You are on page 1of 5

PhÇn IV

Thùc hµnh hãa häc

Hãa häc lµ mét m«n khoa häc thùc nghiÖm, nªn trong viÖc d¹y häc ë
c¸c tr−êng phæ th«ng thùc hµnh hãa häc ®ãng vai trß quan träng. Cã thÓ coi
thÝ nghiÖm lµ c¬ së ®Ó häc tèt m«n ho¸ häc vµ ®Ó rÌn kü n¨ng thùc hµnh cho
häc sinh. Cã nh÷ng thÝ nghiÖm häc sinh tù tiÕn hµnh trong phßng thÝ nghiÖm,
cã nh÷ng thÝ nghiÖm gi¸o viªn chuÈn bÞ tr−íc vµ biÓu diÔn trªn líp ®Ó minh
häa mét vÊn ®Ò lý thuyÕt nµo ®ã cña bµi gi¶ng (gäi lµ thÝ nghiÖm chøng minh).
Dï lµ thÝ nghiÖm tù tiÕn hµnh hay thÝ nghiÖm chøng minh, môc tiªu cña c¸c
bµi thÝ nghiÖm ®Òu nh»m tËp cho häc sinh c¸ch quan s¸t nh÷ng hiÖn t−îng hãa
häc g¾n víi bµi häc, gióp cho c¸c em n¾m v÷ng vµ hiÓu s©u s¾c nh÷ng kiÕn
thøc lý thuyÕt. Thùc hµnh hãa häc kh«ng chØ thÓ hiÖn ë nh÷ng c«ng viÖc trªn
líp hoÆc trong phßng thÝ nghiÖm, mµ cßn ®i vµo c¸c bµi tËp vÒ nhµ cña häc
sinh. D¹ng bµi tËp cã liªn quan ®Õn kiÕn thøc thùc hµnh ngµy cµng ®−îc chó
träng, häc sinh ph¶i tù h×nh dung vµ xÐt ®o¸n ®−îc c¸c hiÖn t−îng x¶y ra ®Ó
biÕt c¸ch gi¶i c¸c bµi tËp ®ã.
HiÖn nay, ®Ó ®¸p øng yªu cÇu ®æi míi néi dung ch−¬ng tr×nh s¸ch gi¸o
khoa, c¸c tr−êng phæ th«ng ®Òu dÇn dÇn ®−îc trang bÞ c¸c thiÕt bÞ d¹y häc vµ
c¬ së vËt chÊt cho c¸c phßng thÝ nghiÖm. V× vËy, gi¸o viªn tù m×nh ph¶i trau
dåi kü n¨ng thùc hµnh, biÕt c¶i tiÕn c¸c thÝ nghiÖm trªn c¬ së nh÷ng dông cô,
thiÕt bÞ s½n cã, sao cho khi tiÕn hµnh lu«n b¶o ®¶m thµnh c«ng vµ ®¹t hiÖu qu¶
cao.
D−íi ®©y chóng t«i giíi thiÖu mét sè bµi thÝ nghiÖm, ®−îc thùc hiÖn víi
nh÷ng dông cô ®¬n gi¶n, dÔ tiÕn hµnh mµ vÉn ph¶n ¸nh ®−îc ®Çy ®ñ c¸c th«ng
tin cÇn thiÕt.

116
ThÝ nghiÖm 1. Sù chuyÓn dÞch c©n b»ng khi thay ®æi nhiÖt ®é
XÐt c©n b»ng hãa häc:
2NO2 (k) N2O4 (1)
mµu n©u ®á kh«ng mµu

Khi c©n b»ng ®_ ®−îc thiÕt lËp, nÕu t¨ng hay gi¶m nhiÖt ®é th× c©n b»ng
trªn sÏ chuyÓn dÞch theo chiÒu nµo? theo chiÒu ph¶n øng thuËn hay ph¶n øng
nghÞch? §Ó tr¶ lêi c©u hái ®ã ta tiÕn hµnh thÝ nghiÖm sau ®©y.
LÊy ba èng nghiÖm cã l¾p èng nhá giät ®ùng dung dÞch HNO3 ®Æc
(h×nh 14, a). §iÒu chÕ khÝ NO2 b»ng c¸ch cho vµo mçi èng mét vÈy ®ång kim
lo¹i. Khi tiÕn hµnh thÝ nghiÖm ta bãp ®ång thêi qu¶ bãp cao su cña ba èng nhá
giät ®Ó cho cïng mét l−îng HNO3 ch¶y xuèng mçi èng (4-6 giät) vµ t¸c dông
víi Cu kim lo¹i. Khi ®ã l−îng NO2 tho¸t ra lµ nh− nhau trong mçi èng (®é
®Ëm mµu cña khÝ NO2 lµ nh− nhau trong mçi èng). H−íng dÉn häc sinh quan
s¸t hiÖn t−îng x¶y ra trong c¸c èng nghiÖm.

HNO3

N−íc N−íc
nãng l¹nh
Cu

a) b)
H×nh 14

ChuÈn bÞ mét cèc n−íc nãng vµ mét cèc n−íc l¹nh. Nhóng mét èng
nghiÖm vµo cèc n−íc nãng, mét èng nghiÖm vµo cèc n−íc l¹nh (h×nh 14, b),
cßn èng nghiÖm cßn l¹i ®Ó lµm ®èi chøng (so s¸nh). NhËn thÊy sau Ýt phót ë
èng nghiÖm nhóng vµo cèc n−íc nãng mµu n©u ®á ®Ëm lªn, cßn ë èng nghiÖm
nhóng vµo cèc n−íc l¹nh mµu nh¹t ®i so víi mµu ë èng so s¸nh.

117
Gîi ý ®Ó häc sinh gi¶i thÝch c¸c hiÖn t−îng x¶y ra dùa vµo sù chuyÓn
dÞch cña c©n b»ng ho¸ häc ë ph¶n øng (1) khi thay ®æi nhiÖt ®é.
ThÝ nghiÖm 2. KhÝ amoniac khö ®ång (II) oxit
§Ó chøng minh ph¶n øng khÝ amoniac khö ®ång (II) oxit:

2NH3 (k) + 3CuO (r) N2 + 3Cu + 3H2O (2)

ta l¾p mét dông cô nh− ë h×nh 15.

B«ng thñy tinh


NH4Cl + CaO
CuO
(1)

H2O

(2)

H×nh 15

 Cho hçn hîp c¸c chÊt NH4Cl vµ CaO vµo ®¸y èng nghiÖm (1) (mét cét
víi chiÒu cao kho¶ng 25 mm), tiÕp theo lµ líp b«ng thuû tinh thø nhÊt
dµy 3 mm, líp bét ®ång (II) oxit r¶i ë thµnh èng nghiÖm, líp b«ng thuû
tinh thø hai.
 §Ëy miÖng èng nghiÖm b»ng nót cao su cã l¾p èng dÉn khÝ h×nh ch÷ L.
KÑp èng nghiÖm trªn gi¸ ë t− thÕ n»m ngang, ®Çu èng dÉn khÝ nhóng
trong èng nghiÖm (2) chøa n−íc.

TiÕn hµnh thÝ nghiÖm:

118
§un nãng èng nghiÖm chç cã CuO kho¶ng 3 phót. Sau ®ã ®un nhÑ chç
cã hçn hîp NH4Cl va CaO: khi ®ã khÝ amoniac gi¶i phãng ra sÏ ®i qua líp
CuO ®_ ®un nãng vµ ph¶n øng (2) x¶y ra.
H−íng dÉn häc sinh quan s¸t sù ®æi mµu ®en cña CuO thµnh mµu ®á cña
Cu vµ khÝ N2 tho¸t ra ë èng nghiÖm (2).

ThÝ nghiÖm 3. §iÒu chÕ axit nitric tõ muèi nitrat


ThÝ nghiÖm ®−îc tiÕn hµnh nh− trong bµi 15 s¸ch gi¸o khoa Hãa häc líp
11 theo ph¶n øng:
to
KNO3 (r) + H2SO4 (®) HNO3 + KHSO4

Tuy nhiªn cã thÓ ®iÒu chÕ mét l−îng nhá HNO3 theo c¸ch ®¬n gi¶n nh−
sau:
 KÑp mét èng hai nh¸nh trªn gi¸, sao cho mét nh¸nh ®−îc nhóng s©u
trong cèc n−íc l¹nh (h×nh 16).
 Cho vµo nh¸nh thø nhÊt cña èng hai th×a thuû tinh KNO3, råi cho tiÕp
H2SO4 ®Æc võa ®ñ thÊm −ít muèi nitrat. §Ëy miÖng èng b»ng nót bÊc.
 §un nãng nhÑ vµ tõ tõ nh¸nh cña èng cã chøa hãa chÊt. H¬i HNO3
bay lªn sÏ ng−ng l¹i thµnh HNO3 láng trong nh¸nh kia cña èng.

H2SO4 ®Æc
KNO3
Dung dÞch
HNO3

H×nh 16

119
H−íng dÉn häc sinh quan s¸t mµu cña HNO3 láng ®_ ®−îc ng−ng. Cã
thÓ sö dông HNO3 míi ®iÒu chÕ ®Ó tiÕn hµnh c¸c thÝ nghiÖm thö tÝnh chÊt cña
axit nitric.

ThÝ nghiÖm 4. §iÒu chÕ vµ thö tÝnh chÊt cña cacbon ®ioxit
Thay cho b×nh kÝp, ë ®©y ta sö dông mét dông cô ®¬n gi¶n ®Ó ®iÒu chÕ
khÝ CO2 (h×nh 17).

Dung dÞch
HCl

K
CO2

H×nh 17

Cho c¸c côc ®¸ v«i nhá vµo giá nhùa cña dông cô g¾n ë cuèi cuèng
phÔu råi ®Ëy nót cao su cã l¾p phÔu h×nh qu¶ lª vµ èng dÉn khÝ vµo miÖng b×nh
tam gi¸c. Rãt dung dÞch HCl nång ®é kho¶ng 20% vµo b×nh qua phÔu h×nh
qu¶ lª cho ®Õn khi dung dÞch axit tiÕp xóc víi ®¸ v«i th× dõng l¹i.
KhÝ CO2 t¹o thµnh ®−îc dÉn xuèng ®¸y cèc thuû tinh cã c¾m 2 ngän
nÕn víi chiÒu cao kh¸c nhau. KhÝ CO2 sÏ ®Çy dÇn lªn trong cèc. Gi¸o viªn
h−íng dÉn häc sinh quan s¸t vµ gi¶i thÝch hiÖn t−îng ngän nÕn thÊp bÞ t¾t
tr−íc, råi sau ®Õn ngän nÕn cao.

120

You might also like