Professional Documents
Culture Documents
x¸c ®Þnh ®é nhít ®éng häc c¸c chÊt láng trong suèt vµ ®ôc (tÝnh
®é nhít ®éng lùc)
(Theo ph¬ng ph¸p ASTM D 445-94 / IP 71-95)
1.2. Ph¬ng ph¸p kiÓm nghiÖm nµy cã ý ®Þnh tríc hÕt ®Ó ¸p dông cho c¸c chÊt
láng mµ ®èi víi nã øng suÊt dÞch chuyÓn vµ tèc ®é dÞch chuyÓn lµ tû lÖ. Ph¬ng ph¸p
kiÓm nghiÖm nµy phô thuéc vµo tÝnh chÊt cña mÉu, nãi mét c¸ch lý tëng lµ hÖ sè cña
®é nhít cÇn ph¶i kh«ng phô thuécvµo tèc ®é dÞch chuyÓn (c¸i ®ã ®îc gäi chung lµ tÝnh
ch¶y Newton). Tuy nhiªn, nÕu hÖ sè nhít kh¸c ®¸ng kÓ so víi tèc ®é dÞch chuyÓn th× kÕt
qu¶ kh¸c nhau cã thÓ thu ®îc tõ nhít kÕ cã ®êng kÝnh mao qu¶n kh¸c nhau. Ph¬ng ph¸p
kiÓm nghiÖm nµy còng bao gåm c¶ viÖc x¸c ®Þnh ®é nhít ®éng häc cña mazut thêng thÓ
hiÖn c¸c tÝnh ch¶y kh¸c tÝnh ch¶y Newton.
1.3. NhiÒu s¶n phÈm dÇu má còng gièng nh mét vµi chÊt kh«ng ph¶i lµ s¶n
phÈm dÇu má ®îc dïng ®Ó b«i tr¬n. ViÖc vËn hµnh thuËn lîi cña thiÕt bÞ phô thuéc vµo
®é nhít ®éng häc hoÆc ®é nhít (®«i khi gäi lµ ®é nhít ®éng lùc) cña chÊt láng. §é nhít
®éng cña mét vµi nhiªn liÖu chÕ tõ dÇu má lµ quan träng ®èi víi môc ®Ých sö dông
ViÖn ho¸ häc c«ng nghiÖp-TTPGDM M· sè: PTN/HD/PP/ASTM D-445
Phßng thö nghiÖm trang: 2 /8
Ho¸ chÊt & VËt liÖu Ban hµnh lÇn : 1
Ngµy ban hµnh : /9/2000
thÝch hîp cña chóng nh viÖc tån chøa, vËn chuyÓn vµ ®iÒu kiÖn vËn hµnh. V× thÕ
viÖc ®o chÝnh x¸c ®é nhít ®éng häc vµ ®é nhít lµ ®iÒu cÇn thiÕt ®èi víi nhiÒu tiªu
chuÈn kü thuËt s¶n phÈm.
5.2.1. §èi víi hÇu hÕt nh÷ng mÉu dïng dung m«i dÔ bay h¬i nh dung m«i dÇu ho¶
hoÆc naphtha lµ thÝch hîp. §èi víi cÆn cña nhiªn liÖu dïng dung m«i th¬m nh toluene
hoÆc xylene, nh÷ng dung m«i nµy dïng ®Ó lo¹i bá nhùa ®êng.
5.3. Dung m«i kh«, mét dung m«i ®Ô bay h¬i tr«n víi dung m«i mÉu (5.2) vµ níc
(5.4). Läc tríc khi sö dông.
5.3.1. Dïng axetone lµ thÝch hîp.
5.4. Níc cÊt.
6.2.2.3. C¸c nhít kÕ dïng ®o chÊt láng silicon, cacbon-fluoro vµ c¸c chÊt láng kh¸c
khã röa s¹ch b»ng ho¸ chÊt röa nªn gi÷ l¹i ®Ó sö dông riªng nh÷ng chÊt láng nµy, trõ khi
kiÓm ®Þnh. Nh÷ng nhít kÕ nh vËy nªn kiÓm ®Þnh sau kho¶ng thêi gian ®Þnh kú. Dung
m«i röa nh÷ng nhít kÕ nµy kh«ng nªn dïng ®Ó röa c¸c nhít kÕ kh¸c.
6.3. Quy tr×nh ®èi víi c¸c chÊt láng trong suèt:
6.3.1. N¹p chÊt láng vµo trong nhít kÕ b»ng c¸ch nµo ®ã tuú theo kiÓu cña dông cô.
NÕu mÉu chøa vËt r¾n th× läc qua líi läc (75m), (xem tiªu chuÈn kü thuËt D 446).
6.3.1.1. §Ó nhít kÕ ®· n¹p chÊt láng ®øng yªn trong b×nh l©u ®ñ møc ®Ó ®¹t ®Õn
nhiÖt ®é kiÓm tra. Mét b×nh ®o thêng dïng ®Æt nhiÒu nhít kÕ. Kh«ng bao giê ®îc thªm
bít nhít kÕ khi ®ang ®o thêi gian ch¶y cña mét nhít kÕ kh¸c.
6.3.1.2. V× thêi gian nµy ®èi víi c¸c nhít kÕ vµ nhiÖt ®é kh¸c nhau lµ kh¸c nhau
cho nªn cÇn lËp mét thêi gian c©n b»ng ch¾c ch¾n b»ng c¸ch thö.
6.3.1.2.1. §èi víi ®é nhít ®éng häc cao cÇn 30 phót lµ ®ñ.
6.3.1.3. Tuú thuéc vµo kiÓu nhít kÕ mµ ®iÒu chØnh thÓ tÝch mÉu sau khi mÉu
®É ®¹t c©n b»ng nhiÖt ®é.
6.3.2. Sö dông c¸ch hót (nÕu mÉu chøa thµnh phÇn kh«ng bay h¬i) hoÆc b¬m ®Ó
®iÒu chØnh møc trªn cña mÉu kiÓm nghiÖm ®Õn vÞ trÝ trong nh¸nh mao qu¶n cña dông
cô kho¶ng 7mm ë phÝa tríc cña ë trªn v¹ch møc thø nhÊt ®Ó ®o thêi gian. §èi víi mÉu
ch¶y tù do, ®o theo gi©y chÝnh x¸c ®Õn 0,1s , thêi gian yªu cÇu ®Ó mÆt khum chÊt
láng ch¶y tõ v¹ch dÊu thø nhÊt ®Õn v¹ch dÊu thø hai. NÕu thêi gian ch¶y nµy Ýt h¬n gi¸
trÞ thêi gian tèi thiÓu ®· qui ®Þnh (xem 6.2.2) th× chän nhít kÕ kh¸c cã ®êng kÝnh mao
qu¶n nhá h¬n rèi tiÕn hµnh ®o l¹i 6.3.2. LÆp l¹i qui tr×nh nh ®îc miªu t¶ trong 6.3.2 ®Ó
®o thêi gian ch¶y theo gi©y. Ghi l¹i kÕt qu¶.
6.3.2.1. NÕu hai lÇn ®o n»m trong ph¹m vi cho phÐp th× lÊy gi¸ trÞ trung b×nh ®Ó
tÝnh ®é nhít ®éng häc ®Ó kÕt luËn. NÕu c¸c sè ®o kh«ng phï hîp víi nhau th× x¸c ®Þnh
l¹i sau khi ®· röa s¹ch, sÊy kh« c¸c nhít kÕ vµ läc mÉu. Ghi l¹i kÕt qu¶.
6.4.1.1. Nãi chung c¸c nhít kÕ ®îc sö dông cho c¸c chÊt láng ®ôc cã d¹ng ch¶y ngîc.
6.4.1.2. H©m nãng mÉu trong dông cô chøa ban ®Çu b»ng c¸c cho nã vµo trong sÊy
ë 602oC trong 1 giê .
6.4.1.3. KhuÊy kü mÉu b»ng que khuÊy phi kim lo¹i cã ®é dµi ®ñ ®Ó ch¹m tíi ®¸y
cña vËt chøa. TiÕp tôc khuÊy cho ®Õn khi kh«ng cã cÆn vµ s¸p dÝnh trªn que khuÊy .
6.4.1.4. §Ëy chÆt dông cô chøa vµ l¾c m¹nh trong 1 phót ®Ó trén ®Òu.
6.4.1.4.1.§èi víi mÉu cã nhiÒu s¸p hoÆc cã ®é nhít cao th× ph¶i t¨ng nhiÖt ®é h©m
nãng lªn trªn 60oC ®Ó trén ®Òu. MÉu cÇn ph¶i ®ñ láng l¾c ®Ó khuÊy vµ l¾c ®Ô dµng.
6.4.2. Ngay sau khi hoµn thµnh bíc 6.4.1.4 th× rãt l¬ng mÉu ®ñ ®Ó n¹p hai nhít kÕ
vµo cèc thuû tinh 100 ml råi ®Ëy nhÑ cèc thuû tinh l¹i.
6.4.2.1. Nhóng cèc nµy vµo b×nh níc s«i trong 30 phót.
6.4.2.2. NhÊc cèc ra khái b×nh níc s«i, ®Ëy chÆt n¾p vµ l¾c m¹nh trong 1 phót.
6.4.3. N¹p mÉu vµo hai nhít kÕ theo híng dÉn cña tõng kiÓu nhít kÕ. §èi víi c¸c
mÉu bÞ sö lý nhiÖt th× sö dông phÔu läc ®· ®un nãng ®Ó tr¸nh mÉu bÞ ®«ng tô khi läc.
6.4.3.1. C¸c nhít kÕ ®Ó n¹p mÉu, tríc khi ®îc nhóng vµo bÓ ®o, cã thÓ ®îc ®Æt
trong tñ sÊy tríc khi n¹p mÉu ®Ó ch¾c ch¾n mÉu kh«ng bÞ l¹nh díi nhiÖt ®é kiÓm tra .
6.4.3.2. Sau 10 phót, ®iÒu chØnh lîng mÉu ®Õn ®óng v¹ch n¹p mÉu.
6.4.3.3. §Ó nhít kÕ ®· n¹p chÊt láng ®øng yªn trong b×nh l©u ®ñ møc ®Ó ®¹t ®Õn
nhiÖt ®é kiÓm tra. Mét b×nh ®o thêng dïng ®Æt nhiÒu nhít kÕ. Kh«ng bao giê ®îc thªm
bít nhít kÕ khi ®ang ®o thêi gian ch¶y cña mét nhít kÕ kh¸c.
6.4.4. Víi mÉu ch¶y tù do th× ®o thêi gian tÝnh theo gi©y, ®Ó chÊt láng ch¶y tõ
v¹ch thø nhÊt ®Õn v¹ch thø hai víi ®é chÝnh x¸c 0,1 gi©y.
6.4.4.1. Trong trêng hîp mÉu ®ßi hái ph¶i xö lý nhiÖt nh ®îc mªu t¶ trong 6.4.1
®Õn 6.4.2.1 th× hoµn thµnh viÖc x¸c ®Þnh trong vßng 1 giê sau khi xö lý theo 6.4.2.2.
6.4.5. TÝnh gi¸ trÞ trung b×nh cña ®é nhít ®éng häc, , theo mm2/s tõ kÕt qu¶ cña
hai lÇn x¸c ®Þnh.
6.4.5.1. §èi víi mazut, nÕu hai kÕt qu¶ x¸c ®Þnh n»m trong kho¶ng cho phÐp th×
kÕt luËn ®é nhít ®éng häc lµ kÕt qu¶ trung b×nh cña hai phÐp x¸c ®Þnh. NÕu hai gi¸ trÞ
x¸c ®Þnh vît qu¸ giíi h¹n nµy th× lÆp l¹i thÝ nghiÖm víi mÉu míi.
6.4.5.2. §èi víi chÊt láng ®ôc th× kh«ng x¸c ®Þnh ®îc ®é chÝnh x¸c.
ViÖn ho¸ häc c«ng nghiÖp-TTPGDM M· sè: PTN/HD/PP/ASTM D-445
Phßng thö nghiÖm trang: 6 /8
Ho¸ chÊt & VËt liÖu Ban hµnh lÇn : 1
Ngµy ban hµnh : /9/2000
7.2. TÝnh ®é nhít ®éng lùc lùc, , tõ ®é nhít ®éng häc, , vµ tû träng, , b»ng c¸ch
sö dông ®¼ng thøc sau : = 10-3 (3)
ë ®©y :
= §é nhít ®éng lùc, mPa.s
= Tû träng, kg/m3 ë cïng mét nhiÖt ®é dïng ®Ó ®o thêi gian ch¶y t
= §é nhít ®éng häc, mm2/s
7.2.1. X¸c ®Þnh tû träng cña mÉu ë cïng nhiÖt ®é x¸c ®Þnh ®é nhít theo ph ¬ng
ph¸p D1217 hoÆc D1480.
7.3. B¸o c¸o c¸c kÕt qu¶:
7.3.1. B¸o c¸o c¸c kÕt qu¶ kiÓm nghiÖm ®èi víi c¶ ®é nhít ®éng häc vµ ®éng lùc
víi c¸c sè liÖu lµm trßn ®Õn 0,1% gi¸ trÞ trung b×nh ®o ®îc hoÆc tÝnh.
ViÖn ho¸ häc c«ng nghiÖp-TTPGDM M· sè: PTN/HD/PP/ASTM D-445
Phßng thö nghiÖm trang: 7 /8
Ho¸ chÊt & VËt liÖu Ban hµnh lÇn : 1
Ngµy ban hµnh : /9/2000
8. §é chÝnh x¸c:
8.1. TÝnh x¸c ®Þnh - Sù kh¸c nhau gi÷a hai kÕt qu¶ kiÓm nghiÖm liªn tiÕp thu ®îc
do cïng mét ho¸ nghÖm viªn víi cïng mét thiÕt bÞ díi cïng c¸c ®iÒu kiÖn thao t¸c cña cïng
mét mÉu kiÓm nghiÖm, tiÕn hµnh víi c¸c thao t¸c ®óng vµ b×nh thêng theo ph¬ng ph¸p
nµy, sÏ chØ vît qu¸ gi¸ trÞ duy nhÊt lµ mét trong hai m¬i trêng hîp:
DÇu cã tÝnh kiÒm t¹i 40 vµ 100oC8 0.0020 y (0.20%)
Trong ®ã: y lµ gi¸ trÞ trung b×nh x¸c ®Þnh viÖc so s¸nh.
8.2. §é trïng lÆp - Sù kh¸c nhau gi÷a hai kÕt qu¶ kiÓm nghiÖm liªn tiÕp thu ®îc do
cïng mét ho¸ nghÖm viªn víi cïng mét thiÕt bÞ díi cïng c¸c ®iÒu kiÖn thao t¸c , cña cïng
mét mÉu kiÓm nghiÖm,tiÕn hµnh víi c¸c thao t¸c ®óng vµ b×nh thêng theo ph¬ng ph¸p
nµy sÏ chØ vît qu¸ gi¸ trÞ duy nhÊt lµ mét trong hai m¬i trêng hîp.
DÇu cã tÝnh kiÒm t¹i 40 vµ 100oC8 0.0020 x (0.11%)