THNH T-MA V N LINH HNG KINH THNH

(Thi s Thn hc - S 3 - Thng 2.1995, tr. 72-90)

Pierre Benoit

Trong bi vit ngn gn ny, ti mun im li phn ng gp ca thnh Tma trong nhng tranh
lun gn y lin quan n n linh hng trong Kinh Thnh. Ti bit trong nhng tc phm mi
y nht, ngi ta ln ting khng nh rng, nhng vn do cc khoa tm l, x hi hc v
ch gii hin i t ra lm cho nhng bc u chp chng v n linh hng ca thi Trung c
tr nn li thi [1]. nh rng cc quan im mi, pht sinh t nhng tin b ca cc khoa nhn
vn phi c quan tm. Nhng ti ngh rng kin ca cc thn hc gia c thi v c bit ca
thnh Tma phn ln vn cn gi tr v tip tc cng hin cho cc cng trnh thn hc mi nhng
nn tng vng chc. Xem thng nhng kin , to nh thn hc s lm nguy.

Thnh Tma khng trnh by y cc vn chng ta ang quan tm, v li tip cn Sch
Thnh ca ngi cng khng ging chng ta hon ton. Nh vy, cn nh gi ng nhng g
ngi trnh by v b tc cc kt lun ngi a ra. Nhng khng c ph nhn. Nu khng, ta
s mt nhng im quan trng gip soi sng vn . Nhc li nhng iu quan trng y y,
ti mun cho thy quan im ca thnh Tma gip khai thng mt s b tc v m ng cho
nhng gii php tt p hn nh th no. ng thi cng mun a ra nhng im m ngy nay
t tng ca thnh Tma cn c gii thch li v p dng rng ri hn.

I. im u tin cho thy vic da vo thnh Tma l bo m. l vn Thin Cha v con

ngi cng tc trong vic vit nn Sch Thnh. Vn kh r, ti ch xin trnh by vn tt. Qua
bao nhiu th k, ngi ta gn gi, c v gii thch Sch Thnh trong yn n, coi l b sch
hon ho khng ai chi ci c. Ch no trong Sch Thnh ngi ta cng thy bn tay ca Thin
Cha m khng my quan tm n phn ng gp ca con ngi. Nhng th k qua ri.
Nhng ri s pht trin ca khoa hc thc nghim v lch s hin i buc Sch Thnh phi chp
nhn nhng i chiu l nhng khuyt im v pha tc gi loi ngi trong Sch Thnh. T
, ngi ta tm cch xc nh v tr xc ng ca con ngi trong vic hnh thnh quyn sch
c linh hng. C nhng ngi nh gi qu ln phn ng gp ca con ngi n gim thiu
ti a phn ca Thin Cha, thm ch l khng cn g c : Kinh Thnh c nguy c tr thnh mt
quyn sch cng nh bt k quyn sch no khc. Cc nh thn hc khc, nht l thuc Dng Tn,
lo gi gn tnh cch thing thnh cho Sch Thnh, phn chia vai tr ca Thin Cha v ca con
ngi. Xem ra qun bnh hn, nhng vn cn ln cn. Cc v y cho rng Thin Cha th cung cp
cc tng, cn con ngi th cung ng nhng t ng. S phn chia cng vic nh th khng
nhng kh hiu, ngay c i vi mt suy ngh trit l ng n chng l tng c truyn
thng m khng cn t ng xt nh phng tin chuyn ti y mu sc (giu tng tng, nhiu
hnh nh) ? m c i vi mt nn thn hc ng n na chng l Thin Cha v con ngi
li hnh ng nh hai nguyn nhn song hnh ?

Vic phn chia trn khng gii quyt c g c, bi v nu n chp nhn nhng bt ton ca con
ngi v phng din ng vng hay vn chng th n li i tt c mi t tng ca Sch Thnh
u phi trc tip bt ngun t Thin Cha. V nh th l i Sch Thnh phi l mt cng trnh
hon ho. Th nhng d kin c th ca Sch Thnh li ph nhn iu y. Chnh trong lc , cc
nh thn hc theo trng phi Tma, nh cc tu s a Minh : Zigliara, Pgues, Lagrange cc v
ny cng ng thi l nhng nh chuyn mn Kinh Thnh khai thc hc thuyt ca thnh
Tma v nguyn nhn dng c p dng vo trng hp c bit ny [2]. Nguyn nhn dng c
ch c p dng cho s nhn thc ngn s mt cch rng ri v khng cht ch, v ngn s vn
l nguyn nhn chnh nh ca nhn thc ca ng. Nhng nguyn nhn dng c c p dng
ring cho tng trng hp n linh hng Kinh Thnh, v Sch Thnh vi mi ngha phong ph
ca n, nh mt kt qu, vt ln trn tt c hnh vi ca tc gi vit Kinh Thnh, thm ch c n
linh hng na. i vi s phong ph ny, tc gi thc s l nguyn nhn nh.

Thin Cha khng cng tc vi tc gi Kinh Thnh theo kiu tng quan gia ng ch vi vin
th k nim tc gi hiu theo kiu con ngi c th lm cho ngi ta ngh nh th nhng
Ngi hng dn tc gi t bn trn v bn trong, bng quyn nng sng to thc y ti u th
to ca Ngi trong khi vn hon ton tn trng th thc hin hu v hot ng ca tc gi : Ngi
lm cho tc gi suy ngh, c mun, vit ra theo s thao tc trn vn ca cc c nng con ngi
ca tc gi, k c nhng gii hn, nhng bt ton ca cc c nng y. Tc ng ca Thin Cha
khng lm t lit cc ti nng ca cc tc gi thnh, tri li nng cao v kin ton chng. ng
thi Ngi vn cho cc ti nng y trong nhng iu kin khng gian, thi gian, vn ho cn
thit tc gi c th i thoi c vi ngi ng thi. Do , Sch Thnh mang c tnh va
tht s nhn loi, ngha l Sch Thnh hon ton l tc phm ca Thin Cha l nguyn nhn chnh
va l sn phm ca con ngi l nguyn nhn dng c. V t tng cng nh v li vn, Thin
Cha v con ngi thc s v cng l tc gi, mi bn theo cp ring nh l hai nguyn nhn
khng phi t ngang nhau song song vi nhau, nhng ci ny vt trn ci kia. C n ch ca
Sch Thnh cng l kt qu ca s cng tc gia Thin Cha v con ngi. iu ny phc hi
quan nim c in v n linh hng li l, khng hiu theo ngha c chnh t nh ngy nay,
nhng ng hn l mt s hng dn rt hu hiu nh , con ngi vn t do suy ngh chn la
li l ngn t. Thin Cha ch tr vic bin son bn vn trong Ngi t by t tng ca
Ngi v gieo vo nhng ngha su xa m Ngi s mc khi v sau.

l t tng trc tin v qu bu thnh Tma ng gp cho vn n linh hng.

II. V y l mt ng gp khc, cng rt phong ph, nhng chuyn bit hn. Trong kho lun v
n ngn s, thnh Tma p dng vo n mc khi ngn s s phn tch tri thc con ngi thnh
hai phn : cc biu tng tc l nhng tng hoc hnh nh l cht liu ca cc biu tng y,
v phn on m l tr thc hin v cc biu tng y [3]. Theo thnh Tma, n sng ca Thin
Cha c th tc ng trn cu t ny hoc cu t kia hay trn c hai cu t lin kt li. Trng hp
sau l n ngn s thun ty : qua mt th kin kh gic, hoc tng tng hay tr nng, Thn Kh
Thin Cha mc khi nhng iu m ngn s khng bit v ban cho ng th nh sng gip phn
on v cc iu y mt cch siu nhin, chng hn trng hp ngn s Isaia v Girmia chim
ngm vinh quang Thin Cha. Mt khi thiu nh sng y, ta khng th ni v mc khi ngn s
c na, v d nh Phara hay Balthasar khng hiu cc th kin nn h khng thnh ngn s
c. Nu Thin Cha ch ban nh sng, cn ngi c n linh hng th c nhng tng hay
hnh nh rt ra t kinh nghim t nhin ca mnh, th vn c mc khi ngn s tht. V rng nh
sng siu nhin ban cho tm tr con ngi kh nng nhn nh v mt d kin t nhin bng nhng
phn on siu nhin, nh ngn s khm ph ra nhng ngha tn gio trong cng cuc cu
v t ti mt mc khi ch thc.

Trng hp va ni th nhiu v thng xuyn hn trong Kinh Thnh, v l l do ti sao cc

nh ch gii c bit quan tm n trng hp trn. iu ny gii thch nhiu trng hp trong
tc gi Sch Thnh khng cn c mt th kin no, m ch lun gii v cc bin c hay nhng
vn ca thi i mnh, nh trng hp tc gi sch cc Vua, hay tc gi sch S bin nin thut
li lch s Israel, hay trng hp vua Salmon hay mt nh khn ngoan no khi nghin ngm
nhng vn nn mun thu v nh mnh con ngi v v o c. Theo thnh Tma, tt c nhng
iu cng thuc mc khi ngn s, bi v n soi sng ca Thn Kh gip con ngi phn
on tt c cc thc ti nhn loi vi s chc chn ca chn l siu nhin [4].

li l mt ng gp qu gi na cho vic gii thch Kinh Thnh : vy khng cn i tt c cc

t tng trong Kinh Thnh u phi c Thin Cha trc tip cung cp, nh mt s nh thn hc
trc kia cho l cn thit phi nh th. Cc t tng trn c th hon ton do kinh nghim nhn
loi cng vi tt c nhng gii hn v khim khuyt, v n soi sng gip phn on vt ln trn
ch khng loi b.

Nh th, quan im khai phng ny ca thnh Tma cn c n nhn vi lng tri n, v c th

ni n tr thnh lp trng cn bn c mi ngi tha nhn. Tuy nhin, khng nn lm hng
lp trng trn v cch hiu t ng sai v cng nn p dng quan im cch rng ri hn.
thi i ca ngi, thnh Tma khng th thc hin c iu . Xin gii thch di y.

III. Ngi ta thng hay rp ni mt cch t chun xc cc danh t mc khi v linh hng,
nh ti va trnh by, vo vic phn bit gia nh sng siu nhin c hoc khng c cc biu tng
thin ph [5].

Nhiu tc gi dng danh t mc khi cho trng hp th nht v linh hng cho trng hp
th hai. T hn na, mt s ngi cn t i ti ch ch nhn rng trong n mc khi c s ph
bm cc biu tng siu nhin, cn n linh hng li bao trm tt c nhng g lin quan n n soi
sng phn on. iu khng ph hp vi ngn ng ca thnh Tma. V khng ch l vn
tranh lun v ngn t. Khi phn chia hai th on sng nh th, ngi ta thc hin mt cuc
ct x nguy him. i vi thnh Tma cng nh trc i vi Kinh Thnh [6], linh hng v
mc khi l hai phng din khc bit nhng khng tch bit ca cng mt on sng. Linh hng
th ch nng cao l tr ln bnh din siu nhin, cn mc khi l khm ph ra chn l siu nhin nh
l kt qu. Hay ni theo kiu Kinh Thnh hn, linh hng l Li Thin Cha t t by cho tc gi
thnh v thm nhp vo i sng ca ng. S cch ly hai kha cnh ca on sng trn ch lm
cho c hai kha cnh y ngho nn i m thi.

IV. Hc thuyt ni trn ca thnh Tma gy nn mt cuc tranh lun khc v bn cht ca phn
on c linh hng : l phn on thun l hay phn on thc hnh ? [7] y, hai vn i
lp nhau, mi bn u c nhiu ngi ra sc ng h. Cc quan im u th ng nhng phin
din. Nhng ngi ny c l khi qu quyt rng y thnh Tma ni v mt th phn on thun
l : trong phn trnh by v n ngn s, i vi thnh Tma, vn l s biu hin siu nhin mt
chn l mc khi. Vy phn on ni trn nm bnh din nhn thc thun l. Cn nhng ngi
khc cng khng sai khi i vic bin son Sch Thnh phi c s can thip ca cc phn on
thc hnh. V rng vit mt quyn sch l chuyn khc vi chim ngm thun tu mt chn l.
Tuy nhin, nhng ngi ny lm khi mun da vo thnh Tma, v thnh Tma khng nghin
cu ch xc trng hp m h cp n. Ni g th ni, thnh Tma khng bn ring v n
linh hng vit sch Kinh Thnh ng ngha, m ngi ch ni v ni rt r rng v n mc khi
ngn s. l iu quan trng. V ng nhn v s kin ny chc chn a ti nhng lm ln.
Khi nghin cu trng hp tiu biu ca v ngn s nhn c mc khi v nhng mu nhim
thn linh, thnh Tin s thin thn buc phi t mnh trn bnh din nhn thc thun l. iu m
sau ngi ni v s thng truyn tri thc mc khi y bng li ni v bng php l, th ch
lin quan n vic truyn t trung thnh v hu hiu s ip chim ngm, l h qu [8] tt yu
khng t ra vn ring bit no na. Nu ta mun nghin cu trng hp hon ton khc ca
mt ngi c Thin Cha gi bin son Sch Thnh, khng phi ghi li mt th kin nhn
c trc tip nhng bin gii nhng s vic mang tnh nhn loi, thu thp cc k nim ca
qu kh, khch l nim hy vng ca dn, canh tn phong ho, th theo ti, cn cn phi xy dng
mt lun im c o, song song nhng li khc hn vi lun im ca thnh Tma, va da vo
cc nguyn tc ca ngi, li va bit rt ra nhng p dng mi m.

Tu mc tc gi thnh mun nu ln mt gio hun thuc bnh din nhn thc m phn on
thun l ca ng cn c n soi sng, nh thnh Tma ni ti, cn i vi phn ln vic la
chn sp xp, k thut bin son sch, th n linh hng s tr thnh n soi sng cho phn on
thc hnh km theo mt s khi ng mun v tt c cc quan nng thc hnh. V chuyn ny,
c nhiu tranh lun trng phi v b.

Tht vy, phn on thc hnh s c nh hng trn phn on thun l, nh hng y s phm
nh mt cch rt quan trng cc pht biu, cc qu quyt, cc gio hun ca sch. Mt phn on
thun l khng lun lun nhm i tng l mt chn l tuyt i v n khng dt khot khng
nh cng khng dy chn l y. C th tc gi ch nhm n mt kha cnh gii hn ca i tng,
ch phn no xc tn, ch chu trch nhim tng i khi trnh by cho ngi khc chp nhn. Tt
c nhng iu trn u ch yu ph thuc vo mc ch ng nhm cho cng vic, ngha l ph
thuc vo phn on thc hnh vn hng dn ng. iu va ni c gi tr cho quyn sch c
linh hng cng nh cho bt k quyn sch no khc, v on sng ca Thin Cha s thch ng
vi cc dng thc nh th. Nh nh hng ca on sng y, nh hng c phm nh ty mc
ch m Thin Cha n nh cho Sch Thnh, tc gi thnh s ch ni nhng iu, ch khng nh,
ch dy nhng iu trong nhng gii hn do mc ch y i hi. Bi v gio hun ca Thin Cha
c trnh by qua gio hun ca tc gi loi ngi, nn iu ht sc quan trng l nhn thc ng
cc phm nh v cc gii hn y, nu nh ta mun khi lm sai lc Li Thin Cha, tc l bt
Li Thin Cha ni iu m Li Thin Cha khng mun ni ti.
V. Vic bin son cc Sch Thnh khng phi l cch thc duy nht Thin Cha dng dn dt
Dn ca Ngi. Nu tham cu Kinh Thnh [9], chng ta s nhn thy rng Thn Kh thc y con
ngi hnh ng v ni nhiu hn l vit. Thn Kh khng ch thc y mt ng Ghtn (Tl 6,34)
hay mt ng Gptc (Tl 11,29) chin u chng li k th ca Israel, nhng cn v nht l Thn
Kh hng dn ng Ms (Is 63,11.13), ng Gisu (Ds 27,18), vua avt (1 Sm 16,13) trong
s mng lnh o dn. Mt khc, chnh Thn Kh Thin Cha khin ng Balaam ni (Ds 24,2),
ri vua avt (2 Sm 23,2), ng Isaia (Is 58,29), ng dkien (Ed 11,5) v cc ngn s khc na
(Dcr 7,12 ; 2 Pr 1,21). C iu l l Kinh Thnh khng h ni Thn Kh bo ai vit Sch Thnh.
Sch Thnh i khi c ni l Thin Cha truyn lnh vit (Xh 17,14 ; 34,27 ; Is 30,8 ; Gr 30,2 ;
Kb 2,2 ; n 12,4), nhng khng bao gi lnh truyn c ni kt r rng vi mt hot ng
c bit ca Thn Kh. iu y khng c ngha l phi t vn v li xc quyt ca 2 Tm 3,16
: Ton b Kinh Thnh c Thin Cha linh hng. Nhng ch mun nhn mnh rng vic vit
thnh sch l chung cuc ca ton th mt Mc khi c thc hin trc tin bng hnh ng
v li ni. Vic vit ra l s n nh, c nh nhng cha hon tt m l lc tm, c tnh cch
tng hp v ct yu, ca mi din bin qua Thin Cha t mnh ra cho Dn ca Ngi v o
luyn h theo k hoch cu ca Ngi.

D kin Kinh Thnh trn m rng cch c bit cc quan nim v n linh hng v mc khi.
V l sc thc y khng ch vit nhng trc ht hnh ng v ni ln, n linh hng bao
trm tt c sc nng ng nng v dn dt lch s thnh. l lung sinh lc c v cc th
lnh c Thin Cha tuyn chn v qua h c v ton Dn thnh bng cch soi sng v dy d
h i trong con ng cu . Cn v mc khi. Mc khi khng cn n thun l s khm ph
nhng chn l tru tng chim ngng, nhng mc khi bao gm cch rng ri hn tt c
nhng cch thc t by tm lng ca Thin Cha, tt c nhng ln Thin Cha ch thn gp g
con ngi, tt c nhng li Thin Cha ni m hn l em li nhng hiu bit, nhng cng cn,
v nht l, gi n li mi gi quay tr v v sng yu thng. Tm li l tt c chn l v s
sng c th v hin sinh y, c lm nn bi s bn vng, thy chung v chnh trc m ting
met trong ngn ng Hpri cho thy r. Cui cng, mt ng n linh hng v mc khi vn
l s kin mt c nhn c Thin Cha tuyn chn lm trung gian gia Thin Cha vi Dn ca
Ngi. Nhng ng khc, n li mang ly mt tnh cch on th hn. Nhng trung gian ny th
nhiu v phn ln vn cn khuyt danh. Khi hiu bit Kinh Thnh ng n hn th ng sau
nhng khun mt ln ca mt vua avt hay mt Isaia, ca mt Mtthu hay mt Gioan, ta s thy
thp thong mt s ng nhng ngi m nh c ch, li ni, nhng ng gp vn chng ca
mnh, h gp phn xy dng v vit nn lch s thnh. Tt c nhng con ngi y, mi ngi
mt cch v tu gp phn ln hay nh, u nhn c sc thc y ca Thnh Thn v mang
cng nh chuyn trao s ip Li Thin Cha.

Thnh Tma khng th c c nhng quan im nh trn. Mt ng v ni chung, chn tri t

tng trong trit hc Aristote chi phi thi kinh vin, khin thnh Tma nghin cu chn l
nh mt i tng tru tng nhn thc mt cch suy l. ng khc, trng phi kinh vin
thi thnh Tma cp n vn linh hng di phng din hn hp ca v ngn s n
nhn, mt cch hn km th ng, mt th kin m v ngn s phi thu hiu v truyn t li cch
trung thnh ti a. l mt quan nim truyn thng th c t thi Hy-lp c i, v thm ch l
t Do-thi gio chu nh hng Hy-lp ca mt Philon hay mt Josphe. Thnh Tma khng th
hon ton trnh khi cch t vn ca thi i mnh. Nh chng ta thy, thnh nhn c
cng nhn mnh n tm quan trng ca phn on, l phn ng tch cc ca ngi c n linh
hng trc d kin c t by cho ng quan st. Thm ch ngi cn cho rng khng nht thit
phi c th kin v mt phn on siu nhin i vi nhng kinh nghim t nhin c th
mang li mt mc khi ch thc. Cui cng, ta c th nu ln nhiu ch trong kho lun ca
ngi, trong ngi thu tm cc hnh thc linh hng vo hnh ng hay vo li ni nh nu
trn.

Trong a.2 ca q.173, thnh Tma ni n trng hp phn on ca ngi c n linh hng da
vo vic phn on mt cch ng n v hu hiu iu phi lm. Trong a.4 cng ca q.173,
thnh Tma vit : L tr ca v ngn s c khi ng (bi Thnh Thn) khng ch hiu mt
iu no , nhng cn ni hay lm mt iu g . Trong a.3 ca q.174, thnh Tma cng
nhn mt cp ca n ngn s, thc ra khng ng lm, trong con ngi c khi ng
bi mt bn nng bn trong thc hin nhng hnh ng bn ngoi nh khi ng Samson bt
t cc dy tri. R rng l cc hnh ng i km theo n ngn s ch l h qu ch khng hn l
nhng c ch chnh yu v mang nhng ngha lm nn lch s cu , v nguyn chng khng
cho thy nhng nh ca Thin Cha. D sao i na, cc nhn xt ca thnh Tma cng cung
cp nhng kh nng khai trin m chc hn ngi khai thc nu nh ngi c hng chn
tri Kinh Thnh rng ln ca chng ta ngy nay [10].

VI. Chng ta cn phi n mt kha cnh sau cng v quan trng trong vn ca chng ta.
l s tin trin ca mc khi theo dng nhiu th k v nhng h lun ca n trong nhng lnh
vc ch gii v tnh cch khng sai lm ca Kinh Thnh.

iu ti ni trn v Mc Khi c quan nim nh l mt lch s nhng bc i ca Thin

Cha gia nhn loi, bao hm mt s tin trin c ng li s phm Thin Cha dn dt. Thin
Cha t by cch tim tin cho con ngi mu nhim v s hin hu ca Ngi, v tnh yu, v
nh cu ca Ngi sao cho con ngi c gii thot dn khi bng ti u m v v lun hu
t n nh sng y v s chnh trc trn vn m c Kit mc khi sau ny.

S pht trin ca cc khoa hc lch s c bit gip chng ta nhn ra s tin trin tim tin ca
Mc Khi. Thi Trung c, ngi ta cng nhn thy v thnh Tma ni ti iu ny trong
phn trnh by ca ngi v n ngn s [11]. Ngi phn bit lm ba thi k, mi thi k c
bt u bi mt mu ngi tiu biu : trc khi c L Lut, vi ng praham ; di thi L Lut,
vi ng Ms ; di thi n sng, vi cc Tng . R rng li phn chia ny cn gin lc v
c khuynh hng suy l nh tt c kho lun cho thy : trc ht Thin Cha t mc khi
Ngi l ng ton nng, ri v yu t n thun ca Ngi, cui cng l mu nhim Ba Ngi.
Cn v hng i ca hnh vi nhn linh, tc l lun l, thnh Tma khng cho rng mc khi ngn
s tin trin theo tun t ca cc thi i. Tuy th, t l trong nhng g lin quan n vic nhn
thc cc mu nhim, t tng ca thnh Tma c bao gm nhn thc v mt s tin trin ca Mc
Khi, trong cc giai on khi u th km hon ho hn cc giai on hon tt. Chng ta c
th thy c quan nim ng n ny c nhng m hng no i vi thi i chng ta, khi
m tnh cch bin chuyn v pht trin ng l ang tr thnh nhng ti c ngi ta thch
nghin cu.

VII. i vi vn chng ta ang tm hiu, th s tin trin ca Mc Khi bao gm hai p dng
quan trng. Trc ht, l s p dng cc ngha th hai trong Kinh Thnh. Cc ngha y cn mc
nhin trong giai on u ca Mc Khi, n ni ngi c n linh hng khng th nhn bit,
nhng Thin Cha chun b cho giai on v sau, lc m cc ngha y tr nn r rng v c
nhn bit. Thnh Tma ni trong a.10, q.1, I v ngha ny m ngi gi l ngha tinh thn,
thing ling. Nhng thnh Tma ch n ngha tiu biu (typique) ca ngha ny [12] l
ngha v nhng con ngi hay nhng bin c do Thin Cha tc ng, tin trng cho nhng g
c thc hin trong tng lai. Thnh nhn khng trnh by r v mt ngha th hai khc m
ngy nay gi l ngha sung mn, l ngha chnh cc t ng Kinh Thnh mc ly, ch yu l ca
Cu c, c Thin Cha lp li trong Tn c, nhng c gii thch cch mi m, c o
su, thm ch c bin i nh nh sng ca vic hon tt c c Kit thc hin. ch khc,
ti trnh by vn ny kh y , nn y c th ch tm tt nh th thi. Vn gn, ti cho
rng v ti c gng chng minh rng ngha sung mn l c v quan trng, thm ch l thit yu
na, v ni chung l thng rt hay gp. Nhng ti nhn thy thnh Tma khng trnh by
ngha y cch minh nhin. C th chng ta thy n c gi ln trong cu sau y a. 4, q. 173 :
V l tr ca v ngn s, nh chng ta ni, l mt dng c khim khuyt, ngay c ni cc ngn
s tht, nn khng bit c mi u Thnh Thn nhm ti hoc trong th kin h thy, hoc
trong li h ni, hay c trong vic h lm. C m ch hay khng th cng c iu cn tha nhn
rng thnh Tma cng nh tt c cc Gio ph v cc nh thn hc xa kia u khng ng
n vn ngha sung mn. Nhng s im lng ny cng d hiu thi. Cc tc gi c thi khng
bit hay ng hn khng bn tm v s tin trin ca lch s v ca ngn ng lo phn bit
ngha ca mt t ng trong nhng giai on u ca lch s cu vi ngha tin trin hn
m t ng y mang ly trong cc giai on v sau. Cc ngi em lng thnh c sch ngn s
Isaia hay Girmia theo nhn quan ca thnh Phaol hay thnh Gioan. Thc ra, cc ngi s
dng ngha sung mn ca Kinh Thnh m khng thc v khng thy cn phi xc nh chnh xc
ngha y. Vy, ngy nay, khi chng ta c gng xc lp nh ngha y, chng ta ng i ngc
vi thnh Tma, m ngc li phi tip ni mt cch c thc v suy ngh iu m chnh thnh
nhn lm mt cch t pht v mc nhin.

Trc khi ri khi lnh vc gii thch ny, ti thy cn phi ni s qua mt vn tng gy
tranh lun mnh m. l thnh Tma c chp nhn l c nhiu ngha theo ch (sens littral)
trong Kinh Thnh khng ? Xin tr li dt khot l khng, nu hiu v nhiu ngha theo ch thc
s khc nhau n c th gy hiu lm.

S d thnh Tma tm nhng b v quan im ny [13], l v ngi mun knh cn(reverenter)

trnh by mt t tng ca thnh Augustin. V iu m ngi tha nhn theo chn v tin s gio
phn Hippone, khng phi l cng mt ch m c nhng ngha thc s khc nhau, m ch l
vic ngi ta c th chn la nhng li gii thch khc trc mt bn vn ti.

VIII. Mt h lun quan trng khc ca s tin trin ca Mc Khi, l c tnh khng sai lm
ca Kinh Thnh. Thnh Tma t ni ti vn ny. Hn l ngi c xc nh nguyn tc tng
qut, theo th mi iu hm cha trong Kinh Thnh u l chn tht (quidquid in Sacra
Scriptura continetur, verum est) [14]. Nhng ngi t c cm tng rng nguyn tc ny c th b
lm nguy. i vi ngi cng nh i vi cc Gio ph c thi, cc kh khn h ti cc mu thun
ni ti ca Sch Thnh, chng hn nh c s khc nhau gia cc sch Tin Mng. l nhng kh
khn d gii quyt. Hi th k XIII, Kinh Thnh cha phi chu s gim st nghim khc ca cc
khm ph hin i. V tr quan ca Kinh Thnh c chp nhn m khng tranh ci, tr mt s
im kh hiu, th phi nhn rng cc tc gi thnh ni v cc vn thuc khoa hc t nhin
theo hin tng bn ngoi ca chng. V cng vy, Thnh Thn khng mun dy ngi ta
nhng mn hc hon ton phm tc [15]. Thnh Tma ly li nhng nhn xt tuyt vi trn ca
thnh Augustin vn c khoa thn hc truyn thng tip tc vn dng. Thi , trong lnh vc
s hc, cc kh khn t c nhn mnh hn v thiu d kin ngoi Kinh Thnh kim chng v
ngi ta chp nhn m khng tranh lun v cc nin i v v cc khung cnh rng ln c Sch
Thnh trnh by.

Th nhng, chnh trong thi i ca chng ta li l cc tr ngi trm trng nht. V khng tm
c trong truyn thng cc gii php c sn, nn ngi ta bt u bung lng khi ngh loi
ra khi n linh hng hay t l khi tnh cch v ng ca Kinh Thnh tt c nhng g trong Kinh
Thnh khng lin quan n c tin v lun l. V ch c c tin v lun l mi l v duy nht l
iu Thin Cha mun dy. Nguyn tc ny khng xu. Nhng p dng mi tht l nguy him, v
c nguy c b mc cho s sai lm nhng s kin du t n c tnh cch th tc nhng khng phi
l khng c g lin quan kh n o l ca Kinh Thnh, chng hn nh vic gii phng trong bin
c Xut hnh.

V Hi Thnh khng chp nhn cc li gii thch trnh n vn nh th, nn nh thn hc li n

vi thnh Tma v tm c trong hc thuyt ca ngi v n linh hng c nhng nguyn tc tt
hn gii quyt. V Thin Cha iu khin cch tuyt diu mi hot ng ca tc gi thnh, nn
Sch Thnh l kt qu ca hot ng y v hon ton l tc phm ca Thin Cha c Ngi
m nhn v c n linh hng ca Ngi bo m. Nhng v Thin Cha tn trng cch thc
hot ng ca tc gi thnh l dng c ca Ngi, vi nhng gii hn v l tr, v mi trng v
vn ho, th Ngi vn mc cho suy t ca tc gi c nhng iu bt ton v thm ch c nhng
sai st trong bt k iu g khng lin quan n s ip m Ngi trao ph. Tuy nhin v y
mi l mu cht ca chn l trong Kinh Thnh nh sng linh hng khin tc gi ch dy s ip
v ngn khng cho tc gi rng buc chn l ca Thin Cha vo nhng kin ring ca c
nhn ng. Nhng kin khng c bo m ny hn s c th xut hin trong Sch Thnh, nhng
chng c khng nhm mc ch dy d, v Thin Cha gip cc tc gi thnh vit sao cho
c gi c c nhng cch th khch quan phn bit iu c dy vi iu khng c dy.

Khoa ch gii c nhim v lm cng vic y. Nhng rt cuc, cc phng th khch quan do
Thin Cha t nh trong bn vn Kinh Thnh l g ? Mt tiu chun u tin c suy din t
cc nguyn tc ca thnh Tma l tiu chun v cc th vn. trn chng ta ni n cc nh
loi xem u l i tng chnh (objet formel), u l khng quyt, u l gio hun m phn on
thc hnh ca tc gi cung cp cho phn on thun l ca ng. Vic la chn mt th vn chnh
l vic s dng mt loi nh nh th. Khi chn trnh by theo vn xui hay bng thi ca, theo ngha
en hay ngha bng, bng con ng s hc chun xc hay bng li vn tiu thuyt lch s, tc gi
chn ly mt cch thc nht nh trnh by s ip ca mnh. S ip ny mang n cho c
gi ca ng cch thc nhn bit iu m ng mun ni, v bit c tc gi mun a tnh xc
thc vo n u v mc no v, qua , l chn l ca Thin Cha. Nu cch thc y da trn
mt nhn thc khoa hc v khch quan v cc th vn c s dng vo thi y v trong mi
trng Sch Thnh c son tho, th phng php ny l tuyt vi. Nh th, phng php ny
cui cng c tha nhn nh mt qui tc chnh yu ch gii. Sau khi xem xt vn cch
nghi ngi v d dt [16], Hun Quyn minh nhin tha nhn qui tc trn v cn gii thiu trong
cc vn kin na [17].
Tuy vy, ti khng cho rng gii php ny l y . C hai l do khin phi tm hiu k hn. Mt
ng s l ngy th khi cho rng tc gi thnh, t mnh bit phn nh gia mt bn l gio
hun c Thin Cha bo m v trao ph cho ng, vi mt bn kia l cc quan nim c nhn
sai lm vn c c sng thing ling cho tn ti trong tm tr mnh [18]. Mt s phn bit
nh th i khi c th c trong thc tc gi [19]. Thng nht l khng th c. V tc gi s trnh
by t tng ca mnh theo mt cch thc, t l i vi ng, pha trn c hai phng din trn.
ng khc, v y l iu quan trng hn, chng ta thy tc gi trnh by nhng gio l v nhng
nguyn tc i vi chng ta ngy nay xem ra l sai lm, ngay c v phng din c tin v lun
l, th m cng xem ra chnh Thin Cha li cho php nh th. Tc gi Thnh vnh chng ni
chn t vong, ai no nh Cha, trong ni m ph, ai ngi khen Ngi ! (Tv 6,6) y sao ? Ngh
nh th phi chng l chi b mt tng lai bt dit ? V sch Dn s chng cho thy mt c
Cha ra lnh cho ng Ms st hi cc ph n v tr em Maian (31,1.17), mt cuc tn st m
lng tm chng ta ngy nay khng th chp nhn sao ?

Chnh v gii quyt vn nn gay go ny m chng ta phi ni n mt tiu chun khc c cc

nh thn hc nhn nhn ngy cng nhiu hn, l ng tm chn l siu nhin trong on vn
Kinh Thnh ny hay on vn Kinh Thnh khc c tch ring ra, nhng phi tm trong ton b
Sch Thnh, trong tng th ca Sch Thnh. Thin Cha ch dy nhn loi theo ng li s phm
tim tin v nhn ni. ng li ny vn m dn dn chn l v s thnh thin ca Thin Cha.
iu hm l trong nhng giai on u, Thin Cha chu ng nhng quan nim hay nhng
phong tc cn rt bt ton. V khng ch l chu ng nhng cn chp nhn, chu trch nhim, cn
coi nh l mm cha ng chn l hay ca s chnh trc. Th cho nn ting ku ca tc gi
Thnh vnh gi thit ni nim khc khoi mong ch mt cuc sng tng lai vi Thin Cha. Hay
v ngha thnh hin ca dn c tuyn chn i phi trnh i mi th nhim bi cc dn khc.
Khi chp nhn, khi truyn dy ngay c cc kiu quan nim hay hnh ng bt ton y, Thin Cha
khng dy nhng iu sai lm, nhng l nhng chn l tng i hay ng hn l nhng trnh by
tng i v chn l ca Ngi, l chn l tuyt i. Chng ta hiu sai m cho l nhng sai
lm, khi chng ta tch ring chng ra v cho chng mt gi tr tuyt i thi.

Chnh Thin Cha gi cho mnh vic sa cha v thanh luyn dn nhng bc u chp chng,
cn bt ton v tm thi [20]. V Thin Cha lm iu xuyn sut Mc Khi, ngang
qua Cu c v Tn c, khi dn dt con ngi i t ch th hn theo bn nng n ch yu
thng k th ch, t vin nh bun thm ca m ph ti nim hy vng chc chn vo hnh phc
bt dit bn Thin Cha. Nu chng ta mun minh oan cho gi tr ca gio hun siu nhin c
mc khi trong Kinh Thnh v nhn ra chn l hon ho ca Kinh Thnh, chng ta phi tm kim
chn l y trong ton th Sch Thnh, mt khi Thin Cha vit xong chng cui cng v
ni ra li cui cng ca Ngi. Rt cuc, l tiu chun ng n nht nhn ra tnh khng sai
lm ca Kinh Thnh [21]. Chnh tiu chun ny phn bit cc hng ca bn vn thnh nh vo
cc phng th khch quan m Thin Cha t vo khi lp li ch ny iu ni ch
khc, khi iu chnh, khai trin, lm sng t hn gio hun ca Ngi cho ti khi c hon thnh
trn vn ni c Kit.

Nh ti ni, thnh Tma khng a ra tiu chun trn. Vn thi i ca ngi t ra khng
i hi iu . Tuy nhin, ngi a ra mt nguyn tc v vn trn khi nhn nhn trong
Mc Khi c mt s tin trin i t ch t hon ho nht n ch hon ho nht. V im ny, cng
nh v cc im khc ti nghin cu, ch cn khai trin thm, o su thm cc ch gio v trc
gic ca ngi c th t c cc gii php cng ngy cng chun xc m cc tin b trong
vic nghin cu thn hc i hi.

IX. Ti xin b tc thm v y cng l nhn xt cui cng ca ti rng hc thuyt ca thnh
Tma v loi suy s a vo vo ton b vn trn mt s uyn chuyn cn thit.

D l ni v tc ng ca on sng tri rng n ngn t cng nh tng, n cc chi tit ph

ty cng nh n cc hc thuyt ct yu, d l ni n cc dng thc khc nhau m s thc y
ca Thin Cha khin ngi ta hnh ng, ni ln, vit ra, d l ni v cc tc ng h tng gia
n linh hng v mc khi, gia phn on suy l v phn on thc hnh, d l ni v cc li din
t chn l ca Thin Cha ni tip nhau v tin trin dn qua cc th k, th cc li phn bit trn
phi lun c thm nh theo cch thc loi suy. Ta hay lm chai cng cc vn trn khi quan
nim cc vn theo mt th n ngha cng ngc. S uyn chuyn loi suy m thnh Tma
li qua nhiu v d s gip chng ta bit tn trng v hiu ng hn s phong ph va phc tp
va sng ng ca v s nhng vic m Thin Cha ca chn l v tnh yu ang i thoi vi
con ngi.

"Saint Thomas et l'Inspiration des critures trong Tommaso d'Aquino nel suo VII
centenario, Congresso Internazionale, Roma - Napoli, 17 - 24, aprile, 1974, trang 115-131.

Vinh Hng chuyn ng

(Bi ng trn y c i cht hiu nh)

1 X. James T. Burtchell, Catholic Theories of Biblical Inspiration since 1810. A review and
Critique. Cambridge, University Press, 1969 chng hn.

2 Nguyn nhn dng c ch p dng cho nhn thc ca ngn s mt cch rng ri, ch khng st
ngha. Trong nhn thc ca mnh, ngn s vn l nguyn nhn chnh nh. Nhng khi p dng
vo n linh hng Kinh Thnh th son gi thnh l dng c theo ngha cht. V Sch Thnh, vi
tt c ngha phong ph ca n, l thnh qu vt hn hot ng ca son gi thnh, k c khi
ng c linh hng. i vi s phong ph ny, son gi thnh thc s l mt dng c khim
khuyt (instrumentum deficiens) (ST II-II, q.173, a.4 corp.). Nht l xem : P. Synave et P. Benoit,
La Prophtie, d. de la Revue des Jeunes, Paris 1947, pp. 286-293 ; 303tt ; nhng suy t ca M.
Labourdette, O.P. trong La Revue Thomiste, 1950, pp. 415-419 ; v nhng sa cha ti thm
vo trong n bn ting Anh :Prophecy and Inspiration, Descle 1961, pp. 80-81, v nht l 118tt.

3 ST, II-II, q. 173, a.2.

4 Ibid. q. 173, a. 2 ad 3.

5 X. Rvlation et Inspiration selon la Bible, chez St. Thomas et dans les discussions modernes,
trong Revue Biblique 70 (1963), pp. 322-323 ; ly li trong Exgse et Thologie, Paris, vol. III
(1968, pp. 91-92 ; 135-138.

6 Ibid. RB, pp. 325-349 ; Exgse et Thologie, pp. 94-120.

7 Ibid. RB, pp. 350-363 ; Exgse et Thologie, pp.121-135.

8 ST II-II, q. 177 v 178.

9 RB, pp. 336-349 ; Exgse et Thologie, pp. 106-135.

10 Cng ng Vatican II, Hin ch tn l v mc khi, Dei Verbum, s 2 : Thin Cha nhn
lnh v khn ngoan mun mc khi chnh mnh v t cho mi ngi bit mu nhim thnh
Ngi (x. Ep 1,19) Trong vic mc khi ny, vi tnh thng chan cha ca Ngi, Thin Cha
bt kh th (x. Cl 1,15 ; 1 Tm 1,17) ng li vi loi ngi nh vi bn hu (x. Xh 33,11 ; Ga 15,14-
15)Cng cuc mc khi ny c thc hin bng cc hnh ng v li ni lin kt mt thit vi
nhau. Nn cc vic Thin Cha thc hin trong lch s cu t by, cng c gio l v nhng
iu c gii thch qua li ni. Cn li ni th cng b vic lm v khai sng mu nhim cha
ng trong . em so snh vi bn d tho chun b Cng ng, th nhng dng trn v nhiu
dng khc tng t, phn nh v to nn mt mi bn tm phi khai trin cc quan nim v mc
khi Kinh Thnh v v chn l mc khi theo chiu hng m ti cho rng chng ta cn phi p
dng rng ri t tng ca thnh Tma.

11 ST, II, q. 174, a. 6 ; x. II-II, q.1, a.7.

12 T ny xut hin trong Quodlibet VII, art. 15 corp. y l t ti cho l thch hp nht ; x. bi
La plnitude de sens des Livres saints ti vit trong Revue Biblque 67 (1960), p. 166 ;Exgse et
Thologie, III, p. 36

13 ST, I, q. 1, a.10 corp. fin.

14 Quodlibet XII, q. 17, a. 1 ad 1.

15 Th. Augustin, De Gen. Ad litt. ii, 9 ; PL, XXXIV, 270.

16 Cc sc lnh ca y Ban Kinh Thnh ngy 23.6.1905 v ngy 30.6.1909 (Enchiridion Biblicum,
ed. 1961, s 161 v 325) ; Thng ip Spiritus Paraclitus, EB, s 461.

17 Thng ip Divino afflante Spiritu, EB, s 558-560 ; Th ca y Ban Kinh Thnh gi Hng y
Suhard, EB, s 577-581 ; Cng ng Vatican II, Hin ch tn l v Mc Khi, Dei Verbum, s
12.

18 Khi vit l ng Ms ni v sng to trong sch Sng th, rudi populo condescendens, sequutus
est quae sensibiliter apparent (I, q. 70, a.1 ad 3 ; x. q. 68, a. 3 corp), dng nh thnh Tma cng
nhn rng ng Ms th c cho mnh mt tri thc chun xc v ngun gc v tr m ng
khng th chia s vi ngi ng thi. iu ny kh c th tng tng ni.

19 So snh vi 2 Sm 7,2-3 v 4tt ; Gr 28,5-6 v 12-14.

20 Cng ng Vatican II, Hin ch tn l v Mc Khi, Dei Verbum, s 15.

21 Cng ng Vatican II, Hin ch tn l v Mc Khi, Dei Verbum, s 12.