Nghin cu Tn gio.

S 11 - 2010 25

NP SNG O TRONG GIA NH

NGI VIT CNG GIO GIO H N LC hin nay

L c Hnh(*)

t vn th trong sng o ca gia nh ngi

Sng o l mt trong nhng vn Cng gio nh tn knh t tin qua
c bn ca s pht trin mi tn gio ni nhng nghi l nh ci hi, tang
chung, Cng gio ni ring. Khi nim ma,v.v...; qua vic gio dc c, tr, th
sng o khng phi ngay t u c, trong gia nh mi tn Cng gio; qua
lc u ch c cc khi nim nh s sng cc bui kinh nguyn hng ngy gia
n sng (Vie de la grce), i sng Kit nh hay nh th.
hu (Vie Chrtienne), i sng thing
1. Gii thiu a bn nghin cu
ling (Vie sprituelle), i sng chim
nghim (Vie contemplative). Khi xut Gio h N Lc ngy nay l 1 trong 17
hin phong tro Cng gio tin hnh, gio h/gio khu ca gio x N Lc. H
khi nim sng o mi xut hin v gio N Lc l h nh x. a phn ca
dn tr thnh mt khi nim quen thuc gio x nm trn a bn hnh chnh
cho n ngy nay(1). ca 16 x thuc huyn Tam Nng, huyn
Ngi ta c th s dng nhng thut Ph Ninh v thnh ph Vit Tr ca tnh
ng khc nhau nh cch sng, li Ph Th. Gio h N Lc nm trung
sng ch v nhng hot ng ca mt tm ca gio x vi a bn c dng
c nhn hay mt cng ng no . hnh chic qut xe, c th chia thnh 3
Nhng ch nhng hot ng mang cm. Pha Ty Nam t cu Phong Chu
tnh n nh, thnh thi quen u n th thuc huyn Lm Thao chy dc ven
thng ngi ta dng thut ng np sng Thao ti nh th x N Lc. Pha
sng. Np sng thng mang tnh n Ty Bc gm mt phn ca huyn Ph
nh, t thay i. Np sng o ca ngi
*. NCV. Vin Nghin cu Tn gio.
Cng gio c th hin trn 3 cp : c
1. O. Bosse, A. Henry. Dictionaire de la foi
nhn, gia nh v cng on ngi Cng Chrtienne, Paris, 1995. Dn theo Quang Hng:
gio(2). Vic phn chia ny cng ch Sng o ca ngi Cng gio Vit Nam: Khi nim
mang tnh tng i, bi l mi c nhn v s pht trin. Bi Hi tho Np sng o ca
khng th tch ri np sinh hot trong ngi Cng gio Vit Nam do Vin Nghin cu Tn
gia nh hay cng on. Cc sinh hot
gio t chc ti H Ni thng 9 nm 2009.
2. Phm Huy Thng. Np sng ngi Cng gio: S
trong gia nh cng chnh l mt phn giao thoa gia c tin v vn ha dn tc. Bi tham
nhng sinh hot ca cng on Cng lun Hi tho: Np sng o ngi Cng gio Vit
gio. Tuy nhin, cn phi phn chia nh Nam do Vin Nghin cu Tn gio t chc thng 9
vy phn no thy c nhng c nm 2009 ti H Ni.
26
Ninh v x Kim c thuc thnh ph
Vit Tr. Pha ng Bc t gio h N
Lc n cu Vit Tr. Trn bn lng
N Lc, pha ng gip x Minh Nng,
pha Ty Bc gip lng Thy Vn (cn
gi l K i, K n), pha Ty Nam
gip lng Vnh M (x Cao X, huyn
Lm Thao) ca tnh Ph Th, pha ng
Nam gip sng Hng v x Tn c
thuc huyn Ba V, H Ni.
Gio h N Lc c gi theo tn
lng, N Lc l tn ch, Bu N l tn
Nm, nhng dn gian thng gi tn
nm v cn c chch i l B N(3). Gio
x c 1.442 h gia nh, 5.927 gio dn,
trong gio h N Lc c 3 xm gm
621 h vi 2.739 gio dn(4).
Gio x N Lc vi N Lc l gio h
nh x c qu trnh lch s pht trin
khong 400 nm(5). Cn N Lc c gi
l nh x t nm 1710, nhn c m Mn
Ci lm thnh quan thy, l knh vo
ngy 7 thng 10 hng nm.
2. Mt s thc hnh tn gio trong
np sng o gia nh ca ngi Vit
Cng gio N Lc
2.1. Np sng o th hin qua vic tn
knh t tin
Ngi Vit quan nim rng, con ngi
c hn v xc, xc th c cht nhng hn
th tn ti mi th gii khc, v hn l
yu t cao qu ca mt con ngi. Hn v
xc lin kt nhau to nn sinh vt hot
ng c. Linh hn ch thot ra khi
th xc khi thc s cht(6). Ngi Vit
cho rng chn sui l ni sinh tn ca
linh hn t tin sau khi thc, ging nh
ci Nit Bn trong quan nim ca Pht
gio, ni Thin ng ca Cng gio.
Vic cng gi l biu hin mi dy lin
kt mt thit gia t tin - nhng ngi
khut - , vi con chu - nhng ngi
cn sng. T lng tn knh, s mong
Nghin cu Tn gio. S 11 - 2010
mun bo p cho t tin ni chn
sui, t nim tin vo linh hn t tin sau
khi thc, con chu tm cch bo hiu vi
t tin bng vic cng gi, thp hng
tng nim, cn bo vi t tin mi dp l
tt, mi khi c vic trng i nh hn
nhn hay tang l. Trong cc cuc iu tra
v tn gio ca Vin Nghin cu Tn gio
tin hnh t 1995 n nay th ngi Vit
thc hin vic th cng t tin chim t l
trung bnh l 98%(7).
Tn knh t tin c xem l mt
trong nhng np sng o ca ngi
Vit Cng gio N Lc qua nhng sinh
hot khng th thiu trong cc gia nh
vo dp l tt, dp gi chp, thng cu
cho cc linh hn, khi m ci, c bit
l trong tang ma.
Ngi Cng gio c mt quan nim
ring v s tn ti ca linh hn v th
xc, v ni m hn s c ng sau khi
cht - l Thin ng, a Ngc hay
ni Luyn Ngc. Ngi gio dn N Lc
quan nim cht khng phi l ht. H tin
rng: Nhng ngi sng p lng Thin
Cha, khng mc ti s c ln Thin
ng v c gi l cc Thnh. Nhng
ngi cn mang ti th tu thuc vo ti
nng hay nh m phi xung Luyn
Ngc hay Ho Ngc n b ti li
mnh lm khi cn sng v c gi l
3. Lc s gio x N Lc (1599-2009), Nxb. Tn
gio, H. 2009.
4. S liu do ng inh Quang Ton - Trng ban
Hnh gio, gio x N Lc cung cp thng 10 nm
2009.
5. Ngy 7/10/2009 Gio x N Lc t chc k nim
410 nm n nhn Tin mng, tc thi im nm
1599. y l thi im c linh mc Giuse Nguyn
Vn nh - linh mc chnh x (2004 - 2008) chn lm
nm chnh thc n nhn Tin Mng ca x o.
6. on Vn Thng. Nhng b n sau ci cht,
Ngun sng xut bn nm 1994.
7. Vin Nghin cu Tn gio. Kt qu iu tra x
hi hc tn gio cc nm 1995, 1998, 2001, 2003,
2005, 2007. T liu Vin Nghin cu Tn gio.
L c Hnh. Np sng o trong gia nh
cc linh hn. Vi ngi gio dn N Lc
th quan nim v s cht, v s sng, v
phn hn, phn xc l nhng tn iu m
mi gio dn u phi tin theo(8). Trong
nim tin Cng gio, ngi gio dn N
Lc lun hng n s sng i sau, mi
c gng hin ti l nhm mang li
nhng iu tt p cho i sau ca mi
ngi. Ngi sng th knh nhng ngi
khut by t lng bit n ca mnh
vi h v nhng g h lm cho con
chu khi cn sng v c nhng iu h
s cu bu cng Cha cho con chu sau
khi cht. Kt qu iu tra ca Vin
Nghin cu Tn gio trn nhiu x o
cho thy mc ch ca vic th knh t
tin l t lng bit n vi t tin
chim 97,5%(9).
C s ca vic thc hin tn knh t tin
ca ngi Cng gio N Lc xut pht
ngay trong gio l ca h. Trong thp
gii (Mi iu rn ca Thin Cha) th
sau ba iu rn dy con ngi th phng
Thin Cha, iu rn th t buc gio dn
phi tho knh cha m(10).
Trong chu k mt nm, ngi gio
dn N Lc thc hin vic th knh t
tin vo cc dp nh Tt Nguyn n, l
cc ng, m tang, gi chp, ci
xin,v.v... vi nhng hnh thc a dng v
phong ph.
Tn knh t tin ca ngi Cng gio
N Lc c th hin r rng v m
nht qua cc nghi thc tang ma v gi
chp. im khc bit gia nghi thc tang
ma ca ngi Vit Cng gio N Lc vi
ngi Vit khng Cng gio l khi c
ngi Cng gio qua i, chung nh th
x rung bo tin; hnh thc bo tin ny
gi l chung su (chung t). Khi nghe
chung su th mi ngi tn ngng
vic ang lm v hng v pha nh th
c Kinh ly Cha, t lng tic thng
ngi qua i. Ngi Cng gio N Lc
khng c quan nim cht vo gi lnh
27
hay d; khng chn ngy, gi tt a
tang; khng thit hn bch, lm nh
tng; khng c linh xa (kiu hay xe) a
rc linh hn ngi qua i(11). Tang l
gio x N Lc th hin vai tr cng
ng ca cc hi on vi vic cc hi
on thng t chc on c kinh n
cu nguyn cho gia nh c ngi qu c
vo ti hm trc ngy a tang. Trc
khi an tng, gia nh c tang a thi hi
ngi qu c n nh th c hnh nghi
l an tng ti nh th. Ngi qu c c
a vo nh th trong t th mt v pha
bn th Cha vi ngha ngm nhn
Thin Cha. Sau , ngi qua c c
a ra Vn Thnh(12). Ti , linh mc
hoc tha tc vin tin hnh cc nghi
thc tin bit cui cng vi ngi qu c
theo quy nh ca Gio hi nh nghi
thc lm php ngi m mi, nghi thc t
bit trc khi h quan ti xung huyt(13).
Sau khi an tng ngi qua i, gia
nh ngi qu c N Lc lp bn th
tn knh. Bn th t tin ca ngi Cng
gio N Lc c lp theo nguyn tc
nht nh, l: bn th t tin khng
c t ngang bng hay cao qu bn
th Cha Gisu. Kho st ngu nhin 24
gia nh N Lc cho thy 100% bn th
t tin ca cc gia nh ny gi nguyn
tc trn(14).
8. Hi ng Gim mc Vit Nam. Gio l Hi thnh
Cng gio, 1992, tr. 9.
9. Vin Nghin cu Tn gio. Kt qu iu tra x
hi hc tn gio cc nm 1995, 1998, 2001, 2003,
2005, 2007. T liu Vin Nghin cu Tn gio.
10. Hi ng Gim mc Vit Nam. Gio l Hi
thnh Cng gio, 1992.
11. L c Hnh. Vn th cng t tin ca ngi
Vit ng bng Bc B (Nghin cu trng hp lng
o T N (Bc Ninh)). Bi hi tho quc t Vit
Nam hc ln th 3 ti H Ni, 2008.
12. Vn Thnh l t ch ngha a dnh ring cho
ngi theo o Cng gio.
13. B Gio lut nm 1983. Nguyt san Tri tim c
M xut bn.
14. T liu in d ca tc gi ti N Lc t 2008 - 2010.
27
28
Ngi Cng gio ni chung, ngi
Cng gio N Lc ni ring khng c tc
bc m, thiu xc hay ct ngi qua i.
Ngi qua i c o su chn cht, hay khi gia nh c vic quan trng
khng ci tng, m c th c xy
kin c. Kt qu iu tra x hi hc cho
thy 100% gio dn N Lc thc hin
khng ci tng ngi qu c(15).
Hng nm, n ngy mt ca ngi
thn, gia nh ngi Cng gio N Lc
thng c hai hnh thc tng nim
chnh: xin l bn th hoc xin l m. Vo
ngy gi, ngi gio dn N Lc xin l,
c kinh, thm m v t chc ba cm
gia nh (cng gi l n c)(16). Vo ngy
gi ca ngi qua i, gia nh c ngi
i din ln nh th xin l. Kinh c s
dng cu nguyn cho linh hn ngi
qua i phi l Kinh cu cho cc linh
hn. x o N Lc trc y, nhng
ngi khng c con trai lo vic cng
gi cu nguyn hng nm, trc khi qua
i, thng ngh n chuyn cng hu
vo nh th(17).
Ngoi nhng ngy gi, nin lch Cng
gio cn dnh ring ngy mng 2 thng
11 cu nguyn cho ng b cha m (18)
l ngy l cc ng hay cn gi l l cu
hn. Thng 11 dng lch hng nm c
gi l thng Cu hn. Vo dp ny, gio
dn N Lc thng lo tu sa li Vn
Thnh, tu sa m ch thn nhn, linh
mc, tu s. Bui chiu ngy 2 thng 11,
linh mc chnh x c hnh mt thnh l
trong nh th cu nguyn cho cc linh
hn. Ngoi ra, vo cc dp cui nm, gio
dn N Lc thng ra Vn Thnh to
m, tng nh ngi qua i, sau mi
ngi cng v nh ng trng h cu
kinh cho t tin v cng nhau n ba
cm cui nm(19). Ging nh nhiu x o
khc, vo ngy Mng 2 Tt Nguyn n,
ti nh th x N Lc, linh mc chnh x
thng ban Thnh l cu cho cc linh
Nghin cu Tn gio. S 11 - 2010
hn(20). Ngoi ra, vic tn knh t tin ca
gio dn N Lc cn c thc hin vo
cc dp khc trong nm nh ci xin,
Bng 1: T l thc hin tn knh t tin
ca gio dn N Lc cc thi im
Thi im C (%) Khng
(%)
Tt m lch 92.7 7.3
m tang 97.4 2.6
m ci 92.8 7.2
Lc gia nh c vic vui, 41.5 58.5
trng i,...
Vo ngy l cc ng (l 72.5 7.5
cu hn)
Cc gi cu nguyn 48 52
Cc thnh l,... 76.2 33.8
Ngun: Kt qu iu tra iu tra x
hi hc ti N Lc thng 12 nm 2009.
Qua bng kt qu iu tra trn cho
thy gio dn N Lc c thc su sc
v vic tn knh ng b t tin. Vic tn
knh ng b t tin c gio dn N
Lc thc hin mi khi c nhng vic
trng i trong gia nh hay cng ng
(cc gi cu nguyn, cc thnh l)...
thc v ci ngun, v n ngha sinh
, thnh l ng lc v l li rn dy su
15. Kt qu iu tra x hi hc tn gio ti N Lc
thng 12 nm 2009.
16. T liu in d ti N Lc t 2008 - 2010.
17. Cng hu c th di nhiu hnh thc nh cng
tin vng, hoc cng rung t cho nh x. Nh x
hng nm canh tc rung t, ly hoa li xin l
cho ngi cng qua i. Tu theo s ti sn cng
hu m ngi cng qua i c thc hin nghi l
chng m hay l bn th.
18. L Trung V, Nguyn Hng Dng. Lch l hi,
Nxb. VH-TT, H. 1997.
19. Ti gio h N Lc ty theo mi dng h nh ngy
i thm m t tin. V d h Nguyn, h t chc
thm m vo ngy 25 thng Chp hng nm. Mt s h
khc li t chc vo ngy 13 thng Chp, v.v
20. T rt lu i, ngy 2 tt nguyn n l ngy
Gio hi Cng gio Vit Nam chn l ngy knh nh
ng b t tin vi mt thnh l. Tu theo tng gio
x, h o m t chc thnh l cho ngy knh nh
ng b t tin.
L c Hnh. Np sng o trong gia nh 29
sc cho nhng thnh vin mi bc vo c hip thng vi nhau, ng thi l
i sng hn nhn. dp mi ngi cu nguyn, xin li, tha
th v gip nhau ngy mt hon
y, khi n hi cng nh khi n
thin hn. Mt khc, nhng gi kinh
du, nh gi v nh trai u lm l ng
chung gia nh gio dn N Lc chnh
b tng nh cng gio dc. Cha x v
l dp cha m lm gng v dy d
Ban hnh gio cng nhc nh con chu
cho con ci v c tin, v nhn cch... ca
phi hiu tho, phi tn trng vi cha m
ngi Cng gio. cho vic cu nguyn
v ngi gi. Mi nm phi i thm m
c trang nghim v m cng, vic
ng b mt ln vo thng 11 y, thng
cu nguyn thc s mang ngha l s
phi cu nguyn cho ng b ng b
gp g v i thoi vi Thin Cha, Gio
ph h cho con ci. n Tt m lch th
hi Cng gio buc mi gia nh gio
phi d l y cu nguyn cho cc c
dn phi c bn th Cha trong nh. Bn
na. Nu khng l li o y. (PVS, nam
th Cha thng c trnh by n
gii, Ban hnh gio, 58 tui).
gin vi mt Thnh gi, tng Cha
2.2. Np sng o th hin qua vic
hoc tng/nh c M Maria, v mt
cu nguyn hng ngy ti gia nh
cun Kinh Thnh. Bn th Cha trong
Trong sng o ca ngi gio dn gia nh ngi gio dn l ni trang
Cng gio N Lc th cu nguyn trong trng nn lun c gi gn sch s.
gia nh tr thnh nn np. Gia nh
Gia nh ti ngy no cng cu
chnh l ni u tin ngi Cng gio
nguyn vi nhau vo bui ti, lc mi
N Lc, d l tr nh hay ngi ln mi
ngi chia s vi nhau cng vic hng
gia nhp cng on Thin Cha, hc cu
ngy, nhng khc mc trong cuc sng,
nguyn. C 3 thi im cu nguyn
nhng chuyn bun vui ca con ci, ca
hng ngy trong gia nh, l gi kinh
b m. V ti th gi gi kinh chung k
ti, gi kinh sng, trc v sau cc ba
lm, ti c khi cn khng u c
n. Trong i sng gia nh th c th
nhng b y nhc nh nn c nh phi
cu nguyn chung v cu nguyn ring.
theo. Con chu n thy m n u u
Cu nguyn chung ca gia nh l nh th nn n cng phi noi theo (PVS,
hnh thc mi ngi cng ngi vi nhau nam 58 tui, doanh nhn).
cng cu kinh, hoc lng thinh suy
N Lc, bn cnh vic cu nguyn
ngm, t xt mnh... Trong mi gia nh
chung, mi gia nh cn c cch cu
Cng gio N Lc, khi cc thnh vin
nguyn ring. Vo mi sng va thc
cng cu nguyn chung vi nhau th h
dy, c nhn mi ngi thng cu
cng cm nhn c s hin din sng
nguyn bng nhng li cu nguyn c
ng ca Cha Gisu. Ngi Cng gio
dng ln Thin Cha nh Ly Cha
N Lc cho rng: nhng gi kinh chung
Gisu, con yu mn Cha.
trong gia nh gio dn chnh l mi
ngi thnh ha sinh hot hng ngy, l Ngoi vic cu kinh trong gia nh th
dp mi ngi chia s nim vui, ni bun, mt np o m mi ngi khng Cng
nhng thnh cng, tht bi trong ngy. gio u thy khi c dp dng cm chung
Qua , mi ngi cng cu nguyn vi ngi Cng gio l vic cu nguyn v
xin Cha n nhn, thanh ty, nng lm du thnh gi trc v sau tt c cc
v chc lnh cho mi ngi tn . y ba n. Li nguyn v du thnh gi, theo
cng l dp mi ngi trong gia nh h, chnh l li cm t Thin Cha cho

29
30
ngi tn hu c cm n, nc ung hng
ngy. Nhng li kinh trong cc gia nh
vo bui sng, ti thng l nhng li
cm t Thin Cha, nhng li cu nguyn
cho ng b, cha m sng mnh khe, cu
cho mi ngi sng yu thng nhau. Kt
qu iu tra nh lng cho thy ngi
gio dn N Lc dng li kinh vo nhng
thi im sng sm, trc khi i ng,
trc v sau ba n chim t l cao nht,
c th lc sng sm, ngay khi thc dy
chim 73,2%, trc khi i ng l 73,5%.
Vic cu nguyn v lm du thnh trc
tt c cc ba n chim 96,9%.
Bng 2: T l cu nguyn gia nh
vo cc thi im
Thi im C Khng
(%)
Vo bui sng sm 73,2
Vo bui tra 15,3
Vo bui chiu ti 29,3
Trc khi i ng 73,5
Cu nguyn v lm du thnh 96,9
trc v sau tt c cc ba n
Khng k thi gian no trong 39
ngy min l c vic quan
trng
Ngun: Kt qu iu tra nh lng
ti N Lc thng 12 nm 2009.
3. Thay li kt
Mc d, np sng o gia nh khng
mang tnh si ng nh sng o cng
on, iu m nhiu ngi d nhn thy,
nhng sng o trong gia nh Cng
gio li ng vai tr quan trng trong
s hnh thnh v duy tr c tin tn gio
gio x N Lc.
Nghin cu Tn gio. S 11 - 2010
Trong np sng o ca mi gia nh
th vn tn knh t tin l vn c
nhiu ngi quan tm. Vn ny c
tnh lch s ca n nhng mi x, h
o u c nhng c im ring bit.
N Lc, vn tn knh t tin tr
thnh mt np o vi nhng sinh hot
m nt th hin qua cc dp bo hiu
ca ngi Cng gio vi t tin vo dp
gia nh c tang ma, gi chp, m ci
hay thng 11, hoc dp Tt Nguyn n.
Trong cc sinh hot mang tnh
ring t trong gia nh nh cu
nguyn hng ngy vo bui sng, ti
vai tr ca cha m trong vic gi c
tin v gio dc con ci rt quan trng,
nhng sinh hot i vo nn np to
(%)
26,8 nn mt khng kh sng o trong mi
84,7 gia nh Cng gio.
70,7
26,5 Trong mi gia nh ngi Cng gio
3,1 N Lc, vai tr ca ngi cha, ngi m
trong gio dc c tin, gio dc tr lc,
61
gio dc th lc ngy cng c khng
nh gp phn to cho mi gia nh
gio dn thc s tr thnh mt Hi
thnh ti gia, mt Ni truyn tin s
sng m Gio hi Cng gio v ang
t trng tm vo vn ny. Cc bui
cu nguyn sng, ti thng c cc gia
nh duy tr mt cch nn np nhm gi
o cho con ci. Trong cc gia nh Cng
gio, nhn chung ngi ta d nhn thy
mt khng kh ho thun, gn kt vi
nhau qua cc ba n, qua tng bui cu
nguyn hng ngy./.