i gia nh Nguyn Ngc Huy t chc l gi c Gio s Nguyn Ngc Huy

v ra mt sch ca Gio S Stephen B. Young

Gio Gi
(i gia nh Nguyn Ngc Huy)

Vo lc 1 gi 5 pht tra ngy Cha nht, 30-7-2017, bui l tng nim ln th 27 c gio s Nguyn
Ngc Huy c t chc ti Stockton Boulevard Partnership, 5625 Stockton Blvd, Sacramento, CA
95824, vi s tham d ca ng o quan
khch ngi kn hi trng khin ban t chc
vui v ni s khng khch ngi ht gh,
nhng n gi khai mc gh khng c cho
khch ngi, khin ban t chc phi m kho ly
thm gh cng khng , khin mt s ngi
phi ng [xem hnh bn]

Trong phn ni v tiu s Gio s Nguyn

Ngc Huy, Gio s Trn Minh Xun [xem hnh
di] cho bit thn th v s nghip ca C
Gio S Nguyn Ngc Huy rt a dng v
phong ph, trnh lm mt th gi ng ch
lt qua vi im chnh yu. Theo Gio s Nguyn Ngc Huy sanh vo ngy 2 thng 11 nm 1924,
qu ti M Lc, qun Tn Uyn, tnh Bin Ha. Nm 1963 ng u Tin S Chnh Tr Hc, ti Php. ng l
Gio S Chnh Tr Hc v Lut Hin Php Hc Vin Quc Gia Hnh Chnh ti Si Gn. Khoa Trng
Lut Khoa v Khoa Hc X Hi ti Cn Th.
Ging dy ccTrng Cao ng Quc Phng,
Trng Ch Huy Tham Mu Cao Cp, Trng
i Hc Chin Tranh Chnh Tr, v hu ht cc
trng i hc VN t Hu n Lt, Si
Gn Trong Chnh Quyn ng l ng L Vn
Phng Ph Ph Th Tng c Trch Bnh
nh, nhn vin phi on tham d thng
thuyt Ha m Paris. V hot ng Chnh
Tr, ng l Tng Th K Phong Tro Quc Gia
Cp Tin; thnh lp ng Tn i Vit v l
lnh o ng cho n nm 1990. hi ngoi
ng l Ch Tch y Ban Chp Hnh Trung ng
Lin Minh Dn Ch Vit Nam. Hi Vin y Ban Danh D ca y Ban Quc T Ym Tr VN T Do. V cc
sch bng ting Vit, Anh, Php ng cho xut bn nhiu cun, trong c cc cun vit chung vi cc
gio s T Vn Ti, Stephen B. Young, v Trn Minh Xun ng thi, ng cng thuyt trnh trn
nhiu din n quc t. c bit khi c tin ng qua i chnh Tng Thng Hoa K ng nhim
George Bush gi ti i n ca Gio s l c Nguyn Ngc Thy Tn li chia bun v ln ting ca ngi
Gio s l mt nhn vt tn ty phng s cho dn tc Vit vi tm gng sng ngi cho th h mai
sau K t , c n gia h, vo dp cui thng 7, u thng 8, quc ni v ti hi ngoi, i
gia nh Nguyn Ngc Huy m thm, hoc cng khai, u c L Tng Nim C Gio S Nguyn Ngc
Huy. Nh vy tnh n nay qua 27 nm ri. y l mt thi gian qu di th thch mc thc
lng thng nh ca qun chng n mt nh lnh o ti ba nm xung. ng tng tm s rng
ng tin chc t nc Vit Nam mai ny s c t do dn ch v th h tng lai s ti gii hn, xy
dng c mt t nc m no hn th h ca ng [Xem ton vn tiu s trong phn ph nh 1].

Nhn v hin tnh Vit Nam, khi tr li phng vn ca i truyn hnh SBTN v Din n Vit Vng Vnh
Gio s Xun hy vng ln gi th 28 i gia nh Nguyn Ngc Huy s t chc ti Si Gn. Trong lc bui
l ang tin hnh ti Sacramento, nhn c in thoi t
Houston, Texas, Tin s Mai Thanh Truyt, ngi ng tc gi
28 tc phm Th Cho Con c ch Chng Tu Dit Vit
Cng, cho bit ng v thn hu trong i gia nh Nguyn
Ngc Huy cng ang tin hnh l gi Gio s Huy ti Houston
v cng c cng hy vng nh vy [xem hnh]

Sau phn quan khch thp nhang tng nh c GS Nguyn

Ngc Huy v tt c cc nh u tranh kin tr theo ui cng cuc mang li t do, dn ch ch thc
cho qu hng VN, ti phn khch tham d k li nhng k nim h c vi c Gio s Huy. Dp ny, k
s Nguyn Tn Th, trc khi pht biu, ng xin i din Thng ngh s Janet Nguyn trn trng trao
cho c Gio s Huy bng Vinh danh nhng ng gp ca Gio s cho nn vn ha ca dn tc Vit Nam
v cng ng ngi M gc Vit [xem hnh Gs Xun nhn
bng vinh danh ca TNS Janet Nguyn t Ks Th]. Sau , k s
Th ni v ng Tn i Vit do Gio s Huy lnh o.
ng ca ng gi tr tuyt vi ca ch thuyt Dn Tn
Sinh Tn do Gio s Huy bin ci t ch thuyt gc
ca ng trng Trng T Anh. K tip, cu Dn
biu VNCH Trn Minh Nht nhc li thi gian ng tr
thnh dn biu quc hi, tham gia hot ng chnh tr
di s hng dn ca Gio s Huy. n khi t Vit
cng, vi nhng gian c ca nh t, cho n khi ra hi
ngoi, lc no Gio s Huy cng nh la bn, hng
dn mi sinh hot chnh tr ca ng. K n, ng
Hunh Lng Thin, ch bo M San Francisco nhc li thi gian ng du hc Nht, c gp g Gio
s Huy, c Gio s hng dn v sao tui tr phi tham gia chnh tr, v bn cng sn min Bc
chng cy chnh tr vo u c qun chng, t tr nh qung khn cho n ngi gi phi yu
nc l yu x hi ch ngha... Gio s Huy ch
cho ng thy nh hng quan trng ca truyn
thng. Chnh truyn thng khuynh t do Do Thi
khuynh o lm thnh sc mnh ca phong tro
phn chin, vi nhng dn d c th, khin Vit
Nam Cng Ha sp , M chm dt s vin tr
cho Vit Nam, dnh s vin tr cho Do Thi chng li
khi Rp

c bit chng trnh nm nay c thm phn ra mt

tc phm L thuyt v thc hnh trong vic kt hp
quyn lc bnh nh cc lng mc VN t 1967-
1972 ca Gio s Stephen B. Young, Khoa trng trng i hc Lut khoa Hamline Minnesota [xem
hnh].
Nhng, trc khi bc sang phn ny anh Nguyn Minh Huy, trng on Tui Tr C Vng ln ht bi
Nc Mt Qu Hng ca nhc s Anh Bng. Trc khi ct ting ht Minh Huy cng nhn danh tui tr,
nhn danh th h th hai, xin nguyn tip bc Gio s Huy trn ng u tranh cho t do, dn ch
php tr, u tranh phng s t quc VN.

Trong phn pht biu, Gio S Stephen B. Young ca ngi nhng sng kin ca Gio s Huy trong vic kt
hp quyn lc bnh nh cc lng mc Vit Nam. Trc khi nhc li thi gian ng lm c vn cho i t
tnh trng Vnh Long Dng Hiu Ngha, ng cho bit my ngy trc i t Ngha c gi cho ng bc
th ngn c lin quan n sinh hot chnh tr bng bc trong cun sch ca ng. ng nh Tin s
Nguyn Khc Lee, Ch tch Cng ng ngi Quc gia VN Sacramento, c on th ngn . Trong th
i t Ngha ni v qu trnh hot ng ng phi i Vit ca ng cng vi nhng thnh tu bnh nh
a phng theo ng sch lt ca Gio s Huy [xem youtube nh km:
https://www.youtube.com/watch?v=yT1dQSzktx4&feature=youtu.be]. iu ny khin Gio s Young
hu nh lc no cng ca ngi Gio s Huy, ng khng ngn ngi so snh Gio s Huy vi Nguyn Tri,
cn c ch thuyt Dn Tc Sinh Tn; v sch lc x thn t tr tuyt vi, coi nh bng bc trong tc
phm ca ng vi chng trnh bnh nh pht trin. ng lt cc trang sch cho quan khch thy hnh
nh ca Gio s Huy, ca cu dn biu Phm Thi Nguyn Ngc Tn m ng gi l Thy By, hnh nh
cu i t Dng Hiu Ngha ng tm s trc khi lm iu g ng u hi Gio s Huy v Thy By
Ri tnh Vnh Long vi i t Ngha ng v Si Gn, vo Ta i s M lm c vn cho ng Colby. Nhng
kin thc ng c c t Gio s Huy ng u tn dng trong vic c vn cho i t Ngha v ng
Colby [ lm r phn no vic lm ca Gio s Young v tm long ngng m ca ng i vi Gio
s Huy, ngy 4-2-2006, Gio s Young c vit mt bi tng nim Gio s Huy rt hay, chng ti xin cho
ng theo bi tng thut ny trong phn ph nh 2].

Trc khi bc sang phn nhn nh hin tnh VN, v thay i khng kh, Gio s Li Quc Hng gii
thiu c Qunh Hoa ht bi Tnh Ca ca Phm Duy, vi ging ht ti t v cng iu luyn. Sau , c
Qunh Hoa thay mt anh Minh Huy ca on Tui Tr C Vng tng Gio s Young mn qu lu nim
l chic o in hnh bn VN vi ngn uc v c vng ba sc .

Tip sang phn nhn nh tnh hnh VN, Gio s Young ni ng khng theo di tnh hnh VN, nhng qua
cch trnh by ng bit rt nhiu v nhng chuyn bin ca nh cm quyn CSVN, v nhng gian tham
ca cc cp lnh o CSVN; ng khng bit bn cm quyn ai ln ai xung, ai theo M ai theo Tu,
nhng iu quan trng l phi nhn thy ci i mng ca Tu, ci c mun bnh thin h ca Tu,
m phi hiu thin h y l ton th gii, l bao gm Ty Tng, Tn Cng, Mng C, Vit Nam, bao
gm c Nht Bn, i Hn v c Hoa K

n phn gii p thc mc, tr li cu hi lm sao chng cng hu hiu ng khng ni r cn c mt

gii php no, nhng ng cm ci iphone a ln cho mi ngi thy, t ni ln tm quan trng
ca ci c ng gi l social media. Chnh ci ny, ci truyn thng i chng, ci x hi dn s, vi
tr thc tr, vi tui tr, vi s phn u, v vi tm lng mi chuyn s c gii quyt

Bui l kt thc lc 4 gi 30 vi phn n nh v chng trnh vn ngh t do, sau li cm t ca Gio s

Trn Minh Xun, i din ban t chc.

Ph nh 1.

Nhn ti x bi Bin Ha
Thi s & Hc gi ng Phng Nguyn Ngc Huy
Bin Ha x bi thng c ca ngi l vng "t lnh chim u". c bit v mt phong thy, Bin
Ha c rt nhiu a danh t linh bao hm Long Ln Quy Phung. in hnh nh ni Bu Long , nh Tn
Ln, c lao Ra, bu Phng ... Di c ging sng ng Nai ngt ngo trn c ni Bu Long linh thing
nn i i to ra bit bao nhiu anh hng ho kit cho dn tc Vit. Cng nh hun c ra kh nhiu
nh th ni ting ng gp trn din n vn chng. Nhng khch quan m ni, ng Phng (1924 -
1990) l thi s u tin ca x Bi i vo vn hc s vi nhng bi th i quc ni ting c ging dy
trong hc ng nh bi th "Anh hng v danh":

H l nhng anh hng khng tn tui

Sng m thm trong bng ti mng mnh
Khng bao gi c hng nh quang vinh
Nhng can m v tn tnh gip nc

v nhiu bi th quen thuc i quc hng trng tng t nh: Ngy tang Yn Bi, Ngn uc Vit Nam,
Quyt sng, Li sng ni, Anh hng t Vit, L sng, Thanh nin Vit Nam, Vit Nam thng nht, Nc
Vit trng tn Ton b cuc i ca nh th ng Phng kh ly k. Nm 17 tui bt u sng
tc c nhng bi th ni ting nu trn. n la tui i mi xut bn tp th i quc u tin
mang tn Hn Vit (nxb uc Vit 1950). V lc di thi thc dn Php nn phi giu danh tnh
thc ca tc gi. Sau c bit c hai min Nam Bc u ging dy nhng dng th i quc trong
hc ng, m ai cng tng l tc gi v danh. Mi n lc trn 60 tui, tc gi cho ti bn tp th
Hn Vit (nxb Thanh Phng Paris 1984). Khng ai ng ni, thi s ng Phng li l mt hc gi ni
ting ca min Nam v hot ng vn ha, gio dc, bo ch v chnh tr. ng l dn Bin Ha, qu Tn
Uyn. chnh l Gio s Nguyn Ngc Huy . Mt nim hnh din ln lao ca Bin Ha x Bi chng
ta.

I . Tiu S C Gio S Nguyn Ngc Huy

Sanh vo ngy 2 thng 11 nm 1924, qu ti M Lc, qun Tn Uyn, tnh Bin Ha.

Vn bng:
1963: Tin S Chnh Tr Hc, Trng i Hc Lut Khoa & Kinh T Paris. Lun n: ti ngi u t
trong t tng chnh tr Trung Quc c thi
1960: Cao Hc Chnh Tr, Trng i Hc Lut Khoa & Kinh T Paris.
1959: C Nhn Lut Khoa v Kinh T, Vin i Hc Paris.
Tt nghip Vin Nghin Cu Chnh Tr i Hc Paris.
T hc thi u bng T T.
Hc sinh trng Ptrus Trng Vnh K, thi u bng Trung Hc. Mt trong hc sinh u xut sc
nht ti ng Dng (xem phim ti liu v Thn Th & S Nghip Gio s Nguyn Ngc Huy / Cu
Lc B ng Phng thc hin nm 2007).

Chc v:

Trong Ngnh Ging Hun:

T 1976: Ph Kho ti Trng i Hc Lut Khoa Harvard (Hoa K).
1965-1975: Gio S Chnh Tr Hc v Lut Hin Php Hc Vin Quc Gia Hnh Chnh ti Si Gn,
Trng i Hc Lut Khoa v Khoa Hc X Hi ti Cn Th, Trng i Hc S Phm ti Si Gn,
 Trng i Hc Lut Khoa ti Hu. Ngoi ra cn ging dy ti cc Trng i Hc Lt, Vn Hnh,
Minh c, Minh Tr... v Trng Cao ng Quc Phng, Trng Ch Huy Tham Mu Cao Cp,
Trng i Hc Chin Tranh Chnh Tr.
1967-1968: Khoa Trng Lut Khoa v Khoa Hc X Hi ti Cn Th.

Trong Chnh Quyn:

1973 v 1968-1970: Nhn vin phi on tham d thng thuyt Ha m Paris.
1967: Hi Vin Hi ng Dn Qun.
1964: ng L Vn Phng Ph Ph Th Tng c Trch Bnh nh.

Hot ng Chnh Tr:

T 1986: Hi Vin y Ban Danh D ca y Ban Quc T Ym Tr VN T D
T 1981: Ch Tch y Ban Chp Hnh Trung ng Lin Minh Dn Ch Vit Nam.
1973-1975: ng Ch Tch Lin Minh Quc Gia Dn Ch X Hi (gm 6 ng).
1969-1975: Tng Th K Phong Tro Quc Gia Cp Tin.
1964-1990: Thnh lp ng Tn i Vit v l lnh o ng cho n nm 1990.
1945-1964: ng vin i Vit Quc Dn ng v tham d y Ban Chp Hnh Trung ng nm
1948.

Tng Lc:
WHO'S WHO ng b Hoa K, n bn ln th 18, 1981-1982.
Gii thng ca Vin i Hc Paris trao cho lun n Tin s xut sc nht trong nm.

Chuyn Mn:
Lut Hin Php, T Tng Chnh Tr, nh Ch Chnh Tr, Bang Giao Quc T.
Thng tho ngn ng Vit, Php, Anh v Hn vn.

Tc phm :

Ting Vit:

1. HN VIT, th, Si Gn, 1950, ti bn Paris nm 1984.

2. QUC TRIU HNH LUT (Quyn A), Vit Publisher, Canada, 1990.
3. DN TC SINH TN, ch thuyt ca i Vit Quc Dn ng, c b tc, phong ph ha v thu
nhn cc nguyn tc t do dn ch, (2 quyn), Si Gn, 1964.
4. DN TC HAY GIAI CP?
5. BIN CHNG DUY XO LUN (Tro phng).
6. CC N S CHNH TR TRONG TIU THUYT V HIP KIM DUNG, Thanh Phng Th Qun, San
Jose, Hoa K, 1986.
7. HN PHI T: bn dch ra Vit ng tc phm ca Hn Phi, nh l thuyt tr danh ca hc phi Php
Gia Trung Quc, (2 quyn), La Thing, Si Gn, 1974.
8. LCH S CC HC THUYT CHNH TR, Cp Tin, Si Gn, 1970-1971.
9. TI NGI U T TRONG T TNG CHNH TR TRUNG QUC C THI, bn dch Lun n Tin
s vit bng ting Php, Cp Tin, Si Gn, 1969.
10. Tn H Ngi Vit Nam . Mekong-Tnn, California, USA - Cng vit vi Gs Trn Minh Xun (2 cun
11 v 12 trong danh sch ny):
11. Hiu nh v ch thch LC SC TRANH CNG. i tm tc gi v dng chnh tr trong tc phm.
Mekong-Tnn, California, USA, 1991.
12. H CH MINH: TI PHM NHN QUYN VIT NAM. Mekong-Tnn, USA, 1992.

Ting Php:

13. POUR UNE NOUVELLE STRATGIE DE DFENSE DU MONDE LIBRE CONTRE L'EXPANSION
COMMUNISTE, Alliance Pour La Dmocratie Au Vietnam, Paris, 1985.

Ting Anh:

14. THE L CODE: LAW IN TRADITIONAL VIETNAM, bn dch ra ting Anh v ch thch b QUC TRIU
HNH LUT, tc danh LUT HNG C ca nh L (1428-1788), Ohio University Press, Hoa K, 1987 -
cng vit vi Gs T Vn Ti v Gs Trn Vn Lim -
15. A NEW STRATEGY TO DEFEND THE FREE WORLD AGAINST COMMUNIST EXPANSION, Alliance For
Democracy In Vietnam, 1985.
16. PERESTROIKA OR THE REVENGE OF MARXISM OVER LENINISM, Vit Publisher, Canada, 1990. Cng
vit vi Gs Stephen B. Young (2 cun 16 v 17 trong danh sch ny)
17. UNDERSTANDING VIETNAM, do T.D.T. Thomason xut bn, The Displaced Persons Center
Information Service, Bussum, The Netherlands.
18. THE TRADITION OF HUMAN RIGHTS IN CHINA AND VIETNAM, Yale Southeast Asia Studies, The LC
VIT Series, New Haven, CT, USA, 1990 Cng vit vi Gio s Stephen B. Young -

Bi ng Bo:

Ting Vit:
1947-1990: Bi nhn nh Tnh Hnh Th Gii Trong Thng Va Qua cng nhiu bi bo v vn ha &
chnh tr Vit Nam trn nhiu t bo ting Vit trong v ngoi nc, nh T DO DN
BN, NG MI, MEKONG-TNN, SAIGON, THNG M, HN VIT, HNG VIT, DIN N VIT
NAM, CP TIN, DN QUYN, LA THING, QUC PHNG, UC VIT, THANH NIN ...

Ting Php:
LA FRANCE ET LE VIETNAMIEN PARTISAN DE LA DMOCRATIE LIBRALE, trong NG MI, Php
Quc, s 4, 1985.
LE CODE DES L, nhn xt v bn dch b lut nh L ra ting Php ca ng Deloustal v v nin biu
n hnh ca b lut ny, trong BULLETIN DE L'COLE FRANCAISE D'EXTRME ORIENT, Quyn LXVII,
Php Quc, 1980.

Ting Anh:
Cng vit vi Gs T Vn Ti: THE VIETNAMESE LEGAL TEXTS, trong THE LAW OF SOUTH-EAST ASIA,
Quyn 1, THE PRE-MODERN TEXTS, do M.B. Hooker xut bn, Butterworth & Co, 1986.
LIMITS ON STATE POWER IN TRADITIONAL CHINA AND VIETNAM, trong THE VIETNAM FORUM, Ban
Nghin Cu ng Nam Chu ca i Hc Yale, Hoa K, s 6, H-Thu 1985.
THE MING CODE IN VIETNAMESE LEGAL HISTORY: ITS INFLUENCE ON THE VIETNAMESE CODES AND
OTHER LEGAL DOCUMENTS, trong MING STUDIES, s 19, Thu 1984.
ON THE PROCESS OF CODIFICATION OF THE NATIONAL DYNASTS PENAL LAWS, trong THE VIETNAM
FORUM, Ban Nghin Cu ng Nam Chu ca i Hc Yale, Hoa K, s 1, ng-Xun 1983.
 THE PENAL CODE OF VIETNAM'S L DYNASTY, trong STATE AND LAW IN EAST ASIA, k nim ngy
ng Karl Bunger tr s, do Dieter Eikemeier v Herber Franke xut bn, Otto Harrassowitz,
Weisbaden, 1981.

Thuyt Trnh:

VAI TR H CH MINH TRONG DIN TIN CA TNH TRNG NHN QUYN TI VIT NAM, HI THO
V TI CON NGI V DI SN CA H CH MINH ti in Luxembourg (Tr s Thng Ngh
Vin Php), trong 2 ngy 25 v 26-5-1990.
CHNH SCH QUC PHNG CA CNG SN VIT NAM ti i Hc Khng Qun Hoa K, Colorado
Springs, ngy 11-4-1988.
KINH NGHIM CA HOA K TI VIT NAM , i Hc Khng Qun Hoa K, Colorado Springs, ngy 12-
4-1988.
CNG SN VIT NAM V NN AN NINH CHU ti i Hc Monash, Melbourne, c i Li, ngy
17-9-1987.
LIN MINH LIN S - CNG SN VIT NAM V NN AN NINH CA NG NAM CHU, Hi Tho Bn
Trn do Hi ng An Ninh Quc T t chc Bangkok t ngy 6 n 8-7-1986.
TRN CHIN U CUI CNG V S SP CA MIN NAM VIT NAM: 1973-1975, Hi Tho do
i Hc Glassboro t chc trong ngy 7 v 8-4-1986.
VIT NAM DI CH CNG SN, Hi Tho ti i Hc Harvard, ngy 23-11-1981, sau c i Hc
George Mason ng trong bi nghin cu v VN.
THC TRNG VIT NAM V CC NC NG DNG V GII PHP CHO CC VN DO CC
NC Y GY RA, i Hc Minnesota, 3-10-1981.
NGUYN NHN V HU QU CA VIC MIN NAM VIT NAM SP NM 1975, ti i Hc
Washington Seattle, 1980.

Gio s Nguyn Ngc Huy qua i vo ngy 28-7-1990 ti Paris hng th 66 tui, mang li tic thng
v vng cho mi ngi mn m. Khng nhng cho ring ngi Vit, m ngay cho c ngi ngoi
quc. C l ln u tin mt ngi Vit Nam qua i , c chnh Tng Thng Hoa K ng nhim -
ng George Bush - chia bun v ln ting ca ngi l mt nhn vt tn ty phng s cho dn tc Vit vi
tm gng sng ngi cho th h mai sau (xem : Nh Ch S Thi i : Gio s Nguyn Ngc Huy / Cu Lc
B ng Phng xut bn nm 2003 / trang 11).

II . Mt hin tng him c

K t c n gia h vo dp cui thng by , quc ni v ti hi ngoi, m thm hoc cng khai

u c L Tng Nim C Gio S Nguyn Ngc Huy. Nh vy tnh n nay gn 20 nm ri. Mt thi
gian qu di th thch mc thc lng thng nh ca qun chng n mt nh lnh o nm
xung. S ra i vnh vin ca Gio S Huy vo ngy 28 thng 7 nm 1990 xy ra ng vo lc th lc
cng sn ang trn gc ng ti ng u. By gi gn 2 thp nin sau nhn li ton b thy tic nut
mt mt c hi him c trong i xoay chuyn dn ch ha c cho VN. R rng lc khng c
yu t cp lnh o uy tn v sng sut vi tm vc c Gio S Nguyn Ngc Huy nn khng ai a ra
c k hoch hu hiu no c v ri tnh th thun li vut mt i.

III . Cng trnh sng tc

Nhn li, Gio S Huy li mt cng trnh sng tc s gm hng chc tc phm ly lng tri di trn
nhiu lnh vc khc nhau. im rt l l sut i Gio S Huy hot ng tranh u, lnh o on th,
u tr chng chi cc th lc c ti, ri li b bnh ung th ko di gn 10 nm, vy m vn c th vit
ra c qu nhiu nhng tc phm c o.

Vo ngy 4.8.1990 ti Austerlitz (Ho Lan), Bc S Trn Ngc Quang (Php) ca ngi kin thc uyn bc
hu nh lnh vc no gio s Huy cng thng sut. M qu thc vy, nhn li ton b cc tc phm ca
ng cho thy r iu . Ch ni trong quyn Quc Triu Hnh Lut dy 263 trang c dn chng
478 ln rt t trn 100 quyn sch. Cn quyn Perstroika (Anh, Php) dy 497 trang vi 639 dn chng
ca trn 200 tc phm ngoi quc.

C l nh kin thc uyn bc , tr nh him c , li lm vic am m khc thng bt k khng gian v

thi gian v ngh lc phi thng , Gio S Huy vit c nhiu tc phm bt h nh vy . ng cn rt
nhiu d nh sng tc, v khi ra i ng cn li nhiu di co . Trong nhng nm cui cng ng thng
tm s, nu c th gi rnh ri th c mi thng c th vit xong mt tc phm . Mc d trch nhim
nng trn i vai gy, ng c gng vit c cc tc phm gi tr nh lit k trong phn tiu s pha
trn . Trong c 6 tc phm c coi l c nht :

Th Hn Vit
y l tc phm u tay c Gio s Huy qua thi hiu ng Phng trn qu v hnh din nht . Bao
gm nhng bi th y lng i quc, th hin r l tng ca gio s Huy t lc thiu thi dn thn vo
con ng tranh u n khi la i . Nhng bi th Anh Hng V Danh, "Ngy tang Yn Bi" ....
c chn ging dy ti hc ng v tr thnh nhng vn th lch s ni ting ca Dn Tc Vit .

Dn Tc Sinh Tn, Ch Ngha Quc Gia Khoa Hc

Qua kinh nghim au thng, t chc b phn tn khi lnh t Trng T Anh b tht tung, Gio S Huy
dng tm, suy ngh, iu chnh ch thuyt li thu nhn cc nguyn tc t do v dn ch hp hin,
ph hp vi tin trnh nhn loi . ng dt khot bc b ng li lnh t ch, v nhn thy s a
n thm ha c ti.

Ti Ngi u T Trong T Tng Chnh Tr Trung Quc C Thi

L lun n Tin S ca Gio S Huy v c chm xut sc nht trong nin kha 1962-1963 ti Vin i
Hc Paris .

Cc n S Chnh Tr Trong Tiu Thuyt V Hip Kim Dung

Thot nhn th y l quyn sch ch nhm gii tr. Nhng thc s Gio S dng tm ln lao khi vit
tc phm ny. Ai cng bit, nh hnh vn k chuyn y hp dn v b cc kt cu tinh vi, truyn kim
hip ca Kim Dung li cun c hng t c gi trn th gii . Ngay ti Vit Nam hu nh a s c
thi say m kim hip Kim Dung. V vy li dng qua ti hp dn ny Gio S Huy mun trnh by,
gii thch li hi ca ng li chnh tr (nht l tai hi ca ch trng c ti) v t a ra thng
ip chnh tr vi ngh c th nhm t c mc tiu mang li yn vui hnh phc cho ngi dn. Tc
phm ny c ghi nhn bn chy nht vi xut bn ln th t ti Hoa K, Php v c .

Quc Triu Hnh Lut

y l b sch bch khoa bao gm nhiu lnh vc vn ha lch s Vit Nam. Qua thi gian di nghin
cu, Gio S Huy khm ph ra ai l tc gi thc s ca B Lut Hng c v t triu i no pht sinh
tinh thn gio iu, m lm mt dn tc Vit Nam thng minh, can m, qut cng nay phi chu
thm cnh t nc tan nt ngho i. Trong di bt cui cng c c ti Ha Lan vo ngy 4 thng 8
nm 1990, Gio s Nguyn Ngc Huy c mong khi t nc c thanh bnh th lp tc lui v qu nh
vit sch phn tch r rng ti sao mt dn tc c lch s oai hng m ln ln ln bi n ni nay tr nn
mt trong vi quc gia ngho nht th gii.

Perestroika
S kin lnh t Lin X Gorbachev thay i chnh sch lm o ln tnh hnh th gii. iu ny dn
ti cuc cch mng ti cc x cng sn ng u v chc chn s lm ch nghi cng sn c ti tan bin
trong tng lai Vit Nam s thot khi gng cm cng sn. Gio S Huy phn tch tin on r
rng trc trong tc phm ny. Theo li Gs Cao Th Dung, y l mt tc phm rt quan trng ca Gio
S Huy qua 2 th ting (Anh, Php) gp vo din n t tng chnh tr quc t.
Mt giai thoi hi hu l bn tho "Tn H Ngi Vit Nam" b tht lc lc Gio S Huy qua i v ai cng
tng rng b mt lun ti liu qu gi ny. Chng ti tic lm, v bit r Gio S Huy b rt nhiu th
gi nghin cu bin kho tac phm ny. C ln Gio S nh chng ti tm kim mt s danh tnh ca
cc nhn vt ni ting c ngha gii thch c ngun gc tn h xu't pht u Chu. Chng ti
su tm v dch ra gi n cho Gio S x dng. Bt ng gn 10 nm sau, c l nh s hin linh ca
hng hn Gs Huy, nn Tin S Nguyn Vn Trn (Paris) tnh c c c bn tho v giao li nh xut
bn Mekong-T Nn in ph bin. Chng ti nhn c sch tng v rt cm ng c thy li k nim
nm xa qua nhng dn chng vi tn h ca cc nhn vt ni ting nh Tng Thng Freiherr von
Weizsaecker , N v ch qun vt Steffi Graf , B Trng Ni V Zimmerman , Nam v ch bi li
Michael Gross ...

IV . Con Ngi ng Phng Nguyn Ngc Huy

Tnh Yu T Quc
Ln ln vi tm tnh nng nhit cho qu hng, nm 21 tui ng dt khot gia nhp ng cch mng
tranh u t do cho t nc . T cho n hi th cui cng, con ngi Nguyn Ngc Huy hin
dng trn vn cho Dn Tc Vit Nam . Nhng vn th Hn Vit y rung ng c ng gi gm vo
tm tnh nng nn y . V tnh yu t quc, con ngi ti hoa li lc chn mt cuc sng m bc,
n gin v y gian nan th thch . ng i rt nhiu ni, xut hin bit bao nhiu ln trn din n
v hi ngh quc t bnh vc chnh ngha ngi Vit T Do.

Tnh Yu Gia nh
Trong bui l ra mt tp th Hn Vit ti California (Hoa K) c thnh gi hi v bi th tng bn Ngc
ip phi chng dnh cho bn gi. Gio S Huy cho bit ch l ngi bn cng tranh u. Vi
ging thn thc m l ng cn cho bit trong i ng ch c mt tnh yu cho ngi n b duy nh't.
l ngi v (nh danh Dng Th Thu) qua i vo nm 1974 (tai nn ti bi bin Vng Tu) v
mt tnh yu na l cho T Quc Vit Nam m thi. Khi b Huy qua i, mc d lc cn tui trung
nin y danh vng v ti hoa, Gio S Huy vy nui con tn th hnh nh ngi v hin cho n cht.
Tht l trng hp hn hu. c bit hn na, ng li c nguyn c ho tng sau ny tro tn
mang v Vit Nam th tng trn cng xng ct ca ng v hin nm xa.

Tnh Ngha Thm Su

Mt im ni bt nht ca Gio S Huy l c mi cng s vin knh n v thng yu tht s . Thc
l hin tng him c trong thi i y nhiu nhng v v ny. Tin bc, danh vng, ng ch cn
g trong tay li cun dn d ngi khc c. Nhng rt nhiu ngi ht lng ht d hy sinh thi gi,
tin bc v hnh phc gia nh i theo ng. C nhiu ch quan khc nhau, nhng chc chn mt iu
l h t nim tin thc s vo con ngi Nguyn Ngc Huy. Mt con ngi chn thnh khng h ch
trng b o, t tnh yu T Quc ln trn ht v lun lun c tnh ngha thm su vi cc cng s
vin ng hnh.

Tm Lng Qung i v Tn Ty
Hot ng tch cc trong lnh vc chnh tr v'i nhiu tranh ch'p va chm, nhng d trong hon cnh
no, Gio S Nguyn Ngc Huy cng lun lun gi c nt mt ha nh vi n ci vui v t tm lng
chn thnh m ra. T nm 1982 b mc bnh ung th, tuy vy ng c gng kim ch khng tm tnh
nng ny bc l. Cui cng, bit sc mnh sp tn, Gio S Huy ro rit lm vic khng ngng , chy
ua vi t thn c rng lm trn trch nim trc t quc. Di sn t tng ca ng li bng bc
trong cc tc phm. Gio S Huy l ngi ch trng t do dn ch thc s, quyt lit chng ng li
lnh t ch, c ti (d l loi c ti yu nc m cc x chm tin thng ca ngi). ng a ra bi
hc Bc M v Nam M cng c c lp . Bc M chn con ng t do dn ch thc s nn
thnh cng quc, dn chng sng hnh phc m no. Trong khi Nam M ch trng c ti yu
nc, rt cuc n nay vn cn xy ra o chnh hn lon chnh tr, dn chng sng trong p bc bt
cng.

Ngoi ra ng u lo nhiu v tinh thn gio iu thm su vo huyt qun dn tc Vit Nam, a n
nn chia r, k th (tn gio, a phng, chng tc...) lm t nc cng ngy cng suy vong.
Tuy vy Gio S Huy t rt nhiu hy vng vo tng lai, v nc c pht hin c th s tuyt
tr c. ng tng tm s tin chc t nc Vit Nam mai ny s c t do dn ch v th h
tng lai s ti gii hn, xy dng c mt t nc m no hn th h ca ng.

C l chnh l biu tng r rng cho tinh thn Nguyn Ngc Huy, lc no cng y quyt tm v lc
quan hng v tng lai dn tc. D khen hay ch, phi khch quan nhn nhn trong cng hon cnh
thi i ny cha ai dm chc lm c nhiu vic tt p hn ng. Mt ngi Bin Ha x Bi
dm sng tn ty mt tay chm sc mi vic ln nh cho n ni kit sc trt hi th cui cng. Tht
kh tm li c mt tm gng ti c vn ton v cung cc tn ty hy sinh cho i cuc nh vy trong
ci i y nhiu nhng ny.

Trn Nguyn

Ph nh 2

LGT: Nh mi nm vo thng 7, cc anh em ang theo ui l tng tranh u

ca c GS Nguyn Ngc Huy u c bui l Gi cho ngi qu c. Nhn dp nhn
c mt bi vit kh xc tch, chng ti xin cho ng li y nh mt nn
nhang tng nim Gia s Nguyn Ngc Huy.

Ti gp C Gio S Nguyn Ngc Huy ti vranda ca Cercle Sportif Si Gn

nm 1970. Lc GS Huy dy Trng Quc Gia Hnh Chnh v tham gia
cp Trung ng trong Phong Tro Quc Gia Cp Tin. Lc ti cng bit rng
GS Huy l mt v lnh o ca ng i Vit, mt ng Quc Gia ni ting mc
d t ngi ngoi quc bit n.

i T Dng Hiu Ngha, lc l Tnh Trng ca tnh Vnh Long, Vit Nam Cng Ha, ngh ti gp
GS Huy bit thm v chnh tr Vit Nam. Anh Ngha yu cu GS Huy gp ti. Lc anh Ngha l s
quan ni ting ca ng Tn i Vit. Trong cuc o chnh Chnh Ph Ng nh Dim v Ng nh Nhu,
anh Ngha ch huy on thit gip n hai anh em Dim v Nhu Ch Ln a h v Tng Tham
Mu Tn Sn Nht. Trn ng i t Ch Ln n Tng Tham Mu, c Dim v ng Nhu b git trong
chic M113 do Thiu T Nhung theo lnh ca i Tng Dng Vn Minh.

Di thi Chnh Ph Ng nh Dim, GS Huy phi xut ngoi v hai ng Dim v Nhu ch trng chng
cc ng phi quc gia nh i Vit, Vit Nam Quc Dn ng (VNQD), cc lc lng c nh hng
i vi dn Min Nam nh Pht Gio Ha Ho, Cao i v Pht Gio ni chung. ng Nhu lp ra mt
ng mi theo l thuyt Thin Cha Gio (Cn Lao Nhn V) t chc dn min Nam Vit Nam t
di s kim sot c on ca Tng Thng Dim. GS Huy hc bng Tin S ti trng Sorbonne, Paris.
GS Huy nghin cu t tng chnh tr c thi ca Trung Quc. GS bt u din dch l thuyt chnh tr
ca Hn Phi T ra bng ting Vit. Lun n tin s ca GS Huy ni v vai tr ca ngi u t trong t
tng chnh tr Trung Quc c thi.

c bit, GS Huy suy nghim v din dch mi li nhng nguyn tc cn bn ca l thuyt Dn Tc Sinh
Tn do Trng T Anh ngh ra trong thp nin 1930/1940. Thp nin ny l mt giai on rt quan trng
trong lch s dn tc Vit nam. T i vua L Thnh Tn, cc nh lnh o v tr thc (ngoi tr ngi
nh Trng Trnh Nguyn Bnh Khim, La Sn Phu T, v vua Quang Trung Nguyn Hu) ly t tng
Nho Gio, Dch L ca Trung Hoa ra tr dn Vit Nam. n Nh Nguyn, vua u tin Gia Long Nguyn
Phc nh, b b lut Hng c v thay bng b lut Nh Thanh Trung Quc. Lc Php qua Vit Nam lp
ra ch thuc a, h cng ly l thuyt Nho Gio ca Trung Quc khuyn khch dn Vit Nam knh
n cc quan chc v cc nh giu quyn qu. Sau , Php mi em p dng h thng gio dc theo hc
thuyt -ct-t (Cartesian) thay vn ha Nho Gio bng vn ha nng v Khoa Hc thc nghim ca
Ty u nhm thi hnh mt nhim v c bit ca chnh quyn Php m h gi l mission
civilisatrice.

Cc cuc chng chnh quyn Php u tin phong tro Cn Vng ca Vua Hm Nghi, ng Kinh Ngha
Thc, vn vn - hoc p dng Nho Gio hoc ch ku gi chng ngoi bang bng cch da vo tinh thn
bi ngoi m thi. Cc n lc ny khng c ng o dn chng ng h tch cc. T nm 1920 n
nm 1930, c ba khuynh hng chnh tr chng nhng nhim v c bit ca Php, mission
civilisatrice v ch thuc a ca ngi Php: mt, tm mt ngun t tng hon ton Vit (Cao i
Gio v tip theo l Pht Gio Ha Ho ca c Thy Hunh Ph S); hai, tm mt l thuyt Chu m
khng Vit (VNQD) nm 1927 theo l thuyt v t chc ca Quc Dn ng Trung Hoa; ba, tm mt l
thuyt chnh tr ca Php hp vi thi mi nhng cng chng Php (ch ngha lp hin
Constitutionalism ca Phan Chu Trinh v l thuyt Mc L ca H Ch Minh).

Sau khi Chnh Quyn Php dp hai cuc khi ngha Yn Bi ca Nguyn Thi Hc v cc anh ch em Vit
Quc khc v phong tro X Vit Ngh Tnh ca ng Cng Sn (ng CS bt chc n lc trc tin ca
VNQD), lc nhiu ngi Vit Nam ang tm mt phng php chnh tr hu hiu hn. Trong thp
nin 1930 c phong tro i Vit ra i, theo gng Phan Bi Chu, cc nh tr thc ly li lch s dn
tc Vit nam. Trc Nh Nguyn, Vit Nam khng theo Nho Gio m vn gi c c lp nh thi cc
Nh L, Nh Trn v vua L Li.

Nhm T Lc Vn on vit tiu thuyt chng Nho Gio v ngi Php. Trng T Anh ngh l
thuyt Dn Tc Sinh Tn v t chc ng i Vit Quc Dn ng; L ng A a ra l thuyt i Vit
Duy Dn. N lc tr thc khi ngun vn ha chnh tr ny c mc ch phi hp vn ha chnh truyn
ca dn Vit Nam vi vn ha khoa hc k ngh tn thi ca Ty u Vit Nam c th chy theo kp
nhng din tin ca lch s nhn loi.
Ti cha c c l thuyt Dn Tc Sinh Tn, bn vn u tin ca ng Trng T Anh, nhng theo
mt s bn i Vit cho bit l thuyt y t nng ci nhn cc oan ca ch ngha dn tc
authoritarian nationalism m lc c nhiu ngi ch thy l thuyt ny ang c p dng ti
Nht Bn, c v Quc. Theo ci nhn ny m ni th Dn Tc no m mun hng mnh phi c k lut
mnh, v phi theo mt nh lnh o c y quyn uy m thi. Trng T Anh, L ng A v nhiu
nh lnh o quc gia khc b Cng Sn st hi vo nm 1945 v 1946. Sau , ng i Vit t chc lm
ba nhm theo vng Bc, Trung, v Nam.

GS Huy v sanh trng ti min Nam nn gia nhp vo ng i Vit x b min Nam. Trong chin tranh
Vit Minh/Php, GS nghin cu v dy l thuyt Dn Tc Sinh Tn v, vi bt hiu ng Phng, ng
sng tc nhiu bi th cha chan lng yu nc nhm thc tnh thanh nin lc by gi, trong c bi
ni ting nh Anh Hng V Danh. Sau GS Huy phi qua Php t nn vo thi Ng nh Dim/Nhu ch
trng truy lng bt b nhng ngi quc gia i quc m khng chu phc tng quyn uy ca h. ng
dng thi gian lu vong ny iu chnh li cc nguyn tc ca l thuyt Dn Tc Sinh Tn.

Theo ti, vi mt ci nhn ca o Pht, o Lo, v Dch L, GS Huy thy rt r rng mt s s kin
quan trng v cn bn v cuc i con ngi. Th d, s sinh tn ca vt no l thuc quyn t nhin
ca tri-t. Khng th cng p s sinh tn bng ch c nhn hay mt chnh quyn. S sinh tn no
cng u phi tun theo qui lut ca n m thi, nh ni t lu trong sch o c Kinh. Nh vy,
chnh tr ch l vic phi hp, khuyn khch cc sc mnh v cc khuynh hng ng vn hnh t nhin
trong v tr v trong lng ngi m thi. Vi ci nhn ny ca GS Huy, l thuyt Dn Tc Sinh Tn tr
thnh mt l thuyt chnh tr t do dn ch hp vi cc ch dn ch hin tr, Nh Nc tuyt i tn
trng lut php trong mi hot ng ca mnh. Hn na, theo ci nhn ca GS Huy, l thuyt Dn Tc
Sinh Tn l i hi s on kt, s hp tc, s khoan dung gia nhiu khuynh hng, quyn li, tn
gio, ng phi, giai cp, vn vn. Vi nhng nguyn tc ny ca l thuyt Dn Tc Sinh Tn, chnh tr
phi khi xng ln t dn lm cn bn, khng i t chnh quyn trn xung ti dn. Chnh tr hiu
cho ng khng phi l hnh ng c quyn, c ti, khng nht thit phi p buc ngi ta theo
mnh. Chnh tr hiu cho ng ngha theo l thuyt Dn Tc Sinh Tn l mt cng cuc phc tp, xy
dng lc lng ca dn, phi theo s mong mun ca dn v phi lm vic tng bc mt.

Thng Ging nm 1964, anh Ngha v mt s anh em s quan i Vit khc thi hnh mt cuc chnh l
gii nhim mt s tng lnh m h s nhng ngi ny nghe theo li xi gic ca De Gaulle m ra khi
chnh quyn Sign. H ngh cho Tng Nguyn Khnh lm Th Tng. Trong Chnh Ph Nguyn
Khnh, c cc lnh o i Vit nh Nguyn Tn Hon, H Thc K, v Nguyn Ngc Huy gi nhng chc
v quan trng. Pht Gio, Ha Ho, v Cao i cng c i din v nh hng trong Chnh ph . Chnh
Ph ny th hin tnh cch on kt cc lc lng khng Cng Sn trong min Nam, y cng l mt
thnh cng chnh tr rt ln v him c t trc n nay. c bit, GS Huy ph trch v Bnh nh Xy
dng nng thn to iu kin chin lc m ng Cng Sn phi tht bi. Nm 1959, ng Cng Sn
bt u t chc chin tranh du kch v ph hoi lt Chnh Ph Sign. Nu mun thng mt
cuc chin tranh du kch nh th ny th phi c s ng h tch cc, s hy sinh nhiu ca nng dn.
Tri li, nu dn nng thn khng theo phe du kch, th cuc chin tranh du kch khng th no thnh
cng c. GS Huy hiu iu ny v ly l thuyt Dn Tc Sinh Tn ra mt cng thc chin lc
nhm chng Cng Sn ngay t h tng c s l nng thn.

Nhng Tng Nguyn Khnh khng chu theo ng li ca GS Huy. ng Khnh bt u chia r i Vit,
ng xi dc Cng Gio nghi ng Pht Gio v xi cc Thy Pht Gio bt hp tc vi cc Cha Thin Cha
Gio. ng Khnh giao chng trnh nng thn v hun luyn cn b x p cho mt ng chng cng nh
- ng Duy Dn. c s tr gip ca th lc Hoa K, ng Khnh ngh vi i S Hoa K Maxwell
Taylor rng, Hoa K nn gi qun qua Vit Nam nh cc n v ln ca Vit Cng.

Ma Thu nm 1964, GS Huy v nhiu anh ch em khc thnh lp ng Tn i Vit theo xu hng ca l
thuyt Dn Tc Sinh Tn m GS Huy vit ra trong hai cun sch ny. Lc ti ri Vit Nam i hc lut
ti M nm 1971, GS Huy biu cho ti cun th hai ca b sch Dn Tc Sinh Tn. Hai nm sau , GS
Hunh Sanh Thng li biu cho ti cun th nht ca b sch Dn Tc Sinh Tn. Trong s nhng ngi
ngoi Quc, ngoi ti ra, ch c ng Milton Sachs, mt v Gio S i hc Brandeis, c c b Sch Dn
Tc Sinh Tn ny m thi. Nhng Milton Sachs khng bit ting Vit v khng c c cun sch ny,
ch c ti l ngi Ty Phng duy nht c c hai cun sch ny. V ti c v c rt k.

So snh b sch Dn Tc Sinh Tn vi nhiu quyn sch chnh tr Ty u th quyn sch Vit Nam ny c
gi tr cao. Theo ti, l thuyt Dn Tc Sinh Tn ca GS Huy c y ngha v c th ni l ngang hng
vi hai l thuyt dn ch ca John Locke v John Stuart Mill. D nhin, l thuyt Dn Tc Sinh Tn vn
cn p dng c. Cn l thuyt ca Mc-L, ai cng bit, k c nhng ngi Cng Sn Vit nam hin
ti, l sai v khng dng c v qu li thi. Ring i vi ti, th l thuyt ni ting ca Jean Jacques
Rousseau thua xa l thuyt Dn Tc Sinh Tn ca GS Huy v thc t sng ca con ngi.

Trong nm 1964 v u nm 1965, anh ch em Tn i Vit, nht l Dng Hiu Ngha, Hunh Vn Tn,
v Nhan Minh Trang t chc mt cuc o chnh y Nguyn Khnh ra khi Chnh ph nhng chng
may khng thnh cng. ng Khnh nui mt s tng t trung thnh vi ng nh Nguyn Cao K,
gip ng nm gi Chnh quyn. V ng K li dng khng qun nh dp cc n v o chnh lm
cho my cuc o chnh u khng hon ton thnh cng. Nhng, dn dn, Nguyn Khnh b mt i
th lc. Nguyn Cao K v Nguyn Vn Thiu ln nm ht nh hng. ng Tn i Vit vn khng c
tham d chnh quyn lc by gi. Trong thi k ny v Vit Nam khng c ngi lnh o no c y
quyt tm v tr tu cao nn qun lc Vit Nam Cng Ha khng thng c cc lc lng v trang ca
Vit Cng. Li dng c hi ny, Cng Sn H ni quyt nh gi b i Bc Vit vo min Nam. n v
Qun i Nhn Dn khi s xm nhp vo min Nam u nm 1965. Nm 1964, Hni gi t nht
17,475 ngi vo min Nam, qua nm 1965, s qun Bc vit c gi vo ln ti 46,797, theo bo co
ca B Quc Phng Hni.

Thng Su nm 1965, pha Vit Nam Cng Ha, cc tng lnh ln nm Chnh quyn. ng Thiu lm ch
tch Hi ng qun nhn v Nguyn Cao K nm gi chc Th Tng Chnh Ph. Pha Hoa K, Tng
William Westmoreland yu cu Tng Thng Lyndon Johnson gi gp qua Vit Nam 44 tiu on di ng
truy tm, tiu dit cc n v ln ca Vit Cng v QDND n nu trong rng ni. Tng Thng Johnson
ng v Hoa K bt u tham gia vo Chin Tranh Vit Nam mt cch mnh m. n nm 1966, qun
i Hoa K ph nhiu cn c ca Cng Sn v thng nhiu trn chin vi Vit Cng v QND, nhng
tnh hnh chnh tr ca min Nam khng c yn n cht no. V min Trung, phi Pht Gio n
Quang chng chnh ph Nguyn Cao K mnh lit. Ngi min Nam cng khng a thch g ng K qua
t cch ca ng v mt phn, v ng l ngi Bc di c vo Nam. Cc tn gio, v cc ng phi khng
c tham d vo Chnh ph va mi thnh lp. Vit Nam lc khng c bu c, khng c Quc hi,
thnh ra dn khng c cch no m nh hng trc tip n ng li ca Chnh ph. Hoa K thy min
Nam khng c mt h thng chnh tr dn ch do dn bu ln, nu khng c cc tn gio, cc ng phi,
cc lc lng x hi ng h Chnh ph Sign th qun i min Nam mt mnh khng bao gi thng
c Cng Sn Hni. Do , ng Johnson yu cu ng Thiu v ng K nhng cho mt chnh ph dn
ch c hin php v c dn bu ln.

Quc Hi Lp Hin c bu ra v c nhim v vit mt bn Hin php khai sanh nn Nh Cng

Ha. Nay c nhiu anh em trong Tn i Vit c bu vo Quc Hi Lp Hin. Hin Php ny c dn
chp thun vo nm 1967. Nhiu iu ca Hin Php Vit Nam Nh Cng Ha gi theo tinh thn
nhng iu c trong Dn Tc Sinh Tn quyn hai. Nh vy, GS Nguyn Ngc Huy l v thy gp cng
ln xy dng dn ch Vit Nam. Theo Hin php 1967, Quc hi c hai Vin c bu lo ngnh Lp
php. Nghnh Hnh php cng c dn trc tip bu. ng Thiu c bu lm Tng Thng v ng K
c bu lm Ph Tng Thng.

Trong my thng u ca Chnh Ph mi, ng K c nhiu nh hng nht. ng khng thch ng Thiu
v c Tn i Vit. ng K thch cai tr vi s tr gip ca mt nhm anh em thn tn ring v h d nghe
li ng. Gia nm 1967, Cng Sn Hni thy rng, chnh ph Min Nam iu hnh c hiu qu, qun
i Min Nam nh gic gii hn v qun i Hoa K thng trn lun, dn dn dn chng min Nam
khng mun theo Hni na (tr khi c nhng cuc nh, dn mi chy v cc vng do chnh ph
Sign kim sot). B Chnh Tr ng Cng Sn quyt nh nh cc Thnh ph, cc Tnh l ca Chnh
ph Sign trong mt cuc tng tn cng rt l tn bo.

Vo lc Giao Tha Tt, nm Mu Thn 1968, hu ht cc lc lng Cng Sn nh vo Sign, Hu, v

cc Th x khc. V mt qun s, Cng Sn thua to. Lc lng v trang Cng Sn tan r, s n v cn li
phi tho chy vo ni, v Lo v Cao Min. i a s lnh v cn b Vit Cng cc lng x hng ng
chng trnh Chiu hi v quay v ng h Chnh Ph Vit Nam Cng Ha.

Nhm ng K khng p ng c yu cu ti xy dng sau cuc tn cng v nhn o Tt Mu Thn.

ng Thiu mi c Trn Vn Hng vo chc v Th tng, thay th ng K. Cng lc , ng Thiu cng
a nhiu anh ch em Tn i Vit vo cc B quan trng v cc n v Hnh chnh a phng. ng
Dng Hiu Ngha, chng hn, c ng Thiu cho lm Tnh Trng tnh Vnh Long. Sinh Vin Quc Gia
Hnh Chnh, sau khi tt nghip, c b nhim lm Ph tnh trng Hnh chnh v Ph qun trng
Hnh chnh. Nh h m l thuyt Dn Tc Sinh Tn ca GS Huy vi ch trng cn bn nhn o, ci
m, cng vi chin lc ca GS Huy c nh hng rt ln trn chin trng Quc / Cng ti Vit
Nam.

ng Thiu p dng chnh sch Pht trin, Bnh nh v Xy dng nng thn ca GS Huy. Cc iu cn
bn ca chnh sch ny cng d tm thy trn hai quyn Dn Tc Sinh Tn. Chnh sch ca GS Huy v
bnh nh pht trin nng thn l nhm p dng nhng nguyn tc sinh tn ca l thuyt Dn Tc Sinh
Tn. Chnh sch ny p dng mt ci nhn rt l rng ri v ai ai cng c th tham gia vo cng cuc xy
dng m pht trin t nc. Tc l, mi ngi thuc cng ng dn tc Vit nam u c gi tr, c
quyn ni, c php c hng cc li ch ca Chnh ph nh nhau. l quan im cn bn v s sinh
tn ca mt dn tc - khng c chin tranh giai cp, khng phn bit nam n, giu ngho, p hay xu,
khn hay ngu, o Pht hay o Cao i, khng hon m hay hon dng (khng ch m kh hay ch yu
thng dng kh), tc bit gi m Dng lun lun qun bnh.

Chng trnh Bnh nh Xy dng nng thn theo ng li Dn Tc Sinh Tn hon ton thnh cng.
Chin lc Cng Sn Hni tnh cp min Nam bng mt th chin tranh du kch bo lc a n
s tht bi hon ton. Nm 1972, Hni phi xm lng min Nam bng ht tt c cc s on B i Bc
Vit. Nhng khng thng ni, rt cuc, Hni phi chp nhn Hip nh Paris cho ngi M rt ht
ri mi nh tr li Vit Nam Cng Ha vi nm sau. Nh vy, theo ti, c GS Nguyn Ngc Huy l tc gi
chnh ca l thuyt gip s thnh cng ca Vit Nam Cng Ha chng mu ca ng Cng Sn chim
ly cho ring mnh c cu chnh quyn Vit Nam t Nam Quan n C Mau.

Ngi d c thng minh bao nhiu, ngi d c thnh cng bao nhiu, th ngi vn phi chu mnh
tri t. C lc th s phu gp thi; c lc th khng. Phc c ca ngi no, mc d c nhiu, vn thua
s tri v cc din bin ca thi i. GS Nguyn Ngc Huy sng v lm vic trong mt thi i nhiu
ngang tri au bun ca dn tc Vitnam. ng lm phc bao nhiu, c gng bao nhiu, chu kh bao
nhiu, v gia nh hy sinh bao nhiu, nhng GS Huy vn khng t c c c nguyn l mong gip
dn tc thng nhng tai hi m Cng Sn mang n. Trong th Kim Vn Kiu, thi s Nguyn Du c kt
lun rng: mun s ti tri.

V sau, k hoch Bnh nh Pht trin thnh cng v chin lc Hni tht bi. Ch chnh tr theo
ng li hin nh ca Nh Cng Ha Vit Nam p dng pht trin t nc rt tt p, l lc ng
Nguyn Vn Thiu lm Tng Thng t nc Min Nam. Qua u nm 1971, ng Thiu thy Cng Sn
thua, min Nam c th ng ring khng cn s hu thun mnh m v qun s ca Hoa K na, nn
ng Thiu trnh xa nhm Tn i Vit, v giao quyn cho cc anh em ring thn tn ca ng h cai tr.
ng Thiu ch nghe li ngi thn cn nh ng Hong c Nh. i T Ngha v cc s quan gii c uy tn
ca Tn i Vit khng c ln chc hay ch huy cc s on tc chin. Sau v phi chu tht th nhn
Hip nh Paris nm 1973, Tng Thng Thiu p cc lc lng chnh tr vo mt ng ca ng. Nn tham
nhng ngy cng nhiu, tinh thn chin u ca lnh Vit Nam Cng Ha b suy gim, v dn chng ht
cn ng h Chnh ph Thiu nh my nm trc na. Cc thnh cng chnh tr v t chc lng x nng
thn m GS Huy khuyn khch v hng dn trn suy sp. Vit Nam Cng Ho bt u mt th
mt mnh c th gi vng s c lp chnh tr.

Hn na, GS Huy phi chu b chi phi bi ng li chnh sch ca Hoa K. V s sinh tn, dn Hoa K
ng theo phong tro phn chin, chng Vit Nam Cng Ha, ng h ch Cng Sn Bc Vit n ni h
mun Hni thng v Sign phi thua. Ngi M khng mun hy sinh na cho ch Sign; h khng
hiu g, v khng thy cc thnh cng ln m dn min Nam t c, nh s dn ch ha ca min
Nam, v a s tr thc v cc nh bo Hoa K u c xu hng ng theo phn chin, khng chu nghe li
ngi Vit Nam quc gia. Trong Quc Hi Hoa K, a s ng Dn Ch c quyn gim bt ngn sch vin
tr cho Chnh Ph Thiu. Hn na, Henry Kissinger lm c vn an ninh cho Tng Thng Nixon, nhng
Kissinger thn phc H Ch Minh v khinh ng Nguyn Vn Thiu. Kissinger bit Vit Nam qua s gii
thiu ca Jean Sainteny, i din ca De Gaulle nm 1945 v 1946 m cam kt vi H Ch Minh chp
thun Vit Minh c c quyn cai tr Vit Nam. Sainteny lm cho Kissinger ngh rng H Ch Minh l
ngi yu nc v nhng ngi Vit Nam khc khng c uy tn hay c c nh H Ch Minh. Do vy,
trong thng Su nm 1971, Kissinger ngh s cho Hni c php ng qun ti min Nam sau
khi qun i Hoa K rt v. Nh s hin din qun s , Hni mi ly c min Nam trong my
thng u nm 1975. Mi vic tt p ca GS Huy a ra gip dn Vit (v cng vic ca nhiu ngi
na) tr thnh v ch v s phn bi ny ca Henry Kissinger. Theo Nguyn Du: Bt phong trn, phi
phong trn, cho thanh cao, mi c phn thanh cao.

Nhn li tt c cc bin chuyn trong qu kh, ti thy c GS Nguyn Ngc Huy gii hn Phan Huy Ch,
mt nh nghin cu v vit ni ting trong th k 18. Hn na, v s hiu bit, vn ti, v kin thc
chnh tr, ti thy GS Huy l ngi ni nghip cc bc tin bi nh Nguyn Tri, ng gp cho dn tc
Vitnam, nh L Lai, ngi ph gip L Li hi th k 15. Trong s nghip gip nc, c th ni ng l
ngi c cng ln gip dn tc Vit Nam hng c t do dn ch trong giai on m t nc b
m chm trong chin tranh xm lc. Cng c ca ng tht rt xng ng c nhc nh v cao.

GS Huy, hay cn gi l anh Ba Huy (tn gi trong ng) v ti hc tp my nm t nm 1978 n nm

1980 ti trng lut Harvard. Ti ph gip anh Huy trong vic dch b L Triu Hnh Lut ra ting Anh v
hai anh em chng ti vit cun sch The Tradition of Human Rights in China and Vietnam ni ln
quan im v t do dn ch ca ngi Hn v ngi Vit trong qu kh. Chng ti lm vic chung vi
nhau rt thoi mi, cn hn anh em rut. Nhiu khi chng ti lm vic khng cn ni r ra, nhng m
chng ti hiu nhau. Hai anh em chng ti thng hay trau di kin chung, tuy l hai ngi nhng
ch c mt tm hn rt ging nhau. Ti v cng cm ng v thy rt l dim phc c bit v c mt
v Vit Nam nh Nguyn Ngc Huy nhn ti l mt ngi bn ch thn ca Anh.

Trn trng,
Stephen B. Young,
Saint Paul, Minnesota.
February 4, 2006 Nm Bnh Tut.

Gio Gi
(i gia nh Nguyn Ngc Huy)