Lejant tabanl harita sunumlar

Haritalar genel olarak klasik kitabe bilgileriyle donatlm olarak,

kartorafik ilkelerde gz nne alnarak hazrlanp kullanma
sunulurken, tadklar zellikleri tam olarak yanstmalar arzu
edilir.

rnein, nfus dalmn snflandrlm ekilde gstermek

amacyla retilen harita, renk dalm, sembol, yzde ve benzeri
ekillerle kullanc tarafndan ayrt edilebilecek nitelikte olmaldr.

Bilhassa lejant bilgilerine dayal olarak hazrlanan haritalar

grsel adan ok daha fazla anlam ifade eder.
Sabit deerli haritalar
znitelik bilgilerinin her biri sabit
deermi gibi kabul edilerek, bu
deerleri yanstacak ekilde detaylarn
snflandrlp gsterilmesidir. Yani,
farkl arazilerde olsa dahi, buday
yetien alanlarn tm sar, arpa
yetien alanlarn tm yeil, ttn
yetien alanlarn tm turuncu
renklerle ifade edilir.

Ya da konut alanlar mavi, ticari

alanlar krmz, resmi binalar sar gibi.
Burada ayrt edici faktr, znitelik
bilgilerinin ad, tipi, durumu veya
detaylarn snflandrlm halleridir.
rnein yandaki ekilde Avrupa
lkeleri isim baznda farkl zellik
tadndan, her lke farkl renkle
gsterilmitir.
Artalan renkli haritalar

Artalan (graduated) renkli haritalar, belirli detay zelliindeki deiimleri

herhangi bir rengin tonlar ile sembolize eden haritalardr. Buna en iyi rnek
scaklk deiim haritasdr. rnein, Trkiyenin il yzlmlerinin
byklerine gre snflandrlm halini gstermektedir. Buna gre byk
alana sahip iller koyu renkte iken alan, kldke iller ak renkle ifade
edilmektedir.
Artalan semboll haritalar
Tpk artan renkli haritalarda olduu gibi, znitelik deerine dayal olarak,
detay deiimleri ayn, ancak byklk deerine bal deien
sembollerle gsterilir. Dolaysyla renk ayrmndan ziyade, znitelik bilgisi
sembolize edilir. Artalan renk yerine de artalan sembol kullanlr. Bu tr
gsterimler daha ok, karayollarndaki trafik younluunu, ticari
mekanlarn gelir durumlarn, sat hacimlerini, birim alana den ya
miktarlar gibi bilgilerin haritalarla ifadesinde kullanlr. Sembol tipi ve
boyutunun seimi byk nem tar.

Yandaki harita rneinde

arazilerdeki sulama miktarlar
grlmektedir. Buna gre daha
geni boyutlu semboll ksmlar
dierlerine gre daha ok
sulanm arazilerdir.
Nokta younluklu haritalar
Nokta (dot) younluklu haritalar, poligon zellii gsteren detaylarn znitelik
deerlerinin sunulmasnda kullanlrlar. Poligon ierisindeki her bir nokta zel bir
deeri yanstr. rnein harita zerindeki bir nokta 100 kiilik bir nfus gurubunu
gsterebilir. Bu durumda bir poligon 1500 kiilik bir nfusa sahip ise, burada
poligon ierisindeki nfusu yanstmak zere 15 nokta kullanlr. Nokta younluklu
haritalar genellikle, younluk derecelerini saysal anlamda yorumlamaya ynelik
harita retimlerinde kullanlr.

Yandaki haritada, ABDnin

eyaletlerinde su tketim
younluklar grlmektedir. Buna
gre, lkenin ky blgelerinde,
kuzey ve gneye gre daha
belirgin bir su tketimi sz
konusudur.
Grafiksel haritalar
Grafik (chart) haritalar, verileri kolon ya da daire eklindeki klasik istatistiksel sunu
ekilleriyle sembolize ederek gsteren haritalardr. Bu tr haritalar, birden fazla
detay zelliini ayn anda yanstrlar. rnein yandaki ekilde, bir kentin byk i
merkezleri daire (pie) eklinde gsterilmiken, bu daire byklkleri de ayrca bu i
merkezlerinin sat hacimlerini gsterir. Ancak bunun yannda, her bir i merkezinin
ayn kalem mal sat durumlar da, daire paralaryla gsterilmektedir. Byle bir
yaklam, kullancya sat hacimleri yannda, satlan mal kalemlerini de ayn anda
bir karlatrma yapma olana sunmaktadr.
 HARTA YORUMLAMA

Haritaya bakldnda blgenin boyutlu olarak canlandrlmas

gereklidir. Bu haritadaki ykselti erileri yardmyla yaplabilir.
 Dik Eim

Hafif Eim
Uurum
Boyun
Tepe
Srt
Vadi
knt
Kuru Dere
 Yzey ekilleri

X.TEPE X.VAD X.SIRT X.BOYUN X.KNT X.DERN VAD

X.OVAYA BALANAN BURUN X.UURUM X.GET X.DOLGU
 Yzey ekilleri

1.TEPE 2.VAD 3.SIRT 4.BOYUN 5.KNT 6.DERN VAD

7.OVAYA BALANAN BURUN 8.UURUM 9.GET 10.DOLGU
 Harita bileenleri
Harita lejant, balk yazlar, koordinat iaretlemeleri, yn oklar, lek
bar, zengin renk seimi, sembolletirme, kolay yaz ekleme gibi zellikler
bunlardan bazlardr. Haritalarn, deiik renk ve kalnlklarda izgisel,
dolu ve srekli ya da glgeli renklerle gsterilmesi de bu zellikler
arasndadr. Sonuta, kartorafik anlamda, kullanc asndan sanatsal
ierikli, kaliteli ve ekici bulunacak nitelikte harita retimi amalanr.
Harita zerinde en azndan olmas gereken temel bilgiler vardr. Bir
sonraki yansda gsterilen bu bilgiler, harita bileenleri olarak ta
nitelendirilir. Bir haritann kullanc asndan anlaml olmas bu
bileenlerin kaliteli sunum biimlerine baldr. Harita zerinde
detaylarn belirginletirilmesi iin, ortak anlamda kullanlan birok kt
format fonksiyonu olmasna karn, genelde dikkate alnmas gereken
temel fonksiyonlar aadaki gibidir.

Harita kitabe bilgileri (map annotations)

Etiket yazlar (text labels)
Yaz ablonlar ve izgi stilleri (texture pattern and line styles)
Grafik semboller (graphic symbols)
 Rakamsal lek

Balk
HARTA ADI

Haritann

geneldeki

gsterimi

Kuzey oku

Etiket yazlar
(annotations)

Snrlar

Nokta A

Nokta B Lejant

Kaynak: yapm tarihi; 1999: reten; kontrol eden; projeksiyon: konik

Referans Grafik lek

sistemi
lave bilgiler
Harita kitabe bilgileri

Kitabe bilgileri harita zerindeki genel bilgilerin aklanmasna yardmc

olan bir anlamda harita kimlik bilgilerini temel balklar halinde sunan
ksmlardan oluur. Konu balklar, lejant bilgileri, lek barlar,
kuzey yn oklar ortak anlamda kullanlan harita kitabe bilgileridir.
Harita ad ve lejant bilgileri geleneksel olarak blok halinde haritalarn st
ve yan ksmlarnda yer alr. Bu tr yerletirmeler genelde harita snr
izgileri dnda olur.
Etiket yazlar

Etiket yazlar ya da sadece etiket, harita zerindeki detaylar tantc bilgileri

ieren, harita zerine dalm konumda bulunan adres amal yazlardr.
rnein bir noktann kenarna yerletirilen etiket, bir ile adn veya izgi boyunca
yazlan yaz akarsu adn, poligon ierisindeki bir etiket de park adn temsil edebilir.
Etiket yazlarnn formatlar harita tasarm asndan byk nem tar. nk yaz
stilleri veya byklkleri sadece detaya ait tanm bilgisini deil, ayn zamanda
detayn karakteristik zelliini de yanstacak biimde seilmelidir. Genelde yaz
fontu, punto bykl, karakter aralklar ve etiket yerleim noktas dikkat edilmesi
gereken hususlardr. Bylece haritann sade, anlalr ya da tam tersi karmak bir
grnm almas salanr. Harita zerinde etiket yerletirmeye ynelik tasarmlarda
genelde aadaki prensiplere uyulur.

simler anlalr ekilde tanmladklar detaylara uygun mesafeler de olmaldr,

sim ve nesneler arasndaki gurup ilikileri rahata anlalabilir olmaldr,

Etiketler st ste bindirilmeden detaya ait bilgiler olabildiince ksa olmaldr,

Alanlar tantan isim etiketleri, ait olduu alann tamamna hkmeder bir
pozisyonda yerletirilmelidir.
Etiket, detay zerine veya tanmlayaca noktay kapatacak ekilde
yerletirilmemeli, farkl detaylar arasnda yorum kargaasna izin
vermeyecek tarzda ve yanl nokta zerine adresleme yaplmayacak
ekilde yerletirilmelidir.

Bu tr hatalar ile karlamamak iin, detaylar zerine balangta

kk boyutlarda gerekli isimler yazlarak, daha sonra bunlar
harita leine bal olarak bytlp ve daha belirgin etiketler
haline getirilirler.

izgi detaylarda, etiketleme izgiye yakn uygun bir noktada olabilecei

gibi, izgiyi veya kvrmlarn taban alacak ekilde izgi boyunca da
olabilir. Ancak bu durumda izgiye komu dier detay isimlerle
akmalar olmamaldr.
Yaz ablonlar ve izgi stilleri

Yaz puntolar ile izgilerin renkleri ve genilikleri ou kez

kt nitelerinin kapasitelerine baldr. Bu durumda, benzer
izgi byklkleriyle ifade edilecek karayollar, demiryollar,
idari snrlar farkl renkler ya da ekil ablonlaryla (pattern)
nokta-nokta (dotted lines) , kesik-kesik (dashed lines), ksa-
kesik (short dashed), zgara dolgu vb biimde gsterilerek
birbirinden ayrt edilir. Haritada sunulacak corafik
detaylar gsterecek olan izgi renkleri bu detaylarn
gerekte doal renkleri ile benzer olmaldr. rnein
akarsu izgileri mavi, karayollar siyah, orman snrlar
yeil renklerle ifade edilmelidir. Aksi halde harita dizayn
doal yapy yanstmaz, bu da kullancda bilgi yorumlama
karmaasna neden olur. Haritalardaki detaylarn sunum
standartlarna bal olarak deien birok yaz ve izgi stili
mevcuttur. Yazlmlarn bazlarnda zengin seenekler
sunulmasna ramen, arzu edilen bir gsterim eklini bulmak
g olabilir. Ancak bu durumda kullanc yazlm zelliklerini
kullanarak kendi stillerini retebilir.
Grafik semboller
Grafik semboller harita objelerinin sunulmas
iin kullanlrlar. Semboller, bir ehri, dan
tepesini, kpr, havaalan, hastane,
mezarlk, bitki yaps, bina tr gibi
corafik detaylarn dier bilgilerden daha
belirgin olarak gsterilmesine yardmc
olurlar. Detaylarn eitlilie gre ok
deiik sembollere ihtiya duyulabilir. Baz
yazlmlar, kullancya sembol ktphaneleri
(symbol library) ad altnda deiik sembol
set seenekleri sunmakla birlikte, kendi
sembollerini retme olana da
salamaktadr. retilen bu zel semboller
veri ktphanelerinde saklanarak daha
sonraki ihtiyalarda kullanlrlar.
HALHAZIR HARTA
HALHAZIR PAFTA BLGLER
PAFTA ST KENAR BLGLER
 SAYISAL VE GRAFK HARTA KARILATIRMASI

Saysal haritann farkl kullanclar tarafndan paylam ve transferi

ok daha kolaydr.

Farkl yazlmlara hizmet verecek deiik formatlara dntrlebilir.

Saysal harita retiminde kullanlan semboller, yaplan haritann

leine ve kullanm amalarna gre kolayca deitirilebilir.

Saysal haritalar zerindeki keskin detaylardan hassas koordinatlar

okunur.

Saysal retilen bilgilerin deiik katmanlarda saklanmas,

kullanclarn, istenen bilgi veya grafik grubunu saysal haritalardan
ayrp, ayrca ilenmesini ve kullanlmasn salayabilmektedir.

Saysal haritalarn manyetik ortamda saklanmas paftalarn

arivlenmesini kolaylatrd gibi, boyut deitirme, ypranma gibi
sorunlar da ortadan kaldrmaktadr.
 Saysal haritalarn ynetimi kat zerindeki haritalara gre ok daha
kolaydr.

Network ortamnda haritalarn kullanm otomatiktir.

Karar verme mekanizmalarna yardmc olacak ekilde, deiik

haritalardan veriler birletirilip analiz edilebilir. rnein ykseklik verisi,
arazi kullanm haritalar, su datm sistemi alt yap haritas ve yamur
younluu bilgisi, farkl kaynaklardan derlenerek, yeni boru hatt
denecek yerlerin ncelii analizi yaplabilir.

Haritalarn tm zerinde deil de, sadece istenilen katmanlar veya

detaylar zerinde allabilir ve istenmeyen detaylar grntlenmez.

Ayn haritaya birden fazla kii farl yerlerden e zamanl olarak

ulaabilir.

Haritalar ileme, arivleme, katalog oluturma ve yeniden kullanmada

kolaylk salar.