Schrijfplankje Tolsum een kwestie van waarderen

Het schrijfbretje gevonden in 1914 bij de terpafgraving Groot-Tolsum is, na nieuw onderzoek, opnieuw
voorzien van een tekst (zie mijn website Over Frieslands verleden). Grosso modo is een oudere versie
van de tekst over de aankoop van een koe door de Romeinen vervangen door een juistere over de
aankoop van een slaaf bij de Friezen. Hier een korte uitleg over hoe het plankje begrepen moet
worden. Op het contract worden twee partijen genoemd: de Romeinen en de Friezen. De Romeinen
vermelden de overheerser Caius Fusius als hoogste gezagsdrager in Rome. De Friezen gebruiken niet
de volksnaam (Friesland) maar hun landnaam (Batoland) en vermelden als hoogste gezagsdrager hun
koning Catorix. De afgevaardigde overste Titus Cesdius treedt met een getuige naar voren als koper.
De verkoper is de Friese koning en hij verkoopt uit zijn bezittingen n slaaf. Maar nu komt het. Er
wordt geen bedrag genoemd, maar de waardering van de slaaf zal op een bepaalde tijd plaatsvinden.
Met andere woorden het plankje is geen kassabon van de kassire, maar wel haar notitie op een kladje
dat de klant later de boodschappen komt betalen. De Romein moet voor de slaaf gewoon betalen aan
de Fries, daar is geen contract nodig, maar wel de geldstukken. Het heeft er dus alle schijn van dat er
andersom betaald moet worden. In de vorm van de slaaf, door de Friese koning, die daar het
neergeschreven contract, met de clausule over de toekomstige waardebepaling, bij ontvangt. Laten
we veronderstellen dat de slaaf wordt meegenomen n blijft leven. Dan zal in de toekomst, op de
slavenmarkt, een waarde ontstaan voor de meegenomen slaaf, maar pas als de markt haar functie
heeft kunnen uitoefenen, en de slaaf verkocht is. Het geld is voor de eigenaar van de slaaf, in dit geval
voor de Romeinse overheerser, die zich had laten vertegenwoordigen door Cesdius. Stel dat de slaaf
t.z.t. 20 geldstukken opbrengt. Dan heeft de Friese koning de facto een verlies geleden van 1 slaaf of
20 geldstukken. De betaling vormt dan een vergoeding voor het gebruik van de grond (pacht), die
kennelijk reeds eigendom is van de Romeinse overheerser, en een vergoeding voor het veilig (defensie)
en droog (waterstaat) mogen wonen in dit land. Het contract bepaalde wellicht de hoogte van de
volgende termijn. Tot slot nog over de namen op het bretje. Tolsum ligt centraal in Westergo bij
Baaium, bij de regios Baarderadeel en Hennaarderadeel. Dit oude Baduhenna is moderner Batoheim,
de hoofdstad van Batoland, op de rechteroever van de meest noordelijke zijrivier van de Rijn. Het is
bekend van de veldslag bij Baduhenna (later het woord Bataille en Battle geworden). Geschreven op
de eerste juli van het jaar 2017 door F.N. Heinsius in Hoogland. Copyright 2017 F.N.Heinsius. All rights
reserved. Google the laws.