Qua ti liu ca CIA mi xut hin trn Th Vin CIA online, vi tiu " The CIA and the government of Ngo Dinh Diem", bn vn cho bit v s lin h gia chnh ph Ng nh Dim vi quan chc Php, i s M, CIA v cc phe phi ti Min Nam Vit Nam vo thi im 1954-1956, v s lin h gia Chnh ph N Dim v tng Trnh Minh Th.
Vo thi gian 1955, c t S M Collins n Tng Php Ely
u khng mun ng Dim tn cng Bnh Xuyn, hai pha Php v M bn tnh vic trut ph ng Dim./ Ely and Collins maintained their pressure on Diem not to act against the Binh Xuyen, and the Prime Minister was reduced to asking Lansdale whether this meant that the French and the Americans were planning to depose him.
Qua ti liu trch dn, hy vng bn c s t a ra nhn nh v
vn nu trn , v phi chng thi im ng TM Th cht l thi im ng Dim: khng cn ngi dp lon, hay cn ngi hp tc chng li p lc ca Php, i s M v ca cc gio phi?( thi gian ng TM Th cht ngy 03.05.1955 l thi gian ng N Dim cha dp xong Bnh Xuyn ).
Trc khi bn v bn vn CIA mi cng b nu trn, xin mi bn
c lc qua hai bi vit lin quan n ci cht ca Tng Trnh Minh Th. (trch on)
1 - " Nhng ci cht ca cc v tng:"
"Khong nm 1994, gn 40 nm sau ngy tng Trnh Minh Th
b m st (1955), ng Antoine Savani v hu t lu vi cp i t v cng gi. Lc gn cht v bnh tim, ng ta trn tri nhng li sau cng v ci cht ca tng Trnh Minh Th. Nhng li k ca ng Antoine Savani c phng vn v ghi chp bi ng Jean Lartguy (ngi sau ny vit cun "Le Mal Jaune", bn ting Anh l "Yellow Fever"). "...Chnh ti git Trnh Minh Th. D khng t tay cm sng nhng ti l ngi t chc tt c. Th b git bi mt vin n do ngi thn tn ca ti np t pha sau bn ti, khng phi t di tu bn ln. Ngi bn chng c tn tui g, ni ng ra, ch bit l cp Trung y. S d ti phi git Th l bo th cho tng Chanson m ti tng th. Trong tt c cc th lnh qun s trong Nam th Th l ngi nguy him nht, c nhiu tham vng nht, v cng l ngi khn ngoan nht. Lansdale* qu c mt tinh i khi chn Th ... " [1]
2- Ci cht ca Tng Trnh Minh Th
( Tc gi trch li cc bi vit lin quan n ci cht ca Tng
TM Th loan ti trn sch bo Vit ng, k c th yu cu ca con trai Tng TM Th), (Trch on). - [...] Ring ng Nh Lang, C Vn Chnh Tr ca Tng Th, cng kt lun dt khot v ci cht ca Tng Th nh sau: Vy m khi ti em tt c lng thnh tht din t trng hp t vong ca ngi ng ch h Trnh, sau bao n o cn nhc mi gi thuyt, i n kt lun l Tng Th b m st ti chin trng Tn Thun bui chiu ngy 3/5/55, bi bn ti t Php, v.v..., th d lun li bt chp mi l, c mt mc dit cho anh em ng Dim! Gn y hn, ti c cng b trn mt bo ch mt ti liu bng ting Php, vi li xc nhn ca vin Thiu T Tnh Bo Php tn l Savani rng chnh ng ta t chc git Trnh Minh Th, tr th cho thng cp l Tng Chanson. Trong cun Vit Nam nin biu 1955 1963, Chnh o cng ghi v ci cht ca Tng Trnh Minh Th : Theo Dim, Trnh Minh Th b bn t mt giang thuyn ca Php do Bnh Xuyn gi. Mt ngun tin khc cho bit Th b bn t sau lng. (Sau ny c tin SAVANI, mt s quan phng nh Php cho lnh m st Trnh Minh Th tr th cho Tng CHANSON). [...] "Ti liu ca Sergei Blagov cho bit trong cuc phng vn ngy 8.8.1999, T Thnh Long bc b vic ng c lin h n ci cht ca Tng Th v m ch ng bit ai ng ng sau v h st ny, nhng t chi khng cho bit chi tit. ng Long t th trong nm va qua nn vic iu tra cng tr nn kh khn hn. V khng thit lp c bng chng, nhm chng ng Dim c l lun lng vng. Nhng vit s khng th da vo quan im hay kin xc nh c." [...]
Trn nguyn tc, v php l cng nh s liu, li khai ca Thiu
T Antoine M. Savani, Trng Phng Nh ca Php, phi c coi l c gi tr cho n khi c phn chng ". Km ton bi vit link sau [2]
3- Ti liu CIA: CIA v Chnh ph Ng nh Dim (v/v tng
TM Th cht ) The CIA and the government of Ngo Dinh Diem (Trch on). * Ngy 29 thng 3, sau mt tun l din tp, Phng v Th n gp Lansdale, ln ting rng mt cuc o chnh Ha Ho-Bnh Xuyn sp xy ra. H nghe Lansdale ni v vic qun i ca Phng s c kt hp vo Qun i Quc gia, hu trnh vic h c th b trng pht bi v gio ch Cao i chng li Dim l c H Php Phm Cng Tc./ On 29 March, after a week of inconclusive maneuvering, Phuong and The came to Lansdale, claiming that a Hoa Hao-Binh Xuyen coup de force was imminent. They sounded out Lansdale about getting Phuong's troops integrated into the national Army to prevent their being suborned by the anti-Diem Cao Dai pope, Pham Cong Tac,[...]
* Ngy 29 thng 4, B Ngoi giao Hoa K yu cu nhm CIA ti
Sign bo co tnh hnh, v phn ng ca Kidder nh gi lc quan v c hi ca ng Dim , bn vn c gi n hai trm CIA ngy hm trc. Trong khi , qun i Vit Nam, c h tr bi qun Cao i ca Tng Th ngi ng u chin tuyn. / On 29 April, the State Department asked for the country team estimate suggested by CIA in Saigon, and Kidder's reply confirmed the optimistic assessment of Diem's chances sent the day before by the two CIA Stations.' Meanwhile, the Vietnamese Army, supported by The's Cao Dai troops, seized the initiative. [...] * Cho n tra ngy 30 thng 4, qun Bnh Xuyn b y lui khi Si Gn v ch cn trn gi mt s c im Cholon: Bnh Xuyn v Ha Ho c th vn l lc lng gy phin phc trong nhiu nm ti, nhng nu khng c s h tr ca Php th h khng cn l mi e da na./ By noon on 30 April, the rebels had been driven from Saigon and all but a few isolated strongpoints in Cholon." The Binh Xuyen and the Hoa Hao retained some nuisance value for another year, but without serious French support they no longer presented a real threat.
* Dim ni vi Lansdale rng Qun i v Cao i t chi chp
nhn di quyn ch huy ca V v h mun Dim ng h nh bc b v hong . Dim mun bit liu Hoa K c chp nhn iu ny hay khng./ Diem told Lansdale that the Army and the loyal Cao Dai refused to accept Vy's authority and that they wanted Diem to endorse their intended repudiation of the emperor." Diem wanted to know if the US would accept this.
* Khng chc chn rng nu khng c s h tr ca CIA, Dim s
b buc phi cho ngh vic. ng ta vn nhn c s ng h ca Quc hi. Thng ngh s Mike Mansfield e da s ct vin tr cho Vit Nam nu ng Dim b thay th, v n ngh s Edna Kelly ca New York ni chuyn vi nhiu ngi trong y ban Ngoi giao H vin v vic b ta phn i vic quc hi rt li s ng h ca Hoa K dnh cho ng ta./ It is not certain that without CIA support Diem would have been forced from office. He still had committed backers on Capitol Hill. Senator Mike Mansfield had threatened to cut aid to Vietnam if Diem were replaced, and Congresswoman Edna Kelly of New York spoke for many on the House Foreign Affairs Committee in opposing withdrawal of US support for him.
* Qua cc cuc m phn vi Paris ang c tin hnh, c th
c c mt tha thun no . Trong toan tnh, ngi Php rt hng hi vn ng nhm h b Dim xung, v i s Collins ng h h, ngay c sau khi ng ta nh bi Binh Xuyn./ But negotiations with Paris, once under way, might have acquired momentum of their own. With a foot in the door, the French would have fought hard to bring Diem down, and Ambassador Collins would probably have supported them, even after the defeat of the Binh Xuyen
Qua phn trch dn ti liu ca CIA nu trn cho thy khi v vi
ng Dim, tng TM Th chng li Php, chng li vic t di s ch huy ca Tng V, chng li Bnh Xuyn - Ha Ho, chng li c H Php Phm Cng Tc. V mt khi hai ng Ely v Collins ngn cn ng Dim trong v tn cng Bnh Xuyn khng c ( Ely and Collins maintained their pressure on Diem not to act against the Binh Xuyen ), th vic cht vy cnh ca ng Dim kh trnh khi. Cho nn ngi " ng u chin tuyn /seized the initiative" l tng TM Th kh thot khi ci cht? (Tng TM Th cht ngy 03 thng 5 nm 1955 - l cha k n li ca Thiu T Antoine M. Savani, Trng Phng Nh ca Php xc nhn ln k hoch git Tng TM Th, theo trch dn trn).
Bn vn ca CIA gm 13 trang k li nhiu s kin, bin c , bn
c mun bit chi tit xin c bn chnh km theo. [3]
DV Ngun:
[1] - Hn Vit UK - >> Nhng ci cht ca cc v Tng
[2] - Mt Gc Tri - >> Ci cht ca Tng Trnh Minh Th
[3] - Th vin CIA - >> The CIA and the government of Ngo Dinh Diem