Praca z uczniem cudzoziemskim

PAKIET szkoleniowy dla nauczycieli

Warszawa 2011
Biuro Edukacji Urzdu m.st. Warszawy
ul. Grskiego 7
00033 Warszawa
www.edukacja.warszawa.pl
e-mail: edukacja@um.warszawa.pl
tel. 22 44 33500

redakcja: Ewa Pawlic-Rafaowska

autorzy: Malina Baranowska-Janusz, Dawid Cegieka, Dam Van Anh, Barbara Klimczak, Agnieszka Kosowicz,
Jakub Krlikowski, Ewa Pawlic-Rafaowska, Emilia Skiba, Magorzata Zasuska

Publikacja zostaa opracowana wramach midzynarodowego projektu Caerdydd Warsaw Integracja

Projekt. Integracja spoeczna modych ludzi iich rodzicw poprzez edukacj prowadzonego przez:
Warszawa
Biuro Edukacji Urzdu Miasta Stoecznego Warszawy, Fundacj Sztuki Arteria, Szko Podstawow nr
211 zOddziaami Integracyjnymi im. Janusza Korczaka, Gimnazjum nr 14 zOddziaami Integracyjnymi im.
Leopolda Staffa
Cardiff
Cardiff County Council, Race Equality First, St. Marys Catholic Primary School, Michaelston Community
College

wlatach 20092011. Projekt skierowany na dziaania wspierajce dzieci imodzie cudzoziemsk.

Publikacja zostaa opracowana dziki wspfinansowaniu ze rodkw programu Uczenie si przez cae
ycie, komponent: Comenius Regio

Skad: Jan Jacek Swianiewicz

Druk: Miller Druk
Spis treci

Wstp Ewa Pawlic-Rafaowska..............................................................................................5

Modu I Przepisy prawne dotyczce statusu cudzoziemcw wPolsce

oraz ich prawa do edukacji Dawid Cegieka......................................................7

Modu II Metody komunikacji kadry pedagogicznej zrodzicami uczniw

cudzoziemcw Agnieszka Kosowicz.................................................................9

Modu III Projektowanie dziaa wobszarze budowania skutecznej komunikacji

wcelu przeciwdziaania dyskryminacji wrodowisku zrnicowanym
kulturowo Barbara Klimczak..........................................................................13

Modu IV Znaczenie tosamoci kulturowej wodniesieniu do integracji uczniw

cudzoziemskich Malina Baranowska-Janusz, Dam Van Anh, Jakub
Krlikowski, Emilia Skiba....................................................................................15

Modu V Nauczanie jzyka polskiego jako drugiego oraz integracja ucznia

cudzoziemskiego zzespoem klasowym Ewa Pawlic-Rafaowska,
Magorzata Zasuska.........................................................................................19

Ankieta ewaluacyjna................................................................................................................29

Informacje oautorach publikacji...............................................................................................30

Praca z uczniem cudzoziemskim 3

Ewa Pawlic-Rafaowska

WSTP
Pakiet szkoleniowy dla nauczycieli zawiera materiay zrealizacji warsztatw wramach partner-
skiego projektu Caerdydd Warsaw Projekt. Integracja spoeczna modych ludzi iich rodzicw
poprzez edukacj (2009 2011). Partnerami wtym projekcie s szkoy, wadze samorzdowe
oraz organizacje pozarzdowe zWarszawy iCardiff (Walia).
Celem podjtych wielokierunkowych dziaa byo przygotowanie pracownikw szkoy do pracy
zdziemi cudzoziemskimi, stworzenie programw wsparcia dla wskazanych grup cudzoziemcw,
przygotowanie modych nauczycieli oraz studentw kierunkw pedagogicznych do pracy wzmie-
niajcym si rodowisku edukacyjnym, atake opracowanie materiaw stanowicych pomoc
wrealizacji powyszych celw (Pakiet powitalny dla dzieci irodzicw, Pakiety szkoleniowe, Poradnik
dobrych praktyk).
Wramach realizacji zada wczterech pilotaowych szkoach partnerskich (wWarszawie: Szkoa
Podstawowa nr 211 zOddziaami Integracyjnymi im. Janusza Korczaka iGimnazjum nr 14 zOd-
dziaami Integracyjnymi im. Leopolda Staffa oraz Cardiff: St. Marys Catholic Primary School iMi-
chaelston Community College) dokonano wstpnej diagnozy, ktra pozwolia oceni postawy kadry
zarzdzajcej szko, nauczycieli, pracownikw administracji dotyczce wczania do spoecznoci
szkolnej nowo przybyych uczniw. Na podstawie analizy wynikw audytu Iprzeprowadzonego
wwarszawskich szkoach pilotaowych stworzono program szkole, ktry zosta wdroony od
padziernika do listopada 2010r.
Celem opracowanej oferty szkoleniowej jest wsparcie warszawskich placwek edukacyjnych wza-
rzdzaniu rnorodnoci iwielokulturowoci, wzbogacenie wiedzy na temat dialogu midzykultu-
rowego, atake dostarczenie nauczycielom narzdzi do pracy wmidzykulturowych klasach.
Cykl szkole - obejmowa pi moduw
Modu I Przepisy prawne dotyczce statusu cudzoziemcw wPolsce oraz ich prawa do
edukacji.
Modu II Metody komunikacji kadry pedagogicznej zrodzicami uczniw cudzoziemcw.
Modu III Projektowanie dziaa w obszarze budowania skutecznej komunikacji w celu
przeciwdziaania dyskryminacji wrodowisku zrnicowanym kulturowo.
Modu IV Znaczenie tosamoci kulturowej wodniesieniu do integracji uczniw cudzoziem-
skich.
Modu V Nauczanie jzyka polskiego jako drugiego oraz integracja ucznia cudzoziemskiego
zzespoem klasowym.
Wyniki audytu II przeprowadzonego po zakoczeniu cyklu szkole potwierdziy pozytywne
zmiany wpostawach uczestnikw dotyczce wczania uczniw cudzoziemskich do zespow
klasowych iich integracji ze spoecznoci szkoln.
Na podstawie analizy wnioskw zewaluacji szkole przygotowano zajcia uzupeniajce, pog-
biajce treci wskazane przez nauczycieli za szczeglnie wane. Wich ramach odbyy si warsztaty nt.
Edukacyjne trudnoci dzieci cudzoziemskich (ze szczeglnym uwzgldnieniem traumy wojennej) oraz
konsultacje, ktrych tematyka dotyczya m.in. edukacji uczniw cudzoziemskich: oceniania wiedzy
iumiejtnoci, ustalania wymaga edukacyjnych, metod nauczania wmidzykulturowej klasie.
Wdalszej czci Pakietu szkoleniowego dla nauczycieli zostay zawarte programy poszczeglnych
moduw zaj (przeprowadzonych wramach cyklu szkole) wraz zprzykadowymi materiaami wy-
korzystywanymi podczas zaj. Celem realizatorw projektu byo, aby opracowane materiay zostay
rozpowszechnione wrd nauczycieli iwykorzystywane wpracy dydaktyczno-wychowawczej.

Praca z uczniem cudzoziemskim 5

Dawid Cegieka

MODU I
Przepisy prawne dotyczce statusu cudzoziemcw wPolsce oraz
ich prawa do edukacji

Czas 5 godz.

Grupa do 30 uczestnikw

Cele
Przyblienie nauczycielom zjawiska uchodstwa wPolsce, praw iobowizkw uchodcw
na tle innych grup migrantw.
Wskazanie odrbnoci ispecyfiki tej grupy, zarwno pod wzgldem prawnym, jak ifak-
tycznym.

Zakres tematyczny
Prawne regulacje dotyczce zagadnie uchodstwa wPolsce
Historia systemu uchodczego wPolsce, stan obecny.
Gwne problemy iwyzwania stojce przed polityk uchodcz wPolsce.

Metody pracy
Warsztat, wykad wraz z prezentacj i pokazem dwch filmw poruszajcych kwestie
uchodstwa wPolsce.

Efekty przeprowadzonego szkolenia

Poszerzenie wiedzy nt. uchodcw wPolsce, regulacji prawnych ich dotyczcej
Wyczulenie uczestnikw szkolenia na specyfik tej grupy migrantw.

Przykady materiaw szkoleniowych

Prezentacja multimedialna, publikacje Stowarzyszenia Interwencji Prawnej (rozdawane uczest-
nikom szkolenia) szczegowo opisujce poruszane zagadnienia, studia przypadkw, film.

Bibliografia
1. Malovic D., Morillot J.,Uchodcy zKorei Pnocnej. Relacje wiadkw, tum.K.Bartkiewicz,
WAB, 2008.
2. Ilibagiza, I., Erwinmm, S.Ocalona aby mwi, Duc In Altum, 2007.
3. Politkowska A., Druga wojna czeczeska (Wtoraja Czeczenskaja), tum.I.Lewandowska,
Znak, Krakw 2006.
4. Oleksiewicz I., Uchodcy wUnii Europejskiej. Aspekty prawne ipolityczne, Branta 2006.

Inne rda
Poowa mnie (2007), reyseria Justyna Tafel

Praca z uczniem cudzoziemskim 7

Agnieszka Kosowicz

MODU II
Metody komunikacji kadry pedagogicznej zrodzicami uczniw
cudzoziemskich (ze szczeglnym uwzgldnieniem sposobw
przekazywania informacji opolskim systemie edukacyjnym)

Czas 5 godz.

Grupa do 20 uczestnikw

Cele
Wskazanie nauczycielom metod skutecznej komunikacji zrodzicami uczniw cudzoziem-
skich.
Uwraliwienie nauczycieli na specyficzne potrzeby rodzicw uczniw cudzoziemskich
wkontekcie informacji oedukacji.

Zakres tematyczny
Model komunikacji midzy ludmi.
Specyfika kontaktu midzy ludmi rnych kultur.
Szczeglne potrzeby komunikacyjne cudzoziemcw w Polsce, wynikajce z ich statusu
prawnego idowiadcze zkraju pochodzenia (potrzeby rodzicw-uchodcw, rodzicw,
ktrzy dowiadczyli przemocy lub traumy).
Bariery wkomunikacji.
Sposoby pokonywania barier wkomunikacji.
Zakres merytoryczny przekazu na temat edukacji, ktrego potrzebuj rodzice uczniw
cudzoziemskich.

Efekty przeprowadzonego szkolenia

Uporzdkowanie wiedzy nauczycieli na temat elementw niezbdnych do skutecznej ko-
munikacji midzy ludmi.
Poszerzenie wiedzy nauczycieli na temat dialogu midzy ludmi rnych kultur, barier wko-
munikacji midzykulturowej oraz metod pokonywania tych barier.

Metody pracy
Wykad, dyskusja, burza mzgw, mini-warsztaty

Praca z uczniem cudzoziemskim 9

 Agnieszka Kosowicz

Przykady materiaw szkoleniowych

10 Praca z uczniem cudzoziemskim

 MODU II

Bibliografia
1. Czerniejewska I., Marek A., Uchodca wmojej klasie, Vox Humana, Warszawa 2010.
2. Grzybowski P., Edukacja midzykulturowa-przewodnik, Impuls, Krakw 2008.
3. Inny wpolskiej szkole. Poradnik dla nauczycieli pracujcych z uczniami cudzoziemskimi,
red. E.Pawlic-Rafaowska, Biuro Edukacji Urzdu Miasta
4. st. Warszawy iFundacja Polskie Forum Migracyjne, Warszawa 2010.
5. Grski G., Kosowicz A., Marek A., Uchodcy w polskim spoeczestwie, Vox Humana
2010.
6. Halik T., Kosowicz A., Marek A., Imigranci wpolskim spoeczestwie, Vox Humana, War-
szawa 2009.
7. Imigranci wmojej klasie, Vox Humana, Warszawa 2010.
8. Nikitorowicz J., Edukacja midzykulturowa; kreowanie tosamoci dziecka, GWP, Gdask
2007.

Inne rda
Film edukacyjny dla cudzoziemcw Integracja wPolsce, Polskie Forum Migracyjne, War-
szawa 2009 (film jest dostpny online wserwisie YouTube).

Praca z uczniem cudzoziemskim 11

Barbara Klimczak

MODU III
Projektowanie dziaa wobszarze budowania skutecznej
komunikacji wcelu przeciwdziaania dyskryminacji
wrodowisku zrnicowanym kulturowo

Czas 5 godz.

Grupa do 30 uczestnikw

Cele
Wsparcie kadry warszawskich placwek edukacyjnych, do ktrych uczszczaj dzieci imo-
dzie uchodczynie, uchodcy, imigrantki, imigranci wprojektowaniu, budowaniu
iwdraaniu polityki rwnych szans, zarzdzania rnorodnoci iwielokulturowoci.

Zakres tematyczny
Budowanie skutecznej komunikacji wwielokulturowym zespole.
Definiowanie dyskryminacji: przyczyny, przejawy iskutki dyskryminacji; instrumenty ochrony
przed dyskryminacj.
Wpyw uprzedze istereotypw wpostrzeganiu ludzkiej rnorodnoci oduprzedze
do dyskryminacji od myli iuczu do dziaania.
Struktura imetody rozwizywania konfliktu wrodowisku wielokulturowym.
Postawy iich rola wbudowaniu relacji wrodowisku midzykulturowym.
Ksztatowanie postaw tolerancji iempatii.
Pomoc osobom odmiennym kulturowo.

Efekty przeprowadzonego szkolenia

Poszerzenie wasnej wiadomoci uczestniczek, uczestnikw wobszarze zarzdzania r-
norodnoci, dialogu midzykulturowego iprzeciwdziaania dyskryminacji.
Nabycie umiejtnoci uczenia si przez dowiadczanie, przeywanie, poznawanie, odkry-
wanie.
Poszerzenie kompetencji wobszarze wspierania uczennic, uczniw odmiennych kulturowo
wzakresie:
analizy sytuacji,
identyfikacji potrzeb,
projektowania dziaa wobszarze komunikacji iprzeciwdziaania dyskryminacji wzr-
nicowanej grupie,
Zapoznanie si zprzykadami dobrych praktyk.

Metody pracy
wykad interaktywny, studium przypadku, burza mzgw, symulacje, odgrywanie rl, dys-
kusja, eksperyment edukacyjny.

Praca z uczniem cudzoziemskim 13

 Barbara Klimczak

Przykady materiaw szkoleniowych

wiczenie Postrzeganie ludzkiej rnorodnoci

Cel: Uczestniczka/uczestnik diagnozuje postawy tolerancji iempatii irozumie ich rol wbudowaniu
relacji wrodowisku wielokulturowym

rodki dydaktyczne: zdjcia osb, rzeczy, krajobrazw, fotosy, reklamy, kadry zfilmw

Przebieg wiczenia:

1) Co mnie okrela? Co jest dla mnie wane?

Prowadzca, prowadzcy poleca uczestniczkom, uczestnikom wybranie zdjcia, ilustracji, ktra
najpeniej ilustruje, oddaje ich marzenia, zainteresowania czy ulubione zajcie. Prosi, by przed-
stawiajc si, opowiedziay/-li otym iodpowiedziay/-li na pytanie: Co mnie okrela? Co jest
dlamnie wane?

2) Jestemy podobni czy rni?

Po prezentacji prowadzca, prowadzcy inicjuje rozmow/dyskusj zadajc pytania, np.:
Ktre zaspektw naszej tosamoci dzielimy zinnymi?
Ktre s unikalne (posiadamy je tylko my)?
Co nas rni, aco dzieli?
Czy mamy wicej cech, ktre nas cz, czy wicej cech, ktre nas dziel?
Czego dowiedziaycie/dowiedzielicie si osobie podczas prezentacji?
Czy zaskoczyo Was co podczas suchania innych: odmienno czy podobiestwo?
Co si skada na nasz tosamo? Jak postrzegamy innych? Poprzez jakie aspekty (np. imi,
zawd, wyznanie, stan cywilny, pe, narodowo, hobby, sport, gust muzyczny, znajomych/
przyjaci, religi, rodzin, wyksztacenie, pochodzenie etniczne, lubi/nie lubi,)
W podsumowaniu rozmowy/dyskusji prowadzca, prowadzcy podkrela, e bez wzgldu
narnice midzy nami wiele nas czy ipodaje przykady, ktre pady wrozmowie/dyskusji.

3) Postrzeganie ludzkiej rnorodnoci

Prowadzca, prowadzcy prezentuje zdjcie osoby zinnej
kultury, np. dziecka zkrajw afrykaskich, kobiety zkraju
objtego dziaaniami wojennymi czy zobozu dla uchod-
cw. Poniej picioletni Reza zdystryktu Malistan (Marcina
Sudera, 2009).

Bibliografia
1. Edukacja antydyskryminacyjna. Podrcznik trenerski, Villa Decius, Krakw 2010.
2. Kompas. Edukacja o prawach czowieka w pracy z modzie, CODN, Stowarzyszenie
dladzieci imodziey SZANSA, Warszawa 2005.
3. Kompasik. Edukacja na rzecz praw czowieka wpracy zdziemi, CODN, Warszawa 2009.
4. Pakiet edukacyjny Antydyskryminacja, CODN, Warszawa 2005.
5. Wielokulturowo na co dzie materiay dla nauczycielek, nauczycieli, Krakw 2006.
6. http://www.fundacja.znak.org.pl/files/wielosce.pdf

14 Praca z uczniem cudzoziemskim

Malina Baranowska-Janusz, Dam Van Anh, Jakub Krlikowski,
Emilia Skiba

MODU IV
Znaczenie tosamoci kulturowej wodniesieniu do integracji
uczniw cudzoziemskich

Czas 5 godz.

Grupa do 30 uczestnikw (kreatywne pisanie metod Loesje 15 osb)

Cele
Uwraliwienie uczestnikw na wielopoziomowo pojcia rnorodnoci kulturowej ipraktyk
zni zwizanych.
Dostarczenie uczestnikom narzdzi do dalszej pracy (wszkole, edukacji poza szko) pod
ktem uwraliwiania swoich uczniw (podopiecznych) na rnorodno kulturow.
Zapoznanie uczestnikw zpojciami relatywizmu iuniwersalizmu kulturowego oraz mo-
delem kultury jako gry lodowej.
Omwienie teorii strategii adaptacji kulturowej Johna Berryego.
Podkrelenie wartoci wolnoci wypowiedzi, wyraania wasnej opinii przy jednoczesnym po-
szanowaniu wartoci (kulturowych, religijnych, spoecznych, itp.) ipogldw innych osb.
Pobudzenie uczestnikw do refleksji izachcenie do dyskusji na tematy zwizane zwrali-
woci kulturow, tolerancj, dialogiem midzykulturowym, potrzeb edukacji midzykul-
turowej wpolskim systemie szkolnictwa.

Zakres tematyczny
Kulturowa gra lodowa: wprowadzenie do tematyki relatywizmu iuniwersalizmu kulturo-
wego.
Kreatywne pisanie metod Loesje: wraliwo kulturowa, relatywizm iuniwersalizm, dialog
midzykulturowy, edukacja midzykulturowa, rnorodno, tolerancja.
Teoria wraliwoci midzykulturowej Miltona Benetta.
Strategie adaptacji kulturowej wedug Johna Berryego.
Analiza scenariuszy lekcji powiconych rnorodnoci kulturowej.

Efekty przeprowadzonego szkolenia

Poszerzenie wiedzy dot. wraliwoci kulturowej ipowizanymi zni pojciami (m.in. rela-
tywizm iuniwersalizm kulturowy, dialog midzykulturowy).
Przekazanie uczestnikom narzdzi do pracy zuczniami kulturowa gra lodowa, kreatywne
pisanie metod Loesje.

Metody pracy
Moderowana dyskusja (kulturowa gra lodowa), warsztat (kreatywne pisanie metod Lo-
esje), wykad, dyskusja.

Przykady materiaw szkoleniowych

Handout Kulturowa gra lodowa

Praca z uczniem cudzoziemskim 15

 Malina Baranowska-Janusz, Dam Van Anh, Jakub Krlikowski, Emilia Skiba

MODEL KULTURY JAKO GRY LODOWEJ

16 Praca z uczniem cudzoziemskim

 MODU IV

Upodstaw koncepcji kultury jako gry lodowej ley zaoenie, e na powierzchni kultury
mona zobaczy jedynie nieliczne jej elementy, trudniej natomiast dostrzec wiele rzdzcych ni
praw ukrytych pod powierzchni, stanowicych fundamenty kultury.
Model ten sugeruje m.in. powody, dlaczego czasem trudno zrozumie (zwaszcza na pocztku)
ludzi zinnej kultury dostrzeenie irozumienie niektrych ich zachowa moe by wynikiem
dopiero duszej obserwacji iprzebywania wich kulturze.

Plakaty Loesje (dostpne warchiwum plakatw na stronie www.loesje.pl).

Bibliografia
1. Boski P., Kulturowe ramy zachowa spoecznych, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa
2009.
2. Geertz C., Interpretacja kultur. Wybrane eseje (The Interpretation of Cultures), WUJ, Krakw
2005.
3. Doradztwo zawodowe awyzwania midzykulturowe, opracowanie zbiorowe, KOWEZiU,
Warszawa 2007.
4. Hall E.T., Poza kultur (Beyond Culture), PWN, Warszawa 2001.
5. Koakowski L., Zudzenia uniwersalizmu kulturowego [w:] Koakowski L., Cywilizacja na
awie oskaronych, Res Publica, Warszawa 1991.
6. Tolerancja iwielokulturowo. Wyzwania XXI wieku, red. A.Borowiak, Academica SWPS,
2004.

Inne rda
Informacje oLoesje: www.loesje.pl oraz www.loesje.org

Praca z uczniem cudzoziemskim 17

Ewa Pawlic-Rafaowska, Magorzata Zasuska

MODU V
Nauczanie jzyka polskiego jako drugiego oraz integracja
ucznia cudzoziemskiego zzespoem klasowym

Czas 5 godz.

Grupa do 30 uczestnikw

Cele
Wsparcie nauczycieli pracujcych zcudzoziemcami (wklasach midzykulturowych oraz
uczcych jzyka polskiego jako drugiego) wpracy dydaktyczno-wychowawczej.
Zaprezentowanie narzdzi, ktre mog by wykorzystane wpracy dydaktyczno-wychowaw-
czej wklasie/ grupie zrnicowanej kulturowo.
Promowanie wielojzycznoci irnorodnoci kulturowej wwarszawskich szkoach.

Zakres tematyczny
Korzyci zrnorodnoci kulturowe wszkole (dla uczniw, nauczycieli, dyrekcji).
Trudnoci edukacyjne ucznia cudzoziemskiego wynikajce zmigracji, propozycje, propozycje
ich rozwiza wszkole.
Propozycja diagnozy umiejtnoci jzykowych iwiedzy ucznia cudzoziemskiego.
Jzyk polski jako drugi wkontekcie nowej podstawy programowej.
Propozycja programu nauczania jzyka polskiego jako drugiego dla cudzoziemcw rozpo-
czynajcych prac wszkole Ku wielokulturowej szkole wPolsce.
Indywidualizacja pracy na lekcjach wmidzykulturowych klasach.
Metody iformy pracy zuczniem cudzoziemskim.
Metody iformy pracy wychowawczej wmidzykulturowej klasie.

Efekty przeprowadzonego szkolenia

Poszerzenie wiedzy otrudnociach edukacyjnych iintegracyjnych uczniw wklasach zr-
nicowanych kulturowo.
Zdobycie wiedzy na temat metod inarzdzi oraz sposobu ich wykorzystania wpracy zze-
spoem kulturowo zrnicowanym.
Zdobycie umiejtnoci planowania zaj wmidzykulturowej klasie
zuwzgldnieniem potrzeb edukacyjnych uczniw cudzoziemskich.

Metody pracy
Wykad interaktywny, dyskusja, burza mzgw, analiza przypadku,

Przykady materiaw szkoleniowych

W szkoleniu wykorzystano materiay opublikowane w nastpujcych publikacjach Inny
wpolskiej szkole. Poradnik dla nauczycieli pracujcych zuczniami cudzoziemskimi oraz
Ku wielokulturowej szkole w Polsce. Pakiet edukacyjny z programem nauczania jzyka
polskiego jako drugiego dla I, II iIII etapu ksztacenia, wydanymi przez Biuro Edukacji m.st.
Warszawy:

Praca z uczniem cudzoziemskim 19

 Ewa Pawlic-Rafaowska, Magorzata Zasuska

formularze informacyjne, Inny wpolskiej szkole, str. 139146,

formularz dyrektora szkoy/ wychowawcy, Ku wielokulturowej szkole w Polsce, str.
137138,
wstpna diagnoza umiejtnoci, Ku wielokulturowej szkole wPolsce, str. 143150,
formularz umiejtnoci jzykowych, Inny wpolskiej szkole, str. 139142,
monitoring postpw edukacyjnych, czci AiB, Inny wpolskiej szkole, str. 148149,
instrukcje dla wychowawcy, Ku wielokulturowej szkole wPolsce, str. 139140,
scenariusze lekcji wklasie midzykulturowej, Inny wpolskiej szkole, str. 6879.

wiczenie
Dziaania w klasie/szkole przed przybyciem/w trakcie przybycia/po przybyciu
ucznia cudzoziemskiego.

Nauczyciele pracuj wgrupach itworz list dziaa, jakie powinny by podjte wsytuacjach
opisanych wkarcie wiczenia 3, anastpnie porwnuj zpropozycjami dziaa zawartymi wIn-
strukcji dla wychowawcy. Wnioski zpracy wmaych grupach prezentowane s na forum.

Karta wiczenia
Jakie dziaania moe podj wychowawca przed pojawieniem si ucznia cudzoziemskiego
wklasie?
1. Jak przedstawicie klasie korzyci zdoczenia ucznia cudzoziemskiego do danej klasy?
2. Ustalcie list wanych tematw, dziaa izada do realizacji oraz okrelcie, wjaki sposb
iprzez kogo bd realizowane?
3. Kogo poprosicie owsparcie?

Karta do wiczenia: Instrukcje dla wychowawcy

Zaznacz
Przed przybyciem ucznia cudzoziemskiego do klasy
zrealizowane
Poinformuj klas oprzybyciu ucznia cudzoziemskiego
Zainicjuj dyskusj wklasie na temat atwych, potencjalnie atwych itrudnych sytuacji dla
cudzoziemca pojawiajcego wnowym rodowisku.
Popro uczniw, aby zastanowili si nad sposobem wsparcia nowego kolegi/nowej ko-
leanki (np. uywanie prostego jzyka, pomoc wodrabianiu pracy domowej).
Wska klasie korzyci zwizane zpojawieniem si ucznia cudzoziemskiego (np. kontakt
znowym czowiekiem, inn kultur, innym jzykiem, itp.)
Popro rodzicw olist zpodstawowymi zwrotami wich jzyku (np. pozdrowienia,
wyraanie podstawowych potrzeb itd. wraz zzapisem fonetycznym).
Naucz si wsplnie zklas kilku sw izwrotw wjzyku rodzimym nowego ucznia tak,
aby mona go byo powita wznany mu sposb.
Przybycie nowego ucznia do klasy
Upewnij si, e posiadasz podstawowe informacje na temat nowego ucznia (np. imi ina-
zwisko, data urodzenia, kontakt do rodzicw/opiekunw, znajomo jzykw, itp.).
Zorganizuj spotkanie zrodzicami/opiekunami nowego ucznia ipoka im klas iszko.
Zaprowad nowego ucznia do szatni ido klasy.

20 Praca z uczniem cudzoziemskim

 MODU V

Upewnij si, e nowo przybyy ucze angauje si we wszystkie zadania, pracuje wgru-
pach zadaniowych iznajduje swoje miejsce wzespole klasowym oraz, e inni uczniowie
s wraliwi na jego potrzeby.
Zach uczniw ambitnych iwraliwych do bliskiej wsppracy znowym koleg/now
koleank.
Zaproponuj wybranemu uczniowi penienie funkcji opiekuna-przewodnika, wyjanij
mu jego rol (pomoc wporuszaniu si po szkole iopanowaniu rytmu dnia, zapewnienie
towarzystwa wczasie przerw iobiadu. Jeli masz pisemne lub obrazkowe informacje
oroli opiekuna-przewodnika, daj je.
Przygotuj dla nowego ucznia zestaw obrazkw iinnych pomocy jzykowych uatwiajcych
wyraanie wasnych potrzeb, samopoczucia iemocji (np. godu, pragnienia, smutku,
choroby, koniecznoci skorzystania ztoalety, itp.)
Jeli ucze potrafi czyta ipisa wjzyku rodzimym, zapewnij mu dostp do sownika
dwujzycznego iinnych materiaw uatwiajcych nauk nowego jzyka.
Jeli wspoecznoci szkolnej jest kto zkraju pochodzenia nowego ucznia, zaaranuj
ich spotkanie.
Pozwalaj na komunikacj wjzyku rodzimym ucznia.
Obserwuj nowego ucznia. Pomagaj mu wtrudnych sytuacjach zwizanych zfunkcjono-
waniem wnowej rzeczywistoci, zwaszcza wczasie przerw iobiadu. Wrazie potrzeby
popro innych nauczycieli owsparcie.
Chwal postpy jzykowe ucznia. Motywuj go do dalszej nauki.
Systematycznie rozmawiaj zopiekunami na temat integracji wnowym rodowisku.

wiczenie
Planowanie strategii/dziaa pedagogicznych woparciu oinformacje uzyskane
zwywiadu, bada narzdziami wstpnej diagnozy imonitoringu postpw.

Nauczyciele pracuj wgrupach ianalizuj nastpujce narzdzia: Formularze informacyjne,

Formularz dyrektora szkoy/wychowawcy, Wstpna diagnoza umiejtnoci, Formularz umiejtnoci
jzykowych, Monitoring postpw edukacyjnych, Instrukcje dla wychowawcy. Zastanawiaj si nad
tym, jakie informacje mog uzyska za pomoc tych narzdzi. Prbuj ustali schematy planw
pracy dydaktyczno-wychowawczej oraz przykady zada (zuwzgldnieniem stopnia znajomoci
jzyka polskiego) dla ucznia cudzoziemskiego zrnych przedmiotw.

Praca z uczniem cudzoziemskim 21

 Ewa Pawlic-Rafaowska, Magorzata Zasuska

Materiay do wiczenia

FORMULARZ UMIEJTNOCI JZYKOWYCH

Cz 1 Dane dziecka
Imi inazwisko:
Inne nazwiska (jeli uywane):
Data urodzenia: Adres:
Pe: Kobieta/Mczyzna
Data pierwszego przyjazdu do Polski (jeli dotyczy):
Miejsce urodzenia: Pochodzenie etniczne:
Nazwa poprzedniej szkoy (do ktrej dziecko uczszczao wPolsce):

Wyznanie:
Jeli dziecko uczszczao do szk winnych krajach, prosimy opodanie ich:

Jzyk wjakim Czy dziecko uczyo si jzyka

Nazwa szkoy ikraj Od Do
prowadzono lekcje polskiego jako drugiego?

Cz 2 Umiejtnoci jzykowe dziecka

1. Jaki jest jzyk rodzimy dziecka?
2. Jak dziecko mwi wtym jzyku?
wcale niewiele troch rednio dobrze biegle
0 1 2 3 4 5

3. Jak dziecko czyta wtym jzyku?

wcale niewiele troch rednio dobrze biegle
0 1 2 3 4 5

4. Jak dziecko pisze wjzyku ojczystym?

wcale niewiele troch rednio dobrze biegle
0 1 2 3 4 5

5. Czy dziecko mwi troch wjzyku polskim? Tak / Nie

6. Czy dziecko rozumie troch jzyk polski? Tak / Nie

22 Praca z uczniem cudzoziemskim

 MODU V

7. Jak ocenia Pani/Pan stopie znajomo jzyka polskiego przez dziecko?

(prosz uy skali 05, ktra zostaa uyta wpytaniach 24)
J.polski: mwi czyta pisze

8a. Czy dziecko mwi wjakim innym jzyku? Tak / Nie

8b. Jeli mwi, to wjakich jzykach?

8c. Wjakim stopniu posuguje si tymi jzykami?

Jzyk mwi czyta pisze
Jzyk mwi czyta pisze

Cz 3 Jzyk jakim posuguje si rodzina

9. Wjakim jzyku mwi si najczciej wdomu?
10. Czy wszyscy mwi wdomu wtym jzyku? Tak / Nie
11. Czy kto mwi do dziecka winnym jzyku ni wymieniony wpytaniu 9 i10? Tak / Nie
Kim s osoby, zktre zamieszkuj zdzieckiem iwjakim jzyku do niego si zwracaj?

Wiek (jeli mniej Jzyk uywany Jzyk uywany przez

Imi inazwisko pokrewiestwo
ni 18 lat) przez dziecko czonka rodziny

12. Jeli dziecko rozumie/mwi wjzyku polskim, gdzie syszy ten jzyk igdzie si nim posuguje?

Zkolegami Wszkole Wdomu Wsklepie Winnych sytuacjach (jakich?)

Tak / Nie Tak / Nie Tak / Nie Tak / Nie Tak / Nie

Cz 4 Wczesny rozwj dziecka

13. Czy dziecko zaczo mwi wjakim jzyku przed drugim rokiem ycia? Tak / Nie
14. Czy dziecko zaczo chodzi przed drugim rokiem ycia? Tak / Nie
15. Czy dziecko byo kiedy pod opiek logopedy albo reedukatora? Tak / Nie

Cz 5 Informacje zdrowotne
16. Czy dziecko miao kiedykolwiek badany wzrok? Tak / Nie
17. Kiedy odbyo si to badanie ijakie byy wyniki?

18. Czy dziecko miao kiedykolwiek badany such? Tak / Nie
19. Kiedy odbyo si to badanie ijakie byy wyniki?

Praca z uczniem cudzoziemskim 23

 Ewa Pawlic-Rafaowska, Magorzata Zasuska

20. Prosz poda dolegliwoci, na jakie cierpi dziecko:

21. Czy dziecko kiedykolwiek spdzio duszy czas wszpitalu? Tak / Nie

Rok Jak dugo Powd

Cz 6 Pomoc dziecku wdomu

Prosz poda, jakie osoby s wstanie pomc dziecku wdomu przy odrabianiu prac domowych.

Kim jest ta osoba dla dziecka Jak moe pomc? Wczym?

Czy dziecko jest czonkiem klubw lub grup? Jakich? (np. harcerze, grupka wktrej uczy si jzyka
ojczystego, grupy religijne wkociele/ meczecie/ synagodze, grupy sportowe, itp.)

Jak czsto dziecko uczestniczy wspotkaniach Jaki jzyk jest gwnie uywany wgrupie/ klubie

Cz 7 Inne czynniki, ktre mog wpywa na postpy wnauce udziecka

Prosz wymieni iopisa momenty, kiedy dziecko duej ni 1 miesic nie uczszczao do szkoy
podczas roku szkolnego.

Jak dugo dziecko byo Powody Czy dziecko byo nauczane

Rok
nieobecne nieobecnoci podczas tej nieobecnoci

Czy jakie inne czynniki mogy lub bd mogy wpywa na postpy wnauce udziecka. Jakie?

Data:
Osoby przeprowadzajce wywiad: ,
Imi inazwisko opiekuna dziecka: pokrewiestwo:
Podpis rodzica/opiekuna:
Podpis osb przeprowadzajcych wywiad:

24 Praca z uczniem cudzoziemskim

 MODU V

MONITORING POSTPW EDUKACYJNYCH

UCZNIA BEZ BIEGEJ ZNAJOMOCI JZYKA POLSKIEGO

CZ A: Wprowadzenie ucznia do szkoy. Etap I Ewaluacja po dwch tygodniach

pobytu wszkole
Imi inazwisko:
Klasa: K/M
L1 jzyk rodzimy:
Data:

Wskaniki postpu:
ucze jest zrelaksowany izadowolony
przystosowa si do rutyny klasowej
zapozna si ze stowk szkoln, por posikw, reguami obowizujcymi na lekcjach WF
kontaktuje si zkolegami wklasie
przerwy midzylekcyjne spdza wtowarzystwie kolegw zklasy, bawi si znimi
zaczyna komunikowa si werbalnie/niewerbalnie znauczycielem
wykazuje zainteresowanie imotywacj do nauki
Adaptacja do rutyny klasowej

Relacje zrwienikami

Komentarz nauczyciela

Komentarz ucznia

Komentarze rodzicw/opiekunw

Proponowane dziaania

Praca z uczniem cudzoziemskim 25

 Ewa Pawlic-Rafaowska, Magorzata Zasuska

CZ B: Wprowadzenie ucznia do szkoy. Etap II kolejna ewaluacja.

Wskaniki postpu:
ucze jest zrelaksowany izadowolony
respektuje zasady klasowe, regulamin zachowania si
kontaktuje si zrwienikami iuczestniczy wzabawach znimi
uczestniczy wpracy maych iduych grup
potrafi wsppracowa wgrupie
wida wyranie, e robi postpy wprzyswajaniu jzyka polskiego (jeli uczy si jzyka na
zajciach zjzyka polskiego jako drugiego/obcego)
Zachowanie oraz relacje zrwienikami inauczycielami

Osignicia ipostpy wnauce

Akwizycja jzykowa przyswajanie jzyka polskiego jako drugiego

Komentarz nauczyciela

Komentarz ucznia/ rodzicw/ opiekunw

Proponowane dziaania

26 Praca z uczniem cudzoziemskim

 MODU V

Literatura
1. Edukacja w spoeczestwie wielokulturowym, pod red. K.Rdziskiego, Czstochowa
2004.
2. Europejski system opisu ksztacenia jzykowego: uczenie si, nauczanie, ocenianie, CODN,
2003.
3. Farid M., McMahan D., Accomodating and Educating Somali Students in Minnesota Schools,
Saint Paul, 2004.
4. Grzymaa-Moszczyska H., Uchodcy. Podrcznik dla osb pracujcych zuchodcami No-
mos, Krakw 2000.
5. Inny wpolskiej szkole. Podrcznik dla nauczycieli pracujcych zuczniami cudzoziemskimi,
red. E.Pawlic-Rafaowska, Biuro Edukacji Urzdu m.st. Warszawy, Warszawa 2010.
6. Ku wielokulturowej szkole wPolsce. Pakiet edukacyjny zprogramem nauczania jzyka pol-
skiego jako drugiego dla I, II iIII etapu ksztacenia, opracowanie zbiorowe, Biuro Edukacji
Urzdu m.st. Warszawy, Warszawa 2010.
7. Moving Forward Gypsy Traveller Education. Guidance, Welsh Assembly Government,
2008.
8. Zzagadnie dydaktyki jzyka polskiego jako obcego, red. E.Lipiska iA.Seretny, Krakw
2006.
oraz
Niepublikowane wPolsce materiay uyczone przez Ethnic Minority Achievement Service
wCardiff.

Praca z uczniem cudzoziemskim 27

 ANKIETA EWALUACYJNA
EDUKACJA CUDZOZIEMCW WPOLSKIEJ SZKOLE
(cykl szkole)

Uprzejmie prosimy oudzielenie odpowiedzi na kilka pyta. Prosimy ozakrelenie kkiem cyfry
odpowiadajcej Pastwa ocenie wskali od 1 do 6.

a) Wjakim stopniu zajcia speniy Pastwa oczekiwania?

1 2 3 4 5 6

b) Ktry warsztat by najbardziej przydatny wPastwa pracy dydaktyczno-wychowawczej?

Modu I Przepisy prawne dotyczce statusu cudzoziemcw w Polsce oraz ich prawa do
edukacji.
Modu II Metody komunikacji kadry pedagogicznej zrodzicami uczniw cudzoziemskich.
Modu III Projektowanie dziaa wobszarze budowania skutecznej komunikacji wcelu prze-
ciwdziaania dyskryminacji wrodowisku zrnicowanym kulturowo.
Modu IV Znaczenie tosamoci kulturowej wodniesieniu do integracji uczniw cudzoziem-
skich.
Modu V Nauczanie jzyka polskiego jako drugiego oraz integracja ucznia cudzoziemskiego
zzespoem klasowym.
c) Wjakim stopniu zajcia wzbogaciy Pastwa wiedz dotyczc tematw omawianych wczasie
warsztatw?
1 2 3 4 5 6
d) Czy zdobyli Pastwo na warsztatach umiejtnoci przydatne wpracy dydaktycznej?
1 2 3 4 5 6
e) Czy przedstawiony na zajciach materia dobrze ilustrowa omawiane zagadnienia?
1 2 3 4 5 6
f) Czy czas na warsztatach zosta wykorzystany efektywnie?
1 2 3 4 5 6
g) Wjakim stopniu otrzymane materiay dydaktyczne bd dla Pastwa przydatne?
1 2 3 4 5 6
Inne uwagi (m.in. dotyczce tematw iform szkole, jakie Pastwa interesuj)

Dane ouczestniku szkolenia: (prosz owpisanie znaku x)

Nauczany przedmiot:
Typ szkoy: szkoa podstawowa gimnazjum ponadgimnazjalna
Stopie awansu zawodowego: n. staysta n. kontraktowy
n. mianowany n. dyplomowany
Dzikujemy

Praca z uczniem cudzoziemskim 29

 Informacje oautorach publikacji
Malina Baranowska-Janusz psycholog midzykulturowy, trener. Skoczya Szko Wysz Psy-
chologii Spoecznej na wydziale Psychologii Stosunkw Midzykulturowych oraz Podyplomowe
Studium Trenerw Grupowych przy Laboratorium Psychoedukacji wWarszawie. Stale wsppracuje
zFundacj MANZANA, Stowarzyszeniem Szkoa Liderw, firm Advice Doradztwo Psycholo-
giczno- Edukacyjne, oraz zBiurami Obsugi Midzynarodowej m.in. Szkoy Wyszej Psychologii
Spoecznej, Akademii Wychowania Fizycznego wWarszawie czy Akademii Leona Komiskiego
wWarszawie. Specjalizuje si wtworzeniu programw iprowadzeniu zaj integracyjnych oraz
warsztatw adaptacyjnych zawierajcych wiedz owielokulturowoci ikulturze polskiej dla
cudzoziemcw oraz studentw Programu Socrates-Erasmus. Zajmuje si rwnie tworzeniem
programw oraz prowadzeniem warsztatw iszkole zzakresu umiejtnoci interpersonalnych
takich jak: komunikacja, asertywno, negocjacje, autoprezentacja, rozwizywanie konfliktw,
kreatywno, praca zprojektem itp.

Dawid Cegieka prawnik, absolwent Wydziau Prawa iAdministracji Uniwersytetu Warszaw-

skiego, aplikant adwokacki wOkrgowej Izbie Adwokackiej wWarszawie, czonek zaoyciel
iwieloletni pracownik Stowarzyszenia Interwencji Prawnej, gdzie od wielu lat udziela porad
prawnych wSekcji ds. Cudzoziemcw, trener iszkoleniowiec.

Dam Van Anh koordynatorka projektw spoecznych ikulturalnych Fundacji Sztuki Arteria.
Wspkoordynatorka Festiwalu Filmowego Pi Smakw oraz dziaa na rzecz wietnamskiej
mniejszoci wWarszawie iprojektu Loesje Polska. Studentka pitego roku Instytutu Stosowanych
Nauk Spoecznych UW.

Agnieszka Kosowicz zaoycielka iprezes Fundacji Polskie Forum Migracyjne. Pomysodawczyni

irealizatorka rnych inicjatyw na rzecz integracji cudzoziemcw wPolsce, m.in. internetowe-
go serwisu informacyjnego dla cudzoziemcw Infolinia Migracyjna, projektu Migroteka, ktry
wyposaa w literatur migracyjn polskie biblioteki, projektu Brwinw: moje okno na wiat,
ktrego celem byo budowanie dobrych relacji w rodowisku szkolnym goszczcym dzieci
czeczeskie, pomysodawczyni filmu instruktaowego o integracji dla uchodcw wPolsce,
ktry PFM zrealizowao w2009 r. Autorka kilkunastu publikacji dla uchodcw oraz na temat
uchodcw (wtym wielu dla nauczycieli), m.in. publikacji na temat historii ochrony uchodcw
wPolsce Working Together, 15 lat UNHCR wPolsce. Wspautorka publikacji Inny wpolskiej
szkole. Poradnik dla nauczycieli pracujcych zuczniami cudzoziemskimi. Zajmuje si budowa-
niem pozytywnych relacji midzy ludmi rnych kultur, szczeglnie wlokalnych spoecznociach
oraz szerzeniem wiedzy na tematy zwizane zmigracj. Wlatach 20002006 penomocnik do
spraw informacji biura UNHCR wWarszawie iredaktor naczelna kwartalnika Zobcej ziemi.
Zwyksztacenia dziennikarz. Zzamiowania podrnik.

Barbara Klimczak kulturoznawczyni, teatroloka, polonistka; absolwentka Uniwersytetu

dzkiego, Wyszej Szkoy Pedagogicznej TWP, Helsiskiej Szkoy Praw Czowieka, RWCT Inter-
national Consortium; wykadowczyni, recenzentka, wieloletnia nauczycielka jzyka polskiego,
konsultantka ds. edukacji kulturowej, wspautorka podrcznikw do jzyka polskiego (Operon),
autorka iredaktorka poradnikw edukacyjnych do jzyka polskiego iwiedzy okulturze (WSiP),
scenariuszy lekcji (Verlag Dashofer); redaktorka naczelna Wszystko dla szkoy (2007); autorka/
trenerka rnorodnych form doskonalenia nauczycieli, m.in. wzakresie nauczania interdyscypli-
narnego, budowania autorytetu, zarzdzania owiat, wdraania mechanizmw antydyskrymi-
nacyjnych wplacwkach owiatowych, wsppracy podmiotw systemu edukacyjnego, edukacji
kulturowej, midzykulturowej, globalnej; uczestniczka Midzynarodowego Programu Na Rzecz

30 Praca z uczniem cudzoziemskim

 Informacje oautorach publikacji

Integracji Dzieci Osieroconych Kinderdorf Pestalozzi/Trogen (Szwajcaria); uczestniczka projektw

twinningowych m.in.: Wzmacnianie polityki antydyskryminacyjnej.

Jakub Krlikowski dziaacz spoeczny, animator kultury, zwyksztacenia informatyk. Od 2004

roku zwizany zFundacj Sztuki Arteria, ktr wsptworzy razem zAgat Buzek, Anna Gajew-
sk, Kacprem Kuszewskim iMichaem Sieczkowskim. Pracowa przy wielu projektach teatralnych
iinterdyscyplinarnych (m.in. spektakl Przyjacielowi, ktry nie uratowa mi ycia, re. Micha
Sieczkowski). Gwnym obszarem dziaalnoci wArterii s dla niego dziaania wielokulturowe,
wtym powicone spoecznoci wietnamskiej wPolsce (Wiet Nam Gra, Warszawiacy, film
dokumentalny pod takim samym tytuem). W2006 r. zJoann Warsz iAnn Gajewsk zreali-
zowa na stadionie X-lecia projekt Podr do Azji, ktry otrzyma nagrod Wdechy wplebi-
scycie Gazety Wyborczej za najciekawsze wydarzenie roku. Twrca iszef Festiwalu Filmowego
Pi Smakw. Koordynator wielu projektw wielokulturowych: edukacyjnych Wietnamskie
dziecko wwarszawskiej szkole (cykl warsztatw dla nauczycieli), Seminaria wielokulturowe
(wykady iwarsztaty); kulturalnych Azjatycki DKF, Spacery po Wielokulturowej Warszawie,
Azjatycki Nowy Rok Tet. Od 2007 pracuje take dla Stowarzyszenia Nowe Horyzonty, organiza-
tora najwikszego wPolsce festiwalu filmowego Era Nowe Horyzonty

Ewa Pawlic-Rafaowska absolwentka filologii polskiej na Uniwersytecie Marii Curie- Skodow-

skiej wLublinie oraz studiw podyplomowych na Wydziale Polonistyki Instytut Polonistyki
Stosowanej Uniwersytetu Warszawskiego Dydaktyka jzyka polskiego jako obcego. Doradca
metodyczny m.st. Warszawy (Warszawskie Centrum Innowacji Edukacyjno-Spoecznych iSzkole),
nauczyciel dyplomowany, ekspert MEN ds. awansu zawodowego nauczycieli, egzaminator OKE
wWarszawie. Uczestniczya wrealizacji wielu projektw edukacyjnych, wtym midzynarodowych.
Wsporganizatorka midzynarodowych konferencji powiconych edukacji cudzoziemcw. Braa
udzia wstworzeniu iobecnie wrealizacji polsko-brytyjskiego projektu Caerdydd Warsaw Inte-
gracja Projekt. Integracja modych ludzi iich rodzicw poprzez edukacj realizowanego wramach
programu Comenius Regio, ktrego dziaania zmierzaj do zbudowania systemowych zmian
dot. edukacji cudzoziemcw wwarszawskich szkoach oraz ITy moesz zdoby wyksztacenie
wWarszawie! realizowanego wramach Europejskiego Funduszu na Rzecz Uchodcw.
Koordynator zespou autorw (i wspautor) publikacji Ku wielokulturowej szkole wPolsce
Pakiet edukacyjny zprogramem nauczania jzyka polskiego jako drugiego dla I, II iIII etapu
edukacyjnego. Koordynator szkole Edukacja cudzoziemcw skierowanych do nauczycieli
warszawskich szk wramach systemowych dziaa m.st. Warszawy majcych na celu wspieranie
szk wedukacji cudzoziemcw. Redaktor merytoryczny iwspautor publikacji Inny wpolskiej
szkole. Poradnik dla nauczycieli pracujcych zuczniami cudzoziemskimi. Autorka wielu publikacji
(100 dyktand, testw izabaw150 testw, zada idyktand, Testy diagnostyczne zjzyka polskiego
dla klas Igimnazjum, Sprawdzian szstoklasisty, Egzamin humanistyczny, Egzamin gimnazjalny,
Formy wypowiedzi pisemnej, Testy maturzysty, Testy diagnostyczne zjzyka polskiego dla klas
pierwszych szk ponadgimnazjalnych) imateriaw dydaktycznych.

Emilia Skiba organizatorka iproducentka wydarze kulturalnych, spoecznych, edukacyjnych

podejmujcych tematyk dialogu midzykulturowego wtym Festiwalu Filmowego Pi Sma-
kw, Wielokulturowego Warszawskiego Street Party, spacerw po wielokulturowej Warszawie.
Inicjatorka warszawskiej grupy Loesje ikoordynatorka dziaa grupy Loesje Polska. Zajmuje si
take PR-em ifundraisingiem dla organizacji pozarzdowych

Magorzata Zasuska anglista ipsycholog; absolwentka psychologii Katolickiego Uniwer-

sytetu Lubelskiego, studiw podyplomowych na Uniwersytecie Gdaskim, Szkole Gwnej
Handlowej. Ukoczya Teaching English to Young Learners wUniversity of Maryland, UMBC.
Doradca metodyczny m.st. Warszawy wzakresie jzyka angielskiego przy Warszawskim Centrum

Praca z uczniem cudzoziemskim 31

 Informacje oautorach publikacji

Innowacjo Edukacyjno-Spoecznych iSzkole, pracownik Uniwersytetu im. Kardynaa Stefana

Wyszyskiego wWarszawie. Nauczyciel dyplomowany, egzaminator, trener ART (Aggression
Replacement Training).
Koordynowaa liczne midzynarodowe projekty edukacyjne, uczestniczya wstworzeniu ire-
alizacji polsko-brytyjskiego projektu Comenius Regio Warsaw Caerdydd Integracja Projekt,
ktrego dziaania koncentroway si na wprowadzeniu zmian wsystemie wsparcia uczniw
cudzoziemskich wwarszawskich szkoach. Wsporganizatorka midzynarodowych konferencji
Wielojzyczna iWielokulturowa Szkoa. Prowadzi szkolenia metodyczne dla nauczycieli. Od 2006
roku koordynuje prac Centrum Zasobw Dydaktycznych Jzyka Angielskiego wWarszawie.
Wspautorka publikacji Ku wielokulturowej szkole wPolsce. Pakiet edukacyjny zprogramem
nauczania jzyka polskiego jako drugiego dla I, II iIII etapu edukacyjnego oraz Inny wpolskiej
szkole. Poradnik dla nauczycieli pracujcych zuczniami cudzoziemskimi.

32 Praca z uczniem cudzoziemskim