime rediic.necpcpifie uf Mofe ludxi
q effertis nihil uirib9 ad nos reuerfa nulla tfi ,ppheta ad nos attuleric.Quid 3, no pulfi ex
fola poft illas coiudlices felici? agere expie ges Hebrxopt.Sed no minorib9 fere
hifpania,
poft ea tpa calamitatib? obruta e aut fub Tito aut fub adriano pul fis nup iudfis
q
oib9 ex tota Hifpania a Chriftianiffimo illo rege nuq certe facis laudato/ubi nu X
mero X diuitiis X aurtorirate plurimu potcrac qua eiertioc nihil unq fere uel tri-
ff ius ucl accerbi? paiTos ipfi feno diffitcf/ita multi naufragio/Pefhlentia qplurimi
fame maxia pars eopt aftutnpti/ut nobis et Chnfhanis i tata calamitate i qua diui-
nx iuftirix gloria delegabat hoies tri extrema a deo patientes comiferatione face-
ret X dolorcdric e Mefias.hxc eft illa redeprio qua ex mofaica coftellatione Abraa
illis pmittebat/q ne de pterios etia reb? diurnarie meli'9 credaf
q de futuris, uidea
mus i illa ad qua Mofis aduetu rettulit coiurtioc
falfus plane X ridiculus fit, na
K ea coiurtio p qua natu credidic Mofem pluribusq poft Mofeos morte anis euenit Tertia ro
K detpe coccdam9 nihilu tale ut putat fignificauit. Videamus de rpe-fcd
fi illi ille
prius illud optcr/Hcbrcos hoc ano eft a Chrifto.M,cccclxxxxni,anumerare

fcire
q
a mudi coftitutionc a q fuos anos dinumerat anojt qnq? milia ducetos qnquagica
Suppa-
trcs,qre a miidoad Chriftu coputabut ipfi anos tria millia feptigeros X fexaginta. tatio.
cu igif il le Abraa coiurtione illa' poriq trib? exartis anis natu ait Mofe. ano dicat
mudi fcdo.M.ccclxv. eueniric/feqf' ut an Chrifti tpa euenerit anis .M.cccxcv. Ac
oeeo a Mofe ad Chriftu ani uera fupputatioc colligunif.mille qngenti X noue. qre
fuit illa cSiurtio poft natu N Iofcm anis cctti atq? trigita.Nuer?ipfc anojt ita demo
ftra^.na a Mofe ad prima tepli xdificatione ex tertio iib.regno jt,q eft apud eos pri Suppu-
mus Samuelis/colligun^ anni.cccclxxxix.a prima aut illa xdificatione ad iftaura- tatio ano
tione tepli fub Dario coputaY ani qngenti X duodeci, a Dario ad Chriftu numerat ru a Mo-
anni gngenti X dece X orto.quo jt oium fuma e qua dicebamus anni.f . M.ccccc. fe ad chn
K noue. Ea uero coiurtio Chrftii anccriit anis mille trccetis nonagintaqnq? ,
atq; ftu.
ira prio natu Mofem anis cetfi atqj triginta.fed no illa mirifica adeo pphcticacp co
ftellario-ut de eis tpemagnope fit pugnandu.Iunrti.n.inqt fuerunt luppirer X fa Quinta
tomus ano mudi. M.fccu do. cccdxv-die.v.K. xx. Mentis idar/hoccft-Fcbruarii. in ratio
prima pte Pifriu medio motu uero aut motu code ano i uigcfima quarta pte Aqrii
fimul fucrut. Explicet igiif primu utra
magis eligat coiurtione ad qua potirii-
fibi
mu referat rcgnfi Iudxo^t legeq; mofaica,illa.f.in Pifcibus media, an hac uera po- '
rius in Aquari o!u era fi dicat libiipfi repugnabit X

aftrologis aliisîa ex minoribus
illa coniurtionibus fuit/cu non acciderit i principio triplicitatu. Tales aut coniun-
rtiones ut ipfimet feribit eode loco n5 fignificat legu mutationes, aduetufqj pphe
tapt.fed uel annonx fertilitate/aut inopia, uel tianftatione qde ipii/fed iter cognatos !
K qux funt Itra gentis unius fortunas/ imo ttra eiufde et familix fines fe coti nent. a
k sii
ADVERSVS ASTROLOGOS
Prxterea I theate coiuftiois qd ille defcribic A qri 9 i quo erae luppiter Si Satum?
feptimu cxli loeu iplebat-ri ac nonu uel decimu qb9 regna 8i reges K noux fapif
exordia figmficaf.Et fi qs omo cocedat iflu Aqnd ab fua urna nobis Mole plui (Te
de cxlo-aicac q(o cur ano drii.M.ccxxvi.quo Iup.Si Satur.i Aquario cu murarioe
etia mplicitacis fecoiuxerut-qux erat maioribus coiudtioibus anumcradamullus
tn de cxlo Moles defcedic/nullus cdu<d?popuIus ex Aegypto.nulla lex data, Si eo
ru q fub Mofc i heremo cotigeru t- rairaculu nullu eo tpe uidit mudus.Sed nec il
lu Abra notafle papae uidcf coiuiho qux.f.fuit i Aquario' fed iudaici regni nnv'
- faicxq* legis coiucdione ea uocauit.q (uic 1 Pifcib? qre Si firaile illi facit ea q anos
ab illa duo mille oitfgetos.lix. I Pifcibus etia uenit ex q expetfari lubebat Media
qfi altepiMofe.Ida uero qd plurib 9 cofutam^Cu fit ex illis qs uocat medias/hoc
e-q re nullx (int-fed fidtx a nobis Si imaginaria;, qua ia fxpius irrifa a nobis taxa--
tam adrologopt infania nuq podii fatis admirari, ad ea ex pferio q nihil funt nec
q
ia fiietut aut erue unq qfi ueras ad cas euenta referat rept ifcriopt.Nec fcio cur aue/
Repre^ nazre q nulla ait fide Albumafari adhibenda q mediis utaf coniiiiftioibus ide de p'
benfio ceptore ido fuo fi dixerit q toto illo fuo libello de mediis femp agit coiurdioibus cj
Abraam poft anos.cc.8i xxxviii.facda ab una ad alia triplicicate migratione cocigut.Si i illa
auenara/ fu a initiali ppherica coiuidione ieredibile fit ridiculus, Dcfcribir. n. thema c^li ad
q
IX, ea hora in qua Leo tenet horofeopu in. yi. uero loco apud Aqriu Satur.8i lup.ho-
fpitaf Sol i medio coeli culmine difeurrit i Ariete. Pifces noua o ccupat regioe ex c|
qm ois petif fignificario legu Si pphctap: pa$s ci fuccedebat q> i ca nullus planeta
iuenircf Sed adrologus ho admirabili fubtilirate Si fole Si louc Si faturnu-illu q

.
Ridenda jg ex.x.bos.vu.loco ad nonu rrafportauir.Medio.n.inqt motu Iup.Si fatut.erat ia

ftoliditas P/fcibus-Pifces in.1x.Ioco.io.1x.igf lup. Si fatur.Si fol qq in decima ed ex pritione
doraop.fi tri numcp Si cofequeria aducrtam9 fignopt erit I nona/na Si Aries qnt?.
ed a Leone-fli nona domus qnta e ab horofcopo.An putamus Si aridas idis come
tis fubrilioresfRfidea nefeioân indigner-tata dolidita te- tanta ucfama-an potius
dolea dana menriu rudiopt q hxc ntpote no itelletda tradant fcnpturx.Si nonnuq
magnificet eu folcat tales ab errore ire i fupditione a fupdirioe paulati ruant in in
delicacc.Dic quxfo admirabilis Abraa q hora erane fatur.Si lup. I Aqrio an et erae
in Pifcibusfmedio inqs motu, ac qd hoc aliud dilhi ed q ibi eos no fuidc,6i fi ex de
cima fol impiu .pmittebae ide quo ex nona legis fulgore indicabat-cu nec nona ia
decima nec decima i nona uetti,nec ucrobiqj ec fimul ide Planeta poflit. Sed nimis
Ari dote/ ego multa de bis cu aduerfus dolidas opiones Arido.neget effe difputandum.
les. Caput XIII Vanis coniunirionibus mediis a uanischrilfaanam legeaferi
bi Si abfq ratione etiam adrologica.
1
Hridiana lege haiden9 ri uidi q ad ucra aliqua referret coiuidione fed ad

Chridia- c medias tm.alii ad ea q fuerit i Arietis ptefexta p anos fex priufglefus na
na legem fccre^.alii ad caquxi podrema Cancri pte contigerit arigrefla priore illa
uariis annis.xx.Edent aut hic multa ufi eis ncgociu facefcerc-ut fi ofiderc- nec fub ignea
aferibi co nec aquea-fcd fub terrea natu lefu qd8i rone-Si Abrax aucdoritate alioruq? etiam
iudrioni- podet coprobari,tu illa in Cancro coiucrione ,pphetas no fignificarc cu no ex ma
bus 8i fp ximis nec ex maiorib9 et fueric.qd uides qda auctor qd fi Iqt ad Leone dicat'' prine"
mediis refFinis.n.Can cri pridpiuqj Leonis cofiiua funt,atqj ita erit prindpiu illud ignes
. ,
LIBER. QVINTVS
tripliaMris^Hu Oriq, luctu r*q,.n.ifta loca tranfuerfis pl qnq dfgitis
9 , diftat.qrt Ratioes.
nalla fere pela pot.fta rcfem m.graao.fed r,f.m9 puto ia faris
(atifa crifutauimus prxtet'
medias iftas co.uct.ocs^quas cu ia oes plene e medio fuftulerim no e
cur aduerf? mifTx
9
eas plus ope inftruamus-cu fit faris declaratu id qd '
df cas effe medias no ce aliud
pn ma.
eas dicamus.qd at no e uc.q, nec facere poc nec
q nullas
fi
idicare ca
q fdt.o, fi poft Secunda
natu Chriftu aliqua uera afferant co.uctione porro nihil admirabor nifi poftq ille i
luce eft editus ftetiffe cxlii credam? Alioqn K IquC- k facur K aljos jtem planetas
.
tC cogredi X digredi abluice ffpius fuit neccffe.fcd null 9 unq dixit aftro logopt hfe
iftas coiucrioes uifupca qux prericnir.fed pccdere qdem eas multis
anis fuos efTe
ctus-feq aero nuq qd eft dictu ronabiliter.nafi cfficiunt-effectu ca pofterior effe
1
nopot/i fignificad feuftra cxleftibus (ignis euentup fignificareid qd iam cuenie.

Caput XIIII Eam qux uulgo fertur ueram no effe lefu genituram, nec ex
indicari illum aut uiolcnta morte mormipt aut magnfi e(Tc prophetam
Oucre aut lolent non ullos qux de genitura ipfius lefu nugae ifti diuiacu
m li oatusai.iqijt pria facie uirginis^fic decanos uocaQ
afeendente de feri
q
Jjit Albu. eflc ca uirginem formofam duas manu fpicas gerente pueptep
i
nutriente quem gens qdara uocatfefu.ficcofirmari putant miraculu uerbi

copati Tmpium
P fciam aftrologix qux iter c?!i imagies uirgine Icfuq, rcppenr.hic eis eqde n ma figmetn.
gnope itrafeor qm folct ipfi fua dogmata tahb?tcftioniis cofirmare,qre putat libe
Alburna
ter nos et hxc recepturos qb 9 digmata nta corroborem?,fed n eget his fabulis fo
far.
uiifcp ueritas chriftiana apud qua et feria phopt pene fabule fut.qs aut uidit
imagi
nes cui fefu tacete ro illas occultior Idicauitf Vbi de illis ucl Ptole.uel antiquus ah'
gs unq ferit merionif Meraci/fimx nugx fut Arabuqj figmeta illa referant ad ~
qq 1
idovaduerfus quashb.fequeti difputabimus.Atnccp ifta uirgicût dicut) Pria ro
latius
afcedite nat?e dris Icfus.alioqn

p duas ferme horas ari media nodte i luce appuifi Seda ro
fct" que ex ecclefix tradi tioe media noifte natu accepimus.qre nec tertia(ut qda di/
riOLibrx ps fed decia potius/cu oriebar natoji defiderariifim? horof.occupabat

uri illud et falfu ofidif qd blaffcma uoce diffeminat fuiffe i ea genitura Marte do i
mo mortis, uri illijp crucis fuppliciu fuerit morieduîecp.n.potuit eo loco eeMars

nifi uirgine faciamus horof.-qd ab hora
illius geniturx magnopeee diucrfu decia'
rauimus.fcd iftabitaliqs fede ea exii pte Marte auferimus collocaturos nos eu in Mattem
oeddete ubi et uiolet? mortis picula minrf. Ego uero ab eop decretis nihil recedes no fuiffe
ofida ex ea genitura uioletx moteis exitiu no pfignan.na
qq Mars feprio loco i di' in odtaua
ferimen uit? natu adducat/cribit tfi mfnus minui id ifottuniu fi nocftuma fuerit ge Obieftio
ni tura, ite fi Mars i domo aut finibus aut fua fuerit alritudie.tu et odlauo loco fue
fi Solutio
rit fuentus uriexpffor nulla mortis fignificario obfiftere tfi Martis malignitati Io- Ex lefu
uis benignitate- fiuc fuerit i borofcopo-K borof.ipfe fmt I domo louis aut Veneris genitura
quf ftella^)fpa fe loui radiatioe coifigat.Ex his aut no unu aut alrcp: fed plane o(a uiolentx
I lefu genitura iueniuif,oa X nodhi nec die natus e X Mars Aricre/hoc eft fuis la mortis
1 I
ribus fuit X horof.erat Libra domus Veneris qua fere priliter Iuppiter illuftra exitiu no
tfi
ret-tu Venerei Aquario coftituta trigoni radii amica fibi focictate iugebatqbus prxfigna
illudX adiicias Luna qux ipatno&iinocfturnanatmitateftcliciter febrite mortis ri.
domu tenuiffe uidebis neceflario bona morte ex ifta fydep pone pnunrianda.era*
M.ia Tauro hoc elbi fua qdem fublimiute X lurainib? auda,& quo loco gaudet
.
ADVERSVS ASTROLOGOS
hoc eft ocflauo/foeliciflimo Solis cofpciflu deflues ad uenerc/apud qua hofpirabal
* nullis ucl Martis uel Saturni radiis ifcflata.fed nec difcedensab eis-ncc ad eos ua
desdioc e/nullo illis forietatis uinculo colligata. Adde Venere 8C domus mortis SC
horofeopi piter dnam nulla uel Martis uel Saturni inimica radiatione pcufla-fotl
radiis louis bonu fibi exitu .pmittctc.Oblatgeigf cjauoluitnqaeucadi furor ad
fupplicia cruds impegcrit.Sed non poc hoibj temerariis nulliufq; pudoris occalio
uncj deeffe aliqd garriedi.Na finge quouis loco Marte fuifle anfa bebat nihil mi/
nus aliquo mo deliradi-fi.n.flatuat' i horofeopo facte hic referri depalmatam cola-
phis exta SC fanguie deturpata et Martiu hoIem.K I fe gladios dicent attulillc
illu
Iccritus.Si fcdo loco ab horofeopo afferri pauprate SC reji olum inopiam. Si tertio
nullos fres/i qrto nullu pfimoniu ut q Dauidis fili'9 Dauidis tri epariu falce regna
no obrinucrit.fi qn to nullos filios fi fexto datos I nece oes fuos feruos.fi feptio SC
.
otfauo loco hes gd dicat-fi nono o beatos aftrologos/cu dicat mfn9 q I noua cedi
Blafphe- regioe Marte huerit t fua domo'futupi hoiem bois dxmoib? terrori cuiufq; aduco
mu mfni tu praui dxmois fpus fugiat , SC excis hoies laborares no uertxvfed fola fui liberte
dogma, oh firie.qtis igf credis iffa clamatioib? SC plaufib9 fcdlaturos dmulgaturos aflrolo
gos/fi ibi forte nafccnte drio Martis ftella cofliriffet.
Q cf fi cxli culmina tenuiflet
orbis flati fubicdh' legib9 C19 Ipiu pnuriarent cu pfertim primu cardinem Iuppiter
occupet.fi undecio eu loco apphendilTcnt karolos Coffatlos actulifTenc i media. K
quorcucp ,p
Chrifli ccclcfta Cxfarcs pugnauerut , fi duodecima de inimicis infidiis
quos etia fe ipfos iueniret ; ita ifanisut df occafio fp infuredi. Sed audi
ierent iter
Je Saturno et qd dicae erat.n.in nona cxli regioe i figno Geminopr.at Igut facit p
De Sa/ phetas SC facerdoces.qd q. retroccditfDet hoc olo minuere illas pmifliones faceret
turno qd ergo .ppheta plufq .ppheta facere ri poterit qlis loannis baptifla an igf poterit dini
dicant, nu afflatoreqj olum facere ppherapifErat Sacurn9 eode loco SC m eode figno colli
aflrologi flitut9 cu nara efl Elconora Galeon ftis filia uirgo qdem illa pudica SC morib9 ite
Repro' gerrimis fcd nec nel Anna uel Delbora uel Cafadra.Scd pfiflite qfo aflrologi adori
bario per rabiles in ppofico dogmatc.K uideam9 qd ibi Sarur. in fua nariuitate fignificaret,
ronem Scribit Abraa uf in lib.de natiuitatibus , q fic Saturnii huerit collocatu hoccll no
Repto- na cxli regione eu malu fore chriftianu. Videtis g belle dogma ueftps coftrmauerit
batio per Q uis.n. audeat Chriflu malu dicere chrifbanu.q nec fuent chriflianusfo homines
exemplu ridiculos SC nuq certe faris irrifos.Efculanus ille fupllitiofus
q ferf magus.nat? eft
Efculani ait lefus in flabulo qa imu cxli tenuit Capricornus ,K alius rex inqt fuit udam 91 i
delirium qa horofeopus erat libra Hebrxi.n.Saturnii funt Saturni regnu Libra, quafi no fin
gulis etia menlibus multi nafcanf his coditionibus
q nec nafcuntur in(labulis,nec
iudxopr reges etia infcribunf.Sed ia nimis multa de iflis nebulonibus
Cap. XV Qux dc maumethcdnfit Albumafar expimento falfa ee dephenfo.
Lbumafar arabs aduentu fui maumethis lcgeqj ilia faraceojt refert ad da
Alburna a iucflione louis SC Saturni qux foit i Scorpioe anos duos SC qnfjgita an
p
lar falfus illius legis editione/q no e plurib? cofutadus cu q ex eade criilelarioe de
ea lege uatirinat9 e ipfa ia expieria cofutaucrit.Deniqj qd fupra et dixim9 q uocu qj
tpc aut boi aut mali ueniat pphetx deefle coiudlio n pot I qua eow aduct9referaf
cu pofl anos.xx.ut fupra diximus faturnus fp SC Iuppiter crigrediad/fed no ee tales
cogrefliis/aut fignu aut cam qpp pphetat hmdi ueniat, illud fatis ee indido poc. q
.
UBER. QVrNTVS
fzpe alias-fimilcs aut ctia ad ide opus cfficaciorcs redcur coftellationes.pbft tfi
<!fs
nullus ppheta.oulla lex noua-oulla imucatio religiois. Manumcthes inqunt ucnic
podq; iuncfi funt luppiter SC Satu.i Scorpioe-cur no alius manumcthcs.poll anu

grse.M.lxv.quo tpe fimili coditionc luppiter SC faturnus fimui fucrut-mutara
etia
triplidtate,* qcf i illa manumethis c5i unione no ucnit-Mars eodeano in
eodem fi Similis
gno p corpus illis applicuic-& tn hiftorias fi uoluamus nulla' ea rpa noux religio cfiiurtio-
p
nis legemus iftitutiouem.qu* terna fere orbis parte in fuas traxerit leges. cSiutfioi
CaJCVI.In arichrilli uariemio alios <a mcdaces appjruiflc alios m edaces futuros, maumc *
I falfos uanos ridiculos eos ihis dephendimus qux de
preritis rcligionib? this qux
f no plus debemus putare fidei adhibcdu ,I|
funt locun-
0J nugamcnris cu nulla lc^
de anrichrifto/dc fxculi cofumarione/deqj hoc genus aliis futuris
rebus gc fedt,
nebulones iftipphetica qda aucftoncate fermocinac .na SC quofda' ia cuec9reproba
nit ut Arnaldu aliofcp nonullos g aiut a'uo dfii.M.ccc.xly.ob ilia criu fydep: fupio
ra f Aqrio coiudboneâur ano.M.cccc.lxini. .ob loue SC Saturnu i Pifcibus iudfos
Arnald?
Meflia Abraa alii antichriftu nobis mimtabant>alios in longu hxc magis
g diflu'
Ierunt non dubitocodeargumeto a polleris redarguendos, ga SCillopt
.f. uaticiniu
res ipfa refutabit doneccueniat dies angelis ignora ta-qua cu nofTe dns
lefus noftpt
cfle negauit audadu oium- ut ait Augultmus.digiros una uoce
refoluit. Augufti
Capuc XVII Quamleuitcrpbcntaftrologi fex rm religiones effepofle tu 6 i
Hebrxop: legem Iouiam potius ucl folarem fatumiam dici deberi

q
Ed audi qua pulchro figmento & pteritas oes rcligiocvSi qux futura eft
f fub atichrifto fub unoCut ita dixcrQfafce colligat. Iup. inquiut religione \i ; :
(igmficatal
a autatqj alia ex coplcxu cius cu alio SC alio fyderc fune ac
fac pter loue ^re fex cc lpcs rcligionu cjbus nec plures crutvaut
fuciur<ncc ite pau/
dores-Iuppiccr.n-cu faturno iudxopt facit rcligionc.cu Marte Chaldxop
igne ado
rariu.cfi folc Acgypriopi
q cxli militia hoc eft fydera coluntcu Venere faraceoam
cu Mercurio chriltiana cu Luna ea fub antichrifto poflreroa olum eft futura hoc
q
illud fubnle SC pfundu iuentu- quo cu ali plcriqj tn Rog.bac. i epiftola
maxime Rogeri?
unc' ad clemcntc^quo utus et Allacienfis i tratftatu de concordia aftro.SC
theolo.i baccon
quo illud primu demiror oblitos cos adeo fui dogmatiste fp felici dicere ex coi- Alliacera
q
tu folu fydcpt fupiopt Saturni maxic SC Iouis fieri religiones uci fignifican.nuoc ad Taxatio
Luna ufq, dcfccndaC/q (it nobis antichriftu aliquem pitura.q, fi et ad nuroep- pia- huius
nccapt numetareuolunc fpes rcligtonu/aut fubtrahat alique neccffe
e planeta e cx aftcologi
lo-aut plures alicubi fibi mendiceraalioqn nuerus no rndcbit.Na* aut idolatna cjfi
d figriin
nna religionem accipiut- auc feparira accipre i eo nuero uoluc fpem unaquaqj ido
prla iQj
latrix
p uario ritu culruqj copi q idolis feruicriir primu malur tollat oporter c me
fi
dio unu planeta,qm fi critalia xgyptiopâlia Chaldxope religio.fed

una atqj cade
bocelt idolatria.qrc tm erunt qnqj ucl religiones idolopt, mofaiVa.c hriftiaoa.mau
methtnfis atq;-uc ira dixei itanti i. hnftiania,li fpes fepati accipi iubene idolarrixuix
tot ftellx et i cceloq. religiones ifi ad ea qfi capita redigi putet alias
terra.q, quops
altcp: ignis altcpt ccdicult9 head" magnu ilhs merito a dxmoib malu ptcrmifios
9
I ifta partitione leidignatiu.q tfii idolatria pcipue- 8C fere foli
colerent. Oes.n.dii
genti u dxmonia^qre tres falce neeeftario faciat fpes idolarria>cxli-df monu cleme
topt- cogent 9 alicunde ab amicis unu fibi qrerc errore uolui dicere enorc , boc eft
ADVERSVS ASTROLOGOS
Tertiato planetaurotfloinuenianf adnumepr religionu. Sed SCfetnp reponito deqbusltv'
Iablicus quunf male piti.cultus.n.cadeftiu ppnus erat Chaldeop-ut fcribit ramblicus in
Quarta dxroonu cultu Aegyptiis magnis occupatis- qre det p Marte fole Caldaris SC dia
bolicualique plancraicerim pcuret Aegyptis. Paterer at facile pugna re eos ubitp
i
ratio,
cu ucritatc.qm illi fuerut femp papr amici, Sed cur fccu adeo Cepe no libenter co->
cordar.necp.n.fua fatis dogmata fi cofueueritironem iuemcnt.cur hebriop lex Sa-
tumia fit potius q chriftiana.fcd illa poti 9 ad Sole.uel ad Iouemmra erit ad Satur
' nu referenda. Satum 9 .n.uc qda dicut/corporca bona no largiti fed aufert, dat auc

'
fpualia SCque no uiden-Iex mofaica corporea bona 6C .pmittebat SC largiebat ,nfa

fpualia quacq? no uidenf-pmittic SC prcftat. Satura
haec aufert potius
q exhibeat
. nus reges populi-imperatores exerciruu-diuites hoies/multa fobolc nobiles- natu
ra mulicrofos no efficit quales pricipes oes religioes hebraicy, Abrai.Iacob.Mofcs
Iofue, Salomon Dauid.ignobiles facit paupcs.heremitas.uoluptatu ofores/xterna
meditates.copea cotcmncntcs-qlis fi aliis adnumeradus- dux ni SC impator Iefus
Chri^.qlesapoffoli-martyres-monachi-chriftiani-quopuita-doftrina-ranguie
religio nraaudla nata cofirmatae qre fi illop decretis cofona erae diccnda-nos Sa^
tumii-hcbrari folares uel fouii erut diccndi.fed traxit cos i illa opionem fabbati cui
ili, tus-quae diesqm apud eos Saturni exiftiraaf -apti (Time eis uifu eft SC cadere 'q> fa
tumia gente cc dicerent q fatumia diem pr? Cfteris uencraref.q etia dudti cdieftu
ra folent nram etia dicere folare dfe religione, qa die folis que dnicu dicrm9 obfcw
uamy.Sed cur n5 poti'9 feriamus die Mercurii cu Mercurio et nos fubiiciar.folem
Alburna, .n.Aegyptiis/Mercuriu nobisdabac.Et Albumafarait loucm cu Mercurio legem
dixerit.Neq).n.uel errare uel mutare fori
fignificare chrifliana
qq ide etia de fole
uitiu apud eos q in erroribus motibulqj planctap adeo funt affidui.q, i uertigine il
Ia coeli ra rapida attoniti in fpedanda -uix unq bri pedibus cofiflant ,
fed utcuqj fic
miras hnc rones qbus iucnta ifla fuacofirment.no.n.temcre ad Mercuriu nosret

tulerunt,fed quia inquit Rog.bac.multipliccs ille habet motus-cognituq? difficiles
religione fibi ucndicatchriffiana- cuius dogmata peneicrcdibilia inucntaagnituqi
difficillima, Alii iuniores nefeio qd excogitarur.qm.f.Mercurius Librarius eft deo*
ru,efl aut apud chriffianos libropt magna copia ideo inquiut iure Mercurialis ccn
feri debet ifta religio. Hoc eft admirabilis fapia aftrologojr /oblici. f. funt gentium
Bibliothecas, Arabu SC Hebrxopr libros fere nullos adhuc uiderut.
LIBER SEXTVS DfSP VTATfON VM IOANNIS PICI MIRAN*
DVLAE ADVERSVS ASTROLOGOS. Caputprimum.
<
Q uo ordine fitpcedendu in coucllendis aftrologopt fundamentis. Item fieri no
pofTe ut aliqn ad eadem loca fydera oia reftituanc in quibus femel fuerunt.
Xceffimus ordinem inflitutucp nfac comcn tatiois in q erat radi
ces pri9 afirologop couellendj-q ifla fafligia magnapr coiudtio
e nu-magnoK orbiCbSC id genus alia excideremus qn illis fubla-
corruere ifla erat neceife,qs.n.illis fidem adhibear magnas
tis
p
coiu<fh 5es de regnopt religionuqj mutatione pnuciannbus^Cui
coftiterit ia figna illa/Arietcs-Leoncs-Cancros-Sagittarios-in
qbus cogredieres louc SC fatumu facete h^c putat- ea nulla efle-aut ft q hraoi fme
i cxlo eo noefle i qb? fuppuranfYcu fatumu Iouem reliquofqj plaueras-euentano
.
LIBER. SEX rVS

efficwcK uiciffitudincs rc? mfcriop.Q ux f. effleant, de eopt
tff efficientia natura
ppricrateûel rone uel cxpienda n.hil e(Te coptu Sicuex alia
aliud coiuftioc pue
matCSi qdc puenit ab illis>5 poffc d.radicari haec apud illud apud
quos ipfa ru-
dimeta ifti? artis adhuc fune i abiguo. Vidcbimus.n.l his qux poftea
difputabuf
nodu effe cofellum qux fit hora putada coiudhois anni an initiu,quo uertente illa
codgerit/an quo poti 9 uereeee fydera ipfa cogrediunf.td neutru ex his tpibus
affc
qui cos poiTe.qrein dubio relmg cdiudbois horofcopu.uidebimus.
Ite fi corti rene
de bororcopo de rone tn thematis diipoocdi^mhil adhuc cdrtare- fcd
eflTe i incerto
obi duodecim locop initia redte coftituanf , atq, iJlis etia coiftitutis^ de
uirtute tf
ipfrns locuqd principiu-qdf mediu-qcf extremu illis n6 liquere qbus
,
ignoratis
ficut qua cadi regiSe coiungaocîta qd fit fadhira coiudbio lari no poc cu fignifica
d fere ois nanctas ad loco^-quos nocanc domos-natura pprietateq? redigatur. Et
qa in iftis maxime coiumrtiombus illud folent obferuare-urer plancta fuper alteri
exaltetur - uidebimus nefeire cos adhuc qd ifta fit exaltatio quaipfi uulgouocant
eleuationc.Et cu ite referat plurirouqs loco ipfi.ucl copulationis fydepi fupcriojt-
1
uel.defedhis luminariu^plancta in primis domine* . Videbimus ita cotrouerfa

effe r i.
oia ifta rnra impia auitoritatcfq, planeta^t nullius fere

fignipars aliqua iucmaf
de cuius principe Si dno cerei aliqd habeat' apud afttologos.Sed non oportet hic
numerare iftius arris fixndametaqux poftea couellcnf.Cu qb? (ut pn y
dicebat
luere etia oia oportet qux p magnas commones SC id genus alia de diurnis mira-*
culis audent pnunnarc/uqu cu hac maxima parte ppnerate religionis
offenderet-'
in tollenda hacpefteôls celeritas mora uidebac/prxfcrtim q,efficacirtiraecofuta-
ti uidebatur itegra reaftrologica Simhil in exteris labefacta- fi pars
hxc de ma-
gnis cuiuiftiooibus falfa coumccrec' atq, ubi maiores forriorefq, uidcmfin illis po-
tius expugnarent. Nucreuertctes unde fumus digrefli-pgcmus pricna iftius artis
fbndameta ordine colcqueti radicitus cxnrpate.nccûcro filetio prxtcreundiser- Error
At
nw apud allrologos inuulgatus in quem lapfus Albumafar SC plenq, alii putantes bumafa
fore aliqn ut ad eade loca ita oia fydera rertituanf ut fimilis oino cxli difpofitio SC tisSialio
cxlcftiu olum Iter fe pofitus habitudoq, iueniatâtq, olim etia fuerit, unde pueant
tum,
illud euentup ut flnt et res eade apud nos qux olim fucrut-nde hoicsîide euent?
eadem brura,3i olno codirio eade olum infcriop,,qd' qda dande artrolomirtx pro-
fundius examinates'c5fecftjncis folet dicere in aure.hxc eft illa chriftianop refur-
redho-quam SC Hebrxi fperac SC maumetbenles.fuerur certe ilii pphetac-maximi Impium
aftronomi/cd cxlauerunt royfteria hxc populu SC idiotas.Putaucrunt.n.effe nu- dogma
meru annop cocm mundi SC diept cu qbus loca plancta Si ftellap certificari poO cxccran -
[
p
fent,& qn ille coplecus erit o, oes ftelle erue ad ipfumet pundte reuerfx SC propter dum.
hoc oes res redibut quales hicrut.Nos ucro ifta infama coarguere pluribus no eft
j
neccrte.qm Haly ipfe in expone primi libri apotelefmatu ex fnia iplius Ptolomxi Haly SC
ide dicetis illa idignanter et obiurgat- nec effe alique ait pitu arithmeticx cui non Pcole.
ifte error euidens fiat.Tu poft eu Nicolaus orem philofophus acutiftimus-- SC dili
gens mathematicus i trairtatu de proportionib? ppornonu, mathematicis ronibus Nicola?

opionem illa fallam Si impoffibile dcmoftrauit- putante.f.poflc cande unq cceli Si orem,
fydcp redire ponem--qux alias fuent/q cu fufficienrer hoc munus impleueric dele-
gaaduadeu ledtorcexiftimaui nc qd'.hartcnus nulq fecimus facfta faceremus
ADVERSVS ASTROLOGOS
Caput Q Pcr'quas res aftrologi uariari i fluxus fydejt dicat, K g omnino
illa in uniuerfum abfurda fint
Agna ni fallor uelCut uerius dixerim)oia aflrologix fundamenta fublata

m funt- fi fatis e coprobaru nihil fieri a cxlo nec id icari quojt ex cxleft i ob/
feruatioe pdicatione aftrologi pfitenf.Erat aut iter rones qbus aduerfus
illosutabamur una potiftima de mometanea qua fingunt uirrutii cxleftiu muta-
tione- qua i fupiori qdc difputa toc tetigimus,explicada at adhuc ufq; loeu iurc du
ftulimus.tia SC peculiari indiget pprioqj tradacu-& magnu bec moraetu i couellc
da aftrologia^cu ex ea non folu id cofirmef qf hadenus pbatu e.f.a fyderibus no
Sentetia effici pticulares rejt iferio pt mutationes. Sed illud quoq; fi pueniant ifta de coelos
aftrolo- alter tri pucnirc/q ut cxleftiu aliq obferuatione dephendi SC fignificari poflint.Eft
goru dc igf qtf aftrologi dicunt bmoi uinure ac ptate fydcp SC ftella jt alia atq; aliam efle
uariari 6e fingulis noris ac mometis-du aut funt aliis cxli iocis/quas neoterici uocat domos/
poteftati aut i aliis fignis quae duodecim fingunt inucniri,aut ipfi iter fe planetx tm fpacii I/
bufqj teruallo diftantes uariis urice radiationibus copulanf quos uocant uulgo planetajc
fy/
derum afpedus,hi funt peipue modifut iuniores qucfda omitta^qbus mutari defluxu ui(
ruteqi cxleftiu putat domus.f.figniâfpcdufqj diueTfitas,qux qdem nili ab illisde
fendauf tueri dogma non prit dc fydejt efficietia ut ois rejt iferiojr mutatio diucrli
tafcp a fyderibus pficifcac .qriqde fi illa eadefemplmutabiliqi uirtute funr.urnoi
dc oibus excepta Luna putamus ueccflario aut iidc aut fimiles ab illis ferop effedj
puenircnt.na effeduu diuerfirate i caufas ifcriores queadmodu nofipfi referre non
pftt nifi SC nobifeu fateant dc ifta diucrfitate nihil polfe de ccelo fe diuinarc-cum.fi
cxlu a udor SC cano heaf.Quare neceftariu illos qta eft i effedibus rcj2 iferiojs ua
Varietas rictas- tanta i coelo repire cajt quoqi diuer(itatc,i qua qdc re nihil eis ftcllajt raul
reru non titudo fuffragaf.qm quotquot ftellx fint atcpplanetx-nafcenti cuilibet oes adfut.
pot i mul Quapp nulla ro afferri polfet.cur aliis aliter SC n5 eadem oibus largircf-niG aliqd
ritudine fingerent uri ftcllajt uiitus SC efficientia alia fit SC alia fingulis tpibus, dc quo dide
referri facile colligi poflic quo diuerfo tpe fiunt uel oriuntf, p eo q tu eflet fydejt ftatusdi
ftcllajt. uerfam a coelo fortiri coditionem-de qua ipfi poflint pnunciarc-q fydejt ftatu quo
cuqj tpojt cognitu beant SC exploratu. Hoc eft autqcf' nospriti libro coarguemus
cu nihil poffic magis abfurdu-remorutn ab oi ronc putati tanta cfle,f naturi cor
-q
pojs fupio pt icoftantia SC mutabilitate quaca utiqj nec reb? iferioribus euidere,qq
Genera- i fua natura maxic fluxis SC ucrtibilibus.Qux.n.hxcta ucrfipclts mutatio Kiftar
liscofuta Chamxleontis icoftantiafut breui tpis itcruallo dininiflimailla corpora fui fimilia
tjo. arqj iifdcm dotibus prxdira nucj iueniant f Dicant quxfo defluxuu fydcraliupprie
tates illas qd putent - an de natura ipfa arqj fubftantia fydejt eas pfidfcifan dc ni
aliqua potius etrinfecus imiflaffiue a.xu.cceli locis-fiue a fignis fiuc a mutuis ioicc
radiationibus haufta. Si primum rndeant-non pnt ppnetates illas mutare- nifi SC
, ipfa aftrojt fuba comutef-qd' nec ipfifut puto^funt coccfluti.Si fcdm malit-eiut
cxleftia corpora oium coipo jt ignobiliflima-qux nihil ferea ppria natura , fcdpe
nes cxtrinfecus igruente uim SC affedu oia faciant qriqdem fuba corpalis rato pfe
.
dior.qto ab illa efflues opatio magis deitima fuba opatis cgrcdic.Et hjcgde i uni
uerfu gnralircrq? dixerim9 na ifania oplonis tuc maxie elucefcet/ cu priculad moos
xamiabimus qb? mutari uirtutes fydejt putata in qb 9 excutiedis ferie feruabim?
'
LIBER. SEXTVS*
moje fabulaptqj fuaru . Q uod iaro facere aggrediamur a duodecim cscli domibus
exordietes'! quarum diuerfitate non folu intendi atq; rcmitti^fcd aliu omnino pe
nicufq; diuerfum BC fignopi 8C fyderum defluxum fabulofiflime cominifcuntur.
Caput II[ Domus aftrologotumq nullo nixe fundamento, 8q in earum
uiribus explicandis aftrologi inter fe pugnent.
Vodedm domos apud aftrologos celebratas nemo ignorat^non oino rudis
d iflius artis.ad has mihi uidcif ois fere lignificatio dcfluxuuqj .pprictas ab ii
lis tande referri, Nam
fide natura alicuius quaeras planetx gdnam efficiat
cuius rei largitor 6i audior heat fnihil definitu BC certu rndebut-mfi q> natura do +
mus in df planeta repiat ira ut qux in c5ede pprietatibus dicere folent planeta
jt
fere oia ad ea uideant accedere quxfub coi uoce multiplice heant rone\ Quid.n.
magis e gnalc i roe planctx bon 9 aut maluS'hoc e foelicitatis autorâut iu
q ut Iit
fotlicitatis.Ertii
hoc quoqj in fyderiby firmu atqi ide femp no e.Sed in malo loco
bonp planeta nocete in bono malus pdefle ab illis cxiflimat.Dcniqi Iuppitcr ut
p
oib? unu dica oricte collocatus ra differta fcipfocu paulu fupra oricte in eu que
uocat duodccimu
f
^ ty
cxli loeu cdmigrauerit-q ignis
differt ab aere aut ab ad[,
q lep?
ab afmo,afin9 ab clcpharc.Naf oricte maxiafp bona in duodecima domo qux at^
tigua cft orieti magna fxpe mala decemit,illud Ioui maxic ppriu opes ut largiatur
atfl5 diuitias.cn tertio odlauoq? collocat9 frequeter pfimoniu diflipar.cu fua
natura
nobiles faciat 8C fapiercs.Odlauu loeu fi tenuetit faciet ignobiles,& quopr furorad
infanii.ut Mfnus aitcuadat.Poflremo qd magis efl Iouis pprium g ut bnficu fy
dus exiflimet' fcum & fortu3tor planetapr,8i magna cxli felicitas noief . At tertio
loco coffitutus bous inqt Mfnuse neqr malus.Scxto et loco collocatus maxima et Matcm?
mala decernit, cuius rei reddens rocm Mfnus adiicit . Locus.n.fextus het malitis^
fpriam prcrogariuam,8 quxcuqj ifella in ipo loco fuerit.i.fexro ad dccerneda roa Cofutato
la ijmias uires ex loci uicio mutuabit ,hxc ille.quxramus igr ab aflrologis un tan
ta tam fubita-ta ppetua in diuinis corpibus di!uuio,qux
fit
p firmitate iroutabili
tareq? fux fubflantix naturx pprix tenadflima fuiqj fep fimilia iure credercnf'.
Sa
ne duo trn fingi modi pntqbus id fiat.Alrer ut lods illis inditas uires ac ptares ua
rias intelligamus qs fubiedlis fyderibns influant, qd allata 1
Materni uerba uidenif

necqdem accipere aliudc neqj affici aliter atqj aliter ipfum pia
fignificarc. Alter ut
neta exiflimemus.Scd queadmodu

p diucrfa ad terni cx pofitu fyderis hirudic p
j
icdlus radiop uariac . Variari quoq? inde credamus radiopr uim 8cfficieria. Vtrum
maluerit dicere ifanix coargucnf,na fi fluere a loco uires hmoi'ad planetas rndear,
fterrogabimus de loco qdoa fentiacfan qd ucteres alig^locu ce fpaciu nudu a cor
,
pibus fcpatiiÂn qd Arifloteles ultima fupficiecorpis abietisC Si fpaciu ac inter-* 1
Arjftote,
. uallu-fateanf cu cifde et phls nullas hmoi iteruallu hre uirtutes acpprietares.qn^
gde formas naturales no meros dimefus^SC nudam itercapedine cofcquut. Si cor
fis ambietis ultima fupficic.pot qdem huic loco aliq uis inee <flis.f.corpi,cuius cc
fupficics aq deinceps ambitu corp9 afficiac.Sed qux na ifta corpafquopj extremi
.
fydeps locus cxifllabif fCertequxcucp illa dicanc.fiue
extimusofura glob 9 ,fiue fy
'
deri unicuiq; iudlus BC pxius.nulla erit pars hm5i corpojr qux 8 oriete 8C occide 1 :
te Sifumu cxli ac imuSC extera loca unius dici reuolutioe no ambiat, quare fi uir
^
Otsab illis partibus eric-nS erit cadc uirty femper orieris nccj cade occidetis. Sed
r x'! <
p natura pntis illis corpis inibi colloca ci--nirt9 quocp ipfa mutabit. Poflrcmo hoc
ab illis dici no pot.qrri ligna.xii.qux alia prxtcr domos in ipfis domibus c(Te dicu
cur- fuut planctx in domibus X in (ignis, ea inq Ggna^fuma oiu} fphxra ab illis de
feri bunf.qux X ipfa qucadmodu X planetc a domo in q fune uires naturamqj mu
ruari dicunf.nam dicut Arietem no cade facere in oriete qux facit in occidcte, atep
idem de aliis figms qux in odbaua fi nulla fupior-aut i ea qux fuma cxiflimat fphg
ra accipiunt ,Hxc igt cu nullo corpe ambiant ^ri e ubi uircutc iftam domopt cogite
mus prxccrq (mobili fpatio X inrcruallo^qd' corpibus occupaf ,ld ucro aut nihil e
fi credimusAiiffotcli.auc fi rfl aliqd, nullius tri uel cfficaax uel pprictacis caradbe
re efl infignitum.Q uarc diuerfas m ifHs locis, hoc eft in fitu diucrlo fignopi X pia-
necant uirtutes cogitare, qbus inibi pofita fydera afficianâb Omni rat 5c penituse
alienum. Ncqj.n.abfona minus X deridicula dicent fi altera paitc dcfcnfionis uten
tur.qa.f.p fitus diucrfitatc alia facie nos planctx refpiciunt arqj illote i terras aliter
radii demitunif^hmc faciant effcdhisnafcidiueificatem.Quam.n.hoc fic abfurdu
q optices phixqi rudimentaiuel dcfibaucrit,facile intelligct .cu^nemo fit q nefeiae
effedtus qlitare ,p radii qlitate ,proqi natura corporis irradiantis no ,p diucrfa radii
circulatione diftingui.Hxc ut ide magis aut minus fiat i ca ce por.Solis radi 9 quo
cunqj moquocunq; fitu in*nos cdiiciatur femper calefacit femper illuminat utrum
cum uel pxius uel ad lineam, mag s illuminat magis calcfacit.Cum ucro uel obiit]
rus.uel fratff us.aut c loco remotiore dcfcedir.cade qdern qux rcdlus qux ppmqu9
fcd minus eadem farit.Nec alia qdem in effcdu fieri pot diucrfitas.cj quf iplam in
tentioem rcmifTionemqj caloris luminifq? confcqf.In fanum igr dogma afhologo
rum putantiu X figna exii duodecim X planctas hic qdc politos ftes ntos pbcarc-
uel miferos facere paulu inde cum ,pecflerinc in fres nulla hre uim-nulla fignifica
/ toem.Sed dmitias aut dare aut eripe, alibi qdc cociliat amicos.alibi fufdtarc nobis
aduerfarios.Nihil qdc aut figni aut planctx natura mutata fcd fola fatfh f tus ua^
retatc.Hxc aut quemadmodii ct diximus fiue radios faciat nobis pximiores^fiue
potentius in terra rapiat.fiuc orienti fociet uel difiunga-.fiue terrx uaponbus ma-
>
gis m riufue imifccat.pot forte radii uim uel acuere uel hebetare ,
naturam mutate
certe no pot.qt nec res qua radius opaf.fcd cffetffus fpe non mutaca^cius aliq for
te dtfpone uel firmius X efficacius qdc,uri ibecillius fotfan opabic^qnqdem uittu
tes X pprictati s,utl qlcs clcmetopi.ucl qux magis occultx, naturam rei fpcmqj fe
quunt.qr illa in aliam non mutata ipfe quocp mutari ut ajixatcp alie fmt nullo mo
pofliint.Quod fi tri exptos ita fe rridcat,aliq fides forfitan hfet'-uel fi fuper his pof
fet expimentu compari q& infra reuincef-uel i cande fniam iter fe coucniri t,fcd cu
locis eifdcm diuerfas diucrii aferibant .pprictates fuis ipfimet inuicem obfcruatiooi
ArabcsK bus adimunt tcflimonii fidelis audforitatem. Arabes et latini ueftigiis Arabum infa
Latini (lentes feruop qualitatem indicari a fexto loco contendat Aegyptii X PtolomxuS
Aegyptii ab eo qui a fexto maxime omnium diftat.boc ea duodecimo ualitudinem aduerfaf
X Ptolo. fiue uicium illa fiue moribus,non tam a fexto quxrit loco Ptolomeus q a frptio CC
Difcordia primo.qm illo nunq utif inapotelcfmatis.hisucroutic feropeotra uulgus aftrolo
in filiis gorum illis omiflis a fexto (ignificatoem omne huiufmodi quxtunt q cuicp futuri
Ptolo. funt filii, Arabes X Latini de qnto loco pnuncianc . Ptolomeus a deamo X undeet
Paulus. mo.K cum cuiqj uita nihil jatendif quinto pariter utif X quarto. Quod ite Paul?
. .
... LIBER. SEXTVS.

alacidrinpobferuat.Mallius aborierc natopt fortuna X paretu uota fufpedir. Por Mallius
phyn'9 ex decimo fignificari prxapuc filios ait.qm cx ea pte i corpa aix demittunt Porphy
atep ita belle fabula fabula cofirmat. Paretu fortua dcnullo loco accipit Ptolomc9 Abeoza.
Arabes a cjrto a Itxfo-xt Heliodorus. Alii ut refert Abczageleta nona. Secundus
locus Alexandrino peipue qde t3tpjtrp4*to AOyOn,8C fubitas fpcsfigmficant.apud
iuniores hope fere nihi j,fcd diuitias quaprtn a Prolomxo in aporeleimatis nec a fo
nec ab alio quoqua duodecim locopt ulici iudidq.Tn de illis Heliodorus et a tectio
accipiat figmficatione.De coiugio prxdicuc fere oes ab oeadere, Heliodorus a me In conium
dio er cxIo.Ptolcmx? negligit urruq? .Peregrinationes a nonatertiaq? regione diiu gio.
dieant.Helidorus et a feptima exploratur? bxc Prolerox?,fi hanc h illas pariter In pegria
eontenir De parete a cjrto loco Hcliodot?^Mrnos a.x.a neutro iudicat Ptolemac? tiombus.
Amicos prxuidcr undeclo, Heliodori et a tertio, Ptolcmxy nec ab undecimo nec a Io pareo
jt.R.cligionea nono reliq.Ite Malli? a feptio.que Ct portu Plutonis uocat, Sedx tibus.
domus apud Aegyptios cognomctu ,Ide Saturnu quarto preficit loco corra fuiam In amicis
al109t.xii.prxfirientiu.Qd fi Malliu cuoluamus q fe uctcpc ait dogma aliqh lionV In religio
tatu.quoqi nullus antiqor extitit apud Larinns repe cxlcfhu(uel ur ucrius dixerim ne.
fabulape enarrator inuenimus de lods.xii,reab oi quae none referatur opionc ira di
1
ucrfam,utois praedicendi ratio peniry immutet .Q^d moccafu collocant Martecul

"
prima fuboccafufedc alii decrrumk.Quid alia illa tradta a Mallio cxliloca.xii.
none ab of q nue in manib?aflro!ogia diucrfaCVionne ratione oem uariat pdiccndiC
Fortunx(mqt)fors prima data eft.hoc illa per artem. Prima do
Ccnlerur tirulo.quia proxima continet in fc mus
Fundamenta domus, domuiqj hxrentia cundfcr,
Qui modus in fera s.qui (it confcnfus inaniis, .
Quamqi datum magnas operum componere moles *}
Vt uaga fulgentis concordant fydera exii. i Secunda,

Poft hanc militix locus cO.qua quicquid in armis
: >i!. < *.
Quxqi peregrina s iqterurrfantibus urbis ; i:
Acdpcre affueuitîtulo comprenditur uno . !? p:- i-

Tertia ad urbanos fhtiocfl numeranda labores .
Hoc quocp militix genus eft ciuilibus a<fbs< . . Tertia
Compoftum fideiqj tenet parentia uinda -i. . V .

un
Format amicidas 8 faepe cadentia fruftra : >'q
.
OfFida & cultus contingant premia quanta q

Edocet appoftis cum muudus confonct aftris.
>. Quarta*
Tudiriorum opus in quarto natura locauit
1
Fortuna mqi fori.fundentcm uerba patronum > ? i
Pendenremqi reum lingua.rcftorumcp loquentis, i.
IropofirumSC populo nudantem condita iura. 'i i:; 1
i
<h;. - ?
:
Atcp expcnfa fua foluenrem iurgia fronte. I -
Cum hidexueronihfl amplius aduocatipfo i : i t
Quicquidpropofitasinter facundia leges

*
y
Efficir.hoc rotum partem concefTit in unam.
Attp urcunqj gerunt dominantia fydera manat.
K , . '
Quinta Quintusconiugiogradfcft per figna dicatus. <
Et focios tenet X comitcs.atqi bofpitis una

:
,
q
lungitur at firoilis conjungent foedus amico*.
t
Sexta. In fexu diues numeratur copia fede r. -Jic ,

t>
Atqj adiumda falus rerum.quaru altera quanti .e, tuti ;! ril
Contingat ufus roooct,aIrera q diuturni, ii>n v . :v.\

-i
'
Sydera ue inclinant uiresSC templa gubernat. . -r-S ? -i
Septima Septima cenfetur fatuis horrenda periclis, i

i
Si male fiibfcribunt ftellar per figna locatae. . i. . > .

'

Odtaua Nobilitas tenet odtauam qua condat honoris rt

Conditio SC famae modus fiC genus , fpetiofo cj
Nona. Gratia pretextn.noous locus occupat omnem '
nur/. -A
Fatorum fortem dubiam^parriofep timores id.ioc > '.1*.
Deama Ommaqi intrantum mixta nutritia uerba. o- ; . A r- ' u .
Huic uicinuseriruitx qui continet adhim.

"
). im /
In quo femorum mores & qualibus omnis t rullnn

i r.'irtc
Formetur domus exemplis quoqt ordine certo i.mie .zj: i ic.s-i nv i 1
Ad fua compofiti difcedant munera ferui

Vndecia^ Praecipua undecima pars clbin fame locata 't
'
f
Qux
fummara nodri femperuirefq; gubernat f '-.?!
,
Quxqjualirudo condat nunc libera morbis .

n, T. ij
Nuncoppreffa mouent & raundu fyderacurtj orqc'rir>, j tn >

iViO
Non alias fedes tcmpufue gcnufue medendi

ab.ec-.:
Qux fibi depofear.uel cuius tempore predet ,p ( nn

Auxilium.Kuirxfuccosmifcerefalubris. -c.i:.-f.:rienu). (,>
Duodeci Vltimus SC totam concludens ordine fummam 2 i

'
-<
uV
ma Rebus apifccndis labor ed qui continet omnis -me!: i\. I
" V torum cffccdus & qux fibi quifq; fuifep ...

zc . r
v'
Proponit dudia atq; artis hxc irrita ne fint '
j. yr i. v>A
Seu ferat officium, nurus bland.tur in omnis
4
.
Afpera ime foro per litem mrgia rentet, rf.f.^nfi'

'
!
-
Fortunamur pct.it pelago uentofq; fcquatur, -,h.^ m- :! i
Scu ceretem plena uincent.mcp horrea medej.

: -
Aut repetat bacchu per pinguia muda flucte.
x rr Hac in parte dies acqi haec momenta dabunt'.

.'
Si bene conuemcnt dellx per figna fcquentes

Hactenus Mallius cuius fniam liquet qde ab omni qux nnne in ufu afbotogia <S
fcrcparc.Sed tn a nemine puto adhuc itclledtacxhis q fe Mallii faciat interpretes
SC feltarorcs.In hac igr tanta opionum uarictare qux fides expimeti-cu 0C alia ma
ior accedat qnqde mitia fidefq? domop-quona rao partiri oportea nondu cooft-.nl
tu Sed alii aliter fentiantut alio libro dcclarabimy qd' ce tn exploratum oporruic
priufq faedura cxpimecu obferuatio de illope .pprictariby idituere^.Tatu abeft- ut
ccrta-facta-uc demu alicj prxtendi obferuatio podit qux ucris nos cogat 8i trabe
tibus in aflenfum rationibus declinare. Nos qcqd Pcolomxus exterqj crediderint
LIBER. SEXTVS.
radentia ronu ad hxc cogere ridicula falfumq; concludimus aut lods ifts ir.cfle
aliquas .pprierates-auc per copt diueriitare mutari defluxu cfficietiaroq? plancta pt.
Caput Illi De duodecim fignis^q fnfla a mathematicis line ad fupputao^
di facilitarcm.Iccm arca eadem multipliciter aflrologos aberrafle.
Ta uero fignope ifla diuifione 8C coflnia feniant qfi natur* legibus pferipra
i nt plus putent hre comertii duos planetas BC fi uiginri pai tibus dillent rao
ligno 1 eodecolloccnf-q fi alter poAremas partes teneat Arietis alter i Jau Alburna*
ii initiis inueniaif^cjq illi uafliflimo fpado dirimunf
[nter hos aut nec tranfurrfi
. far,
qdem digiti cadit intcruallu.Quod fi quis numepi iftu fignojt a natura ce coti dat
->!
nec fidium a mathematicis ad fopputandi facilirare-fed philofophica ronc flabiLru

<jlcm affert Albuafarût.xii figna ,pptcrcafintq.elcmeta funr djttuor.quopt qdlj Coria
AI
bet in tres patres diuidat - medias/prima poftrcmas,poflem cqdc rnderc nihil bumafa *
min9 ridicula iftaroem fl fnuola ce-qilla fit mathematica. Sed hmoi oio comeiflu tem
ra moros non fuifle audiores iflius dnufionis/irucHalyflC Aucnazrx fupcrius te* Haly
(limonio dcc!arauimus*ita (aale demonilran rationibus potefl nam BC pcedat in Auena *
fignis ifla conifhira*qd de fignoyr in ptes triginta diflnbutioneCqd de partium in zta
focaginta minurias partitione diced.q fuper his afferent philofophicam rocm C aut
tjuo purgabunt fadhim a mathematicis nullas ibi naturx ,ppnctates extimantib9
fed quxrcnnbus nucros ad fuppurandum magis opportunos. Vndc lapfus aflrolo
gis uel occa fio certa decernentibus tjli uires haberent oino fcpatal
fallendi luphis
nec arbitrium illa, fed natura potius inuice diuififler. Notum.n ut uarias ppnua*
tes uariis ciufde figni cu ptib? tu minutiis aferibant. Vndc alias ptes lucidas, alias
tenebras, alias Soli,alias Marti.alias aliis planetis cognaraspredicant.ita quoq; de
Acfcula *
ipfis minutiis fabulantes, ut rcripfrrit minogenefim Aefculapius
g cxlauit Minus pius
ob myftcriu*! q pdiderit quam defluxus hiet minutia quxq? pprientequa feda} MatcrU?
partitione ut fola uoluntas fecit fupputantiu- ita ipfa totius Zodiaci i.xii. ligna prl
cipalis diuifioôrigmem aliude no accepit, gbus urcucp diuifio eorum intelligatur :l
,
efficacia et nullam ec dedarauimus-ur infania aflrologoru hic illa confiitcf *puta

bam p figni coditioc-qd qfqi plancta pagrauerit-illu imutari, Na dom9 BC alritu
clinesplancta^ penes ifla ligna coftituut.noo penes imagines qu* nos libro pxio
pofle rm cogitari nihil hte foliditatis ondimus, ut ppea forte Chaldxi
q fignis non
urebant nullas et fixerint domos planetaru.necp.n.apud cos Leo Solis domiciliu
aut Lunx Cancer-aut Libra Veneri s 5C Taur?,aut Iouis Pifces BC Sagitur^, atep
ita dc rcliqs.Scd altitudines folu fyderu obfcmat.n ad figna relatas fed a imagies,
ut nihil apud eos Saturnus i Capricorno, nihil poflideat i Aqrio.sed i Libra urii
tno St Scorpio ius obtinet.Na hxc figna gg duo, una tn imago apud Chaldfos iu
dicat", alioqn Ptolemxus BC alii fi domos planetarii qd' non faciut referat ad iroagi
nes.ro 5 qdrabrr.na cu (lellis imagine Tauri coftitucntibus plurimu habet Mars

ffinitaris^ta ut plus er nullus planetarii,
q m
in Tauro dciici dr.domos igifaltitu
dines.fines triangulari tarcs,monomirias,dc canos, hydropofopias, BC relidjs plancta
rum hmoi cu Zodiaa' partibus affinitates a fignis iflisaccipiut.un uim aliqua ad
planetas deuenire non pofle/i res penitus
fint imaginanx.non naturales, no effica
ces/arisoepueo dare coprobata cfl.ut demirari liceat illos de planetarii fimilitu

q
.
dine com unire aflrologicam oploncm uoluerunt in planctas Zodiaci q litares rc*
1 i i
dole re diceres in quo rcjt femina funt difpfa- ut terrae fapore referu t platx.Mulru
.n.diflirailis illa firailirudo^qnqde c rerra plantx nutriant pptcreacp fapore cum
referut tcrra>p'anctx de Zodiaco non alud"- cjq lucet ibi aialiu oe genus , nec folu
Panctius Zodiaco no affbciût terrae Ili rpes BC uirgulta.fed Imefo difiumfli clialmare 8C Iter
Plodnus uallo.Vn poriflimueos Panetius Plotinufq; deridete q ex ranra fpacii intercapedi

ne a Zodiaco ad fydera coragione putent poiTe puenirc. Nos no tam a fpario qcf
Imefum nteriaccr comoucmur q a natura repr ipaps-cu uera corpa Si naturalia alti
i
ci ab imaginariis-flC lucetia fydera a non lucetibusût non dixerim nullis}. mutari
Vndc de nullo mo poflint.Scd facile eft uidere qd hic et cos decepir,na qm I Leone pofitus
epti Sol uioletius terras calefaat.K ucnies ide ad Atjete qfi mudu illauracuifu illis cn
Leone cucp Ariete cognatione hfe,qni pagras illa (igna fortior redditae uim ciuS
v i... maiore quot anis expiamur, Hinc Leone Solis domicilia Arieteregnu (larurrfir.q
dudli i Sole coicilura/fite putautrrut i fignisaliisdeccrncdu ntial.ogde fignoplp
pofleot.i alio minus K belliflima qde roc diftribucrut cuiqt plancte duas domos p
n t ter Sole SC Luna,quo 9: cuilibetuna fatis regia foret.Na de Sole cu dccreu flent ob
eam allatam ut Leone pro domo forrircfwn quo xftu flagranti fuas maxime uires
exerceret. Vifu e ronabilc ut pxia Lux domus putarcf ad nos magis acredes-.Srd
circulus eius nobis et maxie pximat.qr Cancru Lunx domicilii! aflignarunr,rn|*
fitu fphxrap I qbusplanerx deferunf duas cuiqj diftribuernt' utrimf.f. altera uC
Mercurio q corcrroinus Lunxcrcdiif.hinc Gcminosîndc Virginem. Veneri bino

Taupe.mde Libra.hinc Ariete inde Scorpiu Marti condonarcnr.loui Pifccs 8 Sa*
gittanu. Saturno Aqriii SC Capricomu.His perfualionibus oec rcthoricx qde ,pb
r' bilitatisfuadogmatafuudauerut tradita a polleris tanta auroritatentmaiorautx
1
er oracula fufcipianf.ln qbus id priunv un rcliq pedet uidc fit criminofu^qq? ple q
Deflruifnum Si ignorantix Si tarditatis.Nam q> Sol i Leone magis nos calefaciat, n cx na
fidamen tuta figni qd pagrat.fcd cx fitu pofituq? eoringit' q. ex eo loco rc<51 9 terra ferit no i
rum. ftris regioib? ,pxiam magis. Alioqn fi recepta de figno qlitas hoc efficeret faceret
ide apud oes getes^cu eade figna fint er apud oes. Vejt ille quo rpe urit terras firat
ad Aqlone pofit9 1 Lcoe friget apud eos q meridie incolut.apud quos ferueruenies
ad Aijriu.fub quo nobis glacie Si aquale imbre elfundit.f. quoniam cjto magis adi
nos accediVtato magis ab illis elogaf Si contra ad eos inter flcdfit quotienfcuqj a
nobis ille digredi if, Quod fi no tam illo
q aliis addudlos expinsentis fc
cocedat>ij-
busalibi alium magis minufuc polle plancta obferuatu fit.Forte aliq fides fi fupet
hiscofona tradidiflent uept artis iflitutores.un ctnouis ,pfellbribusexpimcta Caf
dxoj* dico magfos pateribus I capis tot prxdicaDt milib9 anopt obferuare cxle
q
flia-nulla domibus illis ut fupra dicebamus fideadhibucrur. Cuma igf illi tam fe
duIiVta diuturnis obferuationibus nuq Marte in Scorpio forte dcprehcderut>ibe
cillu i Tauro.Satumu potete i Capricorno-debile in Cacroqd' dc reliqs d.dlu pa
riter intelliga^.Si cu ide fignu tot fiml>9 diuidaf,tot ptxtrrea decanis,ror apud Ae
gyptios monomiriis,apud Caldacos dodecathemoriis.nec de fmib9 ulla Iit iter eoa

cocordia decanos negligat Ptolomxus.quos aliter Indi, Aegyptii aliter partiuntur
monomiriasnefeiant Arabes, irrideant Grxci Acgyprii i oi prxdidloe urat . Mitto

ofum dodecathemoriop c; plurim? apud Caldxos tn ut feribit Mfnus pr?flct pia
neu i fuis finib? qux in jomidbo prxftat-in decano qux i finib? K domo latgif
. .
LIBER SEXTVS.
poe expient ra gna pte Zodiaci qs plancta icmcretucl cxulct/iue potes auc debilis
nucniac .Adde uanas de lignis opiones cu uel ad oonu oibe referuntur, aut oidauo
poti? dcfcnbu^K eade pte Satumu ali? uelic-ali 9 Icxie ali aliu cx plactis dnari
9
SC bit qde his Tignis qux moueri putat utu^.alii his qux ii mouet . Sup qb9 opio
nibus ita nihil decretu nihil preiudicaru e, ut Abraa' lib.de natiuitatib 9 duplex fic
i
Abraatn
ri thema prxcipicbat,alteptqde ad mobilia ad Imobilia, q thematis ua
figna.alccpt
rictare rota prxdudionu rouariaf.Sicoisopimcci autoritas infirmaf
,q> nec ullum
hri poflcfup his rcbâat fi pollet hri nodum habitum efle pollea dcmoqftrabic'
Caput V Quxfit adrologope de afpcdtibus fuia SC

q pape rationalis.
Onfutauim9 iam de Tignis dcqj.xii.cxli locis adrologope opionc reflat ter
c tius mod^ quo pinutari uirtutes defluxufqj fabulant
, q de afpeidibus uul
gonoiat. Putant, n. Saturnii Ti uerbigfa a loue ,lx. partibus didet hoccft
duob 9 iregris moucre
Tignis aliter inferiora afficere atqj
q p.xc.ab eode fyderc di
li
daret ,q d' cd criu fignopi intcruallu Si in priore qde didantia aiiit Saturnii louem
hexagoa radiatde conTpicerc Textile dicut afpeidu.qa fpaciu interietdu-fexta pars
q
Zodiaci e,in altera ex qdrato fecocueri.qm qrta Zodiaci ab iuice dirimuc .Siraiif
alias ec utnUfcp/yderis ppnerates fi alter ab altcio.C.8i.xx.partibus abfit. Vnde
tngooa radiano.hoc e triny aTpcdhis emergit. Alias fi Timui cx diametro opponunt
uel lDeodefitu uel loco conucniut.Kqddc louedixlus# Saturno idem de oibus
dieduintelligaT utprouana (p cotum inter fc didantia uirtus eop? X efficiet ia per i
mutetf.atc^ adeo qde proutee .uccucertis qbufdi didat iteruallis , hoc cd trigono :
.
l9
uel hexagono fit eope deflux 9 oisbon9 6C falutaris.Rurfus alia qdam didantia con
diruti, hoc e uel qdrangula uel oppofita uires heant radiope maxle noxias, aut certe .,
fp pape bnTcastnuraricp ite.exidainteruallopc diuerGtate non folu deflux 9 bonita

tem X malina fed cfficicdi quoqi fpem SC roDe.Hxc funt de alpcifhbus planetarii
adrologope deliramenta qux datim audita bo phus nullo et coarguente danabit,
cu nulla poflit rone defendi cx fola diftatix iterualliqi diueriirate.duapi ad idem co
(piranriu cape naturam Si proprietatem adeo com utari . Illud aut quxro primu ab
eis,hxc qux de afpcidibus dicuradipfos ne planetas an ad planetajt tm effedtus
uelint refcredafhoced cu radiis qdragulanbus lacefliti louem a Marte.foueri Ve
nere trigona Iouis radiatione loquunt tipTa corpora intclligat planetarii hmoi auc Bipartitu
bonis auc malis affedhombus protnoueri,an illa qdc nihil inuice pati nihil Tentire argumen ,
hmoi mutationii.Sed quid erga nos faciat SC quona padto fubieda corpa moucat tum
tali loquendi genere fignificari.Siuc.n.hoc potius fiuc illud rfideit mille undiqi la
queos mille angudias incidunt. Ni fi putat planetas inuiccm moueri SC qfi amici pia' Qd
has X
odia exercentes nunc Tc amico fouere complex u.nunc mucronibus radiorum netx fe ia
hodilcm in modum perfequi 3tqe inuadere . Reclamabit non folum diuinus lob uiccn no
apud quem legimus deum facef pace in excellis fuis.Sed cu Tuo Andotelc Pcripa ledant
thcricorum uniuerTa familia apud q.certum e corpora fuperiora loco pe fola uancca lob
v.
te mutari. Qualitates illas TubLuna exceptas nec accedere illuc ullas neq) decede Anftote,
re.Quod fiprorfus concedere illas uolunccerteqd ad noxias attinet qualitates Ti
3k
ftmere.qf fiqin fydcribus paflio eft admirtedamo alia faltc quae
pfeflio pothil
paflio aut cu ajSole Lua illuina^qux noo alia rone ab eo tue

parif
eft dicenda
q
aligs a quo beneficiu accipit. Lxdi igf ftella a ftella uel obfidun uel i
q ab eo pati?
fici uel debiliore deteriorcue fieri, & ex benefica noxia-ex potente infirma reddi,ta|
eft remotu ab omni
malo remota eft ois nacura cxleftiu. Qf
uariecate-q ab omni
r- f, pan iniuriam
fydera pnt ccite qux funt mobiliora pfccfhoraqj ab ignobilioribus
paci ea no debet-ut illud faltc colligaf

nooiaaboibus affici mutuo poflcatquno
ueri-fed quxda a qbufda ut alia qde agant
cm.aliq pacianf .aliocjri illud quo non
erubefcunc^Sole dnatore regeq? plancraj* 8C ficuti lumis rea ptatis fumu cxleftiuf
fonce,fic tn in nueptordmeq; rcdigef-ut ipfe quocg alioê radiisâut uuft? lagueat

aut paru euadac-K cu omnis ab eo planerap uirtus denue<f de pprio(uC
faluraris
dici folet>elo patiat Sed mittam?

hxc oia qux illis forte abfurda non uidentunK
affici atqj moucn,Ulud mdeat qna heant roc}
de planetis ut uolunc ftatuam? illos
ut qux ,pxia fydera fmt nihil fe
moucant eade farta remotiora fentire fe iuice SC pa
timutuo incipiant.ita.n.de afpcrtibus cum loquunf folentdcffinirc.Na fi Cancru
teneacluppirer Mars Leonemînter qux figna nihil interiacetafyndctaeflcdicue
fiucafpcrtuu copulatioe coniunrta/S

fydera Iouis SC Marti s^hoc e nulla radioyt
ucrocum Mars ,pcul magis fartus a Joue ad Virgine comeaueritâc Martis Iouej
K louis Martem participare putabut.Quo qd abfurdius dici potautmagisremo
tum ab oi pbiafcu illud fit uulgatilfimu-oeqd' agit m aliud qto pximius epatied
9 iuuiores afpertu uocant cum noo fit aliud
Afpertu tanto agere illud efficaci , Hoc igf q<f
nihil alicf radiatio.ficeta uetcribusnucupata hoce lumuiis fui atqj uirturisinaliu
ppaga
q
efte5 ra rioC8 ut fic dixerim elucidario qufda^quo nulla in corpaquy funt pxi efficax ue
diationc. roent in remoti flimafuc qdna illis
perfuadet perinde atqj a remotiore pptnqoreue
diftatia radiusextra fondaf-ita illu

euadere alterius alcem^ naturf.Cti nopoflic
(fi ucrarofeqmur rone>lia iode diuerfitas puenire q ut debilius fortiufue parieti

planetx radius in fingat, Cur aut pprietas ct eius commutcf ca nec fingi nec exeo
gitari pot.Nam SCfi interualli diuerfitate aut nuerus partium interiacentiu ua*
,p
refâut ipfi inter fe planetx diuerfam ponis figuram fortiantf ,

illa tn in efficientia
rej: naturaliu p numeiopt SC figurant diucrfitate noo

uariaf.qm a nueris figuris
naturales uirtutesnon pueninr-fcd a naturalibus formispro qua* diuerfitate b
gurx quoqj ipfx ftabiles Si nariux noo quales ex motu cofurguntaduentitix, mo
ucnd Si uananf .Necp'uero minores incidue difficultates fidiuerfitaremraditoisS
in corpibus planetaptrfed in eo* eftertu putent confidcrada-ut.f.nihil pati ab fuicj
radii pfluentes aliter
fydera dicant/cd uaria inter ea diftarix rone illud cfficefe ut
p
Qtf di* mifccan^pindeqjuarii diuerfitatibus mjxtiwx effertus inde pueniant.Na h^c
ucrfx ra rndeant primum obiicere illud poflemus auroriratc.Plotim non pofle radios cxK
fi
dtariones rus diffluentes ita inuice comifcenVut noua uirtus aut forma pueniat cu non fine
diuerfos illi aut corporaâut liquoresâutaffixx corpibus qlitates, q* more nec in corpib?
effert? n fufcipiunf.ut.f.uel inde inficiam? -uel p fubftantix coditioe cx habitu fuo aliquo
pducant mS permurentur.qf pho illi fae ucrifiroile non accidere radiis quod plurimis quali
tatibusûtexaliq concretione fiue mixtura in aliam formaexoibuscoalefcentem
aliqn commutcnf.qd' et non fine interitu cofluetiu ad ide fimpliciu particulariucp
qlitatu folet euemre-qm in radiis no &dle qs cogitabit. Vejt dem? nos illis radios
LIBER. SEXTVS.
oomifceri mo nobis dctnfenc quo ex eo radii aliter mifreanf
q a fyderib9 confluut
aliter arqj alit fter r$di(tarib .Sola.n.(qdfupra diccbam 9)diuerfitas inde hfc poc
9
puen.rc- ut qa pximis magis iutftionbufqj corpi b9 cmanabut hi meli'9 mrimiufq;
mifceanif ^contra difficili? cobxrcat a fciuifhs magifq? remotis .pficifcanf.qd tn
q
illis n placet q inter radios plancta pi in attiguis fignis collocacop: comertm nullut
faciut.faciuc aut inter cos maximu
q de fydcribus uafla immenfaqi celi regione (e
Kimfhs emanaucrur.Prxtcrea firatio uel diametre oppoms-uel qdrangulis-triagu
lifue figurx diuerfitate facit in ppnerate radiopz.non poterit|hoc defendi nifi corpa
plancta yt mutare conditionem cx illa figurare uarietare dicam?,qrh rad i uirt? arqj
pprictas oon aliudc e a natura corporis irradiantis. Nec ifta uarietas figura pz ali
q
bi eft intra corpora ipfa de qbus radii ad nos defcedut.q qto inde magis recedut
q
tanro illa minus hirudine figurapz inter fe couferuant,doncc terra contingeres coeat
m con u,ut q ab oppofitis fontibus .pfluxerut injunitate coalitus apud nos confluac
qr comifccnd nec triagnlis ia nec qdranguiis inter fc fchematis complicanf ut pof
fit ratio commixtionis de fchematu ifla uaretate murari. Sed erit afhologis eo di^
uertedumût in radns dicant talem ee pprietare qua fydera a qbus emanarunt ta
li inter fc ipfa figurapt hitudinc componcbanâtq? ira poftrcmo ucl fydcra uarie
p
tate dicent configurationii natura uariarc^qd' eft confutatu uel fi ipfa non uarian
tur ,pHucnnu quoqt ab ipis radiopz uirtutem cande Imurataq? ee luici confitebunf.
Caput VI Variat afpcdtuuro rationes recitantur fit confutantur.
Etcrcs quos Matem
9 imitat roem afpedfuum attulcrut ex numeris ut nu
u mero illo partiti inter feXyJera fepataiuniffa diccrcnif-q in alique nucpzda
itus uniuerfas cxli partes numeraret.Ceneii igr Kotfluaginta partiu Irer-- i A
uallo diamcr ra fieri radiatione.qm iffe numerus duplicat9 integru nuepz trecctajt
&.lx.partiuefI cit.Paritcrtrigonu ex.C.&.xx. partibus conflare ,qm tus partes fi
tr plicaueris rurfus partes abfolueris cxli oes. Quadrata radiatio pattes exigit
DO'
naginta qs fi duplicaueris fumma colligas trecenta pz C.bc.Exagonus.lx. partibus Cofutato
computa t>qux funt fexra pars oiura partiu. Sed dormitans nimis hxc ro nimifqj
fupina.na eade rone inter duos 8.Ixx. gradus afpetfu faciut.qm qnquies multipli
cad trecentos 6.Ix. gradus abfoluut, faciant idem in qncg 8C.xl.cu fit numems hic
oium graduum cxli pars o&aua. Sed hnt inquit Aboafar numeri illi alia prxroga
dua qunnia noa mo cxli partes fcd numept quoqj fignopz numerat multiplicati,ni
m exagono duo fignajn trigono qttuor.in tetragono tria,in diametro fex computa
tur,na 8C bis fex 8d ter qttuorSC quater tria.&facies duo fignopz duodedm numept
cShcidr.Sed friuola quoq; illa cofirmatio, na fimili rone qux diilaucrinr partibus
xxx.erunt inuice fydera configurata, qa partiu nuepz fi refpexcris duodecimam par Reptoba
cxli-partem habrbis.fi fignopz eorum quocp duodecimam portione. Poftremo tio ronis
tifi
eaufx de geometricis a Ptolomxo figuris allatx ppoficum non concludunt^qnq^ Prolem^

dem !C figurapi iftx concinnita es d uerfas in rebus naturalibus pprictates no effi mathe *
-
ciut.Sed
q cis acu ni .errorem illu incurrunt ab
Arflorele condemnatuût mathe maticx.
naticcphyficasres pcradlent.Quod fortalfeuides Auefodanait Prolomxus poff Aucroda
mathematicam fupafpciflibus ronem allatanvartuliITe aliam cx natura. Eftaur r5
quam affert hmoi exagona trigonamq; radiationem ee benefica quonia a fignis fnt Ro natu
generis ciufde- aut mafculisXauc focmmcis.hoc cft planetx illis inccr fc fchematis' ralis Pto
colligati ita difponuf.ur fi alter io figno foemioeo altet quocpeifotmineoji alttrl
mafculo-K i nufculo picer alter cotra qdrata oppofitacp radiatione cc mlcficas.qa
Prima ra c diucrfopt gdc fignis cmcrguc.Hxc e ro Pcolomxi n folii ifirma fed (e ipfamec
Cia tollens,tu qa figna ifla re ucra nulla fur-qd' fequetib^ libris aperiem 9 ,tu fi aliqua
Secanda fut illis tri qlitatu aut fexuii notis ifigmta a fut-uc hxc mafcula illa fixmlnca alia
ratio. ignea -alia aerea dici poflint.qd' fupi'9 et fatis ecoprobatu.Poflremoqcucpfint illa
Tertia, coditione demutari ab illis plaeta9 n pfit.qd ifra dcmrabim 9 .Nuc fup his lite nui
Quarta la faciamj.Scd ut pugnet euidctiilime dernfero 9 .
ifla ficuri oia fecu fi ucji c Qm
qJ
1
a(Tumi<r erit oppofita radiatio qux malefica maxie exiftiatf bois anucrada^cum
ipa quoqj n alibi q i fignis eiufde gnis eucuiat.Suc.n. Aries X Libra griiseiufdem.
Cacer ite X Capricom9,Si rcliq oia qux cx diametro fc coturt*. Qcf fi uidiflePro
lomxu oppido pq mipt e- ut i re ta apta taqj expffa ho alioqn !gcniof9 halluci: retf
Quinta. Qui fi fuopiet alibi diiftopt fuiflct rccordatP.uidifTec nihil, pccdere alia rone fed ei?
ptxceptis ce contTaria.Na tertio ipfe libro ei9de opis purat iter figna n folu eiufde
fcx9-fed ccqliraris-n exagona hoc e bona fed quadrata hoc e mala irerdu ee conb
giiratione-ut cu obliq hoc c bteuiu tpoyt fur pitcrcp ea que fut gnis diuerfi.n qua
drara hfeTcd exagona poti9 affinitareîra ut Gemios X Aqriu qdrara fit illa radia
tione c5pofirur9,cxagona utro Taup: X Aqriu qcf fie ucjt quo cofigurationu aut
bonitas aut malitia de fignope affinitate difcordia ue cofurgitfqux difficultas oib9
e fubcuda q fpatia radiacionu n ,p fignifcri.fed ,p fq toris partii^ metiu ,q.1 maxia
pars aflrologopi obfcruat.q tu ocs(ut fut mi pt imodu icofidcrati^cu de malitia bo
nitateue afpedluu illis ro e rcdJeda-n aliude magisq fp de i fla fignopt ucl cogna"
Alia rato tione uel diuerfitate rocinar'. Aboafar alia afferc ratione utputat naturale fup afpe
Aboafa " dius,oppone inqes confirmari-' de lumis plenitudine q aflcqf Lua cu opponit Soli
cis. Quadrata ui apparere i motu planctaptab afpide a q.xc.diflarcsgradil^ curfu mu
in plancris fupiorib9
tat.Trigonu uideri q a So!e.xx.&.C.parrib9 remoti irtrocc"
dut fi pri9 erat dircdli ucl dirigue fi pnêrant retrogradi. Exagoni qriras conuenic
inqr medietati diametri circuli.tu qtitari diflacix domojt Veneris a domib9 luina
riu.Sic cerone ex mille panis unu male compaginauit oppone quxrit a Lua^qua^
Confuta" dratu ab afpide.Trigonu a fupcrib 9 ,exagonu a Venere male oia ab oib9. Natn X
rio qux ratio-ur qm per diametru Luna lumine Solis implef 'oes planctx non folutn
ad Sole.fcd iter fc ec hac diflaria copuletiYEc fi fuperiores Solis trigono curfu mu"
tat, cur hebit hoc ireruallu ut comutadi uires plancta pe non folii fupcriopt fed et in
ferio^nec ad Sole nn-fcd iter ipfos planetas aecepeu.Quid q. nec illud perperuu
Paulus in fupcrionb^.fvlars.n.ut feribie Paul? X Porphyri9 Icerdu cu a Sole quattuor X
Porphy . odluagita partib9 diflac an cedet ib 9 colloca tus'fiflit fe-ur retrocedat ii folu trigo
no cxpedlato.fed nec expleto tetragono. Quod fi de illa ec fuperiope in Solis trigo"
no mutatione uim trigoni coi legerut,erat potius inter malas q inter bonas radiatio
Alia rato nes numerandus, qnqde plancta ois fuperior in Solis trigono e ifoelixfi credimus
afpedluu Paulo & Heliodoro. Omnes.n. inquiunt a<y1tpt 7Hpt?OnlE6K5KOi,hoc efl plane"
a qbufda tas omnes flationarios malos X infccliccs efle"fiuc in pria (latione fint fiue in foda
neotericis Sed euidentioris hxc omnia lcuicatis^q ut pluribus redarguantur. Excogitata pt>"
excogita" flremo neotericis qnibufdam de muficis confonanciis alia ratio cx qua radios plane
ca. tarum cum concinere inuice^tum diflonare armoniape quadi funilitudioe tradunt.
*
LIBER. SEXTVS.
Eft.n.inqunt apu J muficos coprobatu rone S expienria tertia uocem & qntaprfce
cofooarc.qrtam uero 8 feptima nequaq.Quid fi igf et paribus fpaciis inter fe pia
netx dtftantes nuc benemunc male coloni inucnianf. Exagona radiatio terti* uo
ci rndct.trigoa qotx.qdrata quarta: cu ibi tot fignopt quot hic uocu medient inter
ualla.Sed hxc ucicp bella funt hrirqj fpem pbabilirans apudeos

q phfam de limi
ne fahitaucrut.Nos uero ut omittamus iftas in tam diuci fis rep generibus fimilitu
dines.efficacia rone declarabimus no hfe atqj coparatioem 6C fimilitudine no pce
Cofutato
derc.Na apud muficos qdem uox uoci cuilibet fi no colonat diflonat.apud aftrolo
gos multa fpaciaCut fic dixeritiOfibi fut muta, hoc eft neq? cofonant muiccm neqj
ddfonant.ut gfa exempli uox fecuda non minus inter diflonantcs.anumcraifa mu
uel undecima. Ac uero
ficis
q qrtafeptia apud aftrologos fcdm fignum cu primo 5
difeorde/cd nullam uoce emittit. Quintum uero & feprimu aliquam qdem uoce,
fed no cocordem Praeterea maor illa et diuerfitas q> fexta uox apud muficos xqux
.
atqi tertia cofonar.Si apud affiologos fextum fignu a primo penitus e diffictu. "Tu
i muficis uox ocftaua qfi eade cofonat/ignum odiauu primu non agnofeit, nec pot
coiundhonis fpem uox otfhiua referre quam potius eiufdc toni uoces reprirat,qf io
hac tam bella fimilitudine plus olo diflimilitudinis fimilitudinis inucnitur.
q
Caput VII Quid eos deccpcnrîec dc afpedlibus experientiam habitam.
Erueni mucro nec hmoi qde roib9 funt adducfli
q dogma primit? illud co
u meti fut.fcd expolita quaida cx Lua illos magis coiechira decepit. Cu. n.a
Sole lumen mutuantc,pro diuerfa ad Sole pone.fiue illa pxima eet magis*
fiue recederet uariare figura colpicaren^.Tranllulerut ide ad reliquos planetas, ut

oes pro diuerfa no folu a Sole, fed ab inuicc quoq? diltaria.codirionera ftatumqj co
mutaret.in qua opioneno aliude eos dcdutfos hinc facile aiaduertas. necplu Qd
res aut pau ciores,ncc alias plauetapt iter fe cofiguratoes fhtucrut.q quot qualefqj
Luna fubire ad Sole in figni magis diucriitate dcpredic .Sunt aut Lunx ad Solem
fchematifmi qnqi celebrari cu aut foli roiudt j.aut corniculans aut diuidua.aut p- Quinm
tumida aut plena coofpicic",qbus totidc in planetis rrident excogitat* ab illis coofi (chema.
gu rationes, Cu aut fut fimul ,aut exagona aut quadragula.aut triangula, aut oppo t jfm j Lu^
fica fe radiatione c6fpidut.Rridct.n.c6iucfho coiutfhom.tum exagona radiatio figu nx
ixcomiculan quxtuc primu in Lua cofpicif* cum.lx a Sole partibus diftac, uoca j
turqi a Grxas conoides.quapt partiu nuero exagona quoq; inter planetas ab illis
radiatio cofintuit.Lua ite tuc c diuidua.Grxce dicotomos appellat" , cu inter ea X
Sole.xc.ptes interi .icet, quo fpacio cu ipfa quocp iter fe fydera dirimunc", quadrata
coponi figuratoc ab illis dicunf .Trigonica radiatione dc Lunx prxtumida fimili
cudinc duxerut qux illa tuc primu figura c6fpicif,cu.C.&,xx.partib9 a Sole temo
uef.uocaturqj a Grxcis ct-ufiKuplof.nos prxtumidam X giberofam pofTumus ap
pellare.opponem ipfam plenilunio rridere nemouon inteiligir.K qm Luna pro di
nerfitate figurx diuerfimode quocg folet corpora immutare. Statuerat ide de oib?
planetis, ut.f.pro ifta inreruallopt iter fe modis res inferiores
uarictatc uariis quoqj
afficerent. Cuius utitg cofequctix coicdturaQi queadmodu puto)fut addudti^fad
lepot qtu decipiunf itelligi.fiqde Luna pro diuerfa ad Sole diftantia uti figuram
ita influendi proprietates imutat.qm a Sole lumen aedpies plus minufue ab eo q
parte nos rcfpiat propoficus habitudinifeg ad eam coditioneilluminaf,At<g ide fic
naturali rone-ut p lucis uel incrementis uel decrementis no folu alia fe nobiSeffi
gic rcpntcc.Scd aliter quocp n forum BC aliopt ite corpopt corporales qlitatcs Imu-
tet.Quis.n.dillolui nclcic corpop huidicates a calore ( Quis rurfus luce cam efle
Vndc apte colligit quo plus Luna lucis habuerit magis infcriop qbus .pxiaecor
pora calefietvSC confcqueri rone/qux in eis funt humiditates-magis liquefccre BC
refolui.quo padto illud erit ueptPtolomxi cnuciatu a prio Lunx quadragulo ufqj
ad fecundum humiditates corpopt effluere ,qa.f.p id tps Lunx partes ad terra uer-<
gentes affluetiori lumie potiunt .Hinc illa ftudiis agricolapt coprobata expiment
exfam materia cu implet luinc Luna-cito computrcfcerc.qux contra ccdif Luna
deficiete a carie Imuncm-K putredinis uitio confcruari qa.f.putrefadlioni maxime
Reflexio opportuna huiditas e,qux queadmodu dixi p audlu decremento q? luminis Lunx
atgumen fiicrefcit fimul incorporibus-fiC dccrcfcitAt uero dc illis Lunx mutationibus quf
ti in areni fola uiriflitudini huiufmodi lucis e obnoxia ad planctas BC ,pprio BC Imobili ferop
metante, lumine prxfulgentcs cade tralFcre oppido per q mfanu.cu potius ex cotrariis lictae
argumecari.fiLua qtnex ficus diucrfitacc plus magifucilluinac" p luinis modo di--
uerfimodc nos immutat cofcq ut plancrap: Acuti lume-ica fprictas influendi noo
mutet ^qux per uaria uel ad Solem uel ad fcipfos dillantix roc^ncc pauperent Ia
mine nec ditcfcanc.Sed eodem m5 nos terrenaq; alia femper intucand'. Siuc igitur
illa ut nos qdem fufpicamur fiue qs prirau incelTuimus moti conicdturisrin illam
Ad expi ^ opione fint addudli patet lcuilfimis eos niti dcridiculifq? ronibus, quibus fi foriitan
meta non minus confidentes expcrientix fidem allegent qd' unicu cllpfugiu deflitutis a roe
polfe poflumus nos xqux ad experietiam puocarc^q quottidieeopt apotelcfmata reuin
aflrolo.' cunc.Scd illud unu rndeant qux fuper his habita uera fideliaqi cxperimcca^deq.*
gos puo bus tanta apud cos e controucrfia.ur quo loco qdracu alius llatucrir, alius trigona
1
care . ce eotedac.Ec qd hic qde farit exagonu- fit q tetragonu ce uelit,fmo trigonu fit ali
1
Difcordia cui-qd tn aliis erit dyaracreu, de qrcqtri infra lare diflcrcd*, ad eu loeu letflorcde
Paulus legamus.nuc illud SC admonentes non mo in prxfcnbendis finib? radiationu.Sed
Heliod . ipfajt quoqj natura plera q; eos differre- adeo ut feribant Paulus BC Heliodori exa
gonu quod inccrfigna nonefl xque uel abxquinodliis uel tropicis diflantia na.*
raram oppofitionis hre.tu nec oppofirionem ee malefica}- fed inter bonos afpcdl?
malofqj mcdiarc-pariter Ptolomxus nec ee qdrara malu nec trigonu bonu putat
ut liqueat fatis nulla audloritatcm experiecix procinari,cuius in ta diuerfis opiooi
bus xqli fide^xqliaudloritate magi llri^patrociniu qfq? fuffragari fibi cootcdit.
Caput VIII Qux deobfeflionedicunf pugnare his qux de alpedlibus.
Vnt aut praeter figuras illas quas diximus SC afpcdhis-alix fydept cu inter
f p5nes qbus affici uires BC mutari pprietares regi putet , inter
fe-tu ad Sole
qs et qux prioribus illis uideant repugnarc.Na plancta obfelfum dicunt
quotiens utrinqj radii maloptfydept cu drcullet-qud habitudinem Grxciuocant
tuCTfpixtfiiNût fi Iuppiter Libram teneat-Mars VirgineiScorpiuq} Saturnus, aut
inibi et Ioue coi locato- Mars ex T auro in Virgine -Scorpiuq? radi os iaculad tunc 1
f.Iouem obleffuro appellabunt.Ego igiif illos intcrrogo-moucanr ne planerx affi
ciantq; fe inuiccm in hxrentibus lignis pximifq? locari? Si negat tollit cmpichefis

qm radius Virgine attingens in Libra pofito fyderi non nocebit. Sicut nec militis
ad Scoipiu qm Scorpius Virgo Librx pxima figna lut-G conccduc-afpedtuu ro
(
v .
Ti; * * .
m . f< .
lyj*'. . 'v- i
LIBER. SEXTVS.
nulla efttoca inde dependens ut putemus ex cenis interualiis afficere fe planetas,
1
ex aliis nihil inuicem patvqd fi relpondcnt in obfcilione aliter cuenire,qrn utrinqj

ndii fut id potiflimu dicut unde eop infania manifeftc^,quafi ut folet hominibus
euenirofugitti non noceat a tergo infeques hoftis modo pateat ex aduerfo liber ca
R_nfio.
P9 ad euadendum.q tfi ab ifequente coprendat" fi contra itet ali fugx obflrucns
9 Cofutato
uiam.f.hoc exeplo Virgine occupct.Mars foue no attingit in Libra collocatum,
fi
que tn inde attinget fi cotra Ioue in Scorpio fteterit Satum?. Qcf igf hoc gen co
9
fcnticnris fecum difciplinx-ut figna ,pifima uoces afyndetx apoilrophx-qux in
illis pofita fydera nulla inuicc heant comunionem nec in alterum aliquid profluat
,
ab altero, 8i tn obfeilum dicas planctam g, ex pximis fignis malefias radiis ifeftec
ne n.f1 Satura? auferaf lxdj Ioue cocedes a Marte.adieifto Saturno, id
9 qde cou
cedavprxfertim cum aducniateomodo Saturnj quoneclxdcre ipfe Ioue poteft.
Sed ita eft certe ut dicebamus Omilitudo eos mduxit hominis circunfefli cui circa
fiantib9 inimicis exitus nullus eft ad falutcm
Caput IX Planctas fub folis radiis confhtutos non male afSct, aut dicunt
aftrologi comburi.
Onuc et delirant i planetis ad fole copari. quos fub radiis collituros ineffi
n caces CC male affeiftos efle uolunt.qi fydera quocp luce Calis non ferancK Prinja'i
3
ucluti capita infirmiora fi nimis folent' xgrefcant. Atqui lumen oc
cxlefle
predpucq; folarc beneficii cil,nec fi rebus terrenis inimicii eft aliqmaliter mate
q
n* uido id contigir,iuarerix uitium hoc in fyderib? nullu eft.qf lumine folis quo
magis pfhiuolf uegetiores 8 magis efficaces euadunt^prxfertim cu ad fydera fol
Scfo ta.
comparat 9 caufx uniuerfalis heat rone CU19 eft ppria natura priculariu non labe
ferftarc fed confirroare.Qd' fi luna filente deftitui beneficio eius inferiora uidenc%
alia ro.qrn parte q nos refpicit foli copulata lumine fpoliaif.reliqs planetis luce pro
pria nitetib? idc no accidit ppea cu radiis folis circunfudumf in permutandis infex
rionb9 minj poflint.Q tf fi pertinaciter hoc defendant opprimi exhaririq; fydeni}
ptate-debet hoc magis euenirc quo potcriorcs fnt quotp ximi magis Soli fuerintp Tertia (5
planetx^quop urruqj folet negare.Nara fiqdem pcrtilitercifdem penit in mi.,
9
nutiis plaoeu Soli cogredit eflicadflimu fieri uolunt. Tu in Ariete artj Leone
ra
occupato fydere Sole no nocere.qbus tn in locis poceriffimu Sole ee decereut
diis
Na exdpit ingunt ftella apud fe-qn Aries altitudo-Leo doro?e Solis, hofpiri aut
ioiuria nemo intulit bon?,^^ ubiqj peccat)bumano morexraiftef ifta cjleftia
qfiqt Soln naturali ncoeflitacc-fed arbitrio qaoda Si luce extra fe fudat Si calore.
Caput X Si rationem atqj etiam quorundam aftrologorum auctoritatem
fequi uolumus planetas rctrogradientes-fortiores uideri direiftos.
q
Eniqs aftrologorum decreta
q pfctutabif ,uidcbit oia uel ab humana qdam
d ut diximus fimilitudine cotra rej* cxleftiu Si natura K
dignitate no phica
ratoe (ed poetica fere licentia efle deduifla,uel a fabulis meris arbitrariifqj
eommcnris-ut qux produnt fuper imaginib9 dcgl>9 infra differemus, ucl poflrio
num quarundam mathematica^ occafione-gbus cu redte utanif machemancLad
iftadiuinandi ,pfeftionem puerfe genethliaci traftulerut.Qtfin Zodiaci diuifione
maxime pecaueruntj. Sed de hac quidem diuifione fuo poftealoco difputabitur.
Nunc illud ex eo genere eft q> planetajt efficientiam putat ucl iminui ucl roborari
m
fcd Si fpcm ipfam uariarc rej* efficiedap pro illis motuu diuerfitatibus quas ncco
gitanc mathematici, ut nucqdcm dirccdo curfu pcedit>nunc rctrogradiand^nuc
daciua tarditate fubfidant. Debiliter enim facere quod facit planctam cum retroi
gradif efficaciter eu pcedit.Sed SC profpe jt effe interdum cum dirigif ^qui Ot do*
xius ide fi retroceflerit.in qua re uides qcf aducrfusadrologos dici poterat^ Helio
dor9 mouit qonem contra feipm in libro comraetariops in Paulum alcxandrinufn
quam n5 aliis magis q ipfius uerbis explicabo folutionem afcnbcs qua fc putauit
quxrtionem diffioluere cum adaugeat cam potius uerba eius grxee funt bxc.
Nos ita uertimus in latinum uerbu pene uerbo reddetes. Illud at fcire neceffariuj
qq planetae moucri dicant inxqualiter re uera.cn in caeleffibus nihil eft inaequale,

nihil inordinatu-qn potius oem ordine oem aequalitate in illis inueniri.Sed hoc ad
nrara fit cdimationc uc appareant inaequaliter moucri interduepet ifarc, lpla.n.re
ucra neq^ dant neq; motu uncj recardaoc aut retroagut. Sed accidit ut apparcac ita
fieri ab ob ecentriopt SC cpicyclopr panem /up qbus mouend ut Ptolcmxus in
illis
fua compofitione nos docuit.Et (i qs obaciar quo igf apoti Icfmata funt diucrfa^v
pterea q> copt motu aliqd uel accedat ucl decedat aut qrn pdarc dicant /iqdera ue
re neq; dant.nec inxq liter moutnf . Rndcmus apotcicfmata hoc eadrologorum
rnfatio fieri proprie ob illa motuu ucl infqlitare uel darionem.Scd qm accidit tuc
planetas delatos in epicyclivaut rerrx fieri proximiores, aut a terra remouen.hxc
Heliodorus, 3 quo illud no modo coceffu fcd attedatu SC confirmatu accipim9' da
tiones plancta* nihil efficere qtenus qde fut Ifotocs hoc e planetapt ifficietia nihil
finutare.Paritcr neq; rctroccdiones neq; dire (dones qten^fut hmoi.Vcjt ex his di
uerfa .pnutiari qcf accidat in his motuu differentiis, aut retrx .pxTare planctas, auc
magis clogari.qli illud dixer.t naturale here hoc tone ut aliter nos imutcot cu fuit
nximhaliter cu remiflG.Qd uciq; 8C nos cdccdim9 ucpi fi ppea reeffos dices repe'
dacefq; planctas obfcruac.cotrariu erit dogma da:uedu,ut X repedantes planet*
effent cfficatiorcs
q cu ditedfo curfu ferun^.ibccilliores aut cu fut redi, fiqde fola t
his maior ramomeatcrriselongatioobferuat.Nautfcribit Haly exponens Pcolo

mxu qto terrx pximior cd plancta fortius nos imutet affi
utiq; ro ois actedaf.ut
ciarcp poten tiusômnis aut planeta cu retrocedit terrx proximat magis-ecotra re
<fhis a certa didantior fit. Debuit igitur fortior retrocedens plancta exillimari.notk
quemadmodum ipfi dccreuerunt debilis SC infirmus.
Caput XI Caput & caudam inrcrfcdhoncs ede imaginariorum circuloru
nulla naturali ui prxditoru quibus in predicendo antiquiores ufi non funt , nec in
eorum uiribus concordant recentiores.
Aput quocp draconis SC cauda qbus tribuit rm turba adrologojg quis non
C uideac res inanes SC comecirias effef Sed qd' antea diximus hic adrologi fg
pe lubricant i errore q> quxcucp repiunt a mathematicis inotaca necdlaria
motuu mctiedop methodis iis oib? abutuf i prxdicedo.qfi pariter eent naturalia
SC influendi prxdita ptate.cu tri aliter loge fe res heac^qh illi plera q; SC cominifcta
rur SC fingunt i cxlo mathematicis nueris SC mefuris ddemicntia-nulla tn naturae
alioqn dabilitate fundata.ondimus hoc in (ignis qux non mobilia cogitat Pco.ite*
ccpta folditiis SC xqnodiis odendemus in fignop partii* mmunapt dionc.cunc ia
\
.
LIBER. SEXTVS.
capite fit cauda Ide appebit neq;.n.aliud (ut
q interfcdhbnes duopt circulopt.g me^ Quid ea
ra puda.q nexus lineap duap mete conceprapt,a mathematicis irrodudhûtedy put St ca
peica loca difccmat.ibi tn nulla uirt? nulla qlitas efficaciaue naturalis, ut.f.trafficr uda,
ri aliquo poflit ad genethliaca.Certe aliter nequeut
q ut inibi pofi t9 aliqs plancta^
tu-f loci cSmodo modo melius aliqd peiufue decernat, ipfa uero p fe feor
uel ineo
fumcp notata uim hfe regendi pmutandiqi coipora nulla pnt. Vidit hoc fit i lignis
afhologus Abraam auenazra^q libro prio ronu aftrologicajs ita feribit. Dixerunt
item exaltari caput draconis m Geminis.cauda in Sagittario.Sed hoc uanum eft-
quonia caput fit cauda nec bonum fignificant>nec malu.Sunt.n.conncxiones duo
rum circulopt.obferuatur tamen Luna eu ein cis.quoniam in capite pofita ob eam
eam magis uigoraQja nobis e ropingor-- contra debilior ed in cauda, quouia ea i
p
nergens ad meridie a nobis clongaf.Ide accidit reliquis planctis 013 i capite fit cau
da repunt excepto Sole cui nulla in alterutram pane decliatio e, Cum aut fcorfu
caput St cauda notata in tabulis legis Teias neqi nocet illa neq? fde (Te,quis plures
aliter oppinent.hxc ille Sed neqi Ptolomxus illis urit unq inprxdicedo^neqj ue
teres ufos inrelliges ex Materno apud que nulla mentio caudse capitifqj draconis. Matern?
Quod fide illis aliqn ucteres loquunt" non aliter q de loco quoda fit pofitu. Vnde
fit diucrfa fuit apud cos opinio, quoniam antiqonb? malus uterq? locus uifus e ob
eclypticam.i.uiam.pptereacp inter infoeliaa loca urruncp pariter datuerunr.Helio

donis in rradatu nrfpiTEKxOH.i.de filus fi loca inqt filios figmficantia ab infortunan Heliodo
tibus planetis fit edypticis nodis.hoc e capite fit cauda libera fuerint fbelixeft.Rc^ rus
ccntiores fi caput in loco fuerit filiop.filios ficut nouellas oliuaji in circuitu mefx
pnunciabur-dudi alia conicdTura quam Tupra retulimus ex Auenazra quod m ca
pite propinqores nobis planetx fmtafficaciores. Verum procedit i fla ratio cu in ca
pite aliqs e planeta.quamq citra caput ad nos declinans debet eadem rone fortior
1
cxiflimari.Sed cumilluincofydusinuenifVquidpStuel dare uel auferret Sola fi
qdem a nobis mente defignatus.Na qdqda inibi a Luna derelinqui uirtutem qua
dam fufpicanfâffrologorum nemo dixit tum non phyficum cft natura cxleftiu fi
lumencp confideres' nec afirologicu-qm cauda Luna xque perambulat. Tantum

igr (itus meracp pofitio de qua tn fit Arabes fit Latini qfi de fydere quoda tandem
decreucruut-ita ut annos quotp addere uitx caput iftud exiftimenr.fit partem xta
ris qdara gubernare ,
fit in Geminis exaltari naturam here (Veneris atep louis Difcor^
,
8t
contra caudam Martis fit Saturni.In qua re uidim9 quantum ab ipa ueritace dide dia
tiant.Sed mipe qtum et a feipfis qn q, nexum copulamcp totius quafi cxleftis fixli afhologo
citatis dixerunt. Alibi tn cum bonis bonum ede dicunt' cum malis malum augere rum
eum quicqd inueniat. Alibi fupereo quafi de malo ptorfusioquunf. Nam Alcha^ Alchabi*
apua que.fit leges qux mox rettulimusdtcr infortunia planerapi hoc quocp
bitius tius,
comemorat- fuerint cu luis capiti b9 Habet .n. qlibct plancta fuu caput fit Tuam
fi .
cauda apud Arabes gensauar appcllata,aut cu capite fuerint caudacp dracois.qu?

capitis caudxcp Lunx ,ppria cognominatio in quibus prxfertim ipfa tam male fe
habuerint qtfi i capite, Ide in Iib.de natiuitatib9 applicate capiti Luna dimaterica
facit locis.f. uitx principalibus caput pariter idud fit cauda connumerat. Abraa ut
Kttulim9 'Uigorari in capite locata Luna affirmat . Vidimus Hei iodo jr fupra cum
mfortuoalibêa dcilis numcrare.Ide in tradfatu de climatere Soli Lux horofeopo
m ii
particp forruni ca conumerar.ut qu* de iflo capire ptulcrut nullo capite aut cerx
tc corde .ptulilfc uideantur ,
ubiqj tamen maliciofl caput draconis uocitantes quo
maiori cu reucrcntia quafiq; numinis audloritate credulis auribus infonarcr,
Capue XII Origo aonfiorumêqjcis in prxfagicdo ufum Prolomeum.K
quantum in his Maternus 6C Haly abcrraucrint.
Vnde an Athematici cuiufda didh occalionc fup antifiis pariter errauerunt , na qrn
tifia m grad? in qbus Sole collinito dies dicb9,& nox nodi il>9 fu taedies Hyppat
Hyppar cus SC ueteres ab rridente umnqi fibi dicyi 8i nodliu xqlitatc antifios dixe
ojs . runt-qfi dixeris ex aduerfo xqlcs- diuinaculi nfi gradus idos xijlcs ec dixerucûir
q fupina ignorantia nemo no

Reproba tute SC ptarc cogno(cit,ut ab xqlitatc qu? Sole illos
tioantifio pagrante dicy: nodliucp cociogir ad uirturis xqlitarefc trallulcrit . Sed accufarcp
rum oibus Mf nuro ppagatorivqq ut ignorantifliroo roti9 mathema
libet iflius erroris
Marem? ticx uenia codonanda e.Is Ptolemcu ait fumma dccrctops autifiis tnbucre.Ncc mi
ignoran x ror na cu totu Mtnura cuoluenm diligetcr nufq Icdli a fc Pcolomyi mihi fecit indi
tiflimus ciu.qd igr attinet ad antifia illis in decemedo in ,pnunciando nuq utit Prolom??
toti? ma fiuc ectu cnutiata fiuc apotclefroata cius reqris.Tm primo libro apotclcfmatu ubi
themati * filias aliorum ntpilH Sun ton joTToiion ,hoc cfl de affinitaccconfcnluq; fi
cx. gnoyt inter ipfas Micutiones enarrat hisufus e ucrbisRurfus xqlis ce ptatis aiuc
Anrfiis quxcunq) altero tropicoy: xqliter diltar.qa in illis pof;t9 Sol xcjlcs dies dicb? SC
no utitur n odies nodlibus facit.hoc ubi dixillet qfi deinde oblit9,ut q .f. non pbabat nuncj
Pro.in iu reuocat i mcdiu.nuq meminit non folu noisantilioyt.qd' al.oqn uufq apud eu-fcd
dicando nec rei ipfius-hoc e illius xque a tropicis remotayi ptiu affm.tatis acqi confenfus,
na qtf in cetu cnutians quoda loco dicit planeca fxpc ibi uires luas exredere ubi
non e uellc rrafferre ad antifias SC dodccathemoria nimis coadlu SC licetiofuro- pr*
fertim cu in oi fua difciplina Ptolomx 9 alttyt ridcat.hoc e dodecathemoria SC qu^
hoc genus alia funt.alrcyi ncgligat hoc elide qbus loqmur antifia, eo ueroprxce
pto nec aliud uoluit nobis indicare q p=t?iOH,hoc cfl cofigurationis ra
diationifq; ptate qua SC mulra SC efficaciter faciut cx fnia aflrologoyt prxfei timqj
p
Ptolomxi planctx qbus locis minime fur fere n.aliud ipfc in c6flellatioib9 q phi
fes SC fchemara no obfcruat.aut certe nihil aliud magis. Sed nec qd antifia libi uel
Matcmu lcnt Maternus nf intellcxit.quoyt latente ronem alibi fc explicatura pmifit.qfi auc
non intel no expofita re cuilibet mathematico aut qux tribus uerbis explicari nopoflir, fed
lexifle qd ignoratia eius inde deprendas-q, nimis impire loquedi more ipm ufurpat- Marte}
fine anti^- qnto gradu in Geminis collitutu antifiu mittere in Cancru quo padlo no loquere
fia. rur fi qd cer antifiu illud intel ligcret/ieqi.n. radius aut lume e antifius q mittarur
neq; aliud didlocfl antifiu mim ab aliquo plar-etaye^q mitti gradus in quo ellxq
litate ,qt piri fic potius loqucrcnt/cpocha Marris hoc e partem qua occupat anti^
liam ce tali pei Geroinoyi.aut qtf ide ualcbir eeMarte in an-ifio Geminopt.q autl
Geminos Marre antifiu dixerit laculari cxibilabif a mathematicis SC irridebit'.Se<l
Error Abezagcl et multipliciter lapfus q prio libro (uayt cometationu aphorifmos cypli^
Abezage cans quofda-ta gradus xqliter ab xqnodliis elogatos^q q pariter diflat a rropids
lis. Cacro.f.K Capricorno xqlis ee potentix Icnbit.Neqi .n. hoc de dillantia abxqui
uctcnbusTed a tropicis tm^qbus anufioyt nomen impolita e. Nec
nodtiis didlu a
Abezagcl debuit hoc non uidifTc^qnqaidem dcfcnpti utrimj ab xqnodlus circula
UBER. SEXTVS.
fant qdem xqualcs.Ncceflc enim ab illis xque diftantes pararellosxquales iuice
tc,ucp non hemicyclia inuiccm xqualia.qd' in aeque remoris a tropicis aceidit.Vn
de annfiop: ille confcnfus.Enac ite illud cu mulds q> habitudine gradus ad antidu
gradu numerat inter eos quos afpcdlus uocant.unde colligut fydas in altero coru
politu uim hre et in alcero.O in exagonis locis, SC tetragonis 8C trigonis SC oppofitis Error nfa
bet.Narus aut hinc error q> qux grxei o-xHâlct uocant ,hoc cft figuras barbari, tu SC bar
6C noftratcs afpcdhis uocac. Apud graecos atit afpiccre figna dicunt' ,non qux inni barorum
ce c6figurand',hoc cft ut nti dicuut afpiciunt.Scd qux grxee iktcoh 9<ohi6hal06cb>i aftrologo
1
hoc eft ab his punlhs emergunt SC occidut.id qd in lignis cum accidat ?que a tro nim,
picis fepatisCiunr.n.ineodepararello)ppterea ea ligna quxantifia qdam maxia
pars aftrologorum 0> t 1oM7s,hoceft uidcntia nuncupant Arabes, deinde flC Latini
in eam fignificationcm acceperunt, in qua noic afpctftus ipfi abutuntur. Atq; ita qd Sxpe er*
euenir.fxpc error in didtionibus errore paric in rcb9. Sic fatis declaratu uariainfa rorin dic
tisexplicandisCfi qua fata concederent 5 apud aftrologos antifiopi obferuationem, tionib^cr
tum quanta fuper his et SC Arabes SC lanni,conrra fniam ueterum fomniauerunt. rore pit i
Caput XIII In prfcipietib 9 &: obedictil>9 fignis pariter deceptos aftrologos. rebus.
X hoc genere illa et e obleruacio germane uidcliect hebetudinis ucl fallaci^
c de prxctpicntib9 fignis SC obcdictibus.Nam cu mathematici figna inqbus
fol politus dies efficit nodhbus longiores coi lata fignis m quibus xqua pro
portione lux tenebris uincitur tjpOffraTTONTa.hoc eft prxeipientia uocaflcnt, SC

q
ex aduerfo poitedut tenebras fupra dic uwaKOuOHia, hoc cft obedietia genethliaci
ooisargnmcto moti decrcucruteu 1 ci9geitura ligou peipies horofeoparet fore illi ... JLC-
utimper.q fignum obediens genitur? .haberet horofeopura, quali illa prxeipientis
obedicncilqi cognominario mathematicis iftituta.iftuc pertinerer, neq; in ca tantu
modo dierum SC nocfhum fub illis fignis accidens inxqualitas foret indicata.
Ca.XHH.Cofutatio ronu qs de planetapexalratoib^qda aftrologi afiignauere.
Ed SC ifta de plancta pe altitudinis uel exaltationibus opinio unde cmanauc
8 rit.utqj parircrroarhcmatica quadam occafionc huc prxeipites ierint admo Laus PU
nuit me naturalis hiftorix fcnptor ille diligenriftimus.cui omnis debet anti oii.
gtas,ois pofteriras,q altera a barbarie.a morte altera umdicauit. Is igf libro fcd'o
pcttralfas illa qone tcur eadem fydera alias alriora, aliasifcriora uideanf poft alia
quxdam ita fubiicit. Altera fublimiratu ca.qtfi a fuo centro abfidas altiftimas hnc
I illis fignis Saturnus Librx parte uigefimaÎuppitcr Cancri dccimaquinta Mars :.j:t
!
x Capricorni uigefima otftaua^SoI Arietis decimanona^ Venus Pifcium uigcfimafcx
ta^Mercurius Virginis dccimaquinta- Luna Tauri quarta, hxc ille. Vnde facile
quifep colligat non tardilTimus auc ita olim fuifte aut putatum fyderali fcietix tuc
uacatib9 pofita fydera in partibus memoratis alnifiroe a centro luapi abfidn fumo
ueri.qf SC gradus illi fiue partes altitudines planetape dicebant . Vnde data occafio
gcnethliacisût feruaro altitudinis noie^qfi tn non loci foret altitudo^fed natur^K
ptatis abutetent ,Ncqi t nim alias dicunt aftrologi exaltari planctas q in his ptibus
ubi ex uetereaftronomia putatos altiftime a fuis centns diftarc eos oftcndimus.qq
illud ledlore fcire oporteret in uulgatis codicibus Plinii mendam inueniri.SC uetba
f qnx deinceps ponuntur permutatis numeris inolcuiflc quando nota denari debita
i Veneri ad Solem eft tranflata utinfoleuigefimanona pars pro dccimanona in Ve
.
m iii
Error in nere deciroafextaxpro nigcfimafexta pperam legaf.nam K uuiu in Materno-ubi
Materno Venere legimus in uigcfimafcptima parte Pifciu exaltari. Seri bendum.n. eft fexta
Porphy * atep uigefima ex Porphyrio.Illud quocp nonihil uariat q. Lunx quarti parte Tau
rius. ri aftrologia uetus alTignat fccuta xtas tertiam (iue opiniois eft diuerfttas.fiue cui
pa librariorum in ifta numerorum notatione faepirtime alludnantiu fimiliter in Sa
tumo non prima atq? uigefima-fcd uigefima legi oportet autrtore eode Porphyrio.
Necuero iam dubito bonis mentibus pala fartu- quo in aftrologia m diuinatrice
planctarum exaltationes irrcpferin^Sed cu ad pofleros dogma perueniffet SC theo
ricx fyderum dtfriplinx mutatione ratio illa dogmans eftet antiquata . Portentas
qbus putaret opinione prioribus illis erteperfuafa},& alii
alias fibi tones cogirauit
qde alias-ut in mendacio plurimu oorigit uerum leues fi deridiculas. Pto.i Ariete
RoPtoL inqr-Sol exalcaf ,qm ad eu cum puenir, incipit cius uis magis apparere. Ve$tqd'
Cofucato de domibus fupra loqueres dizimus>d non efficit Ggni q litas CCnarura-fcd fit 9 no
qa pagrat Ariete -ideo forrior ee incipit, fed qifi ppinquare incipit nobis, qi non Ii
tuis tpc hortis infundit ueniens ad fignum fperanduro. ut ad regnu et i uchar.qm (
fua fit pofttus altitudine in q aliis uricp regionibus dciiceitf a qbus diftare magis
in Ariete SC .pximare magis fub Libra illu cotingit.Sed uideamus de reliqs et pia
Lanx lublimitas Taurus,qm cum fole iungaf' in Ariete apparebit uis eius
netis fi
primum Tauro.O efficaciftimaro ronc ql fi Soli Tauro cogrediafno ide eu Ge

i i
minis fit Geminis coeac apud Cancri ,& G i Cacro-ide fub Leone
eucntuji,8d G in
atq; ita dc reliqs oibus.ut demirari liceat Prolomxu que no puduerit irta cofcnbe
Cofurato rc.Vcji aliz funt et ronev qm Luna ,pxfa Soli eft SC trigonii Lunx laterinu . Sed
no pxima Soli Luna putat Pto!omxus,ncc debemus ex trigono coieltarc fublimi
tate-necex donouel trigonu uel altitudine, ucl exaliquocopr terminos ueldecanu
qm fpmixra funt hxc,ita ut cuilibet fua in re ppria audtoriras debcaf. Prxterca fi
trigoni mouet argumentum. cur non potius in Geminis Mercurius exaltabit q ia

Virgincfubi SC illud quadrabit ut G pxiraus exaltationi Solis a quo pape abefte fo
1
Aboafar. lct.ld qd in iftapt quoqj exaltationum tone feruare conat Aboafar. Sed couenit in
quit Ptolomxus Virgo Mercurio.qm Gccus eft SC fub Virgine Gccirasautunalis
apparet. Vcps diximus ia dc Ggnopt natura non pGcifa irta qttuor tpori mutatio-
DeMar^ ne,qf pofitus Sol in V irgine faciet aliis regionib9- qd apud nos facit pofiii in Tau
ris exalta ro. Prxterea Mars ftaruebad'cTub quo
G hoc obferuabal cur no in Cancro regnare
tione. .f.xrtuat mu Jus-ficut fub Virgie ia arefcit.Ert auc Mars plancta feruetiflimique
ri 'D Capricorno uolunt exaltari, fub quo frigore. gei u .glaciecp dirtringimur.Vepe
ad Meridie iuquntuergit Capricornus, e auc pars meridiana calidior , Hoc eft q<f
uobis obie<ftara9 aftrologi ifta.f.leuitatc SC inconftaria rinu urap^Si tri roes ift*
diccndx funt)na dc Tigno eode ,p
comodo ,pq: arbitrio uro nunc qfi de calido- nuc
qi de frigido dirteritis K mox ide ncccalidu iam nec frigidu-fcd humidura potius
uel Gccu appellabitis in partitione fignop: Capricotnu terrenu facitis- qf ficcu.ad
Delouis Marte cu tranlfer^-inter fcructia coputalf.K cu Saturni domiciltu df fydcris.f. ge

fublimita lidirtimi niues SC pluuix fub eo Geri mcmoramf.Q <f G Capricorni qi calidu fignii
te. Marti condona f" -debet Gmili rone Cancer frigidiftimus numerari ,qr [oue ,pfe <fto
rege non hcbis-uiuiGco ut dicut calore prepotetem. Vept prxfto eft latebra qua
i
Pteio. (e eodanc. Na fu fricat inqt Ptolomxus luppiter uentos aquilonarcs.qt' Ggaum ad

-
LIBER. SEXTVS.
({ailonc politi! illi couenit. At co fugere primu adrologi alii huc non pnr,q negat
hmoi uentos a Iouefurdtari.Prxterea nec Ptoloroxus excufaif.q fimili roc in occi

dente debuit mittere Marte-no in mcridiecu occiduos uentos no audralcs a Mar
teputet excitari.Mitto Geminos X
Leone ad borrea inclinare^cur non igf potius
Leo exaltatio [ouisfNo couenic-inqt Auerodan'calor Leois louMmo ucro magis
g
frigiditas Cancri. Adde q> Leo trigonii louis fignu diumu X mafculu-luppiter
item mafculus X diurnus. Cancer inter fceminca nodluma aquatica defignac>qux
a louis natura cu<fla amouenf' .Conucnit igf oio magis illi Leoq Cancer.De Vene De exalta
te X Saturaomhil minus delirant ut fit Libra Saturni lublimitas, quoniam Soli co tione
Ve
rrari9 e Saturnus. Vcn? in Pifcibg exaltef quonia huida c X
fub Pifcib? ueris hui neris X
iam dixius non lignojtnaruram cofeq tpojt illas qualitates Saturni
ditas incipit. At.n.fxpe
fed accidetis Solis X

recedentis pone.Dc Saturno ut folet
p commodo loquuf.na
hic qdem oppolitum Soli faciunt alibi CouOHptTuM, hoc ed eiufdcm coditionis efle
prxdicac.qf ab utroqj fignificari patre, utrua ee orieotale.Sed uterqi mafeul9,uter
<p diurnas. Sed nimis pfedlo multa didturi fi alia hmoi pticulatim cutda pfeqmur
qbus alii pap confifi noua excogitaucrunt ronem uticp breuiore fed oio inefhcacc|
eilc.n. triquetra uc| exagona domidliopt exaltaciones planctis prxtcrq i Mercurio
Qd fi quxras cur in Luna Venete Maiteq) exagona^ triquetra in aliis maluerint.
Rjident trigonum diurnis poccntionbulqt planetis magis eouenire, notdurnis aut
ex hrercfi Lunx lunt q, Arabes ais uoeant,lia7o3 oiH6Trt8 a KT iHO:r, hoc ell de Reproba
g
radii imbecillitate X exagonum. Vejx fallunt" in Martem qn non quoniam imbcdl tio.
Iiusideo nocturnis annumerat' .fedpotiusutuigor X efficacia radii Martialis no
diurno frigore refarde^.nec ex hxrcfi Lunx dici por q fit mafculus planeta ,
quiqj
utraqj ^litate a Luna dilcordent.X contrana oio atqi luna ronc nodhim?exi(lief,
nam illa qdem obnaturxfimilitudine,Marsob diflimilitudineplunari X Cancro
aduerfus in Capricomo.ficut oppofitus Tauro in Scorpione. Sed jacedat illa coiec
tura illud rndeanr.cur dextra potius triquerra 5 fraidraCcnr finidra poti? q dextrad
Imo cur i Tone qdem fmidrumCin facurno X IoledextrumfX cum habcanc domos
duas planetx.cur ab altera potius
q ab altera trigonum ell acceptumfut cum in fa
gittario SC Pifcibus luppiter hofpitctur.cur potius i Cancro
q I leone debeat exalta
rifprxferrim cum plus habeat cum Sagittario affinitate - ut adrologi dicunt plus
itemCqf antea diccbarous)X plus longe
q Cancer ilii
Pollrcmo ut
leo conueoiat.
hmoi oes cSiedluras fidlas a poderis intelhgas^nec oio fuilfe qbus primi indituto
reshuius dogmatis iecerint fuda metu, hinc cognofcas q, tone non reddut cur non
tali in fignofed in tali ipfius figni parte planeta dicaf exaltari ,
cuius eam fupra ex
oeteTe adrologia demfauitnus.Quapp Aboafat difficile hoc lucnire fuide didt uni
nerfitati adrnlogns-.X ipfe ne oio nihil loquered' mulra anx fup hac re nimis per
;
$
neria-X fibulofa fubtilitace didorfit. Quare liquet indubie occafione quam dixi
mus uctcris difciplmx putantis in his gradibus a fuis centris didatemaxime pla>>
netas receptu hoc dogma a genethliacis de altitudinibus planeta^ qru
q uanafit ,
obferuario nemo iam non intelligit.no folu q. ad natura pcateqi tradiderunt qux
fuerit loci f tuftp cognominatio. Sed qm in ea re uetus adronomia forte fallebatur
nimis inter primordia fallax Xpapt explorata ,X ut ucra illi tunc deereuilfenr ratio
poderitati illa non cogruit pmutatis abfidibu j X qux apogea dicu fydcjr erratiu
Caput XV Rationes aftrologorum dc trigonis St trigonocratoribus, attp
obiter de fignorum fcxu confutantur.
Ecp ucro putemus aflrologos occafioncs tramo accepta delirare oculratio
n res q ut deuiarc fine duce non poflint.Pratuaricand' farpiflime ubi nullus
obuaricator.Na dc iflis qdeexakationibus mathematicis fere debent qd*
infaniur.qq fibiipfis magis ne qua eos iniuria defraudemus. At quy trigona uocae
uulgo triplicitates ipfi peperut heq? cos hoc loco qq mathefis iuuit,qux qrh res io
de depedet q> figna quarda ignea faciunt.quxda cerrea, quxda aerca.quatda aquea^
reddere prius fup his roneeos cogemus, Si quo hoc qde huius planetsc trigonu.il
No poffc Iud illius bene deffmiant examinabamus. Dicite igf uiri fapienffimi inrerpretefqj cg
elementa lcfliu qua rone elemento^ illas qualitates in caelo fignis diflribuiflis ( Aucnrodan
lias qlita magnus in ueflra difriplma fignop: natura uel ad Solem refert uel ad (lellas,ad So
tes fignis lem ut talis figm' nature dicaf -quale opus e Solis id fignum permeatis, quo padto
aferibi. mobilia figna-xquinodha uel folftiria , ieliq fixa uel comuma dicunf.Ad (lellas fi
hofpicantiu inibi (lellarum uirtutes figno attribuunf, Neutram tonem uideo ^dra
re ucftrre partirioni.na fi folis opa fcquamur-igneusericCacer-no Aquarius.ficut
aqueus Sagittarius magis q igneus, non igneus Aries fed aereus- Taurus humore
atqj calore potius abundabit q frigore Si ficcitate.atqj coditio fignopt fere oium c5
mutabiif.quse nec erue ppetuaCqu uos uulcis}Si refert' ad flcllas ideridem fuis fe
dibus migrantes, an Alchindi ro potior exiftimatiseu i Zodiaco ^truor fint figna
principalia- duo xquinoftialia-duo folllicialia his quattuor prias elementopi quat
tuorqualiraresaflignari-ignea Aricti-aqueam Cancro.acrca Librx, terrea? Capri
Cotra ra corno.T u qa tngona radiatio locis cogruetib 9 icidit.idco figna cuilibet figno utri
AI iure (latuunf fortita.Scd neqj lfta rocinatioquadrnf,

tione q? triangula natura fimilem
hindi. qm ireferedis ad figna qrtuor pprietatib9clcmcto$s-dup!cx potu ; t eius ordinis ce
ro altera ,p cognatione figni Si elemeti.altcra ,p fitu iporu elcmctopt.ut primu prio

tribucref , fecundum fccutido.atqj ita deinceps.Si primum obfcruarut ut calida cali
dis,frigida frigidis inderer, igne ut dixi Cancro dare debuerut.aere Arieti,Si altera
Ratio ai acrem Cancro.q fecundus c(l ab igne.Sedoppofira inquit Akhindus calor frigidi
chindi. ta s danda igf figno tpis fccudi.hoc eft Cancro imo ideo Librat quatopponid* Aric
Cofutato ti,q> fi praeponendam aqua acri dicant-qih f t efficacior iam feipfa natura facient (a
pientiores.Prxrcrea fi agens qualitas qualis frigiditas- no qualis humiditas paties
Cancro coucnir quo ab eis inter foeminea figna nodhirnaqj deputafifnon poti9 iter
diurna Si mafculafquod obferuant Si in plaoeris-non aliude magis roabiliterfexu?

in caelcflibus agnofccntes q penes agetespatierefej qualitates , pprcrcacp Iouetn
"Sole Si Marte in qbus calor Saturnii in quo frig? excellat mares appellauerut.Lu
na? Si Venere foeminas qth humidae fint.Sic igf aq Si ignis mares ec ab Aegyptiis
dicebantur,ob cam, memoratam ,aer atqs aqua fceminat.ita quat aquea figna flatue
runt.dcbuerut aflrologi mafculisannumerare,nonfceminis,qd inoibustn parirer
Non efic fccerut.Cacro.f.Pifcib?, Scorpione, aerea cotra mafcula decreucrut.cu fittn humi
alia figna diras aeris qualitas ppria, Pugnat igf in his fecu aftrologia.K feipfa? euerrit ut ubi
tnafculia q? tn delirans. Namq? ur a ppofita re no tn ab re digrediamur , quat Icuiffima fla i
Kalia fce nugaroentafdifccrnerc fexu in cxleflibus.tali prxferrim conicdlura.qua moti fcxfi

minina, gna mafculina, fex foeminina (latuerunt , ut primum marem , fcqucns fcaninam,
LIBER. SEXTVS.
titcji ita p uires fcmp alrept uijt altera fcemina. Na erat hoc faciedu dcbuerac
fi pro
natura (ignopc ficri.no q> fatali 6C uana ifliufmodi cofequetia primi.f.SC fecudi,atqj
ira deinccps.qd' qua
rone audi ex Ptolemxo.Nox inqc die feqtur-&: fceminf Vide in -
lieac
hxrec uiris.debct igf figno mafculmo faemineu ,pximu 1 latui. Contra qua rone no (iluana
e utiqj d;fputandu fcd ridendu-nifi illud fottc feriu e ut uidcamus prior ne dic nox
Pc0 rone .
an nocTe dics-utfortafle notfhirna figna debuerint anteponi, qa potius dies tiodle?

fcquac q nox die. Scriptu e.n. factum e ucfpe SC iribnc dies unus C[pp Hcbrci tpopt
initia a notfle flatucrut uept occupatiores
q ut nugari liceat raultis uerbis
.
Quaq
apud ipm ct Prolemxum multum beat mometi fcxuu illa diuerfitasâpud que re
non pa jt in mafculis an in foemincis fignisplanetx inucniantf.Quod fi comp^
fert
tum experimentis dogma contedat quxro qbus^fuis an uerept i Si fuis canos non
hritût tata fit aucfloritas.fi ariquoytât ex antiqs magna pars aliccr fcnticb-)t< mul
*i ordine ab horofeopo faciebat ut eflet exories fignu fcmp mafculmu atq? diurnu,
reliq cofcqueri ordine uices diuideret". Alii qttuor qde figna diurna feccruc Arie
p t*
tC'Cancru'LeonC'SC Sagittariu.qcruor nocturna- GcminoS' LibraCapricornu^

tC Aquariu.Qpatruor pmifcua^Taupt^Virgine Pifccs-8 Scorpione qn recepta
opinione explodebat ancigras-Vnde illud ex ueterc aftrologia.
Sunt quibus elle diurna placet qux mafcula futgunt.
in nodlcm latis gaudere tencbns.
Fcemi nea
Q_ui non multa fibi nullo monlhantc loquuntur.
Q.uo in loco mips qcu delirat triuialisqda illius poct interpres loge ite illlrona^
bili9(Ti qde cu rone aliqn ell infaniedum^qui oia pariter ignea atep aquea diurna
appcllauerut.rclqua fex nodhima terrea. f.acrca. Ite fi q<f placet Ptolomxo mafeu
Ium Si diurnum fe cofcquuntur erunt mafcula illaîflu fceminca.Sic ille cednic.
Namqj Sagittarii fignum rapidiq? Leonis Legif hic
Et fua rcfpiciens autato ucllerc terga uerl? me
Tum Pifces Cancer St Cancri Scorpion idhi dolus uul
Aut uicina loco diuerfa aut partibus xquis goutplc
Omnia dicunrur/imili fub forte diurna , ; raq; alia
Cxrcra nec numero confoma nec uice ledis calliga ^
Ioteriedla locis totidem nodtuma feruntur. , uit Poli^
Fuerunt Si qualiter fentirent quare fubdit. tianuscu
Quin etiam fex continuas dixere diurnas. ius i iibrif
Cafloris cfle uicesquxfunt a principe figno emcnda n
Lanigeri fex a libris nodhima uideri. dis fidcfp
Definac igf fide allegare uctep: obferuationu a qb? ta diUident fxpe q tota adrolo bata.fum
gia dillideta ueritare.Obiici aut illud crpoterit fi mafculu fignu principe locolla ma dilige
tuedu iudicarut futuru i Icerto quodnam primum St mafculu fignu--queadrnodu tia rara e i
& icertu.quodne fignu initiale ut fupra declarauim9.Aliis.n.Cacer,alns Capricor rudirio.

nus pria uidebanf.quopttri utruqj fccmincu apud iflos.Scd forte nec tara multis
eludi fabulas opportuit.qq opxprxriu obiter illa fabula cofutafle difccmcdi cxle -
t
Ilia figna p fexus -quo nos ideo diuertiraus, ut in Cacro pugnare illos fe cu ondere
mus, que aqueu faceret &fccmineu cu fit tri frigiditas inter agites qualitates non
palliuas.Q.d! fi prima partitio illis def in figois tropicis Si xqnotflus nonpccdrt
in atlis fignis ratio d.ftriburionis.circulo.n.dcmoflrant q, e flagirium in dialedfica
qriqdcm ca hoc loco ,pbat rr gona ligna eiufde naturx-aflumue argumetu.qm eri
gona radiatio cofentieriu inuicc e locoril,# rurfus probaturi trigona radiadoacrn
Ratio confentirc affumut q> eiufde nature incidat locis.Silea igf iam Alchindus.Reliqua
Abraam e fnia Abraam auenarrx ducetis tone iflapt qliratu a figuris imaginum# effigiaro
auenazrj rum inibi aialiu pprietatibus.ut Pifces-Cancrti # Scorpione-frigidauocenif.q*
adjtiliu nola effigieqi reptxfcntSl. Leonis fignum calidum ob naturam Leonis, arqj
ita dc reliqs.Sed i fla quocp ro aut nulla fi nullx imagies ut dcmoflrauim 9 .aut fal
fa fi aliqux fut imagines-in q cu fignis imagines cofundunf.quod fupra et rcpitv
bauim^.Dcniq? cu ftgurx loco uarienf erit ifla diflincfho fignojr tcporaria.non qd
aflrologi oes uolut K ipfe ec auenazra-imobilis # ppetua, neq; Aries igneu fignS
ent nra tepeflatc.qn totu imago fere Pifciu occupauit in qnta?& uigefima eiy pte
1
Trigono Arietis imagine iam delata. Q^d fi nulla funt trigona nulli funt SC rrigonocratorcs,
cratores hoc e drii ut dicu t tripIiciratfi.Quaq et fi illi concedant, de his tri-ut folent-extra
quos do-' tone et dcfimut.Ncqj.n.denegabut-fi quo in figno planetae alicui bene fr.raaleee
minos uo in eo quod per diametru illa diuerfac, patet in domibus hoc plancta pj.patrt inexal
eant tri - tarionit^.Qtffieft apud eos maxime confcflum, quo obliti dogmatis aflrologid
plicitaruj in oppofiris trigonis tres planctas cofdem regnare uolucrutfin tcrreo.f.SC inaqueo
nihil efle. Marte Venere SC Luna.Taur? opponitur Scorpioni, Virgo Pifcibus aduerfatur^
Cancri regione refidet Capricornfl,# tri in Tauro- Virgine-# Capricorno q drian
Cancro Pifcibus Scorpione trigonica oes regnat ptate.Nec fi tri aflrolo
tur.iide in
gos roges cur deiiciaf' Mars in Cancro aliter rfidebrie q qm iidem cxaltadm Capri
corno,# curinfeflet ille in Tauro.qm domiciliu dicet habet f Scorpione. Pugnae
igf hxc inuicc oia K mutuo falfitatis ipfa fc redarguut. Adde q, in prima tragula-*
Alburna, rirate Albumafar Alchabitius omnefqj Latini driari Satumfi cum loue Soleq; de-*
Alchabi. cemunt.in q tri Satum9 exulatin Leone.dciicif' in Ariete, in Sagittario nihil fuu)
agnofeit. Vejj inquirit diurnus queadmodri luppiter # Sol.Veyr ct frigiduscum

uterqj illopt calidus hcaf*,# fi cu agebaf dc cxaltationib? Saturno Libram alfigna
bant tmob ea cam q naturae Solis opponeretf.Cur regnu in Arietcfcur in driotri
plicitaris contra natura iporum fignopj Soli aflbciaf.qu naturx Solis congructifli
mus. Plura funt hoc gen9,fed profeq fmgula forte fupuacuu certe moleflu mihi SC
naufcabudri.Q d fi ad fide hic ct expimeti-rurfus ego ad difeordia hmoi expimen-*
rops-qfiqde Aegyptii duos tm faciric trigonocratores, ut ex monomeriis licet mtel
Alburna. ligere.Reliq tres conflituuntq deide inter fe diffidet,na in primo qdem triangulo
Alchabi. Satumu Albumafar'Alchabitius-Lat'ni uolunt.Ptoletnxus Marte. Contra
driari
Larini, in # Larini fere oes Martem, in quarto dfio

fecundo Ptolomxus Saturnii, Arabes
Ptolc. eu facit Ptolomxus.f.Marte-fuppares duos quafiqj fecundarios driosnodle Luna
Venere interdiu. Alii Martem cum Venere xquant in principatu,nec Martem in*
Recctio- pare nifi nodhr uolunt, Venere inrerdiu-tu Lune feda no diu dieqj.audboritas apud
res Auen eos.recetiorcs Arabri opfoncm # Latino^ expimetis aiut confirmari- Aucroda ipe
rodan . Cne comemorc Grxcosômnes effedty aftipulari fnix affirmat Ptolomxi . Mitto
plurima in qbus fuper iifdc triangulis digladianif.quoniam fupra adtu e de illisjaa^
ter aut hinc magnas ct coiridliones diflolui q tcn 9 pendet a migrarioc trigonica ne
comemorc alia dogmata aflrologojt ab his maxie trigonis fide origine^ ducenda.
. . ..
LIBER SEXTVS.
Caput XVI De faciebus,terminis,dodccathemoriis Babylonio^, nouenfs
mouomiriis param conflent telliraonio etiam ipfius Prolemxi.
Eliquii facies Gncfij cofutare ut deoi fit di&u cu (ignis affinitate planeragj
r Nam ia domos cuertimus.exaltatoes deiccimus.trigona oblitcrauiraus.nul
Ium tu negocin i his cofutandis-nam facies nullx-ec apud Pcolcmxu fic
,
et Grxcis quoq?
q fiC decaui. Sed flt decani qde fignopi, facies aut planetarum.Has Apud
igf facies Ptolemxus afpnaif indignas ratus de qbus hfet metione 6C qbus ung in Ptol.raul
apotelefmatis utcref . ijs cu nullis aftniere illi poflint rombus pollent forte prxre tx fuc fa
derc expicti a, mfi illos edeordia hoc quoqj loco defererct. Alias.n. Indi' alias Baby cies,
quos Arabes iniiranf.aliasMrnusplanetapi facies eeuolunt.Prius Tauridi- Varix fa
Ionii
canus apud Baby lonios facie gerit Mercurii, Veneris apud Indos, louis apud Ma cies uario
ternuj,Secundus his qde Lunx, aliis Mercuni.aliis Martis.Primus Geminorum rum
Chaldxis louis.Indis Mercurii, Mfno Martis quos ne .pfequarocs pamculatim Pnmus
,
Babylonii methodii ifla fuc fecuti.ut priu? qde dccanu pricipia.f. Arietis Marti da Tauri de
rent.qin ca domus efl Mattis.tn fcqueres fequentib? planctis canus
p ordine (phxrapt
prima decuria cuiuflibct figni prifamilias hoc c dno domy relidjs duas dnis fignopt Secundj
ei? trianguli. Mfni comcru penity arbitranu uerere tm traditione preccdit.qux cu Primus
aliqspcfitat illud ctcognofcat.no uerisobfcruationibjaut fide expimetoruni bxc Gemiope.
illos dogmata dccrcuillc^Sed infirmis hmoi lembufq? conicduris fide cxperictix,
de qb? dcqi ipfis et experimetis latillime inferip poflea difputabimy. Sicut autem i
Aegyptii decanos excogitarunt in tres partes fignum diuid.ntcsjta Babylonii do- De dode
decahcmoria fignum in p3rtes duodecim diilecantes hoc utentes illi dodecathe- cathemo
mono.oo co qd' Minus illis aferibit,auctores Mallius 8C Porphyrif meminit ctia riis Baby
Ptolemx 9 fcd irridcs.atq; ifla dodccathemoria uocati TOBjcou*,hoc efl loca. Albu loniopt.
mafar itctn &
Auenazra 6i Hifpalcnfis huius tm dodecathemorii meminerunt,uo Porphy
eiusque Matem? 6i Alchabin? fic Heliodorus tradut.de quo nos polle a fuo loco Alburna
diccmy.SaxonicuGs in cometariisin Alcbabitiu nois affinitate dccepty urruqi coa Auena.
funditandi fuaquoqi ipfi figmenta comimfccntesin noue ptes fignu quodlibcr di Hifpale.
uiferut.ftatuentes pnma parte ee dni figni,qd' ex co trigono mobile fuerit , ut pria Error Sa
qdem notia pars Anctis Martis fit,nam Aries mobile fignu,pria uero Leonis rurf9 xoniefis
Martis, qa fignum cx ignea triangularitatc mobile Aries efl.Sequctes aut ptes po De mono
nunt de ferie icquentiu fignopt.ut fi primus fit Martis cuius Aries domus efl.fcda miriis
fit Veneris.rcrtia fit Mercurii, q> illa Tau; u$, hic Geminos domum beat. Aegyptii Aegyp -
rurfus i Cingulas ptes fmgula numcraucrut.quas uocauerunt monomirias, afligna tiorum.
ueruntq; illas planetis per ordinem tngocoru, ita. (.ut cuiuflibct figni pars pnma Cofutato
eflcr raonomiria planetx
q dns fit trigoni illius.noclumus quidem fi genefi fit no omnium
tfhirna.diumus fi diurna.fccuda pars dni fecundi eiufdem trigoni, tertia domini tri iflojt pet
gom figni fcquentis atq; ita deinceps, ita tame ut idem plancta uno decurfu bis mo uerba
nominam non forriretur.quas omnes anatomias 6C difledlioDcs non aliis quam ip Ptol
CusPtolomxiucrbiscofutabo.q oiailfaoofocriKOii <tAAaiaoa.oÔii aoÔk habere Quare
dixit.hoc efl non habere phyficam ullam rationem, fed uanarn oflentanonem , Aboafar
nec poterat rcifliusfuprr his dcfmirc.nam quanto illa prius habent temeritatis SC magu 9 ia
maiore licentia confmguntur.ranto rudibus fiC imperitis mirabiliora maioraqj ui- altrolo-
denf.Nec aliud fuit iu ca cur Aboafar magnus in aflrologta habitus fit uir alioqn gia
.
nefcius mathematicx.q q> illi nihil papt roabile uifum/edcoaceruaulroTum fima)
fabulamcnra .nihil reficiens nec afpernatp.qf plura q alii uidcf fccrcca ,pdidiffc,qa
fabulas.f.plures comemorauic. Reliquu e dc finit^ quos no aliter quidei breuitet
eofutabo' q ex difeordia i porum adhuc de finibus inter fe litigantium. aiios.n. Pro
Icraxus prxfcibic.alios Aegyptii, alios Babylonii.alios Indi.alios nefeios qs aflrolo

gus cuius meminit Albumafar.ex cuius fnia in magno introdudlorio.pmitmira ia
niores Aegyptios adhxrcnr^Grxci Ptolemxu fequu^,8i cu cisAuerodan,aln fuos
quocp hnt fedlacorcs. Quare no folu figna ipfa nulla.fcd i(lx quoq; fi figna aliquid
cent plancta pe cu fignis affinitates,ut hic quide dom?,alibi regnu.ahbi fines heant
friuolX'fabulof.E'pugnantcS'c6menritix funt.nccp folu larim difientiunt fup his,
fcd in ipape inuice coi lationc.nam uulgo primas partes dant domui, fecundas exal-
Prolemxus primo loco do
tationi, tertias finibus, quartas triplicitati.quintas faciei,
mum.fccundo eriplicitarcm uc placet Haly, tertio exaltationem , quarto terminum

locat, faciem prxtcrmittit.Chaldxidomos non hnt, Aegyptii monomirias omtnb?
addunt^nouenas [ndi. Babylonii dodccathemoria, triplicitatem cum domibus noa
ponunt,Ma ternus plus tribuit altitudini q finibus,plus finibus item q domibus.

Gaudent ujdnquit flel Ix principe in loco in alti tudme fua pofitx. Secundo loco ia
finibus fuis. Tertio in domibus fuis . Vani (lima igit' dogmata aftrologonim quae
nec rationibus firmant nec experimcbs.qn in illis nugant,in illis non concordant.
Caput XVII Dc gradibus focmineivlucidis^tenebrofis di aliis id genus
q, eos contempferit Ptolomxus.neqj in eis conueniant alii alh ologi
Onfurauim? eas diuifioes fignope qs referut ad planetas,ut hic qde exalte
c tur Mars alibi Sol.Hax fit huius facies-aitera alterius.hxc hui? monomi
ria.illa illius. Similiter trigona, fines, noucnas.dodecathcmoria , nunc ea (b
rent tradlanda qux de gradibus iplis abfolutc tradideru t,ut hi qde Iuccntes,alii te
nebrofi.alii fortunares, alii ut dicut puteales, alii ualitudinari,quos uocat alzcmcn
fccminci. Sed fupra fatiifadlu e magna ex partc.n unc illud addide-
alii mafculi,alii
rimus. Omnia hxc quoqj contepfide Ptolemxu.cui^ interpres Auctodan-tm illi*

Firmicus uidef cocedere.ut hxc obleruet fi ueritate expimetis in his ee deprehederint , Sed
Alburna, qux fides erit expimcutiJcu dc gradibus malculis di faemineis fex ferant opiones.
Aueroda Alirer.n.cos leges apud Firroicu dcfcnpros.aliter apud Albuafare, aliter apud Aue
Alchabi. rodan, aliter in Alchabitio. Variat Abraa in plerifcp.tu ab oibus his penitus difeor
Abraam. dant q duodecimi cuiulqj figni ptenucmafcula(aciur,nucfceminauicib9a1tcmis
prias p3rtes'ex figni gne 11 acuentes Mitto qui grad? duodecim ex triginta in fexu
.
figni ponut-fequetes totide in oppofito tu reliquos fex portione pariter partiu

De lucidis di tencbrofi.K obfcuris alia opio prium apud ueteres ex pone dellarum
qm eam pre lucida uocabant in q erat ftella ppetuucp id crcdiderur.qih putabant
fiellas non mouen.qf errabant fi Hypparco^Ptolomfo-K reliqs alfentimur polio
ri dogmaris origine non perfpedla t cjc| fiellas moueri cocendur.eofde tri grad?luce
tes.eofdem tenebrofos quos pnfei determinant in qua rc quanta nata apud eos ca
fufio.qtaqj pctuei firas repe di diefhoou-fuperi? explicatu cfl.ur nihil poflecefle na
nus q ucra fuper his apud eos experientia. Erratu idem ab eis in gradib? quos au-
**' gentes fortunam dicunt, ibi quoq? declaiauimus,quos & aliter magna expte apud
, Alchabinu, aliter apud Albumafarc, aliter apud Aucnasram inucnies annotato*
,
., . .
LIBERSEXTVS
Eadc diuerfiras in putealib 9 ,quos nullus uetcp: pofuit, ncc
p 5t no metiri Aboafar Menda '
Aegyptiope fe feq fcnrctiam dices/ qn illos enarrat qnqdcm ex illis plurimos quos ciura
Aboafar puteos facit Ephcftion Thtban? totius Aegypti* adrologix peritusjiter Aboala
lucentes gradu senum erat, ut Arietis fextu gradum, Si Tauri quintu,Si trigefimu Ephedio
Geminope.Si uigcfimufccundu Cancri, 8i in aliis fignis alios multos,qd q> dori en ' Thebany
fis qdam aflrologus qui fe uocauit pferutatorede ilbs graduum pprietanb? aliter
olno qoes uc teres, ncc p fua dogmate aliud experienti* fide allegat
fenrit .f.
q
u ere pe duffis cuenra no rndeanr.Rndeant fui s.uana igi -i fidclis^codas/ ifta quoq;
obferuario graduu diucrfope-no folum a nobis fed a Ptol.quoqi damnata.
Caput XVIII Partes unde orte Siqtu I eis dimeriedis fecu pugnet affrologi.
Am panes qbus utunc in omni prxditdionc no ne roepe figmentu res ua/ '
*/
i - na.dogma uoluntariu .numera inquiutgradus inter hunc planeta Si illu.
intercepros.Si eu totide ab horofeopo gradus pcenfueris ubi numerus de

definiet-- pars erit ibi rei cuiufpii fignificatrix-no aliter obferuada
q planetx q dei Cofutato
l*,quo pcepto qd fingi pot deliriusCuo folum q> uinus in ccelo naturalis ubi nulla
ftella'ubi nec lume/nec alia ^litas naturalis, ftcuti nulla ubicp in eo gradu ad qua
numerus ille ccrminac. Vepe qm da dinumeratio ad libidine quocp fingi f/nec ulla
i
habere pot phyfica tone . Aboafar nugacilTunus reddere eam uoluic hraoi pattiu
qd antiquop: fecerat nullus.Sed ita tri aliquid dixit/ut in fumma loquacitate nihil
loquaf.Na uetbope eius fumma tande hax cft, cum fuerint planetx duo (ignifican Ratio
tes cande rem di danti a qux cft inter eos hfcuim quoq; fignifteadi/ed illam ab ho Aboafa
lofoopo dimitienda, qrii qu u crura funt bona malaue fcianc' cognito loco ad que
tepe fua pe fignificator ,pucmc
ab horof.quare gratia exempli cum Sol atqj Saturnus
fydera fuit parentu/interuallu quo inuicem dirimunt' ab afeendente numerandi/
K in gradu q fuerit numerus cius futura fignificationcm fupcrparctcs ut in quo
Solis Satumiqj potedas in queda modu quafi copulet ,hxc eft fubrilitas Aboafar
1
fis inqua fupponif qd negat ' quodq; in primis a nobis irridcf'tfTe.f. illi diftari
tale uim ut fundis interualli finis dudli ab afccndete uim aliqua habeac efficiendi
hoc qua habeat rone reddere debuit' qd eu minime (aciae no eff illa opinionis ro
fed narratio, qux no folu ut uidimus cd inefficax,qm de quo qufric' nihilpbat.fcd
cft felfa repugnans pridpiisadrologope.quado pattiu autdores (ut mox diximus) 1
primas partes fecem iplbpe planctape n 5 re 92 8i euenrope, fed fuit a pofteris poftea
id K excogitatum. In partibus aut planctape Aboarafis ratio quem habeat loeu di/
centis partes accipi ab intcruallo duope plancta pe eunde re fignihcantiu/ prxlertim
q> nullius planetx prfterq Solis Si Lunx p fe didantia accipit apud Hermetem.q Hermes
autftor prius ha pe partium fuit in eo libro cui nomen fecit inaNctptlco . fed a plancta pnm? au
cuius partes quxrifSi parte alterius luminariu.Capir enim Venerea patte parte <dqr ptiii
a
Solis Si Veneris, ubi deceptos Aboafare Si Alchabirium primo libro notauimus. Aboafar
Mercuri a parte Lunx qux fortunx dicit' ipfoqj Mercurio ubi illi quoq; aberra' Alchabi.
i
uerut. Martis a Matre parreq; fortunx, louis a parte Solis Si Iouc, Solis Si Lunx
abinuiceAic cft oibus manifcdu.Ncc alias res fignificari uult
p partcs.q qux qfcp
planeta cuius efle dicif pars figoificat. Adde q. repe partes 116 accipiunf a planetis 1
!
eas res apud aftrologos figoificantibus .

Quoniam qdem Mars frarres figniftcat
apud ocs,8i tn pars fiaty a loue atej Saturno, u uqua aut accipit' a Martc.Etucte/
.
ADVERSVS ASTROLOGOS
res oes pte coiugii corrogant a Saturno cui planet cu nuptiis nullu coiugiu efle
uolucrut.Comctu igic illius Aboafaris no roo leuc 61 nugatoriu fupponentis id.f.
dc quo difputat ,Sed ab opionc audtojs idius dogmatis dc quo difputat alienum *
Quos aliud mouit q qd ide nugator pod tot ftccula foroniauit . Fuit enim erroris
huius occafio pria talis. Vilia atiqoriby oriente gradu^hoc horofeopu Soli rndere *
qre cu Luna ppcmodu Soli fuparcxidief- altepi ee horofeopu uolucrut Lunae ,p-
ab oriete gtu
portione rndcs/necalio loco poti? daroedu iudicarut q q tm didarec
Sol q libet genitura di flaret a Luna eum loeu kAhjjo n1ux h i.foitem foitunx uo
i
cauerut ob ea q paulopoft cam ccmeraorabimus.Docet hoc ipfe Ptolomxus apo*

telefmatu libro tertio comoncfacicns quoqj illud omne antiqtarc conuemifc-ut ab
Vnno- horofeopotrn pars fortunx diftarct-qtu a Sole Luna , nec uariare fniam eopi qui I
me fortis nodurnis genituris a Luna potius copurat 1 Sole.qm iidc ab afecndete ad antecc*
fortunae dentia figna fe couertut.qre defmunt eo loco quo & illi q a Sole ad Luna fupputa
tes ,p fignopi cofequetia nucracjcam nois fufpicor tale, na cu duos qfi horofeopos
feciflent altept folis-altepi Luna: illi qdc, hoc e uero atq; folari , corpis atq; ai forte
tribuerunt, idi uero Lunari Si aduetitio forte fortunapi ,

hoc efl rept capi qux extra
nos funt.ut a prio nofipfi.a fecudo qux nfa fut fatu fortirenf^qre Lunaris horofew
pus fors fortunx nucupat? neqj ex alia re magifq ex ipfa-dc fortunis iudicat Pto-*
lomxus.â uulgo fortes idx ptes dicunt .loca uero apud Matcrnu.Hoc cu rece-
pru ia foret Hermes qda Aegyptius papt fpcdlata prioris iftitui r5ne putauir a pa-
. l.i. h cxeplo omniu plancta pi fortes faciendas-atq; ita Saturni SC rcliquop: fortes codi
tuit in libro cui ticulus BratHiptfooôcauitcp partem Solis ayaooxA atuoNa.bocefl
bonum deu fiue dxmonedouis h<khh. ided ne-
ideft uidlorim Mercurii afcyiKHN
ccllitate Vcncris, E po rs-ided amore Martis lo A^n-idcd audacia Saturni n uu6in*

nemefin-in quibus ordinandis hac methodu obfcruauit/ut unaquaqj ptem accipet
a didatia ipfius planccx cuius cd pars ad pte aut Solis aut Lunx,Solis qdc in ue-
nere SC [oue - Lunx in caeceris 8C ubi Solis pte foret urcdu ab eo coputus fieret in
diurna genitura, in nodhirna uero a plancta ad parte ,
cotra fieret ubi fortunx uti
pre.fed SC omniu duci numepi ab horofeopo iudit.quia id fatdu uidit ab antiqs in-
fortunx parte, cui? cxeplo reliqs cogitauit.paps animaducitens ca (qlifcuqi fit co-
Paul 9 ale icdhira)q mori ueteres Lunx forte datucrut no coucnire i reliqs planctis,qb9 cu
xadrinus Sole n5 ca ucl paritas uel cognatio , ut illi aliqd uice horofeopi rndere fit nccefle-
addidit queadmodu Soli oriens corrcfp5dct,ucpi utina idis finibus hxc fe fingendi licenda
quattuor corinuadet.Na Paulus alexandrinus Hermete que diximus aliqnot fxculis Iunior
partes, addiditptibus planetapt ptes qtuor no ia fydepi/fed rept paretu.f. filiop:Tratru-8C
1
Innume- coiugii, qd inuetu occafio fuit pixterca ita deliradi.ut innumep: numepi effingens
rus nue- res fere qfqliapi pte in cxlo defignarct.Na SC cicept SC fabaps-SC lentis /SCordei-SC
rus priu hm5i ptes apud Arabes oes SC larios legis audfores Chaldxos
ccpapi'8C mille repi
chaldxos nullis ufos ptib? no ta moueor ut credi qm inuetu fuit Aegyptiopi q qm Porphy
partibus nus iditutioes feribes Aporclefmaticas ex Chaldeopi fniaeptiu nufq meminit, Pto*
no ufos lomxus prxter fortunx pte reliqs oes abominaif.qq rccdi 9et illa cotcpfiflct cu ho
Porphy . rofcopu Lunx 8dqcqdico commiTcunf uanu SC arbitrariu fir.Sed ut etTatu illi ue
niabijiter cu ad ea refpicicur in qux dc um? ptis cxeplo - adrologoru licentia futili
temcritate-^plapfa ed .
Qui cur didatias feruct planetaru duoru/cunj illa nume^
.
LIBER.SEXTVS
rent ab horofcopoca iam patet.qm.f.ita fadlu i fortunx ptc repericrunt/i quofcm aboafar
id a uetenb 9 ,qa <[fi horofcopus quaerebat' -qre inca diftantia foitcollocada ad orie ad experi
te i
q fol a luna moucbaf-poffea origine dogmatis nefeientes fuas ibide qlcs nare menta a /
rar Aboafar fabulas cofixcrunr.Qui fi poti? expimentis ronc moros fe dicant
q
ftrologos m
debo qi hadlcn9 feper foci non ee experimetis audlontatc-fupcr gb9 ?cjli hoies au no pofle
rtoritare no cocordat.Eucnit at S hoc i partib ut i ol dogmate a ftrologopz.Er pri cofugere
9
mu ipfam fortunx parte alius fere lepcr alio loco ffatuit.Qm Ptol.feu diurna fue- ob audio
ritgenirura-fcu nodhima eoputanda a fole ad lunam pccpit.alii nodlurna genitura rum difli
copucandua luna ad fole affirmant parte Veneris. Helido. & Mrn9 a parte d?mo- dentiam-
nisad Venere inrerdiu nodtecorra Alchabitius fcquens Aboafarc a parte fortunx Sentena
adpartedxmonis i nodle. Interdiu a dxmonc ad fortuna Abenragel a uenerc ( for Heliodo.
urnam- & die SC nodlc pariter accipic.Parentu parte Arabes 1 diurna a foleK fatur Mrni. &
num,in ncxflurna nariuitate a faruruo i (olcm accipiunt/Hclio.fi fatumus radiis oc Snia al
fi nox focrir auc dies a Marte pergit ad loue.Parrem fratp Matem
culteif
9 nodle a chabitii
Iouc 1 faturnum.Grxci nodlc fed interdiu a fatumo in foue. De coniugio diffonant & aboa.
miyiimodu.Nam fi mariti forte inqras Alchabiri? fempera fole numerat in Vcne alia aben
re. Helio.in uenerc qde fed a faturno.Matcmus ex antiquopi fnia iubet ut interdiu zagclis.
qdema camus ad Venerem ncxflc ueroa Venere incohem 9 -fe ucro qd' alii Sentetia
faturno
quotp peipiunt multis in genituris ,pbaflc teftaf"- ut i diurna nodhimaq? genirura arabum
a fole ad luna femper copulet .Q cf fi foemin.x genituram perferutemur- lu bet Ma alia He ->
tem?ftcrdiu a Marte i Venerem coputari nodle a Venere ad Mar. Alii feropa Ve liodotus.
nere in faturnu.qam Abenragel VclIii.AIchabirius Hcrmctis ait efle fnlam Aben
sabel pbat ut a Luna inMartcm femper accipiad. Alii fempera fole in Marte fic in
reliqs diffedcnt-fcd tediu oia pfeq. Parte peregrinationis
Arabes a dno nonx i mi
nutias primas ipfius fole in Marte.Parte hxreditatu illi qde a fatumo in Id
gtfd a
namjhi ucro a fatumo Venercm.Seruo^ illi a Mercurio in Luna.hi a Marte Lu
in
nam. Partem mfis antiq oes a fatumo in Lunam c5putant,numcpr deinde ab horo
fcopo pcefentes, ut in oibus facere ueteres cofueuerunt. Arabes eam a Luna qrunt
in minutiam priroamodlaux domus.fupcradduotq; tot grad 9 quot faturnus ex fi/
gno in quo eff perambulauerit.K qracunqj copuius fecerit fumma tantam ab ini
tio figni in quo eff faturnus per fcqucntia deinde figna.Scd non tam ociofi/ ut oes 0
eoji fabulas memoremus^llud certe conffare cuilibet poteff non niti fidelibus ex-
perimentis, qux fibiquifq? pro arbitrio dogmata confinxit.
Caput XIX Dodecathemoriop fententia exploditur K a udiores eo jt Ae--
gyptii fuis quoqi climatericis annis reiiciuntur
Artfania Dodecathemoriopr pariq; rone
q ptes exibilad3/no at dodccathc Q uid
p mcminim9,qd eff figni cuiuffiber pars Dodeca-
roorion illud inrelIigo,cui 9 fupra
Sed q<f tradit' a Materno grxcifcp fcriptonb 9 in hunc modu, cuiuf- themorio
.xii.
cucp inqunt ffellx uolueris Dodechatemorion qrere partem ei? duodeciescoputa ^ quo hic
tifnc illa figni i quo eff plancta pars decima fiue qota-feu quouis alio alio numero agitur
fuerir.tam qtas fuma coputarionis confecerit dtuides eas fmgulis fignis triginta dv Excplu
fparticns.Scd a figni primordio fumes initium i quo ftella eff cuius Dodccathen o
rion qris.SC in quocunq; figno poffrem 9 uenent nure? ipfe tibi parte Dodecathea
morii oridit. Excplu hui 9 pone folem i Arietis parte qnta 6C minutiis, v.fi qnqj duo
n ii
.
ADVERSVS ASTROLOGOS
dedes multiplicaueris ctunt ptes fexagintawinutix una feriet pte atqi ita trut pat
tes fexagintaunx. Dabis Arieti 1 quo Sole ee dixirous^riginta.Tauro.xxx.dodeca-'
thcinoriori in prima geminopt iuenicc.hoc inucto qd uanu magis aut futile pot ex*
cogitarifcu p numeros illos nulla tn uis Planerx, nulla qlitas ea in ptem crafmicaf-
Cofutato Qd fi obferuatu dt euentis ta rcfpondcnvobiicia Paulu alcxandrinu aueflore gra^
paul9 alc uillimu apud xgyptios/quopt illud potiflimu fuit (uetu'q talcobleruatione de dpn
xadrinus di falfarn attedatf quia noua ipfc methodii icroduxit cotra uetcpt oium opionem uc
qa falfa no duodedes ptes illx multiplicarec fed terdcdcs.f.illi coputatio antiq no fuecede
hec depn baemtpote falfa 6i comcnrida.Ec qm aliqn terdedes multiplicado eucniebat ci qd
dic aliam quxrcbat^more adrologopt cx uno fucceflii dogma inditu it.Hxc funt illa niyde#
excogita' ria cgvptiopt.quopt fnias uelut oracula fuperdiriofu uulgus adorat^quojt dodnna
uit copu' nedum het aliqd diuinitatis.fed redicula etiam fcmidotdis. Nam fi q foret affrola
tarionem gia nihil minusxgyptii adrologopt nomen mcrcrcnf 6i rep:
q
funt in cxlo uee
q /q
Contra ray. Si naruraliu^hoc ed fydept Kdellajt motus ignorabant/ut infra diccmus.K in
{gyptios pdicendoplus idis fallaciofis fomniis utcbant>q dellis Si planctis. Scribic Helio.
Mercurium trimigcdu.q partes Plancta p prius iuenit uiam aperutflc.undc per (o*
las illas ptes nulla alia re fpedata pnunciari poditdc oibus pariter monoroeriis 66
dodccathcmoriis mips qtum in oi pditdione tribucban.unt cos oblicp notans Ptol.
Pto.adro prudenriflimus adrologopt ait fuafc dogmata tradirupsoiatiKAHpoM xai api6uooa
logorum awtniOAoyHTumqu? (int omnia ntplTTo 6 \nao Icon tjo AAcon fXOcipouitHaKOlun
pruden- cnoaiHo txoHTaiaiOyo M ,hoc cd non per partes & numeros inefficaces Si caufse
tiflimus ronem npn hritcs.qux fuperfluc multi nulla ad pfuadendu ronc fabulabanf,cutn
at numeros dicic.Siq repndimusdodccathcmoria norar,& q climarericos anos fa<
dunt exnumeropt foia obferuatioc.ut cnnaidicos & hcbdomaticos.un multis mtv
leda fenib 9 fuper ditio fup ano fcxagcfimoterrio.qm peius angui tygridcqj formio
dant.fcd pcccat i his uulgus errore ucniali^q phi eflcuolnnt quis cxcufauerir,
IOANNISPICIMIR-ANDVLAEDISPVTATIONVMaD'
VERSVSATROLOGOS. LIBER SEPTIMVS.
Caput primum. Quid hatdenus difputatu.K quid i hoc libro difputandura.
Corinuat A (denus nulla ede adrologia dcmondrabaturablata fydera efficiV

tio huPh cntia-qcf cx phia.ex fydcpt dignitate, conditione rept infcriojt,K
bri cum dccxpcricntixrotionabilitcrdicianobis oii debamus Tum fi illa
.
praecede/ efficiant quod oppinanf aftrologi,quarc h?c tamen aliter faciant g

tibus. (it ab iliiscxcogitatunvpbauimus nullam dciffa efficientia 6 cone
fequenter de futuris rebus cognitionem illis efle poffibilero. Nfic

illud nobis agendum-ut (i fieri exlytus hxc cocedamus , Si quo ab illis eff confe-
dum' hoc ed ab hora primord ali fortiri res oes fata fua de cxlo , quod tn cuiulcn
rei fit fatum fdri ab eis non poffe dcdaremus.Ed autem hoc illis primum nccefla
rium fi aflequi debent ut qux fit cuiqi hora fatalis certiffime habeant exploratum ,
quod nec fciri poffe aut fdtum certe ab cis non efle prxfentis libri difputatione do
ccbimus.Et quoniam rerum uariarumprindpia uaria flatuuntur.dc principio ho
minis primum difputabimus,8illudeflc In ambiguo declarantcs.SC omnino qufc'
lecunqj fit illud, certe non efle quod ab adrologis exidimatur
LIBER. SEPTIMVS
Caput II Ambigua efle hora fi qua eetioibusreb?qux no momento fed
fpe abfoluunt X in boibus roaxirae.in qbus genitura pap t roboris hteuiderur.
St aut in decernendo principio cuiufcucp rei quae non momento fed tpc
e confumat quo inextncabilisân fit fatale illi tempus quo primu opifex Ia
cerc illam aggredif quacuqt demu caufam efficiente forriaf . An poti? cu Queftio
abfoluif.an cu non tota qdem fimul exigif fed per panes fmt partium diuerfapt fa circa uicie
ta quocp diucrfa quicqd.n.dixcrimus.fua habet ronem qua confirmet .Na fi feli/ u m rei
ater manus opifex admouerit quo efle poteft opus ifalix qd feliciter opifex ope/
Fatu fof/
raturfeu ea fit demu X
operantis X operationis felicitas fi opeta X bn ex uoto ope tiri re cu
tantis eueniat.Tum fi fatu efficienter non fignanter tm eft fyderibus^qn potius fa
fieri inci/
tu accipere res fuu debet, g cu fydera illu intercedentibus aliis caufis efficiunt. Vi/ pit.
*
detur igif fatffu ex ea hora pedere qua re fecere primu opifex eius aggredit. Cotra
fetuquo padto accipiet res priufq fitfaut quo efle dicet' a nobis cu primu Icipit fic
ri ut altqn fiUDeniqj ex fpe X quf momento aduenit nltimo coftituente forma res
illud eft q<f cft.Q uod igif illi potius fetale momentu q quo efle primu icipit qtf
eft'8C feorfum a caufa a qua fiebat/fua coflarc poteft natura X firmitate? non igif
de hora qua ficri/fcd qua cfle incipiut rep ronabiliter aufpicabimur.R ur>
res feta
fus fi alix alio tpc partes abfoluenf , cur no quxq; decretum fux fortunx defuotpe
adipifccffmaximc cu expicnria coprobct /aliter uariis eiufdc rei parti b? euenire.na
K in corpore eiufde hois alia interdu membra refte fc habcbut.alia male, aliqua
pars eiufdem urbis ruinis X inccdiis erit obnoxia, cu nihil eiufmodi reliqs panibus
accidar, cur non igif ronabilius unuqdqj moueri X gubernari a pria coftellatioe
p
de pterito quodam principio X forraflis abolito trahete res fequentes feri coditio
g
nem.Ec hxc qdem in uniuerfom de reb 9 oibus ditfta fint.nuc particulariter eadem
in hoie examinemus.de cui9 fetali primordioCfi aliquod eft homoOmulra X ixetri/
cabilis neceftario ambiguitas nafcit' .Quid.n. potius llatuemus cu ta multa ei9 pri Qux ho
cipia/eaq? oia digna principato cofpicianffan q, iteroia primu tpeeft pundtu illud ra feralis
fetale tpisarbitramur quo uir famix primu cogrcdif.an non illud qdem, fed cu fc hois
dici
men de mare accrefcit in urc^lan potius hec qde quali ptfludia/K ncceflario ante mercatur
cedetia. Primu ucrohumanx formatiSisinitiuftatuemuscuadorif uisipfafcmi/
uariapri/
nalispuriflima parte excrementi muliebris raq? conftituit-hoc eft cogit in fatum, apia
ho-
queadmodu a coagulo lac unif X
codefaf ?An neq? hois adhuc initium fed cum in minis
conceptu partes corporis oespoteftatcinfuntfan cu mebranulisiafiuefecudis cir
cu obducic?an
(
hoiem exordiri natura icipit qn cor primum adhi fecemif /cuius uir
tute qcf gignif iam quafi filius a patre mancipatus afeipfo icipit gubernari/ut na/
tunc iterpres Ariftotcles docuit. Huic.n.pricipio uis magna audoritafqj debetur Arift.na/
cum X cor primu fit quod formaf ,8C m exrens ptib 9 diftinguendis cu mot oium turx iter/
9
cum icrementum a corde diftribuitur,ut(Ti nobiseft cu afttologis febulandu^que pres
admodum cordi infita uirtus totum dcide reliqs coagctibus explicat hoiem, ita hau
prima i corde folaris uirtus tota deinde explicet feti potcftatem. An potius hinc
fta
quidem cordis X uitx fetum principale , fed membri cuiuflibet difpofitio ex hora
potiflimum qua difponitur^priuati fubit fuiqi feti conditionem . Confidetanribus
enim recfteq; omnia pefitaribus illud ualdc apparet rationabilc,ut fi gratia uerbi Iu
minaria uc dtcut oculis prxfunt/cx luminari um difporione cum oculi difponuntur
ADVERSVS ASTROLOGOS
eojt potias habitus mixtioqj depedeat/q uel ex ea qux pridie cu (emi ipleait atejt
ariceffit-uel poti fecatura ed cu pride oculis abfolutis extra utcpt mfis ifans c pro
diturusrid qd dc rcliqs mebris pari rone didlu icclligac".

Q d' fi podhabias oibus
hisque diximus,aliud auctoritate cfficaciaq? pdantius initium iuedigcd', quod na
ronabilius proferemus q quo au factui participatur qm tunc ce incipit homo , 8C
fubdantix integra rone cofecutustoccx maceria fua formaq? coftititfEt fi fatu ex
hora profrcifricur-qua rcsprimitus^tonulla utiq? potius fatalis hora hois cxidima
Nonus bicur.A qua fi tamen opinione rcccdcndu e(l' illud magna habebit probabilitate-
tuod 9 pri ut qux corporis fune ad feminalc principiu referanf - qux aix ad ipfam aiationem*
cipii ex qux funt externa atqj fortunx ad id forte momentu-quo huc capu in quo ludit fo*
pluribus runa claudra uteri egreffus ho primu ingredif .Deniaj ex hac tam uana atqj nodo
fa de humano principio ambiguitate extricabunt ipfi funt diuini philofo/
fi forte
mixtis q
phia qux tm ronibus nitiri' explicare fe rccffc nullo mo por.qux efl tri aliqd affit fi
matuta nihil minus affirmabit q q,adrologi dccrcucrunt uti ex hora natiuitatis na
fcetis hois fata depcndeac.in qua oploncm nec rone ailrologi funt adducto Sed qa
hoc principiu adeq magis polfe uidebantur, io prias illi partes cocefferut. Quare
K pofl genitura dare aliqd folentcoceptioni , qm fperet de ea nonihil iterdu etiam
poflecognofci .Reliqua qux funtpotilTima certe prkipia-prxfertim ctim animal
fceruscx afle reicccrunt.quare.f.illis ex afle hoc efl penitus funt ignota, nec fi inde
pendere hominum fata coccflcrint, poterunt fibi diuinandi dc fato aliqd arrogare
Verum ut reliqua praetermittamus genitura coceptui SC factus animationi qua ra*
tione prxponantfquandoqdem fi primas in fato coditucndo paitcs initio illi dem?
quod maxime tempore primum efl/ non efl prius pricipium principio feminali ex;
quo oia alia pficifcuntur.fi non tam primu tempore q efficacia dignitateqj prxpo-
nirur/teropus aiandi factus oibus erit prxponendum ; genitura SC poflerior oibus X
cfficacix aut nihil aut pap habet qux nec hoiem ichoamec facit^ncc abfoluit.fed
C incohatum SC iam abfolutum ipfa folum oflendit.
Caput IU Ptolomxum plus conceptui q geniturae tribuifle/coi neqj aliqd
tribuendum efle Prolomxi ratio conuincit.
Prolo. Vod fi uerba ipfi 9 Ptolo. gtauitcr pefitend uidebimus eu ui rois addudlfi
pl9 dedif/ plus dare coceptui geniturx cjq ut faueat pfcflioni dc efficacia genitu
q q
fe con ce' rx multa adruere fit conat 9 ,ucrba ipfius i tertio apotelefmatu funt hmoa
ptui
q gc cu priripiu tpale hois aliqd flatnat" natura qda illud erit pricipiu cum femen utcrp>
oiturx. genitiali admitti^.potetia aut Si fecudu accides du hora part9 ifans egredif g igif
hora admiffi feminis cafu uel obferuarione deprehederint illam feq potius eos de-
cet i pprietatib 9 corporis aixcp dignofcendis.efficietib 9 eo tpc dellapt cofigurari,
nibus confidcratis.Cu.n.femcla pricipio femen ex abietis acris affe&ioe certa ^li-
tate difponif, licet p
cofequetis coformariois tpa uaricc .qm ta ppria cognatatpta
tu materia naturaliter fibi afeifeit cu aiflu fuerit magis et primx fux $1 itaris difpo
firioni aflimilabitur.Hxc Pto.ad uerbu.ubi mihi uidcd' q cxprefliflime SC afle-
ibi
uerate nulla interiedla dubitationis particula {mundare primu Si naturale Keffica

cifTimum hois prindpium/efle feminis admiflionem^ttp huic potidime inhxredu
cu agnofeitur i prxnofcendis hoium uici(Iitudinib9 ta qux ad coiporis - q qux ad.
anima attiQent.quod ubi eoa adeuerit tuc qux uidebantur obiici poffe de feminis
4 - 4 *.
LIBER SEPTIMVS
pmutatione accurat? anxicp cW6lofc.Ve*qm feiebat
arte' picli rari (1 aliunde pnu
cuu, dc hoisfaro poegaret.adierit his qua: d,ximus i
hunc modu. q aut hora feno
rat principii feminalis qu* plepignoratur ,|los neceflTariuefre feq ptindpiu
nanui/
tatis. Penfcmus aut h*c Bi priufq alia
lub, ungamus,! qbus folu
utedu ait hora oe
oiturx cu hora coceptus ignoraturi de hora qde conceptus
d.xir, a, adhxrcre ,Tli
couenit.ita en,Grxce (inb.tur W pO **, . dc hora natiu,
tatis no cSucnire dixit fcd
yxaf OH hoc cfl nccef&numcfre.qual, nafciennbus
horam boisconcepti fcm
uolcntibus de eius fero d.uinarc ad natiuirate necellario
cft cofugiendu ut luce da
nus appareat non uolente fed coadKi neceffirate in hanc fniam
defeendere Ptol.ut
hora geniturae quafi fccunda(uc dicitur)poft naufragii,
tabula utatur.K haiftenus
^dem ronc locutus mox ne deilcrat pfeffione conatur cjtfi poc
p hocquoqjdcoe Verba
mtura pr.apiu ual.du demonRrarc.quare de eo ita fubdit.ac hoc et e maxmu prl
apiu atq, hoc folo a pno dcfiacs ex coceptu eart
pcoIo
* pntprecognofc, qu* an par.
eu eueniunc.Porro f.qs hoc qdem pricipiu dicat.illud autem
apiu erit qde illud ab hoc tpe fecundu/ed foita/Te entpute
pold pm
perfedhus.fere.n.ium
hiec humani feminis generatio no negabnf. illudauthols.cu
multa tunc accipiat
infans qua: pnus non bebat cu erat io utero, ea natur*
hols ppria quis ite qif
,
hora partus no circndat nihil uid.af conferre ut nafc.ttalis
q aut talis fit. fecitm
ut rubcognata circii daris cdfigu ratione pdeati lucem,
qth natura poflq eu pfecic
tm ad excundu ipetu dat.cu d.fpo eft fimii.s figur* ,11, qux a principio ferrum
for
&
mauir.qa ronab.le hap: quoqj reps f.gn.f.cat.one hfe
difpone ftellap: hora natiui
tatis.non qa f.teffctnxillajx.fed gacxneccfficaceS'
fecU ndu natura fimdis eftilli
pta'te qu* efficit h*c Ptol.a nobis fideliter recitata in qbus illud
prirou cR uidere
oinoelle felium qrf Auenrodan dubitanterloq Ptol i priori bus ucr.
ait interpres
Error
bis ub. de efficacia cocept9 ediflcrit.afleuerate his
pofhemis ubi hora nariuitatis A u
i
lignificandi u.m habere demoftrat.cu cdtra potius

&odJ
ubi qdeoia affirmcr.mhil exef.
piens.nihildubitans.hic nihil ndadieda dubitat, ouis
particula loquaf.nuc fere/
nuc fottalTis kerponens ,fl cu deuiqj tota lua dilpofitione terminaturas
no aliam
babet tonem qua feti fignificatriccm hora genitutxdefcndat.q
ut fimile caro prin.
apio feminal. cfle fuadeat.Tantu abell ut auctoritate decernendi
qlis fit futurus
q
nafeitur neges effc I coceptu. ut n5 plns fup hac re
cocedat geniturx/q ut coccptui
fimilis fii cofenties inueniac' .na illa qde opinio apud aftrologos inuulgata credita
tdam ab interprete Pto!omxi,ut fignificet fotu hora conceptus qux in
utero ma/ Taxatur
ttstatu! accidut.dc falfa intclligentia dictopt
Ptol.natadacileintelligirur.qnoea opfouul.
folu (jgnificari per conceptu dixit,fcd etia illa qux
genitura no poflit.Prxftat inqt
caa
h
hoc rtol. conceptus genitur* q, per illu eia ea qu* fune ante pattu
poffiunt prxui
dtxi.Qaod fi illa trivnunq erat etia apponendu nec propteira
preftare primum prl
apiu fecundo exittimandu cu loge f.t maius fpaciu totius uitx/q rudis
adhuc natu
ix informifq? foetus rudimenta gubcmare.Quapp fi Ptol. in illis dubitanter hxfu.
tanterqj pians uerbis confidat ut fit pricipii fecundi
uirtus. fortalTe primo effica.
cior-SC hoc fere feminis humani illud hois potius fit principia
, non folu a rone fed
a feipfo plane difTentit. A
fciploqmût dicebanvnon potuit i pHcipio nafccndi au
dloritatem fati dcfcnderemifi excogitata cu principio feminali,
nariuitatis affinira/
tc/cum pofiea de fexo alii(^ nafcentis conditionibus prxuidendis
prxeepta tradit.
ADVERSVS ASROLOGOS
ea ex coceptu magis q ex natiuitate ait pcognofci. A rone cum .ppter multa qux fu
pra diximus, tu quare ualde extra ronem eft coceptu pilapium feminis natiuitate
hois dicamus/qnqde cu femen utepr ipleuitr no fieri ipfum fcd icipit aboleri cu hoi
fabricado natura manus admoliti ,qre illud ficuti hois gencradi- ita corrumpedi fe
minis eft pricipiu.q, fi pricipiuro hois uoccs natiuitate qre multa tuc primu habet
quae i utero non habebat, an no illa ptinent ad fubftanria q iam fatft a SC abfoluta e
fed ad geftiones opept tmmodo nonullopt qux nec hois ppria a/qb? fi fatu hois au
fpiccmur^multo poft ortti tpedatn orietur, ut cu.f.fcti no ia infans icipiet cum co-
gi ta re,delibera re,ronari,n am ftatim qde natus nihil habet hois ,ppriu praeter eiu^
latu.no igif his tain.f.fi falfis friuolis-aftrologopt prudentiftimus Ptolo. infifteret,
putaretur protulerit dubitanter.

qq ea neoino defertor pfcilionis prxuaricatorq?
Neqj uero haec folu qbus conceptui genitura pponitur , fed qux aliqua uim i fato
decemedoaftmut geniture.minushfe poftunt firmitatis.fumma.n.rotius uiitutis
Cofutato ad cofcnfum refert natiuitatem atqj coceptum,atq na ifteconfenfus, qu*
q fit iter
Haly. fimilitudo.Rrider Haly Solem hora geniturxifigno femper iueniri , quod aut fe-
ptimum aut nonu aut decirou fit ab eo i quo fuit hora conceptu s.Heccine igitur it
la fimilitudo. Oridiculam uanitatem quafi aliqd" tepus alicui tempori hac rone no
cofcntiar.qre.f.Sol quocuqi tpe a figno i quo alias fuit aliquo femper fignopt nu^
mero ncceffario diftat An .pbabilius qcf affert de Luna, cuius locus cu nafnmur
.
horofeopus fit coceprionis.SC q tunc Lunx locus horofeopus fit/dcide natiuitatis ,

atq hoc falfum conficftucp ab aftrologis poftea dcmonftrabitur.8C Haly Aucnroda
in tradlatu prxfcntis quxftionis exponens Ptol.ut ucpt interdum ira falfum icerdu
ait a fe deprchenfum.Vept age (it uept nulla poti9 uia fidius ille cofenfus utriufqj
hotx cuidentiufq? coarguetur.qm fi ex regula illa aftrologopt conceptus horam i *

ueftigaueris,6C thema ad id tepus tibi conftitueris inuenies cxli ftcllaptqj difpofu
tionem ab ea femp cilc diunfam.aliaptcp rept oino fignificatrice, qux hora natiuU
tatis fupputantibus apparebit.fcd qd plura i nugis cofutadis uerba pdigimus Ha
Haly effi ly infignis aftrologus i lib.que fcripfir de eledlionibus apte confitelf efficadam fati
cacia fati qm hcc ignoretur/iccirco ad hora natiuitatis

decernendi efte in hora coccptus. Sed
dicit efte aftrologos cofugiflc cu urgent' de ortu Gcminopt quopt difpar fit fortuna
. Et ipfi
in hora folet dicere iterdu diuerfitate coccpcuum illopt fortuna uariare.cu rn fi hora coce*
coccptus ptuseafolu difponitqux accidutitra uetcR illud poti? feqturutpoflircopt quops

coccptus difpar compar qde ede fortuna, fcd natiuitas nullo modo ede poflit.
Caput IIII Vuiuerfalia fata ql>9 uiis aftrologi ucftiget SC cj pap> ronalib?.'
Iximus de initio fari particularis 5 fit incerni ,& q falfa rone abaftrologis
d coftitutu,reftat dicere de uniueriali.un.f.fata urbium^gentiu-rcgnoptSC
in uniuerfnm mundi .pnuncienGcj hocquoqj (fi aliqd' efte concedatur)
Triplex in ambiguo tamen SC incerto fit,6C a noftris aftrologis perpera definitu.Solent aut
aflrolo' ad uniuerfales prxdicendas mutationes triplid fere uia .pcedcrc.auc ex magnis fy^
gopt uia dept fupiops uel luminariu eclyptids coniundf ionibus,ant ex cxli difponecum pri
uniuerfa/ mas Arietis minurias Sol ingrediet',quod quafi principiu anni (latuerunt, aut e*
lia prxfa/ principiis urbiu-regnop^gentiucp peculiaribus,hoc eft ex hora qua urbs pdi ficata
giendi ucl regnu inftitutu.uel lex genti data qua uiuit^quacp gubernatur , qux omnia q
fmt friuola magna ex parte fupra eft oftenfum,non folu ubi tota dcpulfa cftjydepr
LIBER SEPTIMVS
effidenma.fcdctiacu totapJiccndi ex magaiscoiundtionibj
roneffirmauim? '
(I [n ratll a
oe ab ilis/frac a defedlib? luoimanu-logo pollq accidcrur
tpe expetfare aliud aa altrologo
nu dedaiammp.tu ipietate .(aniaq, dctcx.mus altro!ogo,*. lege
cxli &. fato ru S ,m,
fux leg,s gentes Iubc,cnt,u,necn6 fit uanumel urb.s d.fica
q f tx uel acccpt, regni pictas
qf. re. naturalis die natale decernere. Nuc fl oium re p fatu al.qd elTe c6ccda, n9
fi
Vrbis fii/
fumus oltcnfun de fatali priapio h 3p re,* nib.l certu aut pofle definiri, aut haffe. ta no ro.
nuseiic ab aftrologis def.n.tu, Pnmuqde i aafpicando urb.s fato a iartu lapidis
nabil.ter
ronc moucncfqnqdc .a au. tans potius
q urbis fata pfcrutanc",illud momentu po a iaftu
mus obferuadum quo urbs xd, ficata cepta cft hab.tar..*
fuis legibus regi cot.^ p rimi | a . &
neri. De rcg.s 'K fortuna magna iccr cos d.fcord.a cum
ali. putent ex hora .lia' pen
pidis au.
acre qua rex ini iruic liuc deccruif.Alii cathedra potius
f.uc coronationem putant fpicari.
Ilpicienda.led quali minutiora pcermittaraus.cum et,
Haly fata gentium urbium Magna
a
regnoptnota abhisipfis qua: dicebamus a principiis
q magnapt uniuerfaliumq, difeordia
colteliatioum credar dcpcndcre,deqbus cum. Ilis
collato pede mox difputabim9.
iteraftto
Caput V
Aftrologum no polle pdicere quana orbis regione fatum
^ aliqct logos de
euenrujt f.t,qm icertu apud ipfos qux cui figno uel plancta: regio fnbiaecat
. rCgis for/
I magnx qs uocat coiunrffioes.fi defcdfy folis S lunp qtas aftrologi
fabu t una.
* lanc cient mutationes illud nuc coccndo,uerc
tn de ab aftrologis ni. Ronea
illis
.# .
P^~e pdici,nccp tn illis coicdturis eju* obici pnt
.
horofeopum magnx pneter^
coiumftionis iccrtum a n fit .pprius aut ipf.us ini quo uertcnrcilla cotigerit
,
arb.. tniflx
traricc ^ os in dcferffuluminariu pricipium mcduiqj obferuare/tpibus reliquis in/
P
obfcruatis,tu etia folius pricipii hita rone cSdonent
uac Q /
, .Ilis htc oia.nec fup his litem'
tuor capi
alia faciemus alibi pmere cos polliunus cflf.cac.us.un
oimoda hm6, pdidtionum i ta huiu?.
cerntudo demonltrcf .funt,n. ea, qtruor capita, primii ut pdicat'
qd fit futupr.fe. cemodi
eundum quo i genere re^tertiu quona tpe, quarcu apud qs gentes Si t qbus Ircis
prac di -
ac regionibus. lâfi nulla fere re, mutatio eft. nullus cafus uel piper uel aduer.
, tf.onu.
no aliqua mud- pte apud aliquos populos accidat quocuq, rpc
fus q ucniat-crit ois
Q uo pa
W
hmoi uana tut.lifq? pd.dho/n.fi portremum hoc habeat cxploratum/quona.f. loco
pte terra p ad mirabiles illx mutariocscucntur? f.nt.De
hoc
uti regionibus illis cxpetfeif fint f.gno fubictfx.apudqd talis
q
a't ita definiunt
uel coiundtio fy/ logos co/
du
feC un
attro.
&P ucl luminanu defedtus cocigcrit.ncc folu qux figno penitus code.fed uel code g no fci
uel f.gno faltem ciufdcm tripi, citatis.Hxc cft olum
aflrologo,* fuper hac re idubi polfit in
eata Inu. Vii illud colligit nihil polle de fato alicuius regionis
ucre pdiuiuari/nifi
q U a mu.
pnus conflitericcuina f.gno/ cui planetx regio illa fubi.caf f.cut nec de hominis
di pte ef.
poc fato prxnunc.ari fi tempus gemturx fuerit ignotfi.Qtf fi dc fubf.gnis plane
fcdtusali
tifep diucrf.s terraru dillributionc oia apud afhologos fint Icerta

patet euidcntilTw qu.sfit ex
me pdidfiones coru de hmoi rcl>9 nccelTario fore
q icertiflimas.Illud-ucro q PtoI,
p c(ffadus
K Albumafaris l.bros legerit accurate facilcitelligeret.cunullu fit dogma in quo Difcor.
fibi minus altrologia cofcntiat.Ptol.i iib.apotclelmatii ignea' triplicitate
peffe di. dia a (Iro.
dt feptetrom.tcrrca mcridei.aerea orieti^quea occideti.Qd' fecutus cll Iulius
dc dnatu fir
micus opinionii uctcjr xmulator.Ide ucro Ptol.fecudo lib.ciufdem opis/ nelalite.
planctapt
explicare/ucl imutare no nihil/eam uidet partitione, ignea triangularitate. no ta ac fignopt
feptetrion.
q his terris pf.dens^qux fitx funt inter fepterrione & occidentem.tcrx fU n mudi
ream his qux inter oriente S( meridie, his uero qux inter ortu Si kptctrione aerea regiones.
X
ADVERSVS ASROLOGOS
Opimo aqueam inter occalu collocat X meredie.A qb9 ea tin didant q Albumafar fcribit
Alba. qtum didat oricnsaboccidetc.is.n.fextolib. magni introdu&orii ignea triplicitate

non feptctrioni-ut Ptol.fed orieti uoluit dnari.ipfi qde feptetrioni.eui.f.ignea pfi-
dt Ptol.ipfe aquea dnari coccndit.K qua orienti Prol .aeream ipfc contra pficit oo :
9
cidenti.Ide tenet Paul?alexandrin9 in inditu tionib artis apotclcfmaticf .Sed ipfe
Alia opi. idem Abu.qfi fuiobl^lib.priode magnis coiu<dionib 9 ta diucrfa ab his fcribit q
ipGusaU fcripferat i introduedorio q illa erant diucrfa a dogmarc Ptol.Na ibidem non ignea
buma. ut Grfci cu Ptol.atqj Mfno.no aquea ut ipfe alibi Arabefqj pmu!ci,fed aerea pficit
triplici tate.K qua ibi feptetrioni aquea dederat tu oppofit? aferibir regioni hoc eft
meridianae occidenti aut nec aquea ut Ptol.ncc ut ipfe alias aerea fcd terrea ait dna
ri,qb9fcnretiis qdna pot ce pugnantiusfqps fe arbitru qfnam fadec ( cu nec rohic
Hericus pollic nec expietia modrare ucritate.Heric9 maclicnfis podrema hanc Albu.opfo
podrema nem ait ede ucriflima X expimentis q plurimis co pbata .Cotra Alchabi. X Zacl
alburna / ifraclira, Abraa auenazra.K Saphar I ifagogids X
Meflala/illa ,pbat qua fcripfic
fans ap / in introdudlorio.Haly aueroda utraqj rciccda Ptol.fniam oib? anteponit. Mitto q

probat fup his ueteres
ipfi iter fc dideurircnt/Aegyptii ab Hypparcoâb Hypparco Ptol.
fniam id aliqb9 exeplis declarabo. Arieti.n. Aegyptii antiqua Babylone/
Arabiam Ac X
alchabi - gypro cotermina.Pto.Britania.Gallatia.Gcrmania.Hadarnia X
Paledina fubie/
abraam cit. Hypparcus X
antiqdimi adrologoêxadhorcqde ronc.aliis.n. figni partibus
Zacl. alias regiones lubiccerut.atcp ita finidro qdem Arietis humero Babylonia, dextro
Saphar thraciam T6fr.*i ArmenianxIoiSiijAtup^fiiArabiamxgyptoconfincm Icoit?*
Medala XE i K alHot Perfida X
Cappadocia X
Medopotamia,, Syria X X
rub;* marcatcp
ita in exteris Tignis ed difeordia, Aegyptii Hypparcus.Pcoloroxufqt

difeordant no
minus q a Ptol.ee Albuma.flCa feipfo.undc luce clarius codae nihilpodeabadro

logicis certi ,pnunciari.ubi na gentium atqj terra 9: cafus aliquis fit uenturus cum
de ipfa fub fignis gentium tcrrapiqj diuifione nihil habeant certu uel exploratum .
Caput VI No pode initiu unu coditui dc quo toti? ani pedeat fata,tu uv
ria a uariis anni datui pridpia X
iuxtahcbrxos annu poti 9 autuno q ucreicohare.
Fliquu ut dc initio anni dicam^qd no pode unu coditui ex quo tori9 ani
datus pdicaif tn expflc firmat Prol.ut nullius potius ipfius uerbis hoc
r q
fim co.pbaturus.Is igf li.apotclefmatu fecudo ita fcribit.In circulo null9
cogitare principii fimpliciter poterit.in Zodiaco aut ea utiq? qs principia iure co>
dituet.q xqnodliis atqj folditiis determinant ,q funt qttuor duo .f. xquinottiati*
X duo folditialia.uep hic locus hffitioni an aliqd hopj qttuor fit pponendu . Nani
fi ipfam qde fipliciter circulare natura fpeidcs, nullu eo pt fmgularis principii priul
legiu obtinebit. Vtunf aut q de his fcripferut- aliqd fupponetes/diucrfimode uoo
quocp illope qttuor qfi prinripio mori ab aliqb? eopt ppria rone naruraliq; cofenfu
het.n.unaqueq; illapr ptiu aliqd peculiare &exccl!ens/un fibi principii X
noui ani
aultaritate uideant ucdicarc.ut uernu xqnotdiu qd tuc primu dies no<f>e Icipit 15
gior fieri , qa tepus id anni abundat huiditatc.q qlitas X natura (ut fupius dixi/
mus)in oi principio generedapt reps pluria e.Aediualis folditii progatiua hxc eft,
q, tunc maxie dies f fuo qfi fadigio cofuntatoecp
pducif ,tu uero apd Aegyptios K
inundat nilus X canicula exorif. In aurunali xqncxdio fruthis oes colligunt X ter
*. rx femina iaciunf ,in brumali foldirio pod dccremetu icipit dies tuc primu augeri
LIBER SEPTrMVS
Qtfaat mihi coacnictius natur* c5fonu magis uidrf,
hoc g ut i obfematione re
ni anm qtuor illis pricipi.s utamur obfcruares quas an
illa pxie fiut Solis 6C Lune
ucl coitus ud oppones,
prxferrim eclypticas ,.'ta ut ex principio
qtL fumitur ab
Ancte uer quale fututu puidearo?.ab co ucro qd
a Caere xftate.a Libra autunu,
hyeroem a Lapncomo.hcc ibi Pcol.ad ucrbu.E
quibus apparet creditu ab co SC
coprobatu nui Iu ucrum init.u polle coftitui.Ex quo totius ani fatum prxuidcafvuc
no pol ii m fatis mirari & Aucrodan ci
9 ircrpce,8C iuniores aftrologos identide pdi- P rror
caccs plus tnbucrc Prolomxu i ano exordiedo
ucnsxqnodio-q ucl autumni ptu Aueroda
apio ucl follhtn.Na queadmodu uemu xqnod.6
qd non hfedicit un pdeipi. pn/ rcc en- &
uilcgtu mereat facit ide nihil fec 1 rcliqs,&:
9 poftq oib? initiale cc audoritate olle-
dit tu non alid qdealio pl hfe
dorum
k 9 momeo/ed ? que oia obferuada ce decernit, hoc SC
naagis couenics naturalib^conionu afleucras
q utunu exiliis reliqs fuphltis ob
leruet qnqdc unuqdqj fua het rone cur pricipiu
9 .Q uo hu
. aliqd' ani iure exlHe
L c 7 5rt
^2cces a^** a * K>cx bis initiis
l
anu cxordircmf.Acgyptii ab xq/
nodhali folft.no Romani ab
hyemali,alu ab autunali.hoc e ab igrellu Solis in
Li-
bra ea et
horaobferuantes q uigcfima Scorpii pce pagtabat
plurimii i ea efficacix Varia
nioinctiqj putates ad ftatu SC mutationes aenspixd.cendas.qcf
Tunt ixcuti nonulli ite ex fnia Acgyptiom uoluc
Saphar Aoniar apud ua-
illa qtuor pricipia cofidcrada fed
, rios anni
non ltaut oia i o.b9 obferuet ,un cu Sol qdc Ariete igred.f
ipfiP folis ftatu c6f.de
indicia
rant.cu ucro Ca'cru Iouis, cu libri Satumi.cu
Capricomu Martis a, hxc oia fy-
dera in e.s [ignis regnare exiftimee". Albu.al.ud
fib. loniu c c6raer ,uc fi quu Ane/
9 Alburna
tis prias minutias fol inuadit horofeopus
inucmf fignu fixu ex ei horx cxlefti di/
9 faris con*
fponc de toto ano qdc rede ,pnucict Ii coc fit fignu
duo pricipia ani ftaruantVfi mo mentum
bile qtuor qux prius uana SC arbitraria ficuti nec roncota nec ucrept ud audonta
te ucl expimetis lulciunt Q^d fi qs forte ex roudi creatione opione aftrologoa: u C /
litcohrmarc ut ppea ex ingiriTu folis i Ariete futura fortuna cognofcac.qm id te
pus mundu De9 creaucrit,ut no fit aliud annopicoucrfioncs p
rcuolucioes munda
nx genitury.is uero facillime ftatiqj reumat.qnqde mudi q
leqmur genitura tam
fi
ent icerta q, fit ani pricipiu ftatuedu/q et e icertu

quona tpc anni mud? fuerit ifti/
tut^.Nc^.n.apud hcbrxos- a qb9 mudi creatione accepim
9 qcq fup hac re certu
definitu cft.fcd alii ucre.alii autuno exortu c5tcdut,& fi altera opio e pfereda-co
poti9dcdmanc ut in autuno codicu credant. Na feriptu
q, e eode menfiu i quo pha Annu ro
lecelebrebac primu mefem anni mefib fiitujwd
i
9 rone foleuitatu celebranda* di nabil.Pfe
thi uolunt qre fi illa maxia prima peipue ect folenitas-a co* exitu de
q Aegypto- cudu Hc
qtf pnmu dei in populu biihciu cftcra fine fecuta.in reliqs aut rcb9oib9 a feptebri
brxos in
untiu faciebant, qd
1
multis tum facrapt Ifapt locutionib9.tu anriqs

cofuetudmib^m choare
dxop: oidcc coprobari. Scriptu.n.in Exodo eft,fcenophcgia,hoc
eff ifefta taberna aut uno
culojt celebrari exitu anni.ca uero medio feptembri
i
q
^
celebrebant.Et io libro Nec/ U ert
.
mix fcnbic SC fadu eft in menfe cafleu is eft apud Cbaldxos q apud nos Deceber
anno.xx.tu.f.fachj eft i menfe mfan-hoc e Aprilis anno.xx.g fi menfis nifan.i. Apri
liscaput anni eet no uigefimo ano, fed prio ac uigefimocrat

fcribcndu.Prfterca cu
lege caueret nc feptio anno q.f.erat fabbatu anno^-aut meterent
agros- aut femi/
narent fi caput anni erat Aprilisdequcbat-ut qtf
p Odobre fexti anni feraiauerac
id aeftatc fequai metere no liceret, qre hatc.f^ftas ad feptimu
annu ponebat fi a?
.
ADVERSVS ASROLOGOS
exordia a aere furacbantT.qd' fi erat/credita fcxro anno terne femina dcpibant,q<I
Lerfiefisincomodu no fcqucbaf a Seprcbri anna inftituentes. Mitto qux Lcrfienfis in co'
Bcda puto fcripftt X Beda in lib.tepop.K Iofephus i primo anriqtaru, X Hieronymus t
lofephus epi Idola dc folenitaribus, q Ezecbielc et exponens Odfobre dicit primu cftc men^
Hierony. fem Ianuariu ucro qrtu.e qbusoibus liquet fiuecxmtidi creatione aliqd coicdhv
mus.Gac artrologopt uctep tonem auiftoritatcmq) fcquaraut ofno altrologos aber
rare-qui ex ingrcflii Solis in Ariete dc totius ani fato pnunriari pofle cotcndune
Caput VII Dc dircdboibus aliifqj modis^ quibus tempora fututops defi^
ninnt q paî coftent^que in bis aftrologi inter fe diferepent.
Icut erat in fatis anni aufpicandisCfi qua fati cooedaf aufpicarioîra in tpe
f definiedo quo illud fit euentup qd initialis horapmifit.utuif.n.hacquoqr

in re friuolis-falfis/uanis fuppombus X methodo naturali/nihil coueneri
bus inter djs illa prima X potifiGma elt de plancta^ pattiuqi Zodiaci ditedfioibus.
(Sic.n.libct eas uocare)quo magis ab his qbus cu difputamut intelligamur. Ilis
igif' falfis nitant ridiculifq? fundaraetis breuiter apiem 9 declarata priy ex ppolito
q
aftrologow opinioc. Efto igit geituri alicuius horofeopus Leonis. pqntadccima .
Satur.in Virgis. p.fcxta collocet patet Saturuu horolcopwncc afpedtu nec alia te
copulari, quare no debet illi nocere, uerutn opinant puentup: aliqn ex diredioc ho
Satumu.K quo ano illuc pueniet ex Saturno morbi pcriculu nato imi
tofeopu ad
nerc.pucnirc autaiut hac ronc.qm fmgulisanis fingulx nobis fignoji partes attri
buuntur anaphora tn ,pportioe,fed hoc nihil ad rem de q nuc agiif.Dicut ergo
,p
prio ano uitx iplu deberi gradum i quo hotof. quare fi in eo gradu plancta bonus
aut corpe aut radiis fucrit/eoano fua bona largiri, cotra fi malus mala.fecundoano
fecundu a pritoo gradu mdere, tertio tcrou.fic deinccps.Q.uare fi Saturnus extw
pii gratiVprima uigcGma pattem ab horof.occupaucrit cum primo uigefimo
X &
xtatis ano pars illa rndeat fote utanus ille Saturni radiis infcftcf ,Cu uolunt
igif
quona anobonu maluue aliqd' euctujr fit nato prxuidere / dimetiunif gradus inref
loca principalia gcniturX'6 corpus aut radios boni maliuc fydens interceptos, X
jp
numero graduu de ano jb numero prxfcnbut,poft que eueqtus ille debeat expe
dtari.hxc eft eopt pofitio in diredtioibus ,
ex qbus K uitx fpaciu Ptol.,& cafusoes
uicefqj fortunx aftrologops turba pnucias,qbusqd poc lcuiusfqd magis irronabi
(
primu ad anos graduum diftnburio , pot ne magis ex libidine

liter cdgirarilria illa
fundo fcixronifuecocepta maxlc cu interda anos-iterdu diesCut.f.d*

fingi Criullo
fubucnit)a gradibus i (lis dicat indicari . Et heret hoc fotfan aliqua pbabilitate^fir
partitio ipfa graduu eflet a natura.illa ucro ex arbitrio tota pendet mathcmaticope
figna in triginta potius in uiginti ptes no ob aliud diuidetiu q nuerus ille ditia
q q
fionibus arithmeticis eft acomodatior , ut tellimotuo ipfo aftrologopi pximo libro
nobis demfabitur.fed quo mihi nocere poterit Satum? I fexta Virginis pte C ftcitt
erat acccptu)cu nafccbar iuetus'ct fi illis demus prio X uigefimo acatis anno eius
influxu ad me prinerc.na qn ad me ptinebit Saturnus, illic non erit , X qn ibi erit

Rufio Satumusqjars illa ad me no ptinebit, q fi forte queadraodu a pcftilentia ifedlx ue
ftes ucnenu ad aliqd' tepus no amittut.ita ptibus cxli et euenire dicar, ut recepta a

malo fydere cotagione diu retineat.pprereaq? gradus ille iam tu cu nafcebar infe* i
dhis a Sutumo^poft multos et annos uim noxia illa in me refundat pbdle pooi
,
C .
LIBER. SEPTIMVS.
fobftilitcrcp defcndent,& fiqde cu pbis eflct ferino iubere meminifle luminisaffe Cofutato
(Jhooc fubicrto no hxrcrc fed abire cu corpe a quo diffundat. Cxlcftiu aucolum Prima
ro
imprrflionu uc in racthco r is ait Auicena-& uchiculu lume e, foracnra.Scd ipfi
Auiccna
nuhi rndeac cu ad eunde gradu rot annis mtennediis aliopaccurfus fit
planetaru Imcthco
an fupucnru luminu falutanu inolitu illud uirus-putcnc aboleri
poffcucl iminui . r is.
Praeterea fi pdurat in cxli regiomb? a planetis acceptae fufcepr
fq, qluates-ncc ad Secundo
exiguu fpaciu tpis cofcruant ,no erit in fartis diiudicadis cmmd obleruadum
quis Tertia
quo caeli loco ucl ano rcuolucnte-uel hora gcnicurx plancta inucniat.fed
loca pcedcntibus etia anis pagrarint. Poftrcmo comentu illud
dirigedi aliud
qui eade
no eft
Q uarta
q fubiiccre res no folu coftcllaciomb? his qux funt fed qux elle et poflrat . naqd
aliud eft dicere Luna qux me nafcete exagonis radus a Sole feriebat , Ifortuniu tn
aliqn inibi paritura ex qdrato Solis afpertu.fub quo illa qdc non
fuit cu nafcebat,
fed fuiffet fi plunb9 cxli partib? Ircnrrtis ,pcala Sole magis
coftitiffct quas ptes
per quas/.a qdrara radiande dillabat cu pegerit poft tot anos
ab ca illa ibi calami
tas infliget'. At cooftcllatio ifta fub ortu meo no fuir-SC fi
poftea aliqn eft futura
nihil tn ad me cui fi fatu aliqff cftprxterita illud cxli difpo
dedic. Patet igf
q ab-
furda-q falfa-qinconfbna fitpofinodingcdi,q quottidic utunf
q aftrologi.quod-
na hnt flmdamcntu undeqj fit dedurta.nondu iorte ut opinor 1 confiderauonc cx3
mentp reuocarut, utunf aut prxter ditcrtiones in cuetogi tpib? prxuidedis dnatu
Alii mo-
planetaja.quos ordine quoda impiu ukx fufcipcre cofixcru hic cetra
t , Chaldxop, di qbus
fiidarix Pcffap.Indoru nouenx tecaces Ptolomxi aphoriaq, occurforqj
, hinc.de- allrologi
cenia Acgypriojit.cronocratores Arabii
, 6 qux alia hoc gen? alii alia pro libidine rpa cucn
fomniarut qux ola peccat hoc incodnu qff dc fydcrib? ita definiunt, ut hic quide top: pix-
tot anos plancta nos regar ,quo tpc cofumaro- fucccdeti planctx ucl pro fphxraru
uideri
el pro climacis ordine qfi p manus gubernacula tradit, qui rurfus
p coccffum fibi poffe pu
tepus admimftrata iunfdirtioc-cedac fyderi .pximo ius SC ptate qff qde ab omni eant,
,
eft naturali ronc penitus
alicnu.Na qcf hoc potius aliud ex eis hoc epe inferiori/
q
bus dnef-alia p5t ca rouabilitcrallignan q aut materix difpo huius potius alte
q
rius iroprefliombus opportuna.aut fydens ipfius ad nosefficacior habitudo.utjfup
Cetram ferrat aliis fub terra collocatis- aut uerges ad aquilone regionibus nfis hae
jjxiinior- aus tertiores radios in terTa taculct SC quis cu aftrologis
t fentiremus dc
bona malaqj rejt coditionc pro locopt/fignoj: radiationu diuerfitateeius planctx
qui plus exteris in cxlo id tepus aurtoritatis & ptatisobtineat hoc eft folu q<f
p ,
dici ex naturali methodo pot At reliq firta 8i fabulx funt ut loue
dicamus nunc
racefle terrenis.qrc annis pcedentibusprxfuit Saturnus que ex fphxraru ordine
,
Euppiterfequic,8C Taura hoc ano dnari.qmprxcedenti Aries diiabaturqfi tene
nopt magiftratuu uices i fydenbus inuemrenf. Qdfi ira dica't expietia compto
batu poffcteffe aliqua fides fi dc ifta inter fe diftnbutionc tepop; coucniret.Sed tu
alius Lunx ali? Marti alius loui eofde anos attribuat nunc oib9 pariter expimenti Opio Ae
fides abrogada.qua pro fua qfq? opione in tata opionu uarietate prxtendat,
Acgy gyptiojs
ptii quos legif Firmicus uitx adminiftratione cuilibet fydep dant equa partitione fli Mfni
anos.x.K mefes.ix. hoc ordine,uti diurna genitura primum dcceniu Sol accipiat
in norturna Luna,poft qff dcceniu qui in genitura figuopi curfura 1 fccudo loco
p
fuerit inuetus tertius
q poft fecuodu fuerit Si fimili mo cxteri,Scd qcuqj decemfi
o
fortitus fucrit/licet fit totius tpis dns-oib? tn Rellis tota deccnii fubRatia diufdat
a fe incipicsK poR fe illis trades g fint per ordine pofiti.Primo aut illi qcucp I the
mjjte fecudus fuerit iuentus.ER aut fuma anopt quos planetx fepee moderant ex
eoyt fnia qnqj Si feptuaginta ternis mefibus adicdfis-qb? conRitutis ad primu rur
fus planeta reditus fit.perf^ eudcqde anoptnucpt colligut Si a Sole fimilicer fiquis
natus interdiu fuerit, a Luna fi nocitu exordiantf.facicrcs et ipfi unu qde rpogt dniii
pricipale.fcd alios tn in driatu uicaria fucceRione participes ,
qua diRributione uo
eant fridaria.un illa uulgata iter iuniores alique elfe fridarif Iouis participe.multu
uero difeordat ab Aegyptiis, na i fucccfTu planeta pc non loca thematis geniture fcd
fphxraôrdine obferuat Sole mcdiu-facietcs. Praeterea no cuiqj planetx xqlc rcra
pus adignat.fed Soli qde anos dcce-Vcneri o<Ro- Mercurio tredccim- Lunae ntv
ue -Saturno undccim-Ioui duodecim-Marti fcpte-capiti rres-caudx duos, quod
qua htcpoflic rooeipfe quoqj Auenazra in libro rcru aRroIogicap: farer fc neleire.
Cotra uero in afcifcedo pticipc driatus xqua cuilibet planctapc portione dant perfj
ita ut princeps plancta feptimam fui tpis pte folus gubernet, fecunda cu plancta a
fecundo, tertia cu tertio. Aegyptii uero ixquale hac faciuc diRributione deccmetcs
Soli qde mefes noue Si dece, Saturno triginta, loui duodecim.Marti quindecim.
Veneri o<Ro, Mercurio uiginti.Lunx uigintiqnqj.qua rurfusfubdiuidut.ut Satut
no ex triginta fuis menfib? dies fex reliqs plancns impartiat atqj ide de fuis exteri
mcnfib? faciat, ut docet Ephellion.SC Maternus ignorauit.Sed illud fuit diflidinm
Perfis Si Aegyptiis q, illi caput Si cauda anumeratcronocatoris- Aegyptii non fa/
ciut.Exqb9 oibus patet poit primu deceniu/raro eunde fore annojr gubernatote
Opinio apud Perias.K apud Acgvptios.Ab utrifqi uero diflentit Ptol xtatu drios faciens
Pcolo. ut quaternos primos anos Luna gubcmet,Mercuri9 dece fequcrcs.Tn ordine qde
cofcqucnti, Venus qde otfto.Sol noue, Mars qndccim, [uppitpr duodecim , Reli-
quia uitx Satumus.q tti cu cxacRa pcculiarcqj unicuiqj geniturx tpop: diftributio
nem inqrit-Cronocratorisillis qdeprincipalib 9 addit annuos-mcnRruos Si diur-
q unu faciunt
nos. Sed in illis Ptolomxo rori 9 fati cardo uerfat ,ubi taxat eos uitx
cronocratorc' Aegyptios inues- 6C Dorothcuatq} illi fnix Ptoloinxi fiqs acccdat-

diuerfiflima fcrnpi diRnbuedis tponb9 ab Aegyptiis Perfifcg definiet, quo magi
Error libeat irridere ntc xtaris aRrologos q no itelligetes codc.tccares Prolomxi Si cro-
infignis nocrtrtorcs.quo Pcrfapt fridarix.Acgyprioptqj decenia pertinet uti fimul his oibus
aflrolo' uolucrut.qfi nodiucrix atqj corrarix fint fuper cade re. Sed de rcb9 diuerfis opio'
gojt nfx nes inter fe minime cogruetcs.Indopt aRrologia nec fridarias nec dcc cnia-nec tcca
xtatis tes cronocratorcs nouit/cd una no in feptem ut illi, fcd in noue membra parrif.de
qbus hic ordine locoru thematis difponc .pnunciat ut prima annops parte regat
f
ad duodecima domu princtes . fccuda qux ad dhorofcopu, tertia qu?
coflellatioes
1
ad fecunda domu.quarta uero qux ad nona.qntam qux ad decima, fexta c) ad uo

dccima/cptima qux ad fexta otffaua ad fcptima.nona qux ad cxRaua, Nec folu
q
ab aliis in iRa teporu difpefarione/ed in ipfa dotnopt paritionc difcordanc ad fgni-
Arabum feri gradusCquos xquales uocanOillas diuidcntcs Arabes Andrugarare imitaceJ
opinio, pertrigonocrarores qfi dixeris triagulatorcs.hoc eft dnos rriplia'taru trres uitx iu-
dicat partes, ut de rebus ab unoquocp locop: duodeci fignificatis, qs fit priinx ang
futuris Ratus cx primo criplicitaris duo iudicent.qs medix cx fecundo, qs poRrer
UBER. SEPTIMVS.
inz de rerrio.q, fi tngoni unius duo trii dni fune ut alio libro dicebamus, aut unius
ferte genitura: unus difpoGtor , qq alius in diurna Calius in nocturna erit magna
parsuitx fine gubernatore. Sed nec ulli funt ifti trigonocratores, SC fi ter mille efle
concedant ea in uita regeda uicaria fibi fucceliio-pcnitus e deridicula. Sed ab his
oibus Chaldeop inuenta plurimu diuerfa q nec cecaribp.nec deceoiis.ncc fridariis
nec nouenis Indojr.ncc trigonocrarons.fcd genitura: cardinib? utunf.Priina uitx Opinio
partem ex primo cardine indagantes, media ex fartigio fummi cxli, poflrema ex oc Chald*0
cidcnte.tum ucro de morte.de his it quf poft mone eucniuc ex qrto thematis loco rum,
pnunciabac.fcd er trimebre illam priore diuifione ita itc$* partiebant ut apoclima
gdc horofcopiCquali dccliuu dixeris 6C par|ps dolores indicaret SC qua: acadun t
)
nutri du utepe gerit ,
ipfe horofeopus ipfam natiuitace fi primos ftatim annos ab
C
illa horofeopi epanophora q<J eft rcliquu poftremu prirox xtatis. Rurfus medii
cxliapoclima primas partes medix uitx.medias ipfu mediu cxlu, poftremas eius
epanophora/imiliter faciebat fiC i quarta ite domo.ut declinas domus ab ea antece
detia ,pxime mortc.ipfa qta domus morte .epanaphora qux poft morte pnt eucnri
re figmficaret.qsopiones explicadas mihi ,ppofui- limul utopionu pugnantia co-
gnoTccret,j>ptereaq} nec ulla fides elTet expenmeri , fimul uanicas dogmatu arbi-
q dabim^pnma uitx parte orieti
traria IcuifLmis inixa coicdhins dephederec.Na
media fummo cxlo' qriqdc xtas mxdia primx (decedit- mediu cxli oriente non fc
quif,fed pccdit.Scd m opionibus iftis cofucandis laboradu no eft qux ipfe fcipfas
inter fe cofutat SC clidur.Qd perga narrare oium fonia uix ufqj ulli fines. Mef- Opinio
fi
lala Sole orientali prima uitx medietate gubemat ab occidccali fecunda,Hemus Meflale
a
aliterillaqde planetis dat in hemifphxrio lupiori collocaris fiue illis orietalibus fi Opinio
ne occidctalibus hac oib9 his fub terra.Veilius alio figmero Lune aferibit prima Hemi
q
parte altera drio fecudx domus.Albumafar fabulofillimus illa ad pec fortux hanc
ad dnro parris ait refereda. Alii 8C aliter fed no oportet oia ,pfeq lege cpheftionein
libro apothclcfmatu Ptoloroxi.Lege Abezagelc, 6i pcer quas narrauimus multas
alias ibi coperies- pugnates inter fe fup hac rc opioncs.quarc.f pro libidie fua fibi
q% fabula coponic.Q uibus demu nimis creduli quali oraculis fiC ppherajt rrifis-
fide macipates-drcuiatonb? nugadflimis SC fallaciflimis fpes- maer^-anx ietates-

lamtias-fiC qd e pernitiofius uitx totius i ftitutione fii gubernacula credimus.
Caput VIII Sicuri afeifeunt in efficacia-ica omittere neceflaria- fiCquans
tum errent de (lc Ilis fixis i
Icut aut afdfcut comentitia multa qualia comemorauimus-quopt ficutii
f natura nulla-ita nullus influxus-figna.f.domus- imagines cauda fiC ca*

put-partes-dodecathcrooria/nouenaria-aliaqj hoc genus ,ita multa prx
ttrmittunt in primis neceflaria SC multa fuper his qbus utnnt falfa pugnantiaqj de
cerout. Sicut. n. qux lumine carent inefflcaria.ita nullii in cxlo lumen inefficax . Error
Ipfi uero cu ftellx pene mumerabiles in odlaua fphxra refulgcant-mille tm urunt aftrol.
adieths duabus arq? uigiri.Q^d' cu eis obifeit-ahi aliter foluut.Petrus aponenfis i prxter-
clucidario hoc inqt difficultate artis oridit no impoflibilc tri eam efle demonftrat ,
miteetiu
qf rrides id qde uidet coccdere cognitu illas efle necellarias-fi fatalis perfctfte co infinitas
ftellatio coprehendeda cft,fi qrii hoc fit diftcillc ideo qux .pfitet id arte efle diffi- fere ftel -
cilem, fcd nos illud cotedimus/fii fieri no pofle ut oes deprehendant", fiC fi beti hoc las fixas
Defcnfio potes aflrologos tri qui nondu hoc effecerunt cx cxlo futurauere no pr^didhiros. i
aliorutn . quoda pfugio fc codcnrcs-inefficaces aiunt illas quas omittunt. Maio

Alii rutiore a
res enim oes quxq? decernendi fati habent potcflate aflrologis exploratas reliquas n
Reproba prxtcrroiflas.in qbus ob corpoj; exiguitate nihil (ne momenti, fed in his latebris i
tio, facile eruuntur, na fiflellas has nuq obferuauerunt de cap natura qd poliunt alie i
Prima ri> uct-are faciant no faciat imutent non imutcntfSC fi dc corporis paruitate pfuafos fc :]
Secunda rndeant.quodna corpus in cxlo rerrx coparatu exiguu rcpurabicurfucl ut reftius t
Tertia dixerim coparatu illis qux in terra collocata de cxlo putant gubernari, quod item :
inefficax X imbccillef fi cxieftiu corpojt X terrenop naturam inuiccm conferas in s
quasi altna nihil non fublime potens X magnu.in altera nihil no humile infirmii
Quarta SC . Adde <j> mulex forfitan ex his flellis quas ob paruitate aiunt cfle pofl
minutu e
habitas KMercuriifiCLunxglobbo non uincunf .Nam minime cx his quasob i
Quinta feruant Marte maiores Vcncreq? putant . Prxtcrca fi forian fingulx flcllx minu# i
tiores no magnas habeant uires, multa tri id genus coctus atqj cocurfus habebit &
plurima potcltacis.uc fi qux ladrcu orbe illu tot luminibus denfum cfficiunt^Gn#
Sexta gulxpapt poflint fimul oes quo paclopapipolfc putabuntur fCxteprfxpe in mu . I
fica melodia fi uocula parua fubtrahac ^foluitur coccntus du qux per fc*pa^cxau
dirctur facit ut rriiqux modulatius oes exaudiant'' ,

cxloru ornatus totus inuiccm i
nexus atq; c 5 fenties,nihil habet qcf ceffet-qd' fupuacuu-qcf inutile fis.qre quan# ii
cicp ucl minima parte adepferis, periit flati m q> tota integritas facicbat.lntcr hcl# 3
ciarios ut pot haud fortis homo tractu adimere ut illius (i defit manus no trahatur
^
Bonat9 q p 5 t unius flcll? rm ignoratioûcritate fati labcfadtare.necdum ut numero pene
fic a
huiter di {numero fine piaculo ab illis praetermittant .Bonatus hxc fortc(fi tn pcruidebaO s
cataflro^ exflimcfces- Aflrologus inqt urit' flcllis oibus.quis nolatim oes no explicet, utitur a
logu uti enifignis duodecim fubqb? fere oes flcllx coprchedunf. At qs hoc dixerit necda tj
omnibus aflrologus fed lymphaticusfqri figna qux uocanc duodecim graduum hritlacitu# |
flellis dine extra qua flcllx utrincp inumcrabilcs.q, fi qux inter cafde lineas# fignocuili i,
Refpofio bet cocxtcndunf'/uirturis ciufde ec rfideat. Primu quxra dc reb? ignotis quo arix jj
1
Cofiitato ucrctfQd fi ppriu hoc effet dicat ai trologop no repugnabo-fiipuocabo adipfo ^
aflrologos apud quos aliud imagines ipfx prendunt fignis coorientcs , aliud figna -j
qbus cooriunlf. Alioqn figna qbus utunt imobilia funMmagines loeu mutat.Erie t,
Alia Icui igic alia arq; alia natura ciufde imaginis aliis fignis idenride loco fignoq; rridens . t
tas Boari Sed X ipfc Bonat9 infania rrifionis puto aiaduertens flarim alio efl digreffusicutj
cerneret pernegari omniu cognitione ad rem aflrologica princre ,

no polle flcllagi
5
quapr omniu tri no haberent,qd tum inquit fi tota nefeiamus

cognitione allrologi ,
aflrologiafprxdicatores chrifliani diuina oia nefeiunt , dc qbus tri quotridie ad ple ;
bcm cocionant .In qua rc uide q pa $1 bonus ifle Bonatus decipiat''. Siqs cni inqui ;
rat fydeK natura gratia cognirionis^qd' philofophi efl#uno fydere cognito aliquid
c(l c6fecutus.fi qd aflrologus jafitetf.no tam fydcpt quxrit q futuro pt in fvderiDUS ;
cognitione.nihil fecerit prfus mfi cogni rionc eopr fydepi habeat unde futura poflit .
prxuideri/ed puidenturex hisex qbus fi ut,fiunt aut ex oibus, igitur etia ex oibuf
Exeplum prxuidenc ,oes igit' qui non cognouerit nouerit forte aliquas, futura de flellis nuq
,
in phia X prxuidcbit . Excplu in medicina philofophiaqi.quxrit philofophus herbaru pote# .
medicina flates ut cas intelligat, Quxrit medicus uc eajt uirtutc morbis medeae , fi ucl una .
.
LIBER. SEPTIMVS.
philofophus copererit aliqs erit philofophus, fed impfedtus.qm quapt quaerit reru
Dotitiaâliqua habet. Ad decem fuppoamus.auc quo numero mauis (peties herba
roro, ira pellendis oibus morbis nccellarias.ut uoa fi defit curari corporis uitium
nullu poilir.capt fi noue calleat quilpia fiC una nelciat-nS folu medicus non abfolu
tus fed medicus nullus ent.qn aliqua qde noticia-fed curatione nullam pot pfta-
requa medicus pfitctur.ficallrologusdici non pot qui de unius faltcm hominis

fato dicere infpetfa genitura nd poc.Quodfi de mixta omnium fyderu afflatioe co
ficitur/quo puidebit, qui fit tmgule llcllf quidnam efficiant Si omniu fociata rem
peratura quid pariat- non cognouenc.Dc theologia autem alia ratio, quia ficut per
fedfc farino e podibilis-ita nec neceilana,ut credere, ut fcire, ut fuadere de ea mul
ta ponimus.de qua ut omnia ica nihil cognofccre fermced impolfibile.neqj enim
oculatis minus negatum Solem non uidcre-q Si penitus inttofpicerc, fed tam no-
mis multa in confutandis nugis illittcraridimi circulatoris

Caput IX Dogmata aftrologojs de ftcllis fixis pugnare tu iter fe,tu cu ucritate.
Ed nec illud aftiologi tm peccant q> ex itellis plurimas ncfdur, Vept fup
f his etia quas hfe fc putat exploratas- pugnatii lima Si falfa dogmata Ih-
tuetur, ell cnim(ut declarabo)qri ftcllas planctis efficatiores ,eft qfi mi
tras potentes effkacefqj decernut.in qua re tu pugnat fccu tum utrobiq; a ucritate
diifendut, ordinaria ut ita dixerim fceliatate procp captu condirioncq! nafcentis a
bono planetap: flatu pollicentur a non erraticis ltcllis ut inquit Ptolomxus 7r cpct
2koao6 alv/xê .hocell opinione omni maiores faciicirares expediant, ego uero
tum Proclo fup Tirneu Platonis , tu rone allcucranrc maiora a planetis a ftellis
q
fixis prxftari pode.corendo.ncqi cni fedes ipfa fublimior fublimiorc nacuram non
errantiu indicat.cu moderator omniu Sol ,
fi non oes excepta Luna certe fupra fe
multas habeat dcllas collocatas. Cartcrum cur pilare planetas fixis iudicemus at- Prima ro
guraeto fit illud.q, uni quideplanctx multx fphxrx multis fixis una tm fpherara
deferuit.ut ipfap: dellap agmen uniuerfum unius fyderis uincat potcdate.lingulx
tnftellx planctis fingulis anteite no poliunt. Qpod fi magnitudine corporu Ipc-
dies- Sol extra cotrouerlia oibus maior, maior oibus item luppiter 6C Saturnus fi Secunda
principaliores quafda cxccpens.qq nec de corpore uaditate potentia maior intelli^
gitur.Neqi enim exploratum Saturno loue potenriorc
qq Iit maior , fid cu omniu
fydejt minimus fit Mercurius, habet tnCut ipfi uoluOin omni genitura plurimum Tertia
poreftatis.Nec item Luax Venere anteponite,qq ab ea uaftitudlne corporis exce>
ccdatur.Deniqi illa lucida fita ad cor Leonis qux a Latinis regina, a Grxcis bafili Quarta
fcus dicitur,
qq no primx magnitudinis, primx tn ab eis auctoritatis potellarifqj
eenfcc
,
qua. I. nobiliore certe faciant,qm a Solis itinere non dcfledWr.cade rone pia
netz ltcllis nobiliores qui minus utroqi uerfum ab cade uia declinant. Accedit tedi Quinta
tnonium antiqtatis planctas cofmocratoras nuncupantis, quafi dixeris mudi dria"
torcs.qua dellas appcllarione minime dignabant .Sed utinam dogma faltem tuc-
rentur, nec fxpius de eifde quas mirabiliu faciunt operu effedtriccs quafi de infir-
mis 8 imbecillibus loquerent ,na efficere nihil aiut,nifi ue 1 cardines aut domorum
initia falte occupent,ucl luminariu alteri copulentur, atq? ita cui tm fupra tribue^
bantjhiccaj: uirturi adeodetrahut, ut per fe nihil illx efficiant nifi loci uigore uel
potenridimi ly deris adminiculo fiildand' , cuius rei nec caufam nec .pbabile ullam
.
ADVERSVS ASmOLOGOS.
Quo h' afferunt ronem.fed ex falfa cuiufdam ueteris di Ai intelligentia forfican lapfi funr.
pfi aftro Na ueteres X Maternus docet de (ignis dicebant cu nuda fyderibus inucnicban
logi effeacia no hfe pter ea qux cardines quattuor occuparent , hoc illi quod de figms
fydep mafionibus 8 hofpitiis docebat ,ad fmgulares ftellas ctia tranffulcrunt,n;(i
potius aflute dogma (latuerunt ,ne fi ab omnibus (lellis fati ratio foret explicanda
mifere inextricabili cura torquerent,qua ab homlc polle fupari.oec facile credulis

pcrfuadercnt,alioqn quxna ratio opinionisfan quia locoremotiorel' fed quanto no
bis ppinquior efl Saturnusfaut qux cardinis tanta prxrogatiua,ut in eo non folii
Ronibus non faciant,fed faciant admirandaCnihil obffanre u a (litate diflantix.mox ab eo cii

error ma paulum declinarint,aut ad eum nodum attigerint faciant omnino nihil cum ucl lo
nifeffatur cus undecimus ad fafligia cxli fc erigens, quarto loco fub tertx medium fito pote
rior ad agedu effe uideatur.Scd ita efl certe ut dicebaraus.detcrruit cos labor, ucc
difficilem adeouideri artem uoluerunt,ut impoffibilis facile pollet iudicari,naquj
folent afferre motus tarditarem-tarditati nihil fuffragatur.cum radius ffellx tanto
fortius affigatur hxreasqj colla nriusquato eo in loco unde demittitur diuturnius
(lella ipfa comoratur ,quid q> hxc ctia fecu pugnant- cum de fyderc tardiori dog-
ma fit dare fero quxcumq; det.uerum diu durare X permanere qux dederir.Cotra
de non erraticis dcccmuntîllas motu tardiffimo folent dicere maximas quidem afi
ferre foelicitates ,
fed quas poffremo calamitatibus claudant ,
quare ncc morantur
diu munera.ficut nec diu cofcruantur.fed ficuc fempera ucritatc fic a fcipfis ubiqj
diffentiur.qq nos etiam omnia no profequimur. Pollet enim X quifpiam cos inter-
rogarc.cur ficuti planerapt inter fc, ita cum llellis X inter fe ffellarum interuallum
afpcdtus non confidcrarent.Ioanncs dc Regio monte aduertens ait polle afpedus
illarum effe forfan afpcdtibus planetarum perfectiores , q> non ficuti hi fugaces X
CJ momentanei fed (labiles potius atq; perpetui, poffent X alia fuper his obiiciêd co
fcqucnria percurramus
Caput X Falli et allrologos \ planetis, repeti tioqj eoprq hadlcnus difputata.
Vam multa de ipfisctia planctis fallutur- fatis lupiuscll demoftratu.cu
q nec co$ipprietates(id qd' uidcnt errare in no crraticis)uircfq) no folum
intendi atqj remitti -fed alias fieri potiufqi diucrfas identide putant ,p lo
eorum uarictatC',p coditione lignorum p fchematifmis.multipliciqj habitudine in
terfc oium,proq! motuum ipfojje uaria dcnominatioe.ucl ftatiii ucl pccdentiu uef
repedantiu qux pcul ab omni ueropcul a ronc dignitate naturaqj cxlicapc rerum
dicUclarifflmeCnifi fallor) ondimus. Illud quoq? taxantes q? planetas X figna pa-
riter illa duodecim dnati per uiccs,& tradita quafi per manus adminiffrationeiure
fucceffionisquoda impia diuerfis rebus tpibufqj prxfcribur, ex humanis uidelicct
ipfa quoqj cxlellia no tam metientes certe q metientes rifim? pterea X cum Plo-
tino X coxtaneis expuximus q. effe diu expedlare alicuius plancte tot annis iubec
quot forte ab aliquo loca- figni partibus ille diffab.it mille fuper hoc falfa/8C nullo
fcietix fundo cocepra cominifccntes, quare fupenorem oetn difpuratione ira colli-
nius uidcri.qdc allrologos dicere pbabilia cu regi inferiora dicur a cxlcffibus,(td

deprehedi mox falfos-uanos dereffabiles , hoc eff neqj pios neqj philolophos-cua
caufis uniucrfalibus res particulares, malas a bonis a magnis exiguas , ab ordina-
riis temerarias,a corporalibus incorporeas, a neccffariis arbitrarias , a naturalibus
. . .
LIBER OCTAVVS
trtifidofas, plentibus iam prxteriras, a prxteritis iam pfentes effei polle credunt
prxdicant-affcucr.mt. Si oia ifta fierent a cxlo nullas tamen eoyi ininufcj cxlcftes
caufas altrologos allignare eum taceant ueropt qux funt celo fyderum atejj ftclla-
tum uires de rebus oa nec ueris multas accipiant ,pprietatcs/8 cum copt exiguam
teneant partem adiicerc
ipfi multa comcncilia qualia lib.prxcedcnti comcmorauu*
mus-loca-domos-imagines nodos antifia- partes dodcchathcmoria-res fidfas/in

efficaces imaginarias, nulla naturx foliditatt,quibusfi quafi naturae uera folidxa-
;cnb
te coftantibus, pptereaqj nos regentibus pot lapiens homo fidem adhibere, fateor -o':r
pcul dubio me nodum intcllcxiire quid fit eff c fapientem.
3 iO
IOANNIS mirandvlae dispvtationvm ad<
pici
VtRSVS ASTROLOGOS. LIBER OCTAVVS
Caput Primum Incertum elle numerum corpotumfupcrorum-pcnes
qux iuxta affrologos fati decernendi poteftas cft
Nter oia qux feire eu op portet- qui fcientiam fyde
p profitetur fere
facillimu idpotcff cxiftimah^dc quo moxdifputabimus.ut qux fcj
I:
licet Iit uniulcuiufq; rei hora fatalis diiudicetur,quod fi net lunr af
I fccuci necp allequi altrologi poliunt, difficiliora quo paiffo fperabu cnu
rurfQ uanro enim id difficilius opcrxqj maioris, ita numerum cor
J
I' poptfupenorum a quibus uis fati ad nos peruenit-habere comprcx
benfuin.uc in fatali colfellationc defcribenda^ nonafeifeatur aliquid comentitium
CCnihil ucrum 6i efficax omittatur. Erit enim alioquiu hoc utile fii cognitu illis ne^ ,1
eeffarium SC cognofci tn non polle pfentis libri dilputaclonibus aperiemus, ut noo
lolurn pdici ab illis uera non pollint, qm SC motus pofitufqj ftcllaru ad liquidu no
peruidenr.fiicajr oes minime habeant exploratas, quod fcquentibus libris obiicic'
mus/cd qn neq; illud collae eis adhuc quxnam illa Tine coipora quojr poftusin
fpiciendus atqj .pprictas indagada,trii.f.abfunt ut qux artis coyi pfellio pollicef
,
oia fmtcolecucLut cria quacna iftx fint res qua^ fcientia ipfis eft neccffari 3 . Nam
fi falli dicant nos aut per caluniam hxc obiicenr compellabo ego eos uocc diurna'
rogabocjj uti de numero mihi ftcllap aliquid dicant, quod eu eos percutitor nofolu
intelligoftellas ab eis qux uideantur numero non coprehcndi.fed nccconftare an
prxtcr eas quas lotuemur-alix etiam fint in cxlo, eu fenfum tu ronem noffra au'
fiigienrcs.Phauorinus philofophus ineleganti illa fua aduerfus genethliacos apud Phauoff"
Gellium oratione miran fcd dixit cuicp p precepto liquere planetas.quos Nigidi? 9 ducr
n a
errones uocat no clfe plures
q uulgoexiftiman^poffc.n. fieri ut ala quida planetg fuS enfr,
pari fint potertare.quos tn cernere homines no poflit'
pp exuperantia uel fplcndo t hliacos
ns uel alcitudims.Ccrte fi queadmodu inquit Alpetragius regi cxlcftium homo fa
Gellius
picnrilTimus adhuc motus in cxlo eft qui ncfcif pocelt Si corpus inibi efie cui po
, Îpctra
tiflimuro motus ille coucniatnulla anis adhuc obferuatione dcprchcfum.Attcfta'
eiuS .
turtum multi tum uarii corpopt fuperiogj a iunionbus motus excogitati uetenbus
futipfi puranOignori 8C logam tandem obferuatiunu diurumitate dcprehefi, quo
ru exemplo redditur manifcltu polle alios etia motus fua uel tarditate uel obfcuri
tate/aut alia fpetie mathcmathicos adhuc latere- quos fit pofteritas ipfa diutumio
fibus obfcruatioibus aliqn cogmturaîolo facere de epicvclis ecctricifqj fermonem
deij (phxrajc planetis dcferuietiu multitudic apud oes affronomos tn icetta qtn
,
foitc penes hxc coipora ptatem in fato decemedo efle diffttebunf.De fphxris fu*
pra planctas qta fit ambiguitas, quaqj fde aftrologia i fla diuinatrix Jcetta efficiatur
minitne e filedu.alfi.n.orbc otffauu q ftellisn erraticis illuminat exrirau faciut,alil
fupra eu nonu collocarut.alii erdecimu. Aegyptiopt OCchaldeopt aftronomi fupra

Aegiptio orbe cxflauu nihil effe arbitrati funt.quos fecun funt Plato Ariflo.K Hypparc? K
ru St chal St Prolomxus.qd forte iuniorcs n5 putabant, fed ita feres het.Nona fphxra 3pud
deop: opi Proloroxu nulla e.qd facile ex eius magna copoiitioc pot itelligi. Multi aut ob id
nio. falluntur putat cos oes in noni orbis opinione icidere neceflario
q>
fphxra otffa , q
Ca erro / ua ab occafu in orieote moueri habeat cxploratu.qre cu id St Prolomxus St Hyp^

ris neo - parcus cofiteanf-nihil abigut ipfi.qn noni orbis inuctu illopt ctia fuerit a ql>9 ille
thericopt motusprimu fuerit anotatÂcccdit q, Ptolomx9 St mobilib? St imobilib? lignis
Alia ca utit',cu St imagines fphxrx otffaux mobile faciat, St ad imobilia figna loca refLrac
plancrapt.Quare illis in dubium ccrtuqj uidef prxtcr figna otffaux qux roouenf
apud Prole nxu qux non moucnf pterq motu totius mundi.atqi ca
alia effe figna
non alibi q in nona fupra odlauam fphxram cogitata.Vcpt longe pluriinuq; fallun
Prolomg tur nam St motus ftcllarum ab occidente in onente in noni orbis fentetia nccefla
um imo' rio non adducit.Etquod mouet de imobilibus fignis eo maxime declaratur folo or
bilia fi- bccxftauo contentum fuiffe Ptolomxum.qd miror ab iftis aiaduerfum intelledfu
gna in oc q? non fuifle Prolomxus enim hxc imobilia figna in ipfamet fphxra odtaua defett
taua debit.qd no faceret fi fuperiore alia cxcogitairct.uerba cius i fecudo roagnx copofitio
feribere , nis libro hxc funt. Abutemur at fignopt noibusin ipfis duodecim obliq circuli pri
bus.SC quafi eop: initia a tropicis asquinodfialibufq? pundlis capiant" ,
fic dodeeea-
themorion.hoc elt duodecima partem qux a ucmo equinotffio eft ad totius fphx-
rx fequetia Ariete uocabimus, fecunda TaUru fimilitcrq; deinceps fecunda tradis
tu a nobis fignopt duodeciraordine. Hxc ait Ptoloroxus q eade ctia docet primo ll
bro apotelcfmatunv partes zodiaci ad quas planctx referuntur folffitiis St acquino
iis inchoan determinariqj principes, qux quatuor putffa qm flata Si i mota funt,
ideo ipfa quoq? fignoic partitio ab ipfis ioffituta ffata 5C imobilis cfl
, qq imagines
a quibus ad illa nomina funt traflata iugicer moucanc ,8 ,p teporis curfu uariis Uv-
as carum fines initiaqj reperiant ,non igitur figna hxc imobilia apud Pto funtio .
fphxra fupcriorc/cd a quatuor fixis St imobilibus fphxrx otffaux pundfis defixis

foanes fa buntur, fupra quam alia fi cogitaffct nunquam magnum hoc inuentura in magna
xonienfis fua compofirionc tacuiffet . Libet autc irridete Ioannem faxonienfero.qui in faisin
irridetur. Alchabitium expofitidibus nititur comprobare utendu fignis nonx fphxrx ex fct
tentia Ptolomxi,affcrtqj in confirmatione fax opinionis uerba quxda Haly inter
Prolomxi de gradibus lucidis St tencbrofis.qu^ ipfc no Haly/fed Pcolomgt
pretis
Alphon- uerba effe putauit/unr aut ea expofitoris uerba non audtoris.qd non folu ex grat-
fus pri - cis cxeplanbus.fed ex uulgata eria tranflatione quilibet facile potintelligcre , uidc
mus loca qux iftis poffit dc c^leftibus fides adhiberi, q in fuis audloriby euoluedis fomnicu
plancta pt adeo St cecucietibus oculis dephenduntur.Quid q, non folu Ptolo.fed null?
lofis
ad nona cu plusmilleannisfecutusnonoorbcufusinuenitur.Primus Alphonfusloca pla^

fphxram netaru ad nona fphxram fupptauit cui nxothcrici omnes adherefeue uctcrescxfla
fupputay ua tantumo utebanc ,qua ctia Leo hebrûs St Proclus Platonic 9 excclleriflimi ma
uit. thcmacici fuprema oium ce cotendunt, a qua fcntenria iuuiores diuctfi non uaoif-
LIBER. OCTAVVS
fima coiedhira aftruut aliu orbe otftauo effie fapiore.qm duo root?ad partes tnaxlc Ratio q
oppofitas eide corpori inec ex fe no pnr.qre cu fre dephefuro ucra obfcruatioc non iuniores
erracicas Bellas ab occidere mouen m onere, rutfufq: ea fphxra cu reliqs ab orien moti fur
i occafum purae colici ncccfTario.ut prior ille raot9
te uoluac
q multis annop: mi'
Irbusuna reftiturione coplef, natura ppna fphxrx ftellape confcquac, alius diei
q
ani? fpado cofamat" ficuri erronib 9 ira fphxrc odtauc ab alio atq; io (upiore globo
comumccc ,oia lecu ab oricte i occafum rapiete aflra qux ppnis eo js motibus ab
occafu ferunf i oriere.Qux non de nihilo nata fufpitio ab aliis tn elidit" multipli'
citer. Sut.n.q negent mouen ftcllas ab occidere in oriente,

qq SC oculati certe ho Varix fo
mines Si mathematici funt q motu diumu xtheris ce dicae q> fit unu no diuifum i I utiones
fpheras fed ppetuu.ftellas ar oes fixas erraticas ppnis motib?ab occafu ferri i or Prima
q
tu. Leo hcbrx9 lfcnori cuida fphxrx no fupiori cu motu refert acceptu. Alii totu Secunda
oelu qfi aial qdda ex oib? fphxris ueluti mebris coftituetcs aliu ce motu dicnr.qui Leo hc>
toti cxlo a motore quoda unmcrfali alios qui fingulis fphxris
p eoj2 diuerfitate di brxus.
uerfusâ ppriiseope diucrfifcp motori b9 debeat. Eu igr que diumu appellam? cu Tertia
fit comums aliis fphxris no oliaux eflc magis aut altenus cuiufq q exteraru , fed Quarta
exlcftis uniucrfitatis a coi quoda exiftit motore. pprerea nec fingi aliu orbe oporte
xe cuius ille ,ppriuS'ncc feq eiufde fphxrx duos ce ppnos mot?,cu alter ex comu
ni cu reliqs exii part.bus, alter ex ppria natura non ab eode motore tribuat". Nos
hxcola in mediu colbtuamus folu id affirmares nihil idubitati certiqj fup his pofle
afleucrari/cd tota ad pbabilc locos Si tranflatitios difpuratio redit'
q multi ucriqj
cu fuit ambiguo tandein Icertocp nos rclmquut Quod fi roni putamus coeedcn
i
.
dum qua nonus orbis cofirma^.erit Si illis allcnticdu qui decima fupra nonam exi
cogitarunt cu fit pene cade ratio dogmatis utriufqj.illi.n.ut pertinaciter hoc defen
dant plus uno motu uni fphxrx ex fe non conuenire-nona mrroduxeru tup duplici
motu fphxra odfaua uolui dephendiflent hi rnpiici motu dcprchcnfo cade dudti
,
coiedtura decima introducut.Qd' Alphofus.Capanus.Lcopoldus.Meflala credi/ Alphon'

dcrunt.q hac ctia opionc qq fallo ficut Si fccutus ea Albcrtus referut ad Ptolo. fas Cani
Caput II Si fapraodtauam fphxra alia fit falfam ede uctere aftrologiam panus
Ii nulla nouam.quam etiam fi fit nona ruere omnino ncccflc die. Lcopo 1
.
X hac aut ta uaria taqi multiplici opinionu uarietare

q incerta reddatur Meflala
e aftrologia diuinatrix facile cft perfpicerc. Na fi fupra odauam dux alix Ruet om
fphxrx funr.falfa eftomniu uctcrn affrologia qui potent iffimis exii pan nisjctcig
tibus ignoratis inutilibus Si impcrfecft is obferuatiombus funt innixi ,
qm fphxrx adrolo
illx inefficaces cfle non poflunt.quaram fuprema motus rapeditateûtraqj loci fu gf3 f, d uc
blimitatc Si uaftitare molis reliquas antecellit, fi rurfus nulla fphxra prxtcr ocffaua fphxrx
nulla etiam iuniop ois aftrologia, duodecim figna in nono orbe deferibens, qui fi e [ IUC(
nullusquanam habebit in fato decernendo au&otitatcmfquaq fiue aliqua elt fiue
nulla fphxra nona omnis nofirx xtatis aftrologia uacillare cognofcitur,nec folu i
conflantia dicere fed controuerfa atq: pugnanria.Nam illud mihi refpondcanr, pu>
tene ne afflatus ad nos ab omni cxlo proucnirefan folum ab his partibus qux con
fpicuo lumine rorrufcantf Primum fi concedant ea ratione non folum planctx, fed l
qux planctas deferunt orbes i participatum fatalis decreti recipientur, quos illi tn
ita non obferuant, ut apud quos putet nihil dfic efficacix i pemiutadis iferioribus.
Alcep fr refpodeant Solis, f.uim brnoi i incc fyderib? cofpicui Iumis radio refolge
tibus,erit ct his coccdcndu fphxrx nonx deflux? nullos huc puenire uel nulla
, g
uel iuifibili luce pdidla^nec fydcralibus radiis, ncc luminu ulla uarietate didiguid'.
fed auc roca diaphana cd.undc aquefi cxlu SC criflalinu nuncupata, aut tenui luce
raraqj diffundi t.qlis et incile reliqs globbis 8C poc BC a qplunmis cxifHatf. Qua-*
nona aliqua cocencda.qd credidit Bo
pp auc Iphxra ois obfetuanda.aut
illa ct fi fit
1
Bonatus natus affirmas^nihil qd fupra oidaua fphjra collocet --ad adrologu ptinere.Et tn
in ea duodecim flgna ab oibus defcribut' , qux no mo aliqua fed potidima habent
in anni cddellatioe audiori tatc.no folu ad hxc qux fuis uiribus largiunt , fed qrn
in permutandis uiribus plancta prix illis partes ab oibus deleganf.Quarc quo*
cuqj fefc ucrtanc laqueos incidut inextricabilcs.du aut mulcas omittut fphxras na
omittendas, aut in una admittenda qux fit inefficax, ois codcllationis adulterant ue
ricatem.q. fi hinc forte fe extricaret ,oino tenebunt uinculo inenudabili BC cu fpbx
rxnonx uirtutis affixx SC efficacix qcu uelis inede concciTcrimus, nulla ptcrcade
fphxrisaliis lite fufcicata nihil minus falfiflima oisiuniojt pduftiocouincef.cu ne*
gari non poflic uirtutc Si ,pprictatcm illius fphxrx ab odfaux fluxibus efie diuer i
(am, qua tn illi quafi cande exidimates no alia de nonx fignis rradideruttq qux de
lignis octaux tradita effent ab anciquis,magna certe uel hebetudine uel malicia Ii
uel non uiderunt diucrfapt fphxrap: cande natura effe non poffe , uel hoc uidences
uoIucn.it hoc tn aliis perfuaderc.Satis.n. apparet uerifimile q> decipi alios peura*
uerint.qm fphxra nona excogitata* fi de orbis alterius influetia erat agendu ceda/
re multis xcatibuseopt .pfcllionecrat neccdcvdu .f.pluribus expimencis natura tn
primu inuenti orbis approbaret', qd erufeatiores hoies 61 arabitiofi minime patie*
banif, quare trandacisad partes nonx fphxrx iifde noibus qbus partes odfauxue
teres appcllarut, quafi cu noic ipfa quocp natura coicarec.eade prorfus de illisqux
de odlaua priores dogmata pdiderunt.Sic Ariete Tau. Gemi. can.6C reliqua figna
in fphxra nona ipfi dcfcnbunt BC eadem facere aiunt, qux fignis eiufde quidc ap*
pellationis.fed alteriusfphxrx fieri antiqui feriptu reliquerut.totam .f. ipo duram
folo confortio nominum de defendentes, in quam re fiquide fallunt flagiriuai cd,6
falluntur infania.cu non aliter errent, q fi nomine Luis ad Saturnum trandato/ Sa
turnum fadhrm louem exili iment.cu de Saturno fit uaticinandum , ea pnundent
qux prendere louem ueceres tradiderunt. Neqj.n, minor putanda inter orbeodla
uum nonuqi diuerfitas quam inter louem BC Satumu/i BC motus eo$r,& lucis qua
No mlo litatem quibus cxlellia in primis difeernuntur eftimemus . Apparet.n. inter illos
rem ce di duos planeta fold diuerfitas q> alter altero tardior,quod q? alterius lux alterius luce
nerfitate uel nigrior uel candidior. At cjto maior illote orbiu didantia quopt hic quidem fua
inter no* natura cardidimomocu.illeomniurapididimotranlfertur.hic tamen multiplici ag
na BC oc* mine (lellarum radians Si confpicuus.ille aut nulla aut inuifibiii luce fub obtutum
taua fphe oculofqj non cadit . Deniqj fi partium eiufdem fphxrx atqjetiam minutiamm di*
raqintcr uerfidimam dicunt efficatiam, quoniam padlo fphxrarum diucrfapt eadem erit?
louem BC BC fi fphxris duabus eadem nacura, nonne alteram fruflra naturx opifex deus effe*
Satumu citfEt fi ucluti dixi*nec motu/ nec luce*ncc Gtu*nec mole conucniunt.qux illis p*
tcrea comunio ed naturxf circunfpiciatur undiqj machina untuerii, BC oibus glob*
bis elementojt uel czlorum manifeda diuerfitas femper apparebit , Q_uarc fiooa
,
LIBER OCTAVVS
ceteris excogieat9 orbis non 9 aliqs e.neccflario alteri 9 e nature ab o&auo.atqj ita
qux de hui 9 lignis 6 pcib9 Ptol.3 alii antiquiores p.cpcrut- fignis fphxrx nonx
afcnbi couenirccp non pofiunt.qd cu faciant tn oes iunioreseopt uaticinia / etiam
0 ueram arte profiteantur non nili cafu incedere poliunt in ueritatcm.
Capuc Differre imagines a fignis
qq nominibus conucniant.
I (I
Etenim uero fphxrap numero qcqd ftatuaf- figna ipfa duodecim

,
qui ,
u bus SC ueteres SC neoterici tm tribuerat, ut i cis totius aflrologicx prxdi

(fhois fuma cardoq? uerfe^.ea nos ficfla-nullaq? ce breuitcr dcmonlirabi-
mus. Tu fi illa fine uera-falla tn aftrologos fup his, SC pugnacia dogmata tradidit
fe.quarcqux pendo: ab illis ad diuinatiocs(j>edct at oes>as prfus ce fallaces.Scd
admonere antea leiftore oportet- aliud figna ce duodecim- aliud imagines , cjq nu-
mero nomincq; conucniac.Dico at hxc omnino ee diuerfa-et apud eos- qui nona
fphxra ucl ignorata-nel negledfa/i n eade fignopt faciunt diuifionem.in qua imagi-
num quoqp formx cogitantur.Signa.ii. immota fixaqj conftituuntur aquinotftiis r.
intercepta- atqj folffitiis.ita ut Arietis quide quod e fignum-initia a uernali xqui

nodlio femper accipiantur . Arietis autem qux cft imago- alio tempore initia alibi
fupputcntur.ficut ftcllx a quibus cffingif ab occafu ad ortu lugitcr deferunt . In
quare lapfi magna pars aftrologopt putantiu
q ad ocftaua fplixra referut planetas . ?
eos fignis mobilibus nccccilano.Neqj.n.ucrba Pto.prio iib.apotclcf. contra riu

uti
pcipientis irrllexcruntqux latina hmoi fut.illudanotationedignu non ptermitta-
tnus.qrn BC dodecathcmoptChoc e fignopi duodecOfiniu fcu terminopi initia a tro-
picis SC xquinodtialibus puncffis, facere ronabile cft.qd' et feriptores maxie fignis
ficarut. Ex his.n.qux fupra diximus patuit-SC naturas-K uires SC cognarioes copt
ex tropicis SC xquinotft lahbus principiis ,
SC non cx aliquo alio caufam bre .quare
fi alia pricipia llacuamus aut no uti illop- naturis in pdidtionib 9 cogemur, aut ute
tes excidcrea ueritarc zodiaci mtcrualhs, a qb9 illop: uires pueniut omittis SC per
muraris.Hxc Ptolomx9,cuius fcntencia prius aperienda fuit
q confutanda.qm pa
fu uel intellcifta ucl animaduerfa a
q plurimis cft. Patet igitur pria diucrfitas ima-
ginum SC fignorum q, lilx quidem mouenif.iftaauc non moucntur, SC fi in ocftaua Secunda
fphxradcfcnbantur, altera cft cuidcntidima q, imagines inxquale habent magni diffcreria
tudinem.figna inuiccm funt xqualia . fignop: enim unumquodq; triginta continet
partes imaginum.alix pauciorum alix plurium per fpacia prenduntur Quonia
.
igitur aliud figna aliud funt imagines propriis utracp rationibus confutabimus
Etprimumilluddcfignispcrcundlabimur qux illis ratio demonftrauerit duode- Nulla ro

cim ibi efle naturas diftindlas uiribusSC proprietatibus - atqj his neq? plures neq? ne demo
pauciores. Abraaraauenarra in principio libri rationum aftrologicap: aliqua inqt (Irari-xn.
dicuntur de fignis qux probantur aliqua ex arbitrio ftarim declaras quxnam ifta eilc ligna
,
potiflimura qux arbitrariaprofcrunrur-diuifionis zodiaci meminit. Diuifiones ent uirib di

9
ait fignorum cur tantum in partes trecentas flCfexaginta, quoniam hic numerus di ftintfta,
nifiooibus cft acoroodatior.Ide quocp feribitHaly aucrodan apothelcfmaticos li-

bros Ptolomxi expones.Diuifimuscirculu in panes duodecim qux figna nuncu-
pantur.K unuquodq) fignorum in panes triginta qux dicunt' gradus, SC partem
qualibet trigefima i minutias fcxaginta.qrh hi numeri dmifionib 9 idonei magis re
petiunc . Quibus igit potius q eorumet uerbis eos redarguamfica nature reps SC
coTequerix ronis ignaros,ut qm
q a (Iro 5: motus
metiuf' circnlu in duodecim pcea
diuiferuntob numeri ad diuidedu opportunitate hic ipfi dogma coftituctint pteS
illas duodecim uires Si ^prietates hfc diuerfas.quafi coyz dididho no arbitrio ma
thcmadcop.fed 1 natura cxli exorta fit.acciditqj fi in otdaua fphxta deferibant ,ue
Ptolomxus,xgyprii figno^qj 0es magidri uoluerur, ut res nulla foliditafqi natu-'
origenes rx illis refpodeat,fed cogitari tatumo Si mete concipi polTint.Quare Si Origenes
ibut? dodhia xgyptiopt Ogna i da itclligibilia Si ratione cm perccptilia nucupauit.
Neqj.n. aliqua e ps Tphxrf odTaue g uel xqnocdionu ucl folditiu (emp fiar.fcd alia
acqj al ia fi queadrnodu putant ab occafu in ortu ,pprio motu fphxra illa defertur
Qua pp pudla i
qb9 fieri fem p uel eqnocTni ucl folditiu itelligim? rcqdenullaa
fola nra cogitatioc depedetque podint utiqj mathematicis ad iueniedos mot? fup
putandacp loca planccaw defcruirc/ed uirtutu ongines Si ifluxuu aliquo^t princii
pia (latui no po(lint,qd fottallc caldxi confidcrares imaginib 9 Tolis non et Tignis I
Maximii pd ultionibus utcbanT.un maxia hui9 artis firmitas Si i condaria ualde cognofcif,
i
argumen qn ea qux pria Si ualidilfima ei9 fundamera confenfus putat adrologo^, ca tn cal
tum ineo dxi ,pfcflionis fautores Si i futuroru pdidfionibus celebcrrimbnulla exidimaruc
dati; hu Haly aucrodan aliqua ex parte aiaducrteces.figna iqt mafiones funt qux uihil ope
ius aicis ranf ,opant aut delix fixe funt i cis,tu quare fol ea fingulis anis oia peurrit Sic*
q
opatiombus quas i as conditur? fol operat notnia accipiuc.qin ice dellapi fixape
q
funt in eade (igni parte uel cecii ut antiquiores ucl feptuagita ut iuniorcsTi uirtus
pmanct erit toto eo tpe 8 uis illius (igni uirtus eade qux delix inibi comorantisl
qua ad parte tradata uirtus quoqj ad parte illa trafferaT.hxc illc.cui? qdc opinio
tu exallatis.m ex aliis alibi cius uerbis bxc fuidc cognofac, partes qde ipfas zodia
d fi dellaî iflux? excludat efficiedi uim nulla hic,cu ac hui? qde Tigni tale alteri9
alia ce pprietate Si iduentia dicuc duplici hoc roe hic ucritate,aut quonia delix in
ea cuc (igni parte conuenieces tali ptace pdiclx funt, ut qux hofpitii dicit boTpitis
fit cfficacia.aut qrh Tol ad fignu illud pcrucnies talia opcraT.quopacdo ?qno<dia!ia
figna Si Ibldit talia aries .f. Cacet Libra Si Capricor.mobilia dicunt' quare in ds foi
conditurus ani repus imutat, coria qux his .pxia funt fixa quare quo anni ea tetn
porc peragrat datus qualitafq; non mutad. Similiter ait Piol. ariete (acete
fol aeris
tonitrua Si corrufcatiocs non ob aliqua uim i ca parte zodiaci fita.fed qa Tolc pofiro
in ariete xqwxdiu ucmu ed.qd' ani tepus ex fua qualitate mutationes huiufmodi
aens ciet, folis.n. calor ad nos accedes jncime-antecederis hyemis humidicares dif-
folues multos lurfum eleuat uaporcs.cx quib? copatdc nubes mutuis collifionib?
quado iter fe concurrut corrufcationes emittut.Hacc ed Haly eucnrodan de Tigno
. ; . ru ptarc fcntctia.qua magis confirmari non pot.qrf uolebam9 zodiaci .f. partes eqt
noidiis interceptas atq; Tolditiis in gbus uim prindpale confidere ait Ptolomxus 4
quibufqi adrologi oes prxter chaldatos utunf.eas efficiendi uim nulla habere.N4
opinione Ptolomxi Auenrodan du exponere cupit Si dedararedilo ut ira dixerim
in amne uericaris imerfo obliterat uel inuitus penitus Si expungit. Aderit enim cir
culi partes nihil efficere, Si qux fieri ab eis putantur ea operatione nel Tolis uel flel
larum in illis partibus agentium exarari. At uero xgyptii Si Ptolo . Si omnis tiu>
ba adrologorum perpetuas Si immobilis Tignis aferibunt proprietates qux nec fo

le nec de Uis inde difcedenribus < exolefeunt aut permutantur , alioqain debui?
LIBER. OCTAVVS
alia Pto.tradere de natura fignojt
q qu* pditaolim erant ab xgypriis.Scd alia et
q qux fcripfit Ptolomxus fi migrantibus ftellis uirtus quoqj figno p
poflcriorvs
mutatur, cu ne fyllaba tu comutata eadem de natura lignop; ,pdant ab eis pridie

q
fcripfcrc.qux etiam apud PetofirasSC Cechipfos cu tn illud debeat eucnirc/ut quf
arietis alias erant fint qnqj Tauri pprictatcs , 8C qux Scorpii fuere fmt aliquando
Sagittarii, ira atqjdc reliquis qnquidem ftellx olim
i ariete curfum agentes nunc i
Tau p prxtcrgradiancur,6 qux Scotpiu oliro occupabant ad Sagirtariu tradtu tc/

potiscomigrabut. Ia de folc qd df iefu bone uanu 6C nugatori u-ut figno uideli/
q
ctt attribuar qd" fole inibi collocato no figni led folis uirtute pficifcitur qd ferme
dc eft-ac fi cathedra dicant afpirarc uim difputaodi/q, in ea fedes philofoph? fo
C : difputarc.paritercp a fca bello, & in eo fedete fperet fyllogifmos, qm fic i ariete
pofitus fol tonitrua ciet fiihyemis gelu temperie uerisimutat- planetarii decemut
cu fuerit Luna in ariete tonitrua expc(flada,6C oibus i rcb? ariete ee mobilitatis au
dtere.Necaduertut fi tonitrua fiutin ariete folc collocattvnoide fequi de Lua reli
qfq? planetis, qri illud n5 afigni natura fcd a calore fit folis uaporofos halitus i fub
lime tollente materiam nubiu.fii de
q tonitrua 6C extera id genus poftea pcrccmf,
qux uis in calore fydept aliopt qtfi no cft no fiet ab illis qd ht a fole.qq.f.in eodem
fignocollocatis.Na q, hoc et fol in anete magis faciat
q in aquario, non de fignoje
tft pprietatibus^fed de loci pone,quare.f.i anete psimioe nobis, quare qux apud
nos funt radiis cius per id tepus magis afliciut' ppterea in eode pofitus figno dtucr
regionibus
p id tepus efficit.Sed prima dialedhees nefciut rudimeta in q/
fis in alia Ignari di/
bus docemur diflinguerc qd ell per fc/ab eoqdeflex accideti. Sed urina tantu no aleifficx
efTcntdialccffici.ac non plane ut pueri delirarent nam qs illud no poti? infaniam
. aflrologi
nocet
q creore, ut qm pofito Sole i Ariete(ne ab eode difccdam9>cpus ani mutat' delirant
jpterea putet qcqd inchoaueris Luna ibide pofita.ffatu firmucj no futupt,fed flu/ ut pueri
xu atqj mutabile. Et qm du Leone occupat fol xftaris.f. medio n mutat fed durat
cade aeris qualitas, pprerea ee fixu fignu leone.qrcquxfubeoquis aufpica diu/
tuma imotaq; futura. Vri illud mirabile dogma Luna Leone peragrante nec iduc^
rc primu uefles nec incidere oportere.quarc ob fixi figni qlitate uefles 1II5 funt diu
perenaturx,qua fignificarionc uidet' aut morbus aut mala alia ca fignificari

, pp q
illis non poliis quadoqdcm qbus utaris hx uefles non cofumi diuqi perdurare
uri
non poliunt , quis hxc audiens pollit non putare uel ad rifum fi (fla a fabulantibus
Uel amenriu deliramenta, aut quib9 illi lam artib9 ab erroribus rcmouebunc /qbus
talia poflunt/no folu no abfurda uideri fed neta. Solent aut phi qri cu illis difputa/
tur
q nihil crubcfcunr,& primis etia dignitatib? prima fronte rcfiftut cogere ad fui
tuerfione.hoceft ad ea qux dicunt non tam hrme (

pbare
q corradiccrc. Et nos igi
tur eade uia idos aggrediamur.qmqj abfurdu eis no uidet habere ob id ariete uim
faciendi res mobiles, quare fol adeu accedens anni tcmp9 imutat . Illud falce ab cis
ipetremus,nc quafi nati fub ariete loco fe moueat.feddogma teneant 6C tueantur.
Q uod fi faciant eos fic hxc qux mobilia- fixa^duplicia uocat
interrogamus, figna
imobilia fintfan cu imaginibus pariter moueantur ( fi mobilia refpondeannam a
fuis fignis ipfi quoq; moucntur, qnquide xflatcâut aucunu- hyeme uel non nxv
biliu fignopt fed imobiliu eff,8i quas ipfi dant fignis proprietates , ut mobilia fixa^
duplicia fint,a praedi <fta uarictatc teporis dicunf ,non igitur aliis copetunt fignis
q
P
.
ADVERSVS ASTROLOGOS
quae didKs inloas Imoa fp in circulo cogitat .Qtf fi imobilia efle dicur/eqtur ut
eu imaginu loco n5 coueniant.qux eu fuis flellis identide loco pmutata fiot^quod

fi cft) quona pa<fto pprictates ab imaginu fola figura deriuaras aliis etia figms at
tribuunrC6C Ariete qde que mobilc/xquinodliaie- breuiu tcmpojj uocat/quc funt

imobilis ligni codinoes ,
mox SC quadrupede dicut' oculis languidis libidinofum^
qux no iam figni fed imaginis funt/nomine qdem eode naturadoco .pprietaciby
fi
dilTcrentis.Cc ne particularim fmgula .pfcquar ois turba aftrologojt eu figna priii'
turût haec coi a 'hxc fixa/hxc mobilia fint,rurfus alia redta alia obliqua, qux funt
(ut dixi^no mobiliu fignoj: coditiocs.Ite differentiis hiis uturur alia humana-alia
funt ferina alia aquaticaâlia terrena' alia mura/alia uocalia-hxc ftenliadlla fc&-
cuda.qux oia funt imaginu n fignopt.qa nulla hxc circuli ponem fed natura imi'
ginis forma effideqi fequund.Qux hxc igitur tanta cft tarditas uel fomnolcnriaf
ut mifcerc res diucriavatcp cofundere fola deceptos noium coione no nature uidca
turCNa SC illud quoqj ut hoc caliduollud terrcnu-aliud acreuâliud aqucu-fignu
fit acceptu qde ex imaginibus/eadeqj temeritate ad figna traftatu,qn fi ftatus at'
culi ex imobilibus puntftis cofidcrefâries potius acre erit iudicadu' hoc eu calidu
humidu q igncii.i.calidu K ficcu cu eouer aperiat calidx humidxq; qualitatis
SC
quin SC Pro.reddens tonem cur in circulo cuius initiu nullunv fummere ab ariete
anni exordia cofucuerimus. Refpondct qm in prima rep oium xtarc abundat hu"
midiras/qux cft qualitas ucris qcf inchoam? ab Arictc.Sic igit' o Ptolomexfi pri
mu fignu Aries eft.quare huiditas primx xtati dcbcd*,putas ne ficcu figna an hu'
tnidu eftfti ficcu no igit primu.fi humidu cur ignitu dfa uobisfDcniqj iftx Cquod
uolcbam/ pbarc)frigidi ficci/calidi/humidi/diffcrentix fignis diftriburx,ab imagv
Anena/ nu potius conditione q a fignis uidentut acccptx qd et Auenarra in libro rarionu
sra aftrologicarum confitctur.Sic.n,Cancru,Scorpionu,Pifccs,frigida ftaruerunr,aia
liu quoji hnt appellationem natura penfitata, Ariete, Leone, Sagitrariu ,
calida cv
dem rde Geminos SC Aquariu ob effidie humana aerea , qux in hote qualitas plu
rimum dorainatur.Sic terrea Taurum SC Capricornu SC Virgine,tu obuim fex 90!
fpicx quain manu geftat ratioe.fumpta uim igitur hac ab imaginu diuerfis ,ppric
tatibus.figois attribuerunt.inqua re bonus Ptolomxus non folu dormitat fcdlaC*
fim cdcrinar.ut in eodem eotextu a fignoad imaginem fe tranfferat quod ita pii'
,
ne dcmonftrabo SC fimul errorem Haly inexpiabilem in exponendis Ptolomxi uer

bis.ucrba igitureius fecundo libro Apothelefmaton hxc funt , Arietis dodecathea
morium(fic figna uocaOuniucrfalitcr quidem eft Bpo Too2.eSko nXea,6 c ideft
ko oijucpo 9 AeenI o uoAAOMatooliiS
to nkci7i cot o h oicoAa*<2>ncip Ttp<o*iAiorRlc6 . Hoc cft particulatim aurem hxc
magis SC minus fiuut p natura SC proprietate ftellapt qux funt in eo', SC fubdit na
praecedetis qde cius partis ibres SC uentos fadunt/medix acris tcperidultimx ?du
SC pcftilenria.Tu qux ad aqlone infledtunf xftu SC corruptione ,qux ad meridiem
glariales SC fubfrigidx funt.Hxc ego Ptolomxi uerba ita accipio.ut qcf de Ariete
in uniuerfum pnunciat inibi ad imobile fignu referaf,quod negari non poteft.qm
ipfum eft i quo atqnotftiu SC Ptolomxusca ob cam x assUcAeC dixit efle SC Bpa 1
uAiS , q> bxc oia uernu ante tepus folet excit are.tum qux adiicit con fcquanter de
dmetfa pairiu cius efficientia g natum flellajs inibi exiftcnriu, credit qdem Haly
.
LIBER. OCTAVVS
dc figni etiam partibus diei, ut mox declarabo,(cd luce darius ex ipfo Ptolomxo de
imagine dicftu cffedeciarabo,8qruerar Pro.in dogmate ffatucn do- tm erraffein
exponendo Ptolomxo ipfum Haly. Putat igif ille didfa Ptolomxi fic accipicda.ut
flellx <fs illis ineffe partibus dicit fuerint eo rpc quo feribebae i illis ptib? ci9 figni
de quo logtur,atqj ea tuc fuiilcillius figni pprietate, quj mutatis aa loeu aliu Ucl
lis (iicccflione rpis alio rraffcrraf.qux utiq; Hali interpretatio pbabilis appareret
fiquod facitin Ariete i aliis fgnis freiflet Prol.Etflella^ qs i illis partibus ponit-
noia nulla ptuliffcr, fed cu in Tauro explicet quafda ffcllas noiarim ,6 fuu fimul
Kfui errore iterpretis manifcffat.qm ffellx illx tpc Ptolomxi in ea Ggni parte no
erat in eas ordmat/ed in parte poti? imaginis,! qua.f.funt crut Si fuetut. Ver Verba
ba efus de Tauro bfc furt.Tauri fignu uniucTfalitcr qde utraqj affert aeris qualita Prolo
tec tn fub calido particulatim at antecederes qdem eius partes prxfcrticj ubi plia Pjyades.
des funt-tcrrxmotus Si uentos-8i nubes exfulcitat/cquetes ubi funt Hyad.s cor
Hyades,
rufeariones S fulmina faciunt. Age igitur a Ptolomaco de imagine hxcdici qsnon Vergili*

nideat C*in cius antecedentibus ptiby Plyadcs funt
quas ucrgilias noflri uocat, in fe
queribus hyades pro quibus I nulgata rranflationealdcbaran legif.qq .n.in uertie
ce 8C cornibus toroq? capite hyades funrpliades aut iter finitione corpis ei? & cau
da Arietis que uocat loeu abfcifliois.ille tn fequetes hacc antecederes obtinent par
tes,quoniam Taurus auerfu occidit Si exoritur. At uero ad figna hxc fi referantur v
nulla erit ueritas ditffis qnqde rpePtoIomxi no erantpliades in figno Tauri fed in
Ariete.ur ex magna e9 copofirione agnofccre cui9 proptu cft,qua cu debuerit Ha
ly legiflc nec cude fuiflc utriufqi operis audtorc dubitaueric non poffum fatis mira
li in re tam apta hallucinatu , ut didfa Ptolomxi de locis ffcllapt in fignis expofuc-
rit,8d pliadns
p id tepus in primis ptibus Tauri fuiffcfcriptu reliquent, que errore V
ttiam Haly Si Lcopoldus Si Afcadefis i fumma qua uocat anglicana,8 dt niq; po/ '
H
(lerioresur Bonatus funt fecuti.Sed maior error hopt q> fcquatur Haly dicete Pro,
:
locutu de ftcllis pofiris i illis ptib? figni.fii tn no mutat.fed dicut ide quod I^to.cu
ab eo tpe fint mutatx plus uiginti gradibusparer igit' qd' pbare uolebamus con-
tradiccre fibi aftrologos imprudenter qui figno 9: imaginumq; proprietates(fi qu ^
funt illx^quafi loccvnatura-pambus-non differanr,inuiccm mifccnc.

Caput V Chaldcopt imagines mera eefigraeca,qdqj ad eas fingendas illos
bduxerir^tq; errore arrificiofapc imaginum Si alios plures inde pullulafle.
Ept age fignop: nulla fit uirtus.an imagines ipfx aliqd funtfforfitan enim
u hic delirare affrologi non uidcbunrur.ncc inniti fidficiis rebus Si arbitra-
ris qn illas imagines fuis quamq; luminibus- ffellis-radiis pro ffellarum
natura poreffatis hfc plurimu qs ncgabitCEgo nero aflrologos delirare hic er nihli
dubiro,qm Si fi (felix de qbus imagines fabricantur, 6 uerx & naturales funr.ipfa
tnde ftellis imaginu coffitutio-necucra nec naturalis-fcd falfa proqj libidine fabri
canriu penitus imaginaria fii fine aliqua fpe eff pbabilitans.qs enim (tatim non iu
dicabit,ut fi magna eff uirtus unius ffellx mulcapt m unu pariter cofpiratiu et non
ft maxima? Sed redies ad fc ro-nulla inibi ec uider prxtcr fida a nobis fydcpt con-
fpirationc.na mixtio per coalitu certe ibi no eff, quo igitur coeunt multx ffellx in
una proprieratc'fl natura diftindx, Si magnopt (paciop: imenfa uafttate diff id*
fdo qu id rcfpondcbut in unius imaginis illa effigie conueoirc/ quod fit argumen- '
P "
T*
I
ADVER5VS ASTROLOGOS
tum alicuius occultx et affinitatis, ut qucadmodu ca una fpei cuiufda figura dcli-
niarur-ita una fit in his ex illis oibus ciufde rei natiua pprictas.at uero hoc aliquid
forte ect.qq necefficerc^qd uolur)fi imagines iflx ueriffimis ibi notis expreflf ab
folutxcp uidcrcntur.cu aut ,p arbitrio ut declarabo noflro fingant, nec poti? ibi ca
nes SC leporesût ipfi uoluOq tygrides SC elephantes cuiqj fibi formare comodu fit
patet q, de figura fumif argumen au ee ut cactera fol et aftrologopt uanu SC arbitrar
rium SC fabulofum.Qd fi no p libidine afpicicntiu fedp natura cofillerc ibi illas fi i
guras cotendur, no tam ad expi menti fide puocabo q ad ipforumct allrologopt SC \
ronesKteftimonia. Abraam.n.auenaxra magnx apud illos auiflontatis i ediaone

fecunda de aflrologicis ronibusC Colcripfit.a.de cade re libros duos} de imagini'
bus illis redditurus ronem ucrbis.ita fcnbit.
Qux nos ita ad fenfum uertimus i latinum uulture cadente uocat Ptodyram-ncc i
, i mirum, qm ficut unufqfqj mutare fibi figura potell.ita Si nome.cxlu.n. fphatri cu i
eft.quarc nihil clf i eo cur hoc loco potiufq alio exordium rtaruas alicuius ,
rei fed I
queadmodu alix aliis ftellis pro oculopt arbitrio coiungurur.i ta diucrfx fiunt im*> I
gines.nos igif co moeas narrauimus quo traditx funr.hxc illx.q uer.us SC effice-- i
aus opinione meam cofirmare non pot.qm principium nufq autfiniseft in arcu
fi i
Ii partibus, potes a quacuqi malueris (fella tibi imagine inchoare, SC i quacuq? uo/ i
lucris etiam definerc.ncc dubiu p initii SC terminopt quos tibi prxfcripferis diuer- |
fitatc.proqi, numero llcilapi quas uel afciucrisurl cxclufens uarias inde imagieste i
c5flatupi,prxfcrrim cu his et llellis-alias alius formas fibi rcprefentct.ut in uultur i
re 8C lyra Abraam dcclarauic^SC in alus parircr potes dcclarare,neq).n.i ipfapi qux i
Vario ua magis celebrate rodiaci imaginum numero couencre, fed cum alii duoded chaldfi ;
riasfibi tn illas undecim fecere-ex libra 8Cfcorpio una coflituentcs, naqd yihibet cu oibus i
imagines I pieffura illa cxlefli qdlibct audiendi coccffa fit gqua porcllas.SCipfe et Alburna- i
eode in Io far oibus rones dogmatu aflrologix redditu pi fe pfircd'- cu uenit ad imagines-
qi
|
co fabri / alia no attulit rone-q q, Aratus illas ita defcripfit/quafi no ille fit fabulofiffimus^
calfe. ut Cicero inqt-aflrologia aflrologix penit9 ignar?,q, fi fph?ra Arati cubar
fcripfit i
Album barica fphxra cotulcris ( dificnrire plcpiq; 8C difionare inuice illas uidebis .quarei. i
Aratus finr ad libidine fitffx SC nulla dodrinx uel ronis folidit ite nitanf ,
hcbrxopi magi-
Gcero llri ficuti imagines fuas aflrologi.ita fuu in llcllis alcphbetariu.hocdl fux lingu*
alephbc- notas SC elemeta (ucnire cotedur.nec fi credulos oculos nacifeanf-min 9 hoc ptic ib
tariu hx- li ,pbabilircr-q de imaginib? allrologi pfuadcrc.qd plura ibi oes formx- oes effi-
brari i cx gies.dfrenullx ibi formx-nullx effigies oes potcllate 8C arbitrio hoium , natura SC
lopigut . ucritatis aiflu nullx.Q d fi ibi falce nolfri diuinaculi augullaps quxda rept 6C fubli
miopt fimulacra cofixilfenr/aciliusego gde idueerer ur no ta cop: SC cotra naturam
q dei opa mihi uideretur.Scd cu illius cofiliu SC fapientia aiaduerto non uideo.cut
illud diuiniratis templu illa atria caeli-meliorib? no potuerir aut noluerit imagini-
bus infignircoq irtonalium aiantiu-monflropi- uel rept criam uira rarcntiu.quid -n.
ibi prxter uerfas draconesdcporevcanes.SC qux inia funt uti fagirras-naues/ trian
Vide pre gulos. Adde capita abfeifia tabo fanieq?,d'ffluentia,8C relegatam ad fupplicium mt
cellete in ginem.ut hydra SC ccnraupt prxtcrmiJtam qd fi narura no patitur, cur eopt in cxlo
faniam. exeplaria Gbi defcripfit i Eqde maius oi ifania puto adduci aliqri ut credamus na-
tuix hxc iftituto-K diulo cofilio ibi ct fofata. Puderet bonu antiftite aut magnanimu rege
meliores piAuras i teplo -1 regia n hrc.Alioqn ad cofiliu iftituetis ifta naturffan ut imagi
p
W* bas fupi?rcs-infcriora gnis ciufdc corpa gu enaret ''X lyra qde cxlcftc afflaret qbpuel
_ p
Ict hoibus mu fica melodia.p alalia
q funt ibi ea q apd nos fuC gnanf cj quotidicSC corrupui?
K gnarct ipfa SCcoferuarct.ne moftra fut opportua qux nulla i na fut,inuera aialia ibi n de
fcribi qux nulla dcfcribuif ,Na qd canu 8C ufapsqj fit priuilcgiu-ut duos beant i cxlo fiue re
Aorcs fiue atiftires.elephaci tygrides SC inuerx Ipes aialiu nullu beanti cxlonumep qdie
ganc/ed nimis multa de his cu iliis-q' n folu e turpe credere phoded afutarc ct idiguu. qd
qs me peotef-cur in ifta fingedi licttia ad has pod9 imagies ad alias fautotes alirologif,
fi
q
dcfcederit.Rndcboillu rois hfe qonc/q fruftradfiderac i his reb9q nulla roecoftitute fut
Q uid tn in plerifcp eos induxerit facile e uidcrc.Puto.n.imaginu noia q zodiaci pcit>9 aferie
but ab opib9 folisee deriuata ponflimu fiut cu in illis ptib^ inueic ,uc gra cxepli cacti no
q
me huerir ps ea figuiferi in q fol collocat 9 Cacri more rcgredilf.qpxia e leo
pp yft9 iraodid
cxupatia/icut Taur? ps alia nucupaca q> adea fol cu puenerit terra bobus araf, Gemini
q
fcquut .qrctuc gemina'dooia geminae ,fub Virgine terra exufta (olis ardoribus nihil parit,
K fub Ariete uellerc flopt capi ueftiuif ioe capiti ct de capilamenti fimilicudie aial illd pfe
q
ccrut, Libra noAes SC dies in librili appefas inuice pqt,cuad ScorpiuSol puenerit- tu prirau
aer frigore pugit.mox fub Sagittario 8C frigopr uehcmcnriopr/SC uentopr aculeis nosdaccfcea
in Capricor.ro maifefta,qre inde fol inflar cap afeendere rurfus incipit, i aquario SC pifcibus
pluuias pifcibus aflari effudcns.potuerut hmoi illi fimilitudm^ addu Ai has poti? q illas f
uariis cxliptib? imagines fabricare- traheres illi? cui'9 illi pu

facile ftellasin effigie naturx
oom ob aliq eam ipofituri cent. Acceflcre figmta poetapi uel ad uoluptate uel ad gratia mul
ta cofmgentiu.ficuti cono.Aegiptius matbcma.uidit prius moflra SC ex beroicco ucrtice cx
(aric.fcd nec opxpriu rimari diligenti? 6C explorate infanias aliopr-du faris fupcp coflct nolen
tibus delirare no ce naturx hxc opa.fed figeou nugas uel fooariu deliramra,fic ut eadem re
Aede bis iuenris diffinia a corrupta phia SC poeta pr fabulis fut exorta, qbus tn qfi rcb? uerif
fimis 8C digito([ut dixerim} dei foratis uti aftrologi oes tnbuut, ut uix crcdilc fit m ejs fupftj
tioeshfc illos infania pduxerit.Nedes farmacu inqut Lua in Tauro coi locata ,qm aial illud
fuinar.^rc pharmacu faciet utenoroatf.cu domu xdificaueris caue ne Scor.quartu (ocu ob
tineat, qm multi in illa domo fcorpii abudabunt.Qui coroa oriente percabit' entrex q lyra
muficus,K mille alia hocen9 e qbus uideas illis eepcrfuafiflimu hapioium repi ueraseffi-
gies SC nas ee in cxloa qbus ad nos mirabile defluae in dcceraedo faro ptates. Denicp illa fa
bricadapr imaginu fuperflitio-tota per ifta infaia pullulauit.ut fofata. f. in metallo aliquo fil
mili imagine, a cxlcfti illa uirtute aflari mcralloopinenf.q tn nec funt in cxlo nec cent ob il
Ia tn ibi (ciilpta imagine illinc defc ederent, SC fi dcfcenderct.haud qcq tn ut pbat aucrois ad
nerfus Algazele nobis inde pficercCSed de his latius peculiari rradatu poftea difleremus.
Caput VI Inuifibilcs imagines neq; fenfu necp tone cognitas efle pugnareqj inter fe
captaucftores.qui non Chaldxi autlndi-fed arabes tantum fuere.
Emirari uriqj aliqs poflet infania aftrologopi in fabricadis qs ha Aen?(cefliu9 fabu
d lofiffimis imagib9,nifi alias multo magis ridiculas foniaftcr.Tradut.n.i unoquoqj

decao fiue facie cuiuflibec figni imagines efle qfda- inuifibilcs illas qde- fed ucrifS
mx nax foliditate aftares.quas q audiur no diflucre in nfu no pnt. Sut.n. hmoi in pria iqut
facie cacri afcedit formofus iuuenis bn amid^^fed facie ei9 SC digitis n nihil hns obliqratis
corpc reliquo fimili equo arqi clephato- pedib? albis-fupra fe uanas frugu fpes Bi folia arbo
tu (ufpedens.In prima facie Lcoisafccndit arbor alriflimx radi cis- cuius ramis infideteanis-
K nir amiftus ueftibus nobilibus qde fed foedidis-lacrimabudus SC de parcribus fuis tnftil
pii i
aliis fignop decanis ab illis defcribuf ijpt ofum nepote rejt efficacifCmapt
*
his fimiles ali* I
1
meminit Aboa.fexto lib.magni introdu dlorirmeminit Anenas. in co libro cui titulum fecit
3
hoc ciniciu fapix.mcminerut Petrus apponefis.Michael fcotus.SC
aflrologi arabes lariniqj pmulti.de qbus ego cu oli n nihil adueniflc^putaba p has imagles ^
indicare-qdna figni cuiufcp decanus oparc^.no q. inibi hoc c i c*lo figurat ee opiarcf
!
illos
At eop adies libroslogc fccus ec agnoui.Purant.n.SC aflerut SC cotendutvhas in illis decanis 1
imagines ee ueriflime-opejtapud nos mirabiliu effectrices. Quin ait Alburoa.opanrurqdi

iterdu quae funt fimilia fuis formis, fed faepe 8C alia peitufqj dmerfa. Et qde fi linees hoc dog 3
ma ftatuiffctâdducerer aliquo m5 ut fubdubitarc patuiffe ocnlis eopt.qux nfos obrut 9 effu

admirada myfleria ppallanbus n6 luenio fide qdna poflit ailruete ,
gerct.Iflis aut hoib 9 ta

cu ncc heant oculos alios q quos hoies folet hoies autno uident.nec raptos cu apoflolo i c*
r
Iu eos legamus.nec in terra locatis ro ulla potuerit ifta detnoflrarc.Erubefcat aut q fe uocat

phos.nec iflapuder tn eos nugameta cofcnbere quf uix bimulo ifanti fabulas an?pfuadent
Adde q> nec eafdc oes.fed alias alii Cbi imagines cSroinifcuf . Hic qde in prima Arietis facte *
mulier inqt afcedit fulgote rcfpledens.SC cauda pifeis marini. Alius no formofa ibi muliere, n
no pifce.fcd xrhiope ee ait.de cuius tn oculis ambigif nigri ne/an ruberes poti? fed q pccra
certe llatura^SC alba chlamyde iduatur.In tertia facie geraiojt oritur iqut qda/fiflula aurea
6
CC canis latras 8C delphinus. Alii coredut nihil hopi inibi ee, fed uipe petente arma^qb9 fe in> j
duat.clipco munita-inflrudhjq} pharetra. Intertia facie Scorpii equu aiut Arabes efle le X a
pore.lndi nec equu nec lepore, fed cane apru 6i lcopardu. Alii nullam bcftiam fed ui n in ge
nua curuatu forte C f' licet myfleria interpretari ) ,p aflrologis deo fupplicatem.ut eos aliqn
reddita mente liberet ab ifania.qd.n pterg infanosfqui falariofis adeo nugis ncc pofTibilib*
uaccnt credant afl ipuleruriVidcns hxc Abraa iudxus atqj aflrologus i lib. de natiui tatibus
q ucras imagines flas ce cofitcf.fed nec queq inuenio
ridiculas potius i pter arabes hoies fp
funt Latmia dem illis adhibuifle. Nihil de illis xgyptii,nihil
fcbulofifTimos.SC q cos fecuti
fi
chaldxi, nihil gtxci,nihil larini ueteres aflrologix fcriptores.Nam qcf ait Albu. Indos gy^
ptioS'babylonioS'ifla cradidifle-falfus facile dephenditur.de xgyptiis.n. SC Chaldxi c unde

icelligamus talia apud eos dcliramcra nulla fuiffe.uri coniici p5t de idiscu pariter metiri, qq
n 5 ita pot ut de illis reuineveu nulla exter a fidedignis aucftonbus tradita nobis idopt mon
menta. Sed hoc peculiare arabu e,ut Cjfcuq? ipfi fmgut cometatioes^prxfcribant illis au dia
ru noia illuflriu/quales multas i prio difputarionu iflapt libro c6mtmorauim9, Cu igf exttt |
Pctofiris queda adhuc apud Aegyptios aflrologix magti.Cu extent pter Mfnum Ephcflion |
coraetatorq? Thebanus SC Paulus ex alcxadna xgyptiaca oes aflrologix interpres/ focileek .
illis cognifcif nulla dc iflis imaginib9 xgypro metione . Parer ide de chaldxis audlore Te
i
|
niro babylonico qui fcripfit apotclefmata decanojt SC coorientiu cu illis imaginu parer Par* |
phyrii SC teflionio q ex fnia chaldacopr aflrologicas fcripfit ifliturioncs.ut mitta Mallium SC

Mrnu utcuqj nobis SC chaldxops dogma refcrcntes.de grxeis auiflorib? foli pnt dubitare q i
grxea non lcgerut.neqj.n.ufq apud grxcu ullu feriptore metio de iflis iroaglb9,uc accuface
magnope Haly debeamus g iflu errore afcripfit Prolomxo.na cu uerbo qnto SC nonagefi/
no libri cui titulus frudhis dicit Ptol. hoc c q fingulis fignojt decanis cooriuf
nati uolutate indicare, SC quana arte (it ptradlatutus, expolitor Haly p cooricntes imagines
de qbus dixim? putat itciligi.nefcies gna apud grxeos
luifibilcs iftas hoc e coorietta
dicaf.uoc5(f.n.apud cos hoc noie fex ille atqj.xxx.cxtra fignifej: imagines qpt .xv. ad auflra
una accp.xx.uergunc ad aglone.de quapj ,ppri cratibus SC natura prio li.apotclcfmato feribit
Ptol.q nec eo loco nec alibi ulq aliaps ung imaginu meminit pter eas quas fabricant ex ui/
libitibus flcllis,aduerfus quas lupiore capite difpuuuim? utitur aut eade duftioue i fisjuctf
I
aerbo cu defe&ibus lummariu
dicit cofidcra da in
j.coorientia qua cade fniam fccudo lib.apotelcfmato tradas [dicat quo ex gne ifta fint qu*
coorientia dicanf .Ex qbus cu ait ex nati uolutate artccp indicari qua fit,pfcllur9,id docet qd
Mallii Mrnus grxciqj fcriptores explicarut.ut q naue cooriente nafcil nauta fit futue? ,q ly
ra muficus.q methodo aunga/arc^ ita dc rrliqsJScd SC Poiphy. [ ifagogis typu hoc c figura
K formam icoHitoiiaH hoc eftailiuqux futi zodiaco .i.coorieriu
i.ex aflropr copone ait collare, unde Itelligim9 coorietia hacc qux
dicunfmo alias efle imagines q qu? ex dcllis codituunt ,in quo declarado fui plixior.qa au
dio Trapcrutiu gr?cu hoiemCncqj.n.eius liber ad nos pucniOfed ita audio in coraetariis eiy
incemiloquiu Pto.expone Haly clTc fccutu. A quo errore barbar? Albu. potuit eos deflclte
pter uifibiles SC coditutas ex dcllis imagines ad auRru aqlonemqi fitas^decanis
rc ;
q nullas
ex Inia Ptol.affirmat.Libet aut ad mente rcuocarc.qd qnto lib.aduerfus illos dicebamus
q
natu dnm Iefu dicunt oriente prima facie uirginis in qua uirgo fit lallans puc qui uocctur
Icfus conflat enim imago hxc uirginis puerum lallantis ex his fabulofis imaginibus quas
inifimos.qq nec talem ibi imaginem.fcd aliam quada ut narrat Albu. Indi corninifcund.qd
inuentu
q uanu SC ridiculu fit qfqs aio faris ppcndcrir.pudebiteu aftrologicisiftisdelirame
ris^cuangeliopt ueritatem uellealiquadocofirmare.qd no alia ronea dxmoneeft peuracue
q ut quafi amica fautrixep religionis pellis illa reciperet". Sed habeant ipfi fua Obi nugamen
ta qbus acccrfiris non cofirmaf uentas chrilliana fed infirmat potius atqi polluitur.
IOANNIS MIRaNDVLAE DISPVTATIONVM ADVERSVS

PICI
ATROLOGOS. LIBER NON VS.
Caput Primum Epithoma eorum qux hallenuscofelta,& quid fcquentibus libris
agendum undeqj aufpicandum.

Emratu e halteny ailrologia non
nulla ce q> ifla de qbus .pnuciefa cado
depedeat/pterq
p accii s/auttaq a ca remota SC ulli.qp: neutra cognitione
pticulare euentopr pant. Declaratu efl ite de cxlo fierent ifla, no tn quo
fi
aflrologi opinat , hoc eft a mometo quoda initiali, tu fi det" hoc quoqi cer
te no ab his cais qh9 utuc i pdicedo quapt nulla fi cerru heamus examen
uera SC naturalis.Na qq flellis utat" SC plaetis/auget/minuut/mutaop Io
cis fignisîtemallis' 8 exteris id genus falfa SC incfficada clTc declara'

q
uimus, Quare uel malas cas introducu t, hoc ed fabulofas/ucl ificiut boas admixcioc mala pi
nuc illud nobis agedu ut dcclarcm9 fi culta ifla cofliteretefle tn hmoi q cognofci ab illis no
poffmt'aut fi polline cognofci nodu hira rame copi cognitione. Tria fuc at cognitu necefla'
tia fide reb9 futuris uera pdicendafuntPrimu illud ut hora initiali alis rei cuiqi fideliter te/
neaf.Scdm ut flatu cxli fydcprqj pone ad ea hora exalte cophendamus.Podrcmu ut illa c?

Ii fydepicp po qd na faciat roibus ucris
aut n 5 fallacibus obferuatu expimcnris itclligamy.
Hop: nihil pode cognofci.aut g fciuerit hallenus n 5 extitifle duob?fequeutibus li.apiemus

Exordiemur at ab hora primordiali cuius cognitio in primis neceflaria nec confli tui reliqua
die poflent fiqd in ea uel ambigat uel em. Ea uero uel holum fiue genitura pt uel urbiu
atep rrgnopt-uel anni coflellationesaufpicanturnos a genituris mitiu faciamus.
Cap. II Afhologu certa geniturx hora neqjfpfcircpofle.neqi puera regula explorate.
Ometu quo qs nafcif- exploratu hfe adrologus no pot, nifi foria accinllus cn p/
m dit infans adrolabio^cxlcdia metiaf/ed hoc fit
q rariflimc.nec fieri nobis
uolenti
bus fp pot/ut nollu.aerc nubillo,mathemarico nullo,uepc cu fit labi quoqi facilli'

tnum,ut cedatur Aucnrodan in comctariisfup Pto.na fi no fit exaltifllmu in(lfm'quale foc
gtan nuq efl qd infpcltione momento cgreflkmis ad liquidu rcfpondcat , io partilis horo'
(copi uacillabit.Ve jt uc fic uera p aflrolabiu horx perfcrutatio rariflime ut dicebamus fieri
hoc cotingit, illud frequcs farcq; ppctuu ut parentes^dns ue genitu rx> tale fuifle natiuitatis
hora dicat a Arologo.cui fidedu no e fle nec aflrologi diffitet -fallajf.n .plcp:q?,qrc df apd eos
hora extiata fiuc fufpedta dc qua.f.fufpicio certitudo nulla,na (diaria metiut' SC horologia tj
nihil fallat.ea tn cadut iterualla no demoflrat.adde q> horg uulgares ini

dc fi
q mediis horis
Ciuob occafu Solis n5 hrit.qd' mathematica^ ro poflulat.uept cu aer icipit obtenebrari ,q<t
euenic fole fubfinitore dudu ia demerfiypfetti in fignis obliqs folc collocato.qux cu mora in
occidente trahat logio re interdiu nox una hora exegent priufq aer obrenebrefeat. Deniqj co
fitent' hoc nobifeu aflrologi, fcd remediu adhibuere ne ppea diuiatio pclitcf'. Na SC fi illati
fit uera qua uocat hora extiati,nifi tn a ucro plurimu diflet habere fc methodii dnt uerx in
ueniedf qre nihil obefle priore illa (certitudine nos fi fape ifti poflet id trii obiiccrem 9 aitc fi
1
ue fciam dari no pofle quo fiflafic nec no-res pticularis apia cognofcaf . no igif ee methodii
q reddamur certiores quo Mcmeto loa.aut Pau .editus Iit tn luce/ed fla ne uidenc" eis abfur i
da^forfita neqj illud efle qlibct nedii die fed hora pciculas multas tpis,qb?certa regioe nafei
nemo pot/colcq hoc facillime deinoftraif .Na fi nat? ego pria notflis hora dicor a pareribus
SC methodo couenire negat hora aflrol.qrc ferius aut citius me fuifle natu rogo nunqd alius
fub rade caeli inclinatioe prianexflis hora nafei potucrit.qd fi negat fieri potuifle/eqf qd di
ceba ut mulrx fint horx cuiuflibct ptcs,qb?locis qbufda nafei ho no pot.dico at multas ho
rx cuiufLbet ptes/qm nullu fere tepus geiturx datu a cofuleribus regulis qdrat aflrologoj:
fcd mutat" ab illis fp pte ucl antecedente horxmel fubfcqucntc fi potuifle aliu nafei p id te
i
pus i ca regioe cocedur.qq ego tuc minime nat9fim,natus igid* pria hora nexflis dicatAnto.
atqj illud interogo fiqua uera ia ftatuim? hora fux natiuitis Anto. porrigat aflroiogo uera
ille fic arbitraturus an falfa.fi uera debuit cade rone mea cu offerebaf uera arbitrari cu eius
methodo no magis nunc coueniat q cu Ioa.ca offerebat,fi falfamept ftatuebat ca hora natus
Anro.falfu ergo dogma qd hora ucriflima qfi falfa reputat". Prctcrca peeptu hoc genus
p q
tradiderut fignu aiunt mutari no debere, qd extiaca hora demoftrar.fed eius Ggni pte metho
do declarari, qua poriflimu fit in horofcopo.uept extiata hora dc figno Cxpe metit" cu poflree
mis pfertim aut primis figni peibus afccndetibus ho nafdf.tuc igit methodus no emedabit
errore fed cdfirmabir.patct his rdnibus uia no ee horofeopi uefligadi cu e incertus.Nuc ilkl
oftendamus fi q forfita poflctexcogitari,quas tn afhol.tradiderut aperriflime efle fallaces.
Cap. III Pto.dogma qd' almufeli feujaiodar uocat/ auctoritatibus SC renibus cofutaf.
Tolcmxus tertio apotclcfmato lib.dogma tradit hmoi. Prx cepit obferuan nouitii
p niu qaxime genitura pcedenseaut pleniluniu.Tu plancta q pte coit? fiiit uel opp
auefloritatis plus hnte.dcniqj themate ia difpofitio cui cardini .pprior ille plaeta fue
locii illix ad nueps que in ptibus figni plancta ille dnator obtinuerit huc cardine c5
r t flatui
fmgut toti'9 gcniturx.hoc fundametu toti9 apotclefmaticx aflrol. oes decem ut.hoc illud de
cretu qcf almufeli uocat/itcrdu Aiodar.In quo qtu peccet iunioresfuiam Ptol.pperaitclliV
gentes fupius.Nuc ipfc Ptol.cxcutit" cui poflu iprimis magnas audtoritaru molles oppone
Abraa fudxus ait fc multas genituras obferuafle cu cxaCtiflimis aflrolabiis I his tegidi
re. na
bus qua logitudo latitudoqj cofcfla SC explorata,nec came iucnifle de planetis alique cuij
gradus ex fignis q occupabat atqj miu tix/rcfpoderet gradib? SC mlutiis orieris aut medii ac
linec p >9 hora dimidia uariarcd' a ia copta fcnfu ucriflima hora natiuitaris.R.fdiculi uere qui
dnt iudicio no Icripfifle hxc ai Auenazra-qfi lis illi cu Pto.de regno, quo fiiir anis et nogeri*
poflerior quafiq: i ano cSflituedo in anoî datore jalerifq; aliis Pto.fniam aliis no antepoar.
Sed SC Alchabiri 9 ,pprio comcnurio feribit fe demoflrafle nullo patflo ea rone gradu oriete
uc jt pofle repcriri.Hcnricus bateufis Alberti magni difdpulus fua examinans gcnitura,q5
. .
LIBER NONVS
nolediftimulato renium dei fe noians, mittamus inquit animodar Ptolomxi a fa<<
pientibus reprobatu ,alii dogma non expungunt fed caftigat ut Aoniar non nihil a Aoniar
Prole. diftenticns.Aln fupcr eius intellectu digladiantur.K cu illud iquiritur cuina
loco pximior fit planeca.funtq quantitatem difcrctamobferuandauelmt, funtqui
continuam ut Antonius de mote ulmo ,
Vejt omiflis auctoritatibus aduerfantium Antom'9
Ptolomxo folitusego dogmatis falfitate ita dedarc.Nafcad Lucius Romx.Flo^ dc monte
icnrix Fabius cade hora eodeqj momcnro liquee aftrologis non eunde futupt ho- ulmo
lofcopum utriuf.pob diuerfam cxli idmationem fub qua nafcunt'', 8 en fi ronein
exPtolomxi pcxccptis ineamus eunde utriufq horofeopu fademus cu utraq; re'
gionc plcniluniu antecedens/fiue nouiluniu eade cxli pte cotigcrit,quare idc quoqj
driiatorq themathe i utroq; gradu figni poflidens eundemriifJcm numeris cardies
in . Sed hoc euidentia rei fcnfuq; rcuincctur dogma igitur
utraq) genitura definiet
falfum quod miror Ptolc.mathematicum fummum non peruidifle.
Caput IIII Inuefhgationem partilis horofeopi per coccpru^Ptolemax) fal/
(0 ab Arabids Afcribi.irtationalcm efle. 6 a multis aftrologis rciectam .
Pud iuniores inuenta cft alia ratio ueftigandi ex hora conceptus horofeo
a pi cui plurimu mbuunr.eft aut bomoi ponunt quafi confertum ex uctcpc Aliud
traditi onc.prefettimq) Ptolemxi uerbo prio 6 qnquagefimo libri cetum
enunciatopt Lunx loeu in natiuitate fuiftc horofeopu i conceptu. Contra/locu Lu/ juniojt
nx 1 conceptu horofeopu efte natiuitatis.hoc pofito methomu tradunt qua putant
pofte deprehendi loeuLunx cu femen utepe ipleuic quo repto fimilc quoq: gradu
,
colligunt hora nariuiratis afccndere.Fuit aut cis crions occafio mendofa tranllatio
fibrope Ptoloroxi.quoniam nufqj ille dc gradu hoc fcripfit uep: de figno trfij ucr ba Occafio
ens loco fuperius memorato funt hxc tH oa ,
6C qux fequuntur, erroris
copt.Mo*
Latine ita aduerbu ubi eft tpe naciuitatis illud fignum conceptus horofeopum ftac j 0 fa traf/
tuas, ubi fuerit in conceptu illud fac horofeopu partus ucl cius oppofirum.noo pu^ | at io
tauit igitur Ptol.hac uia partiliter pofte horofeopu inucniri, quate in libris apothe Pcol
Icfrnaton ubi hoc inqrit nullam placiti huius facit mentionem, alioquin fi de gra^
du itclligifter.qdcx ciusucrbis falfum oridimus^facillimu quoqj cxiftimaftct 1 con
ceptu horam iucuire quam hodicnullo magno negocio iuniores qbuil bct d. fide -
rantibus rcddunoufi methodo quam Ptolemxi clle uoluunt.quo igitur ipfc Pcol.
apotclef. lib. tertio principium feminalc tuiuAtox , hoc eft plcrumq; fcu maxima
ex parte ait ignorari , 8C cum m eius cognitionem deuenitur id aut ,
hoccft caufa.f. fortuitocp aut obferuationc debuit certe addere aut ehIsxhcoS, fq u l| us
hoc cft artificiofe fiqdem arbitratur arre aliqua 6 uia iftild pofte deprehendi, quo uctcpt tra
autem ait cafu cognofcirur autobferuarione dealarat gr.tcus interpres cafu cu acci didit uia
dic mulieri recepti feminis fenfum fieri ut Cleopatra docer.obferuatione fi confulto ucftigadi
uir illud tepus annotat quo fcmel foemix cogrcftus dciccps abftinucrit tufoecudu feminis
fui fle cogrcftii mefes declaraucrit , prxtcr hxc alia ce uia repus illud ad liquidum fufeeptio
explorandi uctepc nemo .pdidit nedu ex eo natiuitaris hora uolucrint inueftigare . nCm.
Nam quod Arabes dicuc Hermete hoc prxccpifte^fabulofum cft.ficut alia multa
(quod notauimus)mendaciftime ad eunde referunt audorem quod .n. Fpheftio
libro prio
Aegyptii fuper hac re tradidcrut.Ephcftion rtfat fiC Porphyrius hoc ipfum prx-- Poiphy q
. .
ADVERSVS ASROLOGOS
ceptum quod lcgif i Pcol.Petofiris Aegyptii inactu fuifle his aetbis oatwtlOijtW
i5 6 qux fcquuntur
p C
quo Luna fuitrpecoccptns illud in pattu horofeopuee

Petofiris. Petofiris aut inqt fignu in
aut eius oppofitu .
qcfauc Luna tpe partus occupauit illud coccptus horofeopunj
fuifte.fcd eodem loco Porphyri? duos alios refert modos ex Antiochi quotydaracp
aliojj; fnia figni quo fuir.Luna hora cocubitydc gradu nuq fadta me
ueftigandi.in
v tione,qn ipfum quo fcnbunt hoc caput crfpi6cjopi 110 v6iiuio>j

ifcnbiturjhoc eft de figno feminali Iunx qi illud dgnat.quodna fignu luna tenue*
rit cu loco genitali feme admifliim eft.Ephcftio
quoq? theban 9 tres alias ab his di
ucrfas.quapt Porphyrius meminit/ xgyptiop: merhos narrat/ qbus hoc idem mue*
ftigarcnr.quodna.f.dgnum hora concubitus afccnderet.ubi uerbis exprcflit admo
ner nos cpheftion non pueniri peas uiasad partile horofeopum.fcd cum
indagari, hoc eft crafla Cur dia folcr) mincrua.gradus ucro dererminandi uni
eam ce rone qua tertio lib.aporcle fmaton tradiderit Pto.Eftaur ea qua capite pn*
mo confutabimus ,
ue$t ut dixim 9 i errore lapfi iuniores/qm I arabica tranflatione
Error iu* qua fequunt /iterpretes gradu pro figno ppera pofucrur.Cxtept qcqd fcnpfc
latini
nionnn nnc aucftotcs quxna rano dogmaris,aut qua potuit hoc obfciuarione deprehendi
Rcfpondct inqunc fuppucatio.qm cx loco Iunx hora nariuiraris quot diebus i ore/
ro ifans fuit hora natiuitatis intclIigirur,quos h retro numeres I concrprus
horam
lunc loeu mcnicscum q tepore nariuiraris afcedrt.Vcytil
dcucnics.atq? p id tepus
lud icerrogo qs nos doceat ex loco Iunx tempus mandonis f urcro d.finire non
hoc
Pto.non uctcpt qfpia.non ueftcr et Hermes ,pdidir,qd refpondeatis aliud no eft

ita definiri mandones illas oportere d uept dt dogma de pmtirarionc afcendenris X
Iunx iconccpruK naeiuiratc.cireulo igilf dcmonftracisuerttate dogmatis,pba
loci
Reproba tes.q? euetnat ita mandonibus obfcruacis.manfiocs obferuari ita debere .quare dog
ri ma ucp: aliter noerit.f.ita facile dt cuiq? dogmata confirmare . Quod fiforfanau/
dogma detis expimentis idafleuerare dmul oblcruato collocaroqi iuicerpe natiuitatis atqj
experi* coccptus.ipunc uobis mentiri licetadlarc fine arboris, uc^t cx ucftrisq femaae
mentis cotcndut expettos negar ucrirati rridcrc prxeeptu. Abraa enim Aucnasra le qnqes
Abraam idobfcruafTc dicit rcr n5 fucccflille.qd nunc qde in Martem,nunc i Venercro.nuc
Aucna. i Mcrcurim refert. Puro d dccics id obfcruaflcc alios quoq? planctas pantcraccu*
Heroa/ faflet Na Hemanuel Hcbrxus Aucnarrx fcdlator bis expertus femel a ucrotpe
.
nuci natiuitatis lepre dies repit uariare Aboafar numen aftrolopt falli methodutn ifta
p
Sedis quiqj gradibus poflfc crcdir.ur Sedis eius Difcipulusnarrat.quod fi eft mhil nosnl
Aueroda uat qbus de gradu tantu follicitudo. Pariter Sf Auenroda magnus apud iftos expo
loanncs Ptolomari mentiri fxpe illu tcftatur.Saxonicnfis irerpres Alchabitii falfam

fitor
S
faxo uana penitus purar inutile quoq? affirmans fieri no pofte.urp ea iccrtus gradus ho
rofeopi certus unq reddatur,, quod exemplo ppodtx genirurx late manifeltat
Caput V MefTalx figmentu cum aliis quinq? a Paulo alexandrino recita/
tis explorandi horofeopi modis refutatur.
Figmetu I funt fere modi qui recepti magis aftrologis , Mcflala figmentum aliud
McfTale h cogirat/cdexplofumaboibuspfpeiftxqiuanitaeis.rubcbat.n.Iunxtcp?
a nouilunio ad plenilunia ucl contra a plenilunio ad interlunium quafi
, ,
.
LIBER NONVS
boram ana exidimari.tum utrum illojt antecederet genituram , quod /nter ipfum
Sitepus geniturx fpaciu caderet compari ad totam diffantiam Lunx nafcenns St
confumatx,6 qualis effet interuallopt .pportio-cam partem Tumere horx tempo*
talis, ita tamen ut illud obferuaremus.oc quado mas hora pari nec foemina impari
nafccrecur.Rifit Tccuta xtas experimento deprehendens eadem hora mares St fac* Vide pul
minas nafci.Ego uero no tam placiti unius cognitio uanitatcnvq hinc totum Mcl/ chra de*
fallam illum tudicio. Nam ut labi errare decipi pprium fit hominis attamea feri'- duCrione
beretam pudcnda,niri reb 9 rcdiculis.fabulas ponere quafi dogmata, loqui qux re/ ftultitix
rum pallim cuidcntia confutet, no eft hominis ccrte*fi dos hominis ppria ratio cfb. affrolo.
Sedncctamunum Mcffallam citimo q dcMcffala omnes adrologos, apud quos go$t.
primi ordinis eft,nec temere in ca familia fapientiores inucnies.Nara Autiftitcs fa
crx iftius difciplinx mirabiles Atgyprii * quanta fup hac re fabulamcnta comenti
funt. Refert Paulus Alexadrinus methodos qnqj dmerfas acnbus iam memoratis Q uitiqj
qbus ad horofeopi ucritate parti liter indagandam utuntur*deus bone q uanas*ru alix uix
des*funlcs*3i falfas. Prima huiufmodi rcfpicc inquiunt epochan Solis i diurna ge Aegypti/
nirura-Lunx in no<fturna,S cui? planctx fuerint monomiria-fac eiufdem planct$ opt a Pau
monomiria fufpecfto gradui qjximiorcm/ucpt horofeopu. Altera fiue dies fuerit fiue Io recita-*
nox Lunx nn cpocha infpicit extera fimilis . Tertia qux Ptolomxo fui dogmatis rx.
prxbuit occafioncplcniluuiu uel inrerluuiu jaximu geniturx confiderat, tu uero Prima
delpotcm hoc eil dominum dom 9 in quo cotingit St ouocratore hoc eft finitorem Secunda
dominum,uidetq; uter fortior in nataliria conftellatione-utcr plus in ea poffideat Tertia
auctoritatis, 8C ex lfto dinumerat gradu afcendentcm.Quarta duraxat infpicit do* Q_uarta
minu fummu gradus .f. in quo Sol St Luna poftqua infans utero pdit uel coeunt
uel opponuntur, Si quot fines i afccndcnte figno poflederit ille plancta tot gradus
eiufdem figni putant iam apparuifle.Poftrcmanon folum genituram/fed Quinta
in oriente
coccptum oblcruat.hoc cfl quod utrunqj tempus uel plcniluuium uel nouiluuium
anteccflir.rum graduum quibus illa congerit dodcchathemoria fieri iubet St obfer
uari.in quoplanctapt cadant monomcriis.ut qui in themate melius fe habuerit ar/
bitriu habeat horofeopi mitiendi feribes Heliodorus quo paCto inueftigarct tem* Heliodo.
pus concept9 , retrocedebant inquit a genitura per noue menfes Cjfi gcftandi uteri
tempus femp fit xquale, ut rudilfimi ubiqj diuiniffimi ifVi Aegyptii inucniantur
Poflem aut obiiccte multa quib9 peculiariter ifta dogmata peccant. Veru illa una
tatio breuiati (ludentibus fatis eft qna Pto . q uo dogma rciecimus. na quacuncp
fecuri fuerimus methodu ex prxdidfis, femper eopt qui fimul nati fuerint* regione
tamen diucrfa/ faciemus eunde horofcopum.quop tamen omnibus mathematici*
extra omnem cotrouerfiam coftat cfte diuerfuro.
Caput VI Initia urbium*rcgnopt*fa(ftionam'legum ignota efle/jnullaq} i
artem aftrologos rradidifle qua poflint inuefligari. <
Iquet cx his nu q hora natale prxterq cafu nota ad liqdu efle.tu qcf aber
1 rct nulla pofte
p ane reditui. fcd cu ea uera no fuerit ueritas prxaidfiois
cdfbre no pot. Nihil igiC ueri dia p5t a^genethliacisqui partile horofeo* A
pucardinegeniturx*copagem totius fari fundamecu totius apotelefmaricx* una
uoce tellantur.Ncqj uero melior fides in nrbium St regnopt iniriis quorum notitia
q geniturarum* quis enim hxc prodidit
fcrupulari loogc difficilior quis obfcruauic
adversvs asrologos
uf
fcriptorhiftoria*?qua* fides Si diligetia fi reddiderit diem urbisin(lanrarx/ucl
bis condirx ubiq? magna nimis exiftimabirur . Romx
die natale coli mos fuit fcd
no plus inde coflat aftrologis q in imp. fuifle Luna hoc efl in Libra eu codeba
Paulus In optftographis Pauli Florentini medici Si
mathematici duplex reppi tcmp 9anno.
taru inftauratx urbis Floretix, alte* anno gratix

odlmgetcfimo prio alte* odin-
Flo.
gltefimo fecudo.un fyde*co(li turio penit 9 diucrfa . Crediderim Si
multas uarina
fingit lu-
lulius urbiu coftellatioes qux uulgo fcruniT fidas cx apotclcfraatis.qlcs acte*
1
gemtura-ipfx
Firmi. liusFirmicus Paridis Si Platonis-SC alio*- qd de mundi qua affert
quoq? teflad .Prxtcrea magni quoq? effe roomeri uolunt illud
momentx quo noua.
bdhoprxualere ccepit in duitate, quo tyrannus urbe occupauit , quo feditio fada
inter populares, quo ciuilis difeordia nata, quo
genus extera regnu inuafit.quo no/
red-
ux codirx leges noua decreta fuerut ^mulgata , qua* re* horofeopu qu-fna
hxc rame habere prius oporteat diumcmus.Dcnicp ut habe
det no diuinatorfeu q
i(lo*-certc n5 denegabunt ca fotte minus exadta
ri momenta pofTmt aliqua tepo*
indigere cafligario-
. minus ccrta-q particularium genitura*, quare fi putant illas
illis quas cum nulla ra-
ne- nec alter cis fidcndum.multo hoc magis opus
fuerit in
i
tione docetcmedare.naquas memorauimus methodos genituris tarum holum ad

prxnuntiatio de fatis urbium Si regno*-
betur. Erat igit manca fallax omnis eo*
penve
quando de mometis illis primordialib9 uolunt hxc dcpcderc.qux rri aut ipfi
ignorant.aut non fatis exfide-fatis ad ungnem tradita rcctpcrnt.Non
iam igi
j nis
tuihomines morrem-exilia-paupcrtatcm/non cxddium/urbcs-aur pcflilcnti*uc-
minitantur.
rcanmr/cum audaciflimi nugatores xditis paflim libclLs annuis ifla
Caput VII Incertum adhuc efle apud aflrologos quomodo dom 9 diuidc/
dx.quantu ca* nires cxtendantur.K quit>9 fignis utendum.
Eliquu de principiis anni- roagna*q? coniundionu-8i defcduu dicere .

,
C na momentu quo fiunt obfcniantcsindcuaticinanf fatarc*publi.Kun

ucrfalium.Erit igid* dcclarandu hmoi tpa citra lapfum erroris ab illis
dep/
hendi non poffc.uc* hoc ex fcqucntib? clucefet cu incertos adhuc root 9

planetajt
occ inaccufabili fupputatioc comprchcnfos ondemus. Hadcn 9 igitur q

,d- fitincerta
cuilibet rei fatalis ora dixerimus fi funt horx fatales rc* quas aftrologi maximepo*
rauerunt,nam nullas effc fatales'5i fi qux funt / alias effe q putent fupra demon*
ftrabamus.Nuc illu pala faciamus et fi tempora confcquantf aulpicadx prxdidio
nis-qux tn fyde* p5,q exii flatus ad ca hora- fdre cos n5 poffc . Priron igit? opus
thematis difponendi prxfmiris duodecim locis quas appellat domos.ubi qris afho
Difcor - logi tenebris offundanf qtu inuice digladicnf re penitus incoperta

nemo nefdt q
dia alho/ libros mathematico* atrigerit,alii fex circulis illa loca difcriminat ,
quo* unus p
logo* in orieris pudu circuuolutus SC feprimu facit cardine 8i horofcopu,alius ipfe meridia
dominia nus xtheris fumma infimaq; deliniat , alii qttuor mediis locis Itercepn pVquatruoC
diuifiooe puda notafq? dicunt diuifionu arcus femidiumi Si arcus feminodumi in tres eq
les porriones.Scd SC oes ifri arculi mudi uertices pmaneat.qua
opinione uulgo te
Abraam cepta fupius coarguebamus. Abraa Auenazra docet I aflrolabii copone , Tu alibi
quoq? domos ita partiri ut fex circulos defignemus, quo* unus onson - alius ipfe
meridianus, qbus qcuor flarim cardines (latuunf . Alios qtuor dud iubet p notas
fcdioisonzontis Si meridiani ac diuifionis partiu xqtoris cadcnciu inter orienecto
,
LIBER NONVS.
K meridianu.5: diuifonis inq io tres xquas portiones. Hanc methodum ualde pro
loannes
bat auttors came nok fuppreffo.Ioancs de regio mote fublimis xtarenfa dtxfhffi
dc reeio
mufq, raathemancus.qu.iraq Campano cn non fatifferit nouam
q ipfequoq; par mon
titois iftius attulit roem.cxccra firailis Auenazrx.fed in eo plurimum diuerfarn.q,
p xqiurore fatfitio quodam urit circulo que nuncupauit circulu uerticalem.unde
dius mefis aliiqi locorum fines emergunt,faipfit loannes copiofc confirma
tionc hui9 dogmatis multis tum mathematicis,tu uctcpt aftrologoâudVoritatibo
nites Alii SC aliter pattiunf ,8C
Ludouicus heremira nofter diliges exadhflimufq,
Ludoui-
fupputator folity epbarc nullam ex methodis quas mcmorauim9
Alchabitii didhs cus herel
conucnirc. Quid q, cade loca zodiaci grad quos xquales uoca't
p 9 mulri cefcnt di m ita exa-
tudenda. ucl hac tam utetes uia^qd' plcruqj feriffc indos fupra quoq,
monuim?; iflimus
oel utranqj diuilione pariter rccipietes.tum eam qux ex anaphoris uariaif
adequa fuppuM'
tore m
qux gradus figniferi tantummodo refpidt.qi hifpan Abraam 9 prycepror ror.
Aucnazrx.fc Hcnric? ualenfis obfucmant non min e loco.pnudantes i
9 quo pia Abraam
neo (it. fadta p xquales gradus diflnbutioncq ubi coi more diuifiombus annota
/ hifpa.
tis.Prxtcrca (i conilarct ubi locojt prindpia finefq; Oatuedi fupcrcft alia
dubitatio Henric.
**
qux rurf9 oia rcuocat ad iccrru.quomi non cooueniut loci uirtute SC efficacia itra
fpadu claudi loci delignati.Sed Ptulemams fupra illud ad ancedcntes fignop ptes
quinqj grad?exord f.aln mb9 tantum partibus illud exrendunt.Acgyptiopi fapic
tes mitiu loci
q uulgo cufpidc appellat non initium. fed medium ee qaafiqj cdruf
uirtutis uolebanr.qr qndedm fupra gradus loci illius eu diffundi. SC totide citra
quas oes opmionu uanctates fi panb9 fere oes uel roibus uel autdoriratib? coitas
aiadu erteri ra u s.uel hac dutaxat iccrtimdme totam pronunriandi
p alita roneCliq
fit illabi ambiguo ee confitebimur.Nam uariatis locoru diuifiombus
ois uariaif co
ftelIano.qnqde(qd' fupra rcprchedcbarausjjmutant ftellcapud aftrologosp
loci
mutat6e.naruram.ifluxum.&: proprietate.^ qd maxium cft illa loca pugnanti SC
contraria iprimis conditoe deccmunt.qux funt fitu coniudla SC cohxrctia.na
prio
loco SC duodedo dciceps fc habenr.qd magis poteft ee diucrfumfqd fexto SC fe .
q 1
ptfo rurfus qnto SC fexto! undecimo item SCduodedmo , nono rurfus atqi odtauo,
attj ita de rehqs.fxpius ant que ali mathemaric? fexto loco planctam
9 collocabit
aluisj qnto efle conredet,qd oem prxdidiooc penims uariabit.SC que qdam in
no
oo cedecernct,aliusado<ftauumicetpertincre.Totaigf ifta locojt diltnbutiora
dix SC funda metu olsapotclefmaticx remanet iniceito. iseqf eam cura fignojt qui
bufna.f.uti debcam 9 ,ubi pplexa nec explicabilis qo de mobilibus (ignojr SC imo.
bilibus deqj fphxraoiffaua nona SC deda.de qua re non eft nobis hoc loco diccdu,
qtn fupra abunde cfl ptractara. luicus Abraam duplex thema fieri prxeipit uc
q
.f.controucrfiam diiudicari poffe non crederet.Erit autem icertu ex hac dubitatoe Abraam
quxnam figna planecis debeanf ,fed ex ea qua ante crattauimus quxnam Ioca.fcd iude. du.
mnis hinc pendet aftrologica pnunciaiio, omnis igi dubia.inccrta inexplorata, plex facit

Caput VIII Loca planctarum ueriffimeaflcquieffelaboriofiflimumdcqj thema,

inftrumcntorum fallacia.
Ocis diuifis fignifep diftributis fupeft labor epochas ffa tuendi fyderum SC
1 ftellapt.hoc c qb9 gradib? SC minutiis tam no errares g errantes rtcllf repe
nani indicandi
,
qd officium rudes SCimpiti facillime putant pofle fc pix.
q
(farc.docffiflimi hxfitant SC diffidunt qbus.f.notii-cjta fit difficultas aflcqucndi ac
Andrcas riffimc loca planetapr.qd' ipoflibile nddu labonofum multis iudicaf . Ancrcas fu
furnarius marius grauis mathematicus fuu ita libru cxordit .motus (fcllapt an fciri poflint ne
fcio nondu ce fcitu-ccmiTime teneo. Affert rooe Inix fux ralc.qm q metiunt fy-
de jc motus - ncccflario pri^locu fyderis definiu r,i quo illu mflrumeti ope cofpiciue
SC loco (felix compte qi fupponc utunf ad ipfam fup eius curfu fupputationc dige
renda-q/i I0C9 ucrc deprehedit ,ucra motus futura lupputatio,na mathematica to
ne nitunt ,qux minime fallidûepi loci deprchcfio fidelis ufq:quaqj non cft- organo
fimpliciter utiq; deficicte.ncqj.n.potqualifcunqiualfitas mltrumcnti inecanid fa
cis eifc diuifiombus aefu fcnlucp pceptibilibus qux funt errori uitando neccifanx
fi diffantix (felix cuiuflibct ab obfcruancis loco, tu pportioms illius qua ambitus
uniuerfi-inflrumcti ambitu excedit ro heatur.qr cu habitudine pattium inffrume
ti corpis pexigui-ad totius ptes tanq ad res imenfas nequeat fenlus affeq locus fy
dens obleruari fine fraude non poterit. Vcpj forte latcb r error- fcd xratis fucceffu
fit euidentior-lyderc femp a uero loco fingulis rcilitutionibus nugis rcccdcntc.Co

Cofirma firmae hoc Pto.q hanc ob cam de fallacia mlt rumetojx iubet ducentefimo quoq; an
numeros inffaurari.q, eo tpis tiadfu ucteris obferuationis culpa
tio
p fen no affronomicos
rentiam retegat ,qf nouis obferuatiombus calf iganda.qux nec ipfc futurx fmt inculpatx ,
Haly. fenfu dcprehcdarur.qux cura rurfus exadfis multis cuolu
fcd citra tn errore q tunc
tionibus aberrabit infigniter-noua-q maxie fieri pot- rurius calliganonc rediget
ad uentatem,lictabulx Pro principisatfrologorum multis retro annis habitxluc
inutiles, SC.n.ftu Jia rcccnriorura obleruationcs idecidem corrigunt, quonia or prx
dixirnus-nulla ta Cjlcrs-eam fubtilis inllrumcnti cuiulluq; fabricatio, nulla ite raj

Abraam ualf a ma gnitudo qux loeu fyderis (culpata fide rcnunciet.Rt fert Abraam mdx?
iude. in lib.fup opere tabularum de duobus affrolabiisluma roncconfcdfis.tu magnini
Aftrola - dinis tantx,ut ucriufq; diameter noucm palmis extederef ,SC cu duo fies Bcrlccbit
biaquopt inftruroctorum corapofitorcs fimul ingrediete Sole in Ancte- Solis altitudine ob
diameter feruarent non ide utruq; retulit inffruinetii/ed duobus minutiis inuice uariarunt.
nouepal- Henricus baten.machihuenfis in hac ane prxcipu9 ut in oi mathematica, fcr.pfic
morum . .n.fup aftrolabii copone nobile tradfatu-putat ucl ipoflibile- ucl uc inquit pxirou
Error qua ipoflibili fieri inffrumetum nullo mo fallax, SC cu cet Panfiis refen fe uidiflc-duo-
draginta bus arte miradilpoficis maximis quadrantib9 altitudine folis maxima i meridie .f.
SC duaru xffualis folfl itii obfcruata.SC altero qde infl umeto- panibus deprehefam quatuoc
miutiaru SC fexaginra-minutiis uero duabus SC quadragita. Altero totidem partibus fed mi
nutiis nullis, qf fuit error in alterutro minuciape duapt SC quadraginta, Vide falli
q
Oculos potcrutetq nafccntishorofcopum colligunt inftfo, quod admonitos quoq; nosab
multis Auenroda fupra fumus teffan.Batcn ite quem mox citauimus I naturaliu rept fpc
modis culo multis millibus ucrfuum pbatnec Pto.nec Itber.nec Albategni- quantitate
falli Lunx certius indagare q p defcCtus.nam fidem inftforu fuper
poflc diametrope Solis SC
Leo exeo fufpedfam.Mmo q multis modis in magna copone docet Ptol. 8C Allia
ea re fore
gitauit falli oculos poflc fuper (fellapt locis obfcruadis.naj ut aer fe
ccn.l.b.feptio de uifu
nouu in- tenus SC innubilus healf-qdphibetuentu flare qnfentiatT At fcnbit phus Anft.
ffrumetu euro flante uideri fydera maiora. Leo hebrxus uir infignis SC celeber mathematic9
quafi ueteribus papt fidens,cxcogicauit nouum inffrumetu, cui9 uidimus cauooeS
. ..
LIBER. NONVS.
mathematica fubril itate prxcellentcs.uerumtamen eo duas non erraticas bis eode
anno cum obfcruaflcc-difcrepafTe priorem ab altera obferuationem duobus gradu
bus dicit, quod in aeris Ratum putat referendum.
Caput IX Varix fententi* de planetarum motibus,anni inequalitate, K
maxima folis declinatione.
Inc nata eftforfitan inter auftorestantaptdiuerficasopinionu de motibus
h fydcjt.qm fi loca no fallentibus inRruraenCis uera deprehediflent, i metien
da ut dicebamus mora reftitutois no aberraflent necdiilbnaflcnt inuicem.
Ptol.in magna copone motu lolis uocac raamfeflimu oiunvquoqj exteros ueluti
notiore mcnri debcam 9 ,hic uero q pape certe fit exploratus nihil cercius nobis on
derit^q qux pugnanti IT' mc fupeoa principibus aRronomix fmc fcnptx traditoes
r Ob anri/
Antiqorcs Hypparco folis remtunocm cohcif" anous- trecentis fcxagintaqnq)
q quorum,
diebus coftarc uolucruntplusqrta pte unius dici. Alii an qrtapatte lupaddiderue
Alia opio
Hypparcusab Alexandri morte ano cecefimo feptuagefimo odiauo (cribescxfuis Op.
K chaldxojr obferuationibus minus ^rra pte dici adneiedum fupputauimcje qtu
Hyp.
illud cet qd deficeret ad Iigdu no exegit. Pofterior eo Pto.annis
duccntisodluagita Op. Pto.
gncp trccctcfima ee illam diei pte diffiniuic.Albategni poR Pcol.annis.dccxlmfob Op.Alb.
feruas cxleRia motu folis mucnit uclociore.qa deficere a qrta illa pte
p cetcfimam Op.The
CCfexta dici pre.Thebit anu coRare dixit, ccrlxv.dicb^hons.6.m.ix.gra.xii. Tu ilia bit
magna diucrfitas q, putat annos oes xqles ut Pto Alpbofus
alii . Alii inxqlcs.ur Ptol. AU
Azcrchel.Batcn.lfaac J.fraelita.quos fequuf Si alii ex iuoioribus, qr citius interdii pho.
interdum fenus redire ad loeu unde digreRiis eR.cam inp qualitatis ee q, fphe Arcrchel
fole
ra ocfaua no ab occafu fp ad ortum- ut putae Pro.fi: multi.fed ab oriente iterdii fc
Batcn
rat ad occafu, qf illius motu cum ad cade ad
q fol refledhc pte-folis motu fieri ue- iPaac
lociorc.cu ad conariam tardiore.bic diuerfis tpibus anu nuc .pducRiore nunc btc-
Senteaa
niorc obfcruatu.Et que citauimusIfaac eo lib cui citul?icfodoIa-qi dixeris fxculi
Ifaac de
fundamentu tpe fuo.fcripfit autem ancogfx.Mcccx.q erat anus mundi hebrxus. annis
fui
MMMMMdcc.purauir annos ad fumu breues-ita ut breuiari magis ii poffent.f} temporis
iam tps apperc ut fpherxodtaux motu paulanus pduci incipent. Inter illum aure Ann9 me
q pollet ce logi(llm 9 Si eu cotra q breui(fim9-mcdia moram ce diept.ccclxv. Si ho diocris.
qn^.tu diuifa hora i partes mille odluagitaptiu hre ndgetas nonagita fex tum Vide
ico
minutiapt.xlviii.ijjt quxlibetfit.lxxyi.parsUnimex illis mille Si odtuagica ptibus. fuetam
q fcrupulare fupputationc memini ec me legiile apud uetuRiRimu hcbrxop: ferip fupputiU
torem rabi adabaraba Adam Abrax filiu.Demtp fit folis motus in ambiguo folis rionctn
q
defedfus ofidut g pccdut rps in tabulis anotacu plus dimidia pte horx.qd Si An-
Adaba
dreas furnarius tradit,8: cuideria fenfus quottidic dcdaraf.Hericus quoq; machli
uetuRiflJ
uc.in lib.qux ifcripfit fpeculu rept naturaliura-ailerit in defcdhbus deprehendedis
mus.
feu loeu fcu hora-fiuc cjtitarem ifpicias erratu pi
q nueros motuum ta Pto.q Alba- Paul 9 flo
ttgni fuerit fccutus.Paul?Floretin9ifignis matbematic? cu obfcruaflct igrcfiu Io
rentinus.
lis i ariete diligetiflimis anorarionib iuenic cu tpe i tabulis definito tertia parte ho
9 Alliacen i
tx uclociore. Tradit Si Alliacefis i elucidario cu ano dni.Mccdxiiii.folis ingreRus fis.
inxqnodfiu uerau Panfiis obfcruarcf deprehenfii Alphofi tabulas excidere a ue-
ntate.Q^d'fi i tata luce cecuriut hoc ei motu folis oium manifcRiflimo-nbi fiquid
trrec- errare quexj in reliquis (it neccflc.quid de motu eric mcrcurii-g fc nuq mor
q ii
.
talium fere oculis ondir.quem Sofigenes prxeeptor Alexandri ex aphrodifiade-no
Vari plus duabus St uiginti ptib? poflea fole diftarc cradir,Theou Paulus Heliod. Por
opiones phy.trib9 St uiginci.Pto.ee otio atep uiginti, dc cuius planerz motu infignis qdam
de diftan mathematicus faccbat' nihila fecopcu Pono marte partes fere una minutifq) tngl
1
exa
tia mercu g putarent.qd ipfc deprehedifler in q re tn ftudiispofterioj: cer
ta tardiore ce
rii a fole tlius iuigilandu.Ide maxiam folis declinatione ab xquatore ,pdidir a feobfcruata
Pto. Alb. ptibus tnbus St uiginti minutus.xxx.quam^tu Pt.iifde partibus fcd minutus una
Archazcl St qnqginta Albatcgni. xxxvi . 6t .xxx. Archarcl pl^terrio 6t uigcfimo ptulcrut. De
Abraam Abraam Auenazra fumus mathematicus fexto de reuolutiombus atfirmac i
niqj i
Aucna . paitcm non polle qux fit in horofeopo cu pte Arietis primam fol ingieduf
ueniri
Auctoda, qr.f.tps quo perucnic ad Aricte.oec certa ut ait motus fupputaroc.nec aliquo ghe
jnftri ad liqdu dcphcdaif.qd Auenrodan ct expones Pco.apcite cofite t .Ide Ixpc
citat 9 Auenarra qcqd exqfita rone foret fuppuratur9' Tria canonu gna ut fcribic
Plutar. adhibebat. Ptol perfape St indopt q> uanaret iuice oesSt ad loca diuetla planetas de
Emilius . terminarent Plutarchus Pt.poltcnor StEmilio Romano mathematico lummo lub
Traiano conteraporancus-in pblematis rep: romanapi hoc quoqt inqt tpc quo ad
luminam aflrologix peruentu eft.inxqualiras tamen temporum mathcmancoru?
peritiam uicit.St eurum numeros ac fupputationes fxpiflime fallit ac fugit.
Caput X Vnici gradus errorem imrao 8t folius minutix-multos interdii
cnorcs parere.ncc per reuoiutiones uel annorum uel gewcuram,autper magnas co
iundVioncs aftrologum polle tudicarc.
X hac aut cxleftiu inotuii inccrtitudine qs non tota labefactari uidet diul
e natrice aflrologiaCq (i labaf uno gradu cadere tora ueritate fit ncccffanura
Mutant figm parte q fydus reperif.St fines fxpe permutari, qb^pare
fiet.n. mutata
fines. uim domibusâlii maiore^ maxiarn oes cofitct St interdum cxaltatocsqs uctcrmia
Exaltatio tis partibus pcrfcripferur.ccrte monorayrix fp uanabii t.Stnonug cofinia decanopt
nes. St Ii pianeta poftrcmas fign teneat partes fien pot ut error unius partis a figno t ra
i
Monomy (Verat ad fignu.Stqu? foret in tauro luna fiar in geminis^cu (it foclix i tauro i gemis
rix infortunata. Tn a mafcula parte mutabit ad foemlneaâ lucida ad opaca.ab opaca
Decani, ad tcncbrofam.a puteo ad altitudine, a plenis partibus ad inanes, a morbof.s a faeli
Signum ciflimas.Poftreo cu fit graduu oium apud aftrologos differes inuicc pprietas ima
Acfcula^ et minutia jtq^dircrerasjjprietarcs i myriogencfi tradidit Acfculapi^^quo uana
pius . to loco planctx gradu uel minutiis multu ab errore n mutabit' uirtus fyderis St ia
fiuxusfSt queadmodu ctror gradus iterdu uariat fignu ira minutix error iterdu ua
riat gradu fcd St locis cjncp fallet ob gradus uni 9 lapfu utq forte fit i occidecc fub
terra collocet, St pertinet ad horofeopu i.Xii. locis tenebris renudat,i dodecatheo
q
riis error unius grad 9 .xii. faciet gradib 9 aberrare, nec fi fyderis cpocha ppera heae
forriu ullaCqs uocant partes jrcdlc flatuef. Adde fallacia in radiationibus cx unius
- trn partis uarictarc.cu aliud ptilis fit radiatio fariat,aliud applicans, aliud ucro de
fi
fluens, Adde pdtrh omniu grauifCmum dirigedis ut dicut radiis planetapc fi parte
una labat' aftrologus uh anni um 9erroreuenict.Scd bxc fuma atqi maxla ppecg
flagitia i illa pfeflionc.q tn fi copes aliis erraris parua uidebuc^qux tu cos icurrc
1
Principiu re fit nccclTc cu horas initiales ex motibus capiunt planetap^qd fuperius dicturi
anni . diftulimus m huc locu.Sic igit anni principium ad iogrefrum folisi primas arietis
q .;,
LIBER. NONVS.
mfucias Ratuedu-porro fi qucadmodu uidim^hora dimidia pl9 ibi fallund'
cofLella
eo penit^crit diuerfa tata.f.cucnict uariario Nec min9 idc eueniet fi no ab igreflu
ariete
folis 1
q a plenilunio anu aufpicct.NecuidcocurAue
fiueiteilunioanccdeti
nazta pariter SC Aucroda qde errore uicari pofle n putet hic ucro putee cu de
illic
Error
fhedi coity hora ad liqduncqat^mfi moto fydens uniulqj rede teneat -qd 1
Auea Auenaz
rrx Macliuefis et obicdac.panter anuas genit urapi rcuolutoes cu a reditu
folis ad & Aueru'
locum cude ordinat quo pperam h defimcc inexplorato tpe reRitucoisf
Afcedeoria
quoq? magna coiudionu rede Ratuet n exade comprehefis motibus
q louis K
Saturni a quoji prifeda cognitione tm putat abelTe nos Abraam ut magnu ce n
nuncict uel dic fciam?
q debeat funul liiuemn.cu^fnix Saxoniefis accedit q pp Saxooien
fi
terea fem dicit uti afcedcs magnx coiudlois ii illud head.qd 1
hora magnx cotuun fis.

Itionis afcendit.fc qd' anni umetis initio quo illa corigit afccndi bat. bic errore er
tore tuef.Veptcotundois afccndcns n definit ce qd elt ppterea qda nobis ignora
tur,q( potius erat
dicendum fciri a nobis no pofle qd comundtio Iit fadura.qt fari
oeqt horofeopus-q qa uer9 ignoraf aliu fingere minime uerum.qd.n. comundoi
cum horofeopo ani tot forte mcnfibus angrellofaur
q ro ut afccndes deficientium
luinanu obferuem^ coniundtionis h obferuemusCOenicp ut uim co cedad hfc
I co
iudtoe afeendensani-tn 06 negabutâut paris- aut maioris ee moroeri ppriu

afee
dens a quo diuerfa cum oriaif pcnit9 coRellatio ignorant-ncccRe fit eos i
q prediee
dis coiudionis effedtibus uacillare.Muto q, afcedcs ani audof codc
Auenarra pa Auenaz
riter e iccrtu.Ex qbus omnibus patet error pudendus Aboafaris.q prio
li.maioris i
trodudtorii dixit ii referre fi gradu uno erret aRrolog9

quo uerbo fe plane nefcif
in
qua defendebat aflrologiamoRcndit ut non lam illud uerum quod d cituraccufari
eam a multis ob ignorantiam curo potius non damnetur mfi penitus introfpcda
non collator non amctnrnifi procul & de limine falutata. _r .
Caput XI Di Ridentes fententix de motibus odaui orbis, diRantia capitis

arietis odaux a capite arietis nonx.K auge folis. r
Vid q, hadeoustm de planetapt motudiccbam^q forfiran magiscxplorati
fed hxreciu fydepe
motu qs fideliter reddetfqbus ce uim magua imo prjci
q
pua SC admirabile cofitef ols aRrologia, qs >nq rede collocabit in themate
ftellas fixasfaut qs denegabit errorem unius grad9 oio n hfc mometufqri tth
009
gradus in quo credunif efficaces hoc e uel cardinu uel luinariu , fedhemus inqcnt .
oes in aRrolabiis,in nucrojt tabulis paRim uulgoqj dcfcriptis.hoc.f. cR qd admo

ceba cu fuper his coepimus difpurare faallima hxcuideri aRrologistriuialibjquo
ru dodrina de paucis omnino fcedulis.uep: dodoribus & peritis m cxerci tabi lia-
cu Ifas paulo remotiores adierint puident xqli audoritate magiRros fup his tatn
diflentirc-qtum diRat oriens ab occidete . Aegyptii chaldxi ucrofqj ois deniqj fnia Op.
uno cacu moueri motu putanr.que uocamus diumu . Hypparcus Hyppa.
Rellas erraticas
aliu itroduxit <5 rapenf ficut enites ob occidete i
oriete.fit hxc igf prima cotrouer
fia moucaf ,pprio motu nec ne.Rccentiorescotrouerfiam nullam dicent, qm noo
Proclus
f|t mi pia iunioribobferuatu,qd ueteres nodu poterat depbcdiflC . Vepi funt et ex ois mathe
iuniotib9 q fniam uctepi tueat.qcp n dubitet falli cotra cxiRimaueruc.Procl^po maticx pi

q
Renor longe Pt.pitiRimus fuit ois mathcmaricx qd* ci'9 cu aRrologicf fuppoes.tu oflimus.
de fphxra tradatj SC dc aRtoiabii copone, comen uria fup Euclide qqj aha fcnpfic
iii
q
ADVERSVS{ ASTROLOaOS.
Proci? ta multa- facile dedarar.Is i cometariis fup Thimfu q cfflC alibi facit Hypparcn Ptd
xat Prol. lemxuqi retaxat q putaucric flellas n erraticas circa polos Crgniferi uolui ad oricrej
BC Hyp. poft cetcfimii queq? anu una parte patffa.fcd potiy accededu xgyptiis BC chaldxrs
oblcruatoib?nihil hraoi der ut pferrim ira fenfib 9 atteflatibântitj
q diuturnis
i
traditoi.utn poffit accedere Pt.q ii fitexocuIarus.Nam fi moued' inqt fuper polos

zodiaci quo putae Hyp.K Pc.necedariu fuerit in his lods n payt uergi urfa fub od
cafu.q tn ab Hoeri ulqj rpib 9 inoccidua dea fit BC Canopum oporteat aplius h ui
deri cu faciat ea (fella degetibus i tertio elimate breue piodu fupra (initote, his aue
icolut radat oncte-ut feribit Pofli.cu igf ardloseade nue apparet inocd
Poflido-
q Rhodii
nuis. dua,q tot retro (xculis fp apparebar, 8C Cano.eadc feraauerirpone dephedi falfurn'
fenfus cuidetia.que reettiores here tui ftellapt motu itroduxerur,q fi forfan obireiat-
fupputatoes motuu planctapt colligi redfe teffimonia fenfus ab his 9 in nueris dige
Duplex redis BC i canois expoc fixa jt motu afiiimut.duplf obiedfione.Primu q> hi
ait dilui
fupputadis rnorib?planetapr cofona dnt appare

rcfponfio quoq;
9 fixaps motu illu omittut i
99 n errares imobiles faciut.ad ue

1
tibus BC de fydcpt reuolutoib 9 canones ftatuetes
riffnne tn rois exeut copetitia.deideqd' notu e ex falfis fupurationib? col.igi uejr,
qr fenfui rndef q<f colligit-fide n facere ueritatis in fuppoib?.Hxc doidillimus il

Abraam l e phus BC roathe. Abraa Auenas.cu fxpc memnerit urriufq; folx.qpt altera mobi
non erraticas.altcra facit imob.lcs.q lndis afcribitîuq prxiudicat.fed in medio

1
Auen, [es
. re reliqt.ut in lib.de genituris duplex heri thea pcipiac-altepr qi moucrend . altcpe'

qi non moueref.Ec fuper his ego nihil definio prxter hoc unum nihil poffe cer
99
* tu definiri .ucnflimu tii lllud-opiom ucteyt hoc fauerc,qtf aflertores dogmatis op
Pto. pofitinihil inter fc conucmut.Pt.qdepoll Hyp.aboccidetc moueri uerfus oriente-

Hippar. fp putat. Amchcl maurus cu pcellcrit certu Ipacium regredi ab oriete uerfus oed
atzachel. dtte.qd lfae fcqf Ilraelita uerillimis diceos expenetiis obferuaru. Thcbit bencho
llaac. r ath iltu motu expugit alio cogitato uerfus aullpt uergat BC aqlone| rcccntiores
9
Thcbit iucntu Tbebit pbantes admittut et opinione Pt.triplici fphxra odtauara motu di-
fcerpentcs. Tu fentiut cii Pt.pgrcdi illas ad orientem neqj curfum mutare digla
9
diand' tii de uclocitate curfus.id (allii putates qdtradiderat cetum anis expleri pte
una.Nam Aue.Mofes xgyptius.Aueoaz.poft annos feptuaginta pettrafiri patris
Albate. un us j fpatia tradut.Albatcgni pofl anos fex BC fexaginta ut fere fexqualtera ,ppot
uolui g dixerit et Albatcgni
Pau.Flo. tione fecerit eas uelociores 9 Pt.Paulus Flo.eas ocius
1
alTcucrabat.has opiones qs diiudicabitfDephcndimus inqunt iuniorcsfidelibusi
ftfiscapt loca qf falli non poffumus.Quidnam igf illos ueteres fefellit- qb? iftfa
non defuerut-nec minor artis peritia q uobisfuulgatu hac repedate mobile arietd
auenazr. ab (mobili uiginriqnqj pcibusdidare.Sed Auenaz.libro rerum affrologicarii txffo
partiu tradit cum fcribebat fuifle dilfatiam/cripfit.n.anogff millcfimoccntefimo
qnquagefimo terrio.qf nfa fere rpa trecentis quadraginta plus roinns annis an-
tecellit . Proinde fi motum quem tradit Albatcgni qui exteris ocior imitetur noa
plus annis qui ab Aucnazra ad nos abiere aftra gradibus quinqj procedent , qua-
Mofes re foret hodie diftantia non ut aiunt graduum . xxv . fcd tredccim . an fallebatur
xgyp. igic Auenazrafcui ro tum organum fuppetebat.Mofes xgyptius in co lib.cui titu
lus mifrocthoraqfi dixensgrxee aiultjxixriH.larine fecundam legem iter initia pri*

ptis ait tpre cathaclifmi concorda Ile mobile ariete cu unobili.Tu poftea fp motam
.
LIBER NONVS.
fphxram oflaua ucrfus orietcm fcptuagefuno quoq; ano gradu uno.Cu igr inuda
ano mundi milefimo lexcenrelitno qnquagcfimo fcxto nnc aga Tepus di
ncrinc terras aquae
turab orbe codito, ut uerior docet fupputatioCNccp .n. refert hic ad liqdu rem exi Iuui.
gereânojs qocp milia adiedtis fcre necetis ertit a diluuioadnosanifere triamilia Anni a
liipra (exccnros aut circiter.Q uare mota erit o^hiua fphxta tot anis gradib9 plus mudi ini
minus duob?& qnqginta,qb^ di flaret mobilis Aries ab imobili.Ifaac (frealita feri tio
bif concurrifle firoul utraq; Cigna ano g fuit nobis a Xpo nato gngentefimus 8ife
xagcfimus.Petrâlliacefis io elucidario tradit id eucniflc ano Xpi ducenrefimo 8
lexagefimo.q fupputatio anos trecetos a priori fupputatione difeordac. Angelus Angelus
p
matuan 9 Si pleri qt reccntiores ide fuiflccoredut ano gfx qndecio paucis mefibus mantua.
fnperad Jitis.Ide refert Ifarith queda iuniorc cu fupputaflcr loca Solis Si Lunx ad Ifarich.
odlaua fphxra deprchediflc nouiluiu raefis martii exactis a mu do anojr qnq* mili
bus ducentis uigitiqttuor ppc decima qrta parte pifeiu. Se uero Angclu uouiluiu
id (upputate ad immobilia figna fiqdcm tabulis Emanuelis utcbaif qs ifcripfit baal Tabulx
Cuaphaira deprehedere illud in uigefimo cxffauo gradu pifeiu, fi A Iphonfi tabulas cmanue *
fcqueret in uigefima feptia parte minutufip qttuordcci.Vn colligeret diflaflc mo lis,
bilia figna ab imobilibus gradibus trcdeci ucl qtuordeci.Scripfit at ifle paucis an
nisari nramxtateqt fibi mirabile ait er qd' Ozonicnfcs tabulx tradant (ita inter
Arietis cornua ftclla qux.f.arietis mobilis cfl pricipiu femota ab imobili ariete an
no gfx millcfimo trecentcfimo fexagcfimo gradi b9 uigitiCjtuor & minutiis qnqua
ginta fepte.pcr
q tpa inucnio aut anis fupra fere qdraginta.tu Ifac illu.tu Rogem! Quo te-
bacona floruiflc,quo$c uterq? n pl 9 gradibus deeextate fua putauit imobile ancte pore [lac
a mobili uariafle.nam uterq; fecut? e Azcrcheleq maxiam inter eos diftantiam Roge
q SC
pofler euenire tot ptium exiflmiauic.f.dccc.ad q$: fine pernetum iua tepcflate.pro tius baco
diditlfaac. Quare tpsallcri te& pxiarc rurfus inciperent retrouerfus occidentem floruerint
motu rcuoluto-Sic igr coli gamusautnon fallunt organa thcmatica,aut fallunt, fi Epilogus
non fallunt-quo Ifaac Si Rogerius flellas obferuantes mobilis arietis non pl? par rationis
nbusdeccab xqnodbo furaotas iudicamnt.qux tri fi tabulapi oronienfium.fi rcce
dotum ucra fnla plus tribus Si uiginti partibus illinc mouebantur, ut pateat error
gradufi rrcdecim fi fallut.unde nfi cognofcunt fe non falli-pricipiby in hac arte ui Proclus.
ris ranca opionum uarietate diffeuticntib^vinrer qs utiqj fiquis putat fc polle diiu Ptol
dicare bruto magis iudicio-g utdc cxlcflibus iudicec.De locis igf non erratica ru? Leo heb
qui fententiam ptoferat cafu forte no crrabitâflequi hoc rone minime poterit. Sed confenct
nec illud prxrerudutn qd Proclus Si Ptolomxus negat apogeon 8i epigron Solis Pco.
moueri.Efl aut qd appellat barbare- auge SCoppofitu augis.rccetiores uolu tquos
retaxat hebrxus Leo uera fniamProlomaridetendcns.Mittofupcrxquationc die :
tum q nefaant-q digladicnt ,undc horofeopi colligendi maxima incertitudo.
.Caput Xll De direftiombus q multiplices aflrologorum fcnrenrif.

Is oibus fupefl op 9 mexercirabiie fuper radios coponedos Si qs aphefes uo
b cat. Pro.arqj penpachos- uulgo diredlioncs exadlc dinumerandas. Na m u Op. recc
tuis utrobiq; uulneribuscofodiuntfc mathematici, nec niti xqleita aducr tiorum
fus audloritate uel arbitrari re quaqj-ucl tot ?ratu experietia potuit. Rccenriorum Ro ad -
opio cxadbfliroa radiatione ex anaphoris refiis-obliqs mixti s-p locorum uarie- ucrfus
tate componi, uenij illud cucnict ut fiquis edatur in regione cui fupra finitore uer ipfara.
tex cxalref gradib?.xlviii.K pars prima Capricorni fit in horofcopo 'trigona radi4|
partibus Cancriflue tn ex diametro fcim? oppoui Capricorno

tiofit futura in
Hq
ricus Baten.obferuateam coahguratoem planctayc rone locorum,
ut tngon9 fthtfc
Op.Alba
tegni . rofcopo qui locu quincu tenuent nulla interim habita figni roc arqj ita dc reliquis.
Albatcgm p zodiaci gradus numerat interualla quos equalcs uocant mfi (ydusad
qq pajt ob id numeras uariaf .Nccp-n. plus tngmca

latus altrinfecus declinauerit fc
Ioanncs minutiis ct decem partibus declinaucrit, hanc fccutuscft methodum Ioancs de

fi
de mace regio monte.quam tradidit Si Abraam princeps prxceptor Auenazrx. Quod fi di

cas experimentis cfle deprehenfum per anaphoras fchcraata coponcnda ce
reliflct
regio.
Aucnazra diu multis obleruatoibus infinitas dicet annoru per fquales gradus efle
collituenda.funt qui redfas anaphoras lemper ufurpcnr.qd obiici fallo Pto fupra
Abenra^ declarauimus.Adde q> latitudinem noobfcruat Pt. prxterq in planctis copulatis,
gei Abenzagel aut in oi radiacioe prxterq in diametro. Aboafar Si in diametro qd illi

Aboafar. caluniamf.Mitto qta diffennant quonam ulcp radiarois uis cxtedaf.funt q gradu*
ut
Porphy- b 9 mbus/unt q potius qnqj.funt in Luna q ad.x i.ufqjpaitcs.funt et q ad. xiii.
rius. Porphy.ait.Par qo mathematicis iexplicabilifq; d.ffenfio fuper diredtioibus(uccu
eiseo pt more loquamuO.Nam xgypcii qdem anaphoris regiois fp utcbant.Doro
Dorothe theus in dirigenda pria parte rcdfis lemper aflcnfiombus.qd expcnecix md. re (x
piffime Abraam ceila^.Pc.Si fere poftenores in oriente pofito lydcreSi occidente
us.
Abraam per regiois afcenfioes, politis quarto loco uel decimo per equatoris, mediis locis ue
Pto. ropcradmixtas.ldcmfcntic Almcon capi.fcptio tradlatus quarti dc directionibus.
Almeon. Aboafar per zodiaci dirigit gradus.fic.n.odlaua differentia fecundi traCtatus
libri
aboa . de magnis coniunCtionibus dirigit Lunaro ad locum coiundtionis fyderum infora

aucnazra runanciura.ldem fennt Aucnazra libro cui titulus mitium fapientix cohrmans au
riia opio. Clontate etiam Albatcgni. Sunt q putant utnx$ roo taro radios extendendos q (y
loannes dera dirigenda.f.per figmferi granus Si anaphorap: pportione.qd' uidcC Ioancs hy
hyfp. fpalenfis in ifagogis fuis uoludlc.Naro fecunda parte fui quadripartiti capite fup
alia. prima domo idem elt exeeutus. Alii extendunt qdem radios per zodiaci gradus.di^
auenroda rigunt autem per afceofioes qd" MeiValx necnon Pt.uidet' Auenrodan afcripiiffc.
abraam Contra Abraam iudxus eande affert ronem operis utriufqj.qr fchemata componi
tur per xquales gradus per colqi dirigendum iit.Mitta quam
difcordanrad par^
lude. q
dillenriat in apotclcfm aris cft
aliadifcor te plancta fit ducendus, ubi qd ab aliis Ptolemaeus
dia . uidere.tum noti nihil Auenrodan explicante, fed nec illud hoc loco pcrtraCtamuf
auerodan quanta fit difficultas his qui putant afcenfiombus mixtis utendum in dogmatis ex*
Paulus curionc.Nam Ptolomxum id paramteCfe uel fufficienter preccpiffc doCbfliroutx

ale. dicarunt Paulus alemanus infignis mathematicus qui nunc apud Guidoncm urbi
Guido ni ducem principem littcratiffimum uiuit fcripfit aliquando te nunq uidiffeq fy.*.
urbini dus ad locum triangulum reCte dirigercr.quin eriam(q<f fupenus erat dicendum)
dux. negat in latitudinibus planetapi fideles effe rabulas qux feruntf , Ex quibusoibus
in capefcendis hons initialibus fiue gemturaruro-fiuc urbium- fi conlirllationum,
tum in themate difponendo fiue cardines ftatuanrur.fiue loca prxfinianrur feu fi-
gna diui Jantur.lcu fedes fyderibus-uel hxrennbus-ucl errantibus tnbuantur.fctt

fchemata coroponanrar.fiue apbeles numerentur qta patet enoribus ianua quum
adhuc ucritas fup bis Si mathematica certitudo i Heracliti antro lateat iexplorat
q
LIBER DEdMVS.
^?re^
5VS AbTROLOGOS.
ANDVLAE dispvtationvm adver
P l9gUS COrUm qUX ha<fhmUS

LIBER DECIMVS.
tibuf SLdu"

'
confe<fh, . & qîd in fequcn
n.brif
Viris ia gradibus aftrologicara
jj
rcra d cieamus dum nec cxlopcn
I Jcre fata inferiorum omnium SC
declaratum eft.nec figmficari.nec
depen Jcanc.alitcr potius
fi
q p natur* cognatioc quorum utruqj

confirmabatur ex perpetua SC Habili
conditionecxleftium u? fui
| q
Ifpar fcmper.fuicp (imilis non mutatur, ut fingunt
iuftar Camcleon
lcorum ut'l dillantiarum
. Deinde quia quid czlum
i ,
faceret
indicaret idj mrclligi a nobis
polle ncgabamus,tum quia nec horas illas
fetales
quxnam e ent nec in choio cxleiii penes
quos feri decernendum poteffas colloca
ja cognolccre nf* fit
imbecillitatis.Certe quxcunq, fuper his illi
tradiderunt exor
Ditanc penitus a ronc.rerum
enim fecerunt primordia qux non fune primordia
uc
risoauliu,6C cxleftium pocciinffima uel
nefeientes uel negliganres ututur in
dicendo commenticiis caufis SC
prx
febulofis.qmbus ut nulla uer.ras mh rct ,ta
nulla ?
Fas aliqd efficiedi.Poff h*c tertio declarabat fi nihil
in iOis qu* dicebamus offc
derinc non mo n corigilTe
fpcrarum.fed potius aperiri 5 fit impermeabilc.ncc
no uclhgio perrranfibile.qcf cft illis hua
cofiaedu.ut.f.ioit.alcs horas indagent. SC
ecle
liuqs hnxcrut capi flatum acpdncm oem
mometis fingnlis afiTequant.quoa- neu
tru teiripofte li.pximodifpucabamus.fed
h*c et praftitcrint trfi fi abeft ut fuum
munus implcuccint.ut nec du fuu offixi fint aggrefl,^
labor illepprius aftrologi
themate ia '-oll.tutoCqd' opus e mathematici)^ explorata coftellatio faciat inda
gare.mtcr oia eft difficillimus hxc fi darent rone collare fda foret aftrologia fi ex-
ptmmcnns ars nec rone nec experimentis necars
fi
utiq, nec fda-fed temeri tas
in -
coftab.leprxft.g.uro, circulatorum figmentum febulofinimum.primum igitur ra-
tionis auCrontatem,tum fidem experimenti aftrologis
eripiemus.
Capuc II Rationes aftrologoruminancselleSC
ridiculas
Eneralia quzdam de fydenbus Anft.Plato-cztcri
i
pbi-nixi tonibus tradi Ariffi
g derut fubftan; lam fempitem a--motu
circularcm-rcliquaq, id genus ue*
pnasfydcpi pprictatesnufq pd, derut. n.h.l fuper
p Plato
eis.quxphyfica dicipof
fet. indicate tone^lioqn repi corniptibiliu qs
tradamus, s x ic fenrimus, quas i
ornus nofaraus, dotes pccul.atcs ab euentis tantumS
p
i effecftifq, cognofcira9.quas
autaftiologi rones cofinxeruc fua dogmata pbaturi-
tantii abfuot a rone ut nihil
pofi.t irrationabilius cogitari neq, enim
, folum non dcmonftrantesaut rhetorum
etiam ent himematis infenores.fed feifx
funles.pugnates-uiciofx. ridiculx.quod
excuticntes-ordine fingulas palam faciamus.
Caput III Duplex principium quo aftrologr decernunt
qux domus fit for
Oor-tallum ce.utqi fit ucrum.non tamen cx eo dico
id colligi quod uolunr.
Aordicmur a ro.bus qbus locopi pbant pprietates.quopi
tn 8C nullas pio
e pricratcs SC iterualla polle lupra declarauimus,
(ciri ii
Pimum auc agemus
de qtitarc uirturis locopi,Secudo de qualite
declarantes illud ubiq; princi
pia qbus nitunt
cfle fella.necp tamen colligi ex illis fi fine
ueraCquod uolunOEft
autem duplex quafiploqum quo dcfipiut qs quo loco fit
foroot^quo debilior uqu
ADVEUSVS ASTROLOGOS.
eft loca illa prxualere quz ncifhnf horofcopo radiationis affinitate fiue rrigon^.f.
fiue qdragulx-fiue fexagulx. Cotta pigra dciccfta que nd coiuganf.Altejr cardies
quos uocat angulos prix ptatis ce.fcdo loca cardimb? fucccdena.tcrtio qux dccli
nat ab eis grxee dicut apocliata barbati cadetia dicut.Primu igf iRa pricipia falfa
aut fi cocedant ,qux tn mtelligut ex his tu inter fe.tum principiis iRis pleraq; repu
gnant. Principio^ falfitas ita demonRrat efficacia locop: no pot alio refetn q ad ha
bitudiuc loci fupra finitore ,ut in eo fitu putet Rella quxlibct cfficacior ,
in quo po
fita fupra nos fortius operac.Hxc phus Racim dabit naturali rone pfuafus.hoc da
re cogit X aflrologus.qm uircus iRa locop uel a natura petituripfius fpacii.ucl ex
ad nos a fpacio deriuari no pot h mo,qa nulla iRius fpaai
iRa
q dixius habitudine
uisnatura eR,ut fupra raonRrauimp.ucps qm iRud fi dixerim critide horofeopus
cadcqi locote pcitio qcuqj regione coRicncnda fiqdc fpacii parces determinatx luas
habuerint pprietares qb 9 inibi pofitas Rcllas afliciant.qr n5 uanabuf cx cxioTed
crut oibus cxde.hoc ac toti pemtâRrologix repuguat q fydus cade fpacii pte coi
locatu mihi qde decernet i afccdcte,aliis fcdo loco, alus. xu. aliis tertio, aliis undedo
qj cxli.f.inclinatiooc diucrfa,qux nocet fpc<Rada,fed natura fpacii quam cofeque
rent iRc pprietates non habitudine illius ad nos,na p exii deuexione nihil illa mu
taif.hxc fp alia fit X alia.Q_d' Ii locus cocednf eRicacior in quo (itus plancta forti?
agit in nos cocidut Ratim illa fundamenta de angulis X horofcopo,primu qcuqi lo
q fupra terra,nec qnt? aut (Jrtus ent duodedo uel

cus fub cena debilior erit oibus
oiRauo prxferedus.tu inter cos q fupra terra qcuq; magis afeendet fupra finitore)
potentior cxiRiabif.qr duodecimus primo prxualebit,confccRit AfchcdcnfisaRro
Pro, logus audor fummx quam uocant anglicanam plus credens rationi prorfus indif
SniaPro. folubilLq aRrologop omnium audontati.Sed Ptolcmxus quoq; rone) uidit qua
ab aliis a fere fccutus apotelefmato lib.primo Racuit omnium forriflimumcfle locum medii
Rrologis cxli^q inibi pofiti radii planctarum potentiRimenos afficiunt,, pximum illi uirtute
diuerfa. locum undecimum pp eam ronem.debiliilimos aut effe planctas q mediat inter oc
Meflalla cidcnte X imu rerrx.Repugnant hxc aut exteris aRrologis.quojt maxia pars orie
Firmicus rem exteris locis antcponit.ut Meflalla, Firmicus, Aboafar,qq Auenarra fentit cu
Aboafar Pco.qt no cardines oes primos facit.ucys locum undccimu oronib? antefert pcerq
Auena ^ fummo.PoRremo dida tuent planetam quinto loco faciens dcbiliRimum quan
fi
zra do medius eR inter quartum locum X feprimum,tertio quoq; libro fupeT annorfi
fpacio loquens omne q<f fupra terram prxfert his qux fnb rcrra/cd oblitus eorum
q pri'9 dixerat oriete locoprxponit undecio.Tu fccut? aRroIogos abiicit.xii. nimis
: futili certe falfaq; rone.qm inquit X obfcurus terrx uaporex humiditatib9

fpiflior
halant illis uim defccndcntem turbat X infirraat.ccrte ratio ualct natus aere caH
fi
ginofo nafcctur femper infaelix cui planetx fub tenebris omnes erut quafi duodeci
mo loco collocati.Prxterea cur non magis id patiaturin oriete pofitum fydus; An
plures hiatus luce fadaTuperiusqux potuit uaporofos fumos attollcre^diflipare
nodum potucritfVerum in fole forfitan hoc procedit/ed meridie qupia Rclla duo
decimo loco refidens acre uaporofus prxpedieturfredius igf primo libro tantam il
lud fpcdauit medium cxlum fore poteriflimum inter alia loca^-illeintcnfior uel re
miflior qui magis faRigioIminufue propinquarct,hoc c folum qd dici naturaliter
pot,(i naturaliu tm uiriu penfemus cfficacia.na pprietate alicuius influxus habere
LIBER DECIMVS.
forftan I0C9 p5t fub occidete^qua exii mediu no heat((i qs habnent hrnoi dfias)
ue^ qcf planeta faturus e ut fortiter faciat qd aliud ent in ca ptas diffudendi ra

dios in finitore. Nirnis igf (fulte (fella fixa in qrto loco potente fub imo .f. terra: la
tieanrc.-qux fulgeat fumo fere cxkvcardinc in partibus non attingat uiriu nihil
fi
fit habitura,planetam loco duodccio non ce uitale

m
q (it in qnto collocatus cum
longe ronabilius, qnrus locus fedes tenebraye duodecimus pofTit appellari nemi
g
di qfq pfuadebit fortius affici nos a Sole cu pcul ab oriete didat adhuc gradibus,
xxv.q cu lapfus uno gradu mergaf in occafu.cu tn ad afcedetc ibi ptineat^hic ad
loeu lextu, multo minus nifi fenfu carcribus pfuadcbut ee porentiorc qrto loco fub
meda.f.notfte cxffauu ucl duodedmu loeu occupauent.nam colligatio trigona
g fi
cum horofeopo reprobaf ex fuperiobus ubi dc radioru} d.ximus intcruallis.uc fi re

diam fcquitonem uclimus plus ad horofcopi uim attinet eius anaphora tot fpa
q
ciis diffans bona fortuna
Q
(f (i colligatio talis het roometu- cur non iundlus car-*
dini meliori locus erit potentiorfEff aut tone docere tum uariis affrologis ailipuli
tibus cardo fumus oibuS melior. Tgid Textus locus illi triangularis debet bonis ad Decreta
Dumerari.qua rone nonus cxafcedetis affinitatc.Hadfenus falfitas principio^ nuc principiis
principiis decreta diflentire,neq;.n.fcmper odlauus malus fi proprerea malus q, di diflcntirc
(iundlus ab afcedcnrc.curo pleruqj locatus ibi planeta-trigono radio foueat orira
tem.fimilircr Si fd'o loco fexagona radiatio nonung uenit ad horofcopum.qt quod
colligunt non e perperum nifi loca per gradus zodiaci diuidand' hoc aut rirccipiut
igf nihil colgut. Illud item rndeant cum affinitas afcendcncis Si anguli bouu fa^
ciac locum futficiat alterum priuilegiu an utroqj fit opus.fi alterum bcm9 erit oCta
uus locus fuccedcnsoccideti.fi ucrucp malus fecundus diuulfus ab afcendete.Scri
bit irem Heliodorus ex Pauli caxcropiqj fnia malos lnfortunanrefqj planctas in de Hcliodo
cliuns uchemcntius lxdcre SC tiocerc^q? fi locus infimus fua natura quodqj dicere rus.
folent aopuxloo- tam malos debet radios hebetare quam bonos.
Caput IUI Argumcntacioncsaftrologorum quibus fua roborant dogma-
ta ad quinqj fere genera rcdigiwnfirma quidem Si incfiicaria.
Xcutiam9 nuc errores qb9 locope pprietates.pbar.ut hic gde fifes fignificct
e alius paretes, amicos ali9,hic marec, alius inimicos.uep: ne fxpius eade rep
heda gna quxda pri 9 refclla argumeradi qbus utud aflrologi qcqdfutp
baturi.T u particulatim cuiufqj dogmatis euertetes funda mctatih admonebimus
e quo gnc ia taxarops ducad argumetatio.ppriis ucro locis hoc aged ut datis prin
cipiis SC qux putant ondamas. Sunt aut fere capita
forma rocinandi no confeq tn
quinqj ad qux redigas ocm affrologicam pbationem, Prirou locus dici pot ab ordi
nc numero gi.fcdm a parabolica fimilitudine , tertium a mathcmaticis.quartum ab Quinqj
affrologicisprincipis.quintum a dialccfHcis, Ab ordine numeroru ficargumetanc capita ad .
Clima primum fubiacet Satumo.Ioui fcdm.tcrcium Marti,quia Saturnus primus quj omfs
planctarum, Iuppitct fecundus.tcrtius Mars.Loca funt.xii.figna funt.xii.Pritnum affrologo
igitur fignum primo loco refpodet.fecundum fecundo.atqj ita dcinceps.Scd terciu rum redii
fignum Gcminoje.rcrtiusigid locus fratres figmficac quafi gemiuos.Similf prim 9 cif argu^
planeta prio loco rndet/ecundus fccundo.tertius tertio. Sed Iuppitct fydus fccun mentatioj
dum diuitias (igmfieat.Ent igf loco fecundo fuper diuirias fignihcatio,hxc metho
dus a numeris daifta faciliter confutatur. Siquidem cum philofophis.cu dialccfticis
femio fit.na n5 mo non cogit' fed nec colligit'nec folu no pfuadet fed nec fnadet.
Primn igf futilis nimis infanatp fuppofitio.primu gne quoq? prio giiis alterius na
torx cognatioe cofcntire.Primu ignis clemctu prius planetay: Satum? qd ab igne
diuerfu magis aftrologis c SaturuofMars rerti 9 planecap,aq tcrou elcmctunone
diflidet Mars ab ai| qtu abaq diffidet ignisfAries primu fignu, Saturn9 prius pia
neta.necp tn aftrologis hcc Aries cd Saturno ^portione non regnat in eo no dnaf*
Imo deprimit -fallax igf fuppofitio rudis Si ipita.quf fi uera foret oihil minus eet in
certa> non tam q> iccrru fit ne a Luna Saturnu uerfus afccdedu.an potius a Satur
medio
Lis antiq no defcededu ad Luna, cum fua qlibet ronc fit primy ordine planetap q q>
luna
de foli fu rum fitus Si ordo penit9 i ambiguo.Manet.n.adhuc fub iudice lis antiq fol a
fctfs an mcdi9 magis fit credity e Aegyptiis lux ,pximus,mcdi? a
chaldxis.roediu
tu.
Aegyptii
Ptol.Cal Sputat Pro. 8i turba recetiojt.Vt jt no mo Iebcr acutiftim?matheina:ic9 fed
rheo itcrprcsgrxcus Prolomxi dillcnticnsa magiftropuracfupra lunam

:
dxi iebcr ftarim collocadu.Qd Plato apud

1
Arift.ct affirraarut.ncc mipt fumos audTores in

Theon. ea re diflenrirc.fup tj roes ucriqj rraflacirix multf cetta n 5 pot ulla cogitan.Na pa
rarcllares ubi fuftuleriS'boc e obtut? difcrimina'mathefis nihil indicat e duabus
Plato.
Ari (Tore. fteliis utra fuperior.nec de Sole dutaxat ambigit, ucp et de Venere dc Mercurio,
Summa^ qm dc Marte louc X Saturno cctoftat inqc Sumanus oes fupra Sole.quo cn ordie
(1IU. nec c fcitu ncc fciri pot.qd multa.f.(ut loquunt >fpecftus e diuerf.tas prxrerq ro
nes qfcucp feceris exc6munib9 erdt uanx X

dialediiticx no ex .ppriis certe tua X
themacicx.Q.ualis illa Prolomxi dc So e cout nienter inter planetas mcdiu poni,
Ronero qm fumoucuf abeoqdam longirudie loci.qd' Satum9 X Iuppitcr Si Mars faciuc
Ptol.efleqdam fcquunf eu fp ut Vcnusatqi Mercuri9,friuola coiciftura nec ptcdcs.qm Iu
friuolam na digredid' ab co qtum fupiores,non igf medius inter digredietes ab coX no
digro
Ratio dietes. Alpetragii ro pariter debilis ut fint motu uclociorcs infenores, qq qui uide
Alpetra. tur uelociores pbat ec tardiores. Sic.n.loc? Veneris

Solis Mercurii locis fupiorX
erir.qd 06 fore oes xqlitcr refiftuc,pl9 niri uidcf euidetix ucterum ratiocinatio So
1
lem ,pxirou Lunx dcccmetium.quonia Veneris keriedtu Mcrcuriiue nunq nob.s

eripiaf . Sed hxc quoqi multipliciter foluic, uc qif contingat id in Mercurio parui
pxime foli radiis occupaf Si intcrcipi^.Quare radiis
tate.contingat in Vencrc,qa
n pot ad nos defccdetibus qf remotior luna poteft. Quid q> forte
obftruerc uiam
tenuia ncc lunari denfitare rerrofa radiis non obfiftunt. Habeat ite pprium luraeu
qd cu uice folatis erepti rcddut'non cripiut lumc fed cdmutanc , qf defedhis noa
Auerrois percipit*. Auerrois in paraphrafi magnx componis Prolomxi d cit fe quondam ia
in para - fole duas ql maculas nigricares annotafle'Cncp numeros digeffiffet per id rpus in
uetum Mercurifi folis radiis oppofitum.Retftc igf Mofes xgypn'9 ex Abubachefis
phrafi al-
mageftiquoqi reftimonio fitu Si ordine planecapt iccrtu ,pnuciauit . Nam lunam quide fd
Mofes mus opiferiore cxliqi ucftibulum propter maiore afpccftus diuerfitace que mina
Abuba ' re idieat neceftario habitudine femidiamerri tcrrxad fphftf fcinidiamctru.quo ue
cbefis ro tres alix fe heant'Sol'Vcn9'Mercun?'inccrtu.Similiter notu qtruor tus ftel
las nobis pxiraiores aliis trp/cd illapc inter fe rriu ficu Si ordine ro non demfac.
Cu igf genethliaci nitutur ordini hmoi confcquccix principio nitunf primum qd
fi ucp foret Icerto.l icet aurem de (ignis idem obicdfare quando^quod latis
falfo.tu
demon ftraunnus);n zodiaco nullum aut quattuor fque pridpia fmt.Di<ftu de pd

. X .
LIBER. D2CIMVS.
mo genere argumentationis,parabolica fimilitudinc fic pbanr, decimus locus ledi
Sedm pc
to exii uerticc patet quartus latet i imo terrx-Cu magis eopertu cuiqi de manus ara
igid*
u
tre
q de prc.coueic ut p decutm loeu mater iudicef.parcr aut p quartu q mod 9 mentadi
fir
no cfl aliter q ex fuo titulo refutadus . Na qcu^ de illis fimilirudimb 9 argumeca

aflrolo
petunf no folu phis funt idigna docitib 9 t ucpr nccdialefticis apra uel utilia
difpu- gorum.
tantib9,qn nec rcdlopr pfuafioib 9 comoda SC uanx ferepoeticx lufum
potius pfe Tertium
ferut ferix cuiufq pbarioms idonea autfforitatc a mathematicis
q argumetari eos oenus ar
diceba eu bn decreta marhemaricis male uertut ad luas pdiftiflnes
qlia
q fuperius gumen/
de zodiaci in figna.fignops in ptes.ptiu i minutias diuifionedicebam9.
[tccuquod fandi,
iwfh quxda alia obliif figna illis dnr ob afcefionis moras inxqlcs ipfi rraf feruc ad
natura' raftirudis SC obliqtatisi morib9.Ex afbologicis colligut quoties allrologi-
cu aliqcf dogma principiu faciut alterius dogmans cofirmadi.dialetficis utunt/fi Q uartu
qficocs Kpbabilcs quofda' ex natura uel pria phia .ppoes aflTumur.Scd id
^cnus
qranlli
mu . Neqj.n.memi apd cos Icgilfe me rone q fide dialedtic? ,pbabilitatis afferret . q
^
Caput V Rationes parabolica fimilitudinc dutfx, quibus domorum pro-
bant proprietates refelluntur
Aee dixerimus in uniuerfura nuc ad referenda particulatim fabularaenta
h dcfcedam 9 Cna fic uerius dixerim argumeta qb9 locop pprietares afle
q
ucrans inchoares ab illis qux fumunt a fitu SC codirionib 9 figno^.Elt ac
locus a parabolica fimilicudine phuc modu.pf amat filios qntus locus amica
, ra
dianonc.quia triangula uedhf horolcopo,qntus igitur locus filios fignificat. Vt fit
igic modus argumetadi bonus tn plane eft ficu Ius- oridam 9 norctfc colligi qcf
q
contcndut. Primus inqunt locus nafcente fignificat ipfu, qih dc tenebris pdir i Iu
cwn. Ite horpfcopus eccc parabolica fimilitudo dc reddut SC rone cur ide loc 9 iti
q
oera modica repntct. ut cu de uico ciufde urbis adaliu dc urbe ad fuburbiu
,
de do
mo itur ad pomeriu. N5
uolut ho$j quoq; motuu cam i fyderibus elTc qux primi
loci difpone portendam? ut ait Bonatus. Prxterca uideam 9
an i reliquis locis fimi Bonatus
litudo pcedat. Eft fecundi pprictas fup diuiriis. qm nihil aiunt hoi magis pximu,
igi^ hxrcns prio fccudus locus diuitias figmficabit . Ncceflaria ro penes cos qbus
nihil potius cfl diuiriis ucpt hoi pxinuoraK intimiora multa, puta dotes ai 6C cor-
poris fapia ualirudo, quare debuerut poc^hcc a fcdo loco fignificari
qa
fex to uel
a nono, quid q> inter externa
quoq; pcnteS'Uxor-amici-filii-gloria' pccunlx prxfe
run^.ut potiora ut pximiora-prxterq apud unu hoium genus fe uocat aflrolo-
q
gos.Tu locus ide cur epi Holas quoqj notat ut ait Zael ifraclita prxter forte in ge
Zaet
nituris notariojr.qbus femp hxreat Hilus SC pugilaria.la pgamus ad reliq
. Tertio ifraclita
fratres indicariuolut-qnto filios dixim 9 cam,cur hic filios m ilis fratru e ro, qm
fi
locus tertius exagona radiatione iugif afcedcnti.qm igif exagona copulatio amica
fed melior cfl triangula pptcrca filiis hxc quos amamus magis, illa fratribus daf,
K caadc ob cam locus undecimus e amicopt.quc pariter ex fexaguio refpirit afccn
dens.ucp cos interrogo cur n5 locus nonus filios fignificabir cum fir SC ipfc trian-
gularis horofcopofRndebunt quonia cadit, rogo igit' ircp melior terti'9 an undcci
musfac patet cade r6ne undecimu pferendu quonia cadit tertius.cur non igit'' ter-
nos amicopi andccim9 fuit fratpCriifi puertetes ordine naturx putent amicos fra-
tnbuspfcrendos.Iiludquoqt de filiisaliodillopcurbatur, na parentes quarto ddc A
,,
iudicari/ed inter quartfi Si afeendente tctragonus eft afptfus quo nullus inimici
cix magis iudcx quo igi nafcentenafeentifq) filios amica radiatione
componunt
,
Ptole. eunde tn cum fuis parentibus inimicafPrxtcrea placet Pto. gricis oibus 6i Auen
Auerodi roda ptius a decimo loco filios iudicari q a qnto.qd Porphyrius ideo redhi ,pbar
Porpby quia inde aix Si corpa demittant. Sed Porphyrii fabulx fabula pflurous oppoere
.
quia perhibentur aix pr cancru labi deorfura pr capricornu afeendere . Eli autc
cancer fignu aqlonarecui rndet apud Pto.imu terr? no fumrou.fcd a quarto quoqj
pariter SC undecimo pdidtionem de filiis aufpicant ,Q_uid q> Alchabitius SC
hybre
us Andragazar ad quintu loeu legatos uoluc ptincre, Si qd Vellius ait rumores SC

nuncios addunt SC fama qux poft cineres , SC qd' Adla feribit ucftimcnta, quaoam
igit" fla roncCriulla.n.reddunt.iliud
i
ualde irronabile q, fextu locum quem uocanc
MU pcoKT3 H ,
quafi dixeris torpidum cefTantem-incite- inefficace- ferais attribuunt
quops tn SC labor Si induftria drioru nutrit ociu SC ignauia , Sed uide pulcherrima
qua fuper hoc dogmate facit ronem Auenroda, feptimus inqt locus pares fignifi^
car fubiedb' ucro clongaif a panbus(uerba funt ipfius} quatum fexta domus a fe-
prima elogarur.fcxta igitur potuerunt p domo fubicdlorum.hxc Ule.qux ridenda
funt ptius q cofutanda ne nimis ab Anflotelc coarguemur. Nam de ftptimo qd*
dicunt partes fignificari uide q ipfi minime ucraria minime cofcntietia putet fupec
illa- Referunt .n.ad cunderailocum
uxorem- focios SC aprtos hoflcs.qbus qd e pu
gnantius. Sed defendit Abraa in huc modum qin feptimus inqt locus opponitur
primo.littcs Si bella fignificat.quonia rurfus defcedit afccdcrehorofcop fignificac
T
uxore, Poflremo quarc mora dcfccnfus cius xqualisefltpi afcenfioou primi lori ,
qux nonulla coucnientia e(t io figmficat xquales-8i focios, fic oia facile firma-
bunt' cu nulla fit res quy fimilitudmis alicuius ifliufmodi argumeto-cuicuq; alteri
fimilis Si difliroilis fmgi n5 poflit.ubi enim no fucccditlfi dc rebus oppofitis ab co
dem ponunt indicia quafi couenianc.Scd coucniunr inqct hacrone q>tpa emerfus
in afeendente cafufqj in occidete funt aqualia.Fatcor bn didfu fi id quoq? concedas
code exemplo fi mile cfife igni aquam qm tot pes pflideat aqua frigiditatis quot
ignis heatcaliditatis.Tam.n. putoforfita opponunf Cqd nofitdiilu fcrupulofifli
me^dcfcenfus atq? afcenfus-q calor atqj frigiditas. None certius uxor ad fecundu
loeu ptinct.pxima uiro femp illiq; fuccedens qfi fuppar.Si fccuda pferrim cu uelint
Pto, et ex (ignis alte effc mare altep: fcemina,quonia ut inqt Pro . foeminx uiris inhx--
p
Vellius rent.Scd Si reddat rone cur ide locus fures fugitiuofq? fignificet (utVcllio placer)
SC emptiones quoqi ac uendirioncs.Si qd' alii cradut itinera mediocriter longa. Tu
Bonatus Bonatus cu Itum purx diuiniraris prxfentiaroqj futurope. Certe mors
q U0d feribit
iffi loco redius debebatur q oiflauocum pariter hic a luce defcendaf ad tenebras.
Auenaz . fi cu c in afeendente de tenebris itur ad luce.Sed n5 placuit inqt Aucnazra.quia no
nihil eft fimilis afccndenri,tali.f.fimilitudie qua nos aqua pbauimus efle fimiletn
Dorothe. igni.Sed Dorotheus quoq; cx hoc prius dc morte iudicabat q ex otflauo domina
loci ad id obferuans . Illud ite refpondeant cur cxftauus locus bella fignificet apud
Aboali. Aboali.Si qd feribit Alchainil aillicatione.Quod alii uolunt et ufuras, dnc hxrcdi
tates hinc etia preuideri. Ego non uideo quo conueniant hxres Si mortuus, melius
loitur mortem oltauus locus mdicabat,hxrcditatem-nonus fignificaflfct qui fuc
fi
Auenaz . cedit odtauo, fed relatas ad ottau hxredi tates ait Auenazra qd loco fecudo ppt<
. ,
UBER. DECIMVS.
tionc refpondcnt ad que ptincnc facultates.f.hxc e(l illa fxpius iam irrifa cocordia
ieram oppofitapt. nam qux oppofios loeis erit firailitudo prxter diirimilitudines i
Quod fi fup eis quali fimilibus fempcr loqueretf ignofcendus forfita ecror-fed nuc
quali fimi libus.nuc ut maxie dillimilibus,44 qdcm ueris oppofitis utuntur ,ut.f.cis
fubucniat.Sic quali cotraria loca fumunf dum fecundus BC prendit quibus nutri'
aniT'SC uita cocfmiamus.odtauus morte exiliaq; fignificat , mox idc hxrcditates
Kccnfum quali fecundo fimilis&affinis.oraoqui moriuntur hxredcs faciunt non
fiunt nifi forfican cxli qd' cxlo certe non fubiicic .Eilcnt alia obiicicnda.lcd ucrcor
nugas cofiitando^c fiam ipfx quotp nugator. Prxtermitti de nono loco qtf dicuc
nullo modo p6t.un rm q, ndeat het ledior ut foflidio multiloqui nSmhil fublcucif.
Nonus ait locus interea longa fignificat audi rone qm fol decimo loco pofitus ad
,
nonu defccndcns moucd.hoc fcnpfit Aucnazra lib.ronu prioatq? fccudo.ubi opus

Aucnat
oino chachinnis potius
q fyllogifinis quali in oibus locis ab uno tranfiens ad aliu
fol no moucatur Quid q, cu co motu fol defccndac puR> no fignificabit locus
. no'
nus itinera quibus montes BC eminentia loca confccndamus. Quis eni no ladtctur
litigans cu ridiculis ( adde illam quoq? fup duodecimo loco fabulam figmficari per
eum aialia quibus uchimur qm iundlus Iit afeendenti quotiens ide fignu utroq; lo
co prenditur. Alibi ucro per eunde iocu tenebras aiutcarcercfqiportedi.qa maxie
diffat ab afcendente.a quo f.e duodecimus fi ta pay> fui
q ueri memores metiuntur
in quibuflibet
.
Quod fi iundfd eu loeu dnt hoiofcopo tu cilecunvidc lignu fede
Utraqj occupat.diliundfum cum diuerfa fune ligna.fcquitur illud ut nec aialia qb?
uehimur-ncc carceres' ille locus fempcr idicet, imo nuq hxc fimul fed illa cu idem
Utrobiqi fignu, hos aut cu figna fune diuerfa.quod nullus tn putat aftrologojt.
Caput VI Cofutatio rationum Aucnrodan de ppnetatibus fignorum quf
ab ordine BC cofequentia fignorum fummuntur
Aecfunt a fitu cbditioneq? locoptparabolica quada fimilitudine dudfxra
b tiones, Aucnrodan primo lib.apotclcfmaton ab ordine cofequcntiaqj fi' Auento.
gnorum argumentad urprimu.f. fignu primo loco refpodear , fecundum
fecundo.K p natura dni ligni radentis natura quoqj loci iudicetur.ficpcr tertium
locum fratres iudicari BC itinera breuia.qm gemini quoqj tertium fignum quorum
dominus eft Mercurius.Irem ide inquit fuper res mixtas habet influentiam quare
fratres fignificabit,8 curfu folis pximis haeret femper quare breuia ad cu itinera
,
pertinebunt. Sed nec alius quifpia alfrologopt nec ipfe quem fcquiturPto.Mercu
lium facit fratrum fignificatorcm.Sed nec ulla rocfl ut breuib^ prxfit itineribus,
quonia curium folis imitted.nam fi ppterea hoc q? ucloci motu reuoluaturnoma
gis ad Mercurium g ad Solem BC Venerem hocpeitinebit.quopi oium curfus fer'
V
me lunt xquales. cniamus ad quarta cui radet cancer partem inquit fignificat
quonia fol partibus prxcfl,uis aut folis apparet in cancro. Vide uanas friuolas
q q
arripiunt coniedhiras.Na in aliis quidem dno femper utitur domus.hic autem ad
eum cofugitqui nulla het in co figno audloritatcm.Neq; enim fol incancro uel re
gnum habet ucl hofpitium ucl trigonii uel dccanu. Quoniam uero nec domina do
mus Luna-nec luppiter figni rex' fignificato patru deferuiebant ad folem fe coiv
Uertit.quonia maxime in cancro pofitus calcfaciat.qd ut fxpe iam diximus no de fi
gni natura fed habitudine folis ad terram contingit, alioquin qux cognatio folis (i
,
principia fcquimur aftrologorum cum figno humido frigido focminino , in quo uc
pauloantc monuimus nullam hiat dignitatis abcuiusprxrogatiuam.Frxrerca cu
Aucroda Saturnus eodem ibidem dicit Aucnrodan, quo etiam fol do-*
in loco dominctur,ut
quorum naturam putant oppofitam faciant domos 6C regias et oppo-

1
tninabituri
fitas. Aut quo SC illud confonat qd ibi loquitur' ut illi loco Saturni natura rrideac.
Qua pj? in hxreditatcs occulcaqjprendat Cui tamen ut quarto copctit fignu can
,
cri inquo Saturnus a domo peui otiliu patitur De odlauo SC nono loco non mi/ .
nus falfa pugnanciaqt comimfaf. Scorpius inquit odlauuin fignu cuius dominus
roars quia morte figtnficar.uep: no qualem facit mars apud aftrologos fed Satura
Aboafar nus pocius,na ficut inqunt ucncna fignificat SC pigritie ac inertiam, ut aic Aboafar,
quare a grxcis etiam appellat' argos.quod nuturx martis minime cooucnit . No^
nus loc? ad loue referf ,qrc noma lignu e Sagittarius.ppeaqj dr reliogum index SC
fpix ,p natura [ouis.Scd cur non cade rone locus . xii. cui pifces rrident cqu? do-
mus louis acqj Sagittari9 SC (i gratior loui dom9C Sagir.tn fi uera iRa luppo de q
ro mutaaois bmoi ducit , ut loco.f.natura planctx rndeat q m figno compari dricc,
non debuit locus .xii. oium ce mifcrnmus.cui fignu afcnbit' domus plancrx oium
Aucroda fcclicilfimi, quaq methodi infirmitate facis ipfecofirmat Aucn.
q qrri non pccdere
hfinnita eam uidit i oibus ufus c tm ea in qnq; locis, in rcliqs confugit ad rones quas ,pxio
te cogno capite cofutauimus.NoS aut nec in illis quinq; fcqui quod putauit oridimus.
uitdogx Caput VII Contra rationes carudcm propictatum quas Aboafar cx ordine
matis accipit planctarum.
Boafar illas locopt proprietates a planctapt colligit ordine.ut primus prio
a dctur,fccudus fecudo.tertius rcrtio'Proq) planctx coparis nucri pprirta
tc pprictas quoqj loci dcccruaf .Sed grauilfimu ffatim incidit icomodu
ut ide planctx reps oppofitapt loca attribuant Saturno primus SC odlauus.Ioui no
nusarq; fccundus.Vcncri qncus SC xu.Ell enim primus locus uitx locus, odlauus
mortis, quo igitur primo pariter SC octauo perit SatumusfpoRq.n.nuero pl anetape
feptem loca percurfa funt redeut ad primum, quare Saturnus incidit ! odlauu ,
qcf
oes confitcncMtem nonus cR fidei fapix rcligionifq; fignificator.fecudus diuitiapt,
Aboafar. fed deus SC mamona no confcntiunc. Adde q> ibi ficut aliis quoqj locis ait Aboafar
louem futuri fxculi faelicitarcm fignificarc- qux per fide SC fapiam acquiritur. Ve
ncrcra aut faclicitate iRius fxculi. igitur cu diuirix ad illius no adueeuri fxculi foe
licitare ptineant potius a Venere q ab loue fignificabuntur,nec ad loeu fecudu cui
Iuppitcr uucro copetit.fcd ad quintum cui ucnus dat referent , prxfcttim q. SC ipfi
folent oppofiras dbmos louis SC Mercurii dicere ,qiri fapla cuius audior fit Mereo-'
rius dignitatibus SC diuiriis louis aducrfctur.Hmc qricp calumnia repellentes qua
fxpius inccHunc.q.f.per futuro pt pfeientiam SC cxieRiu uirtutu deductionem na

turx fere totius driiriuuant m plcruq pauperes SC ignobiles ee.n.in hoc fatu drie
fapietu nc direfcat.quia Mcrcu tio Iuppiter aduerfef. Quomo igid loue nunc ut
diuitiape ita fapix fadut audloreffed in Venere quoqj magis abfurdiras elueefeie*
ficut qntu loeu ita pariter incidit in.xii.quopt alcer letitix uoluptatis. alter carce-
q
ra SC moeroris SCtencbrapt locus dicirur, quibus quidna pot cflc pugnanrius i ex
cogitarunt quida beliflimam dcfcnfione.na qin folct uoluptates confcqui poenitea
tia.drit ucncri utrumqj locum conucnire ta gaudii ,f. q doloris, puto defendent ita
LIBER. DECIMVS.
quoqi pariter.Gt qm uiram fcquicur mors ab codc placta utruq; fignificarrNcc du
bito pari rone didhiros ad martc bella paceqj pcincre.quonia lemp bella fcqtf pax
ficutpluuia quoqi frrcoiras.pluuia fcrcuitate. Veia ne putet extra omnegaudiu fi

bi fcmper mccrcndu nc aliqri m cercio- admonere illos uolo non ols Ixtitix comite
ede maerore.fcd qux prxtcr roodu fuerit SC ronem, hxc aut a qnto loco fignificari
non dicent Ii luopt princlpioru maerores funt.na ad qntu hcc reterunt' qm iuuet>fo
n.ant-rcfcdllenr.ficut locus qntus iungitur afccndcnti per qd naretis hois uita fi
gmficaf.In modica ucro uoluptas qua poenitentia dolorq; lequunc no ed uitx fo

mciitu fcd pcmitics.fcd nimis ferio loqmuri cofutandis nugis. De marce u ideam?
Aboafaris rone & fine faciemus fratres inqt flgmficat Si fororcs.quonia ex illi9 luc
paretibus.ro dogmatis hxc quonia prio loco quo geiturx dris mdicac aferibit Sa
tnrnus.fccundo igic luppicer
q fecudus eft plancta. Tertio mars ,p fphxrap: ordie
tertius. Sed cx codc genere funt Mars atqj Sarurn?,qa utere]; mal^ SC noxius e. Si
gnificabit ergo tetrius locusq funt gnis eiufdc cu eo nifcit quare fratres atqj fo
q ,
rores. Hxc noder Aboafar q nili fcripfitebri? hcc certe fcripfit i(ao?.Qui.n. dif>
fimilis magis planerapt Marte SC Saturnofille ignis, hic tertia, ille feruore furit, hic
torpet frigidtate.illenodfumus.hic diurnus ,

SC oes fi peurres nuilu iucnics ifluxu
Mars Sarurni iduxibus coucnire. Praeterea cu filii quoq; fimiles Iitparetib9 aut no
dcbucrut a qnto fignificari cui uenus afcnbic , aut erit dicendu Saturnii cu Venere
quoqi conuenirc, narrauimus rones adrologopi qbus iocopt .pprietares ,pbac in eo
forfiran magis arguedi ap nimis diligenter q q> papi illas ucrc raxnucnmus-duefas
tenui quadi fimilitudine repi.fcd quauis nullo negocio confutant hnt tri cx ueceru
traditione fcribentiuqjtcdimomis potius inficiandam negligenda audfontatc.
q
Caput Vfll Gaudia planctarum cum domibus ruere.
Inc oia fubuertunt dc gaudiis planetaps.qm locops pprietatibus denotat
b nam gaudete plancta queq; uolurco loco cuius pprictati pianctx pprie
tas cd fimilis. Sic Venere quito loco.quia gaudia filios uoluptates quead
tnodu uenus fignificer.fic SC alios alus locis eade ronc.quod ex Aucnazra lib. tertio
ronum 5C Aboafaris introduidorio licet intelligere. Quacj fi fcquamur hanc inten

tionem Mercurio magis certius locus aut fextus coucnicbat q afccndens.lunx ma
q tertius, magis foli decimus nonusjou. potius nony
gis afccndcns aut occidens
q
fextus, Saturno
ite fecudus q undecimus, Matri feptimus q quartus
q duodecim?.
Qux potent quilibet munera locoru planctaps conditionibus conferens animad-
Uertcrc. Abenragel ait figni cuiudibet partes alias ede calidas. SC ficcas, alias frigis
das SC humidas, alias frigidas SC ficcas , alias calidas SC humidas - alias medias fiue
mixtas.quare de partibus fux naturx uigorari quelibet planetarii. Medias autem

fiue mixtas conuenirc Mcrrurio.ucpt no reciperet idam ronem Pto.Sc alii qui Ve-
herem calida SC humida ede uolut quare partes humidx SC frigidx nulli planerape
conuenient. Praeterea cu Mars in Ariete tatu qnq; ptes podideaterut tm in Ariete
fi uerus Abenragel partes qnq; calidx SC ficcx rcliqux conditionis altcnus SC a na

tara figni dmerfx qui tum natura calida ficcaq; dcccmiif. Similiter erunt in Tauro
plures aerx partes longe q rerrex.fic in aliis eueniet. Fallax igitur Abenra. ratio,
nec fi aera nodram taroe explicat quedionem quando relinquet incenu qux ptes
ral jrlar. qux fmt frigidx ,
quia non erit certu qux cui planetarii potius debeantur^
.
Caput IX Rationes Pcolomxi deplanctarum domibus definiuntur
Vnc agendu de fignis,flfqdcm fuper his multas ia rones eoru euertimuf
n ut qbus pbjnt figna ee.xu.fcd nec pluia nec pauciora. Tn principium fi'
gnoin llatuedu ab ariete diuifione pecrea illam
. in aqucaaernuignea^K
arca,cur ite hoc illius planetae uel exaltatio ucl trigonii' hoc alterius, redat alia de*
qbus nuc d.cemus a planecapt domibus ordictcs.Nccp.n.fi coccdaf cu fignis dmer

iis affinitate hm5i ce planecapr.uc hic qd fub figno tali pofit9 ifirmct' fub alio fiat ,
fortior .hop: tn fignopr dtia nulla rone polTe nos cofcq.qm nec pot aliter hoc fieri
q
llcliap ciulqj figni ut fuperius diximus. Sed natura liellapt nobis ro non
(p nacura
demrat.Igif nec fignorii cu fyderib? aff mtate.q fi fpatia cadi poti9
q ftcllas cofcq
dicatur nihil minus incxplorabilis erit fyllogifmo q occulte exterarii rcru ppricta
Tresroes tes.Pco.de domib 9 folis di Iunx nitit una rone tm, de reliquoyi domibus triplici.
Pcole. de Prima fumi a natura fignoru. Secuda de ,pporcione cofiguratiois ad domos lumi
domibus rium. Tertia de nucro colcqucntiaqj fphxrajr. prima primitus cxcutiamus.Efl aut
plancraK ciufmodi Capricornus di Aquari'9 hyeraalia ligna fuequia (rgida.Sarumy quoqi
Ro Pcol. plancta (rigidus, igitur illi redle coueniunt, Pcccat aut multipliciter argumentum,
1
peccar, Sed primo qa debet in nacura figni fpeftan potius q<f conuenit cx fc
q qd cx accv
mulrplii deoci.Conuenic aut cx accidenti fignis illis frigiditas.quarc dutaxat ca rone <j>pofi
ciccr. tus fol i illis frigaris ca cft accidens, du.f.rauucflogius a nobis. Cu uero dc illis
p
alccru apud ipfos aKrologos tcrrcu.alteru cft aercu,q quali
P fua na cura decerme
tas Ioui potius coucnit q Saturno qui frigidus Si iiccus oibus aquarii qualitacib?
aduerfac .Prxrcrca folent aftrologi cu diucrfa diucrfis ftcllis alTociant fi inalx funt
ftcllx dare illis qux potius ca pr nature dillentiant q qux cdfcntiant.ut eo pt nacura
.f.mala cotrarii mixtura temperet fic Diurnu Saturnii Martem noflurnura faciuc
cum tn calore Martis frigida nox, frigore Saturni calidus dies non cofcntiat.ut ide
qualitas ucriufq? noxia refrenet (eruor in Marte .torpor in Saturno. Dicant igirui
an in fignis planetx malo reddendis hanc quoq? fcqui uclint ronemfan cotrariam
PtoI potiusfdquide.Pto. cotranam fcq uidet fniam nuc methodi qua (upra feruaucrat
.
in nodturnis diurntfqj diff.niendis. Veru liceat illi diucrfis in locis eade non fentire
modo in eade fere uerbojt fibi non repugnet. At naturx Saturni cofonu fignum
fi
Rnfio. damu faeiatâquarius excludif.fi difTbnuToras mittif Capricornus. Dica Pto ad

illas fe rcfpiccrc fignop qualitates qux dc folis operibus illis debenf, fignu autem
Confuta utruncj tam caprx q aquarii frigidis numerat ,quod Saturnix qualitati concordat
do. nos extra ronem fieri cotendimus-fcd admittamus' ncc tam colligi quod putat de
claremus. Rcfpondebit enim hoc forte fuper fatumo fuper aliis plancris non fucce
det, nam VcncrisdomusLibra^Taurus- Libra fignum autunalc , quare ficcum Si
frigidum, ficut aquarius frigidu quidem hycmale. Repugnat igitur Teneri Libra
qux pluribus quidem calida^rorfus omnibus humida defini cur. Nec papr demiror
Prolomxu qui dixerit hxc Veneri figna conuenire.quonia fit
quafi dixeris griatiua maximeqj foccunda.Na poreft hoc di d de

Tauro.de Libra dia nullo modo pot.In loue quona pacfto ratio quadrat ( cui nui-
Ia coio cum Pifcibus di Sagittario. Siquide anni tepus fub iftis fignis eftiroatur-'
altaum finit hyeme.alccpt autuni finis. Igif illud p frigiditatem repugnabit Ioui ,
hoc ctg ficcitace quaq ncc pifciu humiditas aquea uitali louis humori conuenit.
e
.
,
LIBER. DEdMVS
Pro. ad ifll fe refert cocorJia.q, urruqi illops uetus fadt SCuim quoqj het genitale , Prolo,
"jre eu illis louc cofona e plancta rcpatu.Qu? du refello putare fuperuacua opera
Sacere.nifi potuilfet hxcpjcre Pco.cuia facile potelf audloritas iper.tis imponere
alioqn his fimilia qux folcncircrdu litterati
p iocu ludentes inter fe dicere uentos
fuUitanr.igitur Ioji fimilia.R.oncm'reddit AueroJa, qmrepe uiucntiugenirurx fe Aucroda
roimbufq; prxcll luppirer, quorum uapores ulirufq; uentis non nihil fimiles funt.
O mirabilem Cupientia qua polTiint et humidis ficca fimilia defendi . Ni uentos q
dem philofophi^nifi falloOocs ficcos faciut contra genitura oem humidam, fcd SC
fxcunda figna, quoniam pofito in illis Sole femina germinat.res exoriuc .O fi po-
humanu fcncdcfcrri-commodius orno accidi liet hoc cis ab Ariete. Sed
ruillent ad
non poterant Ioui dare que Mars occupaucrat^qq omoiniuria.Q.uid,n.illi cu pii
mo uerefcuius null9 callor-SC genitalis humorcp .plificus cu torrida Martis ficcita
te nihil participat. Inuafit audacia pan fcorpiunullo ct iure-frigidu.f. fignu SCau^

tumnale, Non igif ifti fi (equamur raciouc (acis aequa partitio fuerit ilfa domopt
Examinemus alias a configurationibus lurainariu SC a fphxrapt numero fufccptas.
Vcp qih p habitudinem coliigut ad luminariu domos cxcuti prius oportet ronctn
qua domus ipfx luminarium llatuanf .Eli aut huiufmodi illa qua Pcolomxus ab
fert.Canccr SC Leo dc duodecim fgnis oium maxie ucrguntad aquilone qwmarqj
ncrtici capitum nfopt pprerea duab9 maximis SC pricipalib9 ffcllis hoc e Iuinanb 9
data funt, Leo foli quoniam mafculii fignu, Cancer Lunx fcemincu. Primu igit fal
fum quod alTumit , nam figna nobis uicmiora - Cancer SC Gemini non Cancer 8C -
Leo, Hcindc fi fit ucrum qux ratio docet maioribus fyderum figna conucnitc nobis
pximiorafPotuerunt hoc dicere ueteres hac fimilitudme q> SC illa ,pxuniota nobis
inter planetas.Sed Pto.dicere non por-q racd u facit folc oium plancta^. An ideo
fadlu qm i magis calcfacitCVeji fcpi9 dieffu ex fitu id eueire-non dc figni
Leone fol
jpprcratc.qrc genb 9 alus facere fole in Libra qd nobis facit in Leone. Qd fi ub

1
riufydcru exteroru fenfusita ucros St roncs.ut folaris caloris haberemus expeni

mur de rcliqs ideqd dc fulc- magis afd.ci nos abillis acccdecibus ad Leone q quia
pcul a nobis in alus lignis iucniuc. An aliis igit roib? fol cum Leone concordat fia
ne qc? calida fignu 8Cficcuq<f mafculii ite e no ,ppriu Leonis fcd Arieti coc SC fa
gitcarioRcftat una coditocui? merainicille grauilfimus Aboafar, Na qudeamo- atj0 R
du iqt Sol medius planctaru.ita Leo mediu fignu x (fatis hac nifi rone ligarer non Aboafar
era cocefiiirus apud Leone meli? pheebu apud alias cfli beftias hofpitari.Sed
cjj
p
luafic Aboafar uere pfidium SC dulce decus affrologops.q de lunx quoqj cum Tau
io cegnitionc pulcherrima re cogitauit.Na Pto.attulir ad diftatia q, inter figna ,p Alia eiuf

xima nobis e foemininu . No
corencus Aboafar aliud addidit q> fignificet luna res: fe r 5 rc
q
aut Cancer xflatis initiu.cui demonftrationi qs non coceflcritCHoc non cancer lu
initia. Sit
uidicAucrodan ufus alia rone.qd pximc.f.lolis xdibus xdes lunx merito colloce ne
tur,qa luna fequac femp Sole . Sed uiderit q de Venere SC Mercurio redtius hoc
dicaf.quojt et xdes ,pxunas Soli naturafecit credimus Pco. cui9 interpres Auc
fi
roda que citauiraus. Cxtcp fmt i(fx domus laminariu qro fup aliis delinbuedis
Pro.hanc uc domus Tydc^t malop: qualia Mars atqi Satamus mimi--
affert iprimis
ca radiatione Iu manu domos afpiciar,dom 9 ucro bonopt ut Ioui .8C uenens amica
Mcrcuriu? illis pxim 9 (btuat R.ccTc igi Mani datu Scorpiu SC Ariete quadra^
.
,003
DVERSVS astrologos.
gulares Carro at Lconi.Sarurno Capricomu fid aquariu/illis oppofiros.Iouftri-
quctra illis figna Pifces Sagittariu.cxagona Veneri Libra fid Tau$i,,pxi3 Geminos
Cofutato Virgincqj MercuriaScd nec ucjji qd' alluit nec ex afluptis rede colligit . Na do-
mu (latui ea ronabilf dicimus in q plancta pofit 9 bri fc hcr.fed noxia Marti Solicp
pariter illopt radiatio qdragula ,
noxia ite oppofitio Sacurno/ru ppoppofitiois ad-
Q_d ucjk illud qd ipfc tradit Pro. fotlices oes plane
ucrfitate.tu
pp rctrog ratione.
fi
tas i ea diftantia fumotos a Sole i q domus eop: a Solis domib 9 dillat.qd' gryci uo
catidropiropia.arabes almugea feqret' fid Saturnu oppofitu lumiaribus- fid Marte
illis quadratu efle fariiccs.cotra fuiam oium allrologopi de talib 9 Lhcmatis ifoitu
nia cala.mtatefqj magnas dcccmctiu. Poflremo no qdrate principio qd colligitur
euides e, na cu dicu t has ucl illas domus triquetras ucl qdragulas cc domib?fic ac
cipiut.uc coparct'' ad Leone, qux inter eu fii Capricornu p lignopt cofcquctia funt,
ad alrep: ordine coucrfo qux iter Cacru fid Aqriu.quare altera folis altera Lunf me
dicras fid iperiu dr.alioqn domus Veneris ta quadragulx q t.iangulx dici polleor-
cu fit Libra qdrata Cacro/ Leoni Taurus,8d Maitis dom9 tnqueerx foret Scorpi 9
Cacto- Aries Leoni. (git ad domucuiufqi luminaris copari debet domus colluti. ra
lis fid qfi Qd fi fiat falliilimu deprehedet- opponi lumina
fub fvdcris ditioe locata.
ribusut Pto.domosSatumi.qth ncc aquarius Cacro.ncc Leoni Capncorn9op
ait
A ueoro- ponit. Quapp
domos qua Saturni nemo dixerit cu ex diametro luminana reficiat
dan Ro fe a fexru (ole ucl oclauu a Luna loeu reneat, qd Aucntoda quoqi cof.tctur. Alia
.
q
Pto. pc- ro penes obni numepi fumit ,ut ci de Leone Cancroqi ditlimtu cfl.tupximioribj
foli Lunxqi planetis i ordine fphxrapc .pximiores domus afcribcbant ,fic Mcrcuno
nes nuept
orbium (latuit hinc geminos inde Virgine dari, tu Veneri qux fcquun^.pxuna Marti dd
fumpta ceps Ioui,pollrema farurno.has oes ab illa fphxrap: cofequcntia dudas argumeta
Aucutz- tioncs falfjs.ru ucre forent incertas efle decla.auimus.Rcde igitur Aucnazrj li.
(1
t. fecundo rationu.Quxfiui inquit ilibris fapientu de (ignis rones domope nec repert
bouu,Tancu ad fidem cxpcnmentopi fc coucrtunr,hxc ille, nos hoc li

in eis aliquid
bto rones, pximo aflrologorum exper.menca labefadabimus.
Caput X Facicrumfid finium rationes iam efle reprobatas.
Diuifio Acies planetapt qbus oes utut a cofcquctia filf orbii diuidufna prias ari
facierum f cti ptes dccemetcs dno dom9 dat. fcquetes fcquenb9 iuxra ordine 9 C
fit fi
Alia diui fphjerapi Soli.f.priasa Marte, fccudas Veneri ,atq? ita dciccpslndi prias
fio idoru dabat dno domus, alias duas dnis fignopt ciufde trigoi, q> fi trigona fatis cofutaui-
mus fid qux fup orbiu nuero a rgu irritat , no e opus aduerfus b noi rationes nouis
roib9-Sup fimb9 adeo non coucniur.ut qnq; fuper eis fecerit opiones . qrc roes al
ten'9 alter arguit fid irridet. Ira uero fut debiles fid ifirmx,ut fuosqfq? cofincs nouo
quoda iurc mutet fid iuadat alieos.Ex ordie trigonopt chaldxi fines fuos ord.naruc
ut trigoa figna filr prineret .Efict at mod9 pcrtiois ut prias partes trigoi dris occu
cuparct tu fubfcquetes fequetib9 i fignis hrit trigoi ptate,nueris femp ab odo de
q
Aegyptii crefeetibus ad quatuor. Aegyptii qd illis obiicit Pto.nullu feruat methodi tenore,
Pcolome nucadcuttrigoa,nucreges,nuc preffamilias.ordietes irerdu ab his nulla figno
q i
os* pollidet audoritate.ut a Mercurio i Capricorno Pco.alia ,pbat diuifione, cuius le-
gere ratione cuiqi pmptu libro primo aporclefmaron ,
pendet aute a dominis do-
mus exaltationis fid trigoni,qua probare no debuit tame Pto.nifi reprobae feipfutn
.
LIBER. DECIMVS
qnquidcm illius audior diuifionis exaltarione trigono pponit rrigonu.domui Pro-
lo.uero pponit oibus domu.pDftrcmaqj facit exaltarionc, qua: i illa dmifioc cuiftis
antefert .Indi mafcula figna fimihcer per oi a diuidunc, Si focminca pariter code exe
pio, fcd exempli in ucrifqi ro nulla cognofcic . Afolol dedic luminaribus etiam termi
nos cuiq? planetx cocide ptcs,primas aut diio djmus pphetapt ordine-reliquas re Afotol,
liquis.Nos cu iflud iam fondamcnru Si limilicer domos-exaltationcs- trigona- fu-
flulcrimus uel fiquid funt in incerto ellc .pbaucrimus. concidit ois ratio fmiu dcfi-
nicndopt^H quis fines ce cocedauf }Prxterca fi de trigonis, domibus,alcitudmibus
neritas foret explorata,non tri exploratu hoc modo q illo fines decernendos ,
unde
nata uarictas opinionum dii aliud aliis magis pbabile uifuin elt
Caput XI Quod cui membro fignum dominetur uaric a uariis determina-

(i SC ab omnibus parum rationabiliter.
Vod ite caput Arieti tau collo fignis aliis fimilia mebra fubiidut ab illo
q quoc; iam fxpe fugillato nucrop: ordine crahut ongme.uc primu.f.fignu
prix corpis pti pficiat fecudu fccudx.tcrciu tertix, quis illa quoqj peccat
{ hac priti6c,rita q> Ariete primu fadut fignopi,q>figna.x.i.ueluti cx cofello re tam
fibigua ne falfiflima dixtri,q q, corpis ptcsqli pricipalcs tot feri ro nulla pfuadet
Arido. fepte fccit Nicomach^.x.cur.xiupfi reddat rone, uidet re potius abfurda-
hueros-brachia-man?-i una cogere pte figno uni (ubiecla,ta SC pedes tibiis- tibi Arido.fe
as gcniculis-SC genicula fxmonbus-uri pres qtuor magnas qtuor fignis fubiieie- pte facie
das.Prxterca farturis diftrtbucione hmoi potius calida calidis, frigida frigidis erat ptes cor-
coparada.q fccuda fecudis.tcrtia tertiis, h^c e poti 9 obferuada naturf coio fit 9 SC poris.Ni
q
ordis enucratio,nec forfita rideret pedes pifcib? fubiicidcs, q fol pcdib? iter cxle colausuc.
i
ftia caret. Caueat igit' medici nc ta futili aliqn dogmate pfuali metuant uena mei- nota me,
dere brachiope fi res pollui et- Lua Geraios pagrate.qm brachiis Gemini prxfunt dicc.
necfalutarc remediu durti uana fupftiticioc moret. No Hyppocratcs.no Galen?
no Aui.no Paul9 no Oribafi9, aut hoc ipfi fccenit, aut alii uc faceret collicuerunt,
no q nraCqd alibi dixim)ceprdatc-fceliciter SC prudeter hac arte exercerunr,<Jre Hyppo,
boc genus nfana fupcrftirio.qux finulla probatur habere ronem.nec to Galenus
cefiec ois i
bur hre p5t experimeno.T u quia ueritas nulla confonat medado,tu ,ppccr ea qux Auiccn.
fumus libro fequenn plurima pbatun.tumob ipfam ponentiu hxc inter (e contra Paulus
rietatcm.Nam dat fagittario teftes Auenarra,dat Aboafar illos Scorpioni.dat AI- Onbab?
chabitus Virgini.diaphagma, quem
trafucrfum.Porphyrius Leoni Auenaz-
latine fepturo
cui etiam ucntrcm.qd' Arabes Virgini,funt genua Sagittario, qux rn arabes SC ra .

q
l)
larini Capricorno. Heliarcr garnozefis uir hebre i lib.de aia Cacto nun 9 Si pedes Aboafar.
aflignac.cu tri alii Gemis manus, pedes pifcib? rcddat.lib. rurfus ille crura pedef- Alehabi.
q? et alia tn ratione q cacto fubiicit,Cacro.n,C[ten 9 f. gradicdi fusione ipler.libr? Porphy-

.
pp hac fimilitudine.qrc du fit icelTus attollut Si depnmuf inllar librx. Cancri li- rius.
brx nihil talc.fed aquario crura.pifob? pedes, libre uero ta nates q renes Si lubos
fubiiciant Scorpioni fel rridere ait Heliazer-naruram Sagittario fcd alii Scorpioni
dat uereda, Quod quis dicat aftrologisobferuarfi nunqua tuto ferrum admoueri Heliarcr
fi
mebro cuius figno Luna p id tepus infcderit.primu in canta incertitudme quodna

figno mebru fubiid dicat expiroetu collas SC confcllum haberi non poc, tamen ut Nicula?
cuq^ forfita contigerit lapies tamen uir oppoficum obfcruauic.Scribit.n.Nicolaus orem.
. . ,
DVERSVS ASTROLOGOS.
ore grauis philofoph 9 K mathcmacic9 pJcgtcp uidiffc fadhi falubriter fe
!
pede fan-
goinis miflionc cu Lua foret in pifcibus.SC i brachiis ite cu geminos illa pagrarec.
Caput XII Roncs aflrologopi quibus .pprietates fignis abfolurx couenie
tes adruuntur, SC quod dc fupraduflis lint rcicdtx.
Lrimus de pprictatib 9 qbus ad nos SC ad plaetas figna referud*, reflat
q (L*
<1 plicitcr illis copetut SC abfolute.qs illi de triplici ghe pbationis affamur,
prirnu a cofucaca ia cu planetis ducit'affinitate,fecudu a figura cognomis
aialis.Tcrtiu ab his qux fub eis pofitus fol opat . Ab affinitate cum planetis argu
mentad' cu tale natura Tigni faciuc qlis quoqj pianctx
q dnatur in eo (igno,utcum
Ariete dicut latebras latronu malefico piqj hoium qm Martis e domus fignificare,
id genus hoium fignificatis.ab ope Solis cu mobilia tigna

fiat coiaq? dcccmut . Ex
qb9 fol ani tepus aut mutat aut firmat,aut qlitare pmifcua tepat. A figura cu alia
mites mores alia fimos a Mare nafcetib? dicut <j> hxc oium gerut imagine, ut aqriy
gemini,uirgo,alia betliapi.ut Leo,Taur?,capricorn9. [te hxc ce pulchra illa defew
mia, na pulchra uocac quxcuqj fub hoium fpc cogitant' pter aquarium, qm fit Sa
turni fenis hofpiciu quafi no (enex etiacj deformis pulchro poilit hofpiuo uel ege
te uel delcdtari' pariter qux fmt bruta effigie, ut Taurus.SC fimilia femiuocalia uo
eant uocalia que humana, muta qux fpem rt ferut aqciliu.qtfgcn? uiuecia uoce no
habeat. Rurlus SC aquatilia multx ,plis huana fpe Itcnlia. Reliqua medix flatui
unt codinonis' p natura. f.aianciu qia fere crcdut imagines Quos modos pofico
.
Cofuraca nu fupcrius difputaca facis euertetut. Cu enim dc pianctx domiciliis SC igemo fad
luce efle. unc coiedlura arguractantur ab altrologiris.qux nos pauloante confutauimus/:u
ab ope quoqi folis argumetadqtu uel fallat uel fallad* ohdim ,qhquide nodi natu
9
ra figni putanda q<f opus efl folis i figno locati^ri
p figni nacuia^ fed p fitu ad tec
1
ra dillatiaqi taliter operantis. Prftcrca qd in ani tpibus Aerifqj mutanoib9 cuetie
nic fallaci (lima coniechone tradere ad alia, ut qa fignu mobile aries tepus uariat fa
ciat quoqj in eo nafcentis ingenipra mobilc.no pcrfcueras.faflu ad inchoandu po*
tius
q ad abfoluendu.Ncc folu erranrcr ab acris qualitate ad eueta diuerfa ,ppne-
tatefep fe euertunt ingenio ji.fcd in ipfis Acris mutationibus fieri putat' in fyderit^
aliisqcf in Sole profpici,ut quare Sol pofit9 in Ariete uemii facies fqnodliu det
fulgura, fufcicatt^ tonitma, putemus in Ancte Luna polita idem fadtura Nec altu
de lapfus in errore
q q> ad figni referiit nocura.qd a Sole p fitus prouenit u arieta-
te. De figuris im3ginii diximus abudarcr q fint nullxôanx -q come
libro oiflauo
ticix.No opera dei fed hoium.no a naturx rone ,pfc<fh>, fed pocticx mentis timeri
cate confidta. Sed ut ille ueriffime nufq tamc allrologi magis falfi cu ex illis li-
q
gnorum proprietates eliciunt quadoquidc a fignis ut fupra late dcmollrauimus
etiam in odlaua fphxra differunt imagines non modo fitu rnobi Iitatccp fed SC par
tiu mobilifqj diroenfu SC quatitarc.Deniq? nimis inerti futili fupinacp tarditate, re-
pugnat dum copide fignopt SC ab opere Solis SC imagine coditione inqrunt. Et cnl
illud aperte fignis imobilibus cx coi eopz cofcnfu, mobilibus i fla conueniunt
Caput XIII Taxatur Pto.de planetis loquens ac fi ex elementis coflarent-r
rioncfqj aliopr quibus plane tap: probant qualitates pariter confutantur
t Adlenus de fignopi ronib 9 q ffignitcr fmt irroales,! planctis cade falfitas!
b mo maior, raaiorqj tcrmcritas.Oflefuri nos fupi9 Pto. male philofopha-
,
LIBER. DECIMVS
tu de eironibus ea poriflimu.iridicaaimus.qbus naturam plancta ingric.Na qua
fi plancte colfet cx elemetis.aut paflionib? co flent demeto, nofolu fele inufccm
uel calore ucl frigore pmutantes.fcd a terrx quocp uaponb9 pmutati,fic de eis fer-
mone facit Pco.Luna ingt huida e qm terrae, pxia furfu ad ea terrae uaporib? afeg
dentib? haefeit. Saturni flella frigida e Iprinjis SC modice ficca, friget ,pcu! a Sole
pofita. Arefcit pcul a terre uaporibus exaltata .Mars Solis uicinicatc torridus cxllc
cac.luppiter medius trer frigus Saturni marrifq; feruorc tepatus euadic Quonia
.
ucro fup calidas fphxras fert Marris atq$ folis.io peipue calefacit, Ven? huida cll
?q atqj Luna, na lumis fui copia multos fibi terrx uapores afcifit.Het ite a fole cui
Pma uim calcfacieduMercur? SC a Sole cui femp heret het exficcandi .ppricrate,
SC a terrx uiciniaLunxqt cofiniohumctftandi uires. Sic primo lib.aporhelefmaron
rocionar Pto.Cui fi pfuaderi no pot a pipatecis libe elle cxlu ab iRis affedlioib?
falce ex nuero eo qux ipfe demon ffrauit-illud itclligat pl9 a Lua diflare terra
, q
ut pofTint ad ea terrx uapores ha itu I
fq?
pucnirc,q ncc fupra lexdeci Radia putae a
phyficis furfu tolli ne du ad Luna-ad Venere/ ad Mcrcuriu incolues atrollatif . ad
de Venere de folis uicinitate futura magis ficca q de terrx nebulis huida fiqde So
li iundlior e
q terne, nec cu Solis potetia uis humoris terreni pot coparari. Adde et
Mcrcufiu terrx px:miore,8 a Sole ppterea diRatiore-plus ficcu facit ce huidu.
q
Quo i git confentit fibi Vencns huiditatecoferes Lunari igne ta umo ta pa ex ca
lefcentc.ut frida multis exiflimef .Et fi riget Saturnus a fole minus clogatus.none
tota Rella hgrenriu multitudo cu dillatior fit a Sole torpida frigoris glacie dcRiI
fVcu tn iret eas ignex multas efle naturx pnucier.Iguf' ratio Pro. non modo fal
r fed ncc confona fibi qd in falfis plcqt rationibus ufu ucnit. Alii de planetarum
coloribus argumcntant',quod in Marte quoq? tetigit Pto. Dicut igit hi metiri phi
lofophos elementa putaies nullo collorc fapotcuc patticipare . Sed aqux colorem
albu/dulcedinem cx faponbns conucnirc. terrx fufeum colorem SC faporem ama/
ru,quod alii tn negat dulcem potius contedentes.ncc fi foret amarus terram quic-
quam germinaturam. Tum in igne faporem confitcntf nullu/collore ucro rubeum
aerem dicut tam coloris q fapons exptem, admittere aducnritios uariofq? colores
in planecis ipfis nullos quidem fapores fcd collorcs eRe mult plicrs cx quibus illo
ru facile naturam poRumut cxplorare.na fufcedinem in Saturno terrenam offen-
dere proprietatem -& a trebili conuenicnte.In marte ruborem ignex qualitatis SC
bilis rubre teRimonium facere, Venerem croceo SC albo radiantem, cx croceo cali-
dam intelfigi humidam exalbo ,qux quoniam nec pars funr qualitates indicari na
turx temperamentum qualis aers fanguinifqj conditib.de toue fimilem fieri con-
iedhitam.in Luna quod abdicat humiditacem offendi, quod fufccdinis aliquid ha-
bet frigidam dcmonRrari. Mercurii quidem colore identidem permutari qui nunc
uiridis uidcarur.nunc fufeus, nunc in alium quocp uertatur afpcdlum, ucrutamen
magis fufeum adamare.quarc terrenx ficcitati reddi cofbrmiorcm, f c illi ratiocina
tur nimis utiqj prxter ratione nam confcquunt colores elemento mixtione qux
nulla eR in cxlcRibus,ncc colore dicunt ab A nRotele participari cxleRia.nifi qua
nus Iume color quida eR, neqj ucro fi color indicat mixti aliquam ,pprietatcm idica
bit8C Iume natura corpis pfulgcnris-fiquide coictfhira fit dc colore qui uariis ,pmi
xture uarictatc putat' emergere.qre cu no erit aliud color lumis cuidentia magis q
JT'
.
aut min9 clari no de copofito- fcd dc fimplici corpore manas- nulli faciet nobis fn
didu corporis illuminaris. Quid q> certa nobis indago cfleftibus exploradiscxeo
ru coloribus nulla foret et Ii ueris coloribus pdita clTcnc itcriccTu ta uaili qdqi raa
gis obturbet ta multiformis fpadi fide coloris penitus auferente. Nec uolui obrice
re illis Pla.fcribece in phedone noeOe qux uidem 9-nos fydepr corpora fed radiojr
qfda rcflcxiocs in Ariete fimile.fyderi fpctic refercies Gcut in p fundo uita ageeespi
(ecs uident in aqux fuprema fade no fydera fed imagines fydeje cjficp dixcri radio
fas umbras. Vep: fi hoc fiue ipfa fydera cotuemur-nemo nefeit initiatus (acris phi-
lofuphix uariari colores mip imodu rcriqj uidec inrcruentu corpope multiformii.
Galenus Deniq; dubiu apud mcdicos-an q<f putat Galenus ex odore-colore-fapore-tadhi
Aucrrois cognofei uires X pprietates herba 52 pofTint.Idq; multis tu Aucrrois ronibus,cum
experimetis falfum demoftrari, porro dc folo cotcqui nos id poiTe colore nemo fu
fpicatus eft.rcpc inqua illatu qu f fub oculos- fub obtutu habere dies iregros podii
mus.no motu, tio fpacio.no luminis multitudine ciiedfantis iduftria dudiuqikct
pcllanre.Quis igitur dc cxielbbus hoc audiat poIliccriCquacj colores corpop: illo
Error ru ucriflime quocp nobis imixti.finccri.puri rcnuncicnf. Calcis candor aniuc ferre
Aucnro no uincitur.cu fit tri i calce plurimu caloris,in nluc citra plurimu frigiditatis. Er-
rat aitAueroda nimis ipudcter.q falli nos qde in terrenis rebus colore credit,! ccle
lib9 minime, quonia illa mixta fmt ex clemetis ccleflia nofint mixta. Nam hic ma
xime fcimus de cxlcifiu natura fide adhibeda ni ce colorib? qm ex elcmecis i fic
mixta.ci tm poflit idicare natura copis color ,qru mixturx nobis indicat modum
Prxtcrca (quod mox dicebamus]) icericdfa ta uafta rcgioecorpopt multirudomo
potqcuqj figant'' ibi colores no puertere !tcrpol!are,qd uel ipfa demoftrat fup iftiS
Varix fe colonbus nata uarict3s opinioni. Negat enim Aboafar tales cxlcftes colores pia-
centix de nctaru ce qlcs narrauim 9 fupra-crcdicos ab his de colorib9 fydera iudicarut-qp
q
planctapt pe ftclla Saturni plubl poti9 referre colore.q repcntcc.ncc albedi
q terrf fufcedine
colorib? i loue, nec ite Veneris ee ppriu cadore, tu fi Mars io calid
Q dr qre rubeus c
ne ce
multo foli rubru colore magis deberiq fit Marte callidior. Alba Luna nemioepui
tacupt q no careat oculis.no nih'1 diueria uident qux dc co onb? planctapt ex ue-
teru monumetis i naturali ,pdunt hiftoria.ubi cadidus Saturnus, lupprter clarus,
Venus nuc cades ci lucifer dr.nuc fulges ci ucfperi nome het. Mercurius radians
Luna blando,colore deferibit oino.qd df in Mercurio uariare illi colonbp qic na ,
turx quocp multiformis X

mutabilis ce dc fallaci nafdc euidentia, ncq?.n. q> Met
curius hraoi fit hoc cotingic.ucpt qm foli pximi femp magna ex pte uidec ppe fini
tore qua cxli pte multipliccsCut teffaf Ptolomxus) halitus huiditarcfqj terrenae
uerfipelles afpedty-# colores ftellapt multiuagos rcpfcntant.Nulla igic iHa de co
ut ait Aboa.aftrolo/
loribus ait Aboafar comcratio-pbalitatis fide coloraf, a
q rn
gojt uniucrfitas pendet, Aboafar ipfe reiiciens memoratas roesputat ex primis qua
quas planerx pducuteoptnatura pofle cognofci.qd' et Pto.admouit.qoa
litatibus
re Saturnu auiflore frigoris X ficcicaris experimeto deprehedi.nauigore i corpori-
bus bas qualitates ci fuerit ipfe gubernator ani, fic de marte de rcliqs obfcruaci *
Quas quifqj corporib9 elemetaria ifluat affedfione.Ex his yero de tota natura pia
nctx coiecffari fiquide cu frigus X ficcitas opa (Saturni uitx fint aduerfa- maleficii
fydus Satumus ifoelixqj decerni, malefici quocp Marte ob xftu caloris adurentis
UBER. DECIMVS.
(modic.Tcp ficcitaris, cotra Ioue SC Venere ftcllas ede bnficas ob caloris natura SC
huidi.qbu* qlitani>9 uiracoferuat ,fic in aliis argumetac .Ad quattuor deniep illas
ijlitarcs oia referens frigus^humorcm^calori^hccitatc.Sed hmoi ro pudet ab ex'
pcnmctis.Nam frigoris cflctfliuu Saturnu poti 9 3 caloris no ,pbat rone.qdpaulo Cofueato
ante confutati facere cooabanturûeru experimento quali copertu fenfus euidetia^ trroris
quod fellifiimu putae multi philofophojt aflerttes nulla flella frigoris SC ficata - Abofa.
tis efle produdlricetmquafiqj conflet inter cos qux cui? qualitatis flella fit opifex:
quod rri ambiguu in Luna SC Venere eft. Vcncre.n. frigida SC Abenzagel SC AI - Abesag
chabit9: Aboafar cu Ptolomxo calidaputat : Luna Pto.calida^cxtcri frigida : de Alchabi.
Mercurio quoqi no coueniun Tu fi de plancta gubernate anu (ut Aboafar uulc) Aboafar.
fedfri e obferuatio -quo pnt in ea coucnirefcu tata lup anni drio deligedo fit ambu Ptole,
guitasopinionumiut tot fere fmt futuri domini quot alltologi pronunciauerint.

Caput XUU Si concedamus planctas prunas cfficcrequalitates: non clTc
proptcrca concedendum alios noxios clfc:alios falutares.
Actep fine talib? expimetis-fiue primis adducrirom'b9 coccdimus qux
jc dc primis qlitacib^ dicutino plus efficiiVq influxus fydcj: exploratos m
pmutado aeris flatu no corpojt p illiulmodi primas aflcdbones: uept ncc
falutares has efle flellas alias noxias.nec qux ,pprix pcculiarcfqj fydepi dotes inde
colligi pot. Primu fi natura terrx Saturin flella, (1 Martis ignem repritat, cur aut
illeroalus*auc hic.fi nec terra mala ncc ignis malus, ex qb? inumeri uitx ufus fine
ql>9 natura coftare no poflit-Na i uiueciu quoqj corpib?bilis atra rubraqj no fune
noxiae fcd neceflarix^nec min 9 utiles qbufda muncnb 9 lubcudis g ucl fanguisud
picuira.q? fi nocere dicat excefiu noccnc eo mo fanguis.SC pituita fi fupra modum
exercuerit .
Qd' fi dc mudo uniuerfali ro pticulans infidi que hoiem appellamus
rite ucfligac^ iniuria cognofcemus afcnbi llcllis cxceflum cuiufpia qlitatis in hu^
mano corpe.Na q> ek meta maneat incia fines 8C prxknpto iure cotcnta ncgociu
tnudi nofaccflant 3 cxlcfli natura cndif ec regere 3C moderate fluxibile SC errati-*

cara materiam re$1 corruptibilifi.Cur no igr cade rone cxli pot^fuerit cotinere fre
narcq; qlitatcs in nfo corpc fubcocinua uitx dilponc cj alten? excitat u fupfluo re
lifls pdere totuqj labefactare ( Quare fi prxcfl atrx bili Saturnus cu nihil a cxlo-
no ordinatu no uiuificu cm.tnct-non excitabit illa ad cxitiuaialis.fcd moderabitur
ad c6fcruatione,nce habebit a flella fua bilis atra quo magis SCuiolctius agar, fed
quo moderati 9 atq; uiuarius. Eft.n.ifloys materia quxda cogeries elemecojêffi*'
cies ca cxlu/cd efficies in unucogit qux inifenf ac fub uni? coionis pace oia tem
,
pat aliud alia cxli pte moucs fi diucrfrs ifla flcllis fubiiciant ,oibus ucro fimul cu Mors no
cxlo flellis ad armonia totius unanimiter cofpitarib?. Proinde nerno fallat ut cum acxlo
rubrx bili Sacumu prxfici audierit in fubiecta libi plicate fieri qcq a flella fufpi' fcd a na-*
ccf.qd ordini bono uitxqj no coucniat cu n 5 min 9 copefcerc tumultuate^q fufei rura
debeat cxleflis pncfedurx mun?,nec mors a cxlo fcd a natu^ Nulla
care torpete itclligi
p
ra,cu uitio pprio quxqj ql .tas ita dcgnaucnmr prxfcdti fvderis difciplina no fu feflione
ft ineat, fcd uel cuagcc imodica uel rcmifla deficias, boccfl q, femcl iteruqj ledlore ec magis
admonui no efle pfeflione casto magis iniuria aflrologica fupflitioc- qux qcqd a iiuria cx
nobis fit prxtcr rone culpa uoluntatis , qcqd in natura eucnit prxter ordine uitio Io q aflro
temerarix labilifqj matenx id totu fydenbus ambit iputare, nec putat lllojifalua logiam.
dignirate-fi no illis mJigniflimaquxq; accepta referamus. Tea igif tario colligatur
no nocere corporibus (cd ,pdc(Te qttuor qlitates cu fmt modicx 8C repacx.fcd non
aliter eas a (Vellis puemreno igic q> ab cis pueniant- ftcllas noxias dici polle Pri
f mu neqj Mars neq; Saturnus ideo mali dici prit.qiri bilem hic qde atra ille rubea
fufeitee in corpib9,qri neutra- fi fines moduqj non excedat uirx noxia cui poti? cft
neceflaria.Tm uero abeft ut exubcret-cxitialitcr audVore cxlo, ut no aliunde intra
modu prxfcriptuqj contineat',de qua re dixim9 abudater libro tertio.quo loco ,p-
,
- bauimus mala corpis cxlitus no pucnirc.Qd (i qlitatcs hmoi uigorarct cxlu-fii
ultra modii no ftatim fequetet ctia malos planctas oibus Matre 8C Saturnum, fed
edent aliqbus excedus illi falutares.Na 5C frigidu feme radii Mattis reparent. Et
plus excalelcens frigore Saturni ad copetetia rcdigcrct'.Quarc no podet artrolo-
gus eu cuius ingenitura uididet prxpotece Saturnii atrx bilis mcomodis adjudi-
care nec quem prx exteris Mars afflaflctxlhbuscolxrc obnoxium .pnuciare-nifi
qhs natura illis bos illi fcripfidct.ucl ufus haberet exploratu. Quod eu ille ncfciat
nec ucdigct.Scd de illis tm cxccllibus qlitatu bona malae; fortuna examinet,pa-

tet eu in dubio femp uerfacu 92. Pacet ice illud q<f dicunt fortunator plancta muta-
tur interda in infurtunatorcm,& mfortunator in fortunacorem Nocet. n.Iuppiter
qriq; SC pdcll Saturnus-no aliter hoc accideret] pro materix cod.ti6e.no aut pro
locoj: dilhnriajt fignoprq; uarictate.qux fi foret in ea mutatiois hmoi- peflime fup
ea decretu fores ab aftrologis fiqde ponem de primis qlirarib? tuenCNa Mars in
Ariete uri magis calefaciet ita magis noccbic qdipfi pnegat-na Mars inqunt do
mu fua no cucrtii.&Cuniuerlaliterquxlibec ueldomu-ucl fine ucl altitudine ftclla
polfidcns foelix illis cxiftimatur.calefaftupi uero magis Marte in Ante qs dubiteti

iiquidem Aries ut uolut igneu ligni eff.parirer in Capricorno Saturnus noxius- in
Alchid?. Anete fcelix erit putandus contra 1II092 opinione, qri de Capricorno Saturni frigus
6i ficcicas qbus nocere putae intendunt ,fi calor Arietis illius rigore moderabitur.
Foelicior.n.crit eu retrocclTeric quod n5 putat , q eu rctflo curfu fc moucrit.qm uc
Alchindus ait-cu regredif magis calefacit, Eade rone Mcrcuri9 in Virgine nimia
decitate nos lxdet ,8d Solis calor ex Leonis calore uiolenti?q oporteat nos iuadet,
moderatius uero falutari-ufq; nos afficiet fi frigidi figni mixtioc tepat9 in nos eius
rono mo ucritati
radius d ffundee, Ita multipliciter iffa de primis qliratib9 accepta
fed affrologopr dogmatis repugnat Sunt.n. prxter ea qux diximus adhuc multa
.
qux illis obiiciamus,uc quxratr>9 cur no ffclla fic ahq drians picuitx,ficut impat
fi
atrx bili Sacumus,Mars rubrx [uppiter fanguini, Cui fi Luna aut Venere dfiati
c dicat- Venus SC Luna planctis info(tunatib9 crutenumeradiVeu no minus exube
Ptolc. rans pituita uitx noceat q atra bilis C rubra porro fi Luna qlis a Ptolomxo defi-
fi
niatur-ifoelicis hfc prx olb9 affri rone uidebit .Elt.n. (ut dh placet} parui caloris
humidicatis uero multx,qua tepatura nihil putrefadfioni magis obnoxiu.qrc fi no

xius SC falucaris plancta de pnmx qualitatis mffuxu iudicatur-crit noxia Luna foiJ
uenti s SC corruptricis mixtionis effedhix SC longe noxia magis q Mars atq; Satur-
i. nus-qui fi non optimas naturales tri infundunt qlitates- qux folu noces 06 mode
rate,ucps q, a Luna dcfceiidit ipfa fua rone eff imoderatu per caloris imbecillitate
Prole. fluente humido neq; cotffo fatis neq; coacto. Qua tri SC Prolemxus ipfe fortunati
Aboafar bus Ikllis annumerat uctcjs nixus amfforicaci SC Aboafar etia louc fcdiciorcm effit
,
UBER. DECIMVS.
cotendir. A quo libcter id quoqj fcifcitarer.cu fit Marte callidior Sol-adiutftaq; fic
citare.Mars infortunatior fiC inter fydera fortunantia primus Sol exiftima^.Ita cnl
definit Aboafarpriripc loco iter audforcs fcelicitatis liarues Solefecudo Luna
ter-
tio Ioue, Venere qrto.qnto Mercuriu , de quo fibt uidctf diflenrire cu Mercurium
fua natura ficcu cflc uelic.fiCterrx natura fapere magis aliopt, Quare fi principia
q
fua fequac.dcbct illu iter noxia nuerare.Dilfentiut aut
alii cu iter feetiacu
ab ipfo
quoqi Aboafarplurimu , na magna pars Luna-Solem-Mercuriu medios faciunt
iter nocentes atq; bnficos, quos ut uidimus oes bnficos facit Aboafar.HcIiodor9
Heliod
& Paulus iter (alutares quoqj Mercuriu anumerat.Ptolemius Luna falutare.fed Paulus*
Mercuriu fiC Sole medix coditiois facic.ut ucl ifta copt inter fe difeordia no parum
opionc ifta cuertat.fiC artis inccrtitudine pala faciat. Adde futuprfi ucra illa fuppofi
Cio deprimis qualitatibus, ut ex.xn.figois cxlcftibus citra cotrouerfia fex mfcelicia
6C inforrunantia fincôfa.f.ignca.oiaq; rcrreftna.cu illis abudent hx
qualitates
pp
quas Marte atq? Saturnii infelicitaris accufant. Sed fic noue potius fex cum in
q
aqueis quoq; cu frigiditate ficut putat exitialis huraiditas-etia no qualis fit acris fi
gnis qualifqj i Ioue Venere 8C planctis aera hoc eft uitalis atq? plifica.fcd aquatica
fluxaq? dricc ,Id qcf abfurdu duplici ronc.na cxlu primu ommu corpoft maximeqj
bnficu maxia fui pte danabif.fiC fcdicib? aftns infelicia figna domus errit ut loui /J
Pifccs 8C Sagittarius, Veneri Taurus.qux debet tn pro naturx cognitione diftri-

bui.Dcniqjfi fortunas hos planetas uocac illos infortunia.qm de primis qlitatibus " '
qux uitalesimagis ab his ,pucniat,contraqj corruptrices 6C noxix funt ab illis.non
plus tnCut cu eis benigniflime decidat êfficiet
q ad corporis habitu ifta uel fcclid
tate ucl infoelicitate pcmcrc.qui de primis illis qualicatibus temperat fiC conciliat
Cetej! ad externa fortuitofqj fuccelfus etia deriuari quo na patfto dcfendentffi non
illa funt infirmiflima.qux fupius contra ifta opinione adduximus. Poftremo ut ni
hilfmtoia qux nue diximus dubiu noa eft nimispapr perire parumq; confiderate
facere de mfluxibus fydept penes has primas qualitates reddere rone uolunt, qd
tn nullus no aftrologus facit,nec q fe dogmatis huius artis naturales caufas affer--
K poffe glori anf-alio tande fe coouertunt
q ad elemcntalcs huifmodi affetftiones.
At ueto fiqui pprii particularefq; fydcpr funtafflatus hi no huiufmodi qualitatem
fed occultas uereq? celcftesuniulcuiufq; ftdlx ,pprietates confequumf ,ad quas etia
folet in terrenis rebus referre queeuq? fupra elemcnrale naturam-infra corporis tn

terminosiattollere uident ,in gbs multas interdum uidemus dotes atq} uirtutes
fe
non folu de mixrione qualitatu elementaliu non .puenietes fed diflcntientes et ab

illa. Queadmodu mirobolani qde tempatura frigida 6C ficca plus ad morte facere
nidenf q ad uita.in quo tri fecrctioris naturx pnuilcgio ad uita jprogada uegetan
damqj mirabilis efle crediri efficacia .Multo magis 8C lupiter 8C Saturnus 8C natura
omnis fuperior fiquxputant aftrologi influut nobis-etia fi hic quide plancta frigi
dus fiC ficcus-ille calidus humidufq; ccnfcatur.multa tri ea qux prxeipua non per
has qualitates-fed per alias radiopr fuopt occultas uires agere funt putandi
,
Tum
quare illopr naturx magis hoc congruat. Tum q> opera ad cos relata ab aftrologis
non poffunt ut dcmoftrauimusad qualitates illas affe<ftionefqj refem. Quod fi eft
patet ratione illas deprehendi non poffe, quod hoc loco probandu fufcepimus.Ro
flabit experientix uia.de qua libro fequenti late dilputabitur.
f ii
Caput XV Rationes aftrologopt de dominis diept K borapr , annifq pia-
nctapt inefficaces efle, tum aftrologos fcpc uti demonlhatione circulari.
Onfucauimus oem modu quo fe planctapt uniucrfalcs pprieratcs pbare
c polle cofidunr.ut a locis fpherapt SC tcrrx ficu, ucl a coloribus ftclla ps uel
ifluxu primapc cjrtuor aflertionu, reflat argumetatiocs qb 9 nonullas pri
culares magisplanctapt colligutcoditiocs ,
hac uero uel a parabolica firailitudinc,
uel ab aflrologicis.uel a fphxrap: ordie eliciat, a fphxris ut i dnatu diepz SC horape

nam horam diei prirax gracxepli dates foli.dat relidjs planetis,q dciccps ex fphx
rapi pone fuccedut atq hic diepe diftnbutio oafeit' ut illi planctx dies alcribat cui
farta p ordine prxcedete horana diuifione primx dici hora cotigerit. Hxc aut fu*
piorib 9 aplc cofutac.ubi q futulis fle mod9 argumccadi.q rurfus i abiguo pofit9
i
adhuc orbiu ordo.q cxleflibus uane cogitata impandi

i fucccflio dcclaraucrimus,
prxrcr qux poflui9 illd quoq aftrologos pcurtari.quxna ro Chaldxis SC Acgy

ptiis aurtorib9 hui 9 fuptiois prima toti 9 rpis dic dcmoft raucrit ( Ncq n.uti pdc
aurtoritate legis mofaicx niu credat eide aftrologos cu ol diuinatore prius exter.*
minados. Ab aftrologicis rocinanlf cu tot uitxanos largiri plancta quepia dicunt,
Cofuta* qtfi tot i Zodiaco fines poflidcac.Eft.n.ra iccrtu qd definib 9 fumic qfi confeflu*q
ton. q, inde dc anisccoprobada.qq tri fi ucru qd definib 9 uolut, nulla tn aurtorc Pto.
ro cofequetix.ut p tota nos umendi nobis fpacia dcccruae. Peccant aut SC i his fic
Anni pri pe circulo pbatâlibi dc anopi numero fimu nuraepi.alibi ex finib 9 anos colli
qq
cipium getcs.Ab Ariete annu aufpicantf.qin prirau fit fignopt.q? tn primum efle in contio
nuo circulo (olet inde monitranxj, initiu ab eo tpis ordinamur, fle fii loeu fecundi
Ioui rndcrc.qa re faciat atq portendat, 8 Ioue re facere atq portedere qa fecundo
loco rndeat argameranf'. Ad hoc exeplu plurima fucnics in eops libris, (cd SC longe
Quare magis ndicula.prxfcrtim fi in Aboarafis incidas libros apud quem nuper hoc lege
Luna bam Luna largiri annos cerum SC orto.Sol annos cetu SC uigmti.na deficere Luna
nos-cyi". a uita Solis annos duodecim/quippc que uim no heat nifi poflq a Sole gradib9 ia
Sol.cxx. duodecim fuenc elongata.ut ia nihil fit mirii gloriari Aboafare fe dogmatis aflnv
largiatur logici plene rcddidifle rone.Cu nihil fit adcoirrationale quod n5 ei ro uideaf . Par
fecudum cu annos breuiores Solis dece SC noue ideo efle dicunt, qm p hunc numerii
iulunia
Aboafa. medio motu luminaria coni ungunt , ubi nihil oino comune, nihil conexu, nihil fe*
Anni mi ques aricedetib 9 cu fequerib9 ,hi tn ira argumetanf ,poft huc anopi numeru coeuc
notes So Sol SC Luna medio motu.igit' totide anos dat Sol cu pauciflimos dat, fimile enim
lis fi dicaf homo duob 9 oculis nafeit ideo ex duob
quare ac 9 quoq parerib 9 nafcid. Para*
xix. bolica firoilitudine fic utunf.Luna cxli ianua efl.igif hos fignificar.eftenim ianua
fere os domus fidos cibi ac fermonis ianua. Barba ite ad ide attinet fydusqcf indar
Lunx idetide rcnouaf -Subiiciuc' aut aures a Saturno, qm fublimcs tenet in capite
ptes ficuc i cxlo ipfcSatum9 q cade rone qm.f.eft fuprcm9,pceros hoies paric.qd
9 tn naturx no coucit fiqde fice9 frigidufq defcerni^.H? futrones affrologope
illi
qb 9 exleflia fua dogmata fulciunt' ,qs no ego rones fcd uel erradi uel ludedi uoca
uerim occafioes.qb 9 auditis ta patet uanitas dogmatis q folct ueris auditis firmi*
tas inotefccre.Quar fati 9 illis fuit hfc uelo aut cita qfi orgia tegere* fufpicionc mi
ftcrii rcliqntcs q du ronalcs uideri uolut fuis ipfimet romb 9 qfi jppria manu accufa
tioi fuf fbfcnbcf,cu n fit alid eas audir

q qd aftrologos i erron; duxerit itclligere.
.
I
LIBER. VNDECIMVS.
lOANNISPrCI M1R.ANDVLAE DISPVTATIONVM ADVER.
SVS ATR.OLOGOS. LIBER. VNDECIMVS.
Caput primi! Ex his qux hacflcnus fune probata parere aftrologia experirari
tts non efle coprob.iti.cum idem multis rationibus probari.
I natura cxlcfliu cofequi ratione non potuerunt, qtf
dcmonflraui-
mus-an potuerunt experientia^ Et
qq cur ita fiat ignorcnr.ira fieri
tamen obferuationibus didicerunt- ut fi non poflic aftrologia feien
tix nomen- poflit tn SC attis-Si Uerx traditionis habere progatiua
Quarcueraquoqiprxdicerc fiuc id fyllogifmis fiuc cxpcnmentis
Jfit confccura.Neqj.n.mrcreft ad diuinandum modo fit confecuta
Solent auc aftrologi.ficut ois ars pdigiofa experientij plurimi! titulo fe defendere,
in qua ueluci afilu fe recipi ut- quotiens fupra fidem prxcerqj ratione aliqua
uel lo
quunt' uel polliccnf.oibus flatim fe laqueis omni ii rationu putantes extricari fe
fi
ita dicant expertos . Hoc igif pfugiu illis adimemus.qd aliquod efle putat qui SC
labiis loqui SC auribus audire magis q corde confueucruc. Na fiqs exploratu medi
tatumcp habeat qd fic cxpircntia. Tum qbus uiis fup influxu
fydcpi coparari profit
is ne utiq; dubitabit fydeje uires peculiares ppriafqj opariones-ta efle .cxpimenris
q ronibus homini impfcrurabiles. Et quide patere pot hoc fatis ex fupioribus , qm

fi uel nullum e cxlo btu.aut qd iam fatu non ex hora initiali, fcd a materia: co-
fi
gnatione dependet, patet cxpimenris nullam uia relinqui, quado qux queqj ftclla
imprimis cfflauerit.ta tibi erit incertu-g prorfus ignota pnmx illius materix con
ditio fingularis,fcd 6C hora fcminalera fiqs fatale fariar- ipfi
non negabut aftrologi
nimis abdica fore obleruationis opportunitate . Veru ut cepus quoqi gemturx Iit
(ans obfcruatu.quonu padfo fidelis obfcruatio fueritffi nec exploratu ut dcclaraui
mus quot SC qux caufx cxlcfles obferuandx , nec ea quas putant habere copre-
henfas,qux fit forma,quis habicus.qux pofitio- poilint
fingulis momentis ex fide
determinare, tu ipfam quoqj hora genitalem nec hfe cxatflam a dnogeniiurx.ncc
q J aberrat aliqua methodo caftigare poflunc.Porro fiquid his deliquerint (ubi m

delinquere lempeos oflcndimus^cadet necccflario totius obleruationis
auefloricas
nue fi non delinquat etiam illis, fieri tameexpimenta fup cxlelfibus
libro prelcnti
nulla poflemonftrauitrms.Dcmus igit grnethliaris,ut hora geniturx fideliter te-
neant,^ flatu exii ad ea hora fideli (lime rogo quale cxli decretu talis conftelia-
q
tio faciat uel fignificet.quona paiflo feputant experientia cofccutos <
fiquidem ex-
perienda multiplici eiurde rei SC fxpius iterata obferuatione colligitur
eade uero ,
conflcllario aut nuq ut probant dodhoresût qd' ucteres crediderur.non nifi poft
multa milia fxculopi eadem eft reditura- Rndcbut fortafle particulares redire con
ftellationes iterariq; (epius ctia fi totius SC abfolurx conflcllatiois redintegrabo no
con tingat, polle igit fc notitia particulariu illabi repentis obfeiuationibus adipifci,
unde colice! is experimentis ex fide futura prxnuncientMd qd" ira declaret' exem-
plo.Nafcic aliqs Ariete horofeopante polita inibi ftella Martis- SC feptimu cardi-
nem occupare Satumo.Tu aliis fuo modo dilpoficis nafcetur alius extera qde dif-
fimiligenirura.fcd qtf ad Marte atdnct SC Sacurnu fimile poceric aftrologus-
, qq
tion tonus coflelladois particularis tn illius bis facere obferuatione.
Quod cu fx-
pius cueuerit fxpius iterau obferuario faciet experimeneu fic fe illi fortafle defe-
,
f iii
ADVBRSVS ASTROLOGOS.
dunt^fed papt aere papt cofane etia fuis principiis.T um qa particularis eade eotv
ftellatio in alio toto aliud opa^.tu q> fubftatia totius dceretu-nota a partibus pue
nit^g a tota, hoc eft ab hominu fimul partiu armoma^peculiare propnu aliquid X
efficiente^qd nulla fcorfum pars- fed neqj ocs fimul efficiet. Siqdc aliud funt oes
ex oil>9 de mixtura: .pportioc diffulcat. Ent git impfccfta ob
1
partes aliud qd i talis
feruatio qua Tua colligunt expimenta.Na ipcrfetfta qux totu nullo mo fallax qux
eade parte non i eode toto cdfiderar.qug ro no ex aliis magis q allrologop precem
peis robur habet âfleueratiu pro mixturis ftcllapt oia fieri nec a ,ppriis capi uinb
9
fed a coplcxu fimul uniucrfapt' X focietatis coalitu fieri fati fortitione. Non igirf fi
in una uel altera genitura cu Mars atqj Saturnus! cardinibus primis ex diametro
fe refpexiflent dnm geniturae calamitatib9 diftrahi uideris.poteris qfi faffo experi-
meto cu alias ide acciderit calamitates denuciare.Cu ni hil repugnet ca ronftclla-
tione fub alia fydept aliope tepacioneîta conuenire.uc ucl noceac nihiLucl forte et
pofteôino aliud cfficiatxq qd in aliis genituris ex radiope diucriis mixtionibus fe*
cerat, ut fi cu affrologis fentiamus fieri fato rcshiianas.buc referri pollet qd' expe
tia quottidiedephendit' infcdidu oium fceliciflimas ellc genituras,X faeliciu con-
tra infccliciflimas.qre.f.qq particulares coftel lationes aut bona fortem,aut malam
portendereûideanc'' ex pteriris obferuationibus.ipfa cn totalis teperariois armonia
no alias uifa non cognita.no explorata facere aliud nunc por,q q. ille alias uel Icor
fum ucl in alia mixtione portedcrat.Hoc aiaduerteres antiquiflimi aftrologoptno
aliter huius artis dogmata cradcbat^q fmgulares a fe obferuaas genituras pticula
tim cxponeces.K cu cuetis demu coparates.ut no ta qd Saturnus aut lup. fed qd

Marem9 coftel lacio talis tota pc piflet indicaret . Qd
Matcm 9 cxeplo Aegyptiops fexto li->
1
Ptolc. bro fuape com ccationu aliquo mo e affecutus. Accufat aut illos Pto. q? ad metho/
du arte no redegerint, q, qj re infinita X iocSprehefibile pfcqucren^.Qârc fcipfe
ad uniucrfalia prxeepta X fimplices uires fydept explicadas conucrtic, putans illi*
cognitis poflc gcnethliacu lua demu conicdurade particulari mixtione iudicare.
Ptol, ac/ Sed qq accufat iure ueteaes altrologos.ipfe tamen non minus iure cft accufandus.
cufandus Vidcrut.n.illi retffe qd fatflo cllet opus.Scd crrauerut exiftimantes id efle tale q i
eft. fieri poflet.cu infin tu fit illud nec ad artem nec methodu redegi poflit. Tum nui/
lus exeo ufus.nunq.f. cade reftirura coftellarione.Ica aut Ptol.potius quid poflet/
oporteret fieri exiftimas nimium aberrauerinfi de prxeeptis illis fimilibusue
q qd
ras fieri polfe prediiftioncs putauic.ut hinc forte contigerit quod feribie Auenazra
prxeepta Ptolcmxi nuq euentis expimetilep cofcntire.Scd ppterea minus culpan
dus Pcolemxus.q queadmodu libro fecundo ondimus,8C opinabilem conicdu X
ralem.K dubia,8C fallacem hac effc arte plane cofeflus efl.lt a igif in roediu allato
themate genethliacum urgeamus. Hic eft aliquid o Gencthliace.fi tibi extera con
cedanrur/in efficiendo potens atqi prxcipuunvpprius.f.armonix totius effedtus,*
quo maxime pprie nari fortuna dependet.cuius tibi notitiam-cum nec ratio feccnt
ncc obferuatio/quomodo fati poteris explicare ucritate . Falleris enim fi non aliud
putas totius efficientiam q colleiftiones eopt qux fingulx partes efficiant. Erit hoc
1
X
enim in coaceruatis hxrcntibus tm uel corporibus ucl qualitaribus,non autem
ubi mifcentur X halefeunt in aliam forroa,quod in radiis fydept credit omnis aftra
Exeplu. logia . Sicut igitur thxriacx proprietate non eft expertus* qui tepe uires ex quibas
,
LIBER. VNDECIMVS
ncc cxli agmen praeiens inrelliglnquid efficiat qui feor
conficitur obfer jauerit.ira
fum de partibus cius hibuent alias cxpcrimentu.cu non folum parris ad parte, hoc
eft (vieris ad fydus.fcd oiutn oino fydeps inter fe llarus SL hirudo id efficiat m axie
qd nafcecis eft ppriu , heut c'us quoq$ mdiuidua ppnaqux natura no de confla/
uio gignitur accidcnciu.fcd incomunicabihs eft' uel lubltacif peculiaris pnuataqt
forricio.Quid q> ncc unius etiam ftellx notitia confcqui poliunt experimento, cum Ratio,
nihil ulla (eorfum.fed cum aliis omnra femper operetur,quo non folum id fir ut tm
quxlibct poftit ex habitudine ad alias definiri, fcd ut nullo modo poflic ab aliis fci
parata cognitione difcemi. Nam a rota quidem conftcllationc uidebis feriem talis
uitx.&cucntaalia puemre ,ucrum agentibus illa oia omnibus ftellis.qux cuius
ici ftclla fuerit audtor (are no poteris, nifi fcorfum cuiufqj llell? natura, uel ratioe Solutio
uel aliapnusuia deprehendens. Quod fi ce dicas itaobCcruacup ,
ut quopt uideris
hoium aliqua fata fimilia , qua parte illorum decreta confooaucrmt' inde maxime
rem proucmre illam argumentens ea fata prxeipue fxpius obfcruacione.Refpori' Confuta
deo nimis fallacem hanc efle uiam conicchirandi, tu quoniam fimilis ftellx ftatus tio.
rem diuerfam efficere poteftin mixtura diucrfa'8idiflimilispoteft cande , tum qa
fors eadem poft eandem caufam no habere , cum ex lententia aftrologop fine eiuf'
demeffeiftus in cxlocaufx pene innumerabiles Erit aut exemplo tocu hoc dulci '
dius,nafcicur Petrus louc polito in Pifcibus nafc.c Paulus louc fimiliccr fe haben
te.reliqua oino dillimili conftcllationc uiuut dilpari lortc,inonbus,igenio, ualitu'
dinc.tantu pari fortuna in opibus cumulandis, An hinc licet coniedture datorem di
uidapr efle louc loco fecundo in pifcibus collocacuCminimc certe licet. Nam qnod . r
illis comunx fuit in faro-diuitujB.f.copia potuit a diucrfis cais cxlelhbus proucni

renoacomunibus.K fiin alterius genitura dominus horofeopi foli cardine occu'
panti uim fuerit elargitus , altero in luce prodcunrc pars fortunx tenuerit orietetn
dno fuo benigna radiatione comuncfta.uel in altera quide Gencfi plancta fortuator
primo cardine fulfcrit , in altera Mercurius co loco firus fortunanti planctx cardi
nalicp uim Tuam fuerit rautatus.Scd SC fi Venus nafcere Petro qnto refides loco in
primo habuerit prare.Paulo ucro nafccnte luminaria nullis huilitatibus debilitata
amicabiliccr fe refpcxcrinr.cric ex opinione aftrologop non ab eadem ftellapi facie,
ntriqi tn diuitiaptcade fortuna, poc fors uaria eius rei diucrfis cucnire, cuius rameo
opifex ftella ingenituris illopc pone fimili fuerit. Tu q> non poc idem oino uni? ftel
Ix habitus efle nifi fit eade penitus rota coftcllacio.Tu qa potuit in alccrius thema
te cotraria uis adclTe talis ibi fyderis efficietiaûel obructiVucl hebetatis. Patet igi
cur ex coiundfo pmifcuocp ftcllapt afflatu difeemere nos non polle qcuqj obferua
tioncqd qux ftella potiflimu largiat". Quare nec uiies naturalqj fydept expimen'
ds cognitas definire. Accedit alia ratio dificultacis inexpugnabilis etiam fi fcorfum Rado tef
ngeret unaquxqj ftclla qd agit.qm cu illapt cffecfhis euettere.intcrpollare, fruftra da
ri'Condiciouel alterius fyderis uel inferiore circuftantiu capt multipliciter poffit
nemo no pdigus prxcepfqj iudiai fic aflcucrabic hec cucnire ea ftclla fic fe haben
cu fe alias huericad cu modu fimilis quoqj euentus erit cxpcdfadus.Na erat
tc,igf
illa forte fua natura diucrfa re paritura, fcd mutauit opus priuaci fari uel fatu uni'
uerfalc regionis anPuel pricipis'ucl ciuitatiS'uel familix/ucl cotubcmii.ucl ance'
dcs.ut parctU'auorU'attauorii'uel arbicriunatf-ucl aeris difpd'p que cxlcftcsad
X ,
adversvs astrologos.
nos influxus craiiciucur.ucl materia cotumax.uel pximior cano comoda, non ido-
nea4upiorib9 motioibus.Hxc cu ola ut uolut imutare ftellapt eflicietiam polline*
quo tuta erit argumentationi de co q<f cuenit ftellapt natura inrcipretcmuri prx*
0
Confuta ferti cu fint ca qux diximus-ita ferap annexa ftcllapt opcratioib ut n5 poflit ai
m
falfi uidenf inexpia
tio racitx ftella qfi inirifi rcfctri.qd obrigifle fxpius anotauerimus, Illud
foluriois qux fuis exepli gra-in regioibus* ucl Aegyptii ucl Chaldxi uel Arabes
biliter^cj,
obfcruaucrunt putat uniuerfalis deamatis hfe ronem.Hoc cfl in oi pariter regioe

ualirura-cu tn accidere oino aliter fit nccefltvfiqdcm ea funt uera quxrradund ab
eis quxcp ufus X uitx fides ipfa dcmoftrat. Na in aens mutatioibus id uidemus p
manifefte ab cade coftcllanoc cicri alibi alias tcpcftates hic placidas- ibi uiolcntas,
hic fieri niues.ibi ferenirace.alibi uetos.alibi pluuias.Nimis igiti eft incofeques in
huanis corporib? pariedis.in fucceflibus negociopt(Ti qdc fiunt ifta de cxlo) non
aliud pro diucrfo cxli curuaminc*qq Uel as eafdc in diucrfis locis operaturas.
1
Ob
Phauori iecit hxc illis etia Phauorius q<f nos Pauli alexandrini audtontate cofirmauim^.Is
nus, enim i ifagogis apotelefmato fodices i Aegypto genituras ec feribit eas potillimu
Cofirmai cu aqrius principalia obtines loca bti fuerit aftedt9,qrh fitacjrio fubiedfa Aegypti
tio audio regio.ut hinc illud fortafle mercurm in aquario faclicitcr io Acgypriopt igemisafpi
ritate rareûeru in oi domo fatumi humiliari mercuriCLac male fe hfe .pdicu a Materno.
Pauli ale Pater igid teftiraooio fmgularis aftiologi no ualituras in oi regione pariter cafdcm
xandrini. obfetuationcsCf qux fieri poflent i aliqua regioe fidelcs)quod non cotingere toai
i
Hy ppo* bus multis ia demonllrauiraus.ai fi pater medicopt Hyppocrates fallax i medida

crates expcrimcntu*nemo non idodfiilimus i aflrologia negauerit efle fallariflimn
dixit
Cap. 1 1 Si q expientia hei dc aftrologicis dogmatis poflit ea nodu efle habita.

Gebamus hadlenus hoc ipfum ut probarem? nulla tpis diuturnitatepal
3 la hoium quorucunqjucl iduftria uel dodfrina dc fecrctionb? fydeptuiri
bus expimentu pofle coparari.Niic fiquide id forte minus e pfuafum.ud

hoc falce cuidcntiflimcdem6ftrauimus.fi qua coparari talis poflit experictia nciaf
dum tri efle coparata.na prioribus roibus illud certe confedlu cfl,ut notitia fatear
murhuiulmodi olum rep: efle dificillima-quaeqi perfici nifi multis xratum rcuoli
tionibus non poflit.Igrtur ea primu aftrologopi medacia refutabim? quibus fe pa
Phauori rum chriftianc papt perite^pa pt uere tot milliu annope hfe prxdicat obferuationes
nus, tu eas qfcuq? hkt ex.eopt didlis fallaces efle declarabimus.Phauorinus phus apud
Cicero. Gclliu^Don eft iquit illa chaldeopt difciplinatatx uctuftatis quantx uideri uolunc
Panctu fccutus audlorirate Cicero* na quod aifit, quadraginta feptuagira milii
annorum in periclitandis cxperiundifqt pueris quicuncp eflent nati babyloniospo
fui (Te fallunt . Neminem enim habemus audio rem qui aut fieri dicat aut fadlum
fciat.Hxc illd.Nos altius ordientes impudentia illops coarguamus, N fiue mudm
xternus ut philofophi quida uolunt-fiuc fadlus ex tempore, ut diuina ucritas do*
cct.hoc reflatiflimu rclinquamus/nullas quattuor millibus anis antiquiores obfef
uationes potuifle ad iftos peruenire qui de aftris feientia cradidcrut.Ccrrum enim
philofophis qui xterniratem mudi crediderut magnis quibufdam elementopt mu
canonibus, ficceflere maria*& terras inudari quafiqt terra pt X hoium fedibus co
muratis fieri occeanu ubi erat terra , cena g pane erat ocean 9 .Ncc folu facti hi-'
Placo ftoria.fed X Plato phus^fid excerni fcriptores*eluuionu huiufmodi cxuftionumf
LIBER. VNDECIMVS
ite fxpc raemmeruc,nihil aut intercd mundi nouiras-an mutatio praeterita rcru
memoria nobis adimac.Hp: igif <5 uctuda exlediu obferuationum ede potuerint
ex hi donis examinemus. Varro doffidimus romanojr
q poterat uctulhflima con- Varro.
texturus hidoham a regno Gcciniopc exorfus ed-huic regno uel paulo fupenor uel
CDOteporaneus Trogus a Nino ipfo fecit exordiu.qui cu Zoroaftrc bcllauic.fuitqi Trogus
Abraa patriarcha paucis anisannquior.udc fabulofi deprehendunt
q Zoroallre
feributqnqj millib? anop: ance troianu bellu clarui de, cu nec tot ab Abraa ad nfa
ufep tpa (upputef.quxna igit cacur X Trogus X Varro ,pfedi hidonas feribere
necui tiflimas alitus m orfi non func.prxtcr tep. aliquos:
mundi uel nouitacc-uel certe inouationc-aut nullas aut penitus oblittcratas.na qq
ijli fcnberc ueteres atep deo primas hidorias uoluerunc- ucras tri feribere yoluc-
runt-non fabulofas qnalcs Herodotus X Diodorus.quopt folcnt interdii dictis ro Herodo.
borarc obferuationes tot miliu fxculop: impudenti dlmi fabulatores, quafi Diodo- Diodor?
rus infcripbone fua.Hcrodotus confcofu oinniu non habeatur fabulofidi
littera jn
mus. Sed haec ueluti mittamus ed in rc nodra Porphirii tedimo- Porphy.

niueuidetidimum.qui quidequas Calidhcnes ex Babylone rpibus Arilfotelis X Cofrma
Alexandri Chaldeojx dc adris annotationes in grxeia mific-milleait X nongeeop: tio
p Por
trni aunop: obferuacione dutaxat continui i fe-quos annos ab Alcxadro retro ii nu phyrii tc
meres Abraa patriarchae uel paulo fuperiora, tpa definere cos coperies. Hyppar
in Itunomu
cus 8d*Pcol. principes adronomix, ubi pro dogmate datuedo uctcru obfcruatioes Alia com
affcrut-nullas afferunt ipfi uetulliores hisqux fub rege Nabuehodonofor apud firmacio
Aegyptios Babyloniofue fuere- pod cui? regnu fcxcetcfiroo fere ano floruit Hyp- per hyp.
parcus a quo ad nfa hxc ufqj tpa ani non plus mille fexccntisaut circiter fluxerut OiPtolc.
Mendaciter igit X fabulofe tot fxculope htc fc laciat obferuarioes-eas uero cjt ha
beat necceffario efle falfas-ita facile demondraf. Auccni cccptf funt a tipibus Pto
lerox i.aut ab his excidere
q Ptoleroxu anteceflcruc . Siqde pod Ptol coepit idius
obferuationis tenor no fuic faris hoc epis ad obfcruacionepficieda q<f nec ipfi ne-
gabur/i nitic" cxpimcncis anciquoru.qux.f.ucl Aegyptii trad derunt uel Chaldci,
qs rurlus dubitabit ede fallaccCqn fidelis obferuatio de exledib? efle n5 pot apud
eos g moc? exlediu redfc non tenucTic.In his uero Chaldcos pariter X Aegyptios
aberrafle plurirou nemo nefcic-q mathematico^ libros attigerit Taxat eos ubicp
.
Ptol. inmagna copofirione , Taxat Hypparcus- ncc facile qfq crediderit q fero dc
exlediu motib9 fapere aliqd rccfbu uitaccepir, folis dcfedfus primus Tales prxdi- Thales.
xit Eudcnio auflore.K Callimachus dicit q> primus inucnrorfuit minoris urfxq Eudeni9
Phoenices nauigac.Ide anqu in trecctos fexaginta qnqj dies diuifit.obliqtate Zo- Callima
diaci primu fyderalis fcietix rudimentu excogitata Plutarch? afleric a Pythagora, chus.
qq ea Euripides qda cbius Pythagora iunior inuenta primitus a fc gloriec'', pnufq Plurai
Solon floreret in grxcia.floruit aure ante tpa C^hridi annis fere fexcetis nemo non Pythag
putabat lunare melem triginta efle dieru. Primus Solon errore huc eracndauic-ut Eurvpi.
feribie Proclus in Thimxu Platonis. Quod G ta infigniter i lunari motu tam facili Solon.
familiaricp nobis errabac-qd de motibus fyderu alioru occultioribus tardionbufq; Proclus
fit putadu.fcd no cd opus hic coiciffura.Lcgac Ptolcmxi liber cui titulus magna Prole.
copo !
itio-patcbitqj citra fufpirionc uercresoes in exlediu motib9 roro ut dicitur
cxlo penitus aberwfle de motu que dicebamj fyderis primioris- nihil no mo ue-
.
antiquis ibi cognofces, Hypparcu*
rum>fcd nec proximum uero dcprehenfum ab
Chnftu. anno Lun? curfum uerius
uo ree primus in Rhodo infula ducenccfimo fere ante
a Ptolomxo qui proxim?
S yppar obferuauit.Sed nec tamen ad
1
liquidum quare corrigitur
quidem Hypparco accellit ad ucritatem.fed ita ut non attigerit ab Hifpanis.dcide

aftronomis emendatus -in Solis motu quo exteros
metiuntur adhuc quoq? cccu
xgyptii plus nimio exorbitarunt
tiunt ne dum illum antiquitas fit confecuta , fed
fieri (olis reftitutionem putantes poft trecentos fexaginta quincp dies
quarumK
dici partem adiccfta atep trigefima , nam nec quartam impleri ueriores
dande obferuationes docuerunt. Quo igitur fidelia fecerit experimenta

fuper anui
fato fapientia xgyptiorum fuper eius initio

tm delinquens ibi quocp ridiculi q>an
primu Aegyptum Nilus inundabat,
Theophi num aufpicabantur.uc Theophilus tradit cu
Anaximander ut feribit Phauorinus in oimoda hiftona primus Gnomonem
mue
tus
fquinodha notaret aifrolabiu Ptolomxi inuentu eife
AnaxL nit,quo conuerfiones folisSd
1
fydus e(Te dtxic uefpejc

mander nemo nefeit qui aus libros legerit, primus Pythagoras (de
annis non ancclTit
gnomois atq? lucifc^ amftorc Parmenide Pythagoras Chriltu qngentis
antiquis cxploratos-ut de motibus quiq plane
inuentor Sed redeamus ad motus adeopaj!
dixent Hyp
Pytha. tarum prxter lolcm SC lunara.iu paucas extare uctcp obferuationes
1
parcus, ut nec aliquid fup eis quod fide faceret a fe quoqj
copertu poftet affirmare
fibi de illis certum uifus eft dicere, qq

fccuta xtas multis eum io
Primus Pto.aliqd
pro tpisbrificio caftigauerit.ln afccnfionibus quas anaphoras
Grxci uocant
locis
fignopr dinumerandis quantum exciderent a ucritate quicunqj in Aegypto per fy
SC Apollinariusincorocna
dera diuinabant, Ci primo apotclefmaton Ptolemxus,
teffatuseft.SC Apollonius cx laodicea
r |j s
quinqj libris opere dicaro illapt errata figillauit Quis igitur hxc conf.deransdu
.
bitaucritf nullum apud Aegyptios ucl Chaldaeos de aftroys ifluxibus experimen

tum haberi uepe pocuillc.fiquidem nec fignopt afcenfiones unde maxima pars bu-'
ius artis dcpendct.nec planetapt motus haberent cxploratos.quafi qd quo locoqs

loco planetx quo ipfi
plancta faceret expiri fideliter pollentium femp eflent in eo
prxtcrea quaie motus olno fi Ptol*
eos minime putabant.ut non erraticas ftellas
<
Grg
meo credimus illis fuit ignotus.Quod fi illi errarunnut indubie liquet errant
Latini qui Arabes Grxcofqj fcquun
ci qui illos errant Arabes qui grxeos/errant
tur,8iex eopt regulis ac cxperriscucntura pronunciant , Neqi

enim quicq putant
audtoricarc confirmat.
maiori fe prodere auiftoritatc/q q> Chaldeojt SC Aegyptio*
Aefculapios SC Hcrmetcs/K Notepfos/SC Petofites/uana oino
nomina quafi
Hinc
nebulas letftoribus fpargunt/quafi non fuerint ifti rudiifimi fcienrix quam
profite
tradi
batur fi uera nobis Hypparcus SC Ptolemxus autftores aftrologix praecipui
fadfur
derunt.Quid igiri* Ptolemxus apotclefmaton lib.primo quali fidem ditftis
tpe uera potuit exordiri
rus ad antiquo* expiraenta fe convertite' qux uix ipfe fuo
Petrus fyderali fda-tunc primu tolerabiliter indagara Petrus
apponefis aberrate Galenu
appo. in Iunx moribus fic excufat.Hec exatfte non fcripfit

Galenus/ nundu.n.eiantcon
cjrc tota nos ita difpura
Galenus prehefa. nec fuit tn Galenus Pto.prior^fedconteperancus,
concludamus fiqux feripta cft aftrologia experimetis uctc* nirirur^fallax
eft
Pto,cote tione
poraneus quia ro'CU defuit neotericis iftaquoq; fint! ambiguo ut fupra ondimus,nedu
illis
antiqrati fuerit matfefta^fi i unio* adhuc failacior qb? Ct ro piter defuit Ci tepus
LIBER. DVODECIMVS
IOANNIS PICI MIRANDVLAE DISPVTATIONVM ADVER^
SVS ASTROLOGOS LIBER. DVODECIMVS.
Caput Primum Non ede adhibendam fidem adrologix quafi rcuclarx,
I Fabulamcncisadrologopi nec rado patrocinatur-nec fides efle po Ropria
ted ab cxpcrimcntis.quid iam fupcrcft.cur fc illis homo lapiens de
datCan oracula putabuntur^ qux uclut papt rationalia confutaui^
musaea uclut diuina fufcipicmus.aftrologos usitati -- qui G quid fit
ab hoibus pter ronem referunt ad dcllas. Pari ne igit' nos exemplo Rofcda
hoium deliramera referemus ad deosf At qui fi forte pcrfuafio hxc
aliquem ccepir.fciat nonihil Gbi prodelle diuinas huifmodi rcuclationes' qhquide
ut uidimus tanca Gt in decretis aitrologix didendo , nec rcuclatum Gt adhuc chal-'
dcojx ne adrologia.an potius xgyptiopt.an ludxoij:, an Ptolomxi.ati arabum illa
Gt qnam munere Gngulari dii nobis benemerentibus afpiraucrut. Nihil igitur illa
nosiuuat diuina bhf cientia dum in colluuic ntope medaciop: latet illa de cxlofu'
fccpta cxlicus ucrillima fpia.Ncc Iydius aliqs lapidis inde demiflus quo legittima Rotcrtia
polfit ab adulterina difccmi. qd Ii mihi Hermo cu chridianis quxram putent a deo
rcuclatam-aut a dxmonc potiusâ deo dici non p5t , Gquidc illa Ifx faerx diuinx
uocis interpretes inrerdicuc ,
G rddeant a dxmononulla fides dxmoni que meuda
di patre deus appellauit.Hinc illojt infania confutatur qui diuinitus hanc fciam fi
Roqrta
cut alias oes Adx collata fabulant a quo p manus dcucnere ad Noe.Cums filium
p hanc arte prxdixifle.tn per filios Noc
lonicu referat Mcthodius multa futura fu Mctho*
perdices Githaclifmo ad Abraain patriarcha qui docuerit eam xgyptios tede Iofc dius.
pho.SC abxgyptiis ad grxeos-a grxds ad latinosdcuoluta.Sic pbella di Gbi fuc i
cedione cominifcunf ilaqueadis rudibus opportuna, fcd duiffioribus ubiq; falfam

atqj mendace. Nam de Ada quod dnc nifi hoc quoqi reuclatu/quo rediinoniopro
bant. An quod credimus illum dei munere Teias oes caluide fcquit hanc quocj; Cec
te fcquerct G hxc quoq$
foret f.ia-G non uana^no falfa.non ridicula.non repugnas
principiis uerapedodfrina^non deo ut dicebamns , fcd nec inuentore hoie digna.
Ad lonicu ueoiam9,Scnbic qde de hoc Methodius fcd idone? paj: audfor . Ncq;
enim ille ed cuius meminit inter uiros illudrcs diuus Hieronymus hic parcharen Hiero.
fis Fuioillc alius oino-citatus interdia a Petro comeltorc^ i quo nemo mediocriter Petrus
eruditus deletu bonope audfopt non deGderat. Sed nec Methodius dicit eum pex"
dixide quicqua exterum fuper ido Ionico quid ualcrc pot ignobilis feriptons au
doritasfcum &C Mofcs ipfe pphcta>crcs cantum Noe filios numeret.Sero.Cham,
& laphet.NccIofcphus alium quequa prxter hos noiet.ncc Philon- nec hxbreus fofcphuS
quifqua-uel analiu conditor-ucl mofaicx legis expofitor- Abraa xgyptiis allrolo Philoo
gnm tradidifle Iofcpho credamus.fcd non diuinatricem fuperditiofam frequetuio
rem apud idolatras q apud ueri dei cultores qui deus Abraam nuncupat a Mofe
8 a prophetis fugillatam.qui fe tamen Abraa? traditione 6C prxeepta fequi profice
bantur. Verum illam potius mathematicam dc fyderum motibus-molibufq; feien
tiam.cuius ufus frequens hebrxis 6d necedarius-pro datis cerimoniarum tempon
bus obferuandis cuiufq) dudio delegatum Hyfachar tribum- hebrxoy: monumen
cis proditu ed.Hxc non Gne arithmetica difcitur.qtn tota fere numeris condat 8C
mciuris qua Gmul cu adrologia xgyptiis demondrafle Abraam feribit lofcphus.

.
quifi diuinatricem potius i fla intellexi det-falfusofo cdet-fiquidem ait hanc aftro
logiam.quam prim? xgyptiis Abraam indicauer3c a chaldfis xgyptios accepille.

Liquet aut ex fupertoribPfuam fibi xgypeios ad prxdicendum aftrologiara fecifle
cui nihil fere cura dogmatis chaldatop fic coc.feU in ea qux de fyderum motibus e
paucos fc magna copoe
chaldfos cxercuiftc abfqj eis ad alios defluxifte docet Pt. i
n5 aliam q mathematicam fiam lofephus intellexit. Irridendus autem Aboa-
igf i
far qui fuo loco filios Noe in chaldxam cum ucniilcnt hanc aitdillcminade fciam
Q uinta quam cxlitus habitam chaldaicam ipe de finibus planetap rciicit opionc.Scd noo
ratio fuit in confutandis his nugis tm operx infumcndu-cu nemonon lnrclligat mfi ta
didimus-hxc deliria ede hoium fuis fomniis fidem fic mancipantium, ut qux nulla
ratione qjtulcrunt-ab Adam repetita audforicatc cofirment. Nam illud riidcaccur
non alix quoqi artes atqj fcietix per iftam ad nos fuccedionem dcucncrint, fed ige
niis poderiopt excogitatx ftudii lecuta diligentia cotifumatx funt.An in una aftro
1
logia quafi utiliore diuinx hoc nobis prouidentix munus obtigitf Vcjt qd non fo
let dormi tadfet illa prouidentix non animaduertens fruftra nobis feruari hanc diui
natricem/ nifi mathematica quoqj feruaretur/ fine qua uti rctfte illa non podiimus.
Neqj.n.prodeft fydepi uires naturas habere comperta s-nifi podis cxadfci fuppil
ratione notare fingulis horis fydcruin habitus-lormam-SC polituram. cu lola
, mathematica prxftct-debuit hxc quoqj ad nos a prio patre hxrcditaria traditione
deuolui-ft tam falutaris diuinationis ufura dceftc uitx diuina prouidentia noluit.
Caput II Quales xgyptii atqj chaldxi apud quos nata aftrologia
Icrciiciunf qui nugalia hxetamindignede cxlotam mendaciter fiifta.qli
f de cxlo tn habita ucneranc.qux cum quis leget introfpccftans tam pbne
uidctuimcius-ut non relinquat' ulla fufpitio cxlcftis lnfpirationis-id q<f
cx iam dieftis hcberilTirao cuiqj fatis euidens puto. Verutamcn no inutile fuerit fub
unoqfi cofpedtu reputare Icdtorqiio nota peftis ifta mundo fc didudcrit,hoc cltq
bus auctoribus orta .quibus perfuafionibus recepta ,q audtoritate confirmata, qby
fomentis audf a pcrleucraucnt in hanc diem , Nam hoc quoqj ad abrogandam illi
fide detegedaqj 1H19 uanitate no oio erit inrfficax.Nata igf dc chaldxis xgyptiifcp
parentibus de qbusdiccndu aliqd priulq dc uanitate ipopt ifta dicamus. Fuit igilf
utraqj gens duajn rerum imprimis ftudiola atq; perita idolatricx religionis- fi roa
theraaticx.Ad hanc loci opportunitate inuitabanf ,nam patentes campos 5C plani
cies latas- habitabanr.unda fyderum facilis ueriorqj pfpcdhis.in illa hoc cft uanis
. faperftitiofifcpccrimoniis-cur prx exteris gentibus occupa re nf honorarcrurqj cii
antiqtatc fadtum primi deo jt cultus exercuerunt quafiq; paretes aliis, 8i ne

pp qq 1
cedario magidri religionis fuere.Tum quoqj mondrauim9 pp imperitia

qd alibi
fapix phyficxqj runis, & ruditate ingeniopt.Nam mathematica qdem fapicntcsno

faat.qf uctcnbus puerorum dadiun fuit.qn potius ut modice cum rooeq; guftata
uiam ftruit phix/ica fiqs ei foh totum fc tradiderit occafiones erropt in phia maxiaJ
pari. Ariftotcle teftc.Fuerunt igf xgyptii atqj chaldxi-quantu equidem adequot
coniecfura papt fadfoad fapientiam ingenio id qcf in hoibusearum regionum nuc
Solutio quoqj confpicic,quibus fi cultum ftudii cafus adcmiftetîatura? tn adimere no de
dubita- buidet.Ncqj uero nos fallat qnod me quoqj adolefecntcm olim fallebat-cclcbrata
rionis. uctcnbus ctiaqj Platoni xgyptioj: Capientia Oi chaldxoji.quos adiifle Pythagora
.
LIBER. DVODECIMVS.
K Dcmocritu-EudoxfLPlatone/alios coplures no ob aliud q coparadx fpix gra'
tncmorix .pditii eft. Na celebre qdem illud acqj diuinu fapix nome de fola fibi ce
rimoniapt-K colendop: deop* cognitione uedicabat
q fuit apud oesgeees-apud oes
etiabonos phios hxc femppfualio fumraa faplaro i rcligioe conf flere. Quare Pia
to/ Pythagora sâliiqjcoplurcs hoc qdem redfe uidetes ucriflimaphlam
idiuinope
ee notitia-cu fama el fet xgyptios huius iprimis rfle peritos ad cos defedebar
aui^
ditate difcendi>qcquid apud illos occultius fantfliufqj uidcref.Dcfccdebanc etia uc
mathematica difcerer.qua qnos mo memorauimus auide combiberunt, Pyragoras
ille Democritus X Eudoxus.Vcpt tn ille titulus fapix prxrogaduacp fecrctioris di
fciplinx non aliude chaldxis xgyptnfq; q de magifteriis doCfrinaqi numinu coleo
dopt,qua audita ab illis .pbaucnnt nec ne boni phi alibi diximus.hoc tm afieuera^
mus naturalis primxue phix qux ronibus demonftraf-nihil grycos phos quicutp
redfe philofophati funt ab xgyptiis accepiiTc, fed qux ad cerimonias roathcmatM
caq? fpcdhircr.cuius rei uel illud fit argumento, Quod ii aut de mathematicis-aut
mvftcriis agiif chaldxos citari X xgypriosuidemus-eopqi fnias afferri femp i me
diu.in phix ronibus apud Platone SC Ariftorcle illopt noia nulla funt. Quod fi phi
lofaphatu in cgypto Talcte dicas non ncgabo.ut qui ab eis et didicerit aqua efle re
tu principiu in qua opinione non ob aliud puto dutflos xgyptios
q q, de nili inuda
rione beari fua regione SC fieri faxunda uidebanc.Vn ab illius quoqj exitu xgy^
p
ptu anu aufpicaban^.Erar.n. ,pfe<flo rudiflima igenia ppcatj fupflirionib? idonea
Quas nihil magis q ingenii uiuida uis accedere docfhma rciicit X afpnaf ita facv
,
les erae
q dxmoib? ec ad oe gco9 ifanix pducerentf.q, (i no erat eis religio aliud
a
q fupdr itio qcf cx magna pte Iablic9 cofitef malopt eos dxmonu cultu occupatiO
i
Tablicus.
fimos fuifle conhrmas.fcqf cu nome illis fapix de religiois noie forer.qto fapietio
res ferebant^ tanto fuifle illos ifipietiores.qq ut fupius dicebat illopt comertiu gry
cis phis magis femp fuit i mathematicis-q illis fuit fupfticiomb?. Thales i cpiflo
i
Thales.
Ia ad pherccyde f xgyptiu iqo ego cu Solone dcfcedi uc facerdotcs aftronomos X
Uideremus nil de phia-Tdcabeisfe didicifle geometria. Demetr^ dicit
Democrito Demetri
ad xgyptios iffe ut geometria difceret.Interdu Democritus X Platoni X prudenti ug.
bus monflruofus et Pythagoras diftus Sed Iculpata illud Platois
ingeniu exhibes qcf fuit fatis fxculoqjneccflariu antiqtati honore X titulo religio
nis-de extero fua mafla xgypti fermento ufq; temcrauit.Et fic Eudox^quoqj i ue
n xgyptios e fecut9 aftronoroia i diuatrice pterea non confentit Vep: ne Ion-
illis .
gius digrediamur ita concludim? xgyptios X chaldxos occuparifiimos i idolatri/

ca fupffitionc plurimuqj mathematicis dcditos-ireliq fc phia pap; exercuifle. Nec
queq moueat qd Auerois ait apud chaldcos olim pfctffa fuifle phiam, nam dc chal Auerois
n loqd^quopt memoria uel monumeta ad nos puenerc fed ex illa opione
dxis ipfc
,
qux madi credes xternitate infmitics ait has arti^ X abolitas X redditas apud di^
uerfas getes.ncc nobis et fraudi fuerit in uniuerlum chaldxos non pbafle cx qbus
Abraa fuerit uirdiuin9.Neqj.n. Abraa chald.x^.fed ac regionu ui
q|
cinia X
chaldx 9 iterdu noiet f ditflu e Platonis ca gete qux plurima mala e fiquis
i
bonus nafcaf.ed ee q opeimu. Nec ipfc Abraa tam naturx diuinx grx obtinuit
q
priuilcgiu,Sed redeamus ad aflrologia.in qua re Aegyptios X chaldxos quidnam
adduxerit facile eft uidere poflq dc illoru fludiis X ingeniis facis mulca diximus
. S
Caput III Quid Chaldxos Aegyptios in hanc opioinena induxerit fieri fa
rores humanas 61 de ftellis pode prxuideri
Olene quicucg in aliqua difdplina fe toros ingurgitarut oia ad illa refer-'
( re q libenti di me, non tam pp ambitione.ut fcire per lia oia uidcant'.q q, i
ita illis uidee quibus. f. ufu uenit quod perniues iter agetibus.na extera
n
fert
illis
te, fic
amba uideri (olet,candoris habicu in oculos ia recepto,reliqua
amantibus perdite gcqd occurrat amatae- aut
fub dicione unius imaginis tota imaginaria amatis facultate redadh.qoi theo
facie
in (e tranf
aut oino aliquid re
logus eft.ucc aliud q theologus ad diuinas eas oia rcfert,medicus ad habitu coipo
risphvficus ad naturalia repi principia mathematicus ad figuras SC numeros qdf
pvthagorici fadlitabac,hac rone eu eent uctercs chaldxo pt i cxleftiu motib9 metie
dis SC ftcllapt curfibus obferuadis iugiter adidui.uec aliud qcq eopr magis ingenio
detineret oia illis erat dellx.hoc e ad ftellas liberer oia referebant id qcf de fgyptns
didtii pariter intclligac.Cu igif ad hanc ex pfcdionc penfione accederet coicdhi

p
rx quas libro tertio narrauimus SC confutauimus.ut corpa inferiora moueri a fupe
roribus, non pode ftellas uires ad induendii maximas no hfe, uideri in fole SC luna
qtu ntis corporib 9 aeriqj dnenc ,SC fimilia cu occurrerent ais ad ea parte ia Idinati
facile addutfti funt.ut quxcuqj accideret homimbj fiuc corporis fortes, fiuc ai, fiue
fortunx.de cxlcftib9 cais crederet pucnire.Quib9 quoq? cognitis SC exploraris fu

tura reptoium cuentapcognofa.Neqj.n.adeoperfpccftx illis res phyficx.ut guni
uerfalis ca differret a panieulanb9,qd'cp 1II19 8Chapr eet officiu-latis itelligcrct.qd

fubftancix c$lefti coueniret.qd repugnaret.qd ctt quod per fc dr apud dialedhcoS
qd qd ex accideti qta didimilitudo internaturx opera SC artisfqd poflrt ede fignu
alterius, huius tn caufa non eet.uc his ronibus cxcitati.nee quali cedanob^pximis
caufis coi caufx particulares diuerfitatcs afcribcrct.ncc quafi deo coeloep papt bonis
& culpas aftris pariter fuas iputaret.pcenas tam ai mala q corporis-inde deriuates
nec quafi natura corporis itelligcrct/incidetiu fimul temere caufap: ad ea cocurfuS

referre t^ncc ucluc ad irima reicp fubftatia arte peruadete nouas a coelo influi uires
in attis opibus cxiftimaret,aut fi no fieret hxc a coelo- crederec tri pode fignificari
qq ncc fi inuice^ uel effafte uel caufx, ncc ab cade origine eode mo utraqj puenia
rent.Hxc oia illi cu ignoraret paps adhuc pfedVa phia pap:q? illis eria indagata-qd
mips tot cotra trahetibus in errore inducebant primu coicdhiris quas dixim9 in
fi
efficacibus illis qdem.fed uulgo rudibufep phix magnx pbabiliracis, tum adidua
illa cu ftcllisconfuctudine quafi familiaritacc.qbusoibus accedebat innata fcieodi
futura hoibiis curioficas.Nam qux fieri pofTc cupimus eadem facile podibilia cre
dimus, Accedebat foculi uitiu hominu mentes alte dedita per id ccpus pfuafio
SC in
diuinandi.cuius mille mons SC fpes ifto longe minus pbabileS' SC infanix plus ha-
bentes auidiilime cofeiftabanf.ut pyromantias-georoatias-adragatomatias/SC cf
reta id genus anilia nugameta, inter qux poterat error aftrologop: fapia fuma exi-
ftimari. Adde q, idolatrix cui erat ob obnoxii mire cofetiebac.ut quos deos colebat
cos aucftores oium rept arbitra ren^-no bonapt mo fed malapr. Na erat i idolatrica
hoc quoqj difciplina -alios eflc deos bnficos-alios noxios-ut uel hinc cotra rariooe
phix ftellas alias bonas alias malas exiftimauerint.Addc glorix SC qu?ftus occalio
ne quarta parata (ibi uiderunt aftronomi fi dc curiib? coeli quos demagoo labore-
UBER. DVODECIMVS.
fed exiguame rccde forfitan indagaret putarentur futura prxuidcri.quibus omni-
busadiice fraudes dxmonum improborumtunc maxime mundo imperitantium
qui cfcliucs huc errorem ex caufis memoraris iliose aios- occultis magis infliga
in
tionibus impcllebant.cu indicia peruertentes omnino mentiu fibi mancipata^, tu

illorum prxdidta nonunq confirmantes uel ad prxdicendu illos mouentcs quod
,
cuentup.ucl exeques quod ab illiserat pdidhim . Hxc omnia fimul in caufa fui fle
non dubito-cur primu apud xgyprios SC chaldcos homines fupftirionib? 6i idola
trix deditos-in cxlcftiu motibus occupatilTimos.phix parum peritos.opinionafcc
retur cx fydcpt flatu futura prxuideri. Recepit opinione fxculum facile ob curiofi
rate SC impitiam,c6firmarur aflronomi libctiflimc fpc quxflus 8i glorix coparadj.
Cap.IIII.In ea qux obferuanda in pdiltionibus (latuerunt quo padlo inciderint.
rdimus apud quas gentes- SC quomodo primu natus hic error fien' cxlit$
a res humanas-uel iudicari , quo rurfus iu hac aflrologi dogmata quibus
utuntur in prxdicendo deucnerint facile cft uidere. Non.n.dcmoultraui
mus ueris ad hxc ronibus dutflvnam qui poflcntfcum non (it ratio uera mendacii,
Tum uerum quoq? nobis SC loco SC natura coiuncHop pprictas aliter
q ab opera"
tionibusn5 exploramus , Sed nec indudfi experimenti] alioquin ccflare eos opor-
tuitmultas faltem xtares a prxdicendo-cu extra controucrfiaru diuturnis dutaxat
obferuatiombus SC fxpius repetitis experimenta. hui9 modi perficiant?. uid lgiri* Q
coietfluras fccnti funt partim a mathematicis qbus incubcbanrf partim a paraboli
cis qbufdam 0 militudinib 9 fumptas qb nihil porcrac cogitari fallacius, fed uel
a
fallebanf ipfi rudes phix SC dialcdlicx.ucl falli efle putabat imperita uulgus , nec
operantibus adjdiuinandi quxftu Si gloriam tam fatilfaciebat.qux uerifimilior-q
qux facilior uia atep paratior, fic primu (latuerunt fica horoinu ifla de natali hora
pendere, tum qm id fere uulgouidet' homine fieri cu nafcif". Tum q, alia principia
uel codpicpdi fcerus uel animandi pofita magis erant in incerto
q ut forent obfctv
uanda in prxdicedo,a mathematicis fic accepta- prima qm motus fyderum metie
tes in duodpeim partes obliquum orbem diuiferunt numerandi facilitate rurfufq?
eade tone qualibet parriu in triginta - SC trigefima quadi in fexaginta fufcepenint
hanc diuifionc quafi natura no arbitrio fadla , SC qd ia partes ipfi finxerant (ibi tot
ede decreucrunr , rum pro numero fignorri
influxuri uires SC proprietates diuerfas
duodecim loca diuifere fex fupra dcfoitore.fex infra,ficut fex quoqj figna fub terra
Icxfupra femp reuoluunf.Ita magno errore definitu obferuandum in primis - fub
quo loco quo (igno plancta collocaret' ,alias.n.ad influendum pro loci fignicp uarie
itate (lires adipifci,po(l hxc quafcunq? in motibus diuetfiratcs notarunt eas in ope
sationibus quoq? (lellarum notandis iudicarunt quafi eflicirntic quoq? uis inde fpc
ciefq? uariaretf.Sic aliud facere planetarum dccreucrrit cum retflus incederet, aliud
cum repedaret ,
aliud cum fubfllcret ,
tum pro fyderum inccr fe uel coniundlione
uel diflanria fieri ab illis res diuetfas.Obferuarunt autem in primis diflatias quafi
dam.quas cum motus nonis metiebantur infigniores nonnullos mutationibus de
prehenderant , ut trigonum interuailum, quod in co Saturnus fli Iuppitcr folicon
figurati femper retrocederent ,
ficut interdum mars in quadrangulo,Mercurium
BC Venerem ultra fexangulum rcmoucri a (ole nunquam uiderent Cogirauerunc .
igitur iflas fyderum efle diflantias obferuandas, cum inter fc trigona uel exagona
t ii
/
S
. . .
* -
ucl quadrata radiatione poncrentur.fcd & oppofira cuius euidens ratio efl prxfcr-
tim q> in his quoqj configurationibus Iunx fchemara ad folc murari confpiciebaot
St corniculare fieri in fcxangulo^diuidua in qdrato.prxcumidam in triangulojalc^
nam in diametro, ficut ite cu circulopi quorudam ad uiafolis interfedtiones fuerat
imaginari re nccdlariam in monb 9 metiendis, fcd uana in influetiis,ira has quoqt
fatopt decretis adhibuerut caput caudaqjappellant.qfi deniqj uires afflatufq; radio
rum mathematicas has quanricates ficus' loca/ pumfta/diftancias,n6 qualitates na
turafqj radiorum cofequcrenf Sed huc illi errore nec aiaduertebat ignoratioe phy
.
ficx.nec poterat euitarc fi fingulis momecis alias ;n cxlo coflcllarioes eile uolebar,
qux nafccntium identidem hoium uicam fortunam mores ingenia uariarent
Caput V Quid obferuanda illa indicarct.qbus coaicdturisdefmieruc
[c a mathematicis qd obferuandu foret acceperunt intedone puerfa qux
I fuit antiqsQi credimus AdlforelO erroris quoq) occalio du res naturales

qfi mathematicas iudicac.Rellabac poff hxc inueftiganda qd hxc ipfa Q
gnificaret uel efficeret figna,fydcra,raocus,afpcdtus, cu uel hoc mo ucl illo difpos
fita inuenirent' , hic coiedturis egerut Icuillimis SC fallaciffimis quas narrabimus
Vn trigo De fignis ita primu comenti fune,erat xgyptiis indubitatum o(a conftare ex cjraor
na clcmcds.Cu duodecim accipillcnt occafionc quam diximus uifa illis {
igic figna ia
partitio, ut hxc quoq;

comodaq; p quatuor elemeta dillmguerer.qbus ter
bella re
numerus iplcbat''. Er qm prima fuilfe corpa igne terracp opinab a
plicatis fignopt
Plato. rur,utpotc ccntru SC circufercntia.Na ignis illis erat fupremu corpus- tu inter me
Vn afpc dia aduenillc aere SC aqua.ut etiam Plato ohdit in thimam. Iccirco primu lignum
tfus . igneu ftatuerunr.fccundum tcrrcu-tcrtiu acrcu.quartu aqucu .Tu redeutes fimili
cofequenria qutu igneu, fextu tcrreu,acq? ira deinceps. Hinceucnir urquxtdgoa
intcruallo diffarent/tribus.f. mediis fignis interceptis cade natura cenfcrcnf ,
quis
f.quintu lignu ad natura primi reuertebat ,qux ucro fcxangulo partiro qdem afe
finia-pamm difeordia foret/ed affinia magis, qm primu igneu tertiu erat aereum.
Qux ucro tetragono penitus aduerfa fi ignis SC aqua penitus difeordanr, fic figme
tum ut trigona radiatio bona foret, quadrata mala , fcxangula fere med/a.fed qua<
drata melior oppofirione quoqt mala fore.q, ita pofita fydera ex aduerfo (c corueao
tur. Aliqui tn mediam hanceda uolut figoopt qualitates in ea ficut in aliis afpici ea
tes.Eft.n. inter figna qux altera qdem qualitate coueniunt-alrera difeordant. Paret
hinc ut fe inuiccm ifta placita pcpcrerut,6C qux fcorfum audita fufpicione cuiufpiS
Na fi illud primu
rationis relinquut-originc patefacta (fatim corempribilia fiunt.
fundamentu mutans SC imbccillu numeris. f.fignopi duodcnanis-ai birrio fupputa
tiu(uc aftrologi cofirent }idu<ftu fit qux fup xdficiant oia ruinofa.funt aut plurir
ma ex ea una radice pullulanda, na SC crigona inde qux magna fibi aftrologix ueo
dicat parte-U"de tngonocratores- eft drii-ur dicutmiplicitaru- a qbus rationem
de fimb9 chaldxi pofteriores acccpcrut^xgyprii monomirias- arabes a magnis co
iumftionibus maxima dogmata, Pcolomxy SC oes(qcj alii alitcr}diftnbunone par
dum mundanapt regionuq} fub fignis,ut hoc uidel icet trigono onenn- illud occide
ti-aliud auftrcK.iliud aquiloni darent . unde prxdidtioncs de anni faro magnopere
pendens ut fciamus qua qd regione fit uenturu . Sed redeamus ad alias lignorum
,pprieutes,Nara myftcrium diftidtionis in elemeta faris deteximus deducto uelo
.
LIBER DVODECIMVS
cantu nugas ibi tneraciflimas deprcbedimus. Excogitatur igf alia qde cx his qux
fubtcr labes figna Sol in illis operat. Inde illa diuidentes infixa^mobilia^coia-alia
1
cx noic ptin circulif^fi repr illate no imagine mo fed uiribus fimilcs naturam foret,
an alia huana figna dixerunt, alia brata q> hoc fignu Adjriu iuuenis ipfe figuratus,
illud Aries diccrcf.fic oia fere nata dogmata de fignis uel ab opere Solis uel a noie
imaginu/uel a diuifione pclemetaqux (lati ludicat unitate tu audire
cofutata fmt.Nacura plancta^ a coloribus iudicarur q<f Aboafar Vndc na
tefbu>baCee cSiedlura dices uniuerfitatis aftrologop: ,
SC hinc er fixapt.na oes ni' turS pia'
betes dixerut ec dc natura Martis ut oculu Tauri, cor Scorpiribea ucro q irronalia nctaja ue
qfalfa faris ia demonftrarii. Affinitates planctapr cu fignis fic paulae! introduxerut lligauert
exaltatioes apud Chaldax>s,primu ut rcor inuctx de quo (cripfimus.lib . viii. q, in Vndc na
gradib9 illis pofitx (felix a cetris fuapr abfidu erat remoti (Time. Addiderunt Aegy tura fixa
ptii domos dc Leone primu accepta coicrftura fub quo uis Solis crefcere uidebaf . rum
ab eo principiu faciercs reliq figna planctis aliis pro fpherapt ordine ut uidimus di Vri affnl
(partiri fune. Trigona qd itroduxit diximus, terminos SC decanos SC dodecarhemo' cate pia/
nouenas 6 monomirias fecit^qux cu uaftiora uiderene

q ut
ria 3C diuifio ftgnopt neta ru SC
'
aliis cxclufis in unius tifi planetae didlione c 6cedcrent',liniauerunt in partes uarias fignorum
multifaria SC has qde fines ee unius ftclix-illas alterius uoIutrut ( qd' qrri alia qfq? Vri cxaU
coiedhira decernebat hinc narx de finibus opiones qnqj dc qby ad huc fine fine di tatio nes.
gladiantur.aiii in decanos figna partiti funt hoc cft in tres ptes,alii in nouc ,
alii in
.xii.fed pro arbitrio oes nulla rone.na qs rone dicat.xn.ptes fignu quodlibet diuU
dendu.quia figna.xn.funt, aut i tres presob ternarii pfedfione , aut in noue qm no
nu fignura cum primo ^litate concordac' Sagittarius. f.cu Ariete , Capricornus cu
Tauro ,atqt ita dc reliq s. hxc et Ptol.qq aft rologus cu legifict irrifit.Illi uero dmi
ni uiri Aegyptii Indi Chaldxi qfi prima phiam amplexabatur Veniamus ad loca Locopt .
p
quorum pprictatcs ex fimilitudine qda definierunt, ut qm cf medium locus fubli prictates
li
mis qux putatur ede (ublimia figmficaret.Impia, regna ,ptatcs,^fi non dcfcedat in unde .
tus potius homo q afcedat.ories nafcente indicaret ex utero .pdeute (cprimus loc^
aduerfarios qa prio opponif.Duodecim? carceres SC tenebras.qm ad eu locus Sol
cu puenerit fufeitatis uaponb? nec diiTolutis acr ucluti tcnebrcfcit.Scd no oia p'
fcq oportet que fupra comemorauimPtiri faris ad memoria reuocarc quo fyderep
iftius cx Icili (q? difciplinx gradati oracula pdierunt qux fint fibi iuicem mire cone
nexa fabula fabulx ubiqs manu porrigere. Sic.n.cu trigonii SC exagonum iterual
Ium bona dctermina(Tcnt,rurfufqj planccas bonos Venere SC Iouc.fed 8C Solem 8C
Luna qm bonis boni gaudcnt'gaudere dixerunt (oue in.xi. loco Sole in. ix. quope
altcr cxagonuS' alter trigonus cft horofcopo.Luna in.in.Vcnerem in.v.q ab afeen
dente fimilibus didat interuallis dederutq? meliorib9 ac potioribus loui.f.atq? So
li loca fupra terra ifirraioribus ucro qux fub tena, fed SC Marte cade rone fexto Io
co gaudere' Satumu.xn.uoluerunt qm funt h?c loca mala ficut illi quoqj planetx
mali. nec dubito pro natura deinde hopt plancta pr multas ipfis locis ab cis tributas
proprietates ut nono uaridnia qux Sol dare credit, Tertio breuia itinera ficut bre
uiusoibus Luna .Moerorem. xii.p conditione Saturni.K clan
ftellisfpariu circuit
cularios inimicos, Sexto feruos SC morboS'ob natura nocentis fed efficacis agilifqj
planctx. Quinto gaudia filios uoluptates ob Vcner^qua SC prxfulc hapt repe non
. .
alio magis iudicio (bcuerut 9 de rtcllx nitore ndiis 8C pulchritudine,unde illud al
ma fupeme necfbreu ridens quare credita antiqs elegatiapr SC uenufbns dea talib?
ufi demSftrationib^ qfi fili* aranez rete prtigiofum contexuere, quod fi ,pcul afpi
das fallat mentita filopt magnitudine SC illecebra textus nouitatifqj lenocinio, fi co
minus inrucre cotemnax, fi tangas manu difrupas atqj difloluas. Auxere nepo
tes inucnrum patru quoq; fuit figmen tu antiqus eo robufb'9 latete magis originis
fra ude, quod qi euenit femp audforitate xcate cociliante.Neqi uero nos oia dixim?
tm inuctionis methodii hoc e fl erroris lubricu demonftrauirous, extera uero ad id

exeplu leuiflimis.f.omnia coiedhiris.K tenui nixa dilfimilimaq; fimilitudine etiam
Retro- rejt terrena^ qlia funt illa fceliccs cfle planetas cu pcedut infauflos cu retrocedi*
cuq* etiam ftare crediit' ,qfi neget retrocedetes.qd' .pmifetar.expediatpcedetes qd
ceflio.
Defectus pollicenf. morent fubfiftentcs qd largiuntur. Deficiente Sole SC Luna parere ma

1
1 umina - gnas calamirates.Na hfc imprimis terrificant ignota ca.qfi uel deferctib9 nos deis
rium, uel abrogantibP.in apogeo pofiris ftellis nafcente exaltari , qm is locus et fit altifli
mus, partes Lunx.tam aliojt deinde fyde^.poftremo SC aucnx.K fabaptqs inuexe
rit.crror cxplicatu.lib.odfauo.Portqjaut hmoi coietffamentis hxc dogmata funda

uerunt cocpemnt genefes obferuarc nafcentium.K fi femel aut iteyt cafu dogmata
rridiflent experimento nulla iam fidesnulla maior etatauifforitas, ut fi forte gratia
/ uerbi natus aliquis Marte Scorpiu occupante bello claruirtet, indubiu habebatur
Scorpiu erte Martis domicilium , quafi non loge fit aliud Marte fic pofito aliud a
Marte bellicofum nafci.qfiqj utdixirnns expin fideliter gcq poffent in cxleftium
motib9 tanta delinqueres. Annotabant git etq cucnerant dno genitur* cuiufpia
i
themate SC regulas inde canonefqj codcbant.qmqj no crath^c uia ucrojt expimen

alns/SC iifde et alias obferuantibus
topt fed illis,
p ronc cafus atq? tementas-ideu SC
aliter cotingcbat.quo faiffu ut tot euaferint pene artrologixjquot erant obferuates
unde illa cofufio pugnantiaqj opinionu quas ,pximo libro late fumus exeeuti
Caput VI [ Quibus fomentis audVa quomodo propagata
Ic nugacibuf orta coiedhirif fallacib9 adolcuit expimentif, furta fxculi ui
f holum curiofitatc, nullo no auido futura de fc fcicndi,atqj ea
tio, nutri taq;
e cxlo ueriflime peti, quotuf .n. qfqj de populo de fcholafticif er q no tt

tc de cxlo perum? ifta cognofcat' ''accedebant principia [ludia nihil no credctiu ob
impitia.ncc no fpantiu ob cupiditate.qbuffi qnde cxlo foelidtaf pnunciabaf.(|
nudabataut feperjta nolebant euerti aftrologiam q ne iftam quoq} fccliritate.pdi
cebant interdii ucra nuc tcmerc.nuc artute, nuc dxmone fuftragante modif quos
explicauimuf.qd' cui et no fucccdat multa prxdiccti i Tri uero plaufuf acclamatio
Quare nef SC cfi mille medacia ftatim obmebat obliuio.fed SC multa illif fidcf audlontafqr
dzmocs ab oraculifnon modo pbantibuf iftam arte.fcd cxerccntibuf. Interrogatufapollo
a (holo- mafan fccmma nafccret Cfcemina rndit.qm in coceptu ad Venerem Luna ferebaf
gia pba- qd uero maius tertimoniu pfcffioni q deos habere audforcs t noucrunt.f.improbi
rinr. dxmones fic no folu a nris/fed a Platonicis quocp nucupati - nouerun t iuqua fub
Quot re una fuprtitione quantu mudo ucneni opinarent , qd cu altius in uenas penetraf-
b9noceat fer prima qdefide adimeret religioni-fummo hoiumbono quafi de cxlo pedente
artrolo- fatali neccflirate quafi nulla miracula, nulla diuinitus prxeognirio futuropt, fcd ui
gia. cdrtellationu oia ,puenirenc,tu uitiis patrodniu faceret caelitus i nos defcendenbai
.
LIBER DVODECIMVS
atqj adeo fortafTe bonis fiqdcm cjux a natura bona ola funOinficere dcmu bonas ar Rcligioi
tes medicina Kphiam ot $s non euertercC' ficut nec theologia- cotaminarct tri SC Viriis pa
phiam qdc a ronib 9 ueris ad fabulas, medicini a naturalib9 efficacibufcp remediis trocinad'
ad uanas obferuariones 8 anilia delira meta coucrterec.fierctqj una peltis peruerff Bois arti
fuperftinois SC corpori SC aio limul exirialis.uidebat pellu ire prudetia qua ia co bus pliiat
,p
fulercc altrologia qd agendu.quo tpe.q rone fedes in ipfa ftolidiUima uaniras uite Mcdicix
clauu in manu tencrer.poltrcroo fpabat fore qd 1
eucnit qux una de coelo mathema prudetix

ricilqj fupputatioib9 captaret audloritate^reliqj! fupftitionu minus ftaude difliinu Allrolo -
lacam min 9 fucatam infirmitate-- obtegeret. nec uanc putarent qux cxlellis dotffri gia teg -
nx fcquaccs appcdices SC aluox foret. ncqj.n. ulla eft ut oridiraus lib. primo quf q me aliape
deallrologiarauel fociam ucl parece-ucl duce non agnofcat.An non digna res igic fupftitio
pro q fc quoq; faceret a (trologos dxmoncs
nocetilTimiCriihil no peuraret-quo ma num.
hoium fhidiaqj poflidcret,na ufos dxmones in

gis indies peltifera perfualio lenfus
oraculis altrologopr regulis-credendiiob aliud q ut fallerent idcll fallacix fide fa^ Porpby
ceret, qs addubitet et Porphyrianusl qri ipfc Porphyn? tunc merita dicat oracula Supcrlti
cu altrologicis nixa dogmatis rfidebant qd noeuenilfet uera forct.futuriqj prx- riofa me-
(i
moflratrix qn in ea latere dxmoes pitiflimos repi naruraliu-nihtl poterat.his fome dicina uri
ris adulta pndiifqj multa Aegyptios SC Chaldeos peit? occupauit-pepcritqj ftarim orta,
apud cos lupcrftiriofam medicinam fcripfit.n.Necipfus in Aegypto. q dccan 9 que Magia
morbu facercr.cuiufq; rurfus decani ptare curaret , re habitaro in archanis interq? uri SC qd
myfteria no arbitraria ut dcmoltrauim9 illa partio dccanopi irnfaqj SC negleda
qfi fit.
penitus a Ptolomxo hinc (fatim cmenfa magia-qux non eft aliud coplexus ido< Libri dc^
q
latrix aftrologix fuperftitiofxq? mcdicinxqux ficut alias quoqj lupltirioues in li-- uera fide
bris dc uera fide aduerfum hoflcs fingularim confutauimus . aduerfus
Caput VII Q
uomodo ab Aegyptiis ad alios Altrologia dcncncrit. feptepo^
B Agyptiis SC Chaldxis ad Grxcos altrologia deuemt, fed per audforcs lies,
a ignobiles Na excepta domib9 circulatops liciu SC acadcmia non mtrauir,
Sed ncc in porticu, quoqj licet peurante thalc concorditer admilla nccq Epicurus
poterat atomis SC uacuo aftrologix tri ctcdcre potuit Epicurus. Primus ccurefimo Ptole.
SC qdragefimo polt Chriltu ano bene audies in litteris ea coluit Ptole.led parci9
q
cxtcn.ita ut non tam lnfamx ifti fauerc
q modu ponere uoluifle uidcat .uccuqjau
fforitas unius bois femp mathemancnrarophilolophi. tot contra in mathematicis
hominu clariffimop: obllantib9ptxiudiciiS'rclabitur. Rapuit nomen Ptole.
phiaqi
Grxcos aliquos in errore-aliqn ad fupllitione ppefos ut Porphyriu cuius nimiam
in cultu dxmonu opera curaqi fupcrltinonu SC prxeeptot Plotinus SC difcipulus
lablicus dinaucrSr. A Grxds ad arabas maiori tri autforitate deuoluta miratibus

illis qcqd a grxeis feriptu iuenibat^K i noib9 Aegypriopi SC Chaldcopi uana illam
antiqtatis fpem fufcipietib 9 ficut at accepta illa a barbaris repurgauit u rib?cir Ptole.
,p
cuciditcp Ptole.prudctifllmus altrologop-dra accepta a Grxcis- Gramaticus qda Aboafar
Aboa.K feriptor hi flori x refert nugis 6 fabulis inunicrabilibus--fecitq5 altrologia
pene cato peiore altrologia Pto.qto boisartib9 peiore aftrologia-fa<ff9 homo ad
inane loqdtarc-nec mo phix-fcd altronomix quoqj fere pcnit9 mfoles-lugillarus
a dodtiflimo quo aftroiogop.mulricudini grat 9 apud qua magnus q plura dixe-
q meliora.Creuit at p ea rpa lludiu mathetnaricx ficut toti unoqj phix du Nota.

rit-nri 9
t
Alphoa/ fciplinaptcpoium i Hyfpama-i cj ca regnaret Alphonfus i nueris mathematicis &
fus. motuu fuppuratoc diIigctifTim9. amarer quoq; diuanacrice uanitate alio-
cxlefliu
gn phix (ludiis non ibut? SC 09 gratia Arabu 6C Grxcopt multa eius atris monu
\
meta ad nos pueneruc- p Ioannc pfertim Hyfpalenfcra SC Michaclcm Scotu feri-

Albertus ptorc null'19 poderis multx uero fupflitois. Amplexat9 hec primu Albe 9 utpote
noua nat?. n. per ca tpa (ed puto no ta fenex pbauit

q iuueis, ficut 8C magica adole
fces eu uulgadet matura atrate dcte(lat9 e fdiflima i coenobio SC inculpata uita de
gcs.Fadlu tfi tepore pcederc cu diuturnitate traditiois, tu multitudine feriptopr SC
cjda cu mathematica aflronomia-ta nois
q fubicdlapircpi-aflinitarc ut fere m cou-
Nota. trouerfia ia uer ; rct an fine fallacia fdaJan lupflitio forctfueru licet tam multis fae-
culis a multitudine excepta CU19 ppnii nihil faperea fupflitiofiscxeulta-quoru fci
re delirare e curiofis qfita nullo iudicio uiris ita feper ut primo li. monuim9 a pru/
detibus a phis fdliflimis uiris irrifa cofutata .pHigata fuit Nam quo tpc cu idolop
cult9 in Aegypto atq? Chaldaea cuq; oium uanitatu infania adolefeebat- apud He
breos ueri dei cultores per Moferpcr Efaia.pcr Hieremia per alios .ppheras.uoce-
fcriptifqt danabac in Grxcia cu uemt Pyrhagorx non placuit audlore SC Diogene
SC Tbcodorcto.Platonici SC Peripathctici ne digna qdc putaucrut de q uerba aliqfi

Eudoxus faceret, ut
q inter artes circulatrices herct.Eudox9 Gnidius Icgiflator pruderiffin^
Cfcripfit.n.lcges ciuib9 fuis) ide magnus fub Platone phus.in mathematids uero
princeps aetatis fuxoium cofcnfu-nullo modo credcdu aftrologis affirmautr, feri-
ptuqj rcliqt fecerut ide aliquot pofl antiis Caifandcr ac Archelaus infignes mathe
matici.fecerut Panctius 8C Cai neades graucs ucricp philofophi.roma quoties ueie
bat uel ex Aegypto.uel cx Babyloniadiuinatores ifli toties eos Romana illa puidc
tia feucriilimis Icgib 9 urbe fubmouebat.fic fub Tiberio.fubVitcllio/ub Diodctia
no, fub Conftanno.fub Gratiano.fub Valcntiano.fub Thcodofio.ucl deferere pfefi
fioneucl poenas dare pfeflionis coadti funt.Hadrianus hopt pfligiis cur fit dclcdfct
tus fatis manifcllu-na ppcnfionc qdam naturx Aegyptum fic adamauit-ut nihil
Aegyptiacu poiTct illi no placere.quo tpetri Phauo.illos apertc.Plutarchus obliqi
grauiflimouir iudicio fugillauit.Mox fub Ptolc.cu papt uifaefl honcflari flarim SC
) Plotioi magni Platonici, 8C Alcxadri aphrodifiadx infignis pipathctici 8C Origeni
in oibus dilciplinis eminctiflimis-iudiciis i famatae.Cu ad Arabes uenit , detinuit
qdc Abezageles-SC Aboafares.nec dialetfhcos hoics.necphos Aucroes SC Auiccn.
non detinuit.ubi uero Academia Parificnfi primitus apparuit uix ipetratu a curio
i
fis qn inrcrnitioni data fub ignib? dclitcfcerct.cuqj aliquot pofl anos honellareea
Rogcrius Baccho SC alii qdaconaremf.Rcfliteruccisuiri dotffiflimi Guielm? Al

uernus epifeopusParificnfis,6C pofl cu Nicola? Orcfm9 mathcmatic? excelles,8C
Hencus cx Afia.SCfoanes Caton, SC Brcnlanlius Britanus afhologia noo folu qua

pcc lxdit religione-fed pbne tota-ut uana falfamqj dcte(lares.qre no ita
unq atri*
nome obtigit ut pferiptu abierittNa femp aliqs ueritatis pronus obnuciamt.
1
Diiputationcs ha&loannis Pici Mirandulx concordi? ue Comitis/littera pr ue-

raj: principis-aduerfus aflrologos.diligenter Impreflit dtis Ludouicus'dc Masa-
lis Ciuis rcgienfis Anno falutis .M.D.VI. xy.Nouetnbris.
C ,
PROO EMIVM OPERIS CONTRA ASTROLOGOS.
IOANNIS PICI MIRANDVLAE CONCORDIAE COMITIS IN

DISPVTATIONES ADVERSVS ASROLOGOS. PROOEMIVM.
r
Omctus arqj Cxcilius antiquiflimi uatespeflimosefleprxdicant (
inimicos qui fub amicorum fpecie nos circumueniunt . Qua fen/
tentia nulla ucrior dici.nulla falubrior prxeipi poteft
.
uaq quid Q
egmeus tcftimonio poctarumCcum diuina nos u critas uire moruqj
magiftra/fub ouium pelle lupos euitari.K ne de facie iudicaremus
admouit.Si quidem boc unum inimicorum genus quod nec aucr/
ti^ncc euerti poiTit.quodq; fuperarc ipfi non uolumus.fed occurrimus , ulmo exo *
fculamur.cxcipimus.Si ab illo contra nos ipfos ,
non contra illud ut opportuit fla/
mus,quod fane prxfligium quia magno conflat ; 6C altius introfpiaendum^C diu/
rius examinandum, nec temeteadmitri, nec fladm profligari debet. Vbi uero de/
tctfla fallacia eft, tanto acrius explodendum, quanto redhus ad pemitiem fub prae/
textu beneficentiae illabcbatur. Nec minus mala putanda funt quae ideo non ui/
dentur eflfepefllma, quia bonis interdum ,tum tanto noceant exitia/
fint admixta
fius, quanto per fpeciem adraixtionemqt boni cum facilius admittuntur-- tum ad/
tnifla quod femel inuafere .tenacius occupant, retinentep potentius . Quo padi o fi
cuimnero ucnenum propinetur ,quamq fua natura falubcrrimura merum efl.atta/

men ueneni malitiam illam tum fuo tum uigore ad uenas Si in/
faporc dillimulat ,
cimius adagit Si celerius . Eft autem hoc obferuandum cum in omni uita'tum in
artibusmaxime Si difciplinis/quarum illae pcrniciofifTimsc/qux prfftigia cum fint,
aut alio geneTe uanitates.iu tamen mendacio lenocinium aliquod praetenderunt
nt fcientix ucl artis nomen fibi ucndicauennt. Siuc illud captatum ab antiquitate
Edlis audloribuslenocinium/ fiuc a magnis promiflis illecebra curiofitatis Si cti/
piditatis bumanx . Siuc ab aliquo fuco fpecieqj probabilitatis, cum interdum fmc
falfa probabiliora ueris Anftotcle tefle ,
praeferam non introfpedla nec explorata
populo prxfertim Si multitudini/cui proprium errare dccipicp femper fuit/8i nihil
fapere . Q
uid aurem exitialius^ quid inexpugnabiliusiq cum titulo fapientix ipfe
fenobis error infinuat , ut quod ille dixit operam demus /ut cum ratione infanta/
mus .'Non aliud boc q confilium Si mentem- cuius fola uis abigenda: falfltati no/
bis innata eft miflam facere , ut mendacium ipfius Si teflimonio honeflius/ 8i po
tertate robuflius / Si ptxfidio munitius cuadat . Porro nulli fpes ultra ad fanita /
tem-cum natura ipfa adi uuat morbum. Hoc autem ut dudum dicebam /euenic
per infamam, qux fub fpecie uel artis uel fcicntif populo fc circunfett & uenditar,
non ideo minus infana / q? fapientiam fumma cute mentitur , fcd quo fallacior eo
perditior
.
Q uemadmodum apud medicos- nulli delirant ut lic dicam dclitatius
q
qui delirio prxferunt uultum fenum, Efl autem hxc propria labes omnium fuper/
(litionum.quarum non alia profeflio q prxeepta tradere infaniendi . Sed in pnmis
hunc fibi titulum uendicauit aflrologia , Gcut Si inter ipfas fuperflitiones quarum
mater alumnaqj merito exiflimatur , obtinet pnndpatum. Allrologiam uero cum
dico non eam intelligo qux fyderum moles Si motus mathematica ratione me /
dtur , artem certam Si nobilem Si (uis meritis honefliflimam / aucloritateq; ho /
PROOEMtVM OPERIS CONTRA ASTROLOGOS.
minum dodlillimopt maxime comprobatam. Sed qux de fyderibus cuentina pro
nuntiae fraudem mercenarii mendaci tacis-lcgibus intcrdidfam SC duilibus & por
cficiis humanx curiofitate retendam- irrifam a philofophis-cultam a citculaton #*
bus/optiroo cuicp prudenti dimoqj fufpcclanvaiius olim profedores gentilitio uo

cabulo Chaldaei ucl ab ipfa profedione genethliad dicebantur , mox ut nominis
communione honeftarcntur mathematicos ,
fe dixerunt SC aftrologos , quali hxc
quoqt de liberalibus difdplinis una foret , qux de fyderibus cum ratione loquerer
tur , hoc fc tantum difcriminc feparans ab illa ucra rtiathematica - ut illi adroncv#
miaupfi aftrologix nomen daretur .nimis improbo relo alieni tituli inuadendi,
fiquidera aftrologta alterius artis nomen ut declarabimus ipfam uero diuinatri *
,
cem femper hoc ambitu laborantem ut nominari uellet ab aflris ,

non altero mo*
do, fcd utroqi cognomento dignabimur , BC ad illius de motu fyderum tradtantis
xmulatioocm pro adrologia aftrologiam-pro aftronomia adronomiaro (aris eoo#
oruc pro merito nuncupabimus. Dc qua utcumqi de nomine decidatur , ego
fatis
quidem cum rationibus nixus, tum prxiudiciis hominum fapienti Ulmorum nihil
dubitauerim affirmare-non ede inter artes prardigiofas , qux aut plus fallat credo
los BC imperitos, aut qux perfuafis fallendo plus noceat, canto reliquis fuperditio#
nibus exitialior
,
quanto proprius accedere uifa ad ueriratem. Nam ille quidem in
prima facie notas iiix dementix leuitatifqj prxfcrentcs uix cuiq imponunt prxters
qi penitus cxofculato ,
hxem finu habens SC in prxeordiis alens infaniam, prefert
fpeclem habitumcp fapientix, ut fi eminus infpedtcs uel per tranfennam forma ca

cominus admoueris oculum exploratorem ipfam uideas umbram aut qna
piati s*fi
fi latuam, BC fub aperta luce fallaciam tenebrarum abomincris.Ita ed certe ita pet
rationes mamfcftilTimas luce clarius fiet * nullam maiorem fallaciam^ nullam
elle
pernitiofiorem, oflentat procul coelum SC planctas unde facile credas in tam fubli/
mi tam lucido fpcdlaculo nihil non podeueridimeprxuidcri . Mox ubi attentius
confideraueris uides SC fublirae adeo efle fpcculum ut imagines illuc terrenarum

rerumnon afeendant ,
BC ita lucidum utad eius fulgorem noflra calliget infirmi'
tas ,
tum proprius cum accederis uidebis intextas illius peplo pro cxlediboS
portentuofas effigies BC (fellas in animalia rranfformaras*& plenum fabuliscce*
jum* immo pro uero coelo commentitium coelum non fadlum a deo fed ab adro*
logis fidhiro ,
fic indrudla uidetur omni firmamento dogmatis comprobari ,
qux
fimul SC libros circumferat magnis nominibus prxritulatos,& rationes tam mul'
tas decretorum fuorum BC prxrer rationem experimenta tam diuturnis obferuatio#
Ilibus- tara diligentibus annotamentis corroborata, tum ab ufu tot fxculorum X
tam multarum xcatum approbatione recepta . Miram cj per caligines i flas BC aes
bulas oculis imperitia, offenfis 8tfpctiofam Kuenerabilem BC ferie plenam audio*
ritatis imaginem fui reprefentat . Quas ubi tenebras BC prxdigia radio rationis X
diligenti t radiatione dffcuderis- uidebis in illis libris nihil ede libratum , in audio*
ribus nullam audloritatem,in rationibus nihil rationale , in experimentis nihil con
fonum, nihil condans.nihil ucrum.nihil credibile, nihil lolidum, fed pugnantia in*
ai cem, falfa,uana,ridicula, ut uix credas qui fcripferunt fidem adhibuifie his quX
(bibebant . Quod uero fpedlatad qux plus ipei
uanitatem non inuenias temete
proponat fuis aurariis* qux maiora dcfyderabiliora promittat. Prudentia: fe ude
,
PROOEMIVM OPERIS CONTRA ASTROLOGOS.

confeuatn cero,cuius de (ucuris coniedhiram certa prxmittat cognitione ftabiliat
fed ex philofophix cuius maxima pars qux ccelis ut ifti uolunr/ per coeli influenti'
am ad liquidum abfoluatur. De medicina non attinet dicere ,
de nautica, de agri'
cultura, dum non Colum futura prxnunriat his, fed Si uires coelopt ad terrena dedus
cit.unde omnium artium opera eflicadflimc, unde omnium artium magiftn quod
uolunt facile confequan tur,8i hxc quidem uctenbus, fed etiam neotericis periua/
fit cura uniuerfx.tum chriftianx plurimum conferre audio
rcligioni'fi diis placet
ritaris SC emolumenti,Si ut femcl dicatur imitata fuum magiflrum.K regna mun'

di adorantibus fc promittit,Si fuum lignum guflantibus xmulationem diuinitatis
boni maliqj cognitionem. Qux non modo ullis ut pollicetur uitx ufibus comoda
fit, fed fraus cft omnium pcftilentiflima/fiquidem illa ipfa eft,ut demonftrabimus,
qux philofophiam omnem corrumpit, medicinam adulterat, religionem infirmat ,
fuperflitiones parit aut roborat, idolatriam fouet.prudentiam aufcrt,polluit mores
ccelu infamat, homines mifcrosânxios^quietos SC de libetis feruos,i i rebus pene
agedis oibus plane facit infortunatos. Quod cum ego exploratum habere mihi ui'
dercratq? campertum,putaui piaculum me fadhrrum nulla uidtima expiandum' fi
taccrenvfi diflimularcm,nec ucl penitus pro uirili ucnenum, hoc de credulo gt ma'
nibus extorquere tentarem'hac prxfertim xtate qua fi quando alias'ad hanc frau
dem omnis xtas Si ordo fcxufqj calligat . Eft autem tanto magis pro ueritate pu'
gnandum quanto plurcs habere cognofntur oppugnatores, fiquidem utprodcflc
omnibusrita placere tantumodo bonis dcfidcramus.neciudidum multitudinis fi'
dem habet, ubi contra flat rado confenfufq; dcxflogi.ncc nos auram fpedfamus po/
pularcm/ed lucem u eri tatis & publicam utilitatem.
Proceraim finit.
. ..
PROOEMIVM OPERIS CONTRA ASTROLOGOS.

Ioanncs Francifcus Picos Mrandula Sacrariflimo patri Oliucrio Ca/
rafx Epifcopo Sabineofi Cardinaliqj Ncapolicano.Sal

Pollonium thyanxum pater ampliffimc/dum ob litteras cape flendas pe/

a regrinationem illam a Philoflrato poftea celebratam fufccpturus eflet/
bonos X inucniret X agnofccrcr, idq; etiam a |b
optafle legimus,ut uiros
le conccflum iri fibi multis peibus expetiuifle.Quod quidem uotum arra culpam
non laudari magnopere non porcft,ficut ipfa ad (olem deprecatio non uiruperari
boc enim uulgus eruditu X rude congenito ueritatis nofccndx lumincqjaflim prj
dicat/ut ualidiiTimasomitta rationes X diuinops cloquiop rc (limonia. Ac optans fi
dum cfl id muneris / efflagitanducp a deo optimo maxinxullis proculdubio funi/

mopere laetandum cfbquibus non modo obtigerit bonos agnofccrc, fcd etiam hos
ipfos in propria familia X (anguinis (ibi nexu deuin&os reperirr potius
q inueni/
reîndeqj aliquem copi frudtum confequbquos bonopi parit amicitia , Qux mihi
diuina beneficentia eueniflc neqj inficias eo - neqj diflimulo cum loannem Picum
Mirandulam Galcoti patris fratre hominem profedto dignum^ quem Appollinius
trans Caucafum X Brachmanas.fed adufqj aduerfum orbem auide riman tur intra
parietes domefticos coroperenra , multifqt ab eo benefidis cumulatus extiterira
Huic ego nobifeum degenti dum par pari referendum efle quo ad poflcm judica/
uiflem.Eo magis defundo confui debere rependi fufeepta officia quo cu eius gliv
X (ludiopr periclitabatur utilitas , X non mediocrem ccclefia patiebatur iadu/
ria
ram . Quaobrem pro eo quxpiam nec femcl-mandaui litteris ipfiufqj opera diu /
turna X anxia ucftigatione nobis afeita in mulca exemplaria tranffundenda cura/
ui/Iaboratum aut mihi fumopere e(l in reparandis libris oem diuinatricem aftto /
logiam funditus eruentibus, quandoquidem ciufmodi charatf eribus delineari erat
Cqui erat homini nos)obfcnbcndi diftandicj uelocitatem.ut cuiufuis alterius hn/
gux q latinx fpcciem prxfefcric uidcrcntur,tot interliti lituris ut non fadle inter/
nofccretur quid pro difpuntfloqnid pro emendato haberi deberct/tot prxterea par
tibus lancniari difcerpciqj ut uix ab auiffore ipfoex feribi pofle judicaretur - Hos
ego libros (fi non magis thefauri q libri) ucluri rediuiuos a nobifep nuperrime ab
interitu reuocatos cum cui deflinare inferi bereqj deberem diu mccum cogita fiem^
occurnfli tu mihi prxful facratifTime a quo digredi nullatenus ualui Nam cui X .
congruentius X honeftius q tibi/ dotfhilimi hominis eiufdcmqj confangumei litte/

rana monumenta dedicare potuifK illa poridimu, qux noftrx chriflianx religioni
aduerfos errores refellunt cum X litteris polleas, X ob loannem Thoma Carafara

Magdaloni comitem focept meum ,
cui ardtiflima cognatione deuindris , fis
etiam
mihi ncceflitudioe coniunftus.atcp eam inter ipfius religionis homines geras per/
fonam qux fit proxima fuprcmx* Ea igitur uolenter fufcipc,8 cu a maximis uer/
fandisnegociis aliquid odi fuffuguraberis perlegas obfccro.i ipfa lectione (imul co
gniturus fimul gauifurus artem illa a(lrologicam,fiue(ut loquar recfhus) peflem
qux iam truci elata rabie qq fubdola fronte uirus infimulans in noftrum exitium
debacchabatur ipfius loannis Pici patrui opeualididime txtimflam.
Vale pacer ampIiiEme.Muandulae.un.Kalen.Iulais.

. ,
V %
[oannes Francifcus Picus Miiandula acritatis amatoribus.
Matores ueriratis gaudere , nec non qui illudrandae illius atqi aroplifli.
a candbc defidcrio infudanVexhilaratc animos . En prodeunt in publicum

di /putationes Ioannis Pici Mirandulx aduerfus adrologos, & Pici illius
cuius mentis fublimitatem,cuius dcxdriuam omnigenam iam pene totus terrarum
orbis obdipuit.Difputationes inq qua: ueritatis olores atqi oppugnatores dolem
Bi qui emungendae pecuniae gratia adrologicx uanitati impendunt operam aut
eiulare atep dimmpi cogent ,aut errotem dcfercre.Ncc folidam minuat Ixtitiam q>
ille morte nobis immatura fibi tarda uocatus ad deum.libros hofce nec extrema lie
ma terferit atep expoliuerit nec ultimum qui totius operis fu cur? erat epilogus ad
eandem ab incude perduxerit, id forte deeft ad operis exuberandus omamentunv
non ad lctdopt pcrfetfhim emolumentum, qq fane alias uanitatum haec fli fupere
K
ditionum omnium atbor^b prophetapr oraculis fitexplofa 8i dctcflata/ab nodris
thcologisphilofophicp tum Graecis tum Latinis tum Barbaris expilata frondibus
exfibilata,atq) eoam fecunbus ucl aliqua ex parte percufla.
ab imperanv Sit item
riis legibus pontificiifcp fanchonibus radicibus eruta 6i loco mota, humana tamen
curiohtate faepius reportata ed,in pridinamqi foucam replantata adminiculata SC

roborata, ita ut nunq in totum eliminata Si ad intemitionem ufq; ualidiflimis ratio
nis iollrumen tis pcrdudla fuerit, modo Picus noder infaudam arborem a radice ad
truncunva trunco ad ramos,a ramis ad folia , torrentidimo igni uerx philofophiae
uctx theologix propnifqj incomparabilis illius ingenii inucnris Si medicatis exuf
fit penitus atep redegit in cinerem, que a deorapidillimo flatu eloquentia; diTperfir,
Utcuicumq; illius fautori prouetdoriq^nifi idem mentis emota: fucriOfuper illius
exitio przdolere conclamandum fit uel abiecla fprctaqi uanitate prx gaudio exui
tandum.Eia igitur litterati homines nationum omnium his rationibus animum are
tnate.his fulcite tedimoniis cum humanis tum diuinis ,
quibus ueluti bipennibus
ponderofiflimis ac facibus igniris excifx atep extintdx arboris germina fi qua forte
intra terrae uifceradelitcfcentia male culti agri uitio rcpullatcnc/clidirc-cotiterite
conuellicecxterminace.
jO.CJti;: i.'i riicau.
1, v, rnntqci i
, f -
f
,
t' v
,.o. hJjoi:
1
. tJ i U 111
.Lr.r-'Ll i
. *cnirnrUtx > iHi'n

,,!t.
v*,
-i : pfqgolmjji-lo i.
,Si iit.it. : an '

BBpAjtrr.JUSitii-.i
>r
. X . , ,
TABVLA
Summarim haec infunt libris fingulis difputationum loannis Piri Mirandulx
litterarum principis aduerfus adrologos.
Rimo praefatio,item adrologiam a philofophis.a prophetis^ cj
Caribus, pontificibus e (Te
a
damnatam.qualefq; fuenne^qui a (Iro
logica fcripferc. Homerus
Secundo inutilitas.falfitas profeffionis i uniuerfum.ignotan
eia X indiligentia profeflbp nodri teporis ,
Item cur aliqn ucra
oracdicant.cum profeiTio ipfa falfa fit. Sed ne folum
Tertio rationes aftrologix uentar^m approbantes afferunt
podea diluuntur X retorquentur. Soluimus,
uaito non fieri a cado qux credunt adrologi.item quas a codo no fiunt ab eo
Q
non fignificari,6 quediones fcu interrogationes e ile inanes. Nodet hic
Quinto magni orbes , faturaix reuolutiones, magnx coniundViones eliminan'
tur. Sed multos,
Sexto dedruuntur domus, Cigna, afpecdus.obfeifiones, X combudiones, retroi
gradationes, caput &
cauda dracouis^ntifia^necipientia figna obedientia.Exal X
rationes trigooi uelrripliatates,facies,teimini,dodecatbemoria,nouennx, moncv
mirix,graduum proprictatcs,partes,anni climaterici . Excedimus,
Septio cotiner 'initia (an fcu particulari sTcu uniuer falis, X uel hois ud alteri?
cuiuCq? rcimoo benecapijtem tempus quo aliqd fit furujji' perpera perdiretflioocj^
aut alia uia definiri, multiplexq? error i dcllis fixis . Hatdenus
Odhuorincertum ede numerum fphxrapt , quotquot datuantur cerrum ede
errorem adrologop.Item de erratis fuper differentia imaginum X fignop.Item de
imaginibus iuifibilibus . Inter omnia
Nono rones de icerntudle natalis horxâc aliopt initiope^deqt erraris diuifionis
domopt,figno 9t,loc09!,planctapt,mot?.viii.orbis X diredtionu. Demondratum

Decimo rones adrologop qbus fua roborare dogmata fatagut,ad qncpredigu
genera,hae qj oes onduntur inefficaces ce/fupqj deridiculx. Mulcis iam.
Vnderimomon poiTe per experientia habcri,aut qua coparari podit experiens
fi
tia nondum illam fc habitam . Si naturam

Duodecimo non eile habitam per rcuelationem, Item ubi nata/autdaâlra 6C ,
quomodo propagata. Si fabuJametii

Tabula capitum totius operis Incipit.
Primus liber non ed I capita plura didindlus , fed unico capiftvaudtoritate philo*
fophopt, prophetarum, cxfarum,atqj pontificum adrologiam dciicit.
Secundo libro continetur^ inutilitas X fallitas profeffionis, ignoranda K indiligea
profedbrum.
tia
Caput. I. Incertam ede artem idapi iudicio etiam principum illius.
Capur.n. Aufpicariooes quas eledhoncs dicunt inutiles eile tedimonio unius adro
logi ratione X experientia
Caput.w.No ede utilem adrologiam i decernendo qd fit agendu qd fugiendam.
Caput.im.No ede adrol. religioni utile, qd" Rog.Bac.8J Pe. Alliae, exidiroarunt.
Caput.y.Q uam noxia fit adrologia qqj pedifera chridianx religioni.
Caput. vi.Fallace eile hanc attcm.fi qua Gt tn pp diferepantes adrol.inias .
. .. . . . , . . ..
t *r*
TABVLA
CapBt.xiiii.Eam qttx unlgo fcitur unam non efle [efu genirnratnmec ex ea in di^
cati illunwut uiolcnta morte moriturunvaut magnam e fle prophetam .
Caput.xv.Qux de maumeche dixic Albuma.expenmentofalfa efle deprehenfa
Cap.xyi.In uotichrifti uaeicinio alios ia medaces apparuifle/alios mcdaces futuros.
Caput.xvii. Quam leuicer probent aftrologi fex tantum religiones cflepofletum
hebrxorum legem iouiam potius ucl folarem q faturniam dici deberi.
Sexto libro contined cefutatio earum rerum per quas uariari uolunt influxus
Caput. t. Quo ordine fit .pcedendu in coucllendis aftrologopi fundamentis, ite fie
ri no poflc/uc aliqn ad eadem loca fydera oia reftituanf in quibus fcmel fuerunt.
Caput.ii. Per quas res aftrologi uariari influxus fyderum dicant-SC omnino illa i

umuerfum abfurda fmt
Caput dii. Domus aftrologorum g nullo nixae fundamento, 8C g in earnm uiribus
explicandis aftrologi inter fe pugnent.
Caput .iiii. De duodecim Cgms q> fitfta a mathematicis fmt ad fupputandi facilitas
tem, item circa eadem multipliciter aftrologos aberrafle
Caput. y.Qux fit aftrologorum de afpcdhbus fencenria-K
q parum rationalis,
.Caput. vi. Varix afpeift um rationes recitantur SC confutantur.
Capu:-vii. Quid cos deccperit.ncc dc afpecftibus experientiam habitam
Caput. vm. Qux dc obfcftione dicuntur pugnate his qux dc afpecffibus .
Caput.ix.Planctas fub folis radiis conftitutos no male afficiâut ut dicunt aflrolo/

gi comburi
Caputjc.Si ronem atej etiam quorundam aftrologorum audloritatem fcqui uolu
mus planctas retrogradienres foitiorcs uideri q diredfos.
Caput.xi.Caput SC caudam interfftionesc(le imaginariorum circulopt nulla natu
prxdictorum-quibus in prxdicendo antiquiores ufi non funt nec in cope
turali ui
,
uiribus concordant recentiorcs . /
Caput.xn.Origo antifiorum.necp eis in prxfagiendo ufum Ptolomxum SC quanx

tum in his Maternus SC Haly aberrauennt
Caput.xiii.In praecipientibus SC obedientibus fignis pariter deceptos aftrologos.
Capur.xiiii. Confutatio rationum quas deplanctarum exaltationibus quida afttO'
i aflignauere.
gaput.xv.fCitioncs aftrologorum de trigon is.SC trigonocratonbus ,
atej obiter de
fignopt fexu confutantur
Caputjcvi. Dc faciebus/terminis-dodecathemoriis^Babyloniopt nouenniis-mono
miriis
q parum cooftent teftimonio etiam ipfius Ptolomxf
Caput.xvii. De gradibus fcemineis/Iucidis tenebrofis, 8C aliis id genus
g> eos cotv
teropfcrit Ptol.neq) in cis conueniant alii aftrologi.
Caput jtviii. Partes unde 8C geum in eis dimcriyidis fecu pugnent aftrologi
Caput .xix. Dodecathemoriorum fentenria exploditur SC audfores eorum xgyptii
cum fuis quoqj climateriris annis reiiciuntur
Septimo libro continetur de hora initiali dirwftionibas fi C ftcllis fixis
Caput.I. Quid hafitenus difputar um,6C quid in hoc libro difputandum.
Cap.ii. Ambigua efle hora facale^fi qua cet in oibusneb? qux no metneco fcd rpe
abfoluuntur,8C in hoibus maxime in quibus genitura paru roboris habere uidccur
Q . , .. . . . . . -.
TABVLA
Caput. mi. uomodo rerum fortuitarum caufa (it deus.quomodo angeli- quomo-
do coelum .quomodo nos.quomodo fortuna.
Caput.iiu. Ad caelum non e de referendum fi quid a nobis (it q, nodrasuires exce-
dere uideatur fed potius uel ad angelos uel ad deunvatq; inibi dc fato multa utqjdi
uina prxuidcntia nodrara libertatem non tollat
Caput, v. Nec pcerita nec quf ad alios attinet pofifc exaliq codellatione prprideri.
Caput. vi.Fututa multo pod tempore a ptxfenti condellationc effici non pode.
Cap.vu.De aufpicationib 9 quas eleiffioes dicut.q uana SC Ipoflibilis fit adro.fnia.
Cap.vm. Ad rologos raece nfara caelo fubiiccre qq ut funt aduri id diiTimulare co-
Caput.ix.Mores hoium a coelo non fieri. (oenf.

Caput. x. Malas leget ficuti nec bonas coelo non fubiici.
Caput.xi.Corporcas difpofitioncs non edici a coeloi
Caput.xu.Non poffe caelum cius rei fignum ede cuius caufa non fit
Caput.xin.Siue (igna fint fydera, (iuc caufx-partcm tamen adrologi* quz ed de

interrogationibus nullam ede
Caput. xmi.Diuina miracula a caelo nec ficri-nec figmficari.fed miracula miraculis
ficutnaturalia naturalibus indicari
Caput. xv.Pcr dcllam magopt non pode condellatione aliquam intelligi.SC decla-
ratio quaedam feripturapi qu* imperitiis podent uideri adrologi* addipulari.

Caput. xvi.Qux natur* uires fupergrediuntur quant jro ad id etiam quod i fe na
turalc continent a coelo fignificari non pode.
Quinto libros continetur confutatio earum condellationum quibus magna
rerum humanape euenta adferibunt.
magnas coiuncffiones utiliter confutari SC cj m eda-
Cap.i. Decreta adrologops circa
ces fint deprchcnfide magnis inferiopi repi mutationib^peas uoluerct iudicare.
q
Caput .11. Quibus uiis adrologi dc grandioribus rebus iudicium ferant magno
rumcp orbium reprobatio.
Caput.m. Saturnias rcuolutiones Aboafaris iuentu SC hidoriis 8C toni aduerfari
Cap.mrOrdo copi q diceda fut SC dididetes adro.opiones circa magnas coiuctos.
Caput.v. Planctas magnis conjunctionibus iunctos non plus pode diuifos.ma-
q
gnafqj idas conjunctiones nouu ede inucotum dc malo Ptolomzi icellectu natu
Caput.vi. Praecipuos adrologos mediis ufos ede coniunctiombus non ucris , tum
alia errata illorum circa cafdem.
Caput vn. Quis ordo fcniaodus-K Alliaccnfem aliud alias (enfide
Caput .viii. Tempus rerum non ab adrologia-ut putauit AlliacenfisTed ab hido
ria ede perendum
Cap.ix.Suma fnfce Aliac.i li.que decocordia adrologi* SC hidori* rxtitulauir.

p
Caput.x.Erradc multafariam Alliajpnfcm.SC ut quaecucp fupponit conccdantur-
non tamen efficere eum quod uult
Capuc.xi.b) diluuii coiunctionc cura inter fe-tum a ueritate adrologos diferepade
atqj ut detur illis quicquid petunt, non tamen id eos probare quod contendunt.
Capot.xit.Io Mofis coniunctione 8C medix uatirinio g delinis Abraam ludxus.
Caput .xiii . Variis coniunctionibus mediis a uariis chridianam legem aferibi SC
(
abfqj ratione etiam adrologica.
. . . . . . . .
TABVLA
Capat.xim.Bam qux aulgo fertur acri non efle Icfu genita rartvnec ex ea indicari
illum/aut uiolcnta morte morituâut magnum efle prophetam.
Caput.xv.Qux dc maumethe dixit. Albuma.cxpcrimento falfa efle dcprehenfa . .
Cap-xvi. In atichrtfti uaticinio alios <1 mcdaccs apparnifleolios mcdaces fututos.

Caput.xvii. Qui leuitcr probent aftrologi fex cantu religiones efle pofle tum he*
bracopt regem iouiam potius ucl folarem q farurniam dici deberi.
Sexto libro concinetur coufotario caps rcp per quas uariari uolunt influxus.
Cap. i. Quo ordine fitpcedcndu i colluendis aftrologop: fundamcntis.ite fieri non
pofle ut aliquando ad cade loca fydera oia rcftituancur in quibus fcmel fuerunc.
Caput .ii. Per quas res aftrologi uariari influxus fydetum dicant SC omnino illa
q
in uniucrfum abfurda fine
Caput .tu. Domus aftrologorum q nullo nixx fundamento, & in earum uiribus
q
explicandis aftrologi inter fc pugnent
Caput, nii. Dc duodecim fignis q. fufta a mathematicis fmtad fupputandi facilitas
tem.item arca eadem multipliciter afttologos aberrafle
Caput. v.Qux fit aftrologorum de afpedhbus fententia^ SC parum rationabs .
q
Caput. vi. Varix afpecftuum rationes recitantur SC confutantur
Caput. vii.Quid cos deccperit.nec de afpccftibus experiendam habitam.
Caput. viii.Qux de obfeffionc dicuntur pugnare his qux dc afpedbbus.
Caput.ix. Planctas fub folis radiis cooftitutos non male aflici/aut ut dicunt aftrcv
logi comburi.
Caput. x. Si rationem atqj etiam quorundam aftrologopt autftoritate fequi uolu"
mus planctas rctrogradicnres fortiores uideri 5 diredtos.
Caput .xi. Caput SC caudam interfectiones efle imaginariorum circulorum nulla
naturali ui prxdicforuitvquibus in praedicendo antiquiores ufi non funt nec in eo
rum umbus concordant rccentiores.
Caput.xii.Origo autifiorum.neq; eis in prxfagiendo ufum Ptolomxum SC quam*
tum in his Maternus Haly aberrauerint.
Capur.xiii.In precipientibus SC obedientibus fignis pariter deceptos afttologos.
Caput. xini.Confutatio rationum quas de planeta jt exaltationibus quidam aftrolo
gi aflignaucre.
Caput. xv.Rationes aftrologorum de trigonis SC trigonocratoribus, atqj obiter de
lignorum fexu confutantur
Caput. xvi. De facibusêrminis/dodccathemoriiv Babylonio^ nouenniis^mono/
mirus q parum conftent tcftimonio etiam ipfius Ptolomxi
Caput.xvii.Dc gradibus faemineisducidis/tcnebrofis , SC aliis id genus q> eos COO'
teropfetic Pcolo.ncqj in eis conuenianc alii aftrologi.
Caput.xviii.Partes unde ortx SC quantu in eisjimetiendis fecu pugnet aftrologi.
Caput .xix. Dodecathcmoriorum lententia exploditur SC audfores eorum xgyptii
cum fuis quoqj climatcrids annis reiiciuntur
Septimo libro continetur de hora initiali ditedlionibus SC ftellis fixis,
Caput.i.Quid hadtenus difputatum,8i quid in hoc libro difputandum

Cap.ii. Ambigua efle hora fatali fi qua eet i oibus rebus qux no memeto fed rpe
abfoluunt',0C in hoibus maxime in quibus genitura pajt roboris habere uidetur.
. , . . . .
TABVLA
Caput.iii.Profomxum plus conceptui
q genitur* tribuifle cui netp aliquid tribu*
enduin eile Prolomxi ratio conuincit.
Caput.iiii. Vuiucrfalia (atfh quibus uiis aftrologi nefligent 81 3 papj rationalibus.
Caput, v. Aftrologu non poile prxdiccrc quana orbis regione (acutu a! iquod cuea
tup: fit, quoniam incertum apud ipfos qux cui figno uel planetx regio fubiaceat.
Caput. vi. Non poile intiu unu cofticui de quo totius anni pendeae fata tu uaria a
uariis anni flatui principia 8C iuxta hebrxos annu potius autuno q uerc incoharc
Caput. vii. De dircdlionibus aliifqj modis quibus tempora futuroium definiunt 3
parum condent que in his ailrologi inter fe diicrepent
Caput. viii. Sicuri afafeunt incfficada^ ita omittere ncccflaria 8i quantum enent
dc ilcllis fixis
Caput.ix. Dogmata ailrologojt de flellis fixis pugnare tu inter fe tu cu ucricate .

Caput.x.Falli etia ailrologos inplancns.repetirioqj eoptqux hadlenus diiputa
Odlauo libro continetur dc numero fphxraj^diffcrentia imagv
nnm 8C (ignopt 8C imaginibus inuifibilibus.
Caput pnmu. Incertum cile numeji corpojt fuperiope penes qux iuxta aflro logos
fari decernendi poteilas cil.
Caput.ii.Si fupra odlauam fpxram alia fitfalfam cile neterem aftrologiam/i nui*
la nouam.quam etiam Q fit noua ruere omnino necefle efle
Caput. iii. Differre imaginesa (ignis,
qq nominibus conueniunt.
Caput.iiii.Chaldgopi imagines mera cile figmenta quidq; ad eas fingendas illos in
duxcrit.atcp errorem artificiofa k imaginum 8C alios plurcs inde puliulafTe.
Caput.y.lnuifibilcs imagines neqj fenfu neqj ratione cognitas efle pugnareqj in*
,
ter fe cajt audlorcs.qui non chaldxi aut indi^fcd arabes tantum fuere.
Nono libro continetur dc incertitudinc natalis horx / ac alioft
initiorum aliis erroribus a (Iro logo ji.
Caput primum.Epithoma coji qux ha denus confcda.K quid fcqucntibus libris
agendum undeqj aufpicandum.
Caput.ii. Ailrologum certam geniturx horx tieqj femper fciit poife neqj perae*
ram regulam explorare.
Caput.iii.Ptolomxi dogma quod almufcli feu animodar uocant,& audloritaribns
tC rationibus confutatur
Caput .iiii . Inucfligarionem partilis horofeopi per conceptum falfo Ptolomxo ab
arabicis aferibi irrationalem eile & a multis allrologis rciedlam
Caput .v. Meflalx figmentum cum aliis quinqj a Paulo alexandrino recitatis ex*
plorandi horofeopi modis refutatur.
Caput, vi. Initia urbiumsregnopyfatftionumdegum ignota efle/nullacp artem aflro
logos rradidiifequa poilint inucftjgari,
Caput.yii, Incertum adhuc efle apud ailrologos quomodo domus diuidendx qui-
tum eajt uires exten dantur,S quibus (ignis utendum.
Caput.viii.Loca plancta jt ueriilime aflequi efle laboriofiilimum,dcq; inflramen 0
torum Fallacia.
Caput.ix. Varix fententix deplancta^ monbu vanni inxqualitate, 8C maxima (c*

lis declinatione.
. . .. .. ,
TABVLA
Caput.x.Vnia' gradus errorem.immo SC folius rainotix multos interdum errores
parere nec per reuolutiones uel
annorum uel geniturarum - aut per magnas eoa-
iundlioocs affrologorum poffc iudicare.
Caput.xi.Diflidentes fcntentix de motu otffaui orbis, diffantia capitis arietis
otia/
ux a capicae arietis nonae SC auge folis.
Caput.xii.De diredliombus cj multiplids affrologorum fcntentix.
Decimo libro continetur confutatio rationum.
Cap.i.Epilogus eopt qux hatffcnus cofetta.K qd in fequentibus agendi! fit libris.
Caput.u. Rationes affrologorum inanes effe SC radiculas
Caput. ni. Duplex principium quo affrologi decernunt qux domus fit fortior-fol.*
fum cfTe.utqi fitucrum.non tamen ex eo id colligi quod uolunt
Caput. 1111. Argumentationes affrologorum quibus fua roborant dogmata ad qnqj
fere genera redigi- infirma quidem SC inefficacia.
Caput. v.Rationcs a parabobea fimilitudine dudtx,quibus domorum probant pro
prictates refelluntur
Caput, vi. Confutatio rationum Auenrodan de proprietatibus fignorum qux ab
,
ordine SC confequentia fignorum fummuntur.
Cap. vn. Cotraroncs capide pprietatu quas Aboafar ex ordine accipic planerajg.
Caput. vui.Gaudia planctarum cum domibus ruere.
Caput. ix. Rationes Ptolo.de planetarum domibus definiuntur
Caput.x.Facicrum SC finium rationes iam effe reprobatas.
Caput .xi. Quod cui membro fignura dominctur uatie a uariis determinari & ab
omnibus parum rationabiliter
Caput.xii .Rationes affrotogoium quibus proprietates fignis abfoluteconucnicn-
tes affruuntur.quod dc fupradid-is fint reiectx.
Caput. xni. Taxatur Ptolo.de planetis loquens' ac fi ex elementis con flatent rado
ncfqj aliorum quibus planetarum probant qualitates pariter confutantur.
Caput jcitn. Si concedamus planetas primas efficere qualitates non efle propte-
,
rea concedendum alios noxios efle alios falutares.

Caput.xv. Rationes affrologorum de dominis dierum K horarum, anniftp plane-*
tarum inefficaces efle,turaaftrologos fxpe uti demonftratione circulari.
Vndecirao libro continetur confutatio experimentorum.
Caput pri mum.Ex his qux hadl cnus funt probata patere affrologiam cxpcnmen
tis non efle comprobatam.tum idem multis rationibus probari.
Cap Jt.u.Si qua expientia hfi de aflrologis dogmatis po(Tit,ea nodu efle habitan .
Duodecimo libro continetur q> non fic habita per rcuclatione.

Caput primum.Non efle adhibendam fidem affrologix quafi rcuelatx.
Caput.n. Quales xgyprii atep chaldxi apud quq^ nata affrologia.
Caput .in. Quid chaldxos & aegyprios in hanc opinionem induxerit fieri fato res
humanas SC de flellis pofle prxuideri.
Caput .mi. In ea qux oblemanda in pdieffionibus (latuerunt quo patffo inciderint
Caput. v-Quid obferuanda illa indicarent-quibus conictfhiris definierunt
Caput. yi-Quibus fomentis autfla quomodo propagata
Caput, vu. Quomodo ab xgyptiis ad alios affrologia deuenerit.
Fuut tabula.
/ il
X.Kfi' ict y.
iiiiMUiitnsbu
'
'I
' '
-\V i
a i,
Dirputationes Ioannis Pici Miran

dulx litterarum principis ad*
uerfus aftrologiam diui/
natricem quibus pe
nitus fubnerua
ta corruit.
*
v*
I
.
Vwi r*
.
!MfW

Pico Della Mirandola - Heptaplus

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Pico Della Mirandola - Heptaplus

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

!

3L-m Jte JejM Cts m-cX

IOANNIS Pier MIRANDVLAEOMNrA

loannis Pid Mirandulreuitapcr Ioancm

Heptaplus dc opere Sex dienim geneofcos.

Deprecatoria ad Deum elegiaco carmine.

Apologia tredecim quadlionum

Tratfatus de ente SC uno cu obiedhoibus qbufdam

Oratio quaedam clegantiflima.

Epiftoleplurcs loannis Pid Mirandulsc.

Teftimonia eius uitae & doftnnx

Caealii Cypriani epifeopi Carthaginenfis de ligno

Hoc in uoluminc feribunt Epiftolas hi uiri clariflimi.

loanncs Picus Mrandula Philipus beroaldus

Robcrtusfaluiatus. lunian? maius parthenopeus

loanncs Francifcus Picus MiraDdula Ludouico Marix Sfortix

X qdem aulpicacius cffccerc.f.no ra xternx defundlopt memori x q fupflicu ^coparadx uicg

rx maliuoli animi fufpitioni fit, inuidcrcci tam multi pofliint

hibcrec".Patemu genus Clicet ab Coffantino exfare 9

mopsq) holum ortus.infolita qnq? ligna-aut prxcecillifTe^aut (ubfequuta fuiflc.uc

benti colore deceriqj rubore interfpcrla.cxfiis 6C uigilibus oculis,flauo Si inaffeifla

ficiu pu' qax facriseu initiari uchemeteroptabat.difccndi iurispotificii gratia .Bononia fe

cr calluit rraftulit.qd' cu bienmu dcguta(Tet,mcris id iniri traditionibus coufpicatus,alio de

fiones ro atep arabum uedigatas.Mulca ite de pythagorx,tremigediqi.K Orphei , prifea SC

ori genes multorum tcliimonio elcgantidimc comprobauit , Nec

(as,qui ex remoris oris dilceptandi gratia romam (e contulident Verum obtrcdhl .

ffrophis potius 8i cuniculis fugillare.clancularifqj telis fuffrodere , peflifera corru

VITA ICXAN PICI MIRAN.

VITA IOAN.PICI MIRAN.

Angelus mum deumxit Angelum. f.Polirianuro uipt grxcc.latioeqj dotftidirnum, nccno ua

feruentidimo deum amore profequabatur.Interdum etiam alacritas illa animi p*

fumatifqj clucubracioib 9 qbufda' egenis elargiar, crucifixo munit? .excrris nuda

VITA 10 AN PICI MIRAN.

VITA IOAN.PICI MIRAN.

decimqj iam libris X quidem abfolutiflimis ex trcdecim ab hoc deflininatis eo

tas inuenie quas figillatim nonmodo eliminare X profligare propofucrat . Sed X

VITA IOAN PICI MIRAN.

iierbis citra ambiguiratem comperiet . Neotericorum turba partiropro meritis

carionc du taxat dnicx orarioois,Regulafq) bftuiuedi circiter.Ubreues proferto ni-

VITA 10AN.PICI MIRAN.

Fpiflolx prefertim pfalmop: enarratione compilari pofTc putaueri.Sed SC cpiftolx circitcr.l.

Probat? to.fed ingenuoonultiformi etia ,p rept uarietate^q SC fi totum C ut aiunt ) Ifocratis

dicendi myrotherion confumpferit / muditix tri SC decore maicflaris ornamenta feruauit

bus ad laudandam ppe Virgi .xneide fabricati s/no in Romana hiiloriamon in me

mundi fabrica in incenfcendis facrofandx catholicx ccclefix hoftibus defudauit

uendis SC adhortandis amicis nauauit operam. Vept hanc dc qua agtmus^eloquca^

nulla qux in cius apologetico coement'

profequendx.exadifliraiq; raores in publicum educedi funt ,ut

Nuptum quoq; uitgines traderet , eique ftatira , ut orogatas nummos g pnmutn

vita ioan. prcr miran;

penna, nohcbrxx non chaidxx.Abra.cxq, lmgu* Vitta

Q proh dolor) licitatas

VITA IOAN.PICI MIRAN.

ueram adipifei qux fcrapcruirtutesceu omnes indiuidua Si aflecla comitacur. hu*

mento xtatifq; tefiduum m eis femper uolucndis,confumcrc datuidc , nifi publica

cognofcc u t ad deum amandum conuciterent Si incitarent mcnrcs.quod opus pfx ponderas

cum eoobuerfarer.obfonatorem pagella qnada oblata expenfa p approbatioem ex

bribulq} illecebris commotos fuerat feminarum

nobilirtimo profluebant qui quandoq? deuios mollitudinis uoluptarix anfradtus

(certatus fuerat. Videntur enim ad difciplinam

ob propheex recondillima fcnfa fermoinfq, elcgantiam-non fc paflim ,

philofophix tcris Dro

lapicntiam.fcd Si ucram eloquentiam-inuenifre Ictabundas cxultabat.Multaq,

VITA IOAN. Pia MIRAN.