Tìm Hiểu Thập Ngưu Đồ

Nguyn tc: Yanagida Seizan
Bin dch: Nguyn Nam Trn
TM HIU NI DUNG V XUT X

THP NGU
Phng Ngu
Tranh th tru ca Sesshuu (Tuyt Chu, 1420-1506)
- Bn Tho -
2009
CVCN - Tm hiu ni dung v xut x Thp Ngu 1

Tm hiu ni dung v xut x Thp Ngu l ta t tm cho phn u
tc phm Thp Ngu : Hin tng lun v bn ng ca hai tc gi
Yanagida Seizan v Ueda Shizuteru. Phn th hai s mang tn Thp Ngu :
t Khuch Am n Heidegger.
Mc Lc
Phm l
Dn nhp ca ngi bin dch (Nguyn Nam Trn)
Phn Mt: Tm hiu ni dung v xut x Thp Ngu .
I) Thp Ngu ca ha thng Khuch Am, tr tr nh Chu Lng Sn

(Yanagida Seizan)
II) Gii thch v xut x Thp Ngu (Yanagida Seizan)
Phn Hai: Thp Ngu : t Khuch Am n Heidegger.
I) Li ni u (Ueda Shizuteru)
II) Thp Ngu : hin tng lun v bn ng (Ueda Shizuteru)
Li kt (Yanagida Seizan)
Bt: Thin ng lc v hin i (Nishimura Eshin)
Th mc t liu tham kho

Phm L:
Quyn sch ny c km theo hai b tranh dng minh ha. Tuy cht lng in khng
tt nhng c gi tr lch s.
B tranh u tin nm trong phn m Yanagida Seizan trnh by ni dung v gii

thch xut x Thp Ngu l bn Gozan (Ng Sn) lu tr ti i hc Tenri (tnh
Tenri, gn Nara).
B tranh th hai vi nt bt ca Ngu Trung Chu Vn c ghp vo phn lun

Hin Tng Lun V Bn Ng ca Ueda Shizutera l b ct gi ti Shkokuji (cha
Tng Quc), Kyto.
Chng ti ch chua ch Hn khi thc cn thit. Tuy nhin, c bit i vi cc bi k

tng, tin b thng thc, xin php chua tt c.

Dn nhp ca ngi bin dch
Nguyn Nam Trn
Trong nhng nm gn y, Thp Ngu (Mi Bc Tranh Tru), tc phm c s

ni ting ca Thin Tng, cm nang dnh cho ngi tham thin, c in thnh
sch hoc gii thiu trn mng, ch yu l qua cc bn n t Anh vn v Trung vn.
ng gp vo cng trnh nghin cu chung ny v ging thm mt ting chung
mi, chng ti xin mo mui gii thiu ni y thnh qu kt tinh n lc ca hai nh
gio, cng l hai nh nghin cu lo thnh Nht Bn.
Nhng trang sau c bin dch theo tc phm Juugyuuzu: jiko no genshgaku
(tm dch: Thp Ngu : Hin tng lun v bn ng) do
Ueda Shizuteru v Yanagida Seizan vit chung. Sch ra i ln u vo thng 3 nm
1982, c nh xut bn Chikuma Shob (Tky) thc hin di dng n bn b ti
vo thng 11 nm 1992, c in n ln th 13 vo thng 6 nm 2007.
Tc phm m u vi phn ngh lun trit hc ca Ueda Shizuteru, tip l phn

trnh by v nghin cu vn bn ca Yanagida Seizan. Nguyn nhn ca s sp xp
hi gng p ny c l v ch bin (Yanagida) mun t lng knh trng ngi bn
cng chp bt (Ueda) ch c gi tht kh lng thng thc lun c trit hc lin
quan n mt vn bn m cha h c c ni dung vn bn trc . Chng ti
nh t o ngc v tr ca chng, em Yanagida ln trn (phn I) v t Ueda
xung di (phn II).
C gio s Yanagida Seizan (Liu in, Thnh Sn, 1922-2006) sinh

trong cha Enjuji (Din Th T)1 tnh Shiga, theo hc Trng Cao ng Pht Hc
ca tng Lm T (tin thn i Hc Hanazono) v i Hc Otani.Sau ng v lm
vin trng cc vin nghin cu v tn gio i hc Hanazono v i hc Kyto.
ng chuyn mn v Thin Trung Quc. c gii thng vn chng bo
Yomiuri vi tc phm Cung Vn Tp ca Thin s Nht Hu (Ikkyuu no
Kyun-shuu). Nm 1984 li hon thnh bn mc lc tra cu v T ng Tp, vn
bn c s ca Pht gio. Cng vic ny chim mt 30 nm cuc i ng. Ngoi ra cn
li Ton tp ca Yanagida Seizan.
Gio s Ueda Shizuteru (Thng in, Nhn Chiu) sinh nm 1926 ti

Tky. ng tt nghip hu i hc v khoa tn gio i hc Kyto. Nm 1959, c
hc bng Vin Alexander von Humbolt, ng sang du hc ti i hc Marburg, c.
Ngoi Thin, ng cn nghin cu v nh thn hc c Johannes Eckhart (khong
1260-1327) v ch ngha thn b ng phng ln Ty phng. Sau , ng ging
dy ti cc i hc Koyasan, Kyto v Hanazono. Trc tc c Ta l ai?, Theo
du Thp Ngu v Ton tp ca Ueda Shizuteru.
Nishimura Eshin (Ty Thn, Hu Tn), ngi vit bt cui sch, cng l
mt nh gio v hc gi ni ting v Thin. ng sinh nm 1933, l con t mt gia
1
C th ng l con mt nh s. Truyn thng Nht Bn cho php ngi i tu th i tc lp gia nh
nh mc s o Tin Lnh.

nh theo tng Lm T, tt nghip khoa Pht hc ti i hc Hanazono nm 1956.
Nghin cu v Pht gio Thin Tng, tng din ging ti nhiu trng i hc
(1969-70). Trc tc hu ht bng Nht ng, lin quan n tng Lm T (Rinzai-shuu,
1986), Thin v hin i (1998), Li c Pht (2004). Cn vit v trit gia Suzuki
Teitar Daisetsu (2004) v bnh lun V Mn Quan ca V Mn Hu Khai (1994)
cng nh Cung Vn Tp ca thi tng Ikkyuu (2006).
Ci li ca vic bin dch l cho php ta c cht t do chn lc. Tuy c gng theo
st vn bn nhng chng ti bt buc lc b mt phn do ni dung ch thch ca
Seizan qu sc tch v cn k. Mt s kin thc ng a ra ch hng v c gi Nht,
nu dch ht e thnh t chng. Cn nhc thm rng ngoi s uyn bc ca Seizan,
vic kt hp v i chiu Thp Ngu vi hin tng lun (phenomenology) trong
trit hc Ty phng hin i qua ci nhn ca Shizuteru l mt u im khc ca
nguyn tc. N gii thch tnh ph qut ca Thin v kh nng quc t ha Thp Ngu
. Chng ta s thy con tru Trung Quc ca Khuch Am khng khc chi con b
sa ca Heidegger nhai c trn cnh ng xanh nc c, ng thi n cng ta ta
con tru dm mnh trong ao h di rng tre gi ca Vit Nam. T nhng cu ca dao
nh Tru i ta bo tru ny! cho n bi Quc vn gio khoa th: Ai bo chn tru
l kh? hay cu vn Thng Su ngi trn mnh tru gi ngh m ai cng nm lng,
hnh nh con tru gn lin vi cuc sng ca ngi dn Vit. Do , nu em Thp
Ngu ra ging v Thin cho ngi c ln cho c gi Vit Nam, chc chn c
hai u d dng lnh hi.
Nu Ueda Shizuteru ko Khuch Am v vi thi hin i, t ng bn cnh cc trit

gia Ty phng v nh th, lm mt vic khng v l cht no, th Yanagida
Seisan, vi kin thc bc lm, li i theo mt hnh trnh ngc chiu. ng a
Khuch Am tr v qu kh gp con thy c (tru) ca Ph Minh, Thanh C, Nam
Tuyn, M T bn Trung Quc v xa hn na, con voi trong nhng bc Mc Tng
ca Ty Tng, con tru sa trn nh Tuyt Sn ca Thun Chi, thin s ngi
Triu Tin sng vo th k th 9. Cui cng ng th tm n con thnh ngu n 2
v, ng ngc nhin hn c, tn mt ngi mang tn tru (Gotama c ngha l tru)
tc Pht C m.
Chng ti thnh thc xin li qu v c gi v nhiu khuyt im v hnh thc hoc

nhiu ch ti ngha trong ni dung c th tm thy ni bn dch ch v lc bt tng tm.
Cng nhn y xin cung knh cm n trc cc bc cao minh v nhng gp gii m
v xy dng.
2
Ngu Ma Vng, chng ca Thit Phin cng cha tc b La St trong Ty Du K, mt con tru
hung hng, hi ngc nghch nhng bit phc thin l mt nhn vt th v. Trnh Thit Ngu (Thuyt
ng) v L Thit Ngu (Thy H) vi c tnh ng dng cng vy.

PHN MT:
TM HIU NI DUNG V XUT X THP NGU .
Thp Ngu
do ha thng Khuch Am, tr tr nh Chu Lng Sn
Yanagida Seizan
Sau y l vn bn Thp Ngu do Ha thng Khuch Am S Vin

son, bt u vi li ta ca T Vin vit chung cho ton b v ring cho mi bc
tranh. V T Vin , c thuyt cho l hc tr ca Khuch Am nhng khng ai r
hnh trng ca ng. Tuy nhin, nhng li ta ny rt cn thit trong vic tm hiu
thm v Thp Ngu .
Ta tng qut ca T Vin
Nguyn vn:
Tr nh Chu Lng Sn Khuch Am Ha Thng Thp Ngu .
Din :
(i bc tranh tru ca Ha thng Khuch Am, tr tr Lng Sn thuc nh

Chu)
Ph ch:
nh Chu Lng Sn nay thuc a phn huyn Thng c tnh H Nam. i

ng, nh Chu c gi l Lng Chu. Nm i Trung Tng Ph th 5 (1012),
nh Tng mi i n thnh nh Chu. Cn Lng Sn l ni thin s Duyn Quan,
i th 5 tng To ng, khai sn.
Nguyn vn:
Ph ch Pht chn nguyn, chng sinh bn hu. Nhn m d trm lun tam gii,
nhn ng gi n xut t sinh. S d hu ch Pht chi kh thnh, hu chng
sinh nhi kh tc.
Din :
Phm ch Pht l ngun ci thc s ca chng sinh, khi chng sinh mi ra i, c

sn Pht tnh ri. C ngi v khng bit n iu nn ri vo tam gii, li c
ngi nh thc c n m thot khi ci t sinh.
Ph ch:
Chn nguyn: Sch Thin Tng Vnh Gia Tp, trong bi vn pht nguyn th 10 c
cu: Kh th vin mn bin tr gic, Tch tnh bnh ng bn chn nguyn. (Bao bc
ton gic ng khm phc. Thanh tnh ngang hng chung gc xa). Trong Nht Bt
Ca ca thin s Bi c cu: Nhc mch kinh, php tnh chn nguyn v kh
thnh (Nu i tm trong kinh in s khng thy u ni ngun gc ca php tnh
(Truyn ng Lc, quyn 30). Nh th th thy chn nguyn l ci vt ln khi iu
con ngi to ra (nhn vi) v ch tm thy c trong ci t nhin.
Bn hu: Kinh Vin Gic chp: Chng sinh bn lai th Pht (Tt c chng sinh xa
nay u c Pht tnh). Ngi M T Giang Ty cng tng th chng: Bn hu kim
hu. Bt gi tu o ta thin, bt tu bt ta, khc th Nh Lai thanh tnh thin (Ci
nay c, xa vn c. ng v ta thin tu o. Khng tu khng ta, y mi l li
hnh thin thanh tnh ca Nh Lai) (Truyn ng Lc, quyn 28). Trong chn l uyn
nguyn, khng h qui nh v l Pht mi thnh o v chng sinh mi m lm. l
s thc bn lai. Cn nh phn bit minh vi v minh, Pht vi chng sinh l phi bn
lai vy. iu th v hn na l Nam Tuyn, ngi php t ca M T, li ni: Tam
th ch Pht bt tri hu, Ly n bch c khc tri hu (Cc v Pht tam th qu kh,
hin ti v v lai khng bit ci hu. Ch c con tru c mi bit ci hu m thi).
Theo Nam Tuyn th con tru c3 l k nm bt c s b mt y. Khi hc tr ng l
Triu Chu t cu hi: Ngi bit ci hu i ngh ngi u ri th? (Tri hu
nhn h x hu kh kh?) th Nam Tuyn tr li: ng ta ha thnh con tru nm
trc nh n vit bn ngn ni kia ka (Kh ha sn tin n vit gia nht u thy
c ngu) (T ng Tp, quyn 16)4. C th xem y l mt cu ni lin quan n
ci bn hu.
Nhn m d trm lun: M hay ng ch l hai khi nim tng i. V c m nn mi

ng, khng m lm sao ng c. Trong Thin Tng Vnh Gia Tp chng Khuyn
hu nhn th (vit th khuyn bn) th 19, i s p Lng Thin S th, c chp:
Khi m mui th nhn ci g cng m ra nghi ng, cn nh ng ri s khng cn
cm thy kh au na. Nhn l mt ch hay thy trong sch v v thin, ni
Do v t dng cng ging ch Do nn d b lm ln.
Tam gii: ba th gii dc vng, vt v tm.
T sinh: Theo kim Kinh Cng, cc vt sng c bn dng: nhc non sinh, nhc
thai sinh, nhc ha sinh v nhc thp sinh.
Hu ch Pht chi kh thnh: bn lai th Pht phm nht th, sinh Pht bt nh y
nhng mt khi qun mt bn lai ri, mt bn ng c thnh Pht, mt bn m mi
thnh chng sinh (hu chng sinh nhi kh tc). ni lm Pht hay lm ngi cng
3
Ly n : mt ging mo rng. Bch c : b c trng.
4
T in Pht Hc nhm o Uyn (trang 380) c k li chuyn Nam Tuyn lc sp tch, c tng hi:
Sau khi ha thng trm tui, i v ch no?. S bo: Lm con tru di ni. Tng hi: Con theo
ha thng c chng? S p; Nu ngi mun theo ta phi ngm mt b c.

u l chuyn tng i thi.
Nguyn vn:
Th c tin hin bi mn, qung thit a . L xut thin vin, gio hng n
tim.Tng th cp t, t thin ch thm.V hu mc thun thanh lin, dn c
u vi tiu. Chnh php nhn tng, t th lu thng. Thin thng nhn gian
th phng tha gii, c k l d, siu tng vit cch, nh iu o nhi v tung.
c k s d, tr c m ngn, nhc linh qui nhi du v.
Din :
V th c Th Tn (ngi hin i xa) mi r lng thng ch dy loi ngi bao

con ng tm v l o. T iu rng ln cho n iu nh b, t ch nng cho n
ch su. Cui cng ngi chp i mt trong xanh truyn t mnh cho nht
u Ca Dip, khin ng ta mm mt n ci. Qua , nhng li ni nh con mt
ca chn l c thy gi gm cho tr.Thn trn tri, ngi di th, t ci ta b
ny cho n thp phng th gii, nu c ai nm c l o y, s khng cn b
vng vo nhng cu thc, rng buc m bay tuyt m nh chim tri trn con ng
cha c vt chn ngi. V bng ch nm c mi biu tng bn ngoi ca chn l y
thi, s phi lc lng chm m trong vng ngn ng, khc no con ra thn l lt mi
ci ui trong bn.
Ph ch:
Tin hin bi mn: T Vin ng trn lp trng xem vn minh nhn loi nu c l
nh s gio ha ca thnh nhn. Ha thng ng Sn trong Bo Knh Tam Mui c
vit: Cc bc thnh hin xa r lng thng nn mi son n Ba La Mt
(Dnaparmi, B Th Ba La Mt) dy php cho. (tin thnh bi chi, vi n
php).
L xut thin vin: Trong l, c ci khng l ca thin chn ( s thc sai lch) v
ci l ca vin mn nht thc, ngha l c hai lp trng khc nhau. Mt l ri khi
ci hu nghing v ci khng, hai l xem ci hu chnh l khng m thi.
Sch Ma Kha Ch Qun quyn 3 c vit Thin c ngha l thin tch ( sai lch k
quc), vin c ngha l vin mn (trn y). Li na, nu thay v vit thin m
vit bin th bin y l mt trong ba c tnh (bin / / vin) trong l thuyt
ca Php Tng Tng, ch 3 giai on phi kinh qua khi t m bc sang ng.
Gio hng n tim: Phn bit n gio v tim gio. Ty theo cn c ca ngi hc
o, hoc gii thch v chn l mt ln trt lt (n gio), hoc dng nhiu phng
tin du dt h tin tng bc mt (tim gio). C ngha l cng mt chn l m c
hai cch tip cn. y cho thy hnh nh tc gi ri b lp trng c trc kia
xem gio (dy d) l khng cn thit.
Tng th cp t: Nm thi k k t lc bt u vi kinh Hoa Nghim cho n giai

on cui cng vi Php Hoa, Nit Bn. Th hay c ngha th tp, t c
ngha l tinh vi. Ni cch khc, l nhng li gii thch tng qut, n s cho n
nhng li gii thch t m, cn k.

Mc thun thanh lin, dn c u vi tiu: Thanh lin hay hoa sen xanh ch cp
mt ca Pht. Trong kinh Duy Ma, Pht Quc Phm nht, c cu mt trong lnh,
p v rng m nh mt a sen xanh (mc tnh tu qung nh thanh lin). Dn c
c ngha l khin cho. u theo m Phn tzuuta (u lu) c ngha l gi sch
ni ngi hon ton ph chp. Ngy nay, ngi ta hay gi mt cch bng by nhng
ngi kht thc l u nht, ch xa dng ch Ma Kha Ca Dip. Khi c
Pht cha cnh kim hoa trong php hi ni Linh Thu ch c (u ) Ca Dip hiu
v mm ci (vi tiu). Do , ng c ngi truyn Chnh Php Nhn Tng v tr
thnh v s t ca Thin Tng. in tch ny c thy ln u tin trong Thin
Thnh Qung ng Lc xut hin u i Tng. n cui i Tng, c ra nhiu
tranh ci v i Phm Thin VngVn Pht Quyt Nghi Kinh, cun sch m n
dng xut in. bit tng tn v in tch ny, xin c Nhn Thin Nhn Mc,
quyn 5, phn ni v Nim Hoa (Cha cnh hoa) hay tc s 6 trong V Mn Quan.
Hoa y ng ni v kinh in nh Hoa Nghim hay Php Hoa.
Chnh php nhn tng: Tng nh con mt ca chnh php.Ch tng y l ch tng
ca tam tng, i tng kinh, ch nhng sch v ghi chp li dy ca c Pht. Cn
nhn l nhn mc (con mt nhn) nhng c th hiu l cch nhn hay phn ti quan
trng. Ln u tin ch ny c s dng l trong quyn th 1 ca Bo Lm Truyn.
Theo , trong Nit Bn Kinh, quyn 2, c chp vic c Pht y thc cho Ma
Kha Ca Dip k tha v thng chnh php. Sau vo i Tng li cho thm
nhng khc vo thnh mt cu di: Chnh php nhn tng, Nit Bn diu tm,
thc tng v tng, vi diu php mn, bt lp vn t, gio ngoi bit truyn.
c k l d: Nm c nguyn l cn bn l iu tt, tuy nhin, nu ch chy theo

hin tng khng thi th, theo nh li dy ca thnh nhn, mnh s tr thnh h hng
mt. Duy, cn n ngha ca ch c. c k s d c ngha bit ri
m cn phm phi, tr c m ngn l cu n vo ngn ng, lng tng bi li bn
trong vng ngn ng.
Siu tng vit cch: vt ln trn nguyn tc v qui phm. Tng l np nh (bn gia),
dng di chnh thng. Cch l cch thc. Trong Bch Nham Lc, li ta ca Ph
Chiu quyn u, c cu Duy thin s Tuyt u l ngi c c chnh nhn siu
tng vit cch, trnh by c chnh lnh nhng khng l mt phong qui. Trong
Nhn Thin Nhn Mc quyn 2, thy chp li th chng ca Ph Sn Vin Gim,
trong nu ln cu ni tam chng s t ca Phn Dng (Thin Chiu). nht
chng l siu tng d mc a ra lp trng xem vic hc tr vt hn iu dy
d ca thy l c s ca s truyn th.
iu o nhi v tung: Nguyn l cu trong bi th th nht ca Hn San, thi nhn v

k tng i ng, nm sinh v mt khng r:
Trng nham ng bc c,
iu o tuyt nhn tch.
(Ta chn i trong ni,

ng chim tuyt du ngi)
iu o cn thy trong th L Bch (bi Thc o Nan). ng chim bay l ni

thp v su trong hm ni, rt kh khn cho s i li ca con ngi.
Nhc linh qui nhi du v: Cn ra thn l ci ui trong bn, tuy l vt linh thing
m i li kh khn. Theo Nhn Thin Nhn Mc quyn 2 ni v Phn Dng (Thin
Chiu) thp bt vn, phn Thm bt vn (Hi cho cn l) c k li cu chuyn nh
sau: Mt ngi n hi ha thng Phong Huyt (Din Chiu) rng ngi hiu
o n ch su sc ri ti sao vn cn c th nghi hoc th ng tr li l d con ra
thn, khi b trn mt t th cng phi ko l ci ui ca n trong bn. Chc Phong
Huyt ly t thin Thu Thy sch Trang T, trong c cu Th lm con ra l
lt ci ui trong bn (cn hn l con ra thn cht i b ngi ta em ci mai t
trong in th i h lc th (bt qui) dng vo vic bi ton, chng?)
Nguyn vn:
Gian hu Thanh C thin s, quan chng sinh chi cn kh, ng bnh th phng,
tc mc ngu d vi , ty c thit gio. S tng tim bch, hin lc lng chi v
sung, th ch thun chn, biu cn c chi tim thc.Ni ch nhn ngu bt kin,
c phiu tm php song vong. K l d d tn cn nguyn, k php d thng tn
toa lp.Toi s thin cn nghi ng, trung h phn vn. Hoc nghi chi lc khng
vong, hoc hon tc a thng kin.
Din :
Gn y, mi c thin s Thanh C quan st nng lc ca chng sinh, tm ra phng

php tr liu thch hp cho tng cn bnh. ng em nhng bc tranh k vic nui tru
cho thun, ri theo trnh ca ngi nghe m ging ngha. Trc tin, dng hnh
nh con tru dn dn trng ra m ch vic s tu hnh ca h hy cn cha y ,
sau mu sc tru ln hi p v rng nng lc tu hnh ang i n ch thun
thc. Giai on cui cng ca s tu hc c chng t qua vic khng cn thy tru
v ngi u c ngha l con tm ca chng sinh (tru) v gio php (ngi chn), c
hai u tan bin. Nguyn l trn gip cho ta hiu cn k v bn cht con ngi
nhng ta hy cn phi mang ti nn i nhiu ni hc hi thm. Bi v li ny vn
cn lm cho nhng k non km nghi ng v khin nhng k cn c t bc trung tr
xung phn vn. Li c nhng k s b ht hng vo chn h v, khng ni nng
ta nn c bo bo gi kin sn c ca mnh.
Ph ch:
Thanh C thin s : ng hy l Ho Thng , i th 6 k t ng Sn

Lng Gii. C nhng chng sch vit v ng trong Ng ng Hi Nguyn quyn
14, Tc Truyn ng Lc quyn 2, Ng ng Nghim Thng quyn 14.
Cn kh: Thn th, sau ny c thm ngha cn tnh, nng lc tin thin ( c sn lc
mi sinh ra).
ng bnh th phng: Ty bnh cho thuc (ng bnh d dc) ni s dy d ca

Pht thay i ty thuc vo cn c ca ngi tu.

Tc mc ngu d vi : Mc Ngu ca Thanh C hon ton khng thy
truyn li. Tc th 32 trong Thung Dung Lc nhan Ngng Sn tm cnh (Ni
lng ca Ngng Sn) v tc 60 trong Thnh ch Lc tn Nam Tuyn Thy C
(Con tru ca Nam Tuyn) c sao lc mt phn li bnh t , nhc n Thanh C
nh ngi vit Mc Ngu 12 chng. Tc phm ca Pht n Liu Nguyn cng
c vit: Thanh C Ho Thng thin s c bi tng Mc Ngu gm 12 chng,
Thi Bch Sn Ph Minh thin s c bi tng Mc Ngu 10 chng, Pht Quc
Duy Bch thin s c bi tng Mc Ngu 8 chng. Vic sng tc Thp Ngu
xem ra c nhiu sc xut bt ngun t li thuyt php v tri hu ca Nam
Tuyn.
Ty c thit gio: Ty theo cn c hay trnh ca hc tr m t chng trnh gio

ha. ng ngha vi li ni ng c thit gio ca Bch Nham Lc (tc th 99).Thit
gio cng l ch c dng khi gii thch v cc qu trong Kinh Dch.
S tng tim bch: Giai on u lc m con tru en du c hun luyn dy d

vn cha hon ton i ra mu trng. ni qung thi gian cho n lc bt c
tru (c ngu) (chng 4).
Th ch thun chn: Lc con tru trng i mu thnh en tr li. ni cho n on

k ngu qui gia (ci tru v nh) (chng 6).
Tm php song vong: Da vo mt cu trong Chng o Ca ca Vnh Gia Huyn

Gic. Tm l cn, cn php (gio) l trn, c hai u ging nh vt bi bm trn mt
knh. Ch khi no sch ht bi th knh mi tm c v sng xa nay ca n. C tm
ln php u bin mt th mi thy li bn cht chn tht.
K l d d tn cn nguyn k php d thng tn toa lp: Nguyn l y gip ta

hiu cn k v bn cht con ngi ri nhng vn phi ti nn i nhiu ni nghe
thm li dy d. Toa lp (toa: c gu, lp: nn l) l mt ch kh hiu nhng dng
nh tng trng cho s du hnh tm s hc o. Trong bi th ha li chng 7
o gia vong ngu (n nh qun tru) cng c ch yn thoa v lp (o che
sng khi, nn che ma) cho vic thoa lp lc khng cn thit na.. Ngoi ra,
vic i chiu l/php cu trn v l/gio cu nc c th hiu mt cch tng t.
Toi s thin cn nghi ng: K yu ui th nghi ng khi nghe ni tt c chng sinh

u c Pht tnh. Trong kinh Php Hoa, c chuyn a cng nhi (con nh ngho) nghe
cha bo dng, li b chy. ni nhng ai thiu t tn th d nghe li tht cng tng
l a ct. Hai ch nghi ng c chp trong li th chng ca Lm T Lc.
Trung h phn vn: Ngn ngi t hi nu mnh bn lai c Pht tnh sao cn phi tu
hnh chi cho mt cng. Trung h ng ngha vi thin cn ch ngi yu ui,
thiu cn c. on 3 trong Chng o Ca c cu Trung h a vn a bt tn.
Hoc nghi chi lc khng vong: Lm tng rng mnh ri vo ch h v. Thi qu

quyt mt cch sai lm (on kin). on 2 trong Truyn Tm Php Yu c cu ni
Ngi i theo th li khng dm vo php y v ch s ri vo ch h khng, chng
c ni tr ng (Xu gi bt cm nhp th php, ch khng khng lc, v x th bc).

Hoc hon tc a thng kin: Nu khng qu quyt mt cch sai lm (on kin)
th cng ri vo mt lp trng c nh (thng kin). Thng kin c ngha l quan
nim thng thng cho rng mi s s cn tip tc sau ci cht nhng y c th hiu
l s c nh ha mt lp trng sn c..
Nguyn vn:
Kim kin Tc Cng thin s, ngh tin hin chi m phm, xut t k chi hung
khm, thp tng giai bin, gio quang tng nh. S tng tht x, chung ch
hon nguyn, thin ng qun c, nh cu c kht.
Din :
Nay ta (T Vin) xem ra th thy Thp Ngu ca Khuch Am Tc Ha Thng l

tc phm da trn cng trnh ca bc tin bi m pht huy c ci c sng ca
ring mnh. Mi bi tng hay cng mi bc ha p soi chiu vo nhau lp lnh
nh chu ngc.T bc tranh u k vic mt tru cho n bc th mi ni chuyn
tr v vi ci ngun u l bi hc thch ng mt cch kho lo vi cn tnh ca i
tng, nh th cho k i n, cho ngi kht ung vo ng lc.
Ph ch:
Tc Cng thin s: Tc Cng l tn hy ca thin s Khuch Am . Sch

Thin Mn Ch T S Chi K Tng phn h chi h c chp v Lng Sn Khuch
Am Tc ha thng Thp Ngu .
Ngh tin hin chi m phm: bt chc khun mu ca ngi i trc l Thin s
Thanh C.
Thp tng giai bin: Mi bi tng hay, n khp trc sau. Giao quang tng nh:
chiu ri cho nhau, lp lnh p nh chu ngc.
S tng tht x chung ch hon nguyn: ni t lc tm tru i lc (chng 1: Tm

Ngu) cho n lc thng tay vo ch (chng 10: Nhp Trin Thy Th).
Thin ng qun c: Thch hp v tha mn c tt c mi ngi. C trong qun

c c ngha l cn c, cn kh.Thin ng l ch trong kinh Php Hoa phm Ph Mn.
Nguyn vn:
T Vin th d thm tm diu ngha, thi thp huyn vi. Nh thy mu d tm

thc, hi h nhi vi mc. S t tm ngu, chung ch nhp trin, cng khi ba
lan, honh sinh u gic. Thng v tm nhi kh mch, h hu ngu nhi kh
tm. Kp ch nhp trin, th h ma m. Hung th t n bt liu, ng cp nhi tn.
Bt qu hoang ng, th vi xng.
Din :
Ta (T Vin) nhn mi tm ti nm ly v a ra ngha thm su trong o l

ca ha thng. Duy vic ca ta lm ging nh con sa khi tm mi phi mn mt

tm nhn thi. Thp Ngu ca ha thng Khuch Am t bc th nht l Tm
Tru cho n bc th 10 Thng Tay Vo Ch gy nn nhiu sng gi, m ngang
m dc nh sng tru. Bi v khng bit ci tm l ci khng th tm c, th lm
g c tru no ui theo nh? Cui cng, cn i vo ch, bin ha nh th tht l
ma qui. Hung chi (vic T Vin ta i tm ci ngha su xa huyn diu ny y),
nu cc bc t tin khut cha chp nhn cho th chc h cn gieo tai ha cho n
i con i chu. Du vy, bit rng chuyn trong Thp Ngu l hoang ng kh
tin, ta cng th ra tay gii thch.
Ph ch:
T Vin : C l l hc tr ca Khuch Am nhng truyn k khng r.
Thm tm diu ngha: i tm ngha su xa trong tng chng mt, cng c ni t

li ta cho mi bc tranh trong mi chng ca Thp Ngu .
Nh thy mu nhi tm thc: o Lng Gi Kinh chng 7 khi bn v nhng ch

in o ca chng sinh c phn chia thnh 12 loi. on th 10 c cu: Ch thy
mu ng d h vi mc (Nhng con sa i kim mi u ly tm bin lm mt) v
thy mu hay hi nguyt, thy nguyt l con sa. Bo mnh l sa c khim tn. C
ch gii thch rng thn con sa vn do bt nc to thnh cho nn bn tnh ca n l
h khng. Tng Knh Lc quyn 1 chp rng: Khi trong tng mn bo phi i mn
mt tm nhn l c ni mnh khng bit g c, ch da vo ch ngha thnh hin
li, ch khng ng vo hng t c. Mun bit thm v thy mu, xin xem S
Vn Loi T, hu tp 34 v cc ni khc.
S t tm ngu chung ch nhp trin: ni Thp Ngu 10 chng ca Khuch

Am.
Cng khi ba lan: Ph phn Khuch Am gy ra tranh ci tha thi. Honh sinh u
gic: Khng nhng gy nn sng gi m cn cha sng qua li. Nhn mnh trc v
m ch con tru.
Thng v tm nhi kh mch: Ph phn Khuch Am li nhiu nghi vn cho

ngi tu hc (tn toa lp). Cu ny tng ng vi nhng g thy trong cc bi tng
km theo tranh.
Kp ch nhp trin: Cho n (kp khi n) bc tranh th 10. C ngha l 9 bc tranh

trc u ni chuyn qui g, cung in.
Hung th t n bt liu: T n bt liu, ng cp nhi tn c ngha l nu linh hn

cha ng cha siu thot c, cha thnh Pht, cha chp nhn, th s gieo tai v con
con chu. Cu ni ny thy c trong Lm Gian Lc quyn thng qua li i p ca
Php ng Thi Khm, cng nh trong Nhn Thin Nhn Mc quyn 2 chng ni
v Ph Sn Cu i. C l ni by gi mnh mong c Khuch Am chp nhn
cho.
Bt qu hoang ng: Khng ngi l chuyn hoang ng (hoang ng v k) m

vn em ra gii thch. Hm khim tn. xng c ngha l trnh by, khen tng.

Thp Ngu
Nht: Tm Ngu (Tm Tru)
Ta ca T Vin:
Tng lai bt tht, h dng truy tm. Do bi gic d thnh s, ti hng trn nhi
toi tht. Gia sn tim vin, k l nga sa. c tht s nhin, th phi phong khi.
Din :
Cha mt (tru, ci ta) bao gi, c chi phi chy i tm. Ch v quay lng trc s
thc tnh mi thnh ra xa l (vi chnh mnh). Trong khi mt nhn vo ch bi m dy
ln, th (tru, ci ta) mt dng. C hng (gc gc) cng lc cng xa, ng i ng
r thm nhiu. S phn bit mt, cn bng chy nh ngn la, mi lo phi, tri dng
tua ta nh chng kim).
Ph ch:
Tm ngu : tng tm tru (tm ngu) vn khng phi mi. Xa kia, trong (Cnh
c) Truyn ng Lc (do tng o Nguyn i Tng son nm Cnh c 1 tc
1004) , quyn 29 thy chp bi tng ca Long Nha5 nh sau:
Tm ngu tu phng tch,

Hc o phng v tm.
Tch ti ngu hon ti,
V tm o d tm.
5
C mt Long Nha C Tun (834/835-920/925), thin s Trung Quc. ng tng hc vi cc danh s
nh Thy Vi V Hc, c Sn Tuyn Gim, Lm T Ngha Huyn nhng cui cng theo ng Sn
Lng Gii. Nh vy ng thuc phi To ng. Sau khi vn du nhiu ni, tr tr Long Nha, mn
khng di 500 (theo TPH nhm o Uyn)

(Tm tru phi theo du,

Hc o hy v tm.
Du c, tru cn ,
V tm o d tm.)
Tng lai bt tht: l cu ny khng c ch t ln tc t.Thm ch ngu l tru

vo sau cng c thi. y li l khi im ca vn v tuy bo l cha mt
(bt tht) nhng s thc th mt lu, d ni rng trc gi (tng lai) l th
nhng hin ti vn cha ly lm chc. Cu ny nhn mnh s mu thun ca con
ngi khi mun i tm bn ng.
Do bi gic d thnh s: o Lng Gi Kinh quyn 4 vit: Chng sinh m mun, bi

gic hp trn. Ngha l quay lng vi bn gic, hng v trn tc. Xem thm li i
p ni ting gia tng v Knh Thanh v ting git ma ri (v trch thanh) trong
tc s 46 ca Tuyt u Tng C. o Nguyn (Dgen) ca Nht Bn cng ni:
em ci ta m tu chng vn php s m lm. Dng vn php tu chng ci ta s
gic ng. Tm li, c ba trng hp u c chung mt cch nhn. Thnh s l tr
nn xa l, nh chuyn a tr ngho trong truyn trng gi cng nhi trong Tn
Gii Phm ca kinh Php Hoa. o Lng Nghim kinh quyn 1 tm lc cu chuyn
trong bn ch x ph o th (b b m chy trn) v chuyn n khng nhn nhn
b mnh (x ph) c T Tun ging ngha l bt thc bn tm, bi thanh tnh
gic.
Hng trn: Nhn, i theo bi bm. Nhng c th ng ngha vi hp trn (sa vo

ch bi bm) , ch ca kinh Th Lng Nghim.
K l: tch Dng Chu i tm con d nh hng xm b lc, thy nhiu ng r th m

mt khc v thy cuc i sinh ra lm li lm cho con ngi mt s trinh nguyn ca
thu ban u.
c tht, th phi: c th, khng th, thin, c.
Phong khi: Phong l mi nhn nh kim. C ch vit ch phong l con ong. Nh th

c ngha l th phi n o, nhng nh.
Tng ca Lng Sn Khuch Am Tc Ha Thng:
Mang mang bt tho kh truy tm,

Thy khot sn dao l cnh thm.
Lc tn thn b v x mch,
n vn phong th vn thin ngm.

(Mnh mng vt c ct cng tm,
Nc rng non cao li mt mng.
Sc mn hi tn cha thy du,
Rng phong vng ting ve tn).
Ha ca Thch C Di Ha Thng:
Ch qun khu khu hng ngoi tm,

Bt tri cc d n thm.
K hi phng tho t dng l,
Nht khc tn phong khng t ngm.
(Mi lo ngang dc mt trng tm,

No bit i chn ln snh.
Ht khc c ma ai k oi,
Bao chiu nng x c non xanh).
Ha li ca Hoi Np Lin Ha Thng:
Bn v tung tch th thy tm,

Ng nhp yn la thm x thm.
Th b t u ng quy khch,
Thy bin lm h t trm ngm.
(Du chn khng c bit u tm,

Lc mt trong sng khi mt mng.
Khch nm mi tru cng tr li,
Trong rng ven sui dng trm ngm)
Ph ch:
Mang mang bt tho: Mang mang c ngha ngt ngn, khng bn b. C ch

chp l mang mang vi ngha bn rn, lo u. Bt tho l vt c. Trong thin ng
chim phong bt tho, ng sn thip thy (ngm hng gi v vt li c, tro non
li sui) cn c ngha l i tm l o.
Phong th: ng ngha vi phong th l cy phong. Gy nn mt cm tng

lnh lo ma qui v bao trm ln. Cy phong gi (lo phong) c th thnh tinh.

Vn thin: ting ve cui ma tc ting ve ngm bun b v yu t khi tri vo thu.
Ha: tc ha ng theo vn ca bi tng. Nhng bi ha ny hn c trc khi T

Vin ta. L do l nhng bi tng ca Khuch Am v cc bi tng ny u c
chp trong Thin Mn Ch T S K Tng, quyn h chi h, ta Lng Sn
Khuch Am Tc Ha Thng Thp Ngu Tng, m khng c li ta (tng t v tiu
t) no c.
Thch C Di Ha Thng : thin s di Vin Ng 4 i. Thy hiu Hi

Di , truyn c trong Tng Tp Tc Truyn ng Lc quyn 1. My bi ha tng
ny cng c chp li trong . bit thm v ng, xin xem php h trong phn
gii thch xut x.
Ch qun khu khu: Chm cht lo mi mt vic, khng bit n vic khc. Khu khu
cn c ni vic th ln m sc li yu.
K hi phng tho t dng l: K hi: bao nhiu ln. Phng tho: c thm, khung
cnh ng yu, cnh ng vui tha. Bch Nham Lc tc 36 c cu: Thy ty phng
tho kh. Hu trc lc hoa hi (Ra i ln li c ti. Ri theo my cnh hoa ri ta
v).
Tn phong : Mt ch kh hiu! Khc ht nh nng mng ma thu hoch mi?

ng Sn c bi Tn Phong Ngm nhng ni v ni Tn Phong ch khng lin h
n ma mng. Cng vy, Bch C D c Tn Phong Chit T ng nhng Tn Phong
li l mt tn huyn.
Hoi Np Lin Ha Thng : Theo th t Ng T i Ty Thch

u Vn C Bng Am Hi Hoi Np i Lin. Nh vy, ng l hc tr 4 i
ca i Ty. Tn c nhc n trong Tng Tp Tc Truyn ng Lc nhng truyn
k khng c g r rng.Ha tng ca ng cng khng thy u khc. Bn Thp
Ngu in Nht thi Edo li ln ln th Hoi Np vi th Thch C.
Yn la: Ch giy leo rm rp ph trong sng khi. Tng trng cho ni thn tin .
Th ca Hn San c cu:
Bnh sinh t lc o,
Yn la thch ng gian.
D tnh a phng khong,
Trng bn bch vn nhn.
Hu l bt thng th,
V tm h thc phan?
Thch sng c d ta,
Vin nguyt thng Hn San.

(Mt i t vui o,
Thch ng khi cy nha.
Hoang d tnh cao rng,
My trng bn cng ta.
C ng khng i li
V tm chng ly ngi
Ging ngi ring bng,
Hn San nguyt t ngi).
ng qui khch: Ging nh ngi nm c mi tru v cng nhau quay v nhng

by gi vn cn l thn l khch. ng quy-khch nhng cng c th c ng quy
khch.
Thy bin lm h: Khung cnh sinh hot ca ngi b cuc i i n. C Hung

trong bi th nhan Dip o S Sn Phng ( am trn ni ca o s h
Dip) c cu:
Thy bin dng liu xch lan kiu,

ng l thn tin bch ngc tiu.
Tng Linh Trit trong Th Vi an (p ng Vi an) tng vit:
Tng phng o tn quan hu kh,

Lm h h tng kin nht nhn.
(Gp nhau chuyn vn quan v ngh,

Trong ni cha h gp mt ai)
Xin c chung vi bi tng trong chng th 5 Mc Ngu.
Li bn ca Yanagida Seizan:
Cu chuyn t ngt bt u gia chng bng vic phi i tm tru. Ngi kia cho
l xa nay mnh cha bao gi mt nn khng ai kp bo hn bit l k i tm v vt
phi tm ch l mt. Vn l din t lc bt u tm. Con tru sng chung i mt.
thc c chuyn ri, ch cn c cch ui theo tru. Tt c u bt u t thi
im y.

Mc ch ca Khuch Am chnh l bt u k cu chuyn gia chng. Ni cch
khc, ng xem vic nhp trin thy th nh mt tin . Nhp trin c ngha l i
vo trong xm ch, v xm ch y l ni m ng sinh hot. K i n thng
nu mnh ni ph th. Ci ngi trong bc ha lc bt c tru ri v cng
qun bng c vic mnh bt c tru. Vn xem nh thanh ton xong. By gi
ng ta c th thong dong i trong ch m khng vng bn iu g.Th nhng khi vo
mt ch ng c nh ci ch, ng nhin s ny sinh nhng vn mi. V d c
mt anh chng no v v va tru sng chung.
Nh tn gi ca n, Thp Ngu c bn l 10 bc tranh km theo 10 bi tng. Tt

c cc bc tranh c v lng trong khung trn. Ni cch khc, l vin tng
. Chnh ra ci tranh vin tng c dnh ring cho bc ha th 8 (Nhn
ngu cu vong) th nhng by gi, xin ch cho l trong 10 bc tranh c hnh vin
tng th 9 bc t bc th nht cho n bc th chn, tranh c v trong vng trng
gia khung en khi bc th mi li ton mu trng (Seizan mun dn chng bng b
tranh trong sch Ng V Thin, bn Gozan (Ng Sn), tng tr th vin trng i
hc Tenri). Chn bc u c mt s tng h tun hon, khc vi bc th mi.
Tm li, 9 bc tm tru l mt s tun hon trong mt vng en ln v ta mun xoay

vng ch no trn sn khu cng c. Hy ly bc tranh th nht c vng en
lm im khi hnh ri bt u xoay quanh tt c. D gi n l pht tm, cu o hay
tn ngng i na, hin tng tn gio l hin tng xy n cho ta vo mt ngy no
khi ta bt cht rng trong lng ngc ca mnh nh c cnh ca ln m tung,
v c ting h hon ct ln trong h v. Trong chung, chng thy tru u c! Thc
tnh th chnh ci h v y n chy qua pha bn kia ngha l i vo mt ci vng
en khc trong ci khung en ln. Tht ra, cu o l g? Cu o khng phi l ta i
tm o nhng o i tm ta. Tru phi i kim ngi. V mun tm n con ngi
tht, tru mi b ci chung gi to ra i.
Qui, sao li th nh? Tuy ngi y ngh l chuyn nh vy lm g xy ra c nhng

lc s th i qu xa mt ri. Khi cht nhn ra th chuyn mnh khng ng xy
n t lu. By gi ch cn bit cp tc tm ra gii php c th i ph.Cc h
chiu c (Nhn xung bn chn) chnh l gii php y. Phi nh mi tn c, rt
ming vt thng. Nhng cu hi nh xem mi tn kia t u bn n, cht c y
thuc loi g, sau hn hay. Trong gii php cp cu, s thy m ra con ng
nh sau:
Trc tin, phi i tm tru.Khng th lm nh Dng Chu ng khng trc ng r

m mt khc mi. Bt tho ngha l vt c n tn r tm.Chuyn tm tru phi c
quyt tm tip tc tm cho bng c mi thi. Cu S pht tm th cnh thnh chnh
gic (Lc lng mi pht nguyn th chnh gic thnh) phi hiu l s hi tng li
ci lng cng quyt bng cch no mnh cng phi thnh chnh gic t ra lc mi
pht nguyn.
Tm t khng c yn. Xin thy gip cho t c yn tm. i tm tm ca

ngi a y, ta s gip cho ngi c yn tm. t tm ri m chng
thy tm u. Nh th l ta lm cho ngi c yn tm ri .
C l cng n ni ting An tm vn p gia thy tr t Ma v Hu Kh. t Ma

gii quyt tha ng yu cu ca Hu Kh vi cu ni: a ci tm khng yn

ca ngi cho ta xem! V ci tm khng yn lm g thy u nn vic dy cho cch
thc yn tm cng khng c nt. Nhng t Ma thot ci gii quyt c ni
kh ca Hu Kh, ngi khng c an tm.
Cu tr li ca t Ma l nu khng a ci tm khng yn ra th d c mun lm

cho n yn cng khng sao yn c. Ni cch khc, ci gi l ci tm khng yn no
c u. R rng ng ch mun hc tr t mnh nhn ra chn l y ch khng h lm
chuyn i c thuyt php. Thot ci, chn l hin ra trc mt hc tr.
C nhiu li gii thch cho hc tr. Th nhng dng cu ni: a ci tm khng yn

ca ngi cho ta xem! tr li l cch gii quyt ng n nht ca t Ma. N ch
va lm cho Hu Kh c an tm ch khng lm g khc hn. V ti xin chm
dt y vi li thuyt minh nh sau:
Hu Kh bo tm ca mnh khng c yn.Khng cn bit lm th no trnh n

vn , ng mi phng ra cu hi sc bn v pha t Ma, buc t Ma phi tr li.
Cng vy, Khuch Am ko chng ta vo trong th gii ca Thp Ngu , v c th
ni ng phng ra cu hi sc bn qua chng Tm Tru ni trn vy.

Nh: Kin Tch (Thy Du)
Ta ca T Vin:
kinh gii ngha, duyt gio tri tung. Minh chng kh vi nht kim,th vn vt vi
t k. Chnh t bt bin, chn ngy h phn.V nhp t mn, quyn vi kin tch.
Din :
Da vo kinh in s hiu ngha, c li dy d th tm ra du vt.Hy thy r rng

bao nhiu kh c khc nhau u c lm ra t mt cht kim (vng), phi coi mnh
cng vi vn vt nh mt. Nu khng phn bit li dy d bit chuyn no ng
chuyn no sai, lm sao c th phn on ci g tht, ci g gi. Khi cn cha len vo
bn trong cnh ca ca Pht php, th cha thc s thy c du o)
Ph ch:
Kin tch: Trong kinh in c nhiu chuyn ni v c o tch (tm c du o)

nh Nh Nhp T Hnh Lun, ca t Ma, on 74. Tng Triu gi gio in l gio
tch. Trong thin lc i ng cng c nhiu chuyn tng t. Chng ny cho ta
thy l bn chn ch c mt nhng du chn th rt nhiu. bit trn con ng ny
nhiu ngi i qua. N nh mun bo trc cu ni trong chng 10 Nhp trin
thy th: Ph tin hin chi trit (Quay lng li vt xe ca hin nhn trong qu
kh). Trang T trong bin Thin Vn c nhc li Lo T dy Khng T: Lc Kinh
l du vt ca ci dp mc ca tin vng ch khng phi l chnh l i dp.
kinh gii ngha: Bch Trng Qung Lc c chp: kinh gii ngha l cch ui t
ma ca tam th ch Pht. Cn ly kinh gii ngha li ging nh ni chuyn ma qui
(ma thuyt).
Minh chng kh vi nht kim: Ch trong Lng Gi Kinh. Li c v d tng t trong

Php Hoa Kim S T Chng. ni, tuy vt ca tru th nhiu nhng ch cn tm ra
mt l v tt c u l vt chn tru nh nhau.
Th vn vt vi t k: Ch trong Nit Bn V Danh Lun, ni k hiu c vn vt,

ly n lm mnh th c th gi l thnh nhn. C thuyt cho bit ch ny c ngun

gc t T Vt Lun ca Trang T. Th cng cng mt ngha nh minh, c ngha
l bit.
Chnh t bt bin: Tuy hiu c nguyn l vn vt nht th l chuyn c bn

nhng cha phn bit c chnh t chn ngy.
V nhp t mn: T mn l ci ca bt buc phi i qua. Theo th t nhp mn, thng

ng, nhp tht.
Quyn: tm thi, gi nh.
Tng ca Khuch Am Tc Ha Thng:
Thy bin lm h tch thin a,

Phng tho li b kin d ma.
Tng th thm sn cnh thm x,
Liu thin t khng chm tng tha.
(Trong rng ven sui, du chn dy!

C du xanh um, d nhn thay.
Vn bit ni su cn tip ni,
Tri cao mi nghch, l ra ngay).
Kh mc nham tin sa l a,
Tho kha l cn gic phi ma.
Cc ngn nhc d ty tha kh,
V min ng u sa qu tha.
(Ghnh cy kh, ton ng ba,

Bit chng c vng, lc ng ta.
Nu men theo du tm tru mi,
Cha gp, nhiu khi vt qua).
Ha li ca Hoi Np Lin Ha Thng:
Kin ngu nhn thiu mch ngu a,

Sn bc sn nam kin d ma.
Minh m nht iu lai kh l,
C trung nhn th bit v tha.
(Lm k tm tru, t kim ra,

Non nam ni bc, hi u l.
Ht chiu n sng qua ri li,
Ch thy trn ng mt bng ta).
Ph ch:
Thy bin lm h: Ch ngi n dt nh ng ph , ni c phong cnh ng yu.
Kin d ma: Tru (ch t) hi ngi c thy ta li du vt khng.
Tng th thm sn cnh thm x: Cho du ni non su n mc no (cng khng che

khut ni tru).
Liu thin t khng: Mi tru ngng ln, hng ln tri. Bt tng ma: Mn ng kh
ca cu ni trong sch Trang T, thin i Tng S: Chu tng hc, sn tng trch
(Thuyn np trong hang, ni np trong m).
Kh mc nham tin: Khung cnh ni ngi tin sng. Cng ging nh thy bin lm
h. Truyn ng Lc quyn 29 trong Thp Huyn m (Mi chuyn huyn hoc)
do ng An Thng St thu thp, c bi th nh sau:
Kh mc nham tin sa l a,
Hnh nhn th o tn sa .
L t lp tuyt phi ng sc,
Minh nguyt l hoa bt t tha.
(Ghnh cy kh, r li no?

B hnh n thy lao ao.
Bng c mt tuyt khng cng sc,
Trng vi hoa lau li mt mu).
Tho khoa l cn gic phi ma: C vng chn ri, bit sai lm cha?
Cc ngn nhc d ty tha kh: Cc ngn m ch chn ngi ui theo. Tha l

con tru.
ng u sa qu tha: ng u : ch khonh khc i mt. Sa qu tha: t ng sau

vt qua.
Kin ngu bt thiu mch ngu a: Trong Ng ng Hi Nguyn chng 1 ni v

t Ma c cu: o minh gi a, o hnh gi thiu ni nhiu ngi hiu o
nhng t k thc hnh.
Sn bc sn nam: Khi Hu Nng nhn c y bt ca Ng T Hong Nhn i v nam

th cc hc tr khc trong c o Minh ui theo n i Du Lnh hng ly li,
bo rng mnh i ht ni bc non nam tm Hu Nng nhng khng thy.
Minh m nht iu: Minh m l mt khi nim tng i. Nh trong Tham ng

Kh6 c chp: Minh trung m, m trung minh (Trong ch sng vn c bng ti v
ngc li. Nht iu l mt ng. Minh m cng ng dng vi kh lai (i li).
ni nu mt s tm ra c.
C trung: trong . Truyn ng Lc quyn 30, trong bi Nam Nhc Li Ton Ca

c cu:
Kip thch7 kh di ng,

C trung v ci bin.
( kip di chuyn c,
Bn trong chng thay i)
Bit v tha: bit l khng c g khc. Cu vn p gia thy ca Linh Vn v ng

ta, thy trong T ng Tp, truyn Huyn Sa S B.
Trong lc i tm tru ht ch ny n ch n th sc lc kit qu.
Mi n mt hm mi tm thy c vt chn con vt. Gi l mnh tm ra ch c khi

ch v bn kia h l cho thy m thi. Mi bit rng t u du vt c ri, v ta mi
m ui theo tru m khng chu ng xung chn mnh nn mi khng bit n.
Vt chn y kh nhiu. Coi b lm con tru i qua y.Vt chn ln ln vo nhau,

kh lng phn bit. Th nhng khi nhn k th nh mnh thy mt du chn quen
thuc. D vy, vt chn tru khng phi l chnh con tru. Con tru du c nhng vn
cha thy v r rng l d c i tm xa cch my, lc no con tru cng ng trc
6
Tc phm ton vn 310 ch ca Thch u Hi Thin (710-790), vit ra vi mc ch kt hp Thin
Tng Nam Bc, trong lun v mi quan h gia s v l bng cch so snh vi cp sng v ti
(minh / m).
7
Kip thch: mt mt tng ln tng trng cho i kip hay thi gian trng cu.

nhng du chn. Khi cn thy du th bit rng vn cn c th bt kp c tru. V
manh mi tm tru ch l nhng du chn y.
Vn t ra c l l ng ln ln du chn tru vi chnh con tru. Tuy vic phn

bit du chn con vt vi chnh con vt tng l d nhng khi ang ui theo tru, n
s tr thnh chuyn kh khn. Sc ui theo cng c gii hn, ch mi vic khm ph
ra du chn tru thi cng lm cho nhiu ngi ng gc trn ng. S lao kh b
ra cho n lc ny cng nh s an tm v tm ra manh mi con tru s gy cho
ngi ta nhng o gic. Trong bi ha ca Thch C c ch tho khoa l cn (b c
vng chn) l m ch chuyn . ng mun khuyn ta ch mi tm vo du
chn tru m qun mt vic ui theo tru! Khng nn mit mi vi du chn tru v
tha mn gia chng v mnh tm ra chng. Bi l ngay c khi tru kia l mt ra
ri, nhiu ngi vn cn mi m ui theo vt chn tru.
Mc Ta Thin Chm ca thin s Dgen chp trong Ph Khuyn Ta Thin Nghi

v Chnh Php Nhn Tng c dn ra s tch mt ngi tn Dip Cng T Cao. ng ta
rt thch v rng, sng v chiu v. Cm ng trc nhit tnh ca Dip Cng T Cao,
mt hm rng tht hin ra lm cho ng s ht hn v ngt xu. Bi v ng b tranh
rng ht ht thn hn ri. Dgen mi ni:
Thay v yu rng chm phi bit yu rng tht. Hc v rng chm hay rng tht phi
hc thm c v nng lc bit lm my lm ma ca rng. Khng qu trng hay coi
khinh ci xa v cng chng nn qu trng hay coi khinh ci gn m phi tr nn
quen thuc, thun thc vi chng.
Bi v nh ty thuc vo hnh ch hnh khng ty thuc vo nh.Ting vng ty

thuc vo m thanh ch m thanh khng ty thuc vo ting vng. Mt khi c nh tt
phi c hnh, th nhng c hnh cha chc c nh. Nu qu quen ui theo nh th
s qun mt chuyn l c nhng hnh khng nh. Nu qu quen ui theo ting vng
th s qun mt chuyn c nhng m thanh khng ting vng.
Nh c ngn tay ch mt trng m ta bit nh sng y n t mt trng. V ngn tay

cng nh nh trng soi vo ta mi nhn ra n l ngn tay.nh trng che khut con c,
ci chn bc vun y tuyt, mi nhn c tng l mt vt nhng thc ra chng l
hai.Vn l phi nhn chn c s lin h gia hai s vt. Vt chn tru chnh l
ngn tay tr cho ta bit ng trc n c con tru vy.

Tam: Kin Ngu (Thy Tru)
Ta ca T Vin:
Tng thanh c nhp, kin x phng nguyn.Lc cn mn trc trc v sa,

dng dng trung u u hin l. Thy trung dim v, sc l giao thanh. Trp
thng mi mao. n phi tha vt.
Din :
Tai nng theo m thanh tm vo l c m mt cng c th bt gp cn nguyn

ch mnh nhn. Su gic quan tuy khc y nhng con ng chng i no c khc v
iu biu l qua mi mt ng tc hng ngy. Nh trong nc c mui,
trong dng c v c keo. Nu bt thn ging mt m nhn th bit r rng n
khng phi vt g khc.
Ph ch:
Kin ngu: Khi ang i tm th bng thy dng con tru hin ra r rng.
Tng thanh c nhp: Thanh tc l gio thanh , li dy d bt ngun t kinh in.

c nhp l tm ra c li vo. C cu vn thanh ng o, kin sc minh tm,
ni vic gic ng khi nghe c ting ca o, thy c sc ca tm.
Kin x phng nguyn: ch t mt vo, gp c cn nguyn. Sch Mnh T

thin Ly Lu H vit: Th chi t hu, k phng nguyn (Ly c n bn mnh,
s gp cn nguyn) m t hu c ngha l bn cnh mnh. Trc khi c ngu (c
tru), tin phi l phng c (gp c hn).
Lc cn mn: ng tc ca 6 cn: nhn, nh, t, thit, thn, . Xem nh l 6 cnh ca

ca ngi nh thn th.
Trc trc v sa: tng ci mt, tng nc c mt u khng khc. Trc trc l
ch n t thut ng ca c vy.Ch sa trong v sa cng l ch sa (sai vy) trong
ho ly v sa ca Tn Tm Minh.

ng dng trung: ng tc ca lc cn trong cuc sng hng ngy.
u u hin l: Tt c u xut hin khng tr ci g.
Thy trung dim v: Cu ca Ph i S trong Tm Vng Minh, ni c nhng vic

ng nhin nhng kh chng minh.
Trp thng mi mao: M to mt m nhn. C ch vit l trt thng.
Hong anh chi thng nht thanh thanh,

Nht non phong ha ngn liu thanh.
Ch th cnh v hi t x,
Sm sm u gic ha nan thnh.
(Lu lo oanh ht trn cnh,

Hin ha nng gi, liu b xanh.
n chn ny, sao trn c,
Oai nghim sng vc, ha khn thnh).
Thc c hnh dung nhn c thanh,

i Tung tng th diu an thanh.
Trit u trit v hn tng t,
T t khan lai v thp thnh.
(Bit c hnh dung, nhn ting tru,

i Tung t v mun mu.
u ui sng ng coi nh tht,
Nhng ngm cho cng cha ging u).
Li ha ca Hoi Np Lin Ha thng:
Mch a tng phng kin din trnh,

Th ngu phi bch dic phi thanh.
im u t ha vi vi tiu,
Nht iu phong quang ha bt thnh.

(Bt thn gp g, mt nhn nhau.

Khng en, khng trng, qui, con tru!
Gt g, ming nhon ci nhn nhn,
Dng ch phi phm, v c u!)
Ph ch:
Hong anh: Chim vng anh, mt ging chim nh, tng trng cho ma xun. C bn
vit hong l (chim cc).
Sm sm u gic ha nan thnh: Sng sng u sng. Ch dng oai nghim, trang
trng ca con tru. Ha nan thnh ni hnh nh ca ngi (vt) mnh yu du, mun
v nhng khng th no v ht .
Thc c hnh dung nhn c thanh: Nhn ra hnh dng, phn bit t tng.
i Tung : Tung c ni chp l Tng, chc lm mt ch. i Tung l tn mt ha

gia thi Trung ng. Trong Lch i Danh Ha K quyn 10 v Hi nh Gim
quyn 2 c truyn k ca ng.Gii v tranh chn tru v mc ng. Vng Duy mi
xem tranh ng ln u tin c ng lm quan.
T t khan lai: Bit nm bt c ngoi hnh ca tru m khng v c bn trong

ca tru. Tuy khng v c ci tm nhng v hnh dng tru t u n ui th nt
bt rt sng ng.
Mch a: bt thn, t ngt. T ng Tp quyn 11, chng ni v T Vn Ha

Thng c cu: S hu thi thng ng, mch a khi lai, thn th vn: Kht th
ta t, kht th ta t. (S c lc ln ging ng, t nhin ng dy, vn tay ra ni:
Xin nhn ly mt t, xin nhn ly mt t!)
Tng phng kin din trnh: Tng t ca li th chng trong Lm T Lc:

Tng phng bt tng thc. Cng ng bt tri danh (Gp nhau nhng cha quen
nhau. Chuyn tr m khng r tn nhau. Th ng An trong Chuyn V Qui (Thp
Huyn m): Nit Bn thnh l thng do nguy, Mch l tng phng mt nh k
(n gn Nit Bn ri hy cn nguy v vn cha bit khi no gp nhau trn ng).
L Thng n trong Phng Trung Khc li c cu: Su o phin thin a, Tng
khan bt tng thc. Cn din trnh ging nh din th c ngha l thy tn mt.
Cng ngha vi cu ngn ng Thin l vn danh bt nh din kin (Ngoi ngn
dm trm nghe khng bng mt ln thy tn mt). Cng nh thy trong ch thch
trc y, trong li tng c ca Tuyt u: Chng sinh in o, d m trc vt, v
m mi chy ui theo vt m khng tng phng vi o chng?
Th ngu phi bch: Bch tc bch ngu trong kinh Php Hoa phm T D. Cn

thanh, c ngha len nhnh. C chuyn Lo T i thanh ngu xa (xe tru en ko)
ra ngoi ca Hm Cc.
im u: Vua Thi Tng nh ng trong bi tn Pht Thch Ca c cu: Khng

mn t v nhn thc, Bch nhn H tng tiu im u. (Mn ca Khng
khng ai bit, Mt bic H tng ci gt g). (Xem Bch Nham Lc Bt Nh Sao,
quyn nht h).
T ha: Bo Knh Tam Mui c cu: in o tng dit, khng tm t ha (Quyt

tm nh lng b ht ngh in o).
Vi vi tiu: Ngm ch vic Ma Kha Ca Dip ph nhan vi tiu (mm ci, mt rng
r) v hiu c cao diu ca tn s Thch Ca.
Nht iu (iu) phong quang: Cu ni da theo cu u ca Tiu Dim chi t

(trong i Hu V Kh):
Nht on phong quang ha bt thnh,

ng phng thm x thn su tnh.
Tn h Tiu Ngc nguyn v s,
Duy yu nhn c n Lang thanh.
(Hnh nh ngi thng v c sao,

Tng cao cng kn d ring su.
Khng cn chi cng ku con Ngc,
nh ting chng hay em u.)
Bi tng trong V Mn Quan tc th 23 ni v Minh Thng Ta ui theo Hu

Nng ly li y bt cng c cu tng t: Miu bt thnh h, ha bt tu (T khng
t c, ha nn chi). Nht iu (iu) c ngha l a v cao sang, phong quang ni
nhn cch, nhn phm.
y l lc tru xut hin. Kin y ng dng vi kin trong kin tch.Ngha l bn

kia l din ra.
Trong b tranh ca Th vin Tenri c mt im th v l bc th 3 Kin Ngu v con

tru l mt ra t bn kia b. Ngi v vt nhn thy nhau nhng li b ngn cch bi
mt dng sng, khng a tay ra nm c. Tht tuyt diu. Nhng b tranh khc ch
v phn sau ca con tru vi cc ui (v d b tranh ca cha Tng Quc Kyto,
LND). N i xng c ch Kin y vi ch Kin trong bc th 8 Nhn Ngu
Cu Vong m thc ra ngy xa vn c nhan Nhn Ngu Bt Kin. Lc , c tru
ln ngi u bin mt trc mt nhau.

Ch Kin Tch ch c ngha l kin tc tch hay thy du chn.Trong Kin Ngu th
nghe thm c ting tru v d nhin l thy c hnh dng tru. Cu hi C th dng
kin vn gic tri m nm bt c o hay khng? c l l mt ti quan trng
m Thin i ng t ra.
gii thch th gii ca kin vn gic tri y, Thp Ngu tn lc t v quang

cnh thin nhin bao trm ln ngi v tru. V d bc tranh ny cho ta thy khng
kh m m dng ha ca ma xun Nht non phong ha liu ngn thanh. Khng
cn phn vn g na, y l phong cnh mt ngy xun.Trn u, cn thy c sng
xun bao ph.
Xun y tng thy trong chng Kin Tch. Lc c cu phng tho li b

m phng tho th ngay c trong bi ha ca chng 1 Tm Ngu cng c dp ni
n. Th nhng khng kh ca chng 1 v 2 vn l ci tiu st ma thu, ca phong
th vn thin, ca kh mc nham tin, c ci g khng thng sut. Cy ci trong
bc th 1 Tm Ngu l l phong nhum , trong bc th 2 Kin Tch l tng, cn
bc th 3 Kin Ngu mi l liu. Nh th ta cm thy thi gian tun hon t thu
(phong) sang ng (tng) ri tr li ma xun (liu).
Nh c thoi mi trong bu khng kh ma xun, con tru chy trn mi chu theo
ngi tr v nh. Cn con ngi th hp tp ui theo tru u c ch g n du
hiu ca ma xun cho tru phi gi ngi mong ngi trp thng mi mao
(ging mt tht to nhn cho ra).
Ngoi ra, trong on ny, cn ch thm l c bc tranh ln bi tng u da trn bi

Tiu Dim chi t ni ting. Bi Tiu Dim chi t c thin s Nht Bn Mus
Soseki (Mng Song S Thch, 1275-1351) c bit dng lm ti thuyt php. iu
ny cho thy trn thc t, Mus c cng trong vic ph bin Thp Ngu Nht.
Bit u ng chng quan tm n Thp Ngu ch v n lng khung bi Tiu Dim
chi t trong !
Bi Tiu Dim chi t l mt danh tc trong i Hu V Kh, n da trn cu

chuyn v c duyn gia Ng T Php Din (1024-1104) v t ca ng l Vin
Ng Khc Cn (1063-1135): Chuyn rng c mt c tiu th kn cng cao tng
mun cho mt cu cng t trung nhn (n Lang) bit ch ca mnh mi ln ting
ro bai bi tn con hu gi (Tiu Ngc) d chng c vic g phi nh n c. Tiu
Dim chi t l mt bi ht dn gian bng th th tht tuyt tm tt cu chuyn y.
Php Din tng Vin Ng bi th y dy cho hc tr bit cng dng ca ngn ng.
C th so snh ting c tiu th gi ngi hu gi l ting ca Pht gio ha chng

sinh (gio thanh). N lm cho i tng (cu cng t h n) phi ngonh mt li
nhn v ting gi l cch thc lm cho i tng ch . Ngy nay, n l phng
php ra hiu cho tru bit mnh ang u. Ngc li ng a v ca tru m
ni th l phng php li cun s ch ca ngi.Hai bn nh vy cng nhn ra
nhau. C cu chuyn ni ting nhan Linh Vn kin o. l cu chuyn Linh
Vn tu hnh ba mi nm lin tip, mt ngy xun n, nhn thy hoa cy o bng
ng o, tr v vi chnh mnh. l v hoa cy o nhn thy Linh Vn. Cho nn
c th ngh rng ch kin trong Kin Ngu cng cha ng mt ngha huyn vi nh
vy.

T: c Ngu (c Tru)
Ta ca T Vin:
Cu mai giao ngoi, kim nht phng c.Do cnh thng d nan truy, luyn
phng tng nhi bt d. Ngoan tm thng dng, d tnh do tn. Dc c thun
ha, tt gia tin s.
Din :
Tru kia lu ngy nm phc ngoi ng xa, hm nay rt cuc ta mi gp c hn

(tru/ci ta i lc). Con ngi v b bn phng cnh sc xinh ti quyn r nn
khng ui kp tru.Tru kia cng qu thch th c gia ng c thm khng
dng bc. Tm hn tru hy cn hung hn, tnh nt cha ht hoang d. Mun cho
tru thun thc, chc chn phi dng n roi vt.
Ph ch:
c ngu: Buc c giy vo tru ko i.
Cu mai giao ngoi: V c (hn) ch con tru cho nn y ni l tru quen

sng ngoi hoang d. Ch mai (chn, nm phc) s thy li trong bi tng th 10
Nhp trin thy th.
Kim nht phng c: Ch c cn c ngha rt su sc nu ta c bi k Qu Thy

(Li qua ging nc) ca ha thng ng Sn Lng Gii (807-869). Tng truyn
khi ng Sn gi t thy l Vn Nham m Thnh (780-841) ln ng vn du,
trong lng hy cn bt an. Mt hm ang li qua mt khc sng, cht nhn thy bng
mnh trn mt nc, cm thy nh gp c khun mt thc s ca thy mnh (v
hiu c thy). Hm i vi ng l mt ngy rt c bit nn ng lm bi k
Qu Thy ghi li s kin ni trn: Thit k tng tha mch, Thiu thiu ng d s.
Ng kim c t vng. X x c phng c. C kim chnh th ng. Ng kim bt th c.
ng tu nhm ma hi. Phng c kh nh nh8. Ch xin n 4 cu c gch
di: Nay mnh ta i thi. Nhng u cng gp ngi. Ngi nay l ta . Du ta
8
Ngi dch khng c bn chnh nn ch ti lp vn bn t cch c ca Nht nn c th khng hon
ton chnh xc, Mong c ch gio.

chng phi ngi.
Do cnh thng d nan truy: Ch ng l nhn. Cnh p li cun nn ngi i tm

khng ht tm tr vo vic ui theo tru.
Luyn phng tng nhi bt d: Ch ng l ngu. Tru mi m vi cnh ng c

ti xanh (phng tng) nn i mi khng ngng.
Ngoan tm:Dng nh ch ngoan b t trong Chng o Ca, cng nh roi da, ngha
bng l bn cht ngoan c.
Dc c thun ha: Mun lm cho du dng ra, khng cn ngoan c hung hn. Tin l
roi da, s cng c ngha l roi, hay trng.
Kit tn tinh thn hoch c c,

Tm cng lc trng tt nan tr
Hu thi ti o cao nguyn thng,
Hu nhp yn vn thm x c.
(Bt c tru xong mt b ngi,

Tru cn mnh qu, kh thn i.
C khi tng t ni cao vi,
Vn thy trong my khi mt tri).
Lao b thng u mc phng c,

K a mao bnh v tng tr.
T t mch t khin tng kh,
Th yu hi u thc cu c.
(Cho hn vo trng, khng th u,

V chng np c hy n su.
Nh nhng nm mi li v trc,
Tru nh ng xa li ngoi u.)

Li ha ca Hoi Np Lin Ha Thng:
Phng tho lin thin trc c c,

T u thng sch v ton tr.
Phn minh chiu kin quy gia l,
Lc thy thanh sn tm k c
(C tip chn my, bt hn ri.

Mi kia vn ct mi dy ri.
Ch cho r li v chung c,
Nc bic non xanh, hy tm thi)
Ph ch:
Kit qu tinh thn: Ht sc, ht nguyn kh. C ch ging l ht php thn thng
nhng cng chng khc bao nhiu.
Tm cng lc trng tt nan tr: Tru hy cn qu mnh m cha c th ch ng

hon ton (tt nan tr).
Hu nhp yn vn: Tru li chy trn vo ch my khi, mun nm phc cnh ng

xa.
Lao b thng u: u ch l mt tr t. Thng l dy. ni mc u tru vo trng.
Mao bnh: Ting Hn c, nay c th hiu l thi xu, khuyt im. Ch dng trong
sch coi lng bit tng nga.
Mch t: Ngay ng trc mi. T ng Tp quyn 14 ni v Tng Cng Hu Tng

(th k 8/9) c vit: Mt hm M T o Nht (709-788), thy ng, hi ng ang lm
tc v g th ng cho bit ang dy tru (mc ngu). Hi dy tru th no th Tng
Cng tr li rng mi ln cho n n xong mt nm c th nm mi n m ko li pha
mnh. M T khen nh th l bit cch dy tru.
Th yu hi u: tru t (th yu) quay u li nhn cnh ng c v hy cn luyn

tic cuc sng c, mun vo ch my khi mt mng. Th yu y khng ging
ngha , nu mun th c lm i! nh thy trong Lm T Lc.
Phng tho lin thin9: Ch thy trong tc 36 ca Bch Nham Lc. Cng thy
bi ha Tm Ngu ca ha thng Thch C.Trong Hn vn, phng tho tng
trng ci c p ca ngi qun t, hp dn c tru lm tru i theo. Lin thin
l rng ri mang mang nh thin vng khi khi (li tri sa sa), ch th b
9
Kiu: Phng tho lin thin bch. L hoa s im chi (C non xanh tn chn tri, Cnh l trng
im mt vi bng hoa (Kiu).

ngoi cnh bao trm.
T u: Ch quan trng, ch him, ni tru b ngi dt.
Phn minh chiu kin: Th Vng Xng Linh (bi Trng Tn Thu T) ni v mi
hn lng ca nng Ban Tip D khi b vua rung b, c cu:
Ha chiu Ty Cung tri d m,

Phn minh phc o10 phng n th.
(La ri cung Ty, ai yn m,

u thi yu du, r song i)
Trong kinh Bt Nh c ch chiu kin ng un giai khng.
Quy gia l: ng v nh (chung), bo trc cho chng 6 K ngu quy gia.
Lc thy thanh sn: Trong bi ta ca chng 9 Phn Bn Hon Nguyn, chp ngc
li l thy lc sn thanh.
Tm k c: Trong kinh Php Hoa, Tn Gii phm, ch dng nhn khi ni v ci tho
am ca a tr ngho (cng nhi) trong truyn Trng gi cng nhi. Ngha l d bt
dc tru nhng v mi bt xong nn cha c th coi nh xong vic.
y l lc tru nm trong tay ta.Khng bit tp qun x mi tru c t lc no

nhng khi ni n con vt b x mi, ngi ta u lin tng n con tru. Lch s
nui tru ca loi ngi c t lu.Mi sinh ra, tru c ngi nui, th m mt
ngy tru b trn ra ngoi ng v chng bao lu, tr thnh con vt hoang d. C th
xem nh ch ca chng 4 c Ngu v chng 5 Mc Ngu l s u tranh
chng li ci hoang d trong qu trnh tin n vn minh. Ni cch khc, l s
xung t gia vn minh v hoang d. Trong li ta ca chng 6 K ngu qui gia, T
Vin c vit can qua d bi (chin tranh chm dt), lm ta hnh dung c l
trong hai chng 4 v 5, chc c mt cuc tranh u gh gm.
Thin s Dgen ca Nht Bn m u quyn Shb Genz (Chnh Php Nhn Tng)
ca ng c ni rng Sn Thy Kinh c ngha l sn thy nh ta c ngy nay vn th
hin c o ca ch c Pht v l ni tr ng ca php v. ti Sn Thy Kinh
cho thy sng ni v con ngi u cha ng php v v y l mt kin mi m.
N gip ta hiu rng trong vn minh c s hoang d v trong ci hoang d cng
ngm cha vn minh. Khi khng thy na phi ct cng tm v. Th nhng trong vt
khng cn thy na y tht ra cng cha sn ci vn c (bn lai) xa nay.
10
Hnh lang i hay c hai tng trong cung lm ra cho vua i ring.Lc Ban Tip-D cn c
vua sng i nn cho i cng.

Nh trnh by khng phn ch thch t ng, Thp Ngu c l bt ngun t mt
tng c trong kinh Php Hoa, phm Tn Gii, qua cu chuyn Trng gi cng
nhi (a tr n my con nh giu) nh sau:
C mt a b kia t thu nh la nh, lu lc ni ny chn n v tnh tnh hon

ton tr nn hoang d. Nm mi nm sau, v qua trc cng ngi n c, khng bit
l nh cha m mnh giu c c vn, a con kia ch bng lng xin mt chn cm thi.
Ngi cha th li bit ngay l a con m mnh tm kim t my chc nm tri nn
mng vui khn xit. ng c c lin mi a con vo nh. Th nhng a con quen
thi n xin, nay thy ng b sang trng rnh rang th thip, k hu ngi h, b con
quyn thuc vy quanh th li s hi, chng ngi ta sp bt mnh git bn vt
gi ln c chy mau cho thot khi ngi nh . Ngi cha mi ngh ra mt k l i
ku anh ta v, mn lm mt tn y t chc phn hn km nht v cho sng chung
vi l ti t trong nh. T , cng vic mi ngy ca anh ta l qut dn trong dinh
th, cu tiu h x. Th ri ngi cha mi cho dng mt tp lu con (tho am)
trong khun vin ca dinh th cho ng con tm tr. c nh th trong vng hai
mi nm, ng con mi dn dn quen vi khung cnh trong nh, c ct nhc ln
lm chc qun l in sn, n lc ngi cha lm chung th ng con mi c th tr
thnh k ni nghip.
Ch ca kinh Php Hoa l s lin h gia nht tha v tam tha11 nhng iu
khng phi l vn t ra y by gi. Chuyn con tru lu ngy nm phc (mai)
ngoi ng c, tnh tnh tr thnh hoang d, nay tr v lm quen li ngi chn,
nu khng c cu chuyn ng ngn trong kinh Php Hoa ny dn ng, kh lng
chng ta hiu c. Ch mai l nm phc trong cm ch cu mai giao ngoi
ca T Vin khi ni v con tru cng l ch mai ca mai tng , mai tng
, cho ta thy l vic du dim mt ci g quan trng.Nu khng c thc v
iu th s khng c chuyn c ngu hay mc ngu.Ci chn tnh sn c (bn c
chn tnh) nh s rn luyn, mi gia mi c c hi ta sng. Cng nh ngi cha t
lc u du bit a n my l con mnh cng phi cho lao kh lin tip trong 20
nm. Ni khc i, chnh c khi v bit l con mnh nn mi th. C ngi bn 20
nm tng ng vi khong thi gian gi l thnh thai trng dng, tng
cng khng phi l khng c thm .
11
Thanh vn tha v duyn gic tha, hai tha ny hp li l tiu tha, cn b tha l nht tha hay
i tha.C ba tha u l nhng vt ch hay phng php gip con ngi tin v l o.

Ng: Mc Ngu (Chn Tru)
Ta ca T Vin:
Tin t ti khi, hu nim tng ty.Do gic c d thnh chn, ti m c nhi vi

vng. Bt do cnh hu, duy t tm sinh. T sch lao khin, bt dung ngh ngh.
Din :
Va khi mt nim va cht dy ln th c bao nhiu nim khc ni tip theo. Nh

lng mnh thc tnh mi thy c ci tm chn thc xa nay, ch cn nh m
mui s sanh ra o tng. iu khng phi li ca i tng. o tng ch sinh ra
t lng mnh. Ch cn cch nm dy thng x mi tru m ko, khng cho chng
bng bnh phm g ht.
Ph ch:
Mc ngu: Chn nui tru. Nh ni n trong truyn v Thch Cng12, nui tru l
mt ti thin gia hay v von vi s tu hnh.
Tin t ti khi: Trng thi bt an trong lng, khc vi cnh tm tm bt d. Theo

Truyn ng Lc quyn 30 th Ngu u Php Dung trong Tm Minh (Bi minh v
ch Tm) c cu: Nim khi nim dit. Tin hu bit v. Hu nim khi sinh. Tin
gi t tuyt.
Do gic c d thnh chn: Khi va thc tnh l tm thy li ci tm ch thc xa

nay. Bi Chng o Ca c cu: Mng l minh minh lc th hu. Gic hu khng
khng i thin v. Tng Mt trong Trung Hoa Truyn Tm a Thin Mn S T
Tha Tp c k li chuyn ng quan ln kia, nm ng chim bao thy mnh
trong lao ngc, b gng xing v chu nhiu thng kh, ang tnh trm mu nghn k
thot thn. Gp lc c ngi n nh thc, git mnh tnh ra nhn li, mi thy
ang cn trong nh. Trong kinh Th Lng Nghim quyn 4 cng c cu chuyn v
mt ngi tn Din Nhc t a, khi tnh mng th tm ra c s thc bn lai, ht
cn vng tng.
12
Thch Cng Hu Tng , ngi sng gia th k 8 v 9, truyn nhn ca M T o Nht.

Bt do cnh hu: Thay v do, c ch vit l duy nh ch dng trong cu tam
gii duy nht tm. ni nu tm sinh th ch php u sinh, nu tm dit tc khc
ch php u dit.
Ngh ngh: Ngh lun, ph bnh ch trch.
Tin sch thi thi bt ly thn,

Khng y tung b nh ai trn.
Tng tng mc c thun ha d,
Ky ta v cu t trc nhn.
(Thng, roi lun gi ly khng ri,

V s tru lng tung bi i.
Nhng nui cho kho s thun thc,
Khng giy khng kha cng theo ngi).
Cam phn sn lm k th thn,

Hu thi dic p m trn.
Bt tng phm trc nhn miu gi,
Lai vng khng lao bi thng nhn.
(Thn tuy cam chu sng trn rng,

C lc a chn nhum bi hng.
Nhng no dm ph vn ai nh,
i li u mt ngi trn lng).
Mc lai thun thc t thng thn,

Tuy ti trn trung bt nhim trn
Lng lai khc c sa lc,
Lm h tng phng tiu st nhn.

(Nu c chn thun s vn mi,

Chng bi i vng gia ch i .
Cng nh qun mi n ph phc,
Gi gp bn rng mi c ci)
Ph ch:
Ky ta v cu: Khng c giy thng hay xch rng buc m tru vn bc i theo
ngi.
Cam phn sn lm: Sn lm l ch ng l phi . Phn tc v tr. Sn lm y

ni chung tru, nh ca tru (th gia, gia hng)
M trn: Ni xe nga qua li tung bi, tc l xm ng, thnh th, i lp vi sn

lm.
Bt tng phm trc: Li trong Di Gio Kinh ni: Nu t khu cc ngi t mnh
bit gi gii th ng nhin ch ng c ng cn.Khng nn bung th m ri vo
ng dc. Ging nh ngi chn tay cm gy khng cho tru sng i ph hoi ma
mng. Li na, trong T ng Tp quyn 17 c ghi li li Ty Vin i An lc
thng ng thuyt php. ni iu ny cng ging nh khi chn mt con tru, nu
n ang trn ng m chy vo ng c th phi nm giy dt n ra, nu n xm
phm hoa mu nh ngi ta th cho n n roi vv
Thun thc: Th T ng Pha trong bi Th vn nh hu khm kin k c cu:

Chn nguyn v thun thc. Tp kh lu lit d.
Thng thn: Chuyn thy trong tc 89 ca Bch Nham Lc. Ni v c ng ca cnh

tay ca i Bi B Tt, Vn Nham c cu: Bin thn th th nhn (Khp ngi c y
tay v mt). o Ng cho l cha , mi sa li thnh Thng thn th th nhn
(Ton th ngi l tay v mt).
Bt nhim trn: Li th chng trong Lm T Lc: Nhc c chn chnh kin gii,
bt nhim sinh t. C khi nhn mnh bng cch ni: bt nhim nht trn (khng my
may dnh bi).
Lng lai: Ch thy Truyn ng Lc quyn 10 chng ni v Ngc Chu Tu Du.

T cu ni ca Triu Chu: Tam thp nin lng m k. Kim nht khc lng l lai
(Ngi rnh ci nga 30 nm tri. Hm nay li trn lng la m n) Lng c
ngha l leo ln ci mt cch thoi mi.
c sa lc: c lc l nh , c c s gip . Sa y c ngha

khng toi ch, tht . ng An trong Thp Huyn m, Ng V Tin (theo
Truyn ng Lc, quyn 27) c cu: Kh mc nham tin sa l a. Hnh nhn o th
tn sa vv(Ghnh cy kh ton ng ba. Ngi i n y thy b ph)
Lm h tng phng: Xem li ch v th Linh Trit trong cu th 4 bi ha ca Hoi

Np chng 1 Tm Ngu.
Tiu st: Ci ln. Ci tha th. St l ph t nhn mnh (nh bt kin sa trng
su st nhn chng hn). Tiu st nhn: ngi ci ln, b qua. Ch dng tng thy
trong th c th hay th L Bch.
Mc ngu c ngha l chn tru. Mc ni th cho n, nui dy. Chng Mc

Ngu ny l mt on lin h mt thit vi ch hn c. C th ni hn phn na
tc phm ly tru lm ch thng t trng tm vo vic chn (mc ngu). Ngay
ton th Thp Ngu cng c th tm tt trong mt chng ny thi. Chn chng
kia, mt mc no , cng ch bn chuyn chn tru. Bc i thnh ca Tng
Hc l Chu Hy nhn bo t tng bo nht (gi trng thi t nhin, gi
mi o duy nht) ca Lo Gio ging nh chuyn chn tru ca h Thch (Thch
th mc ngu ). N cng khng khc ch trng i tm trng thi phng
tm ni Mnh t. iu ny cho thy ta c th dng ch chn tru trnh by
mt khi nim tng qut lin h mt lt c ba tn gio.
Tuy vy, iu th v l trong khi cc Mc Ngu khc ly chuyn chn tru lm

trng tm th Khuch Am li ph phn cch suy ngh . V d trng hp ca ngi
u tin dng chuyn chn tru v von l Nam Tuyn th ng xem vic chn tru l
bt n phi nm mp (iu phc) v khng cho dm la nh ai (bt phm quan gia
miu gi).Trong tc phm ni ting ca Ph Minh bt u bng on 1 V c
(Cha chn), n on 2 S iu (Dy ln u), on 3 Th ch (Chu s ch ng),
on 4 Hi th (Quay u), on 5 Tun phc (Nghe li) trc sau ch ni ton
vic chn tru. Phn sau gm on 6 V ngi ( Ht ng vc), on 7 Nhim vn (Cho
ci), on 8 Tng vong (u qun), on 9 c chiu (Soi mt mnh), on 10
Song mn (C hai bin mt) ch ko di vic chn tru ch khng c chi khc.
Tuy vn vay mn tng chn tru nhng c im ca Thp Ngu ca

Khuch Am l s dng tt c trong trong mi mt chng th 5 Mc Ngu ny thi
v xem n nh mt ci mc cho chng 6 tr v sau. Trong tc phm ca Khuch Am
cn c c chuyn i bt con tru sng chung v ngha l thm mt tng khc na.
Vn chn tru ch c khai trin mt cch tng qut chng 5 ny.
Trn thc t, tip theo chng 4 c Ngu, ci hay ca chng 5 Mc Ngu l vic
th tru n (phng t). Chuyn ri rm (ct ng) ca chng 4 c gii quyt ht
trn phn na.Gi y ngi chng cn nm giy ko mi tru m tru cng chng
bt ngi i theo du mnh na. V l tru c th cho n nn d c giy x mi,
ngi v tru ai ny u c th hnh ng theo mnh. Vic c giy y m nh
khng c giy y mi chnh l ch ca chng 5 Mc Ngu. N n khp vi cu
4 trong bi tng: Ky ta v cu t trc nhn (Kha giy khng buc cng theo ngi).
Lo t gi cnh l thin vng khi khi (li tri sa sa). Tuy bo l lc ny
vn minh v hoang d ha iu, tuy gi l c s t do tuyt i, nhng y l t
do i trn con ng nm di chn ch khng phi t do lch ra khi con ng.
Th cho n l nh th, n hm ngha l nui v dy (dng dc). Ri rm hay tranh
chp (ct ng can qua) cng c bn trong.
Ty Vin ng An c ni i : Con vt ng thng kia gi hiu dc ting

ngi. Tru by gi bin thnh con tru trng trn ng (l a bch ngu) sut
ngy hin ra trc mt ta, lng vng loanh quanh v c th ra vn khng trn. Cu
Mc lai thun thc t thng thn (Nu c chn thun s vn mi) trong bi tng
ca Hoi Np cng ni ln cnh tng . Thun thc l ch xa dng trong ngh t
la. N gip ta hnh dung con tru en i qua mu trng. y, so vi nhng ch
v Mc Ngu c t trc, ta thy Khuch Am trnh by c vn mt cch
bao qut hn.

Lc: K Ngu Qui Gia (Ci Tru V Nh)
Ta ca T Vin:
Can qua d bi, c tht hon khng. Xng tiu t chi thn ca, xuy nhi ng chi
d khc. Thn honh ngu thng, mc th vn tiu.H hon bt hi, lao lung
bt tr.
Din :
Cuc tranh phong chm dt, khng cn chuyn bt c hoc th i mt. Ht cu

ht ca lo tiu trn ng v thn, thi khc so bi ng dao ca bn tr. Ngi thoi
mi trn mnh tru, mt ngm tng khng. Du ai gi ngi v tru cng khng quay
li, c cm gi, h cng khng dng bc.
Ph ch:
K ngu quy gia: Tru v ngi hp thnh mt cng nhau v cn nh xa nay (ci ta
bn lai). Quy gia tc quy gia n ta (v nh ngi thoi mi). Cn c biu hin
bng nhng cch ni khc nh vn php quy nht, qui cn c ch, quy nguyn, qui
chnTru ch ngi trn lng, cng v nh.Truyn ng Lc, chng 9 ni v
Phc Chu i An c dn li ca Bch Trng tr li hc tr, i ni vic dy
ngi hc Pht ging nh chn tru, ci tru v cm roi ch ng v nh, khng
cho n dm ph ma mng.
Can qua d bi: Chin tranh xong, v kh tr thnh v dng. Can qua y ch
nhng s rc ri gia ngi vi con tru.
Xng tiu t chi thn ca: Cnh tng ha bnh l tng ca bc thnh thin t
nh Nghiu, Thun, lc khng cn mi lo u chnh tr, vn ha g na. Khi y, ngi
gi th v bng dm chn ca ht (c phc kch nhng)13, tr con trong thn thi khc
ng dao, ca tng thi thi bnh. Cch din t ny d bo cho chng 10 Nhp trin
thy th.
13
Cn c ngha nh ci nhc kh bng t hay ht bi ca Kch Nhng ca nh nng.

Mc th vn tiu: Trong Truyn ng Lc quyn 27 c chuyn mt v lo tn tc hi
Thin s T i c sao khng xung ni gio ha chng sinh, chng l mi mt
nhn vn hn (tri cao). T i mi tr li l tam th ch Pht cng nhau ging cn
k v ci Ng ri nn ta cn c th ni thm li g gio ha chng sinh na.
H hon bt hi: Ch ng l ngi chn v tru. C mt cu tng t nh cu ny

trong Bch Nham Lc, li bnh tc 62 (Bi lung bt khng tr. H hon bt hi u).
K ngu d l dc hon gia,

Khng ch thanh thanh tng vn h.
Nht phch nht xuy v hn ,
Tri m h tt c thn nha.
(Lng tru khc khuu li v nh,

ch r m vang tin nng t.
Mt khc cha chan v hn ,
Tri m t hiu, ch bn xa).
Ch im tin pha tc th gia,

Ton xuy ng gic xut yn h.
Ht nhin bin tc hon hng iu,
V tt tri m khng B Nha.
(Tr trc g kia nh ca ta,

Hin sau ln ch gia chiu t.
Bng dng i khc V Qu C,
n kim tri m l B Nha)
o k c c t qui gia,
Nhc lp thoa y i vn h.
B b thanh phong hnh x n,
Bt tng thn tho qui thn nha.

(Ngi ngc mnh tru tr li nh,

o ti nn l nh dng t.
Yn n dm v trong gi mt,
Rng khng mc c, bc khoan ha).
Ph ch:
D l: Khc khuu quanh co.
Khng ch: ch ca ngi Khng, dn tc du mc pha Ty Trung Quc. Trong

Vn Tuyn quyn 18 c bi Trng ch Ph ca M Dung cho rng ngi Khng
u tin ch ra ch.
Vn h: my nh nng chiu, rng .
Nht phch nht xuy: Phch l mt khc ngn (tiu tit). C bn chp Nht phch
nht ca v hn . V hn : khng li din t. Bch Nham Lc tc 20 c cu:
Vin sn v hn bch tng tng (Ni xa trng trng xanh bic n v tn).
Tri m h tt: Sch Lit t, thin Thang vn c chuyn B Nha v Chung T K l hai
ngi tri m i Xun Thu. C thn nha: m ming khen ngi.
Ch im tin pha: Ch cho thy ci g trc mt.
Ton xuy ng gic: Ton; chng bao lu, tc khc. ng gic (thch ng gic) c
th l vt thi lm bng g ng ng. Mt ch kh hiu nhng chc khng phi l
mt loi n.
Hon hng iu: Thp Huyn m ca ng An (chp trong Truyn ng Lc,

quyn 29) c nhc n Hon hng iu. Ng tr v bn tm l chn qu nh. Cng
thy trong u T (Ngha Thanh) Ng Lc v Truyn ng Lc quyn 10 chng
ni v Trng Sa (Cnh Sm).
V tt tri m: Hon hng khc l khc ht ca ngi nh qu nh ma. Khc Cao

Sn Lu Thy ca danh s B Nha tu v tri m Chung T K thng thc c nhc
n trong thin Thang Vn sch Lit T l khc n c phong v cao xa, khc y.
o k: Vn Mn Lc tc th nht c cu o k ngu nhp Pht in (Ci ngc

tru vo in Pht). ni mc tru i v nh theo n.
c c: Ch trong Bch Nham Lc tc th nht: t Ma qun dao th th hu i

tha cn kh, toi phim hi c c lai. (t Ma bit vng t xa xi ny c cn kh
ca i tha nn vui mng vt bin tm n.) T dng bng lng.

Quy gia: Lo t c cu Quy cn c ch, Lc t li ni: Lc dip quy cn (L
rng v ci). ng Sn trong Ng V Tng c cu: Chit hp hon quy thn l ta.
Tt c u c ngha tr v vi bn cht ca mnh.
Nhc lp thoa y: o ti nn l ca ng ng v lo tiu. Nhc l v cy tre. Thoa l

o i ma bng l. Ch chung phc sc ca ngi n.
Vn h: Rng chiu. Khuch Am v Thch C u dng n ch cnh chiu.
B b thanh phong: Bi tng trong Bch Nham Lc quyn 11 c cu: Vn l thanh

phong ch t tri, ni ton thn ngi v tru ha thnh gi.
Hnh x: Ngn ng o on, tm hnh x dit. Nh vy hnh x ngha l ci tm

v nhng my ng ca n.
Thn tho: Nguyn l tc c, ch thc n ca tru. Tuy nhin trong Truyn ng Lc,
khi Thch Sng (S Vin) th chng ngy gii h an c, c ni: Phi i v ni xa
xm vn l ni khng c mt tc c no (Vn l v thn tho x kh), nh vy i
vi ngi tu thin, tc c c ngha l ngn ng. Bt tng thn tho ch cnh con
tru cui ma h.
Thn nha: Mi v rng, bng gi ni v kinh in nh Pht.
K t chng ny, ti t 2 ch chuyn thnh 4 ch. Trong K ngu quy gia c th

suy ra 2 ch : k ngu v quy gia. K ngu l phn chng 5 ko di trong khi qui
gia l ti mi. tru lm ti th ni v ci tru l chuyn d nhin, th nhng
ci i u? on 1 Tm Ngu ngm cha cu hi ny, y ni mi tri ra.
Con tru l ci bn ng xa nay. Tm cho ra con tru, nui dy n tht ra ch l cng

cc. Can qua d bi, c tht hon khng, cu ni ca T Vin, mun m ch iu
. Tuy nhin nh c cuc can qua v ch m con ngi tm ra c b mt tht ca
tru, cng l bn ng xa nay ca mnh. Li ca Bch Trng tr li Phc Chu i
An xem vic hc Pht cng nh chn tru trong phn ch thch t ng cng cho ta
thy iu y.
Nu t cu hi Pht l g th c khc chi ngi va ci tru va i kim tru. Pht

bo Pht l g th c th ni Pht l ci tng xng vi vic ci tru v nh. Ngi ta
tru bn lai ch l mt. Ni v hnh dng th l mt ngi ngi trn lng tru nhng
cng c th l mt con tru ch ngi trn lng, t nhin cng nhau v. Con ngi
ch cn ngi trn lng tru l . Kiu ngi ngc (o k) nh trong bi tng ca
Hoi Np biu hin c t th hn c. Tru khng i ngi ch bo, c th m
i v nh.
Ch quy gia c nhc n trong sch Lo T chng 16 qua ch quy cn.

o Uyn Minh cng t ta cho tc phm ca mnh l Quy kh lai t (Bi t V
i thi). Do quy gia c ci g c bit ca con ngi Trung Quc. Trong cc
chng trc cp n a cng nhi ca Php Hoa Kinh. Khi cu chuyn ny

truyn sang Trung Quc, ngi ta thy khi a b tr v nh cha, n li c cha
quan tm mt cch c bit.14 Phc quy nh thy trong chng 16 sch Lo T hay
quy cn u ng v trng thi tnh, cn bng m thin gia gi l quy gia n ta.
Quy kh lai t lin quan n cu chuyn ng huyn lnh (o Tim) treo n t quan.
Ging nh khi chiu ti chim bay v rng th con ngi v gi cng thng quay li
qu hng. Khi ni quy cn,r rng l Lo T da trn tin nh th. C iu
phi phn bit ch hon nguyn trong chng 9 Phn bn hon nguyn vi quy
gia y.Cng vy, hon khc ngha vi quy. Hon l tr v ch c, ni mnh
bc ra i. Cn quy l yn lnh li mt ch bt buc phi . Tru hon hng
trong khi ngi quy gia. Ni ng ra ngi khng mun ra i, ch mun yn tm
ng nt ch no . Trong mt nc m ch gia tc l mt tin nh Trung
Quc, kh m lm quen c t tng xut gia kiu n . Quan im v gii thot
cng vy. Tnh Tng xem vic di v nc Pht (vng sanh) nh i v nh (bn lai
gia hng). l c im ca Pht gio Trung Quc. D gi l qui mnh hay quy y
(nguyn vit ch = da vo) u ch c ngha phi cn c vo ci ta bn lai ch
khng h c khuyn i tm ci g siu vit hn ta.
Nh ni, ci vic tm tru ( nht: Tm Ngu) l vic xy ra trn ng. Mc

ch ca n l lm sao a tru v nh. Vic tm tru v chn tru ch kt thc khi v
n nh. Tuy nhin, nu v ti ni ri m tru li b nh ln ng th phi lm mt
cuc hnh trnh mi i tm. l ngha ca nhng chng t chng th 7 o
gia vong ngu tr v sau.
Ngoi ra mt im c sc ca chng 6 K ngu qui gia ny l cu tiu t chi thn

ca, xuy ng chi d khc, ni cch khc l hon hng khc (khc ca hi
hng). N khng cao siu nh ting n ca B Nha m cn phi c mt khch tri
m nh Chung T K mi hiu ni. Khc ca ny ch ni chuyn con tru i lc nay
tr v chung. Khc t nhin tri ln khi tru v n nh. Tiu t chi thn ca, xuy
ng chi d khc bo hiu cho chng 10 Nhp trin thy th. Nh nhc n
trong phn ch thch t ng, hon hng khc l ch thy trong Thp Huyn
m ca ng An. Trng hp ng An l bi ht mng Pht tr li nc c. C
th xem n khng khc chi bi ca ca lo tiu v m tr con. Ring v cch hiu
hng nh hng ng th thy trong Lun Ng ri. Cho nn hon hng
khc vn xut pht t li ngh c o ca Pht gio Trung Quc vy.
14
Dch n on ny, chng ti bng lin tng n chuyn Ngi con trai hoang ng trong kinh
Phc m o Ki-t (LND).

Tht: o Gia Vong Ngu (V Nh Qun Tru)
Ta ca T Vin:
Php v nh php, ngu th vi tng. D th chi d danh, hin thuyn ng chi

sai bit. Nh kim xut khong, t nguyt ly vn. Nht o hn quang, Uy m
kip ngoi.
Din :
Chn l lm g c hai, em chuyn tru ra ni ch l s dng nh ch . Ging nh

gia ci by th () v con th (th), chng ch khc nhau ci tn, gia ci nm
m c (thuyn) v con c (ng) cng vy. T nh vng tch t qung vng, con trng
chui khi m my. Mt nh trng trong vn c trc khi V m Vng Pht ra
i.
Ph ch:
o gia vong ngu: Ngha l khi n nh ri, tru tr thnh v dng. Trong bn lt
ch thy ly 2 ch u l o gia lm ti. Theo sch Thp Ngu Quyt cho bit,
hai ch vong ngu v sau c thm vo cho nn mc mi c 4 ch. Do , t
chng ny tr i, nu mi ti c 4 ch cng l chuyn d hiu. Cc bn lu hnh
n qu na u c ta l Vong ngu tn nhn (Qun tru cn ngi). Nh th n d
bo c ci ca chng 8 Nhn ngu cu vong (Qun tru ln ngi) hay Nhn
ngu bt kin (Khng thy tru, ngi). ta nh th c th gi l r rng hn.
Php v nh php: ni tru ch l mt mc tiu gi to. Th c ngha l tm

thi, trong pht chc. Tng v vi ch .
D th chi d danh: Ci by th () dng by nn chi khi bt c th (th) ri,

by thnh ra v dng. By th khng phi l con th, ni tn gi khc nhau.
Hin thuyn ng chi sai d: Thuyn hay thuyn l ci nm m c. Ci nm dng

m c. c c ri, nm thnh ra v dng. Cu ny v cu trc t cnh nhau

vn da theo trong sch Trang T, thin Ngoi Vt: Thuyn ti ng s d, c ng
vong thuyn. ti th s d, c th vong .
Nh kim xut khong: Kim (vng) l vt vn c xa nay. Trong qung (khong)

cha vng nn qung l mt hin thc gi to. Tri qua bit bao thi gian, bn tnh
ca vng vn khng thay i. iu ny c nhc n trong kinh Vin Gic, chng
ni v Kim Cng Tng B Tt. Ring Kinh Nit Bn li c cu: Vng c th v vi
Pht tnh. Khong c th v vi phin no. Cn sch Thn Hi Lc th cho rng khi
ngi luyn kim b qung vo la nung nu ln th vng v qung s phn ly tc thi.
Vng c nung cng tinh cht ra trong khi qung bin thnh than. Trong Ch i
Tha Kinh Lun cng ging ngha phin no l khch trn hay bi bm bm bn
ngoi.
T nguyt ly vn: Truyn ng Lc quyn 6 chng ni v Bch Trng (Hoi Hi)

c cu Tm a nhc khng, hu nht t hin. Tng t nh vn khai nht xut
(Nu lng mnh trng khng, tr hu t n s hin ra ging nh khi my tan th mt
tri l dng).
Nht o hn quang: Hn quang ni v nh trng hay nh sng ca hong kim.
Uy m: Tn mt v c Pht c t bui u ca lch s, thy trong phm Thng Bt

Khinh ca kinh Php Hoa. c l Uy m Vng Pht th mi ng. l mt v
Pht uy nghim, ging ni nh sm rn ng khip s nhng thng hay gip
chng sinh. Uy m kip ngoi ni lu lm, lc thin a sng to, trc c khi
n kip Pht Uy m.
K ngu d c o gia sn,

Ngu d khng h nhn d nhn.
Hng nht tam can do tc mng,
Tin thng khng n tho ng gian.
(Ci tru v n gia trang,

Tru khng thy bng, ngi rnh rang.
Tri mc ba so, cn ng nng,
Roi giy, vt mc gia nh ngang).
Lan ni v ngu sn xut sn,

Yn thoa v lp dic khng nhn.
Hnh ca hnh lc v cu h,
Doanh c nht thn thin a gian.

(T ni v chung, tru u ri,

Thi cn chi na nn cng ti.
Ht h vui cnh khng cu thc,
c ci thn ci gia t tri)
Quy lai h x bt gia san,

Vt ng tng vong trn nht nhn.
Tu tn thng huyn phong nh thng,
C trung hn bt loi nhn gian.
(V nh, u cng ni mnh thi.

Qun ht tru, ta, khe mt i.
Xin bit cho rng trn nh y,
Thng sang mt ci khc loi ngi).
Ph ch:
Ngu d khng h: Tru xong vic ri, b i chi u . Ngi cng khi phi
chn n na.
Hng nht tam can: Mt tri mc cao hn ba ln cy tre, ni tra (8 gi sng)

ri m vn cn ng cha dy. Th T ng Pha trong bi m Chu T Th Xun
Huy nh c cu:
ng ng hiu nht tam can thng,

Khch hng ng phong cnh lan
(Mt tri rng ba so trc,

Chen ta lan can hng gi xun).
Hnh nh hng nht tam canxut pht t Nam T Th, Thin Vn Ch phn thng
truyn nm th 5 nin hiu Vnh Gia.

Tin thng khng n: n c ngha . Khng n: b mc, chng ng ngng.
Lan ni v ngu: Trong chung, khng thy con tru dn t ni v u c nhng vn

khng lo l n s trn ln th hai.
Yn thoa v lp: o ti nn l mc lc i chn cng khng cn na. Trong li ta

tng qut, T Vin ph bnh Mc Ngu ca Thin s Thanh C c cu: thng
tn toa lp (cn phi mang ti i nn) i hc hi tc l cha t o, c l
da vo cu th ny.
Doanh c nht thn: Doanh c, ting dng trong thi ca, c ngha c li,
c ting, ni kt qu l nh trong th Mc Doanh c thanh lu bc
hnh danh(c mi lu xanh ting ph phng). y ni c ci thn an nhin
t ti trong khong tri t. Th Thin S Tuyt u Trng Hin:
Xun sn lon thanh ip,

Xun thy dng h bch.
Liu liu thin a gian,
c lp vng h cc
(Ni xanh my chp chng.

Sng xun trn ghnh .
Bt ngt gia t tri.
Mt mnh di u t!)
Quy lai: Ch dng trong S T thin Chiu Hn, cu : Qui lai h d cu (Mi lu sao
chng v ?). o Uyn Minh cng c bi ca Quy kh lai t by t tm tnh nh c
hng. Ngha bng ni n s tr v (phc quy) vi con ngi xa nay (bn lai) ca
mnh. l mc ch ca s tu hc trong Pht gio.
H x bt gia san: thy trong chng 1 Tm Ngu. Gia san (sn) l thanh sn (ni
xanh), im hn m i ngi phi ti.
Vt ng tng vong: Qun c quan h i lp gia ch th v khch th ln n lc

dung ha hai bn. ni tm cnh thin a ng cn, vn vt nht th. Nh Nhp
T Hnh Lun tng truyn ca t Ma on 30 c chp: Tr gi nhim vt bt
nhim k. Tc v th x, dic v vi thun. Ngu gi nhim k bt nhim vt. Tc hu
th x, tc hu vi thun. Nhc nng h tm khoan phng, i vong thin h gi tc
th nhim vt, ty th vv c ca tng thi tm hn trng khng, khng chp
vo mnh v qun ht chuyn trong thin h.
Trn nht: Sut ngy, sng chiu. Hng lu Mng chng 34 c cu: Trn nht v
tm, trn nht nhn, nh th, nu khng bn bu trong lng th sut i thanh nhn.
Tu tn: Tu l hy, tn c ngha l xc thc hay hy xem nh l xc thc.

Thng huyn phong nh thng: Truyn ng Lc quyn 25, chng ni v Thin
Thai c Thiu, c li th chng nh sau: Thng huyn phong nh, bt th nhn
gian.Tm ngoi v php. Mn mc thanh sn. Thng huyn l mt t ca o gio,
c ni xem nh danh t ring. ni hy tin rng trn nh ni cao kia (phong nh)
c mt li thng ln tri, ch huyn vi (thng huyn).
C trung: thy trong cu 4 bi tng ca Hoi Np chng 2 Kin tch. ni

phn bn trong.
t chn vo nh, tru thnh v dng. Chnh v a ngi v nh m tru xut

hin gia ng. Tru tc l gio php (li dy d ca Pht v l o). Thp Ngu
dng tru kia nh mt v d trnh by gio php. Cho nn khi v nh ri, c
xa hnh nh con tru i cng l chuyn ng nhin. Mc ch ca Thp Ngu
c th trnh by nh sau:
Kinh Kim Cng c li v d ni ting v ci b (phit )15. Nh Lai vn thng

ging cho ngi tu hnh rng cc ngi hy xem nhng li thuyt php ca ta nh
mt ci b. Ngay c gio php cn phi vt i hung h nhng g khng ng l gio
php. Qua sng, b l vt cn thit nhng khi n b bn kia, khng ai cn n b
na. Trong bi k th 21 ca Suttanipta c t xa, thy cu ni ca Nh Lai i :
B ca ta kt xong v c kt tht tt. N chng chi c dng nc ngc,
a ta n bn kia b ri. Gi y b tr thnh v dng.
a ngn tay ch mt trng phi qun ngn tay, t dc phi qun li. Chng ta
bit v s v d ging nh vy. Ci th v ni o Pht l chnh bng nhng v d ny,
c Pht t mnh khuyn chng ta phi qun i nhng li thuyt php ca ngi.
Tng truyn t khi c Pht ng li ln u tin (vn) Lc D Uyn cho nm t

khu cho n lc nhp Nit Bn b sng Bt , trong khong thi gian di ny,
ngi khng c ni ly mt ch. iu m ch li ngi thuyt php trong 49 nm ch
l phng tin ty bnh bc thuc (ng bnh d dc).Nu bnh lnh, thuc
khng cn na.Con ngi bnh thng hng ngy vn mnh khe, khng au m.
Bnh l chuyn ca lc khng bnh thng. Mnh khe nhng khng bit mnh ang
mnh khe mi ng l mnh khe. T gic c mnh mnh khe l v c lc bnh.
Pht gio xut pht t ci bnh thng ca ngi khng bit c mnh ang mnh khe
y. N l phng thuc gip cho ngi ang trong trng thi khng bnh thng tm
li s bnh thng vn c xa nay. Nu tr v c vi bn lai nh th ri th u cn
n thuc na. l quan im ca Pht gio i tha. Vic nht i th gio (s
thuyt gio theo tng giai on trong cuc i ca c Pht) em c con ngi tr
v vi s chn thc s thy trong chng 9 Phn bn han nguyn (Tr v ci
ngun)..
Ngy nay, c k nhn mt trng qun ngn tay v cng c k ch thy ngn tay m
15
Cnh b, tn dng php Pht rt mu cu vt cho ngi khi chm m gi l t hng bo phit
ni cu vt c cc chng sinh vy (T in Thiu Chu).

qun mt trng. H ch bit c ci ta ang tm trong nh sng ca mt trng. S t
gic v bn ng xa nay kiu tht ng t nghi vn.
c sc ca t s thin (thin da vo li n ting ni v hnh vi ca cc bc thin s

xut sc) bt u c vo i ng l tnh cch gio ngoi bit truyn (dy ring
ngoi gio l) ca n. Th nhng d bo l gio ngoi bit truyn th ngoi tm vn
bn nghn ( ni cc nhiu) gio php, thy chnh php nhn tng (chn l ti
thng) nm u no! Li na, tm vn bn nghn gio php cng l vt v dng.
Ch khi no lm r ra c s cu to ca chnh gio php th s bit truyn mi c
ngha.
M T dy rng ng nghe ly li ng. Lm T cng pht biu tng t. Nu ta c

th m khng nghe li M T th thnh ra nghe theo li ng y mt ri. iu mun
ni vic tip thu gio php l chuyn kh khn, ch cn c cch cm nhn c trc
tip bn ngoi gio php (gio ngoi bit truyn).
Thp Ngu nay n giai on 7 o gia vong ngu (V nh qun tru) v mc

ch bui ban u r rng. Chng ti ngh ch o gia vong ngu thch hp hn
Vong ngu tn nhn din t ni dung nguyn thy ca tc phm. o gia ngha l
v n c nh, l lc khng nhng qun tru m qun c vic mnh n nh.
Nu c mt cu hi mi c t ra vo lc ny th cng l chuyn ng nhin.

Bt: Nhn Ngu Cu Vong (Qun Tru Ln Ngi)
Ta ca T Vin:
Phm tnh thot lc, thnh giai khng.Hu Pht x bt dng ngao du, v Pht
x tt tu tu qu.Lng u bt trc, thin nhn nan khuy. Bch im hm
hoa, nht trng ma (?) la (?).
Din :
Trong tm b ht ci m ca ngi phm, xa sch ci ng ca bc thnh. Khng cn

n chi ni ch c Pht, cn nh qua ch khng c Pht th phi nhanh chn trnh xa.
Khng da hai u d phm hay thnh cho nn d c ngn mt nh Quan m cng
kh thy mnh. cho mun chim ngm hoa n cng dng l mt quang cnh ng
h thn.
Ph ch:
Nhn ngu cu vong: Con ngi cn st li t chng 7 o gia vong ngu (hay
Vong ngu tn nhn) nay cng bin mt v nu tru mt i ri, ngi ch l v dng.
Thp Ngu Quyt vit l Nhn ngu bt kin).
Phm tnh thot lc, thnh giai khng: Phm tnh v thnh u l hai ci h m
ngi i tu d sa xung. Sch Thin Lm Tng Bo Truyn, quyn 3, chng ni v
thin s Phong Huyt (Din Chiu), c cu i : Phm li ni cu ch (ngn c)
nu khng ri vo phm tnh th cng ri vo thnh . l cn bnh trm kha ca
ngi i hc (hc gi i bnh). Cc v tin hin thng cho h nn mi tm phng
tin cu gip. Ging nh dng ci chm (tit) m y ci chm ra.
Truyn ng Lc, chng 14 phn ni v Long m (Sng Tn), c vit cu ni
Thin Hong (o Ng) tng cho ng: Tnh nhim tiu dao. Duyn ty phng
khong. n phm tn tm.Thng gii bit v. Thot lc ni tm thn thot lc
nh trong cu b phu thot lc, nht chn thc hu. Ni chung, cu ny khuyn gi
y, phi lt b tt c, ngay c mt s chn thc.
Hu Pht x bt dng ngao du: Truyn ng Lc quyn 27 trong mc Ch Phng

Tp C Trng Nim i Bit Ng c vit i : Tng c ngi n cho Triu Chu

ra i. Chu nhn ni: Hu Pht x bt c tr. V Pht x cp tu qu. Tam thin
l ngoi mc phng nhn. (Khng c ch c Pht, chy qua cho mau trnh ch
khng c Pht, ra khi ba nghn dm cng ng gp ai). Li na, trong Triu Chu
Lc, c vit tip chuyn nh th ny: Tng nghe ni mi hi thm c ci g ngi
tu hc c th trng cy vo c th Triu Chu li ni: Liu nh liu nh (T liu t
liu!). ni ci nng ta c y l thc ti p vi t liu bay tha tht ngy
xun.
Lng u bt trc: Ngi/tru, phm/thnh, hu Pht/v Pht u l hai u (lng

u). Bo bt trc c ngha l khng t mnh vo y. Thin nhn ch Pht Quan
m nghn mt nhng cng c th hi nghn v thnh (thin thnh).
Bch iu hm hoa: Ngu u Php Dung lc u khi ngi ta thin mt mnh th

trm loi chim ngm hoa ti cng dng nhng khi ng c php vi T t o
Tn th khng cn con chim no n na. Truyn ng Lc quyn 4 k nh th, c
thm li bn ca Nam Tuyn v cc v khc v sau. Cu ny ni by gi c bch
iu hm hoa th mnh phi h thn mt v cha thnh o. Nht trng ma (?) la
(?) c ngha l mt cnh tng, mt mn kch ng h thn. Trong T ng Lc
quyn 15 v Truyn ng Lc quyn 8 cng k li Nam Tuyn lc ra bn ngoi c
thn th a sa son nghnh tip, ng bn mc c v cm thy nh th cc thn bit
mnh tu hnh cha vng. Xin tham chiu chng 9 Phn bn hon nguyn (Tr v ci
ngun) n sau.
Tin sch nhn ngu tn thuc khng,

Bch thin liu khot tn nan thng.
Hng l dim thng tranh dung16 tuyt,
o th phng nng hp t tng.
(Roi, nh, ngi, tru, thay thy khng,

Tri xanh cao rng, tuyt vn mng.
L c hc la, tan ngay tuyt.
n c phng ny gp t tng)
Tm qu chng sinh gii d khng,

C trung tiu tc nhc vi thng.
Hu v lai gi tin v kh,
V thm bng thy k th tng
16
Trong nguyn vn ch dung ny khng c chm thy.

(Ci i ng chn hon khng,

Gi sao thu c chuyn bn trong!
K sau cha n, trc, khng thy,
Bit ly ai ngi ni dng)
Nht chy kch toi thi h khng,

Phm thnh v tung l bt thng.
Minh nguyt ng tin phong tp tp,
Bch xuyn v thy bt triu tng.
(Mt chy p nt my tng khng,

Phm thnh u ch, li chng thng.
Trng chiu u nh, cn gi thong,
Trm sng cn nc v ng).
Ph ch:
Bch thin liu khot: Tri xanh cao rng. Tn nan thng: Tin tc kh ti.
Hng l dim thng: Li ca thin s Trng T sau khi nhn php t ca Thch
u Hi Thin, chp trong T ng Tp, ni b (dung) mt git tuyt ln trn l c
th n s tan bin ngay tc khc. Bch Nham Lc tc 69 cng c chp li thy th:
ngi tu thin (thin khch) cng ging nh hng l thng tuyt nht im.
Hp t tng: Ni nghip nh. n ni y mi c t cch tip xc vi t tng ln u

tin. m ch ch trng v nht vt ca i Gim Hu Nng. Sch Bo Tng Lun,
phm Qung Chiu Khng Hu nht c cu: Ph chn th v chu, v ch, v bn
v l, v nhai v t v x v s, nng vi vn vt t tng (Phm s chn thc th
khng c bi c doi, khng c bn c b, khng c bn c b, khng c x c s, nh
th mi lm c u mi ca mun vt), Nh vy, s chn thc, t tng ca mun
loi khng nm u ngoi mt ch v!.
Tm qu chng sinh: Ni cui t cng tri, khng c bng ai c. Tm qu c

ngha l ng h thn. Ch tm qu c khi c lp i lp li thnh Tm qu tm qu
(Thn thay, thn thay!) nh thy trong T ng Tp quyn 15, chng ni v ng
T Ha Thng. Cn chng sinh gii d v l ni chn (gii) khng c m hay ng,
phm hay thnh g na. Lc , ch cn mt thn khng gia t tri.

C trung tiu tc: Tin tc, s i thay bn trong. Nhc vi thng: t hi khng bit
c thng sut khng.
Hu v lai gi: Trong i V Lng Th Kinh c cu : i o nhn v d vng

(Con ng ln hay o ln l chn ngi ta kh i li). Thin Lm Loi Ng thy
thnh ng: Tin thn bt cu, hu im bt tit cng hm cha .
V thm bng thy: Cha bit ai l ngi m rng c mi o m ch

khng c ngi v o th ai ni tip c.Th tng: Ci tng mn c nh ngha
trong Chng o Ca nh th ny: Mc th thuyt, thuyt th mc, i a mn khai
v ng tc. Hu nhn vn gii ng h tng, bo o: Ma Kha Bt Nh lc. Nh vy
tng mn y l sc mnh ca Ma Kha Bt Nh (i tr tu nhn thc c chn l).
Nht chy kch toi: Mt chy p nt.Truyn ng Lc quyn 11 chng v Hng

Nghim Tr Nhn, c bi k nh sau: Nht kch vong s tri. Cnh bt gi tu tr.ng
dung dng c l. Tiu nhin bt a ky. X x v tung tch. Thanh sc ngoi uy
nghi. Ch phng t o gi. Hm ngn thng thng ky. Da vo cu u th
thy mt chy l dng ph tan nhng hiu bit c xa nay (s tri).
Phm thnh v tung: Khng cn phm tnh m cng chng cn thnh . Ngha tng
t vi phm thnh thot lc (lt ra ngoi vng phm thnh). Trong li ta. Truyn
ng Lc quyn 16, li th chng ca Nhc (Lc) Ph c cu: Mt hu nht c thy
o lao quan.Yu tn17 on ta, phm thnh bt thng, cng ging nh th.
Minh nguyt ng tin: Trng sng r r bn b trc cung in. ng An trong

Thp Huyn m, Ph Hon Hng Khc c cu:
Phn bn hon nguyn, s dic sa.

Bn lai v tr, bt danh gia.
Vn nin tng knh tuyt thm l,
Nht i phong loan, vn cnh gi.
Tn ch mc th thun th vng,
Qun thn o hp chnh trung t.
Hon hng khc iu nh h xng,
Minh nguyt ng tin kh mc hoa.
17
Yu tn: chc v quan trng. Nhng y chc phi hiu tn l bn . ni cht nhng ch him
yu?

(Tr v ngun ci? chuyn tm pho,
Vn cha tng , phi nh u!
Dm tng nghn tui vi trong tuyt,
Ni thm mun trng my li bao.
Ch khch ngi im ? ton o vng!
Qun thn hip ? ng chng no?
Hoa cnh kh, trc thm trng sng,
Khc V Qu C ht lm sao ? 18.
Bch xuyn v thy: Kinh Th thin V Cng c cu Giang Hn hi triu tng,

li bn (truyn) trong li vit: Bch xuyn d hi vi tng. Do , hiu l bin
c xem nh gc trm sng nn sng Giang, sng Hn cng phi v chu n. Kinh
Thi, Tiu Nh cng c cu tng t, v sng chu bin vi vic ch hu v triu bi
thin t. Bch Nham Lc, bi tng ca tc 38, c cu:
S vng19 thnh bn triu tng thy,

Ht h khc tng bt nghch lu
(Nc chu tri di thnh vua S,

S qut c tng chy ngc dng?).
y l lc ngi v tru cng bin mt.Trong Thp Ngu Quyt, ch c dng l

nhn ngu bt kin. Tuy mt dng nhng khng c ngha l trn, ch c ngha cp
ngi/tru m ta thy cho n gi chng qua ci bng trn ng. D gi l qui gia
hay o gia, nn ch l khi nim ngi nh (gia x) c khi gi ra y.
Nguyn lai, bn ch nhn ngu bt kin c thy trong Thp Ngu ca Ph

Minh on th 10 Song mn (C hai u bin mt). Khuch Am th h bt xung
on 8, ri thm hai ln na chng 9 v 10. ti Nhn ngu cu vong ca on 8
ny tip ni ci o gia vong ngu ca chng 7 c th khi xng ln mt vn
mi hai chng 9 v 10.
Nh bn n bn trn, khi qua sng ri, chic b ht nhim v. Tht ra b khng

ch tr nn v dng, m chuyn qua sng ln chuyn v nh u v dng tt. Khng
nhng qun by th m cn qun c th. Khng nhng qun li, cn qun na. Tm
lc c th cng nh khi tm ra mt , ci thc v mc ch bn mt dng khi t
n y.
Cng nh c ln ni, ngi khng nh ngha c mnh khe l ci g th mi

thc s khe mnh,Tnh thc m ni, t chng 1 Tm Ngu cho n chng 7 o
gia vong ngu, mi giai on u dc nh du bng thc hng thng. By gi
tr thnh i tng ca cht vn. y chnh l ngha cm t Hng l dim
18
Hai cu ny ti ngha, cha nm nn dch gng p. Mong c ch gio.
19
C l l Ty S B Vng Hng V, ngi tnh kh nng ny.

thng trong bi tng ch khng c g khc. Tuy ni nhn ngu cu vong nhng
khng c ngha l hon ton h v.
Th th sao m bc tranh s 8 Nhn ngu cu vong li c biu hin bng mt vng

trn (thng gi l vin tng), trong c bc tranh ch c mi ci vng trn trng
trn to ln? ng l trong trng hp Thp Ngu ca Ph Minh, n on th 10
Song mn (C hai u bin mt) th hin ra mt ci vng trn ln. Lc , ln u tin
vin tng mi c v ra.T on 1 n on 9 ch v tru v ngi m thi, khng
can chi vi vin tng c. Th nhng ni Khuch Am thi li khc.
Khuch Am khng v li vin tng u, ng ch cho ta thy ci vng trn cn li

sau khi ngi v tru ca ch bin mt. ng mun ko s ch ca ta n vi
ci khong trng trn cn li sau khi tt c ri mt i ri. Bi v l loi tranh mc
bn cho nn tt c cc bc u c v trong ci khung trn c theo vng trn
trn phin g. Chu vi bn ngoi vng u en. Vin tng tht ra ging nh khung
ca s trn (vin song). Khung ca s trn cho ta thy tt c mi cnh tng t
cnh 1 Tm Ngu cho n cnh 10 Nhp trin thy th. By gi khng phi l lc
v li. Khng vic chi phi v bc tranh mi. Ch cn hai nhn vt trung tm l
ngi v tru bin mt l lm cho ta thc c l c s tn ti ca chng.
Xin lp li l chng 1 Tm ngu bt u gia ng. Chuyn xy ra ng c

xa b ni y. Ci vng trn (vin tng) m ta khng bi v qu bn rn vi
vic tm tru, rt cuc nay mi hon ton l ra di mt ta. l nh kt qu ca s
v ti nh v qun tru. Nh th mi thy ci vin tng mi l ra y l ch ca
qu trnh tm tru t bc tranh s 1 Tm ngu. Cng c th xem n l ti ca c 2
chng 9 v 10 cng nh ton b Thp Ngu . Nh vy, ta hiu rng hai ci bng
tru v ngi mt dng khi ni y thc ra l hnh tng gi to (gi tng) ca vin
tng. Thp Ngu nh th l g nu khng l mi bc tranh v mi bi tng v
mt khung ca s trn (vin song). t nht, khung ca s trn s pht huy c
hiu nng ca n i vi chng 9 Phn bn hon nguyn tip sau. Li na, iu thch
th hn c v ch tm thy trong vn bn gi i hc Tenri l n chng th 10 th
chu vi khung ca s trn c khc trng thay v en.y cng dm l mt
ti mi ca tc phm ny khng chng. Chuyn ny th no ri sau cng s r.

Cu: Phn Bn Hon Nguyn (Tr V Ci Ngun)
Ta ca T Vin:
Bn lai thanh tnh, bt th nht trn. Quan hu tng chi vinh kh, x v vi chi
ngng tch.Bt ng huyn ha,khi gi tu tr. Thy lc sn thanh, ta quan
thnh bi.
Din :
Xa nay trong sch lng l, chng vng bi i.Nhn bit gi tng thnh suy c
mt ca cuc i nn sng tuyt i v vi u tch. khc vi huyn ha h khng, c
sao li phi gi b lm nh th. Nc sng kia lc, mu ni y xanh.C ngi yn mt
ch m ngm s thnh cng hay tht bi ca vn vt.
Ph ch:
Phn bn hon nguyn: Nguyn l ch dng trong Thin Thai Ch Qun. S Tc

Qun, mt trong Lc Diu Php Mn, gm c 6 php mn vi diu l S, Ty, Ch,
Qun, Hon, Tnh. Giai on Hon li chia hai thnh thi k nh l Tu v Chng.
Vo thi im Chng Hon th m mang c tm hu, gia tng cng lc, c th
mc theo kh vn m t gii th tr v ci ngun. Thuyt cn thy Thch
Thin Ba La Mt Th Php Mn. Tuy nhin by gi, vic tr v ci ngun (phn
bn hon nguyn) y cng b xem l v ch, thm ch v ngha na. C th hiu mt
cch tng qut l tc gi by t y mt s phn tnh su sc. Truyn ng Lc,
quyn 28 c nhc n cu ni ca Nam Tuyn, ni lc tu hnh, c dy l phi
phn bn hon nguyn, nhng xong ri mi bit mnh nhm ln, xem chuyn l
mt tai ha (ha s) v ngi lm nh th l ngu ngc kh kho (si n nhn). Cng
th, bi Ph Hon Hng Khc chp trong Thp Huyn m ca ng An ( dn ra
trong phn ch thch t ng ca chng 6 K ngu qui gia) cng c s dng vi
cng mt mc ch. Thm vo , trong Ng ng Hi Nguyn quyn 17, Thanh
Nguyn Duy Tn c ni i : Khi cha tham thin, thy sng l sng, thy ni l ni.
Tham thin ng ri th thy sng chng phi sng, thy ni chng phi ni. Th nhng,
nay ng ch cng qun, li thy rng sng vn y nguyn l sng, ni vn y nguyn
l ni.

Bn lai thanh tnh: Bo Tng Lun, phm Bn T H Huyn c cu: Bn t t tnh
thanh tnh, th v trn cu Thin Cu i trong Nhn Thin Nhn Mc li thy vit:
Thc t l a, bt th nht trn. Nguyn lai bn lai thanh tnh bt ngun t mt
cu ni ca Quy Sn (Truyn ng Lc quyn 9). Tt c u c ni tn cng bn
trong bn cht ca con ngi vn khng vn mt my bi.
Quan hu tng chi vinh kh: C lng nhn s bin chuyn ca th gian, gi thi
v vi v tng khng thay i. Khi Pht (Thch Ca) nhp Nit Bn, bn cnh ngi
c hai hng cy sa la (sa la song th) th mt ti mt bn kh (nht vinh nht kh),
chng t mi vic trn i khng c g thng tr (ch hnh v thng). Cu ch
hnh v thng din t c chn tc nh ( c 2 chn l ca nh Pht l chn
v tc ). Chn l l s tht ca tr gic ng trong khi tc tri thc thng tnh20.
Ngng tch: Tu Tm Yu Lun c ch Ngng tch trm tr, dng nh ch ngng

tch m bc. ch cnh ci tm cng thng, tp trung n mc ti a, vng vng
nh tng vch.Trong Nh Nhp T Hnh Lun ca t Ma, on 2 c cu: Ngng
tr bch qun, t tha phm thnh ng nhtV hu phn bit, tch nhin v vi.
Bt ng huyn ha: Lp trng lng ngm ci bin dch vinh kh ca nhng g hu

tng khng c ngha l theo ch ngha h v (huyn ha). Li na, cng khng cn
kin tr gn gi thi . Chnh ra huyn ha dng ch ci my ng iu khin
con ngi g trong cc tung ma ri. Hy xem cu th 1 trong bi tng ca Ha
thng Hoi Np: Linh c bt a hu v cng. Bit rng mi s u th hin ra bn
ngoi (hu) nhng tt c ch l gi to (v).
Khi gi tu tr: C l cu ny pht xut t bi k ca Hng Nghim Tr Nhn. Hy

xem li cu ni trch t Truyn ng Lc quyn 11 c dn ra khi ch thch v
ch Nht chy kch toi trong chng 8 Nhn ngu cu vong. N cng chung mt
vi cu ni ca Tr Nhn l bt gi tu tr (ng v kin tr gi thi ).
Thy lc sn thanh: C th ha tng vinh kh ca th gii hu tng bn

trn. Ch quan (nhn ngm suy xt) trong ta quan thnh bi cng dng ging
nh trong quan hu tng chi vinh kh. Ta bao hm thi v vi ngng tch
trong . Thnh bi khng ch lin quan vi nhn gian, th gii thi u, n gm
c nhng tin tc (tiu tc) bn trong th gii y na. Thin Bin Hoc (Bn v ch
ng) trong Qung Hong Minh Tp, c t Thin s Pht Trng biu din thn
thng cho vua Thch Lc nc Hu Triu, ngi mt ch, gieo qu m nhn thy c
s thnh bi.
Phn bn hon nguyn d ph cng,

Tranh nh trc h nhc manh lung.
Am trung bt kin am tin vt,
Thy t mang mang hoa t hng.
20
Thch Thanh T, Bch Nham Lc, li ch thch tc th 10. Xem mng Th Vin Hoa Sen.

(V ci ngun chi t tn cng,

Chng th m vi ic cho xong.
Trong am sao thy ngoi am c!
Sng vn mnh mng, hoa vn hng).
Linh c bt a hu v cng,
Kin sc vn thanh khi dng lung.
Tc d kim phi nhp hi.
Hiu thin y cu nht lun hng.
(My tri no da hu hay v,

Nghe thy m sao gi ic m.
m qua qu la bay vo bin,
Sng li tri xa vn bng ).
Dng tn c quan ph tn cng,

Tinh tinh s bt nh lung.
Tho hi cn on lai thi l,
Bch iu bt hoa lon hng.
(Lao tm kh t ph bao cng,

Thnh tai hn c ic hay khng?
L i dp rch nh v n,
Bt ting chim, hoa cng rp hng).
Ph ch:
D ph cng: Tn cng sc. Khng ch l v ch m thi, cn hao tm lc.
Tranh nh trc h: Ngha l u bng (th rng) ngi mt mnh di song vng
(Tranh nh c ta h song h). Theo Bch Nham Lc, tc 88, trong bi th chng v

ba loi ngi bnh ca Huyn Sa S B (Huyn Sa tam chng bnh nhn) v bi tng
ca Tuyt u Trng Hin. Theo Huyn Sa, ba th bnh nhn l ngi cm (),
ic (lung) v m (manh). i vi nhng k th Pht php khng linh nghim. Th
nhng cch ni nh trn ch mun cao Pht php m thi. Tuyt u ni : Ly Lu
bt bin chnh sc. S Khong khi thc huyn ly, Tranh nh c ta h song h,
Dip lc hoa khai t hu th (Ly Lu khng nhn ng mu sc. S Khong h nghe
rnh m thanh. Chi bng ngi bn song vng. L rng hoa ra thy ng k). Tht ra,
Ly Lu (hay Ly Chu) ngi i vua Hong , mt rt tinh tng, S Khong sinh
vo thi ng Chu Lit Quc, tai c trnh phn bit m thanh rt cao. Cch din t
ca Tuyt u l li ni nghch l xng tng.
Am trung bt kin: Ngi tp trung sng vi tm cnh v vi th u cn phn

bit chuyn trong nh ngoi nh. Cng nh chn nh l chnh mnh ch u phi vt
no khc. Nu khng xem th trong ngoi u khng thy nhng nu xem th thy
tt c trong, ngoi. Vn Mn Vn Yn cng c cu ni ln y (ch nh am ni chi
nhn, vi thm tri am ngoi s)
Thy t mang mang: Mang mang l mnh mng, bao la. Hoa t hng: n t Hoa
hng lc liu din t cnh sc thin nhin.
Linh c bt a: Ngi tu hnh li lc th khng cn da vo ci hu hay ci v. Linh

c c th hiu l my ng ca php.
Khi dng lung: Nhn m khng nhn, nghe m khng nghe. Khng nhn m nhn,
khng nghe m nghe. Th th cn g phi tr thnh cm.
Tc d kim : Mt ngy mi, mt tri li mc. l s vn hnh ca i t nhin.

Tuy th, cng c ni mnh trong trng thi v tm, khng thc thi gian vn
chnh xc tip tc tri qua.
C quan: Phng tin. My ng iu khin bn trong ngi g, con ri.
Ph tn cng: Nam Nhc Li Ton Ca c cu: Ngoi hng mch cng phu.Tng th si
ngoan hn (Truyn ng Lc, quyn 3). ni tu hnh bng cch hng ra bn ngoi
l vic ca k cng u ngu ngc.
Tinh tinh s: Tinh tinh: gi cho mnh tnh to. s: vic chi. Sch Chnh Php
Nhn Tng ca i Hu Tng Co quyn 1 c cp n cuc vn p ca Huyn Sa
S B v mt v tng n hi o. ng ny n t ca Thin s Thy Nham tc l
ngi ni ting vi cng n mt mnh gi, mt mnh d ngha l phn thn ra t nhc
nh, cho tm hn c tnh to, khng b ai la. Cng n c chp trong i Hu Th
v V Mn Quan. Php gi l Thng tinh tinh php ny khng nhng c thin
gia m c Nho gia (nh Chu t trong Chu T Loi Ng) yu chung. Tuy nhin y
tc gi c ph phn Huyn Sa. ng xem ngi c l tai tnh to cng bt lc nh k
ic v cng ch l mt tn tung ng h thn m thi (xem cu nht trng ma (?)
la (?) trong li ta chng 8 Nhn ngu cu vong).
Tho hi cn on: Lm T Lc c cu Ch chy rch c giy ra thi! (K tu p

ph tho hi).Cn on: trc r, bt r, ni l cho n lc hng hon ton

Lai thi l: Th Hn San c cu:
Thp nin qui bt c.

Lai th o khc vong.
(Mi nm v chng c,
Lc c li qun ng).
o va l ng, va l gio php. Bi th ca To Sn trong T ng Tp quyn

8 v bi tng ca Bch Nham Lc tc 34 cng c ni dung ging nh th.
Bch iu bt : Tch v chim chc dng hoa cho Ngu u Php Dung ( gii
thch trn trong li ta chng 8 Nhn ngu cu vong). Chim chc thy s linh
nghim ca Php Dung em hoa n cng nhng hoa chng c lin h g n s linh
nghim y, v l hoa nn n n thi. Bt : Bt ting chim. C l da trn cu th:
Phong nh, hoa do lc.

iu sn cnh u.
(Gi ngng, hoa li rng

Chim ht, ni m bun).
Cu th ny nh hng ti Hakuin (Bch n) v Rykan (Lng Khoan).
Hoa lon hng: Da theo ch Hoa hng liu lc, tng trng cho nht v php
gii (nht v = cng mt mi v, ngha).
Mi va qua giai on qun c tru ln ngi th y, li quay v ngay ci ngun

ci (bn nguyn) trong s ri rm, phc tm (ct ng) ca ngi v tru vn cha
g cho xong. Khi tru v ngi hon thnh xong s mnh, ng sau h hnh dng ci
t nhin hin ra. Tm v ngun ci (bn nguyn) khng g khc hn l nht thi tr
v vi ci tnh hoang di khi tru hy cn nm ngoi ng ni (giao ngoi).
Trong ci tnh hoang di ca tru c ci hoang di ca thin nhin. Ci hoang di ca

thin nhin l mt nguyn tc bao trm chi phi vn vt (i nhip l) khng th no
khng ch hay dy cho thun thc ngay c. S d Khuch Am sp chng Phn bn
hon nguyn (9) ng sau Nhn ngu cu vong (8) l v ng mun lm r ngha ca
ci nguyn tc ln y ca thin nhin.
tng ch o ca chng 9 Phn bn hon nguyn l l lun v ngi c 3 loi

bnh (tam chng bnh nhn) ca Huyn Sa S B vy. N gi cho mt vn
mi. N l mt cng n i Tng nhiu ngi bit ting v c em ra bn trong

tc th 91 rong Tuyt u Tng C, tc 91.
V cp n mt ln trong phn ch thch t ng, tng khng cn lp li y.

Nhng cu hi lm th no ging Pht php cho mt ngi mc cng mt lc ba
chng bnh m-cm-ic l mt iu rt kh tr li. Nu nh khng truyn t c
o cho chng sinh cu h, thi th h bng hiu xung cho xong. Trc tin l
Vn Mn (Vn Yn), sau l ch t, mi ngi u c cu tr li i vi n.
rong Tuyt u Tng C, cng c mt gii p c a ra.
Theo kin gii ca Tuyt u th hai con ngi thng minh li lc hng u ca
Trung Quc c i l Ly Lu (Chu) v S Khong, nu m c gp con bnh ny th
cng ch bit gi tay u hng. V ng th a ra n nh sau:
Tranh nh c ta h song h,
Dip lc hoa khai t hu th.
(Chi bng ngi ta bn song vng.

L rng hoa ra thy ng k).
H song ngha l gian phng khng c bng ngi. Khng c ai c, ch c cnh ca

s trng khng. Th c ngi di song ca. l li khuyn ca Tuyt u. Mt
mnh i mt vi song ca, nhn bn ma lu chuyn khng lc no ngng. Xun n,
cy trong sn n hoa. Thu sang th l vng li rng. Nu thu khng c hoa n th xun
khng c l ri.Thin nhin gi ng trt t ma no cnh y nh vy. Thin nhin d
khng c nh thng tin cho ngi ngi di song, vn by ra cnh v ch vn
hnh theo qui lut. N l ci sc mnh c th snh ni vi nhng ngi i din cho
tr thng minh nh Ly Lu (Chu), S Khong.
Khuch Am da trn bi tng c ca Tuyt u m ci cho ci c gng tm v

ci ngun (phn bn ha nguyn) dc sut t chng 1 Tm Ngu cho n chng 8
Nhn Ngu cu vong. Ci cu tng ca ng Tranh nh trc h nhc manh lung
(Chng th m vi ic cho xong) l mun by t iu . Li na, trong n ca
Huyn Sa, c mt mi lin h khc na. N c nhc n trong phn ch thch t
ng vi li bn ca Vn Mn.Thin nhin t mnh nhip l (vn hnh) m khng h
mt mi. Trc cu hi ngi trong am sao thy c chuyn ngoi am ca Vn
Mn, cu tr li l cu i c: sng vn mnh mng, hoa vn hng.
Tm li, ci bng ngi di song vng v qun ht c ngi ln tru l s tm v

ci ngun ca thin nhin. Khng ch tr v vi thin nhin mt cch bnh thng
thi u; Ch sau khi tn lc c gng qun c ngi ln tru th thin nhin mi t
hin ra tr li. Tnh thc, khng phi thy m cng chng phi l khng thy. Thin
nhin y ch l s hin l ci bn ng ca th gii di song ca vng v, xa nay
vn thanh tnh khng vng ht bi. V thin nhin c t bui u nn by gi
khng c g khc hn l s tr v ci ngun, s hi phc c trt t vnh vin. Cn
ni by gi tr i n mi bt u c th hn l c sng to t mt khung ca
trng khng mi.

Thp: Nhp Trin Thy Th (Thng Tay Vo Ch)
Ta ca T Vin:
Si mn c ym, thin thnh bt tri. Mai t k chi phong quang, ph tin hin
chi trit. biu nhp th, sch trng hon gia. Tu t ng hng, ha lnh
thnh Pht.
Din :
Ca si khp kn, du nghn v thnh nhn ti gii cng khng bit bn trong c g.
Du ci sng p ca c tnh con ngi mnh, t khc khng i theo vt xe c ca
hin nhn i trc. Ch bit vc l k nm ru vo trong ph, xong ri chng cy
gy v ngi nh ni mnh n dt.Cm ha c dn qun ru hng c, gip tt c
bn h thnh Pht.
Ph ch:
Nhp trin thy th: i loanh quoanh trong ph ch, hai tay bung thng, dng thong
dong. gia m ng m khng lm g c. ni c thi v vi. Thy th l ch
trong kinh Th Lng Nghim quyn 2 ni v thi ca Pht. Li bnh v tc th 2
ca Bch Nham Lc cng t cnh ng t tin s thng thng tay vo ch ging
o, ging nh ngi cu c m dng li cu thng, v l phng php gio ha
ti cao. Ch nhp trin thy th xut hin sm nht c l trong T ng Tp
quyn 2, qua bi tn ca Tnh Tu Thin S chng m D a. Thp Huyn m
ca ng An, mc Hi C, cng thy vit: Phi mao ti gic nhp trin lai (Khoc
lng i sng i vo ph), nhng l ni v chuyn sinh ra lm thn tru.
Si mn c ym: Th Ph, bi Nam ln (Hng xm pha nam) c cu:
Bch sa thy trc giang thn m,

Tng i si mn nguyt sc tn.

(Trc xanh ct bc lng sng nc
Ca ci chiu hm nh nguyt ti)
l mt cu th hay c ch si mn. Do Nht, i Edo, thng c tranh thy

mc vi ti Si mn tn nguyt. Ngy nay ngi ta vn dng ch ch hay
tm trng ca ngi n. Thin thnh bt tri: Nghn v thnh (ti gii) cng khng d
c tm cnh ca mnh v mnh sng khp kn, hon ton v vi. Truyn ng Lc
quyn 11, chng Hng Nghim (Tr Nhn) c cu: Vn c hu bi, thin thnh
bt hu.
Mai t k chi phong quang...: Ct giu phong cch ca mnh v khng i theo vt xe
c ca nhng hin gi ngy xa, Ph tin hin nhi trit: c nhc ti trong li
bnh ca tc 2 Bch Nham Lc: ng bt ng trit (Chung ng nhng khc
vt bnh xe). C th hiu l nu ng ca lm xe, ra bn ngoi th bnh xe mnh s
phi rp vo bnh xe ngi (hp trit), nay ng ca chng lm g th khng phi i
vo vt bnh xe ai. Ging nh chuyn Lc Kinh (Dch, Thi, Th, Xun Thu, L,
Nhc) ch l i dp mc ca tin vng (nh Trang T c ln ni).
biu nhp th: Hnh nh tng trng cho cuc sng ca ngi i n l cp k k
bu ru i lang thang trong ch. Ton ng Vn quyn 31 lin quan n Ha
Tuyn Bnh, ngi Tn An, lp am n c trong Thnh Dng Sn. H Ha sng
sm i kim ci, em vo ch bn ri chiu n, mua ru mang v nh Nu c ai
bn ng hi i v u th c nhm ch ni non xanh nh bc bnh phong (thy vi)
c my trng m vo.
Tu t ng hng: Ngi trn tc th gian nh dn trong ch hng ru hng c

cng c th c thnh Pht. Nh Nhp T Hnh Lun on th 52 c ni n hai
v Ch php s v Duyn php s i p nhi hng tc tim bn tht, cn tc th
67 trong Bch Nham Lc li nhc n Ph i S, mt ngi bn c m bit ging
kinh (hoc gi ng l mt nh s m v i bn c trong ch ging o cho ngi
i).
L hung tin tc nhp trin lai,

Mt th hi tiu mn tai.
Bt dng thn tin chn b quyt,
Trc giao kh mc phng hoa khai.
(Ngc phanh chn t, ch i v,

Thn gy lem luc, ci h h,
D khng mn php mu tin thnh,
N c hoa t khc ci kh)

Gi hn thn tng d loi lai,

Phn minh m din d l tai.
Nht huy thit bng nh phong tt,
Vn h thin mn tn kch khai.
(G y v t ci sc sanh,
Tai la mt nga rnh rnh.
Khi hi gy st nh cn lc.
Ca khp mun nh s m banh)
T l kim chy phch din lai,

H ngn Hn ng tiu doanh tai.
Tng phng nhc gii bt tng thc,
Lu cc mn nh bt t khai.
(o bc chy vng ba mt ai,

Lu lo H Hn, ci tn tai.
Gp nhau nu ng khng quen bit,
S m toang lu n n chi.)
Ph ch:
L hung tin tc: Hnh dng bn cng. Hnh nh lc Thch Ca ra khi ni. C ngi
hi Ng T Php Din Pht l ngi nh th no th ng v von rng: l anh
chng tu kh hnh 6 nm Tuyt Sn, gy rc li c xng sn, mng tay mng
chn mc di nh mung th
Mt th hi: Hnh nh ng s o vi (b y ha thng) mnh my lem luc bi t

tro than trong xm ch.
Thn tin chn b quyt: Bch Vn Qung Lc quyn 1 c ni n cch sng ca

thn tin v d nh khng sng ch ngi khc sng, khng i v ni ngi khc
i, ch t th gim i, ch nhiu li thm vo vv, ni lm ngc ngo vi ngi
thng. Th nhng tc gi li cho thy gi y nhng b quyt y thy u v dng.

Trc giao kh mc: Trc = ch l. Khng cn dng php mu ca thn tin, ch cn
lm cho cy kh n hoa thi. ging vi cu ph tin hin chi trit (khng theo
vt bnh xe ngi i trc). Trc ng ca tc th 2 Kh mc long ngm tiu v cn
(Ting rng ngm trong bng cy kh vn cn ngn nga) trong Bch Nham Lc c
cu: Kh mc ti sinh hoa. Nhn Thin Nhn Mc quyn 3 chp li ta ca an H
T Thun nh sau: Ton th tc dng, kh mc hoa khai. Ton dng tc chn,
phng tng bt l. Nguyn lai, trong Kinh Dch qu 95 i Qu c li bn rng nu
nguyn kh qu sung mn th cy kh cng ra hoa.
Gi hn thn tng:Anh chng mang hnh dng th vt k d (sc sinh) nay tr li

lm ngi. Trc kia vn khng phi l d loi nhng thnh ra nh vy m thi. Thn
c ngha l chnh mnh. Cu ny nh c dnh dp gn xa vi thuyt d loi trung
hnh (th vt hnh th k l cng c Pht tnh) ca Nam Tuyn, Dc Sn v To
Sn
Phn minh m din: Mt nga tai la l tng ca d loi (sc sinh).Phn minh ni
chng c rnh rnh.
Nht huy thit bng: Gy st, dng c ca ngc tt. Th Lng Nghim Kinh chp:
Vong gi thn chc, i thit kin thnh. Ha x ha cu, h lang s t, ngu u
ngc tt, m u la st, th chp thng mu, thnh mn khu nhp, hng v gian
ngc.
Kim chy: Theo sch Trang T, Ngoi Vt bin th l ci chy vng nho nh ca
bn n trm m m, dng cy ming ngi cht ly ngc h ang ngm.
Phch din lai: Ba mt, p v mt. Xem bi tng tc th 9 ca Bch Nham Lc:
C l trnh c, phch din lai tc l hi mt cu thng thng (phch din lai = p
v mt) nhng ng su cu (c l) c ngm cha ngha su sc (c quan).
Trong li bnh c ni chuyn mt k ngoi o nm con chim s trong bn tay, tm
n hi Pht xem ngi c bit l n cn sng hay cht.
H ngn Hn ng: Ting Trung Quc do ngi ngoi quc ni. ni n ni lu lo

khin ngi nghe cho khng bit u n. Ngha l k va mang hnh nh ca Thch
Ca (H) ln B i (Hn). B i l mt nh s i Ng i theo truyn thuyt lun
lun xch trn vai mt ci ti ln v c hnh tung k d.
Tng phng nhc gii: thy mt ln trong bi tng ca Hoi Np chng 3

Kin ngu. Gii hiu nh nng (c th), khi c mt ch vi ph nh theo sau th
ngha mnh ln hn nhiu. Thc c ngha quen mt. ni tuy khng bit tn (v l
ngoi quc) nhng chc chn l ngi quen c.
Lu cc mn nh: Kinh Hoa Nghim phm Nhp Php Gii chp chuyn Thin Ti
ng t n thm 52 ngi thin tr thc vng bin nam, c n ch cui cng gi
l lu thnh Di Lc (ci Cc Lc). Thin Ti bn ra mt vin n, ca bn m ra t
bn trong.

Nhp trin c ngha i vo trong ph, trong xm ch. Thy th l bung thng hai tay,
khng lm iu g c. Ngy xa, i vua Nghiu tr v, sut 50 nm, thin h c
yn n m chnh nh vua cng khng hiu ti sao. Hi ht t hu li hi t ngi
trong triu n ngoi ni, chng ai tr li ni. Do , vua mi vi hnh ni dn gian,
nghe c m con nt ht khc ng dao ni v nh vua c trung chnh nn
dn chng t nhin theo v. Sau , vua li gp mt lo gi ming ngm v, tay v
bng, li nh vo ci vi t (kch nhng) m ht, rng mnh lc mt tri mc th i
lm, lc chiu xung li v ng, mc nc ging ung, cy tha rung n, khng dnh
lu g n bc vng. y c l l ngha u tin ca chuyn nhp trin thy
th.
Xa nay, nhng li gii thch v Nhp trin thy th u hi khc vi cu chuyn k

trn v c khuynh hng nhn mnh n vic h ha chng sinh tc gio ha ngi
khc ( pha di) sau khi mnh ng o. Tuy nhin, ci c sc ca Khuch Am
c l nm chng 10 Nhp trin thy th ny. Ni cch khc, v phng cch t
ph s hn ch ca vic cu trc tip chng sinh, ng mn li Huyn Sa S B
trnh by minh bch trong chng 9 Phn bn hon nguyn ri. iu thch th ca
chng 10 l n trnh by cuc du ha (ngao du v gio ha) khng mc ch ca bc
si thnh (bc thnh nhn ngu ngc), vn i xa hn thin ch v hnh ng c thc
mc con ngi (nhn vi).
Nguyn lai, bn ch l hung tin tc (ngc phanh chn trn) trong cu u bi tng
ca Khuch Am l hnh nh ca c Pht khi ra khi ni (xut sn Pht). Tng
truyn c Pht mt mi sau 6 nm tu hnh trn ngn Tuyt Sn mi xung ni, lc
ngi gy g, ngc trn tr xng, ru tc ri b, o mc rch nt. L do ngi
h sn khng bit c phi tip tc tu hnh hay cu chng sanh, iu th c
lm li gii thch. Ch bit chc rng l nh m Pht gio mi c th bt u.
Th nhng, ta c th tng tng Khuch Am chp ln hnh nh ca xut sn Pht

hnh nh ca v ha thng Trung Quc ni danh l B i21. Nhn vt trong tranh r
rng l B i. Tn gi du ha si thnh tr ng y y. L mt nhn vt lch s sinh
ra vo thi Ng i, tht ra khng cch xa Khuch Am bao nhiu nhng t hi u
i Tng, hnh nh ca ng y mu sc thn thoi. Khng nhng mi ngi knh
trng xem ng nh Pht Di Lc ha thn m cn em hnh tng ng lm ti cho
nhiu bc tranh thy mc v thi k. Nh vy, Thp Ngu thc s thnh hnh v
chm dt vi hnh nh ca B i.
Th nhng chng phi c Di Lc trn tri h xung hon thnh li di hun ca

Thch Ca, cng chng phi v thn mun lm tt p cuc i nh B i l ngi
quan trng hn ht i vi Khuch Am. Nhn vt m tc gi Thp Ngu t vo
nim tin tuyt i chnh l con ngi n dt gia ni ch ba (i n). Trung Quc
t xa c truyn thng knh trng ngi n dt gia ch ba. Bay gi s knh
trng y chuyn qua con ngi i lng vng trong ci lc o, chuyn sinh thnh
nhng vt d loi nhng li c kh nng gio ha. Mt mi bi bt lem luc, k y
khng n thun thuc hng n s vn c xa nay. Nu i thoi vi hn, hn s
21
Mt bit thm v hnh tung ca B i qua nhng giai thoi, xin xem thm trong T in Pht Hc
nhm o Uyn, trang 85).

khng hiu g ngoi ting ca ging la. Con ngi thnh bnh nhn b mt lt ba
chng m-cm-ic ang i tm mt ngn ng i thoi mi hng ngy. C l ngoi
ting thn ca ca lo tiu v khc so ng dao ca tr chn tru, khng th c ting
no khc thch hp hn.
Ngoi ra, nh ni trn, trong n bn ca i hc Tenri, d l do ngu nhin i

na, bi cnh bao quanh ci vng trn gi l vin tng bc tranh th 10 ln u
tin khng c mu en ging cc bc t 1 n 9 na m tr thnh trng (nh b bc ra
khi bc tranh). l mt chi tit rt th v. Phi ni t nht hnh nh song vng (h
song) bn trong am ca bc th 8 v th 9 c gii ta ni y vi s xut hin
ca cnh sc bn ngoi am.Ch trong bc tranh th 10, thc cnh bn ngoi mi hin
ra. B i c mt trong th gii ni m thy t mang mang hoa t hng.
khng phi l s khai sinh ca mt th gii mi hay sao? S d ln u tin m n c
c l nh si thnh vy.

Gii Thch V Xut X Thp Ngu
Yanagida Seizan
Li ni u:
Khng bit t hi no, trong chn thin mn ngi ta em ghp bn tc phm Tn

Tm Minh , Chng o Ca , Thp Ngu v Ta Thin
Nghi lm mt b gi l Thin Tng T B Lc . Tuy nhin, c
im chung ca 4 tc phm ny l chng u l nhng cm nang bnh d dng vo
vic tham thin. C th ni ai m c m hiu ht c 4 quyn sch ny th xem nh
tt nghip v thin ri vy. Ta Thin Nghi l sch ch v c th nht v phng
php ta thin, Tn Tm Minh v Chng o Ca c xem nh nhng li ca ngi v
ngha uyn o ca t tng Thin Tng. Ring v Thp Ngu , vi nhng hnh
nh v s chn tru vn gn gi vi tt c mi ngi, trnh by s tu hnh qua tng
giai on mt. Km thm vo l nhng bi k tng bnh ging na. Tt c gip
chng ta hiu c nhng ti tho lun lin quan n t tng Thin Tng v c
gio l Pht gio i tha. Trong 4 tp sch ca Thin Tng T B Lc, c l Thp
Ngu l c nhiu c sc v mi m nu em so vi nhng tc phm c nhan
tng t ra i trc sau n vo i Tng,
Nguyn lai, Tn Tm Minh22 l tc phm m tn ngi vit c qui cho Tam t

Tng Xn, tn ca S t Thin Tng l B t Ma. Chng o Ca23 do Vnh
Gia Huyn Gic, ngi ni tip o php ca Lc t Hu Nng. Cn Thp Ngu
v Ta Thin Nghi, c hai u ra i vo khong gia i Tng.Ta Thin Nghi
by gi nhp vo tr thnh mt b phn ca bn thanh quy ti c ca Thin
Tng cn c bo tn l Thin Uyn Thanh Quy. Trong bn ti bin i Nguyn
mang tn Sc Tu Bch Trng Thanh Quy, n cng nm trong.
Nhn theo quan im lch s, ta thy mi quyn trong 4 tp sch trong Thin Tng T
B Tp u tiu biu cho lch s Thin Tng vo thi i ca mnh. Nu chng ta tra
cu c cn k v tc gi ca chng v hon cnh sng tc l c th hi t liu
vit c mt quyn thng s v Thin Tng Trung Quc c gi tr ri. Ngoi ra
10 bc tranh chn tru trong Thp Ngu l tc phm cc k qu gi ri rt li t
i Tng, cng gip cho chng ta tm hiu v lch s pht trin ca loi kinh Pht
c minh ha bng tranh, v xa hn na, lch s m thut Thin Tng. Ngy nay,
trong cc cuc u gi v trin lm c bn, Thp Ngu bn Gozan (Ng Sn) l
mt trong nhng bn c yu chung nht. Hn na, khng ch nhng k hiu s,
hiu k mi m ngay c nhng nh nghin cu u M v Thin Tng cng bt
u quan tm n Thp Ngu . Bn tc phm c kt thnh Thin Tng T B Lc
t lu c xp hng u trong cc b ng lc dch ra ngoi ng. Hy cn nhiu
khuyt im nh trng dch, ci dch, d dchcn bn ci, th nhng cc tc phm
ny xng ng i din c s sch v v thin dch ra ting nc ngoi. Ngay c
22
Bi k tng gm 584 ch. C cu: Ch o v nan, tuy him gin trch xem s phn bit, chn la
l tr ngi ln trn ng tm n c o (theo TPH nhm o Uyn).
23
Bi ca v s tip nhn trc tip chn l. Trong bi k u c cu: V minh thc tnh tc Pht tnh.
Huyn ha khng thn tc php thn. Nhn mnh t tng Bn lai v nht vt. (theo TPH nhm
o Uyn)

trong vic nghin cu Thin Tng thi cn i v c vic ph bin Thin ra ngoi
quc, bn quyn sch ni trn khng n thun l nhng tc phm nhp mn thi u.
Ring vic xc nh thi i Thin Tng T B Lc c kt hp th v mt lp

chng, vn cha c g r rng nhng t nht, ngi ta bit ch xc l vo cui thi
Kamakura ( khong trc nm 1333), b ny c san hnh Nht Bn. Nu cn
c theo thng l l vic xut bn mt lot thin lc bn Gozan (tc sch v do cc
cha trong h thng Ng Sn m nhim) trn thc t bt ngun t cc bn khc theo
thuyn bun n t nh Tng th c th suy ra l bn quyn y c ngi ta in
gp vi nhau t khi cn bn Trung Quc. V d Ph Khuyn Ta Thin Nghi, tc
phm dy cch tham thin ca Thin Tng bui s k Nht do tng Dgen (o
Nguyn) vit d nhin tha k Ta Thin Nghi ca Thin Uyn Thanh Quy. Chnh
Dgen cng ghi li r rng nh th. Tuy nhin Dgen khng h sao chp nguyn vn
Thin Uyn Thanh Quy m li thm kin ca mnh vo. Nhn v trong phn kin
ring ca mnh, Dgen c khi s dng ng vng, c khi em vo kin ca Tn Tm
Minh v Chng o Ca vo na, do tranh lun v s kt hp 4 quyn li vi nhau
vn cha mang n mt kt qu rt ro.
V d nh khi Dgen bo: Ho ly hu sai, thin a huyn cch, vi thun ti khi,

phn nhin tm tht (Ch sai t ho, t tri cch tr xa vi, va cht phn bit, ci
tm ri ngay tc khc). Li thm rng: Tc tuyt hc v vi thnh chn nhn (Mau
b sch kin thc, ch v vi thnh ngi gic ng). Nu ai khng tham kho nhng
tin ca Tn Tm Minh v Chng o Ca th chng hiu Dgen mun ni g. Nu
bo Ph Khuyn Ta Thin Nghi ca Dgen c l tha k Thin Tng T B Lc
c l xc ng hn l bo n ch tha k Ta Thin Nghi vn c trong Thin Uyn
Thanh Quy. Suy ngh nh th, ta c th nm c ngha ca hai ch ph khuyn
( ni mi gi rng ri). V sau s ni r hn nhng y, xin thng tin ngay l
Nht Bn, c tin l ghp Tn Tm Minh v Chng o Ca vi nhau mt ln vo
thi Heian ri, tuy rng s kt hp gia chng vi Ta Thin Nghi th ch nm trong
phm vi ca Thin Mn T B Lc ch khng ni no khc. Chuyn Dgen
c trng thy Thp Ngu hay cha hy cn l mt nghi vn th nhng vic ng
tng bit n 3 tc phm trn 4 l mt iu khng th ng vc. C th hiu 3 b sch
y c kt hp sn Trung Quc t trc, khi Thp Ngu ra i vo cui th
k 12 th khng cn g cn tr to ra Thin Tng T B Lc nh mt pho sch m
qua chng, ngi ta c c ci nhn khi qut t tng nh Thin.
Th th di thi Tng v c g ngi trong lng thin li chn 4 tp sch ny kt

hp chng li vi nhau. Thin Uyn Thanh Quy c bin son vo nm Sng
Ninh th 2 (1103). Hnh nh lc trong Thin Uyn Thanh Quy cha cha ng
phn Ta Thin Nghi nh ta thy ngy nay. Ch mt thi gian sau c 50 nm,
vo nin hiu Thiu Hng 27 (1157) khi b i Tng Nht Lm c bin tp th mi
thy trong mt b phn ca Ta Thin Nghi m thin s Nht Bn Eisai (Vinh
Ty) sao lc vo trong Hng Thin H Quc Lun ca ng. Th ri n nm Gia
Thi th 2 (1202) khi Thin Uyn Thanh Quy c ti bin, ngi ta khm ph ra
Ta Thin Nghi nm trn vn trong . Thp Ngu cng ra i va vn vo
dp ny.
Sch i Tng Nht Lm l mt cun c tnh cch k khai mc lc da vo hai i

Tng Kinh bn Phc Chu hon thnh ng lc . Trong sch, Chng o Ca
c trch dn ra nhiu ch. Chng o Ca thot tin l mt tc phm ngn cho nn

c trch dn ra hu nh ht ton b. iu ng ch l cng l vo thi im y,
trong nhng ln i Hu Tng Co ph thuyt hoc thng ng, ng u c dp t
do dn chng bng Chng o Ca. c bit c ngi rao truyn l Chng o Ca
c dch thnh 3 quyn qua ting n v c tn sng di ci tn i Tha
Quyt Nghi Kinh.Nh th, i vi i Tng Nht Lm th Ta Thin Nghi v Chng
o Ca c sp xp dng cng v t ngang hng vi i Tng Kinh. Cng
vo thi im ny, tc phm ni trn (Chng o Ca) l i tng ca rt nhiu
sch ch thch v nhng bi ta v bt lin quan cho thy n rt c gii s i phu
quan tm n. Cn l trong sch T nh S Uyn, ni tp hp nhng li ch
thch v ng lc ca tng Vn Mn, ta thy c c nhng ch thch v ch dng trong
Chng o Ca. S xut hin mt cng trnh hun h hc (ch thch kinh in) v tc
phm ca Thin Tng nh vy l cc k him c.
Cn nh Tn Tm Minh th d nhin l t ngy xa v xuyn sut lch s Thin Tng,

lc no n cng l mt tc phm c tn sng. Mi ln i Hu (Tng Co,
1089-1163) ph thuyt hoc thng ng, ng vn hay em n v Chng o Ca ra
dn chng. Theo Nga Vn K m quyn thng v i Hu V Kh cho bit, xa
kia Lang Da Hu Gic tng ch thch Tn Tm Minh ri em ra m lun vi L
Vn Ha v thu lm c nhiu kin hay. L Vn Ha tc l L Tn Hc, mt
chc quan cao sng vo u i Tng. Cng khng nn qun rng i knh dch ca
i Hu l Thanh Yt Chn Liu thuc tng To ng cn tng vit Tn Tm Minh
Nim C. Nu bit rng khi Thp Ngu va xut hin th ba tc phm ny (Chng
o Ca, Tn Tm Minh v Ta Thin Nghi) gy c s ch ca mi ngi th
chng ta s hiu ti sao ngi ta gp chung bn quyn sch vo mt pho, chng
nhng th, cn c th xem rng s kt hp y hu nh l chuyn ng nhin.
Thp Ngu ca Khuch Am:
Chu Hy (1130-1200), bc i thnh ca Tng hc, ghi chp nhng li i thoi

thng ngy ca mnh vi ch t trong cun sch nhan Chu T Ng Loi.
Quyn 126 ca sch thu thp hu nh nhng mu chuyn lin h vi Pht gio.
Chnh ni thy li pht biu ca ng: Thch th ngn mc ngu, Lo t ngn
bo nht (Ci m h Thch ni l chn tru th ng Lo gi l gi cho c lm mt).
Hnh nh vo thi im , v von nhng chng ng tu hnh vi vic chn tru
tr thnh chuyn thng tnh.
Ngun gc ca Thp Ngu tht khng r rng cht no. Vo thi ca Chu t, th
loi tc phm nh th ny qui t thnh t nhiu h thng ri. S tranh v s k ca
chng cng khc nhau. Thp Ngu kt hp trong Thin Tng T B Lc l ca
Khuch Am, hng tn i th ba ca Ng T Php Din. Trc Khuch Am c
Thanh C Ho Thng, trc Thanh C c Pht n Liu Nguyn, ngi no cng
li k tng em chuyn chn tru so snh vi nhng giai on trong i tu hnh.
Thanh C thuc tng To ng, Pht n thuc tng Vn Mn. Trong tng Vn Mn
c thm Pht Quc Duy Bch. Cn Ph Minh l mt ngi tng phi khng
c bit r rng, cng li tc phm. S bn thm v diu ny on sau nhng
nu ta xem Ph Minh l php hiu ca Tng Chi K (1031-1104) th h
Tng l ngi ng mn ca Pht Quc Duy Bch. Tc phm ca cc phi v di
cc dng khc nhau c Khuch Am tng hp li. V hon cnh a y n ra
i th ta bit qua bi ta t u quyn Tr nh Chu Lng Sn Khuch Am
Ha Thng Thp Ngu ri. Trc tin v php h ca tc gi Lng Sn

Khuch Am th ta c th tham kho h sau y:
H ph tc gi v tc phm lin h gn xa ti Thp Ngu
1 Lc T (638-713) 2 Nam Nhc (672-744), ng 2 Thanh Nguyn (?-740), ng 2

Nam Dng Trung Quc S (?-775).
Nhnh Nam Nhc:
2 Nam Nhc (677-744) 3 M T (709-788) 4 Nam Tuyn (748-834) 5 Triu

Chu (778-897). ng 4 Bch Trng (749-814) 5 Quy Sn (771-853) 6
Ngng Sn (807-883) 7 Ng Quan Sn Thun Chi (830-888) (T i Bt
Tng). ng 5 Hong B 6 Lm T (?-866) 7 Hng Ha 8 Nam Vin
9 Phong Huyt (896-973) 10 o Sn (926-993) 11 Phn Dng (947-1024)
12 T Minh (986-1039) 13 Dng K (992-1049). ng 13 Hong Long
(1002-1069).
Chi Dng K:
13 Dng K Phng Hi (992-1049) 14 Bch Vn (1025-1072) 15 Ng T

Php Din (? -1104) 16 i Ty 17 Thch u 18 Vn C 19 Vn Tng
Hoi Np (Thp Ngu Ha Tng). ng 17 Lng Sn Khuch Am (Thp Ngu
Tng). ng 16 Vin Ng (1063-1135) 17 H Khu Nguyn Tnh (T Ngu
Tng), ng 17 i Hu (1089-1163) 18 Pht Chiu (1121-1203), ng 18 V
Dng (1137-1207) 19 Thch C (Thp Ngu Ha Tng). ng 17 H Khu
Thiu Long (1077-1136) Trung Phong Minh Bn (1263-1323). ng 17 Pht
Hi (1103-1176).
Chi Hong Long:
13 Hong Long Hu Nam (1002-1069) 14 Chn Tnh (1025-1102) (Ph Minh

Mc Ngu Ha Tng) 15 Gic Phm Hu Hng (1071-1182). ng 14 Hi
ng (1025-1100) 15 Linh Nguyn (? 1117), ng 15 Hong Sn Cc
(1045-1105). ng 14 Thng Tng 15 T ng Pha, ng 15 Dng Quy Sn
(1053-1135).
Nhnh Thanh Nguyn:
2 Thanh Nguyn Hnh T (?-740) 3 Thch u Hi Thin (700-791) 4 Thin

Hong o Ng (748-807). ng 4 Dc Sn Duy Nghim (751-834).
Chi Thin Hong:
4 Thin Hong o Ng (748-807) 5 Long m Sng Tn 6 c Sn Tuyn

Gim (782?-855) Tuyt Phong Ngha Tn 8 Vn Mn Vn Yn (864-949).
ng 8 Huyn Sa S B (835-908)24.
24
Huyn Sa cng c nhiu hc tr gii nh La Hn Qu Sm v tn ni ting nh Php Nhn Vn
ch nhng dng nh v h khng lin quan n Thp Ngu nn tc gi Yanagida Seizan ngng li
y khng ch thch tip.

Phi Vn Mn: 8 Vn Mn Vn Yn (864-949) 9 Song Tuyn 10 c Sn Hu
Vin 11 Khai Tin 12 Pht n Liu Nguyn (T Ngu Tng). ng 9
Hng Lm (908-987) 10 Tr Mn (?-1031) 11 Tuyt u (980-1052) 12
Thin Y (993-1064) 13 Vin Thng Php T (1027-1090) 14 Pht Quc Duy
Bch (Lc Ngu ). ng 14 Tng Chi K (1031-1104, Ph Minh Mc Ngu
).
Chi Dc Sn:
4 Dc Sn Duy Nghim 5 Vn Nham (780-841?) 6 ng Sn (807-869) 7

Vn C o C (835?-902). ng 7 Thanh Lm (? -904?).
ng 5 o Ng (769-835) 6 Thch Sng (807-888) 7 Cu Phong 8 ng

An Thng St (Thp Huyn m).
Phi Vn C: 7 Vn C (835?-902) 8 ng An o Phi 9 Quan Ch 10

Lng Sn Duyn Qun 11 i Dng (943-1027) 12 u T Ngha Thanh.
Phi Thanh Lm: 7 Thanh Lm (?-904?) 8 Thch Mn Hin Un 9 Hu Trit

10 Hu Vin 11 Thanh C Ho Thng (Mc Ngu Thp Nh Tng).
Nhnh Nam Dng
2 Nam Dng Trung Quc S (Hu Trung, ?-775) 3 am Nguyn (Vin Tng
Cu Thp Tht Chng).
Tn ca Thin s Lng Sn S Vin (Khuch Am) c nhc n trong Ph

ng Lc quyn 17 v Ng ng Hi Nguyn quyn 20 vvth nhng truyn k v
ng khng thy i vo chi tit. Do ch bit ng h L, qu Hp Xuyn v sng
Lng Sn thuc ph Thng c. Trong cc sch , khi ni v ng, c bit di
ci tn S Vin, khng h ng n Thp Ngu . Khi xem ngi son bi ta
cho Thp Ngu xng tn l T Vin th d suy lun rng c l gia hai ngi phi
c mi lin h s no . Nu sc mc mt cht c khi cn tng tng c bit
u S Vin chng phn thn ra thnh T Vin. V sau, khi bn v t khu Tham
hc Tng Thiu, nhn vt bin tp V Mn Quan, cng c ngi a ra thuyt l
ng ny vi tc gi V Mn Hu Khai ch l mt nhn vt. D sao, y chng ta ch
nn ngng li vic ghi nhn c mi hoi nghi y thi, ch hy tm xem S Vin vi
T Vin l hai ngi.
Thm mt chuyn na l vic T Vin gi S Vin bng Tc Cng. Tn ny cha

tng c nhc n trong cc s truyn va nu tn. Tc Cng chc l tn hy (tn
ngi cht, king gi). Hin nay, khng c cch no bit c c danh (tn tht, c
th, tn k) ca ng. Tm li, ci tn Tc Cng ny ch c bit n nh c Thp
Ngu ch chi tit v thn th ca ngi mang tn th hy cn thiu. Ph Thng
c ngy nay l huyn Thng c thuc tnh H Nam. t ny i ng gi l
Lng Chu, n nm i Trung Tng Ph th 5 nh Tng mi i thnh nh
Chu.Cn Lng Sn l ni m Duyn Qun, tn 5 i phi To ng (t l ng
Sn Lng Gii) tng tr tr. Duyn Qun l ngi khai sn chn y. V php h
ca Lng Sn Duyn Qun th ta thy h ph bn trn (nhnh Thanh Nguyn,

chi Dc Sn, phi Vn C).
Theo nh li ta tng qut T Vin vit ra, Khuch Am l ngi son ra c cc

u , k tng v tranh (). D nhin khng nhng ch c bi ta tng qut u
quyn, dng nh chnh T Vin vit ta nh u mi chng. Nhng bi ta
nh ca T Vin cc chng u c tnh cch ph phn kh gay gt ni dung cc
bi tng ca Khuch Am. Tuy nhin bn Lng Sn Khuch Am Tc Ha Thng
Thp Ngu Tng thu thp trong Thin Mn Ch T S K Tng quyn h chi h th
ch c , ta nh v cc bi tng ca 10 chng ch khng c ta tng qut v cc
bc tranh. Thng hoc ngi bin tp Thin Mn Ch T S K Tng lc b cc
bc tranh ra. Th nhng d cho rng y chnh l Thp Ngu ca Khuch Am th
cng phi ch im ni dung cc bi tng tt phi ng nht vi vn bn hin
ang lu hnh. Sau ny xin c php nhc li nhng trong mt quyn sch lm ra
Nht Bn ch thch Thp Ngu v c tn l Juugyuuketsu (Thp Ngu Quyt)
li thy h chp y nguyn cc bi tng y. Li na, bn Thp Ngu hin hnh c
km vo nhng bi ha tng ca Thch C Hi Di v Vn Tng i Lin. Phi chng
do ngi i sau chm thm vo? Ha tng (th ha vn) nhn s dng cc vn ca
bn tng chnh nn c khuynh hng k xo. Tuy vy, chng c th c nh gi
nh nhng li bn. Chng ta thy trong h ph bn trn, hai v ha th ny vn gn
gi vi Khuch Am v mt php h v li suy ngh ca h ni chung khng khc g
nhau.
Theo li ta tng qut ca T Vin, s d Khuch Am t mnh son ra Thp Ngu

l v ng mun i ch cng Mc Ngu ca Thin s Thanh C, vi hng
chnh l li nhng im thiu st ca ngi i trc ng. Thanh C tc l Thin S
Thanh C Ho Thng, tn 6 i ca ng Sn Lng Gii phi To ng. Ngy
nay, tc phm ca Thanh C Ho Thng tuy truyn li khng c y nhng
trong Thung Dung Lc ca Thin s Vn Tng Hnh T i Nguyn, phn bnh
xng ca tc th 32 Ngng Sn tm cnh (Ni lng ca Ngng Sn) c trch dn
t chng th 6 ca Thanh C Ho Thng thin s Mc Ngu cu ni: Tn v
tim thc, t cnh gic s v t chng 12 cu: Nhn v bn khng, thn tm trc
v, c tht tnh tn, huyn huyn o l, mc phn bit v. Nh th c th hiu tc
phm ca Thanh C c tt c t nht 12 chng. Ngoi ra, trong Thnh ch Lc do
Vn Tng Hnh T bin tp, tc th 60 nhan Nam Tuyn thy c (Con tru ca
Nam Tuyn) trong phn bnh xng li thy chp:
Thanh C Ho Thng thin s tng Mc Ngu nht thp nh chng, Thi Bch
sn Ph Minh thin s tng Mc Ngu thp chng, Pht Quc Duy Bch thin
s tng Mc Ngu bt chng. Thng, Minh nh s ng giai hc bin vi bch.
Duy Pht n t chng bch ton phc hc.
(Thin s Thanh C Ho Thng vit 12 bi k tng ni chuyn chn tru, thin s Ph

Minh ni Thi Bch vit 10, thin s Pht Quc Duy Bch vit 8. Trong tc phm
ca hai thy Thanh C v Ph Minh u thy tru t en ha ra trng. Ch c 4
chng ca thin s Pht n th tru trng tr li hon ton en).
Nh th, theo li ngi bin tp Thnh ch Lc th thin s Pht n c vit mt b

tranh chn tru gm 4 chng. Pht n, nh thy trong h ph, l Pht n Liu
Nguyn, tn 5 i k t Vn Mn v sng vo u i Tng. May mn thay, cc
k tng v chn tru ni trn hu nh vn cn gi c hon ho cho nn ta c th

em chng ra i chiu vi nhau xem xt v nhn , khng nh c gi tr lch
s v t tng ca tc phm Khuch Am son. Ch c iu ng tic l trong tc
phm ca Duy Bch, ch thy 6 con tru thay v 8, khc vi iu Vn Tng vit ra.
Du vy, nh nhng iu Thnh ch Lc ghi chp m ta bit con tru ca Thanh C v
Ph Minh trong cc bc tranh v ni dung k tng t en dn dn i qua trng
trong khi con tru ca Pht n theo mt qu trnh ngc li, hnh nh c hm cha
mt thi ph phn bn trong i vi Pht n. iu ny cho thy r rng d c
nhiu bc tin bi khai thc, Khuch Am khng h chn vi ch chn tru v ng
cng mun t mnh a ra mt cch nhn ring. Nh c bit qua ni dung vn bn,
Khuch Am khng gi li nhng chi tit tru en dn dn ha trng hay tru trng tr
li en tuyn ca h m t trng tm vo vic tm tru (tm ngu), bt c tru (c
ngu), chn tru (mc ngu) ri qun tru (vong ngu) cng nh qun c tru ln
ngi (nhn ngu cu vong) trc khi dy phi bit quay v vi th gii hin thc.
iu ny chng t Khuch Am theo mt trnh t suy ngh khc vi hai li ngh ca
ngi i trc. Chnh T Vin, trong li ta, cng nhn mnh im .
T tng ca Thp Ngu :
Nu em Thp Ngu i chiu vi Mc Ngu ca Ph Minh, chng ta s thy

nhng nt ti mi v c o m Khuch Am mang li. Theo s suy lun ca chng
ti (Seizan) th Ph Minh l o s Tng Chi K, mt nhn vt ni ting ng thi.
Vic cho n nay, truyn k v ngun gc tc phm ca ng Tng khng c bit
n r rng, l do chnh chc c l lin quan ti mt nhc im no . Tc phm
c ph bin rng ri Trung Quc li l tc phm ca Ph Minh, b qua vic ng
c im khng snh kp Khuch Am. Nht l l trong ln ti bn Ph Minh Thin S
Mc Ngu di i Minh, Thin s Vn Th Chu Hong (1535-1615) ta,
i nh sau:
Di Gio Kinh c chp: Ging nh trong vic chn tru phi cm roi iu khin,
khng cho n sng ra p ph hoa mu. Mun bn v chn tru phi bt u t .
Cn nh cch cho n th ging nh vic M T (o Nht) c ln hi (hc tr l)
Thch Cng (Hu Tng): Ngi y ang lm cng chuyn g?, Thch Cng
tha: Chn tru! M T hi tip: Chn tru, ngi lm nhng g?. Ngi hc tr
p: C mi ln n chy vo m c n th con nm giy x mi ko li. Nh th l
ngi gii vic chn tru. Li na, lc i Quy An Cng (Trng Khnh i An?)
vi Quy Sn c ni: Ta n nng ta ca Quy Sn m khng hc c thin ca
ng, ch lm ci vic chn mt tht tru. Cng vy, Bch Vn oan Cng (Bch Vn
Th oan) i vi Quch Cng Ph cng vy, ch hi ng y c mi mt cu y
ngha: Th tru thun cha? Nhc bng khng t mnh chn c th phi nh
ngi khc chn. C kim c bao ngi ni rt nhiu v r rng v iu ri. Sau
li c k (m ch Ph Minh) mi em v thnh tranh, bt u t V mc (Cha nui)
cho n Song mn (Qun c hai), lit k ra tt c l 10 bc. Con tru bt u th
en, sau tr thnh trng.Ph Minh li vit cho mi on mt bi tng. V Ph Minh
th vn cha bit l nhn vt nh th no, cng nh ha v tng c hai c phi do mt
ngi lm ra hay khng. Xin khng em ra bn y. Ch bit nhng bc tranh y c
ngha su sc, nhng bi tng th li gn gi m xa xi. Ngi hc c th em
theo bn mnh hiu v ci c v ci nghip ca mnhNgoi ra li c k (m
ch Khuch Am) em v ra thnh mi bc tranh t Tm ngu (Tm tru) cho n
Nhp trin (Vo ch), so vi b tranh hin ti th chng khc bao nhiu (i ng tiu

d),.Vy xin em vo cui sch tin b tham kho. (Nm Vn Lch K Du,
ngy sinh ca Nh Lai, k hu hc Chu Hong knh ).
Vn Th Chu Hong xem Mc Ngu ca Ph Minh l chnh. ng xp tc phm

ca Khuch Am vo phn ph lc. Ngoi bn do Chu Hong ti bn cn c nhng
bn khc xut hin t sut i Minh cho n hi Thanh s, km theo rt nhiu ha
tng. Chu Hong ch k cc bi tng ca Khuch Am nh mt trong nhng bi ha
cho bn Ph Minh m thi. Ngy nay ta kh bit cch thc pht hnh vo thi Minh
nh th no, ch bit gn y nhng bn Thp Ngu lu hnh Trung Quc u
thuc h thng bn Ph Minh. Ngay Triu Tin cng chung mt cnh. Trong khi ,
bn Thp Ngu ca Khuch Am khi c em t bn Tng qua Nht th c
tng l Ng Sn cho trng khc ngay. H chng nhng gia thm ch thch m cn
ph bin nhng tc phm ch thch y mt lt vi Thin Tng T B Lc. Hin ti,
Thp Ngu l mt b phn ca Thin Tng T B Lc ang lu hnh, vn c km
thm c th waka ca thi tng Shtetsu (Chnh Trit, 1381-1459). Vic waka c in
vo trong l thc o trnh thm thu su rng ca tc phm ny ti Nht
Bn.Wakan Rei-shuu (Ha Hn Lng Vnh Tp, khong 1012) l tc phm dng
gii thiu n v nhng renku (cu th renga tc th lin ngm) vit bng hai ngn
ng Ha Hn vo thi Muromachi a Khuch Am Thp Ngu ln nh cao.
Shtetsu vn l tc gi i biu ca th th wakan renku (lin ngm Ha Hn gm
nhiu n v 17 m tit, trong c hai cu 7.7 v chi 14 m Nht v mt cu cht vi
5 m Hn).
Tm li, Nht Bn ngi ta ch bit Thp Ngu ca Khuch Am. Mi n thi

cn i, ngi Nht vn khng h bit s tn ti ca nhn vt Ph Minh. D nhin, v
sau, tc phm ca Ph Minh - v c Vn Th Chu Hong ti bn nh ni nn -
t chn ln t Nht. Cng lc, ngi Nht li tip nhn nh hng ca cc in dn
t Triu Tin na nn vo giai on gia i Edo (khong th k 18) th xut hin
nhiu bn Ha khc tc n bn bn x v n. Thm ch c k m phng chng
ch ra Nho Gia Thp Ngu . Tuy nhin, khi ni n Thp Ngu , ngi Nht
ch ngh rng Khuch Am mi l h ch lu. Sau y, hy th tm hiu ti sao hin
tng ny xy ra.
Thc ra, s ph bin rng ri ca Thp Ngu (Khuch Am) c lin quan mt thit
v su xa n vic Tng Thin ca phi Dng K tng Lm T l h t tng c
Nht Bn du nhp v hp th sut t i Kamakura (th k 13 n gia th k 14) cho
n thi Muromachi (gia th k 14 n th k 16). Thp Ngu ca Khuch Am
chnh ra tc phm phn nh r rng nht qu trnh tu tp ca ngi tham thin theo
phng php ca phi Dng K. Ni cch khc n bit trnh by mt cch kho lo
ngha ca cc cng n. Gi y, hiu ci c sc ca Khuch Am so vi Ph
Minh, ta th nhn li mc ca mi bc tranh:

Sau y bng so snh cch xp on v mc gia Mc Ngu ca Ph
Minh v Thp Ngu ca Khuch Am:
Ph Minh Khuch Am
- V Mc nht nht Tm Ngu.

- S iu nh . nh Kin Tch.
- Th Ch tam tam Kin Ngu.
- Hi Th t .. t c Ngu.
- Thun Phc ng . ng Mc Ngu.
- V Ngi lc.(cng nh trn)
- Nhim Vn tht ..(cng nh trn)
- Tng Vong bt.. lc K Ngu Quy Gia
- c Chiu cu.. tht o Gia (c bn chp Vong
Ngu Tn Nhn hay o Gia Vong Ngu).
- Song Mn thp .. bt Nhn Ngu Cu Vong (c bn
chp Nhn Ngu Bt Kin).
- .. cu Phn Bn Hon Nguyn.
- .. thp Nhp Trin Thy Th.
Thp Ngu d sao cng ly ha v tng lm trung tm. Nu ch i chiu mc

ca hai bn thi th chng thu lm c bao nhiu. D vy, qua s so snh cc
mc bn trn, chng ta cng c th nhn thy phn no nhng nt c sc ca tc
phm Khuch Am. Chng hn on th 10 Song mn (Qun mt c hai) ca Ph
Minh ch tng ng vi chng 8 Nhn ngu cu vong (Qun ngi ln tru) ni
Khuch Am. Khuch Am c ng 10 on ca Ph Minh trong vng 8 chng ca
mnh v kt thc n Nhn ngu cu vong. Sau ng gia bt to thm hai
chng 9 Phn bn hon nguyn v 10 Nhp trin thy th. Trung khu ca t tng
Khuch Am nm hai chng ny. Nh thy rt r nguyn tc Thp Ngu ,
chng 8 c minh ha bng mt vng trn trng khng (vin tng), chng 9 l
cnh thin nhin vi hoa n nc tri, cn chng 10 c ng B i vc bao chng
gy. N khng tng trng cho qu trnh xut th gian (i ra khi cuc i) m l
hon quy th gian (tr li vi cuc i). Trong khi l tng ca Ph Minh nm
trong my ch ch qun minh tnh, mn tuyt v k (tp trung im lng, qun ht
khng bm) th Khuch Am ch mun c th ha vic tr li rong chi trong ci ta b
nh bn ( hon lai u th du h). T tng thng thin v l tng thn thng du h t
c nh kt qu ca s tu thin vn c t xa bn n nay hon ton c
Khuch Am em xung mt t ny. Lp trng xem Thin nm trong cuc sng
thng nht xng bi thin gia i ng c khai thc v ging gii tn
tng qua tc phm ca Khuch Am. c bit l t tng Thin c sc y ca Trung
Quc c Khuch Am tm tt nh nhng cng thc qua tranh v. hng ny
khng phi l khng lin quan g vi nh t chc ha thin cng n. (Khu Phong)
Tng Mt (780-841) trong Vin Gic Kinh i S Sao quyn nht chi h ni cu
sau y m ni dung cho thy ng t vn trc c Thp Ngu :
V chng sinh bi gic duyn trn, lu lng phiu nch. Pht d thnh o nhip chi,
phn bn hon nguyn. (Rng chng sinh nh mt bn tnh chn thc, quen ch bi
bm, tri ni m ui. Pht em thnh o gip cho v li ci ngun).
Chng 1 Tm ngu c ch bi gic hng trn v chng 9 m ti l phn

bn hon nguyn, chng u c y. Vic tu thin l i vng tr li v ngm
ngh su sc hn (vin hon thm ha) ch khng phi l bay thng mt ng ln
cao (trc tuyn thng thng). i n ni n chn l tr li tha ban u.n ng
cng c ngha nh vy. Khuch Am bit c th ha nguyn l m Tng Mt
ra. c sc ca thin cng n nu nm bt c c l nh s c th ha .
Lc u, Thp Ngu nhm vo vic pht trin s hng thng trong qu trnh tu
hnh. Tc phm ca Ph Minh trnh by r rng iu . N cng ging nh cc
Mc Tng (tranh chn voi) ca ngi Ty Tng (m ta s c dp nhc li). Th
ri Thp Ngu ca Khuch Am, sau khi sau khi trnh by v s tu hc
hng thng, thm vo hai chng 9 v 10. Th gii ca Phn bn hon nguyn
v Nhp trin thy th r rng thot ra khi khung cnh trc y. Hai phn ny cn
c th c xem nh t th ca ngi ng o (chng v). Th nhng khi
Khuch Am bao gm n vo qu trnh tu hc th tt c qu trnh y ha thnh
chng v v chng v khng vt ra ngoi khung cnh sinh hot hin thc.
Chng l s tu hnh thc s (thc tu) trong sinh hot hng ngy (hin thc sinh
hot). iu tr thnh mt ti ca Thin Tng k t i Ng T Php Din v
trnh by di dng ca bit bao nhiu cng n (khn thoi) v c nguyn l ha
mt cch tinh vi. t nht, vic lu hnh Thp Ngu Nht c lin h mt thit vi
s hc tp bng cng n). Nu tch tc phm ny ra khi vic y, c l s gy ra s
hn lon trm trng trong vic tu chng.
By gi, xin trnh by li ph bnh ca Linh Phong Tr Hc (1599-1655), hc gi ni

ting ca phi Thin Thai, sng vo i Minh v l mt nh tu hnh chuyn tm nim
Pht. Lp lun nh sau ca ng i din cho nhng li hiu sai lm i vi Thp
Ngu ca Khuch Am:
Khi ch Pht thuyt php thng dng nhng th d c tnh cch b phn hay nhng
th d c tnh tng qut. Cng n v chuyn nui tru c ni nguyn l c bn ca
o Pht c th tm thy ngay trong i ny ni ta ang sng, mt khc li mun bo
rng Pht php tn ti trong s tu chng vnh vin. Hung g trng hp nhng k tu
hnh t ti ch vin mn (vin gio), vt khi a v lc tc Pht, tm cnh
thng gi c trn vn thin chnTrong nhng bi tng v mi con tru, qua s
phn chia cc giai on, c ci g n khng i cng mt hng vi tm tnh ca ngi
tu hnh.Nu cho php ti pht biu th chnh l T s thin th mc cho ngi
lnh hi ly, cn Nh Lai thin th c nm mng cng khng lnh hi c (Linh
Phong Vn ch i S Tng Lun quyn 7, Bch ngu thp tng t bt).
y, Tr Hc mun phn i t tng tu chng ca Thp Ngu . Vo thi ,

Thin ri vo s khng nh hin thc mt cch cc oan, xem vic tr gii, nh hu
thy u khng cn thit, ch chy theo ci gi l khu u thin. Tr Hc cho rng
v mun thot ra li thin p dng ng thi m Khuch Am son ra Thp Ngu
. C th l ng nm bng chng v s mun thot ra hai chng 9 Phn bn
hon nguyn v chng 10 Nhp trin thy th. S hiu lm vn ko di mi n
nay. Cho nn c th ni s ph bin Thp Ngu ca Khuch Am Nht cng gip
ta hiu rng s khc nhau gia thin Trung Quc v thin Nht Bn c trong thc t.

Mc Ngu ca Ph Minh
Thi i Ph Minh son Mc Ngu :
Nh ni trn, tc phm ca Ph Minh c ph bin rng ri Trung Quc

vo thi cn i, th nhng t xa cho n lc , hon ton khng ai hay bit n n.
C thuyt cho rng tc gi ca n l mt ngi sinh ra sau c Khuch Am. T Vin
trong bi ta t ph phn Thanh C ch c nhc g n tn Ph Minh u!
Tuy vy, suy i ngh li, tc phm ca Ph Minh v Thanh C u theo mt khuynh
hng. t nht l ngi ta bit n tc phm ca Ph Minh trc khi c Thnh ch
Lc. Cho nn, n khng th ch xut hin ln u tin k t thi cn i thi u. c
bit l trong tc phm Ph Minh, lc bt u c nhng bi ha tng ca Vn Am.
Ha tng ca Vn Am nu em so snh vi nhng bi cng mt th loi ca cc thin
s i Minh th tnh cht c hi khc.Nguyn tc ca ha tng l ngi vit n phi
sng cng thi vi tc gi. D nhin, khng ai r Vn Am l ngi nh th no nhng
nu ng ta chnh l Thin s Vn Am Chn Tnh, i th 2 ca tng Hong Long, tc
l Bo Phong Khc Vn (1025-1102) th Ph Minh phi l ngi sinh cng thi i
vi ng ta.
ng thi, nhiu ngi c tn Ph Minh, th nhng khng thy Ph Minh no

Thi Bch sn. Trc y, chng ti (Seizan) c n mt ngi tn l Thin
Trc Ph Minh thin s. ng l tc gi ca Hng Sn Bo Quyn, tc l b Qun
Th m B Tt Bn Hnh Kinh m hai ngi Nht Tsukamoto Yoshitaka (Trng Bn
Thin Long) v Yoshioka Yoshitoyo (Ct Cng Ngha Phong) cn gn gi c.
Mt nhn vt khc m ti cng ng l Ph Minh, l o s Tng Chi K, ngi
tng vit ta cho b Lng Gi Kinh ni ting gm 4 quyn v c lin h su xa vi
tng Hong Long bui u. Tuy chuyn ny hy cn trong vng gi thuyt nhng ti
cng xin php c trnh by ra y i iu:
1- Theo Hng Sn Bo Quyn in nm Cn Long 38 (1773) m Yoshioka Yoshitoyo

cn gi c th ngy 15 thng 8 nm Sng Ninh th 2 (1103), khi Ph Minh thin s
xong kha h ta 3 thng tri ngi cha tn l V Lm Thng Thin Trc T,
bng c mt v lo tng n khuyn bo ng rng: Nh thy tu thin kiu v thng
tha chn chnh, ch mt mnh tip c vi ci thng tha. Th th lm sao cu
c i chng sinh linh. Vy thy hy hnh ha thay cho c Pht, rao ging cng

khp i chng cp trung h th no l tam tha (m thanh tha, duyn gic tha, b
tt tha, LND) v n tim (n ng, tim ng, LND). Nu lm nh vy, thy s bo
p c cng n ca Pht. ng li c nhc nh rng hng dn cho i chng
cp trung h, hay nht l ging ngha v hnh trng ca Qun Th m B Tt m
cha ny c quan h su m cho nn Ph Minh thuyt php v ch v ghi
li ni dung trong Hng Sn Bo Quyn. Ta chnh thc v y l Qun Th
m B Tt Bn Hnh Kinh, Thin Trc Ph Minh thin s bin tp, Giang Ty Bo
Phong thin s lu hnh vv(xem o Gio Nghin Cu 4 quyn do Yoshioka
Yoshitoyo v M. Suwamie bin, 1971). Cn vic xem ngi bin tp y, Ph Minh
thin s, chnh l o s Tng Chi K th ng Yoshioka dn nhng iu ghi chp
trong sch Chnh Tn Tr Nghi V Tu Chng T Ti Kinh Hi Gii, bn nm Sng
Trinh i Minh. Theo quyn Hng Sn do l Khai Quc Cng nh Tng tn
Tng Chi K son. Ngoi ra, trong Khc V Cu Vn (Khc v V l hai tn sng)
quyn 6 ca ngi i Tng l Chu Bin (quyn 27 nm trong Tri Bt Tc Trai tng
th), thuyt ny cng c nhc li mt cch r rng. Th th Ph Minh c th l o
hiu ca Tng Chi K, lc v gi c b nhim chc C Linh Tin Qun S.
2- Chng c th hai n t sch Lng Trit Kim Thch Ch ca Nguyn Nguyn i

Thanh, quyn 7 ch gm mt thin nhan Tng Trng Lp i Bi Thnh o
Truyn (Truyn k v vic lp li bia vo i Tng ni B Tt i Bi Quan m thnh
o). Tuy phn u v i ch khc tht thot nhng nhng g cn gi li c
trong quyn u nht tr vi ni dung ca Hng Sn Bo Quyn. Theo li ghi ch
cui sch th ni dung vn chp nhng li ca Ngha Thng t nm Thnh Lch
th 2 (699), tip n l bi hu ta vit vo ngy sc thng 9 Canh Thn tc nm
Nguyn Ph th 3 v nhng ghi chp din bin vic lp li bia (trng lp) ca tng
o Dc cha Hng Chu Thin Trc T nm Sng Ninh th 2. ng ch l nhng
g vit trong bi hu ta, ni dung hon ton nht tr vi Khc V Cu Vn. i cho
rng t Hng Sn, Nh Chu l ni c vt tch ca truyn thuyt Quan m ha
thn:
S tch Hng Sn Thin Th Thin Nhn i Bi B Tt tc chuyn Quan m ha

thn qu l chuyn khc thng. Ngy cui nm tit trng ng nm Nguyn Ph th
2, ta ra lm quan th Nh Chu l vng bao gm ni Hng Sn. Sa mn tr tr
thy ta n chi bn k li nhn duyn ca B Tt nn xin chp li thnh mt
thinTr tr ni: Xa kia lc bn o cha Linh Cm Nam Sn, tm thy trong
trong mt ngi nh c ch vng v mt quyn sch ta Hng Sn i Bi Thnh
o Truyn. l iu Chung Nam Tuyn Lut S nghe ni v ghi li v vic Quan
m ng ha
Ngi xng ta (d) trong li ta c l l Tng Chi K v cng l Ph Minh nhng

khng thy son gi r tn ngi vit. Vn nm ch my trang tht lc hay l
t lc u c lm cho m h.Th nhng ngi bin tp Lng Trit Kim Thch
Ch cho bit r rng tm bia ny nm nh hc ca ph Thiu Hng v c lp ra
vo nm Sng Ninh th 3 (1104). Thng tin n nay ch c chng .
3- Tsukamoto Yoshitaka th trong bi vit nhan Tn Ngng th Pht Quan m

di dng n b Trung Quc vo thi tin cn i (trong mt c san v n
Hc nhn k nim sinh nht 60 ca Tin s Yamaguchi vo nm 1955) n Long
Hng Pht Php Bin Nin Thng Lun ca Thch Tht T T quyn 13 gin tip
nhc n vic o Tuyn i ng bo rng Quan m i S nguyn gc l thin

thn (thn tin trn tri). Ni dung cng ging nh nhng g thy trong Hng Sn
Bo Quyn. Trong thi gian Thch Tht bin quyn ny, Ph Minh thin s gii
thiu i Bi Thnh o Truyn v s tch ny c loan truyn rng ri n mi
tng lp.
thi im hin ti, khng tm u ra bng chng ghi chp Thin s Ph Minh tc
Tng Chi K, ngi bin tp Hng Sn Bo Quyn, tng son Mc Ngu .
Ngi ta cng ngh rng ci tn Thi Bch Sn c th lm lin tng ngay ti Thin
ng Sn nhng cng cha ai ni Tng Chi K c thi Thin ng Sn v v tr
chnh xc ca Thi Bch Sn l ch no cng khng ai bit. Duy c mt im r rng
l i Bi Thnh o Truyn v Mc Ngu u c son ra vi hng lm
phng tin gio ha ngi thng dn. V sau, vo i Minh th Vn Th Chu
Hong khng nhn nhn truyn thuyt v Quan m ca Hng Sn Bo Quyn, coi
l chuyn c by t ra (vng m) v rt n ra. C phi chng Chu Hong v
bit tc gi ca Ph Minh Mc Ngu l ai nn c tnh khng mun ai r v iu
? Li na, trong ni dung Ph Minh Mc Ngu , ngi ta thy c nhiu mu sc
o gio. V d vic ci my trng bay ln tri hay bc tranh by ra cnh bc u
tht tinh trn nn tri, tt c u xa vi i vi quan im chnh thng ca Pht
gio.Chm my en nm trong bc tranh th nht gy ra cm tng c ci g khng
bnh thng. Trong vn t Ph Minh Mc Ngu , thy thiu mu sc c bit ca
Pht gio Thin tng. Trong khi th vn t ca Hng Sn Bo Quyn dng kh
nhiu Thin ng v c mu sc t tng nh Thin. Tuy rng nh bin tp Ph Minh
cho ta thy ng c kin thc chnh xc v Thin nhng cha chc ng l mt thin
tng. Mt khc, trong bi ha tng ca Vn Am, ta thy khuynh hng Thin ni ng
cn hn Vn Am mt bc.Vic suy nh y l tc phm do chnh tay Bo Phong
Khc Am c l ng c chp nhn. Vic Mc Ngu tr thnh tc phm c
cng nhn nh ca Thin Tng l v n c t trong bi cnh thi i lc . .
Cui cng, khi bn v thi im Ph Minh Thp Ngu ra i, khng th no b

qua s c mt ca Mc Tng (Tranh Chn Voi) vn truyn n t Ty Tng.
l mt tm tranh mc bn vi chiu cao 35 cm, chiu ngang 30 cm, trong v 12
giai on ca mt con tru en dn dn bin ha tr thnh thun trng. Mi bin
ha u c km theo nhng li kinh vn dn dng cho vic gii thch. My nm trc,
gio s Kagiyama Yuuichi i Hc Kyto em t Ty Tng v nhiu bc ha
tng v li ko s ch ca ngi trong nc. Tuy vy, nin i cng nh ngun
gc ca chng khng c r rng. Cch chia ra lm 12 giai on ca Mc Tng
ging nh tc phm ca Thanh C, t tng cng c khuynh hng gn gi. V thi
i, chng c nhiu kh nng xut hin trc Thanh C.Nh th th mun tm ngun
gc hnh thc Thp Ngu bt u vo i Tng Trung Quc cng c th i kim
bn Ty Tng! Vn nh th cng ngy cng phc tp. By gi ta hy th tm trong
phm vi Thin Trung Quc xem qu trnh cu t no a y n vic khai sinh
nhng bc tranh mang tn Thp Ngu .
Nhng tc phm m ng cho Thp Ngu :
Nh cp n, trong li ta Ph Minh Thin S Mc Ngu , Vn Th Chu

Hong tng k ra t liu Pht Gio v Thin Tng c tn l Di Gio Kinh v vn p
gia M T o Nht v Thch Cng Hu Tng m ng xem nh nhng ngun ci
ca mt chui tc phm c tn gi l Thp Ngu . Chng u thuc loi t tng
tng c tnh cch tin khu. T tng mc ngu (chn tru) nm trong kinh in

l iu khng c g ng. Nguyn tp qun coi trng con tru tn ti lu i cng
vi lch s vn minh nng nghip. Trong nhng n tn pht qut c khu vc kho
c ni ting Mohenjo-daro25 c khc hnh con tru ta thin. N l bng chng ngun
gc ca Thin nhng ng thi cng l bng chng ca t tng sng bi con tru.
Thc ra, tn ngng thnh ngu ca n thi c xut hin di nhiu hnh thc, c
k cng khng ht. Tn c nhn ca Thch Ca l Gotama, c ngha l con tru.
Trong kinh Php Hoa, c cu chuyn v con tru trng ngoi cnh ng khng.
Cnh ng m ch trng thi hoang d nhng con tru trng r rng l tng trng ca
vn minh. Nh th, con tru trng trn cnh ng khng (l a bch ngu) khng
ch n thun l hnh nh ca thin nhin trc khi vn minh cha ti.
Kinh Nit Bn c ni n thuyt ng v tc nm mi v. Con tru trn nh Tuyt Sn

n mt th c tn l nhn nhc, c rt nhiu sa. T sa (nh) ca n sinh ra lc (nh
trp tinh cht), t lc sinh ra t (sa m c), t t sinh ra v h (v ngon ngt ca
sa tinh ch). Cng nh th, li thuyt php ca Pht v l chn l nn c v h
thun cht, ti cao. Ci em qu trnh tu hnh o Pht nu c em ra v vi k
thut nui tru cng tng c trong kinh A Hm. K nui tru l i biu xng ng
nht ca ngi t ti gia. Li Vn Th trch t Di Gio Kinh cng l mt bng
chng ca vic y.
L do ti sao nhng Pht gio bui u Trung Quc quan tm n v d v con

tru nh th, ta c th suy ra mt cch d dng. X hi Trung Quc cng l mt x
hi c truyn thng canh nng t c xa nh n vy cho nn ngi Trung Quc
khi nghe nhng li thuyt php em con tru ra lm v d th cm thy gn gi vi
mnh ngay. C xem chuyn Ha Do ngi t chi khi c bit vua Nghiu mun
nhng ngi cho mnh. ng ta khng mun nghe chuyn nh bn y nn xung sng
Dnh ra l tai. So Ph, ngi chn tru, ght hnh ng nn c dt tru ln
thng ngun sng Dnh ung nc. Mt khc, hnh nh con tru xanh (tru mu
en) m Lo T ci ra ngoi Hm Cc Quan li l mt hnh nh i chi v c
ph phn i vi con tru trng, l tng ca Pht gio. Nh vy, qua trung gian
ca tn ngng v thnh ngu, Pht gio c c ch ng an ton trn t Trung
Quc ri vy.
Vi s pht trin ca Pht gio Thin tng k t thi Trung ng tr i, tn ngng

v thnh ngu ni trn li cng thm gn gi ngi ta.Con tru ca Thin, nu so snh
vi cc linh th khc trong kinh in Pht gio nh s t v voi th tanh mi bn
(gn gi vi ngi dn qu) hn. Trn thc t, cng vo thi Trung ng, Thin
t t ri b cn c Hoa Bc xung Hoa Nam v con tru tr thnh mt sinh vt
thn thit ngy m trong cuc sng thng nht ca thin gia, Bi v phng php tu
hnh mi thi l lao ng sn xut (tc v, LND). Thc tng ch l tt c nhng
cng vic lm t nui thn. Con tru (thy c ngu) xut hin thng xuyn trong
cc sch dy v thin thi y cha phi l con thnh ngu, l tng ca s gic ng.
Nam Tuyn, ngi nhn php t ca M T, trc khi vin tch, ha vi hc tr l

mnh s thc sanh lm con tru lao ng ni nh ca ngi n vit trc ngn ni.
Quy Sn, k ni nghip Bch Trng, cng l u ca mt cu chuyn tng t
c truyn tng. Khi mun thc sanh trong thn th con thy c ngu, cc v y
25
Di tch ca nn vn minh Indus pha nam Pakistan, hu ngn h lu sng Indus. Du vt ca
th c 6 7 tng, phn vinh vo thi im khong 1800 n 2300 nm trc cng nguyn.

khng nhm ti vic thnh thnh ngu u. Thy c ngu ch tng trng cho kt qu
ca ci nghip i i kip kip (tc nghip).Nam Tuyn vn hay bo t ca ng
rng : Ch Pht tam th khng bit v ci (bn) hu. Con tru c (ly n bch c) kia
th li bit c. Con tru (thy c ngu) l con tru cy (canh ngu). Bng s lao
ng, n xa ci tc nghip ca nhng kip trc. Trong giai on ny, con tru trng
ngoi ng khng (l a bch ngu) v con tru (thy c ngu) ny c xem nh l
mt.
Trong thn c ngi nhng li cho Dc Sn Duy Nghim ci chung tru v ng

dng ch dng mt tng ng u tin. Cu chuyn ny khng ch c
dng ni v s quyn bin ca Dc Sn m thi. C mt li suy ngh xem chung
tru tiu biu cho tng ng. Mt trong nhng Thp Ngu c vo i Tng trnh
by con tru en ha thnh tru trng ri sau ang trng ha en tr li. C th ni
rng ch mi ny cho thy Trung Quc, v d v tru thng da trn s bin
ha, i mi. Nh th, cc Thp Ngu i Tng v nhng Mc Tng trong
kinh in ca Pht gio Ty Tng c thit lp trn nhng nn tng suy ngh kh
khc nhau. Tc phm ca Khuch Am li nm v tr cc bc ( ni, xa nht i vi
trung tm im).
Tm li, cho d t tng ca Thp Ngu c gc r l kinh in i chng na, s

ra i ca n hon ton ph thuc vo s khm ph ra hnh nh con tru mi m ch
c t Pht gio Thin tng thi Trung ng. c bit hn c l nh nhng bin
dng lin tc ca ch ny m chng ta c nhng hnh thc din t th nghim vi
nhiu bc tranh (ha) v bi k (tng) m vo i Tng, s xut hin song song vi
thin cng n. Thin cng n l s ti bin tp ca thin vn p bt u t i ng
di mt dng thc mi. Phng php tu hnh theo tng nc thang l mt cng hin
c tnh k thut ca thin cng n. Cng n thin i Tng trong qu trnh pht trin
ca mnh sinh ra Thp Ngu . Nh chng ti ku gi s ch ca c gi
trong phn li bn cc bi tng, bn trong sng lm thnh mt v kch c nhiu mn
ni tip (lin ta quan kch) bng mt lot ha v tng, cng vi s xut hin ca din
vin, sn khu t n rt quan trng v c sp t trnh by mt ch n du.
Trong tc phm ca Khuch Am, con tru ch ra mt c mi 4 ln trong khi sn khu
th khng thay i t u n cui. Vi s kt hp vi khung cnh sn khu, y
vn c xem nh ch mi v n du, tc phm ny c mt chiu su t tng
cha tng c t trc n nay. Sn khu ny, ni trng ra, l ci vng trn (vin
tng) vy.
Vin tng nh mt sn khu:
Nguyn lai, Thp Ngu ca Khuch Am c hai ch , l con tru v vng trn,
v chng l hai tm im ca tc phm. Tru v vng trn tuy hai m l mt nhng
trng im ln hi nghing t pha con tru qua vng trn. Vic ny xy ra cch
no th chng ta s lm r ra trong phn sau. Trong tc phm ca Ph Minh th vng
trn (vin tng) bt u xut hin cui cng tc bc ha s 10 ( thp ) th
nhng trong Thp Ngu ca Khuch Am th n c trnh by t bc s 1. Cn
ch mt im quan trng l lc cha c v vin tng cho lm.
Sng to ra vng trn (vin tng) l mt im c o ca Thin Trung Quc. N

tng trng cho mt trong nhng ci mi m ca i ng. Tuy vy, iu thch th
hn c cho nh nghin cu l ngi ta hu nh ch nhiu v vng trn y v c th

ha n k t khi c s tng gia mi quan tm i vi con tru. Vin tng c l c
ngun gc t Pht gio n cng nh trng hp hnh nh con tru (thnh ngu).
Nh ta bit, di mt con ngi, Pht gio c biu tng ha trc ht bng
hnh nh mt vng trn. Ngy xa, trc khi biu hin qua tng Pht26, Pht gio
c c th ha bng hnh nh bnh xe hay php lun, sau n bin thnh vng
ho quang tng trng cho c Pht. Tng truyn vo th k th 1 khi Pht gio bt
u truyn vo Trung Quc, vua Minh (28-75, tr v 57-75, thi Hu Hn) c hm
nm mng thy mt v thn mang mt qung sng nh nh sng mt tri ng sau gy
(unaji) t trn khng trung h xung cung in. Vic em vng ho quang v thn
mang sau lng (bi quang) so snh vi hnh nh ca qung sng mt tri (nht quang)
hy cn l mt ti th v bn ci, nhng ni chung, c im ca cc tng Pht
bui u l qung sng hnh trn (vin quang) y. Ci khc nhau gia tng Pht v
tng thn ca cc tn gio khc c l l qung sng t sau gy. Nhng bc bch ha
hnh nh ca Pht trong cc thch ng n Hong cng c vi tc phm cho ta thy
ng sau chng c mang vng nh sng ln v kh r, c th lm chng ta ngh rng
phi chng ci ngi ta mun v l vin tng? Nu nhn cho k th qung sng y
c t chng cht ln nhau hai ba tng, ngay c bao trm ton th tng Pht.
Ngoi ra, trong s tc phm ngh thut goi l Tam gic duyn thn th knh, knh
vnh ba gc c hnh linh th ca i Hn c vo bui u th k th 3, c ci mang
hnh nh ca cc v thn ng sau lng c qung nh sng (vin quang) ngi trong t
th kit gi. R rng l hnh nh ca Pht. Nht, tam gic duyn th thn knh
hnh nh ch tm thy c trong cc ngi m c (kofun)27. Vn xem ai ch to
n hy cn cha c cu tr li nhng c th ni rng trc khi Pht gio chnh thc
c truyn b n Nht Bn, thc ra ngi ta c hnh nh ca Pht ri v iu ny
rt ng lu . D l Trung Quc hay Nht Bn, cng vi Pht gio, hnh nh
qung nh sng (vin quang) y tr thnh quen thuc. Nhng tm knh soi thi
(c knh) khng ch l nhng vt dng dng hng ngy, n cn l i tng ca s
th phng thn thnh28. Sng em vng trn (vin hnh) tng trng cho bu tri
ra trit l i vin knh tr (tr hu nh mt ci knh trn ln) c o ca
Trung Quc. Cu Tm nh minh knh i (Lng nh i gng sng) ni ting
trong bi k thy Lc T n Kinh c th ni l kt qu ca t tng . Tuy nhin,
im xut pht ca khi nim vin tng trong Pht gio Thin tng l ch lm sao
chin u khc phc ci thn thnh m vin tng y tng trng, v mi l
tnh c sng ca n.
Trong sch v Thin tng, ni vin tng c m t ln u tin c l l Bo Lm

Truyn th phi. l mt tc phm mi m ca thi Trung ng, ra i vi mc
ch thuyt minh v ngun gc ca M T Thin. Vin tng c t ra cnh Ty
Thin thp t t Long Th29 thuyt php. Sau khi Long Th ln ngi ch thuyt
26
Tri vi iu ta c th tng tng, tng Pht ch c sau 5, 6 th k vng Trung (nh vng
Kin La tc Gandhara, ty bc Pakistan by gi) t khi c Thch Ca nhp dit v khuynh hng
hy k th thn tng (iconolast) ph bin trong vng v bn thn c Pht khng phi l mt v thn.
Pht gio lc u ch c th hin qua hnh nh c tng tng trng (symbols) nh php lun, Pht tc
tch (du chn Pht) hay ci b ri mi n cc ph iu v cuc i c Pht.
27
Thi i m c (Kofun Jidai) ca Nht c qui nh l khong thi gian t cui th k th 3 n
th k th 7. Kofun l nhng ngi m honh trng hnh trn hoc vung hoc trc trn sau vung,
chn cc vua cha hay ho tc ng thi. Tp trung vng Kinki (nay l Kyto-saka). Thi ny
ngi Nht c nhng tip xc vi lc a.
28
Tm knh Yata no kagami l 1 trong 3 bu vt truyn quc (sanshu no jingi) ca ngi Nht.
29
Long Th (Th) mt trong nhng lun s v i nht ca Pht gio. m ting Phn l Ngrjuna

php ri, hnh nh ng bin thnh mt vng trng trn (nguyt lun tng). Ting ni
ca Long Th pht ra t qung sng y v ch t c n trm ph vo trong.
Thuyt php va dt th qung sng y bin mt v Long Th hin ra tr li. on
vn ny sau c T ng Tp v Truyn ng Lc ghi li v tr thnh mt trong
nhng on vn tiu biu khi trnh by lch s Thin tng. Nu l c gi Nht Bn
th mi ngi u bit Thin s Dgen (o Nguyn) trong chng Pht Tnh ca tc
phm Shb Genz (Chnh Php Nhn Tng) k li l ng rt cm ng khi
ngm bc bch ha v li s tch ny trn bc tng cha A Dc Vng Minh Chu
(khi cn du hc bn Trung Quc). Vin tng l nguyt lun v l biu tng ca
Pht tnh vy. im ny, c hm cha tnh thn b ging nh con thnh ngu v d
nhin ci Pht tnh m Dgen thuyt ging cng tim n bn trong.
Thy gia v minh nguyt thanh phong

(Gi mt trng thanh mi nh)
Thin s Trei Enji (ng Lnh Vin T) tranh Vin Tng
Th nhng, nh va ni, cch s dng vin tng trong thc t ln u tin vo thi
M T th khng phi c mc ch lun v ci l tng c tnh thn b . ng hn,
c sc ca ng l ngh vi mi ngi mt vin tng mi, c thc v gn gi bn
mnh (cc h vin tng), khng cn thit phi bc vo m cng chng cn phi
bc ra lm g. Trong chng 6 ca Truyn ng Lc, phn ni v M T, c mt
on i nh sau:
Mt t ca M T i hnh cc tr v. Tng n trc mt thy, v mt vng trn

(vin tng) ri ngi vo bn trong, lm l ri ng ln. M T bo: Ngi khng
mun thnh Pht sao?. Tng p: t cha c th bo mt thy!. M ni: Nh
ngi th ng hng!. Tng khng tr li c.
Thm mt iu na l khng bit rt cuc c g xy ra nhng vin tng hnh

nh l ngn ngh ca M T. Nhng chuyn nh M T bo mt i th hay vit
mt bc th m ni dung ch c mt vng trn bn trong, a cho t xem th
h th c rt nhiu. Ngc li, nhiu t cng bit trc ngn n ca thy mnh
nn th thch ngc li M T.
(Na-gi-t-th-na). Sng vo th k th 1-2 v l ngi lp ra Trung Qun tng, c cng h thng ha

cc t tng trong kinh Bt-nh-ba-la-mt-a v o su n. Ngoi ra cng c mt Long Th th hai,
trit gia v nh gi kim (alchemist), nhng thng c ng ha vi Long Th trc. (theo TPH
nhm o Uyn).

Ngoi ra, theo vn bn ca Tng Mn Thng Yu c ti bin vo i Tng, c cu
chuyn mt tng n ngy kia n gp M T. M T bn v trn mt t mt vng
trn, bo: Ngi vo , ta cng nh, khng vo , ta cng nh. Tng bn vo
trong v b M T nh. Tng ni: Thy khng c quyn nh t. M T bn
thu gy, ngng nh.
Ln , nh th l M T thua cuc. Tng dm ln trn vin tng ri nn a

M T n tnh th l nh cng khng c m khng nh cng khng c.
ngh ca M T b tng gi tr ngc li pha ng. Phi hiu vin tng theo ngha
. Vin tng l phng tin thin gia ko Pht l tng ca h xung v
pha chn mnh (cc h hay thc t). Vic s dng lm ti i p gia M T v
t ca ng hy cn kh nhiu. N tr thnh quen thuc nh cm ba. iu
c ngha l Thin thi dng vin tng lm mc cho mt cuc khi hnh
mi.
i sau, c thuyt cho rng ngi sng to ra vin tng l Thin s am Nguyn
ng Chn (th k 8/9), php t ca Nam Dng Hu Trung Quc S (675-775) v
am Nguyn truyn cho Ngng Sn Hu Tch (807- 883) 97 loi vin tng khc
nhau.Theo T ng Lc, nh tu v hnh vin tng trong giai thoi ni v M T
(709-788) chnh l am Nguyn. Lc hnh nh am Nguyn va t ch ca Nam
Dng v. Do , vin tng tr thnh truyn thng ca tng Quy Ngng. Tuy hy
cn thiu chng c lch s nhng nu vin tng c ph bin rng ri sau th
cng l chuyn d hiu. Lc u, ngi ta thng dng gy v vin tng ln mt
t hay trn khng trung. V ln giy l chuyn v sau. Cn vic M T v trong th
c l do hu th thm tht vo. Cho d em c vin tng ca M T gp chung vi
gia phong ca tng Quy Ngng cng c th gi l tha ng.
Tm nguyt c vin quang thn vn tng

(nh sng mt tm gng tm trn n l ht c ht mi vt)
Trit gia Nishida Kita r (Ty in K a Lang) tranh Vin Tng
iu quan trng i vi chng ta l s kt hp vin tng y vi con tru.Chng n

pht sinh vo mt thi k nn nu hai ch y c nhp lm mt th cng l
chuyn ng nhin.
Ngi php t ca Ngng Sn l Ng Quan Sn Thun Chi (830-888),

lp ra thuyt T i bt tng (tt c l 12 tng) ni ting. Trong
, ta thy c s kt hp gia tru v vin tng. N dng biu th s chm lt
trong vic chng ng. Hai thuyt ni n bn trn tc l nguyt lun tng ca

Long Th v chuyn con tru trn Tuyt Sn n loi c nhn nhc sinh ra mt loi
sa c v ngon ngt tuyt vi, u bao hm bn trong. Ng Quan Sn Thun Chi l
mt v tng Tn La (Shilla, ting Nht l Shiragi, nay l vng thuc pha nam Hn
Quc). ng nhp ng, nhn c php t ca Ngng Sn, sau v Tn La
truyn php. Vic ng thuyt v T i bt tng c ghi li trong T ng Tp.
Tuy cha lp c mi lin lc trc tip gia Thp Ngu ra i vo i Tng
(906-1279) v T i bt tng ca Ng Quan Sn Thun Chi nhng nu tnh v
thi i th thuyt ca Thun Chi phi c trc. Sch Nhn Thin Nhn Mc ra i
cng thi i ca Thp Ngu , dn ra mt phn T i bt tng ca tng
Thun Chi m tc gi quyn sch xem nh mt l thuyt thuc gia phong ca tng
Quy Ngng. D nhin v l mt b phn ca l thuyt ca Quy Ngng nn c rt
nhiu loi hnh vin tng (97 tng) nhng y ch xin cp n nhng loi vin
tng no c lin h n con tru m thi30:
1- Tng Nit Bn. Tng ca ngi bit nng theo Pht o. Cn gi l k c

L Pht tnh. thc c s thnh thnh, khng thc c ch l phm. Tng
trng bng mt vng trn (vin tng).
2- Tng kin tnh thnh Pht. y l ch con tru trn Tuyt Sn n c nhn nhc.
C l diu php, ngu l n c (c duyn n ng). h (v ngon ngt) v vi
Pht. Tng trng bng mt ch ngu nm trong vng trn.
3- Tng tam tha cu l chn khng. Tam tha c ngha l d c cng nghe mt
thuyt nhng v cn khuynh hng hu tm cho nn cha chng nhp c chn
khng. Tng trng bng ba ch ngu ng ngoi vng trn.
4- Tng l a bch ngu (con tru trng ngoi ng khng). L a l t ca

Pht, ch ca nht ngha khng. Bch ngu l ci diu hu chng c php
thn. Tng trng bng con tru trong vng trn. Ch l s 2 v s 4 ng mt
tng nn c chung k hiu. Th nhng trong trng hp s 2, c duyn gip gic
ng l n kin thc tnh ca Hoa Nghim trong khi trng hp s 4, c duyn l h
tam quy nht ca Php Hoa.
5 Tng kh qu tu nhn (chu chp nhn qu tu sa nhn). C duyn n ng

(n c) l s pht tm thanh chnh gic (lc mi pht nguyn th s gic ng
hon thnh). Khng qun ngi chng hnh (hnh ng nh mi ngi), dn dn c
c tr hu bnh ng Pht a, khng vt qua v tr ca nhn (nhn v). C th
ni y l trng hp ngc theo du chn ca Nh Lai. Biu hin bng ch ngu t
bn trn vng trn.
6 Tng nhn vin qu mn (nhn qu u trn vn). Lc a nhn ln th qu

hin ra. i lp vi tng kh qu tu nhn trn. Tng trng bng mt ch vn
nm trong vng trn.
7 Tng cu khng tinh hnh (chuyn ch tu hnh tm ci khng tuyt i).

Lc b tt trong tho am trc nh i tm chn khng. Tri qua tam tng k (k =cng
t, cu xin), tu b tt hnh, nhn nan nhn, hnh nan hnh (n nhn chu ng), ni
30
Ngi dch c gng trung thnh vi nguyn tc nhng th thc khng nm trn ngha huyn vi
ca on vn ny. Tuy nhin v khm ph v Thun Chi c tnh cch lch s qu quan trng nn xin
php dch tt c on.

khng ngi vic cu o. Tng trng bng ch ngu vit bn di vng trn.
8 Tng thc t tim chng (dn dn chng ng c thc t). l tm cnh

ca bc thnh vng sau khi hng phc c qun tc v lm cho lnh th c an
ninh. khi lo s th th on ca gic, bn lm nh b tt chuyn tm tu nim qua
nhiu kip, sau ph c t ma, t c chn tr v lu (khng l ra ngoi),
chng nhp c Pht a, khng cn s d tp (phin no). Tng trng bng ch
vng l vua vit trong vng trn.
9 Tng truy gio tng gii (chy theo gio l nhng tng hiu thu). ni
nh vo ph php ca nht tha m Pht ging dy, con ngi i tm s gic ng.
Vic cu o v gii thot u hiu r nhng cho n cui cng vn chy theo thuyt
ca ngi khc (truy gio) m khng n ci l tri ca mnh. Cn tng gii
hnh nh l gii thch nhng g xy ra (kinh l) bng c tng (on m). Biu hin
bng mt ch ngu t trn u vng trn, trong c mt ch nhn l ngi.
10 Tng thc bn hon nguyn (nhn thy bn cht v tr li ci ngun). c

gii thot ra khi nhng rng buc kh g. By gi an nhin ngi trong ng trng.
Cnh tng ny i lp vi s chy theo s gio ha ca ngi v gii thch nhng g
xy ra bng c on, nh thy trn (s 9). Biu tng bng ch nhn l ngi nm
trong vng trn ni l tr con ngi thc tnh khng cn ngh n tru na.
11 Tng m u nhn nh (nhm ln v con ngi mnh lc u v chy theo

hnh bng khc) Khng nhn thc rng mnh l Pht v thc c s hin hu ca
ci tnh . Li i tin mt v Pht khc v ci tnh khc. Tng trng bng mt
ch nhn l ngi nm trong vng trn. di vng trn c ch ngu.
12 Tng bi nh nhn u (quay lng li vi cc hnh bng khc nhn nhn

con ngi mnh lc u) . K phm phu khng pht c chn tr v khng t n
chn khng. Mi lo i cu mt ci tnh u u kin Pht vn php. Nu hi
quang pht tr v t c chn khng th Pht t ng v ci tnh nht thi s hin
ra. Ngu bin mt nhng ngi khng bin. Pht l chn tr ca ngi cn ci tnh
l chn khng ca ngi. Biu tng bng ch nhn l ngi nm trong vng trn
vin tng.
Ngoi ra li cn c T i ng tng (tt c l 5):
1 Tng c hm sch ci (nng hm tm np). Cn gi l bn nguyt i vin

(trng phn na i khi trn). Biu tng bng mt vng trn nhng phn na trn ri
rc ch khng khp kn nh na di.
2 Tng b ngc mch kh (cm ngc i tm n tn). Ngc tng l vng v

(ngi vua) cn kh (warifu) l mt mnh ca n tn chp li cho khp , l vt lm
tin cng nh h ph. Biu din bng mt vng trn khp kn.
3- Tng cu nhp tc sch (cho mc cu vo. kim cch ni nghip). Tc tc l

con dng ch ni c ngi. Biu tng l vng trn vi mt mc cu nm bn
trong.
4 Tng k thnh bo kh ( tr thnh bu vt). Tm cnh lc thnh vt qu

gi. Tng trng bng ch Pht nm trong vng trn.
5 Tng ch huyn n tng (in c du s suy ngh ca mnh trn l huyn vi):
Tng ny vt ln trn tt c cc tng c trc, khng cn b thu ht bi nhng
gio phm tc na. i vi ngi y,y l ln u tin thc c tng ny.
Biu tng bng mt ch ngc nhng thiu nt ngang trn u t bn trong vng
trn.
Tuy li thuyt minh ca Thun Chi hay cn nhiu ch m m kh hiu nhng qua
nhng v d v nguyt lun tng ca Long Th cng nh v con tru trong kinh Hoa
Nghim v Php Hoa, ta c th thc c tc gi mun cp n vic nhanh (tt)
hay chm (tr) trong vic tu hnh. Ta cng hiu ng mun ni l bt u t gio (li
dy d) nhng ri phi vt qua gio . Bt u ni v n, sau li tr v tim th u
ui c phn khng thng nht, th nhng, m u bng t i v bt tng v
sau thm vo ng tng, cng li v chi l 17, theo cch sp xp ny hn tc gi
dng nh mun ni ln iu g y. Bi v trong 5 tng cui cng, c bit khng
thy bng tru u c.
V mi lin h t Thun Chi n Ph Minh ri xung ti Khuch Am th n nay ta

cha tm ra s mch lc ca t tng cng nh cha c y vn bn. Ti sao con
tru v vin tng li b vng t khai sinh ra chng l vng Giang Nam ca thi
Trung ng, di i mi tht xa ri xut hin Tn La bn Triu Tin? Cu hi
c l l phn cng vic t cho nhng nh nghin cu mai sau. Li na, khi phi
hp chuyn vi Mc Tng ca Ty Tng v hin tng ph bin rng ri
Thp Ngu ca Khuch Am Nht, th li ra v s cu hi v qu trnh tip
nhn ca cc dn tc ln cn i vi nhng yu t vn ha n t Trung Quc. t nht,
ta c th qu quyt rng nhng hnh nh c th nh tru v vng trn chc d c
chp nhn hn gio l v t tng tru tng nhiu lm. Gii thch mt tng cao
siu song song vi s dng nhng hnh v nh mt phng tin truyn b l mt c
sc ca trit hc thi trung c vy.
Thp Ngu Nht Bn:
Thp Ngu bn Gozan (Ng Sn) ca Nht Bn
Nh cp n bn trn, sut thi trung c Nht, ngi ta ch bit c mi Thp

Ngu ca Khuch Am. Tc phm ca Ph Minh hon ton v danh cho n u

i Edo (u th k 17). Di phm ca rt nhiu bn Ng Sn chng minh c
iu . S ra i ca Thp Ngu Quyt, tc phm ch thch Thp Ngu , gp
thm mt bng chng na. Nht l khi ta bit rng Thp Ngu Quyt l quyn sch
duy nht ch thch v Thp Ngu sut ton ci Trung Quc v Nht Bn.
Tc gi ca Thp Ngu Quyt l Chigotsu Daie hay Pht Thng thin s Si Ngt i
Hu (1229-1312), ngi nhn php t ca Thnh Nht Quc S Bennen Enni (Bin
Vin Vin Nh, 1202-1280, khai sn cha Tfukuji (ng Phc) nn cn c gi l
Tfuku Enni). Tng truyn thin s Chigotsu l dng di quyn thn Taira no
Kiyomori (Bnh, Thanh Thnh). Khi ng sinh ra th Kiyomori cht nn chuyn y
chng qua li thin h n i. Tuy nhin, nh tc phm ny xut hin m chng ta c
th bit phn no v tnh hnh thi . Thp Ngu Quyt s dng vn bn Thp Ngu
ca Khuch Am v ch thch n di hnh thc vn p, nguyn c km c hnh
nh. Ngoi bn in nm Shb (Chnh Bo 1644-48), hy cn c nhiu bn khc, d
vy, bn cn bo tn c hu nh u c li gii thch ca Ngu Trung Chu Vn
(1323-1409) nh km t nm ei (ng Vnh) Nhm Ng (1402). Ngu Trung Chu
Vn l tn 6 i tnh t Tng Nguyn Sng Nhc (1139-1209), khai sn Pht
Thng T. Do Ngu Trung c bit di ci tn Pht Thng thin s. Bo ng l
tc gi Thp Ngu Quyt l lm mt iu lm ln. Tuy vy vic c hai ng Pht
Thng dnh dng n Thp Ngu Quyt cng l mt iu kh th v.
Trong li ch thch ca Chigotsu, ta thy c ci c sc ca Mt gio hc h phi

Eisai (Vinh Ty), Eich (Vinh Triu) v Enni (Vin Nh), p li c i hi tri thc
ca ngi tu thin thi y. iu ng ch l trong , ng s dng nguyn vn
bn ca Khuch Am ngha l ben c bi ta tng qut ca T Vin cng nh 10 bi
tiu t v 10 bi tng. Ring 10 tiu cho cc chng th c khc bn hin ti i
cht.V d nh chng 7 c tn l o gia vong ngu tht, bn di li ch: C
bn chp Vong ngu tn nhn, chng 8 Nhn ngu bt kin bt li thm vo l
c ch ghi l Nhn ngu cu vong. iu cho thy ngi vit bit s tn ti ca
nhng bn khc v ng i chiu chng vi nhau.
T Vin trong bi ta c ni: Khi n mc khng cn thy ngi v tru na l

lc qun c c tm ln php (Ni ch nhn ngu bt kin, c phiu tm php song
vong). Do mi c ta l nhn ngu bt kin vy. Nh s bn phn sau,
trong vn bn Thin Mn Ch T S K Tng cng chp l Nhn ngu bt kin.
Bn Thp Ngu Quyt cn tn tr, bn l li c c li ch thch cng nh cc bi ha
tng ca Thch C Hy Di v Hoi Np i Lin. Hoc gi, trong c bn tay xp
t ca Ngu Trung Chu Cp?. Th nhng khi Ngu Trung sinh ra th Si Ngt cht
ri, c l ng ch l ngi nh tc phm ny m tip thu o php ca Si Ngt ch b
g ngi lm ra Thp Ngu Quyt vn l Si Ngt. Hin nay, vic ti lp vn bn
nguyn thy ca Thp Ngu bng Thp Ngu Quyt ny hy cn l mt vn .
Vn bn ca Thp Ngu ca Khuch Am ghi li trong Thp Ngu Quyt l bn

m Thnh Nht Quc S Enni (Bin Vin Vin Nh) em t Trung Quc v nc.
Vn kin mang tn Ph Mn Vin Kinh Lun Chng S Ng Lc Nho Th ng
Mc Lc ghi chp tn cc sch v mang v tuy khng chp tn Thp Ngu nhng
li c bi th ha tng Thp Ngu ca v tng Trung Quc lai tn Nht Sn
Nht Ninh. ng ny cng nh Enni u l nhn php t ca Pht Gim, li c
thm li ta v n na (trong Nht Sn Nht Ninh Ng Lc quyn h). Theo Gid
Shuushin (Ngha ng Chu Tn, 1325-1388), trong quyn 13 ca Khng Hoa Tp

th ngy 20 thng 3 nm 1382, ng Tr Vin (Tjiin, cha tng Lm T), thi
thng hong Fushimi c cho ng xem bn Thp Ngu m trc kia, Thin s
Mus Soseki (Mng Song S Thch, 1275-1351, thy ca Gid) dng ln, ri h
lnh cho ng vit bi hu ta. Mus ngy cn tr theo hc Nht Sn Nht Ninh. V
bn Thp Ngu m Mus dng ln vua, ng sau c bi hu ta ca Shun.oku
Myha (Xun c Diu Ba, 1311-1388, bn ng song ca Gid) ri nn vua mi nh
ng vit thm nu r xut x vic . Tt c ch mun ni l ngi ng thi ai
cng quan tm n Thp Ngu . Nu vn hc Thin Tng c vng mnh di
thi Muromachi cng l nh sc ca n. nh hng khng ch c trong cc lnh
vc nh vn hc, hi ha, th php nhng cn lan rng ra n vin ngh v ngh
thut tung. C th ni khuynh hng y bao trm ton thi k Muromachi, ko di
tn i Edo v t chn n khp ni trn nc Nht. Nhng bc tranh ca Ngu
Trung Chu Vn cn truyn li Shkokuji (cha Tng Quc) cng nh nhng bi
tng ca Zekkai Chhushin (Tuyt Hi Trung Tn, 1336-1405, cng hc vi Mus)
u c sng tc vo thi Muromachi. Tranh thy mc c v ra lin tip vi mt
s lng nh vt, xa nay thc cha tng c. Tp qun v nh tng nm bn trong
vin tng c l nhn nh hng t tranh ca Thp Ngu cng khng chng. Vic
v vin tng ln trn cc gy t chng minh nh n kh th hoc t php th cng
bt ngun t mt l do. Cc tc phm nh Thin Tng T B Lc v Ng V Thin
ln lt ra thi vo ng thi im ny. Tuy vy, hnh nh ngi ta khng gi n
bng ci tn chung l Thin Tng T B Lc m gn li l Thp Ngu . Nh tc
phm gi l T B Lc Sao m nhng vn bn c em ra rao ging thng
xuyn cc thin vin a phng. Xa kia, trong cc sch bo tng Tch Ty Hin
Vn Kh ca nhn vt tn Ishii Mitsuo c mt quyn sch nhan Tam T i S
Tn Tm Minh Sao. Vnh Gia i S Chng o Ca Ch do Tng Mc son. C l
n l mt b phn ca Thin Tng T B Lc Sao bao gm Thp Ngu v Ta
Thin Nghi. Ngi c tn Tng Mc hn phi l ng Kh Tng Mc (1454-1517) ,
khai sn i c T (Daitokuji) Long Nguyn Vin.
Nh c ln ni, trong bn Thp Ngu lu hnh trong i chng vo thi Edo, c

chen vo my vn th waka ca tng Shtetsu (Chnh Trit, 1381-1459). Shtetsu
tng gi chc th k cha Tfuku, ch vit sng sa trang nghim, c bit n
vi ci tn Tetsu-shoki (Trit th k). Hai tp sch nhan Shtetsu Monogatari
(Truyn Shtetsu) l tp ph bnh th waka tiu biu ca thi trung c. Tuy vic ng
c lm th waka v Thp Ngu hay khng th cha c chng tch rnh rnh nhng
vic ngi ta gn n cho ng cng ch l chuyn khng c g ng ngc nhin.
Trong khong thi gian Thp Ngu Nht, c mt quyn sch m ta kh lng
lm ng, l Ushikaigusa (Sch k truyn chn tru) ca tc gi Geppa
Din (Nguyt Pha o n, 1637-1681). Theo li ta, sch c vit ra nm
Kanbun th 8 (1668) v in Kyto vo nm sau. N sm c ch v Thin s
Shibayama Zenkei (Si Sn Ton Khnh) thu thp vo trong Thin Tng Thp
Ngu (1963) ca ng.c sc ca quyn sch Ushikaigusa ny l tuy ly trn vn
Thp Ngu ca Khuch Am nhng li thm 2 chng na c n 12 bc tranh
v phn chia theo bn ma. N gm c tranh ca mt ngi tn l H Nam n S
Qun Hi cng nh hnh nh tru en ha trng, ngha l kt hp vi cc loi Thp
Ngu khc. K t on qun ngi ln tru li chuyn mt ln na qua qui gia ri
nhp th, ngha l theo hnh thc ch ca Khuch Ammt cch trung thc. c bit
nhng li gii thch u vit bng vn t quc m kana vi li hnh vn bnh d d
hiu ca thi Edo, li km thm nhiu tranh v, c l nhm i tng c gi bnh

dn ni thnh th.
Tc gi Geppa Din sinh ra tsu (thuc vng mi, gn Kyto), lc u hc thin

phi Hong B (hay Hong Bch = baku) vi cao tng n Nguyn (Long K), Mc
Am, Tc Phinhng rt cuc, tr thnh php t ca Thit Tm phi To ng v
giao du thn tnh vi (nh s Trung Quc lai) Tk Shin.etsu (ng Cao Tm Vit,
1639-1696). Lc v gi, ng khai ng (thuyt php lc m cha) cho i Tng T
Mito v Thin c Vin Kaga, c li quyn thng trong Nguyt Pha o
n Thin S Ng Lc 2 quyn bi ng ging Thin c Vin. Trong nhng bi k
tng i p vi Tm Vit, ta thy c nhn cch phi phm ca ng.
Ushikaigusa (Sch k truyn chn tru) ra i nm Kanbun th 8 (1668) lc Geppa

(Nguyt Pha) hy cn l mt ng o sng di chn ni, cch thc sinh hot phong
lu kiu vn nhn i cn i miu t trong c l i ra ngoi s thc. Hoc gi qua
li trnh by nh vy, ng mun n gn vi ng o c gi c nhu cu tm c n
chng? Tuy vy, t nht 12 bi th waka i song song vi 12 chng trong , nu so
snh vi th Shtetsu th c tnh ph thng ca o ca hn.
S xut hin ca khuynh hng y lm cho Thp Ngu mang tnh cht mt
quyn sch hc lm ngi (jinseibon), phn nh c khng kh ca thi bui. Th
nhng sch thuc th loi ny m lm c chuyn mt cch r rng nht c l l
Juuke Juubazu (Nho Gia Thp M ). Trong bi cnh Nht Bn, t khi ra i nh
mt m phng Thp Ngu ca Ph Minh, n l quyn sch t c c nhiu
thnh cng ng k nht.
Nh lu n mt i ln, sut thi Kamakura n Muromachi (1183-1573) ch

c loi Thp Ngu thuc h Khuch Am l c c trong cc thin vin Nht
Bn. Vo n thi Edo (1603 tr i) th cc bn Thp Ngu h Ph Minh mi bt
u c ph bin, d nhin l do nh hng n t lc a. C l n bn Ph Minh
theo gt n Nguyn Long K hoc ng Cao Tm Vit khi hai ng sang Nht. Sau
y hy th xt v trng hp Tm Vit.
Thin s Tm Vit l tn 4 i ca C Sn Nguyn Hin (1578-1657), mt danh

tng kit xut cui cng ca tng To ng i Minh. ng sang Nht nm 1677.
Trong Tk Zenshuu (ng Cao Ton Tp, quyn thng), Tm Vit c li 10 bi
th mang tn Lin Tr i S Thin Tn Thp Ngu . Ph Minh Thin S Vn
Th. Bn ny c ghi l sng tc vo nin hiu Thin Bo (Tenp, 1830-1844)
nhng chc l ghi lm t Thin Ha (Tenna, 1681-84). Nu thuyt ny l ng th r
rng l Tm Vit sng tc ra sau khi ng n Nht. Nh th, trong bn lu hnh
Nht, Tm Vit nh km bi ta m Vn Th Chu Hong tm li c cng
nh cc bi ha tng ca ch thin s i Minh li, cng nh t mnh vit thm 10
bi th ha theo vn th Ph Minh. Duy c iu l trc khi Tm Vit sang Nht, bn
Ph Minh c bit n ri. C th c bn khc g Nht ri cng khng
chng. Nu th th n c cc tng phi Hong B em qua bng ng Nagasaki
v t nht, bn Nho Gia Thp M l mt phng tc da trn bn ca
Ph Minh.

Nho Gia Thp M
Tc gi Nho Gia Thp M l Shimizu Shunryuu (Thanh Thy, Xun Lu), c bi

ta u sch vit nm Kanbun th 13 (1673) v c in ra vo nm Enp th 2
(1674). Ni dung ca n rp theo Thp Ngu ca Ph Minh nhng i 10 bc
tranh tru thnh tranh nga, c th Tht sc (By mu) ca Shunryuu km bi ha vn
ca mt ngi tn Kankei (Hn Kh). N c mc ch dy cch tu thn cho ngi
theo o Nho. Cng nh Ushikaigusa ni n bn trn, tnh cch sch hc lm
ngi ca n rt r nt. Nu nhn mc mt c gi thng thng mun tu
dng tnh tnh th tc phm ca Ph Minh tin li hn Khuch Am. C ngi
em n kt hp vi Ushikaigusa thnh mt loi sch khc, c th v h ch trng
phc v cho khuynh hng thng thc, mua vui nn khng thy nhu cu bm cht
ni dung c.
Nh ta bit, Triu Tin, ngi ta cng c nhiu bn khc Thp Ngyu ca

Ph Minh. Chc chn l n c c hi truyn qua t Nht th nhng hin nay cha
c t liu no cho php ta i xa hn s phng on .
Vn bn Thp Ngu ca Khuch Am:
Chng ta khng c cch no thy c Thp Ngu , n bn i Tng, ca Khuch

Am trc mt nhng n bn Gozan (Ng Sn) th c in i khc li rt nhiu
trong chn thin lm. Kawase Kazuma (Xuyn Li, Nht M) trong tc phm Nghin
cu vn hc Gozan (1940) ca mnh cho bit theo ch hiu bit ca ng, t cui
i Kamakura (khong 1333) cho n nin hiu ei (1394-1428), c t nht 8 bn
Thp Ngu nh th. Tt c u l bn trng san (rp khun bn c) ca bn i
Tng v nh l mt b phn ca Thin Tng T B Lc hay Ng V Thin .
Khng c mt Thp Ngu no l in ring l v iu ny ng cho ta ch .
Bn Khuch Am c nht Nht hin c bo tng ti vn kh Matsumoto thuc

khoa nhn vn i hc Kyto. Bn ny cng li l mt b phn ca Thin Tng T
B Lc v l bn xa nht cn gi c va c cc bi tng ca Khuch Am ln ha
tng ca Thch C Hi Di (m thi). Tuy khng c ghi r nin i n hnh nhng ni
dung v cc bc ha ca n ging nh bn nin hiu Shchuu (Chnh Trung,
1324-1326) hin bo tn i hc Tenri thy nh phng pht khng kh v hnh
nh ca i Tng. Ni chung, cc bn Thp Ngu u nm trong Thin Tng T
B Lc hay Ng V Thin, th nhng trong bn Ng Sn, ci tn Thp Ngu l do
ngi tng tr n vit thm vo ch vn bn nhp vo ni dung ca Tn Tm Minh.

Cn nh trong Thin Tng T B Lc ca vn kh Matsumoto (Kyto) th li km
thm mt tc phm th 5 gi l Nhp Chng Nht Dng. Th nhng b phn ny chc
ch c thm vo sau ny so vi Thp Ngu .
Sau y, xin ni qua v bn Thp Ngu i hc Tenri. Bn ny do hc gi

Kawase Kazuma pht hin. c in nm Shchuu (Trung Chnh) th 2 (1325) v
tiu biu cho cc c bn ca Gozan.Tt c, nu tnh thm Nhp Chng Nht Dng na
th thnh Ng V Thin. Bn Thp Ngu ny va c ha tng ca Thch C Hi Di
ln Hoi Np i Lin nn xem nh ra i sau bn Matsumoto (Kyto) vn ch c
th ha ca Thch C.
Phin bn Gozan ca Thp Ngu ngoi 2 ci va k cn c nhiu bn tt (thin

bn = zenbon, bn c ni dung v hiu nh ng tin cy) v d ca Ty Bunko
(ng Dng vn kh), ca Th vin i hc Waseda, ca Cung Ni Snh (Hong
cung), ca Vn kh Seikid (Thnh C ng)Nu xem ht tt c cc tc phm
ny, ta thy hy cn nhiu vn vn bn cn gii quyt nhng chung qui, ni dung
ca Khuch Am Thp Ngu c th nhn thy kh r qua hai bn Tenri v
Matsumoto ni trn. Ngoi ra, mt bi ngoi h thng Gozan m chng ta cn ch l
Lng Sn Khuch Am Tc Ha Thng Thp Ngu Tng thu thp li trong Thin
Tng Ch T S K Tng quyn h chi h. Nh trnh by, tc phm ny ch c
cu thnh bi mi bi ta cho mi chng c mi bi tng ca Khuch Am m
thi, ch tranh nh, ta tng qut ca T Vin cng ha tng ca Thch C Hi Di ln
Hoi Np i Lin u khng thy trong . Ngun gc ca Thin Mn Ch T S
K Tng cng rt phc tp, c bng chng cho thy n c ci bin v tng b
nhiu ln, cn ring v Thp Ngu m chng ta ang nghin cu th ng nh
nhan Lng Sn Khuch Am Tc Ha Thng Thp Ngu Tng nn nu khng
thy nh km vn chng ca T Vin hay Thch C th cng khng c g ng lm
l. Khi Thin Tm Ch T S K Tng thu lm n vo bn trong, c l lc b
nhng phn ni trn cng khng chng. iu r rng nht l h ct i mt b
tranh.
Chng ta cn thn trng trong vic qu quyt Thp Ngu ny nh bn ti c cn

gi li c. Th nhng nhng g thu thp li c trong bn ny khng hiu sao vn
c v xa hn Thp Ngu bn Gozan. Trc tin ti ca nhiu chng trong 10
chng nh chng 6 (K ngu), chng 7 (Vong ngu) v 8 (Nhn ngu bt kin)
u c ch khc vi bn Gozan v gn gi vi bn Juugyuuketsu (Thp Ngu Quyt)
ca Chigotsu Daie (Si Ngt i Hu). Ring bn ca i hc Tenri th chng 6 chp
l lc k ngu qui gia, chng 7 l tht o gia v chng 8 l bt Nhn
ngu cu vong, ch khc vi n tht (Vong ngu / o gia). Th nhng trong
Thp Ngu Quyt th tn ca chng 7 l o gia vong ngu tht nh th kt hp hai
ta thy Thin Mn Ch T S K Tng v bn Tenri thnh mt. Nh tng
trnh by., ta chng 8 ca bn ny cng l Nhn ngu bt kin, trng hp vi li
pht biu ca T Vin trong li ta.
Ngoi ra, thng qua s so snh nhng im d ng v vn t ca vn bn th chng ta

thy Thin Mn Ch T S k tng truyn li c Thp Ngu trong hnh thc
c xa ca n. Thnh qu ca s i chiu ny c ghi li bn trong phn gii
thch t ng cho nn khng cn kho chng thm mt ln y na. S dng vn bn
ny nh nguyn hnh ri cho vo y li ta tng qut ca T Vin, th n chp
thm nhng bi ha tng ca Thch C Hi Di v Hoi Np i Lin, tt c qu trnh

ny rt cuc thy nh mt chuyn kh t nhin. Li na, trong Thin Mn Ch T S
K Tng, ngi bin son t bn cnh Lng Sn Khuch Am Tc Ha Thng
Thp Ngu Tng ni trn T c Huy Ha Thng Lc Ngu . Trng hp ca
Khuch Am, tn tc phm chp l Thp Ngu Tng, cn T c l Lc Ngu .
Tht l mt iu kh hiu! Tuy vy, nu Lc Ngu ca T c c thu thp v
cho vo y th hn l n khng c tc dng no khc ngoi vic gip chng ta cng
c s tin tng ca mnh vo vn bn ca Thp Ngu Tng. Trc y thng tin l
Thin Mn Ch T S K Tng c truyn n Nht kh sm, trong th mc
ca Vn kh Kanazawa31 tng thy tn. Ngy nay bn Kanazawa ca sch ny khng
cn thy nhng c l vo thi , ngi bin son tp Thp Ngu Quyt phi bit n
n.
V truyn k ca Thch C Hi Di v Hoi Np i Lin u c chp trong Tng Tp

Tc Truyn ng Lc. quyn 1 v 2. Cng nh trng hp ca Khuch Am, hu nh
khng c chi tit chnh xc no v h. Ch c ci l ton th cc bi ha tng ca
Thch C u c trnh by y v php h ca ng c lit k r rng. Ring v
ha tng ca Hoi Np i Lin, ch thy trong bn Gozan. Hnh nh h u l nhng
nhn vt ch c bit n nh Thp Ngu !
Sau cng, tin y xin lit k vi bn Thp Ngu c dch ra ngoi ng.
Chng u n t vn bn thuc h Khuch Am:
1) D.T.Suzuki, The Ten Oxherding Pictures, Manual of Zen Buddhism.
2) D.T. Suzuki, The Ten Cow-herding Pictures, Essays in Zen Buddhism, First Series,
1949, New York.
3) Nyogen Senzaki and Paul Reps, 10 Bulls, Zen Flesh, Zen Bones, A Collection of
Zen and Pre-Zen Writings (1957, Rutland, Vermont and Tokyo).
4) Meister Daizokhustu R. Ohtsu und Koichi Tsujimura, Der Ochs und sein Hirte,
1958, Pfullingen.
Nhng t liu ny c mc ch trnh by rng li suy ngh trong Thp Ngu v

nhng mi quan tm ca trit hc Ty Phng cn i c nhiu im chung, cng nh
lm sng t nhng im tranh lun tim n bn trong. c bit khi ti cng tc vi lo
s Kajitani Snin cha Tng Quc (Shkokuji Kyto) vit quyn Thp Ngu
trong b Thin Ng Lc, c cy tc gi Tsujimura (xem 4) c bit vit mt phn gii
thiu v Thp Ngu . Ngoi nhng sch v cp bn trn, cn c bi vit ca lo
s Shibayama Zenkei v Lc Ngu ca T c Huy Ha Thng (xem Zenkei
Shibayama, The Six Oxherding Pictures, Colgate University, 1965). y cng l mt
tc phm vit theo li tip cn trit hc ng ch .
(Xin ch i Phn II trong mt s sau)
31
Tn Nht l Kanazawa Bunko, do Hj Sanetoki lp trong khun vin Shmyji (Xng Danh T)
khu Kanazawa Yokohama (xin ng lm vi thnh ph Kanazawa tnh Ishikawa) vo gia thi
Kamakura (th k 13) thu thp cc t liu Ha Hn quan trng cho vic gio dc.

Tìm Hiểu Thập Ngưu Đồ

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Tìm Hiểu Thập Ngưu Đồ

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Nguyn tc: Yanagida Seizan

Bin dch: Nguyn Nam Trn

TM HIU NI DUNG V XUT X

CVCN - Tm hiu ni dung v xut x Thp Ngu 1

Dn nhp ca ngi bin dch (Nguyn Nam Trn)

Phn Mt: Tm hiu ni dung v xut x Thp Ngu .

I) Thp Ngu ca ha thng Khuch Am, tr tr nh Chu Lng Sn

II) Gii thch v xut x Thp Ngu (Yanagida Seizan)

Phn Hai: Thp Ngu : t Khuch Am n Heidegger.

II) Thp Ngu : hin tng lun v bn ng (Ueda Shizuteru)

Bt: Thin ng lc v hin i (Nishimura Eshin)

Th mc t liu tham kho

CVCN - Tm hiu ni dung v xut x Thp Ngu 2

B tranh u tin nm trong phn m Yanagida Seizan trnh by ni dung v gii

B tranh th hai vi nt bt ca Ngu Trung Chu Vn c ghp vo phn lun

Chng ti ch chua ch Hn khi thc cn thit. Tuy nhin, c bit i vi cc bi k

CVCN - Tm hiu ni dung v xut x Thp Ngu 3

Trong nhng nm gn y, Thp Ngu (Mi Bc Tranh Tru), tc phm c s

Tc phm m u vi phn ngh lun trit hc ca Ueda Shizuteru, tip l phn

C gio s Yanagida Seizan (Liu in, Thnh Sn, 1922-2006) sinh

Gio s Ueda Shizuteru (Thng in, Nhn Chiu) sinh nm 1926 ti

CVCN - Tm hiu ni dung v xut x Thp Ngu 4

Nu Ueda Shizuteru ko Khuch Am v vi thi hin i, t ng bn cnh cc trit

Chng ti thnh thc xin li qu v c gi v nhiu khuyt im v hnh thc hoc

CVCN - Tm hiu ni dung v xut x Thp Ngu 5

TM HIU NI DUNG V XUT X THP NGU .

Sau y l vn bn Thp Ngu do Ha thng Khuch Am S Vin

Ta tng qut ca T Vin

Tr nh Chu Lng Sn Khuch Am Ha Thng Thp Ngu .

(i bc tranh tru ca Ha thng Khuch Am, tr tr Lng Sn thuc nh

nh Chu Lng Sn nay thuc a phn huyn Thng c tnh H Nam. i

Phm ch Pht l ngun ci thc s ca chng sinh, khi chng sinh mi ra i, c

CVCN - Tm hiu ni dung v xut x Thp Ngu 6

Nhn m d trm lun: M hay ng ch l hai khi nim tng i. V c m nn mi

Tam gii: ba th gii dc vng, vt v tm.

CVCN - Tm hiu ni dung v xut x Thp Ngu 7

V th c Th Tn (ngi hin i xa) mi r lng thng ch dy loi ngi bao

Tng th cp t: Nm thi k k t lc bt u vi kinh Hoa Nghim cho n giai

CVCN - Tm hiu ni dung v xut x Thp Ngu 8

c k l d: Nm c nguyn l cn bn l iu tt, tuy nhin, nu ch chy theo

iu o nhi v tung: Nguyn l cu trong bi th th nht ca Hn San, thi nhn v

(Ta chn i trong ni,

CVCN - Tm hiu ni dung v xut x Thp Ngu 9

iu o cn thy trong th L Bch (bi Thc o Nan). ng chim bay l ni

Gn y, mi c thin s Thanh C quan st nng lc ca chng sinh, tm ra phng

Thanh C thin s : ng hy l Ho Thng , i th 6 k t ng Sn

ng bnh th phng: Ty bnh cho thuc (ng bnh d dc) ni s dy d ca

CVCN - Tm hiu ni dung v xut x Thp Ngu 10

Ty c thit gio: Ty theo cn c hay trnh ca hc tr m t chng trnh gio

S tng tim bch: Giai on u lc m con tru en du c hun luyn dy d

Th ch thun chn: Lc con tru trng i mu thnh en tr li. ni cho n on

Tm php song vong: Da vo mt cu trong Chng o Ca ca Vnh Gia Huyn

K l d d tn cn nguyn k php d thng tn toa lp: Nguyn l y gip ta

Toi s thin cn nghi ng: K yu ui th nghi ng khi nghe ni tt c chng sinh

Hoc nghi chi lc khng vong: Lm tng rng mnh ri vo ch h v. Thi qu

CVCN - Tm hiu ni dung v xut x Thp Ngu 11

Nay ta (T Vin) xem ra th thy Thp Ngu ca Khuch Am Tc Ha Thng l

Tc Cng thin s: Tc Cng l tn hy ca thin s Khuch Am . Sch

S tng tht x chung ch hon nguyn: ni t lc tm tru i lc (chng 1: Tm

Thin ng qun c: Thch hp v tha mn c tt c mi ngi. C trong qun

T Vin th d thm tm diu ngha, thi thp huyn vi. Nh thy mu d tm

Ta (T Vin) nhn mi tm ti nm ly v a ra ngha thm su trong o l

CVCN - Tm hiu ni dung v xut x Thp Ngu 12

T Vin : C l l hc tr ca Khuch Am nhng truyn k khng r.