NguyenVanHungTDCuocChienThangBiBoLoTGStephenYoungCh08 14

CUC CHIN THNG B B L
STEPHEN B. YOUNG
Chuyn ng
NGUYN VN HNG
1 CUC CHIN THN G BN B L

CHNG TM
Nixon vi k hoch chm dt Chin Tranh Vit Nam
Ti chng th no hnh dung ni Hoa K v nhng ngi Vit Quc Gia

(ng Minh ca chng ta) li c th thua cng sn ti bn thng thuyt ha m
Paris. Nhng iu tng chng phi l y li tr thnh s thc. Cc cuc thng
thuyt ha m tr nn nhng thun im cho phong tro phn chin M cn c
vo i hi chnh ph M phi b ri Min Nam Vit Nam.
Ti ngh l tng ca mt cuc chin tranh c th t c hay khng u ty
thuc vo kt qu h tng ti chin trng cng nh nhng cuc thng thuyt.
Napoleon tng ni, nhng nh ngoi giao vit nn hip c cn cc Tng lnh
th lm nn nhng hip c y. V kh khn quan trng nht trong cuc chin m
chng ta phi i u khng phi l trn a m l cc thn lng Min Nam Vit
Nam. Nu chng ta thng mt cuc chin tranh nhn dn, ti cho rng, chng ta s
c mt nn ha bnh xng ng.
V Nixon cng mang k vng y. c c vo nm 1968 vi s phiu chnh
lch khng nhiu lm so vi i th ca ng, Nixon ha vi dn chng M l s
chm dt cuc chin tranh Vit Nam. Nhng lm th no hon tt li ha y th
hy cn l mt iu b n.
Vo ma Xun nm 1969 Nixon hoch nh chin lc ca ng, bao gm
hai n lc: Mt mt, cng c ngi Vit Quc Gia ti Min Nam Vit Nam vng
mnh v trang b y h t m nhn cuc chin nu H Ni vn tip tc xm
lng. V mt khc, m nhng cuc thng thuyt vi cng sn bt buc h phi
chp nhn xem Min Nam Vit Nam l mt quc gia c lp v c mt ch chnh
tr t do.
Lc lng qun s Hoa K c th rt v nc c hai trng hp: Min
Nam Vit Nam vng mnh, Hoa K rt qun m khng cn quan tm n nhng
ca. Nu cc cuc thng thuyt vi H Ni t c nhng kt qu cng bng
th vic rt qun ca Hoa K din tin nhanh hn.
H Ni tr hon khng p ng nhng ngh ca Hoa K mi n cui
nm 1972 khi m phn ln qun chin u ca Hoa K rt v nc. Vi k thut
ngh, phn ngh, H Ni vn ng gung my tuyn truyn to nn mt
o tng rng h c nhng cuc thng thuyt nghim chnh. Nhng g m Hoa
K t c ti bn thng thuyt l nhng g m Hoa K chin thng ti chin
trng. Cu ni bt h ca Napoleon mt ln na li th nghim chn l ca n.
Ngay t u v nhng mu cht quan trng thuc trong phn na phn u
chin lc chin thng cuc chin, Nixon trao cho Ellsworth Bunker thc hin.
Trong khi y Henry Kissinger ch l nhn vt m nhn nhng cng tc bt thng
trong vic thng thuyt vi H Ni. Vic b nhim ny chng t Nixon lng gi
Henry Kissinger l ngi thiu hiu bit su xa i vi ngi Vit theo ch ngha
quc gia. ng ta c thin cm vi nhng ngi cng sn hn l knh trng ng
Minh ca ng. Xa hn na, Kissinger c ci nhn sai lch v kh nng ca ngi
Min Nam Vit Nam. ng ta chng bao gi tin rng, nh ng ta vit, k hoch
Nixon nhm gip cho nhng ngi Vit Quc Gia t v l c th hiu qu c.
Chnh v th, qua cc cuc thng thuyt, ng ta tr thnh k lo t v v thiu
nim tin.
Nu Henry Kissinger bc vo bn ha m trong t th ca ngi ch bi
th tri li, Ellsworth Bunker li l mt ngi hng ti chin trng Ellsworth Bunker
thc hin mi cch dnh ly chin thng ti trn a nh mt Tng lnh

vch ra chin lc v trao cho ngi thng thuyt c c hi bo m nhng
thng li m v Tng lnh c c trong tm tay.
MIN NAM VIT NAM N PARIS
Chin lc thng thuyt ca Nixon nhm chm dt s can d ca Qun i

Hoa K ti Vit Nam l mc tiu hng u trong ngy l tuyn th ca ng ta vo
thng ging nm 1969. Thi im y, Thiu v chnh ph Min Nam Vit Nam
chp nhn tham d vo cuc thng thuyt ha m ti Paris. Khng theo ui
cuc thng thuyt vi nhng ngi cng sn, Nixon s b phe b cu vn mt
nim tin vo cuc chin v mun c ha bnh ngay tc khc, tn cng.
Th nhng, vi kinh nghim ngoi giao lo luyn, Bunker thuyt phc
c Thiu tham d vo bn ha m ti Paris trong t th t tin v ng thi
khng tri ngc vi sch lc ha m m Nixon son tho. Khi Lyndon
Johnson bt u m cc cuc thng thuyt vi H Ni ch c mt mc tiu duy
nht l nhm chm dt cuc chin. Thiu t chi tham d.
Sau ln Thiu tuyn b chnh ph Min Nam Vit Nam khng tham d vo
cuc ha m ti Paris vo ngy 1 thng 11 nm 1968, ng ta t chi lun c
vic gp g Bunker. Bunker mun gp th nhn vin Ph Tng Thng ca Thiu tr
li l v Tng Thng Min Nam Vit Nam mun t yn lng ti Dinh c Lp ngha l
khng mun ai thm ving. Mt ln trao i ngn vi v B Trng Ngoi Giao Min
Nam, Bunker ni rng ng ta c mt in vn ca Tng Thng Johnson v Tng
Thng Hoa K ch th ng phi trao tn tay cho Thiu trc khi Thiu c din vn
trc Quc Hi.
Trong cuc ni chuyn qua giy t do B Trng Ngoi Giao trao cho
Thiu, Bunker vit: Cuc chin thng gi y c th b v do s bt ng
gia hai chng ta. Ti xin ng ng b l cuc chin thng y. Ti mun ng ng
ni g trong bi din vn ca ng phng hi n nhng n lc ca Hoa K vn c
th h tr v theo ui cuc chin sau ny. Ti ngh ng hy cnh ca ha
m tip tc m v ng ni nhng g to thm s kh khn: Dn chng Hoa K s
khng bao gi hiu c nhng l do ng khc t tham d ti bn ha m.
ng B Trng Ngoi Giao Min Nam trao bc th y cho ngi anh ca
Thiu, mt thnh vin sng lp ng Tn i Vit, l Nguyn Vn Kiu. V ng ny
mang n cho v Tng Thng Min Nam Vit Nam.
Trong bi din vn c ti Quc Hi, Thiu tuyn b chnh ph ca ng khng
thng thuyt vi Mt Trn Gii Phng nh mt b phn tch ri v c lp vi
chnh ph min Bc Vit Nam.
Sau bi din vn y, Bunker a ra mt s kin vi Washington lm th
no Si Gn c th bc ti bn hi ngh. Thiu tng xc nh r rng l chnh
ph ca ng khng tham d vo vng hp u tin din ra ngy 6 thng 11. V
Bunker cng hiu rng Hoa K cn c s c mt ca Min Nam Vit Nam ngay t
phin hp khi u cng sm cng tt nu h nhn c thng ip t pha H Ni
xc nh. l iu l tng nht, Bunker khuyn co vi cc nh hoch nh
chnh sch ha m ti Washington nh th. Khng nn cng bc ng ta vo
bn hi ngh... nhng chng ta c th, ti ngh, a ng ta n vo mt thi im
thch hp nht, lc m ng ta thy r rng v chnh xc nht. Vn chnh yu l
chnh ng ta quyt nh. Ngoi ra, khng ai c th thay th c.
Trong suy ngh ca Ellsworth Bunker, chin lc tt nht, trc tin l s
phn cng li s tuyn truyn ca H Ni cng nh ca Mt Trn Gii Phng v
thc cht ca vic ngng oanh tc do chng ta thc hin m h xem l v iu

kin, v k n l xc nh v tr ca Mt Trn Gii Phng khng phi l mt b
phn tch ri v mt phi on hp php. Bc tip theo mi tm cch gii quyt
nhng bt ng vi ng Minh ca chng ta l Min Nam Vit Nam.
Bunker khuyn co vi chnh ph ng l khng nn tm xa hn nhng
cuc thng lng cho n khi sau cuc bu c ca Tng Thng Hoa K bi v,
hin ti, Thiu vn ngh l Nixon s c c v chnh sch ca Nixon s cng rn
hn. V vy m Thiu tm mi cch tr hon ch i. Nu Humphrey thng c,
Bunker gii thch vi chnh ph, Si Gn s p ng thng ip ca dn chng Hoa
K. Nu Nixon thng th Thiu vn nui mnh o tng l Hoa K s h tr cho ng
ta cho n chin thng cui cng tr khi chnh Nixon bo cho Thiu bit l s tip tc
con ng ca Johnson v tin tng l Si Gn s cng tham d vo cuc ha
m. Mt thng ip ca Nixon vi ni dung nh th s lm cho Thiu tnh to hn
v Ellsworth Bunker tin rng Min Nam Vit Nam xt duyt li v tr ng ca h.
Bunker cng trnh by cho thng cp ca ng: Ti khng ngh k hoch ny
s tr thnh mt mu mc kh cng. Mi mu toan thc bch k hoch c
thc hin nhanh chng s ch nhn ly s tht bi. Th nhng ti cng khng ngh,
chng ta nn lng. Vi v B Trng trong Hi ng Ni Cc Vit Nam cho
Bunker bit, chnh ph ca h tt nhin phi tham d ha m, v bn tuyn ngn
a ra trc cng chng gn y, Thiu nhm gi th din, trnh cho cng
lun kt n ng ta l b nhn ca M.
Ph Tng Thng K gi nhng ngi M l m bt nhn v ni thng
vi Keyes Beech ca t Chicago Daily News, l l do n kn ng ta mun cm
u Phi on Si Gn n Paris vo gia thng 10. Vi Ngh S Min Nam Vit
Nam gi mt in vn n ng c vin Tng Thng ng Cng Ha Richard
Nixon by t, s c c ca ng ta s gn lin vi nn an ninh ca Min Nam Vit
Nam. H t gic Min Bc Vit Nam lm soi mn s kin nhn ca Hoa K v
trong cc cuc m phn tin khi, h t c thng li.
Ngy 5 thng 11, Bunker a ra trc cng lun mt bn tuyn b kt n
t New York Times m t khng ng s tht v tnh hnh n nh ti Min Nam
Vit Nam, ku gi cc nh lnh o Min Nam Vit Nam tham d vo cuc m
phn Paris, v ngi M nn hiu rng, iu quan tm su xa nht ca Si Gn l
nn Mt Trn Gii Phng tr thnh mt b phn c lp th iu y ng ngha vi
s ph nhn tnh cch hp php ca Min Nam Vit Nam chng li s xm lng ca
H Ni.
Nhm to bu khng kh thn thin Thiu c th chp nhn tham d vo
cuc m phn, Bunker gp Th Tng Hng v gii thch cho ng ta hiu thi
ca Washington v nhng s kin va xy ra ti Si Gn. ng Hng ni vi
Bunker: ng nn hiu rng t lu chng ti l nhng nn nhn ca cng sn.
Chng ti nh con mo trng phi cho nc si v v vy by gi chng ti vn
mang ni hi hng cho d l cho nc lnh. Chng ti khng chp nhn nhng
danh t nh khng nh, tin tng. iu m chng ti mun l phi c s bo
m.
Cuc thm d ti Si Gn cho thy ch c 32% dn chng ngh rng Hoa K
vn tip tc h tr bo v Min Nam Vit Nam.
Sau cuc bu c Tng Thng Hoa K, v vi s phiu thng khim nhng
ca Richard Nixon, cui cng Bunker gp li Thiu vo lc 11 gi sng ngy 9
thng 11. Min Nam Vit Nam nhn din c nhng g m dn chng M ch
i, v ng vi ngh ca Ellsworth Bunker l hai ng Minh ti tip tc cng
tc chung trn nguyn tc cn bn cng tin tng ln nhau Si Gn c th bc
ti bn thng thuyt.

Bi khng tho lun vi Hoa K ton din cho nn Thiu c nhiu im nghi
k. Bn tuyn b chung c hai pha Hoa K v Min Nam Vit Nam cng son
tho thng bo chnh ph Si Gn s c mt Phi on n Paris, Ellsworth
Bunker nhn mnh, chnh ph Hoa K lun lun mong mun v bng mi c gng
cng hp tc vi Thiu, nhng nu pha Min Nam Vit Nam v mt l do no
thiu tin tng pha Hoa K, th ri ra Hoa K cng bt buc phi n phng tin
v pha trc v khi y c bn cuc m phn ch xoay quanh vn Hoa K rt
qun.
Bunker ni vi Thiu: Ti khng th hnh x chc nng ca ti cho mt pha
khc c nu khng c s y thc v tin cy, v ti xin ni tht iu ny: Tm trng
ca qun chng M l nh th ny... v vy m chng ti khng th ch i lu hn
na mt phi on (ca Min Nam Vit Nam) c mt ti Paris.
V Tng Th K H Vin, mt i th ca Thiu, ni tng t: Chng ti
khng mun Tng Thng Johnson lt da chng ti ng ln bc tng nh th l
mt thnh qu qua qu trnh hot ng lu di ca ng ta.
Mt thiu n bn hng ti mt tim Si Gn ni vi phng vin bo ch:
Cui cng th ng Thiu cng tht bi bi v ngi M c qu nhiu quyn lc.
Nhng thi ca ng Thiu lm chng ti knh trng.
Sau khi nhng ph t ca ng son tho bn tuyn b Min Nam Vit Nam s
tham d cuc ha m ti Paris. Thiu yu cu gp Bunker trao i v vic tuyn
b chung. Thiu lng du hn, tinh thn khng cn cng thng, v ng ta ngh
rng mt s tha thun c th t c theo nhng iu c bn m pha Hoa K
son tho.
Trong 10 ngy tip theo l c nhng vn ri rm v ngn ng, v hng t
s thay i trong bn tho, sa li ri thay i tip. Washington phi chu ng
bng s kin nhn qu mc. Thy vy, Bunker phi gi v B Ngoi Giao: Ti cng
ng l chng ta qu sc chu ng. Vn ca chng ta l t ng tm mc,
thng thn v ti ang c gng gii quyt mt s d bit vi Thiu. Theo cm ngh
ca ti, nu chng ta khng gii quyt nhng d bit hin ang c vo cui thng 11,
chng ta nh phi chp nhn ch c chng ta thng thuyt ti Paris
Bunker li n gp Thiu ln na vo 10 gi sng ngy 21 thng 11 v trao
cho ng ta bn d tho cui cng trong cng b chung ca pha Hoa K. ng thi
cng cho Thiu bit y l bn d tho ln th 6, thi gian cn k, gt b mi tiu
tit c quyt nh. Thiu tr li: Chng ta gn t c nhng quan im chung.
Chng ti cn c thm bn d tho khc.
Khi Bunker hi, phi chng ng ngh, bn d tho ln th 7 l con s hn?
Thiu mm ci p li: Chng ta gn nh ng thun. Trong sut cuc gp g,
Thiu vui v v Bunker ngh rng Thiu chun b sn sng tham d cuc ha
m. Trong khi Bunker v nhng ph t ca ng ti Si Gn lm vic khng mt
mi t c bn d tho tuyn b th B Ngoi Giao Hoa K cng tm nhng
ng Minh ca Hoa K c qun tham chin ti Vit Nam, ln ting ng h bn tuyn
b. l p ng li i hi ca Thiu
Ngy 26 thng 11, nhn c s hng ng ca cc ng minh, v vy 8 gi
chiu ngy 26 thng 11 (gi Washington) Hoa K v Min Nam Vit Nam cng
a ra bn tuyn b ring r vi gii truyn thng. Trong bn tuyn b ca Hoa K
nhn mnh n tnh cht c bn ca ha m Paris, Hoa K ph nhn mt chnh
ph lin hip ti Min Nam Vit Nam v khng xem Mt Trn Gii Phng nh mt b
phn bit lp vi H Ni. Bn tuyn b ca Min Nam Vit Nam gii thch nhng l
do chnh ng m pha Hoa K cn n s c mt ca h ti cuc ha m Paris.
Min Nam Vit Nam by gi ng , ti ha m Paris, h s m phn vi phi

on H Ni v lnh th ca h c ch quyn. Thiu cng khng nh ng ta
khng tham d cuc ha m bao gm 4 bn.
Ngay ngy hm sau, Thiu b nhim Ph Tng Thng K i din chnh ph
ti hi ngoi trong phi on thng thuyt ha bnh ti Paris.
Nhng vo ngy 5 thng 12, sau khi Thng Vin Min Nam Vit Nam chp
thun Thiu gi mt phi on n Paris th Ti Cao Php Vin ti Si Gn ra lnh
phi c s chp thun ca c Lng Vin Quc Hi mi c vo bn thng
thuyt theo hin php. Phi ch n hai ngy sau mi triu tp phin hp Lng
Vin v s chp thun 80/21, Phi on ca K mi c n Paris.
Cuc m phn gay go v mt ngoi giao vi Min Nam Vit Nam khng phi
nh th l chm dt. S tranh ci v hnh thc chic bn trn m cc phi on
s ngi v tr no ti Paris li bt u. N pht xut t tm im thc v cuc
chin. H Ni ngh 4 bn ngi bn mt ca mt chic bn vung, mun l i pha
bn ny, pha bn kia theo cng thc ca cc cuc thng thuyt nh tha
thun t trc. H Ni trc , vo thng 10, khng cn i hi tha c mt
v cuc hi ngh 4 bn, by gi h li dng ra iu .
Phi on Min Nam Vit Nam tt nhin t cn bn chp nhn pha bn
ny, pha bn kia thnh th h phn i i hi xp t ca H Ni. Min Nam Vit
Nam a ra ch cn mt chic bn v ngi hai bn, iu c ngha l Mt Trn Gii
Phng khng phi hin din vi t th bit lp.
Khi vn xy ra, Bunker ni vi Tng Thng Johnson nn thng
thuyt gii quyt ngay t u. Hoa K ng H Ni t tt c nhng g h
mun. V li ngi hai bn nh th, xc nh Thiu v chnh ph Min Nam cng mt
chin tuyn vi Hoa K, v nu Hoa K thc hin vic rt qun th cuc thng
thuyt vn c th din tin cho n khi t c kt qu cui cng m Min Nam
Vit Nam khng b thua thit.
S tin cy ln nhau gia Si Gn v Washington khng c ngha l Hoa K
qun i quyn li ring ca Hoa K v chp nhn mi th m Min Nam Vit Nam
i hi, nhng c ngha cn hai bn hp tc, tho lun t nhng bc tin mi
tt hn. Mt khi Min Nam cha sng t nhng ngh ca Hoa K, h s ngn ngi
ng h, tri li th khng c tr ngi no xy ra. Washington ngay t khi u, cn
bo v Min Nam Vit Nam khng cm thy b thua thit khi h bc vo bn hi
ngh.
Nhng vo u thng ging 1969, Bunker mt kin nhn vi Thiu. Bunker
vit v cho Dean Rusk: Tt c nhng iu Thiu ng trc y, nay khng
ch o ngc m cn c th v. Bunker d on Thiu c t nhng kt qu
ti a v mt qun s qua Chng Trnh Pht Trin Bnh nh v ch i cho n
khi Nixon ln cm quyn ti Hoa K.
Ngy 7 thng ging, Dean Rusk gi cho Bunker phn nn v vic i hi hnh
thc ca chic bn. Rusk ni, qu l phi l ch v th m mi vic phi b tc v
thm, ng ta khng th din t ni s gin gi ca Johnson ra sao. Bunker lp tc
n gp v trnh by cho Thiu bit l Washington s ngng mi h tr cho Si Gn
nu Thiu vn gi thi gay gt ca ng. Ellsworth Bunker cng c Tng
Thng va c c Nixon v Tn B Trng Ngoi Giao William Roger y thc
tho lun vi Thiu v vn .
ng thi Bunker cng trao cho Thiu bc in vn ca Tng Thng
Johnson.
Thiu vn khng quan tm v tm cch trnh tip xc vi Bunker vi l do b
bnh ngy th hai v sau phi ri khi Th ngy th ba v th t. Cui cng

Thiu chu tip Bunker vo ngy th su. Sau hai phin hp sng v chiu gm 5
gi mi c c s ng , lc y l 8 gi ti.
Mt ln na, chng t thi ca Johnson, mt vic g khi n nh th
phi thc hin, k c trong vn thng thuyt. Cung cch lm vic ca
Washington l thng thn, minh bch t ng hn k, i khi thiu kin nhn,
Johnson cng th, Thiu cng hiu v cm nhn iu .
May mn sao, khi Si Gn va ng t b iu kin v hnh thc chic bn,
th H Ni cng chp nhn dng mt chic bn trn thay v bn vung nh h i hi
t trc. Bi vy, hnh dng chic bn gn lin vi hin trng ca cc bn: Hai
pha cho Si Gn v Washington v bn bn cho H Ni v nhng ngi theo h.
Vn rt ro ca cuc chin, ai tht s l ch quyn ca Min Nam Vit Nam th
vn cn l mt s b tc.
S tranh ci v hnh dng chic bn i vi nhiu ngi Hoa K nh mt ng
ngn bi v vi h, l khng phi l iu ng bn lun. Th nhng khi mc tiu
ca chin tranh l dnh ly ch quyn lnh th v nhng cuc thng thuyt
cng ch xc nh vn , th bn cht cc thnh phn ngi li tho lun
vn trn cn phi minh bch. Ni mt cch khc, hnh thc cu trc c th tr
nn bn cht. Nu Mt Trn Gii Phng c ngi vo bn hi ngh nh mt chnh
ph ring r ngay t lc khi u, th sau , khng c l do no bin minh, xc
nh h l mt phn t nm trong lnh th ca chnh ph Min Nam Vit Nam tr khi
phi tranh lun v h chp nhn.
V cng chnh v l do , chic bn tr nn mt trong nhng biu tng
quan trng, gn lin vi bn cht m B Trng Ngoi Giao Si Gn mt rt
nhiu thi gian gii thch vi Bunker vo cui thng 10 trc .
i vi hai pha Vit Nam, ngi cng sn hay ngi quc gia, th din l
iu quan trng. Mt phn lch s ca h gn lin vo . Theo gio hun ca
Khng T, con ngi ca i chng, th hin biu trng cho chc v, mt chc
nng c nh ca x hi. Khng T cho rng trt t trong x hi ch c khi mi ngi
bit gi tr ch tht ca chnh mnh.
V vy, ng ta ni: Qun ra Qun, Thn ra Thn. Cha ra Cha, Con ra Con.
Hc thuyt chnh danh ca Khng T c xem l c bn cho mt chnh quyn
lng ho. Di nhn quan ca ngi Hoa K s minh th gia c nhn vi vai tr
ca h trong x hi khng phi l iu quan trng trong nc thang x hi. Mi con
ngi c mt v tr ring, khng hn khng km.
Cuc ha m Paris khi u khng phi H Ni hay Si Gn tranh lun
nhau v quyn hp php ti Min Nam Vit Nam. Cuc m phn chng c tin
trin no mi n khi phn ln Qun i Hoa K rt ra khi Vit Nam v cuc bu
c Tng Thng Hoa K 1972 ang cn k trc mt.
NIXON QUYT NH VIT NAM HA CHIN TRANH
Ging nh bao nhiu vin chc cao cp khc do chnh ph tin nhim b
nhm. Bunker cng n xin t chc sau cuc bu c. Th nhng ngy 6 thng 1
nm 1969, Tng Thng c c Nixon gi in thoi Ellsworth Bunker v yu cu
ng ta li tip tc m nhim chc v i S ti Si Gn. Nixon ni, ng ta
mun xc nh nim tin ca ng v nhng g Bunker thc hin v mun ng li.
Nixon cng ch nh Alexis Johnson n Si Gn trnh by vi Bunker iu .
Ellsworth Bunker p li ngn gn, cm n Tng Thng gi in thoi v nhn
mnh nim tin ni ng, nhng Bunker khng chc l ng s c quyt nh li.

Bunker l mt ng vin ng Dn Ch Vermont v t lu tng can d vo
sinh hot chnh tr. S hiu bit ca ng ta v Nixon tht him hoi ngoi tr mi mt
iu, Bunker bit l v Tng Thng va c c t nng vn Vit Nam hn l
ng Dn Ch, tng phung ph thi gian di thi chnh ph Johnson. Bunker
cm nhim Nixon mun gii quyt vn Vit Nam ngay khi va mi m nhn vai
tr Tng Thng.
Bunker cng quan im vi Nixon: S hy sinh cao c nht, mt quc gia
khng d dng bi phn chnh h, v nhng cam kt xut pht t nhng nguyn l
chnh ng. Ellsworth Bunker tin tng Nixon c thin chp nhn nhng kt qu
mang tnh cht cng bng. Bng nhng suy ngh y, Ellsworth Bunker c thin cm
vi Nixon nhng vn gi kn trong tm t, ch thi i x ca Nixon cng nh
ng ca ng ta.
Bunker quyt nh li Si Gn n cui ma Xun nm 1969 ngha l
thi gian chuyn tip cho mt chnh ph mi chn la. Th nhng cui ma Xun,
Nixon vn tha thit yu cu ng li v Ellsworth Bunker li cho n thng 5
nm 1973.
Vo cui thng 1 nm 1969, Bunker vit cho Robert Murphy, nh ngoi
giao c sc v lo thnh ca Hoa K v cng l C Vn cho Tn Tng Thng,
khuyn co hoc ch thn ng ta hay Henry Kissinger ch thn n Si Gn, c
nhng nhn nh tnh hnh ti ch trc khi chnh ph Nixon thit lp k hoch cho
Vit Nam.
Kissinger va vit xong mt tiu lun, lm th no c nhng tin trin qua
nhng thng thuyt ti Paris, nhng ng ta ni vi bo ch: Vn ct li, ti
mun th gii hiu rng y l nhng kin sng gi nht.
Ngay t lc tin khi, vit cho Robert Murphy, Bunker mun cc vin chc ti
Washington phi nhn tn mt nhng tin trin ang xy ra ti Min Nam Vit Nam
k t sau Tt Mu Thn. T chnh quyn Trung ng Nixon mi c th trin khai
nhng thnh qu m Min Nam Vit Nam t c. Hn th na, Ellsworth
Bunker c tham vng ng gp vi chnh ph mi v chin lc ca ng nhm trao
tr cuc chin v pha Min Nam Vit Nam.
Mc d di thi Tng Thng Johnson khng c k hoch r rng n nh
vic rt Qun i chin u v nc nhng chnh Bunker, lun lun ngh n k
hoch y tng ngy.
Trc khi Tng Thng Nixon thit lp chnh sch v chin tranh, ng ta phi
i u vi H Ni hoc chng li hoc chp nhn. Bunker khng phi l ngi duy
nht ng gp vi Nixon v nhng kin trung thc qua nhng xung t y.
u thng 2 nm 1969 qua tin tc ca mt tnh bo vin, khng thm Hoa K
chp c nhng bc hnh xc nh u no ca b ch huy cng sn ti Min
Nam Vit Nam ng cn c trn t Campuchea khng xa bin gii Min Nam Vit
Nam. Tng Abrams yu cu Washington cho php oanh tc mc tiu ny bng
B52, hn th na Campuchea khng phi l vng t hp php cho vic ng qun
ca H Ni.
Bunker ng h kin ca Abrams bi l do khng mun cho k th li dng
vng t bt xm phm nh l mt li th ca h trong chin tranh. Hn th na,
vng t y s gip cho H Ni theo ui cuc chin u v nh, tng ngy vn xy
ra nhng cuc git chc, v bt k s thng vong l bao nhiu, nu h mun. Khi
i u vi k xm lng, trn chin phi tr v h.
Gi th Campuchea l mt nc trung lp, theo Bunker, vn oanh tc
cng khng phi l mt tr ngi. V tham vng chin tranh ti Min Nam Vit Nam,
H Ni vi phm s an ton ca x s ny cng ging nh h x b hip c

trung lp ha Lo ti Geneva nm 1962. Phn t to ra cuc chin ti Campuchea l
H Ni cng ging nh vo. Th Chin Th Nht, c mang chin tranh vo
nc B bi v c mun dng nc B lm bn p tn cng nc Php.
Cuc leo thang chin tranh ca H Ni, cc nh lnh o Campuchea thy
r, Hong Thn Norodom Sihanouk v c nhng phn ng i vi Min Bc Vit
Nam. Chnh v th m vo vo khong thng 1 nm 1968, Sihanouk ng cho
php Hoa K c th dng lc lng qun s lm gim thiu s c mt ca cng
sn Vit Nam trn x s ng.
Sihanouk cng cho bit lc lng qun s ca ng khng kh nng c
th kim sot vng khng c dn c dc theo bin gii, ngoi tr Hoa K. V thm
rng, ng ta ch ng cho php H Ni s dng vng t Cam Bt nh mt chng
ng chuyn vn v kh, n dc v thc phm tip t cho qun i cng sn
ti Min Nam Vit Nam v khng chp nhn cho H Ni dng Cam Bt nh nhng
tri dng qun thng trc ca h.
Trong nm 1968 Sihanouk yu cu (nhng ng ta li rt li yu cu ) y
ban quc t thanh tra mt khu cng sn ti Ba Thu thuc hng Ty ca Si Gn.
Trong thng 3 v thng 4 cng nm ny, nhng vin chc ca Cam Bt dc bin
gii trc tip gp g cc s quan Qun i Min Nam v cung cp cho h nhng
tin tc tnh bo lin quan n qun i cng sn Bc Vit v cng tho lun vi s
quan Min Nam Vit Nam t chc cc cuc hnh qun hn hp.
Nhng Nixon khng chp nhn li yu cu ca Abram s dng B52
oanh tc vng t Cam Bt.
H Ni sau li tung cuc tng cng kch khc vo cc Thnh Ph, Th Trn
Min Nam Vit Nam, y l ln th t k t Tt Mu Thn 1968. Vi H Ni, khng
thng c bng qun s th cng thng c bng ting vang. S an ninh ca cc
Thnh Ph ti Min Nam Vit Nam l mt iu kin tham d vo cuc thng
thuyt ti Paris.
Khi tung ra t tng cng kch th t, h mun chng t rng Hoa K b
buc phi thng thuyt trong nm 1968, rng vic ngng oanh tc l v iu kin,
hu qu tt yu do h ch ng. Vo cui thng 2 v thng 3 nm 1969, khi Nixon
cng du u Chu vi t cch Tng Thng ln u tin hi ngoi, cng sn bn
ha tin vo Si Gn v Hu. Mc ch ca H Ni mun gim uy tn ca tn chnh
ph Nixon trc th gii. Cng sn hy vng, v iu khng sai, nhiu ngi Vit
Nam tng ng h chnh quyn ng Thiu e ngi Hoa K s b ri Min Nam Vit
Nam.
Trc khi xy ra t tn cng th t ny, Bunker ni vi Washington l
Hoa K nn bo cho H Ni bit s c s tr a ti Min Bc Vit Nam mt khi H
Ni cn tip tc m cc cuc tn cng vo cc Thnh Ph Min Nam.
Vo ngy 4 thng 3 nm 1969, Nixon cnh bo H Ni vo vic tn kch
vo cc Thnh Ph. V cng mt thng ip y m thm trao cho Nga S.
Hai ngy sau, cng qun thm nhp vo Si Gn. Cng sn tn cng vo
Thnh Ph ny vo lc trng rm, iu bt thng thay v chn lc trng non nh
thng l v m ti. C l l thi im cho h, lc y, Tng Thng Nixon ang c
mt ti u Chu, d gy ting vang hn. Cng qun b tn tht nng n v chng
th no tin gn n c Si Gn nh nhng ln tn kch trc. Tng Abrams
c nhng ti liu chng minh H Ni dng 4 trung on cho Si Gn trong t
ny. Mt bnh vin ca h b khm ph. Bnh vin y chun b c th iu tr
10.000 thng binh b thng.
Bunker lin ngh ti oanh tc Min Bc tr a v tn cng. iu ny
Nixon khng lm. Nhng tri li, ng ra lnh cho Tng Abrams chun b B52

oanh tc b ch huy cng qun tr ng ti Cam Bt. Nixon khng mun b li
cun vo do cng sn dng lm qun s to ra.
Ch c trn cng kch ln th 4 ny cng qun b nh tan ngay t im
xut qun, mt thng li ca Nixon. Nhn vt ch yu thuyt phc Nixon ra lnh
cho Abrams dng B52 oanh tc b ch huy u no H Ni c cn c ti Cam Bt l
B Trng Quc Phng Melvin Laird, bay n thm Bunker.
Laird n Si Gn ngy 7 thng 3 nm 1969. Cng thp tng c Tng
Wheeler vn tip tc m nhn chc Tham Mu Trng Lin Qun. My bay ng ta,
khng c ca, kn mt nh mt chic Tim th nh bay p xung vo lc na
m. Sau cuc hp bo ngn, gn, ng ta n thng t dinh ca Bunker. Hai
ngi ngi th vin nh v khi bt u cuc ni chuyn th bn ngoi lc c vi
ting sng n. Cuc tn kch ln th t ca H Ni vn cn tip din. Ngi lnh
Thy Qun Lc Chin vo bt cht lm cn chuyn ca hai ng ngng li, v mi
hai ngi chuyn sang hm tr n va mi xy xong sau Tt Mu Thn. Cn phng
c trang b y phng tin v tuyn.
B Trng Laird mun ni chuyn vi Tng Wheeler ang cng tc ti B
T Lnh ca Tng Abrams. Ellsworth Bunker gi mi nhng khng tip xc c
vi Abrams. Sng hm sau thy Abrams, Ellsworth Bunker va ni va a: Abe,
B Trng mun ni chuyn vi Tng Wheeler ti qua. Ti gi mi nhng khng
thy ai tr li. Abrams p: Ti bit, nhng ng dy in thoi b h.
Laird n Si Gn xc nh chnh sch ca tn chnh ph s thc hin cc
mc tiu ti ng Nam , ng thi ph hp vi quyn li sng cn ca Hoa K.
ng ta a ra bn gi thuyt c th xy ra trong tng lai:
1. - Cuc thng thuyt ti Paris khng t c kt qu.
2. - Chnh ph Nixon s khng leo thang vt qu gii hn nhm bo m
Min Nam Vit Nam c quyn t quyt v chnh tr cng nh kinh t theo hin php
ca Min Nam Vit Nam
3. - Min Nam Vit Nam phi c kh nng thng trc t v v t i ph.
4. - H Ni s khng t b p t ch chnh tr theo h ti Min Nam
Vit Nam. Laird cng trnh cho Quc Hi Hoa K d n tng thm vin tr nhm
ti tn ha Qun i Min Nam Vit Nam nhanh hn so vi k hoch m Abrams
d tnh.
Trong thi gian lu li Si Gn, Laird cng tho lun vi nhng cng tc
vin cao cp ca Bunker, Abrams ch huy qun s v Colby c trch K Hoch
Bnh nh. Bunker trnh by mt cch thng thn tt c nhng iu ng suy ngh,
nhng u im ln khuyt im, nhng im ng cho l thnh cng v c nhng
iu ng cho l cha gii quyt c. Laird chng kin ti ch nhng g m Hoa
K lm c ti Si Gn v vi ng Minh ca mnh, Min Nam Vit Nam.
Nhng vn quan trng nht ca k hoch Bunker l vn chin lc v
chin thut ca Tng Abrams. Abrams t ra nhiu phng hng trong cch
s dng lc lng qun s ch vo mt mc tiu duy nht: Tiu dit kh nng ch
ng ca H Ni. Nu phn ln lc lng qun s ca H Ni b tn tht th K
Hoch Bnh nh s c c hi d thnh cng. Mt khi Chng Trnh Bnh nh
thc hin c th cuc chin s chuyn giao cho Min Nam Vit Nam, v lc y trn
chin xy ra nm trong kh nng v tm tay ca h. Bunker tin tng nh th.
Mt khc, khi kh nng tn cng ca cng qun khng cn e da, Tng
Abrams ng thi thit lp k hoch, vic rt qun v nc tng bc m khng
nguy hi n vn phng th.
N lc ca Abrams nhm b gy gung my ca cng qun ti Min Nam
Vit Nam bt u t ma Thu nm 1968 sau khi trn cng kch cui cng ca cng

qun trong nm ny b hon ton nh bi v Chng Trnh Pht Trin Bnh nh
ang c thc thi. Vi chin thut m cc cuc hnh qun cp thp v dng B52
oanh tc nhng c im tp trung qun. Abe y lc lng cng qun ra khi
vng dn c, gim thiu s thit hi i vi dn chng, s tn tht ca Qun i
Hoa K thp xung v m rng nhng khu vc mi Bnh nh.
Bunker tng m t Abrams l mt Tng lnh c kh nng ng dng Qun
i cng mt lc thc hin hng trm ch ch khc nhau lm lch cn cn thng
bng ca i phng. Bo ch gi l chin lc gy sc p ti a. Chin lc
y nhm chm dt chin tranh mt cch mau chng.
Chin lc gy sc p ti a , c chin thut p dng khc nhau ty theo
tng trng hp. Ti ng Bng Sng Cu Long, vi nhiu knh lch v ng dn
th pht trin cc lc lng a phng nh Ngha Qun v a Phng Qun v
cng c mt s tin n vng mnh. Ti Vng Cao Nguyn, nhng cuc hnh qun
lng v dit vn cn hu hiu ph v hnh lang thm nhp ca H Ni. Ti Min
Trung, cc Tnh Qung Nam, Qung Ngi, cng qun vn cn bm cht vo dn
lng a phng sinh sng ti vng t hp gia ni v bin, do cc cuc hnh
qun c ch ch tch ri dn chng ra khi vng km ta ca vit cng, t cn
b cng qun d dng b pht hin, cc n v du kch buc phi rt ra khi dn
chng, v i sng an ninh ca dn c bo m hn. c gi l nhng cuc
hnh qun thanh lc v chim gi i nghch vi nhim v lng v dit c p
dng ti vng ny vi nm trc v gy nn v thm st nhng thng dn v
ti ti M Lai.
Laird hon ton tn ng phng sch p dng ca Bunker, Abrams v
Colby.
Khi tip kin Thiu, Tn B Trng Quc Phng Hoa K ni vi ng ta,
vn kh khn trc mt l hai chnh ph cng hp tc pht trin Qun Lc Min
Nam Vit Nam mt khi Qun i Hoa K trit thoi, ngi Vit Quc Gia Min
Nam c th nhn lnh phn ln trch nhim chin u theo nhu cu. Laird cng gii
thch vi Thiu, dn chng Hoa K d kin chnh ph Nixon s lm nhim v rt
qun v nc, v th Laird mun cng cuc chin u s ln lt trao tr v pha
Vit Nam theo mt hn k c quy nh. ng ta d tr, Qun i Hoa K trit thoi
trong khi cuc thng thuyt vn ang din tin, nhm bo v, qua tha c,
quyn t quyt ca dn chng Min Nam Vit Nam.
Khng cht ngn ngi, Thiu tr li ng hon ton ngh ca Laird. Bi l
Min Nam Vit Nam nhn r iu ny phi xy ra ngay t cuc hp thng nh
vi Tng Thng Jonhson ti Honolulu vo thng 7 nm trc.
Sau chuyn i Si Gn tr v, cn c bo co y lc quan v tin b Min
Nam Vit Nam ca Laird. Nixon da vo kin ca v B Trng ny son
tho chnh sch Vit Nam Ha Chin Tranh.
Ngy 14 thng 3 nm 1968 Tng Thng Nixon t ra ba iu kin v vic
rt qun Hoa K ra khi Vit Nam c th thc hin:
1. - Kh nng t bo v Min Nam Vit Nam.
2. - Nhng tin trin t c vi H Ni ti Paris l Min Nam Vit Nam vn
tip tc c lp.
3. - Gim thiu kh nng tn cng ca H Ni.
Di con mt ca qun chng. Hoa K ang tho chy ra khi cuc chin
nhng chnh sch ca Nixon v k hoch rt qun khng phi l u hng theo yu
cu ca H Ni, m c gi l Vit Nam Ha Chin Tranh.
Tng Thng Nixon hiu c chin lc Vit Nam Ha Chin Tranh l mt
thun im quan trng. Qun i Hoa K rt v nc s lm gim i s chng i

ca thnh phn phn chin trong nc v cho php ng thc hin nn ha bnh
ng theo ngha ca t ng . Gim gnh nng Hoa K ti Vit Nam, ng c th
rnh tay gii quyt v chn ng mi mu toan tm s chin thng ca H Ni ti
ha m Paris.
Theo ti, Hoa K thiu mt mn n v ch c mt con ngi n c, qu
cm (Richard Nixon) ln ln, khn n trong nhiu nm thanh tha mn n y.
ng ta mu tm mt nn ha bnh trong danh d theo truyn thng o c cn
bn ca Hoa K, mt khi can d vo nhng vn ca th gii tm gip dn
tc cc nc ng Dng thot ra khi qy o ton cu ca cng sn. Bi v ng
d kin mt him ha s xy n mt khi cng sn thng ng ti cc x s ny,
v iu d phng ca ng, sau tht s xy ra ti Cam Bt, di tn cng sn
c ti Pol Pot.
BT U NHNG THNG THUYT MT
Thng thuyt l phn th hai trong sch lc ca Nixon m ng p dng

vo u nm 1969. Ngay khi chnh ph ca Nixon va vo Ta Bch c, H Ni
ngh m nhng phin hp mt gia H Ni v Washington. Thiu cng ng vi
Bunker v nhng cuc gp mt ring nh th. Thiu ni: Chng ta chp nhn
nhng cuc hp ring r. Nu h mun mang theo Mt Trn Gii Phng th cng
chng c g tr ngi. i vi chng ta, vn quan trng l H Ni phi rt qun ca
h.
Thiu vn gi quan im y. Vo thng 10 nm 1972, khi Kissinger tht bi
trong vic i hi H Ni phi rt qun ra khi Min Nam Vit Nam, Thiu nht
quyt t chi k vo bn tha c m Hoa K thng thuyt.
Phin hp kn ln u din ra ngy 17 thng 3 nm 1969 ch sau khi H Ni
tht bi hon ton t cng kch ln th t v Tng Thng Nixon a ra k hoch
Vit Nam Ha Chin Tranh. H Ni t iu kin s chp nhn ha bnh nu
Washington ng h cho Mt Trn Gii Phng t c thng li v mt chnh tr.
Thiu nhn nh: H Ni khng mang con b ch. Mt Trn Gii Phng
mun c mt chnh ph lin hip bi l h tha hiu rng, mt ng chnh tr, theo
hin php. Chng ta chp nhn nguyn tc mi ngi mt l phiu trong cuc bu
c, v bo m vi pha Mt Trn Gii Phng iu sau khi qun i Bc Vit rt
ra khi Min Nam. Mt Trn Gii Phng cng c th tham d hi ng tuyn c,
nhng h e ngi s tht c. Tr ngi chnh yu ca chng ta l lm th no ngn
chn mt cuc xm lng mi ca H Ni sau khi Qun i Hoa K trit thoi.
Sau hai ln Thiu c gng tip xc vi phi on Mt Trn Gii Phng
ti Paris nhng pha cng sn khng p ng.
Cng thi gian y ti Vnh Long, chnh quyn x p ang pht trin. Trung T
Supplizio ht nhim k v ngi thay th l i T Roland Tausch. Ti bng dng
tr nn ngi thng dch chnh thc ca c Hoa K ln Vit Nam trong ba tic gi
t ca Supplizio , do Ngha t chc. Ti khng c my thin cm vi Supplizio
nhng c mt trong bui tic l t lng knh trng knh trng v s ng gp v
vic lm ca ng ta trong qu kh m v C Vn mi, i T Tausch s tip tc.
By gi Min Ty, ng Bng Sng Cu Long, mt v C Vn mi v nhn
chc, l ngi tng c bit n, John Vann v c phng vin Neil
Sheeman ca ngi, sau khi John Vann b t nn, l mt ngi M phc v ht lng
ti Vit Nam. Vann bay n tng ni v ni vi chng ti: Hy tm hiu tt c nhng
g trong Qun ca anh v ng ti lng. Ti cht khm ph ra, ng ta qu lng mn,
tin rng khng phi dn chng Vit Nam m l ngi Hoa K mi lm ra chin

thng. Mc d ng ta c l khi ni ti i T Ngha, cuc chin by gi thng bi
l nh c ngi hng Komer, nhng n lc ca Hoa K c ti phi tr tr li. Th
nhng trong nht k ca ti vn cn nhn xt Vann l con ngi t c u c thc
tin.
K hoch nm 1969 ti Vnh Long l phi thc hin s c mt ca chnh
quyn khp ton Tnh, cc tin n phi cng c, tng cng cc lc lng Ngha
Qun cho cc p, chnh quyn x p c tng cng ngn sch nhiu hn. h
tr tng qut k hoch ny, u tin ti c gi n Qun Vng Lim trong mt
tun l tham d vo K Hoch Bnh nh v mt dn s.
Vng Lim l ni vit cng ng cht t nhiu nm v khng mt ngi M
dn s no mun v y. Qun i ca chnh ph cng nh cc cng chc sng,
lm vic v hot ng trong khu vc chng khc chic bnh, xung quanh vy bc
km gai v c mi con ng giao thng an ton duy nht.
Trong khi do ph ti Th X Vnh Long trc khi ch n Vng Lim, mt c
gi ni vi ti bng ging ting Anh kh tri chy: Vit cng s git ng. Ti
khng ngc nhin lm bi v ti bit, s thng xuyn c mt ca ti ti cc lng
va to c thin cm vi dn chng, nhng ng thi, k th cng cm ght v
mc tiu chnh tr ca h c nhng cn tr.
Ti hi mt vi ngi bn v c gi y, khng ai bit. Ti hm y, Thiu T
Khu c tic i v i y Hoa K trong Ton C Vn Lng Ph Qui. Peter Arnet
ca hng Thng Tn AP cng c mt ti . ng ta tng da vo cu ni ca
mt ngi lnh M v danh trong trn Tt Mu Thn lm tiu bi phng s c
c : Chng ta phi thiu hy Thnh Ph bo v n. By gi th Thnh Ph
Vnh Long c tu b tr li t s hoang tn do trn Tt Mu Thn gy ra. Th
nhng ti hiu, s hy dit v cc cu trc vt cht gi vng v mt chnh tr v
vn ha, c mt ngha v gi tr khc bit vi Arnett.
Arnett a ra nhng bin lun ch trch v chin tranh lm nh th vai tr
ca anh ta l ngi i tm v xc nh v mt o c v tng thut kt lun ch
quan y vi dn chng Hoa K. Ti khng quan tm n nhng iu m Arnett vit,
anh ta b cun ht vo nhng trn bt chin ti Si Gn v v th t nhn thy i
sng ch tht ca nhng ngi dn thn qu.
Sng ngy hm nay, ti li xe scout n Vng Lim. Trc khi i ti lin lc
vi Trung Tm Hnh Qun Tiu Khu bit tnh hnh an ninh. V s quan hnh qun
e ngi ti i mt mnh nn thu xp, na on ng u, ti li xe i chung vi on
xe tip vn cng i v hng ng Nam, na on sau, Qun Vng Lim s cho hai
xe bc st ra h tng ti.
Chuyn i ca ti sung s, mc d ti hm trc, khi my bay trc thng
p gn Qun ch mt thng dn b thng nng v Bnh Vin Tnh cp cu,
b vit cng tn cng v trn chin xy ra.
Th Trn Vng Lim yn tnh lm cho ta khng th no hiu ni, ch cch
vi cy s, my tiu on vit cng ang tr n di cc giao thng ho. Qun ch
c 4 lng vi mt con ng giao lu chnh duy nht. Ngi Php tr ng ti
Qun ny nm 1946 ri b Vit Minh tn cng, h phi rt i. Mi n nm 1949 qun
i Php mi tr li v ko di n ngy nay.
Qun c nhng hng cy cao lm ti nh Cam Bt. Vi lng trong Qun vn
cn ng dn Cam Bt sng v trc th k 18, y l vng t thuc t tin h. C
ni vn cn mang tn a danh Cam Bt nh Khampong Rolean. V mt o nh
thuc Sng Cu Long gn Qun vn cm ngi m mt Tng lnh Vit Nam c
cng chinh phc nc Min.

Khi ti n, ngi Trung y Vit Nam c trch cng tc Bnh nh ti Qun
mi ti dng cm chiu vi ng X Trng Trung Ngi. Cng d vi ti c Thiu T
Higginbotham, C Vn Qun. Vn phng X ny b vit cng t vo trn Tt
Mu Thn nhng nay c xy ct tr li.
Ti hm y ti ng trn chic ging ca vin Trung y C Vn va b
thng v chuyn i sng nay. Ngy hm sau, th by, Thiu T C Vn Trng
gii thiu ti vi v Qun Trng, i y Khi, ln tui nhng nhit tnh. Trong trn
Tt nm trc, ng ta c my bay trc thng ch n nhm chc khi vit
cng ang trn vo Th Trn. Va nhn nhim v, ng ta ch huy hai xe bc st
(hai chic xe ny h tng ti n y) tn cng v nh bt vit cng ra khi Th
Trn.
Mt chic trc thng p xung, bc chng ti n X Qui Tin, mt o
nm trn Sng Cu Long. Vi tun l trc , qua v tuyn in thoi, gi my bay
chin u oanh tc mt tin n ang b vit cng tn cng cng lc vit cng tn
cng vo Tnh Kin Ha, v s quan hnh qun c ngc hai s ta trn bn
. V m ti nn my bay khng quan st c, thnh th bom nm vo trng
lng do chnh ph kim sot, vi dm xa tin n ni vit cng ang tn cng.
Chic my bay n Qui Tin y ch theo hai i din ca Khng Lc Hoa K
c ch nh n xin li v nhng ri ro v bi thng cho nhng ngi lin
h c ngi thn cht hay b thng. Ti tr thnh pht ngn vin hm y. ng
gia ngi nh tranh vi nhng vch t nt, hng cy da cao xung quanh
nh trc mt gy t, l a vng, sn, vn c nhng ni tr thnh h su
c nc, lm ti xc ng qun c gii thiu cc ngi trong phi on khi ti
ni nhng iu xin li.
Khi ti trao phong b c ng tin n gia nh nn nhn, mi ngi u lch
s ni li Cm n. Danh t cm n y lm ti ray rt, ti hi li: Cm n g? L
ra chng ti phi cm n s thng cm ca b con dnh cho chng ti. Xin b
con ng ni cm n na.
Tr li Vn phng Qun, ln ln gia ng giy t m dn chng tham phin
v vin chc m theo nhn vin Qun cho bit, l do cc cn b vit cng p t,
cng nhng giy t m dn chng tit l v t co nhng cn b cng sn nm
vng. H t co cn b cng sn ly t, rung ca dn phn pht cho nhng gia
nh c con em tham gia trong hng ng vit cng th nhng khi con em cht, h
ly li rung, t cp pht cho nhng ngi khc.
Tinh thn chin u v lm vic ca Qun, Cn Chnh Vnh Lim qu tht
cao. Mc d c nhiu tiu on vit cng nh xung quanh nhng khng cn
c sc hot ng hng say ca h. Nm 1962, dn lng phi ln trn mi khi
qun chnh ph ri Qun hnh qun, by gi nm 1969 chnh vit cng phi ln
trn. Khi lng Qui Tin c chnh ph kim sot, hn 100 ngi trc kia theo
vit cng quay v pha chnh ph v c 200 thanh nin trong lng t nguyn
tham gia ngha v qun s. Khi ti c mt trong Qun, mt X Trng n bo l
c mt vit cng mun tr v hng ng Quc Gia.
Sng ngy hm sau, theo hi k cho php nh li, ti i b n Vn phng X
Trung Hip, gn Th Trn Qun. X ny c 7 p nhng ch mi c hai Trng p.
Tun l trc, ng Ph X Trng b vit cng m st ngay trc c quan lm
vic. Bui chiu, p li mi, ti n thm Cha Pht Gio Ha Ho, ch i din
khng xa nh ca ng X Trng. Chnh nh cuc thm ving ny gi cho ti
tm hiu v tn gio .
Ti hi nhiu ngi Vit Nam sng ti Vng ng Bng Sng Cu Long,
ti sao vo thp nin 1940, nhiu ngi chn lm tn ca c Gio Ch

Hunh Ph S? L do, mt ngi gii thch cho ti bit, vo nhng nm y, ngi
dn sng ti min Ty chn Hunh Ph S lm minh ch hn l chn H ch Minh.
Hunh Ph S l mt Pht sng Ha Bnh phng Ty ti sinh, Ngi sang ti
Vng Cu Long ny n thp nin 1940. T khi cn tr, Ngi ca ht v ni
nhng li mang cht Pht tnh. Khi trng thnh, nhng li Ngi ni l nhng li
tin tri, xut pht nhng suy ngh t ni tm, su xa v chnh xc, th nghim qua
cuc sng. Chng hn, Ngi tin tri Vng Lim s tri qua thi k en ti, au
n khng khip, trc khi vo giai on thnh vng.
ng vy, sau khi ngi Php rt ra khi vng t ny, Vit Minh thiu hy
Th Trn, ni nhm hp ch ba tr nn nhng bi c hoang v thi k en ti thc
s xy n. Nhng sau , ngy nay s thnh vng tr li. Xa hn, Hunh
Ph S tin tri ngi Php s b nh bi, ngi M s thay th v khi g gy
nhiu th ha bnh s n. Nm 1969 l nm Du, biu tng l con g gy th ha
bnh khng cn xa lm.
Nm 1947 tn Ha Ho c hn mt triu, vt qu xa so vi s ngi ng
h H ch minh. L mt trong nhng nhn vt uy tn, lnh o ngi Vit Quc Gia,
Hunh Ph S tr thnh i th chnh tr di mt ca H ch Minh trong mu
thc hin tham vng ca ng ta. Trong mt ngy nng m, i din ca cng sn ti
Min ng Bng Sng Cu Long mi Hunh Ph S tham d mt cuc hp v h
ri git ng. Thn xc ng vit cng cht ra tng mnh ri qung ri rc dc theo
mt con knh o. Nhng ngi cng sn thc hin st hi man r y cn nhm
cnh co cc tn hu ca Hunh Ph S. Theo bc i ca Ngi, nhng ngi Ha
Ho chng li cng sn v gi Hunh Ph S bng danh xng tn knh l Dc
Hunh Gio Ch.
Nhng nm sau ny ti c dp gp ng Nguyn Vn Ti, mt trong nhng
ngi lnh o uy tn ca ng i Vit. ng ta c mt trong ngy Hunh Ph S
th nn. Hunh Ph S ni vi Ti v vic i din cao cp ca Vit Minh mi v
thm rng, ng ta ch i mt mnh m khng cn mang theo ngi bo v an ninh
nh thng l, chng t nim tin vi nhng ngi cng sn. Ti nghi ngi v
lin yu cu Hunh Ph S ng i v nu c i th phi mang theo ngi bo v.
Hunh Ph S t chi, tr li c v khng nh: H khng dm hi ti u, mt lnh
t tn gio.
Vi gi sau mt nng dn chy ti, hi h a tin d: Gio Ch b bt,
chng n c th git. Nhng tn ca Hunh Ph S chun b nh li Vit Minh
bng tay khng hoc bng dao. Nhng h i v cho lm nh th nguy him
n sinh mng ca v lnh o ca h, ri c ngi i iu nh. Th nhng mi s
tr.
Sau bi hc lch s v Ha Ho, ti n thm mt ngi cha. V S tr tr cho
ti bit Pht T y ng h chnh ph v vy ngi cha ny b vit cng ph
hoi, phi sa cha, xy li nhiu ln. V S hi li ti, c mt ngi n b vi hai
ngi con gi sng trong x do vit cng kim sot, b cht do sng ci trong
Qun bn i, liu h c th xin chnh ph bi thng c khng? Ti cha kp tr
li th v S tip: C th c ha bnh khng?.
Ti tr li ti khng bit. iu ty thuc Bc Vit. Hoa K chc chn l
cng mong mun c ha bnh. Cuc thng thuyt va bt u, hy vng l s t
c.
Lng Hiu Phng li l mt cu chuyn khc. Ch tiu iu, chng hng ha
thc phm g c. Nm 1969 lng ny vn cha c k hoch tuyn m Ngha
Qun. Tun l trc, mt s Nhn Dn T V cht v b thng sau khi chng tr
cuc tn cng vi du kch vit cng n ht n dc.

Trung Hiu l lng c s an ninh tt nht. y l mt lng ngi Cng Gio,
c mt nh th khang trang v mt trng hc. Mt Ton C Vn di ng Hoa K
ang hun luyn Ngha Qun ti y. Tra hm y Linh Mc Chnh X mi mt s
Cng Chc Qun Vnh Lim v Tnh ang c mt ti dng cm, trong c ti.
Bui cm thnh son, c c ru vang Algerie. Khi v Linh Mc bit rng ti khng
c y nhim cp pht bt c ngn khon no th dng nh ti nh mt
thin cm ni ng y. Cui cng nh th hi Ton C Vn lu ng xin 300 bao xi
mng.
Tr li Qun Vng Lim, ti tm gp ngi Cn B ph trch v Chnh Sch
Ci Cch Rung t. H s ca anh ta t thng 5 nm 1967 c vi trm bng khon
ch quyn rung t pht cho nng dn th nhng vn nm im trong ngn ko v
anh ta ch va lm l cp pht ngy hm trc ti hai lng c l nhn s c mt ca
ti.
Ngy hm sau theo my bay trc thng ca Tnh i cc Qun, ti tr li X
Qui Tin quan st cuc bu c X Trng ang din ra ti y. Mt Ngha
Qun ra tranh c cng vi mt ngi do Qun ch nh lm X Trng trc
v anh ta thng. Ti nghe ting n n pho ca Pho Binh bn tr nhng
trng i lin ca vit cng bn vu v nhm cn ngn cuc bu c. X ny trc
kia mt an ninh, 60% dn chng phi ri x i lnh nn.
Ti hc hi nhiu iu thc tin ti Qun Vng Lim hn l nghe ni hoc
qua bo co v nh th, gip ti bit dc nhng g quan st cng nhng
ngh khuyn co v chng trnh v ci cch mi. Sau ba n tra do ng Qun
Trng gi khon i, ti theo sau chic xe truck 4x4 ca i i a Phng Qun,
li xe tr v Tnh. Lc y l gia thng 4 nm 1969. Nhim v k tip ti c ch
nh, lm Ph T C Vn Qun Tam Bnh, mt a im cng ang thi hnh K
Hoch Bnh nh.
Vo thng 3 v thng 4 nm 1969, mt bc quan trng trong K Hoch Vit
Nam Ha Chin Tranh thc hin. Nhng n v c nhim ca Qun i Vit
Nam Cng Ha trin khai. Ba Tiu on Pho Binh v mt n v Thit Gip vi
y ha lc c trang b bng nhng xe vn ti nh, thnh lp xong. Khng
Qun Min Nam Vit Nam c thm phn lc c chin u A-37 v nhng my
bay trc thng hin i hn. Nm Tiu on Pho Binh khc ang trong thi gian
hun luyn. Vo cui nm y, s Qun Nhn ang th hun ti Qun Trng Pho
Binh nhiu gn gp hai so vi nm trc.
Sut trong nm 1968, cc c s hun luyn dnh cho Qun i Vit Nam
Cng Ha bnh trng rng ra hn bao gi. 26 trng dnh cho 326 khu vc cung
cp cho cc kha hun luyn c bit v 33 Trung Tm hun luyn c th hun
luyn cng thi gian cho 65 ngn Tn Binh. Tt c cc n v thnh lp t trc
u c ti hun luyn. Cc n v a Phng Qun v Ngha Qun c hun
luyn do cc Ton nh C Vn Hoa K m nhim v mt chin u, vng snh ly
v rng rm. Cc Phi Cng Vit Nam c gi tu nghip hoc hun luyn ti
Hoa K.
Khi Bunker tr v Washington hi kin vi Nixon vo thng 4 nm 1969,
Tng Thng ni vi Ellsworth Bunker, ng ta mong mun mt phn Qun i Hoa
K tr v nc trong nm y. V cng trong thng s tham chin ca Qun i
Hoa K ti Vit Nam ln n con s cao im l 543.000 ngi. Ellsworth Bunker ti
khng nh vi Nixon l s thc hin iu ng ta mun.
Mt chng trnh c nghin cu Hoa K trit thoi qun chin u ra
khi Vit Nam ch c mi phng thc tin hnh. l lm sao chn ng ln
sng phn chin ang trn ngp c nguy c to k xm lng H Ni tr thnh k

thng trn v ng thi gip cho Min Nam Vit Nam v c hai mt, nim t tin v
kinh nghim chin u, h c th ng vng tip tc chng li cc cuc tn cng
ca Bc Vit.
Bunker l con ngi lun lun c nim tin, s hin dng qua vic lm v
nhng kh khn, a n s thnh cng. Phc v cho mt Tng Thng m ng
ta khng h yu mn v thm ch c nhiu iu lm ng chn nn, vi nhng truyn
thng c in v vo nim tin, gip ng vt qua.
Nhng Nixon th tri li, a nghi, li gio dc kiu Hoa K, Yale, ngay c
nhng cng tc vin ca ng. Nhng trong m tang ca Ellsworth Bunker ti
Brattleboro, Vermont, Nixon by t nim tin ca ng vi Bunker qua ti, mt
ngi c tn lit k trong danh sch ng c vin ng ngi ca phe Nixon, vi qu
kh Harvard v hot ng tch cc cho ng Dn Ch. Nixon by t nim tin ni
ng vo ti khi ti vit cun sch ny v khuyn khch ti hy gi vng nim tin cho
n khi n tr thnh hin thc.
Bunker chuyn quyt nh rt qun n Thiu v thm rng, Tng
Abrams c k hoch chun b thi hnh quyt nh ny. Thiu p li, ng ta
cm thy khng c g ngn cn v va qua, Nixon v Laird bo cho ng ta iu
nhng khng phi din ra ngay tc khc. Thiu nhn mnh, khng c tr ngi no
v iu ny.
Vn Thiu quan tm, Hoa K c th a ra ngh ngng bn ti ch, da
trn s kin ri v s kim sot nht thi ca Mt Trn Gii Phng trn lnh th
Min Nam v nh th c ngha dnh cho h ch quyn nhng vng m h
chim c. Nhng cuc bu c trong tnh hung nh th s lm mt i l tng chin
u ca pha Min Nam Vit Nam. Nm 1954, ngi Php nhng b cng sn,
v vy Thiu e ngi ri ra Hoa K cng s chp nhn cho k th quyn hp php
nhng vng t h chim trong lnh th Min Nam Vit Nam.
Kh khn chnh ca ng ta, Thiu ni vi Bunker, khng phi l vic Hoa K
trit thoi qun chin u nhng lm th no ngn cn hoc chn ng s xm lng
ca Bc Vit sau khi Hoa K rt qun. Cng chnh v l do y, trong Chng Trnh
Vit Nam Ha Chin Tranh, ng ta ngh vi Hoa K hy gip ng pht trin v
trang b y cho cc thnh phn Nhn Dn T V hoc lc lng Ngha Qun ti
2100 x ca Min Nam Vit Nam.
Thiu lo lng, v mun rt qun, Hoa K c th chp nhn bt c gi no m
k th i hi. Cui thng 5 nm 1969 ba ln Hoa K v cc thng thuyt gia
cng sn Bc Vit hp ring. Bc Vit a ra i hi, mun cho chin tranh c
chm dt, Hoa K phi ngng mi cuc ng h chnh ph Si Gn. Ngh quyt 9 H
Ni phi thc hin ti Min Nam Vit Nam trong nm 1969 nh tan mng xm lng
ca Hoa K, buc Washington kt thc chin tranh tc khc v rt qun ra khi
nc. Cng p Hoa K phi chp nhn mt gii php chnh tr. H Ni p
dng chin thut va nh va m. Nixon buc phi chn la gia s khng
tng ca Bc Vit v s thiu kin nhn ca qun chng M trong cuc chin ny.
Qua cuc hp thng nh ti Midway vo thng 6 nm 1969 hai Tng Thng
Nixon v Thiu cng tuyn b Hoa K bt u rt qun chin u. Qu l mt cuc
hp thng nh gin d nht t trc n nay m Bunker cha bao gi tng d, th
nhng li t c nhng kt qu cao nht. Cuc hp ko di hn d tr v ch a
ra bn tuyn b ngn gn vi bo ch v vic 25. 000 qun chin u s bt u v
li Hoa K trong vi thng ti. Johnson nhn thy s mong mun ca ng c
thc hin qua ngi k nhim.
Sau cuc hp bo, c hai Tng Thng tip tc tho lun sut c gi n tra.
Tng cng, Nixon v Thiu tho lun ring trong sut 4 gi ch c mt ca

Kissinger v ngi C Vn ca Thiu l Nguyn Ph c. C hai ng Nixon v
Thiu u t ra thn mt.
Ti Midway, Thiu ngh tng cng Qun i Min Nam Vit Nam ln
khong mt triu v Nixon ng vic pht trin . Ngy 18 thng 12 nm 1969 B
Quc Phng Hoa K ng h tr Qun i Min Nam Vit Nam tng ln
866.434 qun cng nhm p ng vic Hoa K rt qun v vic H Ni tng qun
ca h ti Min Nam Vit Nam.
Ellsworth Bunker hi lng v nhng kt qu t c ti Midway. Thiu
c bo m nhng iu ng mun v ng cn:
1. - Hoa K khng can d vo vic p t mt s lin hip hay ngh mt
hnh thc chnh ph theo tin on mt khi cuc bu c t do c t chc.
2. - S trit thoi Qun i Hoa K song song vi vic n nh ca chnh ph
Min Nam Vit Nam v mt qun s ln chnh tr. Tri li, Thiu cng ng vi
Nixon vic Hoa K gim qun chin u, k thut thng thuyt ti Paris, mt chnh
quyn ph hp sau cc cuc bu c t do, Min Nam Vit Nam tham d vo cuc
thng thuyt.
Clark Clifford, ngi p lc vi Tng Thng Johnson n phng rt qun
Hoa K mt nm trc , gi y ca ngi Nixon, thc hin k hoch rt qun
ng thi im. Cifford mun 100.000 qun Hoa K phi c trit thoi trc cui
nm 1969 v s cn li rt v trc cui nm 1970.
Phe phn chin Hoa K bt u tn cng vo k hoch ca Nixon ti Vit
Nam, khng phi v vn i hi rt qun v iu kin m l vn thi im.
Bunker c nhng bt ng su xa vi Clifford v vit cho ng ta, Hoa
K c th t n mc tiu tt hn nu c nhng quyt nh kn o v khng lm
tn thng n ng Minh Min Nam Vit Nam. T n nh ra thi im rt qun c
ngha l chng ta chn la s tht bi. ng thi khuyn khch H Ni tr hon
cc cuc thng thuyt nghim chnh ti Paris cho n khi sc mnh ca chng ta
ti Vit Nam gim thiu ti a, o ngc nguyn tc nhm gip Min Nam Vit
Nam c kh nng t chin thng v mt qun s v a Min Nam vo th yu khi
thng thuyt. i vi Bunker, k hoch ca Clifford nh mt nim tin ca dn
chng Min Nam bi v h ngha rng Hoa K phn bi, tho chy mt khi h cm
thy cuc chin u c th b tht bi.
Vic trit thoi ca Hoa K cng phi tin liu n mt yu t khc, l nim
t tin ca Min Nam Vit Nam. Nu rt qun nhanh mt khi h cha t tin kh
nng t v vo tng lai, s lm h tht bi, tri li, nu ko di, l ngn cn h t
nhn ly trch nhim.
Bunker mun Hoa K hy cho Min Nam Vit Nam mt thi gian trc
nghim, t to ly kh nng chnh h, t tm ly nim t tin, t trng trc khi c
cuc rt qun t v nc.
Tr li Si Gn, Thiu trnh by trc cng chng v vic trit thoi Qun
i Hoa K v xem vic chin u chng cng l trch nhim ca quc gia m mi
ngi Vit cng gnh vc v chia s trch nhim.
Chng Trnh Vit Nam Ha Chin Tranh t n cao . Trong bui l k
nim ngy Khng Lc Vit Nam Cng Ha ti Nha Trang, Bunker chuyn giao
cho Khng Qun Min Nam mt Phi i phn lc A-37. Khi ng ta v Thiu ngi trn
chic C-47 ang bay, K li biu din chic A-37 ln quanh. Sau Bunker
cng Thiu n thm mt Tnh vng bin l Phan Thit. Khi ni chuyn trc cng
chng. Thiu c cc c gi v tr em hoan nghnh, vt qua hng ro bo v
an ninh vy quanh hai ng.

Phi on i thm mt lng nh c, phn ln l ngi dn di c t Min Bc
nm 1954. Sau khi ni chuyn vi Hi ng X, Lc Lng Nhn Dn T V trong
lng, Phi on c mi dng ba n tra ngay ti b bin. Thc n hai ng
c mi l mn c by mn v nc mm do dn lng cung cp. Trong mt ngy
nng gt, trn bi bin vi nhng cn gi nh, thc n cng nhng lon bia lnh,
lm cho Bunker nh mi bc n tuyt vi y.
Sau vi thng Qun Tam Bnh, William Colby gi ti v lm vic ti B
Ch Huy Trung ng CORDS ti Si Gn. Ti c ch nh trch nhim nghin cu
v pht trin chnh quyn x p ti Min Nam Vit Nam. Vi tui 24, ti hon ton
khng ng c trong tay ti ang nm chic cha kha chin thng trong mt
cuc chin tranh du kch.
C hi n vi ti tht bt cht. Ti ang lm vic trong ta nh chung quanh
che y nhng bao ct ti Qun, th B Ch Huy CORDS ti Tnh gi v gp, khng
gii thch l do. Trn ng v, va li xe ti va lo lng c nhng tin tc khng tt
xy n, hay l thn ph ti cht. Va n ni, cng khng ai gii thch, ti c
lnh trnh din B Ch Huy Trung ng Si Gn. p my bay C-123, n Si Gn
ti vo trnh din ti vn phng hnh chnh.
u tin, khng ai c mt ti hiu l do ti sao ti li b gi v. Ti i tm hi
thm mt vi nhn vin khc. Mt ngi th k gi cht ni: ! ng ri, ng l
Young phi khng? ng c ch nh gi v lm vic ti B Ch Huy. Ch c th.
Ti ni vi ng ta l ti khng mun lm vic ti Trung ng. ng ta t v khng hi
lng v cho ti bit l ti khng c s chn la khc.
V ch huy mi ni, l do ti v l thay th mt vin chc cao cp CORDS
phi ri nhim s tr v Trng Hun Luyn ti Roselyn, Viginia. Sau ng ta
mi ti n nh hng Continental, va dng nc ngt va t chc mng ti. ng
cho ti bit, sau hng chc ngi la chn, ti l ngi cui cng c quyt nh
gi v y. Ti c thi gian, ng ta ni tip, lm vic cp Vng, Tnh v gi
th v li Trung ng. Ti trnh by, ti khng quan tm bc ng chnh tr khi ti
c chn v y lm vic. Ti ch mun hot ng ti cc lng x v ti ngh ni y
ti c c hi hot ng tch cc hn. Nhng v ch huy mi ca ti khng ng .
Tht vng, cui cng ti xin gp William Colby. ng ta l bn ca ba ti. Mc
d khng bit v lai lch qu kh ti, th m ngi th k ca ng b nhim ti
ph t cho ng ta. Ti lc tng mi mt lc sau mi ni vi Colby: Ai buc ti
ri khi a phng ni ti ang phc v v lm vic ti Si Gn. Liu ng c th
thay i quyt nh c khng?
Colby ngi yn lng. Mt lc sau, ng mi ni: Ti ngh l anh c kh nng
vai tr ny nn gi anh v y.
Ti khng cn ni g thm na trc quyt nh y. Colby nh n cuc
trao i gia ti v ng, v quan im chnh quyn a phng, trong mt ln thm
ving Vnh Long vo dp Ging Sinh nm trc. Cng ging nh Bunker, Colby l
mt con ngi hy sinh v dn thn, v th lun lun tm kim nhng con ngi nng
ng c v t tng ln hnh ng, cng tc cng ng ta. Colby nhn thy
nhng g ng ta cn v trao ti thc hin nhng iu y.
Ti li Vnh Long d tic tin a ca bn b, mt tun l sau, ti chnh
tc tr li Si Gn. Cng ngy y, Neil Amstrong p xung mt trng. Sau khi
qua ph lng Tn Ha, m radio, qua chuyn vn ca i Pht Thanh Qun i
Hoa K, ti nghe c ting ni t mt trng chuyn v.
Li xe dc Quc L 4 thuc khu vc Tnh nh Tng, xe ti xuyn qua
mt lng ngho kh bng nhng tp lu tranh s si dc theo hai bn Quc L. Mt
chic xe GMC M chy ngc chiu xe ti, mt ngi lnh M qung mt hp thc

n kh vo m bn trn tha rng, ri ct ting ci sng khoi khi thy ba a tr
gy g nhy vo vng bn tranh nhau tm kin. Khi ti nhn cnh tng v ngi lnh
M v thc y th cht lc, chic radio pht ra nhng li:Mt bc i ngn ca
mt con ngi, mt bc tin xa ca nhn loi. Neil Armstrong c mt trn mt
trng. T Quc ti thc hin c mng c y.
Mt hp lng thc kh qung i cho nhng a tr tranh dnh ly v s
sng v mt phi thuyn khng gian p xung mt trng. Ngi M ngh nhiu
cch, ni nhiu cng iu khc nhau v nhn thy cng ch vi nhiu d bit. ng
no l s tht ca Hoa K? Ci no l biu tng ng n nht? Cng chng khc
g ti tr v Si Gn vi cng vic mi, mt trc nghim d dm vi th h ca ti.
Sau hi ngh Midway gia hai Tng Thng Thiu v Nixon. Bunker v Abrams
tho lun vi cc nh lnh o Min Nam Vit Nam v nhng a im u tin
m Qun i Hoa K s rt i v Qun i Min Nam phi thay th. Vo thng 7,
gn Vng Phi Qun S, Tng Ng Quang Trng, T Lnh S on 1 B Binh
trao trch nhim bo v an ninh a phng cho cc Lc Lng a Phng Qun
v Ngha Qun cn cc lc lng chnh quy ca ng m cc cuc hnh qun xa
hn vng rng ni. S chuyn i nhim v ca S on ny chng t kh nng
t bo v v cho php S on 3 Thy Qun Lc Chin Hoa K trit thoi v nc.
Vo gia ma H, Vng ng Bng Sng Cu Long, vn an ninh c an
ton hn hn bt c lc no k t nhiu nm trc . Nhn vin chnh quyn c
th di chuyn t bt c lng x no v Tnh l m khng cn phi c xe h tng, nu
i ban ngy. V th, n v k tip rt qun ca Hoa K l S on 9 B Binh, c B
T Lnh t ti Min Ty.
Chnh trong thi im y, H ch Minh a ra li ku gi Min Bc cn phi
tng cng sc mnh qun s. Tng Gip a ra chin thut mi v du kch
chin. S thm nhp t Min Bc bt u xung dc v bo ch gi l s yn tnh
ti chin trng. Vi ni c v yn tnh tht s, v lc y s tn tht ca cng qun
hng tun ch cn 2500 ngi thay v 3500 ngi nh nhng tun trc.
Cui thng 7 nm 1969 Tng Thng Nixon i Vit Nam. Ch c Thiu, Bunker
v Abrams c bit trc cuc tham ving. Hi ng Ni Cc trong chnh ph
Min Nam, Hi ng c Nhim (Ta i S) v bo ch ch c thng bo mt
gi trc khi Nixon n. Bunker bay sang Bangkok gp Tng Thng mt ngy
trc . Sng hm sau, trong thi gian thay qun o, Bunker c bi din vn
ng vit, theo li yu cu ca Henry Kissinger, Tng Thng tuyn b, sau khi ng
hp vi Thiu, Tng Thng ng , ch thm mt cu: Hoa K lm ht sc mnh
chng ta m ca bc vo bn thng thuyt.
Chic my bay Air Force One ch phi on. Sau p xung phi trng
Tn Sn Nht, ngoi Si Gn, ri dng trc thng p xung Dinh c Lp ca
Thiu nm ti Khu Trung Tm Thnh Ph. Cc ng lu thng chung quanh Dinh
c Lp b phong ta v cc lnh bo v an ninh c tng cng ngay t
sng sm. Thiu ci: Dn Si Gn li nghi rng sp sa c o chnh.
Hn 2 gi, Nixon, Thiu, Kissinger v Bunker tho lun v cuc chin
Nixon a ra ba im:
1. - ng s khng a ra iu g mi nhng b ti cuc ha m.
2. - Hoa K khng vi v trong vic rt qun
3. - ng ta s khng chp nhn mt nn ha bnh ri, hai hoc ba nm
sau. Min Nam Vit Nam s ri vo tay cng sn.
Ri Dinh c Lp, Nixon bay i thm cn c B T Lnh S on 1 Khng
K Hoa K ti D An, cch Si Gn 12 dm. ng c cc Qun Nhn n tip

nng hu. Gt b tc v Tng Thng, ng ha nhp cng binh s trong cuc vui
chiu hm y.
Cuc thm ving ca Nixon to nn s ch theo di ca mi ngi. ng
mang n cho Thiu nim tin, Hoa K s khng cho cuc trit thoi tr thnh
hn n v cuc rt qun s tin hnh nghim chnh t lc khi u cho n khi
chm dt. ng nhn mnh v xc nh mt cch r rng dn chng Min
Nam c th vng tin ni h. Cung cch trnh by ca Nixon vi bt c nh lnh o
Vit Nam no cng thng thn v thn thin.
Thiu t ng hng mi cho chnh ph ca ng vi khu hiu: T
Lc-T Cng. ng mun ng dng ch thuyt quc gia p li chnh sch
Vit Nam Ha Chin Tranh ca Nixon. Hoa K mong mun ngi Vit Nam, da vo
truyn thng ho hng ca h, c th tip tc bo v c chnh ngha sau khi Hoa
K hon tt vic rt qun. Thiu bit u, ct li nn vn ha Vit Nam c
cao v trin khai tr thnh mt h t tng. l truyn thng ca nhng ngi
quc gia ng vin i Vit, qua Thiu v ngi anh ca ng ny mm v
trng thnh.
Vo thp nin 1930 tng lp tr Vit Nam chu nh hng su m cho
mt nhm nh vn qua cc sng tc ca h, m t nim t tin ch ngha c nhn
i nghch vi nhng thng l do Khng T Trung Hoa v nn h do ngi
Php to nn. Nhng nh vn ny c gi l nhm T Lc Vn on. H mun
canh tn Vit Nam qua vic khi phc nim t ho v truyn thng ca dn tc.
Thiu thch hnh ng hn l mt l thuyt gia pht trin kh nng qun
s. ng trc tip iu hnh K Hoch Bnh nh v a ra nhng thay i quan
trng trong Chng Trnh Ci Cch Rung t. Trong thi gian K Hoch Bnh nh
ang thi hnh, Thiu n thm Qun Ba Tri. Ti y, ng xc nh trc nng
dn, ai tng cy cy trn mnh t ca h th khng th b cc cu in ch tc
ot tr li.
Thng 2 nm 1969, Th Tng Hng hy b lut cho thu mn t v
xc nh quyn s hu v t ai cho nhng nng dn ang canh tc trn tha
rung y. iu c ngha chn ng nhng ch t vng mt c quyn trc li
trn nhng tha t h b hoang t lu. Cng thi gian y, chnh ph phn
pht 353.000 mu t cho nng dn t thi Php li vo thp nin 1950 m chnh
ph ang lm s hu ch.
Thiu b nhim mt ngi tr Vit Nam tt nghip i Hc ti Pittsburg,
Hoa K lm B Trng Ci Cch Rung t bi ng ta mun c nhng con ngi
thuc th h mi, xng xo v nng n hn. Khng cn s gip ca ngi M,
v Tn B Trng ny thc hin nhng bc tin quan trng ca k hoch do
chnh ph t ra v vn ci cch ch quyn t ai. ng ta a ra chnh sch cp
ch quyn rung t cho nhng ngi nng dn ang canh tc trong khi nhiu
ngi khc mun ch cho php ngi thu c mua li.
Lut Ng i Cy C Rung trc c chuyn qua Quc Hi v
khng t c s tranh lun cng nghi ngi. Ngoi tr mt s bit l, tt c nhng
rung t thuc nhng iu ch vng mt c ti phn phi. Cc in ch c th
yu cu chnh ph bi thng nhng khng cn cnh nng dn phi thu mn t
ai.
Trn thc t, t lu, cc i in ch khng cn trc tip t trng tm vo
vic khai thc t ai ca h m chuyn sang hot ng v ngnh thng mi ti
cc Tnh l hoc cc Thnh Ph ln v h thnh cng. Nhng mt s tiu in
ch, trong c c mt s cng nhn vin chc quc gia v s quan cp trung vn

coi s rung t tha hng t gia nh l mt ngun li tc b p thm vo s
lng thp km ca h.
Bunker tch cc ng h Thiu v chnh sch ci cch rung t ny. Trao
cho nng dn bng khon v t ai v lm s hu ch trn mnh t m h
tng m hi canh tc l to iu kin chnh h bo v Min Nam trong
tng lai. iu quan trng hn na, quyn s hu to cho ngi nng dn nim
kiu hnh, t tin v chnh h t ch.
Di ci nhn ca Ellsworth Bunker qua cuc sng, s t lc ca c nhn
c tng hp, s to nn s vng chc ca mt th ch chnh tr a dng v
cng l c tnh biu trng ca mt ch dn ch. Nng dn l thnh phn nhn
ni, chu ng, khng c th bc bch h v cng khng ai c quyn tc ot cng
sc ca h. Nhn ni l mt c tnh cn thit trong mt tin trnh dn ch. Bt i
mt cht thi gian, chia s vi nhng ngi, h khng gip ch c g theo chng
ta mong mun nhng cng khng lm chng ta mt mt iu g, mt thi quen nh
th, tht s ng gp cho tin trnh x hi tin ln.
Ti rt nhiu x s, dn chng nng thn c nh gi l mt nhn t quan
trng trong vic n nh x hi v c v chnh tr. Bunker khng thy c s khc
bit no v bn cht gia ngi nng dn Vit Nam v nhng lng ging ca ng ti
Dummerston Vermont. Nhng cu trc c bn ton din ca cuc sng nng ng
u ging nhau c hai ni. Ellsworth Bunker mt ln t hi, phi chng s
phn ha trong x hi Hoa K ngy cng tng su m, xut pht t im do s
lng nng dn ngy cng gim dn.

CHNG 9
Nguyn Vn Thiu, con ngi gn lin vi Vit Nam Ha Chin Tranh
K hoch ca Nixon, lm th no Hoa K t t gip Min Nam Vit Nam

nng cao tim lc qun s, h t bo v, c nghin cu v nhiu mt.
Nhng im kh khn nht, nu nh lnh o Min Nam Vit Nam, Tng Thng
Nguyn Vn Thiu, c th b suy din nh mt nh c ti, th vic Quc Hi Hoa K
h tr Nixon thc hin K Hoch Vit Nam Ha Chin Tranh s hon ton b tc.
S i nghch gia ngi Hoa K v nguyn nhn buc phi can d l chnh ng,
v e ngi chng ta s b tht bi, biu l qua cc cuc tranh lun phm cch
ca mt ngi lnh o Min Nam Vit Nam.
C tnh ca Thiu v chnh ph ng, do th tr thnh mc tiu nhng
ngi chng k hoch Vit Nam Ha Chin Tranh ca Nixon tn cng. H Ni t
iu kin, mun c quyn lc nn ng tnh vi H Ni, cng ln ting co gic
Thiu v chnh ph ng khng c dn ch. Chnh v th, chng minh trc cng
lun l chnh sch Vit Nam Ha v cuc thng thuyt ca Nixon sai lm, phe phn
chin chp ly c hi v vic chnh quyn Thiu khng c dn ch h ho i rt
b Min Nam Vit Nam, mc cho cng sn xm lng.
Ni m nh s hi b nh bi trong cuc chin bt ngun t s tng trnh
sai lc v nhng phn ng qu t cuc tng cng kch Mu Thn, ln n cao
im ti Hoa K. Khai thc nhng cm tnh y, phong tro phn chin a ra nhng
lun iu dn n kt lun l phi tho chy ra khi cuc chin. Di mt h, cung
cch v tham vng ca Thiu c m t, din dch tr thnh mt nh c ti.
Nixon b t trc mt s thch thc v ng ta khng th b ri Thiu,
mt ngi m i vi chnh ph Hoa K xem l can m, c kh nng, t tin, ang
lnh o Min Nam Vit Nam nhn ly gnh nng t K Hoch Vit Nam Ha Chin
Tranh. Bunker trong mi n lc u nng cao kh nng ca Thiu v chnh ph ca
ng y.
Tuy nhin, cng may cho Hoa K, Thiu bt u chng t bn lnh ca
mt nh lnh o Min Nam Vit Nam l Chng Trnh Vit Nam Ha tip tc din
tin v khng c g tr ngi. Mc tiu m Thiu ra, ng ta thc hin thnh
cng.
Trong nm 1969, chnh ph ca Thiu t c nhng bc tin kh
nhiu, nhng gii bo ch Ty phng th a tin rt t. Trong khi 90% cc lng x
ti Vit Nam bu ra chnh quyn a phng do h la chn th t Newsweek
vit: l tin tt. Nhng vn then cht l K Hoch Vit Nam Ha Chin Tranh
cha tin trin ti u.
Bt k chnh ph Min Nam Vit Nam thc hin nhiu tin b ng k
cng cha gii bo ch khng ch trch. Mt chin dch chng ph c p
t, khng phi ni ln v mt trch nhim lng tm lm thng bng cn cn
quyn lc ca lch s th gii, m l bng tham vng en ti, khip nhc, mun
nhn thy Hoa K lm k bng quan, dng dng trnh mi mt mt v thua thit.
Cng nm 1969 s tin b a n tnh hnh an ninh n nh hn bao gi
k t nhiu nm qua. Chnh ph do Thiu lnh o cng t c nhng kt qu
kh quan trng vic Ci Cch Rung t v K Hoch Bnh nh. iu khng ai
c th ph nhn. Nhng thnh phn chnh tr i lp ti Min Nam Vit Nam th
khng ng iu y. H cho rng, nhng g Thiu v chnh ph ca ng ta thc
hin chng qua ch nm gi quyn lc lu di v ri ra l mt ng Dim th hai,
mt nhi c ti. V th, phe chnh tr i lp tuyn b: Thiu tht s khng i din
cho dn chng Min Nam.

Thiu khn kho to s phn ha, chia r v mu thun trong thnh phn
i khng ng ta c lp h khi s chng i vt qua nhng iu m hin
php quy nh. Nhng Thiu cng t ra cng rn, n p nhng thnh phn i hi
mt chnh ph lin hip vi cng sn.
Do H Ni ch o, thnh phn ny hot ng song hnh vi phi on Bc
Vit ti hi ngh Paris, m t v bin Thiu tr thnh mt nh qun phin, cai tr dn
chng bng bo lc. Nu c nim t tin mnh m hn, Thiu c th i ph vi
thnh phn mt cch khc hn l n p, iu m mt v Tng Thng c dn
c khng nn thi hnh. Th nhng, Thiu vn l Thiu, ng ta khng phi l con
ngi hon ton ng nhng cng khng hon ton sai.
u thng 3 nm 1969 Thiu cho Bunker bit, ng ta hnh thnh mt
phong tro on kt bao gm mt s chnh ng, on th chnh tr c khuynh
hng ng h chnh ph. ng ta tin n vic t sng lp cho ng quyn lc
chnh tr, nng ng hn l da vo gung my Qun i a ng ta tr thnh
mt v Tng Thng.
Ngy 7 thng 4 nm 1969 Thiu loan bo iu trc Quc Hi. mi gi
nhng thnh phn gia nhp vo t chc mi ny, Thiu xc nh vi cc nh lnh
o cc ng phi chnh tr, nhng chc v trong Ni Cc m ng phi ang ng
gp, khng c ngha l iu kin i hi nhng ng phi y phi gia nhp vo t
chc mi ca ng.
Mt Trn Dn Ch X Hi Quc Gia, mt t chc lin minh chnh tr mi ca
Thiu ra i ngy 25 thng 5 nm y. Mt trn y bao gm mt on Th Cng
Gio bo th di c nm 1954, nhng ng vin ng i Vit c hin ang ng h
nh lnh o i Vit Min Trung l H Thc K, mt t chc Pht Gio Ha Ho, t
chc Vit Nam Quc Dn ng ca V Hng Khanh Min Trung, Tng Lin on
Lao Cng ca Trn Quc Bu v t chc Cng Gio T Do gi l Nhn X.
Trong cuc tranh c Tng Thng nm 1967 H Thc K chim c 7.3%
s phiu. Trong khi V Hng Khnh ch c c 3.2%. Nhm Cng Gio gia nhp
mt trn mi ca Thiu c nhiu ngi c c vo Thng Vin.
Bunker hi lng v s ra i ca t chc mi ny hn nh ng d tnh.
Thiu khng phi thnh lp mt ng phi chnh tr m ch l mt lin minh trong giai
on cn thit v c th gii tn hoc rt ra trong tng lai. Theo Ellsworth Bunker,
mc d mt trn khng c nhng yu t rng buc tuyt i a s qun chng
nhng cng khng phi l mt t chc chnh tr nhm e da hoc c nguy c tr
thnh mt th lc c ti. Theo Bunker, l mt bc tin tuy cn hn ch nhng
vng chc.
S lin hip trong mt trn mi ca Thiu rt khc xa s lin hip ca Dim
vi ng Cn Lao trc ti Min Nam Vit Nam. Trong khi Dim khng chp
nhn lin hip vi cc ng phi chnh tr Vit Nam khc t sng lp mt ng
ring, theo quan im v nguyn tc c nhn ca ng th Thiu li lin minh vi tt
c cc lc lng chnh tr bo th ang hot ng.
Khi Thiu ra mt Mt Trn v gii thiu nhng thnh vin gia nhp, Ellsworth
Bunker cm thy nhiu ngc nhin ang din ra trc mt ng. ng bn phi cng
nh bn tri ca Thiu, ngi ny tng ra lnh bt ngi kia vo t, di thi
ng Dim, cng nh sau khi ng Dim b lt . Nhng nay Mt Trn ca Thiu
kt hp c h cng ngi li, cng gnh vc cng vic chnh tr ca Min Nam
Vit Nam.
ng Tn i Vit gi y cng hnh thnh mt lin minh mi gi l Phong
Tro Quc Gia Cp Tin, ng h Thiu v phng thc chng cng nhng bt ng
vi Thiu v cc mt kinh t v x hi. Nhng ng vin Tn i Vit khng mun

ngi Vit Quc Gia ngng cuc tranh u qua nhng kt qu kh quan m chnh
ph Thiu thc hin, nhng mun Min Nam Vit Nam phi phn u hn na
ton din cc mt s n nh v chnh tr vng chc hn. ng ca nhng ngi
Vit Quc Gia ny mun ton dn phi gp tay vo cng cuc t bo v v t xy
dng t nc.
Thnh phn Pht Gio u tranh, tng xung ng, t thiu, lm ch
Dim phi sp trc kia bt u tr thnh lc lng i khng chnh tr vi
mt trn mi ca Thiu. Cng thm lc lng i khng y cn c cu Tng Big
Minh v Trn Vn n, c hai ngi ny c gii Pht T xem l nhng nhn vt
lnh o cuc o chnh Dim nm 1963. Tng Minh c xem nh mt con
ngi d di v thi no trn sn khu chnh tr cng c mt ng.
Biu l thi ch trch u tin ca Thiu l khi Pht T. u nm 1969
Thiu a ra li tuyn b yu cu Thng Ta Thin Minh hy ngng mi hnh
ng nhm chng ph chnh ph. V ri vo thng ba, Thng Ta Thin Minh b
bt v Trung Tm Thanh Nin ca ng chnh l ni t tp nhng thnh phn bo
ng v cng l a im in n nhng truyn n, biu ng ku gi tranh u,
xung ng. Cnh St khm xt Trung Tm ny tm ra nhng v kh, cht n v
c truyn n ca vit cng.
Trung Tm Thanh Nin b chnh quyn kin sot v Thng Ta Thin
Minh b kt n 10 nm t. Thin Minh ph nhn hin php v cc cuc bu c
thi ch Vit Nam Cng Ha. Nhng bun thay, Thng Ta Thin Minh, sau
cuc chin thng nm 1975 ca H Ni, ng ta cht trong nh t cng sn.
Bunker khng c thin cm vi Thng Ta Thin Minh, v theo ng, Thin
Minh hot ng chnh tr qu cc oan. Thng khi a ra trc cng lun nhng
li tuyn b ng h Thiu c nhng hnh ng ng lc bo v hin php, nhng
sau Ellsworth Bunker cng tip xc ring Thiu, yu cu Thiu khng nn dng
nhng bin php qu ng. Chng hn, Bunker ni vi Thiu, Tng Thng Min
Nam Vit Nam phm sai lm v khng lm sng t trc cng lun ch ha
bnh v cng khng to nn c nhng cuc tranh lun v mt chnh tr ch
ny, chng li quan im ha bnh theo nhn nh ca cng sn.
Theo Bunker, chnh ph Thiu vn tip tc con ng chn la cho n
khi cuc chin chm dt, nhng khng v th, phi n p tt c nhng ngi Min
Nam Vit Nam khc, ch mong thy ha bnh m phi tranh u nh trng hp
Thng Ta Thin Minh.
Cng chnh trong quan im y, khng bao gi trc cng lun, Ellsworth
Bunker xc nh ch c Thiu l ngi duy nht bo v hin php Min Nam Vit
Nam. ng ta thng tip xc kn o vi c nhng ngi i lp Thiu. Khi Tng
Big Minh yu cu c gp Abrams, Bunker hi Thiu th lng gi v cuc gp g
y. Bunker bit, Tng Minh c ln t chi li mi ca Thiu lm C Vn cho
chnh ph. Big Minh vn cn cm gin Thiu v mt s tng lnh tr trut ph
quyn lc ca ng ta vo nm 1964.
Thiu tr li cho Bunker, nu Tng Mnh v Abrams t lu l bn th
vic tip xc ca hai ngi khng c g phi quan tm, tri li, mt cuc gp g nh
th s to ra mt d lun Hoa K ang c k hoch thay i ngi lnh o Si
Gn. Cuc gp g sau khng din ra.
Bunker vn c phng thc khc lin lc vi Big Minh. Ngi ph t chnh
tr ca Bunker, Thiu ha s gim n. Ch 8 thng sau, Thng Ta Thin Minh
c tr t do. Thiu ngh, ng ta khng tn bo nh nhng ngi cng sn hay
nh Dim, vi ng bo mnh. Th nhng, hnh nh trn p ca Cnh St vi nhng
ngi i lp c l do chng Thiu.

Chnh ph ca Thiu li p dng mt chnh sch mi, nh bn nhng t bo
no ng cc bi v nhm chng li chnh ph. Theo hin php, chnh ph khng c
quyn kim duyt bo ch, nhng nh bn cng ng ngha vi hnh thc kim
duyt. Thng 5 nm 1969 khong 30 t bo b nh bn.
Bunker ni vi Tng Thng Nixon vo thng 7, chnh sch mi ca Si
Gn p dng cho bo ch qu l in r. H khng nhn thy c tm quan
trng v li ch do vic cng khai ch trch mang n.
Ni dung cc cuc thng thuyt ha m ti Paris v nhng iu kin c
bn v chnh tr ca Thiu ngy cng tip cn hn. u ma H nm 1969, cuc
tho lun u tin v tng lai ca Min Nam Vit Nam c trin khai. Cng sn
a ra gii php 10 im chm dt chin tranh cn Nixon a ra 8 im. Mc d
Hoa K i hi H Ni phi rt qun ca h ra khi Min Nam Vit Nam v khng
chp nhn thay th hin php ca chnh ph Si Gn bng hin php ca Mt Trn
Gii Phng, nhng Nixon ng v Thiu cng ng cc thnh phn chnh tr ti
Min Nam Vit Nam s tham d vo cuc bu c khi c t chc.
Th nhng ngay sau , Min Nam Vit Nam li bt u e ngi, liu cc thnh
phn chnh tr ti Min Nam Vit Nam m Nixon va a ra, c hm cha theo
thuyn phn chia c lnh th hay khng? Thiu hi B Trng Ngoi Giao Hoa K
William Roger, theo quan im ca Hoa K, th ai thm guyn t chc cc
cuc bu c nh th? Nhng quan tm ca Thiu vn ko di cho n khi c cuc
hp thng nh gia Thiu v Nixon ti o Midway vo u thng 6. Nixon ti bo
m vi Thiu v mc tiu ca Hoa K, nhng gii thch trc mt bo ch, Nixon
khng th khng nh ng h c mt mnh Thiu m phi din t theo ngn ng,
Hoa K ch ng h theo nguyn tc, mt chnh quyn c dn chng la chn.
Sau cuc hp thnh cng, cng Nixon a ra chnh sch Vit Nam Ha Chin
Tranh, tr v, Thiu chun b ku gi s c mt cuc bu c mi dn chng
Min Nam Vit Nam chn la th ch h mun nhm chm dt chin tranh. iu
ny, Thiu p ng li yu cu ca Nixon a ra gii php uyn chuyn v mt
chnh tr.
V mt Washington cng nu ra nhiu phn ngh mi vi H Ni. Ban hp
xng ch ha dn u bng Kisinger, C Vn An Ninh Quc Gia ca Nixon,
hng dn d lun vi qun chng M, rng Thiu ng vo bn thng thuyt
tm mt gii php cng bng. Tng ngy vn ln ging h ho ng h chnh sch
Vit Nam Ha Chin Tranh, Kissinger ch yu to qun chng Hoa K chng chin
tranh gay gt v ri i chm dt cuc chin bng bt c gi no. B ngoi ng ta
va ng vai l con diu hu, va to cho mi ngi ngh rng Kissinger l con
ngi xut chng ca thi i mi, tri vi truyn thng khim nhng ca nhng
ngi lm chnh tr th h trc.
Thc cht, Kissinger khng tin ngi Vit Nam Quc Gia l mt thc th
ang hin hu v xng ng c tn trng. ng ta nhn thc ngi Vit Quc
Gia qua nhn quan ca Tng Jean Sainteny, mt ng Ty thuc a, dng H
ch Minh thnh mt thn tng ngi Vit Quc Gia yu nc vo nhng nm
1945-1946. Khng quan tm n nhng c vng thc tin ca ngi Vit Quc
Gia, Kissinger thng thuyt vi H Ni trong thi thiu t tin v chnh sch
Vit Nam Ha Chin Tranh ca Tng Thng vch ra v cng khng my knh
trng ng Minh ca ng ta, Nguyn Vn Thiu.
Gia nm 1969, Kissinger yu cu Thiu a ra mt gii php chnh tr vi
Mt Trn Gii Phng. Thiu p li bng nhng ngh m ng ta trao i vi
Bunker trc , chp nhn nhng ngi Min Nam theo H Ni c tham d
mt cuc bu c vi iu kin h phi tuyn b khng s dng lc lng v trang

chng li Min Nam Vit Nam. Thiu ng Mt Trn Gii Phng c tham d
vo cuc t chc bu c v s yu cu Quc Hi tu chnh hin php thc hin
iu trn.
Pha Hoa K cng c xem bn tho v nhng d tho ca Thiu. Ngy
11 thng 7 nm 1969 Thiu chnh thc cng b ngh , th nhng nhng
iu ng a ra vn l mc tiu cho phe phn chin nhm vo tn cng. H ni
rt t vic H Ni xm lng v khut phc Min Nam Vit Nam nhng li ch trch rt
nhiu tnh cht hp php v cc cuc bu c m Thiu va a ra.
p li nhng ngh bu c ca Thiu, H Ni leo thang v mt chnh tr ti
Min Nam. Mt chnh ph cch mng lm thi song song vi Mt Trn Gii Phng
c thnh lp. Mt Trn Gii Phng gi y c nhim v bo v chnh ph ny. H
Ni dng ln mt c ch ti Min Nam chun b n nhn s thng li ton din
ca h v mt chnh tr v sn sng tip thu chnh quyn ca Thiu. Chnh ph
cch mng lm thi lin a ra k hoch 10 im c c ha bnh.
C hai ngi, Thiu v Bunker u lng gi sai lch v ca H Ni.
Thiu ngh, c l gi y cng sn phi chp nhn Min Nam Vit Nam c nn
c lp ring r cho nn, chnh ph cch mng l bc u h i n tha hip
vi chnh quyn Min Nam Vit Nam. Cn Bunker cng lc quan, hy vng qua cc
cuc thng thuyt, s tm ra c nhng kt qu cng bng.
Trong khi khi Pht Gio hoan nghn k hoch bu c do Thiu a ra bao
gm s c mt ca Mt Trn Gii Phng, th phn ng thnh phn khc e ngi.
Ngy 22 thng 7, ti t tht ca n, Big Minh, Trn Vn n v 17 Tng
lnh hi hu t chc ba n tra khon i K. Theo Bunker, K thng xut
hin v ng vai tr nh th mt Tng c ca Lin Bang. Trong ba tic y, K t
by khng hi lng v vic Thiu hnh thnh mt mt trn chnh tr mi, cng nh
vic tu chnh a ra nhng ngh bu c mi c s tham d ca Mt Trn Gii
Phng Min Nam.
Thiu gin d v nhng li tuyn b y ca K v ni vi Ellsworth
Bunker: K phn i cuc bu c chm dt cuc chin tranh. ng ta tnh
n chuyn phi o chnh. Khi tho lun v d tho bu c trc khi cng b, K
khng h phn i. ng ta qu l thiu lng thin.
Cng thi im ny, Thiu cn mt chnh ph mnh hn l chnh ph ca v
lo thnh Trn Vn Hng. Ngy 18 thng 6 H Vin a ra khuyn co bt tn
nhim Hng v Ni Cc ca ng y. Cung cch lm vic ca Hng nng v hnh
thc hnh chnh, giy t. ng ta cng chng bao gi cn tham kho vi cc chnh
tr gia trc khi a ra nhng quyt nh. Mi vic i vi ng ta u uyn chuyn.
Chnh v th m vai tr Th Tng ca Hng t c knh trng. Hng cng
khng thch tip xc vi nhng thnh phn lnh o ng phi chnh tr v xem h
nh khng c thc lc v ch mt Hi ng Ni Cc thi hnh chnh sch v mc tiu
ca Hng m thi.
Vo thng 7, k c Mt Trn X Hi Dn Ch Quc Gia ca Thiu cng ln
ting kch Hng mc d trc h tng hy vng ni ng y.
Cuc ving thm t xut ca Tng Thng Nixon ti Si Gn vo ngy 30
thng 7 ng ngha vi cuc ti xc nh Hoa K ng h v Tng Thng Vit Nam
Cng Ha. Do th m cc thnh phn chng Thiu yn lng c mt thi gian
ngn. Nhn Thiu mun ci t Ni Cc vi mt Th Tng mi, tp trung n lc
vo Chng Trnh Bnh nh, ti tn ha Qun i Vit Nam Cng Ha, k hoch
pht trin ti nng thn v ci cch rung t. Thiu cng yu cu mt s Dn Biu
H Vin nn hnh thnh nhng khi thn chnh quyn chnh ph mi tng lai d

dng hp tc, lm vic chung. Trong mt cuc gp g vi 4 khi thuc lut php.
Thiu c h ha ng h chnh quyn ca ng ta.
Thiu cng ngh vi ng Hng nn thay i phng thc lm vic
c th gn b hn vi cc chnh tr gia, tho lun mt cch thng thn v chp nhn
nhng ph bnh, ch trch.
Trong ngy 7 thng 8, Thiu tip xc vi gii lut php ng h ng, bao
gm 30 Ngh S v 90 Dn Biu chia lm ba khi ti Quc Hi.
Nhng lin sau th c ln Thiu tht vng. S chn nn biu l khi Thiu
gp Bunker vi mi tc khng chi, iu khng h xy ra trc , than phin v
nhng tr ngi khi Thiu chn v Tn Th Tng cho Ni Cc mi. Thiu mun gi
ng Hng gh Th Tng nhng thnh phn lut php ng h ng ti Quc Hi
v c Mt Trn Dn Ch X Hi Quc Gia ca ng va thnh lp u phn i.
Nhng ai l ngi thay th Hng? Nu mi mt chnh tr gia thuc mt ng
no m nhn, th cc ng khc s chng ph. Hn th na, Th Tng phi l
ngi gc Min Nam th mi c th lm vic, giao tip vi mi ngi. Thiu hi
Bunker nhn nh th no khi Thiu chn Khim?
Theo Bunker th Khim c th hon tt vai tr Th Tng c nhng nu
tm c mt Th Tng dn s th tt hn, trnh tnh trng c nhng ba Tng
lnh ng hng u trong gung my Quc Gia. Th nhng, Bunker tip, Khim c
th m nhn trong trng hp khng mi c mt v dn s c kh nng, v y
l mt giai on cn phi c mt v Th Tng nng ng.
Thiu v Bunker trao i mi, ri ngh n hai ngi, Trn Vn Lm v
Nguyn Vn Bng. Nhng ng Lm, mt ngi Cng Gio gn b vi ch
Dim trc kia, cn Bng, lnh t ca mt chnh tr i lp mi hnh thnh, nu chn
ng ta th cc t chc chnh tr khc s chng ph.
Mt khc, ng Hng sc khe yu li thm nng tai nn kh nghe. ng ta
khng th no iu hp mt Hi ng Ni Cc lm vic c hiu qu c. Do ,
trn thc t, Thiu phi gnh vc ht mi cng vic ca Hng. th, ngi ph
t ca Hng li thiu kh nng, thiu t chc. Thiu ni vi Bunker ng ta s tho
lun vi Hng, Hi ng Ni Cc mi s do Thiu chn la. Nhng nu Quc Hi
khng chp nhn Hng th ng s mi ng Lm. Trong trng hp ng lm t chi
th ng s mi Khim.
S quyt nh ca Thiu tip tc mi Hng m nhn chc Th Tng,
Bunker cng ng . Theo bunker, mc d ng Hng sc khe km nhng tht s
ng ta ng gp rt nhiu trong gung my chnh ph, mt con ngi tiu biu v
s lim khit v o c ca ngi dn gc Min Nam Vit Nam.
Mt trch nhim xy dng mt chnh quyn bao gm mi khuynh hng
khng phi l iu d dng, nhng Thiu khng t b kh khn y. i vi nhiu
phng vin ngoi quc, Thiu khng th thc hin c iu ny nhng vi Bunker,
ng nhn thy Thiu dn dn thc hin tin trnh dn ch cn thit y, Bunker hy
vng nu Thiu thnh cng, chnh quyn chnh quyn ca ng t trn mt nn
tng chnh tr vng chc.
Thiu trao i vi Hng thng thn. ng ta ch trch nhng thn cn ca
Hng tham nhng nhng ng thi by t c mun, mong ng Hng li trong
chnh quyn.
Th nhng, khong gia thng 8 Thiu ri vo tnh hung kh khn Tng
Big Minh mt ln na t chi li mi ca Thiu tham gia chnh ph. Thnh phn bo
ch ng h Hng vit nhng lot bi nhm kch cc ng phi c trong mt
trn m Thiu thnh lp. Con s cc Dn Biu ti H Vin chng Hng tng
nhanh hn.

Thiu a tin Trn Vn Lm s l Tn Th Tng thm d d lun, nhng
phn ng khng my ng h. Vn chnh i vi vi Thiu l cn mt Tn Th
Tng c cc khi bn Quc Hi hu thun. C Hng v Lm cng khng t
c tiu chun y. Thiu ni vi Bunker, ch cn li c Khim l ngi c th c
lng c Quc Hi v 6 ng phi tham gia vo Mt Trn ca ng ta. Vi ngy sau,
Hng n t chc, cho php Thiu l do thnh lp chnh ph mi.
Thi im ny, cng qun a cc cuc tn cng ca h ln cao im, th
nhng cha tm vc gi l mt cuc tng cng kch nh trc. Khi u
t tn cng ny vo thng 7, b lc lng ng Minh nh tan, v chm dt vo
ngy 12 thng 8. Thi gian y, 150 a im b h pho kch, th nhng h ch tn
cng c c 3 thnh Ph hoc Th Trn. Chin thut lm cho cc n v cng
qun phi phn tn mng v yu dn ti Min Nam Vit Nam c hiu qu. C hai
mt chnh tr v qun s ang tin trin tt p, theo nhn nh ca Bunker.
Thiu cho Bunker bit, ng chp nhn s khng hong chnh tr trong vic
thnh lp Ni Cc mi chng t ng lun c knh trng v khng buc ng
Hng phi t chc. Gi y ng Hng t nguyn t chc, k hoch ca
Thiu l mi mt s lnh t cc on th chnh tr, ng phi tham gia vo Ni Cc
ca ng. Trn Vn n l mt ngi. Ngi k tip l Trn Vn Tuyn, mt lnh t
k cu ca Vit Nam Quc Dn ng, b bt gi vo nm 1960 v k tn trong
bn tuyn ngn chng Dim.
Thiu cng mun mi Phan Quang n, ngi cng tng chng Dim v
Nguyn Hu Hanh, c trch v ci t kinh t. Thiu cng ng vi c Nguyn
Ngc Huy, lc lng i lp thuc Phong Tro Quc Gia Cp Tin, lnh t ng Tn
i Vit v cng l ngi sng to chin lc Chng Trnh Bnh nh Nng Thn
cho Thiu. Trn Ngc Ninh t nguyn ng vo hng ng Pht Gio u tranh. Th
nhng n, Tuyn, Hanh, Nguyn Vn Bng thuc Phong Tro Quc Gia Cp Tin
v H Thc K thuc i Vit Cch Mng, tt c u t chi li mi ca Thiu.
Phi tn kh nhiu thi gia, mi n cui thng 8, mt tn chnh ph mi
c hon thnh, Th Tng l Tng Trn Thin Khim. Cc B Trng Ngoi
Giao v Thng Tin l ngi thuc nhm Nhn X, Cng Gio, mt ng trong Mt
Trn ca Thiu. ng i Vit Cch Mng v Vit Nam Quc Dn ng ca V
Hng Khanh, cng trong Mt Trn ca Thiu, mi ng gi mt gh b trng. Mt
chnh tr gia gc ngi Min Nam v cng l ngi tng chng Dim, m nhn Ph
Th Tng. Mt ngi khc, do Nguyn Hu Hanh gii thiu nm B Ti Chnh v
Kinh T. Phan Quang n c mi gi chc Quc V Khanh. n l mt trong s
t chnh tr gia i u vi Dim trong cc cuc bu c, do vic ng tham d vo
Ni Cc ca Thiu chng t chnh quyn Thiu tin kh xa so vi thi Dim.
Ellsworth Bunker tng ni vi Nixon trc l Thiu khng th tr thnh
Dim th hai. L do l nhiu ngi tng chng i chnh quyn Dim trc kia
nay cng hp tc vi thiu mc d ng ta l mt ngi mi tr li o Cng
Gio.
Ellsworth Bunker khng ngh l Thiu s mi nhng nhn vt lnh o phong
tro chng ch Dim vo nm 1963 vo tn ni cc. Mt s nhng nhn vt Pht
Gio ny thuc thnh phn chng cuc chin, do th, s c mt ca h trong chnh
ph s to thm s mu thun, gy thm nhng kh khn trong vic thc thi chnh
sch ca Quc Gia. Mt ngi c c tn Thin Cha nh Thiu, i vi mt s
nhn vt lnh o Pht Gio, l iu kh c th dung hp vi h, bi l phn ng
Pht T vn cn nhng m nh cho rng khi Cng Gio khuynh lot chnh tr.
Hn th na, ngay trong hng ng Pht T cng c s phn ha nn d
chnh ph c mun lin hip vi h, cng chng d dng n gin. Ni mt cch

khc, theo Bunker, hy nhng nh lnh o Pht Gio tranh u ng ngoi lnh
o mt lc lng i lp ng k. Chnh s i lp ny l iu cn thit trong mt
x hi dn ch, kin sot v tc ng chnh ph thc thi ng n nguyn vng ca
dn chng.
Khi cng b Tng Khim lm Tn Th Tng, Thiu gii thch cho Bunker,
chnh ph mi nhm vo ba mc tiu: Trao tr chc nng chnh tr cho Hi ng Ni
Cc v tay cc chnh tr gia, chnh ph mi hot ng hu hiu hn, pht trin s
quan h gia hnh php v lut php.
Thiu cng bit nhng mc tiu va ra y khng d g Khim c th hon
tt c. Qua nhng suy ngh v vic lm ca Thiu, Bunker nhn thy Thiu
thay i nhiu, t mt vai tr ch trch Hi ng Ni Cc chnh ph trc, nay tr
thnh ngi mi gi v hp tc vi Ni Cc mi hon tt mc tiu m Thiu
ra. Bunker lc quan ni vi Nixon, Hoa K s nh nhng hn khi Tng
Khim l Th Tng bi v ng ta bit phc v cho ngi dn nhng g h cn n.
Hn rt nhiu nhng chnh tr gia Min Nam khc. Khim hiu r tm quan trng
chnh quyn ti a phng v Chng Trnh Bnh nh, nhng mc tiu quan trng
hng u m chnh ph cn phi thc hin vo thi im y. Khim cng thuyt
phc c Quc Hi chp nhn B Lut Ci Cch Rung t v tng thu.
Khim cao ro, trn tra, khun mt d gy cm tnh v lc no cng c i
knh cn. ng ta l con ngi lun lun t ch. Mt ln Colby v Ellsworth Bunker
mi Khim v gia nh ng ta cng h i thuyn ca Hi Qun Hoa K c Cn C
gn bin Vng Tu. Lc u tri p, gi nh. Khi thuyn xa t lin th Bunker
cht nhn thy m my en t xa. ng vi vng cho thuyn quay li. Nhng tr,
cn ma o trt xung kh nng ht. Bunker vi vng y Khim v gia nh ng ta
v Colby xung khoang thuyn, cn Bunker v hai s quan Hi Qun ng trn li
thuyn. Kh khn lm Bunker mi cho thuyn ti bn c. Khi ri thuyn ln b,
thy Bunker o qun t sng, Khim cm ng ni li cm n.
Khi b nhim Khim lm Th Tng, Thiu mun chnh ph mi phc v
ng bo ng c hiu qu. Thiu cng khng h thay th hay cch chc mt s s
quan cao cp hay vin chc chnh quyn theo yu cu ca ngi M. Nhng t t
v nhn ni, Thiu t c nhng mc tiu m ng ta hoch nh m khng
cn to ra nhng mu thun, chia r khng cn thit trong ni b ca ng. Theo
nhn xt ca Bunker, Thiu l con ngi bit khi no cn phi tin ln v lc no
cn phi dng li.
Bunker cm nhn, Thiu chn thnh, can m v hon tt trch nhim ca
ng l mt Tng Thng Min Nam Vit Nam. Bunker kt lun, chnh nh s lng
gi ng n v tm quan trng ca gii lp php, gip Thiu hon tt bn hin
php 1967, qua nhng php l cn bn bo v ngi Vit Quc Gia c
minh th v tn trng. Bunker cng hiu c Thiu thch thng xuyn c nhng
cuc ving thm ti nng thn v ti chnh nhng ni ny, Thiu n nhn s
hoan nghnh nhit tnh ca ngi dn m qua Chng Trnh Bnh nh, Thiu
mang n cho h nhng nhu cu bc bch m ngi nng thn mong mun. Thiu
mun ng bo ng knh trng ng l mt con ngi phc v cho x s hn l
da vo quyn lc sn c ng tr thnh mt k c ti.
Trong mi quan h gia hai ngi, Bunker xc ng v thi ca Thiu
dnh cho ng nh th mt ngi cha tinh thn. Nhng kh khn Thiu gp phi
tng c trao i vi Bunker trn tinh thn y. Truyn thng ca mt ngi theo
Thanh Gio, Bunker cng hiu c ng phi c x ra sao v mt ngi khi t
nim tin ni mnh. V lm th no cho ngi khc tin mnh, l c tnh ca
Bunker, t n mc tiu v ngoi giao. Nu Thiu c x vi ng nh vi mt

ngi cha tinh thn th mi tng giao gia v Tng Thng Min Nam vi Bunker
vt trn c cung cch ngoi giao, tr nn gn b hn bt k mt i S Hoa K
v mt v Tng Thng no ti Min Nam Vit Nam trc y.
Vo thng 8 nm 1969, Bunker gii thch cho Nixon v cch Thiu iu
hnh chnh ph ca ng ta. Vo thi im ny, khuynh hng cc nh bo Ty
phng c mt ti Si Gn i hi Thiu phi hp tc vi thnh phn cnh t th
s hu thun v chnh tr cho ch Thiu mi vng mnh hn. Nhng theo s
nghin cu v tm hiu ca Bunker, c l chnh xc hn l cc t hp k gi bo ch,
Ellsworth Bunker khng tm thy ti Min Nam Vit Nam c khuynh hng chnh tr
c gi l cnh t. Bunker ch nhn thy, ch c s ngi hnh ng tch cc v
t nc ca h v nhng thnh phn tr thc khoa bng ti Si Gn.
Ci c gi l cnh t l s t t ca nhng k mang u c suy ngh
Ty phng v ch tm thy n Paris hoc Hoa K. Truyn thng ngi Vit Nam
lm g c cnh t? V trong hin php Min Nam Vit Nam lm g c thnh phn
y ng gp. Gii bo ch Ty phng c hiu bit t no v nng thn v i
sng ch tht ca ngi nng dn ti Min Nam Vit Nam?
Khi nim cnh t cnh hu l iu quan trng, nu sinh hot chnh tr
Ty phng, khi chia gh ti Quc Hi, xut pht t cuc cch mng Php nhng li
khng c tc dng ti Vit Nam. chng qua l mt s p t khc ca Ty
phng.
Bunker hiu c thnh phn ng h Thiu, v mt chnh tr thng xuyn
gp nhng chng i v phi t chm vo bng ti, do thnh phn qu khch ti Si
Gn v tp on bo ch ngoi quc h ch bit v tnh hnh chnh tr ti Vit Nam
theo quan im ca ngi dn sng ti Si Gn ni c ting Anh hay ting Php.
Hu nh nhng iu c thu dt do cc nhm chnh tr ngi trong cc ca hng
c ph sang trng theo cch sng ca ngi Php, sng to ra thuc v cnh t
khong cch chnh tr ca h, cng gn ging nh gii k gi phng Ty, xa l vi
nn vn ha Vit Nam.
Thnh Tht Cao i Ty Ninh hay T nh Pht Gio Ha Ho Vng ng
Bng Sng Cu Long, i vi phn ln nhng k gi Hoa K l nhng huyn thoi
Chu h cha bit n, v ch xut hin trong cc tiu thuyt ca Joseph Vonrad
hay cc phim ca Marlon Brando. H khng h hiu c l nhng biu trng
mang ngha v mt tp hp lc lng chnh tr.
Nhng ngi Pht T u tranh l tt nhin c gii phng vin ngoi quc
a chung v gn cho h nhng ngn t m ngay chnh h, ngun gc ng
phng khng h ngh n, vi nhng danh t phe t phe hu trong sut cuc
tranh u chng Dim vo nm 1963 cng nh chng li mt s cc Tng lnh vo
nm 1966. Mt cch tng t, thnh phn ngi Cng Gio chng cng ti Min
Nam Vit Nam c gii phng vin ghp cho ci tn m miu l cnh hu. Hu
qu, cc k gi ngoi quc nng tm quan trng qu ng v mt chnh tr gia
ngi Cng Gio v tp th nhng ngi Min Nam Vit Nam khc.
iu ng ni trn ht, gii truyn thng bo ch Ty phng c s hiu bit
qu hn hp v lch s Vit Nam cn i. Chng hn, cha h c mt nh bo ni
c mt cun tiu thuyt ca ngi Vit Quc Gia sng tc vo thp nin 1930.
Cha h c mt bi tiu lun hoc mt bi tng thut no ni v s hnh thnh v
l tng u tranh ca Vit Nam Quc Dn ng hay ca ng i Vit.
Cc nh bo M ch a nhng tin v s ngho i v nhng bc xc cc
lng x ti Min Nam Vit Nam v nng n ln thnh nhng tiu tranh lun.
S ch mu, ph hoi ma mng hay nhng cuc vn ng tranh c vo Hi ng
X p khng h c loan tin t New York. Chnh v th, gii truyn thng bo ch

khng tng thut nhng iu quan trng m ngi dn Min Nam Vit Nam cn
n, ngh n. Tiu chun v ngn ng c trao cho cc nh bo phi trnh by
cuc chin tranh, di mt qun chng Hoa K, khng phi phn nh s tht, m
tr thnh nhng cu chuyn hoang tng. Vn o c qua chng th no
thc hin c.
Tri nghch vi s bi quan ca gii bnh lun thuc ngnh truyn thng bo
ch phng Ty, Bunker tin tng mt cch su xa l Thiu suy ngh v thc hin
ng cch. Thiu gi s lin h khm kht vi cc v lnh o tinh thn a phng
nh Cng Gio, Pht Gio, Cao i, Ha Ho. Thiu cng tn trng cc on th, t
chc chnh tr khng ng quan im vi Thiu, k c cc sc dn thiu s. c
c Tng Thng, Thiu giao tip rng ri vi tng c nhn c uy tn cng nh tng
t chc qun chng.
Ngoi ra, chnh quyn ca Thiu cn t ra nhng k hoch vn ng
qun chng hu thun v mt chnh tr. Cc nh chnh tr a phng ng h Thiu
hon ton xut pht t nhn thc chnh h. H khng b Thiu cng bc hay
mua chuc. Gii quyt nhng kh khn v p ng nhng nhu cu m dn chng
mong mun, chnh ph ca Thiu mau chng c dn chng ng h. Ni b Min
Nam Vit Nam khng xy ra nhng v thanh ton, mu mt cch ung ph
nh ngi ta d on hay m t.
Cui ma H 1969, ti gi v B Ch Huy Trung ng CORD ti Si Gn vi
nhim v mi, nghin cu nhng phng thc nhm nng cao tm quan trng v
nh hng ca chnh quyn a phng x p. Vi t cch Ch Tch ca chng
trnh ny ca chnh ph, ti phi tng trnh v bo co v nhiu c quan nh B
Pht Trin Nng Thn. Gim c Pht Trin Cng ng. B Ch Huy MACV v c
c quan ca ti.
pht trin hiu nng chnh quyn x p, u tin ti phi lin h vi nhiu
vin chc M c trch nhim trong cng tc ny. Phn b t pht trin x p gim
st mt ngn khon c bit cung ng cho cc a phng pht trin v mt kinh
t. Chnh sch, k hoch v chng trnh c son tho v quyt nh hng nm
theo k hoch Bnh nh. C quan Pht Trin Quc T gim st v gio dc, canh
nng, qun tr hnh chnh v ci cch rung t. Mi c quan u ng gi mt vai
tr quan trng trong ton din pht trin v i sng nng thn. chng trnh t
c hiu qu, vic u tin cn c s hp tc cht ch vi pha Hoa K m nhn
cc chc nng y.
Nhng pha Hoa K chng ta cng chng th thc hin tt c nu khng
c s hp tc v ng ca Min Nam Vit Nam. V th, ngoi s lin h vi cc t
chc ngi M, ti bt buc phi phi lin h vi ngi Vit Nam c trch nhim
trong chng trnh ny. Pha Hoa K iu hnh cng tc trn do mt b tham mu
ring, c lp nhng hot ng song song vi chnh ph Si Gn. Cc nh lnh o
Min Nam cng vi pha Hoa K tho lun, nghin cu trc khi p dng k
hoch ti a phng.
Bunker, Abrams v Colby hp tc vi Thiu v Khim v cng c chung
quan im v mc tiu v Chng Trnh Pht Trin Bnh nh. Trc khi c cc
phin hp cao cp y, B Tham Mu ca CORDS trao i v tho lun vi cc
vin chc chnh quyn Min Nam Vit Nam. C B Tham Mu pha Hoa K cng
nh Vit Nam u thng bo ln nhau v nhng tr ngi v phng thc gii quyt
nhng tr ngi y.
Mt cch tng qut, mi quyt nh v chng trnh ny u phi tri qua
nhiu tin trnh, t vic tho lun ti B Tham Mu, chuyn kin n cc vin chc
c trch nhim lng gi, mang ng dng trc nghim ti a phng...

Khi u vic nghin cu, ti bt u i thm ving cc a phng, tip xc
vi cc vin chc chnh quyn lin h v c cc on th chnh tr. Nn kin ca ti
h tho lun, sau cho ti bit nhng kh khn theo quan im ca h. Tr li
B Tham Mu, ti hp ring vi Colby. Nu ng ta ng , ti mang k hoch ca ti
ra thc hin. i khi ti phi tip xc vi cc vin chc cao cp trong Hi ng chnh
ph Min Nam, nn kin ca ti h nhn nh, b tc. Phng thc ny gip
ti thng bo cho Colby r quan im ca pha chnh ph Min Nam Vit Nam v
cng ngc li. Nh th rt ngn i nhng s tho lun gia Colby v Khim hay l
nhng nh lnh o cao cp khc ca Min Nam Vit Nam. Khi nhng kin ca ti
c s h tr t hai pha, Colby v cc nh lnh o Vit Nam, ti trao nhng
nghin cu y cho B Tham Mu k hoch ha trc khi mang ra thc hin.
K Hoch Pht Trin hiu nng chnh quyn x p ca ti xut pht t mt
khi nim: Trc ht, ti mun chnh quyn x p thc s c quyn lc, t chnh
quyn mi huy ng c dn chng, chn ng mi mu toan ph hoi ca cng
sn. K n, ti mun phn b nhng ngn khon x p c th xy dng nhng
c s vt cht mang tnh lu di vnh vin, khng tm b theo mt s quan im
ca ngi M trc y. K n, ti mun chnh quyn x p a phng c
quyn c ngn khon t tc ring ca h, do mt phn thu nhp li tc ca dn
chng ti a phng.
Thm na, ti mun mi lng x c cung cp y h t bo v s an
ninh ca h, ng thi pht trin nn kinh t a phng ngi dn c i sng
sung tc hn, t cng sn khng th thm nhp c.
Hi ng Pht Trin Bnh nh nhn trch nhim v Chng Trnh Bnh nh.
K t khi Colby gii tn cc Ton C Vn Qun S Lu ng, CORDS phi m
nhn trch nhim ny bn cnh chnh ph Min Nam Vit Nam. Nhng tht ra bn
ngoi Hi ng Pht Trin, B Ni V kim sot v chi phi quyn lc ca chnh
quyn a phng, ngn hng pht trin nng nghip ty tin quyt nh quyn cho
hay khng cc a phng vay tin pht trin, s thu ty tin tng hay gim ti
cc a phng. B Pht Trin phi t tm ly ngn khon v t iu hnh cn b...
c thm nhng ngun thng tin chnh xc, ngoi s cung cp t dn
chng m ti tip xc, ti cng trc tip lm vic vi B Thng Tin, B Quc
Phng...
Nhm gim thiu nhng sai lm hay tnh ch quan v k hoch, bt buc ti
phi tip xc, lin lc vi nhiu c quan, cc b, c pha Hoa K ln Vit Nam. May
mn cho ti, Ni Cc ca Khim mnh v lm vic c hiu qu. Thiu tin tng vo
Khim. Khim tin tng vo B Tham Mu ca Hi ng Bnh nh Pht Trin v tt
c mi ngi u mun thng cuc chin ny ngay t cc lng x a phng.
Nhng ct li ca s thnh cng phi ni n nhng ngi Tn i Vit.
ng ny t ra mc tiu, mt chng trnh ci cch x p mang nhng khi
nim ging ti suy ngh. Nhng ng vin i Vit ngh rng, dn chng ch c
ng vin nh bi cng sn, mt khi to iu kin cho h, t phn ly trch
nhim ti a phng h ang sinh sng. Vai tr ca chnh ph l phi h tr ch
khng phi cng bch h. Mt x hi pht trin l nh c vng v nguyn vng
ca c nhn c tha mn.
Thiu l mt ng vin i Vit nn t tng ca ng cng tng t nh
th. Anh ca Thiu l mt sng lp vin ca ng Tn i Vit. Khim, Tn Th
Tng cng l ng vin i Vit t nhiu nm v cng l bn thn ca nhng
ngi lnh o Tn i Vit. Nhng ngi ng h trit l Tn i Vit hoch nh
chin lc nhm gip chnh ph thc thi chng trnh trao tr quyn lc cho cc
chnh quyn a phng.

iu ng ni, nhng suy ngh ca ti li tng hp vi ngi Vit Nam hn
l tm thy trong suy ngh ca ngi Hoa K. C quan hnh chnh thuc t chc
Pht Trin Quc T thng phn i kin ca ti v theo h, cc vin chc lnh
o chnh quyn a phng ca ngi Vit thiu trnh v kh nng nhn ly
nhng trch nhim mt khi c giao ph. Cc C Vn Nng Nghip ca Hoa K
mun chng trnh ca h phi c B Nng Nghip trc tip m trch hn l
trao v a phng.
Mt s quan cao cp hoch nh chnh sch trong B Tham Mu ca CORDS
phn i k hoch ca ti, bi l ng ta khng tin c th phn tn quyn lc n h
tng c s i vi ngi Chu c.
Ti v phc v ti c quan trung ng CORDS vo nm 1970, khi y chng
trnh CORDS ang din tin. Da vo nhng kinh nghim rt ta t Vnh Long, ti
mun iu chnh mt vi chng trnh nhm ph hp iu kin ti a phng x p.
u tin, ti sp xp chng trnh thm ving cc C Vn Hoa K khc c trch
pht trin nng thn ti Min Nam Vit Nam. Ti tham d cc phin hp t Nng,
Nha Trang, Bin Ha v Cn Th tho lun v rt ta kinh nghim k hoch
trong nm 1969. Khng my ngi c mt ti cc phin hp ng quan im ca
ti. Chng trnh nm 1969 qu mi m, khc bit, v vy h mun khng c s thay
i hoc b tc no cho mi vi nm sau. Tt nhin thi y khng phi l sai lm
nhng li thiu tnh nng ng tm ly chin thng trong mt trn chin tranh.
Mt cch thnh thc, cc ng nghip Hoa K ca ti c nhn xt ng, mt
phn Chng Trnh Pht Trin Bnh nh trong nm 1969 thc hin thnh tu.
Cc vin chc a phng gi y hoch ng nng n, hn l ch ngi tr li
nhng vn th t Tnh gi n, h trc tip thc hin nhng nhu cu kinh t v x
hi ti a phng theo quyn hn cho php.
Trao ngn sch v a phng, k hoch nm 1969 chuyn i h, t l
nhng nhn vin bit ngi bn giy tr thnh nhng ngi hot ng mang tm
vc chnh tr. L nhng vin chc chnh quyn, h xa ri qun chng, nhng vi
cung cch hot ng nng v mt chnh tr, h bt buc phi gn gi vi qun chng
bo v quyn lc ca h c tn ti.
Chng thm nhp v sch ng ca i phng, nhng vin chc thun ty
ngi bn giy c th b tht bi, nhng nhng vin chc hot ng mang tnh cht
chnh tr th li thnh cng. Trong nm 1969, k hoch a phng t pht trin
xy ct nhiu trng hp hn, bc nhiu chic cu qua cc kinh o hn v thi
gian thc hin cng nhanh chng hn. Cc nhm t pht trin c phn phi
la ging tt nn sn xut tng hn l do B Canh Nng iu hnh nhng nm
trc. Chng trnh a phng t pht trin cng c dn chng t nguyn ng
gp ca ci v cng sc xy dng nhng nhu cu cng cng hn t trc.
Th nhng, chng trnh nm 1969 theo ti quan st, vn cha phi l hon
chnh. Nhng vin chc lnh o a phng vn cha tht s s dng quyn hn
trong tm tay ca h, cc vin chc ng c vo Hi ng X vn b Qun hay Tnh
truy xt v quyt nh mt cch c on v thiu cng bng. Nhiu dn chng a
phng tham gia vo Chng Trnh Pht Trin nhng t c nhng d n do dn
chng yu cu c p ng. Cc vin chc a phng c cho php mt
khong thi gian qu ngn quyt nh nhng d n ca h. Cc d n pht trin
phi c a ra dn chng bn tho v quyt nh, nhng v thiu thi gian nn
vn trn tr thnh hnh thc.
Thm vo mt thiu st cn phi c iu chnh nh ni trn, ti cn
ngh, nm 1970 phi l nm p dng quyn t quyt cc a phng v l
truyn thng trong i sng chnh tr ca ngi dn Min Nam Vit Nam. Nhiu vin

chc c thm quyn Hoa K khng ng . Ngi M ch mun ti tr Chng Trnh
Bnh nh v sm chuyn giao trch nhim cho chnh ph trung ng. Theo h, nu
chnh quyn a phng ty thuc vo s bo tr ca ngoi quc v ngn khon
vin tr th vn t quyt khng bao gi c ngi dn a phng ng gp.
Nhng quan nim ca ti, nh bi cng sn, cn phi c mt s tn
quyn v a phng v cng cn to nn mt s n nh vng chc trc khi ku
gi h tham d vo cng tc. Mt cch ngn gn, chnh quyn v c s pht trin ti
a phng cn c mt ngun ti chnh t tr. Nu ty thuc vo s phn b ca
chnh quyn cao cp hn, h chng bao gi c lp c.
Ti mun chuyn giao nhng d n pht trin quan trng v ngn sch chnh
quyn a phng do a phng m trch, da trn ngun ti chnh do dn chng
ng thu. Nu thiu ht, a phng c th vay t mt ngn sch thuc Trung
ng. C hai ngn qu thuc Trung ng nhm p ng k hoch ny. Colby
tin, hu thun chnh tr cho k hoch tn quyn ca ng, xut pht cn bn t
hin php, cc cuc bu c vo Quc Hi H Vin v Hi ng Tnh.
Cc ng vin tranh vo hai ni ny chc chn l phi trng cy l phiu
ngi dn nng thn. V c dn chng tn nhim v bu cho, cc ng c
vin phi c nhng k hoch thit thc v c th p ng ng nguyn vng ca
dn chng. V th, gia ngi dn nng thn v cc chnh tr gia, ng c vin vo
hai Hi ng ni trn, s tr nn gn b, kt hp chng li nn truyn thng quan
liu t Trung ng.
Chuyn v Si Gn, ti bit th nh nm trn ng Cng L, gn phi
trng Tn Sn Nht v B Tng Tham Mu, cng vi hai C Vn CORDS.
Ngi ph t ti l ng Nghi, ngi c cch nhn chng chc, kh nng Anh
ng lu lot, trn thot cng sn Min Bc khi quyn lc ri vo tay h nm 1954.
Qua ng Nghi, nhng ngi bn ca thn ph ti, cng vi nhng ngi Vit Nam
m ti va quen bit, gip ti va hiu bit qu gi v nhng l do ti sao s
phn ha chnh tr gia ngi Vit Nam li tr nn gay gt cng nh nhng s kin
lch s ng n v thnh phn ngi Vit Quc Gia.
Qu tht, qua nhng cuc tip xc nh th, s hiu bit v lch s v nhng
bin c xy ra trn t nc ny phong ph v a dng hn c nhng g m ti
c v nghin cu t sch v ca Ty phng. Hn th na, nn vn ha Vit
Nam vi ti gi y khng cn xa l, gip ti h thng ha c khi nim ton
din v x hi sng ng ca x s .
Ti dn d tr thnh thn quen vi gia nh Phm Th Hoa, ngi con gi m
ti quen ti Washington. Gia nh nng sng trong mt cn nh khang trang vng
Tn nh. Thn ph Hoa gii thiu ti vi ng Dng Thi Ban, mt ng thy t vi
a l. Ti dng nhiu thi gian lng nghe ng ta gii thch v lut m dng
ng hnh, t on nh s phn ca mi c nhn. Mt ngi anh ca Hoa gii
thiu ti vi ng V Ti Lc, mt ngi tr nhng c s hiu bit uyn bc. ng ta
nhn mt ni ln nh mnh ca ngi i din.
V Ti Lc cng vit mt cun sch ch cho cc c gi lm th no tm
mt v hn phu thch hp qua cch quan st tng din hin trn khun mt, v c
phi nam cng c th ng dng cch ch dn cui cun sch ny. Sau V Ti
Lc gii thiu ti vi bc thy ca ng l C Dim. mt nhn vt c xem l tn
s trong ngnh nghin cu v t vi. Qua thi ti ngh, c l ti l ngi M u
tin n hc hi C v b mn ny. S phn tch ca C Dim gip ti c
nhng suy ngh v vic lm tt hn. Ti hc c nhng tnh nt c truyn ca
ngi Vit qua ng c y.

Mt ngi anh khc ca Hoa ch ti i thm ngi bn ca anh y, mt
thnh phn lnh o tr ca Vit Nam Quc Dn ng v cng l chu ca vn ho
v cng l chnh tr gia ni ting, Nguyn Tng Tam. i T Tnh Trng Vnh
Long Dng Hiu Ngha dn xp ti gp ngi lnh o ng ca ng ta,
Gio S Nguyn Ngc Huy. Huy l b c ca Tn i Vit. gp v hiu c tm
mc quan trng v K Hoch Bnh nh m Huy gii thch, gip ti ng dng
tng hp gia ng li ca CORDS v Trung Tm Pht Trin Bnh nh.
i T Bch thuc Trung Tm Pht Trin v B Tham Mu chng c mt t
khi nim no v l thuyt cng nh v k thut ca Chng Trnh Bnh nh ny c
bi v ng ta vn l mt s quan Thit Gip.
Qua s gii thiu ca ba ti, ti tm gp mt s nh hot ng lo thnh
nh ng Phan Huy Qut v ng Trn Vn . Cc v trn hoan h, m rng ca
n ti vi t cch l ngi cng tc tr v nhit thnh. Nh th ti hiu c
nhng khc mc ca gii chnh tr ti Si Gn.
Chng Trnh Pht Trin Nng Thn c qun chng n nhn tht hi ht
bi l phn ln dn chng khng c ngi thng tin y v k hoch ny. Trong
sut nm 1969 ch c khong 15.000 X Trng gi i hc hi v l thuyt truyn
thng ngi Vit Quc Gia v hun luyn v cch qun tr hnh chnh ti Trung
Tm Hun Luyn Cn B Quc Gia v chng trnh mi ny. Th nhng phn ng
khng hiu ni v cng khng phn bit ni s khc bit gia chng trnh mi ny
so vi cc chng trnh c mang ra ng dng t trc.
Ti cht pht hin l B Thng Tin Min Nam khng mun ph bin v qung
b su rng chng trnh y. Trong Ni Cc ca Khim, B Thng Tin c trao cho
mt ngi thuc Phong Tro Cng Gio, chnh tr n ha, m nhn. Nhm ny ch
trng theo sch lc ca Dim, tp trung quyn thuc trung ng hoch nh
k hoch chng cng. Mt s ngi Vit gi nhm p dng chnh sch ca Dim
nhng khng c Dim Nhu.
H khng my tn ng v s c lp ca h tng c s m qua h
tng phn i trit l v vn ha m i Vit v Tn i Vit a ra. Nhng chnh tr
gia Cng Gio ny khng mun dnh dng nh hng v uy tn ca h vo chng
trnh ny cho d l mt chng trnh ng v c li ch chung.
Nu kt qu ca Chng Trnh Pht Trin Nng Thn khng gt hi c
nhng thnh tu, c l ti s tm mt phng thc khc do B Thng Tin a ra.
Th nhng iu may mn. B Xy Dng Nng Thn c ngn sch t tr, c cn b
ring v cng c mt c quan thng tin ring. Sau khi trnh by quan im ca ti vi
vi C Vn Hoa K ti B ny, ti bt u tung ra cc t thng tin song hnh vi k
hoch. Mt s ngi bn Vit Nam gii thiu ti vi i T Sung, ngi Quc
Gia ln tui, gc Min Bc di c, ang ch huy b phn qun tr chnh tr thuc B
ny.
ng ta cng ng quan im v gii thiu ti vi v Trung T trch nhim v
ngnh thng tin cng trong B y. V Trung T ny c thn ph chn t tn trng
vi mt Tng lnh ni ting ca Vit Nam, L Tng Kit. ng ta hoan nghnh
vic phc hi chc nng ca a phng.
B Tham Mu ca v Trung T y son tho mt cun sch nh, m t tng
giai on v chnh sch t pht trin nng thn. Ti mang sang Trung Tm Hnh
Qun Tm L Chin Hoa K, Phn B Dn S V in hng lot v phn phi n cc
lng x. Cho n khi y v b p lc ca Th Tng, B Thng Tin mi chu tham d
vo k hoch chung v cng ch in chng vi trm ngn n bn trong khi ngi dn
sng ti nng thn l 10 triu. Tng t nh th, Hoa K v Qun i Min Nam

Vit Nam in hng trm triu truyn n th vo cc khu rng, ni tnh nghi vit
cng n nu ku gi h quay v vi chnh quyn Quc Gia.
Tri vi nhng iu ti d nh, trong nm 1970 ti khng c thi gian
iu chnh nhng khuyt im ca K Hoch Bnh nh m ti rt ra t nm
1969, bi v ti phi tp trung mi n lc son tho nhng yu im cn bn
trong s ti tr ti chnh cho chng trnh trong nm 1971.
Nm 1970, chng ti gia hn thi gian cho nhng vin chc x p gii
thch v chng trnh t pht trin v quyt nh ti tr ti chnh cho h trong nhng
d n h nu ra. Th nhng sau c s thay i. Ngha l nhng d n do cc
vin chc a phng nu ra xin ti tr phi qua mt cuc thm d v chp thun
ca dn chng ti a phng. Tnh Vnh Long c chn lm in hnh v sau
p dng cho ton Min Nam Vit Nam.
Trong khi ti cng c s vng mnh ca chnh quyn a phng th i
phng cng leo thang chin trn. Ti Vng ng Bng Sng Cu Long, cc n v
cng qun bt u phn cng. H Ni gi y chuyn s on u tin ca h
vo vng ny gm 3 trung on. y l n v u tin ca Bc Vit chuyn n
vng cc Nam ca Vng 4 Chin Thut. Hai trung on thuc s on y ng
cn c ti Tht Sn, Vng Ty Nam ng Bng Cu Long th nhng binh lnh ca
hai trung on y vn cn tr n ti Cam Bt.
Ngy 4 thng 9 cng qun pho ha tin vo 66 mc tiu nhng ch c 26
mc tiu c xem l quan trng. Ba ngy sau, cng qun li pho kch thm vo 40
mc tiu khc. Tt c cc cuc phn cng ny ch to c mt ting vang nh, bi
v H Ni khng cn kh nng phng ra cc t tn cng quy m vo Min Nam
Vit Nam nh nm trc.
Trc nghim cng cuc Vit Nam Ha Chin Tranh sm nht c xy ra ti
Ben Het, mt tin n nm trn Vng Cao Nguyn. Bao vy mt n v Vit Nam
Cng Ha, Bc Vit hy vng s nut trng s t v ca Qun i Min Nam Vit
Nam. H Ni ln ging cho rng l trn m mn cho mt in Bin Ph th hai
h tm ly s chin thng chung cuc.
Nhng Ben Het khng b tht th v sau hai thng bao vy, h phi rt lui.
Kt thc trn y, ti gh ngang cn chung c sang trng ca phng vin Newsweek
thu, Kevin Buckley nghe tng thut cuc vy hm v c gii ta n Ben
Het, anh ta thn thnh ha nhng vin n pho binh ca H Ni chnh xc v
kinh hong n ni, theo anh ta tng thut, nhng xc ngi lnh Vit Nam Cng
Ha cht nm y khp c trong khu vc ng qun.
Ti mi anh ta hy i theo ti v Vnh long lm nhng thin phng s v
s pht trin nng thn. Kevin Buckley lch s tr li, anh ta bit nhng iu ti
ang thc hin l quan trng, nhng quan trng hn na l nhng d on ca anh
ta liu Hoa K c thng ni cuc chin ny hay khng?
Ngy 7 thng 9 nm 1969 Trung y William Calley b kt n chu trch nhim
vic st hi thng dn ti M Lai. Ti cm thy nhc v hnh ng ti c ca anh
ta hon ton tri nghch vic t chn la ca ti gip dn tc Min Nam Vit Nam
bo v nhng gi tr o c v x s h. Vic Calley b trng pht bo m
nim tin ca ti. Binh s Hoa K c th vi phm ti c ni ny hay ni khc nhng
nhng cam kt ca dn tc Hoa K i vi t nc ny tht r rng v minh bch
v bt c ai li lm u khng th tha th hay b b qua, Tng Abrams cng t
nhn ly mt phn trch nhim v M Lai, v ng trc hng qun, ng ta dng
dc tuyn b, chng ta phi chin u v danh d ca Hoa K v trong phm vi cuc
chin xy ra th gii vn minh.

Mi ngy sau , Tng Thng Nixon tuyn b s rt thm 35. 000 qun
chin u v trong thng 10, Qun i Hoa K khng cn trc tip m nhn ch
huy cuc chin. Tng Abrams khng cn s dng lc lng Hoa K gy p
lc vi ch qun m gnh nng y Qun i Min Nam Vit Nam t m nhn. Con
s Qun Nhn Hoa K b hy sinh hoc b thng gim xung r rt t mi tun l.
Cuc chin i vi Hoa K dng nh qua.
Bunker ri nhim s tr v qu nh ngh php trong mt thi gian ngn.
ng ta cm thy bc bi khi c phn ln dn chng Hoa K nhn nh chnh ph
Si Gn di tm nhn sai lch. Chnh nhng ni ti Min Nam m tn mt Bunker
nhn thy tin b hay bt u pht trin th phn ln dn chng Hoa K gi nhng
ni ang suy sp, v v t ra bi quan.
Va tr li Si Gn, Bunker than phin vi Thiu, i vi dn chng M,
ng l con ngi ti t. Dn chng Hoa K e ngi v cch ng i x vi nhng t
nhn chnh tr, v s sp chnh quyn, v vic ng ti phc hi ng Cn Lao ca
Dim. Thiu lng nghe, hiu c nhng li Bunker va ni, khng phi nhm
ch trch ng m mun phn nh d lun Hoa K ang ngh th no v ng.
Ti Hoa K, ln u tin phe phn chin tp hp biu tnh ng o di
chnh quyn Nixon, din ra ngy 15 thng 10 nm 1969. Cuc xung ng gi l
Biu dng lc lng do gii trung lu iu hnh, tp hp hng trm ngn dn
chng M trn ngp ng ph, i hi phi chm dt tc khc chin tranh Vit
Nam. Th Washington hm y c ti 250. 000 ngi tham d. Th tng H
Ni gi in vn n nhng ngi biu tnh, ca ngi s ng gp ca h v cu
chc cuc tng cng kch ma Thu s gt hi c nhiu thnh qu m mn.
Bc ngoc chuyn i quan im chnh tr ca ngi M n o v ngc
chiu nh th m Si Gn khng h quan tm mc du s phn ca t nc ny
mt cch tr tru l do tng lp phn chin M quyt nh.
Cu Tng lnh v cng l Ngh S Trn Vn n c mt ti Hoa K trong
sut thi gian phe phn chin xung ng. n tr v Si Gn, lp tc lp ra t
chc quy t thnh phn th ba trong mu phe phn chin M s dng ng
thay th Thiu. n tng l nhn vt ch yu trong v lt Dim. Khi Hoa K
ng h cuc o chnh th n v cc Tng lnh cng cnh vi ng c M
la chn.
Ngy 31 thng 10 nm 1969, n m mt cuc tip tn ti t tht ng ta.
Ngy hm sau, k nim ngy lt Ng nh Dim nm 1963, Tng Dng Vn
Big Minh linh hn ca cuc o chnh, cng t chc mt cuc tip tn tng t ti
t dinh ca ng, nm gn Dinh c Lp. Mc tiu ca cuc tip tn ny nhm ti xc
nh tinh thn cuc cch mng 1963 m qua , Minh v n tr thnh nhng
ngi y quyn lc.
Trong bui tip tn y, Minh a ra li tuyn b, Min Nam Vit Nam cn c
mt chnh quyn tht s i din cho dn chng. Minh nhn nh, mc tiu dn
ch m nhng ngi lm nhng cuc o chnh Dim nhm n cha thc hin
c. ng ta ni: c th cn phi thc hin mt iu g cu Quc Gia ny. ng
ta mun thay ngi lnh o chnh ph Si Gn.
Trong khi th ti Paris, cng sn H Ni xc nh, nu Big Minh lnh o
Min Nam th h c th ni chuyn.
iu H Ni a ra c m ch ha Hoa K n nhn mt cch nhanh
chng v h hy vng, cuc chin s chm dt nu tha mn yu cu ca H Ni.
Tri li, ngi Cng Gio, k c b Thiu, nh n ngy ng Dim b st
hi, h lm mt bui l cu nguyn ngay ti ngha trang, ni hai anh em ng Dim
v Nhu c mai tng.

Trong ngy Quc Khnh 1 thng 11, Thiu c bi din vn xc ng. ng
ta ha s t chc nu ng li ca ng ta khng c Hoa K ng h, hay lm li
cho nhng ngi cng sn. C hai i th ca ng, phe phn chin M chng k
hoch Vit Nam Ha Chin Tranh v cc chnh tr gia Min Nam Vit Nam nhm vo
ng tn cng.
Tng Thng Nixon p li cuc xung ng biu dng lc lng ca
phe phn chin bng bi din vn c vo ngy 3 thng 11 nm 1969. Bc b li i
hi phi b ri Min Nam Vit Nam, Nixon t chi khng tho chy ra khi cuc
chin mt cch v trch nhim hay v iu kin. ng ti khng nh, Chng Trnh
Vit Nam Ha Chin Tranh hay l nhng cuc thng thuyt, phng thc no t
c kt qu trc, chng y Hoa K s chm dt s can d vo cuc chin tranh
Vit Nam.
Nixon tuyn b, Hoa K v danh d, cn phi ng u vi cuc xm lng
ca cng sn qua cuc chin tranh lnh, d di hnh thc xm ln hay di hnh
thc lt do cng sn to ra, u phi b ngn chn. Bi din vn ca ng c
d lun hoan nghnh v Nixon a ra k hoch chm dt cuc chin tranh Vit
Nam mt cch hp l.
Ti Min Nam Vit Nam, dn chng cng tn ng bi din vn ny ngoi tr
mt s thuc thnh phn Pht Gio tranh u v mt s ngi trong nhm ca n
v nhm ny hy vng lt Thiu sm h chim nm quyn lc.
Hai tun l sau, Big Minh a ra ngh, yu cu t chc mt cuc thm d
xem dn chng Min Nam Vit Nam c ng chnh sch ca Thiu hay khng.
Ti Paris, ngi pht ngn thuc ng minh ca H Ni ti Min Nam Vit Nam,
cng b xc nh b ta ng h s yu cu ca Big Minh. By gi H Ni c iu
kin tt tn cng Thiu hu hiu hn.
Trong nm 1969, Bunker nhn thy, nh s hp tc cht ch gia hai
nc, vin nh kinh t Min Nam Vit Nam phc hi v c th nhn ly phn ln
gnh nng trong Chng Trnh Vit Nam Ha Chin Tranh. Do s pht trin Qun
i theo K Hoch Ha Chin Tranh lm gim i ngun nhn lc ti cc ngnh
sn xut k ngh, ko theo pht trin khng li. Cng lc y th gnh nng v
quc phng ca Min Nam Vit Nam li tng nhanh. gii quyt cn cn thm
thng y, chnh ph Si Gn ch cn c kh nng l thu thu. iu c ngha l to
nn s lm pht, c nguy c a n s khng hong v sp . Sut trong cuc
chin tranh Triu Tin, gi c sinh hot ti Nam Hn tng ln 2800%, nhng ti
Min Nam Vit Nam, Bunker nhn thy s lm pht cn trong tm kim sot, ngha l
va phi, hp l.
u nm ny, Bunker chp thun tng thm 40 triu M kim v vin tr
kinh t nu chnh ph ca Hng ng tng thm thu. Thiu t ra e ngi v vic
ny v tng thu s lm cho cc ng phi tham gia Mt Trn ca ng chng i v
c th rt ra khi t chc.
Mt khc, Thiu ngh, Quc Hi v phn ng ca dn chng, khng th chp
nhn vic tng thu. Nhng Bunker ni vi Thiu, tr hon vic tng thu s lm
ng bc mt gi v gi c th trng c th nhy vt. Ellsworth Bunker cng mun
vo ngy 1 thng 4, chnh ph phi bng mi cch gim s thiu ht ca ngn sch.
Thiu khng ng do M cng khng tng thm vin tr kinh t.
Nhng vo thng 5, cuc hp thng nh gia Nixon v Thiu ti Midway,
nhiu ngi Vit Nam t ra u lo v c d lun cho rng chnh ph Min Nam phi
chp nhn mt chnh ph lin hip. V th, Hoa K dng vin tr kinh t nh mt
p lc buc Thiu phi chp nhn gii php ca Hoa K. gim thiu s cng

thng do tin n trn loan ra, Bunker ng tng thm vin tr kinh t cho Min
Nam trc khi hai bn cng loan bo vic Qun i Hoa K bt u rt qun.
i li, Min Nam Vit Nam c li cam kt, mt cch tng qut, l tng bc
s tng thu. Thiu gp gii lnh o pha lp php v gii thch rng, Min Nam
Vit Nam phi xin thm vin tr bi v chnh ph tng thu m khng so vi
ngn sch yu cu. Nu thu gi nguyn, danh d Min Nam Vit Nam s gim
xung. Thiu h cc nh lnh o lp php nn chn la, v s sng cn ca Min
Nam chng ta phi tng thu hoc khng tng Min Nam Vit Nam cht dn.
Cung cch ca Thiu i vi gii lut php, Bunker hiu c l Thiu ang
tm cch tng thu di hnh thc ny hay hnh thc khc. p li, Min Nam c
th t c lng v t gnh vc ly trch nhim, Bunker a ra chng trnh t
ngn khon vin tr ti a m Hoa K c th tc hin chnh ph Min Nam hiu
r. ng ta cho bit, Hoa K khng cn c th bo m ngn khon 300 triu M kim
d tr t trc. Ngn khon ny trc y dnh cho chnh ph Min Nam nhp
cng, gi cho nn kinh t thng bng.
Qun i Hoa K v nc khin mc thu ng M kim ti Min Nam cng
gim theo. Vn nhp cng do b hn ch. ng bc Vit Nam b gim gi, gi
c leo thang, nh hng trc tip n i sng ca Qun i v vin chc chnh
ph, vn thp li cng ngho nn hn.
Sau khi quyt nh t gii hn v mc vin tr kinh t, gi ngn khon d tr
chnh ph Si Gn tip tc nhp cng, mc hp l, v mc thu nhp ni a
tng hn nh tng thu nhng mn hng nhp cng, chnh ph Min Nam Vit
Nam gi y nhm vo tng hng xut cng tm thm ngoi t.
u tin, chnh ph d tr ngoi t bng cch hn ch vic nhp cng. Mi
n xin nhp cng b tm ngng. Vic nhp cng xe gn my v xe hi nh ch.
Thng 6 nm 1969, mt s thu nh trn mt hng nhp cng tng ln v nhp
cng hng tiu dng b hn ch.
Nhng k t nm 1970, Hoa K v chnh ph Si Gn t c mt tha
thun qua , mi bn u nghin cu gip cho nn kinh t n nh, a s lm
pht vo vng kim sot. Hoa K a ra mt chng trnh vin tr nhm gip cho
chnh quyn ca Thiu, by gi do Khim lm Th Tng, n nh v kinh t, cn
bng ngn sch, hn ch vic in thm tin giy.
Chuyn gia kinh t ni bt ti Min Nam l Nguyn Hu Hanh, mc d t chi
m nhn vai tr Ph Th Tng c Trch Kinh T, nhng ng ta quy t mt
nhm kinh t gia a ra k hoch nhm tng ngn sch Quc Gia. Thiu tin tng
vo Hanh v chp nhn n ca ng ta.
Khng tham kho Quc Hi, vo cui thng 10, Ni Cc mi ca Khim bt
thn a ra mt Sc Lnh mi nh nng thu trn hng ha nhp cng, c bit
hng xa x phm v gim thu hng sn xut ni a, khuyn khch chnh sch gi l
tht lng buc bng. Bin php ny gip ngn sch tng thm t 40 n 45 t
ng bc Vit Nam, gim s thiu ht ca ngn sch Quc Gia xung cn phn
na. Ni Cc ca Khim khng mun a sang Quc Hi biu quyt Sc Lnh ny
v bit rng c nhiu hng ha b nh thu rt cao.
Sc Lnh y khng d dng thng qua sung s. Thng Vin b phiu a
ra Sc Lnh y ln Ti Cao Php Vin duyt xt tnh hp php theo hin php
quy nh. Theo cc Thng Ngh S, mi sc thu phi c Quc Hi biu quyt v
chp thun trc khi mang ra p dng. V B Trng Kinh T e ngi chnh ph s b
thua cuc v tt nhin, thu s khng thu c. ng ta nh Bunker khuyn co Ti
Cao Php Vin chp nhn sc thu m chnh ph a ra nhng Bunker t chi.

Dn chng tranh nhau mua hng d tr. Gi c ti Si Gn trong vng 5 ngy
tng ln 10%. Cc con bun t ng tng gi bn hng ha mc d c nhiu mn
hng khng nm trong bng lit k p dng lut thu mi. Nng dn tch tr la go
ch gi c cao hn. D lun qun chng giao ng.
Trong tnh hung hn mang do gii chnh tr Vit Nam to ra, Ti Cao Php
Vin phn quyt Sc Lnh tng thu vi hin. Nhng Thng Vin li rt li li yu
cu ca h, thnh th Sc Lnh c th ni. V phn chnh ph, Thiu
tham kho vi Quc Hi v ng gim bt thu trn mt s mn hng. Thiu trnh
by trc cng lun l ng ta cn phi thc hin vic cn bng ngn sch gia nhu
cu nhp cng 600 triu M kim v xut cng ch c 20 triu. ng ta mun a nn
kinh t Vit Nam tr nn t tc nhng dn chng cm thy phn ut v cho rng thu
nh th qu cao so vi sc chu ng ca h.
Bunker rt ng l chnh ph dm c nhng quyt nh mo him cn
thit v dn xp c Quc Hi mt cch m thm quyt nh y c p
dng. Ellsworth Bunker tng trnh vi Nixon rng Thiu l nh lnh o c bn
lnh v t tin. Tng thu v s t chc nu nhng quyt nh ca ng ta c hi cho
t nc.
Cc thng gia v c dn chng u quan tm n tng lai ca nn kinh t
Min Nam. Trn th trng, ng bc Vit Nam gim gi hn so vi chnh ph n
nh. Dn Chng khng mun nhn ly ng bc Vit Nam qua cc dch v thng
mi hay trao i v ngoi t. ng M kim bn ch en gi cao hn nhiu. Nhng
ngi lnh M i tin Vit Nam qua ng dy khng chnh thc. K thut m chnh
ph a ra tng thm ngn sch, nh thu cao trn cc hng xa x phm
nhp cng, gi y to iu kin cho gii bun lu lm giu. Nhng ngi bun
bn l thi nhau tch tr t thuc l, ru, hng ha in v in t, xe gn my v
d dng kim li bng s tin h b ra mua nhng hng ha y, khi em bn
theo gi mi do chnh ph n nh.
Thng 11 nm 1969 Bunker thng bo v Nixon bit th trng ch en ca
ng M kim v hng ha trong cc ca hng PX ca Qun i Hoa K tr thnh
khan him v mi ngi lng kim. Vi s ci cch kinh t v p dng lp php cht
ch hn, Bunker hy vng l kim sot li c th trng, Bunker cng trao i vi
Thiu kh lu, nh l mt ngi bn, yu cu ng ta phi ra sc tc khc chn
ng s v v kinh t v c bun lu. V pha Hoa K p dng ngay l gim
hng ha cung cp cho cc PX v pha Thiu, n lt phi chn ng s bun lu,
tch tr u c, Thiu lng nghe v ni s hnh ng ngay.
Gn cui nm 1969, cng sn ch cn kim sot chng 3% dn chng ti
Min Nam Vit Nam v khong 7% cn chu nh hng ca h. Hn 47. 000 cng
qun hi chnh trong nm 1969. Trong nm 1968, H Ni m cc cuc tn
cng cp tiu on hay ln hn ti 126 ln. Nhng trong nm 1969 ch cn c 34
ln. Tri li, Qun i Vit Nam Cng Ha trong nm 1969 m ra 11400 cuc
hnh qun cp tiu on hay ln hn so vi nm 1968 l 6900 ln v nm 1967 ch
c 3800 ln.
Cng trong nm 1969 ch c 114.000 dn chng phi vo tm tr trong cc
tri t nn so vi nm 1968 l 300.000 v nm 1967 hn 400.000 v c l mt triu
ngi trong nm 1966. Nm 1969 l nm Vit Nam Ha Chin Tranh din tin tt
nht. V cng nm y ma la thu hoch n 5,1 triu tn, nhiu nht k t nm
1964.
Th nhng khng c mt quan st vin ngoi quc no c mt ti Si Gn li
tng thut ln iu y, mt n lc ng k so vi mt t nc ngho trong thi
chin tranh. Maynard Parker ca t Newsweek vit: Chng Trnh Vit Nam Ha

chin Tranh l mt o tng. Anh ta bi thm: Tht ra th Qun i Vit Nam Cng
Ha c tin b, nhng nhn chng th s tin b y chng i n u.
Vit v S on 18 B Binh Vit Nam Cng Ha, anh ta khng ph nhn l
kh nng chin u c pht trin nhng ri t du hi: Liu s pht trin qu yu
t y c ng u ni vi nhng ng s xy ra trong tng lai khng?.
Newsweek sn a ra nhn nh l h c nhng chng c lo s Min
Nam Vit Nam khng th ng vng trc s tn cng ca H Ni, khng phi
trong 10 nm hay 5 nm ti m khng th tn ti ni ti 3 nm. Tin liu ca
Newsweek hon ton rp khun lun iu tuyn truyn ca H Ni. Th nhng,
cui cng th bn nhc Hy c mt vi Charlie m tp ch ny ca ngi, ni
ln s vng mnh ca Min Nam Vit Nam nh th no.
NM 1970: CHNH TRNG SI NG
Vit Nam Ha Chin Tranh t n cao im trong nm 1970. Nhiu n

v chin u Hoa K tr v qu nh. Cc cuc hnh qun phn cng ti Cam Bt
b gy kh nng ca H Ni ang e da K Hoch Bnh nh ti vng tr ph
ng dn ng Bng Sng Cu Long.
Ti thc hin k hoch ti tr ti chnh v chnh quyn a phng nng
thn. Th nhng vn cn mt s tr ngi i hi chng ti phi hon tt. Cuc chin
thng cn k, iu khngc ngha k th khngcn kh nng phc hi v e
da nu nhng n lc ca chng ti b b d. Bunker, Colby v c chnh ti, vic tr
v M khngcn l chuyn ngoi tm tay. c tin ca ngi Thanh Gio chng ti
vo Thng gip chng ti vt qua v chu ng nhng thi gian cc k
khng khip. Trong khi trn chin ang trn thng li kh quan th Thiu li tr
thnh con d t thn trn sn u ca gii chnh tr Hoa K.
bo v hin php Min Nam, Thiu tr nn u mi ca s phn ut ca
ngi M. Khi u do vic Thiu tm cch trng pht nhng ngi m Thiu cho
l nhng k c hi ch ngha nm trong Quc Hi. Ngy 18 thng 11 nm 1969
Thiu yu cu H Vin trut quyn hai Dn Biu c nhng hot ng b co buc l
thn cng sn. Chnh ph a ra mt danh sch gm 43 ngi nm trong ng
dy tnh bo ca H Ni. Danh sch y do Cnh St tch thu khi thm nhp vo mt
cn c b mt ca cng sn, c lun mt ngi tng l C Vn ca Thiu. Mt Dn
Biu m Thiu kt n l nm trong ng dy tnh bo va m nhn cng tc
tuyn m k gi hot ng cho cng sn. Mt Dn Biu khc m Thiu yu cu
trut ph v ng ta yu cu chnh ph M thng thuyt vi b nhn ca H Ni
ti Min Nam l chnh ph cch mng lm thi min nam Vit Nam.
Tip theo, Thiu nu tn ngi Dn Biu th ba i H Vin phi trng pht
v ng h k th. Dn Biu ny tng b mt gip ngi anh iu khin ngnh
tnh bo t H Ni gi vo Nam. Ngi ny b bt v a ra ta nm 1969.
Tr li trong phin ta, v Dn Biu trn tit l, trong nm 1968, ng ta nh ngi
anh ca ng trao bc th cho H Ni, ngh hai bn, cng sn v mt phi on
dn biu, trc tip tho lun vi nhau. Trong thng 6 nm 1968 ngi anh ca dn
biu ny gp ng ta, khuyn ng hy gia nhp vo mt mt trn do cng sn va
thnh lp, nhm chun b mt chnh ph lin hip, tin n vic trao quyn hnh
cho cng sn.
Ri, trong nm 1969, Dn Biu Trn Ngc Chu a ra trc cng lun
nhng ngh, H Ni v Mt Trn Gii Phng chm dt chin tranh. ng ta ku
gi hy i x vi Mt Trn Gii Phng Min Nam nh mt ng chnh tr nu h
chp nhn hin php Vit Nam Cng Ha, mt ngh tng i hp l, n ha, th

nhng Trn Ngc Chu ng thi cng m t, c mt chnh ph lin hip vi nhng
ngi cng sn. Ni dung Chu a ra vi phm n iu 4 hin php Min Nam
Vit Nam, v theo iu ny, ngn cm mi hnh ng ph bin hay h tr cng sn.
Thay v cc Dn Biu i lp trn b xt x theo lut php quy nh,
Thiu li by t thi khng t ch. Trong bi ni chuyn bui l mn kha cc
X Trng ti Trung Tm Hun Luyn Cn B Quc Gia Vng Tu, Thiu gi ba
Dn Biu l nhng con ch. Thiu ha, vi t cch l ngi lnh o quc gia,
Thiu s khng ng bo ng ta gc ng khi h ng trong hng ng quc gia d
ni l ti nng thn xa vng.
Thiu ni, nu H Vin khng xt x v ln n ba Dn Biu th ri Qun
i cng git h. Thiu thm, trch nhim ca Qun i l nh nhng con ch
cho cht th thi.
i Pht Thanh Qun i Si Gn yu cu H Vin phi c nhng bin
php trng pht ba Dn Biu trn. Cc Dn Biu Cng Gio cc oan cng ph ha
yu cu trng pht. Ti H Vin, vi 100 trn 135 Dn Biu c mt k vo bn
tuyn co phn khng p lc t pha chnh ph. Trn Vn n tuyn b trc bo
ch, quy trch Thiu l ngi gy p lc vi Quc Hi.
Chnh ph xin li v vn an ninh H Vin thiu bo v v can d vo
nhng vn thuc gii lp php.
Bunker ni vi Thiu rng s kin trn xy ra l iu sai lm.
Mt y Ban c Bit do H Vin ch nh thm vn v iu tra ba Dn Biu
ny. Ngy 31 thng 12 nm 1970 phc trnh ca y Ban xc nhn ba Dn Biu
c ti. H Vin chp thun bn phc trnh th nhng khi b phiu ch c 102
phiu, ngha l khng 2/3 tc s theo hin php quy nh nn khng th cch
chc h. Lc lng Dn Biu phn i Thiu kt hp v c kt qu.
Ngi quan trng nht trong nhm ba Dn Biu ni trn l Trn Ngc Chu.
Cho n lc tnh hung ti Quc Hi xy ra, Bunker vn khng ngh trng hp ca
Chu li tr nn trm trng nh th. E ngi c th c nhng bt trc xy ra cho bn
thn. Chu yu cu mt s bn thn ngi Hoa K bo v ng ta. Vi cung cch
x giao khn kho v linh hot hn phn ng s quan Vit Nam khc. Chu kt
thn vi rt nhiu ngi M. Chu cng tng m nhn vai tr Tnh Trng hu
hiu v cng l mt ngi sng lp Lc Lng Cn B Xy Dng Nng Thn.
u thng 7 nm 1969, B Ngoi Giao Hoa K hi Ta i S v d on
liu Thiu c k hoch g chng Chu mnh m hn khng? V thc t th bin c
Trn Ngc Chu xy ra ngoi s quan tm ca Bunker. Vo u nm 1970 mt
ngi c uy tn vi Ta i S l John Vann, nhn vin cao cp ca c quan
CORDS, bn thn ca Chu, nhn danh Ta i S mi Chu sang Hoa K
vi mc ch cu ng ta khi m mu hm hi ca Thiu.
Khi H Vin khng tn ng kt ti Chu v cc Dn Biu khc th phe Dn
Biu thn chnh bt u a ra mt tu chnh vn ng ly ch k ca cc dn
Biu cho tc s 102 tc 2/3 trn 135 Dn Biu ti H Vin theo hin php. V
cui cng h t c con s ny. V th Chu b bt ngay ti Tr S H Vin v
tin tc loan ra Chu s b a ra trc Ta n Qun S xt x.
Sau khi b bt, Chu a ra li tuyn b, kt n l Hoa K phn bi ng ta
bi v l do Chu tip xc vi ngi anh l s quan ca H Ni chnh l do s yu
cu ca ngi M. iu Chu a ra to nn ha m, c bit l ti Washington.
Ngh S William Fulbringht, ngi ch trng chng Hoa K tham chin Vit Nam,
vi vng ln ting bnh vc Chu. Ha cng lun iu vi Fulbringht l Ngh S
Edward Kennedy tuyn b mnh m: Ch c k kht mu v thch bo hnh nh
Thiu mi chng li nhng ngi cng sn.

Tht ra th Chu c tip xc vi vi nhn vt cao cp ca Hoa K. Trong mt
ln, do s sp xp ca John Vann, Chu gp Bunker v mt s ngi M khc
trnh by quan im ca Chu v tnh hnh Vit Nam. Di mt Ellsworth Bunker
th Chu l ngi thng minh, nhiu tham vng. Nhng Bunker cha h yu cu
Chu tip xc vi phe cng sn, nhn danh Hoa K. Mt khc, theo s hiu bit ca
Bunker th Chu cng cha ln no nu kin y vi nhng ngi Hoa K c trch
nhim.
Th nhng vi Chu, John Vann vn lun lun qu trng tnh bng hu.
Trong mt ln, nh cm quyn Min Nam thy Chu bin mt khi Si Gn, chnh l
do John Vann cung cp trc thng cho Chu trn i. Bunker thng th trm tnh
nhng ln y ng nng gin, gi John Vann ln vn phng khin trch.
Vn t quan tm n nhng ch th ca vn phng Ta i S, nn Vann
chng bao gi tho lun nhng vn do Ta i S nu ra. C ln Vann hi
nhn vin s qun: l iu g vy?.
Khi c tr li l Bunker khng mun John Vann dnh lu vo vic bo v
Chu th Vann khng h thc mc v cng chng tin iu l tht. Khng lu ln
y, Vann b gi v Ta i S trnh din. Ellsworth Bunker ni thng vi Vann l
cho ng ta c hi cui cng, v cng v ca Vann khng phi l xen vo cng vic
ni b ca chnh ph Min Nam. Bunker lp li, nu Vann vn ti din, Bunker s p
dng k lut ngay tc khc. Bunker ni thm, ng ta khng mun gii truyn thng
bo ch M nhn nhn vin Ta i S hot ng theo cung cch nh vy. Khng c
trng hp ngoi l no cho bt c nhn vin no. Bunker khuyn Vann khng nn
lin h n bt c vn chnh tr no y, v Bunker l ngi chu trch nhim v
vn , cn Vann nn tr li cng vic m ng ta c trao ph l thc hin
Chng Trnh Bnh nh.
Vann ni vi ngi ph t trong Ban Tham Mu ca CORDS Ti ngh l kh
nng ti thch hp vi iu , nu khng th ti tr li Hoa K ngay.
Chu b chnh quyn Min Nam a ra ta. Thng 3 nm 1970 Bunker ni vi
Tng Thng Nixon rng ca Thiu khi trng pht Chu nh mt trng hp
in hnh ngn chn nhng ngi v mt nim tin vo cuc chin s nghing ng
v quay sang hp tc vi phe bn kia. Th nhng Bunker cng yu cu chnh ph
Min Nam phi x Chu theo ng lut l.
Sau , Ti Cao Php Vin Min Nam phn x rng quyt nh ca hnh
php bt giam Chu l vi hin, do khng th a Chu ra ta. Mc d vy, Thiu
vn khng tr t do cho Chu v e ngi thnh phn chng Thiu c th t s kin
ny s bng ln.
Theo ch th t Washington, Bunker gii thch cho Thiu l khng c tm cch
a Chu ra ta. Khi Chu ra ta v b kt n ln th hai, mt Ngh S c nhiu
quyn lc trong ng Dn Ch ch trch chnh quyn Thiu khng c dn
chng ng h v chnh quyn cng khng phc v cho dn chng ca h. Hi
ng Quc Gia ca ng Dn Ch ln n chnh quyn Thiu ch i din cho mt
nhm ngi. T New York Times vit mt bi bnh lun di chng Thiu n p i
lp.
Khi vn Trn Ngc Chu tr nn mt trn ha m, Bunker vit th
v cho mt ngi bn cng ngnh ca ng ti Washington, mc d Ellsworth Bunker
bit rng nhng thnh phn c v cho lc lng th ba nhm chm dt cuc chin
c gp nhng ngn cn. Nhng trch nhim ca ng l phi ng h mt chnh
quyn hp php theo hin php ti Min Nam Vit Nam v gip chnh quyn y
ng vng v tn ti. l vai tr ca mt i S Hoa K.

Chnh quyn Thiu vn tip tc n p i lp. Thng 3 nm 1970 chnh ph
bt gi mt lnh t sinh vin v cho rng ngi ny l cn b vit cng thm nhp
vo hng ng sinh vin hot ng. Cc sinh vin bt u tuyt thc phn i
vic bt gi . Cnh St bt 12 sinh vin trong s tuyt thc, nh p v bo
hnh khi s kin trn xy ra. Hnh ng qu thc l qu ng, chng t lc
lng Cnh St thiu kinh nghim trong khi i ph nhng vn mang tnh cht
chnh tr, nhng li l mt hnh ng cn thit ca chnh ph bo v hn 60
ngn sinh vin ti Si Gn c vo cc lp hc m khng b nhng sinh vin tuyt
thc y gy kh khn.
Thiu t k hoch a tt c sinh vin y ra ta v ri n x h.
Ngy 30 thng 4 nm 1970 Ti Cao Php Vin Si Gn, mt ln na li a
ra phn quyt chng Thiu v cho rng Ta n Qun S c bit dng xt x v
kt ti sinh vin, trn thc t l vi phm hin php. Pha chnh ph tr li s xt x
sinh vin biu tnh di mt ta n khc. Sinh vin tip tc biu tnh.
Ngy 5 thng 5, Thiu ra lnh ng ca cc Trng Trung Hc v i Hc ti
Si Gn. Mt nhm sinh vin vi ban nhc xung ng din hnh trn nhiu
ng ph chnh. Cnh St th ng ri dc theo l ng, ch c thng dn l
cm thy khng hi lng v trong lc sinh vin biu tnh gy ra s tc nghn lu
thng trong Th .
Cc sinh vin cha bao gi c dn chng hoan nghnh vic xung ng
chng chnh ph xy ra thng xuyn trong giai on y. Gii Pht T u tranh
cng nh cc ng phi chnh tr cng khng nhn thy, v nhng cuc xung ng
ca sinh vin m Thiu s b lt . V ngay cc tng lp sinh vin u tranh dn
dn b cc thnh phn sinh vin khc c lp, xa lnh. Gia thng 5, cc Trng
Trung hc m ca li. Tip theo cc Trng i Hc m vo cui thng. Ngy 13
thng 6 chnh ph Si Gn phng thch cc sinh vin b bt.
Cc cuc xung ng ca sinh vin cha chm dt th tip xy ra cc cuc
xung ng khc do cc cu Thng Ph Binh Vit Nam Cng Ha i hi chnh
quyn phi tr cp cho h tng hn. Nhng k chng Thiu mun to ra mt s mt
n nh v mt x hi. Chng hn, Ph Tng Thng K ng h cuc biu tnh ca
cc Thng Ph Binh y. T Lnh Cnh St l Tng Loan cng ng h nhm
Thng Ph Binh vo dp Tt Mu Thn. Trn Vn n c ring mt t chc cu
chin binh v Tng Big Minh th khuyn khch gii Pht T tranh u xung ng
ng h cu chin binh.
Gii cu chin binh cm di ri cp tc dng ln nhng mi chi nh trong
cc cng vin, l ng v mt l t rng ang chun b xy mt cng trnh ln.
Nhiu ng ph Si Gn tr thnh khu ph ca cu chin binh ngho, qun o
phi trn lan trc nhng cn lu va mi c dng ln.
Ngy 19 thng 6. Ellsworth Bunker gp ring Thiu. Thiu cho bit ng
khoan nhng qu nhiu i vi nhng sinh vin xung ng. Phn ln sinh vin
tr li sinh hot bnh thng nhng cn khong vi trm sinh vin vn tip tc
biu tnh, ngn cn lu thng. Thiu cng cho Bunker bit l ang c nhng cuc
tip xc vi gii cu chin binh.
Chnh ph ca Thiu nhanh chng gii quyt nhng i hi ca gii cu
chin binh k c vic tng tr cp gip h. Do th m nhng tp lu, cn nh nh
khng cn dng ln ba bi nh trc. Th nhng hnh nh ca Thiu i vi ngoi
quc khng d g nh tan nhng c cm.
Ngy 23 thng 6, Quc Hi Vit Nam Cng Ha thng qua mt o lut
nhm sa i mt s iu kin v Ta n Qun S Mt Trn m trc Ti Cao
Php Vin cho l ta n ny vi hin. Chnh quyn dng ta n ny xt x cc

Dn Biu trc v cc v bo ng ca sinh vin va qua. By gi theo lut mi,
cc Thm Phn thuc Ta n Qun S Mt Trn phi do Ti Cao Php vin tuyn
la. B co trc ta ny c quyn thu lut s bin h v c quyn khng co
ln Ti Cao Php Vin nu mun. Tng bc mt, Quc Hi Min Nam thit lp
nhng o lut nhm bo v s bnh ng trong gung my sinh hot chnh tr v
chnh quyn.
R rng vi nm sau, ngi lnh t ca sinh vin v cng l linh hn ca cc
cuc sinh vin xung ng, l din l cn b ca H Ni.
Hu qu nhng cuc xung ng ca sinh vin to ra mt s ng nhn,
Thiu bin thnh mt k cc k n p cc thnh phn chnh tr i lp di mt
cc chnh tr gia Hoa K. Cung cch ca ng ta c gt da, sn pht, rp
khun theo ng mu ngi c ti do thnh phn chnh tr i lp sng to ra, in
hnh l v chung cp Cn o.
Va c Cnh St phng thch, sinh vin trong nhm u tranh chng chnh
ph ln ting t co l h b giam gi trong iu kin man r trong cc chng cp.
Mt trong nhng bi vit m t phng giam rng rn v khng khip l Cao
nguyn Li, mt trong nhng lnh t sinh vin v cng l cn b cng sn min bc,
va c phng thch khi nh t. Don Luce, k phn chin thiu minh mu vi
chp ly bi y dch ra Anh ng. Khi Phi on Quc Hi Hoa K n Si Gn. Luce
dn xp vi b tham mu ca anh ta, Tom Harkin, Cao nguyn Li n gp vi
Dn Biu ti khch sn.
Dn Biu Harkin v Anderson sau quyt nh i thm tri t Cn Sn, ni
c t co l c cc nh giam chung cp. Chnh ph Si Gn ng . Phi on
cn bao gm mt s vin chc cao cp Hoa K c trch ci thin cc tri giam v
c trch chnh tr ti Ta i S.
Bt ng theo s sp xp ring, Luce c mt ti Phi Trng Si Gn lc Phi
on Quc Hi M sp bay i Cn Sn. Luce ngi nh dn biu th ba trong Phi
on i mt vng quanh tri giam kh ln, thnh lnh Luce tch ra khi Phi on,
chy n chic ca, tng xy bng gch, ri g mnh. Qun c tri giam h tng
Phi on cho bit ca ng kha. Cht lc y, ngi lnh gc pha bn trong
m ca ra xem ai g ca.
Luce v Harkin vi xng vo pha bn trong v thy c hai dy phng ging
nh c Cao nguyn Li m t l cc chung cp.
Chu ng cp ch l hai dy phng giam. mi phng rng 53 v di 106,
c xy ct lin nhau, bn trn l mt mi cao. Mi phng giam u c ca m ra
hng tri giam. Pha trn phng giam v di mi cao l mt khong trng ch
ngn chn bng nhng song st. nh sng v khng kh n t khong trng y.
C mt li i hp bt ni tip gia hai dy phng.
Harkin i chung quanh cc li i nh y ri chp nh lia la, va t m nhn
quan st cc phng giam. Luce hi mt ngi c mt u bng ting Vit ri
tng thut vi Phi on, nhng tri chanh ng trong ci chu t trn li i nh
kia l dng qung cho cc t nhn khi h ku go b i hay kht nc. Phi
on hi ng Qun c tri giam thp tng, ng ta tr li, nhng tri chanh y dng
lm sch nhng bc tng trng ca tri giam v cng vic y ang lm d
dang.
Luce cng tng thut rng nhiu t nhn b bi lit v b hnh h khi tra tn,
b nh p bng nhng thanh st. Sinh vin Cao nguyn Li th bo co t nhn
trong phng giam phi buc ung nc tiu khi kht, cn Qun c nh giam cho
bit mi t nhn c pht hai ln nc ung mi ngy.

Nhng bc nh do Harkin chp, km theo nhng li kt n buc ti, khi tung
ra trc cng lun Hoa K, Thiu tr thnh u mi ca mt s nguyn ra. Chng
c r rng, mi ngi tin nh vy. Thiu tr thnh k phn li dn ch, khng
ng Hoa K h tr.
Khi ph bin trn tp ch Life Magazine, nhng bc nh ca Harkin nh o
su di lng t, cch din t chung cp. Ngy 11 thng 7 nm 1970 t
Washington Post da vo nhng hnh nh v m t ca Harkin vit bi Nhng
ngi t trong cc hm. Newsweek m t nhng phng giam nh l nhng
chic ci bng st v km theo mt thanh st nh p ti nhn.
Nhng iu Harkin a ra lm chn ng gii truyn thng. T
Washington Post kt lun, Hoa K ng h mt chnh ph qun phin tn bo do
Thiu lnh o. Hnh nh mt nh c ti ni Thiu cng ngy cng n m vo
nhng ngi M k c nhng ngi vn kin nhn, iu m H Ni m c nhng
khng thc hin c ti x ny.
Vin C Vn Hoa K v cc tri giam cng thp tng vi Phi on trn, sau
ny ni vi Ta i S rng ng ta nghe Tom Harkin ni vi Don Luce: Xem
nh chng ta c trong tay ti liu, by gi th vit thnh sch.
Trong nm 1984, Tom Harkin c c vo Thng Vin Hoa K ti Tiu
Bang Iowa. V cng chng ai cn nh ti sao ng ta dng ng ln cu chuyn
bt u t nhng tin tc sai lch do cng sn cung cp l v chung cp.
p li s kt n ca Phi on Quc Hi, mt Phi on Y S Hoa K trc
tip n khm nghim 116 t nhn ti Cn Sn, m theo li khai, h b cc lnh
canh gc tri giam hnh h v nh p th xc. Hu ht cc t nhn khi khm
nghim u khai i chn h khng c cm gic, t lit v b nh bng nhng thanh
st, bng tay chn v b b i. Nhng theo cc Bc S chn on nhng t nhn y
khng mt s kim sot v ng tiu tin, khng c chng c no chng t lng
thc hng ngy ca h c cht c, cc khp xng tay, u gi, mt c chn c
ng bnh thng. H mt cm gic lp da i nhng i chn vn c ng v di
chuyn khi h leo ln bn nm khm hoc khi thay qun o. Ton Y S trn kt
lun, cc t nhn khai bo khng xc thc.
Mt nh lnh o Vit Nam c ln thc s nm k th ca h gia by
cp, nhng l chuyn vit trong sch s nc ny vo Th K 10. Trc khi Don
Luce v Tom Harkin ti Cn Sn c hai C Vn Hoa K v tri giam c mt ti
, thanh tra cc nh giam v thy khng c vn g qu ng. Nhng dy nh
giam b kt n l chung cp khng phi do ch Vit Nam Cng Ha xy, cng
khng phi Thiu xy m c t thi Php thuc, trc rt lu khi Thiu lm Tng
Thng Min Nam. C hn 8000 t nhn b giam gi trn o th khong 400 ngi b
giam trong khu gi l chung cp nhng trung bnh ch c t 200 ti 300 thi.
Nhng t nhn khc sng trong nhng dy nh mt tng. V nu h c tin tng
th Qun c tri giam c quyn cho h sng t do hn trong nhng tp lu hoc
nhng cn nh nh.
Thng thng th khu chung cp l giam nhng t nhn vi phm k
lut, cn b c lp mt thi gian. Mt cch thng thn c th ni, nhng bung giam
khu chu ng cp c cht hp, lng thc dnh cho t nhn c thiu phn dinh
dng v phng tin v sinh cng khng ng tiu chun.
Khi Dn Biu Phillip Crane thm ving chu ng cp vo cui thng 7
quan st ti ch nhng iu m Luce v Harkin nu ra, tr v ng ta vi vng kt
lun, nhng iu m Luce v Karkin tng trnh hon ton sai s tht. Mc d
vy nhng tn tht v mt chnh tr ca Thiu v chnh ph ca ng ta tr nn s
ri.

Mt vn khc chng lin h g n Thiu nhng cng lm hnh bng ngi
lnh o mt ng Minh ca chng ta cng thm lu m. l vic xy ra do s
thiu hun luyn, lnh o km v chm ngp trong cn hn lon. Ton V Binh
Quc Gia Hoa K n sng vo khun vin Trng i Hc Kent thuc Tiu Bang
Ohio lm thit mng 4 sinh vin. Cm phm v b st hi, sinh vin biu tnh trn
ngp cc sn trng i Hc. C sinh vin ln Gio S u i hi chnh ph phi
chm dt chin tranh k c vic mc H Ni xua qun chim trn Min Nam.
Khng c mt chnh quyn nc ngoi no can d hoc tn ng vic bt git
nhng cng dn v ti Hoa K. Th nhng quyn lnh o ca Thiu i vi t
nc ca ng ta li tr nn iu khng th chp nhn c do nhng n tng sai
lch ca rt ng ngi M.
Sinh vin Trng i Hc Kent chng li s tn cng ca Qun i Hoa
K vo lnh th Cam Bt. Tng Thng Nixon ra lnh tn cng, ch l vn l
thuyt, nhng thc t, v t lu t nc trung lp ny b Min Bc Vit Nam xm
phm ch quyn vng t bin gii gip ranh gia Cam Bt v Vit Nam. H Ni
s dng Cam Bt lm cn c xm lng Min Nam, do vn Cam Bt tr
thnh chin trng l hu qu tt yu do H Ni gy ra.
ng mn H ch Minh ko di n tn Vng ng Bc ca Cam Bt.
Lng thc, v kh, n dc tip liu cho qun i Bc Vit Vng ng Bng
Sng Cu Long qua ng ny thay v vn chuyn bng tu qua Cng Kompong
Som nh trc . Cc n v cng qun ln trnh chin dch hnh qun lng v
dit ca Hoa K cng bng cch rt v n tr bn phn t Cam Bt. H Ni ch c
mt cch duy nht c th nh bi Tng Thng Johnson v tm ly s chin
thng sau cng, l s dng con ng mn H ch Minh.
Ra lnh lc lng B Binh tn cng cc n v cng qun tr ng ti phn
t Cam Bt, Tng Thng Nixon nng cao tinh thn chin u ca Qun i Min
Nam Vit Nam. Chng Trnh Bnh nh hon tt ti Vng Cu Long v K
Hoch Vit Nam Ha Chin Tranh c th tin hnh m khng e ngi cc i n v
Bc Vit trong tng lai gn c th m cc t tn cng vo cc khu vc chung
quanh Si Gn.
Nhng, cng ging nh nhng g xy ra sau v tn cng vo dp Tt Mu
Thn 1968, s thnh cng v mt qun s ti ng Dng cng khng va vi
chnh tr ti Washington. Ngh S Vance Hartke thuc Tiu Bang Indiana ln ting
cho rng khi Tng Thng Nixon cho lnh hnh qun qua lnh th Cam Bt l mt
hnh thc tuyn chin vi Thng Vin.
Ngh S Fullbright, ngi tng vn ng a ra d tho lut nhm hn ch
quyn hn ca Tng Thng s dng lc lng qun s ti hi ngoi cnh co:
Tip theo l mt cuc ni chin, cuc khng hong nghim trng v hin php m
chng ta phi i ph.
Ngy 30 thng 6, Thng Vin biu quyt vi t s 58/37 chp thun Tu
Chnh n Cooper-Church nhm ngn cn Tng Thng Nixon khng c s dng
Qun i Hoa K ti Lo v Cam Bt.
Cng lc y, Ngh S George McGovern, Dn Ch v Mark Hatfield, Cng Ha
np mt d lut nhm ngng mi hot ng ca Qun i Hoa K ti Vit
Nam vo cui nm 1970 v rt ton b Qun i v nc vo gia nm 1971.
Vin thm d Gallup vo gia nm 1970 cho bit, phn ln dn chng u
mun Qun i Hoa K v nc tt c vo thng 7 nm 1971. Vi sc mnh ton
din c tng cng t pha quan im ca dn chng v ca Quc Hi Hoa K
mun tho chy ra khi cuc chin Vit Nam, gip cho H Ni chm dt chin
tranh theo s i hi ca h. N lc tn cng vo nhng so huyt ca cng qun

bn kia bin gii, bin thnh nhng thun im Quc Hi buc Ta Bch c phi
n phng rt qun ra khi cuc chin Vit Nam.
Vi trn Tt Mu Thn, Hoa K c nhn quan sai lch v k b nh bi,
vi cuc hnh qun sang lnh th Cam Bt hai nm sau , do cm tnh t v thm
st i Hc Kent, Hoa K quyt nh t b mc tiu cao c ca chnh mnh l
bo v nn t do ca Min Nam Vit Nam. Cuc chin Vit Nam tr thnh vn
thch hay khng thch i vi dn chng Hoa K.
Sut trong nm 1970, Thiu thc hin nhiu s kin quan trng v thnh
cng, ng nh s mong mun ca chnh ph Hoa K. Chng hn, ngy 26 thng 3
nm 1970, Thiu bt u thc hin Chng Trnh Ci Cch Rung t.
Sau khi c Quc Hi thng qua, Tng Thng Thiu t chc mt bui l
long trng ti Cn Th, Th ca Vng ng Bng Sng Cu Long, k ban
hnh lut ny. l mt ngy hi ln cho mi ngi tham d, nhng vi Bunker th
li l mt ngy ng cho ng ghi nh v tnh truyn thng ca dn tc Vit
Nam th hin qua ngy l .
Qua lut ny, 50 phn trm rung la ca cc a ch c phn chia cho
nng dn, nhng ngi thc s canh tc. Tip theo ba nm sau, khong 3 triu
mu rung pht khng cho khong 953 ngn nng dn. Cc cu in ch c
bi thng 2.5 ln so vi tng s thu hoch hng nm theo thng nin h c v tr
tng nh k trong 10 nm bng cng kh phiu.
Nu mt trong nhng ch im to nn cuc chin Vit Nam l s mu
thun gia t in v in ch do cng sn ra, th qua Lut Ci Cch Rung t,
chnh Thiu san bng s bt cng y ch khng phi vit cng.
Thng 3 nm 1970, cuc i ti cng r qua mt khc quanh quan trng.
Trong mt ngy c chn lc theo truyn thng Vit Nam, ti lm l thnh hn
vi c Phm Th Ha. Theo tp qun v phong tc c truyn, sau khi lm l nh
nng, c du ln xe hoa v nh ch r. M ni ti lc li l t gia ca Ph i
S. V ng vo thi im y, thn ph ti ng bnh bt ng phi vo bnh vin,
m ti phi lo chm sc cho ng, thnh th c hai ngi u khng th sang Si
Gn d l ci ca ti. Do vy, Bc S Trn Vn , bn ca ba ti v cng l ca
Ph i S Sam Berger, ng ra i din cho ng trai.
Khi ti v Ha chun b lm m ci th cng vo thi im y tnh hnh
chnh tr ti Th Nam Vang ca Cam Bt gn nh tr nn mt cuc ni chin.
u thng 3 nm 1970 gii qun s v cc nh lnh o chnh tr dn s bt
bnh v s thiu khn ngoan v thiu kh nng lnh o ca Thi T Sihanouk. ng
cho php ngi ng y quyn trong khi ng cng du ngoi quc, c k ha
c thng mi vi H Ni.
Theo tha c ny, H Ni c kh nng tip liu cc n v ca h ang n
nu trong nhng vng quanh ngoi Si Gn v Vng ng Bng Sng Cu Long,
qua Cng Kompong Som ti Cam Bt, iu c ngha l H Ni c kh nng duy
tr cuc chin v lu di. Cuc chin ti vng cc Nam Min Nam Vit Nam khng
cn ngha mt cuc chin tranh du kch do t pht ca dn chng m tr thnh
mt cuc chin tranh xm lc do b chnh tr cng ng Vit Nam t H Ni iu
khin vi nhng ngun v kh v tip liu t cc nc cng sn.
V th, ngy 13 thng 3 nm 1970, chnh ph Cam Bt ra lnh cho Bc Vit
ln vit cng trong vng hai ngy h phi rt qun i ca h ra khi lnh th Cam
Bt. Vi tnh hnh t nc kh khn nh th, thay v phi tr v Th lo gii
quyt, Sihanouk li tip tc cng du Mc T Khoa v Bc Kinh. V th Quc Hi Cam
Bt ti Nam Vang b phiu trut quyn Nguyn Th Quc Gia ca Sihanouk.

Trc ht, Ellsworth Bunker khng ngh l tnh hnh Cam Bt li chuyn i
mt cch lc quan nh vy. Nh lnh o mi ca Cam Bt l Tng Lon Nol
chnh thc thm ving Si Gn, iu m khng bao gi Sihanouk thc hin trc
.
Theo Bunker, Lon Nol khng mun lin minh vi Hoa K ln Min Nam Vit
Nam m ch mun gi nguyn trng thi Cam Bt l mt quc gia trung lp v cc
lc lng ngoi quc phi rt ra khi lnh th ca ng ta. Bunker ngh, c l y l
im thun li nht Hoa K c th chnh thc ua ra nhng hnh ng chng li
vic Bc Vit s dng bt hp php lnh th Cam Bt, to cuc xm lng vo
Min Nam Vit Nam.
Bunker trnh by vi Tng Thng Nixon quan im y v thm rng tnh
hung ca Cam Bt c th chuyn hng tr thnh mt cuc ni chin v trong
trng hp y th vai tr ca Hoa K s kh khn hn nhiu. Bi l phe cng sn s
kim sot dc bin gii Vit-Min hay c th chim c nc Cam Bt, chng y H
Ni c hon ton t do dng Cam Bt lm a bn duy tr cuc chin Min
Nam Vit Nam v lu v di.
Thiu cng nhn thy nguy c ny v khuyn Lon Nol hy c duy tr Cam
Bt l mt quc gia trung lp, trnh dng chiu bi chng cng qu cc oan.
H Ni nhn thy Lon Nol l mt tr lc ng ngi trong mu cuc chin
ca h. H ra lnh cc n v ca h tr ng ti phn t Cam Bt di chuyn v
hng Ty ri bt thn tn cng vo lc lng ca Lon Nol ti cc Thnh Ph hoc
cc vng do Qun i Lon Nol ang kim sot. Qun i Min Nam Vit Nam bt
buc phi m cc cuc hnh qun vo lnh th Cam Bt cu lc lng ca Lon
Nol.
Vo thng 4, nhm chng li Lon Nol, Sihanouk tuyn b cng khai lin minh
vi H Ni v lc lng Khmer ca Pol Pot. Chnh s lin minh ny, phi chng
to cho Pol Pot cng c ng quyn lc v dn n hu qu tt yu l vi triu
ngi Cam Bt b st hi nhng nm sau khi Pol Pot nm quyn.
Cho d mt Cam Bt t do tn ti chng li cng sn lu di nhng
chung cuc vn l mt bi hc bun thm i vi Bunker. Mt ln, trong nm 1972,
khi H Ni m cc cuc tn cng ti Min Nam Vit Nam, Bunker ni vi v i
S Cam Bt ti Si Gn l chnh ph Nam Vang nn c nhng phn ng tch cc
hn. ng i S Cam Bt nhn vai v tr li: ! ng i S, ng khng hiu u.
Vit Nam l ngi c cn chng ti l ngi .
Khng can m gii quyt, Bunker ngh, mi vic s tip tc tnh hung
nguyn trng. Qu tht, tt c mi vic ca Cam Bt vn khng thay i, ngoi tr
s c lp ca h thay i. Nhng ngi Quc Gia Cam Bt b st hi v b
nh bi.
Ngy 24 thng 4 nm 1970 Bunker khuyn co Nixon l Hoa K phi c
hnh ng mnh cn thit trong trng hp chnh quyn ca Lon Nol b lc lng
cng sn e da. Vo cui thng y, Ta Bch c tham kho kin v k hoch
trn. Tng Abrams v i S Ellsworth Bunker u ngh Qun i Hoa K phi
hp vi Qun i Vit Nam Cng Ha m cc cuc hnh qun vo lnh th Cam
Bt. Bunker ngh rng Washington c nhng phn ng qu chm, qu lu trong
cch gii quyt tnh hung ny.
Tng Thng Nixon ng vi Tng Abrams v Bunker, vn quan
trng l phi b gy vic H Ni dng phn t Cam Bt. Nu khng ch c, lc
lng vit cng s khng cn hu c n nu v m cc cuc tn cng vo cc
Tnh chung quanh Th Si Gn. V v lu di, gnh nng h tr cho Qun i
Min Nam Vit Nam cng s gim i. Lc lng qun s a phng ca Min Nam

Vit Nam ti cc Tnh d dng ch ng c cc lc lng du kch ca cng qun,
trong khi y cc S on 5 v 18 ca Vit Nam Cng Harnh tay kha cht s
thm nhp ca cng qun dc vng bin gii Min-Vit.
Lc lng Hoa K vn tip tc v nc m Qun i Min Nam khng h suy
yu. Mt cch tng qut, dng lc lng qun s B Binh tn cng cng qun
sang lnh th Cam Bt l mt chin lc cn thit.
Cuc hnh qun sang ven bin Cam Bt c bt u t ngy 29 thng 4
nm 1969 v Hoa K ch ng ti n ngy 22 thng 7. Min Nam Vit Nam gi
tng cng thm 3 Trung on lu ng, trn sang bin gii v i chin thut, tin
thng v hng Bc. Qun i cng sn b bt ng tn cng nn hn lon. Tip tc
cc n v Nhy D ca Min Nam Vit Nam tin vo Cam Bt vi mt hng khc.
Nhng cc trc thng Hoa K khng kh nng tip liu cho cc n v Min Nam
Vit Nam. Thot u, cc n v Min Nam c gp tr ngi v mt tip liu, nhng
sau , h t t chc tip liu bng ng b nn nhng tr ngi trn vt
qua. Qun i Min Nam nhanh chng kim sot dc theo Sng Mekong t bin
gii Min-Vit n Th Nam Vang ca Cam Bt.
Vi k hoch thn tc bm st cuc rt lui ca cc n v cng qun, v
vi kh nng tc chin rt cao ca cc s quan Qun Lc Vit Nam Cng Ha, h
gy thit hi cho cng qun mt cch ng k. Sau chin dch hnh qun kt thc,
cc n v Min Nam tch thu nhiu chin li phm trong c 2092 tn go, 552
tn n dc. 4926 cng qun b h ti chin trng trong khi Min Nam ch thit hi
31 thit vn xa, 6 xe tng M41, 25 xe GMC v mt c 24 v kh c nhn. y l mt
chin thng ln, rt quan trng.
K, trong b o bay hng dn chuyn bay u tin vo Cam Bt. K
khoan khoi ni trc hng qun: By gi chng ta c th t tin. Cc n v ch
qun do chnh chng ta hy dit.
Mt i T Qun i Min Nam Vit Nam hnh qun ti Cam Bt khng phi
l iu d dng. Vo gia thng 6, Bunker nu ra cho Thiu thy nhng kh khn
m Qun i Vit Nam Cng Ha s phi i u ti . Thiu cng nhn thy
nhng cha sao gii quyt c, ng ta e ngi lc lng Qun i ca chnh
quyn Lon Nol. Lc lng qun s ca Min Nam Vit Nam trong tng lai khng
th kh nng chin u vi cng qun gip Cam Bt, y cuc chin ra xa
bin gii Vit Nam c. V th Thiu ngh vi Lon Nol hy rt v v cng c
bo v khu vc Min Nam ca Cam Bt. ng ta ngh, Lon Nol phi chun b mt k
hoch cho mt cuc chin tranh lu di v t t chc vic phi tr dn chng theo
cch pht trin lng x v bnh nh ging Min Nam Vit Nam. c th chin
thng cng sn, Thiu tho lun vi Lon Nol, Cam Bt nn theo hnh thc ca Si
Gn, cng c gung my chnh quyn a phng v tch ri cc n v Min cng
ra khi khu vc dn chng, l mt yu t cn thit a n s n nh.
Nhng Lon Nol khng chp nhn quan im ca Thiu v cho rng thc hin
Chng Trnh Bnh nh theo kiu Vit Nam s tr thnh l do Pol Pot v cng
sn Vit Nam cng thm chng ph.
Cuc hnh qun sang Cam Bt m ra vin tng cho mt tnh hnh tng
lai sng sa hn mc d c s chng i ti Hoa K. Vic kha cht Hi Cng ti
Cam Bt chn ng tip t cho cc n v cng qun ti Vng Cu Long. Cng
vi s tch thu cc kho v kh v lng thc do Qun i Min Nam Vit Nam khng
cn kh nng m ra cc cuc hnh qun ln trn lnh th pha Nam.
Cng t hu qu ca cuc hnh qun sang Cam Bt buc H Ni phi rt
8 trung on lu ng ca h ra khi Nam Vit Nam. Sut trong thng 7 nm 1970,
khng c mt tin n no ti Min Nam b tn cng hay b trn ngp. Dn chng

sng trong vng kim sot ca Si Gn tng ln 92 phn trm. K c tp ch
Newsweek cng phi vit rng tnh hnh chin s ca phe ng Minh tt nht k t
nm 1965.
Pol Pot, vo cui nm 1979, sau khi tch ri khi qu o ca H Ni, a
ra nhng ti liu, qua cho chng ta xc nh nhng phn tch ca Bunker khi yu
cu m cuc hnh qun sang lnh th Cam Bt trc l hon ton ng. B
Trng Ngoi Giao ca Pol Pot ph bin mt bch th trong c phn: Trong
nm 1970, s qun vit cng c mt trn lnh th Cam Bt ln t khong 1,5 triu
ti 2 triu (iu ny c ngha, k t khi lin minh chnh tr Sihanouk-Pol Pot-H Ni
hnh thnh, con s vit cng c mt ti Cam Bt gia tng nhanh chng so vi hi
Sihanouk trc ). Phn ln y vin trung ng ng (cng sn Vit Nam) sng
ti vng ng-Bc ca Cam Bt. V mt y ban c trch vn Min Nam Vit
Nam t bi doanh ti Memot, Min ng Cam Bt.
Pol Pot cng cho bit lc lng qun s H Ni nhn tip t qua Cng
Kompong Som, mi thng bng s lng 3 nm nu vn chuyn qua ng mn H
ch Minh. Khi cuc hnh qun sang bin gii Cam Bt c tin hnh, theo bo co
cng ca Pol Pot, khong 10. 000 cn b vit cng phi trn ra khi Min Nam
Vit Nam chy sang Cam Bt, v b ch huy ti cao ca H Ni c trch v chin
tranh ti Min Nam Vit Nam phi b Min Nam chy v Min, tr ng ti
Qun Prek Prasap Min Bc ca Cam Bt thuc Tnh Stung Treng, kh xa ni hnh
qun ca lc lng Hoa K v Min Nam Vit Nam.
Cng theo ti liu ca Khmer ny cho bit, L Dun lc by gi ng u
quyn lc H Ni, cho Pol Pot bit do hu qu cuc hnh qun sang lnh th Cam
Bt, cng sn Vit Nam khng cn ni chn an ton no bn trong lnh th Min
Nam Vit Nam v cng khng cn dn chng tip t lng thc ca h.
Ti Min Nam Vit Nam, vn thc thi dn ch trong nm 1970 tin hnh
kh quan. Cc cuc bu c Hi ng X, Hi ng Tnh v 1/2 Thng Vin
c t chc. C hi ny to iu kin thun li cc on th chnh tr a
nhng ngi c kh nng ra tranh c vo cc chc v dn c.
Nhng cng chnh vn dn ch ny to nn s rn nt gia cc ng
phi chnh tr trong t chc ca Thiu. 6 ng trong Mt Trn Dn Ch X Hi Quc
Gia ca Thiu u mun a lin danh 10 ngi ra tranh c vo Thng Vin.
Trong khi ch c 3 lin danh c chn. Vic 6 lin danh ca 6 ng trong lin minh
ca Thiu u ra tranh c tt nhin s c tri thn chnh quyn b phn tn v hy
vng thng c tr nn mong manh. Thiu p lc, mun 6 ng chn la s ngi
ng chung lin danh tranh c nhng 6 ng u t chi. Thiu ni vi Bunker rng
ch c lin danh ca Phong Tro Quc Gia Cp Tin l lc lng i lp ng ngi
v c th thng c. Thiu khng tin lin danh ca khi Pht Gio u tranh c
phiu thng.
Ti cc a phng, nhng cuc bu c ln u tin vo nm 1967 nay
ht nhim k v chun b bu li. Cuc tranh c ln th hai ny tht cm ng. Cc
Cn B o en, nhng Qun Nhn xut ng v nhng thanh nin tr khi b
ng vin, tt c u ghi danh ra tranh c. Ti ving thm nhiu a phng, k
c Vnh Long ni ti tng phc v, u ti cng thy c nhng ngi ra tranh
c u hng hi v y nhit huyt, ging nh c m ca ti mong mun thc hin
khi n x ny.
Chin lc cng c chnh quyn a phng ca chng ta gn nh thc hin
gn hon tt. Nhng ngi lnh o dn c ti x p ngy cng c thc quyn,
ngy cng c uy tn vi dn chng v h huy ng c dn chng thuc a
phng h tham gia vo nhng cng tc nhm bo v nhng li ch chung hon

ton vi tnh cht t do v dn ch. Chnh v th m s tuyn truyn ca cc cn b
vit cng ngy cng tr nn lu m trc thc tin cuc sng n nh v an ninh ca
h. Cc ng phi chnh tr ngi Vit Quc Gia cng nh cc c s tn gio v
th pht trin nhanh chng.
Sau cuc bu c Hi ng Tnh v Thnh Ph, Bunker gp li Thiu. V
Tng Thng Min Nam Vit Nam t ra phn khi, cho Bunker bit cuc bu c va
qua din ra tt p ngoi s c tnh ca ng ta. Vi 282 thnh vin c c
trn tng s 500 ng c vo Hi ng Tnh v Thnh Ph u nm trong cc t
chc thuc 13 ng phi chnh tr hay tn gio.
Cc sc dn thiu s Vng Cao Nguyn c 26 ngi c c vo Hi
ng Tnh, ngi Vit gc Cam Bt c 7, ngi Vit gc Chm c 2. V tn gio,
khi Pht Gio tranh u, phn ln Min Trung, thng 30 gh, Cng Gio thuc
Nhn X ng thng 36, Ha Ho 28 v Cao i 12.
Cc on th chnh tr: Phong Tro Quc Gia Cp Tin thng 27 gh, i Vit
26, Vit Nam Quc Dn ng gm nhiu h phi, tng cng c 41 gh.
Kt qu trn gip Bunker xc nh c nhng thnh phn i lp Thiu
khng ch hot ng ti Si Gn m ngay ti cc a phng, h khng h b phe
thn Thiu chn p.
Mt ngha to ln khc m Bunker ng ghi nhn, l s tham gia ca khi
Pht Gio u tranh qua cuc tranh c vo Hi ng Tnh. S c mt ca h trong
np sinh hot chnh tr ti a phng l mt nhu cu cn thit v khng nh c
s ng gp ca lc lng ny vo cng cuc bo v chung ca Min Nam Vit
Nam.
Qua nhng thng k do cc cuc bu c mang n, Ellsworth Bunker thy
c s c mt ca cc t chc chnh tr qua cc cuc bu c xc nh tin trnh
dn ch ti Min Nam Vit Nam tuy chm nhng thc tin, tng ngy c pht
trin. iu khc xa vi cch nhn ca gii tr thc Hoa K bi l s hiu bit ca
h da trn nhng s kin thiu trung thc do gii truyn thng cung cp.
Trc ngy bu c Hi ng Tnh, ti mi mt phng vin ca t
Washington Post cng ti n Vnh Long. Ti a anh ta n cc a phng ri n
Qun Vng Lim nghe v xem cc cuc vn ng tranh c ti y. Anh ta hi
lng v vit mt bi phng s kh di phn nh cng cuc tranh c t do . Ch
nhim t bo Washington xem ri ct xn i ch cn vi ct ngn. th li ng
vo trang th 8, thnh th khng my ai ch . Trong khi nhng loi tin Vit Nam
nh biu tnh, nhng lm ln ca nhn vin chnh quyn th c ng trang u.
chun b cho cuc bu c Tng Thng vo ma Thu nm ti, 1971, ngy 5
thng 7 Bunker tip xc vi i th chnh tr ca Thiu l Tng Big Minh. ng ta
ang chun b k hoch ra tranh c nm ti. Ellsworth Bunker hy vng cuc tranh c
ca Minh din ra mt cch cng bng, bt bo ng v hp hin php. ng thi
gia cuc tip xc ny Bunker mun tm hiu quan im cng nhng nhn nh
chnh tr ca Big Minh.
Sau cuc tip xc, Bunker hon ton tht vng v nhng nhn nh ca v
Tng lnh ny. Nhng kin Minh nu ra thc m h v khng tng, ch nhm
kch Thiu mt ny hay mt khc. Khi Minh ph bnh chnh sch ca chnh ph
Si Gn, mt chnh sch trong Hoa K c gng gip thc hin th Bunker gii
thch vi Minh v ng li ca chnh ph Hoa K lin quan n chnh ph Si Gn
ra sao, nhng khi Minh ni v nhng nhn xt c bit ca Minh th Bunker ch ngi
lng thinh lng nghe m khng c kin.
Minh l ngi c th lin hip vi nhng ngi cng sn trong khi Thiu th
hon ton tri ngc. Nhng Minh li khng nu ra nhng suy ngh ti sao ng li

cn phi lin hip v bng cch no khi lin hip vi Minh c th vn ng hon
tt chc nng m ng c trao ph v y thc.
Trong ln trao i u tin y, Minh khng li cho Bunker mt n tng
c bit no v con ngi ca ng, ngoi suy ngh, Minh khng phi l loi ngi
lm nn nhng chuyn quan trng, ngoi tr ng cho nhng s kin y li dng
ng, tr thnh hin thc.
Sau cuc gp g khngc g ho hng vi Big Minh th kt qu cuc bu c
vo Thng Vin vo cui thng 8 chnh thc c chnh quyn Min Nam cng
b. 30 gh ti Thng Vin c 160 ng c vin tranh ginh, mt t l kh gay
go. ng nh Thiu v Khim d on vi Bunker hm 17 thng 7, ba lin danh
c c mt thuc khi Pht Gio u tranh, mt thuc lin danh thn chnh quyn do
mt cu Tng lnh th y, v lin danh th ba c lp bao gm khi Cng Gio n
ha. Cc lin danh thuc 6 ng trong Mt Trn Dn Ch ca Thiu b tht bi.
Thiu ni vi Bunker v h khng chu ng chung trong mt lin danh.
S c c ca ba lin danh ny vo Thng Vin lm cn bng cc
khuynh hng chnh tr cc vng, cc sc dn v cc tn gio. Khi Pht Gio u
tranh c c bao gm mt lnh t ca b lc ngi Thng Cao Nguyn, mt
nhn vt tiu biu cho Ha Ho v mt ngi Vit gc Chm. Lin danh thn chnh
bao gm 4 Ngh S ngi Cng Gio, mt Cao i, mt Ha Ho, mt ngi thuc
dn tc thiu s v mt ngi gc Cam Bt. Lin danh do Cng Gio bo tr bao
gm c cu ng vin Tng Thng v cu Th Tng Trn Vn Hng.
Trong ngy bu c, 65,4% c tri ghi danh i b phiu. Khi Pht Gio dn
u s phiu v khi Cng Gio ng hng th ba. Ba lin danh Thiu ng h ch
c c c mt.
Sau cuc bu c, chnh ph ca Thiu, trc kia ti Thng Vin c mt
s h tr ton din, nay phi i u vi nhng lin danh i lp v c bit l khi
Pht Gio gm 10 Ngh S mi c c. Th nhng iu cng c ngha, lm cn
cn ca gii lp php c cn bng hn.
Big Minh quyt nh ra tranh c. Bunker ni vi Tng Thng Nixon, lm lc
lng i lp vi Thiu mnh m hn trong nm 1971 v s ch trch Thiu xoay
quanh nhng vn x hi v kinh t do gnh nng chin tranh m Hoa K trao
tr.
V phn Thiu, ng ta cng chun b cho vic ti tranh c ca ng ta. Vi s
h tr cc vin chc dn c ti a phng. u thng 9, Thiu t chc mt
cuc tip tn ti Dinh c Lp chiu i 537 ngi va c c vo Hi ng
Tnh.
Cui thng 11, Thiu ni vi Bunker v k hoch ti tranh c ca ng ta. Vi
s h tr chnh quyn nh hin trng, Thiu vng tin l ng ta s thnh cng. Thiu
ni thm, du vy, ng ta vn tm thm s ng h ca nhng Dn Biu c lp ti
H Vin k c nhng Dn Biu tiu biu cho cc tn gio nh Cao i, Ha Ho v
Cng Gio. Thiu cng hy vng s c thm phiu t cc ng nh i Vit, Vit
Nam Quc Dn ng, ng Cng Nng. Thiu cng c s h tr ca cc sc dn
thiu s nh ngi Vit gc Hoa, Cam Bt, ngi Thng Cao Nguyn. S thnh
cng trong Chng Trnh Bnh nh, cng cuc Ci Cch Rung t v i sng n
nh ti Min Nam Vit Nam, cng gip Thiu vng tin vo vic ti tranh c ca ng
ta.
Cng vic thng ngy i vi Ellsworth Bunker trc kia qu l bn rn,
thch th, nhng trong thi im ny li c nhiu thay i, xo trn, v phi d nhiu
bui tip tn, d tic, iu ny Bunker khng my a mun. Tri li, thi im y, ti
li b dn dp v qu nhiu cng vic. Nhng nghin cu sa i c bn v ngn

khon ti tr cho a phng trong nm 1971 v Chng Trnh Bnh nh v Pht
Trin i hi ti phi hon tt. Th nhng iu ti li hng th v nhn thy cuc
chin u gn n trung cuc. Min Nam Vit Nam cui cng thng c cuc
chin t v ny.
Bc u s ci cch ca ti qu l c tr ngi. C quan qun tr cng cng
thuc T Chc Pht Trin Quc T ca chng ti khuyn co cn thnh lp mt y
ban nghin cu a ra k hoch nhm thc y chnh quyn ti a phng thu
thu dn chng mt cc hiu qu hn, tng hn dng vo cng tc pht trin,
phn thiu c quan mi ti tr. Cc C Vn thuc c quan qun tr ny ngh rng
chnh quyn a phng cha thu thu ng mc. Nhng ti p li, i hi chnh
quyn a phng thu thu dn chng mt cch qu mc ch lm cho dn chng xa
ri a phng. Cn thu thu mc va phi v hp l.
Trong nm 1970 s thu hoch ma la ti ng Bng Cu Long gip cho
dn chng c c 100 t ng tin Vit Nam. Nh Chng Trnh Bnh nh, s an
ninh lan rng nhanh chng. Vn canh tc do c pht trin. Rt t s tin
dn chng lm ra phi ng thu cho vit cng v h cng ng thu cho chnh
quyn Min Nam Vit Nam mt khon khng ng k. V vy i sng dn chng
ngy cng thnh vng v sung tc hn. Th nhng chnh ph vn thu v mt khon
thu quan trng. y Ban Quc Gia c trch cng cuc qun tr ti a phng c
ngn khon 10 t ng Vit Nam mi nm iu hnh.
Ti ngh thu c th tng t t hng nm. Cc vin chc chnh quyn Min
Nam c bit ng Bu Vin thuc Trung Tm Pht Trin Bnh nh cng ng v
chia s quan im ca ti.
Theo ngh, Gim c Ngn Sch v Ngoi Vin ng s dnh mt ngn
khon b tc gip cho cc a phng trong cc Chng Trnh Pht Trin ca h
mt khi ngn qy a phng b khim khuyt. Mi a phng x p s c mt
trng mc ti Ty Ti Chnh Tnh. Tin ti trng mc , mt phn do qy t
Trung ng ti tr, phn khc do thu thu t a phng. Do m ngn khon
vin tr ca Hoa K dnh cho chng trnh ny d dng kim sot, th tc giy t t
rm r hn.
Mt khc, Th Tng chnh ph Min Nam cng thnh lp mt y Ban c
bit nghin cu trong vn tng thu ti a phng sao cho ph hp trong ti
khon ti (1972) b p vo vic ngn khon vin tr ca Hoa K s gim xung.
S quyt nh ti a phng trong cng tc pht trin ngy cng chng t
vng chc hn v mi a phng phi hp vi s pht trin ca chnh h, vi s
duyt xt v kim tra ca Hi ng Tnh. V cng l k hoch do Colby ngh
nng cao quyn lc chnh quyn a phng.
Song song vi k hoch trn, mt chng trnh nhm pht trin thm li tc
gia nh bng cch u t vo vic chn nui gia sc hoc trng la ging tt hn.
Thng 7 nm y, Colby cung cp cho ti 400 triu ng tin Vit Nam t qy
Bnh nh dng vo chng trnh ny nu Ngn Hng Nng Nghip, v B Pht
Trin Nng Nghip Vit Nam ng v m nhim. Theo ti, ngn khon trn khng
phi ti tr hng nm t pha Hoa K m ch nhm mc ch gip bc u thc
hin k hoch, sau pha Vit Nam thu vn v v tip tc hot ng.
Ngn Hng Nng Nghip Vit Nam v c C Quan Pht Trin u e ngi
chng trnh ti a ra v s cho vay kh c th i nng dn tr li. H i ngi
vay phi c ci g bo m.
Bt u t nm 1971, mi d n pht trin cng cng nh ng x, trng
hc, cu cng... c phn phi ngn khon v cho tng a phng cng vi
ngun ti chnh m a phng d tr thu hoch. iu c ngha, s kt hp gia

chnh quyn v dn chng a phng cht ch hn, iu kin chnh tr n nh
hn, v s khng vi thnh phn cng sn hu hiu hn.
Vi s ng gp ca Colby, ti bt u nghin cu v a ra chin lc
nhm i khng chin lc chin tranh nhn dn ca cng sn. Xut pht t thc
tin, nhng ngi ng c vo chnh quyn a phng thuc nhiu nhm khc
nhau. Vn ti a ra l lm sao cc nhm y cng ngi li, th l mt sc
mnh v mt x hi, tn gio v c chnh tr. Quan im ca ti cng da trn c s
nghin cu ca Tocqueville, s ng gp ca tng nhm nh trong x hi s to s
qun bnh trong i sng ca Hoa K.
Nhng ngi bn trong Tn i Vit cng ng quan im y. Gio S
Huy, nh nghin cu v vn ha, chnh tr Vit Nam cng cho rng, kin ti nu ra
vn tim n i vi dn tc Vit v ch cn khi ng li n s bin thnh mt sc
mnh tng hp. Th nhng iu chnh quyn li khng mun v cho rng to ra
nhiu nhm d a n s ri lon v chnh quyn kh c kh nng kim sot.
Quan nim y c bm r t thi phong kin Trung Hoa v ni bt ti Vit Nam
vo th k 19 di thi Nh Nguyn. Sau , ch thc dn Php cng nghi k
hn nu c nhiu nhm hnh thnh.
Nhng trong tin trnh a n s dn ch, vic hnh thnh nhiu nhm
mang nhiu khuynh hng chnh tr khc nhau s lm cuc sng, x hi tr nn a
dng. Khi dn chng t chn la v gia nhp vo cc t chc chnh tr da trn
nhng quyn li kinh t, tnh cm hay v chnh tr th mi quan h v mt x hi v
chnh tr gia cc nhm v gia h tr nn khm kht v rng ri hn. V cng l
yu t thc y mt chnh quyn hot ng hu hiu hn.
Xut pht t suy ngh , ti mun c mt k hoch lm th no chnh
quyn khng nhng tay vo vic kim sot s hot ng ca cc nhm c tham
gia v ng gp vo mc tiu chung. Chnh v th m trong k hoch pht trin v
Bnh nh nm 1971 c on ghi r: Mt th ch t do v dn ch ca Vit Nam
Cng Ha khng th chp nhn mt chnh sch c on cng bc dn chng
phi ng chung trong mt t chc nh cc quc gia c ti. Tri li, chng ta phi
khuyn khch dn chng t ng trong cc t chc theo c vng h la chn.
Cc t chc qun chng y c xc nh khng phi l cc t chc tn gio hay
cc ng phi chnh tr. V Tnh Trng c ton quyn hp thc ha cc t chc
qun chng, tch ri ra khi s khng ch ca B Ni V.
B Tham Mu ca CORDS vn lun m cc cuc trc nghim thm d
lng gi nhng s tin b ch tht v cc chng trnh mang ra thc hin ti a
phng. Nhng cu hi trc nghim mi c iu chnh v son tho do HES
thc hin. Do s ci i , cuc thm d mi c phn bi quan, kh khn hn. Th
nhng s thm d y xc tn c s ng n v trung thc. Cng sn v
phng ph hoi K Hoch Bnh nh, k hoch x p thnh cng.
Bn cnh c quan HES by gi li c thm mt c quan thm d mi
thm nh li nhng kt qu thm d ca HES. C quan ny l mt tng hp ca
Vin Thm D Harris v Gallup c mang tn l Pacification Attitude Analysis
Survey vit tt l PAAS. c s cng tc vi mt hi chnh vin cao cp chnh tr
ca vit cng, hai ng Ev Bumgardner v Frank Scotton, c hai ngi u c kinh
nghim d dn vi ngi Vit v thng tho Vit ng hun luyn nhng Ton
Vit Nam thc hin nhng cuc phng vn cc gia nh Vit Nam ti cc p,
lng, x. Sau pht trin dn n cc Tnh. Cui cng, cuc thm d c thc
hin khp c Min Nam Vit Nam.
Trong thng 12 nm 1970, cc Ton thm d PAAS thc hin cc cuc
phng vn gm 3315 ngi dn cc x p, 12% cho rng vng h ang sng qu an

ninh, 67% cho rng an ninh bo m, 13% an ninh va phi, ch c 3. 6% cho rng
thiu an ninh. Nhng ngi c phng vn bao gm 7% hc ht trung hc, 8% c
trnh lp 9,11% tiu hc, 37% ch bit c v vit.
Nhn nh v nhng hot ng ca i phng, 16% cho bit cn b thu thu
hoc tuyn truyn ca vit cng c th hot ng ban m gn lng h ang sng,
40% cho bit khng c hot ng no ca ch qun trong lng h, 9% ni vit cng
c xut hin chung quanh lng nhng khng thng xuyn v ch c 1.4% ni l vit
cng hot ng thng xuyn trong vng h sinh sng.
Khi chng trnh thm d PAAS thc hin vo thng 12, ch cn c 53 Tiu
on Qun i M ti Min Nam Vit Nam so vi 112 Tiu on vo u nm 1969.
V k t ma Thu nm y, c mi hai thng mi c mt cuc hnh qun do Qun
i Hoa K thc hin. Cc Lc Lng Nhn Dn T V cng c cung cp
400.000 v kh. Lc Lng a Phng Qun, Ngha Qun cng Nhn Dn T V
m nhn vic phng th lng x, ng x v cu cng. Trong khi y Lc
Lng Khng Qun tng ln 5 S on v Hi Qun kh nng bo v lnh
hi, chn ng s thm nhp ca H Ni bng ng bin.
SUT TRONG NM 1970 C 32000 VIT CNG HI CHNH
Cng qua cuc thm d ca PAAS ch c 2% tin tng v vit cng c th

thng cuc chin. V cui nm y, tng hp cc cuc iu tra gia PAAS v HES
cho thy 95% dn chng Min Nam Vit Nam sng trong vng c an ninh bo
v.
Cng thoa thng k ca PAAS cho ti nhn thy kt qu 80% dn chng nng
thn quan tm n Chng Trnh Pht Trin X, p, 25% tham d vo
chng trnh v phn ln dn chng u tr li chnh quyn a phng c
quyn hn quyt nh nhng chng trnh pht trin ti a phng.
Cuc thm d thng 12 cho php Bunker lng gi ng n v nhng
thnh cng ca ng trong mc tiu gip Min Nam Vit Nam mnh v t lc.
c 69% nhng ngi dn nng thn c phng vn u tr li, chnh quyn
Trung ng Si Gn mnh v c kh nng (trong khi vo thng 1 nm 1970 ch c
44% tr li nh th), 83% vin chc x p lm trn chc nng v trong sch, 12%
cho rng cc vin chc cao cp trong chnh quyn c nhng hnh vi bt xng, 4.6%
cho rng cc Tng lnh trong Qun i qu tham nhng.
Tr li cu hi, nhng c vng g bc thit ca h trong tng lai, 58%
mong c ha bnh, 17% cn c s an ninh hn, 11% cn trt t x hi n nh hn.
Cuc thm d rng ri ny cng lc a ra nhiu ch nhm phn nh
nhng kh khn m dn chng phi i ph v ng thi i hi chnh ph phi gii
quyt. Kt qu cuc thm d cng cho thy phn ng dn chng Min Nam Vit
Nam chp nhn chnh quyn ca h qua hin php. Khng c lun c no chng
t chnh quyn s hi ha bnh nh nhng ngn t do H Ni hay Mt Trn Gii
Phng Min Nam tuyn truyn.
Tri li, p lc vn nng trn s phn ca Min Nam Vit Nam. in hnh,
t cui nm 1970 Hoa K gn nh p ng nhng i hi ca H Ni chm
dt chin tranh. ng ra, Hoa K c th gim bt nhng iu kin t c n
tha c vi H Ni m khng cn phi nhng b, do s chin thng ti chin
trng cng nh s thnh cng ca Chng Trnh Bnh nh.
y qun i Bc Vit vo su pha bn kia bin gii Cam Bt th s e da
v mt qun s i vi chnh ph Si Gn khng cn na. Mt khc, chnh quyn
Min Nam Vit Nam bo v 95% dn chng sng trong khu vc an ninh. Hai yu

t trn Washington v Si Gn d tho a n vic ngng chin. Tip theo
vic ngng chin, Qun i Hoa K tuyn b t nguyn rt ra khi Min Nam Vit
Nam i ly mt hip c ha bnh. Khng cn mt lc lng qun s no ca
Hoa K phi lu li Min Nam bo v ha bnh nh ti u Chu sau Th Chin
Th Hai hay ti Nam Hn sau trn chin Triu Tin. Tha c ha bnh v th t n
tr nn cng bng v hp l.
T nm 1970 cc cuc thng thuyt gia Washington v H Ni c trao
cho C Vn An Ninh Quc Gia ca chnh ph Nixon l Henry Kissinger m nhim
v xy ra trong vng b mt. V th, Bunker tr thnh k tng trnh nhng trao i
y n Tng Thng Thiu. Sau mi phin hp vi Bc Vit, Kissinger qua ng
dy c bit ca B Ngoi Giao, cho Bunker bit mt cch tng qut v ni dung
c hai pha. Bn chnh thc gi cho Bunker sau . Bunker tm lc, chn nhng
im quan yu ri thng bo n Thiu. Thiu c yu cu gi kn ni dung cc
phin hp ny k c vi chnh ph ca ng ta. Thiu ng v thc hin yu cu
.
Cc phin hp b mt tun t din ra vo cc ngy 21 thng 2, 16 thng 3 v
4 thng 4 nm 1970. Kissinger ngh tha c ha bnh bao gm vic thc hin
cuc rt qun ca Hoa K v H Ni ra khi Min Nam Vit Nam. H Ni khng
ng , a ra hai vn cn gii quyt ring bit. Mt tha c qun s v vic
trit thoi qun i v mt tha c chnh tr v chnh quyn no s cai tr Min Nam
Vit Nam. Mu ca H Ni, H Ni tha bit hai vn H Ni a ra chng th
no gii quyt bit lp. Khng th gii quyt vn ny trong khi vn kia cha
gii quyt.
H Ni ng tho lun vic rt qun Bc Vit ra khi Min Nam sau khi Hoa
K ng mt gii php chnh tr, chnh quyn Thiu phi rt lui v thay vo l
mt chnh ph lin hip bao gm chnh ph cch mng lm thi min nam Vit Nam
ca H Ni dng ra. R hn, H Ni mun khai thc s thiu kin nhn trong vic
rt qun ca Hoa K vo mc tiu ti hu ca h l dnh ly quyn kim sot Min
Nam Vit Nam.
Kissinger a ra phn ngh l mt tha c chnh tr ch c th thc
hin gia cc thnh phn ti Min Nam qua mt cuc bu c. ng ta a ra lp
lun, mt gii php v chnh tr s do dn chng Min Nam Vit Nam quyt nh v
khng c s p t do cc th lc bn ngoi. C hai bn u i vo s b tc.
Sau cuc hnh qun ca Qun i Hoa K trn sang bin gii Cam Bt
hon tt, Tng Thng Nixon trong phin hp Hi ng An Ninh Quc Gia ngy 21
thng 7 nm 1970 a ra ngh, ng ta mun cuc thng thuyt ha bnh phi
bc qua mt giai on mi. Cuc hnh qun sang Cam Bt lm phe phn chin
lan rng ra v chnh ph ca ng phi p li. Bunker c triu hi v
Washington tham d mt cuc tho lun nh th ti Ta Bch c. David Bruce,
mt nh ngoi giao ngoi hng, c c sang Paris cm u Phi on thng
thuyt v thc hin mc tiu ca Nixon nh ng ta mun.
Pha Hoa K quyt nh i hi nhng iu kin do Kissinger a cho pha
H Ni, cuc bu c v rt qun ton b, ng thi cng nu thm, mt cuc ngng
bn v Hoa K n phng rt ton b Qun i ra khi Min Nam mt khi nn ha
bnh thc hin.
Vi thng sau, thng 9 nm 1970 Bunker c Ta Bch c yu cu
thuyt phc Thiu chp nhn ngh tin khi ca Hoa K l chun b mt cuc
ngng bn. Tng Thng Nixon mun ph bin nhng ngh thng thuyt ca ng
trc cng lun. Nhng theo quan im ca Thiu, ng ta mun mt cuc ngng

bn phi km theo iu kin H Ni phi rt ton b lc lng qun s ca h trc
khi t chc mt cuc bu c ti Min Nam Vit Nam.
K hoch ca Thiu tng t nh bn hip nh Geneva 1954 m ngi
Php k c, ngha l sau khi ngng bn, lc lng qun s mi bn phi tp
trung, sau rt qun v Bc hay Nam trc khi t chc cuc bu c.
Trc Thiu rt quan tm n vn ngng bn, nhng qua thnh cng
ca cuc hnh qun sang lnh th Cam Bt cng nh cuc thnh cng ca Chng
Trnh Bnh nh, nay Thiu chp nhn thch thc s ngng bn vi cng sn.
Thiu hiu rng tip tc t iu kin i hi rt qun ton b ca H Ni ti Paris
ngay t u cuc m phn ch lm cho cuc thng thuyt i vo ch b tc th
nhng khi cuc m phn i vo chung cuc, Thiu phi t c iu kin y.
Trong d tho ngh ca Nixon c ghi: Mt s tha thun v thi im
hon tt vic rt qun c xem nh l mt phn trong tin trnh.... Bunker ti xc
nh vi Thiu s trit thoi ton b Qun i Hoa K ra khi Min Nam Vit Nam
ch thc hin khi no H Ni ng l bn d tho chung cuc, bao gm s tha
thun rt ton b lc lng ca h ra khi Min Nam.
Bunker cng trnh by vi Thiu mt cuc ngng bn khng c ngha mi vic
gii quyt xong m ch l bc khi u cc bn tm phng thc chm dt
cuc chin.
Ngy 19 thng 9, Ellsworth Bunker yu cu Washington cung cp cho ng ta
thm nhng chi tit lin quan n vic thc hin cuc ngng bn ng ta trnh by
vi Thiu. Ellsworth Bunker cng bo co v B Ngoi Giao nhng iu ng gii
thch v bo m vi Thiu, da trn c bn, vic Qun i Hoa K rt qun song
song vi H Ni cng phi rt qun i ca h.
Ellsworth Bunker ngh, Washington d tr tch cuc thng thuyt ti Paris
thnh hai giai on, trc tin l thc hin mt cuc ngng bn v sau l thng
thuyt t n mt tha c chung. Tho lun v vic H Ni rt qun khng th
thc hin ngay giai on u m l giai on hai, th nhng Washington khng
th b qua iu kin .
Vic Bc Vit rt qun khng phi ch c Min Nam Vit Nam quan tm. Khi
thng bo v d tho mi ca Tng Thng Nixon, Th Tng Lo Souvana Phouma
cng yu cu, ti sao khng i H Ni phi rt qun ca h ra khi Lo mt th?
Bn tho bi din vn ca Tng Thng Nixon c a cho Thiu xem trc,
trong khi Washington ang duyt xt li ngn ng ngoi giao c sung s
hn. Cng lc, B Ngoi Giao ch th Bunker tip xc v thuyt phc Thiu thay i
mt s kin trong bi din vn ca Thiu. Th nhng Henry Kissnger gi mt
ch th ring n Bunker, yu cu Bunker ng quan tm g n nhng ch th t B
Ngoi Giao.
Chnh iu ny lm cho Bunker nhn thc rng Kissinger vt ra ngoi
khun kh ca k hoch thng thuyt do cc chin lc gia ti Washington vch
ra. Nhng cuc trao i ca Bunker thng vi Ta Bch c ngy cng nhiu hn,
tri li nhng din vn quan trng t B Ngoi Giao n vi Bunker ngy cng t dn
t dn...
Cng thi im y, cng sn gy p lc chnh tr vi Nixon nng n hn. H
Ni tuyn b chp nhn d tho ca phe phn chin a ra rng. Hoa K phi rt
qun v iu kin, do Ngh S Mc Govern v Hatfield bo tr. N pht ngn vin
chnh ph cch mng lm thi tuyn b, nu Hoa K ng rt ton b lc lng
qun s vo gia nm 1971 v thay th chnh ph Thiu bng mt chnh ph lin
hip th sau mi ni n tha c chung cuc vi H Ni.

Ngy 27 thng 9 nm 1970 Kissinger v Bc Vit c mt phin hp mt,
nhng hai bn khng t c mt kt qu no. Tng Thng Nixon trnh by k
hoch mi v ngng bn v ngng chin qua bi din vn c ngy 7 thng 10.
Ngy hm sau, k hoch y c chnh thc ph bin cc bn ti ha m Paris.
Nhng im c bn trong d tho ny l mt cuc ngng bn ti ch, mt hi
ngh nhm gii quyt chin tranh ti Lo, Cam Bt v ti Min Nam Vit Nam,
ng dng cc nguyn tc chnh theo hip nh Geneva 1954 v tha c Geneva
nm 1862 v Lo (iu m H Ni cha bao gi thi hnh), rt cc lc lng ngoi
nhp ra khi cc quc gia trn v t chc cc cuc bu c t do. Ti Hoa K, k
hoch y c mi gii hoan nghnh, k c nhng ngi lnh o ng Dn
Ch, trong khi th ti H Ni, theo thi quen, vn ln ting kch.
Ch thi gian rt ngn trc khi bi din vn c ph bin, Bunker mi nhn
c mt cng in thng bo cho ng ta bit, trong k hoch m Tng Thng
Nixon sp c, khng c im no c din dch l Hoa K phi n phng
rt qun. Nixon ch cp, lc lng qun s Hoa K s tr v nc nh th:
1. - Theo K Hoch Vit Nam Ha Chin Tranh.
2. - t c mt tha c chung cuc.
Bunker chuyn quan im y cho Thiu.
Ngy 30 thng 10 Hi ng Gim Mc Hoa K yu cu chnh quyn Nixon
chm dt vic h tr chnh quyn Thiu v rt qun v nc trc ngy 31 thng 12
nm 1971.
Thiu b b ri nh mt tr ngi cho mt tin trnh ha bnh di cch nhn
ca thnh phn phn chin. Nhng thnh phn ny m la, khng nhn nh ni,
quyt nh ca h khng phi ch nh hng n c nhn Thiu m ko theo thn
phn c mt quc gia nhc tiu.

CHNG MI
Bng ti vn cui ng hm
Sau hai nm lm vic khng mt mi ti c quan CORDS, vin nh Min Nam

Vit Nam s chin thng cuc chin tranh ny l chuyn khng cn ngoi tm tay,
ti tr v Hoa K ngh php trong thi gian ngn. Nh ti, Hoa, mang thai v
chng ti quyt nh a con u lng v sinh Hoa K.
Chng ti thu xp nhn chuyn v php ny, v chng ti thm ving h
hng pha bn m ti ti Chestertown, Maryland. Quy qun trong dinh th c xy
ct t th k 18 do ng ni ti mua v sa cha li t u thp nin 1900, c gia
nh c mt n nhn mt c du mi, ngi Vit. C ngi hi lng v c ngi
dng dng lnh nht. B ni ti, cuc hn nhn ca b cng tng tri qua nhng
gian trun nh th, nn thng cm v tip i nng hu hn l nh ti d on. Em
ca b ni ti, mt ngi th cu, ng tng ng h ht lng cuc tranh c ca ng
George Wallace vo nm 1968, th i x vi v ti mt cch chng mc. Cn
ngi chng ca c ti, mt Bc S kh tnh ti Baltimore th hon ton khng cht g
thin cm vi Hoa. M ti v th phi tm cch dung hp vi mi ngi trong vic i
x vi con du u tin ca b. Thn ph ti, lc y bnh phc, tt nhin ng l
ngi truyn tr nhiu nht trong gia nh ti vi c du mi ca ng. Cn nhng
anh em trong h hng ti vn gi khong cch, t m i vi ngi m h cha
tng quen bit.
Chng ti n rt nhiu nhng lng thc va c trong ma H nh bnh lm
bng cua, sa ti hng ngy t nng tri ca ch ti mang n v tht b ti mi
m t gi. Nhng khng ai hi ti mt cu no v tnh hnh ti Vit Nam cng nh
cng vic ti lm Vit Nam.
C gia nh k, phn ha, khng phi cng vic ti lm khng thun chiu
vi h, nhng khng ai mun ti phi dn thn mt cch v b nh th, h ngh
vy. Anh ti ang hc Harvard v ti hnh dung c anh y ang c thin cm vi
phong tro phn chin. Ngi em h ti cng hng hi tham gia hot ng phong
tro y. Ch c b ni ti v ng em ca b, hai ngi gi bo th, l lng nghe
nhng iu ti trnh by mt cch chm ch. Ti ngh v m ci ca ti v s c
mt ca Hoa trong gia nh l nguyn c m mi ngi phi xa cch, mt cuc
hn nhn tri vi truyn thng lu i ca gia nh ti.
Ri Chestertown, ti tr v nh ca ba m ti ti Larchmont, vng ngoi yn
tnh ca New York. Ti y nh ti ngh ngi chun b sanh n. Mt bui cui
tun, ngi bn thn ca chng ti t Vit Nam v v gh thm. Angus Duncan
cng tt nghip Harvard kha ti nhng thi y ti li khng quen anh. Ri cng t
nguyn gia nhp vo CORDS, cng hc chung mt nm ngn ng Vit Nam ti
Washington. Angus, mt ngi tr khc v ti cng chung mt ton, m chng ti
thng a l ba ngi ng lm pho th.
Thn ph ca Angus trc kia l Dn Biu ca Tiu Bang Oregon, ng h
chin tranh Vit Nam, v ng ta tht bi khi tranh gh ngh s trc i th cm
u phn chin. Wayne Morse, ging nh ti, khi t nguyn chn Vit Nam phc v,
khng phi l iu m thn ph anh mong i. Tiu biu cho tng lp tr thc tr,
cng thm tnh khi hi su sc, Angus sng tc rt nhiu on khc m t v s
hun luyn, v chin tranh v v thn phn chnh chng ti. Vi cy n guita, vi
nhng bn nhc do anh sng tc v t Angus trnh din, tr thnh nhng bui
vn ngh hp dn i vi ton th nhng ngi phc v ti c quan CORDS.
Angus c ch nh phc v ti Phan Rang, v lm vic trong K Hoch Bnh
nh vi dn tc thiu s ngi Chm sng ti Tnh ny. Anh ta c nh gi cao

v l mt mu mc cho nhng ngi M khi ra hot ng ti nc ngoi. Khi ti tr
v ngh php th Angus cng gi t Vit Nam v Washington, hot ng chnh tr
trong nc.
Cuc ving thm ca Angus ti Larchmont trong dp ti ang ngh php
mang tnh bn chng ti khm kht hn. Ti mng r, v ti cng vui mng v trong
l nh hn ti nh nng ti Vit Nam, anh ta c ti d. Sau ba n tra thn mt, c
gia nh ko ra phng khch tip tc cu chuyn cn dang d.
Cu chuyn bt sang vn chin tranh, chng ta lm nhng g v lm
sao chng ta c th thng c cuc chin y. Chm ri nh nhng nht dao ct ra
tng mnh, Angus bt u phn tch, lt ra tt c nhng g lm l. Ti tnh to lng
nghe. Thn ph ti ngi yn lng, hon ton yn lng. Anh ti ngonh mt v khng
tht ln mt li no. M ti, cc ch ti ngn ng. Ti tr thnh mc tiu mi
ngi trt tr nhng bc tc trong cu chuyn hm y.
Cui cng, khi chm dt, ti hiu c nhng g Angus d nh trao cho ti.
Ti phi t b, tr v nh, quay lng vi cuc chin, bi v n khng xng ng
chng ta phi tr danh d v mt gi mc nh th. Chnh v cuc chin, Angus gn
ging ni, m ngi dn M b ngay chnh ph ca mnh st hi, in hnh l thm
cnh din ra ti i Hc Kent State. Cuc chin chng th no tip tc vi mt
gi nh th, Angus tin nh vy.
TI CM THY CHI VI V C N
Cn ba ti, v danh d v nhng nhn nh ca ng m ti sang Vit Nam,

phi ct ln ting ni. ng ng v pha ca Angus.
Ti bin lun chng li kin thn ph ti, qua nhng lun c m hi cn tr
ba ti tng am m, chng li nhng hnh vi mang tnh cht thi Trung C. Ti
khng thay i quan im th ti sao hay khi no, ba ti li thay, ti hi ng ta nh
vy. y l con ngi kin to v thc y mnh m vic Hoa K phi c mt ti
Vit Nam ngn chn nhng mu toan v v s xy ra ti x ny.
Trn khun mt ba ti l hn nt bun v dng nh mun by t mt s hi
tic. Ti bit ni au ca ng, lm sao gii thch cho a con trai ca mnh hiu
c s hy sinh v tn ty phc v ca ngi cha? Nhng mt nguyn c su thm
khc lm ba ti thay i, bt ngun t vic ti tr thnh mt ngi chng, gn
lin bn phn v trch nhim m ti phi cu mang, k tc di sn ca ging h
li.
Nhn ba ti, ti bt khc. Ti chp nhn nh l mt nh mnh. Ba ti c
th cht trong hai nm sp ti v bnh tim v ti s tip tc theo ui mc tiu m ba
ti ch cho ti t u, khng phi theo c vng ca ng m l do ti tin tng.
Mt chuyn khc li xy n vi ti vi ngy sau . nm cui i Hc, ti
c Trng Lut Yale nhn. Nhng quyt nh sang Vit Nam phc v, nn ti xin
ng Khoa Trng Tate New Haven, Connecticut, cho ti hon nhp hc vi nm.
Khoa Trng Tate mt mt cnh tay thi Nht Th Chin v cng l bn ca
ng ni ti, Morris. V vy m ng ta chp nhn li yu cu ca ti. By gi nhn
chuyn v thm nh, ti mun tr li Yale xc nhn l ti s tr li trng trong
nm ti.
Khi bc vo phng ghi danh, ti mi bit l ng Tate qua i. Ngi thay
th ng ta l mt ngi M en tr, n mc sang trng. Trong khi ngi i ch n
lt ti, nhn ln tng ti thy hng ch ln: Bt k ngi tr no nghe theo ting
gi ca lng tm hn l ting gi ca T Quc th s c mt chic gh cho bn ti
Trng Lut Yale. Bng dng ti thy mt hng th v trng ny na.

Angus, thn ph ti v Trng Lut Yale, tt c u quay lng li vi chin
tranh. Ti phi lm sao?
Trn ng li xe tr v nh Larchmont, hng trm suy ngh dn dp n. Ti
phi lm sao thuyt phc gia nh v bn b ti, bng cch trnh by nhng thc tin
ang din ra tt p ti Min Nam Vit Nam m ti l mt nhn chng. Nhim v
mi ang ch ti sau k ngh php tr li Si Gn, nghin cu v pht trin kinh t
do Ta i S m nhim, v vi nhim v ny, ti ngh cuc chin ca chng ta
nht nh thng. Ti c gng chng thc nhng iu m t ngi cn gi c nim
tin.
Ti tr li Si Gn vi thng sau , Charles Cooper yu cu ti ri c quan
CORDS v lm ph t c bit cho ng, nghin cu bng cch no a nn kinh
t Min Nam Vit Nam tng bc pht trin. Lc y, theo yu cu ca Bunker,
Cooper v Ta i S Hoa K c trch vn kinh t, giai on pht trin cui
cng ca k hoch Vit Nam Ha Chin Tranh.
Theo Bunker, bn yu t quan trng cn thc hin to cuc chin thnh
cng. Mt hin php dn ch phi thc hin, dn chng c on ng ha t
bo v, lc lng qun s Min Nam Vit Nam c kh nng m nhim ton b
cuc chin v nn kinh t vng mnh. Bn yu t trn l iu kin tin quyt cn
phi thc hin trc khi Hoa K rt qun v nc, gim thiu s vin tr v Min
Nam c tn ti v c lp. Trong nm 1970 ba yu t u gn nh hon tt,
cn li yu t cui cng v cng l yu t then cht cn phi thc hin.
Thng 3 nm 1970 Bunker bo co v Nixon, Hoa K cn nghin cu ng
dng mt sch lc kinh t trong vn Vit Nam Ha Chin Tranh. Lm th no
Vit Nam pht trin c nn kinh t ca h nhn ly gnh nng v chin tranh
mt khi Qun i M rt v v H Ni vn tip tc gy chin? Tr li cu hi , mt
chng trnh ci cch kinh t l iu cp thit.
Trc mt, tnh trng lm pht ca nn kinh t Vit Nam t ra mt kh
khn l vn Vit Nam Ha Chin Tranh v mt qun s. Mc o ng ca cc
Qun Nhn trong cc n v tc chin gia tng, xut pht t ch lng bng qu
thp sut trong thi k chin tranh. in hnh, trong nm 1970 c 10 s quan, 37 h
s quan v 3232 binh s thuc ba S on tr ng chung quanh Si Gn o
ng, so vi tng s qun l 60. 000 ngi. S binh s o ng c 2630 ngi c
thn, khng c cung cp ch n v khong 2400 ngi thuc thnh phn di
21 tui. Lng ca mt binh nh c lnh 4468 ng mi thng trong khi mc sng
ti thiu i hi phi c 4540 ng. Lm th no i hi binh s tip tc li chin
u vi iu kin sng nh th, l mt vn nn nghim chnh.
Thi gian l vn thc bch cho Bunker. Dn chng thiu tin tng vo gi
tr ng bc lm gi c th trng tng ln. Lng cng nhn vin chc chnh ph
qu thp, lng Qun i qu thp, trc tip nh hng v mt tm l, lm sao h
c th tip tc h tr chnh ph trong cuc chin tranh lu di. Nhng nu tng
lng th li vt qu kh nng ca chnh ph Min Nam Vit Nam vn ngn sch
quc gia thiu ht.
Vo thng 5 nm 1970 Kissinger gi mt nhm kinh t qua phi hp cng
cc chuyn vin u t ca Min Nam nghin cu ti ch. Sau khi nghin cu,
nhm kinh t gia Washington ny a ra nhiu khuyn co c gi tr cho Bunker
v ci cch kinh t.
Bunker mi Charles Cooper, trng nhm nghin cu ny li Si Gn
gip ng thi hnh nhng khuyn co . Cui thng 8 nm 1970 mt chng trnh
ci cch kinh t do Cooper v cc chuyn gia kinh t Min Nam Vit Nam c
hnh thnh.

Mc tiu trc mt ca Cooper l gi mc lm pht 15% trong nm
1971. Mun th, chnh ph phi ph gi ng bc. Gi ng M kim i tin Vit
Nam t 118 ng n 275 ng, ngha l ty theo nhng mn hng nhp cng, hng
tiu dng, hng xa x phm, chnh ph Min Nam i tin Hoa K ly M kim, chnh
lch khong nu trn nhp cng. Tiu li xut vay ngn hng cao tng ng
mc lm pht, do tin li qy tip kim cng c tr cao hn. Th trng la
go chnh ph khngcn phi kim sot. Mc thu chnh ph thu v do tng.
Theo yu cu ca Cooper, Bunker i hi Washington tng vin tr thm 750
triu M kim Min Nam nhp cng cc hng ha cn thit. Gnh nng quc
phng Min Nam tng t nm 1968 nhng vin tr Hoa K khng tng. Do s
tng thm vin tr ny s gip cho Si Gn c thm ngun vn lun lu, t chnh
ph c th tng lng qun cn chnh m vt gi khng b leo thang.
u thng 8 nm 1970 Bunker gp Thiu tho lun tng bc pht
trin kinh t. Bunker ni vi Thiu, s tr hon trong vic ci cch ch lm cho ng
bc ngy cng mt gi v lm cho con s vin tr kinh t ca Hoa K tng hn.
Ellsworth Bunker thc y Thiu vn ng nhanh chng gii lp php chp nhn
k hoch ci t kinh t nh d tr. Ln ny Bunker khng mun chnh quyn n
phng hnh ng nh mt nm trc , ch to s xung t v mu thun gia
lp php v hnh php.
Cui thng 8, Thiu yu cu Thng Vin triu tp phin hp c bit. Ngy
29 thng 9, c Lng Vin chp nhn chng trnh ci cch kinh t khn cp. u
thng 10, gi c th trng n nh, lng ng bc lun lu khng phi tng v vn
tng lng qun cn chnh c p dng. Th trng ng M kim ch en
gim xung.
Chng trnh ci cch kinh t thnh cng, mt cch tng qut, lm Cooper
phn khi. Khi ti tr li Si Gn th Cooper t c mt cn bn, ti cu trc
li nn kinh t Min Nam Vit Nam. Ti c mi gip ng tip tc k hoch .
Vi cc cuc bu c ang tin hnh, Qun i Hoa K ang ln lt v nc v
cng qun ngy cng b c lp vng nng thn, th vic xy dng Min Nam Vit
Nam c mt nn kinh t vng vng l iu kin cp thit ginh ly s thng li
trong cuc chin tranh, ti ngh v tin tng nh th.
ng khc, vi mt nn kinh t t cng s gip Thiu bt i nhng l thuc
t cc nc ngoi, v l tt nhin, nhng i th chnh tr ca ng, nh nhng
ngi bn ng Tn i Vit, khng c l do g ch trch v mt kinh t.
Thm na, vi mt nn kinh t thnh vng, Thiu s quy t c nhng
thnh phn u t ng h chnh sch ca ng ta v ng thi gim thiu s ngi
ng h k, phn ln thuc thnh phn Cng Gio v dn chng di c t Min Bc.
Mt im khc na, lin kt vi Tn i Vit tuy l mt t chc khng rng
ln nhng l nhng ngi Quc Gia, c k lut, bao gm nhiu thnh phn dn
s, tr thc, Qun i v c quyt tm chin u cho n khi nh bi c s xm
lng ca nhng ngi cng sn. T chc ny h tr Thiu tch cc trong cc mt
bnh nh v pht trin kinh t, lin hp vi chnh quyn Thiu mt cch thng thn,
trng tinh thn chia s v gnh vc trch nhim. V theo h, ch c nhng ngi
Quc Gia vi nim t tin vo chnh ngha tt thng mi gip v ng h chnh quyn
c th theo ui mt cuc chin tranh trng k do cng sn gy ra m khng
cn s tip sc ca ngi M.
Trong mt vin tng lu di, ch c nhng ngi Vit Quc Gia mi a ra
nhng chng trnh v k hoch thng c cng sn c trong cuc chin tranh
nhn dn hay trong cuc chin mang tnh cht yu nc.

Thiu khng bao gi ra mt ng h mt t chc chnh tr no d cho nhng t
chc y lin hip vi chnh quyn. Thiu mun cn bng cc t chc y lin
hip vi chnh quyn. Thiu mun cn bng cc t chc y lin hip vi chnh
quyn. Thiu mun cn bng cc t chc y ng h ng ta. Xuyn qua trung gian
l ngi anh ca Thiu v Th Tng Khim, Thiu ko c Tn i Vit lin
hip vi chnh quyn. Chnh sch t tc t cng mang ra p dng ti Min Nam
Vit Nam xut pht t nhng nhn thc ca Tn i Vit. Nhng do nh hng t
v ca Thiu, mt ngi thn trong h hng v vi Tng lnh cao cp tng c
cng, Thiu dnh cho h mt s c quyn v kinh t i li s ng h ca h
trong mc tiu chnh tr ca Thiu.
Chnh s ban pht c quyn c li ny lm cho mt s kinh t gia c
nhit tm ng gp trong cng cuc ci t kinh t xa dn chnh quyn, hu qu l
nn kinh t ngy cng yu. Cng cuc ci cch kinh t khng cn v li ch thit thn
ca dn chng m tr nn v quyn li ca mt s ngi.
Khi Cooper mi ti v cng tc, cng vic trc tin ng ta mun nh ti l
m mt cuc iu tra v h thng phn phi ng sn, vn l mt c quyn trong
tay mt t chc. Cooper mun mi ngi c quyn tham d gip ngi tiu
th c hng gi c thp hn.
Khng c ngi bn no ca ti hiu rnh r v h thng phn phi ny. Ln
m mi ri ti cng tm ra. Sau hai tun, ti mi r l ti Thnh Ph Si Gn ch c
54 ngi c giy php c quyn mua v bn s tm c. Ngha l ch c 54 ngi
chia nhau quyn li trong vic mua v bn c cho cc ch ti Si Gn. H t quyt
nh gi mua c tr cho nhng ng dn v quyt nh gi c bn cho ngi tiu th.
L tt nhin gi mua v th tht thp v gi bn ra th tht cao.
Theo ti liu c c, ti tm n hai a im quan trng nht trong vic cung
cp c cho Si Gn l Rch Gi v Vng Tu. Ti bn c Rch Gi, ti tip xc v
tm hiu qua nhng ngi trung gian, mua c t cc tu thuyn nh c ngoi khi
va v, theo gi do cc nh bun s ti Si Gn n nh ri vi vng ch c ti v
Si Gn.
Ti Vng Tu, ch c ch c quyn cho vi ngi c giy php bun bn.
Thi gian y, qua c quan CORDS, ch c c mt vi ci t. Nhng ng ph
ang c gng thnh lp mt nghip on bo v v a gi bn ca h ln cao
hn. B Ni V cho vic thnh lp hip hi nh th l hp php trong khi th mt
c quan cng ca chnh quyn th cho l khng hp php. H mun gi nguyn tnh
trng cho mt nhm nh hin thi tip tc c quyn thao tng gi c.
Sau khi nghin cu bn bo co ca ti. Cooper yu cu c quan pht Trin
Quc T hy a ra nhng phng thc mi nhm loi b s c quyn ca 54
ngi bun bn s. Sau nhiu thng tho lun, cui cng chnh quyn Min Nam Vit
Nam ng gii php ch cho php 54 ngi trn c phn phi mt phn, s cn
li cho dn chng t do bun bn.
Phi nhn nhn rng cui nm 1970, nn kinh t Min Nam Vit Nam tin trin
kh quan. Ma la thu hoch 5,6 triu tn, con s cao nht. Ngnh khai thc g
trc kia do vit cng khng ch trong nm ny cng tng 10%. Nghnh cao su
bt u hi phc xut cng. Thu ni a thu tng 37% so vi nm 1969. Tin tit
kim gi ngn hng ca dn chng tng 33,4 t ng. H thng cung cp nc cho
Si Gn tn trang. Khong 24,4 triu M kim c u t vo cc ngnh sn
xut bt git, gch ngi, bt hay bin ch hi sn. Ti Si Gn, hi ch thng mi
trng by hn 500 sn phm. Nhng khu k ngh c kin thit ti Bin Ha
v Cn Th.

D n k tip m Cooper trao cho ti tht ra l ngoi mun ca ti. Mt hm
ti c mi vo vn phng duyt xt bn lit k nhng hng ha nhp cng do
ngn khon Hoa K vin tr cho chnh ph Min Nam Vit Nam. Trn bn giy trc
mt ti l mt danh sch nhng ngi Vit Nam c quyn nhp cng cc loi
hng ha . Thong c qua, ti thy tn ca mt s ngi dng nh ti nghe
qua i ln. Th ra nhng ngi thn cn Thiu, thn nhn ca mt s Tng lnh
v ca mt s chnh tr gia.
Ti hi nhn vin ph trch c quen bit nhng ngi c tn trong bn danh
sch ny khng, th c tr li l khng. Ti hi tip, vy th danh sch ny u
m c? V ngi nhn vin cho bit t B Kinh T ca chnh ph Min Nam c tho
lun vi Ban Chnh Tr ca Ta i S v nhng tiu chun chn la nhng
ngi ny khng, nhn vin c trch tr li:
- Khng. H khng phin chng ta v chng ta cng khng mun phin h.
Cc nhn vin i ngoi ca Ta i S khng mun can d vo nhng chi tit ca
chng trnh vin tr. H khng mun bn tay.
Cu tr li bt thng y a ti n mt nhn nh: Mt thiu s no
c c quyn hng li trong cuc chin tranh do tin bc ca Hoa K vin tr.
Nhng ngi c tn trong bn lit k c bo m l s giu c, th lc chnh
tr ca h c th khuynh lot nn chnh tr ca Min Nam Vit Nam. hng chc
nm khng mt nhn vin chnh thc c thm quyn Hoa K no quan tm n iu
.
Ti mang vn trn tho lun vi mt s ngi Vit thuc h hng pha bn
v m ti va quen bit cng mt vi chnh tr gia ngi Vit m ti knh trng. Mi
ngi u t v ngc nhin v vic ti va nu ra, bi v, theo h, nhng nguyn tc
v nhp cng phi theo ng nhng iu kin m Hoa K t ra v hn ai ht,
chnh Hoa K l ngi hiu r nhng nguyn tc a ra v vic nhp cng l gip
cho k giu c c hi lm giu thm ti Min Nam Vit Nam.
Mt ngi bn ti dnh dng nhiu n nhng vn chnh tr hi, liu ti
c bit ti Min Nam Vit Nam c th trng chng khon ging nh khu Wall
Street ti Hoa K khng? Ti khng bit, ti tr li v cng mong c iu .
V ri, ti khm ph, th trng Wall Street l ch Lefevre, con ng nm
pha sau Ngn Hng Quc Gia m hai bn ph l nhng qun c ph. Chnh nhng
qun c ph l nhng t im gp g cho nhng ngi v hnh iu khin nn
kinh t Min Nam Vit Nam.
Gi c hng ha c bt u hoch nh vo lc 10 gi sng mi ngy. Cc
nh nhp cng trao cho cc i din ca h iu nh v bn cc mn hng c
chnh ph cho php nhp cng qua cc ngi trung gian khi tu ch hng va cp
bn. Nhng ngi trung gian sau mi bn li cho cc nh bun. Khng c giao
ko no c son tho hay k kt, ch c tin tng ln nhau.
Cc bn ti mt s qun c ph bao gi cng c dnh sn cho mt s
khch hng ty theo mi loi hng, chng hn bt m, bt ciment, st thp... l
nhng nhn vt u no ngi tho lun v n nh gi c cho tng loi hng. Hu
ht trong s h l ngi Tu Ch Ln mang quc tch Vit Nam. Nhng thnh phn
tr thc v nhng ngi yu nc Vit Nam u cm phm gii con bun ny.
ng trn con ng cng vi mt ngi bn, nhng cnh tp np k ra
ngi vo cc tim c ph y, ti cht nhn ra, mt s vn ca Thiu vo bn
trong gp mt nhm u no ni trn. Ti t hi, phi chng ng ta cng l mt
nh thng mi?
ng ra, chnh v nhng iu l nhp cng lng lo cho php h thc hin
nhng iu trn m khng h vi phm n php lut. Mt s ngi Vit c chnh

ph c n cp cho h giy php nhp cng. H bn giy php ny cho nhng con
bun Ch Ln ly mt s tin. iu lm hp php v k c cc con bun
ngi Hoa ti ch Lefevre cng bng lng vi nhng iu khon nh th.
Chnh ph gii hn ch cp php nhp cng cho nhng phn t thuc
Phng Thng Mi. Phng Thng Mi phn loi 18 ngnh nhp cng khc
nhau v mi ngnh c mt nhm ring, dnh cho nhng ai tham d vo mi ngnh.
Chnh sch ny hnh thnh t thi Php nhm bo v quyn li ca cc thng
gia Php v gia nhp vo Phng Thng Mi do h sng lp. Khi Php rt khi Vit
Nam, nhng nhng nh nhp cng v quyn li ca h, vn gi nhng nguyn tc
ny.
Nm 1955 di thi Dim, c khong 10.000 ngi c hnh ngh nhp
cng. Dim p dng chnh sch c nhng phc v mc tiu chnh tr ca ng ta.
Nhng nh nhp cng thn Php. Diu rt giy php. Gim s ngi c quyn
nhp cng xung khong 1000, phn ng l nhng a ch ti Min Nam Vit Nam,
nhng ngi Min Bc va di c, phn ln l Cng Gio v nhng ngi thn cn
Dim. iu ng ni, ngi iu khin Phng Thng Mi thi Dim l mt ng
vin i Vit, ng Trn Vn Chiu. Khi trao i cu chuyn vi ti, ng Chiu t ra
hi lng v chnh sch m Phng Thng Mi vch ra, iu nghin v cn bng
gia cung v cu m dn chng i hi.
ng Chiu cng l ngi trc tip iu khin Nghip on Cng Ngh v
Tiu Cng Ngh bao gm tt c nhng c s sn xut trong nc.
Nm 1960 khi phong tro i lp chng chnh ph Dim ln cao, ng Chiu
c ng Ng nh Nhu trao trch nhim, khai thc vic cho php nhp cng l mi
li cung cp cho ng Cn Lao c phng tin hot ng. Khi ch Dim b lt
, cc nh nhp cng lin h n ng Cn Lao b rt giy php, vi ngi trong s
y b chnh quyn mi kt n vo t. Ri nm 1968, Th Tng K cho php khong
600 ngi c quyn nhp cng, nhng ngi ny u thn cn v ng h tham
vng chnh tr ca K.
u nm 1967, c Qun i ng h v tr nn Tng Thng, Thiu lin h
v kt hp vi nhng ngi giu c thuc ng Cn Lao c to mt th lc ti
chnh chng li phe ca K. Vi thng gia Cn Lao cn ang trong t c
Thiu n x. Quyn lc v nh hng ca Phng Thng Mi c Thiu phc
hi. Mt nh kinh doanh thuc Cn Lao c l Dc S Nguyn Cao Thng tr
thnh c vn cao cp ca Thiu. Mt ngi Tu l ng L Long Thn c Thiu ch
nh iu khin ch Lefevre. Nhm giu c trong Hi Lions Club Si Gn c
Thiu mi vo gi cc chc B Trng Ti Chnh v Kinh T. Nhng ngi Pht
Gio v i Vit khng c Thiu ch nh vo gung my kinh ti. Phn ln nhng
lc lng chng Thiu xut pht t vic Thiu bo tr nhm Cn Lao c v ngi
Tu Ch Ln kim sot ch Lefevre.
Ti gii thch cho Cooper, nn kinh t Min Nam Vit Nam c iu hnh
qua mt h thng khng my lnh mnh, tng hp l li do ngi Php li ln vi
cch lm n ca ngi Tu. Cooper bt u nghin cu thc y mt s ci i.
Vo mt ngy, Cooper mi ti n phng lm vic ca ng, lu 3 ca Ta i
S, duyt xt li bn phc trnh do nhm i Hc Michigan nghin cu v i sng
ca dn chng ti Min Nam Vit Nam xy ra 10 nm trc . Ri, Cooper ngh
ti hy tr li cc a phng tm hiu v i chiu li xem i sng thay i ra
sao.
a phng u tin ti n l Qun Bnh Minh thuc Tnh Vnh Long. Ti
c dp n Qun ny vi ln khi ti cn lm vic ti Vnh Long. Mc d trong thi k
chin tranh nhng lng M Thun thuc Qun ny c nhng thay i ng ngc

nhin. Mi ngi v ti thay th cho nhng mi nh lp bng mi tranh. Nhng con
ng lng c tri nha thay th cho nhng ng t ly bn. Nhng thuyn
gn my ui tm chy y sng, knh rch thay cho cc thuyn cho v phn ln
mi gia nh u c xe gn my Honda. Nh no cng c radio. Nhng chic cu kh
bng tre c thay th bng cu ciment hay st.
Cc dch v thng mi tng ln 42%, vi 232 ca hng bun bn l. Nhiu
c s thng mi l nhng nh lm bng tranh vch t vo nm 1959 tr thnh
nhng ngi nh gch mi ngi hoc hai ba tng. Mt cch tng qut, y cc dch
v phc v cho dn chng hng ngy.
Lng cng c 15 lp hc mi c xy ct, mt trng trung hc mi
thnh lp. Cc tr em by gi u c n trng hc ht bc tiu hc v
khong 1/4 trong s y bc vo trung hc.
Nh phng tin canh tc mi, nng dn thu hoch kh cao. Nu vo nm
1960 s li tc thu hoch mi mu l 5750 ng th vo nm 1970 thu hoch
135.000 ng. Chnh Sch Ci cch Rung t ca Thiu vo lc ti n thm c
515 nng dn tr thnh s hu ch nhng tha rung m trc h lm thu.
Nhn chung, i sng dn chng tr nn sung tc.
Lng th hai m ti n nghin cu khng tr ph nh lng M Thun. l
lng Cm An thuc Tnh Qung Nam, mt lng nm ven bin v sng bng ngh
nh c thuc Min Trung Vit Nam. y l mt lng ngho, ch c vi mu t kh
cn. Li b gi gii nghim hn ch nn vic nh c khng kt qu kh quan. Gi
ng sn ti y khng bng so vi gi go tng, v vy i sng dn chng kh vt
v. th, gi c mua sm cc phng tin i nh c li qu cao nn ngi dn
khng p ng ni. Mc d lng ch cch Tnh l c hai dm nhng khng c
phng tin chuyn ch cng cng. Chng Trnh Bnh nh khng mang li kt
qu ti y.
Th nhng, trn mt hn o nh gn Cm An, cch t lin 7 dm, p Tn
Hip li kh tr ph. Dn chng ti o ny t 325 ngi vo nm 1961 tng ln
4000 ngi vo nm 1970.
Ti Tnh Qung Nam, Chng Trnh Pht Trin v Bnh nh khng my
thnh cng. Cc n v qun chnh ph ch hnh qun gn hu c hoc ng gi
cc tin n. Cc n v cng qun, phn ln l qun Bc Vit, qua bin gii Lo, tr
n trn cc vng ni. H trn xung vng ng bng tn cng ri li rt v mt khu.
Tuy b tn tht nng nhng cng qun khng h t b cc cuc tn cng vo qun
ca chnh ph Vit Nam Cng Ha. Trc khi ti n Tnh Qung Nam mt ngy,
cc n v cng qun tn cng vo mt tin n ca lc lng a Phng Qun
gn Tnh l. V trong thi gian ti cng tc ti Tnh ny, qun Bc Vit tn cng
vo mt lng ngi Cng Gio nhn ngy l quan trng ca tn gio ny.
Ngy 13 thng 5 nm 1971 Bunker cng Tng Abrams tip xc Thiu
tho lun mt vn m hai ngi cho l quan trng, l vic bun bn thuc
phin lu. Bunker thng thn ni vi Thiu bit nu khng c bin php c th
chn ng vic bun bn thuc phin nguyn cht th Quc Hi Hoa K s ngng
ngay vic ng h chnh quyn ca Thiu. Thiu yn lng. Ging nh phn ng
nhng ngi Vit Nam, Thiu chng bit g v thuc phin. Mt s t ngi Vit
Nam, phn ln thuc tng lp trng gi c ht thuc phin v mt s nng dn
Vng ng Bng Sng Cu Long c dng cn sa, nhng thnh phn y rt t.
Bt ng ngi ta pht gic c mt ng dy chuyn bun bch phin v cn
sa trong Qun i M, thm ch c mt s Qun Nhn M tr v nc mang theo c
nhng th y. iu vt ra ngoi truyn thng ca Qun i v tr thnh ln

chuyn. Mt s Dn Biu kt n, iu xy ra v Qun i M c mt ti Min Nam
Vit Nam.
Nhng Abrams c ln ni vi Bunker, 50% Qun Nhn M th qua
bch phin, cn sa ngay ti Hoa K trc khi h c gi sang Vit Nam. Th
nhng d xut pht t u, chnh ph Si Gn cng phi i din v gii quyt vn
nan gii y nu khng mun cng lun Hoa K kch.
Bunker t vn bch phin, cn sa vi Thiu nh th l mt phn trong
ton b bi cnh vic chnh ph Si Gn thiu kh nng kim sot bun lu ti Min
Nam Vit Nam, m Bunker tho lun cng Thiu vo mt nm trc . Xng
du ca nh nc b n cp bn ra th trng vi gi ch en, nhn vin quan thu
bun lu hng xa x phm, vic xut cng lu v n ng...
Bunker cng yu cu Thiu ch nh mt vin chc chnh ph cao cp i
nghin cu v t k hoch chng li vic bun lu ni trn. Thiu ng v ngy
hm sau, trong phin hp gia Thiu, Th Tng Khim, C Vn Qun S ca
Thiu l Tng Quang, T Lnh Cnh St Quc Gia. B Trng Kinh T, Ti Chnh
v Y T, mt k hoch chng tham nhng v bun lu hnh thnh.
Cng tc cui cng ca ti vi Chuck Cooper trc khi ti tr v M tr li
Trng Lut Harvard li trong ti mt n tng khng my lc quan v h
thng kinh t ca Min Nam Vit Nam, ang i n sp . Cooper nghe c
ng dy bun lu ln t Cam Bt qua Vit Nam ng bin gii. Ti li chic xe
Datsun Bluebird trng n mt Th Trn gn bin gii l G Du H.
Vi nm trc , vin T Lnh Vng III Chin Thut, bao gm lnh th G
Du H t chc cho b Mi An c php ch hng sang bun bn ti Cam
Bt. L tt nhin c c s mc ni vi mt s s quan Cam Bt bo v an ninh.
B ta c vi chic xe ch hng loi ln nhng ng thi cng c th mn thm xe
vn ti ca Qun i Min Nam tng cng mi khi cn. Hng t Vit Nam ch
sang gm qun o, vi vc, phn bn, ciment... T Cam Bt ch v Vit Nam th c
bch phin, cn sa, thuc phin, ru ca Php. D nhin c hng ch sang Cam
Bt v hng t Cam Bt ch v u khng ng thu.
ng Qun Trng cho hp mt ch tri khong 500 thc cch bin gii
Min v 100 thc cch l chnh. Ngi Cam Bt vi phng tin xe p, xe gn
my n mi ngy mua hng ha Vit Nam. Nhiu dch v b n cng c
trao i ti y. Xe Mercedes, Peugeot 404 mi toanh v nhiu xe du lch sang trng
khc u cht gn khu ch. Ch nhn mt trong nhng rng xe y, bng s EO5132
thuc Hi Lions Club Si Gn kh c th hiu c, mt ngi n ng n mc
chng chc, mang i knh mt mu en t tin li ng trong mt tp lu bn c
ph. Khng, ng ta l ngi ang ch chuyn hng ch thuc phin n giao, ngi
ta ni vi ti nh th.
Ti hi ng Qun Trng v nhng ng dy bun lu ti ch tri. ng ta
ci, yn lng, dn sang chuyn khc, ri sau mi ti i n tra. ng ta khng
phi l Qun Trng c ti nhng l ng Qun Trng vui tnh. ng ta c quan h
mt thit vi ng Tng T Lnh Vng. B Mi An va mi tng ng ta mt chic
Peugeot 404 mi toanh.
Sau khi c bn bo co ca ti, Cooper yu cu ti trnh by vn trn vi
ng B Trng Ti Chnh, ngi h hng vi Nguyn Cao Thng. Ti tho lun v
a ra mt s phng thc gii quyt nhng chng kt qu g. ng ta ni vi ti, s
c nhn vin quan thu n G Du H iu tra, cng nh c nhn vin iu tra
bun lu ti Hi Cng Vng Tu, nhng li ni thm phi ch ch th ca Thiu. Nu
khng th cuc iu tra cng v ch.
Qua s tm hiu v tip xc vi nhiu ngi a ti n nhng nghi ng:

V Tn T Lnh Cnh St Quc Gia ra lnh nhn vin thuc cp dp b
c ch tri ti Trung Tm Si Gn ni chuyn bn nhng hng ha t cc PX
ca Qun i M chuyn ra. Hai thng sau, mt ch tri mi c mc ln Ch
Ln, khu ngi Hoa, do mt nhm ngi thuc Tng Lin on Lao ng iu
khin. Hng ha bn ti y xut x khng phi t cc PX ca M m t ngoi quc
chuyn vo. Hu ht con bun u lin h vi Cnh St. Phn ng nhng nhn
vin Cnh St cao cp ca chnh ph ti Thnh Ph Si Gn, Thng Cng, Quan
Thu u l ngi trong gia nh hoc pha bn Th Tng Khim hay v ca ng
ta.
Nhn vt ch yu lng ot cc Tng lnh l Tng ng Vn Quang, c
Tng Thng Thiu ch nh gim st Ngnh An Ninh Qun i v Tnh Bo. Cc
Tng T Lnh Vng III v IV Chin Thut u l ngi ca Quang.
V ca Quang c lin h ti ngnh mi dm v cng l ch cht trong vic
xut cng bt hp php v n ng. Cng c nhiu d lun cho bit chnh b
Quang cu kt vi b v b ca Tng T Lnh Cnh St Quc Gia ng u
ng dy bun bn thuc phin lu t Cng Rch Gi.
Khi k gi Robert Kaiser ca t Washington Post yu cu Thiu xc nh v
ngun tin c mt s Tng lnh cao cp thn cn Thiu tham nhng, Thiu tr
li, c v gin d, l ng t cu hi y vi cc Tng lnh m nn hi cc b v
ca cc ng y.
Ti cng nhn din ra c, mt ngi M sng ti Min Nam Vit Nam v
v anh ta l ngi Php gc o Corse chuyn ch thuc phin t Lo v Si
Gn v khch hng tiu th l nhng ngi Php cng qu vi v anh. Anh ta c
chnh ph Hoa K cho php chuyn vn hng ha xut v nhp t Lo sang Vit
Nam qua ng Cam Bt. Nh th nhng ti x ca anh ta t do ra vo bin gii v
khng b mt c quan no kim sot.
Qua cc s kin trn, suy ngm, ti cht nhn ra li ni ca nhng bn ti
trong ng Tn i Vit th m ng. Chin tranh to c hi cho mt thiu s lm
giu, h vn c thi quen ca thi Php thuc, da vo th chnh tr kinh ti. Th
nhng li l mt iu au n vi nhng ngi Vit Nam Quc Gia yu nc.
Cooper hon tt mt s ci cch quan trng, gim thiu s can d v pha chnh
ph vo lnh vc kinh t v phi chng gip Thiu hon tt trch nhim ca ng
trong tng lai.
C ln ti Bangkok, ti c mi vo Ta i S dng ba n tra
chung vi Tng Abrams. Trong cu chuyn mn m tng qut hm y, ti
cp n tnh trng suy sp do Tng Quang v mt s thn cn ca ng ta to nn.
Cu chuyn ca ti dng nh mi ngi mun b l v chuyn sang mt ti
khc.
Bunker nhiu ln t vn vi Tng Thng Thiu v Th Tng Khim
v vic tham nhng nhng l nhng trng hp xy ra tm c nghim
trng. Di mt Bunker nguyn nhn xut pht t trng tham nhng t vn ca
x hi v ng ta cng khng mun tr thnh ngi thm vn hay iu tra v s kin
. Ellsworth Bunker khng h tm hiu vic tham nhng xy ra nh th no v ai l
ngi u mi. ng ta khng ngh rng tm vc tham nhng s nh hng th no
n vn chnh tr.
Ch trc khi tr v c quan Trung ng Tnh Bo ti Washington, Bill Coby
mi ch nh mt nhn vin cao cp Hoa K c trch vn chng tham nhng ti
Min Nam Vit Nam. Th nhng sau khi Colby ri khi Si Gn tnh trng tham
nhng vn y nguyn. Bunker, Cooper v nhng nhn vin cao cp Hoa K khc u

bit rng chnh tham nhng lm hn ch tim nng chin u ca Min Nam Vit
Nam dnh thng li sau cng trong chin tranh.
HNH QUN LAM SN 719
S sng cn ca Min Nam Vit Nam, qua nhn nh ca Ellsworth Bunker,

khng phi do t vn tham nhng m nguyn nhn chnh l ty thuc kh nng
qun s ca qun i Bc Vit. Mt khi kh nng tn cng ca H Ni b cn kit,
chng y Min Nam mi c an ton. V th n lc quan trng nht ca Qun i
Min Nam Vit Nam l phi tn cng qun chnh quy ca H Ni tr ng ti Lo.
Nu iu thc hin thnh cng, Qun i Min Nam Vit Nam s t bo v c
lnh th ca h sau khi Hoa K rt ht qun v nc.
Ngy 28 thng 9 nm 1970 mt phin hp gia Bunker vi cc i S Hoa
K ti Thi Lan, Cam Bt v Lo, cc Tng Abrams, c John McCain T Lnh
Hm i Thi Bnh Dng din ra ti Si Gn, nhm duyt xt tnh hnh qun
s ti ng Dng. Vin nh cho thy Cam Bt v Lo mong manh nht. H Ni
ang ci tin ng mn H ch Minh ti Lo gia tng vic tip liu cho qun i
ca h ti Min Nam Vit Nam, thay th cho ng bin b chn ng ti Cam Bt.
Washington yu cu Bunker thc hin phin hp y v tm phng cch
i ph li k hoch ca H Ni nh nu trn. Th nhng Qun i Hoa K
li khng c s dng vo k hoch ny. Do m kh nng cn li l Qun i
Min Nam Vit Nam t chc mt cuc hnh qun bng ng b sang Lo ct
t ng mn H ch Minh. Chin dch ny d tr s thc hin vo ma Xun sau
.
Tng Abrams v Bunker khuyn co v Washington, mun ct t
ng mn ny Lo th phi dng mt lc lng qun s nh Ellsworth Bunker
trnh by vo thng 6 nm 1967. Cng lc y, Qun i Min Nam Vit Nam tr
ng xung quanh Si Gn cng m cc cuc hnh qun qua Cam Bt n in
cao su Chup ni s on 9 vit cng t bn doanh.
Theo Tng Abrams, chun b cuc hnh qun sang Lo, Qun i Hoa
K phi c trch nhim bo v an ninh vng gii tuyn phi qun s ngn chn s
thm nhp ca Bc Vit c th trn sang, v m li cn c Khe Sanh, gi an ton
Quc L 9 dn sang Lo. C th th im xut pht cuc hnh qun c bo m
v phng tin tip liu khng s thiu ht. Min Nam Vit Nam ti thiu phi cn 2
S on v vt qua dy ni Trng Sn.
Khi yu cu Qun i Min Nam Vit Nam thc hin mt cuc hnh qun quy
m nh th ti Lo c l Abrams i hi K Hoch Vit Nam Ha Chin Tranh
hn sc chu ng ca h, thc hin mt mc tiu qu kh khn. thay th nhng
tn tht to ln m H Ni b tht bi do cc cuc hnh qun, pha ng Minh thc
hin vo gia nm 1970, H Ni tn dng ma kh gia 1970-1971 ti tip t qua
ng mn ny.
K t sau thng 5 nm 1971 ma ma bt u, do vic chuyn vn kh
khn. V th, vo thng 2 v 3 nm 1971 kh nng hot ng ca cng qun gim
xung mc rt thp, nht l ti Cam Bt v cc Tnh thuc pha Nam ca Min Nam
Vit Nam. Hn na, lc lng cng qun cc Tnh thuc pha Bc Trung Phn
khng ng k.
Sau khi Washington chp nhn k hoch, Tng Abrams trnh by k hoch
trn vi pha Min Nam Vit Nam v hai bn cng tho lun nhng mc tiu v v
chin thut. Thi tit khng tt s dng trc thng v pha Min Nam tp trung
c c 8 Trung on trong khi lc lng Bc Vit ti mc tiu bn Lo c nh l

11 trung on cng vi 8 trung on tr b bo v ng mn. Ni r hn, cng
qun c 46.000 qun ti mc tiu trong khi lc lng tn cng ca Min Nam ch c
17.000 binh s. Lc lng qun s Hoa K ch ym tr v khng kch v trc thng
chuyn vn.
ng theo k hoch, ngy 8 thng 2, Qun i Min Nam Vit Nam tin
vo vng rng ni trng ip ca dy Trng Sn, dy ni tng chn vi huyn
thoi qun i Php trong thi chin tranh vi Vit Minh. Qun i Vit Minh hnh
thnh bt u cng t dy ni ny, nm dc bin gii Trung Quc. Ngi ch huy
u tin l Chu vn Tn, vi mt n v nh, trang b v kh th s, ch huy ton
lnh cng sn ca ng chng li Nht.
Nm 1951, lc lng Vit Minh kim sot c tuyn ng do lc lng
Php c th, ngn chn s thm nhp gia bin gii Trung Quc v vng ni ni
trn. S kim sot ny to an ton s vn chuyn gia chnh quyn H ch Minh v
chnh ph cng sn mi ti Bc Kinh.
Cng chnh dy ni ny, chy di xuyn v Nam, Tnh Bnh nh, n v c
ng 100 ca Php bo v con ng Tnh L 19 b qun i Vit Minh ct t.
V ri, nm 1954 c im chin lc vng lng cho in Bin Ph ti dy ni ny
ca qun i Php, do s h tr ca qun cng sn trung quc, qun i Vit Minh
trn chim, dn n s kt thc chin tranh Vit-Php. Chnh v th, cho d cc n
v tinh nhu nht ca Qun i Min Nam Vit Nam c tung vo cuc hnh qun
ny cng khng kh nng o ngc u th chin thng t pha cng qun.
i vi Bunker, cuc hnh qun ti Lo l mt th thch cam go cho Min
Nam Vit Nam. Nu lc lng qun s Min Nam trong cuc hnh qun ny khng
b i phng nh bi th iu c ngha l Qun i y c kh nng t m
nhn trch nhim bo v x s h. Cuc hnh qun nhm ct t ng mn H
ch Minh c mang tn l cuc hnh qun Lam Sn 719. Ni Lam (Lam Sn)
thuc dy Trng Sn i vo lch s do nh lnh o L Li dng ni y lm
cn c m cuc khng chin 10 nm chng li s xm lng di triu i nh
Minh bn Tu, vo nm 1407 v thnh cng.
Khng c mt n v B Binh hay cc C Vn qun s Hoa K no thp tng
theo cc n v Vit Nam Cng Ha trong cuc hnh qun ny. Bi l, phn ng t
cuc hnh qun sang Cam Bt, Quc Hi Hoa K hn ch ti a vic s dng lc
lng B Binh Hoa K hnh qun ra ngoi lnh th Vit Nam. Do Tng Abrams
ch cm h tr c cho Min Nam v mt Khng Qun v trc thng dng tip
t hay chuyn qun theo yu cu ca cc s quan C Vn cao cp ti B Tng Tham
Mu Qun Lc Vit Nam Cng Ha.
Nu cuc hnh qun sang Lo b tht bi mt kha cnh no th Bunker
cng phi trc din vi nhng chng i ch trch in cung. Qun i Min Nam
Vit Nam khng chin thng th vi d lun M, iu c ngha, kh nng qun s
Vit Nam Cng Ha m chnh ph Nixon c gng thc hin trong chnh sch Vit
Nam Ha Chin Tranh, cng tr thnh o tng.
Nhng may mn cho Bunker, Qun i Vit Nam Cng Ha, qua cuc hnh
qun , chng t h c kh nng. Trong 34 Tiu on ca Qun Lc Vit Nam
Cng Ha tham d cuc hnh qun ny ch c 4 Tiu on chng t thiu kh nng.
Tng Abrams nhn nh trong s y 18 Tiu on chin u kin cng ngay
trong vng t xa l ca ch qun.
Cng lc vi cuc hnh qun Lam Sn 719, Qun i Min Nam Vit Nam
cng thc hin mt cuc hnh qun quy m khc vo n in cao su Chup thuc
lnh th Cam Bt chn ng v tiu dit 3 trung on chnh quy ca H Ni ang
chun b tin v Vng Cao Nguyn Min Nam ti Kontum. V cng cha bao gi lc

lng a Phng Qun v Ngha Qun chng t h hon thnh nhim v trong
vic bo v lnh th trong khi cc lc lng chnh quy tham d vo cuc hnh qun
ngoi bin.
Ch im ca cuc hnh qun Lam Sn 719 l thit lp mt con ng dc
theo con sng chy v thung lng Thnh Ph Tchepone ca Lo. S on D Min
Nam c tng cng vi mt n v Thit Gip s tin bng ng b n thung
lng v bo v con ng y cho mc tiu tip liu. Trn cc ngn i pha Bc ca
thung lng cc Tiu on Bit ng Qun v D c trc thng vn chuyn n
chim c v dng vo cc c im bo v thung lng.
Ti pha Nam. cc cn c phng th c thit lp ri rc gi an ninh trc
l. S on 101 D ca Hoa K c tng cng vi cc n v trc thng v mt
B Ch Huy c bit iu khin trc thng h tr cho cuc hnh qun. K hoch y
cho php s c tnh, ch trong vi ngy, cc n v s hon tt cc mc tiu
c ch nh.
Do thi tit xu nn cc cuc oanh kch trc b hn ch, th nhng
cuc hnh qun vn tin hnh. Tin tc lin quan n cuc hnh qun ny b cm
ph bin cho bo ch v H Ni cng d on c nhng trn chin no s xy ra.
Cc ti liu sau ny cho thy, vo thng 10 trc , cc nh lnh o cng
sn Bc Vit tin liu l s c cuc hnh qun qua Tchepone v chun b o
nhng hm tr n chung quanh khu vc ny. Cc hng tip liu ca h trc kia tn
tr ti y gi c h chuyn xa hn v hng Ty.
Ngy u tin, cc n v Vit Nam Cng Ha di chuyn hn mt cy s
v hng thung lng v thit lp nhng cn c ha lc c hai pha Bc v Nam.
Bn bi trng do bom tn ph c s dng lm cc bi p trc thng. Nhng
ngy th hai th ma ln. ng s 9 dc theo thung lng vn h hng, do ma
nn cng thm ly li. S chuyn qun phi dng li cho mi chiu ngy th ba. V
thi thit xu, cc cuc di chuyn qun ch thc hin c ban ngy, do ch
qun d dng quan st v b tr. Mt chic my bay trc thng b lm nn trong
c bn sao tp bn hnh qun v bn mt m v tuyn lin lc.
Vi ngy sau khi cuc hnh qun bt u, Tng Thng Thiu ra lnh cho cc
v T Lnh Chin Trng, Tng Hong Xun Lm, tin chim mc tiu Tchepone
v lng kim cc kho tip liu m H Ni chuyn vo v ct du chung quanh khu
vc . Theo Thiu, ch chim Tchepone khi no trc thng chuyn vn y
v mi ngy lc lng hnh qun cn c mt ti Lo th lm cho cc n v cng
qun ti pha Nam mt i mt tun l tip t v lng thc v n dc.
Thi tit tr nn tht xu, gy tr ngi cho vic chuyn vn bng trc thng.
Do th, trc thng ch c th bay dc theo con sng chy di theo thung lng nn
cc n v phng khng ca Bc Vit d dng tiu dit. Con ng s 9 b ma ly
li, kh s dng, Khng Qun Hoa K c trch nhim h tr cc lc lng B Binh
Min Nam trong cuc hnh qun, do lin lc thiu chnh xc ca cc s quan Min
Nam nn khng p ng c mc tiu v nhu cu m pha Qun i Min Nam
i hi.
Ngy 14 thng 2 nm 1970, Tng Abrams thc bch Thiu nn ra lnh tin
chim Tchepone. Hai ngy sau , Tng Abrams v Tng Tng Tham Mu
Trng Qun i Min Nam hp vi Tng T Lnh cuc hnh qun, Hong
Xun Lm. Cuc hp quyt nh pha Hoa K tng cng thm lc lng Khng
Qun ym tr. Ngy 17 thng 2, tri li tip tc ma, lc lng trc thng vn Hoa
K khng th hot ng.
Qun i Bc Vit bt u phn cng. S on 308 chnh quy Bc Vit t
Min Bc vo n chin trng, bt lin lc c vi trung on thuc s on

320, tr ng vng Khe Sanh vn b ct t khi Qun i Min Nam hnh qun
sang Lo t ngy 4 thng 2. Cc n v pho binh v phng khng ca H Ni c
tng cng vo khu vc ny.
u tin, n v cng qun tn cng vo cn c ha lc do cc Tiu on
Bit ng Qun tr ng v pha Bc thuc lnh th ca Lo. p dng cc chin
thut c in Bin Ph, cng qun pho kch t ri dng bin ngi trn ngp
chim tng mc tiu. Chiu ngy 20 thng 2, cn c ha lc do mt Tiu on
Bit ng Qun tr ng b bao vy v tn cng. Tiu on ny phi ph vng
vy rt v mt cn c ha lc khc gn . m hm sau, cn c ha lc ny
cng b i pho 130 do Nga S vin tr, pho kch d di.
Tng Lm nhn nh, cc cn c ha lc ca Bit ng Qun kh c kh
nng bo v c v ng khc, khng mun cc n v b hy sinh mt cc oan
ung, ng ra lnh cc n v trn rt v cc cn c pha Nam.
Trong cuc chuyn qun ny, v thi tit xu nn Khng Lc Hoa K khng
ym tr c, do cc n v Bit ng Qun b tn tht nng n. Th nhng
h tiu dit ti chin trng hai tiu on cng sn, tiu on th ba trung on
ny st nhp vo mt n v khc. Tin tc bt c qua cc cuc in m ca h
xc nh iu .
Th nhng gii phng vin bo ch Ty Phng theo di cuc hnh qun
Lam Sn 719 li din t vi lun iu bi quan. Bi l, phn ln cc bui thuyt trnh
trc bo ch Hoa K u do pha Min Nam Vit Nam thc hin v h khng p
ng ni nhng iu cho v nhn theo thi quen ca gii truyn thng Ty Phng.
Mc d hai con ng tip liu quan trng nht ca H Ni dng tip t
cho cng sn pha Nam b ct t, nhng bo ch truyn thng Ty phng vn
ng nhn mc tiu v cuc hnh qun sang Lo ny. Mc tiu khng phi ch
nhm tch thu nhng tip liu ca H Ni hay chim c t ai m l chn
ng s chuyn vn n dc v v kh do H Ni cung cp cho cc lc lng ca
h ti Cam Bt hay chung quanh Si Gn.
Tng Abrams cho bit, trc kia lc lng Hoa K thng chm trn vi
cc s on H Ni 308 v 320 chung quanh Hu, nhng by gi chng ta chin
u vi h ti Lo. Tng t nh th, trc kia c H Ni ln Min Nam Vit Nam
cng chin u chn ng s on 9 H Ni chung quanh Si Gn, cn hin ti
ch c Qun i Min Nam Vit Nam chin u n c ti Cam Bt, pha Bc ca
Nam Vang.
Sau khi lc lng Bit ng Qun rt b mt s cn c ha lc H Ni lin
m cc cuc tn cng bin ngi vo cc cn c cn li nm v hng Bc ca
Tchepone. Mt trong cc cn c b cng sn vi s h tr ca chin xa,
trn ngp ch trong vng 40 pht, mc d c lc lng Khng Qun Hoa K tham
d.
Nhng ngy 28 thng 2, Tng Lm trnh by vi Thiu v mt k hoch mi.
Rt hai L on Thy Qun Lc Chin tr b a v bo v mn sn pha Nam,
trong khi , S on I tin thng tin chim mc tiu Tchepone. Ngy 1 thng 3
Thiu cho Abrams v bunker bit, ng ta cn thm lc lng tng cng. Cc
cuc oanh tc do B52 thc hin ti chin trng c hiu qu. S tn tht ca H
Ni trung bnh l mt trung on cho mi tun l.
Ngy 3, 4 v 5 thng 3, cc Tiu on ca S on I Min Nam Vit Nam
chim ba c im chin thut nm pha Nam ca Tchepone sau khi chm trn vi
nhiu trn nh vi cng qun. Ngy 6 thng 3, mt s n v khc ca S on I
chim c pha Bc ca Tchepone v c lp Th Trn ny.

Khng p dng chnh sch c ti cai tr nh cng sn min bc, Thiu
khng th hy sinh tng lp thanh nin cho cuc chin mt cch ung ph nh H Ni
thng lm l chin thut bin ngi, cng bch thanh nin Min Bc cht oan
ung. Tng Gip ca H Ni c ln ni vi phng vin bo ch rng, trong khi
c mi pht c 100.000 ngi trn qu t cht i, th s sng v cht ca sinh
mnh con ngi chng ngha l g (Newsweek, thng 9 nm 1969)
Trong sut cuc hnh qun Lam Sn ti Lo, H Ni tn tht hn na
trong tng s 40.000 ngi c mt ti . Th nhng, Min Nam Vit Nam, s hy
sinh ca h, khng ai nhn thy gi tr. Khng ai ni v s tn tht nhn mng l gi
tr cho s t do, nhng li kt n l do tham vng chnh tr ca ngi lnh o.
Cng sn tn st tp th ti Hu trong dp Tt Mu Thn 1968, Ma H nm 1968
ha tin thng xuyn rt vo Thnh Ph Si Gn git dn chng. Nhng iu y
lm cho Thiu e ngi, phn ng dn chng i vi chnh ph ca ng ta. Tip
theo nm 1971, khi con s thng vong ca Qun i Min Nam Vit Nam ln cao
tng ngy, nht l do cuc hnh qun Lam Sn 719, lm cho qun chng ng h
Thiu gim xung.
Ti Si Gn, cu Th Tng Trn Vn Hng, lc by gi tr thnh Ngh S,
thm mt ngi trong h hng b thng trong cuc hnh qun Lam Sn. Sau khi
nghe k li trn nh v vic thiu tip liu, Hng tuyn b trc bo ch li kt
n Hoa K c tnh Qun i Min Nam b tht bi trong trn nh quan trng
ny. Tng K Ph Tng Thng, ln n Hoa K khng ym tr y , Bunker
gp Hng gii thch, Hoa K nhn h tr cuc hnh qun nhng thc tin do
thi tit nn b hn ch.
Ngy 9 thng 3 Thiu tuyn b kt thc cuc hnh qun Lam Sn. Phi ni
rng, cha bao gi c cuc thng li to ln nh cuc hnh qun ny. N chn
ng c ng tip liu ca H Ni, v hai thng sau ma ma bt u. Trong
sut thi gian hnh qun qun i Bc Vit ti pha Nam ch nhn c 12% tip
liu t H Ni so vi trc cuc hnh qun Lam Sn. Nhng ng thi th Thiu
cng phi tr mt ci gi kh nng n bao gm S on I B Binh, cc n v D v
Thy Qun Lc Chin. Cc n v ch yu v tinh nhu ny buc h hy sinh ti vng
rng ni nh Lo l khng xng ng vi h.
tin v chin c mc tiu m cuc hnh qun ra, nhng tr ngi
quan trng i vi cp ch huy Qun i Min Nam Vit Nam l rt qun. Rt qun
trong tnh hung b ch tn cng l mt thch thc ch yu i vi mt v T Lnh
ti chin trng. Mi mt tht bi, cho d l chng ng k, nhng hu qu li
khng lng c. Nm 1975 Min Nam Vit Nam rt b Pleiku v Hu m u
cho s sp ca ton ch Vit Nam Cng Ha. Nhng nm 1971 trong vng
12 ngy, phi rt qun tr v khi Lo di p lc nng ca i phng, mt s
n v b tan r nhng vn rt v c, v s tn tht ny nm trong vng c
tnh.
Ngy 13 thng 3, mt s n v ca S on I hnh qun pha Nam
Tchepone, trn ng rt qun b ch qun tn cng. Mt Trung on khc cng
thuc S on ny trn ng rt qun v hng ng cng b cng qun bao
vy. Tiu on th 4 thuc Trung on ny i sau cng v c nhim v bo v cc
Tiu on khc trong cuc rt qun b cng qun trn ngp. Tiu on khc
trong cuc rt qun b cng qun trn ngp. Tiu on Trng v B Tham Mu
Tiu on hy sinh nhng 82 trong tng s 300 binh s thuc Tiu on ny
sng st v v c hu c.

Cng lc, mt s cn c do Thy Qun Lc Chin trn gi b n pho 130
ly ca cng qun pho kch nng n. Trung on cui cng ca S on I rt v
mn sn pha Ty cng b ba trung on Bc Vit bao vy v tn cng.
Ngy 19 thng 3, cc n v Vit Nam Cng Ha tin n c dc ng
s 9. Chnh bui chiu hm y, Thiu tho lun vi Abrams v Bunker v quyt nh
rt qun. By gi cng qun bt u m cuc tn cng vo cc n v D bo v
mn sn pha Bc ca thung lng. Ba trung on thuc s on 308 Bc Vit
nhm tn cng cc n v D ny. Trong khi , 2 trung on Bc Vit khc t
hng Ty Nam v ba trung on thuc s on 324 Bc Vit t hng Nam ui
theo cc n v rt qun ca Min Nam Vit Nam.
Mt n v Thit Gip ca Min Nam Vit Nam b phc kch v tt c 18 xe,
bao gm 4 chin xa tr nn bt khin dng.
Ngy 20 thng 3, Khng Qun Hoa K c gi tng cng. Nhng cuc
khng tp din tin lin tc sut ngy. Trong s 40 trc thng chuyn vn cho mt
Tiu on thuc S on I rt qun th 28 chic b h do phng khng cng qun.
Ngy 21 thng 3, hai Tiu on cui cng ca S on I b cng qun nh bt
ra khi phng tuyn bo v. Trong khi trn chin xy ra, trc thng chuyn vn
cc n v D rt qun an ton.
Ngy 22 thng 3, cng qun bao vy mt L on Thy Qun Lc Chin, B52
c yu cu ri thm bom, 400 ngi b cht phn ln l cng qun. Cui cng,
n v Thy Qun Lc Chin ny rt lui c, vi s tn tht nh. V cng l n
v cui cng ca Vit Nam Cng Ha trn t Lo trit thoi. Ngy hm sau,
khng cn n v no ca Vit Nam Cng Ha trn t Lo v cuc hnh qun Lam
Sn 719 coi nh chm dt.
Trong sut cuc hnh qun, Qun i Min Nam Vit Nam nghin cu
nhng a im v v tr cho cc cuc oanh kch sau ny trn ng mn H ch
Minh. ng thi gi li 15.000 qu mn dc theo cc con ng mn chuyn vn
ca H Ni. Chnh v hu qu ca cuc hnh qun ny m sau H Ni phi
dnh t 3 n 4 s on bo v ng mn .
Vi 34 Tiu on tham d vo cuc hnh qun Lam Sn ca pha Min Nam
Vit Nam ch c 4 Tiu on b xem l tan r nhng c ti lp sau . Min
Nam Vit Nam mt i 1500 Qun Nhn cht v 5400 b thng. Pha Hoa K tn tht
82 trc thng v 7 my bay chin u, 55 Phi Cng hay thnh vin Phi Hnh on
b cht, 178 b thng v 34 ngi c ghi nhn l mt tch trn chin trng.
Nu k t trc cho n khi cuc hnh qun chm dt, Hoa K mt
khong 4200 trc thng cho cuc chin Vit Nam, 2300 trong s trc thng b rt
v tai nn hay my mc h hng. Hoa K thc hin 90.000 chuyn bay trc thng
h tr cho Qun i Vit Nam Cng Ha. Phn ln s my bay trang b tn tht
do t vn chuyn vn n bi p khng an ton. Mc tn tht y c xem
nh va phi, theo li nhn nh ca Tng Tulson trong mt cun sch ng vit v
s huy ng Khng Lc trong chin tranh.
S thnh cng ln s tn tht to ln rt ra t chin trng Lo, Min Nam
Vit Nam c xem khng phi l mt in Bin Ph th hai. Khi cc n v
hnh qun rt v, dn chng mang nhng vng hoa chin thng cho h, iu m
thi Php khng c. Dn chng ng h v hoan nghnh Qun i. Ln u
tin k t khi Bunker n nhn nhim v ti Min Nam Vit Nam, ng ta mi chng
kin hng kho v kh tch thu ti Lo v trng by ti mt cng vin Si Gn cho
dn chng xem.
Ngy 12 thng 4 nm 1971 Thiu duyt binh trc 23.000 binh s tham
d cuc hnh qun Lam Sn 719 ti Hu.

Tng Abrams lun lun e ngi v vn Qun i Min Nam Vit Nam t
chin u m khng c Qun i Hoa K h tr. V l, theo ng, cc v ch huy Qun
i cha thc s y kh nng. Abrams lng gi kh nng tc chin ca Qun
i Min Nam vo khong 60-70%, l do l thiu lnh o. Nhng ti Lo, Qun i
Min Nam hnh qun ni y khng c C Vn qun s Hoa K, v h chin u
c hiu qu, Abrams ni vi Bunker, Qun i Min Nam ch cn Hoa K gip v
phng tin trc thng vn chuyn.
Gii truyn thng bo ch theo di tin tc cuc hnh qun Lam Sn 719
la o dn chng bng cc tng thut Qun i Min Nam Vit Nam nh k b
nh bi. Nhng chic trc thng Hoa K khi tr li cn c Khe Sanh ch theo mt
s binh s Bit ng Qun Min Nam Vit Nam b thng tr thnh nhng on
phim hp dn i vi h. Phng vn vi binh s trong mt Phi Hnh on no ca
Hoa K, va trnh c h thng phng khng ca ch qun, c phng vin
m t m nt. Ni mt cc khc, h thng bo ch ch tng thut mi mt pha.
Trong k Tt Mu Thn, s thng li v pha chng ta v mt qun s ti chin
trng vn cha . Tm l ch bi lun lun c sn trong h.
Ngay c Ta Bch c cng t ra khn n trong sut cuc hnh qun ny
din ra. Mc d Bunker lun lun cung cp v lin lc vi Kissinger thng bo
tnh hnh hnh qun ang lc quan, nhng ngay t u, Washington cng thiu tin
tng v xem vic Qun i Min Nam rt qun l mt s tht bi. Nh bo
Steward Alsop t cu hi, liu Qun i Min Nam Vit Nam c mun chin u
na hay khng? Lnh o nhm Ngh S Cng Ha ti Thng Vin, Hugh Scott, ni
rng nhng con diu hu by gi gy cnh. ng ta tip: Thng Vin phi p
lc Tng Thng phi rt ra khi cuc chin tranh.
Nhng ch c trong lnh vc qun s mi nhn chn c thnh qu .
Cuc hnh qun t c nhng mc tiu tin liu. Bo Newsweek cng
vit nh vy. H Ni khng gy c mt in Bin Ph th hai, k c v mt
tm l, Thiu xc nh c iu . Mc d Qun i Min Nam ch t c
mt s kt qu tng i, nhng vi H Ni, l mt tn tht nng n i vi h.
Phn ln nhng thit hi ca i phng trong cuc hnh qun ny u do chnh
Qun i Min Nam Vit Nam thc hin, Hoa K ch ym tr v mt Khng Qun.
mi chnh l iu quan trng v bo m th ch ng ca h trong tng lai.
iu ng bi v chnh h t c nhng chin thng to ln vo nm k tip.
Sau cuc hnh qun Lam Sn 719, trong sut nm 1971 ch qun hon
ton b t lit v khng c mt cuc tn cng no quan trng xy ra ti Min Nam
Vit Nam. Chng nhng th, lc ny Bc Vit ch lo t v trc nhng cuc hnh
qun do phe Min Nam Vit Nam thc hin ti Cam Bt v Lo. Cn c a lu i
Rng U Minh cng b qut sch. Cn c a Tht Sn s on 9 c lp. Lc lng
cng qun phi phn tn mng n nu.
KISSINGER HIN HNH CON B CU TRNG
H Ni t c mc tiu cng chim Min Nam Vit Nam nm 1975 phn

ln do s ym tr ca Kissinger nhng nm trc . Nm 1971, Kissinger chp
nhn tha c ha bnh vi s lp l, qun i Bc Vit c php lu li ti Min
Nam Vit Nam. Din dch r hn, ha bnh m Kissinger t c, sau khi Hoa K
hon ton rt qun, Bc Vit c th thc hin mu ca h ti Min Nam Vit Nam
m Hoa K khng phn i.
Trong k thut thng thuyt, Kissinger thi hnh tri ngc vi Tng
Thng v quan im mt Min Nam Vit Nam cho tng lai. Ngy 7 thng 4 nm

1971 khi loan bo s tng thm mt khi lng ln Hoa K trit thoi, Kissinger
t chi, khng ni thi im no Hoa K s chm dt s can d vo cuc chin Vit
Nam. Nixon mun Hoa K ch ri khi Vit Nam sau khi gip dn tc can m ny
thc hin c vng chn chnh ca h, s t do, v khng bao gi v cng vic
ni b ca chng ta li thiu kin nhn y dn tc ny ri vo nhng ngi cng
sn.
Nixon khng nh rng, rt qun v nc m khng quan tm nhng g s xy
ra ti Min Nam Vit Nam nhng nm sau , l phn bi ng Minh chng ta, v
hn th na, phn bi chnh chng ta. Henry Kissinger khng nghe ting ni t
tri tim ca v Tng Thng ca ng ta.
Ngy 13 thng 4 nm 1971 bng ng dy lin lc bn ngoi ca B Ngoi
Giao, Kissinger yu cu Bunker nghin cu mt k hoch mi ng c th
thng thuyt trong vng b mt vi H Ni. Kissinger mun t ng ta a ra sng
kin vi pha bn kia xem phn ng ca h ra sao, sau mi mang ra tho lun
vi Thiu.
Trong 4 ngy lin tc, Bunker phc tho mt chin lc Kissinger
thng thuyt. Trc ht, bunker c vn cho Kissinger, khng a ra sng kin ha
bnh qu sm sau cuc hnh qun Lam Sn 719 v H Ni tn tht nng n. Cn
Thiu, do s thnh cng, c th t mn. Cc n v chin u ch yu ca Hoa K
s v nc trong nm 1971 chng Thiu s phi i u vi mt tnh hung thc
tin hn, do Thiu s uyn chuyn hn v nhng ngh ca Hoa K a ra.
K n, Ellsworth Bunker a ra hai d kin ni chuyn vi H Ni. u
tin l xem thi ca H Ni c sn sng thng thuyt hay khng. Nu Bc
Vit ng tho lun nghim chnh, k hoch ca Bunker mi mang ra thng
thuyt v ch bt u phin hp ln th hai.
Trong phin hp u, theo Bunker ngh, Washington nn ni thng v trnh
by cho H Ni thy r thc tin c th Qun i Min Nam Vit Nam mnh v Hoa
K tip tc h tr Qun i ny lun th mnh nh th, kinh t Min Nam Vit
Nam pht trin kh quan v vi vin tr kinh t Hoa K, Min Nam s cn pht trin
hn na.
Chnh v hai yu t trn, nu k hoch nhng t binh M t c v h tr
v th Hoa K s rt ton b lc lng chin u ra khi ng Dng, ch lu li mt
s cp thit, v thi hn. Hoa K tip tc gim lc lng B Binh trong nm 1971 v
1972 nhng v mt Khng Qun v Tip Vn vn cn li Vit Nam. Nu iu kin
ngng bn t c, cc bn Vit Nam s tho lun vi nhau nhng H Ni phi
tn trng hin php Min Nam Vit Nam.
Cng sn H Ni ti thiu phi trc din vi nhng thc tin trn. Nhng theo
Bunker, nu ni cho Bc Vit hiu rng, theo quan im ca Washington, cc cuc
thng thuyt v tnh cht hp l, pha chnh ph Min Nam Vit Nam c c nhng
thnh phn ng h H Ni c tham d. Cui cng, Ellsworth Bunker mun, Hoa
K nn cho H Ni bit y l c hi tt nht bt u cuc tho lun.
Gi th nu H Ni ng v chp nhn nhng im m Hoa K trnh by
v tin n vic tho lun nghim chnh th pha Hoa K s a ra bc th hai ca
k hoch. Hoa K s rt ton b lc lng qun s v nc, hn cht l ngy 1
thng 9 nm 1972, thc hin cuc ngng bn ton ci ng Dng di s gim
st ca quc t, mt s t lc lng Hoa K cn li Min Nam s rt qun sau khi
cc t binh M c H Ni phng thch, s thm nhp qun i Bc Vit vo Min
Nam Vit Nam trong giai on cui Hoa K rt qun phi b hn ch, ngay khi Hoa
K hon tt cuc rt qun v cc t binh M c phng thch, tt c cc lc

lng ngoi quc phi rt ra khi Lo, Cam Bt v Min Nam Vit Nam trc ngy 1
thng 3 nm 1973.
Ellsworth Bunker ng thi cng ngh, hai Tng Thng Nixon v Thiu nn
gp nhau sau khi bn d tho trao cho H Ni. Hai Tng Thng, cng cng b
lc lng B Binh Hoa K khng cn cn thit c mt Min Nam Vit Nam v Hoa
K c yu cu chun b vic trit thoi . Tng Thng Nixon cng cng b
bo m vin tr kinh t di hn cho Min Nam v tip tc h tr v mt Khng
Qun.
Ngy 22 thng 4 nm 1971, su Ngh S Dn Ch xut hin trn truyn
hnh phn bc bi ni chuyn ca Tng Thng Nixon va trnh by vi dn chng
l do ti sao Hoa K phi tham d vo cuc chin Vit Nam. Ch c Ngh S Henry
Jackson phn i vic chng ta t t thi im rt ra khi Vit Nam. Ngh S
Birch Bayh ni, chng ta chng th no chin thng d c phi ch i thm thi
gian na. Theo ng, tt hn ht, ng ng h chnh quyn no ti Min Nam Vit
Nam.
Ngh S George McGovern cho rng Vit Nam Ha Chin Tranh khng th lm
H Ni phi phng thch cc t binh ca chng ta. Ch c cch, nu Hoa K tuyn b
t nguyn rt ton b qun khi Min Nam th ng ta chc chn H Ni s phng
thch tt c t binh m chng cn phi vo bn thng thuyt.
Ngh S Edmund Muskie ni rng Hoa K hy sinh nhiu cho chnh quyn
Min Nam hn bt c mt ngi bnh thng no suy ngh. ng ta yu cu tt c
cc lc lng Hoa K phi ri khi Vit Nam trc ngy 31 thng 12 nm 1971
chm dt s mu, nhng au n kinh hong ca con ngi, s tn pht t
ai ti ng Dng v s mt mt oan ung nhng ti nguyn qu gi m Hoa K
ang cn n.
Ngh S Harold Hughes, khng c mt cht t ho no ko di cuc chin
cho d ch trong vng thm mt tun l.
y Ban i Ngoi Thng Vin m mt cuc iu trn v tnh cht php l
chm dt cuc chin. Mt Ngh S t cu hi, ti sao Hoa K li c th qun i
bit bao nhiu sinh mng, sau khi nu nhng l do chnh ng i hi h phi hy
sinh? Mt s Ngh S khc i hi phi ct gim quyn hn ca Tng Thng lin
quan n vn chin tranh.
Ngy 24 thng 4, my trm ngn ngi din hnh ti Washington ln na
phn i chnh ph.
Ngy 29 thng 4, Tng Thng Nixon ti xc nh khng a ra thi hn cui
cng trong vic rt qun. ng ta lp li nhng g ni, Hoa K ch chm dt theo
ui cuc chin mt khi chng ta xc nh c rng, chng ta s khng phi can
d vo mt loi chin tranh nh th trong tng lai. Nu khng chng ta s khuyn
khch k xm lng ti tip tc v Hoa K phi i u vi nhng kh khn hn th
na. Di mt Nixon, Hoa K khng c l do g n phng rt qun mt khi
cha t c tha c vi H Ni v nhng iu chng ta mun.
Nhng ngy u thng 5 nm 1971, i vi Ta Bch c l khng khip nht.
Khi lng ngi biu tnh trn ngp Th Washington. Chung quanh Ta
Bch c, xe bus u khng cn ch cho xe thng. Nhng C Vn thn cn nht
vi Nixon mt nim tin khi tn mt nhn on ngi biu tnh y. Hng ngn
ngi trn ngp xung ng khi b Cnh St ngn cn. Mt hnh ng biu tnh
m sau ny c xc nh l vi hin.
Trong bu khng kh cng thng y lm cho Kissinger gim i nhng i
hi quan trng i vi H Ni m theo d tho ca Bunker vch ra. ng ta
khng t iu kin n nh thi im rt tt c qun B Binh. Vic buc qun i

Bc Vit, theo bn d tho, phi rt ra khi Lo, Cam Bt v Min Nam Vit Nam,
Kissinger rt li i hi , v thay th vo bng cu ni: Cc nc ng Dng t
gii quyt nhng kh khn gia h. ng ta loi b iu khon hn ch vic thay th
qun trong thi gian ngng bn.
Thm na, Kissinger in m v cho Bunker bit l Tng Thng quyt
nh, ngay trong vng hp u tin, cc iu kin trong d tho c trao cho H
Ni ch khng i n phin hp th hai nh Bunker yu cu. Chnh v th, v tr
thng thuyt ca Kissinger ri vo tnh trng yu km v thua thit nht, nht l khi
Kissinger quyt nh khng lu li mt lc lng chin u no na ca Hoa K ti
Vit Nam.
Vi nhng nhng b cc im quan yu, k hoch ca Bunker khng cn
kh nng bo v Min Nam Vit Nam khi s xm lng ca H Ni, sau khi Hoa
K hon tt vic rt qun v nc. Khi Bunker a ra tt c qun i nc ngoi
phi ri khi Min Nam, l ng ta mun gn lin vic bt buc Bc Vit phi tho g
gung my chin tranh ti Min Nam. Kissinger i li, ch ni: Ngi Vit Nam v
cc dn tc khc ti ng Dng s t tho lun tm ra gii php cc lc lng
ngoi nhp rt ra khi cc nc ng Dng. (p.1488)
Kissinger cng hy b iu khon buc qun i Bc Vit phi rt ra khi
Min Nam Vit Nam. y l im trng yu m Bunker nu ra trong phn d
tho. Vic bt buc H Ni phi rt qun v Min Nam Vit Nam phi c an ninh
b hy b v thay i bng cu: Tho lun vic rt qun.
Trong d tho ca Bunker, Min Nam Vit Nam c xem nh mt quc gia.
Kissinger sa li, Min Nam Vit Nam nh mt b phn c lp.
Tm li, trong bn d tho ca Bunker, tng bc Hoa K s rt ra khi Min
Nam Vit Nam song song vi vic H Ni rt qun ca h, th nhng Kissinger hy
b cc iu khon i hi i vi Bc Vit, m Hoa K ch n phng rt qun.
Kissinger trn an v lm cho Bunker tin rng Hoa K khng h nhng b
vi i phng. Ngy 25 thng 5 nm 1971 ng ta ni vi Ellsworth Bunker: Nhng
ngh ca chng ta phn ln da trn c bn nhng g ng nu ra.
Trong hi k ca Kissinger, ng ta bin minh l do ti sao khng i hi
vic H Ni phi rt qun ra khi Min Nam. Theo ng, d c i hi, cng khng th
kim sot c s thm nhp ca h qua ng mn H ch Minh.
Bunker hon ton tin tng, khng mt cht no nghi ngi cung cch thng
thuyt ca Kissinger. Qua s trnh by ca Kissinger, Bunker ca ngi ng ta l
con ngi sng sut, khng nhng theo nhng iu m Bunker ngh m cn
a ra nhng i hi mnh m hn nhm p lc vi Bc Vit trong khi thng
thuyt.
Trong lc thng bo n Thiu v nhng d tho mi, Ellsworth Bunker
din t sai lm v nhng thay i ca Kissinger, rng mc d khng n nh chnh
xc ngy thng m H Ni phi rt qun i ca h ra khi Min Nam Vit Nam,
nhng thay vo bng mt iu khon tng t l tt c cc qun i ngoi quc
bt buc phi rt ra khi Min Nam, Lo v Cam Bt.
Ngy 3 thng 6 nm 1971, khi hp vi Thiu tng trnh nhng kt qu m
Kissinger tho lun vi pha bn kia qua tin trnh ha bnh mi, va a ra,
Ellsworth Bunker vn ti xc nh vi Thiu l Kissinger khi thng thuyt vn da
trn c bn bi ni chuyn ca Tng Thng Nixon c hm thng 10 nm 1970,
ngha l i hi H Ni phi rt qun khi Min Nam. Thiu tin nhng g Bunker gii
thch.
Sau , khi in m vi Kissinger, Bunker tng trnh cho ng ta bit,
Bunker cam kt vi Thiu v nhng iu m Kissinger ni vi Bunker, iu

quan yu l vic H Ni rt qun, Kissinger nghe Bunker ni v yn lng. ng ta
khng h ci chnh v s din dch ca Bunker vi Thiu l lm ln. Ellsworth
Bunker cho rng s yn lng khng ph nhn hay k c a ra nhng nhn nh
m Bunker trnh by vi Thiu, chng t Kissinger nh la c Bunker.
i vi Kissinger, qua s din dch ca Bunker, ng ta mun Thiu khng
phn i iu kin rt qun m Kissinger a ra, hm cho php qun i Bc Vit
vn c mt ti Min Nam Vit Nam (p. 1018). Thiu khng bit c iu . V
sau, khi hip c ha bnh vo giai on cui cng, Thiu mi bit v phn i.
Kissinger kch Thiu l thiu thn thin, khng hp tc v m qung. Thc t,
chnh Kissinger ch khng phi Thiu, thiu minh bch, thm ch la o, v
nhng g m ng ta thng thuyt.
Kissinger khng quan tm g n nhng g xy ra ti Min Nam trong
tng lai v m ng H Ni t quyt nh. Hoa K ch i hi H Ni chp nhn
chnh ph Si Gn, th cc t binh M, i li vic Hoa K trit thoi qun v ngng
bn. n gin chng khc no vic trao i mt mn hng r tin.
Sau phin hp vi Bc Vit ngy 31 thng 5 nm 1971 Kissinger cho Bunker
bit ln u tin trc din vi i phng, hai bn t ra thng cm. Sau ny qua
cun hi k, Kissinger ghi li: Xun Thy t ra qu chm hiu, khng nhn ra s
thay i c bn, quan trng trong lnh vc qun s m ti h l ra.
Kissinger khng cp n vai tr ch yu ca Bunker trong vic son
tho bn d tho vo thng 5 nm 1971, a ra 7 im thc hin tin trnh ha
bnh m ch nhc n mt cch tng qut l Ellsworth Bunker c ng gp vo tin
trnh y. Tt nhin, Kissinger da vo nhng chi tit m Bunker son tho qua
hai giai on cho ngh thng thuyt mi v vi t cch v trch nhim c nhn,
Kissinger phn bi nhng iu m dn chng Min Nam Vit Nam mong i
ng ta.
Ti sao Henry Kissinger li khip nhc, k c a ra nhng im nhm
nh lc hng Bunker v Thiu, hu ng c ton quyn thng thuyt v quyt
nh mt vn h trng l sinh mnh ca c Min Nam Vit Nam?
Nhng ti liu sau ny d him hoi nhng cng h l nhng tham vng v
toan tnh ca Kissinger. Trong cun hi k ca ng c cp n, ngay t u nm
1968, Kissinger a ra ngh, Hoa K n phng rt qun, bt k tng lai
chnh tr ca Min Nam Vit Nam din bin nh th no. iu ng gi l chin
lc gim thiu s can d, ng ngha ph mc cho cng sn xm lng t do. ng
khc, Kissinger khng my tin tng vo n lc Vit Nam ha chin tranh do Bunker
v B Trng Quc Phng Melvin Laird nghin cu v c Nixon nhiu ln xc
nh nhm h tr ngi vit Quc Gia vng nim tin.
Khi a ra ngh gim thiu s can d ca Hoa K, Henry Kissinger
khng tin tng ngi Vit Nam Quc Gia dm hy sinh sinh mng chng li s
xm lng ca ngi Vit cng sn. T nhn nh bi quan y, ng ta c thin cm
phong tro phn chin nhiu hn l Tng Thng, vi quyt tm bo v Min Nam
Vit Nam c t do. L mt chin thut gia thng minh, vi li dn d khn ngoan
c lng qun chng v c gii tr thc, Kissinger nh mt bn cht nim tin
ca ngi Thanh Gio m ng ta hc c. Trng i Hc Harvard ca ng ta
khng phi l trng lu nm nht mang c trng ton din ca ngi M cng
vi s hc tp y can go, Harvard ca ng cng khng phi l ni duy nht o
to nhn ti cho nc M m l ch o to ra nhng con ngi th li v ngh
nghip qun tr nhng thnh phn t hc thc hn, th thi.
Mt iu ng ni na, s hiu bit ca Kissinger v nhng xung t, mu
thun ca ngi Vit Nam da trn tin xut pht t quan im sai lm ca thi

thc dn Php. Cng ging nh phong tro phn chin, Kissinger khng hiu t g v
ch ngha quc gia ca ngi Vit Nam, bi v nhn quan ng ta b gii hn do s
phng i sai lch ca ngi php. Ngi Php y, i vi trng hp ca
Kissinger l Jean Sainteny, tn thc dn h, ngi dn dng H ch Minh tr
thnh ngi Vit quc gia yu nc vo nhng nm 1945-1946 lm tay sai thc
hin mu ca ngi Php.
Kissinger dng ng bn gi Sainteny mc ni ng day lin lc ring
vi Bc Vit vo thng 12 nm 1968 v ln sau vo thng 6 nm 1969. Bui gp
g kn u tin gia Kissinger v i din ca H Ni din ra ngay ti dy chung c
m Sainteny ang , trn ng Rivoli ti Paris.
t lu Sainteny dy cho ngi M Kissinger c cch nhn khi qut v
bn cht ngi Vit. Sainteny cng khuyn ngi M Kissinger ch can d vo
vn Vit Nam v ngi Php tht bi th lm sao ngi M c th thnh cng.
Th nhng Sainteny khng nhn din ni rng ngha hai cng quc Ty phng
tip cn ti Vit Nam mang bn cht khc bit hon ton. Hoa K ng h ngi Vit
theo ch ngha quc gia trong khi ngi Php chng li bng mi cch phn ha
tng lp ny.
Chu nh hng su m theo quan im ca Sainteny, Kissinger khng th
no hiu mt cch tng tn rng Min Nam Vit Nam l vng t quy t nhng lc
lng chnh tr khng cng sn theo ch ngha quc gia ca ngi Vit. Cho d b
gii thch di bt c nhn quan no, Min Nam Vit Nam thc th, c hnh
thnh, bo v v hy sinh do chnh nhng ngi Vit yu chung v qu trng s t
do.
Khi Ellsworth Bunker bo co vi Thiu v cuc gp g gia Kissinger v Bc
Vit, v i S Hoa K ni vi Tng Thng Min Nam Vit Nam, cc cuc thng
thuyt gia Hoa K v H Ni da trn nn tng c bn, ni dung bi din vn ca
Tng Thng Nixon c hm 7 thng 10 nm 1970, ngha l qun i ngoi quc phi
rt ra khi cc nc ng Dng.
Ellsworth Bunker khng h ngh rng, qua cc cuc m phn mt, Hoa K li
c th H Ni lu gi lc lng qun s ca h li Min Nam. Qua cc ln trao
i vi Kissinger v nhng din bin trong cc cuc m phn, Bunker khng thy
Kissinger by t hay h l iu no lin quan n vn nhng b y. Lc y
Bunker hon ton tin cy vo Kissinger, trc ht v Bunker tin tng Nixon, v
Tng Thng lm ht sc mnh bo v nn t do m dn chng Min Nam
mong mun, ng thi bo v gi tr ca s t do m v l tng y, dn chng Hoa
K phi hy sinh mng sng ca h ti cc vng rng rm, hoang vng Min
Nam Vit Nam.
ng khc, Kissinger cng ging nh Bunker, nhng con ngi phc v cho
quc gia nn khng th phn bi nhng chnh sch m Tng Thng ra.
V chnh bi vy, vi Ellsworth Bunker cng nhiu ngi khc, tng c ht
sc mnh bo v Min Nam Vit Nam v nhng c vng ca ngi Vit Quc
Gia. Nm 1971 li trong suy t ca h ba vn nn h trng. Trc ht, Qun
i Min Nam phi t ng u vi qun Bc Vit m khng cn s h tr ton
din ca Hoa K. Trong cuc hnh qun Lam Sn 719, Qun i Min Nam t h
m nhim th nhng cn c Hoa K h tr v mt Khng Qun v trc thng vn.
Nm 1975 hon ton do chnh h.
K n, chnh quyn Min Nam ca Thiu mun tn ti ch ty thc vo sc
mnh ca Qun i, nhng cc Tng lnh ch huy Qun i y a phn thiu
nng ng v t mn. C th, cc nh lnh o qun s vo nm 1975 khng

kh nng t ng u khi i ph vi ton lc lng xm lng ca qun i
Bc Vit.
V cui cng, l vn Hoa K chi b s cam kt quan trng l bo v nn
c lp ca Min Nam Vit Nam.
S thiu tin tng vo Min Nam Vit Nam ca Kissinger ln u tin dc
th hin vo nm 1971 v nm sau , chung cuc trong hip nh Paris bi v ng
ta nhn thy trc, Quc Hi Hoa K s ct vin tr c kinh t ln qun s cho
Min Nam Vit Nam.

CHNG 11
Thiu c din Tng Thng
Nhim k u tin ca Thiu chm dt vo nm 1971. V khng c i th,

Thiu c c nhim k Tng Thng th hai. S thng c ng nhin v khng
c ngi d tranh l iu bt thng trong nn chnh tr dn ch, do Thiu b
Quc Hi Hoa K ch trch v a n vic ngng vin tr kinh t ln qun s.
Ngay khi cuc hnh qun Lam Sn 719 va chm dt, ngy 19 thng 4, K
loan bo ng ta ra tranh c Tng Thng trong cuc bu c sp n. K cho l
chnh quyn do Thiu lnh o dn n ch suy sp.
Thiu c ln ni vi K: Anh v ti cng c nhiu quan im ging nhau
nhng c hai u thch lm nhng tay ua xe. Anh qun rng ch lo li nhanh khng
thi th tai nn s xy n.
Vo u thng 5 nm 1971, trc cng chng, Bunker ni l Hoa K
khng ng h bt c mt ng c vin Tng Thng no trong ma bu c sp ti ca
Min Nam Vit Nam.
Vo gia thng 5, K leo thang vic tn cng Thiu, cho rng cuc hnh qun
Lam Sn 719 l mt quyt nh lm ln. K chuyn hng, khng ln ting chng
cng nh trc v ku gi s hp tc ha bnh gia hai min Nam v Bc Vit Nam.
K phn bi l tng ca ng ta tm th ng gia s chng cng quyt lit
ca Thiu v s mm do ca Big Minh. K cho rng thi gian thay i, n
lc khng cn l diu hu hay b cu i u vi cng sn H Ni.
Mc d a ra nhng ng li mi, K cng khng to c mt t chc
ng h ng ta trong chin dch tranh c. L ngi gc Min Bc. K tin liu thnh
phn Min Bc di c s b phiu cho ng ta, nhng tng qut ngi Vit Min Trung
ln Min Nam khng ng h K. Ta i S phn tch, chung cuc, K khng phi l
ng c vin sng to so vi Thiu hay Big Minh, th nhng s c mt tranh c ca
K cng cn thit.
Cho mi n gia thng 5, vic tranh c ca Big Minh cng cha r rng.
ng ta vn yn lng, khng i vn ng cc Tnh, k c tm hu thun ngoi
Thnh Ph Si Gn. Trc qun chng, Minh ni rt t ti vic tranh c. Ch c trong
gii Tng lnh Qun i, khi tip xc ng ta by t l c chnh sch n ha i vi
chnh ph lin hip ca Mt Trn Gii Phng Min Nam Vit Nam.
Sau Minh tuyn b, ng ta s khng ra tranh c nu cuc bu c t ra
khng c cng bng, ni r hn, ng ta chun b cho vic rt lui nu ng ta cm
thy khng thng c. Cc nhn vin phn tch chnh tr ca Bunker trong Ta i
S lin gi bn phn tch v Washington. Nu Big Minh t b cuc, d di hnh
thc ln n Thiu t chc cuc bu c thiu cng bng hoc tuyn b v mun to
s on kt cho quc gia, m ng ta khng tranh vi Thiu, c hai u c mt nh
hng trc tip n cuc bu c v tnh hung ca Quc Gia Min Nam Vit Nam.
Ti Hoa K, ngi ta trng ch Big Minh. Phe ch ha mun Big Minh s l
Tng Thng k tip Thiu, bi l ngi ta d liu, ng ta s yu cu Hoa K rt qun
ra khi Min Nam Vit Nam v nh th, Hoa K b ri Min Nam mt cch chnh
ng m khng s cc nc ng Minh ln n l phn bi.
Trong qu kh, con ng chnh tr ca Minh khng c g bo m. ng ta
bt u c ch k t 1955. Lc y cn l i T, gip Dim cng c quyn lc,
ng ch huy chin dch tiu dit lc lng Bnh Xuyn do Php bo tr v do
ng c Dim tn nhim. Nm 1963 ng li l ngi ng u nhm Tng lnh
Vit Nam lm mt cuc o chnh lt v git Dim. V thiu cng rn v khng c

ng li r rng, sau chnh ng b cc Tng lnh lt v c thi gian ng
b lu y ra khi nc v sng ti Bangkok.
Thiu c ln k cho Bunker nghe cch lm vic ca Minh khi Thiu c lc lm
ph t B Tham Mu ca ng ta. Trong mt cuc hnh qun, phe ch b tht bi.
Minh triu tp phin hp nghe B Tham Mu thuyt trnh. Th ri, Minh ch trch
nng n nhng thiu st ca phe ta, nhng li cao, ca ngi tinh thn phe ch.
Thiu cng cho bit, khi cc Tng lnh bn tho k hoch lt Dim th
Minh khng mun lm mt cuc cch mng o chnh, v theo Minh, hnh ng o
chnh ko di thi gian, Dim khng cht m nhng ngi lnh o cuc o chnh
s b cht trc. Tt hn ht l m st Dim. Cui cng, cc Tng lnh vn quyt
nh lm cuc o chnh.
Mt nh bo M hi mt Tng lnh Min Nam khc, v sao Minh c ngi
Vit Nam bit n? Vin Tng ny ci, tr li: V l bn nh tennis vi Maxwell
Taylor. L do no Minh c ni ting? Tr li: Do Hoa K. Ngi M dng ng
ta ln tr thnh nhn vt ni ting (Rand, p. 31)
i vi ngi Vit Nam, ngi lnh o ca h i hi phi l ngi c uy tn,
ngha l con ngi y phi bao hm nhng yu t nhn i, o c v kh nng.
Thc tin, Minh thiu nhng iu kin . Nhng quyt nh ca Minh thng khng
c trch nhim. ng ta khng vng nim tin vo nhng quyt nh do chnh ng ta
a ra. Tri li, nhng quyt nh ca Minh ch nhm p ng, tha mn, dung hp
vi nhng kin i nghch.
V kh nng, Minh cha h chng t a ra mt quyt nh no quan trng,
ngoi tr quyt nh st hi Dim v Nhu trong cuc o chnh 1 thng 11 nm
1963 m ng ta l ngi lnh o. Quyt nh tn bo y, i vi ngi Vit Nam
c xem lin h n ch c ca mi con ngi. Mt con ngi thiu c th
khng th no c uy tn, ngi Vit ngh nh th. V c Minh cng hiu r iu y
khi ng ta mun ra tranh c Tng Thng Min Nam Vit Nam vi Thiu.
Th nhng, Ta i S Hoa K khng lng nh v uy tn ca Minh, ch e
ngi, vi bn lnh tha hip, Minh c th b k ch nh bi. Thiu ni vi Bunker,
Minh chun b ra tranh c Tng Thng. Khi Pht Gio tranh u, mt s Tng
lnh v hu thn Php v vi chnh tr gia y tham vng thc y Minh. Thiu
ngh, Minh ch a ra quyt nh ng c vo pht cht mt khi b cc phe trong hu
trng thc y.
Thiu r rng ang thng th. Qun i, Cng Gio, cc Nghip on, khi
dn chng theo o th cng ng b ng h Thiu. Mt s cc on th chnh tr
cng hp tc vi ng ta.
trnh c qu nhiu ng c vin Tng Thng nh hi nm 1967, Quc Hi
a ra lut bu c mi, i hi mi ng c vin phi c ti thiu mt s qun
chng ng h trc khi d tranh Tng Thng. Lut ny c Lng Vin thng
qua, i hi ng c vin Tng Thng phi c s bo tr hoc ca 40 Dn Biu Quc
Hi hay 100 hi vin Hi ng Tnh. Lut ny cng c chiu hng nhm tin n
h thng lng ng v ng c vin c c c th c s phiu qu phn na c
tri.
Th nhng, ng sau lut ny, c l l Thiu mun loi b K ra khi cuc
tranh c. K kh c th c s ng h theo iu kin ca lut . Chnh v th, K
cng nh cc lc lng chnh tr i lp khc cc lc ch trch khi mi c ban
hnh.
Lut tranh c Tng Thng mi ny cng nh hng n quyt nh tranh c
ca Minh. ng ta c th s khng ra tranh c vi Thiu v nh th cuc bu c
Tng Thng s mt i nhiu ngh dn ch v cuc bu c l cuc c din.

Ngy 2 thng 6 nm 1971 Bunker ph bin mt thng t, cm tt c nhn vin
ca chnh ph Hoa K c mt ti Min Nam Vit Nam can d vo cuc tranh c ca
nc ny. Cng trong nhng ngy u thng 6, Ta i S cng nhn c
nhng bo co, c nhng cn ngn ca chnh ph Min Nam i vi ng c vin
i lp, Bunker tng trnh v B Ngoi Giao vo ngy 10 thng 6, nhn mnh rng
ng ta rt quan tm v nhng bo co v s tip xc vi Thiu trnh by.
Ngy 12 thng 6, Bunker hi kin vi Thiu ti Dinh c Lp v ni rng, ng
ta nhn c rt nhiu bo co v phc trnh t ngoi quc cng nh ti Min
Nam v nhng chng c lin quan n cuc bu c thiu trong sch.
Thiu t ra bc tc, ni vi Bunker, ng s xem xt vn ny, mc d Thiu
khng h a ra nhng ch th nh th. Thiu kt n, chnh v mt vi phn t bo
ch dng ng ra chuyn nh h thng xuyn xuyn tc. Mt s cng
sn lt vo hng ng bo ch.
Ellsworth Bunker hi Thiu, theo lut mi, th d on s c bao nhiu ngi
ra tranh c Tng Thng? V tnh hung s ra sao nu v lut m Minh v K
quyt nh khng ra tranh c v ch mnh Thiu c din?
Thiu cho bit, c Minh v K u m thm vn ng ro rit, Minh th c mt
s Dn Biu ti Quc Hi cn K th phi i kim cc vin chc Hi ng Tnh k
giy gii thiu. Thiu nhn xt, c Minh v K s khng kh khn lm t c
nhng iu kin . C hai ngi, Thiu tip, u ln ting phn i lut bu c mi
l vi hin. Nhng thc t c hai ngi u dng n nh l do kch c nhn
Thiu.
Phn quyt lut bu c mi c vi hin hay khng ch c Ti Cao Php Vin
mi c quyn v khng thy im g l vi hin. Th nhng Thiu tip, ng ta ang
suy ngh, v n 23 thng 6 ng ta mi quyt nh, v k ban hnh lut ny.
Thiu khng nh vi Bunker l Minh v K s u ra tranh c. Trc ,
Thiu ch ngh c Minh.
Bunker ni vi Thiu, chnh ph lm dng qu nhiu bin h nhng tht
bi ca Thiu trc bo ch v qun chng. Vn quan trng, khng ch c chin
dch tranh c c cng bng m c nhng quan st vin nhn vo thy l mt
s bnh ng. Bunker cho Thiu bit, ng ta ngi, lut ng c mi c th lm cho
Minh v K khng ra tranh c, v nu iu xy ra, Bunker kh vn ng c
Quc Hi Hoa K h tr tip tc Min Nam Vit Nam. Thiu ci v khng quyt
Big Minh s ra tranh c, v ni vi Bunker rng ng khng hiu cht no v nhng
suy ngh ca ngi ng.
Ngy hm sau, ti New York, qu bom bo ch bng n, to s thiu kin
nhn qun chng M v chnh sch Vit Nam ca Nixon tng nhanh hn. T New
York Times bt u cho ng ti liu mt Ng Gic i, tp ti liu lin h n chnh
sch Hoa K ti Vit Nam di thi Truman, Eisenhower, Kennedy v B Quc
Phng di thi chnh ph Johnson c kt vo nhng nm 1967-1968.
Phn ng ti u tin lin h n nhng nm 1964 v 1965 v nhng quyt
nh th bom Bc Vit v a n Qun i chin u Hoa K tham chin ti Min
Nam Vit Nam. Ti liu mt ng Gic i c gii bo ch tranh lun nh th
chnh ph Hoa K phn bi li nim tin ca dn chng bng vic gian tr v ngy
to. Gian tr bng cch ru ng dn chng tin nhng iu khng c tht, ngy to l
a c x s vo mt chnh sch sai lm.
Mt phn trong lot bi The New York Times tng thut lm cho mi ngi
quan tm, rng trong ti liu mt ca Ng Gic i chng t s sai lm ca chnh
ph Hoa K ng gi vai tr ch yu trong vic hnh thnh hip c Geneva
1954 nhm mc ch ngn chn cuc chin ti ng Dng. Chnh v ng li

m sau ny chin tranh leo thang. Th nhng, Ng Gic i gii thch trc cng
lun, vic leo thang chin tranh nh th ch bt u di thi Tng Thng Johnson
vo cc nm 1964-1965.
Thng Ngh S Mansfield yu cu Thng Vin m cuc iu trn tm
hiu l do no m chnh ph Hoa K can d vo Vit Nam (ng ta qun rng
chnh ng ta l ngi ng h Dim nm 1955) trnh nhng vic tng t xy ra
trong tng lai.
Vi chng liu hin nhin l Hoa K can d vo cng vic ca mt quc
gia khc trong mc ch ngn chn s bnh trng ca cng sn, cho nn mc du
cuc bu c Tng Thng Min Nam Vit Nam ti Si Gn cng tr thnh ti tho
lun si ni ca ngi M. ng khc, ti liu mt Ng Gic i cng to nn s
tranh ci gia mt s ngi Vit v s c mt ca ngi M ti Vit Nam.
Bunker mun tip xc c K v Minh hoan nghnh vic hai ng ny cng
ra tranh c qua ba n tra ring r tng ngi m Bunker d tnh mi. K nhn li
v n. Cn Minh cng nhn li mi ca Ellsworth Bunker nhng n gi mi li
khng n. Sau Bunker thu xp tip Minh vo mt dp sau .
Ngy 17 thng 6, Big Minh bn chnh thc cng b cuc tranh c qua cuc
tip tn ti t tht ca ng. Minh t phn bi mnh trong t th mt chin s quc
gia chuyn sang v th mt ngi trung lp. V ng ta ku gi ngi Vit hy
chn ly thi ha bnh, v rng, nu chin tranh c tip tc, chc chn Min Nam
Vit Nam cng thm phn ha v s lm cho hai min ca t nc ri vo vng
kim sot ca ngoi bang.
Trong n lc tn cng ha bnh , ch chnh a ra cho chin dch vn
ng tranh c, Minh ku gi Min Nam Vit Nam hy chp nhn sng chung ha
bnh vi Bc Vit qua vic hp tc cng pht trin v kinh t v trao i vn ha. Ni
r hn, trong cuc tranh c Tng Thng ln ny, Minh mun xc nh im ng
ca ng ta l ng c vin ha bnh.
Su ngy sau , Thiu cng b mt s thay i v lut bu c Tng Thng.
S cng b ny l mc tiu cho c ngoi quc ln trong nc ch trch ng ta.
Cng ngy y, qua cuc phng vn ca t Christian Science Monitor, Big
Minh ku gi Hoa K phi c nhng hnh ng c th bo m cho cuc bu c
ti Min Nam Vit Nam c trong sch. Minh mun Hoa K ng h ch ring ng ta
y Thiu ra khi quyn lc, ging nh chnh ph Kennedy dn dng Minh
lm cuc lt Dim thnh cng vo nm 1963.
Cuc tranh c tr nn si ni khi Henry Kissinger gh Si Gn trn ng
n Bc Kinh b mt vo u thng 7. Trong thi gian y, Kissinger tuyn b
c Big Minh v K u tiu biu hnh ng lnh o ca khi Pht Gio i lp.
K lin ln ting rng chnh quyn hin ti thiu kh nng, ang trn suy
sp v thiu cng bng v mt x hi. V ng ta tip, nu c c, s t chc mt
cuc bu c Quc Hi mi, mt hin php mi, nhm cho php Mt Trn Gii Phng
Min Nam c hot ng chnh tr mt cch hp php. Khi Kissinger hi K, ng ta
cha h nghe mt v Tng Thng no toan tnh lm cng vic ngoi chc nng ca
mnh th K tr li: Ti s thc hin iu cho t nc ca ti.
Sau cuc gp g vi Kissinger vo ngy 5 thng 7, K tuyn b, ng ta s
chn mt chnh tr gia gc Cng Gio Min Nam v cng l mt thng gia thnh
cng, ng chung lin danh ng c vi ng. S chn la y K nhm tha mn
ngi Vit gc Min Nam v cng s l i tng m Thiu v Minh cng s chn
la.
Trao i vi Kissinger, Minh vn xc quyt l Thiu khng c qun chng
ng h, chng qua da vo th Hoa K m Thiu mi dm ra ti tranh c. V vy,

Minh tip, cho cuc bu c c cng bng, Hoa K nn s dng nhn vin c
quan CORDS ang c mt khp Min Nam quan st chnh ph, trc cng nh
trong thi gian cuc bu c.
Bunker nhn nh vi yu cu ny, Minh chun b con ng rt lui nu khng
thy thng c. Nu ngi M khng lm nhng iu nh Minh mun, nu tht c,
Minh s kt n l cuc bu c gian ln, thiu cng bng.
Khi Kissinger tip xc Thiu, v Tng Thng Min Nam Vit Nam trnh by
hp l v r rng. Kissinger bo Thiu bit, vn tip tc vin tr kinh t, tng cng
tn trang Qun i Min Nam Vit Nam v Khng Qun Hoa K vn tip tc h tr
cho n khi no Khng Lc Min Nam Vit Nam mnh v t bo v. Nhng
Kissinger khng cho Thiu bit v quyt nh ca ng ta chp nhn s c mt ca
qun i Bc Vit ti Min Nam sau khi hip c ha bnh ng ng.
Kissinger cho Bunker bit, Tng Thng Nixon ang b phong tro phn
chin gy p lc nng n sau v ti liu mt Ng Gic i b tit l, v ng ta ch
trch Daniel Ellsberg nh cp ti liu v ph bin trc cng lun. Kissinger
cho rng ng ta hon ton tht vng v nhng ngi tr thc m ng ta xem l bn.
Ngay khi Ti Cao Php Vin Min Nam phn quyt tnh hp php v sa i
lut bu c, K ln ting kt n Thiu l c m mu bm gi ly quyn lc, tiu biu
cho chnh sch c ti. Cng ging nh hi nm 1967, Bunker cho rng, K lun l
con ngi phn i nu chic gh Tng Thng K cha dnh c.
Mc cho s ch trch ca K, Thiu t khi ln ting. Thiu tin rng vi lut bu
c mi, ch cn c hai ngi chy ua gh Tng Thng. K khng ch k gii
thiu theo lut mi. Cc Tnh Trng t ra khng ng h K v p lc cc Ngh Vin
Hi ng Tnh khng k giy ng h K. Th nhng chnh chin thut ca Thiu
nhm loi K, mt nhn vt hng th hai trong gung my chnh quyn li lm cho
Thiu phi i u khng d dng vi i th ca ng l Big Minh.
Washington theo di st v nhng bo co cho rng chnh quyn Thiu tm
mi cch ngn chn vic K ra tranh c, k c cc p lc ca cc Tnh Trng.
V ngay c Bunker, khi tr li Washington, Bunker cng e ngi, vi lut bu c mi
ny, K phi kh khn lm mi ch k.
Sau , ngy 15 thng 7, Bunker tip xc Thiu yu cu phi c mt cuc
bu c cng bng. ng ta cho Thiu bit, ln sng chng i chnh ph ngy cng
gia tng. Nhiu nhn vt Si Gn yu cu Washington phi bo m cuc bu
c c ng n. Trong cc bn bo co chng chnh ph Thiu c c kt n cc
v Tnh Trng m mu ch cho Thiu c c, loi tr ng c vin K, t k
hoch 4 ngi tranh c phng nga trong trng hp K v Minh vo gi cht
rt lui. Bunker cho Thiu bit, chin thut ca Thiu qu ng v c th i n ch
hy dit. Thiu ph nhn tt c nhng iu m Bunker nu ra.
Th nhng Thiu vn tip tc chng K, c bit l sau l th ng m K
ch trch Thiu nng n. Thiu ni, nhng g K a ra l nhng suy ngh ca ngi
nc ngoi ch khng phi l ngi Vit Nam. Thiu tip, mi ngi dn Min Nam
u bit c tnh ca K, si ni, trnh din. Nu K c c Tng Thng, Min Nam
Vit Nam s tr li tnh trng Cnh St ng y ng ph nh thi Nguyn Ngc
Loan lm T Lnh Cnh St.
Thiu cng t vn liu Big Minh dng chin thut t co, bi bn Thiu
bao lu na buc ngi M ng h ng ta trong cuc chy ua tranh chc Tng
Thng. Thiu thm, nu Minh b cuc, cuc i chnh tr ca Minh xem nh chm
dt. Tri li, nu Big Minh c tip tc ra tranh c, cho d ng ta b tht bi, Minh vn
cn l lnh t ca thnh phn i lp v chun b cho cuc tranh c k tip vo nm

1975. Cui cng, Thiu bo m vi Bunker, ng c ht sc cho cuc bu c
c cng bng k c cc quan st vin quan st ngy b phiu.
Th nhng nhng bt ng v cng thng li xy n. Bunker hy vng nhng
iu Thiu bo m nhng cc iu tri nghch li xy ra.
Ngy 19 thng 7 Big Minh cho nhn vin c trch v vn chnh tr Ta i
S bit l ng ta c th rt ra khi cuc tranh c v l Thiu dng gung my
chnh ph h tr cho Thiu. Minh nhn mnh, cuc bu c s chng din ra mt
cch cng bng nu Hoa K khng dng cc C Vn ngn chn vic lm ca
chnh quyn Thiu. Minh kt n chnh ngi M nhng tay gip Thiu v ci
gi l, Hoa K khng ng h c nhn no, khng ng nh th.
Minh sau tuyn b trc cng lun, chng no Hoa K ch mun ng ta
v K ng vai din vin ph trong cuc bu c th c hai ngi s rt lui. Theo
Bunker, Minh mun Hoa K phi bo m v vic ng ta c c. Minh mun Bunker
trao cho ng ta quyn hnh ch khng phi ng bo ca ng.
Chnh iu ny lm cho Bunker a ra nhn xt l Minh tht s khng c
s ng h cho ng ta thng c. Ta i S m cuc thm d v quan
im ca dn chng Min Nam Vit Nam v kt qu cho thy ch c Thiu mi c
tn nhim. Thiu r rng c a s dn chng Min Nam ng h.
Nu Minh v K cng ng chung lin danh, tng hp s phiu c tri ng h
hai ngi c may thng c c th t c. Nhng khi ngi ng h c hai ngi
kh c th ngi li vi nhau. Nm 1966, K ra lnh n p Pht Gio tranh u
trong khi th Minh ng h khi ny. Quan im ca Big Minh c nhiu iu tha
hip vi nhng ngi cng sn trong khi nhm ng h K th chng li.
to d lun dn chng Vit Nam chng Thiu, bt thnh lnh, Minh ln n
kt n Thiu c mt phn trch nhim trong vic st hi ng Dim. Li tuyn b y
qu tht gy si ni. Gii bo ch truyn thng ti Si Gn bt u bn ci, gia
Minh v Thiu, ai l ngi thc s thc hin cuc o chnh nm 1963, cho n
thi im y s kin trn vn cn l mt iu b n i vi phn ng ngi Vit
Nam.
Trong cuc hp bo ngy 19 thng 7, Thiu lm sng t qua phn bin h
ca ng trong cuc o chnh 1 thng 11 nm 1963. Thiu gi Minh l k la o
v kt n Minh: Ch c k mt tr mi kt ti thuc cp thi hnh nhng iu m mnh
ra lnh.
Thiu nhn mnh, vai tr ca Minh l Ch Tch nhm Tng lnh lt Dim,
do vic st hi Dim l do Minh. Dn chng Min Nam ng thi cng bit rng
tin bc v qu trang ca hai anh em Dim v Nhu, sau khi hai ngi ny b git,
khng h c Minh v nhng ngi thn cn ca ng ta cng b.
gii thch nhng vn Thiu nu ra v kt n ng trong cuc hp bo,
Minh ch ph bin cho bo ch mt bn minh xc vic git hi Dim v Nhu rng:
chu hon ton trch nhim v khng li cho bt c ai. Minh cng ph nhn l
ng ta khng bao gi kt ti Thiu l ngi chu trch nhim v ci cht ca Dim v
Nhu m ch l do s suy din sai lch ca bo ch v nhng iu tuyn b ca
ng m thi.
Mc du c s bo cha v gii thch, nhng th chnh tr ca Minh vn
khng vng vng. Bi l nhiu ngi Vit Nam vn cn knh trng Dim. Theo h,
Dim l ngi o c, hy sinh cho quc gia, i sng c nhn trong sch. Con
ngi y khng phm ti ng b git trong vic dnh ly quyn hnh. Chnh s
quyt nh git Dim v Nhu y Minh tr thnh k c n sau ny, v ng b
chnh cc chin hu ca ng lu y ra khi x khi h ly li quyn hnh t tay ng.

Ri Thiu chnh thc tuyn b ti tranh c Tng Thng. C Trn Vn Hng
l Ph trong lin danh ca Thiu. Hai ngy sau Minh cng tuyn b ra tranh c.
By gi li bc sang trn chin ch k. Thiu v Hng c c 104 ch k
ca Dn Biu H Vin ng h v 452 Ngh Vin Hi ng Tnh v Thnh Ph. Minh
cng d dng c c 44 ch k ca Ngh S v Dn Biu ng h.
Trong khi , n cui thng 7, K vn cha in s ch k bo tr theo
lut. V th ngy 22 thng 7, Ph i S ca Bunker l Samuel Berger gi K v hi
K c yu cu g khng? K cho bit ng ta ang trc din vi nhng kh khn v
ph hoi do nhm ng h Thiu gy ra trong vic K vn ng xin ch k. Cho d
vi iu kin nh th, K tip, ng ta vn tip tc. V K khng th on chc hin
php c cn c p dng v s n nh chnh tr c cn c tn ti Min Nam
hay khng. Vi nhng e da xa gn, K mun Hoa K ng h ng ta bng cch
ngn cn Thiu chn ng vic tranh c ca ng ta.
Berger lin p li li K ni: Duy tr hin php l yu t c bn trong chnh
sch ca Hoa K. Khng c iu , ti c th ni vi ng, l khng c g bo m
Hoa K tip tc h tr cho Min Nam Vit Nam.
Bng nhng ngun tin tc ring, Bunker c nhng chng c c th l chnh
ph Thiu nhng tay vo vic ngn cn K xin ch k theo lut ng v bu c.
Th nhng, theo Bunker, cho d K c t do vn ng cng kh c hy vng t
c s ch k ti thiu i hi.
y Ban c Trch Chnh Tr Ta i S Hoa K cm thy rng mc d c s
phn i mnh m ca dn chng v c s can thip ca Ta i S, nhng Thiu
v cc C Vn ca ng vn c chiu hng mun cuc tranh c ch c hai ng c
vin v nh th chc chn l Minh s khng b cuc cho d vo giai on cht.
Ngy 29 thng 7 (ngy u tin ng c vin ghi danh tranh c Tng Thng
ti Ti Cao Php Vin), Bunker gp K tho lun v tnh hnh cuc bu c. Trong
th t tin, K cho bit, mc d chnh ph Thiu p lc vi cc Tnh Trng
ngn chn K trong vic xin ch k, th nhng ng ta vn c th tm ch k gii
thiu.
p li, Bunker ni vi K, trong cng v ca mnh, Hoa K bo cho Thiu
bit, c nhng du hiu cho thy chnh quyn nhng tay vo cuc vn ng tranh
c. Theo Bunker, cuc bu c phi c din ra mt cch cng bng, bt k ng
c vin thuc phe nhm no.
Thi hn cht ghi danh ng c, K ch c 61 ch k ca Ngh Vin Hi
ng Tnh bo tr cng vi danh sch 41 Ngh Vin khc trc k ng h Thiu
nhng sau rt li v k ng h K. V th, h s ng c ca K phi chuyn qua
Ti Cao Php Vin phn xt tnh cch hp php hay khng theo lut bu c mi.
Ti Cao Php Vin phn xt nhng giy t K np khng ng lut, do K
phi b cuc.
Cn Minh vn tip tc th nhng quan im nhng ngi ng h ng ta chia
ra nhiu khuynh hng khc nhau. Cng thi gian , Washington gi Bunker v
tham kho kin v Bc Vit c nhiu i thay qua quan im cc phin hp
mt vi Hoa K ti Paris.
MT PARIS TRO TR
Trong phn ngh vo thng 5, Kissinger rt li iu kin buc qun i

H Ni rt ra khi Min Nam Vit Nam v chnh v th, H Ni p ng ngay
phn ngh ca ng ta.

Nhn nh rng, Hoa K lui bc, Bc Vit c thng thuyt gia ngoi
hng ca h l L c Th n Paris k chp nhn s nhng b u tin
ca Hoa K. Vi H Ni, nu Hoa K chu cho qun i Bc Vit li Min Nam
Vit Nam th kh nng xm chim Min Nam ca h trong tm tay, tng lai. i
li, H Ni chun b trao cho Hoa K mt vi nhng b hnh thc, nhm g danh
d v chnh tr m Hoa K b thua thit. l Bc Vit ng ngh ca
Kissinger chp nhn Min Nam l mt thc th, mt chnh ph.
Sch lc ca H Ni phn nh r rng sch lc thi c Trung Hoa.
hng bao th k, tri qua nhiu triu i phong kin, t tng c tn ng tr. T
tng y bt ngun t nhm Php Gia ca Thng Dung, Hn Phi T v ng u
l Mc T. Mc T cho rng ch c sc mnh v quyn lc mi to nn cc s kin
lch s v cc ngi theo nhm Php Gia v sau trit khai thc v pht trin t
tng ca ng.
Mc T ngh rng ch c php tr mi mang hnh phc cho cuc sng. Sc
mnh v quyn lc ca Mc T v nhm Php Gia c xem nh ct li trong
vn tr nc tri qua cc triu i phong kin Trung Hoa. V ngi Vit Nam xem
l Th.
C Th ng ngha c tt c nhng g mnh mun v bt tt c mi ngi
phi tun phc. Trit l chnh tr bng cch phi nm gi quyn lc v sc mnh,
thc cht ch l gung my Cnh St tr hn l vn lun l v o c.
i vi Bc Vit, cc cuc thng thuyt vi Kissinger gip cho h t
c nhiu mc tiu m H Ni mong mun. Vic lu qun i ca h ti Min Nam
l mt chin thng i vi H Ni v ngc li l mt mt mt qu to ln i vi Vit
Nam Cng Ha.
Trong cc phin hp ngy 26 thng 6 v 12 thng 7, Kissinger v H Ni
t c nhng tha thun hu ht v hip nh Paris ngoi tr vn hin trng
chnh quyn ca Thiu. Bit c Kissinger l ngi mun trn chy, H Ni a
ngh cho Washington, buc Thiu t chc Min Nam Vit Nam bu c ln mt
Tng Thng mi.
Phin hp tip theo ngy 26 thng 7, Kissinger li a thm ngh, yu cu
H Ni tuyn b chp nhn hin php Min Nam. i li, Kissinger cho H Ni bit,
Hoa K s rt qun khi Min Nam trong vng 9 thng k t khi hai bn ngng bn,
khng phi 12 hay 16 thng nh Kissinger yu cu trc . Thm na,
Kissinger ng s vin tr cho H Ni t 2 n 2 t ri M kim nu H Ni ng
chm dt chin tranh.
Sau khi a ra nhng ngh trn, Kissinger li gi in thoi v cho Bunker
bit cc cuc thng thuyt phi hon li mt thi gian v chnh tr b cng sn ng
H Ni phi duyt xt li yu cu ca h i hi Hoa K phi lt chnh quyn
Thiu. K c (nh L c Th ngh vi Kissinger) Hoa K m st Thiu.
Ngy 4 thng 8, Ellsworth Bunker gp Thiu trnh by nhng din tin cc
phin hp mt gia Hoa K v H Ni va qua. Thiu ngh Washington c th
thng thuyt cng Bc Kinh Hoa K v Trung Quc cng ng ra bo tr cho
cuc ha bnh ti ng Dng. V sau, chnh Trung Quc v H Ni ch mu
xm lng ng Dng nhng vo thi im 1971, Thiu a ra ngh trn v lc
y H Ni nm trong vng kim sot ca Nga S.
Mt t hp mt khc c d tr bt u ngy 16 thng 8 gia Hoa K v
H Ni. chun b cuc hp y, Bunker phi tr v Hoa K theo yu cu ca
Washington, tham kho kin. Tr t cho Kissinger lc ny l Winston Lord
tng hp 9 im ca H Ni v 7 im ca Hoa K thnh mt d tho tha c
chung. Qua bn d tho y, im ti quan trng i vi Min Nam Vit Nam l vic

rt qun ca H Ni nm im 5. im ny ni rng mi xung t ti cc nc
ng Dng s c tho lun gia cc nc y, sau khi ngng bn, trn cn bn,
cc lc lng qun s gi y nguyn trng, ti lnh th ang c mt. Bunker nu
kin, vi iu khon nh th, Si Gn s khng bao gi chp nhn.
Nhng mi vic li khng thc hin c ngy bt u 16 thng 8 v L
c Th vn cn H Ni. Cc cuc thng thuyt b ngng tr, ch nhng chuyn
bin ti chin trng.
***
Ngy 12, Ph i S Hoa K Sam Berger gp Big Minh. Big Minh va cng
b h s mt chng t chnh quyn Thiu c nhng gian ln trong cuc bu c.
Minh ni vi Berger, ng ta c bn sao t mt v Tnh Trng, qua Thiu ch
th cc Tnh Trng phi huy ng ton lc ng h Thiu, t a im bu c
nhng ni vng hn ch ngi i bu, b phiu cho Thiu vo thng phiu trc
khi mang i v bt gi nhng thnh phn chng i Thiu.
Minh phn nn sut 6 thng qua, Thiu dng gung my chnh ph vn
ng v h tr Thiu phi c c. Minh ni thm, mc d lut bu c mi vi hin
nhng v Thiu khng ch cc gung my, k c Ti Cao Php Vin, nn lut bu
c y tr thnh hp php. Thm na, vic loi K ra khi cuc tranh c l bt hp
php v bo trc cuc bu c s xy ra khng cng bng. Chnh v th, Minh ni,
khng c l do g ng ta tip tc cuc tranh c, v nhng ngi ng h Minh
cng yu cu ng ta tuyn b rt lui.
Th nhng, trc khi quyt nh c nn tip tc hay rt lui. Minh mun gi
nhng ti liu y cho Washington. Minh cng mun bit quan im ca Hoa K nu
ng ta quyt nh rt lui th liu mi quan h gia Hoa K v Min Nam Vit Nam c
xu i khng, iu m Minh khng mun xy ra.
Berger cho bit, mt cch thng thn, cuc bu c sp n rt quan trng
khng nhng cho Min Nam Vit Nam m c Hoa K na. Hoa K cng nhn
c rt nhiu bo co cho thy, Minh l mt ng c vin quan trng v c nhiu c
hi thng trong cuc tranh c. Minh ni vi Berger l ng ta bit iu nhng liu
ng ta c th thng c hay khng?
Berger p li, ng ta khng bit ai s l ngi thng cuc nhng hin nhin
Minh l i th quan trng trong cuc ua vi Thiu. Nu Minh rt lui th khng bit
tng lai ca Min Nam Vit Nam s ra sao.
Theo Minh, ng ta bit vic ng rt lui s to mt hu qu khng lng th
nhng Minh cng khng tin on c s xy ra ra sao. V vy, bo v danh d
chnh ng, Minh ngh, ng ta phi tr thnh k ngoi cuc, gi th ng gip
ng bo ng trong tng lai.
Berger nhn mnh vi Minh, tin trnh chnh tr ang trn xung dc k t
khi bn hin php 1967 ra i. V vy, hin ti Minh l mt lnh t i lp, ng ta nn
c gng a t nc hng i v nn dn ch. Tri li, nu Minh rt lui, Min Nam
Vit Nam li ri vo tnh hung c, khng cn ng phi chnh tr i lp c t chc.
ng khc, nu Minh thng c, ng s tiu biu cho mt lc lng quan trng trong
nc. V nhng l do , vic Minh tip tc cuc tranh c l li cho c Min Nam
Vit Nam v khng cho nhng ngi cng sn li dng.
Minh cho Berger bit, ngun ti chnh ng dng vo cuc vn ng tranh c
cn v ng ta khng th vn ng xin thm tin hn th na. Minh ni, ng ta
d e ngi, nhng mun Washington tr li cu hi ca ng. Thi hn ng c

gn ht thi hn v ng ta cn hai triu ng tin Vit Nam bo m cho cuc
tranh c. n ngy 24 thng 8 nu khng tm c s tin trn th ng ta s rt lui.
Vi ngy sau , mt nhn vin Ta i S gi v bo cho Minh bit
Bunker nhn c nhng ti liu ca Minh v yu cu Minh ch ng ta tr li Si
Gn. Ta i S cng yu cu Minh hy gi yn lng, ng a ra nhng quyt
nh quan trng cho n khi nhng yu cu ca Minh c xc nh r rng.
Th nhng Minh vn b p lc t B Tham Mu ca ng v nhng Dn Biu
Quc Hi Pht Gio buc ng ta phi rt lui v cho rng cuc tranh c ang din ra
vi s thiu trong sch.
Ti liu ca Minh c mt chuyn vin ti B Ngoi Giao, ni thng tho
Vit ng, nghin cu v phn tch v a n kt lun, ti liu trn c nhiu s
phng i, ngoi tr trang u tin v trang cui cng. Trong bo co gi sang Ta
Bch c, ngy 20 thng 8, chuyn vin phn tch y a ra kt lun.
Ti liu cho thy, Thiu dng h thng chnh quyn hin ti vn ng
chin dch tranh c ca ng. V th, l mt iu khng cng bng. Thiu s
dng gung my chnh ph thi phng nh th ngi M ng h ng chnh
tr ca ng ta. Th nhng Thiu c ch trng trit h nhng thnh phn ng h cc
ng c vin i lp th qu l kh tin c. Theo s nhn xt ca ti, Thiu c a
ra nhng phn tch v nhn nh ca ng vi cc c tri v yu cu ng h ng bng
cch hnh thnh mt khi ng nht thn chnh quyn. Khng c du hiu no cho
thy Thiu a ra nhng ch th gian ln.
Trong khi th Minh cn phi c mt quyt nh dt khot vo ngy 20 thng
8, bi v l ngy Ti Cao Php Vin nhm hp duyt xt cc ng c vin tranh
c Tng Thng v cng b danh sch hp l vo ln th hai v cng l ln sau cng
(ngha l bt c ng c vin no d b cuc sau khi tn tui ca h c ln danh
sch nim yt vo ln ny, h vn c tn trong danh sch tranh c trong ngy bu
c).
Ellsworth Bunker tr li Si Gn vo ngy 19 thng 8, gp v mong mun
Minh tip tc cuc tranh c. Minh vn cho rng Thiu khng cng bng trong
cuc vn ng. Khi Bunker v Minh do quanh vn hoa lan trc nh Minh, ch c
hai ngi, ng ta ni vi Ellsworth Bunker, nu ng ta c ti chnh th vn c th
thng c trong cuc vn ng tranh c.
Nhng ri sau , nhng ngi thn cn vi Big Minh loan bo l Bunker
mun a cho Minh 3 triu la i ly vic Minh tip tc tranh c, nhng Minh
t chi.
Bunker ni vi ti l iu khng ng s tht. ng ta khng bit Big
Minh ni nhng g vi nhng ngi thn cn sau cuc gp g ch gia c hai
ngi. C th, Bunker cho bit, Minh suy din khi Bunker hi ng ta v vn ti
chnh m Minh cn trong lc vn ng tranh c v Hoa K c th gip ng theo yu
cu . C nhn Bunker khng c thm quyn xut ngn khon gip Minh trong
cuc tranh c tr phi thng cp ca Bunker chp thun, nhng cp ch huy ca
Bunker th cha. Ni mt cch khc, Bunker khng c khon tin no h tr cho
nhng vn tranh dnh nh hng v chnh tr. Cu hi m Bunker hi Minh lin
quan n vn ti chnh bt ngun t s trao i gia Minh v Ph i S Berger
trc .
S p ng ca Ellsworth Bunker vi Big Minh cha sn sng. Ngy hm
sau, Minh rt ra khi cuc tranh c. V cuc b phiu nh th duy nht ch cn mt
ngi. Minh nu l do l cuc bu c t chc khng cng bng. B Tham Mu ca
ng ta a ra trc cng lun ti liu nhm chng minh nhng chng c hin nhin
l cuc bu c gian ln do chnh quyn ca Thiu m mu.

Trn lu 3 ca Ta i S, khi ri vn phng bt cht ti gp Bunker. Vi thi
bc dc khc thng, Bunker b thi quen i chm ri thng l, bc tht
nhanh t phng lm vic ca ng n vn phng phi hp c nhim gi in
thoi v Ta Bch c vi ng dy c bit. Trn li i trong hnh lang, Bunker
khng cn n ai, vng trn ng nhn li, chng t ng ang phi i ph mt
vn ngoi tm kim sot.
Vic ca Minh va qua th vic ca K li xy n. Ngy 21 thng 8, Ti Cao
Php Vin nhm hp cu xt vic ng c ca K. C quan ny cho rng Thiu
hiu sai lch v lut bu c, ngha l, thnh phn bo tr ng c vin hoc do
cc Dn Biu Quc Hi gii thiu hay cc Ngh Vin Hi ng Tnh, nhng khng
c quyn c hai. Do Ti Cao Php Vin chp nhn Thiu l mt ng c vin
do cc Dn Biu Quc Hi bo tr v xem cc Ngh Vin Hi ng Tnh k bo tr
Thiu l bt hp l, v gi tr. V th, 41 Ngh Vin Hi ng Tnh trc ng h
Thiu nhng v sau rt ra ng h K l hp php. T , K tc s tr
thnh ng c vin. K c th tr li cuc tranh c.
Th nhng K li do d v mun b cuc, mc d Bunker gp v thc y
K nn tip tc tranh vi Thiu, v l phc v dn chng Min Nam Vit Nam. K
lch s lng nghe nhng g Bunker gii thch nhng khng quan tm lm.
Cng ging nh Minh, K a ra nhng lun iu m t Thiu l mt
ngi c ti, K ln ting ch trch chnh ph bin cuc bu c ny nh mt v
kch trn sn khu, ch by ra v mt ngi c chn trc c c. K ni
tip: Mt ln na, lut bu c b b cong nhm phc v mu chnh tr ca
mt c nhn.
Do s trng hp, ti d mt cuc hp bo do K t chc. Ngy y, ti ch
mt phng vin ca t Washington Post xung Vnh Long quan st cuc vn ng
tranh c ca cc ng c vin vo H Vin Min Nam Vit Nam. Chng ti gp mt
ng c vin Tn i Vit v thp tng quan st chin dch tranh c ca ng y.
ng c vin l Nguyn Ngc Tn, ngi u tin gc Min Nam tham gia vo
ng i Vit khi ng ny do mt nhm sinh vin ti H Ni va thnh lp vo cui
thp nin 1930. Tn cng lin minh vi mt ng chnh tr gc Ha Ho ca
Dng Hiu Ngha Vng ng Bng Sng Cu Long. Chng ti ng pha sau
mt m ng phng vin bo ch sn trc ca mt bit th, nghe K hp bo
kch cuc bu c do Thiu t chc.
Trong cuc rt lui khi cuc tranh c, K kho dn dng v ng kch
lm cho uy tn ca Thiu ti Hoa K chy theo. Ngh S Mike Mansfield kt n: Cuc
bu c l mt tr h. Ngh S Henry Jackson tuyn b Hoa K phi dng nh hng
ca mnh buc Min Nam phi t chc mt cuc bu c ng ngha ca n. Ngh
S Mc Govern c ng Dn Ch chn lm ng vin Tng Thng, ni quyn t
quyt ca dn chng Min Nam lt vo tay ca mt ngi bt xng v Hoa K
phi chm dt ngay vic ng h chnh quyn Thiu.
V l tt nhin, ti Min Nam Vit Nam, s chia r cng su m do s thi
phng nhng iu m ngi ta gi l gian ln ca cuc bu c. Ngay c nhng
ngi tng ng h Thiu by gi cng phn vn. Nhng mt ngi bn thn vi
Bunker, thn vi nhau t khi ng ny phc v ti Ta i S Vit Nam Cng Ha ti
n v lc y Bunker cng l i S Hoa K ti n, v cng l ngi c nhng
nhn nh su sc v gii chnh tr ti Si Gn, cho Bunker bit: Tnh hnh vn
sung s. Tuyt i a s thm lng s khng quan tm nhng g ang xy ra.
V qu nh th. C K ln Minh, qua nhng hnh ng ca h trong qu kh,
kh c th c dn chng tn nhim trong chc nng lnh o Min Nam Vit

Nam. Thiu c c u th l vn ng c qun chng ng h ng ta vo
nhng nm trc . Khng cn i th, Thiu d dng tr thnh ngi dn u.
Bunker khng phi l ngi hi lng trong tnh hung y. Cuc bu c a
np sinh hot chnh tr ca Min Nam Vit Nam li vo nhng nm v trc, iu m
Bunker e ngi v lo lng. Bunker khng nhng tay vo s tranh chp. Thiu vn
b K kch thm t. Minh th bn lnh yu cn K th cha chng chc.
T Washington Post vit rng chnh Bunker lm ht sc mnh o din
cuc bu c ti Min Nam Vit Nam. Cn t New York Times th ngc li, cho
Bunker l khng lm trn trch nhim ca ng ta. Nhng Bunker th ngh khc, iu
quan trng l dn chng Min Nam Vit Nam t gii quyt nhng vn m h
t cho l cn thit k c vic Thiu ra tranh c m khng c i th.
Mc d b nhiu ch trch, nhng Thiu vn c c nhng thun im:
1. - Trong ba ng c vin, ng ta l ngi sng gi nht.
2. - Vic ti c c ca Thiu c li cho Min Nam Vit Nam nhiu hn.
3. - Thiu vn c th t a s phiu d tranh c c hai hay ba ng vin.
Cng thi im y, ti gi t Si Gn tr v Trng Lut Harvard.
CUC BU C H NGH VIN
Ngy 29 thng 8 mt s kin quan trng xy ra, ho hng hn l cuc

tranh c Tng Thng, v l nn tng ca s sng cn ca nn dn ch ca Min
Nam Vit Nam. Cc Dn Biu c bu cho mt nhim k mi. Qua s thng k,
dn s tng nn cuc bu c vo H Vin 1971 cng tng ln 22 ngi so vi nm
1967.
Khong 1242 ra tranh c ly 159 gh Dn Biu. C 53 ngi khng
iu kin v 90 ngi t rt lui sau . S c tri ghi danh t 5,8 triu nm 1967
tng ln 7,1 nm 1971. S c tri i bu l 78%.
S ng c vin thn chnh quyn c c 53% s gh H Vin. Cc ng c
vin i lp, c bit l ti Si Gn v cc Tnh Min Trung, ng c vin Pht Gio
thng c nhiu hn, khong chng 37% s gh. Nhn chung, 84 Dn Biu c coi
l thn chnh quyn, 60 Dn c i lp v 15 Dn Biu c lp. Theo thng k ca
Ta i S, phng chnh tr, 91 Dn Biu va mi c c trn tng s 159 ngi
nm trong 13 on th chnh tr c nhng khuynh hng khc nhau.
Cc Dn Biu do khi Pht Gio ng h thng ton b ti Thnh Ph
Nng v ngoi Tnh Tha Thin-Hu. Cc ng c vin c khi Cng Gio ng
h li t thnh cng hn. Ch c hai Dn Biu c c gc Cng Gio chng cng
Min Bc di c v 4 ngi Cng Gio thuc Nhn X ng. Tri li, 12 Dn Biu
c c gc Ha Ho, 3 Cao i, 8 sc tc thiu s Vng Cao Nguyn, 2 ngi gc
Chm v 6 ngi gc Min.
Hn phn na s Dn Biu va c c tui di 40. Ch c 41 Dn Biu
thuc nhim k trc c ti c c v phn ln nhng ngi ny t ra chng
chnh quyn Thiu trong sut nhim k va qua. K c Nguyn Quang Luyn,
thng gi l Dn Biu Vng, v ng ta b bt ti Bangkok khi mang mt sc tay vng
trn ng cng du tr v nc, cng ti c c trc i th ca ng.
Th nhng trong cuc bu c vo H Vin, chnh ph Thiu vn b tn cng l
t chc bu c thiu trong sng. Thng Vin kt n c 12 Tnh bu c khng
trong sch v thiu tinh thn dn ch. Ti hai trong s Tnh va ni, nhng ng c
vin ln ting kch chnh quyn u b tht bi. Thng Vin yu cu cch chc 5
Tnh Trng trong c mt ngi l b con vi Thiu v ti vi phm lut bu c.

Bunker gp ring Thiu v yu cu ngng chc ngi b con ny. Khi
Bunker trao cho Thiu ti liu chng minh vic lm bt chnh y th Thiu cm ly v
c ngay. Qu tht, chc Tnh Trng ca ngi b con Thiu c b mt v v ny,
nhng thay v b trng pht th ng ta li c thng ln chc ch huy mt khu chin
thut dc bin gii Vit-Min, ni m tin bc cn kim c nhiu hn do vic
bun lu qua bin gii.
C 22 Dn Biu c c m kt qu ca h b duyt xt li. Ti Cao Php Vin
phn quyt, 9 trong s ny c nhng chng c vi phm lut bu c hoc gian ln
phiu. Mt s nhng nhn vin trch nhim ti cc thng phiu b kt n v vo
t. Ba Tnh Trng b xem l nhng tay vo lm sai lc kt qu bu c.
***
Ngy 31 thng 8, Ti Cao Php Vin nhm hp v chp nhn trn thc t, K
rt lui cuc tranh c Tng Thng. V tuyn b ch cn mt ng c vin duy nht
trong cuc bu c ny. Trong n lc lm gim thiu s mt mt v uy tn c nhn
trc vic Minh v K rt lui, ngy 2 thng 9, Tng Thng Thiu ni chuyn vi
ng bo ca ng trn h thng truyn thanh v truyn hnh.
Thiu gii thch l do ti sao ng vn tip tc cuc tranh c mc d ch cn li
mt mnh ng ta trong cuc b phiu ngy 3 thng 10 sp ti. Thiu tuyn b: Nu
kt qu cuc b phiu vo ngy 3 thng 10 sp ti, ng bo vn cn tn nhim ti
th ti s tip tc nhim k 4 nm k tip. Ngc li, qua cuc bu c , ng bo
khng tn nhim, ti oan ha l ti s rt lui.
tr li quyt nh ca Thiu qua bi ni chuyn trn truyn hnh l s t
chi chc v Tng Thng nu s phiu khng c tn nhim, K dnh mt cuc
phng vn cho bo ch ngoi quc ti t tht ca ng trong cn c Khng Qun Tn
Sn Nht. Vi thi bt thng, khng cn t ch, K cho bit: Bng mi cch ti
s nh gc Thiu v o tng ca ng y. Ti l mt chin s, ti s chin u
chng Thiu n cng k c phi hy sinh mng sng ca ti thc hin mc tiu
. Nu ti tin hy dit Thiu l ti ang hy dit mt tn c ti th ti s lm, v ti
bo m vi qu v rng ti c kh nng thc hin iu .
K cng cho bit, ng ta khng th khoan nhng Thiu ngi thm 4 nm
na chic gh Tng Thng v cng kh c th tin l cuc bu c ngy 3 thng 10
s c din ra. K tip: Ti c cm gic nhng bt n quan trng c th din ra,
c bit l trong Qun i. V s din ra to ln hn t trc n gi. C nhiu du
hiu cho thy nhng vic h trng s xy ra, c th l m nay, c th l ngy mai.
Khi ti thc hin iu , tt c nhng v tr ng gn Dinh c Lp hy di i ni
khc. Th hi cc Tng lnh c my ngi ng h Thiu? Thiu l k n n.
Ti khng ngh l ng ta s tip tc lm Tng Thng thm c na.
Mc d b K e da nh th nhng Thiu vn khng quan tm. Ngy 4 thng
9 Thiu thng chc cho 24 i T ln cp Tng v b nhm tn T Lnh Ngnh
Cnh St Quc Gia.
Ngy 10 thng 9, tnh hnh bu c vn din tin. K cng b, nhc li ngh
ca ng ta nu trc l t chc li cuc bu c, theo Thiu t chc v K
s khng ra tranh c v s ch l ngi iu hp cuc bu c .
Ngy 15 thng 9, Pht Gio ku gi tn ty chay cuc bu c bng cch
khng i bu. Mt C Vn thn cn vi Big Minh t chc vi cuc xung ng ti
Si Gn. Ngy 22 thng 9, c 28 Ngh S yu cu hon li cuc bu c.
Ngy 29 thng 9, K ku gi nh cng v biu tnh nhng gii Pht T khng
tham d cuc biu tnh . Mt s Qun Nhn v xe c ca M l mc tiu cho
nhng ngi biu tnh gy kh khn. Thnh phn i lp bin tnh cnh chng

Thiu thnh chng M. Thiu cnh co trc cng lun, nhng ai tn cng v t
xe c s b bn ngay tc khc.
Thiu c c mt bi ni chuyn trc cng chng, tt nhng qu di, nhc
li nhng iu ng thc hin cho ng bo ca ng.
Cuc bu c ch c mt ng c vin c din ra ngy 3 thng 10 v
Thiu c 94% s phiu trong s 5,9 triu c tri i bu. Cc cuc biu tnh v
nh cng b tht bi v ng ph Si Gn tr li s tp np nhng khu
thng mi nh thng l.
Kt qu cuc bu c lm cho Ellsworth Bunker cm thy bi ri. Vi s c
tri bu qu ng, k c nhng vng hoang vng, km an ninh m ngi dn trc
y cha h c kinh nghim no v bu c cng b phiu cho Thiu, i vi
Bunker l mt iu bt thng. ng khc, qua thc t, ti nhng Thnh Ph v t
l ln s c tri i bu cho Thiu r rng l t. Do , Bunker nhn thng k kt qu
m Thiu a ra c iu g khng ng s tht. Thiu thng v nm gi
quyn lc ti cao l Tng Thng ca Min Nam Vit Nam nhng c l ng khng c
c ci vinh d trn vn.
***
Sut nm 1971 danh t Bnh nh Pht Trin gim tm mc quan trng
nh trc , ch gi l Chng Trnh Nng Thn. Bi l l thuyt v Pht Trin
Bnh nh xem nh thc hin xong, v nhng bt n ti nng thn cng gim
thiu kh nhiu. Tp trung vic pht trin ton din l mc tiu mi ca chnh ph
Min Nam Vit Nam phi thc hin. V vy chnh ph Thiu ra k hoch a
phng t v, a phng pht trin l nhng cng tc thi hnh trong nm 1969,
1970 c thay th bng k hoch 3 mc tiu: T v, t qun v t pht.
Ni r hn, nhng mc tiu ny i vi Bunker, xc nh ti Min Nam Vit
Nam: Nn an ninh chc chn cho dn chng Vit Nam, s hp tc gia dn chng
v chnh quyn v h m mt i sng tt p hn cho dn chng.
Nhn thc v t lc m chnh ph Si Gn mang ra p dng trn quy m c
nc l bn cht m nt bm su vo nh mnh c nhn ca ngi Vit Nam
cng tng hp vi hc thuyt t nhin ca Lo T. Nhn thc T rt sinh ng i
vi ngi Vit m t lu i nhng tn Pht Gio p dng.
T l nhn lnh ci nghip, ci qu bo nhng cng lc chuyn i nhng
nghip y tr thnh thun im cho chnh mnh. i vi ngi Pht T, T l v
thc, c v khng, cn v mt tr thnh l v thng.
Nhn thc t lc, do i vi ngi Vit Quc Gia tr thnh lun im
quan trng c bit i vi t tng ca nhm i Vit vo thp nin 1930. V t
tng ca nhm i Vit y li c Thiu v nhng ngi Tn i Vit cng tc
vi ng ta mang ra ng dng vo nm 1971 trong mc tiu ti lp nn an ninh v
pht trin, nh nhng phng chm m chnh ph phi hon tt cho c Min Nam
Vit Nam .
Qun i chin u B Binh ca Hoa K s hon tt vic rt khi Min Nam
vo cui nm 1972, v i vi Bunker, 12 thng cn li trong nm 1971 l c hi
Qun i Hoa K tip tc cuc chin u chnh ph Si Gn rnh tay cng c
nn an ninh vng mnh ti nng thn.
Do th, trong nm 1971 t trng tm vo vic ti hun luyn 1 triu ngi
thuc thnh phn Nhn Dn T V, cc S on Qun i Vit Nam Cng Ha
gim cc cuc hnh qun ln m ch lng dit ch nhng vng kim sot, nng
cao trch nhim ca cc lc lng a Phng Qun v Ngha Qun.

Thiu cng b nhim 13 Tnh Trng mi thay th cho cc Tnh Trng c
km hiu nng v ci t Ngnh Cnh St. Lc lng Cnh St Quc Gia tng ln
122.000 ngi. Vo cui thng 1 nm 1972 c khong 31.618 Nhn Vin Cnh
St v phc v ti 2.102 lng, v vy cc v khng b gim t 10.000 trong nm
1970 xung cn khong 6.000 v trong nm 1971.
Kinh t ti Min Nam Vit Nam trong nm 1971 t c nhng bc tin
ng k. Vn xut nhp cng khng cn nm trong tay mt s ngi h d b
thao tng. Thu nhp cng tng v chuyn sang Ngn Hng Quc Gia i
thm ra nhiu ngoi t. Hng ni a sn xut tng nhanh nh chnh sch gim thu.
Sut trong nm 1971, sn xut la go t 6.1 triu tn nh ging la
nc m Hoa K th nghim ti Min Nam nm 1967. Ngnh nng nghip tng
13% so vi nm trc . Sn lng c nc tng t 4 n 5%.
Sau cuc bu c H Vin, c tin n l Thiu s mi Gio S Nguyn Vn
Bng, Ch Tch Phong Tro Quc Gia Cp Tin, lm Th Tng, dung hp gia
thnh phn i lp v sch lc uyn chuyn ca Tn i Vit. ng thi Thiu
cng mun thot ra vng vy khng ch gia Tng Quang v cc Tng lnh thn
cn Quang v nhm ti phin v kinh t nm trong tay nhm Cng Gio c th lc,
c h tr t khi ng bo Cng Gio di c v cc tay kinh ti ngi Vit gc
Hoa Ch Ln.
Mi tin trin kh quan v mi mt ti Min Nam Vit Nam trong nm 1971
thc s lm cho H Ni lo ngi. L Dun, ngi k tc quyn lc H ch Minh, trong
phin hp vi hng ng lnh o H Ni phi cnh gic, k t khi cuc chin tranh
c pht ng t nm 1946, y l ln u tin cc nh tr thc t sn Vit Nam
t chc c hiu qu v h c kh nng nh bi sch lc ca cng sn Vit
Nam.
Sau , theo bo co ca mt ng vin cng sn cao cp o thot, L
Dun ni trong phin hp : Nu ny tip tc, s chin thng ca chng
ta s phi li li t 20 hay 30 nm na.
Hu qu, hai ton m st c bit c ch nh thm nhp vo Min Nam
Vit Nam, c nhim v m st Gio S Nguyn Vn Bng, v ngi th hai l Gio
S Nguyn Ngc Huy, chin lc gia hng u ca Tn i Vit.
Ngi hng gh sau ca xe, khi dng v n lu thng mt ng t, Gio
S Nguyn Vn Bng b m st do mt ngi i xe gn my km hai bn xe v
nm mt qu bom xung di gm xe ca ng. Cng ngy y, ngi c nhim v li
xe gn my theo xe v bo v ng ngh nh v l do b bnh.
Cnh St khm ph v bt c ton m st th hai trc khi h thi hnh
h st Gio S Huy. Th nhng Huy vn l ngi m H Ni lun lun tm cch
git hi.
Trc vic Bng b m st, Thiu phi gi Tng Khim li chc v Th
Tng iu hp mt bn l Tng Quang v cc tay ti phin kinh t v pha kia
l thnh phn nhng ngi Quc Gia v lnh t cc ng phi chnh tr.
Nhng vn ch yu thc hin c a n mt nn an ninh v kinh t
n nh, c hai u l ti cn thit cho s sng cn sau khi Chng Trnh Vit Nam
Ha Chin Tranh hon tt. Bunker v Thiu l nhng ngi c trng trch thc
hin iu . Th nhng tt c nhng thnh qu trn khng tn ti lu di. Nm
tip n l 1972, Min Nam Vit Nam nhn lnh trch nhim t bo v ni ln
iu .

CHNG 12
1972: Nm y thch thc
Nhng tham vng v chnh tr thng khi xy ra ngoi nhng lng gi v

phn on ca con ngi, ngoi tr t c nhng chin thng ni chin trng.
Nm 1972 H Ni mun trc nghim ton b tham vng chnh tr ca h qua vic
xm lng Min Nam Vit Nam lng nh K Hoch Vit Nam Ha Chin Tranh
ca Min Nam thc s t c kh nng n mc no.
Trong bi ni chuyn trc cng lun, Thiu bo ng vi ng bo ng
rng nhng trn chin m mu sp sa xy ra.
Ngy 26 thng ging nm 1972, Bunker bo co vi Nixon, trong thi gian
va qua, ch qun hon ton b ng. Nhng c nhiu triu chng cho thy
rng, trong nhng thng sp n, H Ni s m ra nhng cuc tn cng quy m.
Thng 12 nm 1971, t nht bo qun i nhn dn ca H Ni vit mt
bi x lun, nhn mnh rng, vic Qun i Hoa K rt qun a n mt cn
cn mi ti chin trng Min Nam Vit Nam, v vy ch im chnh lc ny l m
ra cc t tn cng. Trc , u nm 1971, con diu hu trong chnh tr b L
Dun ving thm Mc T Khoa v xin Nga S vin tr thm v kh. S v kh y
n Cng Min Bc Vit Nam khi u t thng 1 nm 1972. Thm na H Ni
cng bit, Nixon trong nm 1972 ang chun b chuyn du thuyt ti Bc Kinh v sau
l Mc T Khoa. Do vy, Hoa K s khng c nhng phn ng mnh m nu H
Ni c cc cuc tn cng quy m trong thi im ny.
Bunker tin on, H Ni s thay i chin thut ca h, bt liu lnh hn,
cng lm cng ch l nhng t pho kch vo cc mc tiu xa hn ni tr qun ca
h nh tng p dng vo khong gia nm 1969. Trong trng hp xy ra,
Bunker c tnh, vi s h tr v mt Khng Qun ca Hoa K, Min Nam Vit Nam
c kh nng chn ng cc cuc tn kch nh th.
Ellsworth Bunker cho rng mc tiu ca H Ni l tip tc gy tr ngi v
chng i gia dn chng Hoa K v Washington v vic tip tc ng h Min Nam
Vit Nam. ng ta ni vi Tng Thng Nixon, Hoa K vn cn gp nhiu kh khn
v nguy him bi v k th vn cn kh nng gy p lc v mt chnh tr ngay ti
Hoa K buc chng ta phi hon ton gii gii.
Bunker tip, trong vi thng sp ti s c nhng trn quyt lit xy ra, quy m
hn c hng chc nm qua. Mc d Min Nam Vit Nam t nhn lnh trch
nhim th nhng l gnh nng qu mc chu ng ca h, do i hi s tip
tc c mt ca Hoa K v mt qun s. Ellsworth Bunker nhn nh, H Ni m
cc cuc tng cng kch vo gia thng 2 khi Nixon ang c mt ti Bc Kinh.
Cc nh lnh o H Ni tng hp gia l thuyt cch mng ca Lenin vi
ch thuyt php tr ca Trung Hoa p dng lu i cai tr x s ca h. Binh
thuyt gia Tn T vit: Chin tranh l mt vn quan trng sng cn ca mi
quc gia, l con ng a n sng hay cht, tn ti hay b hy dit.
Dng gii php qun s, H Ni cho rng p ng ng thi c. Thi c
l iu kin xy n, nu khng kp nm bt, n s qua i nh t sng v b. Thi
c cng s to nn bin c nu nhng ai bit vn dng ng hng i ca n.
nm c thi c, i phi c Th, chng hn nh cc lc lng qun s,
thc hin nhng g thi c a n tr thnh hin thc. Nm 1968 cuc tng cng
kch Mu Thn, i vi H Ni, l thi c t c nhng thnh qu ti bn ha
m.
Nhng ngi cng sn Vit Nam khng bao gi b l c hi khi thi c
n. H tin rng thi c s to nn nhng iu kin lch s quan trng.

H ch Minh tng ni vi cc thn tn ca ng ta: Do s thiu hiu bit v
iu kin lch s th gii, khng bit ng dng lm cn bng lc lng v thiu
chin thut do phn ng dn chng hnh ng trong iu kin cha chn mi
hoc h khng bit khi no phi hnh ng (Porter, trang 24). l ch thuyt c
hi ch ngha ca Lenin (Roche in settlement).
Nhng bc leo thang qun s mnh m vo nhng nm c cuc bu c
Tng Thng Hoa K vi ch ch ca H Ni l nhm tng p lc buc Washington
phi gii quyt nhng vn ca H Ni ti bn thng thuyt, trc nhng tin
trin ti chin trng m H Ni dnh ly c. Cc nh lnh o H Ni lun
trnh n thc cht nhng vn m ti bn thng thuyt t ra, v ch a ra
nhng ming mi ru ng, xoa du nhng thnh phn cc hu trong chnh ph
trong tin trnh chun b cho cuc bu c Tng Thng ca h sp n. Chin thut
p ng ng nhng nhu cu, trong nn chnh tr Hoa K, qua cc cuc tranh c
Tng Thng v tnh chung p ng nhng iu m H Ni xem l thi c.
ng li cng rn ca Nixon v nhng phn on nhy bn ca Bunker
c th thch ti chin trng. Vit Nam Ha Chin Tranh, Bnh nh v Pht
Trin, thc thi hin php, tt c u tr nn v ngha nu lc lng qun s ca
Min Nam Vit Nam b b gy vo nm 1972 trc nhng cuc pho kch v tn
cng ca H Ni. Nh Nixon vit li qua cun hi k ca ng, qu l mt iu
in r nu vic thnh cng hay tht bi ca Hoa K trong chin tranh Vit Nam ch
trng mong ng Minh ca chng ta l Min Nam Vit Nam.
Thc ra th cc nc ng Minh tham chin ti Vit Nam v c Min Nam
Vit Nam cng tin liu v chun b kh chu o. Phn ln cc n v chin u
ca Hoa K ri khi Vit Nam. B Trng Quc Phng Laird ving thm Si
Gn vo cui nm 1971 v ng ta khng ng nhng tin trin m Min Nam Vit
Nam t c. Nhng mc ch v yu cu ca Bunker v Abrams i hi, pha
Min Nam Vit Nam xem nh t c. Laird ngh, vic trit thoi qun v nc
s nhanh hn. Thiu ng v ch yu cu tng vin tr tng xng.
Trong thi gian H Ni chun b m ra cc cuc tn cng quy m vo Si
Gn cng nh Washington sa son c k hoch i ph, th Henry Kissinger li
li thm mt bc na trong cuc thng thuyt vi i phng.
Sau cuc bu c Tng Thng v ch c mt ng c vin duy nht vo cui
nm 1971, i vi Washington l iu xy ra bt thng v chnh v th, Kissinger
khng c thin cm bnh vc v tr ca Thiu qua cuc thng thuyt. T ,
Kissinger ngh cho H Ni, mt cuc bu c Tng Thng mi ti Min Nam
Vit Nam s c t chc, 6 thng sau khi hip c c hai bn, Hoa K v H
Ni, tha thun, Kissinger tin rng mc tiu chnh tr m Nixon c theo ui l thc
hin mt nn ha bnh trong danh d cho d Nixon khng ng h c nhn Nguyn
Vn Thiu.
Alexander Haig, ph t ca Kissinger, lin bay n Si Gn v gp Thiu vo
ngy 23 thng 9 nm 1971 tho lun v quan im mi m Hoa K s a ra.
Haig ni vi Thiu rng Washington cn s h tr cho chin tranh ca dn chng ti
Hoa K nn phi a ra sng kin ha bnh mi trc cng lun vo cui ma Thu.
iu chnh yu trc khi cng b sng kin mi ny, Hoa K mun Thiu ha l s
t chc Tng Thng Min Nam Vit Nam v s t chc cuc bu c khc.
Haig cho Thiu bit, theo quan im ca Nixon, cuc bu c Tng Thng
Min Nam va qua l mt tr ngi ln trong vic Hoa K tip tc ng h Min Nam
Vit Nam. Vn chnh yu cn li trc khi t tha thun chung cuc l s c mt
ca Thiu trong chnh ph Si Gn.

Khng a ra sng kin ha bnh mi, Nixon e ngi Quc Hi Hoa K s ct
gim vin tr k c mc qun s m Hoa K ang h tr Vit Nam. Chnh v th,
Kissinger son ra d tho mi m Nixon ng ni dung bn d tho ny.
Vn cn li l thuyt phc Thiu.
Trc cng lun, d tho mi ny nhm ngn chn s ch trch ca thnh
phn phn chin i hi Hoa K phi n phng rt qun. Nu H Ni bc b d
tho mi ny, Tng Thng Nixon s cng b nhng ng ca H Ni vi Hoa K
qua cc cuc thng thuyt mt. V nh th, theo Nixon, c y nhng thun
im ng c th trc tip theo ui thc hin K Hoch Vit Nam Ha Chin
Tranh.
Haig mun Thiu ng trn nguyn tc nh th v ng thi cng ha vi
Thiu l Hoa K s khng a ra sng kin mi ny cho H Ni cho n khi no
Tng Thng Min Nam hon ton ng . D tho mi ny, Haig gii thch vi
Thiu, gip Thiu t quyn li ha bnh cho quc gia ln trn v tr c nhn, v
nhng k ch trch Thiu khng cn l do g kt n ng l lc cn ca tin trnh
ha bnh. D tho mi ny phi cn thm 3 thng na Min Nam Vit Nam v
Hoa K tho lun thm chi tit.
Thiu tr li, Hoa K c th ni ring cho H Ni bit, ng ta s t chc Tng
Thng nu tin trnh c thc hin ng ngha. V trong trng hp y, Thiu
cng s khng ra tranh c na sau khi cuc chin tranh chm dt nh Thiu
tng tuyn b trc y trc ng bo ca ng.
Haig hi Thiu, ha gii s bt mn ca dn chng Hoa K v vn ch
c mt ngi ng c Tng Thng, Thiu c d nh mi nhng thnh phn i lp
tham d vo ni cc ca ng khng. Thiu cho bit, ng s mi mt s ngi thuc
khi Pht Gio tham gia chnh ph.
Cng ngy y, Thng Vin Hoa K ku gi, trong thi hn 6 thng, nu H
Ni phng thch t binh M th Hoa K hon tt vic rt qun ra khi Min Nam Vit
Nam.
Tip n, Thiu khng h c tham kho trc, 8 im d kin vic Thiu
t chc c trao cho H Ni ti Paris ngy 11 thng 10 nm 1971. p li, H Ni
mun c cuc hp mt vi Hoa K vo ngy 20 thng 11 nhng ri sau h hy
b.
Thng bo s hy b phin hp mt, nhng khng ni ni dung cuc hp ,
Thiu tin on, H Ni mun tr hon ch xem kt qu sau chuyn Nixon ving
thm Trung Quc vo nm 1972, trc khi H Ni vo bn hi ngh thng thuyt
nghim chnh.
iu lo lng ca Kissinger l quyn lc ca Nixon quyt nh v cuc chin c
th b Quc Hi tc ot, li khng xy ra nh ng ta tng. Vo thng 10 v thng
11 nm 1971 H Vin Hoa K tht bi trong vic a ra biu quyt chm dt s
tham d Hoa K vo chin tranh Vit Nam. Nhng y Ban i Ngoi ca Thng
Vin t ra gii hn vic vin tr cho Cam Bt, m u vic p dng tng t
cho Min Nam Vit Nam v sau.
Ngy 19 thng 11, Hi ng Hng Y Cng Gio Hoa K b phiu 158/36,
trong c cu: Tt c nhng l tng m chng ta hy vng tip tc can d vo
cuc chin ny, gi y tr thnh hoang tng, bi chnh n hy dit sinh
mnh ca con ngi v tn hi c gi tr v o c. Cc Hng Y Hoa K kt lun:
Chnh v th, s phn khng ca chng ta a cuc chin chm dt nhanh hn
l iu ti cn thit m lng tm i hi.
Thng ging nm 1972, Hubert Humphrey v Edmund Muskie v cuc tranh
c Tng Thng 1972 vi ch ku gi chm dt tc khc chin tranh Vit Nam.

Thi im y, Tng Thng Nixon mun a ra trc cng lun ni dung cc cuc
hp mt ca Kissinger nhm tm s h tr cho k hoch Vit Nam Ha Chin
Tranh. Bunker, theo ch th ca Nixon, trao cho Thiu bn tho d tho mi m Tng
Thng s c cho kha hp Quc Hi mi din ra sau k L Ging Sinh v nm mi.
Mi cho ti lc ny, Thiu mi thy 8 im trong c im ng s t chc m Hoa
K trao cho Bc Vit vo thng 10 trc .
Thiu phi ngh th no vai tr ca ng ta qua cc cuc thng thuyt? Haig
bo m vi Thiu vo thng 9 l ni dung sng kin ha bnh mi Kissinger s
khng thng bo cho H Ni nu Thiu cha c bit trc. Thiu cm thy ng ta
b Hoa K phn bi qua cc cuc thng thuyt mt.
Bn ngy sau , Thiu trao cho Bunker bn vn, ph nhn 8 im trong d
tho m Kissinger d tho. ng ta cho bit, cn c thi gian nghin cu.
Thiu t cu hi, ti sao vic H Ni rt qun ca h ra khi Min Nam Vit
Nam li dng nhng t ng m ch mt cch m h? T trc n gi, Thiu tip,
c Si Gn ln Washington u a ra trc cng lun li tuyn b: Vic rt qun
ngoi nhp ti Min Nam Vit Nam phi thc hin tng ng. Hai chnh ph cn
phi vng im trng yu ny, Thiu ngh, v ng ta mun Washington lm sng t
im .
Nhng Washington th tri li, mun dng nhng danh t uyn chuyn
Thiu c th chp nhn m thnh phn thn cng sn cng c th gii thch theo
iu h ngh. Cui cng, Thiu cho bit, ng ta mun bn d tho c B Tham
Mu ca ng nghin cu, v thm rng nu khng, Thiu s hon ton khng chp
nhn bn d tho m Washington s cng b.
Tho lun v nhng im bt ng ca Thiu, Bunker cho rng, trong 8 im,
vic rt qun tng ng c t ln hng quan trng. Ton bn d tho nhn
mnh s c mt ca qun i Bc Vit ti Min Nam Vit Nam l bt hp php k c
vic yu cu rt tt c cc lc lng qun s c mt ti ng Dng phi rt v
lnh th ca h. Th nhng, Thiu mun, im th 5 trong bn d tho mi phi
xc nh r rng vic rt qun. Bunker cho bit, bn d tho ca Hoa K ch nhm
mc ch gii thch nhng iu cn bn v tng qut, khng phi l bn d tho
chung cuc. Do khng th gii thch mt cch chi tit.
Nixon phi quyt nh hon li s cng b ca ng duyt xt li nhng
iu Thiu phn i. Bunker c ch th gii thch cho Thiu hiu rng, vic
chuyn cho H Ni bn d tho trc , vo thng 11, m khng c s tham kho
vi Thiu trc, chng qua l s ng nhn ca Kissinger. V Kissinger ngh rng, s
ng ca Thiu qua vic trnh by trc , trn nguyn tc, c Thiu ng
v Kissinger thnh tht tin tng rng nhng chi thit vit ra v sau l da vo s
ng gia Thiu v Haig tho lun.
ng thi Nixon mun a ra lc nhm gim thiu s phn i ca Quc Hi
trong vic chnh ph s c nhng phn ng khi H Ni tung ra cc t tn cng s
xy ra vi thng sau .
Lc Bunker trnh by bn d tho ca Nixon, ng thi ng cng xc nh
nhng iu m Washington s thc hin: Qun i Bc Vit s rt qun trc khi c
cc cuc bu c c t chc. Tm in trong bn d tho c thc hin qua tin
trnh hai giai on. Giai on u, c Hoa K ln lc lng ng Minh s rt qun
v cc t binh M s c phng thch ngay sau nhng iu cn bn ca hip c
tha thun v k. Nhng ch im khc, bao gm c vic qun i H Ni rt
qun v cc cuc bu c, s c tho thun gia cc thnh phn ngi Vit vo
lc Qun i Hoa K hon tt rt qun.

Giai on th hai, cc vn gia cc thnh phn ngi Vit t gii quyt ch
thc hin sau khi hip c ha bnh c cc bn ng v k. iu c
ngha l s khng c cc cuc bu c ti Min Nam nu khng t c tha c
cui cng l qun i Bc Vit phi rt ra khi Min Nam Vit Nam.
Bunker li gp Thiu vo ngy 17 thng 1 tho lun v duyt xt bn d
tho nhm p ng nhng i hi gia Washington v Si Gn. Cui cng, d tho
8 im cng c Tng Thng Nixon ph bin trc cng chng vo ngy 25
thng 1 nm 1972.
ng Nixon ku gi H Ni nn hiu rng s khc bit gia tin trnh ha bnh
m Hoa K a ra v vic Hoa K u hng trc nhng ngi cng sn ti Min
Nam Vit Nam. Nixon ti xc nh Min Nam Vit Nam phi c t do v khng
b e da t bn ngoi p t nhng vn chnh tr, vi cc cuc bu c c
t chc cng bng do s tha thun ca cc thnh phn.
Nixon ng thi cng duyt xt li ni dung cc cuc hp mt v c nhiu
im khc bit khi ph bin trc qun chng Hoa K. Kissinger tr thnh ngi
vt qu thm quyn a ra nhng vn lin h n chin tranh.
Vi ngy sau , Kissnger gi mt in vn khen ngi cho mt nhn vin
m trch v tuyn v thc sut nhiu gi ban m theo di v ghi nhn tt c
nhng cng in m vi h thng ring, Bunker chuyn v Ta Bch c. S di
tr qua cc cuc thng thuyt ca Kissinger c gi kn mi n Ma Thu 1972
khi cc cuc tng tn cng ca H Ni c thc hin mi c tit l.
Vo u thng 2, Washington thng bo cho Bunker bit l Ng Gic i
s tng cng nhng hot ng ca Khng Qun p ng vi tnh hnh chin s
s xy n. Gia Ma H c 6 Hng Khng Mu Hm v 200 my bay B52
sn sng tr a nu H Ni leo thang chin trn.
Vi m sau thng 2 c nhiu du hiu chng t H Ni sa son m cc
cuc tn cng ln ti Vng ng Bng Sng Cu Long, Rng U Minh. Mt t binh
ca qun Bc Vit b bt ti Min Nam khai, lnh tn cng b hon li bi v Qun
i Min Nam Vit Nam d on ng v chun b i ph. Ngay t u
thng 1, Min Nam Vit Nam c cc cuc hnh qun cn qut vng ny.
Thng 3, oanh tc c B52 c yu cu oanh tc khu vc tnh nghi a
im tp trung qun ca Bc Vit chung quanh khu vc Khe Sanh v A Sao v
hng Ty Bc Hu. Tng t, Min Nam Vit Nam m thm cc cuc tn cng
sang Cam Bt nhm y qun H Ni ra xa Thnh Ph Si Gn.
Trong thng 4, H Ni m ba cuc tn cng quan trng cp s on v c
xe tng h tr, trn ngp mt s c im ng qun ca Qun i Min Nam.
Cuc tn cng th t, H Ni nhm nh chim Tnh Bnh nh, dc vng bin Min
Trung Vit Nam.
Theo nhng ngun tin tnh bo t B Tham Mu, Bunker d bo v bo
cho Tng Thng Nixon vi thng trc , tnh hnh chin s s xy ra. V iu
Bunker d on hu nh ng. Ba cuc tn cng ln xy ra ti nhng ni c
tnh, nhng cuc tn cng th t th c v bt ng v xy ra pha Bc ca Thnh
Ph Si Gn v li cch xa lnh th ca Cam Bt, ni hu c ca vit cng.
Vo cui thng 3, nhn vo nhng ngy l ngh cui tun ca tun l Phc
Sinh, H Ni mun ph trng sc mnh ca h vi Qun i Min Nam Vit Nam
qua K Hoch Vit Nam Ha Chin Tranh, trn qua khu qun s, v m cc cuc
tn cng. Ba s on cng sn Bc Vit vi s h tr ca 300 chin xa hng nng
T54 ca Nga S v ha tin 130 ly trn ngp cc c im ng qun ca Qun
i Min Nam dc gii tuyn.

Th nhng H Ni li tro tr, cc cuc tn cng xy ra l do nhng ngi
Min Nam ng ln chng i chnh ph, dnh li ch quyn Min Nam thot ra khi
tay quc Hoa K. Ri h a tng lc lng ca h trn ng, uy hip dc gii
tuyn phi qun s. Gii tuyn phi qun s c hnh thnh gia Vit Minh v
ngi Php qua hip nh Geneva 1954 v sau c ti xc nh l bin gii
c gi tr v mt php l qua cc cuc thng thuyt ti Paris nm 1968.
Khi H Ni a xe tng trn qua gii tuyn 17, c Tng Abrams v Bunker
u khng c mt ti Si Gn. Bunker th i thm v ng ta nhn ma L Phc Sinh
Kathmadu, cn Abrams th thm v ti Phi Lut Tn. Lc lng c nhim v bo
v dc gii tuyn l S on 3 tn lp Vit Nam Cng Ha. Hai Trung on ca S
on ny va a n vng gii tuyn ch mi c hai tun trc khi cng qun tn
cng S on ny li khng c cc n v tr b, i bc trang b thuc tm ngn.
Do bo ton lc lng, v T Lnh S on ch cn cch duy nht l ch th
cc n v thng xuyn thay i a im ng qun. Chnh thi gian chuyn qun
ca hai Trung on thuc S on ny l khe h H Ni nghin cu v nhm
vo m tn cng.
V T Lnh S on 3 l Tng Giai v T Lnh Vng l Tng Lm. C hai
ngi u tin on, nu c cuc i tn cng, H Ni s i t hng Ty, t pha
Lo. Th nhng cng qun li khng i theo hng y.
Lc lng bo v vng gii tuyn so vi cng qun lc tn cng l 1 vi 3.
Li thm thi tit xu, Khng Lc Hoa K khng oanh tc chnh xc vo cc n v
Bc Vit. Chiu ngy th hai ca cuc tn cng, tt c cc c im dc theo gii
tuyn qun s Min Nam Vit Nam b trn ngp v phi rt lui. Tng Giai phi
ti t chc lc lng cn li ca S on v phng th Ca Vit v Sng Miu
Giang. Chi i Thit Gip mi thnh lp ca S on ny ang trong thi gian hun
luyn cng phi b d chng trnh hun luyn tung ra chin trng. H Ni lc
y vt qua ln ranh gii tuyn khong 10 dm.
Theo dng ngi t nn t ng H v hng Nam, trong c c Qun
Nhn ca Trung on 57 S on 3. H mt tinh thn v r ng. Tng Giai vi
vng tp hp li, ng vin tinh thn v tr h v n v chin u. Ch Huy Trng
Trung on 56 ng ti Tri Caroll v hng Ty ri vo trng thi khng hong
khi nhn thuc cp u hng cng qun v chng ai gip h. Ri sau , chnh
ng v nhng Qun Nhn cn li cng u hng. Mt sn pha Ty b b trng,
Tng Giai phi rt v hng Nam, gn Tnh L Qung Tr.
Mt phng tuyn mi c xc lp vi s tng cng gm 9 Tiu on Bit
ng Qun, mt L on Thy Qun Lc Chin v cc n v cn li ca S on
3 ca Tng Giai nhm chn ng cc cuc tn cng mi ca H Ni.
Trong cuc tng cng kch vo nm 1968, H Ni vn tn trng ln ranh gii
tuyn 17. Chnh v th m s vi phm ca H Ni, trn qua vng phi qun s ln
ny, Tng Thng Nixon c l do gi cho Thiu mt bc th, xc nh Hoa K s
dng bin php qun s v thc hin nhng iu cn thit bo v Min Nam Vit
Nam. Tng Thng Nixon cng yu cu Thiu ng ph bin bc th ny. Ngy 4
thng 4, Nixon ra lnh Hoa K oanh tc Min Bc Vit Nam nhng t v tuyn 18 tr
vo, nhm tiu dit cc cn c tip vn m H Ni tch tr trn qua vng phi qun
s, tn cng Min Nam Vit Nam.
Ngy hm sau, Bunker gi mt bn tng trnh v Washington. Bunker
cho bit, cng qun chun b sn sng trn chim v tn cng vo Kontum.
Vng Cao Nguyn Min Nam nhng khng hiu v sao h li thay i k hoch.
Bunker yu cu Hoa K n nghin cu.

Sau , H Ni m mt trn tn cng th hai, khng phi ti Kontum. Ba s
on ca h tn cng vo Bnh Long, nm hng Ty Bc ca Si Gn, mt Tnh
t dn chng v gn bin gii Cam Bt. S on th nht chim mt Qun nm
hng cc Bc ca Bnh Long. S on th hai chim Tnh L An Lc v s on
th ba nhm ngn chn s ti chim ca Qun Lc Min Nam Vit Nam. Mc ch
ca H Ni l dng Tnh L An Lc lm th cho chnh ph cch mng lm thi
min nam Vit Nam.
Ngy 6 thng 4, cng qun bt u tn cng Tnh L Lc Ninh vi 25 n 30
xe tng, v do chim v tr ny ch trong vi gi. Mt n v qun Min Nam gi
n tng vin b tn cng v phi rt vo rng vi tn tht nng n. Vi ngy
sau, mt s lc lng ca Min Nam cn li vn cn tip tc chin u v c th
pha Nam ca Tnh L ny.
Cng lc y, An Lc c tng cng hai Tiu on thuc cng Tnh. Lc
lng qun s trong vng khng cn qun tr b tng cng v cc n v ny
c gi i Qung Tr hoc Kontum.
Thiu hp vi B Tham Mu ca ng v quyt nh a S on 21 B
Binh t Min Ty ln tng cng Lc Ninh theo yu cu ca Tnh ny.
Ngy 7 thng 4 Ellsworth Bunker gp Thiu. C hai ng duyt xt li ba
mt trn m H Ni va pht ng trong k L Phc Sinh: Vng Phi Qun S,
Kontum v Bnh Long-Ty Ninh dc bin gii Cam Bt. Bunker cho Thiu bit s
tng cng hot ng ca Khng Qun Hoa K. Cn k hoch ca Thiu, ang phi
hp cc n v chun b t phn cng. Thiu tip, ng ta phi d tr a S
on 21 ti ng Bng Sng Cu Long ra gii tuyn 17 tng cng vi 9 Tiu
on Bit ng Qun, 3 L on Thy Qun Lc Chin, ba S on B Binh khc
ang c mt ti vng gii tuyn ny. Mt trn Kontum, Thiu tnh a 2 L on D.
Thiu tin tng vi k hoch y s chn ng c tham vng ca H Ni.
Th nhng cuc chin ti Hoa K li cng kh khn hn. George McGovern,
mt ng vin Tng Thng ca ng Dn Ch, vi vng ln ting, cho rng cuc tn
cng ca cng qun xc nh vi ng rng: Trn chin lm cho Hoa K khng
cn hy vng theo ui. Rng, mi hy vng m ngi M ang bt u trng i
Min Nam hon ton tan bin. Chnh thnh phn phn chin M ti Hoa K
vit sn trang s tht bi cho Min Nam Vit Nam.
Qun cng sn Bc Vit dnh c nhiu thun im trc. Cng trng
7 ca h c mt pha Nam An Lc v kim sot con ng l s 13 dn vo
Tnh L nh b ny. Mc tiu ca h l chn ng L on 1 D Vit Nam Cng
Ha tin vo tip vn Tnh l. Cc bi p v nhng khu t trng m trc thng c
th p dc do cng trng 9 Bc Vit chim c. V vy An Lc cng khng th
gii cu bng trc thng vn.
p li k hoch Bc Vit, Thiu a S on 21 ln An Lc thay v ra Vng I
nh d tr. Ngy 12 thng 4, S on 21 bt u t Tnh L 13 tin vo tnh L
b bao vy. Tnh n lc ny, ti An Lc lc lng Min Nam Vit Nam c khong
3. 000 binh s.
Ngy 13 thng 4, ch qun bt u m cc t pho kch t vo Tnh L.
Tri va mc, h bt u tn cng bng xe tng. Do s thiu lc lng b binh bo
v nn xe tng Bc Vit d dng b ha tin chng tng ca Min Nam Vit Nam tiu
dit. Sau ba ngy tn cng, ch qun b thit hi 23 xe tng, th nhng h vn
kim sot phn na Tnh L v pha Bc.
Cng trng 9 vit cng mt ln na c chim phn na An lc m h cha
lm ch c. Lc lng ch chia lm hai cnh, t hng Bc v hng Nam,
nhng c hai u b tht bi.

Cng thi im y, s on 3 Bc Vit ct t trc giao thng con ng
chnh t Bnh nh dn n 3 Qun v pha Bc. Hai Trung on Min Nam Vit
Nam hnh qun gii ta v b nh bt. Con ng chin lc t Bnh nh chy ln
Kontum v cc Tnh Vng Cao Nguyn cng b cng qun ct t. Nhiu lc
lng cng qun di chuyn v tp trung chung quanh Kontum, cho thy mu ca
h nhm ct Min Nam Vit Nam lm i.
Mu y, H Ni th mt ln vo nm 1965 v dn n vic Tng
Thng Johnson quyt nh a B Binh vo chin u ti Min Nam.
Tng t, pha Bc Bnh nh l Tnh Qung Ngi, cng qun tn cng ba
tri t nn nm ngoi Tnh L, gy cho 60. 000 ngi tip tc l nn nhn ca
chin tranh. Trong vng mt thng, lc lng cng qun kim sot 55 p, tng
ln 11 so vi nm 1971.
Ngy 16 thng 4, Tng Thng Nixon ra lnh B52 nm bom xung Vng Cng
Hi Phng, ni m hu ht cc tu Lin s ch vin tr qun s cho H Ni cp
bn. Anthony Lewis vit trong t New York Times rng: Hoa K l k ng gh tm
v l k dng sc mnh ph hoi th gii nhiu nht.
Cc cuc tn cng xy ra nghim trng 11 Tnh ca Min Nam Vit Nam.
Gn gii tuyn phi qun s, cng qun tp trung chun b cho t tn cng mi.
Rt nhiu Binh S Vit Nam Cng Ha xng ng c gi l anh hng. Con trai ca
B Trng Phan Quang n l mt Phi Cng, sau bn ln my bay ca anh b cng
qun bn. mi gy cnh v rt, v xem nh anh ta cht. Nhiu Phi Cng khc khi
tn cng ra Min Bc h ch c bo v bi nhng m my en.
Thnh Ph Qung Tr c bo v l biu tng tinh thn chin u ca
ngi Vit Quc Gia, nhng trng hp Kontum li tr thnh nhng ti ngi
khen k ch trch. H Ni xc nh, s on ca h ti vng ny hon ton b tiu
dit.
Trong 33 Tnh cn li ca Min Nam Vit Nam t chin tranh hn, th cuc
sng ca ngi dn vn din ra bnh thng. Nht l Vng ng Bng Sng Cu
Long, dn chng vn ng h chnh ph. Gi c n nh, i sng thanh thm hn
nhng vng khc.
Gia thng 4, sau khi c cc n v tng cng. Tng Giai m cc t
phn cng vo dc gii tuyn vng phi qun s. Cc n v tham chin khng phi
di chuyn xa ni ng qun. Nhng vi chin thut ng a ra lm cho cc n
v tng cng ln ln do khng t c nhng hiu qu chnh xc trong vic
phn tn cng. Cc ch huy cc n v thuc cp ca Tng Giai v c binh s mt
tin tng. Mt khc cc trn ma pho ca Bc Vit vn t tip tc. Chnh v
nhng yu t lm kh nng cc n v tham d gim st r rt.
Ngy 18 thng 4 cng qun li m cc t tn cng vo Qun Lc Vit Nam
Cng Ha chung quanh Tnh L Qung Tr. Khng hong, cng thng sau nhiu m
khng ng l phi cnh gic thng xuyn nhng trn php kch ca cng qun,
lm cho tinh thn chin u ca Qun i Min Nam ti y gim st. Phng tuyn
Sng Ca Vit v th khng bo v c.
Bunker v Thiu gp nhau ngy 24 thng 4, Tng Thng Min Nam cho
Bunker bit ang chun b t phn cng th hai vo cc n v cng qun. Thiu
cho rng H Ni vn duy tr p lc tn cng trong vi thng k tip. Vi trm ngn
Qun Nhn Min Nam thuc cc lc lng a Phng Qun v Ngha Qun khng
th no ng u vi cc s on ca Bc Vit. V vy, k hoch ca Thiu a
cc Tiu on v i i a Phng Qun thnh lp 3 S on chnh quy mi.
Theo Thiu, Cao Nguyn vn l im nng. Khi qun i Bc Vit pht ng
cc cuc tn cng ti vng ny th Khng Qun Hoa K s d dng tiu dit v khng

nh hng nhiu n dn chng. Tnh hnh An Lc c th gii quyt trong vi ngy
sp n. V l s on 9 Bc Vit tht bi trong mu toan chim phn na cn li
ca Th X An Lc. ng thi, Thiu ra lnh vin Tng T Lnh Vng l Tng
Nguyn Vn Minh v S on 21 B Binh ln gii ta An Lc.
Th nhng iu khng d dng. S on 7 H Ni vn tip tc n ng v
phong ta Quc L 13. Trn ng tin qun, S on 21 ch nh bt c mt
trung on ca s on ny vo ngy 27 thng 4. Hai tun l sau , 2 trung on
khc ca H Ni cng b S on 21 nh bt, th nhng con ng s 13 cng ch
gii ta c c 4 dm. Mt trung on khc ca cng trng 7 Bc Vit vn c th
qua cc a o v chn ng tin qun ca S on 21 B Binh. Tng Minh
phi yu cu B52 ri bom chung quanh Th X An Lc.
H Ni lin a s on 5 ca h vo trn chin chim cho c ton b
An Lc. Vin t lnh s on ny loan bo l s chim mc tiu trong vi ngy nh
trc h chim Lc Ninh.
Cng lc y, th mt trn cao nguyn, ni m Thiu d on t lu, bt
u. Ti Tn Cnh v Dakto, pha Bc ca Th X Kontum. S on 22 B Binh Vit
Nam Cng Ha ch c 2 Trung on trn gi. Ch ch l lo bo v cn c v th cc
vng xung quanh b b trng, khng kim sot. Mt trong hai Trung on ny c
nh gi l km kh nng nht ca Qun i Min Nam Vit Nam.
Vi ha tin mi do Lin s ch to v vin tr, cng qun tiu dit B Ch
Huy ti Tn Cnh ngy 23 thng 4. Khng c cp ch huy, Trung on ny b v
hiu ha. T Lnh S on 22 t chc v khng lc lng tng cng.
Khi xe tng cng qun tin vo B Ch Huy Trung on vo bui sng hm
sau, binh lnh ca Trung on ny hong ht v b chy. John Vann C Vn cao
cp ca Hoa K ti Cao Nguyn phi dng my bay trc thng bay trong tm n
ca ch qun cu cc C Vn Hoa K thuc S on .
Mt Trung on khc ng gn Dakto khng c s tng vin nn phi rt
b v tr ng qun. Phng tuyn chnh bo v Kontum xem nh b b ng.
ng thi s on 320 Bc Vit bao vy mt s cn c ha lc nm pha
Bc ca Kontum khi cc n v tr ng ti y c lnh rt lui. S vng bng ca
lc lng chnh quy ca Min Nam Vit Nam trc hai s on Bc Vit ang dn
dn sit cht vng vy chung quanh Kontum, lm cho dn chng e ngi v tm
cch thot ra ni y bng phng tin duy nht l hng khng.
Ngy 28 thng 4, B T Lnh S on 23 c lnh t Ban M Thut n
Kontum v phi bo v thnh Ph ny vi vn vn ch c Trung on 53 v mt s
n v tr b. Vin Tng T Lnh Vng e ngi Thnh Ph c th khng gi
c, vin l do bnh tim nn xin t chc.
Vo cui thng 4, ti Kontum, cng nh Qung Tr, cc n v Min Nam
bo v cc Thnh Ph trong khu vc trn b tn tht kh nng, cho d cc n v
tng tr b c gi n. Min Nam Vit Nam khng cn lc lng tng vin.
Cuc phn cng ca Qun i Min Nam ti Qung Tr khng thnh cng.
Cn c ha lc quan trng Bastogne bo v C Hu, do S on I trch nhim
ri vo tay cng qun khi H Ni ti tn cng Qung Tr. Con ng Quc L t
Qung Tr vo pha Nam b cng qun ct t, v th, mi ln c tip t, phi
dng lc lng qun s tr ng ti Qung Tr m ng. Do m lc lng
phng th dnh cho Qung Tr yu i. Li dng yu im y, ngy 27 thng 4, Bc
Vit chuyn qun n gn Th X Qung Tr. Ngy hm sau, trong khi v Ch Huy
Trng L on Thit Gip b thng v ri khi n v th n v ca ng ta b
xe tng Bc Vit tn cng khin L on ny tan r. Trung on Trng Trung

on 57 cng mt lin lc vi 2 Tiu on cn li ca ng. Ch cn li L on
Thy Qun Lc Chin bo v mt pha Bc ca Thnh Ph Qung Tr.
Ngy 30 thng 4, Tng Giai hp B Tham Mu v ra lnh b Qung Tr rt
v Hu sng hm sau theo ch th ca thng cp Tng Giai.
Th nhng sng hm sau, Tng Giai li nhn c lnh trc tip ca Thiu,
phi li v tr d phi tn tht bt c gi no. Lnh ca Thiu li n qu tr trong
khi nhn lnh ca Giai ti hm trc, phn ln cc n v trn ng rt qun.
Tuy lm ht kh nng ca mnh, Tng Giai ch th mt s n v tr li ni ng
qun c, nhng mt s n v khng thi hnh.
Giai mt kh nng ch huy. Lnh bo v Qung Tr khng cn hiu lc.
Ngy 1 thng 5, Qung Tr b trng. Cc n v cn li ca S on 3 ri vo
tnh trng hn lon. Binh s b ng, ln ln vi dn chng chy v hng Hu. Ch
cn mt n v duy nht c t chc l L on Thy Qun Lc Chin khi rt khi
Qung Tr vn gi nguyn c n v.
Qung Tr tht th. Tng Giai v B Tham Mu ca ng c lin lc vi cc
n v ca ng trn ng rt qun nhng trong tnh hung hn lon, ng khng
thc hin c. Cui cng ng v B Tham Mu c trc thng Hoa K cu
thot.
Cc s quan Bc Vit ra lnh pho binh pho kch vo dng ngi lnh nn
khi h b Qung Tr chy v Hu, c l hng ngn ngi b cht. Do nhng chin
thng v qun s ca Bc Vit, chnh ph cch mng min nam Vit Nam ca cng
sn hnh thnh mt vi ni ti pha Nam. Ti Thnh Ph Lc Ninh, ta n nhn
dn c thit lp. H ra lnh x t mt s vin chc v s quan trong chnh
quyn Vit Nam Cng Ha. C nhiu b v ca nhng ngi b h x t cng b vit
cng git hi theo chng. Gn 100 ngi b hnh quyt theo cch y ti Lc Ninh.
Ti Bnh nh, tt c cc X Trng thuc chnh quyn Min Nam b h x t.
mt ni chn an ton ti Cambridge, Massachusett, ti theo di cuc tn
cng ca Bc Vit qua mn nh truyn hnh. Cc bn Trng Lut ca ti t khi tho
lun n vn chin tranh, thm ch nhn nhng cnh ngi dn b n pho H
Ni n ng nh nhng thn cy, khi lnh nn t Qung Tr v Hu, h khng h c
mt cht g xc ng. Chin tranh Vit Nam l nhng ti m h khng mun i
din, cng trnh xa cng tt, trnh ng vin cng nh trnh suy ngh. H khng h
nhn thc ra rng chin tranh l iu m m dn chng Min Nam Vit Nam cng
khng h mong i nh h.
Khi Qung Tr ri vo tay Bc Vit, Hoa K lc y ch cn c 69. 000 Binh S
ti Min Nam.
Sau khi thm Nng v Vng Cao Nguyn, tr v Si Gn, cu Ph Tng
Thng Hoa K tuyn b cc vin Tng T Lnh Vng ca Thiu v trch nhim
vi cc n v thuc cp, trong khi h chin u.
Trt t cng cng hn lon ti Hu. Binh S ca S on 3 tht thu
y ng, xin n, i kht. Nhiu vin chc chnh quyn cng nh dn chng, lo
s v Mu Thn 1968 ti din, vi vng b Hu tm v pha Nam hay Nng. Ch
cn mt n v nh Thy Qun Lc Chin bo v pha Bc Hu, phng tuyn Sng
M Chnh.
Trong thng 4, Kissinger t tnh trng Vit Nam vi cc nh lnh o Nga
S ti Mc T Khoa, nhng Nga S ph nhn nhng vi phm ca Bc Vit.
Kissinger cho Bunker bit, c th cho Thiu bit l ng ta c nhng tho lun v vn
Vit Nam vi Nga S nhng Thiu ng a ra nhng vn ra trc cng
lun. Mc T Khoa s yu cu H Ni gp Hoa K nhiu hn nhng khng c du
hiu no chng t h p lc vi H Ni theo yu cu ca Hoa K. iu d hiu, Nga

S l ngi u cho H Ni tn cng vo Min Nam Vit Nam ph hy K
Hoch Vit Nam Ha Chin Tranh m Hoa K v danh d phi thc hin.
Ngy 1 thng 5, Kissinger hp mt vi Bc Vit. c Thi C (nhng
chin thng) trong tay, cng sn Vit Nam chng t h khng cn phi lch s
thm na. Qung Tr va tht th, An Lc lin b bao vy. Kontum ri vo tay h ch
cn tnh tng ngy. Lc lng h ang kim sot phn ln pha Bc Tnh Bnh nh.
Bc Vit, vo thi im y, nh Kissinger k li sau ny qua cun hi k ca
ng, rt ngo mn. Thun li vi Bunker qua cuc hp y, Kissinger cho bit, H
Ni yu cu Kissinger lt chnh ph Si Gn. Bunker cho Thiu bit,
Kissinger khng tho lun chung quanh 8 im m Tng Thng Nixon a ra
trong bi din vn vo thng ging.
Abrams v Bunker, c hai ngi u gp Thiu vo hm 2 thng 5 ngh
c nhng thay i v cc Tng lnh ch huy. Tt c u duyt li tnh hnh tri
qua v Thiu yn lng khng h kch v B Tham Mu ca ng ta. Mi n pht
cui cng, Thiu bt ni, khng c l do g Qung Tr li b tht th. Tng Giai l
ngi phi chu trch nhim v s tht bi ny.
Sau Tng Giai b a ra Ta n Qun S v ng b kt ti l khng
hon thnh trch nhim.
Nhng t hu qu ca s tht th Qung Tr, Thiu cch chc vin Tng
T Lnh Vng I Chin Thut vn l bn lu nm ca Thiu, l Hong Xun Lm.
Thay Lm l Tng Ng Quang Trng, nguyn T Lnh S on I, ngi
thnh cng trong vic chng li cng qun vo nm 1968. Thiu cng trng pht
4 vin T Lnh Vng, Tng Tham Mu Trng Cao Vn Vim, T Lnh Thy Qun
Lc Chin. Thiu cng thay th vin T Lnh Vng Cao Nguyn v ra lnh cho
Tng Minh T Lnh Vng III, trong ba ngy phi gii ta An Lc. Minh xin Thiu
mt tun l, Thiu khc t.
Thiu a mt n v D ang gii cu An Lc ra Hu, ni m tinh thn dn
chng ang lo u. Ch trong vi ngy sau khi Tng Trng c mt ti , tinh thn
dn chng Hu i thay. H cn c mt v ch huy can m v s tr li Hu ca
Tng Trng p ng ng lng mong mun ca h.
Tng Trng dng my bay, bay trn Thnh Ph v loan bo cho dn
chng bit hin ng l T Lnh ti chin trng ny. Tng Trng ra lnh nhng
ai cp bc ti sn ca dn chng s b bn ngay ti ch. V tt c Qun Nhn phi
c mt ti n v. S c mt ca Tng Trng lm nim tin dn chng vi
chnh quyn sng li.
Ngy 4 thng 5, Thiu bay ra tham quan Hu. ng v B Tham Mu li
Hu kh lu hn thng l.
Sau 5 tun l tn cng ca Bc Vit, B Tham Mu Bunker c tnh Bc
Vit tung vo trn a 175.000 qun cng vi 40.000 binh s c sn Min
Nam Vit Nam. Khong 23.000 cng qun b git v 288 trong tng s 500 xe
tng t Bc Vit a vo Min Nam b bn h.
thay th nhng trang b qun s m Qun i Min Nam b tn tht
hoc khi rt lui phi b li cn c, Washington phi vin tr khong 1000 xe
tng M48 v pho binh th sc mnh ca Qun i Min Nam c kh nng t
v. Nu tng kt ring ti vng gii tuyn, pha Vit Nam Cng Ha b thit hi 42
chic xe tng trong 30 chic b cng qun tiu hy v 12 chic b h hng nhng
c th sa cha c. i li, Qun i Vit Min Nam cng tiu dit c 50 xe
tng ca nh qun.
Ti Vng ng Bng Sng Cu Long, tnh hnh c v lng du, mc d S
on 21 B Binh ti y chuyn i cng tc ni khc. Tnh n u thng 5 nm

1972 ch c 52 n bt b cng qun tn cng trong thi gian y vo nm 1971 l 56
v.
Vo ngy 8 thng 5 nm 1972 Tng Thng Nixon ra lnh phong ta cc Cng
Bc Vit bng mn v ti oanh tc ton th lnh th Bc Vit. Khi loan bo lnh ny,
Nixon cho bit, Hoa K s rt ton b qun chin u v nc trong thi gian 4
thng mt khi cc t binh M c phng thch ht v c s gim st ca quc t
v cuc ngng bn ton din ng Dng.
Trc khi ra lnh phong ta cc Hi Cng Bc Vit bng mn chn ng
s xm lng ca Bc Vit, Tng Thng Nixon thm ving Bc Kinh. y l
chuyn i m u cho s chuyn i trong thi k chin tranh lnh. Th nhng
quyt nh ti oanh tc v ri mn Cng Bc Vit l Nixon chun b cho chuyn i sp
n ca ng ti Mc T Khoa, mun cho Nga S ln Bc Vit hiu rng, gip cho
Min Nam Vit Nam t bo v l mc tiu hng u ca Hoa K.
Th nhng sau khi Nixon a ra nhng hnh ng mnh m chn ng
s xm lng ca Bc Vit ngay t gc r (phong ta ngun tip vin chin tranh) th
ng b d lun Hoa K ch trch kch lit. Ti Hoa K, phe phn chin ln n ng
Nixon rng chnh sch cai tr ca cng sn cng khng tn bo bng Nixon, Anthony
Lewis ca t New York Times vit, s chin thng ca phe cng sn ch l iu
ang tho lun trong khi thnh phn chng li cng sn Min Nam Vit Nam l
nhng con qy ng b nguyn ra.
Thiu c mt bi din vn trc cng chng qua h thng truyn hnh
quc gia sau khi Tng Thng Nixon ra lnh phong ta cc Cng Bc Vit v cho
hnh ng ca Nixon l can m. Theo Thiu, H Ni quyt nh chn, hoc l buc
Min Nam Vit Nam phi u hng hoc l nh cho n khi Min Nam b gc ng.
Thiu xc nh, dn chng Min Nam nht nh khng u hng m cng khng bao
gi b gc ng.
Khi Ellsworth Bunker hi kin vi Thiu ngy 11 thng 5, dn chng Min
Nam c mt i sng tng i n nh. Nn kinh t tng ti tr cho
chin tranh. Chnh ph Thiu ban hnh Lnh Tng ng Vin tui t 17 n 43.
Cc Trng i Hc tm ng ca sinh vin th hun cc kha hun luyn cn
bn v qun s. Thiu c Quc Hi cho php ng a ra nhng quyt nh
trong trng hp quc gia ri vo tnh trng khn trng. Thiu cng tip xc v
gp g cc lnh t ca 17 on th, ng phi chnh tr.
C quan thm d PAAS trong thng 6 nm 1972, xc nh phn ng dn
chng tin tng vo chnh ph ca Thiu. 54% s ngi c hi, cho bit s tht
bi ca cng sn qua cc t tn cng s lm cho chin tranh sm chm dt. 80%
ti Thnh Ph v 87% ti nng thn cho rng quyt nh phong ta cc Hi Cng
Bc Vit l ng hoan nghnh v gip cho cuc chin sm chm dt. 51% ti Thnh
Ph v 56% ti nng thn cho rng vic Hoa K gip cho Min Nam Vit Nam l
cha t nhu cu.
Tr li cu hi, ti sao ngh rng cuc chin tranh c th chm dt, 35% tr
li h khng bit, 31% ti Thnh Ph v 22% ti nng thn cho l do s gii quyt
ti hi ngh Paris, 20% cho rng Qun i Min Nam s nh bi cng sn. iu
quan trng hn c, 91% ti Thnh Ph v 73% ti nng thn tin rng, Qun i Vit
Nam Cng Ha chin u hu hiu, t ra l qua cc trn nh va qua chng t.
90% ti Thnh Ph v 69% ti nng thn cho rng lc lng cng qun mnh hn
vo hi nm 1968. Khng c ai c hi tin rng H Ni c th thng c Si Gn.
i vi dn chng nng thn, 75% u mun tham gia vo cng tc bo v
a phng trong nhng dp cn thit, 50% tr li khng ng h chnh ph Mt Trn

Gii Phng Min Nam sau khi ngng bn, 19% ng h cho cc hnh thc v 25% tr
li h khng bit quyt nh ra sao.
Mt s C Vn ca c quan CORDS li thiu nim tin vo kt qu cc cuc
thm d y. S t gic chng cng ca dn chng Min Nam Vit Nam khng bao
gi c tng thut v ghi nhn. Tt nhin dng ngi vt bin tm t do sau
nm 1975 lm thi chnh tr ca nhng C Vn ny bng hong.
Thiu ngh rng c th yu cu Quc Hi trao cho ng quyn c bit trong
thi gian 6 thng khi Thiu ban hnh lut khn trng. Nhng khng phi iu
m Bunker mong i. Bunker ngh vi Thiu phi to s on kt vi khi Pht
Gio v mi h tham gia vo chnh quyn. S tht bi ti Qung Tr v vic c
Tng Trng tr li Hu va qua l c hi to s on kt vi khi Pht Gio v
Trng l thnh vin ca khi Pht Gio.
Thiu c gng hnh thnh mt mt trn chnh tr mi vi ng Cng Nng ca
Trn Quc Bu, i Vit Cch Mng v Phong Tro Quc Gia Cp Tin. Th nhng
vic lm ca Thiu b mt s ngh s ch trch, cho rng Thiu ang nhm cng c
quyn lc c nhn.
Thiu chuyn hng sang hnh thnh mt ng chnh tr nhm iu ng
hn l 6 ng lin hip nh trc y vo nm 1969 v 1970. l ng Dn Ch
do hai ngi c Thiu tn cn iu hnh. ng ny c kt hp t cc thnh
phn lp php, vin chc chnh quyn v s quan trong Qun i. Mc ch ca
Thiu nhm tu chnh hin php cho php Thiu c ng c Tng Thng nhim
k th ba v hon li vic bu c cc chc v Tnh Trng.
Bn tng trnh ca CIA cho bit Thiu d tr gii tn Thng Vin v Gim
St Vin v ng thi gim quyn hn ca Ti Cao Php Vin. Khi Washington hi
Bunker v vn ny, Bunker cho bit, theo Thiu, Thng Vin phn ng thin t,
Gim St Vin th thiu kh nng v vai tr Tnh Trng thi gian cn cn cc s
quan Qun i. Bunker ni thm, theo ng, Thiu c tham vng xa hn l nhng g
ni vi Bunker.
Khi Ellsworth Bunker tip xc vi Thiu ngy 11 thng 5, Tng Minh vn
cha gii ta c An Lc. Thiu ni vi Tng ng Vn Quang, ngi u
ca Minh, ra lnh Minh phi tin ti d phi tn tht ti mc no.
Hai Trung on cn li ca S on 23 a vo Kontum. Cc lc lng
qun s Min Nam Vng Cao Nguyn gi y cn li ch c Kontum. L on D
th hai tng cng cho Tng Trng ti Vng I Chin Thut.
Bn trong Th X Kontum, v T Lnh S on 23 hng ngy i thanh tra v
ng vin tinh thn cc n v. Ngy 14 thng 5, nm trung on Bc Vit bt u
tn cng vo Th X v h b chn ng. B52 ri thm bom ln u cc n v
cng qun.
Bc Vit li tn cng Kontum ln th hai ngy 25 thng 5 khi bt u tun
trng mc. Cc tiu on quyt t ca h tin vo Thnh Ph trong thi gian cc
tiu on khc tn cng v pho kch t vo cc im ng qun ca Qun i
Vit Nam Cng Ha, c bit l cc cn c Pho Binh. Trn chin tr thnh nh
nhau ginh tng tc t. My bay B52 c di bom tng gi chn ng
tip liu ca cng qun cho cc n v ca h ang cn chin.
Ngy 30 thng 5, Thiu bay ln Th X Kontum trong lc hai bn vn cn giao
tranh. Ngy hm sau, cc n v ch qun phi rt ra khi Thnh Ph ny.
Cng khong thi gian y, mt trn An Lc ln n cao . S on 5 Bc
Vit c gi tng cng cho s on 9. S on ny bt u tn cng v pho
kch t cc hng vo An Lc vo lc t m sng ngy 11 thng 5. B52 c gi
oanh kch lc 9 gi khi ch qun t tn cng. Cuc nm bom ko di 24 gi lin

tc. V th binh lnh cng sn thuc s on ny bt u khng hong. Mt trung
on ca s on cng sn ny hon ton b my bay tiu dit.
Ngy 14 thng 5, mt cuc tri thm bom khc do B52 thc hin chn cc
cuc tn cng khc ca qun Bc Vit. Cc n v t th An Lc ca Vit Nam
Cng Ha bt u phn cng. Ngy 9 thng 6 n v u tin ca S on 21 B
Binh bt tay c vi cc n v t th trong Th X An Lc.
S don 5 Bc Vit phi rt v n in cao su Chup bn trong lnh th Cam
Bt v ch b sung, 5. 000 binh lnh b thit mng trc khi h di chuyn v hng
cc Bc ca ng Bng Sng Cu long. Thiu ra lnh cho S on 7 B Binh c
trch nhim chn ng chuyn qun ca s on . B tn cng bt ng, v vi
s h tr ca Khng Qun, s on 5 Bc Vit b chn nh ti bi khin h phi
rt v v tr c.
Th nhng H Ni vn bt chp s thit hi to ln ca h. a mt trung
on khc tin v pha Ty, dc bin gii Cam Bt v sau chuyn hng v pha
Nam ni c ng dn c. Trung on ny thot u do cc lc lng a Phng
Qun v Ngha Qun pht hin v sau vo Ma H b mt S on ca Min
Nam tn cng.
Thng thuyt gia chnh ca H Ni L c Th v cng l mt nhn vt
trong yu ca chnh tr b cng sn, ni vi mt s ng vin ng cng sn
php l H Ni khng c tnh Tng Thng Nixon c phn ng d di nh vy.
Tng Abrams cho bit, trc cuc tn cng ca H Ni, Min Nam Vit Nam
cn c s h tr v Khng Qun ca Hoa K. Nhng d Khng Lc M c h tr
mnh n u m Qun i Min Nam khng chu chin u th chng th no
thng c cng sn Bc Vit. Bunker ht lng ngng m nhng quyt nh
y can m ca Tng ThngNixon v thi hnh tt c nhng g m Tng Thng
mong mun.
Ngy 24 thng 5, Tng Abrams v Bunker gp Thiu v thc y ng phi
m nhng t phn cng. C hai ng trao cho Thiu bc th ca Nixon cng ku
gi Thiu vn tng t.
Nhng ngy u thng 6, Tng Trng duyt xt cc lc lng Min
Nam chung quanh Hu chun b t phn kch. Cc n v Thy Qun Lc Chin
Min Nam Vit Nam m cc trn t kch v pha Bc Sng M Chnh, pha sau
phng tuyn ca qun i Bc Vit. Lc y H Ni c mt 8 trung on pha
Ty ca Thnh Ph Hu. S on I Min Nam ti chim c cn c ha lc
Bastogne. Ma trng mc, tri bt u ma trn ng mn H ch Minh v Khng
Lc Hoa K oanh tc d di ct ng tip liu nhin liu n dc ca H Ni
cho cc n v ca h ti pha Nam ang chin u.
Cui thng 6, H Ni thit hi khong 400 xe tng v 48. 000 binh s. Hn
140.000 tn nhin liu do Nga S vin tr khng n c H Ni v tt c cc
Hi Cng u b mn phong ta. V cng l thi im Qun i Min Nam Vit
Nam ti chim tt c cc vng t ai do H Ni xm chim trc .
Tng Abrams gi t Vit Nam vo cui thng 6, khi y K Hoch Vit
Nam Ha Chin Tranh giai on hon tt. Nhn v cc Tng lnh Vit Nam,
Abrams vn thy h cha c nhng k hoch qun s trong mc tiu phn cng.
Nh l mt Tng lnh n anh thn yu, Abrams hiu rng, ng ta khng th c
kh nng gip cc Tng lnh Min Nam Vit Nam tt c nhng iu ng ta
c. Sng to l phn cc Tng lnh Min Nam phi t gnh vc. Trong mt bui
tin a n gin, Tng Thng Thiu trao tng Abrams hun chng cao qu
nht ca Min Nam Vit Nam.

Ngy 28 thng 6, cuc ti chim Qung Tr bt u. Cc n v di quyn
Tng Trng c ti trang b y . Pho binh phi hp c hiu qu. Tng
Trng phi tin ng ta phi thng cuc. Tng Thng Thiu ra lnh cho v T Lnh
Chin Trng, trong ba thng phi ti chim nhng vng t m cng qun
chim mt. Trong tun l u tin, cc n v ca Tng Trng tin ti ngoi
C Thnh Qung Tr.
Sng sm ngy 7 thng 7, Thiu ri Si Gn thm Thnh Ph iu tn
An Lc. Phn ln hai s on cng sn H Ni b tiu dit ti y khi mu toan
chim Thnh Ph ny. Thiu c l do chnh ng khen thng binh s thuc
cp ng ta. Nhng Qun Nhn y chin thng ch qun khng phi t chin
thut ti gii, v cng khng phi h c trang b ha lc mnh hn i phng,
m do s can trng v chu ng.
S tn tht ca h qu tht l nng n nhng so vi cng qun l 1 i 3.
Trong khi Thiu thm ving Binh S ca ng ta ti cc giao thng ho th 7 ha tin
cng qun ri vo Thnh Ph. Thiu hiu c sc chu ng ca thuc cp can
m n mc no khi cng mt m, 10.000 ha tin ri vo An Lc.
Trong khi Min Nam Vit Nam ang c k hoch lt ngc th phn cng trn
chin trng th Washington chun b c nhng cuc hp ring vi H Ni. Lc
Bunker cho Thiu bit iu , v Tng Thng Min Nam Vit Nam hi liu Hoa
K c a ra bn tho mi no na khng? Bunker lin p: Khng. V thm
rng, Washington nhn thy cng sn Bc Vit khng c kh nng tm s
chin thng ca h ti chin trng.
Ngy 12 thng 7, Mc Govern thng trong cuc chy ua do ng Dn Ch
c tranh chc Tng Thng. Nhng iu u tin ng ta tuyn b l: Ti s i H
Ni, nu ti xin c h, hy phng thch nhng m tr con ny, mt ngy sm
hn. B Tham Mu ng ny ni, chnh ph ca Mc Govern s rt ton b Qun
i Hoa K ra khi Min Nam Vit Nam, chm dt mi vin tr cho chnh ph ny v
n x cho tt c cc thanh nin Hoa K khng tun hnh lnh ng vin.
Ngy 20 thng 7, Qun i Min Nam Vit Nam dng ngn c vng ba
sc ln mt phn ca C Thnh Qung Tr. Sau hn mt thng ri phi chin
u, chim tng tc t, v cui cng nh bt c nhng n v cng qun ra
khi C Thnh lch s ny. Lc lng qun s Bc Vit vn cn mnh pha Bc
Sng Ca Vit, nhng h phi rt v gn bin gii tuyn phi qun s khong 10
dm tnh v hng Nam.
Cui thng 7, lc lng a Phng Qun v Ngha Qun Tnh Bnh nh
c tp trung v m cc cuc phn cng, buc s on 3 Bc Vit phi b hai
Qun m h chim 3 thng trc .
Gn vo cui thng, H Ni thng trn cui cng trong t tn cng ca
h. S on 7 Bc Vit nh bt hai Trung on thuc S on 2 Vit Nam
Cng Ha ti pha Nam Nng. Qun i Bc Vit s dng ti a i pho 130
ly, trong khi v T Lnh S on 2 Min Nam khng tin liu trc bin c ny.
Do khi cc t pho kch xy ra, ng ta khng cn t tin v tr nn b ng. Binh
s ca ng ch trng mong cc t oanh kch ca B52 v t ng ri b cc ni ng
qun trong tnh trng hn lon. Thiu lp tc thay th vin T Lnh ca S on
ny v c v Tnh Trng c gi l Ngi hng An Lc lm Tn T Lnh. Tinh
thn binh s S on 2 v th ln cao, n nh v bt u c cc cuc hnh qun
hiu qu. Thiu ng thi cng thay th cp ch huy ca hai S on khc.
Cuc cng kch ca H Ni nm 1972 xem nh b tht bi. Vi s tr gip
v mt Khng Lc ca Hoa K, Qun i Min Nam Vit Nam bo v c lnh
th ca h. Trong thi gian trn chin xy ra, Hoa K vn rt v nc khong

100.000 binh s chin u. V n v chin u cui cng ca Hoa K rt v nc
ngy 12 thng 8 theo k hoch d tr. Hoa K ch cn li ti Min Nam 42.500 binh
s nhng khng phi l qun chin u.
Cuc xm lng ca H Ni trong ma Phc Sinh b nh bi lm cho K
Hoch Bnh nh ti phc hi nhanh chng. Cc vng nng thn ho lnh tr li
s kim sot ca chnh quyn a phng. Cc lc lng a Phng Qun v
Ngha Qun ti cc vng Qung Tr, Bnh nh v ng Bng Sng Cu Long ti
lp cc hot ng thng xuyn nh trc . Bunker thc hin c nhng
iu ng suy ngh t lc cn l thanh nin: Phi nh bi cc cuc ni dy do cng
sn ch trng.
Trn chin Ma H nm 1972 tuy c lm cho Min Nam Vit Nam tr nn kh
khn nhng kinh t Min Nam Vit Nam cch chung vn c nhng tin trin. t tn
cng y a n gn 1 triu ngi vo cc tri t nn. Sn xut gim xung 10%.
Ma la nm y, v thi thit xu cng ch thu hoch c 5, 9 triu tn. Hng ha nhp
cng, sn xut cao su, xy dng v cc hot ng trong ngnh cng nghip u
gim st 47. 000 nhn vin lm cho cc cng ty hay c quan Hoa K trc y
b sa thi. Nhng nn lm pht vn gi mc va phi trong sut nm 1972. Gi
ch en dng M kim khng tng. Ngnh sn cng tng gp i so vi nm trc.
Thu thu v tng 45%.
Nm trc, c 1,15 t ng tin Vit Nam dnh cho cc a phng cho
52. 000 nng dn vay. Nm nay s nng dn vay tng 133.000 ngi. a
phng c 5. 492 d n pht trin cng cng vi ngn khong 960 triu ng
tin Vit Nam do Trung ng i th, 61 triu ng do a phng ng gp v 202
triu ng tnh t sc lao ng do nng dn gp cng. Ngn hng pht trin nng
nghip cng cho nng dn vay khong 15,5 t ng.
Gi c trng v tht cng gim xung nh th trng nng dn cung cp
nhiu. Nm 1972, trng cung cp cho gii tiu th l 13,5 triu, so vi nm trc,
tng rt cao. K hoch nui g theo cch cng ngh bt u thc hin ti ng
Bng Sng Cu Long. Ngnh ng nghip v sn xut g cng tng nhiu so vi
nm trc.
Trong lnh vc y t cng cng, 225 Bc S, 64 Nha S, 119 Y T tt nghip
cc trng Min Nam Vit Nam trong nm ny. Sc cha bnh nhn ti cc
bnh vin trong nm 1971 ch c 600.000 nhng nm 1972 l 725.000 nh s bnh
vin tng ln. Cc bnh vin ca chnh ph iu tr 97% nn nhn chin tranh.
Nht Bn, i Hn, Ty c ti tr xy dng thm 4 bnh vin mi. Ngnh
in tiu dng cng tng nhanh, cung cp cho 40 Tnh v 11 Qun L.
Vi s tr gip ca Qun i, chnh ph Min Nam kim sot c dc
bin gii. S quy ph ca cc lc lng du kch cng qun hu ht b v hiu
ha. Tng qut hn, mc d t nc ny vn cn l thi k chin tranh, nhng
trong nm 1972, nn kinh t pht trin, sinh hot chnh tr c n nh, sinh hot
cc tn gio vn c bo m v hin php vn c bo v. Qun i Min Nam
Vit Nam kh nng i u cc cuc tn cng ca Bc Vit.

CHNG 13
Cc cuc m Phn nm 1972
Chin dch tn cng ca H Ni trong ma Phc Sinh 1972 khng phi l

thi c nh h tng mong c v d on. H Ni khng th p t chnh tr cng
nh v mt qun s ti min Nam nh h tng huyn hoang, theo mun ca h.
R rng cuc chin phi by Min Bc xua qun xm chim Min Nam Vit
Nam, Hn na, Tng Thng Nixon cng b s ving thm Bc Kinh v k n l
Lin s, cho thy tnh hnh chnh tr ti Hoa K n nh. Nixon c nhiu thun
im chn ng cc cuc xm lng ca cng sn hn l Tng Thng Johnson
vo 4 nm trc .
B chnh tr H Ni nhn ra r iu nn mua thi gian, i n k tranh c
Tng Thng Hoa K, h s trao cho Tng Thng Nixon mt ngh vi nhng ha
hn m h: Hoa K v Min Nam Vit Nam xem nh thng trn mt tuyn truyn
nhng H Ni th chim u th v mt qun s. Henry Kissinger chp nhn gii
php ny v t Tng Thng Nixon trong tnh hung s ri.
Ngay khi cuc tn cng ca H Ni ang xy ra v ko di n Ma H 1972,
Thiu cnh co H Ni ang p dng chin thut da beo gii quyt cuc
xung t, ngha l qun i Bc Vit vn gi nguyn trng trong nhng vng do h
kim sot, vi mu lt ngc th c sau khi cuc ngng bn thi hnh. Thiu
ni vi Bunker, H ch Minh phm phi sai lm nghim trng vo nm 1965 khi
ch ng c nhng vng da beo nhng h khng c k hoch ngng
chin. Bi v theo H, thi im y, ng ta nhn nh rng, Hoa K khng dm gi
qun chin u sang Min Nam Vit Nam v nh th, qun i cng sn Bc Vit s
chim trn Min Nam khng my kh khn.
Nhng by gi, H Ni tung ra nhng t tn cng nhm h tr cho h tm
nhng chin thng v mt ngoi giao. V th Thiu nhn nh, chnh tr b H Ni
phi ch n thng 8 hay thng 9 xem kt qu cc cuc tn cng ca h thu
hoch c n u, trc khi h quyt nh vo cc cuc thng thuyt.
Cng trong thng 6, Thiu nghi ngi, liu Hoa K c nhng ngh mi
no trao cho H Ni khng?
Chnh v th, Ellsworth Bunker c cm gic cho Washington bit rng,
Thiu khng ng c cuc ngng bt ti ch, v nh th, ch to cho H Ni c
iu kin kim sot cc vng t rng ln ti Min Nam Vit Nam.
Ngy 27 thng 7, Bunker gp Thiu v hi ng ta c ng hon ton d
tho 8 im m Tng Thng Nixon a ra hi thng ging, v nu c nhng sa
i no th Hoa K s trao cho Bc Vit qua phin hp kn vo ngy 1 thng 8 sp
n. V cng qua phin hp sp n ny, Hoa K s a ra ngh cuc ngng bn
c hiu lc ngay sau khi bn cng b chung v nhng im c tnh nguyn tc,
c cc bn k. Tip theo l thi gian ba thng, pha Vit Nam tc Si Gn v H
Ni, tho lun nhng vn chnh tr ring r gia h vi nhau. By thng sau khi
ngng bn, Thiu s t chc Tng Thng Min Nam Vit Nam v hai thng sau
ngy Thiu t chc, Min Nam Vit Nam s bu ra mt v Tng Thng mi.
cho Thiu chp nhn, Bunker ni vi ng ta, hy th mo him nh th
xem H Ni phn ng ra sao. Thiu yu cu ng ta c thm thi gian nghin cu
ngh ny.
Ellsworth Bunker gp li Thiu hai ngy sau. Thiu cho bit ng ta mun vic
Hoa K bo cho H Ni bit s t chc ca ng khng nh mt iu kin khng
nh, m ch l mt ngh. Thiu mun dnh quyn ca ng gii quyt vn .
V Thiu cng trao cho Bunker mt bn b tc ni ln quan im ca ng.

Theo Thiu, cuc ngng bn phi c thc hin ton ci ng Dng vi
s gim st ca quc t, v iu thit yu l H Ni phi rt qun ca h ra khi
Min Nam Vit Nam.
Ngc li, theo Thiu, chm dt s nh nhau ch to iu kin cho H Ni
c thm thi gian chun b mt cuc xm lng mi trong tng lai. Thiu khng
quyt, nht nh s khng c tuyn c mt khi qun i H Ni vn c mt ti Min
Nam Vit Nam. ng ta khng c l do chnh ng no buc phi t chc bi v
chc v Tng Thng ca ng l hp php, trong mt quc gia c hin php.
Hn th na, Thiu tip, ng ta ang l ngi c to s on kt quc gia
ng u vi s xm lng ca cng sn Bc Vit. Vic t chc ca ng phi c li
ch cho quc gia ch khng phi mt mn qu biu khng cho H Ni. Nu H Ni
mun, h c tr gi vi Hoa K v tng lai chnh tr ti Min Nam Vit Nam, mc k
h, quyn ca h.
Nu ch ni Thiu quyt nh t chc v gt b quyn li c nhn cho cng
cuc ha bnh, Thiu p, trng hp y cha xy ra trong lc ny v c trong iu
kin ny.
Ti phin hp mt ngy 1 thng 8, Bc Vit t nhin a ra mt d tho mi,
ch khc vi ngh ca Kissinger c hai im: Loi b Thiu ra khi chc v Tng
Thng Min Nam Vit Nam v thit lp mt chnh ph lin hip. ng thi H
Nimun t nhng tha c ring vi Hoa K v cc im trc khi cuc ngng
bn c p dng.
Mun bo v hin php ca Si Gn, Kissinger trao cho H Ni mt
ngh mi, phn li ngh ca H Ni, l thnh lp mt hi ng hn hp t chc
cuc bu c theo hin php Min Nam Vit Nam thay v nh H Ni yu cu l
thanh lp mt chnh ph lin hip.
Ngy 4 thng 8 Thiu tip Bunker. C hai ngi duyt xt li nhng trao i
gia Kissinger v H Ni trong phin hp mi nht va xy ra. Theo Kissinger giai
on chnh cuc thng thuyt vi H Ni s t c trong tng lai gn, v th,
ng ta mun Bunker dng nh hng c nhn dp b nhng tr ngi trong
phn ngh ca Thiu, c bit v ngn t trong nhng vn ngng bn v gii
php chnh tr.
Vi Bunker, gii quyt nhng bt ng gia Thiu v Hoa K khng phi l
chuyn n gin, do ng ta mun Kissinger hy n Si Gn sau phin hp sp
ti vi H Ni.
Ngy 14 thng 8, Ellsworth Bunker trao cho Thiu bn d tho ca H Ni
hm 1 thng 8.
Ba ngy sau, Kissinger n Si Gn tho lun vi Thiu nhng phn ngh
m ng ta s trao cho H Ni. Kissinger cng ngh Si Gn khng v nhng tiu
tit mang tnh cht php l gt b nhng mc tiu ln hn. R ra, vn qun
Bc Vit vn tip tc li Min Nam Vit Nam khng c cp n trong bn
tuyn b v nhng cn bn trong tin trnh thc hin ha bnh sau khi ngng bn,
nhng li s mang ra tho lun qua cc cuc thng thuyt sau .
Vn rt qun, Kissinger ni trong d tho iu 7, quy nh r rng, tt
c cc lc lng qun s ti cc nc ng Dng ch trong phm vi lnh th
ca mi quc gia.
K hoch ca Kissinger l nhm nhng vn cn li, hai pha Vit Nam,
Si Gn v H Ni s tho lun sau khi Hoa K rt ra khi Min Nam. Bc Vit
cng ngh vi Hoa K nhng im nh Kissinger nu ra trong 4 phin hp
lin tip. Kissinger cho rng, nu H Ni chp thun nhng iu m Hoa K a ra
th Si Gn chng thit thi g c, v l mi vn cn li vn tip tc tho lun.

Nhng nu H Ni t chi, ng c vin Tng Thng ca ng Dn Ch, Mc
Govern khng th da vo s kin kch Tng Thng Nixon vn h tr cho
Min Nam Vit Nam.
Ph T Tng Thng Thiu c trch ngoi giao l Nguyn Ph c vit,
ng ta v Thiu khng nhn ra nhng ngha trong cc danh t m Kissinger mun
n du. C hai ngi u hiu rng cc lc lng qun s phi lu li trong phm
vi ranh gii mi quc gia, iu c ngha l qun i Bc Vit phi rt ra khi Min
Nam Vit Nam. Th nhng, cng cu ni y, di s gii thch ca Kissinger sau
ny, th lu li c ngha l Bc Vit khng c b sung qun s ca h ti Min
Nam Vit Nam.
Cha , Kissinger li thm, Washington v Si Gn khng th no t chc
c mt cuc hi ngh gm 4 nc ng Dng Lo-Cam Bt-Bc Vit v Min
Nam Vit Nam, nu H Ni khng mun, do on trn tr thnh v ngha vi H
Ni. Kissinger cn ngh rng s phn chia hai Min Nam v Bc Vit Nam trn cn
bn php l l iu khng thc t.
Vi bn cht ch quan, hi h, Kissinger li mun kt thc mt vn h
trng nhanh chng ( l ch ngha no do dn chng Vit Nam chn la) v cng
chnh v th, dn n cuc chin gn 30 nm. Do s thiu thn trng , ng ta
t phn bi tnh kin nhn m nhng thng thuyt gia Hoa K trc cng nh
sau ng vn tng c.
Kissinger li trch nhim cho Thiu khi gii thch nhng kh khn ti Hoa
K. Cuc bu c thng 11 sp ti, Tng Thng Nixon cn phi a ra nhng sng
kin mi v quan trng nhm gi vng gi tr ca ng ta. V th m Washington
phi lm, tt nhin va phi v hp l. Nu H Ni khc t, iu chng t cho
mi ngi thy, Bc Vit l k ngoan c. Do vy, theo Kissinger, mun Thiu chp
nhn bn phn ngh m Hoa K trao cho H Ni hm 1 thng 8.
Tip theo, Kissinger cn yu cu Thiu hy gip Tng Thng Nixon t y
n thng 11 trc cng lun Tng Thng Nixon cn c nhng n lc cn thit
tip tc h tr chnh sch ca ng ta ti Min Nam Vit Nam. Nixon cn c s uyn
chuyn trong chnh sch vi H Ni chng t ng ta l ngi mong mun c ha
bnh trc ma bu c ti Hoa K.
Bunker ngi yn lng trong sut cuc hp y, mng tng ra mt giai on
chao o v bt tn s xy ra trong vn bang giao gia Washington v Si Gn.
Thiu p, ng ta cn tho lun k hoch ca Kissinger vi cc nhn vt
trng yu ti Min Nam Vit Nam. Thiu hiu rt r, Quc Hi v Qun i khng
th d dng chp nhn s tha hip v mt chnh ph lin hip trong c nhng
ngi cng sn. C v mt tm l ln chnh tr, Thiu tip, Min Nam Vit Nam cha
sn sng n nhn nhng phn ngh cui cng m Kissinger nu ra.
Kissinger ng v cho Thiu bit, Thiu c nhng 12 ngy trc khi Bunker
gp Nixon ti Honolulu tho lun d tho ny.
Thiu trao cho Kissinger bn b tc trong d tho ca Hoa K hm 1 thng 8,
trong c im nhn mnh v mt pha nh tho lun vi H Ni trc . L
do l Thiu e ngi, H Ni s t t cho h nh th l i din chnh thng ca
ngi Vit thng thuyt vi Hoa K trong cuc chin Vit Nam v yu cu Hoa
K phi tho lun v nhng b v nhng i hi m Bc Vit mun.
Trong nhng phn ngh ca H Ni h lun lun dnh quyn c nhn
mi vin tr qun s t Nga S ln Trung cng, ng thi Bc Vit li i hi Hoa
K khng c thc hin vic vin tr cho Min Nam Vit Nam. Bc Vit cng
khng xem gii tuyn 17 l bin gii trn mt php l chia i quc gia thnh hai
Min Nam v Bc.

Thiu cho Kissinger bit, di mt ca dn chng Min Nam Vit Nam, cc
cuc hp mt gia H Niv Hoa K ch l nhng bc khi u tm ly nhng
ng thun cn bn, v sau , chung cuc, Min Nam Vit Nam phi c mt v
phi t quyt nh.
Sau khi Kissnger ri Si Gn, Thiu v cc C Vn ng ta son tho xong
nhng ngh trao cho pha Hoa K. Mt phn trong cc ngh cng c
trao cho Kissinger khi ng ta c mt ti Min Nam.
Ngy 19 thng 8. George McGovern loan bo rng, nu c c Tng Thng
Hoa K, th ng ta s tng kh Thiu ra khi Min Nam Vit Nam. ng c vin ng
Dn Ch cn thc bch Washington hy chun b sn mt cuc di tn cho nhng ai
mun di khi Min Nam khi Si Gn b sp . R rng l McGovern d tr vic
chnh quyn ca Thiu s khng tn ti mt khi Hoa K chm dt mi vin tr qun
s cho h.
C v cho cng sn c thng, McGovern c Pierre Salinger nguyn c
trch bo ch thi Tng Thng Kennedy, nhn danh ng Dn Ch, tip xc vi Bc
Vit ti Paris.
Vi nm sau, McGovern l k bng quang trc tnh hung hng trm
ngn ngi phi trn b ng Dng t nn sau cuc thng trn ca cng sn
nm 1975.
Chnh thi im th thn ph ti qua i v bnh tim khi ng ang hp ti
B Ngoi Giao, ni m nhiu nm trc , ng lm vic hng say v dng mi
nh hng c nhn c c bnh vc chnh ngha ca ngi Vit Quc Gia ti
Min Nam Vit Nam. Ba ti s chng bao gi ng c nim tin m ng tng theo
ui, do s m qung, khip nhc v quyt nh ca mt s ngi, quc gia ng
b cuc v xa i mc tiu cao c m Hoa K v , m phi can d v hy
sinh.
Tang l an tng thn ph ti t chc ti mt Thnh ng Washington.
Ngi bn c tri ca ba ti, Richard Neustadt, ct li, vic can d ca Hoa K
nhm gip cho Min Nam Vit Nam quyn t quyt, l mt lm l. Neustadt tng l
C Vn ca Tng Thng Truman v qua cun sch ni ting ca ng, Presidential
Power, ng c John Kennedy nh gi l phn t u t nht v mi vo B
Tham Mu. Neustadt lun ngh rng, Vit Nam phi nm trong qu o phc v
mc tiu chin lc ca Hoa K. Th nhng ng ta vn knh trng nhng l tng
m thn ph ti theo ui v thc hin.
Cng bi c trong l an tng y, Neustadt nhc li, thn ph ti a ra
nhng nhn nh ng cho B Quc Phng v vic cng sn trung hoa s trn
chim Triu Tin, vt qua Sng p Lc. Nhng g m Neustadt ca ngi ba ti
khng ch l nhng iu thn ph ti suy ngh m c nhng vn m ng thc
hin. Nhng s kin xy ra sau cho thy mc tiu ca thn ph ti theo
ui khng phi l sai lm.
Ngi lng yn, mt ni bun trn ngp, ti tht s khng hiu ni Neustadt.
Ti sao ng ta khng thc hin nhng iu ng ta t cho l suy ngh ng? Ti sao
ng ta phi t d dt nhng g ng ta nhn thc? Phi chng ng ta thiu t tin?
Trong thi i lp tui ca ba ti, uy quyn ca mt Tng Thng nh Johnson
b st gim. Phong tro phn chin mc ln, Henry Kissinger hi h nhn nhng
iu kin do H Ni a ra, tt c nh mt i nt c trng ca dn tc Hoa K.
Ngy 23 thng 8, khng lu lm, sau m tang ca gia nh ti, Thiu vn
cha sn sng tho lun v tr chnh quyn ca ng vi Bunker. gii quyt nhng
ngh m pha Min Nam ngh vi Hoa K, ngy 25 thng 8, Bunker gp
ngi C Vn thn cn v cng l h hng vi Thiu trao i.

B Tham Mu ca Thiu vn tip tc lm vic v a ra nhng i hi tin
quyt: Xc nh s khc bin gia chnh ph Si Gn v chnh ph cch mng lm
thi min nam Vit Nam v ch quyn ti Min Nam. Cn Thiu th tham kho kin
vi Ph Tng Thng Hng v Th Tng Khim.
Ph T Tng Thng Thiu l Nguyn Ph c, ngy 28 thng 8 thng bo
cho Kissinger:
1. - Cc cuc tho lun gia Washington v H Ni khng th gii quyt c
nhng mu cht ca Min Nam Vit Nam vi thnh phn Min Nam khc do H Ni
dng ln trong chnh ph cch mng lm thi.
2. - H Ni khng c quyn g xen vo nhng vn chnh tr ti Min
Nam cng nh Min Nam khng th i hi phi thay i chnh ph H Ni.
3. - Bn hin php Min Nam Vit Nam nm 1967 phi c tn trng.
4. - Ch c Min Nam Vit Nam mi c quyn thay i hoc b tc bn hin
php 1967.
5. - Cho d nu Thiu c t chc Tng Thng, Ph Tng Thng Hng
khng cn thit phi t chc.
Ngy 29. 8, Bunker trao cho Thiu nhng kin ca Kissinger sau khi nhn
nhng ngh b tc ca Min Nam Vit Nam. Kissinger vit, nu Si Gn mun c
nhng cuc tho lun vi H Ni tng lai, phi a ra nhng iu y ngay by
gi. Kissinger bc b ton b nhng kin m Thiu ngh v pha Min Nam Vit
Nam. ng ta ni, phe ng Minh ng nhng im m Hoa K a ra. Nu
Thiu chp nhn d tho cui cng ny ca Hoa K th ng ta s khng b i hi
phi c thm nhng nhng b hn na, cho d H Ni t chi.
Ngy 30 thng 8, Ellsworth Bunker hp vi Tng Thng Nixon v Kissnger
ti Honolulu duyt xt tnh hnh trc khi Kissnger cm u Phi on M sang
thng thuyt ti Paris. Vo lc 5 gi chiu, trc khi ri Si Gn, Bunker gi in
thoi cho Hong c Nh yu cu c gp Thiu. Nh tr li, theo chng trnh
lm vic trong ngy th Thiu v Bunker s gp nhau vo lc 7 gi 30.
Bunker p li, ng ta cn gp Thiu trc khi ri Si Gn. Sau , vo lc 6
gi 30, Bunker phi gi trc tip vo Dinh c Lp gp Thiu, nhng khng ai
tr li.
Nhn vin Bunker gi Nh ln na v c tr li rng s thay i lch trnh
gi hn vi Bunker khng th thc hin c. Ri Nh n t tht ca Bunker cho
bit B Tham Mu ca Thiu vn cn ang hp nn Thiu khng th tip Bunker
c. Nhng tr li ca Kissinger vi pha ng Minh Vit Nam hm 29 thng 8
lm cho thi ca Thiu cng rn hn.
Ellsworth Bunker on, pha Min Nam Vit Nam ngh rng qua bi din vn
m Nixon c hi 25 thng ging u nm, c ngh mt tha c v nhng
nguyn tc tng qut s t c trong khi c cuc ngng bn v nhng chi tit s
mang ra tho lun sau , gi y thay di, ch cn li phn u, phn cc
nguyn tc chung tng qut t c.
Qua li l ca Kissinger ph nhn nhng ngh ca pha Min Nam Vit
Nam va xy ra, lm cho Thiu nhn ra iu . Thiu b Hi ng An Ninh
Quc Gia bc b khi mang kin ca Kissinger ra tho lun, l Si Gn ng
ngh ca H Ni v mt y ban lin hip gim st nhng s kin xy ra giai on
tin bu c.
D tho c Kissnger a ra nhm p li v mt chnh ph lin hip m
Bc Vit i hi. l mt hi ng ha hp ha gii bao gm ba thnh phn,
c chc nng gn ging nh mt chnh ph v nhng quyt nh ca hi ng ny c
gi tr chung cuc. Thnh phn th nht l chnh ph cch mng lm thi min nam

Vit Nam. Th hai l chnh ph Si Gn. Hai thnh phn ny chn mi bn phn
na thnh lp thnh phn th ba gi l thnh phn trung lp. Nu c mt y ban
ha hp ha gii bao gm nhng thnh phn trung lp th mi bn chn phn na
s ngi a vo.
Nh cho bit, chnh ph Si Gn e ngi cng sn c th khng ch thnh
phn Trung Lp ca h, trong khi nhng ngi Vit Quc Gia th khng th lm
c v nng n ch ngha c nhn. K n, iu lo ngi, mt hi ng gm ba
thnh phn nh th chng khc g mt chnh ph lin hip m cng sn t lu vn
i hi, v chc nng ca n.
Cui cng, pha ngi Vit Quc Gia e ngi, hnh thnh mt hi ng ha hp
ha gii theo cu trc va ri chng khc g to iu kin cng sn t ch h
cha c g n ch trao chnh quyn vo tay h.
Trong trng hp , pha Min Nam Vit Nam a ra ngh, hy t
chc cuc trng cu dn dn chng quyt nh th ch cho Min Nam Vit
Nam trong tng lai. Kissinger ch trch ngh , cho l phi mt rt nhiu thi
gian v pha Min Nam c tnh a ngh trn ra tr hon s thay i v chnh
tr.
Si Gn phn i, cho rng ngh h a ra khng c ni dung nh
Kissinger suy din, tri li hp tnh hp l. Bi l, ngh y p ng ng tnh cn
bn v quyn t quyt v ng thi chp nhn chnh ph cch mng lm thi min
nam Vit Nam c a ngi vo tin ni cc quy nh tng lai Min Nam Vit
Nam theo t l s phiu h t c. Si Gn cho rng ngh y l mt th nghim
cng bng cho c hai pha.
Xt li mt cch nghim trang, ngh m pha Si Gn a ra l chnh ng,
bi l nu c mt cuc trng cu nh th, nhng ngi ng h chnh ph H Ni
phi trc din vi cc thnh phn Cng Gio, Pht Gio, Cao i, Ha Ho cng
cc ng phi chnh tr quc gia ch khng ch ring c chnh ph Si Gn. Nhng
ngi cng sn, trong mt cuc tranh c nh th, h phi i u vi thnh phn
va chng chnh ph Si Gn nhng cng va chng li cng sn, chng hn khi
Pht Gio tranh u, do h khng th vn dng cc th lc chnh tr Min Nam
ng v pha h. i vi tnh hung x hi Vit Nam lc by gi, cc lc lng
chnh tr v x hi lun lun b phn ha v chia r, th l ngh hp l nht.
Ti Honolulu, cc nh lnh o Hoa K quyt nh chp nhn d tho ca
Kissinger v mt hi ng ha hp ha gii, nhng phn ln ni dung thay i
ph hp quan im ca Si Gn. Sau , Tng Thng Nixon vit mt bc th
ring trao cho Bunker mang v trao cho Tng Thng Thiu. y l ln u tin trong
chui di trao i gia hai v Nguyn Th Quc Gia. Bunker ch thn chuyn th t
v lnh o nc ny cho v lnh o nc bn, trc khi hip nh Paris c k
kt vo cui thng ging nm 1973.
Ngy 31 thng 8, Nixon ha l s khng bao gi phn bi s can m ca
ng Minh v bo m vi Thiu, mi din tin xy ra tng giai on, Thiu s c
thng bo v tham kho y . Hoa K, Tng Thng Nixon vit, s khng bao gi
c php lng qun ngi bn ca mnh trong mc tiu cng chu ng v hy sinh.
Thiu hi lng v nhng iu Nixon vit trong th .
Ellsworth Bunker hi kin Thiu vo cc ngy 6 v 7 thng 9 yu cu ng
hy h tr cho Nixon. Hai phin hp ko di kh lu v kh khn. Thiu lo lng
ng ta s b d lun trong nc kt n l ng ta u hng k th nu ni dung
cc cuc thng thuyt trn b tit l ra trc cng lun. Thiu cng lo lng hn
na, nu H Ni t chi d tho ca Kissinger th pha Hoa K li i hi ng phi
nhng b cho k th nhiu hn na.

Ellsworth Bunker gii thch, Nixon bt buc phi a ra mt phn ngh
trong phin hp sp ti ti Paris tr li ngh ca H Ni nu h cng b trc
cng lun ngh ca h hm 1 thng 8. Lm nh th, khng phi theo ca
Kissinger m l ca Nixon mun gim thiu s chng i ti Quc Hi Hoa K.
Bunker cng cho Thiu bit, phn ngh mi ny ca Hoa K bao gm lun
c nhng ngh ca Si Gn, v bo m rng, nhng tin trnh chnh tr trong
tng lai phi do Min Nam Vit Nam quyt nh, bi v chnh ph Thiu c quyn
ph quyt mi kt qu do y ban bu c ba thnh phn a ra.
Thiu hi tip, liu Hoa K c i Min Nam Vit Nam phi li bc thm na
khng nu mt ngh nh th vn b H Ni bc b?
Ellsworth Bunker p chnh ph Hoa K s khng lm nh th. Tr li iu
ny, Bunker vn vng tin s quyt nh chung cuc l ni Nixon v khng h ngh
rng, Henry Kissinger vi quyn hn ring ca ng ta, li c th tha mn vi cng
sn nhng iu m Thiu lo lng.
Bunker di t tht Thiu trong s thng cm gia hai ngi. T tht ca
Thiu nm trong B Tng Tham Mu, c chnh trang li, lm ch ngh ngi khi
Thiu di Dinh c Lp.
Nhng vi ngy sau Si Gn mun c vi s iu chnh trong phn d
tho cui cng ca Kissinger. Nu hnh thnh mt t chc bu c nh Kissinger
ngh, Min Nam mun t chc phi bao gm mi khuynh hng chnh tr khc
nhau v nhng thnh vin tham d vo t chc phi c s ng ca c hai bn.
ng thi Si Gn cng a ra nhng quan tm, lin quan n nhng iu khon
trong d tho mi ca Hoa K v vic qun i Bc Vit vn lu gi ti Min Nam,
thc y vic thng nht hai Min Nam Bc, b sung ngi v v kh vo cc nc
ng Dng sau khi ngng bn.
Ngy 11 thng 9 nm 1972, Bunker li gp Thiu v bo cho ng ta bit rng
Washington khng th chp nhn cng thc hn hp v mt t chc c trch bu
c nh Thiu ngh. l iu khng nh. K n, Washington khng mun nhc
li ngh trc , bi v, trong ngh hm 25 thng 1 nm 1972 c nhiu im
khin cho quan im qun chng M ch trch Nixon.
Thiu vn t nhiu suy ngh v ba thnh phn hn hp trong mt t chc
bu c. Mt hnh thnh nh th chng khc g trn thc t c ba lc lng chnh tr
gia ngi Vit v mt chnh quyn hp php phi tiu biu c i din ca 3 thnh
phn ti Min Nam Vit Nam.
Khi Kissinger gp H Ni tr li vo ngy 15 thng 9 a ra thm mt sng
kin mi, ngh mt gii php da beo, iu m Thiu tin on trc l c hai
chnh quyn ring r p dng ti Min Nam Vit Nam, mt l chnh ph Si Gn v
th hai l chnh ph cch mng lm thi ca Mt Trn Gii Phng. Th nhng c vi
iu quan trng c li cho Si Gn l Si Gn vn c xem l mt chnh ph mc
d khng tiu biu cho cc lc lng chnh tr v Si Gn khng ch c xem nh
mt phn trong chnh ph lin hip.
Cng ng vo ngy y, cc n v Qun i ca Min Nam Vit Nam ti
chim C Thnh Qung Tr. Chnh ph cch mng lm thi ln ting l ti Min
Nam Vit Nam c hai chnh quyn v ng thi ph nhn tnh cch hp php ca
chnh ph Si Gn.
Cp trung ng v cp vng th do chnh ph Si Gn v chnh ph cch
mng lm thi qun tr, nhng cp a phng lng x v thnh ph, H Ni i
hi phi c s xut hin ca thnh phn th ba, mc d khng c chc nng y
nh nhn vin chnh quyn nhng h vn hin din v c ting ni.

Trong phin hp hm 15 thng 9, H Ni cho bit tha c chung cuc gn
nh t c trong vng mt thng na, ngha l trc ngy c cuc bu c ca
Tng Thng Hoa K, Kissinger chp nhn vi H Ni cn c nhng phin hp k
tip sm hn, nhng ng thi khng mun cho Thiu bit, tha c chung cuc ti
Paris gn nh t c.
Kissinger cm thy H Ni c nhiu thun im hn theo gii php h a ra.
ng ta yu cu Bunker gii thch cho Thiu bit l s khng c mt s nhng b
no na i hi v pha Min Nam Vit Nam p ng, nhng xin Thiu hiu cho
rng nhng thng thuyt m Kissinger a ra cho H Ni, chng qua l chnh
sch ca Hoa K phi i ph trong ma bu c.
Cng trong phin hp 15 thng 9, nhng phn ngh ca Kissinger khng h
da vo im no, theo khuyn co ca Thiu. Th nhng, ng ta gii thch, Tng
Thng c c trc tin sau bu c s thnh lp mt chnh ph mi, tiu biu cc
thnh phn chnh tr. kin l do Thiu ngh trc kia.
Kissinger cm thy, k hoch ca ng xem nh l mt s nhng b ti
a, th nhng vn khng c g bo m H Ni chp nhn. V th ng ta quyt
nh l s khng c mt bc li no thm na v thc y, vn ng H Ni
ng gii php ca ng ta, ng thi Kissinger li khng mun Thiu ln ting.
ng ni vi Bunker y khng phi l thi im ca nm 1968. Cho d H Ni mun
t nhng tin trin nhanh chng qua cc phin hp mt gy ra s chia r
Washington v Si Gn th Thiu vn khng e ngi.
Bunker p li Kissinger l ng cng ng nhng iu Kissinger va ni.
Thiu lun ngh, nhng sng kin ca Kissinger a ra l thiu cng bng.
Ngy 15 thng 9 nm 1972, Thiu tr li bc th m Nixon gi cho ng hm
31 thng 8, ni rng Hoa K nhng b qua cc cuc thng thuyt vi Bc Vit
qu nhiu. Nixon hiu rng nhng ngh ha bnh m Thiu mun nhn phi c
Quc Hi v dn chng Min Nam Vit Nam ng .
Thiu khng hi lng v mt t chc bu c hn hp m Kissinger a ra.
Ci quan im lc lng th ba thm vo gia nhng ngi cng sn v ngi
Vit Quc Gia l sn phm ca ch ngha thc dn m ngi Php dng nh
mt chiu bi dn chng Min Nam phn bi li qu hng h hi nm 1954 v
cng sn Vit Nam ngy nay ti lp trong mu bn ng dn tc h.
Thiu tip, nhng ai c o vng v ba thnh phn hy nh li bi hc lch s
Lo. Nm 1962, Washington p t ti Lo mt chnh ph ba thnh phn:
Cng sn, trung lp v cnh hu c mong l s t c mt nn ha bnh.
Nhng r rng l tht bi, cui cng cng sn h x ny.
Cng lc th mt ngun tin tnh bo pht hin H Ni ang chun b m
cc cuc tn cng quy m vo thng 9 v thng 10, ch trc cuc bu c ca Hoa
K. H vn mun dng chin tranh gii quyt ca h. Cc k hoch gia Bc
Vit c tham vng tung ra cc cuc tn cng ln km gi cc i n v ca Vit
Nam Cng Ha, ng thi a ra cc n v du kch ca h trn chim vng nng
thn, x p trc khi c cuc ngng bn.
Vi ngy sau, Si Gn bc b ngh ngng bn da beo a ra hm
15 thng 9. Chnh ph Thiu cho rng H Ni c gng chim nhng u th qua
cc phin hp mt vi Hoa K v Hoa K trong ma bu c trong khi thc tin H
Ni tht bi ti chin trng. Di mt Thiu, H Ni d phng h s t c
nhng thng li v mt ngoi giao buc Hoa K phi nhng b cho d v mt
qun s h tht bi, ging nh trng hp nm Mu Thn 1968 xy ra.
Thiu ni, chng ti bit, ch ngha thc dn Ty phng l phng chm
i vi chnh sch ca ngi M. Th nhng, chng ti cng hoan nghnh cc

cuc trao i gia Hoa K v H Ni. ng thi, chng ti cng bo cho pha Hoa
K bit rng, nu Min Nam Vit Nam phi chp nhn tt c nhng g m Hoa K
ng vi H Ni th r rng, l iu H Ni tuyn truyn Min Nam Vit Nam
l cng c ca M. Do H Ni phi thng thuyt trc tip vi Si Gn. V th
chnh ph Min Nam Vit Nam dnh quyn bc b mi tha thun t c qua cc
phin hp mt gia Hoa K v Bc Vit nu cc iu khon Si Gn khng ng
.
Ngy 20 thng 9, sau khi thm ving binh s ca ng gn Qung Tr tr v,
Thiu ni trc cng chng, ch c ng bo Min Nam Vit Nam mi c quyn
thng thuyt hoc chp nhn mt gii php gii quyt cuc chin tranh. Ngy
23 thng 9, khi nghe Bunker trnh by ngh sau cng m Kissinger a ra, hnh
thc mt t chc bu c hn hp, ng ta khng c li bnh phm no. S yn lng
ca Thiu khng ng ngha l Thiu ng , m ng xem l vic ring r ca
Kissinger.
H Ni mun nh ng d lun qun chng M, bt ng h phng thch ba
t binh M qua mt dn biu thuc thnh phn phn chin.
p lc thng thuyt li nng ln Thiu vo ngy 25 thng 9 khi ti Paris,
L c Th trao mt ngh mi cho pha Hoa K. Kissinger thng bo cho Bunker
bit ngh mi ny ca Bc Vit. H Ni ngh, chnh ph Si Gn v chnh ph
Mt Trn Gii Phng, mi bn c chnh sch ngoi giao ring, qun i ring khi
ng chung trong mt chnh ph lin hip quc gia, qua Si Gn vn dnh quyn
ph quyt. H Ni khng mun t bt c iu khon no lin quan n cuc rt
qun trong tha c.
Bunker ni gii thch vi Thiu l s khng c mt s trao i n gin
gia vic ngng oanh tc i ly vic phng thch t binh M theo cc nh lnh t
nhm phn chin ti Thng Vin yu cu. Kissinger d on, khng thy mt trin
vng no t c tha c chung cuc trc thng 11 tr khi H Ni mun. V
vy Kissinger c Ph T ca ng l Alexandre Haig n Si Gn tho lun v
chin lc ca Hoa K sau cuc bu c thng 11.
Thiu ghi li nhng iu Bunker trnh by nhng khng a ra bnh lun no.
Alexander Haig n Si Gn vo ngy 1 thng 10. Trong phin hp vi Thiu
ln u tin, Haig trnh by mt phn ngh khc ca Hoa K nhm gii p cu
hi chnh tr: Pha no s c thc quyn chnh tr ti Min Nam? Bu c Quc Hi
mi son tho tn hin php l mt gii php c d tr, Thiu p li v im
ny, H Ni l k xm lng v do Bc Vit khng c quyn can thip vo cng
vic ni b ca Min Nam Vit Nam.
Bt c mt tha c no t c trong s ng thun lun lun phi tri
qua nhng giai on thng thuyt gay go, do , Thiu mun bit, di cc lng
gi ca Hoa K, H Ni s c nhng phn ra sao t nhng iu khon m Hoa
Ka ra.
Ngy 8 thng 10, Bunker v Haig hp vi Thiu cng Hi ng An Ninh Quc
Gia Min Nam Vit Nam. Haig gii thch mt cc tng qut v nhng phn ngh
m Kissinger trao cho H Ni ngy 15 thng 9, Thiu ni, nhng iu khon trong
d tho ny hon ton tha mn nhng i hi ca Bc Vit, r rng Tin S
Kissinger lt vo by sp ca cng sn ging ra.
Ph Tng Thng Hng ni tip, chin lc ca H Ni l buc Hoa K phi
chp nhn nhng i hi ca h, ngha l vic Hoa K rt qun ra khi Min Nam
Vit Nam cng ng ngha vi vic Hoa K l k i xm lc. Hng thm, vi thi
gin gi: T lu, H Ni vn l k lt lng, xo tr. Ti sao li phi tin h? Trong
khi Hoa K ngng oanh tc Bc Vit v rt qun, i li, H Ni thc hin nhng

g? Cng hin cho H Ni theo yu cu ca h, mt chnh ph lin hip ti Min
Nam Vit Nam, Hoa K qun bi hc Lo v Thip Khc, cng mt hnh thc
lin hip tng t v cui cng cng sn tro tr v thng cuc. V Ph Tng
Thng gi nhng sng sut ca Min Nam Vit Nam cnh gic Haig v Bunker ch
v nhng li l c v thit tha ca H Ni m tng l h chn tht.
Haig p li, chnh ph Nixon e ngi, mang ting trc qun chng l khng
a ra nhng sng kin trong khi H Ni a ra. Mt tha c nhm chm dt
chin tranh, Haig ni tip, bc thit phi to iu kin Min Nam Vit Nam c
Quc Hi v qun chng Hoa K tip tc cuc h tr.
Thiu ni, ti sao Kissinger khng trao cho H Ni nhng iu trong phn
ngh ca Min Nam Vit Nam?
Haig tr li, nu a ra nhng phn ngh y ra, cuc thng thuyt s tan
v.
Pha Min Nam Vit Nam mun bit, Kissinger a ra bao nhiu phn
ngh ri v theo Hoa K, phn ngh nh th no mi t c s ng chung
cuc.
Haig cho bit, thnh tht m ni, Hoa K cha c mt khi nim tng qut v
tng lai ca Min Nam Vit Nam. Tri li, ch c chin lc, vn dng d lun qun
chng M tip tc ng h ng li ca Tng Thng Nixon h tr cho Si Gn.
Thiu ni, ng ta phi ni thng thn: Kissinger khng quan tm g n
nhng iu m pha Min Nam a ra, ng ta ch thng thuyt theo cch ring ca
ng.
Haig ng l c s bt tn gia Kissinger v Thiu nhng gii thch thm,
mi iu Kissinger thc hin cng ch t c mc tiu l gi cho chnh ph Si
Gn c tn ti.
Thiu tip li rng chnh ph Min Nam Vit Nam khng c thng bo
nhng chuyn bin v cc cuc thng thuyt v cng khng h c tham kho
trc v cc iu khon trao cho H Ni. Ri Thiu kt lun, gia Washington v
Si Gn c s khc bit nhau v cn bn. Thiu ch chp nhn tha c ha
bnh mt khi bn tha c y c Quc Hi Min Nam Vit Nam chp nhn.
Ph Tng Thng Hng ni vi Haig, dn chng Vit Nam lun nh rng
nhng ngi cng sn Vit Nam tng st hi, m st v phn bi h vo nhng
nm 1945 v 1947. Gn hn na, mt l do a n vic lt chnh ph Ng nh
Dim vo nm 1963 l c tin n hai ng Dim Nhu mun c nhng cuc thng
thuyt vi cng sn H Ni.
Haig ng l gia hai chnh ph c nhng cch nhn khc nhau. Th nhng
Hoa K phi p ng mt khi H Ni a ra nhng ngh mi.
Thiu ni vn tt: C hai chng ta u ng trn b vc thm.
Phin hp chm dt sau cu ni y.
Sau khi nghe tng trnh phin hp, Kissinger yu cu Bunker n gp
Thiu v ni vi Thiu bit l Hoa K rt tht vng v thi ca ng ta. Thiu
khng trao i g vi Kissinger thm na v dn xp c mt cuc hp mt ring
r vi H Ni vo ngy 8 thng 10. Bunker yu cu Thiu ng tit l nhng bt
ng gia hai nc ng Minh trc cng lun. Sau , Kissinger c ha vi Thiu,
trong ln gp g vi H Ni k tip, ng ta s c ha vi Thiu, trong ln gp g vi
H Ni k tip, ng ta s t vn mt cch nghim tc vi Bc Vit l h phi bo
m vic rt qun ra khi Lo, Cam Bt v Min Nam Vit Nam.
Vic i hi H Ni bo m vn rt qun m Kissinger va nu ra khng
ng s tht, v trong d tho trao cho Bc Vit vo hi u thng 5 nm 1971

khng c iu khon no nhm n vic buc Bc Vit phi rt qun. Cho d iu
Kissinger ha c ng chng na th Thiu vn ngh Kissinger gian di.
Tng Thng Nixon sau yu cu Ellsworth Bunker C Vn cho Tng Thng
v cuc thng thuyt. Kissinger cho rng Washington khng th hy b cc phin
hp mt v ng thi, H Ni cng mun c cc phin hp mt vi Hoa K. Do ,
hng dn d lun qun chng M thun chiu l iu quan trng, khng phi trong
ma bu c thng 11, nhng cho Nixon trong tng lai, v kh nng theo ui cuc
chin.
Bunker gp li Thiu ngy 5 thng 10. ng ta lp li nhng iu Kissinger
ha v vn H Ni rt qun v gii thch thm, s bt ng mt s vn gia
Washington v Si Gn nu cng lun bit c, nht l ti Hoa K, s to vic
thng thuyt tr nn kh khn, v gim i s kin nhn ca cc thng thuyt gia
Hoa K. Bunker cng trnh by vi Thiu, v mun ng h Min Nam Vit Nam m
Nixon phi chu ng nhiu ch trch v Nixon cn c s tip tay ca Thiu.
Mt ln na, Thiu li hi Bunker ti sao Kissinger khng chu trao cho H Ni
nhng phn ngh ca Si Gn.
Bunker phi lp li nhng iu m Haig ni, l k thut y pha bn
kia tr v th phi t v.
Thiu ng vi Bunker l s khng by t s bt ng gia hai bn trc
cng lun.
Mt cng in ca Tng Thng Nixon, qua Bunker chuyn cho Tng Thng
Thiu, qua Nixon bo m vi Thiu khng c mt iu khon no, mt s tha
thun no t vi H Ni m khng tho lun vi Thiu trc k t phin hp ti ti
Paris. Thiu hi lng v bc cng in y ca Nixon.
Thiu tng ni vi cc Tng lnh T Lnh cc Vng Chin Thut l
khng phi s hi khi mt tha c ha bnh t c. D tnh hung din tin ra
sao, Min Nam Vit Nam vn c kh nng p ng.
Tr li yu cu ca Nixon v vic Bunker C Vn cho Tng Thng trong vn
thng thuyt, Ellsworth Bunker gi cho Nixon mt bn nghin cu trong c
vn ca Min Nam Vit Nam. Theo Bunker, c 5 vn lm Thiu lo ngi: Cng
thc ba thnh phn Washington tin qu nhanh trong vn thng thuyt. Thiu
tng nghi ng ni dung v mc tiu ca cc cuc thng thuyt, gn y qua s
kin ca Kissinger lm Thiu e ngi hn. Thiu khng tin tng nhng g cng sn
ni vi ng ta c cm gic Washington khng t chnh ph Thiu ngang tm trong
v tr thng thuyt vi H Ni.
Sau Bunker ngh vi Nixon, cc cuc hp nn din tin t t Min
Nam c thi gian nghin cu nhng vn v ngay c pha Hoa K cng c c
hi nghin cu cn trng hn. Ellsworth Bunker nhn nh, Hoa K khng th buc
Min Nam Vit Nam ng hon ton quan im vi Hoa K th tri li, cng khng
th cng bc Min Nam phi chp nhn nhng g m Hoa K a ra. iu tt
nht, Bunker gii thch vi Nixon, hy bo cho Thiu v nhng C Vn ca ng ta
bit nhng kh khn m Washington phi chn nhng gii php nh th.
Kissinger sau ri Washington sang Paris hp vi L c Th. Trong
phin hp ny vi pha Bc Vit, Kissinger c ch ch phi t cho c chung
cuc v tha c t Nixon vo tnh hung khng th thay th ng ta sau cuc
bu c sp ti. Nu Kissinger l kin trc s cho nn ha bnh ti Min Nam th
Nixon trn phng v chnh tr khng c l do g khng dnh cho Kissinger mt v tr
xng ng trong chnh ph mi sau khi Nixon ti c c (Schecter, p 90)
Trong mt ba n tra vi cc nh bo thn cn, Kissinger cho bit, gia ng
v Nixon c cch nhn khc bit v Vit Nam. Nixon tin tng vo K Hoch Vit

Nam Ha Chin Tranh, cn Kissinger th khng, v ngh rng, khi Qun i Hoa K
rt i, th k hoch ca ng s tan v. Khi K Hoch Vit Nam Ha Chin Tranh gn
hon tt trong nm 1972, th cng chnh thi im y, Kissinger t ra nhng b,
tha mn nhiu i hi ca H Ni, theo cch ring v quyt nh ca ng.
Tin tng Min Nam Vit Nam c kh nng t v sng cn, Nixon
mun thng trong ha bnh, tri li Kissinger cho rng ngi Vit Nam ng
ngch, ngu xun v a nghi cho nn Hoa K khng c li lc g khi phi can d vo
cuc xung t y ngoi tr tm cch tho chy trong danh d.
Nixon khng hi h chp nhn mt gii php chm dt cuc chin, cn
Kissinger th vi vng k c tha mn nhng i hi ca H Ni (Schecter, p 90-95).
Tip theo, Bunker ch nhn c hai cng in ngn ca Kissinger, bo cho
bit l ng ta mt rt nhiu thi gi tho lun vi i din pha H Ni. Bc
in th th nht gi i t Paris, yu cu Thiu hy c gng chim gia lnh th
cng nhiu cng tt. Cng in th hai, cho bit l pha H Ni c a ra mt d
tho mi, nhng ni dung vn tng t nh ln trc, do khng c g phi tr
ngi v nhng vn y tho lun c ri.
Thiu b bnh do phn ng chch nga nn mi n 10 thng 10 Bunker mi
gp li c. Thiu ni cho Bunker bit, qua cc ti liu ca vit cng va tch thu
c cho thy cc lc lng cng qun ang chun b mt gii php ging nh
Thiu tin on trc . Cc cn b cng sn c hc tp s c mt chnh
ph lin hip ti trung ng Min Nam gia chnh ph Si Gn v chnh ph cch
mng lm thi hin ang kim sot nhng vng h chim c. Qun i Bc Vit
s st nhp vo qun i ca Mt Trn Gii Phng v c ngy trang xem nh h
l nhng ngi Min Nam Vit Nam. Khng cn kh nng ku gi dn chng Min
Nam Vit Nam ng vo hng ng qun i ca h nn Bc Vit phi dng lc
lng qun s trm vo, chun b cho thi c tng lai.
Mt cng in ngn khc gi i t Paris, Kissinger cho bit phi ko di thm
phin hp v cc cuc thng thuyt gn nh n ch hon tt. Sau Kissinger s
bay sang Si Gn tho lun cng Thiu. Tip theo, Kissinger gi in vn cho
Bunker, yu cu ng hi Thiu suy ngh v tm nhng ngn ng chnh tr no
chp nhn mt gii php nh th v ng thi lp li yu cu Thiu ch th cho Qun
i chin u ginh t tht ti a. Kissinger s n Si Gn ngy 18 thng 10 nm
1972.
Sau Bunker gi li cho Kissinger ngh ng ta trc khi n Si Gn,
Kissinger hy vit cho Thiu, tng thut nhng din tin xy ra trong cc phin
hp va qua ti Paris, Bunker ni vi Kissinger, sau 4 ngy hp m ch thng bo
cho bit nhng iu qu vn tt, mc d cha ni l nghi ng, nhng Thiu vn
khng tin l hon ton s tht ni dung cc phin hp din ra.
in vn ca Bunker c Kissinger tr li mt cch ngn gn: chun b
chuyn tip xc gia ti v Thiu, ng hy c gng thuyt phc Thiu hiu, chng ta
khng chp nhn bt c hnh thc chnh tr no nhm lt chnh quyn ca Thiu,
nhng ng thi, Thiu cng nn bit, ng ta khng th ph quyt tt c nhng g
m chng ta t c.
Ngy 13 thng 10, thm nhiu ch th ca Kissinger gi cho Bunker. Kissinger
phi quay v Washington. ng ta lu cho Bunker gii php cui cng t c i
hi Thiu phi hy sinh nhiu hn l nhng g m Haig ni 10 ngy trc . Tuy
nhin Thiu hiu c, ng ta cn c thi uyn chuyn chp nhn mt gii
php ngng bn ti ch, i li s i hi v mt chnh tr ca H Ni. Thiu ni,
Nixon mun tm mt gii php nh vy d Thiu ng hay khng. Hoa K khng
th bn ng Thiu cng nh ng ta khng th qut ng Hoa K c.

Kissinger cho Bunker bit, gii php tt nht l Bunker thuyt phc Thiu ng
trc khi Kissinger n Si Gn sau mt phin hp na ti Paris vi H Ni.
Ngy 13 thng 10, di hn nhng ngy thng l, nhng s trao i gia
Kissinger v Bunker li ngn hn mi ngy. Kissinger yu cu Bunker thuyt phc
Thiu chun b chp nhn s phng thch khong 10.000 ngi thuc thnh phn
cm tnh vin hoc cn b cng sn trong s 30 ngn t hin b giam gi. Kissinger
cng yu cu Bunker trnh by cho Thiu rng thi im hin ti hon ton khc so
vi thi 1968. Hoa K khng bao gi b ri Thiu, ngi b ri Thiu chnh l ng
ta. Trong gii php sp ti, Thiu vn l Tng Thng ca Min Nam Vit Nam. V
ng ta chun b hp tc vi cung cc nh th v chng t uyn chuyn va phi
v mt cuc ngng bn c dn xp. in vn ca Kissinger cng yu cu
Bunker hy tip xc Thiu cng sm cng tt v phc trnh v thi ca Thiu.
Bunker gp Thiu vo ngy 14, tho lun v vn ngng bn, Thiu cho
Bunker bit ng ta ra lnh cho Tng Nguyn Vn Minh Vng III m cc cuc
hnh qun chim t ginh dn. Nhng Bunker chng thy Minh thi hnh. Bunker
cng trnh by vi Thiu bit, H Ni ng gii php mt c cu hnh chnh lin
hip nhng khng phi l mt chnh ph.
Trong ngy 16 thng 10, Bunker nh trao cho Thiu mt bn tm lc v
nhng iu khon m Kissinger ng ti Paris. Th nhng trong ngy y v c
ngy hm sau, pha Hoa K khng th gp Thiu. ng ta, cc C Vn v Hi ng
Ni Cc ang c nhng phin hp quan trng ring Ellsworth Bunker ch cn ch khi
Kissinger n.
Kissinger mang theo ng bn tho tha c t c hm 17 thng 10, cn
bn da vo bn phn ngh m Hoa K trao cho H Ni hm 15 thng 9
nhng c hai iu khng thay i ng lu , c hai u nm trong iu 9.
Sau khi cuc ngng bn c cng b, hai pha ca Min Nam Vit Nam (Si
Gn v chnh ph cch mng lm thi) ng hnh thnh mt t chc gim st
cuc bu c. T chc c danh xng l hi ng ha hp ha gii quc gia v s
bao gm ba thnh phn. Kissinger a ra iu ny nhm thay th cho mt chnh
ph lin hip. V cng trong iu ny, khng yu cu Thiu phi t chc Tng
Thng trc khi cuc bu c c t chc.
Hai pha s tho lun v quyt nh c hai khng mt hi ng nh th cp
Tnh v Qun. Si Gn v cc nh lnh o trong chnh ph cch mng lm thi
cng t chc cc phin hp tm ra nhng gii php nhm gii quyt nhng xung
t ti Min Nam Vit Nam v hi ng quc gia c nhim v thi hnh cc gii php
y. Hoa K a ra iu kin trn nhm gt b H Ni mun xa b th ch ca
chnh ph Si Gn.
Hi ng ha hp ha gii quc gia nh th cng lm tiu tan gic m v mt
chnh ph lin hip m H Ni ch tm p t, bi l chnh quyn Min Nam c
quyn ph quyt nhng iu h khng chp nhn. Tham vng ca H Ni khng
thnh. Vit Nam Cng Ha Si Gn vn tn ti, vn cn hin php, Quc Hi,
Tng Thng, Ti Cao Php Vin, cc ng phi chnh tr, Qun i ni chung vn
nguyn vn.
Th nhng, Kissinger cng nhc b cho H Ni mt im khc. Trong
phn iu chnh ln th hai, bn phn ngh d tho hm 18 thng 9, im 7
cp n, c tnh nguyn tc, tt c cc lc lng qun s ca cc nc ng
Dng, phi gi nguyn trong phm vi lnh th ca mi nc. iu ny mun m
ch buc H Ni phi rt qun ra khi Min Nam Vit Nam, Lo v Cam Bt. Tri li
trong d tho tha c chung cuc hm 17 thng 10, ni dung va ni trn, khng
cp n na. Ch iu 9 xc nh hai pha Min Nam Vit Nam t gii quyt vn

qun s ti Min Nam trong tinh thn ha gii quc gia. Tng bc hai pha gim
qun s, gii ng bt qun nhn. Khng c khon no buc Bc Vit phi rt qun
i m h trn qua gii tuyn 17 tn cng vo dp L Phc Sinh nm 1972 phi
quay v Bc Vit.
im ng lu khc na, khi mang bn d tho chung cuc n Si Gn,
Kissinger cng khng thuyt phc c H Ni chp nhn iu VII hm 15 thng 9.
iu ny nhm cm khng cho cc pha Min Nam chp nhn s c mt qun i
ngoi quc, cc c vn qun s hay nhn vin qun s. Trong iu XV nhm tn
trng c lp, ch quyn v ton vn lnh th ca cc nc ng Dng, trong d
tho ngy 15 thng 9 Kissinger xc nh r l 4 nc Min Nam, Min Bc Vit Nam,
Lo v Cam Bt, nhng d tho chung cuc ch ni Vit Nam, Lo v Cam Bt.
iu c ngha l H Ni vn c th can d vo Min Nam Vit Nam m c
xem khng c vi phm bi bt c s rng buc no.
Tuy nhin, trong d tho chung cuc c cp n trong iu IX quyn t
quyt ca dn chng Min Nam Vit Nam v iu X xc nh Bc Vit khng th
thng nht Vit Nam theo th ch ca h qua cch xm chim hay qua bo lc.
Cng cm h s dng lnh th Lo v Cam Bt.
Kissinger ngh rng l d tho chung cuc cui cng m H Ni s k sau
khi thuyt phc Thiu chp nhn cc iu khon trong d tho chung cuc ni trn.
H Ni c xem nh l i din chnh thng ca ngi Vit Hoa K phi
thng thuyt, mt s lm ln nghim trng khng ch nh hng cho c nhn
Thiu m l do tt c nhng ngi M v dn chng Min Nam Vit Nam tng
phi xng mu v hy sinh chng li s xm lng ca Bc Vit.
Vi tt c nhng iu khon va sng t va mp m y, Bunker ngh rng,
mc ch ca Kissinger thng lng nhm Hoa K t c s tha thun trn
nhng cn bn chnh. T binh M c tr v nh, trong khi Hoa K buc
c H Ni v hnh thc phi tn trng Min Nam Vit Nam l mt thc th khng
ph nhn c. Chnh quyn hp php Min Nam khng b lt bng bo lc. S
can d qun s ca Hoa K l chnh ng. Bunker khng t ra nghi ng s thiu
thn trng ca Kissinger nu khng mun ni l ngng m ng ta.
Ellsworth Bunker nh gi Kissinger l mt trong vi ngi M theo ui
thc hin v hon tt mc tiu ca Hoa K trong vic chn ng s xm lng ca
cng sn Bc Vit ti Min Nam Vit Nam. Cng theo Bunker, ng ta cha h khm
ph s thiu tin tng v K Hoch Vit Nam Ha Chin Tranh ca Kissinger cng
nh Kissinger cha ln no by t rng ng ta khng thin cm vi ngi Vit Nam.
Nhng c mt iu, bi v qun i ca H Ni vn cn Min Nam do
hip c ha bnh t n ni ln l nn ha bnh s khng th tn ti lu di
c.
Sau khi bn hip c c k kt, lc lng qun s cn non yu ca Si
Gn phi t ng u vi cc s vi phm m chnh cng sn tha nhn trc
. Hoa K quay lng, mi s gip chm dt. Kissinger thng thuyt ch
t c mt nn ha bnh n nh vy.
Gii thch ti sao ng ta li nhng b im cn bn sng cht trn,
Kissinger ni vi Bunker, ch c cch nh th th mi t c bn tha hip chung
cuc. ng ta tin rng dn chng Hoa K qu mi mt, v vy mun u hng cc
i hi ca H Ni v vic qun i ca h c li Min Nam Vit Nam. Kissinger
cng by t ln na kin trn trong cun hi k ca ng (trang 1354).
Thi gian y, xem bn tha c chung cuc d tho m Kissinger mang t
Paris v, Nixon cng c nhn nh tng t, mt kt qu tha ng, qua thin
ch ca Hoa K c xc nh, cc iu khon ha bnh minh th r rng. So

vi cc hip c khc m H Ni tng k kt trc y nh hip nh Geneva
1954 vi ngi Php, 1962 v Lo, khng c nhng iu khon r rng nh nm
1972.
Kissinger khi n Si Gn by t ng ta l k c n v qu mt mi
nhng iu ng c gng t vi pha H Ni b ch trch. Mc d c nhng iu
ch trch nh th, nhng trc nhng hin tng gii tr v gii tr thc ca Hoa K
lun lun by t s phn n v chin tranh, mt cch thnh tht Ellsworth Bunker
vn qu trng nhng c gng ht lng ca Kissinger t c tha c chung
cuc ny.
Bunker v ngi bn ng Minh Min Nam Vit Nam li c nhng bt ng
nghim trng qua tha c cui cng m Kissinger t c ti Paris. iu m
Thiu lun lun quan tm l Washington cho php H Ni lu gi qun i ca
h ti Min Nam Vit Nam, tr nn khng th ph nhn. Hoa K khng h
tham kho g vi chnh ph ca ng trc khi t c tha c vi H Ni nh
Tng Thng Nixon tng ha hn. Thiu khm ph c nhiu thay i trong bn d
tho cui vo ngy 17 thng 10.
Kissinger v Bunker hp vi Thiu cng Hi ng An Ninh Quc Gia vo ngy
19 thng 10 trnh by bn d tho hip nh. Tng Thng Nixon gi cho Thiu
mt l th ni l Kissinger i din cho ng. Cn thn hn na, ti xc nh bo
m Min Nam Vit Nam, Tng Abrams, lc ny l Tham Mu Trng Lc Qun,
bay sang Si Gn tho lun k hoch vin tr t v kh v tip liu trc khi
lnh ngng bn c hiu lc.
Kissinger trnh by, mc tiu ca ng ta khng nhm vo vic gip cho Tng
Thng Nixon ti c c, nhng l nhm ngn chn vic H Ni a ra chiu bi ha
bnh tuyn truyn m qua ngn ng ca h, phong tro phn chin ti Hoa K c
th tn dng p lc chnh ph ngng h tr cuc chin cho Min Nam Vit Nam.
Kissinger nhn mnh, qua hip nh ny, Thiu khng phi buc t chc. Hi
ng ha gii quc gia khng phi l c thc quyn, ch c tha mn yu cu v mt
qun s ca H Ni l khng rt qun. Th nhng chung cuc ca hip nh khng
phi nm ch m nhm vo b gy mi tham vng ca Bc Vit. Kissinger kt
lun, v th hip c ny to s ng nhn, xoa du mt tnh cm ca phong tro
phn chin M gy iu kin thun li trong vic Hoa K tip tc h tr Min Nam.
Sau , Thiu tuyn b trc cng lun, ng ta khng phi l lc cn ca ha
bnh mc d hip nh ny c vi iu khon khng tha ng nhng ng ta vn
chp nhn.
Kissinger mun li Si Gn thm ba ngy ch i Thiu sa i, tho
lun v bn tho chung cuc ca hip nh.
Thiu bnh thm, c, sa cha v trm tnh. ng ta hi Kissinger: H Ni
d phng ra sao v bn hip nh ny? Liu Tng Thng Nixon cn bn hip nh
ny trong cuc ti tranh c ca ng ta?. Ri sau Thiu hi Kissinger trao cho
ng mt bn tho hip nh bng ting Vit. Kissinger khng c v ha l s dch
ngay ra bn Vit ng sau ny.
Cng ngy hm , H Ni bo cho Kissinger bit h ng iu VII, cm b
sung qun s ca h ti Min Nam Vit Nam.
Hai pha Washington v Si Gn gp nhau tr li vo sau gi n tra. Thiu
v nhng C Vn ca ng t cu hi. c bit Thiu mun bit hip nh ny c
cn cho Nixon trong vn ti tranh c hay khng. H mun bit Hoa K trong
tng lai s phn ng ra sao mt khi H Ni vi phm hip nh, ti sao trong hip
nh khng xc nh c 4 quc gia ng Dng bao gm c Min Nam Vit Nam?

Kissinger tr li lp l, s s xut khng ghi Min Nam Vit Nam l mt quc
gia c lp, l li duy nht trong ton b tha c ny, v ng bit, chnh v th
m Thiu v cc C Vn c n tng cho rng Kissinger nhng b H Ni
ton quyn gii quyt trong vn Vit Nam.
Sng ngy hm sau, B Tham Mu ca Thiu yu cu Kissinger bt buc H
Ni phi thay 23 im trong ton b bn tho ca hip nh. H mun qun i chnh
quy v a phng ca Bc Vit phi rt ra khi Min Nam song song vi s rt
qun ca Hoa K. H Ni phi hy b cc cn c ng qun Min Nam nh ngi
M lm. Min Nam cng nh Min Bc khng c nhn vin tr qun s t
nc ngoi. Hi ng ha hp ha gii quc gia bao gm hai pha thay v l 3.
Khng chp nhn mt im iu IX ch bt buc Min Nam Vit Nam phi gii ng
dn dn Qun i m iu ny khng bt buc Min Bc. Vic trit thoi qun i
v hy b cc cn c qun s ca H Ni phi c mt y ban quc t gim st.
V cui cng, thay i 4 quc gia ng Dng thay v 3.
Kissinger t chi cho l khng th no t c trong vn yu cu H Ni
rt qun v th ng chp nhn qun Bc Vit c li Min Nam, st nhp v
ng ha vi qun ca chnh ph cch mng lm thi.
Pha Thiu khng hp vi Kissinger chiu hm y mc cho cuc bu c ti
M cn k. Nhng gi cng thng y, Bunker yn lng, khng bin minh trc
thi phn i ca Thiu.
Ti hm y, Thiu gi in thoi cho Ellsworth Bunker ti t tht ca ng. Vi
thi bc dc, hn hc, Thiu ch trch Phi on Kissinger, c Ta i S v lun
c Phi on ca Haig trong chuyn n Si Gn ba tun l trc , tit l
nhiu chi tit lin quan n bn tho ca hip nh vi mt s chnh tr gia ti Si
Gn.
Sng ch nht tip theo. Kissinger v Bunker hp vi Thiu ln cui vo lc 8
gi. Vn thi hn hc nh ti hm trc, Thiu ngi trn thnh chic gh ca
ng, v ni bng ting Vit. Nh thng dch. Th nhng Thiu li du ging khi nghe
hai bn tho lun. C Bunker v Kissinger khng ng thi y li xy ra.
Kissinger bt u bng s gii thch l Hoa K khng mun thay th Thiu v
vi t cch i din cho Tng Thng Hoa K, Kissinger khng hi lng v s c x
m Thiu dnh cho ng ta sut my ngy va qua. ng ta c li vn th m
Nixon gi cho Thiu, xc nh di quan im ca Nixon, bn d tho hip nh ny
cha ng nhng iu khon tt nht m hai quc gia c th chp nhn c.
Kissinger ni tip, ng ta phi tin bc trc, a ra nhng iu kin m H Ni
s a ra, k c vic ng chun b thi gian k kt hip nh. By gi ch cn hai
vn , thay i cht t sao cho H Ni chp nhn hip nh hoc ng tr v
Washington tay khng v ngi ch Bc Vit a ra trc cng lun bn d tho hip
nh theo h.
Thiu p li, cng sn a phng hc tp bn hip nh ri, cc chnh
tr gia i lp cng phn tch v ph phn tng im ca hip nh y. K c th
tng H Ni l Phm vn ng, tr li cuc phng vn gn nht ca t Newsweek
cng m t Thiu l i hi qu nhiu v hi ng ha gii quc gia bao gm ba
thnh phn chuyn tip. ng tr li vi t cch l k chin thng.
Thiu ni vi pha Hoa K v quan im ca Hi ng An Ninh Quc Gia
Min Nam. C hai im m chnh ph ca ng khng th chp nhn c: Qun i
Bc Vit li Min Nam v 3 thnh phn chnh tr hi ng ha hp ha gii quc
gia. Thiu chp nhn mc tiu ca hi ng ny nhng khng ng ba thnh phn
v l s sng cn ca Min Nam Vit Nam.

Kissinger tr li: Thiu c th thng thuyt vi Bc Vit mt khi Qun i
Min Nam Vit Nam c kh nng nh thng h. Mc khc, hi ng ha hp ha
gii quc gia thc tin l khng c thc quyn. ng ta thuyt phc c H Ni
phi tn trng s t do ca Cam Bt l mt thng li i vi Si Gn. Kissinger tip,
ng e ngi mt khi bn d tho hip nh ny ph bin trc cng lun m Si Gn
ph nhn s l nguyn nhn Quc Hi Hoa K ct t mi vin tr cho Min Nam
Vit Nam. Kissinger nhn mnh, Min Nam Vit Nam thng nhng Thiu th xem
nh th Min Nam Vit Nam tht bi.
Thiu ni vi Kissinger cn tham kho vi Hi ng An Ninh Quc Gia ca
ng tr li. Thiu khng bo m ng c ng bn tho hip nh ny hay khng,
mi vic cn ty thuc Hi ng An Ninh Quc Gia.
Kissinger nu ra mt kin mi xoa du. Mc d khng th buc H Ni
phi rt qun, nhng Hoa K s tuyn b, xc nh chnh ph Si Gn l chnh ph
duy nht i din cho dn chng ti Min Nam Vit Nam. ng thi sau khi hip nh
k kt, Nixon mi Thiu chnh thc thm ving Hoa K.
C hai bn ng hp tr li vo cui ngy, lc 5 gi chiu, sau khi Kissinger
bay i Nam Vang hp vi cc nh lnh o Cam Bt v hip nh ny.
Ti Ta i S, Bunker tng trnh v Washington, H Ni m ra cc
cuc tn cng cp nh chim t dnh dn trc khi hip nh k kt, nhng
b Qun i Min Nam nh bi.
Khi u phin hp k tip, Thiu yu cu sa i mt s ngn t v hi
ng ha hp ha gii v i hi cc n v qun s Bc Vit t nht l lc lng
qun s Bc Vit vng gii tuyn phi rt v pha bn kia vng phi qun s nh
trc khi cuc thng thuyt ti ha m Paris nm 1968 bt u.
Kissinger gii thch, ng ta c th tr v Washington m khng t c s
tha thun ca Si Gn, l tt nhin thi gian k kt hip nh phi tr hon li. Th
nhng cui cng Washington cng phi chp nhn nhng g c tho lun v
ng ti Paris vi pha bn kia.
K thut ngoi giao ca Kissinger khng khc g t khu sng vo u Thiu:
Phi k cho d vi mt hip nh ti t hoc tr thnh ngi ngn cn ca ha bnh,
mc tiu phong tro phn chin M nguyn ra.
t c tha thun vi H Ni, theo quan im ring ca ng, Kissinger
di tr c Nixon ln Thiu, t hai ngi ny vo tnh hung s ri. Xt mt
cch nghim chnh, Kissinger khng cn phi ng dng th on thiu minh bch y
cho c Nixon v Thiu. Khi H Ni a ra d tho chung cuc c nhiu iu uyn
chuyn ti Paris vo hm 8 thng 10 nm 1972 Kissinger c c hi nm bt ngay
nhng iu kin y, ch cu b tc thm, sau khi tham kho vi Thiu v tho lun
thn trng vi v Tng Thng ca ng.
Tr li p lc ngoi giao ca Kissinger nng ln ng, Thiu by t dt
khot: Chng ti cm thy v tin ni ng m chng ti b phn bi. D tho hip
nh ny cn ti t hn l hip nh Geneva 1954 bi v gi y Hoa K ch xem c
ba nc ng Dng ch khng cn l bn. Do Min Nam Vit Nam s sp.
Ti c l, Thiu tip, d on l ng s b m qung trc Bc Kinh v
Mc T Khoa. ng ni di s hin hu ca Bc Vit n c Min Nam Vit Nam.
Dn chng Min Nam s ngh rng h b bn ng v thc tin, Bc Vit l k
thng trn. ng k li vi ti, L c Th tun tro nc mt ti bn hi ngh
Paris, nhng dn chng Min Nam phi hy sinh, phi cht, bi nhng dng
nc mt gian di y.
Thiu cho Kissinger bit, Hi ng An Ninh Quc Gia ca ng t ra ba
iu kin:

- Hip nh phi xc nh c hai nc Vit Nam vi v tuyn 17 l ranh gii
phn chia gia hai Min Nam v Bc.
- Th hai, tt c cc lc lng qun s Bc Vit phi rt ra khi Min Nam.
- Th ba, hi ng ha hp ha gii quc gia khng mang t cch php l
nh mt b phn ca chnh quyn.
Nu Hoa K mun b ri Min Nam Vit Nam th l quyn ca cc ng,
Thiu tip.
ng ta ku lun, ng cm thy b ngi bn Hoa K b ri k t khi h yu
cu ng phi t chc (lin h trong mt phn ngh thc hin mt cuc bu c
Tng Thng mi). V iu nh vi ng v thi gian ng phi thi hnh. L mt Qun
Nhn, ti phi tip tc chin u, bt k s phn ti ra sao.
R rng hn, Thiu phn i bn d tho ca Kissinger.
Sau ny, Thiu hi tng li, Kissinger n vi ti khng phi l ngi bn
chin u m l phc v mc tiu ca Bc Vit, Kissinger li trong ti n
tng l ng ta i din cho H Ni, khng phi cho Hoa K. T i tht s khng
hiu Kissinger phc v cho ai? Cho chng ta hay cho Bc Vit ? (Schecter, trang
104).
Ti Si Gn, s bt ng gia hai nc ng Minh vn tip tc. Thiu cng
nghi ng Kissinger. S nghi ng y Thiu by t qua bi din vn ca ng, cho
rng, hu qu ca vic ra lnh phong ta mn cc Cng Bc Vit nh hng xu
n tng lai chnh tr, nn Nixon c nhng nhng b trong ln ving thm Bc
Kinh v Mc T Khoa. S nghi ng y lm cho kissinger thm tc gin Thiu.
Thc ra Phi on Nixon trong hai ln thm ving y yu cu hai nc
cng sn n anh ca H Ni p lc H Ni phi chp nhn nhng iu khon
chung cuc ca ha m, trong bo m nhng nguyn tc chung s lin h
gia Hoa K v Min Nam Vit Nam.
Thiu ch c mt sai lm nhng Tng Thng Nixon th sai lm nhiu hn.
Khng c ngi Hoa K no hiu c s phn i ca Thiu xut pht t vic
Kissinger mun p t v tr ca ng ta, cho php Bc Vit c ng qun i ca
h ti Min Nam Vit Nam v mun bn ng Thiu vi ci gi r mt.
Vn g s xy ra gia hai nc trong mc tiu chin lc lu di? Lm th
no Nixon c th thuyt phc vi Quc Hi h tr chnh sch ca ng ta trong khi
quan h gia hai nc c nhng bt ng su sc? Kissinger ch ngh rng p lc
buc Thiu nhn t chc m ng ngh hm thng ging s tha mn c
Quc Hi Hoa K vo nm y. T , k hoch ca Kissinger ch ngh n cch dn
xp sau khi buc Thiu t chc, Min Nam phi gii quyt th no n tha.
Mc d th, Thiu vn by t ng tnh vi ng li ca Nixon. Thiu bit,
Tng Thng Hoa K phi hnh x nhng iu c li cho t nc Hoa K cng nh
Thiu c nhng hnh ng cc ring cho x s ca ng.
Ti b gii truyn thng bo ch M xuyn tc nh th l mt chng ngi
ca ha bnh. Ti ph nhn iu . Thiu tip, Nu Hoa K nhn danh c Si Gn
thng thuyt th ti sao Kissinger khng thc y H Ni thng thuyt trc tip
vi Si Gn? Chng ti hoan nghnh mt cuc tho lun nh th trong tinh thn ha
gii ha hp dn tc.
Trc khi tr v Washington tm cch chn ng s tit l bn d tho
hip nh ra ngoi cng lun, Kissinger mun gp Thiu ln cht vo bui sng hm
sau. ng ta tip, Hoa K b ra 4 nm, tn tin ca vn ng th gii ch
ng h chnh sch duy nht ca Hoa K l bo v mt quc gia. Th nhng,
Kissinger tip, sau 4 ngy hp, chng ta vn cha ng mt gii php no.

Thiu p li, c l hai chng ta c cch nhn khc bit cng mt vn . Hy
ti hi ng, Thiu tip, nu ng l mt ngi Vit Nam, thc tin l hip mh
Geneva khng c Bc Vit tn trng, th m ng chp thun cho t 2 n 3
trn ngn qun cng sn Bc Vit tr ng ti Min Nam Vit Nam, v mt hi ng
ha gii quc gia bao gm ba thnh phn, th liu ng c chp nhn c khng?
Nu chp nhn mt gii php nh vy, ng ngha l chng ta t hy dit, chng ti
t st.
Phin hp kt thc ti .
Sng ngy hm sau, 8 gi sng, Kissinger v Bunker li hp vi Thiu.
Kissinger ni, Tng Thng Nixon nhn y bn tng trnh v quan im ca
Thiu, v khng hon ton ng mt s iu m Thiu nu ra. Chng hn, bt
c din tin no ti ha m xy ra, Thiu u bit v c tham kho, ngoi tr
trong phin hp 15 thng 9, v cn tr li gp nn Kissinger khng kp tham kho
Thiu. By gi s bt ng ca hai pha cn gi kn nu H Ni cng b bn d
tho mc d pha Hoa K cha hon ton ng . Kissinger s hy b chuyn i
H Ni v yu cu gp ti Paris tm cch thay i ni dung mt s im ca bn
d tho hip nh trn.
Thiu cho bit, s khng a ra trc cng lun bt c s bt ng no gia
Tng Thng Nixon v ng, th nhng Thiu by t trc cng chng quan im ca
Thiu vi Kissinger v cc phin hp va qua.
Kissinger ni vi ging hn hc: ng nn hiu v hnh dung kh khn n
mc no, mt c nhn phi ng u vi ba trm ngn ngi xung ng biu
tnh o, mt s lng ng o ti Quc Hi chng i, v mt rng bo ch
truyn thng lun lun ch trch. Chnh v l m ngy hm qua ti trnh by vi
ng nhng l do m ti phi chn. Tt nhin, ng hay khng l quyn ca ng.
Thiu p li, sau 15 nm chin u, khng phi l nhiu ch i hi c
hai iu thay i. Nu b buc phi chp nhn, ti cm thy ti b p lc t Bc
Vit. Nu mc tiu ca Hoa K l mun gip Min Nam Vit Nam th nn thay i hai
iu nh chng ti nu ra.
ng ta yu cu Kissinger tng trnh vi Tng Thng Nixon v ba im m
Si Gn nu ra:
1. - Tnh cht hp php ca gii tuyn 17 chia i hai min.
2. - Hi ng ha gii ha hp quc gia khng phi bao gm ba thnh phn.
3. - Tnh trng ca lc lng qun s Bc Vit ti Min Nam Vit Nam s phi
rt v.
Thiu tip, lun lun tm mi cch Hoa K h tr cho dn chng Min Nam
Vit Nam, v vy, nu ng l mt tr ngi cho n lc th ng s t chc.
Kissinger tr li, Si Gn phi i hi ng ha gii ha hp quc gia nh mt
c cu hnh chnh, Kissinger thc ra khng th phn on theo ngn ng Vit
Nam quan trng n mc no, nhng theo Kissinger th n chng mang mt ngha
no su xa c. (Pha Min Nam Vit Nam nu vn hi ng ha hp ha gii
quc gia c c xc nh nh mt c cu hnh chnh hay c cu chnh quyn.
Sau H Ni din gii hi ng ny di hnh thc nh mt chnh quyn).
Kissinger tip, theo ng, vn quan trng khng phi ch i hi H Ni
xc nh r ngn ng hi ng ha hp ha gii quc gia hay qun Bc Vit phi
ri khi Vng I Chin Thut m im, nu chin tranh c ko di nh mc hin
ti th trong vng 6 thng na, mi vin tr ca Hoa K chm dt.
Kissinger a ra iu ny e da Thiu v ng ta tip, ti ngh, chng ta l
nhng ngi chin thng. Nu hai chng ta c tip tc i u, Kissinger ni vi

Thiu, ng c th thng, nhng c hai chng ta u l nhng ngi b thua vo
chung cuc.
Thiu ng li tin on ca Kissinger l dn chng M s c nhng phn
ng mnh m nu cuc chin tranh c tip tc ko di qu 6 thng na. V Thiu
cng phn vn, phi gii thch ra sao dn chng Min Nam Vit Nam hiu c
nhng kh khn m chnh ph ca ng phi trc din. Thiu ngh vi Kissinger,
hy thc bch Mc T Khoa ln Bc Kinh p lc vi H Ni.
Kissinger tr li, chng ta phi ch ng cc s kin din tin. ng s t chc
mt cuc hp bo v yu cu H Ni phi thay i mt s im. ng ta khng c
nh yu cu Thiu phi t chc nhng nu Thiu l tr ngi ca ha bnh th
Washington khng th tip tc ng h.
Thiu khng mun i u vi Hoa K nh trng hp ha m Paris khi
u vo thng 11 nm 1968. Th nhng nu hip nh chung cuc khng cha ng
nhng iu khon quan trng m ng nu ra th tinh thn ca Qun i cng nh
ca dn chng Min Nam Vit Nam s sp .
Kissinger ri Si Gn v li Washington ngy 24 thng 10 v yu cu Bunker
tip tc p lc Thiu. ng ta ni, Thiu nn hiu rng, phi chp nhn d tho cui
cng y hay phi trc din vi vic Quc Hi Hoa K ct mi vin tr.
Mc T Khoa va cho Kissinger bit trong cuc ha m k tip, ng ta nn
hp ti H Ni tt hn l ti Paris, Kissinger lin gi cho Bunker, yu cu ng c vn
cho vn ny. Nu Kissinger i H Ni th pha Min Nam Vit Nam s phn ng
ra sao?
Bunker ngh khng nn hp ti H Ni. Thiu vn ngh rng Kissinger
nhng b qu nhiu cho H Ni, v chuyn i ny nu xy ra s chng t iu y,
ng thi th hin Kissinger lm nh Mc Govern ni, i H Ni xin x h th t
binh M tr v. Nu H Ni c thay i mi th Bc Vit nn n Paris tt hn l
hp ngay ti th ca h.
Cui cng, Bunker cng khuyn co nu thy H Ni c nhng chuyn i
nhanh chng hn th Kissinger ng b l c hi , vn l vn i H Ni.
Ngy 25 thng 10, Kissinger bo cho Bunker bit, ng ta theo li c vn ca
Bunker, khng i H Ni. ng ta c gng hp vi pha Bc Vit vo ngy 29 thng
10, Kissinger cng mun Bunker lp li cho Thiu nh, khng c mt trin vng no
cn tip tc vin tr cho Min Nam Vit Nam nu cc cuc thng thuyt b v
cho Thiu gy nn.
Theo ch th ca Nixon, Bunker tip xc vi Thiu hng ngy tm cch gii
quyt nhng bt ng gia Thiu v Hoa K. Kissinger mun ph nhn tt c nhng
i hi ca Thiu nhng trnh a ra trc cng lun cho n sau cuc bu c
ngy 7 thng 11. Bu c qua, Kissinger bo cho Thiu bit, hoc ng phi nhn
nhng iu kin do H Ni a ra hoc l Hoa K s chp nhn ring vi H Ni.
Ngy 26 thng 10, H Ni cng b bn d tho chung cuc ca hip nh
vi nhng nhng b ca Hoa K m Kissinger tuyn b trong mt cuc hp bo
cho rng: Ha bnh ang trong tm tay. Tht vy, ba thng sau, bn hip nh
c k kt.
Hip nh ha bnh Paris c k vo ngy 23 thng 1 nm 1973. Hi ng
ha gii ha hp khng bao gm ba thnh phn v cng khng c xem l mt
c cu hnh chnh. Ln ranh gii tuyn 17 hnh thnh theo hip nh Geneva
phn chia hai min c ti xc nh. Cng khng cp ng Dng ch bao gm
3 quc gia. Vic thm nhp qun Bc Vit vo Min Nam c ngn cm.
Thiu khng buc c qun Bc Vit phi rt ra khi Min Nam nhng c
php nhn vin tr t pha Hoa K. Nhng iu quan trng hn c l Thiu nhn

c li bo m v cam kt ca chnh Tng Thng Nixon vit, Hoa K s tr a
mnh m mt khi H Ni vi phm hip nh.
Mt ln na, trc ngy bu c Tng Thng Hoa K, Thiu li t chi nhng
g Hoa K t ti bn thng thuyt mc d ln ny phn ng ca Thiu khng
mnh m v cng rn nh ln trc. Nhng p lc v e da ca Kissinger
khng khut phc c Thiu. Thiu l ngi yu nc hn Kissinger tng.
c ngi li chc v Tng Thng Min Nam Vit Nam sau khi cuc
ngng bn c k kt l cy c ci ng m Kissinger trao cho Thiu. i vi
Thiu, khng quan trng hn c l vic H Ni phi rt qun i ca h ra khi Min
Nam Vit Nam v khng chp nhn mt chnh ph lin hip hin hu ti Min Nam.
Cng ging nh nm 1968, Bunker li vi vng san bng s bt ng gia
Washington v Si Gn v ngh Thiu, li ch thit thc nht cho Min Nam l
nn dung ha nhng i hi ca ng vi Hoa K a ra nhng phn ngh cui
cng cho H Ni.
Bunker khng mun y Thiu vo ch tuyt vng. Nhng t st t nc
c tn ti, l cch chn la ca nhng ngi Vit Nam yu nc. Th Tng
Khim sau ny c trao cho Ta i S Hoa K cun bng m Khim ghi m cuc
i thoi gia ng v Thiu. Qua , Thiu by t vi Khim, ng mun tr thnh
mt Phan Thanh Gin.
Nhng ri vo cui thng 10 nm 1972, mi vic cng tm n khi Bunker bit,
Thiu ch th li thuc cp chun b cho cuc ngng bn, v s tr hon ca Thiu
khng ngoi mc ch c tm phng cch ni chuyn trc tip vi H Ni.
Sau khi Bc Vit t b nhng i hi cng rn ca h v cc khon trong hip
nh, Bunker gp v bo cho Thiu bit iu , ng thi cng yu cu pha chnh
ph Min Nam cng Hoa K son tho bn hip nh da trn cn bn nhng iu
m hai chnh ph tho lun v ng trc. Ngc li, Thiu cng ni vi
Bunker, ng ta khng hi lng v li gii thch ca H Ni rng hi ng ha gii ha
hp quc gia ng ngha vi chnh quyn v iu c ngha, Bc Vit mun ph
nhn tnh cch hp php ca chnh quyn Vit Nam Cng Ha. Mt khc, Thiu tip,
H Ni ra lnh cho cc cn b ca h, v mun chm dt chin tranh trong bt c
iu kin no nn Hoa K khng cn tip tc h tr chnh ph Si Gn na, qun
i Bc Vit ti Min Nam ng qun ti ch theo k hoch da beo. Khng nhng
th m i pht thanh H Ni va cng b ngy m Kissinger tha thun vi H Ni
k bn hip nh cng nhng bc th Nixon gi cho Bc Vit.
Ngy 29 thng 10, Nixon gi mt bc th cho Thiu by t, rng khng c
s khc bit v quan im gia ng v Kissinger, rng Nixon c gi cho Th Tng
Bc Vit Phm vn ng nhng l th m ni dung nh Thiu nghe qua i H
Ni, th nhng khng c im no trong cc bc th y Bc Vit c th s dng
nhng thng li cho h. Nixon ni thm, ng hon ton h tr Min Nam Vit Nam
v s by t thi y qua cuc gp g gia ng v Thiu sau khi hip nh k.
Tng Thng Nixon cng mong mun rng Thiu by t s ng tnh v xem nhng
iu khon trong hip nh ny l s mong mun ca hai nc.
Lc ny, H Ni ng tip tc phin hp vi Kissinger vo ngy 20 thng 11.
Bunker nhn v chuyn v Ta Bch c khng th ca Thiu, xc nh rng,
bn tho ca d tho hip nh thiu st nhiu iu quan trng, ch khng phi
gn nh hon chnh nh Kissinger tuyn b khi hp bo.
p li, Nixon lin vit th cho Thiu gii thch nhng g Hoa K ng vi
H Ni u c tham kho vi chnh ph Min Nam v bo cho Thiu hiu l
ng c o tng chnh sch ca Nixon v Vit Nam s thay i sau ma bu c.

Khi trao bc th trn cho Thiu, trc tin Ellsworth Bunker nhn mnh l lc
lng qun s ca Min Nam ang vng mnh, v c th bp cc n v i
phng, trong mu chim t dnh dn trc khi Kissinger d tr cng b lnh
ngng bn vo cui thng 10. Bunker ni, hi ng ha gii ha hp quc gia theo
tha c khng phi biu trng mt chnh ph. ng thi, Thiu c th tuyn b vi
ng bo Min Nam l chnh ph Vit Nam Cng Ha vn tn ti, Si Gn chin
thng v H Ni b buc phi t b nhng i hi v chnh tr m h eo ui t
nhiu nm qua. Thiu cho bit, ng khng mun c s rn nt gia hai ng Minh,
nhng r rng c s e ngi l Bc Vit s m cc cuc tn cng sau khi Qun i
Hoa K rt ra khi Min Nam Vit Nam. Bunker cho bit, mt cuc tn cng nh th
vi phm vo hip nh k kt v chc chn l Tng Thng Nixon s phn ng
mnh m.
Ngy 1 v 2 thng 11, Thiu b bnh, Bunker tm gp Th Tng Khim v B
Trng Kinh T tho lun mt s vn chung quanh hip nh, nhng c hai
ngi u tm cch t chi tip Bunker.
Ngy 6 thng 11, Thiu gp Hi ng An Ninh Quc Gia v cho bit, mt
cuc ngng bn khng th no trnh c, k c Nixon cng khng thay i c
iu ny, th nhng iu khng c ngha l Vit Nam Cng Ha khng tn ti.
Ch cn mt vi im th yu m Kissinger s t c vi H Ni trong ln hp
cui cng, trc khi hip nh Paris s k kt, d tr trong thng 12 sp ti. Thiu
bit, ngay sau khi hip nh k xong, tt c t binh M m H Ni hin giam gi s
ln lt sum hp vi gia nh h trong ma L Ging Sinh ny v cng l mn
qu m Thiu mun tng Nixon.
Cng ngy 6 thng 11, Tng Haig ri Th Washington mang bc th
ca Tng Thng Nixon gi cho Tng Thng Thiu. Qua , Haig ti xc nh, Hoa K
s thuyt phc H Ni phi chp nhn, rng Hoa K khng ng danh t chnh
quyn ng thi vi cm t hi ng ha hp ha gii quc gia rng qun i
Bc Vit hin c ti Min Nam phi b gii ng v tr v nguyn qun. Cui cng,
Haig mong mi Thiu hy tin v hp tc vi Hoa K trong vng m phn mi vi
H Ni.
Trong ln tip Haig vo ngy 11 thng 11, Thiu ni cho Haig bit rng tin
trnh ha bnh phi c xc nh r rng l Bc Vit khng c mu xm chim
Min Nam v v vy, qun i ca H Ni s rt v lnh th ca h, rng nu mt
gii php, trong cho php Bc Vit c tr ng lc lng qun s ca h ti
Min Nam, th cuc chin u v hy sinh ca chng ti t nhiu nm qua tr thnh
v ngha, ng Minh ca chng ti bin thnh k i xm lng v lc lng qun s
Min Nam Vit Nam tr nn o qun nh thu... .
Mc d cn nhiu im bt ng m quan trng nht, Thiu ni, l chng th
no t chc c mt cuc bu c t do mt khi qun i Bc Vit cn c mt ti
Min Nam Vit Nam, th nhng Thiu tin nhng iu Nixon vit v cam kt vi
ng. Do vy, Bunker v Thiu hnh thnh mt nhm chuyn vin hn hp
duyt xt ln cui v bn d tho hip nh.
ng thi Nixon, hm 15 thng 11, gi tip mt bc th cho Thiu, hoan
nghnh s hiu bit v hp tc ca Thiu trong chuyn Haig cng tc ti Si Gn
va qua. cp n s quan tm ca Thiu v t chc mt y Ban Quc T gim
st vic ngng bn, Tng Thng Nixon cho bit: iu quan trng hn c, ni
trong tha c lin quan n qun i Bc Vit, l chng ta s phn ng ra sao mt
khi k th xm lng. Ti oan chc vi ng rng, nu H Ni vi phm nhng iu
cam kt qua tha c ny, h s lnh nhn s tr a nng n ca ti... Vi quyt

tm y, cng vi mt chnh quyn v mt qun i vng mnh ti Min Nam Vit
Nam, ti tin tng, hip nh ny l mt thng li cho c hai chng ta... .
Bc th y cng lp li s cng quyt ca Nixon mu tm mt nn ha bnh
cng chnh ti Min Nam Vit Nam: Ti lp li ng hiu rng Hoa K s c phn
ng mnh v nhanh chng mi khi hip nh ny b vi phm. thc hin iu va
ni mt cch c hiu qu, iu quan yu l ti phi c qun chng ng h v
chnh quyn ca ng khng phi l mt lc cn ha bnh di mt cng lun M...
.
Cui thng 11, vn qun i Bc Vit t Thiu trc mt tnh hung
kh x. Mt bc th khc vit ngy 27 thng 11 ca Nixon gi ng than trch l Phi
on Vit Nam m phn ti Paris t ra khng hp tc vi Kissinger trong vng
m phn mi vi H Ni v Si Gn phi chu trch nhim v vn ny.
Thiu vn tip tc chun b cho vic ngng bn. Dn chng Min Nam t ra
ng h Thiu khi ng by t quan im i nghch vi pha Hoa K. H Vin hu
thun Thiu, cc tu s lnh t khi Pht Gio tranh u khc t s hp tc theo
li mi ca chnh ph cch mng lm thi, sau khi c lnh ngng bn v tuyn b
ch ng h chnh quyn ca Thiu.
Thng Vin t phiu tn ng gii php ha bnh ca Thiu, ch c 8 Ngh S
l phn i. Ngy 30 thng 10 nm 1972, hn 10 ngn ngi dn chng ti Nng
xung ng biu tnh ng h Thiu. Ngy Quc Khnh 1 thng 11, C Quc Gia
treo khp ni, t Thnh Th n thn qu v ln lt khp c Min Nam, cng ni
chung mt ting ni ng tnh vi v Tng Thng ca h.
Ngy 26 thng 11, Bunker nhn c bn sao cng in m Tng Thng
Nixon gi cho Kissinger lin quan n Thiu: Nu Si Gn l nhng tr ngi trong
nhng tha thun m chng ta t c hm 8 thng 10 th ri ra, Quc Hi Hoa
K s chm dt vic ng h h. Hy ni cho Thiu bit, n thi im hoc l
bt ly c hay phi ct b mi. iu h trng khng nm trong nhng g tha
thun m hy tin vo s tr a mnh m ca ti (Nixon) khi Bc Vit vi phm vo
tha c ny. Qun i Bc Vit lu li ti Min Nam khng mang mt hm n su
xa no ng ngi ngoi thc tin, Thiu hy tin nhng g ti quyt nh m chng ta
s k.
Cng lc y th H Ni a ra nhng iu kin mi v Quc Hi Hoa K
dng nh chp nhn t Nixon trc tnh hung phi theo Quc Hi, chp nhn
nhng iu do H Ni va a ra, hoc ng v Thiu u mt ht tt c.
Cng trong ngy ny, ti Washington, Nixon nhn bc th di ca Tng
Thng Thiu do hai c phi vin trao, khi Nixon gp g h. Qua Thiu phn tch
rng, sinh mnh ca ng bo Min Nam Vit Nam s nm trong tay cc lc lng
qun s min bc v thc cht v hi ng ha hp ha gii quc gia bao gm 3
thnh phn. ng khc, H Ni chng h xc nh, s c mt ca h ti Min Nam
l bt hp php, hoc h ngng xm lng sau khi Hoa K rt ra khi x s ny. Hn
th na, Thiu gii thch, nu H Ni rt qun ca h v Min Bc th sau khi ngng
bn, chnh ph cch mng lm thi min nam Vit Nam khng b Bc Vit khng ch
v t , hai thnh phn Min Nam s nhanh chng gii quyt c nhng bt ng
v chnh tr xy ra. Thiu vit cho Nixon, ng ta phi trc din vi hai s la
chn, chp nhn k vo hip nh ny l trao t nc cho cng sn H Ni, hay
ngc li, th Hoa K s ct mi vin tr v ri ra Min Nam cng khng th tn ti.
V Tng Thng Vit Nam Cng Ha nhn li K Hoch Vit Nam Ha Chin
Tranh m ng tho lun vi Tng Thng Nixon trc vo nm 1969 khi Nixon
ving thm Si Gn, rng chin tranh Vit Nam l mt gnh nng ca Hoa K v
qun s ln kinh t do vy, ng ch mun Hoa K gip v mt Khng Qun cho n

cui nm 1973 khi y K Hoch Vit Nam Ha Chin Tranh trong lnh vc Khng
Qun, Min Nam Vit Nam hon tt. Hoa K ng v K Hoch Vit Nam Ha
Chin Tranh thnh cng. Bt c mt tha c no t c phi bo m ng
bo Min Nam t do.
Trong mt on khc, Thiu vit tht tha thit: Ti nhc li, sut 4 nm qua,
ng v ti a ra nhiu sng kin v ha bnh, v ln no, c nhn ti cng lun
nhn s ch trch rng s nhng b ca ti qu t, cn ng th lun ni vi ti, y
l ln cui cng m ng i hi ti phi nhn nhng... .
Thi Thiu v chnh ph Min Nam vn cng rn, cho n 27 thng 11,
Bunker phi bo co v Washington, c l Hoa K khng th no thuyt phc c
Thiu chp nhn bn d tho m Hoa K v H Ni tho lun v ng . Cng
may vo thng 12 Thiu i .
Ngy 7 thng 12 nm 1972, tip xc Thiu ln ny, Bunker gii thch thm v
Hoa K bo m s c nhng hnh ng thch ng nu hip nh b vi phm. V
ri, tt c nhng iu Thiu tin on v lo lng hon ton ng. Nhng g m Tng
Thng Hoa K Nixon ha v cam kt u tr thnh v ngha, sau v Watergate
xy ra, vin tr qun s v kinh t cho Min Nam hon ton b chm dt, v Hoa K
ngonh mt khi H Ni vi phm hip nh Paris nm 1975.
Cc cuc trao i vi Bc Vit t c s ng cui cng vn tip tc
trong thng 12. Ngy 4 thng ny, L c Th rt li mt s ngh m ng a
ra vo thng 11. H Ni c tr hon, va khng mun t n s tha thun nhng
cng va khng mun cuc m phn i vo ch b tc, H Ni mun ch Hoa K
c s nhng b thm na trong phin hp Quc Hi kha mi u tin vo thng
Ging.
Ngy 12 thng 12 trong cuc tip xc vi hn 100 ngi lnh o cc t chc
chnh tr, Thiu l s tht vng ca ng. Phi chp nhn s li ca qun Bc
Vit ti Min Nam sau khi ngng bn, hay khng c mt ng xu no vin tr t
pha Hoa K. Sau , Thiu cng lp li s kin ny trc Quc Hi Min Nam Vit
Nam.
Mc d bn tho hip nh, Kissinger nhng b kh nhiu, nhng H Ni
cha tha mn, ngy cng tm cch a ra nhiu p lc vi pha Hoa K. Do ,
ngy 14 thng 12, Bunker c thng bo l Tng Thng Nixon ang cu xt ti x
dng v lc nu H Ni c tnh tr hon.
Ti Paris, tnh hnh cng cng thng, L c Th a ra mt s ngh mi,
nhm i hi Hoa K phi li bc thm, nh th h l k ang chin thng. Trc
tnh hung , Ta Bch c gi tn hiu cho Bc Vit, H Ni phi nhn ly mi
hu qu nu h khng ngi vo bn thng tho nghim chnh.
V pha Min Nam, cui cng vo ngy 15 thng 12, Thiu cho Bunker bit l
ng ta ng theo li yu cu ca Hoa K, chp nhn cho qun i Bc Vit lu li
ti Min Nam, nu Washington bo m lc lng khng vi phm bn hip nh
sau khi c k kt.
Alexander Haig bay sang Si Gn hp vi Tng Thng Min Nam Nguyn
Vn Thiu ngy 20 thng 12 v cho Thiu bit, Hoa K ang th phn cng vi
Bc Vit, yu cu Thiu a ra li nhng b thm na vi H Ni, nh th Min
Nam ang trn chin thng. Thiu, sau khi hp Ni Cc chnh ph, chp nhn
danh t hi ng ha hp ha gii quc gia.
Hoa K ti oanh tc Bc Vit k t 18 thng 12 lm phe phn chin chn
ng. B52 trt bom xung ngay H Ni, Cng Hi Phng v cc c im qun s
trng yu ca Bc Vit.

Ngy 28 thng 12, H Ni chp nhn vo bn hi ngh cp cao gia L c
Th v Kissinger nu Hoa K ngng oanh tc.
gim thiu nhng lo lng ca Thiu qua nhng nhng b va qua,
Bunker ngh Tng Thng Nixon nn c th ring cho Thiu. Ngy 5 thng 1 nm
1973, th ca Nixon n, on cui cng c phn xc nh, rng Hoa K s h
tr Min Nam Vit Nam trc cng nh sau khi hip nh c k kt v rng s
c phn ng mnh m v bt c mt vi phm no ca Bc Vit v hip nh ny.
Ph bn bc th trn cng chuyn cho Bunker.
Cuc thng thuyt ti Paris ti tc vo ngy 8 thng 1 nm 1973 v kt qu
chung cuc c tha thun vo 5 ngy sau , da trn nhng iu cn bn
tho lun v a ra vo 17 thng 10 v thng 12. R rng vic Tng Thng Nixon ra
lnh ti oanh tc dn n kt qu , v nhng i hi ca Thiu khi gp
Kissinger vo cui thng 10, mt phn c H Ni chp nhn.
Ngy 15 thng 1, Thiu hp vi Hi ng An Ninh Quc Gia thng bo
iu Bunker va cho ng bit l cuc m phn trn thun li ngoi tr im H
Ni vn c gi qun ca h ti Min Nam.
Alexander Haig li bay sang Si Gn cng mang theo bc th ca Nixon,
mong mun Thiu chp nhn tha c, nu khng Quc Hi M s ct ht mi vin
tr cho Si Gn. Thiu cng c thng bo, cc bn s duyt trc bn tha c
ny vo ngy 23 thng 1 v chnh thc k kt vo 4 ngy sau . Thiu li ph nhn
mt s iu khon th yu, nhng Bunker phi gii thch hu ht nhng i hi ca
Thiu, qua bn tha c ln ny thc hin.
Li mt th khc na ca Nixon gi cho Thiu ngy 18 thng 1. Nixon cho
bit, nu Thiu ph nhn bn tha c, Nixon khngc cch g c th ng h Thiu
c. Nixon ng thi c Ph Tng Thng Agnew bay sang Min Nam, nhm
minh nh trc quc t rng di mt Hoa K, chnh quyn Thiu l hp hin, hp
php ti Min Nam Vit Nam, rng khng c iu khon no c Washington xc
nh, qun ngoi quc c quyn lu li ti Min Nam v l iu Hoa K c
phn ng mnh m khi hip c b vi phm. Thiu c th gp Nixon ti San
Clemente California Tng Thng Hoa K xc nh nhng cam kt m ng
vit v gi th cho Thiu.
Thiu khng bao gi chu nhng b v khng i hi ti cng. ng mun c
s thay i v s c mt qun Bc Vit ti Min Nam hn na. Nixon khng hi
lng, gi cho Thiu nhng ch trch nng n ca hai Thng Ngh S bo th
Goldwater v Stennis, ng thi mun Thiu tr li chp nhn tha c hay khng
trc ngy 21 thng 1 chnh ph Nixon cn thng bo vi cc lnh t ti Quc
Hi, Nixon cng ng , cung cp cho Thiu mt vn kin ngoi giao, cha 3 iu
khon bo m vi Thiu nh nhng l th vi t cch Tng Thng, Nixon gi t
trc.
Khi Ellsworth Bunker mang l th ca Nixon trao cho Thiu, ng ta trm lng
ni vi Bunker: Ti lm tt c nhng g ti c th thc hin c, v nhng g ti
cm nghim li ch nht cho t nc ti. Tr li Ta i S, Bunker gi in thoi
cho Ta Bch c, bo co Thiu ng . Lin sau , Bunker nhn c l th
ca Tng Thng Thiu gi cho chnh ph ng Minh Hoa K: Tuy nhin, th
hin tnh on kt gia hai chnh ph chng ta, v da trn cn bn s bo m
mnh m l chnh ph Hoa K s tip tc vin tr v ng h Min Nam Vit Nam sau
khi ngng chin, ti chp nhn lch trnh k kt m chnh ph Hoa K d tr... .
Th nhng bt thn Thiu i thay i mt vi iu khon, d ch l nhng
hnh thc v nghi l. Mi n 23 thng 1, gi pht cui Bunker mi thuyt phc c
Thiu b i nhng i hi y mc d mt chim tinh gia khuyn ng ng k bt

c vn bn no trc ngy Tt m Lch sp n. Th nhng Thiu gi li ha
ca ng, chnh ph Min Nam Vit Nam k vo bn hip nh Paris ng thi
im nh d tr trc.
Ngi chim tinh gia ca Thiu tin on ng, t bt k vo bn hip
nh ha bnh Paris l mt mt mt cho Thiu v l mt bt hnh cho dn chng
Min Nam Vit Nam. ng nh Thiu e ngi, nn ha bnh m Kissinger thng
thuyt, ch t n nhng im chung chung vi H Ni, Hoa K tho chy ra
khi cuc chin. Hoa K v ngi Vit Quc Gia thng v kim sot phn ln
lnh th ti Min Nam, nhng qua tha c m Kissinger t c, k th gi y
t c v tr ngang tm vi h. Phong tro phn chin tht s tm thy phn
thng qua hip nh ha bnh Paris ny. H kha cht cc cnh ca Hoa K
khng cn c hi tip tc h tr Min Nam bng cch y Kissinger phi chp nhn
cc iu kin m H Ni i hi. Ni mt cch khc, mi phn ngh ca H Ni
u do cc thnh phn phn chin ch o. Vi nhng sai lm v chng h sm hi,
li hc thm mt s kinh nghim v ch ngha thc dn mi, t Jean Saintainy,
Henry Kissinger tr thnh tn t do phe phn chin ti Washington v cng sn
H Ni thu mn, st hi dn chng Min Nam Vit Nam, trc s c v ca
h.
H Ni phng thch cc t binh M, tt c lc lng qun s Hoa K rt
v nc, mt t chc quc t theo di v gim st hip c ha bnh. Tng
Thng Thiu n gp Tng Thng Nixon ti San Clemente. K hoch m Tng
Thng Nixon ch nh Ellsworth Bunker nghin cu v thc hin hon tt. Hoa K
rt qun chin u v nc trong khi quyn t quyt ca Min Nam Vit Nam do
mt chnh ph hp php, v mt php l, bo v thnh cng.
Thng 5 nm 1973, Ellsworth Bunker chm dt vai tr i S ca ng ti
Si Gn nhn mt nhim v mi.

CHNG 14
Cuc chin thng b b l
Hip c ha bnh Paris k ngy 27 thng 1 nm 1973, thc cht ch bao

gm: H Ni v Kissinger. H Ni th c php dng qun i ca h lt
Min Nam m khng gp phn ng no ca Hoa K, cn Washington th quay lng
li cuc chin m h tng can d v trt trch nhim vic mt Min Nam l do
Thiu gy ra.
iu kh tn l nu chnh quyn ca Tng Thng Nixon khng b v Watergate
lm t lit th c nhn ng, vi quyn hn ca mt Tng Thng cho php, Nixon c
th dng ton b v lc chn ng mi mu toan vi phn hip c do H Ni
gy nn.
Th nhng ci hip c mang tn l ha bnh li chng t mt cht no l
ha bnh ti Min Nam Vit Nam: H Ni vn tip tc xm lng trong khi Hoa K th
lo tho chy. Khi lc lng qun s M khng cn can d th cc i truyn hnh
cng khng cn lm bn tng kt tn tht pha Min Nam hng tun nh trc na.
Min Nam chin u v hy sinh bo v x s ca h, chng cn dnh dng g n
qun chng Hoa K. ng khc, khng cn lc lng qun s Hoa K ym tr,
chin tranh, khi a s thm lng yu nc ngi Hoa K tng ng h cc Tng
Thng Johnson v Nixon cng bt u chn bc. Trong khi , phe phn chin vn
dng mi kh nng thc bch ng Dn Ch lt Thiu chm dt cuc chin.
Ngy 1 thng 7 nm 1973, Quc Hi quyt nh, trong ti khon 1974, M chm dt
mi vin tr qun s ti ng Dng. Ngy 7 thng 11 nm 1973, Quc Hi biu
quyt chng li s ph quyt ca Tng Thng Nixon, v o lut cm Tng Thng
a Qun i ra nc ngoi nu Quc Hi cha chp thun. Nhng iu sai lm
hn c, Quc Hi ct mi ym tr qun s v kinh t cho Min Nam Vit Nam k t
ti kha 1974-1975.
Hip c Paris c gi tr k t ngy 23 thng 1 nm 1973 v lnh ngng bn
hiu lc ngay sau . Chng cn tn trng, cng sn lin ln chim mt s vng m
trc h khng h kim sot. Chnh ph Thiu phng thch 26. 508 t binh
chin tranh, pha Mt Trn Gii Phng th phng thch 4. 956. Trong thng u
ngng bn, khong 8. 400 cng qun v 1.520 qun chnh ph b st hi.
Sau khi ngng bn, Thiu ngh mt cuc bu c t do vo ngy 26 thng 8
nm 1973 nu qun i Bc Vit rt v bn kia v tuyn 17. Pha Mt Trn Gii
Phng khng ng v i bu c quc hi lp hin trc v quc hi ny s ch
nh thnh phn chnh quyn t trung ng n a phng.
Cng sn lun ngn cn y Ban Quc T Kim Sot nh Chin mi khi
mun n quan st khu vc m h t nhn l ca h, v b Qun chnh ph Vit
Nam Cng Ha tn cng. Cuc chin gim i vo thng 4 v Qun i Min Nam
kim sot v ch ng chin trng, nhng vo thng 5 th c nhiu chuyn ng.
H Ni a lc lng cng binh vo st vng gii tuyn phi qun s m ng
chun b cuc tn cng mi. Thi im ny, H Ni va thm nhp vo pha Nam 35
ngn tn binh, 400 chin xa, 350 i pho tm xa v 30 ngn tn tip liu. Xe vn ti
Bc Vit chy trn ng mn H ch Minh ngay ban ngy m khng s b oanh tc
nh trc. ng in thoi, ng dn nhin liu chy di t Bc Vit n Lc Ninh,
ch cch Si Gn khong 50 cy s. H Ni chng chu rt qun ra khi Lo nh
trong hip nh Paris ghi.
Tt c cc phng tin chin tranh do Nga S cung cp. Trong nm 1973,
H Ni nhn t Moscow tng 50% chin c qun s so vi nm 1972. Thng 10
nm 1973, B chnh tr H Ni c Nga S thng bo vin tr qun s nm

1974 s tng hn 1973 vi l do. Cch mng pha Nam phi c thc hin
di hnh thc mt cuc cch mng bo ng.
Trong lc Nga S tng cng vin tr t cho Bc Vit th vin tr Hoa K
o ngc ti Min Nam. Vin tr kinh t 1972 ch cn 445 triu M kim, bng nm
1964, 297 triu cho nm 1973 v 265 triu trong nm 1974. Vin tr qun s, Quc
Hi chun chi 1,4 t M kim nhng thc t ch c 700 triu, v phn na kia dng
cho na nm trc. Th nhng 300 trong 700 triu b khu tr cho nhng
dng c qun s m Hoa K ng trc . Tm li, Min Nam ch cn 400 triu
vin tr qun s sau thng 6 nm 1974 h t bo v.
Vi s vin tr him hoi , B Tham Mu Qun Lc Vit Nam Cng Ha kt
lun, ch c th gi c hai Vng Chin Thut 3 v 4 i ph vi s xm chim
ca cng qun.
Sau hip nh Paris, chnh ph Thiu ch cn kh nng i th cho mt Qun
Nhn mt M kim mi ngy bao gm lng bng, v kh, n dc, qun trang...
Chnh v th m Qun i phi ct gim mi th, sng c nhn trc kia 400 vin
by gi cn 200 cho mi cuc hnh qun, n pho binh cp pht theo tiu chun
hng thng. Pho 105 ly ch cn 10 vin thay v 180 vin vo nm 1972. Gi bay ca
my bay chin u v trc thng gim phn na v khng nhin liu. Min Nam
c 30 chic C130 nhng trn thc t ch cn 5 chic s dng c, s khc cha
kp sa cha.
Trc thng ti thng phi bin ci thnh trc thng chin u. Xe Hng
Thp T thiu nhin liu. Binh s b thng thng phi ch s ngi y
chuyn bay hay chuyn xe mi ti thng. Nhiu Binh S b cht oan ung v thiu
phng tin chuyn n bnh vin. Cc Qun Y Vin y nhng Binh S b thng,
li thiu thuc men, nn tinh thn sa st thy r.
Cha bao gi, trong k hoch Vit Nam Ha Chin Tranh do Tng Abrams
nghin cu, li d tr Qun i Min Nam Vit Nam phi i u vi 17 s on
ca Bc Vit. K hoch ny ch cung ng cho Min Nam Vit Nam sc y li
cc trn tn cng ca cng qun trong phm vi lnh th ca h. S cho php qun
i Bc Vit lu tr ti Min Nam ca Kissinger lm o ngc kh nng t v
ca chnh ph Si Gn.
Th nhng, Thiu khng tin liu ng nhng kh khn. ng khng
chng t c l mt ngi c thin ti khi phi i u v gii quyt tnh hung
y kh khn, trc tr. i lc, ng thiu tnh thc tin v lng lng i vi
thuc cp.
V chin lc qun s, ng ra lnh l khng nhng mt tc t cho cng
sn, th nhng Thiu khng th o ngc c kt qu nhng ni m cng
qun quyt tm chim gi. Kh nng ca ng phn cng li cc trn tn kch ca
cng qun khng g khc hn l da vo khng ym ca B52 Hoa K. Thiu
khng a ra mt k hoch no i ph vi chin thut mi ca H Ni l tng
hp du kch chin ln trn a chin, cng khng chu di chuyn hai S on 21 v 9
t Vng 4 v tng cng phng th pha Bc Si Gn, khng bin ch cc Tiu
on a Phng Qun thnh cc Trung on lu ng...
Trong lnh vc chnh tr, Thiu ngy cng tr nn c n, ngoi tr mt s
chnh tr gia thn tn cng ng ca ng ta. Thng 6 nm 1974, Thiu tu chnh
hin php, Thiu tip tc ti tranh c. Trc sc p ca cng sn, Thiu vn
khng on kt ni cc tn gio, cc ng phi chnh tr hu thun cho ng.
Lm pht tr thnh nghim trng bo hiu nn kinh t nguy khn. Gi c tng
62% trong nm 1973 v 36% cho nm k tip nh hng trc tip n i sng
Qun Nhn v Cng Chc. Th nhng v nng nghip th li kh quan, 6, 6 triu tn

go thu hoch trong nm 1973 v 7,1 triu tn trong nm 1974. Ngnh xut cng
cng trn pht trin.
Cc ngn hng pht trin nng nghip v pht trin k ngh xut nhiu t
ng Vit Nam u t. Trong nm 1973 cc y ban t pht trin x p hon
tt 3331 cng trnh pht trin cng cng bao gm 574 triu tin ca Trung ng v
379 triu tin thu cc a phng. Chnh Sch Ci Cch Rung t ang thc
hin vo giai on cui, bao gm khong 3 triu mu cp pht cho 953. 370 nng
dn, ngha l bng 40% dn s ti nng thn.
Mc d c nhng tin b kh quan nh th nhng tnh hung t nc do
Thiu dn u vn cha thot ra khi cnh tr tr. Tt c u vt qua khi tm tay
ca Thiu. Sau khi Kissinger i chnh sch, s h tr ca Hoa K cho Min Nam
gn nh khng cn. Thiu hiu rng, ngi M khng mun Vit Nam Cng Ha tn
ti. ng ta nhn ra nhng g s xy n v khng cn ch lnh o t nc
ng, Min Nam Vit Nam.
Trong mt ln, Thiu hi ngi chim tinh gia, ai s l ngi thay th ng lm
Tng Thng Min Nam Vit Nam, v c tr li khng c ngi no c th thay th
ng, Thiu kt lun, nh th th cng sn s chim Min Nam.
Thng 8 nm 1974, qua mn nh truyn hnh, Thiu nhn thy ci vinh
nhc ca Tng Thng Nixon khi phi t chc v v Watergate.
Thng 10 nm 1974, b chnh tr H Ni quyt nh phi nm ly thi c khi
Min Nam ang ri vo tnh th b tc.
Kissinger hm h i Na Uy nhn gii Nobel v ha bnh, trong khi , L
c Th ca H Ni th khng. Bit chc chn l Hoa K khng dm a Qun i
tr li h tr cho Min Nam. H Ni ti tc k hoch xm lng m trc kia v c
Qun i M, Bc Vit khng th thi hnh c, chim Cao Nguyn Trung Phn ri
t tin qun v min duyn hi, ct Min Nam thnh hai. B chnh tr ch th cho
b tham mu qun i Bc Vit lp phng n k hoch ny.
thm d phn ng ca Washington, ngy 13 thng 12 nm 1974, H Ni
tung mt lc lng qun s hng hu tn cng v c lp Tnh L Phc Long.
Tuy b tn tht nng n nhng Qun i Min Nam vn chng tr v bo v c
Th Trn Tnh L. V thiu tip vin, hn na ch c 35% chin xa v 50% thit gip l
cn s dng c nn cui cng ngy 6 thng 1 nm 1975, Min Nam Vit Nam
phi b Phc Long. Washington chng c li phn khng Bc Vit.
Ti H Ni, k tha k H ch Minh hoan h ni vi cc ng ch ca ng trong
b chnh tr: Cha bao gi chng ta c nhng iu kin qun s, chnh tr hon ho
v thi c thun li nh ln ny. Chng ta phi nm bt v trin khai n trong nm
1975...
Bng s vin tr v tn t Nga S cng vi s tho chy ca Hoa K, L
Dun khng cn g phi thng thuyt vi Thiu thm na.
Ti Cao Nguyn Trung Phn, Thiu c bo v ba Thnh Ph chnh Kontum,
Pleiku v Ban M Thut. Sau , Ban M Thut b 3 s on Bc Vit bao vy v
tn cng. Trong khi oanh kch ch qun ang tn cng, my bay Min Nam li th
bom nhm vo B Ch Huy ca h ti Thnh Ph ny. Tt c h thng phng th
Ban M Thut b tan v, Qun i r ng.
Thiu ra lnh ti chim nhng cc trc giao thng b cc n v Bc Vit
phong ta. Phi dng trc thng chuyn 2 Tiu on qun cch xa Thnh Ph
gn 40 cy s, khng pho binh, khng c thit gip ym tr, cuc gii ta tht bi.
T tht bi , vi s thiu thn mi b, Thiu cho rng bo v ton Min
Nam nh trc y l mt o tng, do quyt nh rt tt c cc S on t

Vng I v Vng II v ch bo v Vng III v IV Chin Thut, bao gm c Khu Vc
Si Gn.
Mt trong nhng l do a n s hn lon t quyt nh ca Thiu l cc S
on B Binh Min Nam khng hon ton l nhng n v lu ng. Ngoi tr cc
S on D v Thy Qun Lc Chin, cc S on khc thng tr ng v hnh
qun trong phm vi lnh th c gia nh h ang sinh sng. V vy, khi di chuyn cc
S on B Binh v mt vng khc m khng a gia nh cng i th tinh thn
ngi lnh giao ng, hoang mang v r ng...
Ngy 13 thng 3, Thiu gi Tng Ng Quang Trng v Si Gn nhn
ch th mi.
Thiu ni: Hy ly Nng lm c im an ton tp trung qun ch lc
Vng I v y ri rt i.
Trng hi: Cn gia nh h v lc lng a Phng Qun th sao?
Hy qun h! Thiu p v khng gii thch g thm.
Tng Trng tht vng, th nhng ng khng th chng li lnh ca v ch
huy ti cao Qun i v ng cng cm thy au n v l T Lnh Vng I, ng
khng mun binh s thuc quyn ri vo tay ch qun.
Trong hai ngy lin tc, cc Dn Biu v Ngh S thuc ng Dn Ch ti H
Vin v Thng vin Hoa K b phiu t chi mi s gia tng v vin tr kinh t
ln qun s cho Min Nam Vit Nam.
Ngy hm sau, 14 thng 3, Thiu ra lnh cho v Ch Huy Vng II Chin Thut
rt cc lc lng chnh quy ra khi Cao Nguyn.
Chin lc ca Thiu l tp trung cc S on gi ly phn na lnh th
Min Nam, thu hp s bo v trong kh nng hin c v ch xem phn ng t pha
Hoa K nh Nixon cam kt. Tht ra c l Thiu hiu c chc chn l Min
Nam s mt khi Kissinger ng cho php qun Bc Vit lu li ti Min Nam Vit
Nam. V by gi thi im y n. ng ta khng th cng bch li c, mc
cho s phn v cho pha M quyt nh.
Sau khi nhn lnh ca Thiu, Tng Ph T Lnh Vng II Chin Thut tr li
B T Lnh ca ng ti Cao Nguyn vo ti hm y chun b k hoch rt qun.
Hai con ng Tnh l dn ln Cao Nguyn thng s dng b phong ta, Tng
Ph quyt nh s dng mt Tnh l khc cng dn ln Cao Nguyn nhng sut
trong thi chin tranh khng dng n. Thiu ng .
Sng hm sau, ch nh cho v Tng mt sao trc tip ch huy cuc trit
thoi, Ph cng B Ch Huy bay v vng duyn hi, ti lp B T Lnh chun b
ti chim Ban M Thut theo lnh ca Thiu.
Cuc rt qun bt u, khi cc n v chnh quy rt ra khi hai Thnh Ph ln
l Kontum v Pleiku cng vi gia nh h, cc n v a phng nhn thy h b b
ri, t to s chn ng v tm l. H bt u ni lon, cp ph khp c hai
Thnh Ph va k.
on xe ch qun v gia nh h cng khong hai trm ngn dn chng theo
sau phi vt qua nhng qung ng h hng, snh ly, bng qua nhng cu
cng nt, hoang tn tr thnh nhng tm bia n nhn nhng trn a
pho ca cng qun. Hn 40. 000 Binh S Min Nam v gia nh h b ch qun
bt sng. S cn li rt v vng duyn hi, tht s tinh thn chin u khng cn, h
on hn v quy trch vic mt Min Nam l do Thiu gy ra.
Ging nh Vng II, Vng I cng ri vo tnh hung bi thm. S on D rt
lui, k tip l S on Thy Qun Lc Chin phi b Qung Tr. Dn chng hong
ht di tn. Thot u h b Qung Tr chy lnh nn vo Hu, ri b Hu vo
Nng v c th, h cng chy xa v hng Nam cng tt i vi h. Ngy 19 thng

3, Tng Trng quyt nh 3 c im quan trng: Cn c Chu Lai, Cng Nng
v C Hu. Thiu ng .
Ngy hm sau, hai s on Bc Vit t vng i ni tin chim vng
duyn hi, ct ngang gia Hu v Nng. Tng Thng Thiu i , ra lnh b Hu.
tng ha l s bo v C Hu n cng, Tng Trng cm thy ng
phn bi vi ng bo ca ng. ng c gng thuyt phc Thiu nhng khng thnh.
Ngay sau khi nhn lnh b Hu v a qun xung vng bin ch tu Hi Qun
chuyn v pha Nam, v nguyn T lnh ca S on I ni ting ni vi B Tham
Mu: Chng ta l k phn bi. Chng ta phi b Hu, mt phn t thn yu nht
ca Min Nam Vit Nam. S th l ti khng th lm g khc hn c. im tp
trung l pha Nam o Hi Vn. Chc thnh cng v gp cc chin hu ti
Nng.
Lin sau , hu ht cc s quan v binh s ri b a im ng qun,
chy v lo cho gia nh lnh nn. Kinh nghim kinh hong vo nm 1968, h khng
mun ngi thn ca h vo tay vit cng. S on I tng l n v oai hng,
nay r ng. Ngy 25 thng 3, cng qun chim Hu.
Dng ngi t nn ht hong vn tip tc ri b Hu, xuyn qua bc tng
chn bng n c nhn hay n pho, chn chy vo Nng. Cng qun li ct
t trc giao thng trn Quc L 1, pha Nam Nng, nhm chn ng s di
chuyn ca S on II.
Vo thi im ny, chnh ph Min Nam ch cn kim sot vi Thnh Ph dc
duyn hi Vng I v II. Trng ti lp trc giao thng dn vo Nng ngi
t nn c th vo an ton. V th chng bao lu, Thnh Ph Nng cha gn 2
triu ngi, vt qua 5 s on Bc Vit ang bao vy Thnh Ph v Phi Trng,
t nn. Thnh Ph hn mang, thiu lng thc, thc phm. Trm cp, v k
lut xy ra khp ni. Trn chy cch, t chic thuyn con bi ra bin ng cho
n bu vu vo cnh my bay, khi ct cnh.
Tin tnh bo cho bit, cng qun ang chun b m t tn cng quy m
vo 29 thng 3. Nhng bin chuyn dn dp xy ra lm Thiu mt nim tin, cng
thm na, nhng quyt nh sai lm trong vic rt qun lm Thiu ngn ngi a
ra quyt nh mi. Trong tnh hung y, Trng ra lnh rt b Nng. Ci Thnh
Ph, ni m Thy Qun Lc Chin M b u tin gip Min Nam Vit Nam
vo thng 3 nm 1965, ri vo tay cng sn 10 nm sau .
Khi nghe bn tin mun mng ti hm y tng thut chi tit v vic Nng
tht th, tim ti cm thy t but. Bn tin y lm ti chong vng hn khi nghe
thn ph ti qua i. Min Nam Vit Nam mt, phn cn li ca t nc ny
cng s ri vo tay cng qun chng bao lu. S tht bi ca Thiu chng t ng
ta khng cn kh nng lnh o v k c Tng Trng, ngi m ng Tn i
Vit k vng c uy tn thay th Thiu lnh o Min Nam Vit Nam, cng
li s tht vng cho mi ngi.
Phn ln c vng ca ba ti trong nhnh ngoi giao ca ng o ln,
nim tin ngi Vit Quc Gia s thng c cng sn tr nn o tng. Cn ti,
mang tt c nhit huyt tui thanh nin dn thn vo mt vng t m ti cha
h quen bit, ri ra tr nn ung ph. Ngi M tham d vo nhiu cuc chin
nc ngoi v ln no s hy sinh ca Hoa K cng c ghi nhn v cm n.
Nhng ln ny th ti man mc cm l ngi b nh bi. Ti khng mun Hoa K l
k thua cuc.
Sng ngy hm sau, ti bay v Washington. Ti mun chnh ph hy c k
hoch cho ngi Min Nam c di tn. Tt c ao c y ti k vng bn ti
Parker Borg, Ph T cho Kissinger ti B Ngoi Giao. Gp Parker ti mi v l anh

ta va t chc. L do l khng mun nhn ch th ca Kissinger thi hnh nhng
iu m lng tm anh khng cho php.
Parker khng gip g c, ti nh phi gi Bill Colby, lc ny gi chc v
Gim c Trung ng Tnh Bo. Trnh by vi ng l ti mun tr li Si Gn cng
c quan ca ng, phi hp vi ng Tn i Vit, tm cch ngn chn bc tin
ca cng qun. V sau, Gio S Nguyn Ngc Huy c cho ti bit, sau khi tht th
Nng, uy tn ca Tng Trng cng mt theo, ng nhn nh, tnh hnh Min
Nam Vit Nam v phng cu vn v v th khng c phng n tm mt nhn vt
khc thay th Thiu.
Ti gii thch vi Bill, tnh hung Min Nam ch c th tn ti may ra c 6
thng v mun ko di hn c thi gian di tn nhng ngi Min Nam Vit
Nam c nguy c b cng sn tr th, chng ta phi thnh lp mt chnh ph lin hip.
Colby yn lng nhn ti v theo ng, dng nh ti b cm tnh chi phi. ng th
khc, l ngi tng phc v ti Si Gn nhiu nm, li nm gi vai tr trng yu v
K Hoch Bnh nh v k hoch y thnh cng v hon tt 1968, hn Colby phi
mang nhiu u un hn ti. Th nhng Bill khng nhng tnh cm y chi phi
vo cng vic ca ng. Cui cng Colby cm n ti v cho bit, vn phng ng s
lin lc vi ti sau ny.
Sau gi n tra, ti n Quc Hi, tm gp, trao i vi bt c mt v dn c
no nh th ti l ngi Vit Nam. T ngi Ph T ca Ngh S Gale Mc Gee Tiu
Bang Wyoming, bn ca ba ti ng h chin tranh Vit Nam, n ngi Ph T ca
Ngh S Moynihan, thin t New York... Tt c u gii thch cho ti nh th mt
thng ip. Mt Nng, Min Nam Vit Nam khng xng ng cn c ng
h. Mt Vng I v Vng II chng t Chng Trnh Vit Nam Ha Chin Tranh tht
bi, Qun i Min Nam khng c kh nng t bo v. ng mang o tng l
c vin tr s thay i c tnh hung. n lc hy qun n i, ng bn tm
nhng g xy ra trong qu kh ti Vit Nam.
ng ra, trc khi Nng ri vo tay cng sn, Quc Hi Hoa K c
nhiu chuyn i v quan im chnh tr. Nhng dng ngi hi h vt b Cao
Nguyn, trn chy t Hu vo Nng nh tan huyn thoi v cng sn Vit
Nam do phe phn chin dng nn. Quc Hi nhn thy, dn chng Min Nam
khng chp nhn cng sn v h chnh l nn nhn ca s xm lng do H Ni gy
ra. K th v u mi ca chin tranh l Bc Vit.
Th nhng, sau khi Nng mt m khng h xy ra mt trn chin no,
din tin tm l ca ngi M i vi Min Nam li o ngc, Si Gn khng th
thng c cuc chin.
Phe phn chin li bt u h hon di chiu bi, rng ngi Vit Quc Gia
khng c kh nng t bo v h, v cch h tr tt nht l ng gip g cho Min
Nam Vit Nam thm na. R rng ch ngha thc dn c thay th bng ch ngha
cng sn, nh ngi Php tng ni nhiu nm trc ti Vit Nam.
Gi nh nu Tng Trng c lnh v tip tc li chin u bo v
Hu v Nng th bc tin ca cng qun c th chm i vi thng. Thi gian y
c th va lm thay i quan im ca Quc Hi Hoa K, ti tip tc vin tr qun
s cho Min Nam, va p lc Thiu phi t chc Tn i Vit lin minh vi cc
ng ngi Vit Quc gia khc tm phng thc cu vn Min Nam.
Sau bui cm chiu, Parker ni ti: Hay l chng ta n thm Lionel.
Ti Sao? Ti hi. Lionel Rosenblatt, ti quen khi chng ti cng lm vic
ti Si Gn. By gi anh ta l Ph T cho Th Trng B Ngoi Giao.

Khi chng ti n, tri 8 gi ti. Lionel rt ru mi, cn v anh ta ang
ng. Ti bt u: Chng ta phi c k hoch cho ngi t nn, cuc chin thua,
phi cn cu mt s ngi.
Danh t ngi t nn l mt d ng trong thi gian hin ti, k v mt l lun
ln v mt chng tc. Kh c th xc nh c nhng ai l tiu chun hi
nhp vo cng ng chng ta, ngi Do Thi di thi i Hitler hay ngi Kulaks
di thi i Stalin. Tht kh v cng, Lionel ni vi ti, ri anh ta tip: Cho n
hin gi, cha c ai quan tm dnh cho ngi Min Nam t nn c.
Chng l v th m chng ta quay lng li vn ny, ti hi. Lionel trm
ngm, ri cho ti bit: Ngy mai sau gi n tra, mt s anh em hn gp tho
lun v hin trng ca Vit Nam. Phn ng nhng ngi ny anh u bit. Hay l
Steven n tho lun cng vi chng ti.
a im l phng hp ca B Ngoi Giao gn lin vi vn phng ca Henry
Kissinger. Lc y Kissinger ang i cng tc nc ngoi. Ken Quinn, trong B
Tham Mu ca Hi ng An Ninh Quc Gia, Frank Wisner thuc c quan Trung
ng Tnh Bo, Jean Sauvaugeot B Quc Phng v mt s ngi khc na...
Bui hp chun b bt u th Lionel n ch ti v ni: Steve, anh khng th
tham d cng vi chng ti c. Anh ta tip, dng nh va mun xin li ti: ,
trong bui tho lun hm nay c Al Adam. Anh ta l Ph T cho Kissinger v khng
mun Kissinger bit c, trong phin hp lin quan v Vit Nam li c mt nhng
ngi cha c c quan an ninh xc nh v l lch. V th nu Steve c mt th
anh ta li khng.
Al Adam thn trng l ng. Ti ch tic l ung mt i c hi trnh by v
thuyt phc quan im ca mnh. Khi ri phng hp ti ni vi Lionel iu v anh
ta ha s trnh by nhng g ti ngh. Lionel gi li khi ti quay tr li sau
phin hp gp anh.
Trn ng tr li bi u xe ca B Ngoi Giao, ti i ngang qua mt cn
phng rng, ni dnh t chc vinh danh nhng ngi tch cc ng gp cho
Ngnh ny, lm ti nh n thn ph ti. Phi 20 nm v trc, cng vo mt
ngy p tri v Ma Xun nh hm nay, v cng ti ni ny, ba ti tranh lun
mt cch nhit thnh vi B Trng Ngoi Giao John Foster Dulles, cng ngi anh
ca ng l Allen Dulles, Gim c Trung ng Tnh Bo, v vic Hoa K cn phi
gip Dim v ngi Vit Quc Gia thot ra khi qu o ca ngi Php. Ba ti
thng trong cuc tranh lun v Hoa K nhp cuc xng ng di danh
ngha l ng u ca th gii t do.
ng gi hn, ti gp Lionel ti vn phng ca anh. C c Parker. Cc anh y
phn khi cho ti bit, phin hp u ng t trng tm v vn chng trnh t
nn. Mi B u c ngi nghin cu k hoch cng nhng kh khn khi tham d
vo nhng bui thuyt trnh do Hi ng An Ninh Quc Gia t chc vo cc ngy
sp ti. Ken Quinnn s iu hp cc phin hp ny.
Cui cng, mt k hoch c phc ha. Hi ng An Ninh Quc Gia thit
lp mt B Tham Mu son tho chng trnh nhm ti nh c cho ngi t nn.
Parker c ch nh iu hnh t chc ny, Ta i S Hoa K ti Si Gn chu
trch nhim nghin cu k hoch di tn ngi Vit. Lionel tip xc vi vn phng
Ngh S Kennedy bit xem Quc Hi s chp nhn cho bao nhiu ngi Vit
c i t nn. Vo nhng ngy thng y, vic duyt xt ngi Vit tiu chun
i t nn khng nhng da trn c s lut php, p dng vo thi 1956 dnh cho
ngi Hung Gia Li hoc cho ngi Cuba i t vo nm 1965, m hn th na,
phi p dng trng hp ngoi l m lut di tr cho php l ng cho nhng ngi
tm nh c ti Hoa K nu tnh hung ca h s gp nhng kh khn v l do chnh

tr, ri sau Quc Hi mi c min, cho php h c thng tr. Vi t cch l
Ch Tch Tiu Ban T Php Thng Vin, Kennedy ng nhn ngi Vit i t
nn bng s lng nh nhn ngi Cuba vo nm 1965 l khong 150.000
ngi.
Khi nghe Lionel ni iu ny, ti tht vng. Phi cu 2 triu ngi bao gm
nhng ngi Cng Gio v 25% nhng qun cn chnh Min Nam Vit Nam, ti ni
vi Lionel nh vy. Lionel tr li, khng th no c c chuyn y, Kennedy chp
nhn nh vy l mng ri. Khng ai mun nhn hn u.
Si Gn tht th trong vng 3 tun, nhanh hn l ti d on. V khong
120.000 ngi c di tn, phn ln nm ti Si Gn. Cc vin chc x p tng
tham d vo K Hoch Bnh nh Nng Thn gi an ninh cho phn ng dn
chng ti ng qu, b b li, mc cho s phn ca h ra sao khi cng sn trn
vo. V trong s ngi bt hnh y c hai ngi bn ca ti, L Vn Bi lng Long
M v Thch Hng lng M Loan b cng sn git sau .
Trong cn hn lon y, gia nh pha v ti, k trc ngi sau ri cng n
dc Hoa K. Khi n m v ti trn chuyn bay Pan Am cui cng ri Vit Nam v
p xung phi trng Kennedy, b vn cn hong ht. M v ti cho bit, vi thng
trc, ngi con trai i chng trc ca b, t H Ni gi th vo Si Gn qua
ng Paris, qua li vn bng gi, b hiu c, con b khuyn b hy ri khi Si
Gn cng sm cng tt. Ri vi tun trc, bng dng c c gi ngy xa gip vic
nh n thm, mc d c ta tn Qung Ngi.
n pho ca H Ni rt vo Si Gn ngy cng dn dp, ri n c Phi
Trng Tn Sn Nht, Thiu t chc Tng Thng. Xut hin trn v tuyn truyn
hnh ln cui vi ng bo, ng ni n gin: Thiu v chnh ph Min Nam Vit
Nam trng cy vo sc mnh v qun s cng nh tin tng nhng cam kt ca
Hoa K. Thay v thc thi nhng iu , Hoa K git ng Minh ca h l Min
Nam Vit Nam. Mc d th, S on 18 B Binh vn tip tc bo v truyn thng
oai hng ca S on ny, bng cch nh tan nhiu s on Bc Vit, gi
vng Tnh l Xun lc, phng tuyn pha Bc ca Thnh Ph Si Gn.
ng i S Php ti Si Gn c a ra v thc y mt gii php trung lp
cho Min Nam Vit Nam mt khi Bc Vit chim Si Gn. Khi u, quyn Tng
Thng s trao cho Big Minh, v thnh phn th ba iu hnh gung my quc gia
khi ngi M cun gi ri khi Min Nam. Thnh phn th ba c cp trong hip
nh Paris nhng thc cht l do nhm thin t Php git dy. Nhm ny hnh thnh
t nm 1946, kt hp gia Sainteny v H ch Minh.
i S M, Graham Martin cng c v gii php ca Php khng phi l gii
php ng nhng mun ko di s hp hi ca Si Gn cu vn nhng vn
khc, nu c th c.
Big Minh tr thnh Tng Thng, chnh thc i hi M phi rt khi Min Nam
v ngh thng thuyt vi cng sn. p li ngh ca Tng Minh, H Ni
a xe tng vo Si Gn v chp nhn s u hng v iu kin ca ng ta. Min
Nam Vit Nam hon ton sp vo ngy 30 thng 4 nm 1975.
Mt tun l sau , nhng ngi cn li pha v ti cng n c New York
t o Guam. C c Gio S Nguyn Ngc Huy v 2 con ca ng y cng ngi
bn ti l Trn c Thng. Tt c 26 ngi chng ti phi sng chung trong mt cn
nh ng Brooklyn, mi gia nh mt phng.
Ti gii thch cho nhng ngi khch khng mi y, chng cn quan ngi vic
H Ni chim trn Si Gn th Vit Nam s tr thnh mt quc gia cng sn. Tri li,
mt khi ngi Vit hun c ch ngha quc gia hn su trong tm huyt h tr

thnh mt ngn la v nhng ngi lnh o cc on th quc gia c thc ti v
thc tm th cng l ngy tn ca ch cng sn Vit Nam xy n.
Lng ho hip ca M Quc b xi mn, th hin qua vic phong tro phn
chin thnh cng khi chn ng c s ng h ca qun chng M cho Min
Nam Vit Nam. Lm th no mang li s hiu bit ca Hoa K v ch ngha
ngi Vit Quc Gia l mt iu khng d dng trc kh th ang ln ca phe phn
chin. Li na, ngi Php gc thc dn c tnh bin ci mt H ch Minh cng
sn tr thnh mt biu tng ca ngi Vit quc gia, cng nh hng kh su
vo ngi M, cn tr khng t cho nhng ai mun bo v ngi Vit Quc Gia ch
thc ti Min Nam Vit Nam. Ni khc i, danh d quc gia v tinh thn chin u
ca Qun i Hoa K khi can d vo cuc chin Vit Nam khng th lm sng t
mt cch mau chng.
Mt trn chin mi dnh li quyn lnh o t nc vo tay ngi Vit
khng cng sn, vo thi i mi, phi hng ti hai trn tuyn, xy dng thc
ngi Vit Quc Gia c v s lng ln cht lng v khuyn khch, c v v h tr
cho nhng ai chng li ch cng sn.
Trong thi gian theo hc lut ti Harvard, ti t t mnh lm k chin u
trn tuyn th nht. c v nghin cu cc b s Vit Nam, cc ti liu kho lun,
tham lun... nh i Vit S K, An Nam Ch Lc, nhng bi Hch ca Nguyn
Tri, Quc Thiu Hnh Lut, Hng c Thin Chi, L Triu Chiu Linh Thin Chnh
L Qu n, Phan Huy Ch... ri so snh cc ti liu m ngi Php vit v lch
s Vit Nam, ti pht hin ra, ngi Php c tnh din dch sai lm v lch s
nc ny. Ti vit mt tiu lun ng trn tp ch The Journal of Asia History cng
mt bi kho lun kh di gi cho Trng Lut gii thch, lut php Vit Nam
xut hin v hnh thnh kh lu qua nhiu triu i. V sau , trong mt Ma H, ti
hon tt tp bn tho nhm gii thch, ch ngha quc gia l nt c trng v
dn tc tnh ca ngi Vit. Cuc chin chng cng sn xy ra c chng minh
theo tinh thn .
Bn ca ba ti, Theodore White, mt nh nghin cu thi danh v cc cuc
bu c ca Tng Thng, gii thiu ti vi Simon Michael Bessie, Gim c ca
mt nh xut bn. Vo mt bui chiu, sau khi c bn tho, ng ta gi v bo cho
ti bit, sch ca ti khng th xut bn c. L do, khng c c gi v loi sch
nh ti vit. Ri ng ta tip, ti a ra nhng khm ph v nhn nh mi nhng
i vi qun chng th nhng g m Frances Fitzgerald vit v vn ha Vit Nam qua
cun Fire in the lake, ri c Paul Mus khai trin thm, cho d mang rt nhiu thiu
st v sai lm, vn n m vo tim thc ca h. Cn i vi cc nh xut bn khc
thun ty mang tnh cht thng mi, nhng loi sch vit v Vit Nam mang ni
dung kch ng li ca chnh ph M, hoc chnh ph Min Nam Vit Nam th
mang cho h li nhun nhiu hn.
Qua nhng s kin trn, qu thc, i sng tinh thn ngy cng tr nn bi
thm. C hai i tng xut bn sch truyn phc v trong lnh vc thng mi
hay cho cc Trng i Hc u ch xut bn nhng loi sch m c gi h a
thch. V th, vic thay i nhng nh kin, bt k ng hay sai, cng khng phi l
iu d dng, v phong tro phn chin thnh cng v v h nm bt c
nguyn tc .
Nhng vo Ma Xun nm 1976, ti li nhn ra mt hng i mi. Thuyt
phc c quan Ford Foundation ngng s tin gip Vit Nam thc thi vn nhn
quyn, v chuyn ngn khon cho Trng Lut Harvard bo tr cho Gio S
Nguyn Ngc Huy v hai cng tc vin vi ng, chuyn dch sang Anh ng B Lut
Triu i Nh L khi t nm 1433 ca Vit Nam. B Lut ny cung cp cho

chng ta nhiu d kin nhm xc minh nn vn ha Vit Nam hnh thnh v bit
lp vi Trung Hoa, khc bit vi nhng iu m cc hc gi ngi Php thc dn
vit ra trc y, cng trnh dch thut hon tt v sch c xut bn vo
nm 1988.
Cui nm 1977, ln sng ngi Vit t nn cng sn leo thang. Cha bao gi
trong lch s Vit Nam cho thy, v ch m dn phi b nc ra i. S i khng
gia ch ngha cng sn vi truyn thng o c ca dn tc Vit Nam c th
hin r nt hn c thi k Php thuc khi nhng thuyn nhn bt u vt qua bin
ng, Vng Vnh Thi Lan, v nhng chic tu t chi cu vt, ngi Thi Lan xua
ui nhng chic thuyn ch ngi i tm t do xa khi b bin ca h. Lc y
chnh quyn ca Carter, hy vng m rng ca i thoi vi ng cng sn Vit Nam
v nhn nh c vo Hoa K chng 150.000 ngi t nn, con s ti a m Thng
Ngh S Kennedy c th chp thun.
Ti B Ngoi Giao, Shepard Lowman nhn thy, Hoa K ch nhn tng
ngi Vit t nn v c th gii t do u im lng, th qu tht l thiu nhn o.
ng ta gi Leo Cherne, y Ban Cu Nguy Quc T yu cu gip tay. Mt y ban
dn s do Leo thnh lp i quan st v nghin cu ti cc nc ng Nam ,
trong c ti. Chng ti ri New York thng 2 nm 1978, phn v ca ti ti Thi
Lan, nhng thnh vin khc i Hng Kng, M Lai... V im hn sau cng ti
Bangkok.
Sau khi i thm cc tri ca ngi Vit v ngi Min v trao i vi nhng
ngi t nn, ti phi xc nh l nhng tin n v tnh trng dit chng ti Cam Bt
l ng s tht, tt c cc kinh Pht u b t, cc s si u b git, cc cha
chin u b hy. Th phm r rng l Kh me , cng sn min b chi phi bi
Trung cng.
Khi tr v Washington, Leo Cherne vi s h tr ca William Casey (Gim
c Trung Tm Tnh Bo di thi Reagan) thuyt phc c B Trng Ngoi
Giao Cyrus Vance, thuc chnh quyn ca Carter v nhng lnh t Quc Hi ng
l Hoa K s nhn nhng ngi t nn ng Dng v gii hn. Joan Baez, mt
lnh t phn chin trc kia, lm lng tm ngi M tri dy, bng mt cuc
xung ng vo Ma H nm , khi b nhn danh nhng con ngi b lng
qun vo nm 1975. Ch vi nm sau, hn 1 triu ngi thot khi cng sn t Vit
Nam, Lo, Cam Bt n nh c ti Hoa K.
Qua cc cng vic x hi buc ti phi ngng hp tc vi t hp lut s v
ti quay v Trng Lut Harvard nhn chc Ph T cho Khoa Trng c trch vn
sinh vin. Chnh ti ni ny, ti dnh mt t thi gian cng Gio S Huy
nghin cu v vn nhn quyn qua truyn thng ca ngi Trung Hoa ln Vit
Nam. Chnh nh s nghin cu ny gip ti c nhn thc phn tch nhng
lun c sai lm m phong tro phn chin a ra nhm bnh vc cng sn
trung quc cng cng sn Vit Nam trong thi chin tranh.
Theo h, ch ngha cng sn ti Trung Hoa cng nh ti Vit Nam khng tin
vo s t do. V th nhng ai tranh u chng li cng sn chng qua ch ginh
git ly ca ci v ti sn ch chng c l tng g c. T din dch , vic Hoa K
chng li ch ngha cng sn v h tr Tng Gii Thch Trung Hoa. Dim v
Thiu Vit Nam l nhng lm ln v thiu s hiu bit v lch s v vn ha
Chu. Ri phong tro phn chin a ra chiu bi, Hoa K ng khi ng trong hng
ng Chu u chng li c quc x, khi gip ngi Do Thi chng li s cng bc
ca khi Rp, nhng Hoa K sai khi chng li cc nc cng sn Chu.
Li bin lun y hon ton thiu cn bn, bi l ch ngha c nhn cng nh
nhng yu t c bn ca s t do ngm su vo tng t bo ca hai dn tc

Trung Hoa v Vit Nam. Ct li ca Pht Gio cng nh Lo Gio u ly s t do
c nhn lm trng.
c v nghin cu cc sch v c in Trung Hoa, chng ta rt ra c iu
ng ch l quan im v nhn quyn. Trong khi Ty phng, quyn lm ngi
ngy cng c trin khai v tr nn quan trng trong i sng, th ti Trung Hoa,
vn nhn quyn dng nh l mt iu xa x, khng ai bn n, mc d vn
ny c cc trit gia thi c quan tm v xem l mt trong cc phng cch
tr nc. Ni r hn, phn ln ngi Trung Hoa cho rng, bn cht con ngi
thng v trch nhim, v th, vic t do, t pht phi nm trong mt khun kh b
chi phi bi lut php.
Ma H nm 1979, ti gp li Ellsworth Bunker. By gi chng ti c ba
con v gia nh ti tr ti nh ngh mt ca Bill Colby, khng xa nng tri ca Bunker
g lm. Ti mun a con trai ln ca ti n cho ng v lng nghe nhng li ch
dy bc lo thnh, nh ng ni ca chu lc cn sinh tin m con ti cha bao gi
c nhn thy.
ng khng quen nn khi xe ti n ni th gi n tra tr, th nhng
Ellsworth Bunker v v ng ta vn ch i. Nh nm trn mt ngn i, kin trc
theo li c hi mi lp quc, xa, vng chc v c sc thu ht mi khi khch n
thm. Khi Bunker hi tng li qu kh lc cn Si Gn, th chuyn ng k, vi ti
l nhng s kin v lch s. Ti ni vi Ellsworth Bunker, nu ng khng vit nhng
iu ra th n s mt i. V cu chuyn ca Bunker l g, trnh by ri rc qua
cun sch ny nhng tu trung, l nhng iu Ellsworth Bunker thc hin v
thnh cng khi nhn lnh trch nhim m quc gia trao ph v ng thi lm
sng danh lng i quc b tn thng ca cc cu chin binh khi tham d cuc
chin ti Vit Nam.
Khi cp vi Bunker v vic nn vit hi k, l ti t vn qu xa, bi
v khng bao gi ng vit ca ngi nhng g ng hon tt. Sng theo trit l Lo
T, Ellsworth Bunker lun lun t h mnh ng sau nhng k khc v cng l c
tnh ca con ngi ng.
Ti nh thuyt phc theo lp lun, l vit khng phi cho ng m vinh
danh nhng ngi con yu ca t quc phc v v hy sinh. ng khc, ng
vit ni ln nhng g ng thc hin da trn nn tng o c v lng tm
cho php.
Theo li c xa, lm ung thi ng hng ca mt chnh ph, ngi ta
to ra mt c cm theo tin trnh, kch hnh ng, to ng nhn, xuyn tc, bi
mc li lm, trng pht k v tnh v cui cng ku gi bt hp tc. Cho n thi i
ngy nay, phng thc chng li chnh sch ca mt chnh ph li cng tinh vi hn,
trng hp Vit Nam l mt in hnh.
Hy bn v cng vic sp n. Gi cho ti nhng kin v phng cch
thc hin cun sch trn. Bunker cho ti bit nh vy.
c ng cho php, ti bt u sao chp v tm ti nhng ti liu v th t
lin h n ng, nhng quan trng hn ht, nhng iu ng ghi nhn by t
c s hiu bit su xa v lng qung i, qu cm ca ng. Sau nhiu gi i
thoi v nhiu ngy c, cui cng ti c trong tay tp bn tho. Th nhng, cn
phi trin khai thm. Cng vic d dang, ti ngng li v gia nh phi dn v
Minnesota khi ti nhn lm Khoa Trng Trng i Hc Lut Khoa ti y. Cn
Ellsworth Bunker th gn n tui 90, sc khe yu dn. C hai chng ti khng
ai c thi gian lm nhng iu nh d tnh.
Mi n Ma Xun 1982, ti mi bay sang Boston v t li xe v
Dummerston gp li Bunker, duyt c bn tho m ti vit. Ch c mnh ng

v ti, ng ni, cn ti ghi chp. Ellsworth Bunker vn sng sut v linh hot. ng tin
rng, nhng g m Hoa K phn on l ng v can d vo th hy theo ui
n cng. Theo Bunker, cuc chin Vit Nam b tht bi, khng phi trn chin
trng nhng v ngi M nh mt nim tin theo truyn thng Hoa K. C ba
nguyn nhn a n iu : Th nht h thng truyn hnh (mt phn nh quan
trng nht ca quc gia) trnh by cuc chin thiu trung thc nh truyn thng.
Th hai, s din t sai lch v cuc chin ca gii bo ch to s ng nhn
trong qun chng Hoa K. V cui cng, vi mt nn vn ha thc dng a
thanh thiu nin va tui trng thnh mt kin nhn v mong mun t s thnh
cng tht mau chng.
James Reston ca t bo New York Times khng nh rng, Ellsworth Bunker
l ngi u tin lo lng vic Hoa K b tht bi. Reston vit khi Bc Vit chim
Si Gn: C th cc s gia s ng , cc tng thut v my quay phim mi l k
quyt nh cui cng. H mang chin tranh n vi dan chng... v cng bch
sc mnh Hoa K rt ra khi Vit Nam.
Tht vy, nhiu k gi c nhng bi vit sai lm, chng hn nh Sidney
Schanberg, phng vin ca bo New York Times ti Cam Bt, v bi vit ca anh
c gii thng Pulizer. Trc khi Polpot kim sot ton b Cao Min,
Schanberg vit: Tht kh m tng tng, lm sao i sng ca h (Ba dn tc
ng Dng) c th kh hn mt khi ngi M cha chu ra i.
Schanberg lu li khi Polpot chin thng v ch vi tun sau anh ta b nht
trn xe ti, tng c sang Thi Lan. T th mt anh sng nhn: Mi ngi
hng v pha trc vi ni ch mong, s sp ca Phnom Penh cng sn
trn vo Th v cui cng l s kh au ko di nay c chm dt. Nhng tt
c sai. Vin nh ca Cam Bt, cho d ch ngha cng sn c thay i cch g i
na, th t nc y cng khng th hi phc nh lc cng sn cha vo, mt
huyn thoi v.
Theo nhn nh ca Ellsworth Bunker v ti, s phng vin trong chin tranh
khng ri vo cn m sng nh schanberg khng phi l t. C iu chnh quyn
to cho h mt nim tin ri t nhng bi tng thut b xi mn, khng cn
mang tnh trung thc.
Trong chiu hng , Bunker cho rng Lyndon Johnson phm sai lm v
khng xc nh r rng v mc tiu ca Hoa K trong chin tranh v nhng l do
chin lc i hi Hoa K phi c mt ti Thi Bnh Dng.
Bunker cng lo lng l cc chnh quyn k tc ti Washington mt kh lu
thi gian mi xc nh c phng thc chin tranh. Mt khc, khi thi im thnh
cng n th cng l lc qun chng mt tin tng vo chnh quyn. Th nhng
chnh ph li thiu kh nng cng c v phc hi s mt mt .
L ra chnh ph phi lm thc tnh lng ho hip v tnh t ho vn n su
vo tp qun ca ngi M khi gip mt dn tc t quyt nh s phn ca h nh
Min Nam Vit Nam. V mt qun s, Ellsworth Bunker cho rng, Johnson khng
vn dng kh nng ca Khng Qun Hoa K khi ra lnh oanh tc Min Bc. Vic
Nixon ch th ct t ng mn H ch Minh ti Lo, th mn cc Hi Cng Bc Vit
chn ng tip liu bng ng bin ca Nga S v Trung quc, dng B52 oanh
kch H Ni, l ra phi thc hin sm hn. V theo Bunker, Trung Cng cng nh
Nga S khng v nhng hnh ng trn ca Hoa K m dm nhy vo cuc chin.
Sau khi ri nng tri ca Bunker ti bi ri v ng trao cho ti trch nhim
vit ln mt cu chuyn c lin h n mt giai on lch s v mt gc cnh
m nhng ngi trong cuc nh ng mi bit v hiu c.

Ti cm nghim, trc khi gi bit cuc i, Bunker mun chuyn tr s
mnh lm nn lch s cho th h khc, tr, mnh, can m v y nhit huyt hn.
S kin lch s vn lun tn ti, ch c con ngi ri s ha thn, v thi gian ri
chuyn i. Bt gic ti cht nhn ra, nhng g Bunker trao cho ti vit dng nh
l mt nh mnh, khng dm chi t v trong thm lng t tri tim, ti xin nhn lnh.
iu ti cn l ngi M hy h tr cho ngi Vit Quc Gia, tip tc chin
u ginh ly s t do cho t nc h, hn l gip h c noi chn nh c,
chnh v vy m ngay sau 1975, khi ngi di tn n c x ny, ti c gng to
iu kin ngi Vit Quc Gia bt k l Pht Gio, Cng Gio, i Vit, Vit Nam
Quc Dn ng... c gp g v tng knh nhau nh nhng ngi yu nc.
Gio S Nguyn Ngc Huy, ngi m ti ngng m v tn knh hn tt c
nhng ngi khc v s hiu bit v lng qu cm ca ng, ng ra kt hp mt
s ngi Vit Quc Gia trong mt t chc gi l Lin Minh Dn Ch. Sau t chc
ny lan rng khp th gii di danh xng y Ban Quc T Cho Mt Vit Nam T
Do vi mc tiu tranh u t do v nhn quyn cho dn tc Vit Nam. Tri li cng
c nhng t chc ngi Vit khc, ch trng mnh m hn l quyn gt tin bc
ca ngi Vit, v gi chin s v trc din tranh u bn trong lnh th Vit Nam.
Ti khng ng phng thc u tranh y nhng iu ni ln tinh thn yu
nc ca ngi Vit Nam ti hi ngoi.
Ch vi nm sau nm 1975, di s thng tr ca cng sn, c hai Min Nam
v Bc u tr nn x xc. hi ngoi, nhng ngi thn cng ngy cng him i.
Cn b ng cng sn Vit Nam ngy cng mt o c v mt dn kh nng kim
sot v mt x hi. Ngi Vit nh c ti Hoa K ngy cng thnh cng v nhiu
mt v theo h, nh phc c ca t tin, nhng Hoa K ch khng phi ngay
trn qu hng.

NguyenVanHungTDCuocChienThangBiBoLoTGStephenYoungCh08 14

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

NguyenVanHungTDCuocChienThangBiBoLoTGStephenYoungCh08 14

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

CUC CHIN THNG B B L

1 CUC CHIN THN G BN B L

Ti chng th no hnh dung ni Hoa K v nhng ngi Vit Quc Gia

2 CUC CHIN THN G BN B L

MIN NAM VIT NAM N PARIS

Chin lc thng thuyt ca Nixon nhm chm dt s can d ca Qun i

3 CUC CHIN THN G BN B L

4 CUC CHIN THN G BN B L

5 CUC CHIN THN G BN B L

6 CUC CHIN THN G BN B L

NIXON QUYT NH VIT NAM HA CHIN TRANH

7 CUC CHIN THN G BN B L

8 CUC CHIN THN G BN B L

9 CUC CHIN THN G BN B L

10 CUC CHIN THN G BN B L

11 CUC CHIN THN G BN B L

BT U NHNG THNG THUYT MT

Thng thuyt l phn th hai trong sch lc ca Nixon m ng p dng

12 CUC CHIN THN G BN B L

13 CUC CHIN THN G BN B L

14 CUC CHIN THN G BN B L

15 CUC CHIN THN G BN B L

16 CUC CHIN THN G BN B L

17 CUC CHIN THN G BN B L

18 CUC CHIN THN G BN B L

19 CUC CHIN THN G BN B L

20 CUC CHIN THN G BN B L

21 CUC CHIN THN G BN B L

22 CUC CHIN THN G BN B L

K hoch ca Nixon, lm th no Hoa K t t gip Min Nam Vit Nam

23 CUC CHIN THN G BN B L

24 CUC CHIN THN G BN B L

25 CUC CHIN THN G BN B L

26 CUC CHIN THN G BN B L

27 CUC CHIN THN G BN B L

28 CUC CHIN THN G BN B L

29 CUC CHIN THN G BN B L

30 CUC CHIN THN G BN B L

31 CUC CHIN THN G BN B L

32 CUC CHIN THN G BN B L

33 CUC CHIN THN G BN B L

34 CUC CHIN THN G BN B L

35 CUC CHIN THN G BN B L

36 CUC CHIN THN G BN B L

37 CUC CHIN THN G BN B L

38 CUC CHIN THN G BN B L

39 CUC CHIN THN G BN B L

40 CUC CHIN THN G BN B L

41 CUC CHIN THN G BN B L

NM 1970: CHNH TRNG SI NG

Vit Nam Ha Chin Tranh t n cao im trong nm 1970. Nhiu n

42 CUC CHIN THN G BN B L

43 CUC CHIN THN G BN B L

44 CUC CHIN THN G BN B L

45 CUC CHIN THN G BN B L

46 CUC CHIN THN G BN B L

47 CUC CHIN THN G BN B L

48 CUC CHIN THN G BN B L

49 CUC CHIN THN G BN B L

50 CUC CHIN THN G BN B L

51 CUC CHIN THN G BN B L

52 CUC CHIN THN G BN B L

53 CUC CHIN THN G BN B L